Gio vin: Bi Xun ng

ANKAN

* Hidrocacbon no
- Ankan : l Hidrocacbon no mch h.
- Xycloankan : l Hidrocacbon no mch vng.

I/ NG NG V NG PHN CA ANKAN
1. ng ng:
Dy ng ng metan (ankan): CH
4
, C
2
H
6
, C
3
H
8
, C
4
H
10

CTTQ: C
n
H
2n+2
(n>0)
2. ng phn:
T C
4
H
10
c hin tng ng phn mch C (thng v nhnh)
V d:
* C
4
H
10
:
v
* C
5
H
12
:
; v
3. Danh php
* Tn tip u ng ca cc H.C:
Mch C 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Tn tip
u ng
Met Et Prop But Pent Hex Hept Oct Non Dec
* Gi tn ca gc Hidrocacbon:
Thay ui an bng ui yl.
V d:
CH
4
CH
3

(metan) (metyl)
C
2
H
6
C
2
H
5

(etan) (etyl)
C
n
H
2n+2
C
n
H
2n+1

(ankan) (ankyl)
* Quy tc gi tn ankan:
1. Chn mch C di nht v c cha nhiu nhm th nht lm mch chnh.
2. nh s v tr ca C mch chnh sao cho tng s v tr ca C mch chnh cha
nhm th l nh nht.
3. Gi tn: V tr nhm th + tn nhm th + tn H.C ca mch chnh + an


Gio vin: Bi Xun ng
V d:
* C
4
H
10
:
n butan.
2 metylpropan.
* C
5
H
12
:
n pentan.
2 metylbutan.
2,2 dimetylpropan.
* Ch :
1. Nu trong CTCT ca phn t c nhiu nhm th ging nhau th ta phi thm tin t
vo trc tn nhm th.
- 2 nhm th di
- 3 nhm th tri
- 4 nhm th tetra
2. Nu trong CTCT ca phn t c nhiu nhm th khc nhau th ta gi tn nhm th
theo th t a,b,c
3. Bc C (trong ankan) = s nguyn t C lin kt vi nguyn t C
II/ TNH CHT VT L:
* T C
1
- C
4
: kh, C
5
- C
18
: lng, C
19
tr i: rn
* t
nc
, t
s
, d tng theo chiu tng ca phn t khi.
* Ankan nh hn nc, khng tan trong nc, tan nhiu trong dung mi hu c.
III/ CU TO CA ANKAN
Ankan ch cha cc lin kt CC, CH l cc lin kt o bn vng tng
i tr v mt ho hc: ch c kh nng tham gia phn ng th, phn ng tch, phn
ng oxi ho.
IV/ TNH CHT HA HC
1. Phn ng th
V d 1:
4 2 3
3 2 2 2
2 2 2 3
3 2 4
( )
( )
( )
( )
askt
askt
askt
askt
CH Cl CH Cl HCl
Metylclorua
CH Cl Cl CH Cl HCl
Metylenclorua
CH Cl Cl CHCl HCl
Clorofoc
CHCl Cl CCl HCl
Tetraclorua
+ +
+ +
+ +
+ +



Gio vin: Bi Xun ng
* Phn ng tng qut:
2 2 2 2 2
askt
n n n n x x
C H xCl C H Cl xHCl
+ +
+ +
V d 2:
(1:1)
3 3 2 3 2
askt
CH CH Cl CH CH Cl HCl + +

* Quy tc phn ng th: Khi ankan tham gia phn ng th th sn phm chnh s a
tin xy ra th vo C bc cao.
Th t a tin th:
III II I
C C C > >
Cc phn ng trn gi l phn ng halogen ho, sn phm gi l dn xut halogen
2. Phn ng tch
a) Phn ng Dehidro ha:
0
0
3 3 2 2 2
2 2 2 2
( ) ( )
t
t
n n n n
CH CH CH CH H
C H C H H
ankan anken
+
= +
+
b) Phn ng Cracking: l qu trnh b gy mch C bi nhit to thnh ankan v
anken c mch C ngn hn.
V d:

3. Phn ng oxi ha hon ton
0
0
4 2 2 2
2 2 2 2 2
2
3 1
( 1)
2
t
t
n n
CH O CO H O
n
C H O nCO n H O
+
+ +
+
+ + +

* Ta c:
2 2
CO H O
n n <
V/ IU CH
1. Trong PTN: iu ch CH
4

,
3 4 2 3
4 3 2 4 3
4 3 4 3

12 3 4 ( )
12 3 4
CaO nung
CH COONa NaOH CH Na CO
Al C H O CH Al OH
Al C HCl CH AlCl
+ | +
+ | + +
+ | +

2. Trong CN: Tch t kh du m v du m.
VI/ NG DNG CA ANKAN
Cc ankan c ng dng trong nhiu lnh vc khc nhau: lm nhin liu, nguyn
liu cho cng nghip.