Professional Documents
Culture Documents
Alamat at Pabula-1
Alamat at Pabula-1
Alamat at Pabula-1
Ang ina ay
si Aling Rosa at ang anak ay si Pinang. Mahal na mahal ni Aling Rosa ang kanyang
bugtong na anak. Kaya lumaki si Pinang sa layaw. Gusto ng ina na matuto si Pinang ng
mga gawaing bahay, ngunit laging ikinakatwiran ni Pinang na alam na niyang gawin ang
mga itinuturo ng ina. Kaya't pinabayaan na lang niya ang kanyang anak.
gawaing bahay. Inutusan niya si Pinang na magluto ng lugaw. Isinalang ni Pinang ang
lugaw ngunit napabayaan dahil sa kalalaro. Ang lugaw ay dumikit sa palayok at nasunog.
Nagpasensiya na lang si Aling Rosa, napagsilbihan naman siya kahit paano ng anak.
Nagtagal ang sakit ni Aling Rosa kaya't napilitang si Pinang ang gumagawa sa
bahay. Isang araw, sa kanyang pagluluto hindi niya makita ang posporo. Tinanong ang
kanyang ina kung nasaan ito. Isang beses naman ay ang sandok ang hinahanap. Ganoon
ng ganoon ang nangyayari. Walang bagay na di makita at agad tinatanong ang kanyang ina.
Nayamot si Aling Rosa sa katatanong ng anak kaya´t nawika nito: " Naku! Pinang, sana'y
Dahil alam niyang galit na ang kanyang ina ay di na umimik si Pinang. Umalis siya
upang hanapin ang sandok na hinahanap. Kinagabihan, wala si Pinang sa bahay. Nabahala
si Aling Rosa. Tinatawag niya ang anak ngunit walang sumasagot. Napilitan siyang
Pinang. Tinanong niya ang mga kapitbahay kung nakita nila ang kanyang anak. Ngunit
Isang araw, may nakitang halaman si Aling Rosa sa kanyang bakuran. Hindi niya
alam kung anong uri ang halamang iyon. Inalagaan niyang mabuti hanggang sa ito'y
magbunga. Laking pagkamangha ni Aling Rosa ng makita ang anyo ng bunga nito. Ito'y
Biglang naalaala ni Aling Rosa ang huli niyang sinabi kay Pina, na sana'y magkaroon
ito ng maraming mata para makita ang kanyang hinahanap. Tahimik na nanangis si Aling
Rosa at laking pagsisisi dahil tumalab ang kanyang sinabi sa anak. Inalagaan niyang mabuti
ang halaman at tinawag itong Pinang, Sa palipat-lipat sa bibig ng mga tao ang pinang ay
naging pinya.
Noong unang panahon ay nasa loob ng kasoy ang abuhing buto nito. Lungkut na
lungkot ang buto sapagkat madilim na madilim sa loob ng kasoy. Lalo itong nalungkot nang
Ang buong kagubatan ay nagliliwanag sa tama ng mga ilaw ng parol ng mga Alitaptap. Ang
huni ng mga Kuliglig at kokak ng mga Palaka ay sumasaliw sa awit ng mga Maya.
Masayang kasayaw ng mga Kuneho ang mga Usa, ng mga Elepante ang mga Tamaraw, ng
Zibra ang Tsonggo. Kapareha naman ni Kangkong ang Sitaw, ni Mangga ang Dalanghita, ni
“Mabuti pa sila, nakikita ang masayang paligid. Heto ako, nakakarinig ng awit at tawanan
“Ayoko pong nakakulong sa madilim na lugar na kinalalagyan ko. Naiinggit ako sa ibang
pagsasaya. Hindi lang nila naririnig kundi nakikita pa ang katuwaan ng lahat. Maawa kayo,
Naantig ang maawaing damdamin ng mahal na Ada. Iwinasiwas nito ang nagniningning na
Ang malakas na pagkokak ng mga Palaka at paghuni ng mga Kuliglig ay sumaliw sa awit ng
ng bahay-bahayan.
Hatinggabi na nang iwasiwas na muli ng butihing Ada ang kaniyang makinang na
pananglaw. Hudyat iyon ng pamamahinga. Pinatay na ng mga Alitaptap ang parol nila.
Nalungkot ang Buto nang dumilim na ang paligid. Nahahalinhan ng takot at lungkot nang
kumulog at kumidlat. Napansin ng Buto na nagsipagtago ang mga hayop sa mga kuweba.
Mahigpit namang ikinabit ng mga halaman ang mga ugat sa ilalim ng lupa.
Tulad ng dapat asahan, bumuhos na ang malakas na ulan. Takot at kinakaliglig sa lamig
ang Buto.
Hindi pinakinggan ng Ada ang abuhing Buto ng Kasoy. Bilang panghabambuhay na parusa
ilog. Wala siyang ginagawa kundi ang maglinis ng kanyang bakuran at diligin ang kanyang
mga pananim.
Isang araw, may nanghingi ng kanyang ilang pananim. Ang matanda ay nagalit at pinalayas
ang bata.
Madamot ang matanda tuwing may pupunta sa kanyang tahanan upang humingi ng tulong,
makakain. Nagalit ang matanda at pinalayas ang babaeng madungis. Nagalit ang diwata sa
Dahil sa iyong pagiging labis na madamot, kahit na marami ka namang pananim na maaring
ibahagi sa iyong kapwa, ikaw ay aking paparusahan. Sa ilang saglit ang matandang babae
Sa katagalan ng panahon ang lawa ay natuyo at may tumubong isang puno. Ang lahat ng
mga sanga. Ngunit natatakot silang pumitas dahil hindi nila alam kung maaring kainin ito.
Isang binata ang napadaan at tinangkang kumain ng bunga ng puno. Itinapon nito agad ang
nasabing bunga pagkatikim dahil sa sobrang asim. Nasabi ng binata na ang bunga ay
Layunin ng Espanyang sakupin ang mga katutubo. Naging kasangkapan ng mga Espanyol
ang Katolisismo upang lalong mapadali nila ang pamamalakad dito. Bagamat sa Limasawa,
Leyte nagdaos ng unang misa, may isang paring Kastilang nagngangalang Padre Novelles
Sinikap niyang kumbinsihin ang mga katutubo upang maging Katoliko. Upang magawa ito,
pinag-aralan niyang makapagsalita ng kanilang wika. Madali naman siyang natuto. Sapagkat
matagal na ring sumasamba sa mga anito ang mga katutubo, hirap na hirap si Padre
Novelles na manghikayat.
Lalong pinagsikapan ng paring Kastila ang pagtuturo ng buhay at mga aral ni HesuKristo.
Binigyang diin niya ang pagpapasakit ng Anak ng Diyos. Isinalaysay niya ang pagkapasan
sa krus upang iligtas lamang ni Hesus ang mga makasalanang tao sa daigdig.
Sapagkat misyunero, marami ang naliwanagan sa katotohanan. Pero kahit marami ang
sumasamba sa mga anito. Ito ang barangay na pinamumunuan ni Datu Diliwariw. Ayaw ng
HesuKristo. Ito rin ang parusang ipinataw ng di binyagang datu sa paring Katoliko.
ng mga anito na ngayon ay kilala bilang bundok ng Caraballo itinindig ang krus. Habang
nagbabaga ang araw ay isinakripisyo ng misyunero ang abang buhay. Katulad ni Kristo,
isang matulis na sibat ang tumapos sa hininga ng paring Katoliko. Ang sariwang dugo sa
Matapos ipapatay ay hindi mapalagay si Datu Diliwariw. Naalala niya ang itinuturo ng
Upang makatiyak, isinama ng datu ang pinakamatapat na kawal nang dumating ang ikatlong
gabi. Ginimbal sila ng katotohanan, ang bangkay na kanilang iniwan ay nawala sa kanyang
kinapapakuan. Napaluhod ang datu kasama ng kawal. Inalala nila ang mga aral na itinuro
ng misyunero tungkol kay Kristo. Taos puso silang humingi ng tawad. Sa kanilang pagyuko
misyunero na kapag biniyak mo ay may lamang tila mapulang dugo ng kabanalan, matamis
at nakaaalis ng uhaw. Magmula noon, ang nagging Katolikong datu ay lagi nagng
dumadalaw sa pinagpakuang kabundukan. Ang panata niyang iyon ay kalakip ng pagtanggap
Sapagkat tumubo ang kakaibang halaman ay tinawag ang bunga nito na pinagpakuan na
pakwan.
Noong unang panahon wala pang tinatawag na bansang Pilipinas. Mayroon lamang
na maliliit na pulo. Noong hindi pa rin ito bahagi ng mundo, may nakatira ritong isang
higante. Ang kuweba niya ay nasa kalagitnaan ng Dagat Pasipiko. Kasama niyang
naninirahan ang kanyang tatlong anak na babae, sina Minda, Lus at Bisaya.
Isang araw kinakailangang umalis ang amang higante upang mangaso sa kabilang pulo.
Kailangang maiwan ang tatlong magkakapatid, kaya pinagsabihan niya ang tatlo.
"Huwag kayong lalabas ng ating kuweba, ang bilin ng ama. Diyan lamang kayo sa loob
dahil may mga panganib sa paligid. Hintayin ninyo ako sa loob ng kuweba."
Nang makaalis na ang amang higante, naglinis ng kanilang kuweba ang magkakapatid.
Inayos nila itong mabuti upang masiyahan ang kanilang ama. Subalit hindi nila katulong sa
paggawa si Minda. Hindi masunurin ito sa ama. Lumabas pala si Minda at namasyal sa may
siya at hindi niya napansin na malayo na pala siya sa tabi ng dagat. Habang siya ay
naglalakad, isang malaking malaking alon na masasabing dambuhala ang lumamon kay
Minda. Nagsisisigaw siya habang tinatangay ng alon sa gitna ng dagat.Tulungan ninyo ako!
sigaw ni Minda.
Narinig nina Lus at Bisaya ang sigaw ni Minda. Abot ang sigaw sa kuweba. Tumigil ang
paggawa ng dalawa.
"Si Minda, humihingi ng tulong!" sabi ni Lus na nanlalaki ang mga mata sa pagkagulat.
Mabilis na tumakbo sila sa may dagat. Tingin dito, tingin doon. Nakita nilang sisinghap-
"Hindi marunong lumangoy si Minda, ah", sabi ni Bisaya. At tumakbo na naman ang
Mabilis nilang nilusong si Minda. Malalim pala doon. Inabot nila ang kamay nila sa kapatid.
Naku, pati sila ay nadala ng dambuhalang alon. Kawag, sipa, taas ng kamay, iyak, sigaw at
walang tigil na kawag. At sa kasamaang palad ang tatlong anak na babae ng higante ay
hindi na nakaahon. Nang dumating ang higante nagtataka siya kung bakit walang
sumalubong sa kanya. Dati-rati ay nakasigaw sa tuwa ang tatlo niyang anak kung dumating
siya. Wala ang tatlo sa kuweba. Ni isa ay wala roon. Saan kaya nagtungo ang tatlo kong
Walang sagot! Hinanap niya sa paligid. Wala roon. Pinuntahan niya ang ilang malapit na
pulo. Ni anino, wala. Baka kaya may pumuntang ibang tao at dinala silang pilit? sabi ng
higante sa sarili.Biglang umalon ulit nang malakas at dumagundong. Napalingon ang ama.
At nabuo sa isip niya na baka nalunod ang tatlo. Dumako pa siya sa malayo. At hindi
nagkamali ang ama. Nakita niya ang labi ng ilang piraso ng damit na nakasabit sa isang
bato. Para tuloy niyang nakita ang tatlong kamay na nakataas at humihingi ng saklolo.
Naalala niyang bigla na hindi niya pinayagang lumabas ang mga ito. Ni hindi sila natutong
lumangoy. Tumalon sa dagat ang higante. Sa isip lamang pala niya ang larawan ng tatlong
kamay na nakataas. Nawalan siya ng lakas. Mga anak! Ano pa? Wala na! himutok ng ama.
ng tingin ang bawat munting bato at kahoy sa malayo. At sa pagod at hapis napahilig sa
isang bato at tuluyang natulog. Mahabang pagkatulog ang nagawa ng kawawang higante.
Nang magising ang higante kinusot ang mata. May nakita siyang wala doon dati. Tumayong
bigla at tiningnang mabuti.Ano ito? saan galing ang tatlong pulong ito? Sila kaya ang tatlong
ito? tanong sa sarili. Lalong lungkot ang naramdaman ng amang ulila. Ang tatlong pulong
ito! Sina Lus, Bisaya at Minda ito! ang sabi niyang malakas. At buhat noon tinawag na
Luson, Bisaya at Mindanaw ang tatlong pulo. Dito nagmula ang bansang Pilipinas. Nasa
pusa upang dinig nating kung papalapit ito?", sabi ng batang daga.
Natahimik ang lahat. Kahit maganda ang ideya ng batang daga ay wala sinuman sa kanila
ang may lakas ng loob na lumapit sa pusa at maglagay ng kampanilya sa leeg nito!
mas mahusay.
Tumahol siya dahil nais niyang makuha ang karne ng asong nakita. Ngunit sa kanyang
pagtahol ay nahuhog sa tubig ang karne sa kanyang bibig at hindi na niya ito muli pang
Ang Aral ng Kuwento: Ang pagiging sakim ay isang kahangalan. Hindi masamang maghangad ng mga
bagay na wala ka ngunit matutong maging masaya sa kung anong meron ka ngayon. Matutong
pahalagahan ang mga bagay na nasa iyo upang hindi magsisi kapag ito ay nawala.
nangangambang palaka.
"Dahil," sagot ng alakdan. "Kung patayin kita, mamamatay din ako dahil hindi ako marunong
lumangoy!"
Mula doon ay napaisip ang palaka. May punto nga naman ang alakdan... Nguni't para
"Paano kung malapit na tayo sa baybayin? Maaari mo pa rin akong patayin tapos ay ikaw
"Totoo," sumang-ayon ang alakdan, "Pero walang paraan para ako ay umabot sa kabilang
dulo ng ilog."
"O sige... paano kung aantayin mo lamang tayong makatuntong sa kabilang dulo bago mo
Sumang-ayon ang palaka na itawid ang alakdan kaya siya ay nagpunta sa kinaroroonan nito
at isinakay siya. Matapos noon, ay tumawid na ang palaka sa ilog na kasama ang
alakdan... Bagaman malakas ang daloy ng ilog, siniguro niya na di malulunod ang kanyang
tumusok sa kanyang likuran. Nang napasilip siya ay nakita niyang tinatanggal ng kanyang
pasahero ang nakatusok na buntot na may lason sa kanyang likuran. Namanhid ang
yon?"
Nagkipit-balikat ang alakdan at sinabing, "Wala akong magawa, natural na sa akin ang
ARAL:
May mga taong mahirap baguhin ang kanilang pag-uugali. Kadalasan, nagkakamali
tayong balewalain ang katotohanang ito. Minsan nakikipagkaibigan tayo sa mga taong
hindi angkop na maging mabuting kaibigan o pumapasok tayo sa isang relasyon sa
likas na mabuti, may mga taong likas na ang kasamaan kaya laging mag-ingat sa
pakikipaghalubilo sa mga taong hindi lubos na kilala bago pa maging huli ang lahat.
Pagkatapos ay isang ideya ang kanyang naisip. Kumuha siya ng maliit na bato at inilagay
sa loob ng banga. Sa bawat maliliit na bato na iniligay niya sa loob ay unti-unting tumataas
ang tubig. Ipinagpatuloy niya nag paglalagay hanggang sa abot na ng kanyang tuka ang
Ang Aral ng Kuwento: Kung sa simula ay hundi ka nagtagumpay, huwag sumuko! Ang
pagtitiyaga ang susi sa paglutas ng anumang suliranin. Kung hindi nalutas ng unang
solusyon ang isang problema ay humanap at mag-isip ng iba pang solusyon. Patuloy
kang sumubok hanggang sa makuha mo ang tamang sagot at solusyon. Mainam ito
Buod:
isang pagong ang kanyang hamon. Sa una ay iniisip ng kuneho na ito ay isang biro, ngunit
seryoso ang pagong. Sinimulan ang paligsahan at sa simula ay buong bilis na tumakbo ang
kuneho. Napansin niyang sobrang layo na ng pagong at pinagtawanan niya ito. Nagpasya
siyang umidlip muna sapagkat sa wari niya ay walang pag-asang makahabol ang pagong.
Ang pagong, kahit mabagal ay patuloy na naglakad. Nang magising ang kuneho ay malapit
na sa dulo ng karera ang pagong at hindi na niya ka pang habulin kahit anong bilis niya.
Ang Aral ng Kuweto: Matatag kahit mabagal ang nanalo sa anumang paligsahan. Minsan sa buhay, maaaring
mukhang nangunguna ang iba sa iyo ngunit hindi mo alam kung anong balakid ang maaaring magpahinto sa
kanila. Mahalaga ay huwag sumuko at patuloy na lumaban. Isang araw ay makakarating ka rin sa gusto mong
puntahan.