What is GIS?

(Geographic Information Systems)

GIS, or geographic information systems, are computer-based tools used to store,
visualize, analyze, geographic data. Geographic data (also called spatial, or
geospatial data) identifies the geographic location of features.

These data include anything that can be associated with a location on the globe,
or more simply anything that can be mapped. For example, roads, country
boundaries, and address are all types of spatial data.

What does a GIS do?

GIS allows you to visualize your data as a map.

Maps + Data = GIS

To achieve a Specific Goal

Or future Analysis
Pieces of GIS

Two Type Data

1. Spatial data
2. Non-spatial data or attributes data

and attributes about that data (descriptive information).

Data: There are two main Spatial data in GIS

1. vector data.
2. Raster data.

– Vector data includes spatial features (points, lines, and polygons) and
attributes about that data (descriptive information).
– Raster data are stored electronic images (e.g., pictures taken as an aerial
photograph or satellite images).
People: People use GIS to answer specific data-related questions. People collect
data, develop procedures, identify research questions and define analysis tasks to
run in GIS.

Analysis is the process of using spatial data to answer questions. There are many
different analysis techniques.

Hardware: GIS software is run on computers. Memory and computing power are
important because spatial data includes many attributes making it very large.

Software: Geographic Information Systems require specialized software. The

most commonly used GIS software ArcGIS and QGIS and grass Gis These types of
programs can be used in conjunction with other types of software such as
databases, statistical packages, or programming languages to increase
functionality.
 ‫د جغرافیایی معلوماتو سیستم ‪GIS‬‬
‫د جغرافیایی معلوماتو سیستم د محدودو اجزاوو ټولګه ده چی یو خاص هدف ته د رسیدلو‬
‫لپاره کومک کوي او عبارت له یو سافتویر څخه دی چی ډیټا زخیره او پروسس کوي‪ .‬ډیټا د‬
‫جی ای اس له مهم عنصر څخه ګڼل کیږي چې په مخطلفو ډولونو سره وجود لري‪ .‬ډیټا‬
‫کیدای شي د حروفو‪ ،‬تورو او یا هم نقشی په شکل وي چې په واسطه یی کولی شو د‬
‫معلوماتو یوسیستم رامنځته کړو چې دا سیستم کیدای شی توصیفی (د حروفو او تورو په‬
‫شکل)‪ ،‬مکانی(د نقشی په شکل) او یا هم ترکیبی (مکانی او توصیفی ګډ) وي‪ .‬مکانی سیستم‬
‫د هغو ډیټاوو د راغونډولو‪ ،‬تولیدولو‪ ،‬ساتلو‪ ،‬تجزیه او تحلیلولو عملیی په الره اچوي کوم‬
‫چی په ریښتینې نړۍ کې یی فضا اشغال کړې‪.‬‬
‫د ‪ GIS‬څخه ګټه اخیستنه‪ :‬د ‪ GIS‬څخه د مخطلفوکارونو لپاره د مخطلفو ادارو له خوا ګټه‬
‫اخیستل کیږي چې ځینې یی په الندې ډول دي‪.‬‬
‫•د مخطلفو نقشو په جوړولو او رسمولو کې لکه جغرافیایی نقشه‪ ،‬سیاسی نقشه‪،‬‬
‫هایدرولوژی نقشه‪ ،‬جیولوژیکی نقشه‪ ،‬زراعتی نقشه‪...‬‬
‫•په ښارجوړونه یا شهرسازی کی تری ګټه اخیستل کیږي‪.‬‬
‫•په نظامی برخه کی په پراخه ډول تری استفاده کیږي‪.‬‬
‫•د مخابراتي شبکو اداری د ساحاتو د پوښښ د کنترول لپاره تری ګټه پورته کوي‪.‬‬
‫•د برق شبکو‪ ،‬ګاز او تیلو پایپلین‪ ،‬سرکونو او ریل شبکو د مسیرټاکلو او نقشو په جوړولو‬
‫کی تری ګټه اخیستل کیږي‪.‬‬
‫• د سرکونو‪ ،‬پلونو او بندونو لپاره د هایدرولوژی په محاسباتو کی تری ګټه اخیستل کیږي‪.‬‬
‫•د ثبت احوال نفوس یا نفوس شمیرنی په برخه کی ترې ګټه اخیستل کیږي‪.‬‬
‫•په لویو تجارتی شرکتونو کی د ګټی وړ دی‪.‬‬
‫•د هوا پیژندنی‪ ،‬د اوبو د سرچینو د مدیریت‪ ،‬ځمکی الندی اوبو او د یخچالونو د څیړنې په‬
‫برخه کی تری ګټه اخیستل کیږي‪.‬‬
‫•د ځنګل داری او وحشی ژوو د ژوند په مدیریت کی تری استفاده کیږي‪.‬‬
 ‫په ‪ GIS‬کی کاریدونکی واحداتو او کوردینات سیستمونو پیژندنه‪:‬‬
‫جی ای اس کی دوه ډوله کوردینات ډیر معمول دی چی عبارت دی له‪:‬‬
‫‪Geographical Coordinates System‬‬
‫‪Projected Coordinates System‬‬
‫د جغرافیایی کوردینات سیستم‪ :‬عبارت له هغی کوروي سیستم څخه دی چې جغرافیایی‬
‫عرض او طول یی په درجه یا رادیان ښودل کیږي یعنی واحدات یی زاویوي دي‪ .‬معموال د‬
‫درجې اعشاري‪ ، Decimal Degree‬درجې دقیقې ‪ Decimal Degree Minute‬او یا‬
‫هم د درجې‪ ،‬دقیقې او ثانیی ‪ Degree, Minute, Second‬په شکل سره کارول کیږي‪.‬‬
‫دې سیستم کی د استوا کرښه یا )‪ (Equator‬د ځمکی کره په دوه برخو (شمالی او جنوبی)‬
‫باندی ویشي او په همدی ډول یوه بله فرضي کرښه ‪ Prime) (Meridian‬چې د ګرینویچ‬
‫د نصف النهار څخه تیریږي او د شمال او جنوب په امتداد پریوزي د ځمکی سطحه په دوه‬
‫برخو (شرقي او غربي) باندی تقسیموي چې پدې حساب د پورته دواړو خطونو په واسطه‬
‫ځمکه په څلورو برخو تقسیمیږي‪ .‬لکه څرنګه چی په الندی شکل کی ښودل کیږي ځمکه په‬
‫طول البلد د ګرینویچ د نصف النهار د کرښي څخه شرقي لوري ته په ‪ 180‬درجو او غربی‬
‫لوري ته په منفی ‪ 180‬درجو ویشل کیږي او دا کرښې د مریدیان په نوم یادیږي‪ ،‬همدارنګه‬
‫په عرض البلد د استوا له کرښی پورته تر شمالی قطب پورې په ‪ 90‬درجو او جنوبي قطب‬
‫پورې په منفی ‪ 90‬درجو تقسیمیږي چې دا کرښی د موازي کرښو یا ‪ Parallel‬په نوم‬
‫یادیږي‪.‬‬
‫الندې تصویر کی د ښه وضاحت په شکل ځمکه په مسطح شکل ښودل شوې‪ ،‬اګر چی دې‬
‫سیستم کی ځمکه کروي فرض کیږي‪( .‬لومړی عکس)‬
‫( ‪Geographical Coordinates in Flat-map‬دویم عکس)‬
‫‪projected coordinates system:‬دا سیستم د ځمکی مخ د یوې هواری مسطوي په‬
‫شکل سره ښیی او واحدات یی د مستقیم خط په شکل یا ‪ linear‬دی لکه متر یا فټ‪ .‬ددې‬
‫سیستم یو ډول چی په جی آی اس‪ ،‬سیول تریدي او جي په اس کی ډیر معمول دی د ‪UTM‬‬
‫)‪(Universal Transverse Mercator‬په نوم یادیږي‪ .‬دا سیستم د ‪ 1940‬لسیزې په‬
‫وروستیو کې د امریکایی اردو انجنیري له خوا رامنځته شو چې اوس په نړۍ کی د‬
‫توپوګراپی نقشو د ښودلو لپاره ستندرد سیستم دی‪ .‬پدی سیستم کی نړی د یوی مستوی په‬
‫شکل فرض شوی او له غرب څخه تر شرق پوری په ‪ 60‬برخو یا زونونو ویشل شوی چې‬
‫هر زون یی ‪ 6‬درجې وسعت لري‪ .‬افغانستان په ‪ 42 ،41‬او ‪ 43‬زونونو کی موقعیت لري‪.‬‬
‫ددې سیستم د اندازه ګیری واحد متر دی‪.‬‬
 ‫( ‪UTM Map of the world‬دریم عکس)‬
‫په جی آی اس کی واحدات په ‪ View‬مینو ‪ Data Frame Properties‬کی د‬
‫‪General‬سرپاڼي الندې انتخابیږي دلته دوه ډوله واحدات دی چې یو یی هغه واحدات دی‬
‫چې نقشی د هغې له مخی په جی آی اس کی ځای پځای کیږي او بل هغه واحدات دی چې د‬
‫صفحی په مخ ښکاري‪ .‬د صفحی په مخ ښکاریدونکی واحدات هروخت د تغیر وړ دي‪.‬‬