AKADEMIA KRAKOWSKA:

 w 1364r. założona przez Kazimierza Wielkiego z dynastii Piastów w Krakowie (po śmierci
Kazimierza akademia podupadła)
 w 1400r., po śmierci królowej Jadwigi, która zapisała swój majątek (klejnoty) w testamencie
na odnowę Akademii, król Władysław Jagiełło odnowił ją
 uczelnie nazwano Uniwersytet Jagielloński na cześć Jadwigi i Władysława Jagiełły z dynastii
Jagiellonów
 w XV wieku słynęła w Europie, ponieważ na wysokim poziomie uczono tam matematyki i
astronomii, a także przybywali po naukę do niej Czesi, Węgrzy, Niemcy, Włosi, Holendrzy i
inni
 miedzynarodowym językiem ludzi wykształconych była łacina
 kształciła: teologów (ktoś, kto zajmuje się nauka o Bogu), prawników, lekarzy, matematyków,
astronomów (ktoś, kto zajmuje się nauka o ciałach niebieskich i zjawiskach poza Ziemią)
 Życie żaków:
 Żakiem nazywamy studenta, mógł nim zostać każdy chłopiec (dziewczynek nie
przyjmowano), zazwyczaj przyjmowano w wieku 12 lat, ale zdarzało się, że niektórzy
żacy mieli 8 lat
 Przyjęci żacy poddawani byli obrzędowi „otrzęsin”, czyli chrzest świeżo upieczonych
żaków; Starsi koledzy zakładali im ośle uszy na znak głupoty, po czym „ociosywali” ich
drewnianymi piłami i siekierami
 Wykłady w Akademii rozpoczynały się o świcie
 Żacy siedzieli na ławkach lub słomie, nie mieli książek, ani zeszytów, robili jedynie
notatki rylcem na woskowych tabliczkach, większość nauki musieli zapamiętywać
 Tylko profesorowie mieli książki – czytali urywek i objaśniali własnymi słowami.

Mikołaj Kopernik:

 Urodziła się w 1473r. w Toruniu.

 Najwybitniejszy student w Akademii Krakowskiej, potem studiował na włoskich uczelniach.
 Wrócił do Polski jako człowiek wszechstronnie wykształcony: lekarz, prawnik, ekonomista,
duchowny, tłumacz, a przede wszystkim astronom.
 W czasie wojny z Krzyżakami skutecznie kierował obroną Olsztyna.
 W I poł. XVI w. udowodnił, że to Ziemia z Księżycem i inne planety krążą wokół Słońca.
Doszedł też do wniosku, że Ziemia obraca się wokół własnej osi ( teoria heliocentryczna).
 Zmarł w 1543r.

Dlaczego teologowie nie chcieli uznać odkrycia Kopernika?

Teologię (naukę o Bogu) uważali za najważniejsza z nauk, a Biblię rozumieli dosłownie. Opisywała
ona np. jak bóg zatrzymał słońce na niebie. Uczeni więc stwierdzili, że Słońce krąży wokół
nieruchomej Ziemi – a wraz ze Słońcem krążą Księżyc i planety – odwrotnie niż udowodnił to
Kopernik. Odkrycie Mikołaja Kopernika było jednym z największych odkryć naukowych w
dziejach. Dlatego ludzie nie wierzyli mu. Teologowie protestowali: Biblia nie może się mylić.
Dopiero z czasem zrozumieli, że Biblii nie jest dziełem naukowym.
 WIELKA WOJNA Z KRZYŻAKAMI

1. Przyczyny wojny :
 Polska pragnęła odzyskać Pomorze Gdańskie, podstępnie zagarnięte przez Krzyżaków
w latach 1308-1309 (Krzyżacy stali się wrogami Polski – silnymi i przebiegłymi).
 Zakon Krzyżacki co roku organizował zbrojną wyprawę „misyjną” przeciwko Litwie.
Unia polsko-litewska była straszliwym ciosem dla Krzyżaków, gdyż nie miała już kogo
nawracać.
 Polska stanęła po stronie Litwy, kiedy zakon zagroził jej otwartą wojnę.
2. Przebieg wielkiej wojny (1409-1411): bitwa pod Grunwaldem:
 Wojska polsko – litewskie wkroczyły do państwa Krzyżackiego.
 15 lipca 1410r. na Mazurach stoczono bitwę pod Grunwaldem.
 Dowódcą armii polsko –litewskiej był Władysław Jagiełło, armia liczyła ok. 30 tysięcy
ludzi – nie tylko Polaków i Litwinów, lecz także Rusinów, Czechów i Tatarów
 Dowódcą armii krzyżackiej był wielki mistrz Ulrich von Junginen, armia liczyła20-
tysięcy ludzi, z czego 250 to Krzyżacy, a reszta to zwykli rycerze, „goście” z Zachodu
oraz najemnicy, tzn ludzie walczący za pieniądze.
 Najwybitniejszym polskim rycerzem był Zawisza Czarny z Garbowa. Wiernie służył
królowi Polski. Wygrywał turnieje rycerskie w kraju i za granicą i nigdy nie złamał
danego słowa. Do dziś mówimy, że można na kimś polegać jak na Zawiszy.
 O zwycięstwie Polski przesądziło to, że Jagiełło miał jeszcze rezerwy jazdy i piechoty.
 Polska wygrała, a potęga Zakonu Krzyżackiego na zawsze została złamana.
3. Skutki wojny:
 W 1411r. Polska i Litwa oraz zakon Krzyżacki zawarły pierwszy pokój toruński. Na jego
mocy Polska odzyskała ziemie dobrzyńską.
 Pomorze Gdańskie pozostało w rękach Krzyżaków.
 Krzyżacy musieli Polsce zapłacić ogromne odszkodowanie wojenne.
 Klęska bardzo osłabiła Zakon Krzyżacki, nigdy nie wrócił do dawnej świetności.
KRÓL I KRÓLOWA JADWIGA

 Po śmierci Kazimierza wielkiego na tronie zasiadł jego siostrzeniec, król Węgier Ludwik
Węgierski, jednak kiedy i on zmarł, polscy możni panowie uznali za władczynie jego 10-
letniaą córkę Jadwigę.
 Urodzona w 1374r., pochodziła z rodziny królów Francji, miała dwie polskie babcie.
 Była piękna, dobra i świetnie wykształcona. Mówiła po węgiersku, znała polski, niemiecki,
włoski i łacinę.
 Polskę uważała za swoja nowa ojczyznę i broniła jej interesów.
 W 1384 r. została koronowana na króla Polski. Jako dziewczynka została oczywiście królową.
Tyle, że królowa na ogół była jedynie żoną króla i to on sprawował rządy. A ona była królem
bo też rządziła krajem.
 Królowa Jadwiga, gdy miała cztery lata miała wziąć „ślub na przyszłość” z ośmioletnim
Wilhelmem (księciem austriackim). Odtąd uważani byli za męża i żonę, kiedy Jadwiga skończy
12 lat. Jednak miała takie prawo, aby po skończeniu 12 lat odwołać ślub.

Zasługi królowej Jadwigii:

 Broniła interesów Polski podczas spotkań z innymi władcami.

 Dla dobra Polski i Litwy wyszła za mąż za Jagiełłę.
 Troszczyła się o biednych i chorych.
 Zapisała w testamencie swój majątek na odnowienie Akademii Krakowskiej.
 Była powszechnie kochana za swoją dobroć i mądrość.
 W XX w. papież Jan Paweł II ogłosił ja świętą.
 Zmarła w 1399r. mając 25 lat, po narodzinach córeczki.

UNIA POLSKO – LITEWSKA:

Sytuacja Litwy pod koniec XIVw.:

 Litwa była ostatnim pogańskim państwem w Europie.

 Otaczali ją sami wrogowie: Wielkie Księstwo Moskiewskie, Krzyżacy i Polska.
 Krzyżacy co roku organizowali zbrojne wyprawy „misyjne: w głąb Litwy, pod pretekstem
nawracania na chrześcijaństwo.
 Litwini często pustoszyli/napadali na Polskę.

Przyczyny unii polsko – litewskiej (unia – związek dwóch lub więcej państw, które łącza się
dla wspólnych korzyści):

 Litwini mieli nadzieję, że jak przyjmą chrzest, Krzyżacy stracą pretekst do zbrojnych
wypraw „misyjnych”.
 Oba państwa chciały połączyć siły, gdyż Litwie zagrażali Krzyżacy, Moska i Polska, a
Polska pragnęła odzyskać Pomorze Gdańskie i Śląsk oraz chciała, aby skończyły się
litewskie najazd.
Zawarcie unii polsko – litewskiej:

 Dla dobra Polski i Litwy i chrześcijaństwa królowa Jadwiga zgodziła się poślubić 35-letniego
Władysława Jagiełłę, pomimo, że go nie znała. Wiedziała, że dzięki jej poświęceniu nawróci
się Litwa na chrześcijaństwo, a oba państwa zaczną współpracować, a nie walczyć ze sobą.
 W 1385r. dostojnicy Polski i Litwy podpisali umowę w Krewie na Litwie.
 Oba państwa zawarły umowę w 1386r.
 Jagiełło ochrzcił się w Krakowie i otrzymał imię Władysław, a następnie poślubił Jadwigę i
został koronowany na króla Polski w 1386r. Po chrzcie Jagielły Litwa też musiała przyjąć
chrzest.
 Unia polsko-litewska przetrwała ponad 400 lat.

Władysław Jagiełło

 Urodził się ok. 1351r., pochodził z rodziny wielkich książąt Litwy.

 Mówił po litewsku oraz rusku, gdyż ojciec był Litwinem, a matka Rusinką.
 W Polsce nauczył się polskiego, ale nie umiał czytać i pisać.
 Uwielbiał polowania i był znakomitym wodzem.
 W 1386r. został koronowany na króla Polski.
 Poślubił Jadwigę i przyjął chrzest.
 Zapoczątkował dynastię Jagiellonów, która władała Polska i Litwą od 1386 do 1572r.