Professional Documents
Culture Documents
АКЦЕНТОТ ВО СТАНДАРДНИОТ МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК
АКЦЕНТОТ ВО СТАНДАРДНИОТ МАКЕДОНСКИ ЈАЗИК
TEMA:
Ментор: Кандидат:
Штип, 2024
1
Содржина:
Вовед................................................................................................................................стр.3.
Главен дел:.......................................................................................................................стр.4.
3
Главен дел:
Акцентот е нагласено, посилно, продолжено изговарање на еден слог во зборот. Слогот врз
кој паѓа акцентот се вика акцентиран слог.Македонскиот акцент е динамичен и
определен. Динамичен акцент значи дека се одликува со силата на издишната струја, а
определен значи дека се наоѓа на точно определено место во зборот.Местото на
македонскиот акцент е на третиот слог од крајот на зборот кај трисложните и
повеќесложните зборови.
Акцентот се бележи со знакот ( ‘ ) пред самогласката врз која паѓа акцентот во зборот: мáјка,
уч’илиште, лет’уваат, нос’ете ја, кој г’о виɡе?
Кај едносложните зборови акцентот се наоѓа на единствениот слог.
На пример: с’он, д’ом, б’ол, в’ол.
Кај двосложните зборови акцентот стои на почетниот слог од зборот, односно на
вториот слог од крајот на зборот.
На пример: с’ело, с’олза, д’ома, б’олва.
Отстапки од правилото
Освен овие правила за акцентирање имаме и определени отстапки.
Отстапките ги има кај глаголскиот прилог, кај некои зборови од туѓо потекло, кај
прилошки употребени членувани именки и други.
3. Отстапување од третосложното акцентирање во стандардниот македонски јазик
5
-ев(-а)/-ов(-а): Аксент’иев, Алекс’андров, Дрвош’анов, Магл’ешев. Кај некои
презимиња образувани со овој суфикс, акцентот може да паѓа и на вториот и на
третиот слог од крајот. Сп.: ‘Адамчев и Ад’амчев, ‘Алексов и Ал’ексов,
Гл’игоров и Глиг’оров, ‘Иванов и Ив’анов.
-ски(-а)/-цки(-а)/-чки(-а)/-шки(-а) кои доаѓаат директно на основата, односно без
проширување со -ев-/-ов-. Сп.: Ажд’ерски/Ажд’ерска, Ајд’арски/Ајд’арска,
Џамб’аски/Џамб’аска; Карав’ецки/Карав’ецки, Пат’ацки/Пат’ацка,
Тро’ицки/Тро’ицка; Ал’ачки/Ал’ачка, Парм’ачки/ Парм’ачка, Ра’ички/Ра’ичка;
Коч’ишки/Коч’ишка, Мрен’ошки/Мрен’ошка.
д) Некои македонски топоними: Добр’ејци, Прд’ејци, Рад’ожда, Трп’ејца.
ѓ) Некои географски имиња (планини, планински масиви, островски архипелази)
имаат акцент на вториот слог од крајот на зборот: Апен’ини(те), Ард’ени(те),
Кар’иби(те), Карп’ати(те), Пирин’еи(те), Хав’аи(те).
е) Некои имиња на држави, региони, градови и нивни жители кои имаат акцент
на:
Првиот слог од крајот на зборот: Азербејџ’ан (Азербејџ’анец, Азербејџ’анка),
Таџикист’ан (Таџикист’анец, Таџикист’анка), Борд’о (бордо’анец, бордо’анка),
Диж’он (диж’онец, диж’онка), Стразб’ур (стр’азбурец, стр’азбурка).
На вториот слог од крајот на зборот: Аргент’ина, Гвин’еја, Грен’ада, Екв’адор,
Мал’аја, Мар’око, Најр’оби, Бол’оња, Ел’ада, Сан Ди’его, Сан Франц’иско,
Хирош’има.
г) Некои странски лични имиња и презимиња кои имаат акцент:
На првиот слог од крајот на зборот: Андр’е Вај’ан, Верл’ен (Пол), Диоклециј’ан,
Дон Жу’ан, Наполе’он, Одис’еј (но: Одис’еев), Октавиј’ан, Паст’ер, Промет’еј,
Сен-Сим’он, Фердин’анд де Сос’ир.
На вториот слог од крајот на зборот: Алиги’ери, Артем’ида, Верг’илиј, Вас’илиј,
Досто’евски, Макијав’ели, Нострад’амус, Тутатанк’амон, Џуз’епе.
7
Некои именки со завршок на согласка: штафел’ај, јубил’еј, мавзол’еј, адмир’ал,
генер’ал, журн’ал, иде’ал, интерв’ал, капит’ал, крист’ал, материј’ал, минер’ал,
потенциј’ал, рецит’ал, риту’ал, аквар’ел, крокод’ил, проект’ил, карфи’ол, оре’ол,
ветер’ан, рестор’ан, целоф’ан, феном’ен, витам’ин, нафтал’ин, никот’ин, параф’ин,
пеницил’ин, пластел’ин, проте’ин, ави’он, барит’он, дијапаз’он, електр’он, камеле’он,
лампи’он, лексик’он, тепис’он, фара’он, шампи’он, дијам’ант, емигр’ант, практик’ант,
амби’ент, аргум’ент, елем’ент, парлам’ент, продуц’ент, темперам’ент, тестам’ент,
булев’ар, куло’ар, мемо’ар, реперто’ар, трото’ар, формул’ар, хонор’ар, амат’ер,
волонт’ер, вулканиз’ер, диспанз’ер, милијард’ер, милион’ер, опозицион’ер, преми’ер,
рекорд’ер, репорт’ер, симпатиз’ер, фрижид’ер, ман’ир, маник’ир, сувен’ир, агрег’ат,
адвок’ат, акроб’ат, апар’ат, демокр’ат, диплом’ат, кандид’ат, патрон’ат, резерв’ат,
сурог’ат, фалсифик’ат, цит’ат, кабин’ет, кларин’ет, тротин’ет; еруд’ит, колор’ит,
параз’ит, фавор’ит, иди’от, инстит’ут, рендгеногр’ам, историогр’аф, кинематогр’аф,
кореогр’аф, авантур’ист, алтру’ист, есе’ист, журнал’ист, интерн’ист, лингв’ист,
македон’ист, национал’ист, публиц’ист, спорт’ист, флејт’ист, фолклор’ист, хумор’ист,
шах’ист, алергол’ог, биол’ог, геол’ог, психол’ог, рендгенол’ог, афинит’ет, имунит’ет,
интегрит’ет, наталит’ет, пуберт’ет, универзит’ет, факулт’ет, ацет’он, велосип’ед,
доктор’анд, лавир’инт.
Енклитики
11
Користена литература: