De mens als individu begrijpen: Overzicht te kennen leerstof

Hoofdstuk 1 Terreinverkenning
1.1 Een korte historiek 12

1.1.1 De verre voorgeschiedenis 12

• Te kennen: nature-nurture debat

1.1.2 Start van de ‘genetische’ psychologie 14
• Niet te kennen
1.1.3 Omvorming tot een ontwikkelingspsychologie 16

• Niet te kennen
1.1.4 Uitgroei tot een volwaardige levenslooppsychologie 17
• Niet te kennen
1.2 De indeling in fasen 20

• Niet te kennen
1.2.1 Continuïteit of discontinuïteit in de ontwikkeling 20
1.2.2 Het trapmodel 21
1.2.3 Het gelaagde model 24
1.2.4 Het lijnmodel 26
1.2.5 Poging tot synthese 27
1.3 Factoren die de ontwikkeling sturen 29
1.3.1 Rol van de erfelijkheid 29

• Niet te kennen
1.3.2 Invloeden vanuit het milieu 32
• Te kennen: Bronfenbrenner
1.3.3 Interacties tussen erfelijkheid en milieu 36
• Te kennen
1.3.4 Zelfsturing als derde factor 40
• Te kennen
Geen uitbreidingen op Sofia
Hoofdstuk 2 Twee fundamentele ontwikkelingstheorieën
2.1 De psychosociale identiteitstheorie van Erikson 44

• Te kennen
2.2 De cognitieve ontwikkelingstheorie van Piaget 53
• Te kennen
2.2.1 Enkele basisbegrippen 54

• Te kennen
2.2.2 De eigenlijke ontwikkeling 59

• Te kennen
2.2.3 Een korte evaluatie 64
• Niet te kennen???? Het lijkt studenten te verwarren
Geen uitbreidingen op Sofia

Hoofdstuk 3 De prenatale ontwikkeling

3.1 Ontwikkeling van embryo en foetus 70
3.1.1 Het germinale of kiemstadium 70
• Te kennen
3.1.2 Het embryonale stadium 73

• Te kennen
• Niet te kennen: Van embryo tot foetus (P 73)
3.1.3 Het foetale stadium 76
• Te kennen
• Niet te kennen: kwadraat- en vermenigvuldigingsregel (p78)
3.2 Psychisch functioneren 82
3.2.1 Bewegingen 83

• Te kennen
3.2.2 Gewaarwordingen 83

• Te kennen
3.3 Prenatale omgevingsinvloeden 87
3.3.1 Fysische invloeden 87

• Te kennen
 3.3.2 Psychologische invloeden 97
• Te kennen
3.4 De geboorte 100
3.4.1 Het geboorteproces 101
• Te kennen
3.4.2 De ervaringen van het kind 107

• Te kennen
Uitbreiding Sofia: Te kennen 2.3 aangeboren defecten (2.1 en 2.2 niet te kennen)

Hoofdstuk 4 De babytijd
4.1 Uitrusting van de pasgeborene 111
4.1.1 Motorische reacties 112
• Te kennen
4.1.2 Waarneming en cognitie 114
• Te kennen
4.1.3 Sociale gerichtheid en emoties 119

• Te kennen
4.2 De verdere motorische ontwikkeling 122
• Te kennen
4.3 Ontwikkelingen in de waarneming en de cognitie 125
4.3.1 De sensomotorische ontwikkelingsperiode 125
• Te kennen
4.3.2 Bespreking van enkele afzonderlijke processen 130

• Te kennen
4.4 Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling 137
4.4.1 Sociale ontwikkeling 137

• Te kennen
4.4.2 Dynamisch-affectieve ontwikkeling 141
• Te kennen
Uitbreiding Sofia: Te kennen
• 2.1 Het arsenaal aan reflexen van een pasgeborene
• 2.2 Het belang van een goede hechtingsrelatie
Hoofdstuk 5 De peuterjaren
5.1 Lichamelijke en motorische ontwikkeling 148-151

• Te kennen
5.2 Ontwikkelingen in de waarneming en het mentaal functioneren 151-173
• Te kennen
5.3 Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling 173-179

• Te kennen
Geen uitbreidingen op Sofia

Hoofdstuk 6 De kleuterjaren
6.1 Lichamelijke en motorische ontwikkeling 182-186

• Te kennen
6.2 Ontwikkelingen in de waarneming en het mentaal functioneren 186-206
• Te kennen
6.3 Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling 206-215

• Te kennen
Geen uitbreidingen op Sofia

Hoofdstuk 7 De schoolperiode
7.1 Lichamelijke en motorische ontwikkeling 220
7.1.1 Lichamelijke veranderingen 220

• Te kennen
7.1.2 Motorische ontwikkeling 221

• Te kennen
7.2 Ontwikkelingen in de waarneming en het mentaal functioneren 224
7.2.1 Het concreet-operationele denken 225
• Te kennen
7.2.2 Bespreking van enkele afzonderlijke processen 231

• Te kennen
7.3 Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling 243
7.3.1 Sociale ontwikkeling 243

• Te kennen
7.3.2 Dynamisch-affectieve ontwikkeling 248
• Te kennen

Geen uitbreidingen op Sofia

Hoofdstuk 8 De adolescentie
8.1 Lichamelijke ontwikkeling 261
8.1.1 De lichamelijke veranderingen in de puberteit 261

• Te kennen
8.1.2 Psychologische gevolgen van de lichaamsveranderingen 267

• Te kennen
8.2 Cognitieve ontwikkeling 270
8.2.1 Kenmerken van het formeel-operationele denken 271
• Te kennen
8.2.2 Enkele gevolgen van het formeel-operationele denken 278

• Te kennen
8.2.3 Bespreking van enkele afzonderlijke processen 280
• Te kennen
8.3 Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling 284
8.3.1 Sociale ontwikkeling 284
• Te kennen
8.3.2 Dynamisch-affectieve ontwikkeling 291

• Te kennen
Uitbreiding Sofia: Te kennen 2.2 Opvoeden tot zelfstandigheid (2.1 en 2.3 niet te kennen)
Hoofdstuk 9 De volwassenheid
9.1 Lichamelijke ontwikkeling en psychisch welbevinden 301
9.1.1 Lichamelijke veranderingen 301

• Te kennen
9.1.2 Het climacterium of de overgangsjaren 304
• Te kennen: ‘Het climacterium en de menopauze’ p. 305
• Niet te kennen: ‘Een mannelijk climacterium’ p. 307
9.1.3 Psychologische reacties op de lichaamsveranderingen 310

• Te kennen: ‘Reacties op het ouder worden’ p. 310

• Niet te kennen: ‘Reacties op het climacterium’ p. 311

9.2 Cognitieve ontwikkeling 312

• Te kennen
9.2.1 Het postformele denken 313
• Te kennen
9.2.2 Evolutie van de intellectuele vermogens 315
• Niet te kennen
9.3 Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling 320
• Te kennen
9.3.1 Sociale ontwikkeling 320
• Te kennen: weten op welke vlakken er veranderingen plaatsvinden (beroepscarrière,
partnerrelatie, ouderschap, rolveranderingen)
• Niet te kennen: tekst ‘Beroepscarrière’ p. 321
• Niet te kennen: tekst ‘Partnerrelatie’ p. 322
• Niet te kennen: tekst ‘Ouderschap’ p. 325
• Te kennen: ‘Rolveranderingen in de midden- en laatvolwassenheid’ p. 326
9.3.2 Dynamisch-affectieve ontwikkeling 329

• Te kennen: weten hoe het zelfbeeld evolueert in de volwassenheid

• Niet te kennen: ‘Zes kenmerken van psychologisch welzijn’ p. 330
• Te kennen: ‘Kernconflict van de jongvolwassenheid’ p. 331
• Te kennen: ‘Kernconflict van de middenvolwassenheid’ p. 333
Uitbreiding Sofia: Te kennen 2.3 Hechtingspatronen in de volwassenheid (2.1 en 2.2 niet te kennen)
Hoofdstuk 10 De ouderdom
• Te kennen: Figuur 10.1 ‘Ouder worden als een multifactorieel en interactief gebeuren’ p.
337
10.1 Lichamelijke ontwikkeling en psychisch welbevinden 339
10.1.1 Verlenging van de levensduur 339

• Te kennen
10.1.2 Lichamelijke veranderingen 342

• Te kennen
10.1.3 Psychologische reacties op de lichaamsveranderingen 350

• Niet te kennen
10.2 Cognitieve ontwikkeling 352
10.2.1 Het klassieke intelligentieonderzoek 354
• Niet te kennen
10.2.2 Bespreking van enkele afzonderlijke processen 358
• Te kennen
10.2.3 Competent ouder worden 365
• Niet te kennen
10.3 Sociale en persoonlijkheidsontwikkeling 367
10.3.1 Sociale ontwikkeling 368
• Te kennen
10.3.2 Dynamisch-affectieve ontwikkeling 372

• Niet te kennen: ‘Gelukkig ouder worden’ p. 372

• Te kennen: ‘Kernconflict van de oudere volwassenheid’ p. 374
• Te kennen: ‘Het levenseinde’ p. 376
Geen uitbreidingen op Sofia

De zelfdeterminatietheorie (ZDT)
https://www.moodspace.be/nl/infotheek/abc-fundament
Aantal algemene tips:
- Doel van dit vak: zicht krijgen op verschillende ontwikkelingslijnen doorheen de levensloop
(hou dit in je achterhoofd)
- Probeer zelf goed hoofd- en bijzaak te onderscheiden tijdens het studeren
- Je hoeft niet alle namen te kennen die in het boek vermeld worden, enkel deze van de
belangrijke modellen (Bv. Piaget, Erikson, Kohlberg, Bronfenbrenner, …)
- De vergrootglaasjes in het boek geven meestal uitleg over een onderzoek, deze hoef je ook niet
in detail te kennen.
- Studeer niet enkel verticaal (per levensfase) maar ook horizontaal (per ontwikkelingsdomein
doorheen het leven -> de tijdlijnen!)
- Gebruik de oefeningen en ‘flashcards met definities’ op Sofia Learn om te studeren en jezelf te
testen