Professional Documents
Culture Documents
حکمت یگانه
حکمت یگانه
ؽکوذ یگبًَ
ٍیّلهؾ ّول هٙب ػلْی
ٕ كکًض یگخَّ
ٌّبٍـــــَ:
ــــــــــــــــــ
ٍیّلهؾ ّول هٙب ػلْی ¤
ؽکوذ یگبًَ ¤
هْْٙعَُ :زیٌّبٍی ـ كؿلؿَُبی كکوئ ثْو ¤
اّل
چبپ ّ ¤
ّوبهٍگبى :هؾلّك ¤
ًبّو :ثبهاى ـ ُبهجْهگ ¤
ربهیـ ًْو)ُ ُ(ٔ۱ٓٓ : ¤
رؼلاك ٕلؾبدٕٔ۰ٓ : ¤
هطغّ :ىیوی ¤
هی ّوذ ۰ٓ :یْهّ ـ ٓٓٓٔ اكـبًی ¤
ٖ كَٓٓض
4 كکًض یگخَّ
گلض ٔ گٕ کٍ!
گلض ٔ گٕ کٍ!
گلض ٔ گـــــــــــــــــٕ
ؿٔض ٔؿٕ کٍ!
ؿٔض ٔؿٕ کٍ!
ؿٔض ٔ ؿــــــــــــــٕ
َٓ آٌ ٗکُؾ ُنق یخٍ؛
َٗف ّ
يٕ رّيٕ کٍ!
يٕ رّيٕ کٍ! يٕ رّيٕ
ٍٔ رّْخٖ ٔ ْٕٖ رِو کٕٖ یخٍ؛
ْخٖ ٔ ْٕکٍ!
ْخٖ ْٕٔ کٍ ْخٖ ْٕٔ
آٌگٓٗ حُ هٕى يُٗ ٔ آنٕىِگٗ؛
ٗٔض ٕٔٗ کٍ!
ٗٔض ٕٔٗ کٍٔٗ ،ض ٕٔٗ
ـ حیٍ ََٓ ؿخٌ ٍح حُ ّْٕ؛
ٍُكض ٔ ٍٔ کٍ!
ٍُكض ٔ ٍٔ کٍٍ ،كض ٍٔٔ
آٌگّ حُ ىٍیخٖ ػهًض ٕٖٓ ؿخٌ؛
ؿٕ رّؿٕ کٍ!
ؿٕ رّؿٕ کٍ ،ؿٕ رّؿٕ
ىل ٓزٕثٗ ىحٌ ٔ آد ػ٘ن ٍح؛
ىٍ ٓزٕ کٍ!
ىٍ ٓزٕکٍ ،ىٍ ٓزٕ
گَ َوٕحْٗ هٕى كَحيٕٗض ٕٗى؛
یخى حٔ کٍ!
یخى حٔکٍ ،یخى حٔکٍ ،یخى حٔ ...
٘ كَٓٓض
آىچَ َُذ:
پـیـــْگلزبهٕٔ ...........................................................
كکًض ٔ َـخصٕٖ ........................................................................
ؽکوذ اّل :هاُـــیبكذٕ۰ .............................ـ ٓ۱
يخ ٔ پَْٖٓخٖ حُنٗ ٔ حريٖ ٕ۲ ......................................................
َگَْٕخ ٔ طلخٔصْخٖٔ ...................................................................
َوٜخٌ كْٖ۳ .............................................................................
ؽکوذ كّم :اىكًیبٓ اٍبٛیوٓ ربعِبى ػولی۱ٔ.ـ۶۶
ؿٓخٌ یَٕخَی 4ٖ ...........................................................................
حٓخ١یَ یَٕخَی4۴ .........................................................................
هيحیخٌ یَٕخَی4۲ ..........................................................................
ىٔحُىِ هٕحٌ َْکٕل۳ٓ .................................................................
يَحٓى حنًپیک۳ٖ .........................................................................
آؿخُ ػ َٜحىری یَٕخٌ۳۳ ...............................................................
ٗکٔض حٓخ١یَ۶ٔ ........................................................................
آؿخُ كهٔلّ۶ٕ ..............................................................................
ؽکوذ ٍْم :ثِبه كلـَــــلَ ۶۰ ...................ـ ٔ۱4
١خنْ (۶۲ ......................................................................)sklohT
۶ َّكکًض یگخ
۰ٓ .............................................)sqldlplqxahT( ٍّٔآَخکٔیًخَي
۰ٔ ....................................................)Anaximenes( َّٕآَخکٔیًخ
۰ٔ ............................................................)HaltocaT( َّْٕههیط
۰ٖ .........................................................)slaphqlxhT( ّپخٍيُیي
۰4 .......................................................)nhqrq( ٌَُٕ = ّپخٍيُیي
۰۳ ........................................................)spshxrtohT( ْحيپئکه
۰۰ .................................................)sackljralT( ٍٖٕيکظذ كیؼخؿ
۰۲ ....................................................)sqldljralT( ّآَخکٔخگٍٕح
۴ٓ ..............)Leoucipus and Democritus( ْی١نیجٕکیپّٕ ٔ ًیًوَح
۴ٖ .....................................................ٗکٕكخیٗ ىیگَ ٍٗظّْخٖ ػهٕو
۴4 ............................................................................ٍكهٔلّ ىٍ آط
۴4 ...........................................................)srsklTcT( ٌٕٓكٔطخثیخ
۴۰ ..................................................................)srtalchT( ١ٓوَح
۲ٔ .....................................................................)solcr( ٌٕ١حكال
ٔٓ4 .......................................................)salTcrcoh( ْخنی١حٍٓطخ
ٔٓ۶..................................................................."حٍٓطٕ ٔ "يُطن
ٔٓ۴ .........................................................................ٗكهٔلّٖ حٔن
ٔٔٓ ..............................................................................ْػهىحنُل
ٔٔ4 ..........................................................................يخرؼيحنطزیؼش
ٔٔ۰ .........................................................)pTlqhoohH( »«ْهُیٔى
ٔٔ۰ ............................................)sskltraalTp( ٌيکظذ حپیکٍٕیخ
ٕٔٓ .................................................................................ٌٕکهزی
ٕٕٔ ..............................................................)Stoaism( ٌٍٕٔحهی
ٕٔ۳.....................................................................»َٗحٍٓطٕٖ «ػخ
ٕٔ۶ .........................................................)stlscltlTp( ٌٕٗکخکی
ٕٔ۴ .....................................................)Gonousism( ُٕٗٓآثیٍ گ
ٖٔٔ ...............................................)mhrsolcrqlTp( ٌَٕیخ١َٕحكال
ٖٖٔ ................................................................)sorclqaT( ٍی١ٕكه
ٔ4ٕ ...........................................ٗؿهزّٖ ئیلیض ٔ آؿخُ هٌَٔ ٔٓط
۰ كَٓٓض
ٗیؼیخٌ حكـخَٔظخٌ4ٖٕ.....................................................................
ٓیَ هیلٗ طل ّکَ ىیُٗ ىٍ حكن ُيخٌ4ٖ۶ ...............................................
يٜهلض ؿخٍیّ ٔ يٜهلض ػخنیّ4ٖ۰ ................................................
ػ َٜطوهیي ٔ حَٔيحى44ٓ .................................................................
كيیغ هيٓی44ٕ ..........................................................................
ؽکوذ ُلزن :ؽویـــوذ ّؽی4۳ٔ ................ـ ۳ٓ4
ىٍ يلٕٓو ٔكی4۳ٖ .......................................................................
يُ٘ؤ کهًّی ٔكی4۳۳ ....................................................................
ٔكٗ ىٍ نـض4۳۰ .........................................................................
ٔكٗ ىٍ حٛطالف4۳۰ ...................................................................
َٓػض حَظوخل4۳۴ .........................................................................
حَٕحع ٔكٗ4۳۲ ............................................................................
هٕىآگخْٗ ٔ ٔؿيحٌ حهالهٗ4۶ٖ .......................................................
ٔكٗ ٔ حنٓخو4۶ٖ ..........................................................................
ٍإیخی ٛخىهّ4۶۳ ........................................................................
كْ يـٕٓل4۶۶ ..........................................................................
ٔكی ٔ ٗؼَ4۶۰ ..........................................................................
ٔكی ٔ رٜیَص4۶۰ .....................................................................
ريحیغ ٔ ُٛخیغ رَٖ٘4۶۴ ...............................................................
نیهشحنويٍ ،یخ يَكهّٖ «ؿٖٓ»4۶۲.....................................................
کیلیض َِٔل ٔكٗ4۰ٓ ...................................................................
يکخٗلخص ٔ ظٍٕٓحص۱۰ٕ ...............................................................
ٔكی يٍ كیغ َ١ین يؼَكض ٔ ُٗخهض۱۰ٖ ........................................
َٗف ىٍیخكض ٔكٗ َزٕٖ۱۰۰ ..........................................................
حٓالو ٔ يٕهؼیض طخٍیوی ػ َٜظٍٕٓ4۴4 ..........................................
هخرهیض ٗوٜی رَحی ىٍیخكض ٔكی4۴۲ ..............................................
هخطًیض طَ٘یؼٗ4۲ٕ .....................................................................
يخْیض ؿزَثیم4۲ٖ .......................................................................
ٕٔ كکًض یگخَّ
ــــــــــــــــــــــــــــــo
پـیـــــــــــــْگلزبه
ـــــــــــــــــــــــــــــــ
ٕٕ كکًض یگخَّ
ٖٕ پی٘گلظخٍ
ؽکوذ ّ ًغبد
ُ
«یُئْ طِی ْحن ِل ْک ًَشَ َيٍ یََ٘خ ُء ۚ َٔ َيٍ یُئْ صَ ْحن ِل ْک ًَشَ كَوَ ْي أٔطِ َ
ی َه ْی ًَح َکؼِی ًَح ۗ َٔ َيخ یٌََ َک َُ اِ َال
د« ».هَآٌ کَیى»ٕ۶۲ :ٕ ، أُٔنُٕ ْحْل َ ْنزَخ ِ
«كکًض» حُ حٔٛخف ٰانٓی حٓضِ < :اََُّ ُْ َٕ ْحن َؼ ِِی ُِ ْحن َل ِکی ُى >ٕ۶ :ٕ۲ ،كکًض
ٔػِص يظالُيخٌ ٔ يظ٠خیلخٌ حٓض .كکًض ریخيُٕیى طخ هيحٖگَّٕ ٕٗیى ،كکًض
ٔٓیهّی َـخص حَٔخٌ حٓضَْ .ؿخ كکًض رخٗي ػِص ٔ َـخص َیِ ىٍ ًْخٌؿخ حٓض.
حَٔخٌ کخيم گُـیُّٖ ػهى هيح ٔ يؼَكض حٔ ٔ يؼيٌ كکًض حٔ حٓض .آيُٕٕ كکًض
ّللا حٓض ٔ حُ هٜخیٍ ٚحٓوٌٕ ىٍ ػهى رخٗي؛ كکًض يظَٖٓ حُ طوهّن رّحهالم ّ
ریخيُٕیى طخ رّهیَ کؼیَ ٍٓیى ًّْٖ .هیَ ٔ هٕرٗ یکـخ ىٍ كکًض ٔ ك٠یهض ؿًغ
حٓض؛ رئٌ كکًض رّْیچ ؿخ ًٍَٗٓیى .كکًض رَ ىٔ هٔى حٓض« :كکًض َظَٖ»
ٔ «كکًض ػًهٗ» كکًض َظَٖ «ٓیَٖ ىٍ رَٗٓخیض رخٗي ٔ ».كکًض ػًهٗ
«حهيحيخص رَ پخیّٖ كکًض َظَٖ ىٍ چخٍچٕد ٔؿيحٌ حهالهٗ ٔ يٜهلض ىیُٗ».
ََْٕع ىػٕص رّيٜهلض ىیُٗ رئٌ َظَىحٗض "كکًض" رٗكخٛم حٓض.
گلظًخٌ كخ ًّٖٗ َٟحُ كکًض َظَٖ حٓض ،آٌٍح يٗطٕحٌ یک كهوّ حُ
َُـیَِٖ پَ ًٗخٍ پَْٖٓخ ٔ پخٓنْخٖ ىحَٔض کّ رّرهُيحٖ ػًَ رَ٘یض حيظيحى
ىحٗظّ ٔ هٕحْي ىحٗض .حیٍ يوظ َٜرَ آٌ حٓض طخ ٓیَ طخٍیوی ٔ ػًن كکَٖ رَ٘
ىٍ ُٗخهض حُ هٕى ٔ ؿٓخٌ پیَحيٌٕ ٍح رّآُيٌٕ گٌحٍىٓ .ؼٗ رَآٌ حٓض طخ يزخكؼخص
يَطز ٢رخ ٔحهؼیخص يلّٕٔ يطَف گَىى ٔ َوٖ يٜهلضحَيی٘ٗ ىیُٗ َیِ ىٍ آٌ
ٕ4 كکًض یگخَّ
گُـخَیيِ ٕٗى ،طخ رظٕحَي ىٍ حيَ «حَيیٍُّ٘ٔی» ٔ حٍحثّٖ پخٓن َٔزض رّپًَٓخٌ
ىحیًٗ ٔحرٔظّ رًّحص رَ٘ ئخػيص کُي .روْٖخٖ کظخد رّگَّٕٖ طُظیى ٗيِ حٓض کّ
َْ روٖ یک يیُیخطٍٕ حُ كویوض ٔحكي ٍح طيحػٗ کُي .هٕحَُيِ رخ يطخنؼّٖ َْروٖ
ىٍ ك٠خٖ ؿيیيٖ هَحٍ يٗگیَى ٔ َْرخٍ كویوض يِػٕو ٍح ىٍ ؿهِٕٖ ىیگَ ي٘خْيِ
هٕحْي ًَٕى؛ آٌگخِ رّىٍٓظی رّحیٍ َظیـّ هٕحْي ٍٓیي کّ:
ًّْ کْ ١خنذ یخٍ حٓض چّ ْٕٗیخٍ چّ ئض
ًّْ ؿخ هخَّی ػ٘ن حٓض چّ ئـي چّ کُ٘ض
رُخرَحیٍ «حٛم حَٔخٌ حٓض» ٔ ًّْ چیِ ىٍ پیَٕي رخ حَٔخٌ يٍٕى رٍَٓی هَحٍ
گَكظّ حٓض .رٔیخٍ يٓى حٓض کّ ريحَیى رَ٘ حُ کـخ َٗٔع کَىِ ٔ رّکـخ ٍٓیيِ حٓض.
ًْچُیٍ ريحَیى ىیگَ يهضْخ ٔ حيضْخ چَّٕع ػوخیيی ىحٍَي؟ چگَّٕ يیحَيیُ٘ي؟
چگَّٕ ٔ رخ چّحرِحٍْخی رّؿُگ ي٘کالصٗخٌ يیٍَٔي؟
ْيف آٌ حٓض طخ ریُٖ يوخ١ذ كَحم گَىىًٔ ،هٖ پٍَٕٔ یخري ،هيٍص يوخیّٔ
ىٍ حٔ كَِٔی گیَى ،كْ ىحٍٖٔ حٔ طوٕیض ٕٗى ٔ ًّْی آىيیخٌ ٍح چٌٕ هٕى پُيحٍى.
کظخد حُ يخ يٗپَٓي« :ؿَْٕ كویوض چیٔض؟ ٔ ىٍ چّ چیِی يظـهّی حٓض؟»
ـ ىٍ ىیٍ َٔٗیؼض؟ ىٍ كهٔلّ ٔ كکًض؟ ىٍػَكخٌ ٔ َ١یوض؟ یخ ؿِ حیٍْخ...؟
ـ یخ َْیک رَّٕرّٖ هٕى ،ىٍ كي ر٠خػض كخٔی ٍگّْخی حُ كویوضحَي؟
ـ آیخ «كویوض» یک کهت رٔی ٔ ٢الیظـِی حٓض ،یخ ط٘کیکی ٔ ًٔ يَحطذ حٓض؟
ـ آیخ «كویوض» یک حيَ ٔؿٕىٖ ٔ ًحطی حٓض ،یخ حػظزخٍی؟
ـ آیخ كکًخء ٔ كوٓخء ٔ يظٕٜكّ ٔ ُيظَک َِهّ ًْخٌ [ ...ىٍ ػیٍ َِحع رخیکيیگَ] ًّْگی
پیٕٓض یک كویوض ٔحكيحَي؟
ـ یؼُی َِحع كویوضْخ؟! یخ َْیک روٖ َخچیِی حُ یک ٔحكي کهی ٍح ک٘ق
کَىِ ٔ آٌ ؿِثی ٍح کم پُيحٗظّحَي؟
کىطَیٍ کخٍٖ کّ کظخد رَحٖ يخ حَـخو ىحىِ حٓض ،حٍحثّٖ ؿٓخٌ ىیُخيیک،
هخٌَٕيُيْ ،يفيُي ،ئُـى ٔ ًٔيَحطذ حُ ٔؿّ کیلٗ ٔ َیِ ُيخَٗ حٓض .رخ طًٔک
رّػهٕو ػوهٗ ٔ يِؽ آٌ رخ يلخْیى هَآٌ کَیى رٍُّٔٗٗ ػخرض يٗکُي کّ «ػخنى يخىِ
طلض َٗحی ٢يیهیٌْٕخ يظـیَ پیچیيِ ٔ رٗىُٓخیض رـََؾ ،رّ ٍٕ١يُظى ىٍ كخل گٌحٍ
ييحٔو حُ "رٔ ٢رّهز ٔ "ٞرخنؼکْ يٗرخٗي ».حیٍ ٍَٔي طخ حريیض ُيخٌ ٔ حَظٓخٖ
ٕ۳ پی٘گلظخٍ
يکخٌ حىحيّ يٗیخري ٔ ريیٍطَطیذ ػخنًٗ رؼي حُ ػخنى ٔ ْٕیظٗ رؼي حُ ْٕیض يلون
يٕٗٗى .حنزظّ كَحیُي حیٍ « ُههغ ٔ نُزْ» َّرّحیٍ ٓخىِگٗ ٔ حهظٜخٍٖ حٓض کّ ىٍ
حیٍؿخ ریخٌ ٗيِ حٓض.
ىٍک يخ حیٍ حٓض کّ طُظیى ٍحرطّٖ ٛلیق ٔ کخٍٖ يیخٌ ػهى ،ػوم ٔ ىیٍ {حیٍ
ّٓ ٍکٍ حٓخٓٗ كیخص حَٔخَٗ} حُ ٔظخیق يزَو ٔ طؤهیََخپٌیَ حَيیٖيُيحٌ ٔ يظٕنیخٌ
َّْٓ هٕو ٔ كَهّ حٓض .رخیي حُ ىٓضآٍٔىْخٖ ػهى ؿٓض طؼًین ٔ ؿُخٖ كهٔلّ ٔ
كکًض حٓظلخىِ ٕٗى؛ آٌگخِ ظَحیق كهٔلٗ رّٗکخكظٍ ُٔحیخٖ يزٓى ٔ طخٍیک ىیٍ ٔ
حٛالف ٔ طٜلیق رخٍْٔخٖ ىیُٗ ئخػيص ًَخیي؛ ٓپْ كهٔلّ ٔ ىیٍ ي٘ظَکخ ً رّکًک
ػهى ٗظخكظّ ،آٌٍح حُ ٓوٕ ١ىٍ ٍٔ ّٖ١حرخكّگَٖ ٔ هٔخٔص َخٗٗ حُ ؿٍَٔ ٔ
طلَػُٗ رَطخكظّ حُ هيٍص ٔ يٕكویضْخٖ ػ َٜؿيیي َـخص ىحىِ ٔ آٌٍح ىٍ هييض
آٍيخٌْخٖ رٍِگ رَٖ٘ هَحٍ ىْي؛ طخ رَپخیّٖ حیٍ طهلین ٔ طؼخيم ُْـخٍيُي ،ىَیخ
يلم يُخٓذ ؿٓض ُیٔض َٗحكضيُيحَّٖ حَٔخَٗ گَىى ٔ .رَ٘ رظٕحَي ىٍ پَطٕ ٍٗي
ًّْ ؿخَزّٖ يظُخٓذ رخ «حَٔخٌ َ١حُ ههوض» رَُّيگٗ يؼوٕل ٔ ٗخیٔظّ ىٓض یخري.
گَىَّٖٔ ُيخٌ كویوض حیٍيطهذ ٍح ػخرض کَى کّ كهٔلّ ٔػهى يُٓخٖ حٍُْٕخٖ
حهالهٗ رَُّيگٗ رٓیًٗ ٍٖٔ يٗرَى ،چُخٌکّ يٜهلضحَيی٘ٗ ىیُٗ ٕٓحٖ كکًض ٔ
ُٓـٖگَٖ ػوالَٗ ٔ يزخَٗ ػهًٗ ،رّؿٓم يَکذ ٍحِ رَىِ ٔ طهن ٔ طٕٓعآٍٔ
يٕٗٗى .حُ آٌؿخ کّ «ػهٕو حرِحٍی» ىٍ ٛيِْخٖ حهیَ يٕكویضْخٖ رٍِگ رّىٓض
آٍٔىِ ،حکٌُٕ يٍٗٔى رخ َ١ف حىػخٖ ٍْزَٖ رَ٘ ،كهٔلّ ٔ ىیٍ ٍح رّكخٗیّ رَحَي.
كهٔلّ ٍح ًْخٌ «ٓلٔطّ ٔ ىٌٍٔگَحیی» يٗىحَي ٔ ىیٍ ٍح يلٕٜل «ؿٓم ٔ طَّ»
يؼَكٗ ًَٕىِ ،ىٍ پٗ حٍحثّٖ كهٔلّٖ حهالهٗ رّٗیِٕٖ هٕى حٓض .ػهى حُ آٌ رخرض
کّ ىحٍحٖ پظخَٔیم رخال حٓض ٔ ٍُٔ رٍُّٔ ػَّْٛخٖ ؿيیي ٍح كظق يٗکُي ،حگَ
ؿٓض يَىيٗ َیخري رٔیخٍ ریٍكى ٔ هطََخک هٕحْي ٗي.
کظخد [کّ كَ٘ىِٖ يزخكغ طيٍیْ ٗيِ ىٍ پخٍِٖ كهوخص كَُْگٗ حٓض] طالٕ
هٕى ٍح رَپخیّٖ حَيیّٖ٘ «حیـخى آٗظٗ يیخٌ كهٔلّ ،ػهى ٔ ىیٍ حٓظٕحٍ کَىِ حٓض»
رّْیچ ٍٖٔ ييػٗ يٕكویض کخيم َیٔض؛ ٰنکٍ حيیئحٍ حٓض رّيؼخرّ "يخَیلیٔض" حیٍ
حَيیّ٘ ٔ ْيف ىٍ يوطغ کَُٕٗ طخٍین رَٖ٘ ىٍ يزخكؼخص َٗکض ًَخیي .کظخد ىٍ ىٔ
ؿهي طُظیى ٗيِ حٓض ،یک ؿهي ٗخيم «طخٍین ٔ طؼخنیى حىیخٌ ٔ كکًض ٔ كهٔلّٖ هيیى»
ٕ۶ كکًض یگخَّ
حٓض؛ ؿهيٖ ىیگَ «كهٔلّٖ ؿيیي» حُ ػٓي ٍَٔخّ طخ ىٍٔحٌ يؼخٍ َٛح يٍٕى طٕؿّ
هَحٍ يٗىْي ،کّ ىیگَگخِ ػَ ّٟهٕحْي ٗي.
ْيف حٛهی «َ١ف يزخكؼخص َظَی ٔ يؼَكظی ىٍ يویخّ يهی ٔ رٕيی؛ یخ
ًْخٌ رخُگ٘ض رّحٛم حٓضَُٓ ».يیٍ يخ ىٍ گٌٗظّْخی ىٍٔ ٔ َِىیک یکی حُ
يَحکِ يٓى طٕنیي كکَ ٔ كَُْگ ٔ حىد ٔ يؼَكض رٕىِ ٔ ٗوٜیضْخی رٍِگی
رّػَّْٛخی گَٕخٌ ىحَٖ ٔ ػهٕو رَ٘ی طويیى ًَٕىِ حٓض؛ ح ّيخ حئَُِ ریًخٍ حٓض
کّ ىچخٍ حَوطخع ٔ حَلٜخل رخ حٛهیض هٕى ٗيِ حٓض؛ يخ حیٍ َزٕىیى .حيیي حٓض َْچّ
ُٔىطَ رَ حیٍ ریًخٍة ٕ١یمحنًيس ؿهزّ ًَخیي ٔ رخٍی ىیگَ رّيَکِ كکَ ٔ كَُْگ ٔ
حىد ٔ ػَكخٌ يزيل گَىى.
ًکَ حیٍ َکظّ رّؿخ حٓض :ىٍ ييطی کّ يخ هٕحد یخ ریًخٍ رٕىیى ،ىیگَحٌ هٕحد
َزٕىِحَي .رٔیخٍی حُ يزخكؼخص يٍٕى ػُخیض کظخد ىٍ رالى ؿَری ٔ ػَری يٍٕى ؿَ ٔ
رلغ ػهًی هَحٍ گَكظّ ٔ كم ٗيِ ٔ کخٍرَ گَىیيِ حٓض ،ح ّيخ ىٍ کٍٕ٘ يخ طخُْٕ
يلم رلغ َیخكظّ حٓض؛ يخ ًَٗطٕحَیى رئٌ ُیَٓخهضْخٖ حٓظٕحٍ ًُْی ٔ كکَی حُ
يٕحْذ ييٍَیظّ رَِٓيُي ٕٗیى .رخ ٓخهظخٍ ًُْت يٕؿٕى ؿخيؼّٖ يخ ،حگَ گًخٌ ٕٗى
يٗطٕحٌ رّیکزخٍِ َٔوّٖ ييٍَیٔى رَحی ؿخيؼّٖ حكـخَی طلَیَ کَى ،رّيخَُي آٌ
حٓض کّ رَحی َُٕحى رَ٘ی کزخد گٕٗض گخٔ طـٕیِ ًَخثیى ،یخ كَىی کٕىک ٍح رئٌ
١ی يَحكم آيُٕٕ حرظيحثی ٔ يیخَی ،ئظویًخ رّىحَ٘گخِ رلَٓظیى.
حُ هٕحَُيِ حَظظخٍ ًٍَٗٔى يطخنذ کظخد ٍح رئٌ پَٖٓ رپٌیَى؛ رهکّ حُ حٔ
ىػٕص يٕٗٗى رخ َٗکض ئجٕالَّ ىٍ حیٍ گلض ٔگٕٖ ػظیى ،يطخنذ کظخد ٍح رخ
كکًض ٔ يُطن ػوالَٗ ٔ طـَرٗ يلک ُىِ ٔ ٛلض ٔ ٓوى َظَحص ٍح رخ چ٘ى ٔ
گٕٕ رخُ ٔ ئظيل ،پٌیَٕ یخ يَىٔى ىحٍى.
يـخ ريحٌ يوٜــي ػخنی َظٕحَیــى ٍٓیــي
ْى يگَ نطق ًٗخ پیٖ َٓي گخيی چُي
«اللّ ُِ َّن ِأهًِی األّیبء کوب ُی»
ٍیّلهؾ ّول هٙب ػلْٓ
ٓٔ « ٖٔ۲۲ / ۱ /اٍزکِلن»
ٔ
ــــــــــــــــــــــ
بكذ یهاُــــــــ
ــــــــــــــــــــــــــ
ٕ۴ كکًض یگخَّ
ٕ۲ كکًض یکىٍ :حْیخكض
ىٍ رئ حيَ رخنـًهّ نلخظ يٗکُیى کّ «َظخو حكٍٔ» یک آُيخی٘گخِ رٍِگ،
ىهین ٔ کخٍگخِ كن ٔكویوض حٓض؛ ٔنٗ يخ ؿٓض ُٗخهض کخيم ٔ ؿخيغ آٌ رخ
يلئىیضْخٖ رًٗٗخٍ يٕحؿّ ْٔظیى .حُ آٌ ؿًهّ يلئىیض ًٍُْ ،يخٌ ،يکخٌ ٔ
حرِحٍ حٓض .رًّْیٍ ىنیم كٕٜل ُٗخهض کخيم حُ ؿٓخٌ ٍح يوئٍ ًَٗىحَیى)ٔ(.
ٔٗ" ٔ "حرِحٍػوهی" يٗطٕحٌ رّ"حَگخٍِٖ" ٔحكٗ يغحنٕٛق رّکًک "ٔؿيحٌ ك ّ
رّيوٕٜى ىٓض یخكض .آٌچّ ٍح ىیگَحٌ "ُٗخهض" یخ "يؼَكض" يٗگٕیُي يٍ
"حَگخٍِ" یخ "پُيحٗض" يَٗخيى ،چٌٕ طَٜیق کَىیى کّ "ُٗخهض" رَحرَ رخ "کُّ
ْٔظٗ" رَحٖ كَى رَٖ٘ يطهوخ ً حيکخٌَخپٌیَ حٓض .نلع "ُٗخهض" طٕٓؼخ ً ٔ حُ رخد
يـخُ يٗطٕحَي رّکخٍ ٍٔى؛ ىٍ ؿیَ حیٍ ٍٕٛص حىػخٖ رٔیخٍ رٍِگ حٓض.
ـ حکٌُٕ پَٖٓ حیٍ حٓض کّ چٌٕ َ٘خیي َٔزض رّكوخین ْٔظٗ يؼَكض کخيم
كخٛم ًَخثیى ،رُخرَحیٍ يًکٍ حٓض رخد ََْٕع رلغ ٍح ئئى کَى ٔ پَْٖٓخ ٍح
رٗپخٓن گٌحٗض؛ یخ ػُيحنٕٓغ :آد ىٍیخ ٍح رّهيٍ طُّ٘گٗ رخیي چ٘یي؟
= ئهًخ ً طالٕ ٔ طکخپٕ ؿٓض ىٍک كوخینحاليٍٕ ،ؿِء ًحص رَ٘ حٓض .حُ
ٔٗ ٔ حرِحٍػوهی ؿٓض حیٍٍٔ رَِٓگیَٖ حُ ىٔػُ َٜي٘ظًم رَٔؿيحٌ ك ّ
ْٔظٗحَگخٍٖ ،ريیٓٗ رَّظَ يٍٗٓي کّ رٗگًخٌ ٍیّ٘ ىٍػًن ؿَیِِٖ رَٖ٘ ىحٍى
ٔ پخٓن رَّيحٖ ىٍَٔٗ حٔ حٓضَْ .چُي ْیچ طً٠یُٗ رَحی يٕكویض حٔ ٔ ٛلض
حَگخٍِحٕ ٔؿٕى َيحٍى .حیٍ يطهذ َّطُٓخ َخظَ رَ كهٔلّ ٔ يٌْذ هخَ ٙیٔض ،کّ
كهٔلّ ،يٌْذ ،ػهى ٔ حهالم َْکيحو رَّٕرّٖ هٕى َٕػٗ پخٓن رًّْیٍ َيحْخٖ
ىٍَٔٗ حٓضَ .يحْخی کّ ًٗخٍح آٍحو ًَٗگٌحٍى ٔ ىو رّىو طلَیک طخٌ يٗکُي طخ ىَزخل
ىٍک يخْیض ٔ ک٘ق ػهض رگَىیي« .آگخْت حَٔخَی حُ یک كيی کّ رخالطَ ٍكض
ٖٓ كکًض یگخَّ
ىیگَ آٍحيٖ ٍح حًُٗخ يٗگیَى ٔ َُيگی ُؿَآٍٔ ٔ طهن يیٕٗى ».رّهٕل ریيل:
َُيگی ٍُٔ كٔخریٓض کّ يٍ يیریُى چ٘ى ٔحکَىیى ٔ ٛلَحی هیخيض ىیيیى
ٔحهغ آٌ حٓض کّ رَ٘ ٍحْٗ پَ كَحُ ٔ كَٔىٖ ٍح ًَٕ ٗ١ىِ طخ ريیٍؿخ ٍٓیيِ
حٓض .رَ٘ حرظيحیٗ حُ طـِیّ ٔ طلهیم ئخثم ػخؿِ رٕى ،رَحٖ طکخيم حكٔخٓخص ٔ
«پيیيحٍُٗخٓٗ» حٔ يزيحء ُيخَت َ٘خیي طؼییٍ کَى ،ئهًخ ً كٔخٓیضْخٖ حٔ َٔزض
رّحٗیخء ٔ يلی ٢پیَحيٌٕ حُ يزخىٖ ؿِثٗ آؿخُ یخكظّ ٔ حُ ًْخٌ حرظيح يزظُٗ رَ
ٔٗ رٕىِ حٓض .حٔ ىٍ كَحیُي رطٗ ٔ رخ کیلیض هیهٗ َخُل َٔزض رّحٗیخء ٔحرِحٍْخٖ ك ّ
يلی ٢پیَحيٌٕ كٔخٓیضْخٖ رَُٔ ىحى .ىٍ حیٍ كَحیُي ٕ١الَٗ حرِحٍْخ ٔ ٔؿيحٌ
كٔىّت رَ٘ رّطکخيم حىحيّ ىحىِ ٔ رّٓطق هخرم حػظُخء حٍطوخء یخكض؛ حُ آٌ پْ ييٍکخص
حُ َ١ین كٕحّ رًٍّْ يُظوم يٗٗي ،ىٍ آٌؿخ يٍٕى ُٓـٖ ٔ يوخیّٖٔ حرظيحیٗ هَحٍ
يٗگَكض ٔ رّحٓظُظخؽ يٍٗٓیيَْ .چُي کّ طًخو يَحكم حىٍحکخص ٔ حٓظُظخؿخص ،رٔٗ
ٔٗ ٔ كويحٌ حرِحٍ طـَرٗ ٓطلٗ ٔ َخه ٚحَـخو يٗیخكض؛ ُیَح يلئىیض ٔؿيحٌ ك ّ
ٔ آُيخیٖپٌیَ يٕؿذ َو ٚىٍیخكضْخ ٔ ىحىِْخٖ ًٍْ يٗگ٘ض ،ىٍ َظیـّ رّٟؼق
«حَگخٍِ» َٔزض رّكوخین ْٔظٗ يٗحَـخيیي.
چُخٌکّ هخرم ط ٍٕٜحٓضٍَٔ ،ي كْ ٔ ٔؿيحٌ رَٖ٘ ىٍ يٕحؿّ رخ
"يظخَْحيکخَیّ" طخ کٌُٕ ٖ يَكهّٖ ػًيِ ٍح طـَرّ کَىِ حٓض:
ٔ ـ حیٍ چیٔض ،آٌ چیٔض؟ = َٓ آؿخُ ُٗخهض ٔ پیيحیٖ كْ ه٠خٔص.
ٕ ـ چَح چُیٍ ٔ چُخٌ حٓض؟ = ٍٗي كْ ه٠خٔص ٔ پیيحیٗ حكکخٍ كهٔلٗ.
ٖ ـ رخیي حیٍ چُیٍ ٔ آٌ چُخٌ رخٗي = كَُْگ ،ييَیض ،حهظَحػخص ٔ ُٛؼض.
رَّظَ يٍٗٓي حؿهذ پَْٖٓخ حُ كیغ يخْیض ٔ يلظٕٖ ىٍ ْیچ ُيخَٗ طـییَ
ًَٗکُي؛ ح ّيخ کیلیض ٔ َٕع پخٓنْخ ييحو يظـیَ حٓض ،چٌٕ "ػوهٗ رُٗيخٌ" ٔؿٕى
َيحٍى .حىٍحکخص ٔ ىٍیخكضْخ ىٍ كَحیُي ُيخٌ ىیگَگٌٕ يٕٗٗى ٔ رٔظّ رّيلظٕحٖ
ٔیژِٖ طخٍیوٗ هٕى طـییَ يٗیخري .رًّْیٍ ىنیم ىٍْیچ ػَ٘ َٖٜخیي رَحٖ ُٗخهض
حَٔخٌ حُ ؿٓخٌ ْٔظٗ ٕٟحر ٢ؿخٔیيحٌ ٟٔغ کَى .طُٓخ َوطّٖ ػخرظٗ کّ ىٍک ػوهت
رَ٘ يٗطٕحَي رّآٌ رچٔپي "ٍٔف ُيخٌ" حٓض .يخ ًَٗطٕحَیى حَيیّْ٘خٖ حُ ىٍٔحٌ
رخٓظخٌ ،هٌَٔٔٓطٍَٗٔ ،خَْ ،یخ حُػٍٍَٜٗٔگٍَٖح رَگیَیى ٔرگٕثیى حیٍ یکٗ،
یخ آٌ یکٗ رّطًخيّ ىٍٓض یخ َخ ىٍٓض حٓض .حیٍ ٗیِٕٖ طل ّکَ طخٍیوٗ َیٔض.
طل ّکَ رخیي رخ يلظٕحٖ ُيخَٗ ٔ ٍٔف طخٍیوٗ يُطزن رخٗيُ .یَح پیٕٓظّ چیِٖ
طخُِ رَ ػوم حٟخكّ يٕٗٗى ٔ ىحَٖ رَٖ٘ ٍُٔ رٍُّٔ رّک٘ق ؿيیيٖ ىٓض يٗیخري
ٖٔ كکًض یکىٍ :حْیخكض
ٔ پُيحٍْخٖ هزهٗ ٍح يوئٕ يٗٓخُى .حُ هٜخی ٚيظل ّکَحٌ حٔنیّ آٌ رٕى کّ َْچّ
ٍح ىٍ يٗیخكظُي كویوض يٗپُيحٗظُي .يؼالً ىٍ يیخٌ هُييخ يزيأ ْٔظٗ نِٔيخ ً رخ یک ػًم
آكَیُٖ ىكؼٗ طٕأو رٕى کّ گٕیخ َخگٓخَٗ ٔ رخنزيحّْ حَـخو یخكظّ رٕىُ .يیٍ ئطق ٔ
يَکِ کخثُخص رٕى ٔ آًٓخٌ ٓوق آٌ يلٕٔد يٗٗيٓ ،ظخٍِْخ َْیک گميینْخٖ
رٕىَي کّ رّٓیُّٖ آًٓخٌ کٕكظّ ٗيِ رٕىَي.
ًگوُُب ّ رلبّدُب
رّ ٍٕ١کهٗ ،ؿٓض طلٔیَ حَٔخٌ حُ هٕى ٔ ؿٓخٌ ْٔظَٗ ّٓ ،گَگخِ هخرم طٍٕٜ
حٓضَْ .یک حُ آَخٌ حٓهٕد ،يکخَیٔى ٔ حرِحٍْخٖ هخ ٙهٕى ٍح ىحٍح حٓضَْ ،چُي
ىٍ يزيأ ٔ يوٜي َٓخیٗ کّ ًْخٌ ٔحهؼیخص ْٔظٗ ٔ يٜخنق ػخنیّٖ حَٔخٌ رخٗي،
ي٘ظَک ْٔظُيٰ ،نکٍ ىٍَ١ین حٓظُزخ١خص ٔ ٗیِْٕخٖ طؤيیٍ حْيحف َٓخیٗ يظلخٔصحَي:
يظٕنیخٌ ىیٍ الق ـ كیي ّ هٖلؾذ عبهیَ:
يٗگٕیُي« :حكکخو ىیُی ىحیَييحٍ يٜخنق ٔ يلخٓي حٓضَ ».گَگخِ ىیُٗ حَٔخٌ ٍح
كًٗحطّ ىحٍحٖ يخْیض الْٕطٗ يٗىحَي کّ َٔزض رّىیگَ يظخَْ ْٔظٗ طخكظّٖ ؿيح
رخكظّ حٓض .ههوظٖ َیِ ئظوم ٔ كیکٔیک رٕىِ ٔ نًلّٖ حُ ٍٔف هيح ىٍ کخنزي هخکٗ
حٔ ىيیيِ ٗيِ حٓضَ ٔ« :لن كیّ يٍ ٍٔكّ ْٕٖ »۲ :يف حُ ههوض حَٔخٌ َیِ رَگ٘ض
رًّْخٌ الْٕص حٔنیّ حٓض« :حَّخ ّّلل ٔ حَّخ حنیّ ٍحؿؼٌَٕ »ٔ۳۶ :ٕ ،گَٕ ىیُٗ حُ رخال
رّپخثیٍ ٗکم گَكظّ ٔ حُکهٗ رّؿِثٗ ٓیَ يٗکُي .حَٔخٌ ىیٍرخٍٔ ىٍ آؿخُ رّٔٓیهّٖ
ًٍْ يؼُخٖ ؿیزٗ يٕؿٕى ىٍ ػٕحنى رخال ٍح ک٘ق ٔ نلخظ يٗکُي ٔ ىٍ يَطزّٖ رؼي
ًْخٌ يؼُخ ٍح رٍّٕٛص هیخنٗ يظُخٓذ رخ آٌ يؼُٗ ططزین يٗکُي ٔ ىٍ هخنذ حنلخظ
يٗآٍٔى .ىٍ يَطزّٖ َٓخیٗ حػظوخى ٔ حیًخٌ يظؼزّيحَّ حُ يئيُیٍ يٗهٕحْي.
َگَٕ ىیُٗ يظکٗ رَػهٕو َوهٗ حٓض .ىٍ ریُٖ ىیُٗ پَٖٓگَٖ ٔ حٓظيالل
ُیخى طٕ٘ین ًَٕٗٗى ٔ چٌٕ ٔ چَح کَىٌ َخ يُخٓذ حٓض .رٔخ هطَٓخُ ٔ ٗکآٍٔ
طهوٗ يٗگَىى .حنوخء ٗزٓخص يًُٕع حٓض .کٔٗ رّحیٍ يطهذ کخٍٖ َيحٍى کّ
«َْحػظوخىٖ نِٔيخ ً هَیٍ ٛلض ًَٗرخٗي ».حگَ کٔٗ حُ چَحیٗ چیِٖ پَٖٓ کُي؛
پخٓن حیٍ حٓض کّ «کخٍ هيح حٓض ٔ کظخد يويّ چُیٍ گلظّ حٓض».
َگَٕ ىیُٗ يٗپٌیَى کّ ىٍیخكض ٔ كٓى حَٔخٌْخ حُ ىیٍ ىٍ كي نلخظ ٔ حػظزخٍ
حٓض .حُ آٌؿخ کّ حیٍ حٓظُزخ( ١ىٍیخكضْخ) طٕٓ ٢رَٖ٘ ؿخیِحنوطخء ٍٕٛص
يٗگیَى ،طً٠یُٗ رَ ٛلض هطؼٗ آٌ ىٍیخكضْخ ٔؿٕى َيحٍى .حُ ًْیٍ ٍَْٔ ،
ٕٖ كکًض یگخَّ
" ُيلظٗ" رّ ٍٕ١یکٔخٌ يؼَٕٛ ٝحد ٔ هطخء َظَ هَحٍ ىحٍى .حیٍ كویوض ٍح هٕى
حٍرخد آٍحء ٔ يٌحْذ َیِ هزٕل ىحٍَيٰ ،نکٍ کخٍ هٕى ٍح ىٍ چخٍچٕد يٜهلظٗ
رٍِگ ٔؿخٍٖ طَؿًّ يٗکُُي ٔ رّ ٍٕ١هال ّٛچُیٍ يٗگٕیُي:
«يخ يؤيٍٕ رّظخَْ ْٔظیىَّ ،يؤيٍٕ رّٔحهغ ،كکى ٔحهؼٗ َِى هيح حٓض؛ يخ رَ
حٓخّ ىٍک ٔ طَؿًّٖ هٕى حُ ظٕحَْ کظخد ٔ ریخٌ ٗخٍع كظٕٖ يٗىْیى .حُ َ١كٗ
يطًجٍ ْٔظیى کّ يُظٍٕ ٗخٍع ٍح ىٍٓض كًٓیيِحیى .حُ آٌؿخ کّ هطغ هخ١غ ك ّـض
حٓض ،يخ ْى رّكٓى هٕى حػظزخٍ يٗىْیى .كظٗ حگَ كٗحنٕحهغ حٗظزخِ ْى کَىِ رخٗیى،
حؿَ ٔحكي».
ذ حؿَحٌ ٔ ِنه ًُوطٗ ٌ هيحَٔي يخ ٍح يآهٌِ َوٕحْي کَى؛ چٌٕ « ِنه ًُٜی ِ
رُخرَحیٍ ُيلظٗ ىٍ َْ كخل ُیخٌ َوٕحْي ىیي ،حگَ حىٍحک ٔ ُكکًٖ يطخرن رخ
ّللا ٔحهؼٗ ىٍآيي ،ىٔ حؿَ يٗرَى؛ حگَ يطخرن رخ ٔحهغ ْى َزخٗي ،رخُْى رّهخَ١ كکى ّ
ّللا يظلًم ٗيِ ٔ حهيحو رّطؤيیٍ ْيف حٛهٗ ٗخٍع کّ ُكًخطٗ کّ ىٍ ٍحِ ک٘ق كکى ّ
ًْخَخ يٜهلض رٍِگ ٔ ؿخٍٖ چٌٕ حٍٗخى ػٕحو حنُّخّ حٓضًَٕ ،ىِ ،هيحَٔي رّحٔ
یک حؿَ يٗىْي .حكٌِٔ رَحیٍ ،هٕى ٗخٍع كَيٕىٍُِ » :كِ َغ يٍ ح ّيظٗ طٔؼش »...
= َُّ چیِ حُ حيظى رَىحٗظّ ٗيِ حٓض ،کّ هطخٖ َظَ ،یکٗ حُ آٌْخ حٓض.
َْهطخٖ ٍح ًْخٌ يٜهلظٗ رٍِگ حٓخٓٗ ٔ ؿخٍٖ يٗپٕٗخَي.
ىیٍ يٕكن ٗي رَحٖ هٌَْخ یکٗ حُ يَحؿغ يٓى پخٓنگٕیٗ رخٗي .پخٓنْخٖ َٓخیٗ
رَّخو ىیٍ حؿهذ َّطٕٟیلٗ ٔ حٓظيالنٗ؛ کّ رٔی ،،٢ؿزَٖ ،حهُخػٗ ٔ طلکًٗ رٕى.
رخنًوخرم حُ پیَٔحَٖ ح١خػض يٗهٕحٓض .آٌ ىٍ ٓطٕف ػخنٗ یک كَيٕل ٓخىِ طلض
ػُٕحٌ «ي٘یّش ٰانٓی» ىٍ کیّٔ ىحٗض کّ ىٍ َْؿخ رّکخٍ يٗگَكض:
ـ «چَح چُیٍ ٗيِ حٓض؟»
= «چٌٕ هيح هٕحٓظّ».
ـ «چّ يٕٗٗى؟»
= «َْچّ هيح روٕحْي».
نٌح ُکظذ يويّ ٍح ريحٌ ىنیم «آًٓخَی» َگٕیُي کّ حُ آًٓخٌ آييِ رخٗي؛ ريحٌ ىنیم
آًٓخَی گٕیُي کّ ىٍ يُيٍؿخص هٕىٍَٗٓ ،ظّی حيٍٕ ٍح رّآًٓخٌ حٍؿخع يٗىُْي.
حكخنّ ٔ طؼهین ًّْٖ حيٍٕ رّحٍحىِ ٔ كکٕيض هيحٓ ،خىِٓخُٖ ئؤنّ رَحٖ ىٍک
ػهض حٓض .ريیٍطَطیذ رٔیخٍٖ يٕٕٟػخص ىٍ ُیَ یک َٓپٕٕ يَيُٕ ٔ يويّ
پُٓخٌ يٕٗٗى کّ ًَٗرخیٔض رّآٌْخ َِىیک ٗي ٔ ىٓض ُى .حیٍ آؿخُ حَٔيحى ػوم
حٓض .يظٕنیخٌ ىیٍ ْیچگخِ ٔ ىٍْیچ يٍٕىیٍ ،حٓض ه٠یّ ٍح رّيخ ًَٗگٕیُي .یخ هٕى
ٖٖ كکًض یکىٍ :حْیخكض
حهیَ حُ ٍْگٌٍ طؼخيم يیخٌ ًٍْ آىيٗ ٔ «يخٗیٍ» (حَئٓظَیخنیٔى) ًٍَٔخ ٗي کّ
ئظهِو کُخٍ گٌحٗظٍ پیٖكَْٝخ ٔ پخٓنْخٖ آيخىِ َیِ رٕى .كَحیُي کخٍ چُخٌ رٕى کّ
ًٍْ آىيٗ حرظيح ؿٓض طٔٓیم حَـخو حيٍٕ هٕیٖ ،رّحًْیض کخٍ يخٗیٍ ٍٓیي ،آٌٍح
حريحع کَى ٔ طکخيم رو٘یي .يخٗیٍ َیِ کخٍ طـِیّ ،آُيخیٖ ٔ ک٘ق ٍٔحر ٢يخىِ ٍح
(کّ ىٍگٌٗظّ رّػٓيِٖ ًٍْ رٕى) رخىهض ٔ حً١یُخَٗ كَحطَ حُ ًٍْ رَ٘ رّػًَ
ٍٓخَیي .حیٍ طؼخيم ػًَروٖ رّئٍَ ُيخٌ حىحيّ یخكظّ ٔ يُـَ رّحَوالدْخٖ رٍِگ
ٔطؤػیَگٌحٍ ىٍطًخو ػَّْٛخٖ َُيگٗ گَىیي .حُآٌ ؿًهّ طـییَ ىٍپيیيحٍُٗخٓٗ حٓض.
چُخٌکّ گلظّ ٗي :كهٔلّ ٔ ىیٍ ىٍ َْ يٍٕىٖ حظٓخٍ َظَ كخٟالَّٖ يٗکُُي!
ٕ١ل ٔ ػًن ٔ ػَ ٝىَیخ ٔ يخكیٓخ ٍح ىٍ یک نلظّ حَيحُِ گَكظّ ٔ كٔخرٖ ٍح
رّىٓظض يٗىُْي .ىٍ ْیچ يٍٕىٖ َیٔض کّ آٌْخ پخٓنْخٖ آيخىِ َيحٗظّ رخُٗي؛ ٔنٗ
ٍٕٔ ػهى حیٍ َیٔض ،ػهى رّکهٗرخكٗ ٔ طًخيیضگٕیٗ كهٔلٗ ٔ يٜهلضحَيی٘ٗ ىیُٗ
کخٍٖ َيحٍى .چُخٌکّ ٓیَ َگَٕ ىیُٗ ٔ كهٔلٗ ٍح حُ رخال رّپخثیٍ ٔ حُ پخثیٍ رّرخال
طٕٛیق کَىیىٓ ،یَ َگَٕ ػهى ٍح حكوٗ ٔ گخو رّگخو يٗهٕحَیى َُْ .ػهى ىٍ
"ؿِثَٗگَٖ" حٓض .رَهالف ٍٕٔ كهٔلّ ،آٌ ؿِثٗ ٍح ػخو ٔ کهٗ ًَٗٓخُى ،رهکّ
ًٍِریٍ هٕى ٍح ٍٖٔ ًْخٌ ؿِثٗ يظًَکِ يٗکُي ٔ كو ٢ىٍ ًْخٌ ه ٕٜٙحظٓخٍ
َظَ يًَٗخیي .ػهى رخ کُـکخٖٔ كَحٔحٌ يٗهٕحْي كویوض ٔ حَٓحٍ َْچیِٖ ٍح پیيح
کُي ،ػهى ْیچ چیِ ٍح ئهى ٔ هخ١غ ًًَٗٗخٍى ٔؿُزّْخٖ طويّ كَ ٟٗیک يٕٕٟع
ْى حٔ ٍح رّٔك٘ض ًَٗحَيحُى ،رَهالف ىگًخطیٔى ىیُی کّ رخ ؿِيیض طًخو يیگٕیي:
«ًْیٍ حٓض ٔ ؿِ حیٍ َیٔض!» ػهى كو ٢رّچیِٖ حػظوخى يٗرُيى کّ يًکٍ حٓض
رّٔٓیهّٖ طـَرّ ٔ حٓظيالل ٔ آُيخیٖ ػخرض ٔ يينم گَىى .ىیيِ ٗي کّ پیٍٖكض ػهٕو
َّطُٓخ ىحَٖ حَٔخٌٍح ُیخىطَ يٗکُي ،کّ طٔه ٢حَٔخٌ رَ١زیؼضٍح ْى ریٖطَ يٗٓخُى.
حكٌِٔ رَ ؿِثَٗگَٖ ػهىَٔ ،زیضگَحیٗ آٌ َیِ هخرم طٕؿّ حٓض ،ػهى يٗپٌیَى
کّ كظٗ ىٍيٕٕٟع يٍٕى َظَٕ رّپخیخٌ کخٍ ََٓیيِ ٔ ىٍ ْیچ يٍٕىٖ يخَُي َگَٕ
ىیُٗ ٔ كهٔلٗ كکى رّپخیخٌ طخٍین ًَٗىْي؛ نٌح يَُْخٖ ػهٕو ٍُٔ رٍُّٔ يٗٗکُي ٔ
ىهض ٔ ؿِثَٗگَٖ ػهى آٌ رّآٌ ریٖطَ يٕٗٗى .آٌچّ حئَُ يٍكیغ یک كویوض
ػهًٗ يٍٕى َظَ ٔ ػًم حٓض ،كَىح رخ ىٍیخكض ؿيیي يوئٕ ،یخ کخيمطَ يٕٗٗى ...
حیيثٕنٕژٖ ػهًٗ پيیيِٖ َٕیٍ حٓض کّ رخ َگَگخْخٖ يزظُٗ رَ كهٔلّ ٔ يٌْذ
يظلخٔص حٓض .یک ٔؿّ يخ رّحالكظَحم ػهى رخ كهٔلّ ٔ يٌْذ ،پَحگًخطیکخل رٕىٌ ػهى
حٓض کّ ئظهِو حٓظلخىِ حُ حرِحٍ يکخَیکٗ طٕٓ ٢آٌ يٗرخٗي؛ ًْیٍ هٜی ّٜحٓض
ٖ۳ كکًض یکىٍ :حْیخكض
کّ ىٓضآٍٔىْخٖ ػهى ٍح رٍّٕٛص ػیُٗ ٔ يٕ٘ٓى ؿهِٕ يٗىْي .ىٍ كخنٗکّ كهٔلّ
ٔ يٌْذ َٛكخ ً حُ حيٍٕ َظَٖ ْٔظُيْ .یچ يوٕنّٖ كهٔلٗ ،یخ ىٓظٍٕ ىیُٗ ٍح َ٘خیي
يخَُي یک يٕٕٟع ػهًٗ ىٍ الرَحطٕحٍ گٌحٗض ٔ ريیٍٔٓیهّ ٛلض ٔ ٓوى آٌٍح
آُيخیٖ کَى ،یخ َٟیذ ىهض ٔ ههٕ ٙآٌ ٍح حكِحیٖ ىحى .ح ّيخ ػهى رئٌ الرَحطٕحٍ،
َّطُٓخ کٍٕ يل ٞحٓض ،کّ حٛالً ٔؿٕى َيحٍى.
ًوٖبى ؽٌ
ىٍ كکخیظٗ آييِ کّ ٗوَ ٚخریُخٖ يخىٍُحى ىٍ يلهٗ َُيگٗ يٗکَى ،حٔ ریٖ
حُ َْچیِ ي٘ؼٕف رخَگ هَّٔ رٕى ٔ طًخو رََخيّْخٖ َُيگٗ هٕى ٍح رخ حًحٌ
هَّٔ طُظیى کَىِ رٕىًْ .یّ٘ رخ هٕى كکَ يٗکَى کّ هَٔٓٗ رخ حیٍ ٔهضُٗخٓٗ ٔ
ٛيحٖ هٕٕ ،چگَّٕ يٕؿٕىٖ حٓض؟ ٍُٖٔ حُ هيح طوخٟخ کَى کّ رَحٖ یک نلظّ
ٔ یک آٌ چ٘ى حٔ ٍح رخُ کُي طخ كو ٢یک ىكؼّ رظٕحَي هَّٔ ٍح رزیُي ٔ ،ىٔرخٍِ
چًٖ٘ ٍح کٍٕ کُي .حیٍ طوخٟخٖ حٔ رَآٍٔىِ ٗي ٔ رَحٖ یک آٌ ؿهِٕٖ حُ هَّٔ
ٍح ي٘خْيِ کَى ٔ ىیگَ ْیچچیِ ٍح َيیي ٔ َُ٘خهض ،رالكخٛهّ چً٘خَٖ رٔظّ ٗي .پْ
حُ آٌ هیخل يٗکَى ًّْچیِ يؼم هَّٔ حٓضٔ .هظٗ حٓى حٗیخء ٔ حٗوخٍ ٙح حُ
ُرخٌ حیٍ ٔ آٌ يُٗٗیي ،رالكخٛهّ ٓئحل يٗکَى« :آٌ ْى يؼم هَّٔ حٓض؟»
«ٗک» حٓخّ ّک ػلوی = اًلیْیلى «ثَ» اًلیْیلى:
«ػهى» حٓض ،حُ آٌؿخ کّ كٕحّ پُؾگخَّٖ يخ یگخَّ ٍحِ رَهَحٍٖ حٍطزخ ١رخ ؿٓخٌ
ریٌَٔ حُ ًٍْ يٗرخٗي ٔ رخ حىٍحکخص آٌحٓض کّ كْ ٗ٘ى = «ػوم يخ» طـٌیّ
گَىیيِ ،رّطـِیّ ٔ ؿًغرُيٖ حُ يُخٓزخص ٔ هٕح ٙپيیيِْخ يٗپَىحُى؛ رُخءح ً َؤظیٍ
َکظّٖ کّ ًْٕحٍِ رخیي يٍٕى طٕؿّ هَحٍ ىحى؛ حً١یُخٌ حُ ٛلض حىٍحکخص حٓض.
ؿٓض كٕٜل كيحهم حً١یُخٌ حُ ٛلض حىٍحکخص ،رخیي ىٍیخكضْخ ٍح پیٕٓظّ يؼَٝ
پَٖٓ ٔ آُيٌٕ هَحٍ ىحى ٔ رخ حَٕحع ٍْٕٔخٖ ٍیخُْٔ ٟٗيٓٗ يلک ُى.
رّيٕحُحص حیٍؿَرخلگَٖ ٔ ٗک ػهًی ،ييحو رخیي حیٍٓئحالصٍح ييَظَ ىحٗض:
ـ آیخ آٌچّ رّيخ ٍٓیيِ ،ػیٍ ٔحهؼیض حٓض؟
ـ آیخ آٌچّ يٍ رّآٌ ٍٓیيِحو رَحرَ رخ ٔحهؼیض حٓض؟
ـ آیخ ىٍ حكٔخّ ،طؼوم ٔ حٓظُظخؽ يٍ هطخء ََكظّ حٓض؟
چٌیي ّک ػوین ّ گَزوكٍ ثو ایي ؽویوذ اٍزْاه اٍذ کَ:
ـ حٔالً حَيحوْخٖ ك ّ
ٔٗ يخ يؼئىحَي.
ٖ۶ كکًض یگخَّ
رّهٕى يٗگیَى .چُیٍ حىٍحک هخرم طؼَیق حرظيح رخیي نِٔيخ ً حُ ٍْگٌٍ كٕحّ ٔ
ي٘خْيحص كخٛم آیيٓ ،پْ رّطـِیّ ٔ طلهیم ًُْٗ رَٓي ٔ رٔ ًُْٗ ٢يزظُٗ
ٔٗ ٍح رَيوٍَحص حٓظوَحء طؼًیى یخري طخ رَّظیـّ ٍٓي .کٔخَٗ کّ َوٖ حىٍحکخص ك ّ
رّكي حهم کخْٖ يٗىُْي (یخ يُکَ يَٕٗٗي!) يؼهٕو َیٔض حُ چّ ٍحْٗ رّطـٌیّٖ
ًٍْ يٗپَىحَُي طخ حٓظُظخؽ ٔ رخُیخكض ًَخیُي ًٍْ .يُوطغ حُ كٕحّ ٔ يلّٕٔ يخَُي
یک ظَف هخنٗ ،یخ یک ك٠خٖ رٔظّ ٔ طخٍیک يطهن هٕحْي رٕىُٗ .خهض چیِٖ ؿِ
يلٕٜل حٍطزخ ١يُطوٗ يیخٌ يؼهغ ًٍْ ،كْ ٔ ًٔحص َیٔض .ىٍ یک ریخٌ طًؼیهٗ
يٗطٕحٌ ؿخیگخِ َْیک حُ حٟالع ّٓگخَّٖ ُٗخهض ٍح رّيخٗیٍ ،يٕحى حٔنیّ ٔ کخٍگَ
ط٘زیّ ًَٕى = ًٍْ :ػوم ًْخٌ يخٗیٍ ٔ کخٍهخَّٖ حٓض کّ يٕحى حٔنیّٖ يٕٕٓو
رًّحطیخص ٍح رّکخالٖ طلض ػُٕحٌ ُٗخهض طزيیم يٗکُيَ .وٖ كٕحّ ىٍ حیٍؿخ كکى
ًْخٌ کخٍگَحٌ ٔطکُیٔیٍْخ ٍح ىحٍح حٓض کّ ىو رّىو رَحٖ آٌ يخٗیٍ يٕحى يٗكَٓظُي.
يؼخل ىیگَٔ :هظٗ ًٗخ ٛلُّٖ یک كخىػّ ٍح يٗریُیي کّ ىهخین هزم حطلخم حكظخىِ،
رالكخٛهّ (رّ ٍٕ١ؿَیِٖ) ًٍْ طخٌ ي٘ـٕل ک٘ق يـٕٓالص ه٠یّ يٗگَىى ٔ يیخٌ
ّٓ يَكهّٖ هزم حُ كخىػّ (َٗحیُ ٔ ٢يیُّْخٖ ٔهٕع كخىػّ) َلْ كخىػّ ٔ َظخیؾ ٔ
طزؼخص آٌ َٔزض رَهَحٍ يٗکُي ٔ ىٍحیٍ يیخٌ رخٍْخ ٓیَ يًَٗخیيَ .لْ حیٍ يؼخل ىهیوخ ً
ٔحهغ ٗيِ ،يخ طخُِ حُ ٍحِ ٍٓیيِحیى ٔ كخىػّ هزم حُ يخ ٍم ىحىِ حٓض:
ْٔظت رخ حیٍ ػظًض ،طُٕع ٔ پیچیيِگٗ ىٍ ؿیخد يخ رّظٍٕٓ ٍٓیيِ ٔ حکٌُٕ
كٕحّ ٔ ًٍْ يخ ًَٗطٕحَي كخٍؽ حُ آٌ رخٗي .رُخءح ً َلْ حٗظـخل "كْ" ٔ "ًٍْ"
الؿَو رّحٓظُظخؽ (ٔنٕ ؿه )٢يٗحَـخيي کّ رّآٌ ُٗخهض يٗگٕثیى.
كَ ٝکُیى ٗو ٜٗکیٓخٌُٗخّ پ٘ض طهٔکٕپ هٕى هَحٍ يٗگیَى ٔ يٗهٕحْي
َظخو کٓک٘خٌ ٍح يطخنؼّ کُي ،حٔنیٍ َکظّٖ کّ پی٘خپیٖ ىٍ ًٍْ هٕى ىحٍى حیٍکّ
ؿٓخٌ چُيحٌ ػظیى حٓض کّ رّطًَٗ ٍٕٜگُـي ،كخٛهّْخ آٌهيٍ ُیخى حٓض کّ يخ
آٌْخ ٍح رّىهیوّٖ ٍَٕٖ ٔ ٓخل ٍَٕٖ يلخٓزّ يٗکُیى .ىهیوّٖ ٍَٕٖ كخٛهّٖ حٓض
کّ ٍَٕ ىٍ یک ىهیوّ يٗپیًخیي ٔ ،حیٍ ٍحِ رٔیخٍ ىٍحُٖ حٓض ،چٌٕ َٓػض ٍَٕ
ٓٓٓ ٖٓٓ/کیهٕيظَ ىٍ ػخَیّ حٓض .ىهیوّٖ ٍَٕٖ يؼخىل حٓض رخ ٓٓٓ۶ٓ×ٖٓٓ/
یؼُٗ ٔ۴يیهیٌٕ کیهٕيظَ .یک ٓخل ٍَٕٖ يٕٗٗى طوَیزخ ً ىِ يیهیخٍى کیهٕيظَ.
ـ كخٛهّٖ هٍٕٗیي رخ يخ چويٍ حٓض؟
= حَيکٗ ریٖ حُ ْ٘ض ىهیوّٖ ٍَٕٖ .یؼُٗ حٗؼّٖ آكظخرٗ کّ ىٍ یک ٍُٔ گَو
طخرٔظخَٗ رّچَِٖٓ يخ يٗطخري ،ييص ْ٘ض ىهیوّ کیٓخٌ ٍح ىٍ ٍَٕىیيِ طخ رّيخ ٍٓیيِ
ٖ۲ كکًض یکىٍ :حْیخكض
حٓضًْ ...یٍ ٍٕ١ىٍ حػًخم ك٠خ ؿهٕ رَٔ ٔ كکَ کٍ کّ هٍٕٗیي يخ یکٗ حُ ٓٓ4
يیهیخٍى ٓظخٍِٖ کٓک٘خَٗ حٓض کّ رّآٌ "ٍحِٗیَٖ" يٗگٕثیى .حیٍ کٓک٘خٌ ٗزیّ
ٛللّٖ رٍِگ حٓض کّ هٍٕٗیي يخ ىٍ گّٕٖٗ یکٗ حُ چُي رخُٖٔ يخٍپیچٗ آٌ
هَحٍ ىحٍى ٔ ؿًؼخ ً رّىٍٔ يَکِی کّ یک ٓیخِچخنّٖ رٍِگ حٓض يٗچَهي .ئخكض
کٓک٘خٌ ٍحِ ٗیَٖ كئى ٓٓٓٓ ٕٓٓ/خل ٍَٕٖ ٔٓؼض ىحٍى ،یؼُٗ ىٔ ٛي ِْحٍ
ٓخل ٕ١ل يٗک٘ي طخ ٍَٕ حُ یک َ١ف کٓک٘خٌ رَّ١ف ىیگَٕ رَٓئ .هظٗ
رّٓظخٍِٖ ىٍ ٍحِ ٗیَٖ کّ ٓٓٓٓ ۳ٓ/خل ٍَٕٖ رخ هٍٕٗیي يخ كخٛهّ ىحٍى َگخِ
يٗکُیى ،ىٍ كویوض طٕٜیَٖ ٍح يٗریُیى کّ يظؼهن رّپُـخِ ِْحٍٓخل پیٖ حٓض...
طخ حیٍؿخ كو ٢ىٍرخٍِٖ کٓک٘خٌ هٕىيخٌ ٛلزض کَىیى .كخالً یک هيو ؿهٕطَ
رَٔ ٓ ...ظخٍُِٗخٓخٌ يٗگٕیُي كئى ٛي يیهیخٍى کٓک٘خٌ ىٍ ك٠خ ٔؿٕى ىحٍى کّ
َْیک حُ آٌْخ ىٍ كي ٔ حَيحُِٖ کٓک٘خٌ ٍحِ ٗیَٖ حٓضَِ .ىیکطَیٍ کٓک٘خٌ
رٍّحِ ٗیَة يخ کٓک٘خَٗ حٓض کّ رّآٌ "حَئٍييح" يٗگٕیُي کّ ىٔ يیهیٌٕ ٓخل
ٍَٕٖ رخ کٓک٘خٌ يخ كخٛهّ ىحٍى ،یؼُٗ ىٔ يیهیٌٕ ٓخل ٕ١ل يٗک٘ي طخ ٍَٕ حیٍ
کٓک٘خٌ رّيخ رَٓي .رُخ رَحیٍ ٔهظٗ رّ"حَئٍييح" رَ كَحُ آًٓخٌ چ٘ى يٗىُٔیى ،ىٍ
كویوض رّىٔ يیهیٌٕ ٓخل پیٖ ىٍ ُيخٌ يَٗگَیى ٔ ٟٔؼیض آٌ کٓک٘خٌ ىٍ ىٔ
يیهیٌٕ ٓخل پیٖ ٍح َظخٍِ يٗکُیى َّٟٔغ كؼهٗ آٌ ٍح ...ىٍ ًْیٍ ُيخٌ حگَ
ٗوٓ ٜٗظخٍُِٗخّ حُ کٓک٘خٌ "حَئٍييح" رّٕٖٓ ُيیٍ يخ َگخِ يٗکَى ،رّؿخٖ
حَٔخٌ ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ ،طؼيحىٖ يٕؿٕىحص رخ ٍٕٛطٗ پٍٓ ٔ هخيظٗ هًیيِ يٗىیي ...
رخُْى ؿهٕطَ رَٔ ،ىٍٔطَیٍ کٓک٘خٌْخٖ کّ طخ کٌُٕ ُٗخهظّ ٗيِحَي ىٍ كئى
ىِ يیهیخٍى ٓخل ٍَٕٖ رخ يخ كخٛهّ ىحٍَئَْ ،هض ػالثیى يوخرَحطٗ حُ حیٍ کٓک٘خٌْخ
ىٍیخكض يٕٗٗى ،ىٍ كویوض ىِ يیهیخٍى ٓخل ىٍ طخٍین ؿٓخٌ رّػوذ يٍٗٔیى ،حیٍ ىٍ
كئى ىٔ رَحرَ ػًَ يُظٕيّٖ ًٗٔٗ هٕى يخ حٓض ،پْ طُٓخ کخٍٖ کّ ٓظخٍُِٗخٓخٌ
يٗطٕحَُي حَـخو ىُْي پیٖگٕیٗ گٌٗظّ حٓض!
حیٍ رّآٌ يؼُٗ حٓض کّ ٍحِ َگَیٔظٍ ىٍ ْٔظٗ پْگَحیٗ ىٍ ُيخٌ حٓض .يخ
ْیچٔهض ًَٗطٕحَیى ريحَیى کّ ؿٓخٌ کخثُخص حْلٌ ىٍ چّ كخل حٓض ،كو ٢يٗطٕحَیى
رگٕثیى آٌ ُيخٌ چگَّٕ رٕىِ حٓض .حُ ؿخَذ ىیگَ هزَْخٖ ىٍ ىٓض حٓض کّ ٔٓؼض
ؿٓخٌ يخ ٍح طخ يَُ ریٔض ٔ پُؾ يیهیخٍىَٕ ،ى ٔ ْلض يیهیخٍىْ ،لض طَیهیٌٕ ٔ> ...
ریٖطَ> ٓخل ٍَٕٖ حكِحیٖ يٗىْي ٔ ؿٓخٌ ييحو ىٍ كخل حَزٔخ ١حٓض .یؼُٗ ْیچ
کٓک٘خَٗ ىٍ ك٠خ ىٍ ؿخٖ هٕى ػخرض ًَٗيخَي ،طًخو کٓک٘خٌْخ ىٍ ك٠خ رخ َٓػظٗ
ٓ4 كکًض یگخَّ
ٕ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
اى كًیبٓ اٍبٛیوٓ رب عِبى ػولٔ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ٕ4 كکًض یگخَّ
عِبى یًْبًی
كئى ىِ هٌَ هزم حُ يیالى ،ىٍ َوخ ١يوظهق یَٕخٌ ،حؿظًخػخص ٔ َْٗٓخٖ
ئظوم ٔ يُلَىٖ رّٔؿٕى آييَي کّ آٌْخ ٍح «پٕنیْ» يَٗخيیيَي .يٓىطَیٍ َْٗٓخٖ
یَٕخٌ ػزخٍص ٗيَي حُ آطٍ ،حٓپخٍص ٔ طذ .ىٍ ٓخل ٖ( ۶۴م.و) ٓهطُض ئٍٕػٗ ىٍ
آطٍ نـٕ ٗي ٔ كکٕيظٗ ٗزیّ رّؿًٍٕٖٓ ىٍ آٌ رَهَحٍ گَىیي.
َٗٓ حٓپخٍص ىٍ هٌَ ْلظى (م.و) يَکِ حىریخص یَٕخٌ رٕى .ىٍ كئى ٓخل ٓٓ۶
(م.و) َظخيٗگَٖ رَ حٌ َٗٓ ئظٕنٗ ٗي .ىٔنض حٓپخٍص ٍح ىٔ پخىٗخِ حىحٍِ کَىَي.
َٗٓ طذ کّ حُ كئى ِْحٍ ٓخل (م.و) ئکَٕٗ ٗي ،روٖ ػًيِی ٍح ىٍ طخٍین
یَٕخٌ رخٓظخٌ رَ ػٓيِ ىحٗظّ حٓض .ىٔنض آطٍ ىٍ آؿخُ هٌَ پُـى (م.و) يوظيٍطَیٍ
ىٔنض یَٕخٌ رٕى کّ ىٍ ٓخلٓٔ( ۳م.و) ىحٍحٖ كکٕيض ىيٕکَحٓٗ ٗي ٗ١ .هٌَٔ
پُـى ٔ چٓخٍو (م.و) ؿُگْخٖ هَٕیُٗ ریٍ آطٍ ٔ حٓپخٍص رّٔهٕع پیٕٓض ،ىٍ حیٍ
ؿُگْخ حؿهذ حٓپخٍص پیَُٔ رٕى .ىٍ ٓخل ( ٖٖ۴م.و) كیهیپ ىٔو پخىٗخِ َخكیّی
يوئَیّ ،رَ َٓحَٓ یَٕخٌ ىٓض یخكض ٔ كکٕيض كيٍحل رّٔؿٕى آٍٔى .پْ حُ حٔ
پَٕٔ حٓکُيٍ رّكکٕيض ٍٓیي ٔ كظٕكخص كَحٔحَٗ كخٛم کَى .ههًَٔ كکٕيض حٔ
ىٍ َٕحكی َٗم طخ ٍٔى ُٓي گٔظَٕ یخكض .پْ حُ يَگ حٓکُيٍ حيپَح ٍٖٕ١رٍِگ
یَٕخٌ طـِیّ ٗيَٓ ،حَـخو ىٍ هٌَ ىٔو (م.و) یَٕخٌ ؿِثٗ حُ حيپَحٍٔ ٍٖٕ١و
گَىیئ ،نی رخُْى ىٍ طئیٍ ٔ گٔظَٕ كَُْگ ٍٔيی َوٖ رُیخىیٍ حیلخ کَى.
رُخرَحیٍ یَٕخٌ ْى رّنلخظ طخٍین ٔ ؿـَحكیخی هيیىْ ،ى رّهخ َ١كَُْگ ٔ كهٔلّ
ٔ ١ذ ٔ كکًض ٔ يٌْذ یک يلٕٓيی رٔیخٍ رٍِگ حٓض؛ ٔ ؿٓخٌ ،رٔیخٍ ييیٌٕ
یَٕخٌ حٓضَ .یِ حُ حیٍ رخرض کّ هخٓظگخِ طًيٌ ؿٓخٌ ؿَد (ٔ کم رَ٘یض) يیرخٗي.
هخٓظگخِ كهٔلّ ٔ ػهٕو ػوهی ٔ طـَری یَٕخٌ حٓضْ ،ىچُخٌ کّ پٍَٕٔگخِ
ََٜحَیض َیِ یَٕخٌ حٓض .طًخيت حَخؿیم ْ٘ظخىگخَّ کّ رؼيح ً رّچٓخٍ ٍٔحیض يلئى
ٗي ،ىٍ یَٕخٌ ٔ رُّرخٌ یَٕخَی طلَیَ ٗيِ حٓض ٔ ُرخٌ حٛهت کظذ يويّ ،یَٕخَی
حٓض .طًخو ٍٕٓالٌ ػیٔی يظؼهن رَُّٓيیٍ ٔ ههًَٔ كَُْگی یَٕخٌ ْٔظُي...
ىٍ ًْیٍؿخ حٓض کّ حیٍ يؼًخ پخٓن هٕى ٍح پیيح يیکُي کّ «چگَّٕ ػیٔخی
َخَٛی ،آٌ یٕٓىیُحىِی ػزَحَی حُ حْخنت كهٔطیٍ ىٍ ؿُٕد ؿَد آٓیخ ،رّیکزخٍِ
ٔ رّطًخيّ حٍٔپخیی ٗي؟» يِیي رَ حیٍکّ ىٍ آٌ ُيخٌ ٗخيخص ؿِء ههًَٔ ٍٔو رٕى.
طخٍین یَٕخٌ يُخ١وی ٍح ٗخيم يیٕٗى کّ یَٕخَیْخ ىٍ ٕ١ل طخٍین ،یخ ىٍ رو٘ی
حُ طخٍین رَ آٌ كکٕيض يیکَىَي .طًيٌ یَٕخَی حُ َظَ ؿـَحكیخیی ىٍ ُيخٌ حٔؿٖ،
حُ یَٕخٌ طخ آٓیخی ٛـیَ ،ؿُٕد ؿَد حٍٔپخًٗ ،خل آكَیوخ ٔ طخ کِْٕخی ُْئکٖ ٔ
4۳ كکًض ىٔو :حُ ىَیخی حٓخ١یَی طخ ؿٓخٌ ػوهی
پخيیَ ىٍ حكـخَٔظخٌ پیٖ ٍكظّ رٕى .ريیٍطَطیذ رو٘ی حُ طخٍین یَٕخٌ رخٓظخٌ ،طخٍین
کٍٕ٘ يخ َیِ ْٔض .گٌٗظّ حُ ؿُزّْخی حكٔخٓت ه٠یّ ،یَٕخَیخٌ ریٖ حُ ىٔ هٌَ
(ىٔ ٛي ٔ چٓم ٔ ْ٘ض ٓخل = ٕٖٔ ـ ۶4م.و) رَ َُٓيیٍ يخ كکٕيض کَىِ ٔ
طًيٌ رّٔؿٕى آٍٔىِحَي .رًّْیٍطَطیذ َلًٕ كَُْگ یَٕخَی رَ حكکخٍ ٔ حىریخص
ُّٓظی (١ذ یَٕخَی) ٔ يلخٍٔحطی يَىو يخ رّكيی حٓض کّ يَىو يخ رّ١ذ ُ
ُّٓظت يلهی (١زیذ یَٕخَی) يیگٕیُي... رّىحٍْٔخی گیخْی (ىٔحی یَٕخَی) ٔ رّ١زیزخٌ ُ
ىٍكخنیکّ يخ ًْٔخیّی ىٔ کٍٕ٘ رٍِگ ٔ رخٓظخَی ُْي ٔ چیٍ ْٔظیى کّ آٌْخ
َیِ حُ ١ذ هيیًت ؿُخيُي رَهٍٕىحٍحَي ،رٔیخٍی حُ ١زیزخٌ یَٕخَی ًْخٌ ًُْٕ١خٌ
حْم ُْٕى ٔ ٓیک يخ ْٔظُئ .نی يَىو يخ ىٍ يلخٍٔحص هٕى رّ١ذ ُْي ٔ چیٍ
حٓظُخى ًَیکُُي ٔ حیٍ َ٘خٌ ىُْيِی ؿخنذ رٕىٌ ١ذ یَٕخَی حٓض .حُ حیٍ گٌٗظّ،
١زن رَهی َظَحص حطُیکُٗخٓیُ١ًْٕ ،خٌ ٍَٕٓظخَی يخ روخیخی یَٕخَیخٌ ْٔظُي .ىٍ
حیٍؿخ رَحی حیٍکّ هٕحَُيِی ًْٕ ٍ١يخ رظٕحَي ػالهّی ًُْی رخ يٕٕٟع رَهَحٍ
ًَخیي ،رّرو٘ی حُ طخٍین ٔ طًيٌ ي٘ظَک حكـخٌ ـ یَٕخٌ حٗخٍِی گٌٍح يیًَخیى:
حیٍ ٓهٔهّ رو٘ی حُ طخٍین الق ـ ٍلَلَی ٍلْکیبى:
حكـخَٔظخٌ حٓض ٔ کهیخص آٌ ىٍ کظذ ىٍٓی يکخطذ يُيٍؽ يیرخٗي .پْ حُ يَگ
حٓکُيٍ (ٖٕٖ م.و) كظٕكخطٖ يیخٌ َٓىحٍحَٖ طؤیى ٗي ٔ ریٖطَ يظَٜكخص آٓیخیی
حٔ رخ يَکِیض رهن ،رّٓهٕکّٕ حٔل ٍٓیيٓ .هٕکّٕ ىٔنض پخىٗخْی ئظوهی رّٔؿٕى
آٍٔى کّ رَّخو هٕى حٔ ىٔنض ٓهٕکی (ٓهٕکیخٌ) هٕحَيِ ٗي ٔ آؿخُ ٓهطُض حٔ رؼيْخ
رَحی حیٍ ىٔنض ،يزيأ طخٍین گ٘ض( .طخٍین ٓهٕکی ٖٖٓ ـ ٓ ٔ۳م.و)
ٓهٕکّٕ پْ حُ طؼزیض حٟٔخع ىٍ َْٗٓخی هَحٓخٌ ،رّحٓظوخيض ُْئٓظخٌ
ٕٓهیخص ًَٕىٔ ،نی ىٍآٌؿخ «چُيٍِ گٕپظخ» پخىٗخِ ُْي ؿهٕی پیٍٖٔی حٔ ٍح گَكض.
کخٍ حیٍ ىٔ رّآٗظی ک٘یي ٔ چُيٍِ کٕپظخ طؼيحى َُٓٓ ۳ـیَ كیم رّحٔ پی٘کٖ ًَٕى.
ٓهٕکّٕ یکى َُٓيیٍ ُیَ كَيخٌ هٕى ٍح رّٕ ۰روٖ طؤیى ًَٕى ٔ حىحٍِی
َْروٖ ٍح رّیک "ٓخطَحپ" ٓپَىٓ َْ .خطَحپ ىٍ َُٓيیٍ هٕى رّگَّٕی
هٕىيوظخٍ كَيخٌ يیٍحَيٓ"َْ .خطَحپی" رّچُي "آپخٍهیخ" ٔ َْ"آپخٍهیخ" رّچُي
"ْیپخٍهیخ" ٔ َْ"ْیپخٍهیخ" رّچُي "حٓظخطًخ" طؤیى يیٗي .يَکِ َْ "ٓخطَحپی" ٍح
"حٓظَحطگ" يیَخيیيَي ٔ گَىحَیيٌ حيٍٕ يخنی ٓخطَحپی َیِ رَ "حکٕطٕو" رٕى.
آیهخَى (يٍٕ٘ٓ رّیَٕخَٕرخهظَی) یک ة ـ ِّو "آیفبًن":
َٗٓ یَٕخَی ىٍ ًٗخل حكـخَٔظخٌ حٓض کّ حکٌُٕ رٍّٕٛص یک يلّٕ١ی رخٓظخَی،
4۶ كکًض یگخَّ
رَ رخالی طپّی َٔزظخ ً ًْٕحٍ ،ىٍ ٔنٕٔحنی ىٗض ههؼّی ٔالیض طوخٍ ،ىٍ طوخ١غ
ٍٔىهخَّْخی ؿیلٌٕ (آيٕىٍیخ) ٔ کٕکچّ يٕهؼیض ىحٍى .دمحمحکزَ حيیُی ٔ ػزيحنظخَْ
یٕٓلِی ،ىٍرخٍِی يٕهؼیض ىهین حیٍ َٗٓ طخٍیوی ـ رخٓظخَی يیَٕیُٔي" :آیهخَى"
ىٍ ٔنٕٔحنی هٕحؿّؿخٍ ٔالیض طوخٍ ،ریٍ ييحٍ ٖ۰ىٍؿّ ٔ ۲/۳ىهیوّ ػَٝحنزهي
ًٗخنی ٔ ۶۶ىٍؿّ ٔ ٕ۳ىهیوّ ٕ١لحنزهي َٗهی َٜقحنُٓخٍ گَیُٕیچ ،ىٍ طوخ١غ ىٔ
ىٍیخی آيٕ ٔ کٕکچّ ،ىٍ كخٛهّی ٛي کیهٕيظَی َٗٓ هُئُ يٕهؼیض ىحٍى)ٔ(.
حیٍ َٗٓ رخٓظخَی ٍح حٓکُيٍ يوئَی رُیخى َٓخى ٔ ُٓگ طٓيحری کّ طٕٓ ٢حٔ ،ىٍ
حیٍ َٗٓ کخٍ گٌحٗظّ ٗيِ رٕى ،حکٌُٕ ىٍ يُٕیى کخرم َگٓيحٍی يیٕٗى .هييض حیٍ
ُٓگ رُخ ،رّكئى ٓیٜي ٓخل هزم حُ يیالى ئیق يیٍٓي ،گلظّ يیٕٗى طُٓخ چیِی
ىٍ ؿٓخٌ حٓض کّ حٓکُيٍ کزیَ هطؼخ ً آٌ ٍح نًْ کَىِ حٓض)ٕ(.
ؿـَحكیَگخٍحٌ یَٕخَی ،يخَُي" :حٓظَحرٕ" ٔ "رطهیًّٕ" كئى ٖٕٓٓ ٓخل هزم
حُ حئَُ ،ىٍ آػخٍ هٕى حُ "حٓکُيٍیۀ آيٕىٍیخ" یخ "حٓکُيٍیۀ حٔکٔیخَخ" َخو رَىِحَي.
ح ّيخ طخ حیٍ حٔحهَ آٗکخٍ َزٕى کّ حیٍ َٗٓ حكٔخَّحی حٓکُيٍ يوئَی ىٍ کيحو یک حُ
کٍْٕ٘خی آٓیخ ييكٌٕ حٓضٓ .خلْخ رٕى کّ رخٓظخٌُٗخٓخٌ ٔ يئٍهخٌ ؿٓخٌ ،رّٔیژِ
حٍٔپخثیخٌ رّؿٔظـٕی ٍى پخی ٓپخْیخٌ حٓکُيٍ ىٍ َٗم رَآييِ رٕىَي ،طخ حیٍکّ ىٍ
ٓخل ٍ٘ ٔ۲ٙحُ رٍِگی رَيالء ٗي ٔ َٗٓ يؼًخیی حٓکُيٍ ىٍ َٗم یخ ًْخٌ
«حٓکُيٍیۀ آيٕىٍیخ» ىٍ َخكیّی ًٗخل َٗم حكـخَٔظخٌ حئَُی حُ ُیَ گَى ٔؿزخٍ
هٌَٔ يظًخىی ًَخیخٌ گَىیي .رخ ک٘ق آٌ ،يؼًخْخی ُیخى طخٍیوی ٔ رخٓظخٌُٗخٓی كم
گَىیي ٔ پَطٕ ؿيیيی رَ ُٔحیخی طخٍیک طخٍین رخٓظخٌ حكـخَٔظخٌ حكگُيِ ٗي.
يَىو يلهی حُ هيیى روخیخی ٓخهظًخٌْخی طخٍیوی ٔ رَؽ ٔ رخٍِ ٔ ىیگَ حٗکخل
ُْيٓت يؼًخٍة كَٔ ٍكظّ ىٍهخک ٔ گم ٍح ىٍ يلّٕ١ی رخٓظخَی آیهخَى يیُٗخهظُي
کّ ىٍ حٍطزخ ١رّآٌ حكٔخَّْخ ٔ ه ٜٚؿخنزیَٔ ،م رَّٔم ٔ ٓیُّ رّٓیُّ ىٍ يیخٌ
آٌْخ حَظوخل یخكظّ رٕىًّْ .ی آٌْخ حُ هييض ٔ حًْیض طخٍیوت آٌ يؤَرّی يظَٔکّ
كکخیض يیکَى .حیٍ حكٔخَّْخ ُيخَی ریٖطَ ٔحهؼی يیًَٕىَي کّ پْ حُ هظى
رخٍَيِگیْخ (ُْگخيی کّ هخک ٔ گم ٗٔظّ يیٗي) ٓکّْخ ،ىحَّْخی هیًظی ٔ ؿیَِ
آػخٍ هيیًی حُ ىل هخک ًَخیخٌ يیٗيَي .حٍُٕ ٔ حًْیض يلّٕ١ی رخٓظخَی آیهخَى
حُ آٌؿخ َخٗی يیٗي کّ حكظًخل ٔؿٕى َٗٓ گً٘يِی رخٓظخَی "حٓکُيٍیّی حٔکٔیخَخ"
یخ "حٓکُيٍیّی آيٕىٍیخ" يَکِ كکٕيض یَٕخٌ رخهظَی ىٍ ىٌٍٔ آٌ يیٍكض)ٖ(.
"آیهخَى" ىٍ ُرخٌ طَکی رّ يؼُخی «يخِ رخَٕ» حٓض.
4۰ كکًض ىٔو :حُ ىَیخی حٓخ١یَی طخ ؿٓخٌ ػوهی
حُ ٓخل ٘ ٔ۲ٙطخ ٓخل ٔ۲۰۴طَٓخیی طیى رخٓظخٌُٗخٓخٌ حكـخٌ ـ كَحَّٔ رّييص
چٓخٍىِ ٓخل ؿًؼخ ً پخَِىِ ىٍِٔ ىٍ "آیهخَى" كلَیخص ًَٕىِ ٔ چیِْخی ُیخىی
رّىٓض آٍٔىَي کّ طؼيحىی حُ آٌْخ ٍح ىٍ يُٕیى يهی حكـخَٔظخٌ (کخرم) ىٍ حطخهی رَّخو
«حطخم آیهخَى» رًَّخیٖ گٌحٗظّ رٕىَي)4(.
ٓخكّی "آیهخَى" حُ َگخِ ٓخهظًخَی رّىٔ هًٔض ػًيِ طؤیى يیٕٗى :هًٔض
رخالثی ٔ هًٔض پخثیُی .هًٔض رخالیی َٗٓ ٗخيم هزَٓظخٌ ٔ رخالكٜخٍ رٕىِ ،هًٔض
پخثیُی ٗخيم يُخُل ئکَٕی ،ه َٜیخ ىكخطَ حىحٍی ،هِحَّ ،کظخروخَّ ،ؿًُخُیٕو،
ٓخنٌٕ طیخطَ ،يؼزي ٔ ؿیَِ رٕىِ حٓض .يـظًغ ٓخهظًخَی ه َٜیخ ٓخكّی ىكخطَ حىحٍی
کّ ٓخكّی ٓ ٔ۴ىٍ ٖٔ۰يظَ يَرغ ٍح حكظٕح يیکُي ٔ ىحٍحی ٔٓ۴ػيى ٓظٌٕپخیّ
رخ َٓٓظٌْٕخی ُٓگی يیرخٗي ،هٕى َ٘خٌ ىُْيِی آٌ حٓض کّ َٗٓی رّحیٍ ٔٓؼض،
ٗکِٕ ٔ ؿالل ٔحهؼخ ً پخیظوض كکًَحَی ئظوم ٔ حُ ؿًهّ َْٗٓخی يٓى رخهظَ ىٍ
(طوَیزخ ً) ٖٕٓٓ ٓخل هزم حُ حئَُ رٕىِ حٓض .ىحيُّی ًٗخنت حیٍ هًٔض کخيالً ًْٕحٍ
رٕىِ ٔ حٍحٟت ٍُحػظی ٔ رخؿی ٍح ط٘کیم يیىحىِ حٓض" (۳).آیهخَى" رٍّٕٛص
١زیؼی يٕهؼیض ٔ حٓظلکخيخص ػخنی ٍح ىحٍح رٕى؛ حُ َ١ف ًٗخل طٕٓ ٢ىٍیخی آيٕ
حكخٗ ّ١يِ رٕى ،ىٍ ؿَد آٌ ىٍیخی َٓیغحنٔیَ کٕکچّ ؿخٍی رٕى ٔ ىٍ َخكیّی
ؿُٕد ؿَد آٌ ههؼّی َظخيت رٍِگ ٔ ئظلکى حكيحع گَىیيِ رٕى.
ٓزک ٔ حٓهٕد ٓخهظًخَی ىٍ "آیهخَى" ریٖطَ َٗهی رٕىِ طخ یَٕخَی ،حیٍ َ٘خٌ
ىُْيِی آٌحٓض کّیَٕخَیْخ ىٍ حػًخٍ َٗٓ حُيؼًخٍحٌ ٔپََٕٓم يلهی کخٍ گَكظّحَي.
ىٍ رؼ٠ی حُ هًٔضْخ حُ ٗیِٕی یَٕخَی حٓظلخىِ ٗيِ حٓض يخَُي :چیيٌ ُٓگپخٍچّْخ
رئٌ يالص ٓخهظًخَی؛ ٔ َٜذ پخٍچُّٓگْخی حٓظٕحَّحی ًٍیؼّی ٍیوظٍ كهِ
َٓد ٔ ىیگَ كهِحص )۶(.طِثیُخص ىٍ ٓخهظًخٌْخ ،رّهَٓٓ ٕٜٙظٌْٕخ ىٍ ّٓ
ٓزک یَٕخَی :کٍَٕظیٍ ،Corinthianىٍٔیک ٔ craltیَٕیک crqltيیرخٗي)۰(.
ىیگَ هٕٜٛیخص َُْ یَٕخَی ىٍ"آیهخَى" ػزخٍص حُ كَْٕخی يُٕحثیک
حٓض .ىٍ حیٍ كَْٕخ حُ طِثیُخص َزخطی کخٍ گَكظّ ٗيِ حٓض ٔ حیٍ هٕى حيظِحؽ َُْ
َٗهی ٔ يلهی ٍح رخ َُْ یَٕخَی َ٘خٌ يیىْيُ ،یَح ىٍ یَٕخٌ ٔهضُ ،یخىطَ حُ
طِثیُخص كیٕحَی ىٍ يُٕحثیک کخٍ گَكظّ يیٗي .ىٍ يُٕحثیک كَٕ كًخو هَٜ
"آیهخَى" حٗکخل ىنلیٍ ،حٓذآری ٔ حَْیًٍْخی ىٍیخیی َ٘خٌ ىحىِ ٗيِ کّ ىٍ آٌ
رّؿخی ُٓگٍیِِْخی يَرغٗکم یَٕخَی حُ ؿـهُّٓگْخی هَى ٔ ٍیِ ٍَگی کخٍ
گَكظّ ٗيِ حٓض.
4۴ كکًض یگخَّ
اٍبٛیو یًْبًی
ىٍ حرظيح پُيحٍْخٖ حٓخ١یَٖ رَّلٕٖ ىٍ َٓحَٓ ؿٓخٌ يظيحٔل رٕى ،یَٕیخٌ َیِ
پیٖ حُ آٌکّ كهٔلّ ىٍ آٌ کٍٕ٘ طکٕیٍ یخري ،حُ ؿٓخٌ طٕٜیَ حٓخ١یَٖ ىحٗظُي،
حٓیَ حَٕحع حْٔخو ٔ هَحكخص رٕىَي ٔ طٕطىپَٓظی ىٍ يیخٌ حی٘خٌ ًٕٗنیض ىحٗض.
یخكظّْخی رخٓظخٌُٗخٓی ٔ طخٍیوی ٔ حىری ،يُخرغ حٛهی ؿِثیخص ىٍرخٍِی حٓخ١یَ
یَٕخَی ٍح كَحْى يیکُُي ،کّ ىٍ آٌ هيحیخٌ ٔ هَٓيخَخٌ رّ ٍٕ١رَؿٔظّ ىٍ طِثیٍ
يُٕٜػخص رّکخٍ ٍكظّحَي١ .یق گٔظَىِی حُ هيحیخٌ ،حنّْٓخ ،هَٓيخَخٌ ،پٓهٕحَخٌ ٔ
ىیگَ يٕؿٕىحص حٓخ١یَی ٔ حٍٔحف هزیؼٍّٔ ٔ ًٍْ ،حٌ يَىو ٍح ىٍ طٔویَ ٔ
حٓخٍص هٕى ىحٗظُي .ىحٓظخٌْخٖ ُیخىٖ ىٍ يٍٕى ََٕٓٗض کٔخٌُ َٓ ،رخٌْخ رٕى،
ًّْی ٔهخیغ ٍیِ ٔ ىٍٗض رّحٍحىِ ٔ يَٓ ٔ کیٍ هيحیخٌ َٔزض ىحىِ يیٗي.
طؼيحى هيحیخٌ یَٕخَٗ رٔیخٍ ُیخى رٕىَيَْ ،یک حُ آٌْخ حيَ هخٍ ٗٛح ػٓيِىحٍ
رٕىَيُ :ثّٕ ،آپٕنٌَْٕ ،ح ،آطُّ ،ىیَّٕٕٕٓ ،حٓکهپیَّْٕ ،حکهْْ ،لخیٔظّٕ ٔ
پَٔيظّ ًََّْٕخٖ حُ آَخٌ ْٔظُي کّ َْیک گّٕٗی حُ ََٕٓٗض حَٔخٌ یَٕخَی ٍح
رّىٓض ىحٗظُي ٔ يطخرن يیم هٕى حیٍٕٓ ٔ إٌٓٓ يیک٘یيَي .ىحٓظخٌْخٖ هيحیخٌ
هٌَْخ حُ َٔهٗ رَّٔم ىیگَ ٍٓیيِ رٕى.
یَٕخَیخٌ يؼظوي رٕىَي کّ يیطٕحَُي رخ ؿیذگٕی يؼزي ىنلٗ ىٍرخٍِی ََٕٓٗض
هٕیٖ يٍٕ٘ص ًَخیُي" .آپٕنٌٕ" هيحٖ ؿیذگٕیخٌ رٕى کّ حُ َ١ین کخُّْی هٕى
"پٕطیخ" ٓوٍ يیگلض؛ کخُّْ رَٓکٕٖ يیَ٘ٔضٓ ،کٕ ٍٖٔ ٗکخكٗ ىٍ ُيیٍ
ٓخهظّ ٗيِ رٕى ٔ روخٍٖ طويیَکُُيِ حُ آٌ رَيیهخٓض "پٕطیخ" حُ هٕى ریهٕى
يیٗي ٔ ىٍ حیٍ كخنض ٓوٍگٕٖ آپٕنٌٕ يیگَىیي .حٍرخد ٍؿٕع پَْٖٓخٖ هٕى ٍح
4۲ كکًض ىٔو :حُ ىَیخی حٓخ١یَی طخ ؿٓخٌ ػوهی
فلایبى
ىٍ يَکِ حٓخ١یَ یَٕخَی هيحیخَی ٔؿٕى ىحٗظُي کّ گلظّ يیٗي رَ ٍٔی «حنًپ»
رهُيطَیٍ کِٕ یَٕخٌ َُيگی يیکَىَي« .حنًپ» یخ «حنًپّٕ» کْٕی حٓض کّ ىٍ
َیًّی ًٗخنی آٌ کٍٕ٘ ىٍ َِىیکی ىٍیخی حژِ ،ىٍ يَُ طٔخنَٕیکی ٔ يوئَیّی
ًٗخنی ٔحهغ ٗيِ حٓض .کِٕ حنًپ ىحٍحی ٕ ۳ههّ حٓض کّ رهُيطَیٍ آٌْخ رخ حٍطلخع
ٕ۲ٔ۰يظَ «يیظیکخّ» َخو ىحٍى کّ رّيؼُخی «ریُی» يیرخٗي .رَحٓخّ
رَؿٔظّگیْخی طٕپٕگَحكیکی ،حیٍ ههّ یکی حُ رهُيطَیٍ ههّْخی حٍٔپخ يلٕٔد
يی ٕٗى .کِٕ حنًپ حُ َظَ پٕٖٗ گیخْی رٔیخٍ ؿُی رٕىِ ٔ چُيیٍ گَّٕی رٕيی ىٍ
آٌؿخ ٍٗي يیکُي .کِٕ «حنًپ» حهخيضگخِ ُثّٕ <ٍثیْ هيحیخٌ یَٕخَی> رٕى.
ْىچُیٍ ىیگَ هيحیخٌ یَٕخٌ يؼخري ٔ کخمْخی ىٍ ههّی آٌ ىحٗظُي .ىٍ آٌؿخ رٕى
کّ هيحیخٌ گَى ْى يیآييَي ،ؿٍْ٘خی ٗخٌ ٍح رَپخ يیکَىَي ٔ طًٜیًخص ؿُگ ٔ
ٛهق حطوخً يیًَٕىَي .ىٔحُىِ هيحی حٛهی «حنًپَ٘یٍ» ىٍ حٓخ١یَ یَٕخَی ٗخيم:
ُثّٕ ،پخىٗخِ ٔ پيٍ طًخو هيحیخٌ؛ َْح ،حنّٓی حُىٔحؽ ٔ َُخٌ؛ آكَٔىیظّ ،حنّٓی
ػ٘ن ٔ ُیزخیی؛ آپٕنٕ ،هيحی ٗؼَ ٔ يٕٓیوی؛ آٍّ ،هيحی ؿُگیَٕخَی؛ آٍطًیْ،
حنّٓی ٗکخٍ ٔ كیٕحَخص؛ آطُخ ،حیِىرخَٕی ػوم ٔ هَى؛ ىيظَ ،حنّٓی ٍُحػض ٔ
ٓ۳ كکًض یگخَّ
كخٛم هیِی؛ ىیَٕیّٕٔ ،هيحی َٗحد ٔ ؿٍ٘؛ ْلخثٔظّٕ ،هيحی آطٖ ٔ آُْگَی؛
َْيْ ،هيحی پیـخو ٍٓخٌ؛ ٔ پُٕثیئٌ ،هيحی ىٍیخْخ رٕىَي .گخِ هيحیخٌ ىیگَی
چٌْٕخىّْٔ ،ظیخ ٔ حٍّٔ ٍح َیِ ؿِٔ حنًپَ٘یُخٌ رَيیًٗخٍَي.
ىٍ يـًٕػّی ػظیى حٓطٍِْٕخ ٔ حكٔخَّْخی یَٕخَی ،هيحیخٌ ىٍ کخنزي حَٔخَی
طٕٛیق ٗيِحَي ٔ ٗزیّ يَىحٌ ٔ َُخٌ رٕىَي (حگَچّ هيحیخٌ حیٍ حهظیخٍ ٍح ىحٗظُي طخ
ٗکم هٕى ٍح رّكیٕحَخص یخ چیِْخی ىیگَی طـییَ ىُْي).
رَ حٓخّ گلظّْخی ٔحنظَ رٍٕکضٔ ،یژِگیْخی طٕٛیلی هخثم ٗيٌ ؿٔى حَٔخَی
رَحی هيحیخٌ حیٍ حٓض کّ «هيحیخٌ یَٕخَی حَٔخٌحَيَّ ،حَظِحػیًُْ ،ی یخ يلٕٓيی.
گخِ هيحیخٌ رخ یکيیگَ ؿُگ يیکَىَي ،رًّْيیگَ كوّ يیُىَي ٔ هیخَض يیکَىَي...
رئٌ ىٍ َظَ گَكظٍ حٗکخل حٓخٓی هيحیخٌ یَٕخٌ رخٓظخٌ ،آٌْخ حؿهذ ىحٍحی
هخرهیضْخی هخٍمحنؼخىِی ْٔظُي؛ طلض طؤػیَ ریًخٍیْخ هَحٍ ًَیگیََي ،طُٓخ ىٍ
َٗحی ٢رٔیخٍ ٔیژِ ُهًی يیَٕٗي ،ؿخٔیيحَّ ْٔظُي؛ حیٍ ؿخٔیيحَّگیًَْ ،حِ رخ
ؿٕحَی الیِحل ،كخٛم حٓظلخىِی يکٍَ ٗٓيی حٓض کّ ىٍ حػَ آٌ ،هٌٕ ٰانٓی ىٍ
ٍگْخی ٗخٌ َٕ يیٕٗىَْ .هيحی حُ ٓهٔهّی هٕى كَٔى آييِ حٓض ،يُخكؼی ؿيحگخَّ
ٍح ىَزخل يیکُي ٔ ىٍ يلئىِی يؼیُی طوٛ ٔ ٜٚالكیض ىحٍىٍ( .دّ حنُّٕع)
آٌ ٌُ طزيیم رّٗیَ ٗيِ ٔ هَٓيخٌ ٍح حُ پخی ىٍيیآٍٔىٓ .پْ ٗیَ ،گٕٗض حٔ ٍح
هٍٕىِ ٔ حٓظوٕحَٖ ٍح رّْخىّ ،هيحی يَىِگخٌ ٔ ؿٓخٌ ُیَیٍ يیىحى.
َْکٕل رؼي حُ ييطی طَٛئ ،حٍى َٗٓ کهجَٕخ ٗي .ىٍ آٌؿخ ،رخ پَٔی رَهٍٕى
کَى کّ رّحٔ گلض ىٍ ٍٕٛطیکّ َْکٕل ىٍ ػَٓ ٝی ٍُٔٗ ،یَ َیًیخٌ ٍح ک٘ظّ
ٔ هٕى َُيِ رَّٗٓ رخُگَىىٓ ،خکُیٍ َٗٓ ،یک ٗیَ ٍح رَحی ُثّٕ هَرخَی يیکُُي.
ح ّيخ ىٍ ٍٕٛص ػيو رخُگ٘ض َْکٕل ،ىٍ ػَٓ ٝی ٍُٔ یخ ک٘ظّ ٗيَٖ ،آٌ پَٔ،
هٕى ٍح رَحی ُثّٕ هَرخَی يیکُئٍ .حیض ىیگَی حُ حكٔخَّ يیگٕیي َْکٕل،
چٕپخَی رّ َخو يٕنٍٕکّٕ ٍح يالهخص کَى کّ پَٕٔ طٕٓٗ ٢یَ َیًیخٌ ،رّهظم ٍٓیيِ
رٕى .چٕپخٌ رَّْکٕل گلض ىٍ ٍٕٛطیکّ ىٍ ػَٓ ٝی ٍُٔ َُيِ رخُگَىى ،حٔ
گٕٓلُيی ٍح رَحی ُثّٕ هَرخَی هٕحْي کَى ٔ حگَ ىٍ ػَ ٝآٌ ييص رخَُگَىى،
گٕٓلُيی ٍح رَحی َْکٕل ٔ رَّ٘خَّی ػِحىحٍی حٔ ،هَرخَی هٕحْي کَى.
َْکٕل ،کّ حُ پٕٖٗ ١الیی ٔ ؿیَهخرم َلًٕ ريٌ ٗیَ ح١الع َيحٗض،
پیکخٌ ْخی ٍح رَحی ک٘ظٍ ٗیَ ٓخهض .رخ پَطخد حٔنیٍ پیکخٌ ٔ کًخَّ کَىٌ آٌ حُ
ٍحٌ ٗیََْ ،کٕل ىٍیخكض کّ پٕٖٗ ريٌ ٗیَ ،يلخكع آٌ حٓضٓ .پْ َْکٕلٗ ،یَ
ٍح رّىٌٍٔ ؿخٍ ک٘خَیي .ؿخٍ ىحٍحی ىٔ ييهم رٕى کّ َْکٕل یکی حُ آٌْخ ٍح رٔظّ
رٕى ٔ حُ ييهم ىیگَ ٔحٍى ؿخٍ ٗي .حٔ پْ حُ ىٍگیَی رخ ٗیَ ،آٌ كیٕحٌ ٍح رخ
هيٍص هخٍمحنؼخىِ ی کّ ىحٗض ٔ رخ حٓظلخىِ حُ گَُ گَحٌ هٕى ،حُ پخی ىٍآٍٔى ٔ هلّ
کَى١ .ی ىٍگیَیٗ ،یَ یکی حُ حَگ٘ظخٌ َْکٕل ٍح هطغ کَى.
ٍٔحیظی ىیگَ يیگٕیي َْکٕل رًّٓض ىْخٌ ٗیَ کّ َوطّ يلخكظض َ٘يِی ريٌ
ٗیَ رٕى ،پیکخٌْخی پَطخد کَى .پْ حُ ک٘ظٍ ٗیََْ ،کٕل هٜي کُيٌ پٕٓض
كیٕحٌ ٍح رخ چخهٕی هٕى ىحٗضٔ ،نی هخىٍ رّحیٍ ػًم َ٘ي .حٔ چخهٕی هٕى ٍح رخ
ُٓگ طیِ کَى ٔ كظی حُ هٕى ُٓگ ْى رَحی کُيٌ پٕٓض ٗیَ ،حٓظلخىِ کَىٔ ،نی
حیٍ رخٍ ْى َظٕحَٔض کخٍی حُ پیٖ رزَى .ىٍ َٓخیض ،آطُخ (حنّٓی هَى) رخ ىیيٌ ػيو
يٕكویض َْکٕل ،رّکًکٖ ٗظخكض ٔ حُ حٔ هٕحٓض کّ حُ یکی حُ پُـّْخی هٕى ٗیَ
رَحی کُيٌ پٕٓظٖ حٓظلخىِ کُي .رَهی يؼظويحَي پٕٖٗ يلخكظی کّ َْکٕل ُْگخو
يزخٍُِ رّطٍ يیکَى ،پٕٓض ٗیَی رٕى کّ ىٍ کِْٕخی کخیظخٌٍٔ ٗکخٍ کَىِ رٕى.
پْ حُ حیٍکّ َْکٕل ٕـ فْاى كّم ،کْزي هبه ُیلها:
ٗیَ َیًیخٌ ٍح حُ ریٍ رَى ،حثٍٕٔٓظجّٕ حٔ ٍح يؤيٍٕ ک٘ظٍ يخٍ َُّ َٓ ْیيٍح کَى.
ْیيٍح ،يخٍی رٕى کّ َْح ،رَحی ک٘ظٍ َْکٕل پٍَٕٔ ىحىِ رٕىُْ .گخيی کّ َْکٕل
ٕ۳ كکًض یگخَّ
يالهخص کَى .آٍطًیْ رّحٔ گلض کّ حُ طؼویذ ؿِحل ىٓض رَىحٍى ٔ رَحی
حثٍٕٔٓظجًّّْٕ ،ی يخؿَح ٍح طؼَیق کُي .ىٍ آٌ ٍٕٛص هٕحٌ ٕٓو ،طًخو ٗيِ
طهوی هٕحْي ٗئَ .ن ىیگَی ػُٕحٌ يیکُي کّ َْکٕل رّٔٓیهّی طیَی ىٍ ریٍ
پخْخی ؿهٕیی كیٕحٌ ،آٌ ٍح رّىحو حَيحهض.
حثٍٕٔٓظجّٕ حيیئحٍ رٕى کّ رخ ٔحىحٍ ٓخهظٍ َْکٕل رّحٓیَ کَىٌ ؿِحل کّ
كیٕحٌ يويّ آٍطًیْ رٕى ،ه٘ى آٍطًیْ ٍح ػهیّ َْکٕل رَحَگیِىَْ .کٕل،
ىٍكخنیکّ ؿِحل ٍح ىٍ حٓخٍص ىحٗض ،آٍطًیْ ٔرَحىٍٕ آپٕنٌٕ ٍح ىٍ ٍحِ رخُگ٘ض
ىیيَْ .کٕل حُ آٍطًیْ رّهخ َ١حٓیَ کَىٌ ؿِحل يويٖٓ١ ،هذ روٖ٘ کَى ٔ
رَحیٖ طٕٟیق ىحى کّ يـزٍٕ رّحٓیَ کَىٌ ؿِحل رّػُٕحٌ رو٘ی حُ کلخٍِی گُخْٖ
ٗيِ رٕى ٔهٕل ىحى ؿِحلٍح رخُگَىحَي .آٍطًیْ ْى حٍٔح رو٘یي ٔ َوّ٘ی حثٍٕٔٓظجّٕ
َوٖ رَآد ٗي ...ىیگَهٕحٌْخی کّ َْکٕل ىٍآٌْخ پیَُٔ ٗي ػزخٍصحَي حُ:
4ـ هٕحٌ چٓخٍو :هٕک حٍیًخَظّٕ.
۳ـ هٕحٌ پُـى :حٛطزمْخی آٔگیخّ.
۶ـ هٕحٌ ٗ٘ى :پََيِگخٌ حٓظیًلخنّٕ.
۰ـ هٕحٌ ْلظى :گخٔ کَیض.
۴ـ هٕحٌ ْ٘ظى :يخىیخٌْخی ىیٕييّ.
۲ـ هٕحٌ َٓى :کًَرُي ْیپٕنیض.
ٓٔ ـ هٕحٌ ىْى :گهّ گخْٔخی گَٔثٌٕ.
ٔٔ ـ هٕحٌ یخُىْىٓ :یذْخی ْٔپَیيّ.
ٕٔ ـ هٕحٌ ىٔحُىْىَٓ :رَّٔ.
هواٍن الوپیک
َٓگَيیْخی حَٔخَیًْ ،خَُي هَحكخص ،یخىگخٍ ٍُٔگخٍحٌ کٍٓ يیرخُٗي .حػظوخى
یَٕخَیخٌ رّهيحیخٌ ریٍ ٓٓ ۴طخ ٖٖٓ ٓخل پیٖ حُ يیالى رّحٔؽ هٕى ٍٓیيَْ .یک حُ
َْٗٓخی یَٕخٌ رخٓظخٌ ٛخكذ حٓطٍِْٕخ ،هَٓيخَخٌ ٔ ؿٍْ٘خی ٔیژِی هٕى ٗيَي.
رخ ٔؿٕى طلخٔصْخٗ ،ؼخیَ ٔ ؿٍْ٘خی يؼم رخُیْخی حنًپیک ٔؿٕى ىحٗض کّ ًّْی
يَىحٌ آُحى یَٕخَی يیطٕحَٔظُي ىٍ آٌ َٗکض کُُي .رخُیْخی حنًپیک ىٍ حرظيح یک
ؿٍ٘ يٌْزی رٕى کّ رَحی حىحی حكظَحو رُّثّٕ (رٍِگطَیٍ هيحیخٌ یَٕخٌ) َْ
چٓخٍ ٓخل یک رخٍ ،ىٍ ٛلٍ يَرٕ ١رّحٔ رَگِحٍ يیٗي .حیٍ ئخروخص حُ ٓخل
۳4 كکًض یگخَّ
۰۰۶هزم حُ يیالى ىٍ حنًپیخ کّ يلم ٛلٍ ُثّٕ رٕى ىحیَ ٗي .حكٔخَّْخی ُیخىی
پیَحيٌٕ پیيحیٖ ئخروخص حنًپیک رّٔؿٕى آييِ حٓض:
رَحٓخّ یک ٍٔحیضَْ ،کٕل آٌ ٍح ؿٓض طـهیم حُ كظٕكخص ریَظیَٕ رّٔؿٕى
آٍٔى .رَحٓخّ حكٔخَّْخی ىیگَ ُثّٕ ٔ کََّٕٔ ،ىٔ هيحی یَٕخٌ رخٓظخٌ ،رخ
یکيیگَ رَ َٓ كَيخٌٍٔحیی حنًپیخ رّؿيحل رَهخٓظُي کّ َٓخیظخ ً ُثّٕ رّپیَُٔی َخثم
آيي .رَ حٓخّ حیٍ ىحٓظخٌ ئخروخص حنًپیک یخىرٕى حیٍ پیَُٔی يیرخٗي.
ىٍ ىٍٔحٌ رخٓظخٌ طُٓخ يَىحٌ یَٕخَی کّ آُحى (ٔ َّرَىِ) يظٕني ٗيِ رٕىَي
يیطٕحَٔظُي ىٍ ئخروخص ىٍ ؿٍ٘ يٌْزی ُثّٕ َٗکض کُُيَُ .خَی کّ يـَى رٕىَي
ىٍ طخٍین ىیگَی رّحكظَحو َْح ًَْٔ ُثّٕ ٔ يخىٍحَيٍ َْکٕل ،رّئخروّ
يیپَىحهظُيٌُْ .خی يِىٔؽ كن َٗکض ىٍ ئخروخص ٍح َيحٗظّ ٔ ىٍ ٍٕٛص.
يوخنلض رخیي رٓخی آٌ ٍح رخ ؿخَ٘خٌ يیپَىحهظُي .ئخروخص حنًپیک ىٍ ریٍ یَٕخَیْخ حُ
حًْیض ُیخىی رَهٍٕىحٍ رٕى چُخٌکّ يٍٕهیٍ یَٕخَی ىٍ ىٍٔحٌ رخٓظخٌ ،حُ آٌ
رّػُٕحٌ یک ٔحكي رَحی حَيحُِگیَی ُيخٌ حٓظلخىِ يیکَىَي.
یک «حنًپیخى» ریخَگَ چٓخٍ ٓخل يیرٕى .ىٍ كیٍ حیٍ ئخروخصَْٓٗ ،خ رٍّٕٗ
ٔ ٗخىی يیپَىحهظُي ٔ ،حگَ ىٍ كخل ؿُگ رٕىَي ،طٍ رّيظخٍکّ يیىحىَي .کٔخَی کّ
رّػِو َٗکض ىٍ ئخروخص ،يٕ ٍ١هٕى ٍح طَک يیگلظُي ،حگَ ىٍ ههًَٔ یک َٗٓ
آٓیذ یخ هٔخٍطی يیىیيَي ،يیطٕحَٔظُي حُ كکٕيض آٌ َٗٓ ؿَحيض رگیََي .ىٍ یک
يٍٕى ،رَهی حُ ٓپخْیخٌ يوئَی حيٕحل یکی حُ يَىو آطٍ ٍح کّ ٍْٔپخٍ حنًپیخى رٕى،
ىُىیيَئ .نی كیهیپٗ ،خِ يوئَیّ ،رّىُى ُىِ ؿَحيض پَىحهض ًَٕى.
ِْحٍحٌ طٍ ىٍ ىٗظی كَحم گَى يیآييَي .يَىو يلم ىٍ حیخو ئخروّ رخُحٍْخی
ػًٕيی ط٘کیم يیىحىَي ٔ رَحی كلع طًخٗخگَحٌ حُ گَيخی ُٕٓحٌ هٍٕٗیي
طخرٔظخَی ،هیًّْخی كَحٔحٌ رَپخ يیىحٗظُيَِ .ىیک هیًّْخ ،كَُٔٗيِگخٌ ىٍِٔگَى،
حُ ُیَ ٓخیزخٌْخی کٕچک ،رّكَٕٔ حيظؼّی گَٕخگٌٕ حُ َٗحد ٔ يیِٕ طخ يـًّٔ
ٔ حٓذ حٗظـخل يیٍُٔیيَي .رُيرخُحٌ ٔ ٗؼزيِگَحٌ َٓگَو ًَخیٖ يیٗيَي .رؼ٠ی
حُ آَخٌ رّطٕپپَحَی ٔ ،رَهی رّژیًُخٓظیک يیپَىحهظُي .ػيِی َیِ آطٖ یخ ًٗ٘یَ
ىٍ ىْخٌ هٕى يیکَىَي ...ىٍ ٍُْٔخی ئخروخص ،كکیًخٌ ٕٓكٔطخیی چٌٕ ْیپیخّ،
ٔ يٍٕهخَی چٌٕ َْٔىٔصٓ ٔ ،وَُحَخَی چٌٕ گٍٕحکیخّ ىٍ طخالٍْخی يؼزي ُثّٕ
َطن يیکَىَي ،یخ آػخٍ هٕى ٍح رَحی كخَٟحٌ يیهٕحَيَي.
۳۳ كکًض ىٔو :حُ ىَیخی حٓخ١یَی طخ ؿٓخٌ ػوهی
ئخروخص ىٍحرظيح طُٓخ ٗخيم ئخروّی ىٔ رٕىٔ ،نی رؼيْخ ک٘ظی ،رٕکْ ٔ پَٕ،
رّآٌ حٟخكّ ٗيَٗ .کض کُُيِگخٌ يظ٘کم حُ حكَحىی رٕىَي کّ ػَٔص ٔ ٔهض کخكی
ىحٗظُي ٔ رّطًَیٍ ٍُٔٗی رپَىحَُي .حكَحى ىٍ حیٍ ئخروخص رٍّٕٛص ٗوٜی
َٗکض يیکَىَيَّ ،رّػُٕحٌ ًَخیُيِگخٌ حُ َٗٓ یخ َخكیّی هخ .ٙطًَکِ حٛهی حیٍ
ئخروخص رَ ٍٔی ٔیژِگیْخی يَىحَّ يخَُي هيٍص ٔ ٍُٔیيِگی رٕىًْ .خٌ ٛلخطی
کّ كَُْگ یَٕخَی آٌ ُيخٌ رّآٌ حٍؽ يیَٓخى.
ىٍ كخٗیّی حنًپیک ئخروّْخی ٗؼَ ٔ ٗخػَیٓ ،ؤٍٍی ٔ يٕٓیوی ْى
رَگِحٍ يیگَىیي .رٔیخٍی حُ َْٗٓخ هَٓيخَخٌ يٕكن هٕى ٍح رخ حٓظوزخل ٗخْخَّ رخُ
يیگَىحَیيَي ٔ يوخيخطی رّآَخٌ ػَ ّٟيیکَىَي .رؼ٠ی حُ َْٗٓخ هَٓيخَخٌ ٍح كظی
رَّٓىحٍی ٓپخِ هٕى رَ يیگِیيَي .ریٖطَ هَٓيخَخٌ رّىٍیخكض ئظًَی یخ ْيحیخی
رٍِگ َخیم يیآييَيٗ .خػَحٌ رّحكظوخٍ آَخٌ ييیلّ يیَٓٔىَي ٔ ،يَىو حُ ىل ٔ
ؿخٌ آَخٌ ٍح يیٓظٕىَي ،چُيحٌ کّ كظی كیهٕٔكخٌ ٍح رٍّٗک يیحَيحهض.
ؿٍْ٘خی «حنًپیخ» حىحيّ ىحٗض طخ ٓخل ٖ۲4پْ حُ يیالى کّ حيپَحطٍٕ ٍٔو آٌ
ٍح طؼطیم کَى .حیٍ طؼطیهی ٕ١الَی ٓزذ ٔیَحَی «حنًپیخ» ٔ َیخی٘گخِ «ُثّٕ»
ًَخى هيٍص ٔ پٓهٕحَی گَىیي .ىٍ هٌَ ْـيِْى طَٓخیی كکَ حكیخی حیٍ رخُیْخ هٕص
گَكض ٔ ٗو ٚكَحَٕٔی رَّخو «پیَ رخٌٍٔ ىٔکٕرَطٍ» رّکًک ىٔٓظخٌ هٕى ىٍ
ٓخل ٔ۴۴۲ىٍ پخٍیْ ًْخی٘ی ط٘کیم ىحى ٔ حٓخّ رخُیْخی ؿيیي حنًپیک ٍح پی
َٓخى .ىٍٔ ؿيیي رخُیْخی حنًپیک رخ حنٓخو حُ گٌٗظًٍّٓ ،خ ً حُ ٓخل ٔ۴۲۶رخ َٗکض
ٔ۳کٍٕ٘ ىٍ آطٍ آؿخُ ٗي ،پْ حُ آٌ َْ چٓخٍٓخل یک رخٍ ىٍ َوخ ١يوظهق ؿٓخٌ
حَـخو گَكظّ حٓض؛ كو ّٓ ٢ىٍِٔ رّىنیم ؿُگْخی ؿٓخَی حٔل ٔ ىٔو رَگِحٍ َ٘ي.
رّٛيِی ْ٘ظى (م،و) ٛلُّْخی حُ يخؿَحْخی َْکٕل ٔ ٔهخیغ ؿُگ طَٔآ ٍح َ٘خٌ
يیىُْي .حیٍ ًَخیٖ رَٜی حٓطٍِْٕخ رّىٔ ىنیم حًْیض ىحٍى:
حٔالً ،رٔیخٍی حُ حٓخ١یَ یَٕخَی ،هزم حُ يُخرغ حىری ،رَ ٍٔی گهيحٌْخ ٔ ىیگَ
يُٕٜػخص َوٖ ٔ كلع ٗيِحَي .حُ ىٔحُىِ هٕحَی کّ َْکٕل گٌٍحَیيِ حٓض،
يخؿَحی «َٓرَّٔ» ىٍ يُٕٜػخص هیي ٗيِ حٓض.
ػخَیخً ،گخْی حٔهخص يُخرغ رَٜی حٓطٍِْٕخ یخ ٛلُّْخی حٓطٍِٕحی ٍح َ٘خٌ
يیىُْي کّ ىٍ ْیچ يُزؼی ریخٌ َ٘يِ حٓض .ىٍ رَهی َٗحی ،٢حٔنیٍ ًَخیٖ یک
حٓطٍِٕ ىٍ َُْ ُْيٓی چُيیٍ هٌَ هزم حطلخم حكظخىِ حٓضَ١ .حكی ُْيٓی
يُٕٜػخص ٓلخنی هٌَ ْ٘ظى هزم حُ يیالى ،ػالِٔ رَ يخؿَحْخی َْکٕلٛ ،لُّْخی
حُ ؿُگ طَٔآ ٍح َ٘خٌ يیىُْي .ىٍ ىٍٔحٌ يٕكن یَٕخٌ رخٓظخٌ ،یَٕخٌ کالٓیک،
ٔ یَٕخٌ ْهُیٔظی ،حكٌِٔ رَ ٛلُّْخی ْٕيَیٛ ،لُّْخی حٓخ١یَی يظُٕع
ىیگَی َیِ ظخَْ ٗيَي ٔ يکًم حىریخص يٕؿٕى گ٘ظُي .رُخرَحیٍ طخٍین حىری ٔ َُْی
یَٕخٌ ىٍ ئیَ طکخيهی هٕى ّٓ ىٍٔحٌ يظًیِ ٍح َ٘خٌ يیىْي ، ٔ :ىٍٔحٌ رخٓظخٌ
(ٓ ۴۳ـ ٓٓ ، ۳م.و) ٕ ،ػ َٜکالٓیک (ٓ 4۴ـ ٖٕٖ ،م.و) ٖ ،ىٍٔحٌ ْهُیٔظی
(ٖٕٖ ـ ، ٔ4۶م.و) ٛلُّْخی حٓطٍِٕحی ْٕيَی ٔ ؿیَِ ،ىٍ ىٍٔحٌ رخٓظخٌ
ظخَْ ٗيَي ٔ ٕٗحْي يٕؿٕى حىری ٍح طکًیم ًَٕىَي.
ىٍ ىٍٔحٌ یَٕخٌ رخٓظخٌ ٔ ىهیوخ ً ریٍ هٌَٔ َٓى ٔ ْ٘ظى پیٖ حُ يیالى رٕى کّ ىٔ
ٗخػَ رَّخوْخی "ْٕيَ" ٔ "ْٔیٕىّٔ" رٔیخٍٖ حُ حٓخ١یَ یَٕخَٗ ٍح رَحی
َؤظیٍرخٍ ٍٖٔ کخؿٌ آٍٔىَي ،آػخٍ ْٕيَ ػُخٔیٍ «حیهیخى» ٔ «حىیّٔ» رّهٕى گَكظُي.
ٔ آػخٍ ْٔیٕىّٔ «کخٍْخ ٔ ٍُْٔخ» ٔ «َٔذَخيّی هيحیخٌ» ػُٕحٌ گَكض.
ٓظٌٕ كوَحص حٓخ١یَ يکظٕد یَٕخَی ٍح «حیهیخى» ط٘کیم يیىْي ٔ ٓظٌٕ كوَحص
«حیهیخى» ٍح «ؿُگ طَٔآ» طکًیم يیکُي .چَهّی ؿُگ طَٔآ ،کّ يـًٕػّی
حُ حٗؼخٍ كًخٓی يیرخٗي ،رخ ٍٔیىحىْخی آؿخُ ٗي کّ يُـَ رّؿُگ ٗيَي.
ىٍ يَکِ ىحٓظخٌٍ ،رٕىٌ «ْهٍ» ٌُ ُیزخٍٔی «يُالّ» یکی حُ چُي
كَيخٌٍٔحی یَٕخٌ طٕٓ« ٢پخٍیْ» پَٔ پَیخوٗ ،خِ حیهیٌٕ (طَٔآ) هَحٍ ىحٍى.
یَٕخَیخٌ رَحی رَگَىحَیيٌ ْهٍ ،طًخو َیَْٔخی َظخيی هٕى ٍح رٍّْزَی
آگخيٌُٕ ،رَحىٍ يُالثّٕ ٔ ،پخىٗخِ آٍگْٕخ ٔ يٕکُخی ٍٔحَّ کَىَي ،ح ّيخ «طٍٕآ» حُ
رخُگَىحَیيٌ ْهٍ حيظُخع کَى .حیهیخى ،کّ ٕ١ل ؿُگ ٍح ىِ ٓخل ًکَ يیکُي ،حُ
حهظالف ریٍ آگخيٌُٕ ٔ آٗیم ٓوٍ يیگٕیي .یَٕخَیخٌ رٍّؿى ىحىٌ طهلخص ُیخى ،ىِ ٓخل
۳۰ كکًض ىٔو :حُ ىَیخی حٓخ١یَی طخ ؿٓخٌ ػوهی
یَٕخَیخٌ رخٓظخٌ رّىٔ ٍٕٛص رّحٓطٍِْٕخ گٕٕ كَح يیىحىَي :ىٍ ؿٍْ٘خی
هٕٜٛی ٔ ؿٍْ٘خی ػًٕيی .آٌچّ حُ حٓطٍِْٕخ يیىحَیى رَگَكظّ حُ کظیزّْخ ٔ
آٍحیّْخ رَ ظَٔف ٓلخنی حٓض کّ ىٍ يـخنْ هٕٜٛی ٗؼَ يٕٓیوی ٍٔحؽ ىحٗض.
ؿٍْ٘خی ػًٕيی چ٘ىحَيحُ رٍِگطَی ىحٗض ٔ كئى ٗخَِىِ ِْحٍ َلَ
يی طٕحَٔظُي حُ یک ٟیخكض ػًٕيی ،هَرخَی يٌْزی ٔ ًَخیٖ نٌص رزََيٍ .حپٕٔىْخ
رخُیگَحٌ كَكّحی رٕىَي کّ حٗؼخٍی يزظُی رَ حٓخ١یَ ٍح رخ يٕٓیوی يیهٕحَيَي.
ريیٍطَطیذ يخٗیٍ طلَیَ یَٕخَی رّکخٍ حكظخى ٔ پْ حُ حیهیخى حػَی رؼي حُ حػَ ههن ٗي.
ٓخیَ ٗؼَحء ،چَهّی كًخٓی ٍح طکًیم کَىَي ،ىحٓظخَی ٍح کّ ْٕيَ رُیخى کَىِ رٕى
رؼيْخ طٕٓ ٢ىیگَ ٗؼَحی یَٕخَی حىحيّ یخكض ٔ ٛلُّْخی ىیگَی رَآٌ حكِٔىِ ٗي.
۳۲ كکًض ىٔو :حُ ىَیخی حٓخ١یَی طخ ؿٓخٌ ػوهی
ىٔيیٍ ٗخػَ یَٕخَی ٔ يؼخْٕ َٛيَ «ْٔیٕىّٔ» حٓض کّ حػَ يٓى «کخٍْخ ٔ
ٍُْٔخ» ٍح آكَیي .ىیگَ حػَ حٔ حٗؼخٍ حٓطٍِٕی «َٔذَخيّی هيحیخٌ» حٓض.
ًْخٌگَّٕ کّ آػخٍ ْٕيَ كًخٓی حٓض ٔ ٍٔی ؿُگْخ ٔ هَٓيخَیْخ ىٍٔ
يیَُي ،آػخٍ ْٔیٕىّٔ ىحٍحی ٔیژِگیْخی كهٔلی حٓض کّ ىٍرخٍِی پیيحیٖ ؿٓخٌ،
ؿخَ٘یُی هٕحَیٍ ٰانٓی ،ؿخَ٘یُی َٔمْخی رٍَ٘ ،یّ٘ی ي٘کالص حَٔخٌ ٔ ٍیّ٘ی
حهالم ٔ کخٍْخی كيحکخٍحَّ ٓوٍ يیگٕیي.
ٕٓيیٍ ٗخػَ یَٕخَی «پیُيحٍ» حٓض کّ «هٜخثیي پیَُٔی» ىٍرخٍِی هَٓيخَخٌ
حنًپیک ٍح آكَیي .هٜخثیي پیَُٔی ،رٍِگطَیٍ يـًٕػّی ٗؼَ رِيی ىحٍحی
يلظٕحی حٓطٍٕحِی حٓض" .پیُيحٍ" ىٍ َیًّی ٛيِی پُـى هزم حُ يیالى گَىآٍَٔيِی
آػخٍ ْٕيَ ٔ ٗخػَحٌ کٍٓطَی حٓض کّ حٓطٍِْٕخی پی٘یٍ ٍح رخ حٕٛل حهالهی
يٍٕى هزٕل هٕیٖ ًْٔخُ يیٓخُى.
«رخههیيّ» چٓخٍيیٍ ٗخػَ يؼخ« َٛپیُيحٍ» حٓض کّ ٗؼَ ٔ گٌحٍْٕخی ٔی
ىٍ رَىحٍَيِی هٜخثیي ي٘خرٓی حٓض کّ رخ ٍٔحیخص حٓطٍِٕی ؿُی ٗيِ حٓض.
حُ ٛيِی پُـى هزم حُ يیالى ىٍ ؿُذ آػخٍ كًخٓی ،آػخٍ طَحژىیک َیِ ٔحٍى
ػَّٛی حىریخص ٔ َُْ یَٕخَی گَىیي .طَحژىیَٕیٔخٌ ُیخىی حُ هزیم آیٔوٕنّٕ،
ٕٓكٕکهْ ٔ حٍٔیپیيّ يظؤػَ حُ يآهٌ پی٘یٍ (ٔ آٌچّ "پیُيحٍ" َیِ حُ آٌ يظؤػَٗيِ
ٔ ریخَگَ َگَٕ آَخٌ ىٍرخٍِی َٓٗض هيحیخٌ ٔ ؿٓخٌ رٕى ).آػخٍ يًٓی رّٔؿٕى
آٍٔىَي .رَهی حُ حیٍ ٍٔحیضْخ ًَْحِ حٓطٍِٕی ٓزذُٗخٓی ٔ ریخَگَ يَحٓى آثیُی
هخٛی حٓض .ىٍ آػخٍ حیٍ ٗخػَحٌ رٔیخٍی حُ حٓطٍِْٕخ طهویٗ ٚيِ ٔ ىٍ ریخٌ
َگَٕ آَخٌ رّکخٍ ٍكظّ حٓض.
َٕع ىیگَ حُ حٓخ١یَ یَٕخَی ،ىحٓظخٌْخی يـخُحص حٓض ،يخَُي ُيخَی کّ
پَٔيظّ آطٖ ٍح حُ هيحیخٌ يیىُىىُ ،يخَی کّ طخَظخنّٕٓٗ ،ي ٍح حُ ؿخو ُثّٕ
يیىُىى ٔ رّحكَحى هٕى يیىْيٍ ،حُ هيحیخٌ ٍح رَحی آَخٌ آٗکخٍ يیٓخُىُ ،يخَی کّ
پَٔيظّ یخ نیکخثٌٕ هَرخَی کَىٌ ٍح ک٘ق يیکُيُ ،يخَی کّ ىيظَ ک٘خٍُٔی ٔ
حَٓحٍ آٌ ٍح رّطَیپظٕنًّٕ يیآيُٕى ،یخ ُيخَی کّ يخٍٕٓحَّ ،ی ٍح حهظَحع يیکُي
ٔ رخ آپٕنٕٔ ،حٍى ئخروّی ىٍ يٕٓیوی يیٕٗى .حیٕحٌ يٍٕیْ ،يخؿَحْخی پَٔيظّ ٍح
رخ ػُٕحٌ" :يکخَی يیخٌ طخٍین هيحیخٌ ٔ حَٔخٌْخ" ریخٌ يیکُي ٔ يخَُي يـخُحص
نیکٍٕگّٕ ،پخىٗخِ طَحکیّ رّىٓض ىیَٕیّٕٔ َ٘خٌ يیىْي ،کّ هیهی ىیَ هيحی
ؿيیي ٍح رًٍّٓیض يیُٗخٓي .ىٍ َظیـّ ىچخٍ يـخُحطی يوٕف يیٕٗى طخ َُيگی پْ
ٓ۶ كکًض یگخَّ
حُ يَگ َیِ رَحیٖ حىحيّ يییخري ٔ .ىحٓظخٌ ٍكظٍ ىیَٕیّٕٔ رّطَحکیّ ،رَحی رَپخیی
آثیٍ هٕى ،يٕٕٟع یکی حُ طَحژىیْخی ّٓگخَّی آٌ ىٍٔحٌ حٓض.
ىٍ ىحٓظخَی ىیگَ ،یؼُی رخهخی حٍٔیپیي ،پخىٗخِ طزخی ،پُظجّٕ ،رّىٓض
ىیَٕٔیّٕ يـخُحص يیٕٗىُ ،یَح حٔ رّحیٍ هيح ریحكظَحيی ًَٕىِ ٔ حُ يخیُيحىّْخ
(پَٓظُيِگخٌ يٕأَغ هيح) ؿخٕٓٓی کَىِ رٕى.
ىٍحيَّٕیٔخَی يخَُي آیٔوٕنّٕٕٓ ،كٕکم ٔحٍٔیپیي ،رٔیخٍی حُ هطؼّْخی هٕى
ٍح حُ حٓخ١یَ ػ َٜهَٓيخَخٌ ٔ ؿُگ طَٔآ حهظزخّ کَىِحَي .رٔیخٍی حُ حیٍ
ىحٓظخٌْخی طَحژیک رٍِگ (يخَُي آگخيٌُٕ ٔ كََُيحَٖ حىیپ ،یخٌٕٓ ،ييثخ ٔ ؿیَِ)
ٗکم کالٓیک هٕى ٍح ىٍ حیٍ طَحژىیْخ رّىٓض آٍٔىَي.
ىٍحيَّٕیْ یَٕخَی ،آٍیٔظٕكخٌَ ،یِ ىٍحػَ هٕى" :پََيِگخٌ ٔ ؿٕکخٌ" حُ
حٓخ١یَ یَٕخٌ حٓظلخىِ کَىِ حٓض .طخٍینَگخٍحَی يخَُي َْٔىٔص ٔ ىیٕىٍٔ ٓیٔیهی ٔ
ؿـَحكیىحَخَی چٌٕ پٕٓخَیخّ ٔ حٓظَحرٌٕ ،کّ ىٍَٓحَٓ ؿٓخٌ یَٕخٌ ٓلَ کَىَي ٔ
ىحٓظخٌْخی ٍح کّ يیُٗیيَي یخىىحٗض ًَٕىَي ،رٔیخٍی حُ حٓخ١یَ ٔ حكٔخَّْخی يلهی
ٍح ؿًغآٍٔی کَىَي کّ کىطَ ؿخیگِیُی ٍح ىحٍح يیرخُٗي.
ُّٓضْخی يظُٕع ػ َٜهٕى ٍح ؿٔض ٔؿٕ کَى ٔ ٍیّْ٘خی رّٔیژِ َْٔىٔصُ ،
طخٍیوی ٔ حٓطٍِٕحی ٍح ىٍ طوخرم یَٕخٌ رخ َٗم ک٘ق ًَٕى .حٔ طالٕ کَى طخ ٍیّْ٘خ
ٔ طَکیذ يلخْیى كَُْگی يوظهق ٍح رخ ْى ططزین ىْي.
حیٍگَّٕ حٓض کّ حٓخ١یَ یَٕخَی طؤػیَی ػًین رَ كَُْگ ٔ ،َُْ ،حىریخص ٔ
طًيٌ ؿَد ىحٗظّ ٔ ،رّػُٕحٌ يخىٍ طًيٌ ؿَد رخهی يخَيِحَي .حُ گٌٗظّ طخ کٌُٕ،
ٗخػَحٌ ٔ َُْيُيحٌ ،حُ حٓخ١یَ یَٕخٌ حنٓخيخص كَحٔحَی گَكظّ ٔ حًْیض ٔ حٍطزخ١
يؼخٍ َٛح ىٍ يٕٕٟػخص يوظهق ک٘ق کَىِحَي .ىحٓظخٌْخی حٓخ١یَة یَٕخٌ ْٕیض
ػخو حیٍ کٍٕ٘ ٍح ٍهى ُىِحَي ٔ حُ ُْگخو ظٍٕٓٗخٌ ىٍ ٛيِی ْ٘ض پیٖ حُ يیالى
حُ َ١ین حٗؼخٍ كًخٓی ْٕيَ ،طؤػیَی رِّٓح ىٍ طلٕل َُْ ،يٕٓیوی ٔ حىریخص
حٍٔپخی ؿَری ىحٗظّحَي .حیٍ حٗؼخٍ هيحیخٌ حنًپ ٍح يؼَكی يیکُُي؛ حیِىحَی رخ
يؼخیذ حَٔخَی ،کّ رَ ََٕٓٗض حَٔخٌْخی كخَی كَيخٌٍٔحیی يیکُُي.
ىٍ ٓخل ( ٔ4۶م.و) هيٍص گٔظَىِی ٍٔو رخػغ ٗي کّ یَٕخٌ رّیک حٓظخٌ
ٍٔيی طُِل یخري .ح ّيخ حیٍ پخیخٌ كَُْگ یَٕخَی َزٕىُ ،یَح ٍٔيیْخ رٔیخٍی حُ
هيحیيَىحٌ ٔ هيحیَُخٌ یَٕخَی ٍح رخ َخوْخی ىیگَ حهظزخّ کَىَي (ُثّٕ رّژٔپیظَ،
آكَٔىیظّ رَّّٕٔ ٔ َْحکهْ رَّْکٕل طزيیم ٗيَي).
ٔ۶ كکًض ىٔو :حُ ىَیخی حٓخ١یَی طخ ؿٓخٌ ػوهی
طًيٌ ؿَد ١ی ٛيِْخی يظًخىی حٓخ١یَ ٍح كو ٢ىٍ حٓخ١یَ یَٕخٌ يظـهّی
يیىیي ،طُٓخ ُيخَی کّ يـًٕػّْخی حٓخ١یَی كَُْگْخی ىیگَ رّٔؿٕى آييٍٍٗٔ ،
ُّٓض
ٗي کّ حٓخ١یَ یَٕخَی چويٍ يُل َٜرّكَى رٕىِ ٔ چّ َوٖ يًٓی ىحٗظّحَيُ .
ىحٓظخٌگٕیی رخػغ ٍٔحؽ حٓطٍِْٕخ ٗي ٔ ىْخٌ رّىْخٌ يیگ٘ض ،هيحیخٌ ٍح رُّْگخو
َگخٍٕ حٓطٍِْٕخ ىٍكئى ٓ ۴۳پیٖ حُ يیالى رّهٕری يیُٗخهظُئ .هظی ىٍ ٛيِی
پُـى پیٖ حُ يیالى آطٍ رّيَکِ كیخص يؼُٕی طزيیم ٗي ،ریٖ حُ َیًی حُ ؿًؼیض
رٍِگٓخل ٔيٌکَ َٗٓ يیطٕحَٔظُي رُٕیُٔي ٔروٕحَُيٓ .طق ٕٓحى ىًٍّْی َْٗٓخی
یَٕخَی حیٍ ىٍِٔ رخالطَ حُ ىٍِْٔخی ىیگَ كَُْگ ؿَد ،پیٖ حُ هٌَ ریٔظى رٕى.
ّکَذ اٍبٛیو
گٔظَٕ ىحَٖ ػًٕيی کّ رّ حػَ کظخرض رٔیخٍی حُ حٓخ١یَ یَٕخَی طْٕٕٓ ٢يَ
ٔ ْٔیٕىّٔ كخٛم ٗيِ رٕىٟٔ ،ؼٗ کخيالً طخُِ پيیي آٍٔى؛ كخل کّ حٓخ١یَ ٗکم
يکظٕد پیيح کَىِ رٕى ،يیٗي آٌْخ ٍح يٍٕى رلغ هَحٍ ىحى .ىٍٓض حُ ًْیٍ َوطّ
يزخكؼخص كهٔلٗ ىٍ هخنذ َؼََٕیٔی آؿخُ ٗي ٔ حكکخٍ كهٔلٗ ٔ ػوهٗ ىٍ یَٕخٌ َ٠ؾ
گَكض ،رؼي حُ طٕٓؼّی كهٔلّ ،حُ حٔحهَ هٌَ پُـى (م.و) ََٕٓٗض هيحیخٌ َخيؼهٕو
ٗيٗ ٔ ،ـََِخيّْخی ٰانٓی ؿخی هٕى ٍح رّيلخْیى ػوهی ٔ طخٍیوی ىحىَي ،يلخْیى ػوهی
ٓؼی رَ کُخٍ گٌحٗظٍ يخٍٔحءحنطزیؼّ (يخَُي طخٍین طٕٓیيیي) ىحٗظُي.
ىٍكخنیکّ ٗؼَحء ٔ ىحٓظخٌَٕیٔخٌ ْىچُخٌ رَ ٍٔی حٓطٍِْٕخ طًَکِ ىحٗظُي،
يٍٕهخٌ ٔ كالٓلّی یَٕخَی حُ آَخٌ حَظوخى يیکَىَي .طؼيحىی حُ كالٓلّی طُئٍ يخَُي
«گَِلٌٕ» (يظٕني کٕنٕكٌٕ ىٍ آٓیخی ٛـیَ ٓ ۳۴ـ ، 4۴۳م.و) رّىحٓظخٌْخی
ٗؼَحء ،رَچٔذ کلَگٕیی ٔ ىٍٔؽپَىحُی ُىَي؛ گَِلٌٕ يؼظوي رٕى آٌچّ کّ ْٕيَ
ٔ ْٔیٕىّٔ رّهيحیخٌ َٔزض يیىُْي «ًّْ يخیّی هـخنض حٓض؛ آَخٌ ىُىی ٔ
هیخَض يیکُُي ٔ رّیکيیگَ يکَ يیٍَُٔي!»
گَِلٌٕ گلض« :هيحیخٌ آَخٌ ىهیوخ ً ًْٔخٌ آىيُٗحىحَي .يوٕٜٛخ ً کّ يخَُي آىيیخٌ
هٕىهٕحِ ٔ ؿیَ هخرم حػظًخىحَي ٔ ریٖ حُ كي ىٍ َُيگی آىيیخٌ ييحههّ ىحٍَي .حَٔخٌ
هيحیخٌ ٍح ىٍ ط ٍٕٜهٕى آكَیيِ حٓض ،آىيٗ گًخٌ يٗکُي هيحیخٌ َیِ ُحىِ ٗيِحَي ٔ
يخَُي يخ نزخّ يٗپُٕٗي ٔ كَف يَُُٗي .يَىو كزّ٘ كکَ يٗکُُي هيحیخٌ ٓیخِحَي ٔ
ریُٗ پٍٓ ىحٍَي ،ىٍ َظَ "طَحکیخیْٗخ" هيحیخٌ چ٘ىآرٗ ٔ يٕرٍٕحَي...حگَ حٓذْخ،
گخْٔخ ٔ ٗیَْخ هخىٍ رَّوخٗٗ رٕىَي ،الري هيحیخَٗ حُ َٕع هٕى يٗک٘یيَي».
ٕ۶ كکًض یگخَّ
«گَِلٌٕ» رَحٖ حٔنیٍ رخٍ ٔؿٕى هيحٖ ٔحكي ٍح پیَٖٓخى کَى ٔ گلض كویوض
حیٍ حٓض کّ هيح یکٗ ریٖ َیٔضَّ ،ؿًٔخ ً ٔ َّيؼُخ ً ٗزخْظٗ رخ آىيیخٌ ٔ ىیگَ
يٕؿٕىحص كخَٗ َيحٍى .رَحٖ َؤظیٍرخٍ حًػخٌ ٗي کّ «حٓطٍِٕ َٛكخ ً رَىحٗض رَ٘
ُّٓض حٓطٍِٕپَٓظی یَٕخٌ رٕى، حٓض ».حَظوخى گَِلٌٕ حٔنیٍ چخنٖ ؿيی رَحی ُ
كیهٕٔكخٌ یَٕخَٗ ٗیِٕٖ حَيی٘یيٌ کخيالً ؿيیي ٍح یخكظُي ٔ کٕٗیيَي رًّّْ ػخرض کُُي
کّ طٕٟیلخص هييخء هخرم حػظًخى َیٔض.
حیٍ ٍح طلٕل ٗیِٕٖ كکَ حٓخ١یَٖ رّٗیِٕٖ كکَ طـَرٗ ٔ ػوهٗ يٗهٕحَُي.
ْيف كیهٕٔكخٌ حٔنیّٖ یَٕخٌ حیٍ رٕى کّ رَحٖ كَحیُيْخٖ ١زیؼٗ ،طٕٟیق ١زیؼٗ
رّؿخٖ طٕٟیق كٕم ١زیؼٗ ریخرُي .گٔظَٕ چُیٍ طل ّکَحص طًخو ؿٕحَذ َُيگٗ
آىيیُحى ٍح طلض طؤػیَ هَحٍ ىحى ،پيیيحٍُٗخٓٗ حٔ ٍح يظلٕل کَى ٔ كظٗ ىٍ ٍٔحر٢
رَ٘ رخ هيح(یخٌ) َیِ طـییَحص ػًيِ رّٔؿٕى آٍٔى.
آؿبى كلَلَ
ىٍ ىٍٔحٌ حٓخ١یَی ،حگَ کٔی ىٍ يوخو طٕٟیق ْى رَ يٗآيي ،طٕٟیلخص ٔ
پخٓنْخ رٔخ يزٓىطَ حُ ٓئحالص رٕى .طخ حیٍکّ كیهٕٔكخٌ آييَي ٔ ٟٔغ ٍح رّْى ُىَي،
آٌْخ ىَیخٖ ىٌٍٔ آىيیخٌ ٍح ىٍْى پیچیيَي ٔ رُخٖ ؿيیيٖ حٓظٕحٍ ًَٕىَي ٔ رَ٘یض ٍح
رّٕٓی حكنْخی َٕیٍ ًٌٍُْٕ گ٘ظُي« .پٕيپَٕخ طظٔٗ» كیهٕٔف حیظخنیخیٗ ىٍ ػَٜ
ٍٍٔٗگَٖ (ٕ ٔ4۶ـ )ٔ۳ٕ۳ىٍ کظخرٗ رخ ػُٕحٌ "ىٍرخٍِٖ ََٕٓٗض" ىٍ يٍٕى
حًْیض کخٍ كیهٕٔكخٌ يٗگٕیي« :كیهٕٔكخٌ هيحیخٌ ُيیٍ ْٔظُي ٔ ،رخ ىیگَ يَىو حُ
َْ يوخو ٔ ٟٔؼٗ کّ رخُٗي ًْخٌ حَيحُِ طلخٔص ىحٍَي کّ حَٔخٌ كویوٗ حُ طٕٜیَ
حَٔخٌ رَ پَىِٖ َوخٗٗ».
«كهٔلّ» يٕنٕى َگَٕ ػوالَٗ رَ٘ َٔزض رّؿَْٕ ٔ ٔحهؼیخص پیَحيٌٕ حٓض .رخ
حیٍ طؼَیق يٗطٕحٌ رخٍٔ ىحٗض کّ كهٔلّ رّيلٕٓو حػى هٕى پخٓن رًّْخٌ چٌٕ ٔ
چَحْخٖ آىيٗ كظٗ ىٍ رٔی ٢طَیٍ ٔ ٓخىِطَیٍ ٔ كظٗ ؿه ٢طَیٍ ٔؿّ هٕى حٓض.
كهٔلّ ػهى َؤظیٍ ٔ يهکّٖ ػهٕو حٓض ،حُ ٍُٖٔ کّ رَ٘ چ٘ى گٕ٘ى ٔ َٔزض
رّٔحهؼیخص پیَحيٌٕ هٕى كٔخٓیضْخٖ رَُٔ ىحى ،كهٔلّ رّٔؿٕى آيئ" .یم ىٍٔحَض"
ىٍ کظخد «نٌحص كهٔلّ» كهٔلّ ٍح «ئخثم حٓخٓت َُيگٗ ٔ ََٕٓٗض حَٔخٌ
يٗىحَي»« ،ىًٍَٔخٖ کم ٔ ،ػوهٗ کّ هٕى ٍح رَ كیخص يیگٔظَحَي ٔ آٗلظّگٗ ٍح
رّٔكيص رَ يیگَىحَئ ».یم ىٍٔحَض كهٔلّ ٍح رّْیچ چیِ يلئى ًَٗکُي.
ٖ۶ كکًض ىٔو :حُ ىَیخی حٓخ١یَی طخ ؿٓخٌ ػوهی
رخ ًّْٖ حیٍ حٔٛخف ،كهٔلّ رَّلٕ ٓیٔظًخطیک ٔ يئٌ (حُ َٕع آٌچّ حکٌُٕ
يُٗٗخٓیى) ىٍ یَٕخٌ رّٔؿٕى آيي .ىٍ پخٓن رّحیٍکّ چَح ٔ چگَّٕ حٔل رخٍ یَٕخَیخٌ
َٓحؽ ئخثم ػوهٗ ٍكظُي ،كَْٝخٖ ُیخىٖ حیٍؿخ ٔ آٌؿخ يطَف ٗيِ کّ ٔؿّ
ػًيِٖ آٌ رّ«حههیى يُخٓذ» يؼطٕف حٓض .حكٌِٔ رَ آد ٔ ْٕحٖ يؼظيل،
يـًغحنـِحیَ یَٕخٌ َوطّٖ يَکِٖ ىَیخٖ هيیى ٔ يلم حطٜخل ّٓ هخٍِ حٓض.
رٗگًخٌ آُحىْٖخٖ رَطخكظّ حُ َٕع كکٕيض رّٗیِٕٖ ىٔنضَٖٗٓ ٔ
ؿًٍْٕٖٓخٖ کٕچک کٕچک ىٍ ؿِحیَی حُ ْىگٔٔظّ َیِ یک ػخيم يٓى ىیگَ ىٍ
پیيحیٗ ٔ ٍٗي حكکخٍ ػوهٗ ىٍ یَٕخٌ رخٓظخٌ رٕىِ حٓض .ئهى حٓض کّ ىٍ َظخوْخٖ
رٔظّ ٔ حٓظزيحىٖ َْگِ حكکخٍ ٍٗي َکُيٛ ،يحهض ٔ آُحىِگٗ ٔ ٍحٓظٗ ٔ ىٍٓظٗ پخ
َگیَى ،رّؿخٖ حیٍْخ ك٠خٖ ػًٕيٗ آکُيِ ٕٗى حُ ييیلّگٕیٗ ،چخپهٕٓٗ ٔ کٌد ٔ
حكظَحء ،کّ حنزظّ ٓخَُيِ َیٔض ٔ ْیچ چیِ َٜیذ رَ٘یض ًَٗکُي.
طکخيم حكکخٍ ػوهٗ ٔ ظٍٕٓ كهٔلّ ىٍ یَٕخٌ رخٓظخٌ رَحٖ يلووخٌ رّهيٍٖ
كیَصحَگیِ حٓض کّ "رَطَحَي ٍحٓم" يٗگٕیي« :ىٍ طخٍین ْیچ چیِ ىْ٘ضحَگیِطَ،
ٔ یخ طٕؿیٖٓ ىٕٗحٍطَ ،حُ ظٍٕٓ َخگٓخَٗ طًيٌ ىٍ یَٕخٌ َیٔض».
آٌچّ ٍح رخیي َزٕؽ یَٕخَٗ َخيیي حیٍ حٓض کّ چگَّٕ یَٕخَیخٌ طٕحَٔظُي آٌ ػُخَٛ
گَٕخگٌٕ ٍح ٔكيص روُ٘ي ٔ رٍّٕٛص يکظذْخٖ كهٔلٗ ىٍآٍَٔي کّ طخ رّحئَُ ْى
ىٍ طٕؿیّ حَيیّٖ٘ حَٔخَٗ هٜهض طويو هٕىٍح حُ ىٓض َيحىِحَي .ك٠یهض هيیًٗطَیٍ
يظل ّکَحٌ یَٕخٌ کّ َٗٓص ٔ آػخٍٖ حُ آٌْخ ىٍ طخٍین رّؿخ يخَيِ حٓض ىٍ حیٍ حٓض
کّ طٕحَٔظُي يظئنٕژٖ هيیى ٔ حٓخ١یَ ٔ هَحكخص ٍح کُخٍ رَُِي.
حٍُٕ حیٍ ػًم آٌْخ كظٗ حُ هٕى آٌچّ طؤٓیْ کَىَي ریٖطَ حٓض.
َٓخیشحاليَ ،طخٍین یَٕخٌ ٔ كهٔلّی یَٕخَی ريیٍطَطیذ ٍىِرُيی ٗيِ حٓض:
ٔ ـ ىٍٔحٌ ىِْٔحٍ ٓخنّ (حُ ػٓي ؿخْهیض یَٕخَی طخ ِْحٍِی حٔل هزم حُ
يیالى) ىٍٔحٌ طخٍیک یَٕخٌ حٓض کّ ح١الػخص ػزض ٗيِ ىٍ يٍٕى آٌ ٔؿٕى َيحٍى.
ٕ ـ ػ َٜحٓطٍِٕگَحیی ٔ حٔؽ هيٍص هيحیخٌ؛ ىٍٔحٌ ٓٓ ۲طخ ٓٓ ۰ىٍٔحٌ
رخٓظخَی یَٕخٌ حٓض ،ىٍٔحٌ ْٕئَْ ٔ ،یٕىّٔ.
ٖ ـ ىٍٔحٌ كیهٕٔكخٌ ١زیؼٗ ٔ ػ َٜکیٓخٌُٗخهظٗ؛ هٌَ ْلظى طخ پُـى پیٖ حُ
يیالى ،حُ ١خنْ طخ ٓوَح١؛ ىٍحیٍ ىٍِٔ كکًخء رّحٛم ػخنى ٔ کیلیض طکٕیٍ ٔ
ػُخ َٛآٌ يیحَيیُ٘ي ٔ َوٖ هيحیخٌ کى ٍَگ يیٕٗى.
4ـ هٌَٔ پُـى ٔ چٓخٍو (م.و) ػٓ َٜوَح ،١حكال ٔ ٌٕ١حٍٓطٕ؛ ىٍِٖٔ
رلغْخٖ ١زیؼٗ ـ ٍٔحَٗ ًَْحِ رخ رَهٗ حَيیّْ٘خٖ يخٍٔحء ١زیؼٗ.
۳ـ پٔخ حٍٓطٕ ٔ آؿخُ ىٍِٖٔ َٕحكالَٕٗ١؛ حُ پخیخٌ هٌَ چٓخٍو (م.و) طخ
هٌَ ٕٓو يیالىٖ (ٖٗ هٌَ) ىٍِٖٔ رلغْخٖ حىرٗ ـ حهالهٗ.
۶ـ ىٍِٔی َٕحكال( َٕٗ١هٌَ ٕٓو طخ ٗ٘ى يیالىٖ) رلغْخٖ ىیُٗ رَ رُیخى
ػَكخٌ ٔ طٕٜف.
ٖ
ــــــــــــــــــ
كلـَــــلَ ثِبه
ـــــــــــــــــــ
۶۴ كکًض یگخَّ
()sklohT ٛبلٌ
ىٍ طخٍین كهٔلَّ ،ؤظیٍ كیهٕٔكٗ کّ رّػزض ٍٓیيِ "١خنْ" حٓض ٖٔ .حْم
"يیهظّٕ = یَٕخَٗ" (يهطیّ = ػَرٗ) ىٍ آٓیخٖ ٛـیَ (ؿَد طَکیّٖ حئَُی)
رٕى ٔ ىٍ َیًّٖ ىٔو هٌَ ٗ٘ى هزم حُ يیالى يُٗیٔض ( ۶ٕ۳ـ ، ۳4۳م.و) حٔ ٍح
پيٍ كهٔلّٖ یَٕخَٗ ٔ یکٗ حُ ْلض كکیى ىَیخٖ هيیى يُٗٗخُٓي .رّيُخ١ن رٔیخٍٖ،
حُ ؿًهّ يٓ َٜلَ کَى ٔ ىٍ آٌؿخ ُْيّٓ آيٕهض ٔ ُْيّٓ ٍح رّیَٕخٌ آٍٔى.
ُْيّٖٓ کّ ىٍ آٌ يٕهغ ىٍ ئٍ َٜحؽ ىحٗض ،طُٓخ كخٖٔ ٓهٔهّيؼهٕيخص
حرظيحیٗ پیَحيٌٕ ئخكض حٍح ٟٗرٕى؛ ٔنٗ ١خنْ آٌٍح رٍّٕٛص ػهًٗ ٔ َظَٖ
ىٍآٍٔى١ .خنْ رَحٖ ؿٓخٌ ْٔظٗ َظخيٗ هخثم ٗي کّ ىٍ ػیٍ ٓخىِگٗ طؤػیَ ٗگَكٗ
رَ ٍٗي حكکخٍ كهٔلٗ ىحٗض .حُ ١خنْ آػخٍٖ يکظٕد رّؿخ ًَخَيِ حٓض ،گًخَّْخٖ حٔ
ىٍ يکظٕرخص كکًخٖ يظؤهَ يُؼکْ حٓض کّ هال ّٖٛآٌ ريیٍهَحٍ رخٗي:
«ك٠خٖ يلی ٢رّکَِٖ ٓوظٗ کّ ىحٍحٖ ٍٕٓحمْخٖ حٓض يُظٓٗ يٕٗٗى ،آٌ
ٕٖٓ کَِ ؿِ يخىِٖ آط٘یٍ چیِٖ ىیگَٖ ٔؿٕى َيحٍى .آد ىٍیخ َٜق ُیَیٍ کَِٖ
ُيیٍ ٍح كَح گَكظّ حٓض ٔ ْٕح ٔ حرَ َیًّٖ رخالیٗ آٌٍح ىٍ رَ ىحٍىُ ،يیٍ رَآد
حٓض ٔ ،ىحٍحٖ ٗکم حٓظٕحَّحٖ حٓض کّ ػَ ّٓ ٖٟرَحرَ حٍطلخػٖ رخٗيَُ ،يگٗ
ىٍ آد پيیي آييِ حٓض ،آد ػُ َٜحٓخٓٗ حٓض کّ ػُخ َٛىیگَ حُ آٌ طکٕیٍ یخكظّ
حٓض ،چٌٕ آد هخرم طـییَ حٓض ٔ رَّْ ٗکهٗ ىٍ يٗآیي».
گٕیُي ١خنْ ُيخَٗ کّ ىٍ ي َٜرٕى حٍطلخع یکٗ حُ حَْحو ٍح رَّ١ین ُیَ
يلخٓزّ ًَٕى :ىٍٓض ىٍ نلظّٖ کّ رهُيٖ ٓخیّحٕ رَحرَ رخ هخيظٖ رٕىٓ ،خیّٖ َْو
ٓ۰ كکًض یگخَّ
ٍح حَيحُِ گَكضْ .ىچُیٍ يؼَٔف حٓض کّ کٕٔكٗ ٍح کّ ىٍ ٕ۴يّ ٓخل ۳۴۳
(م.و) ٍم ىحى ،ىهیوخ ً پیٖریُٗ کَىِ رٕى١ .خنْ حُ هخٛیض کَٓرخ آگخِ رٕى ،ػالِٔ رَ
ػهى ٔ كهٔلّ ،ىٍ ٕٓىحگَٖ َیِ حٓظؼيحى ىحٗض .یک رخٍ کًزٕى يلٕٜل ُیظٌٕ ٓخل
ٍح پیٖ ریُٗ کَى ٔ هٕى يويحٍ ُیخىٖ ُیظٌٕ هَیي ٔ حَزخٍ ًَٕى ،حُ حیٍ ٍحِ ػَٔص
کالَٗ رّىٓض آٍٔى .ىٍ يٍٕى ٖٗ كکیى ىیگَ کّ هزم حُ ١خنْ ،یخ ْىُيخٌ رخ حٔ
َُيگٗ يٗکَىَي (ٔ حنزظّ كیهٕٔف َزٕىَي) ٍٔحیخص يوظهق ٔؿٕى ىحٍى؛ حُ ؿًهّ
حٓخيٗ آٌْخ چُیٍ ًکَ ٗيِحَي :ریخّ ( )sllTپیظخکّٕ ( )slccltaTکهیزٕل
( )nohreaohيیٌٕٔ ( ) aTrqهیهٌٕ (ٕٓ )nklorqنٌٕ ( )nrorqحیٍْخ
َؤظیٍ آؿخُگَحٌ كکًض یَٕخَی رٕىَي کّ آػخٍ يکظٕری حُ حی٘خٌ يٕؿٕى َیٔض.
آًبکَیوبًلهًّ ()sqldlplqxahT
يٍٕ٘ٓ حٓض کّ ٗخگَى ١خنْ رٕىِ ٔ ًِْيخٌ رخ حٔ ىٍ "يیهظّٕ" َُيگٗ
يٗکَىِ حٓض" .آَخکٔیًخَئٍّ" کظخرٗ طؤنیق ًَٕى کّ كالٓلّٖ پْ حُ ٖٔ آٌٍح
«١زیؼض؛ ىٍرخٍِٖ پيیي آييٌ حٗیخء» َخيیيَي .آَخکٔیًخَئٍّ يُکَ آٌ ٗي کّ آد
يُ٘ؤ پیيحیٖ حٗیخء رخٗي .حٔ گلض حٛم حٗیخء يخىِٖ حٓض رٗٗکم ،رٗكي ٔ رَٗٓخیض.
ْٔظٗ آيیوظّٖ حٓض حُ ًّْ ػُخ َٛرٍٕٗٛص ٔ يلظٕٖ ًّْٖ ػٕحنى ٔ
ْٕیضْخ ًّْٖ .کخثُخص حُ حیٍ ػَُ َٜخ يظُخْٗ ،حُ َ١ین «حَلٜخل» پيیي آييِحَي،
گَيخ حُ َٓيخ ٔ طَٖ حُ ه٘کٗ رّٔؿٕى آييِ حٓض ٔ رؼ ٗ٠حُ ػُخ َٛحٍرؼش حُ
رؼ ٗ٠ىیگَ ؿيح ٗيِحَي .ىٍیخ يخىٍ كیخص حٓض ٔ يخَُي يخىٍ پٍَٕٔ ىُْيِ ٔ
ؿٌح ٍٓخٌ رَحٖ ًّْ حَٕحع كیخص رخٗي .حیٍ ٍَٔي حُ طؼخيم ىٍیخ رخ ٍَٕ هٍٕٗیي
كخٛم ٗيِ حٓض .حُ ىٍیخ حٓض کّ يٕؿٕىحص َُيِ ٔ ٗگلضحَگیِ َٓ رَ آٍٔىِحَي،
َُيگٗ ىٍ آد طکٕیٍ یخكظّ ٔ پیٕٓظّ طـییَ ٗکم ىحىِ طخ رّٗکم حئَُیٍ کّ
يُٗٗخٓیى ىٍ آييِ حٓض .حُ آٌ ؿًهّ حَٔخٌ حٓض.
"آَخکٔیًخَئٍّ" كيّ ًُْٕٗيحَّٖ ىٍرخٍِٖ يُ٘ؤ پیيحیی حَٔخٌ ُىِ حٓض:
ٔی يٗگٕیي ىٍ آؿخُ حَٔخٌ حُ َٕع ىیگَی حُ كیٕحَخص يُ٘ؼذ ٗيِ حٓضُ .یَح
ىٍكخنیکّ َُٕحىحٌ ىیگَكیٕحَخص رَّٓػض ٍحِ يٗحكظُي ،حُ هطَ كَحٍ يیکُُي ٔ
هٍٕحک هٕى ٍح يٗیخرُي ،طُٓخ َُٕحىحٌ آىيی َیخُيُي یک ىٍِٖٔ ىٍحُييص
ٗیَهٕحٍی ٔ يَحهزض حٓض ،رٍّٕ١ی کّ حگَ حٔ ىٍ آؿخُ چُخٌ [کّ حکٌُٕ ْٔض]
يٗرٕىَْ ،گِ ًَٗطٕحَٔض َٔم رَ٘ َُيِ رخهی رًخَي».
ٔ۰ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
"آَخکٔیًخَئٍّ" يؼظوي رّٔؿٕى ػٕحنى يظؼيى رٕى ٔ يٗگلض ؿٓخٌ يخ یکٗ حُ
آٌْخ حٓض ،إٌٖٓٓ کَِٖ کّ يلی ٢رَ حیٍ ػخنى يظـیَ حٓض ،کَحص ىیگَٖ ْٔظُي
کّ َْیک هٕى ػخنًٗ حٓض ٗزیّ ػخنى يخ ،حیٍ ػٕحنى حُ ىٌٍٔ ك٠خٖ الیظُخْٗ ریٌَٔ
حكظخىِحَي ،پْ حُ ُ ٗ١يخَٗ ،ىٔرخٍِ يظالٗٗ يَٕٗٗي ،طخ رخُ رَّٕػٗ ىیگَ ظٍٕٓ
یخرُي" .آَخکٔیًخَئٍّ" َؤظیٍ کٔٗ حٓض کّ َوّٖ٘ ؿـَحكیخیٗ ک٘یي ٔ رّحَلُخء
ٓطق ُيیٍ پٗ رَى .حٔ طؤکیي يٗکَى کّ ُيیٍ َّرَ آد حٓض ٔ َّرَ پخیّٖ ٓوض،
رهکّ ىٍ ْٕح يؼهن حٓض .حٔ َوّْ٘خی ىٍیخییحٕ ٍح رخ ٍحًُْخیْٗخ ٔ يالكظخطی
ىٍرخٍِٖ حهٕحيی کّ حكظًخل ىحٗض ىٍیخٍَٕىحٌ ىٍ ٍحِ رخ آٌْخ رَهٍٕى کُُي ،طکًیم
کَىِ رٕىٔ .ی ْىچُیٍ يوظَع گَّٕی ٗخه ٚآكظخری رٕى کّ يٗطٕحَیى رّآٌ «ٓخػض
آكظخری» ْى رگٕثیى.
آًبکَیوبًًْ ()sqldlphqhT
حٔ ٕٓيیٍ كیهٕٔف "يیهظٕٓٗ" حٓض (ٓ ۳۰ـ ، ۳ٕ۶م.و) ٖٔ كکَ يٗکَى
يُ٘ؤ طًخيٗ چیِْخْٕ ،ح یخ روخٍ حٓضْٕ .ح ػُ َٜحٓخٓت کخثُخص حٓضُ ،یَح ریٖطَ
حُ آد هخر هیض طـییَ ٗکم ٔ حَطزخم رخ ٍٕٛيوظهق ٍح ىحٍى .آدْٕ ،حٖ يظَحکى حٓض
کّ هٕى حُ ْٕح يٗطَحٔى ،حگَ آد ٍح ریٖطَ رل٘خٍیى طزيیم رّهخک يٕٗٗى .آطٖ َیِ
ْٕحٖ ٍهین حٓضْٕ ،ح يُ٘ؤ آد ٔ هخک ٔ آطٖ رخٗي ٔ كیخص حُ ىل ُيیٍ ٔ ْٕح ٔ
آطٖ رّٔؿٕى آييِ حٓض .آطٖ هٍٕٗیي رّٗيص يٗطخري ٔ كَحٍص آٌ روخٍْخٖ
يظٜخػي حُ ىٍیخ ٍح يٗيکي ٔ رَ كَحُ ٓطق ُيیٍ ١زوّٖ حُ حرَ يظَحکى پيیي يٗآیي
ٔ حیٍ حرَ رّآطْٖخٖ آًٓخٌ يٍٗٓي ٔ .آٌچُخٌ کّ ٍٔؿٍ آطٖ ٍح رَحكَُٔى ،حیٍْخ
َیِ يٕؿذ ىٔحو كَُٕٔ آٌ آطْٖخ يَٕٗٗي ،گخِ ؿَهّٖ حُآٌ آطٖ ٍْخ ٕٗى ٔ آطٖ
ىٍ حرَ َُي ٔ يخ حیٍ ٍح آًٍهٖ يٗگٕثیى .چٌٕ آطٖ حُ ػًم رخُ حیٔظي ْٕح َٓى ٕٗى
ٔ رخٍحٌ كٍَٔیِىُ ،يیٍ ٍح ٓیَحد کُي ٔ ىٍیخْخ ٍح ؿٌح ىْي.
ُوهلیطًْ ()HhaltocaT
حُ يؼخَٛحٌ پخٍيُیيّ حٓض کّ ىٍ "حكّ ّٕٓ" ٔحهغ ىٍ آٓیخٖ ٛـیَ َُيگٗ
يٗکَىِ حٓض (ٓ ۳4ـ ٓ ، 4۴م.و) "َْههیطّٕ" طُٓخ كکیى حیٍ َٗٓ رٕىَِّ ،پیٖ
حُ حٔ كکیًٗ ىٍ حیٍ َٗٓ رّػزض ٍٓیيَِّ ،رؼي حُ حٔ ٖٔ .يؼظوي رٕى کّ ٛیٍَٔص
ىحیًٗ رَ ؿٓخٌ كکىكَيخ حٓض ٔ ًّْٖ يٕؿٕىحص ٔ حٗیخء حػى حُ ؿًخى ٔ َزخص
ٕ۰ كکًض یگخَّ
ىٓظوٕٕ حیٍ طلٕل ىحیًٗحَيًّْ .چیِ ٓیالٌ يٗیخري ٔ ىیگَگٌٕ يٕٗٗى .ىٍ حیٍ
ؿٓخٌ ْیچ چیِ ػخرض َیٔض ،رٕٖ گم ٍح ىٔ رخٍ حٓظً٘خو ًَٗکُیى ،حُ یک ٍٔىهخَّ
ىٔ رخٍ ػزٍٕ ًَٗکُیىَْ" .ههیطّٕ" آطٖ ٍح ػُ َٜحٛهٗ ىحَٔظّ حٓض ،حُ آٌ رخرض
کّ ٓزکطَیٍ ٔ َٓیغطَیٍ ػُ َٜحٓض ،ػُخ َٛىیگَ حُ آٌ طکٕیٍ یخكظّحَي .آطٖ
ًّْچیِ ٍح ىٍ هٕى ؿٌد يٗکُي ٔ ْیچ چیِ َیٔض کّ آطٖ حُ ؿٌد آٌ َخطٕحٌ رخٗي.
آطْٖٕ ،ح ،آد ٔ هخک ًْٕحٍِ ىٍ یک كَحٍص ىحیًٗ ٔ ىٍٖٔ ْٔظُي ،حیٍْخ
ْیچٔهض ٍحكظٗ ٔ ٓکٌٕ ًَٗپٌیََي؛ هخک رٍّٕٛص آد ،آد رٍّٕٛص حرَٓ ،پْ
رٍّٕٛص ْٕح ىٍ يٗآیُيْٕ ،ح يهظٓذ يٕٗٗى ٔ رٍّٕٛص آطٖ رخُ يٗگَىى .آطٖ
كَيخٌٍٔحٖ حٓض کّ ًّْچیِ كَيخٌرَىحٍ آٌ حٓض.
آطٖ "ُثّٕ" هيحٖ ؿخٔیي ٔ یک طخ حٓض؛ ىٍ كخنٗکّ ،ىیگَ هيحیخٌ یکٗ پْ
حُ ىیگَٖ كخَٗ يَٕٗٗي ،آطٖ ىٍ َْ يکخٌ ٔ ىٍ َْ نلظّ یگخَّ َٓچًّٖ٘ َُيگٗ
حٓض ٔ يٕؿٕىحص َُيِ ٍح حُ رٍ ٔ حٓخّ يٗطَحٗي ٔ يٗٓخُى .آطٖ يلَک حػ٠خء
ٔ ػ٠الص حٓضٍٔ ،ف َیِ کّ حٛم كیخص حٓض ،چیِٖ ؿِ ٗؼهّٖ حُ آطٖ حُنٗ
َیٔض ،چٌٕ كَحٍص ىٍآٌ حكٌِٔ ٕٗى َیَٔ گیَى ٔ ،چٌٕ رّهخيٕٗٗ گَحیيَ ،خطٕحٌ
ٕٗى ٔ ،چٌٕ كَحٍص آٌ رّآد يزيل ٕٗى ،رًیَى.
ىٍ آطٖ َیَٖٔ حٓض ًْٕحٍِ ىٍ كَکض ٔ ٓوض طٕحًَُي ،کّ ًْخٌ يٕؿذ
يزخٍُِٖ ئظًَٖ حٓض کّ َُيگٗ پَ ْیخْٕٖ يخ ٍح كَح گَكظّ حٓض َْ .يٕؿٕىٖ
يلٕٜل يزخٍُِ يیخٌ حیٍ ىٔ َیَٖٔ يظُخه ٞحٓض کّ چٌٕ نلظّٖ يظلي َٕٗي،
نلظّ ٖ حُ ْى َلٍٕ یخرُئ .ؿٕى ،ؿُگٗ حٓض پخیيحٍ ،حگَ حیٍ ؿُگ پخیخٌ یخري ،ػخنى
رّپخیخٌ ٍٓي .رخیي ريحَیى کّ حیٍ ؿُگ حيَ ػًٕيٗ حٓض ٔ هٕى رَ ١زن ػيحنض رخٗي ٔ
َْ چیِ ىٍ َظیـّٖ ًْخٌ ؿُگ پيیي يٗآیي ٔ كُخء يٗپٌیَى.
آثیٍ حيظِحؽ حٟيحى ؿِء ػخرض حُ كهٔلّٖ َْههیطّٕ حٓض کّ حٍُٕ ٔ حًْیض
آٌ حُ يٌْذ طـییَ ىحیًٗ حٔ کىطَ َیٔض .يٗگٕیي َْ ُٔؿٗ حُ حٗیخءْ ،ى کخيم حٓض
ٔ ْى َخکخيم؛ رّْى يٍُٗٓي ٔ حُ ْى ؿيح يَٕٗٗيْ .ى رخ یکيیگَ طٕحكن ىحٍَي ٔ ْى حُ
یک ىیگَ يظُخكَحَيَ .یکٗ ٔ ريٖ ،ریًخٍٖ ٔ طُيٍٓظٗ ،طخرٔظخٌ ٔ ُئظخٌ ،رٓخٍ ٔ
پخییِ َْیک ؿخیگخِ ػخرض هٕى ٍح ىٍ َظخو ١زیؼض ىحٍَئ" .حكي" يٕأنق حٓض حُ
ًّْچیِ ٔ ًّْچیِ حُ ٔحكي ٛخىٍ يٕٗٗى.
آٌ يٕؿٕى یگخَّٖ حريٖ آطٖ حٓض کّ ْیچگخِ رَّٓىٖ ًَٗگَحیي ،آطٖ حريٖ ٔ
حُنٗ حٓض ،رٕىِ ٔ هٕحْي رٕى؛ ْیچگخِ كیخص ىٍ آٌ ًَٗيیَى ٔ .آٌ طـییَ ىحیًٗ هٕى
ٖ۰ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
رَ ١زن َظخيٗ كخىع ٕٗى کّ "َْههیطّٕ" آٌٍح "َخيّٕ کٌٕ" يَٗخيي ٔ آٌچّ ٍح
کّ ىٍ حیٍ ؿٓخٌ يٗریُیى كَيخٌرَىحٍ يـًٕػّٖ حُ حیٍ َٕحيیْ حٓض کّ
"َْههیطّٕ" رّآٌ َخو "هخٌَٕ" یخ "حطلخم" ٔ یخ "نٕگّٕ" ( )srjrTـ (یَٕخَٗ =
ػوم ،ػوم کم) يَٗخيي کّ ؿِ كکیًٗ کّ رَّظَ طؼًن رُگَى ٔ رخ پيیيِْخ يًخٍٓض
ىحٗظّ رخٗي ،آٌْخٍح ًَُٗٗخٓي ،ػوخیي ریٖطَ يَىو ًْخَُي رخُیچّْخٖ کٕىکخٌ حٓض.
پبههٌیلً ()parmenides
حُ حْخنٗ «حنجخ» ىٍ ؿُٕد حیظخنیخ رٕى (ٓ ۳4ـٓ ،4۴م.و) ٗخػَٖ کّ هًٔضْخٖ
حُ ىیٕحٌ ٗؼَٕ ىٍ ىٓض حٓض .كهٔلّٖ حٔ ریٖطَ پیَحيٌٕ «ٔؿٕى» ٔ «پيیيِْخ»
ىٍٔ يَُٗي .رّپُيحٗض پخٍيُیيّ كٕٜل يؼَكض حُ ىٔ َ١ین ًیم يًکٍ طٕحَي رٕى:
ٔ ـ ٍحِ "كویوض" کّ يخ ٍح رّيؼَكض ٔؿٕى ٔ کخثُخص يٗک٘خَي.
ٕ ـ ٍحِ "گًخٌ" کّ كکًخٖ یَٕیخیٗ(ٔ) ىٍ آٌ هيو َٓخىَي ٔ گًَحِ ٗيَي.
كویوض حیٍ حٓض کّ كؤ ٢ؿٕى يٕؿٕى حٓض ٔ ال ٔؿٕى ٍح يٕؿٕىیظٗ َیٔض.
الٔؿٕى كظٗ رّطْ ٍٕٜى َیخیيُ ،یَح رّيل ٞهخرم طٕٗ ٍٕٜى ،ىیگَ الٔؿٕى
َیٔض ،رهکّ يٕؿٕى حٓضٔ .ؿٕى ٔ طٔ ٍٕٜؿٕى ،ػیُخ ً یکٗ ْٔظُي .رَّظَ
پخٍيُیيّ ،حُ آٌؿخ کّ ٔهظی يیحَيی٘یى ىٍرخٍِٖ چیِی يیحَيی٘یىٔ ،هظی کّ َخيی
ٍح رّکخٍ يیرَیى ،آٌ َخو يظؼهن رّچیِی حٓض؛ پْ الُو حٓض کّ ْى حَيیّ٘ ٔ ْى
ُرخٌ يٕٕٟػخطی هخٍؽ حُ هٕى ىحٗظّ رخُٗي؛ چٌٕ يیطٕحَیى ىٍ َْ ُيخٌ کّ
روٕحْیى ىٍرخٍِٖ چیِی ریخَيی٘یى ٔ ،یخ حُ چیِی َخو رزَیى ،پْ َْچّ رظٕحَي
حَيی٘یيِ ٕٗى ،یخ ىٍرخٍِحٕ ٓوُی گلظّ ٕٗى ،رخیي ىٍ َْ ُيخَی ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي.
یؼُی حَيیّ٘ طُٓخ رّْٔظی طؼهن يیگیَى ٔ ْٔظی َیِ کّ ىٍ ُيخٌ َخيظُخْی
حٓض .ىٍ َظیـّ طـییَ ٔ طـیٌَ ًَیطٕحَي ٍٕٛص رگیَى؛ ُیَح کّ طـییَ رّٔؿٕى آييٌ
ٔ حُ يیخٌ ٍكظٍ چیِْخ حٓضَ« .یٔظی» ٔ «َزٕىٌ» ٔؿٕى َيحٍىَْ .آٌچّ ْٔض ،كو٢
«ْٔظی» ٔ «رٕىٌ» حٓضٗ« .يٌ» ىٍ رَحرَ «رٕىٌ» ،رّيؼُخی «َزٕىٌ» ٔ َٓرخُ
ُىٌ حُ رٕىٌ حٓض؛ ٔ حیٍ يُطوؤ يلخل حٓض .كَکض َیِ رًّْیٍ ىنیم َخيًکٍ حٓض،
چَح کّ الُيّٖ كَکض ،رٕىٌ ك٠خی طٓی یخ هالء حٓض طخ ؿٔى رظٕحَي ىٍ آٌ كَکض
کُي .ح ّيخ هالء کّ رُخ رّطؼَیقَ ،یٔظی حٓض ٔ يًکٍ َیٔض ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي .پْ
حيکخٌ َيحٍى کّ كَکض ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي .پخٍيُیيّ يیگلض الُيّٖ طؼَیق طـییَ
ٔ كَکض ،طؼَیق چیِی حٓض کّ ٔؿٕى َيحٍى ٔ حیٍ کخٍ يُطوؤ يلخل حٓض.
۰4 كکًض یگخَّ
"پخٍيُیيّ" ػویيِ ىحٗض آٌچّ ٔؿٕى ىحٍى حُ هزم پیٕٓظّ ٔؿٕى ىحٗظّ حٓض،
ْیچ چیِ ًَٗطٕحَي حُ ْیچ چیِ رّٔؿٕى آیي ٔ .آٌچّ يٕؿٕى حٓض َ٘خیي َخرٕى ٕٗى،
ٔؿٕى ٍح ٛلخطٗ ریٌَٔ حُ ًحص هٕى َیٔضُ ،یَح َْچّ ؿِ ًحص حٔ رخٗي ،ؿیَ
يٕؿٕى حٓض .طـییَ رّيلٕٓو ٔحهؼٗ حيکخٌ پٌیَ َیٔض؛ ْیچ چیِٖ ًَٗطٕحَي ؿیَ حُ
آٌچّ ْٔض رٕ٘ى؛ ُیَح ٔهظٗ هٕحْي چیِٖ ىیگَ ٕٗى ،یخ آٌ چیِ ػیٍ ًحص حٔ
حٓض ،یخ ؿیَ ًحطٖ ،یؼُٗ الٔؿٕى ٔ ،حیٍ يلخل حٓض.
ىٍ يٍٕى ٍحِ ىٔو يؼَكض "پخٍيُیيّ" حػظوخى ىحٗض :حىٍحکخص كٔٗ ٔ ظخَْٖ
پيیيِْخ ًَٗطٕحَُي يٕٕٟع ػهى ٔحهغ َٕٗيُ ،یَح آٌچّ حُ آٌْخ كخٛم يٕٗٗى ظُّٗ
ریٖ َیٔض ٔ ظٍ ىٍهٍٕ كکًخء َزخٗي .رخ ٔؿٕى حیٍ "پخٍيُیيّ" هٕى رّيطخنزٗ
يٗپَىحُى کّ آٌٍح «ظٌُٕ کخًرّ» يَٗخيي ٔ .آٌ يـًٕػّٖ حٓض حُ ١زیؼیخص
یَٕیخیٗ کّ چیِٖ ْى رَ آٌ ًَٗحكِحیي .حٔ حَٛحٍ ىحٗض کّ كٕحّ يخ طٕٜیَٖ
َخىٍٓض حُ ٔحهؼیخص پیَحيٌٕ رّىٓض يٗىْي ،طٕٜیَٖ کّ رَحٖ ػوم هخرم هزٕل
ٔٗ ٍح ػخرض کُي.
َیٔض ٔ .طالٕ ىحٗض طخ حَٕحع هطخْخٖ ك ّ
پْ َْگخِ يیخٌ حیٍ ىٔ َوطّ یک ه ٢رک٘یى ،هٕحْیى طٕحَٔض آٌٍح رّىٔ َیى
کُیى ٔ ،آٌ َیًّ ٍح َیِ رّىٔ َیى ىیگَ ٔ ًْیٍ کخٍ ٍح رَ َیًّْخی ىیگَ؛ آٌچُخٌ
حیٍکخٍ حىحيّ هٕحْي یخكض کّ پخیخَی َيحٗظّ رخٗي .پْ يیخٌ حیٍ ىٔ َوطّ حُ حؿِحی
رًٗٗخٍ ط٘کیم ٗيِ حٓض ،کّ یک ؿٔى ُْگخو كَکض رخیي حُ هًٔض رًٗٗخٍ ػزٍٕ
کُي ،حیٍ کخٍ رُّيخٌ ریَٓخص حكظیخؽ ىحٍى؛ رُخرَ حیٍ كَکض ْیچگخِ حَـخو َوٕحْي
ٗي .یؼُی ىٍ ٔحهغ كَکظی ىٍ کخٍ َیٔض رهکّ َوطّْخی كَحٔحٌ کُخٍ ْى ْٔظُي.
حکٌُٕ كَ ٝکُیى ٔؿٕى حُ حؿِحٖ ال یظـِٖ ط٘کیم ٗيِ ٔ ُيخٌ حُ حؿِحٖ
يظًخیِ؛ ىٍ حیٍ كخنض ،طیَٖ کّ حُ چهّٖ کًخٌ ٍْخ ٗيِ ٔ پَحٌ حٓضٓ ،خکٍ حٓض،
ٔ ٍحِ ًٍَٗٔى َْ .چیِ يخىحيٗ کّ ىٍ آَٗ يؼیٍ ىٍ يکخَٗ يؼیٍ حٓضٓ ،خکٍ حٓض.
ٔ طیَٖ ٍْخ ٗيِ َیِ ىٍ َْ آَٗ ىٍ يکخَٗ يؼیٍ حٓض .پْ ٓخکٍ حٓض .يخ ًَٗطٕحَیى
چیٍِٖح ط ٍٕٜکُیى کّ يیخٌ ىَٔوطّ (ىٍ يکخٌ) یخ ىٔ نلظّ (ىٍ ُيخٌ) ىٍ كَکض
رخٗي ...ريیٍ هَحٍ "ٌَُٕ" رخ حیٍ هالف يٍٕ٘ٓحص هٕى ،ػوم ٔ حٓظيالل ٍح
رّحٓظِٓحء گَكظّ حٓض .حُ ًْیٍؿخ ىٔ َگَٕ کخيالً يظًخیِ ىٍ كهٔلّٖ یَٕخٌ ٗکم
گَكض ،یکٗ كکًض یَٕیخیٗ ٔ رّهَْ ٕٜٙههیطٕٓٗ کّ رخ حطکخء رّطـخٍد كٔٗ
رّ ٛیٍَٔص ػخيّ يؼظوي رٕىَي ٔ گَِٔ ىٔو كکًض "پخٍيُیيّ" ٔ "ٌَُٕ" رٕى کّ رخ
حهخيّٖ رَحْیٍ ػوهٗٔ ،ؿٕى ٍح يطهوخ ً ػخرض ٔ ؿیَ يظزيل يٗىحَٔظُي.
اهپلّکلٌ ()spshxrtohT
چُخٌکّ ىحَٔظیى "پخٍيُیيّ" ٔ "َْههیطّٕ" يؼخْ َٛى رٕىَي ،ح ّيخ حهظالف
َظَ آٌ ىٔ حُ ُيیٍ طخ آًٓخٌ رٕى ،يلخل حٓض ىٔ كیهٕٔف ریٖ حُ حیٍ رخ ْى حهظالف
ىحٗظّ رخُٗي" .پخٍيُیيّ" يٗگلض ًّْچیِ ػخرض حٓض ٔ ػخرض يٗيخَي ،رّكٕحّ ْى
حػظًخى َيحٗض ٔ ػومگَحٖ يطهن رٕى ،كخل آٌکّ "َْههیطّٕ" يٗگلض ًّْچیِ ىٍ
كخل طـییَ آٌ رّآٌ حٓض ٔ ،كٕحّ ٍح هخرم حػظًخى يٗىحَٔض.
ىٍ حیٍ گیَٔىحٍ يَىٖ حُ حْخنٗ ٓیٔیم رَهخٓض کّ "حيپئکهْ" َخو ىحٗض
(ٓ 4۲ـ ٖٓ ، 4م.و) ٖٔ حْم ٓیخٓض ٔ ٍْزَ كِد ىيٕکَحص َٗٓ هٕى رٕى.
"حيپئکهْ" ریٍ َظَحص "پخٍيُیيّ" ٔ "َْههیطّٕ" ىحٍٖٔ پیّ٘ کَى ٔ گلض:
َْیک حُ آٌ ىٔ ىٍ يٍٕىٖ ىٍٓض ٔ ىٍ يٍٕىٖ َخ ىٍٓض يٗگٕیُي .حٔ ىٍیخكض کّ
ىنیم حٛهٗ ٟيیض آٌْخ حیٍ حٓض کّ َْیک طُٓخ یک ػٍُ َٜح حٛم گَكظّحَي ،حگَ
حیٍ ٍٕ١رٕىْ ،یچگخِ ًَٗٗي يیخٌ آٌچّ ػوم كکى يٗکُي رخ آٌچّ رخ چ٘ى يٗطٕحٌ
۰۶ كکًض یگخَّ
ىیيٍ ،حرطّ رَهَحٍ ًَٕى .ريیٓٗ حٓض کّ آد ًَٗطٕحَي رّيخْٗ ،هٍٕرخهّ یخ پَٔحَّ
يزيل ٕٗى ،ىٍ كویوض آد ًَٗطٕحَي ْیچ طـییَٖ رکُي ،آد هخنًْ ٚیّ٘ آد هخنٚ
رخهٗ يٗيخَي؛ پْ "پخٍيُیيّ" ىٍٓض يٗگلض کّ ْیچچیِ طـییَ ًَٗکُي.
"حيپئکهْ" ىٍػیٍكخل رخ "َْههیطّٕ" ْى يٕحكن رٕى کّ رخیي رّىٍیخكضْخٖ
كٔٗ هٕى حػظًخى کَى ،رخیي آٌچّ ٍح رّچ٘ى يٗریُیى رخٍٔ کُیى ،آٌچّ يٗریُیى ىهیوخ ً
حیٍ حٓض کّ ١زیؼض طـییَ يٗکُي" .حيپئکهْ" َظیـّ گَكض کّ طُٓخ رخیي حَيیّٖ٘
یک ؿَْٕ حٔنیّ ٍح حُ َٓ ریٌَٔ کَى؛ َّآد رّطُٓخیٗ يٗطٕحَي رٍّٕٛص رٕطّٖ گم
ٔ یخ پَٔحَّ ىٍآیي ٔ َّ ْٕح يٗطٕحَي رّطُٓخیٗ يُ٘ؤ ١زیؼض ٔ طُٕع رخٗي .رّپُيحٗض
"حيپئکهْ" ١زیؼض حُ چٓخٍ ػُ َٜط٘کیم ٗيِ حٓض کّ ػزخٍص رخٗي حُ ْٕحء،
هخک ،آطٖ ٔ آد .كَحیُيْخٖ ١زیؼٗ ًّْ َخٗٗ حُ آيیوظٍ ٔ یخ ؿيح ٗيٌ حیٍ چٓخٍ
ػُ َٜرخ یکيیگَ حٓضًّْ ،چیِ طَکیزٗ حٓض حُ ْٕحء ،هخک ،آطٖ ٔ آد .يُظٓی
رَّٔزضْخٖ گَٕخگٌٕ .رَّظَ "حيپئکهْ" ٔهظٗ گهٗ يظالٗٗ يٕٗٗى ،یخ كیٕحَٗ
يٗيیَى ،ػُخ َٛچٓخٍگخَّ ىٔرخٍِ حُ ْى يٗگٔهُي ،حیٍ طـییَحص ٍح يٗطٕحَیى رّچ٘ى
هٕى رزیُیى ،ح ّيخ هخکْٕ ،ح ،آطٖ ٔ آد كُخءَخپٌیَحَي ٔ ًْٕحٍِ ىٓض َوٍٕىِ حُ
حؿِحٖ طَکیزٗ هٕى رخهٗ يٗيخَُي ،پْ ىٍٓض َیٔض کّ گلظّ ٕٗى ًّْچیِ طـییَ
يٗکُي .حٓخٓخ ً ْیچ چیِ طـییَ ًَٗکُي ،آٌچّ ٍٖٔ يٗىْي حیٍکّ ػُخ َٛچٓخٍگخَّ
ىٍ ْى يٗآيیِى ،يـِح يٗگَىى ٔ ىٔرخٍِ ىٍ ْى يٗآيیِى.
"حيپئکهْ" ىٍ پخٓن رّحیٍ ٓجٕحل يويٍ کّ چّ کٔٗ حیٍ ػُخٍ َٛح رّْى
يٍٗٓخَي ٔ حُ ْى ؿيح يٗٓخُى؛ گلض ىٔ َیَٔ ىٍ ١زیؼض ٔؿٕى ىحٍى کّ َخو "يَٓ"
ٔ "کیٍ" رَآٌْخ َٓخى .يَٓ حؿِحء ٍح رّْى يٍٗٓخَي ٔ کیٍ آٌٍح حُ ْى ٔح يٗکُي.
"حيپئکهْ" ریٍ ؿَْٕ ٔ َیَٔ َیِ طًیِ هخثم ٗي .حئَُِ َیِ ىحًَُ٘يحٌ يیخٌ
ػُخَ ٔ َٛیَْٔخٖ ١زیؼٗ طًخیِ يٗگٌحٍَي ،ػهى ؿيیي رَ آٌ حٓض کّ ًّْ كَحیُيْخٖ
١زیؼٗ ٍح يٗطٕحٌ َظیـّٖ طؤػیَ يظوخرم ػُخ َٛيوظهق ٔ ًٗخٍٖ َیَْٔخٖ ١زیؼٗ
ًَٗى" .حيپئکهْ" ْىچُیٍ حیٍ يٕٕٟع ٍح يطَف کَى کّ ًْگخو حىٍحک كٔٗ يخ
حُ حٗیخء ،ىٍ ٔحهغ چّ حطلخهٗ ٍٖٔ يٗىْي .رَحٖ يؼخل :يٍ چگَّٕ يٗطٕحَى گهٗ ٍح
طًخٗخ کُى؟ آٌچّ حطلخم يٗحكظي چیٔض؟
"حيپئکهْ" كکَ يٗکَى چ٘ى ًْچٌٕ َْچیِٖ ىیگَ ىٍ ١زیؼض حُ هخک،
ْٕحء ،آطٖ ٔ آد ط٘کیم ٗيِ حٓض .هخک چ٘ىْخٖ يٍ چیِْخٖ هخکٗ پیَحيٌٕ ٍح
يٗریُيْٕ ،حٖ چ٘ىْخٖ يٍ آٌچّ ٍح کّ يَطز ٢رخ ْٕح رخٗي ٔ ،آطٖ چ٘ىْخٖ يٍ َْ
۰۰ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
آٌچّ کّ حُآطٖ رخٗئ ،آد چ٘ىْخ َْآٌچّ ٍح کّ حُآد رخٗي .حگَ چ٘ىْخٖ يٍ یکٗ
حُحیٍ ػُخ َٛچٓخٍگخَّ کى ىحٗض ،يٍ ًَٗطٕحَٔظى طًخيٗ حؿِحء ١زیؼض ٍح رزیُى.
حيپئکهْ رخٍُطَیٍ چَِٓی حنظوخ١گَحٌ ػهى ٔػَكخٌ حٓض .حٔ يَگی يَيُٕ ىحٗض.
حػيحى هخرهیض ىحٍَي کّ رُّْ ٍٕٛيٓٗ ٔ ٗکم يؼهغْخ ٔ ٓطٕف يوظهلّ ٔ كـىْخ
طَٓیى َٕٗي .ػيى یخ كَى حٓض ،یخ ُٔؽ؛ كَى ػيى يلئى کخيم حٓض ٔ ُٔؽ ػيى َخ
يلئى َخهَ .ٚوطّ ( ًَٕ ) .ىحٍ ٔكيص حٓض ٔ چٌٕ َوطّْخ ىٍ یک ٓطق یخ ىٍ
یک ك٠خ طَطیذ یخرُي ،حػيحى هطٗ پيیي آیُي يخَُي ٕ = ( .ـ ٔ ) .حػيحى يؼهؼٗ يخَُي ۴
(= ٖ ) ٔ حػيحى يَرؼٗ يخَُي ( ٔ )4ػيى َْيٗ يخَُي (ٔ) ٔ ؿیَ حیٍْخ .پْ ػيى یک
(=ٔ) حٛم حٔل ًّْٖ حػيحى ٔ يزيأ يلَى ػيى ىٔ (= ٕ) حٓض .ىٔ َؤظیٍ ػيى ُٔؽ
حٓضَ ّٓ ،ؤظیٍ ػيى كخٖٔ ُٔؽ ٔ كَى حٓض ،ػيى چٓخٍ كخٖٔ ىٔ ػيى ُٔؽ حٓض
...حػيحى ریخٌ کُُيِٖ َٔزضْخٖ کُيٖ ٔ طُيٖ كَکضحَي ٔ َٔزض ػيىٖ يیخٌ حٍطلخع
ٕٛص ٔ ٕ١ل "ُِ" َخيیيِ يٕٗٗى ...
"كیؼخؿٍٕیخٌ" رًّْیٍؿخ حکظلخء َکَىَي ٔ كهٔلّٖ ػيىٖ هٕى ٍح رّػهى حنـًخل ٔ
ػهىحالؿظًخعٓ ،یخٓض ،حهالم ٔ طَریض َیِ گٔظَٕ ىحىَي ٔ يیخٌ حػيحى حُ یک طخ ىِ
کخثُخص يخىٖ ٔ ٍٔكخَٗ ػالین َٓخَٗ یخكظُي .ىٍ يکظذ "كیؼخؿٍٕیخٌ" حػيحى ػالِٔ رَ
ًَٕىحٍ ُْيٓٗ ،کُخیّ حُ كوخین ًُْٗ ْى ْٔظُي .يؼالً ػيى ّٓ رخ يکخٌ کّ ىحٍحٖ ّٓ
رؼي حٓض ططزین يٗ کُي ٔ ػيى پُؾ رخ ٛلض ٔ ٖٗ رخ ٍٕ١رضْ ،لض رخ ػوم ٔ ٍَٕ ٔ
ٛلضْ٘ ،ض رخ ػ٘ن ٔ ٛيحهضَّ ،رخ طل ّکَ ىٍ حيٍٕ ٔ ىِ کّ يلظٕٖ ًّْٖ حیٍ
حػيحى حٓض ،كخیِ ١زیؼض ٰانٓی حٓض ٔ يطخرن رخٗي رخ طَکیذ ػخنى ٔؿٕى کّ يلظٕٖ
ًّْٖ حٗیخء حٓض .يکظذ "كیؼخؿٍٕٖ" ْىچُخٌ کّ ؿُزّٖ ػهًٗ ىحٗض ،حُ ػَكخٌ ٔ
طٕٜف ٍكیغ َیِ رَهٍٕىحٍ رٕى .يکخطذ كهٔلٗء کّ طلض طؤػیَ حَيیّْ٘خٖ
"كیؼخؿٍٕٖ" رّٔؿٕى آييَي ،رّطلویوخص يخٍٔحیٗ طٕؿّ هخَ٘ ٙخٌ يٗىحىَيُ ،یَح
"كیؼخؿٍّٕ" رّئؤنّٖ هيحٖ ٔحكي ٔ َخىیيِ هیهٗ حًْیض يٗىحى ٔ ػخنى يلّٕٔ ٍح
رّرطالٌ ٔ كَیذ يظٜق يٗٓخهض ٔ يٗگلض ؿٓخٌ يلّٕٔ ٓطلٗ حٓض.
یکٗ حُ ئخثم حٛهٗ طٕٜف حػظوخى رّؿخٔیيحَّگٗ ٍٔف ٔ ٔكيص کخثُخص حٓض
(ٔكيص ٔؿٕى) حیٍ چیِٖ حٓض کّ "كیؼخؿٍّٕ" طؼهیى يٗىحى ،ػالِٔ رَ آٌ يؼظوي
رٕى رّحیٍکّ حَٕحع يوظهق يٕؿٕىحص َُيِ طلٕل يٗیخرُيَْ .چّ کّ ىٍ ؿٓخٌ پيیي
يٗآیي ٔ حُ يیخٌ يٍٗٔى ،رخٍٖ ىیگَ ىٍ ىٍِٖٔ کّ ّٓ ِْحٍ ٓخل حٓض ،رّؿٓخٌ
رخُ يٗگَىى .پْ َْچّ رَّظَ طخُِ يٗآیي ،طخُِ َیٔضَْ ٔ ،چّ يظٕني يٕٗٗى ٔ ىٍ
آٌ كیخص حٓض ،رخیي چُخٌ رّآٌ رُگَیى کّ یکٗ حُ حكَحى هخَٕحىِ ٍح يٗریُیى.
"كیؼخؿٍّٕ" يٗگلض ىٍ ٍكظخٍ هٕى رخ یکيیگَ كَحيٕٕ َکُیى کّ ًّْ كََُيحٌ
هيحیخَیى .حٔ يظل ّکَٖ حٓض کّ كيّ حَٗحهٗ ٍح يٍٕى حْظًخو هخ ٙهَحٍ يٗىْي ٔ
۰۲ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
آٌٍح حُ كکَ ٔ كْ ،رَطَ يًٗٗخٍى .حیٍ َیِ یکٗ ىیگَ حُ حٕٛل طٕٜف حٓض،
ٕٛكٗ آٌچّ ٍح رّطؤيم ٔ ٕٗٓى يٗیخريَْ ،گِ رَّظَ ٔ كکَ ٔ رَْخٌ ىٍ ًَٗیخري.
"كیؼخؿٍّٕ" َلْ ٍح ؿَْٕٖ يـخیَ رخ ؿٔي يٗىحَي کّ يَکِ آٌ ىيخؽ حٓض ٔ
هٕى ٔٓیهّ ٖ حٓض رَحٖ حَـخو کخٍْخٖ ػوهٗ ،يخَُي حَيی٘یيٌ ٔ كکى کَىٌ ٔ .چٌٕ
ٍٔف رؼي حُ كُخٖ ؿٔي رخهٗ حٓض ،يٗطٕحَي حُ ؿٔيٖ رّؿٔي ىیگَ كهٕل کُي .طؼيحى
حؿٔخىٖ کّ َلْ ىٍ آٌْخ كهٕل يٗکُي رّحَيحُِٖ ىٍؿّٖ کًخل آٌ َلْ حٓض.
يکظذ "كیؼخؿٍّٕ" ْىچُخٌ ىٍ «ٓیٔیم حیظخنیخ» ٔ طخ ػ َٜحكال ٔ ٌٕ١حٍٓطٕ
ىٍ َْٗٓخٖ یَٕخٌ ٍٔحؽ ىحٗضَْ ،چُي رؼيْخ رٍّٕٛص يکظذ ئظوم رخهٗ ًَخَي،
ٰنکٍ ىٍ حكکخٍ ٔ ػوخیي كکًخٖ رؼيٖ طؤػیَ ػًین ىحٗض .چُخٌکّ حكالَ ٌٕ١ظٕحَٔض
طلض طؤػیَ آٌ هَحٍَگیَى .هٌَْخ رؼي ىٍ يَ٘مُيیٍ ؿًؼیض يٕٕٓو رّحهٕحٌحنٜلخء
ٍح رّهٕى ي٘ـٕل ىحٗض .گَِٔ طلض ٍْزَٖ "كیؼخؿٍّٕ" رّكهکیخص ،يٕٓیوٗ١ ،ذ
ٔ ٓیخٓض َیِ ػالهّيُي رٕى .یکٗ حُ حػ٠خٖ ييٍّٖٓ كیؼخؿٍّٕ "آٍهٕطخّ" حُ
حْخنٗ طخٍَظٕو رٕى ،گٕیُي «هَهَِ» ٔ چُي حكِحٍ يیکخَیکٗ ىیگَ ٍح ًْٕ حهظَحع
کَىِ حٓض ٔ .حكال ٌٕ١حَيیّٖ٘ «ييیُّٖ كخٟهّ» ٍح حُ حٔ حنٓخو گَكض.
آًبکَبگْهاً ()sqldljralT
ٖٔ َؤظیٍ كیهٕٔف ٓخکٍ آطٍ حٓض (ٓٓ ۳ـ ، 4ٕ۴م.و) حُ حْخنٗ آٓیخٖ
ٛـیَ رٕى کّ ىٍ چٓم ٓخنّگٗ رّآطٍ ٍكض .چٌٕ پَیکهْ ( 4۲۳ـ ، 4ٕ۲م.و) حٔ
ٍح رّآطٍ كَحهٕحَي رّآٌ َٗٓ ٍكض ٔ ييص ٓٗ ٓخل ىٍ آٌؿخ رِیٔض .رّپَیکهْ
كهٔلّ ٔ كٍ هطخرّ آيٕهض .ػ َٜپَیکهْ یکٗ حُ ىٍه٘خٌطَیٍ ىٍٔحٌ ٗکٕكخیٗ
ىيٕکَحٓٗ ٔ كهٔلّ ىٍ طخٍین یَٕخٌ حٓض .آَخکٔخگٍٕحّ ىٍ ٓخلْخٖ رؼي گَكظخٍ
طًٓض هيحَخُٗخٓٗ گَىیي ٔ ػخهزض يـزٍٕ ٗي آٌ َٗٓ ٍح طَک کُي .حُ ؿًهّ حطٓخيخص
حٔ حیٍ رٕى کّ يٗگلض هٍٕٗیي هيح َیٔض ،رهکّ ُٓگ گيحهظّٖ حٓض کّ رٍِگطَ
حُ ٗزّؿِیَِٖ "پهٕپَِٕ" يٗرخٗي ٖٔ .رّٓظخٍُِٗخٓٗ رٔیخٍ ػالهّيُي رٕى ٔ حػظوخى
ىحٗض طًخو حؿَحو كهکٗ حُ ًْخٌ ؿَْٕ ُيیٍ ٓخهظّ ٗيِحَي ،رُخرَحیٍ ىٍ کَحص ىیگَ
ْى يٗطٕحَي كیخص رَٖ٘ ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗيْ .ىچُیٍ حظٓخٍ َظَ کَى کّ يخِ ٍَٕٖ حُ
هٕى َيحٍى ٍَٕ ،آٌ حُ ُيیٍ يٗطخري ٔ .ػهظٗ ْى رَحٖ هٍٕٗیي گَكظّگٗ یخكض.
ح ّيخ َظَحص "آَخکٔخگٍٕحّ" ىٍ يٍٕى حكٕحل ُيیُیخٌ هیهٗ يٓى حٓض:
ٓ۴ كکًض یگخَّ
ًٍحصًٍحصّ ، ىٍ ٟٔغ ْى يوظهق َٕٗي چٌٕ (ػّ) ىٍ آؿخُ هالء رٕى ٔ حَزْٕٗ حُ ّ
ىٍ هالء ٍْخ ٗيَي ٔ حُ طؤنیق آنٗ ٔ ٛيكّٖ آٌْخ ػٕحنى رًٗٗخٍ رّٔؿٕى آيي.
ًٍحص ٍح كَکظٗ حٓض رٗآؿخُ ٔ رَٗٓخیض ،حیٍ كَکض آٌْخ ٍح رّطٜخىو ٔ طالهٗ ٔح ّ
يٗىحٍى ٔ حؿٔخو ٔ حٗکخل يوظهلّ آُ آٌْخ پيیي يٗآٍٔى.
ًٍحص ٍحًٍحص کَٖٔ ٗکم حٓضٔ ،نٗ حیٍ ّ «َلْ» َیِ يخَُي ؿٔى يَکذ حُ ّ
ؿخیض نطخكض ٔ هَىٖحَي ،نٌح هخىٍ رّكهٕل ىٍ ًّْ حؿٔخوحَي ،كظٗ ىٍ آٌ ىٓظّ حُ
حؿٔخو کّ يخ آٌْخ ٍح رٗكَکض ٔ رٗؿخٌ يٗىحَیى .حكٔخّٗ ،ؼٍٕ ،ػخ١لّ ،كکَ،
يَٓ ٔ کیٍ چیِٖ ؿِ پيیيِْخٖ يخىٖ َیٔظُي .يؼالً حىٍحک حُ هزٕل ٍٖٕٛکّ حُ
حٗیخٖ هخٍؿٗ يٗآیُي كخٛم يٕٗٗى ٔ آٌ ٍٕٛصْخ ْٕح ٍح يٗٗکخكُي ٔ حُ
ٍٕٓحمْخٖ کّ ًٍحص حُ آٌ ػزٍٕ يٗکُُي ،ىٍ يخ ىحهم يَٕٗٗي .حیٍ ٍٕٛصْخ حُ
كیغ طَکیذ رخ حٗیخء ىیگَ حهظالكٗ َيحٍَي ،رهکّ حیٍ حهظالف حُ كیغ كـى ٔ ٓزکٗ
ٔت يخ آػخٍٖ کّ رَؿخ يٗيخَُي ،حیـخى يٗکُُي. آٌْخ حٓض .آٌْخ ىٍ حػ٠خٖ ك ّ
ىحَٔظیى کّ يٌْذ "ًیًوَح١یْ" رخ يٌْذ "نیجٕکیپّٕ" ىٍ حٛم ٔ حٓخّ هٕى
چُيحٌ حهظالكٗ َيحٍى ،طُٓخ "ًیًوَح١یْ" ىٍ رَهٗ آٍحء حٓظخى هٕى طؼيیالطٗ حیـخى
ًٍحص،ًٍحص حُنٗ ىٍ حُل ىٍ هالثٗ َخيظُخْٗ يُظَ٘ رٕىَي ،طٕىِٖ ّ کَىِ حٓضّ :
ًٍحص كخٛم يَٕٗٗي ػخٍٟٗ يؼخىل آٌ هالء َخيظُخْٗ رٕى .طَکیزخطٗ کّ حُ حطلخى ّ
ْٔظُيًٍ ،حص رؼ ٗ٠گَى ٔ ٛخفحَي ،رؼَ ٗ٠خيَطذ ٔ ىحٍحٖ هالدْخ ٔ ٗخهکْخ؛
ىٍٓض رّٓزذ ًْیٍ طلخٔص يٗطٕحَُي رٍّٕٛص حؿٔخو گَٕخگٌٕ ىٍآیُي .ػٕحنى
َخيظُخْٗ حٓض ٔ طخ رَٗٓخیض طکٕیٍ يٗیخرُي ٔ ُٔحل يٗپٌیََئ .هظٗ ؿًٔٗ ،يخَُي
كیٕحٌ یخ ىٍهض ،رًیَى ٔ يظالٗٗ ٕٗىًٍ ،حص حُ ْى يٗپَحکُُئ ،نٗ يٗطٕحَُي ىٍ
طَکیزخص طخُِ ٔ َٕیٍ رّکخٍ ٍَٔي .رَحٖ ًّْ پيیيِْخٖ ػخنى ٔؿٕى ،یک ػهض حٓض
کّ آٌ حُیکٕٓ رخ آنیض ٔ ٍَٟٔص ٔ ،حُ ىیگَٕٓ رخ روض ٔحطلخم ًْآُْگ يٕٗٗى.
ىٍ َظَ "ًیًوَح١یْ" آنیض ٔ ٍَٟٔص ٔ حطلخم ؿًهّگٗ یک يؼُٗ ىحٍَي ٔ آٌ
یگخَّ ػهظٗ حٓض کّ ػوم حُ ىٍکٖ ػخؿِ حٓض ٔ يٕؿذ حثظالف ًٍحص يٕٗٗىٔ .نٗ
حیٍ ًٍحص رؼي حُ حثظالف رَ ٔكن هٕحَیٍ كظًٗ رّٓیَ هٕى حىحيّ يٗىُْي ،ىیگَ رخ
ًٍحص کَٖٔ حٓض ،ىٍ آٌ ٛيكّ حٍطزخَ ٗ١يحٍَيَ« .لْ» ٔحكي حٓض ٔ يٕأنق حُ ّ
طًیِ ٍٔف حُ ػوم يًکٍ رخٗيَ .لْ ىٍ ؿًیغ حؿِحء ريٌ پَحکُيِ حٓض ،ح ّيخ يَکِ
ػوم ٓیُّ حٓضٔ .هظٗ آىيٗ يٗيیَىًٍ ،حص ٍٔف رَّْٕٓ پَحکُيِ يٕٗٗى ٔ ًٍَِْ
ىٍ طکٕیٍ یک ٍٔف طخُِ َٗکض يٗؿٕیي.
ٖ۴ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
َلْ ٍح ّٓ َٕع طؤػیَ حٓض :حكٔخّ ،كکَ ٔ ٗؼٍٕ ًّْٖ .حیٍ طؤػیَحص َٔزٗ
ٔٗ پٗ ًَٗرَیىٍَ .گ ،رٕ١ ،ؼى ٔحٓض ٔيخ رّػخنى هخٍؽ ،ؿِ حُ َ١ین طؤػیَحص ك ّ
ًٍحص ىٍک ٗيِٕٛص ،چٌٕ نٌص ٔ حنى ٔ طؤػیَحص ىیگَ َظیـّٖ ػًم ي٘ظَک يیخٌ ّ
ٔت يخ ْٔظُي .یؼُٗ َْحكٔخٓٗ حيَٖ حٓض يظؼخٍف ٔ ،حىٍحک يخ رّكویوض ٔ آالص ك ّ
حٗیخء طؼهن ًَٗگیَى ،رهکّ کیلیخص يوظهلّٖ آٌٍح ىٍ يٗیخري .يٓىطَیٍ هًٔض كهٔلّٖ
"ًیًوَح١یْ" آٍحء حهالهٗ حٔحٓض .حٔكکیًٗ حٓض هٕٗزیٍ کّ ٓؼخىص حَٔخٌ ٍح ىٍ
ٍٟخ ،هُخػض ٔٗخىيخَٗ يٗىحَيَُ ،يگٗ حؿظًخػٍٗح حيَ ٍَٖٟٔيًٗٗخٍى کّ رَحٖ
ىكخع حُ َلْ ٔ ًْکخٍٖ ىٍ رَآٍٔىٌ َیخُْخٖ حٓخٓت َُيگٗ چخٍِٖ حُ آٌ َیٔض.
١ذ یَٕخَٗ روَح ١كکیى (ْیپٕکَحطْ) رٕى کّ ىٍ كئى ٓخل ٓ 4۶پیٖ حُ يیالى ىٍ
ُّٓض يؼًٕل پِٗکٗ "ٕٓگُي روَح "١يَحًٓٗ ؿِیَِٖ کٍّٕ رّىَیخ آيي١ .زن ُ
حٓض کّ طخ رّحئَُ ًّْٖ پِٗکخٌ رخیي ىٍ آؿخُ کخٍ هٕى رّآٌ يزخىٍص کُُي ٔ ؿٓخٌ
َٗٓص حريی «روَح ٔ »١رؼيح ً «ؿخنیُّٕ = ٖٓٔ ـ ٕٓٓ ،و» ٍح حُ یخى ًَیرَى.
كلَلَ كه آري
ًّْٖ كیهٕٔكخَٗ کّ طخ حیٍ نلظّ حُ آٌْخ َخو رَىیى ،ىٍ ریٌَٔ حُ آطٍ پٍَٕٔ
یخكظّ رٕىَي .آطٍ حُ كئى ٓخل ٓ 4۴هزم حُ يیالى حُ هٕحد ریيحٍ ٗي ،هٕى ٍح رخُ
یخكض ٔ يَکِ كَُْگٗ ىَیخٖ یَٕخَٗ هَحٍ گَكض .حُ حیٍ پْ كهٔلّ ىٍ آطٍ ٗکٕكخ ٗي
ٔ ىٍ ئیَٖ طخُِ هَحٍ گَكض ٔ َخوآٍٔ گَىیي .يوٕٜٛخ ً ػ َٜپَیکهْ (ٓ 4۶ـ
ٖٓ ، 4م.و) ىٍٔحٌ ٗکٕكخیٗ ػهى ٔ حىد ٔ َُْ ىٍ آٌ َُٓيیٍ حٓض .هزم حُ حیٍ
كیهٕٔكخٌ ١زیؼٗ ریٖطَ ىٍ هخٍؽ حُ آطٍ ىٍ حَيیّٖ٘ طزییٍ ؿٓخٌ يخىٖ رٕىَي،
رًّْیٍ ؿٓض َْیک حُ آٌ كیهٕٔكخٌ ىٍ طخٍین ػهٕو حُ ؿخیگخِ يًٓٗ رَهٍٕىحٍحَي.
حُ حیٍ پْ طٕؿّ آطٍ رّكَى ٔ يوخو كَى ىٍ ؿخيؼّ يؼطٕف ٗيٍ .كظّ ٍكظّ َٕػٗ
ىيٕکَحٓٗ ،يـخيغ يَىيٗ ٔ ىحىگخْخٖ كوٕهٗ رّٔؿٕى آيي .رَحٖ آٌکّ ىيٕکَحٓٗ
کخٍ کُي رخیي يَىو آيُٕٕ رزیُُي طخ رظٕحَُي ىٍ ٍَٔي ىيٕکَحٓٗ َٗکض ؿٕیُي .ىٍ
ىٍٔحٌ هٕىيخٌ رّچ٘ى يٗریُیى کّ چگَّٕ هٕحو ٔ ىٔحو ىيٕکَحٓٗ َیخُيُي آگخْٗ ٔ
ریيحٍٖ حكکخٍ ػًٕيٗ حٓض .ىٍ آطٍ ػیٍ ه٠یّ رٕى.
ٍْكَطبئیبى ()SrsklTcT
حُ كئى ٓخل ٓ( 4۴م.و) رّرؼي گَِْٔخٖ آيُٕگخٍ ٔ كیهٕٔكخٌ ىٍِٔگَى ،حُ
َٕحكٗ يوظهق ىَیخٖ یَٕخَٗ رّآطٍ ْـٕو آٍٔىَي .حیٍْخ هٕى ٍح "ٕٓكٔطخیٗ"
يٗهٕحَيَي کّ رّيؼُخٖ كَْیوظّ ،هَىٍُٔ ٔ حَٔخٌْخٖ ىحَخ ٔ آگخِ حٓض.
"ٕٓكٔطخثیخٌ" ىٍ آطٍ حُ ٍحِ طيٍیْ رََّٗٓٔيحٌ حيَحٍ يؼخٕ يٗکَىَي.
"ٕٓكٔطخثیخٌ" حُ آٌ رخرض ٔؿّ ي٘ظَکٗ رخ كیهٕٔكخٌ ١زیؼٗ ىحٗظُي کّ رخ حٓخ١یَ
کٍٓ رّىیيِٖ حَظوخىٖ يَٗگَیٔظُئ .ؿّ يلخٍم ٗخٌ آٌ رٕى کّ هیخل پَىحُْٖخٖ
كهٔلٗ ٍح رٗػًَ ٔ يَىٔى يٗىحَٔظُي ٔ .ػویيِ ىحٗظُي پَْٖٓخٖ كهٔلٗ حگَ پخٓوٗ
ْى ىحٗظّ رخٗي ىٍ هيٍص رَ٘ َیٔض کّ كویوض يؼًخْخٖ ١زیؼض ٔ ؿٓخٌ کخثُخص ٍح
ىٍیخري .حیٍ ىیيگخِ ىٍ كهٔلّ «ٗکگَحیٗ» َخيیيِ يٕٗٗى.
۴۳ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
ىٍ ىیي "ٕٓكٔطخثیخٌ" يٓى حیٍ حٓض کّ يَىو ریخيَُٕي چگَّٕ رخْى َُيگٗ کُُي.
حُ حیٍ ؿٓض کخٍ آٌْخ ٍح يٗطٕحٌ رخ كؼخالٌ ييَی ٔ ٍُٔٗلکَحٌ هَىِ پخٖ حئَُیٍ
يوخیّٔ ًَٕى .يؼَٔفطَیٍ چَِٖٓ "ٕٓكٔطخثیخٌ" هيیى "پَٔطخگٍٕحّ" حٓض کّ ىٍ
َٗٓ کٕچک "آريٍح" يظٕني ٗيِ رٕى 4۴۳( .ـ ٓٔ ، 4م.و) ٖٔ حػظوخى ىحٗض «حَٔخٌ
يیِحٌ ًّْچیِ حٓض ».يلخْیًٗ چٌٕ كن ٔ َخ كنَ ،یک ٔ ري ٔ َْ َٕع يزخكؼخص
حهالهٗ ٔ ػهًٗ رخیي ىٍ پیَٕي يهًّٕ رخ َیخُْخٖ ٗو ٚحَٔخَٗ يٍٕى حٍُیخرٗ هَحٍ
گیَى .حٔ پیَٔ کیٖ «الحىٍٖ» رٕى؛ ٔهظٗ حُ حٔ پَٓیيَي :آیخ رّهيحیخٌ حػظوخى ىحٍى؟
پخٓن ىحىٓ« :جٕحنٗ حٓض رٔیخٍ ي٘کم ٔ ػًَ يخ رٔیخٍ کٕطخِ!»
َٓحَـخو رّحطٓخو رٗىیُٗ يٍٕى طؼویذ هَحٍ گَكض ،ح ّيخ رخ گَیوظٍ رّيٍٕ١
حٛهٗ هٕیٖ حُ يٓهکّ ؿخٌ ٓخنى رّىٍ رَى" .پَٔطخگٍٕحّ" يٗگلض :كویوض یک
حيَ ػیُٗ ٔ ریََٔٗ َیٔض ،رهکّ حيَٖ ًُْٗ ٔ ىٍَٔٗ حٓضَْ .چّ ىٍيٗیخریى حُ
َ١ین كٕحّ حٓض ٔ َْ حكٔخٓٗ طُٓخ ىٍ ًْخٌ نلظّ کّ كْ يٗکُیى ٛلیق حٓض.
َْ حَٔخَٗ ٍح حكٔخٓخص هخ ٔ ٙيظـیَٖ حٓض کّ طُٓخ يویخّ كویوض َِى حٔ ًْخٌ
حٓض .پْ كَىٖ حُ حَٔخٌ ىٍ َْ آَٗ حُ آَخص كیخطٖ يویخّ َْ چیِ حٓض .چّ
يٕؿٕى ٔ چّ اليٕؿٕى .ىٔ حَٔخٌ َُيگٗ ٍح یکٔخٌ ًَٗریُُي.
كویوض رّطؼيحى َلّٕ هالین حٓض .حٔ يٗگلض ٕٓكٔطخیٗ رخیي حُ رلغ ػهًٗ کّ
ىٍ آٌ ٕٓىٖ َیٔض حػَح ٝکُي ٔ طُٓخ رخیي رّآيٕهظٍ كُّٗ رپَىحُى کّ رّٔٓیهّٖ آٌ
رظٕحَي ػوخیي هٕى ٍح رَ ىیگَحٌ طلًیم کُي ٔ ريیٍطَطیذ رَ ػوم ٔ ٗؼٍٕ حٔ طٔه٢
كٍ رالؿض َیٔض. یخري ٔ يطخرن رخ يیم هٕى حٔ ٍح ٍحِ رزَى ٔ .حیٍ كٍ ،ؿِ ّ
"ٕٓكٔطخثیخٌ" ًّْ رّطًـیي كٍ ٓوٍ ٔرالؿض پَىحهظُي ٔ ،گلظُي طُٓخ ريیٍٔٓیهّ
حٓض کّ يٗطٕحٌ رًّّْٖ ْيفْخ ٍٓیي .هطخرّ هخىٍ رّطـيیي َلّٕ ٔ رُخٖ ػخنًٗ
ؿيیي حٓض .آٌْخ ىٍ ىیگَ ٍٗظّْخٖ يؼخٍف حَٔخَٗ ٔ ػهٕو حُ هزیم ١ذٍ ،یخٟیخص،
َوخٗٗ ،کُيِکخٍٖ ٔ يٕٓیوٗ َیِ طلوین يٗکَىَي ٔ يٗگلظُي حیٍ كٌُٕ ٍح رٓظَ حُ
حْم آٌ يٗىحَُيٕٓ" .كٔطخثیخٌ" يؼًٕالً آىوْخٖ رٔیخٍ ٓلَ کَىِ رٕىَي ٔ ٗکمْخٖ
گَٕخگٌٕ كکٕيض ٍح ىٍ ىٔنضَْٗٓخٖ يوظهق ٔ يظلخٔص یَٕخَٗ يُٗٗخهظُي .حُ
حٟٔخع حؿظًخػٗٓ ،یخٓٗ ،ىیُٗ ٔ حهالهٗ ٓوض حَظوخى يٗکَىَي .حیٍ رلغ ٍح پیٖ
ک٘یيَي کّ چّ چیِٖ ١زیؼٗ حٓض ٔ چّ چیِٖ ٍح حؿظًخع رّيخ يٗآيُٕى .حُ ؿًهّ
یخىآٍٔ ٗيَي کّ کخٍرَى حٛطالف «َٗو ١زیؼٗ» هخرم ىكخع َیٔض .چُخٌچّ َٗو
١زیؼٗ رخٗي ،پْ حيَٖ ًحطٗ حٓض ٔ چیِٖ حٓض کّ رخ آٌ رّىَیخ آييِحیى.
۴۶ كکًض یگخَّ
كئى هٕیٖ آيخىِ کَىَي ،يزخَٗ ؿيل ٍح آٍٔىَي ،كهٔلّ ٔ حهالم ٍح طـيیي کَىَي،
رّػهىحنهّـش طلَک رو٘یيَي ،رَحٖ طؼخریَ ػهًٗ رُیخَٗ َٓخىَي ٔ ىٍٖ رّؿٓخٌ يخٍٔحیٗ
گٕ٘ىَي کّ حكال ٌٕ١حُ ًْخٌ ىٍ ىحهم ٗي.
ٍووا)srtalchT( ٛ
ىحَٔظیى کّ ْیچ یک حُ كیهٕٔكخٌ پیٖ حُ "ٓوَح "١حْم آطٍ َزٕىَي "ٓوَح"١
َؤظیٍ كیهٕٔكٗ حٓض کّ حُ آطٍ رَهخٓض (ٓ 4۰ـ ، ٖ۲۲م.و) ٔحهغ آٌ حٓض کّ حُ
ُيخٌ "١خنْ" طخ ػٓ َٜوَح ١رّييطٗ ریٖ حُ یک هٌَ ،حٕٛل حٓخٓٗ كهٔلّ
طئیٍ ٗيِ رٕى ٔ رَحٖ يٓىطَیٍ پًَٓخٌْخٖ رٍَ٘ ،حِ كمْخٖ یخكض آييِ رٕى .ىٍ
حیٍ ييص کٕطخِ ،يظل ّکَحٌ یَٕخٌ ،یخ رَّیَٖٔ كٕحّ ،یخ رّىهض َظَ ،رّٔكيص ػخنى
ٔؿٕى ىٍ يخٍٔحء حیٍ ًّْ ظٕحَْ يلخٍم پٗ رَىِ رٕىَي" .آَخکٔیًخَئٍّ"
کخٍیکخطٍٕٖ ٍح کّ "١خنْ" حُ ػخنى ک٘یيِ رٕى ،گَكض ٔ حُ آٌ رّط ٍٕٜطؼيحى
رَٗٓخیظٗ حُ ػٕحنى ،کّ ىٍ ك٠خٖ رٗکَحٌ كَکض يٗکُُي ،پٗ رَى .ػٕحنًٗ کّ پيیي
يٗآیُي ٔ حُ ریٍ يٍَٗٔي ٔ پیٕٓظّ ىٍ ظٍٕٖٓ َٕیٍ رَّٓ يٗرََي .كیخص ىٍ آٌْخ
ظٍٕٓ يٗکُي ٔ ًَٕ يٗیخري .حَٔخٌ ٔ كیٕحٌ رّٔؿٕى يٗآیي.
َٓحَـخو ط" ٍٕٜآَخکٔیًخَئٍّ" حُ ؿٓخٌ ،رّيلخْیى رَٗٓخیض ،حُنیض ،آنیض،
ٍَٟٔص ،ططٍَٕ ،ظخو ٔ ،ك٠خ يُظٓٗ يٕٗٗى .حگَ ػخنى ٔؿٕى ،ؿًهّگٗٔ ،حكيٖ
رَٗٓخیض حٓض ،پْ يٕؿٕىحطٗ کّ ىٍ آٌؿخٖ ىحٍَي ىٓظوٕٕ طلٕل رٍٗكًخَّٖ
ْٔظُي .حیٍ چیِٖ رٕى کّ "َْههیطّٕ" رّآٌ يؼظوي رٕى .حیٍ حَيیّ٘ رخد ٗک ٍح
گٕ٘ىٗ ٔ ،ک یکٗ حُ َٗٔ ١حٓخٓٗ ػهى حٓض .چٌٕ "پخٍيُیيّ" حُ حیٍ ىٍ ىحهم
ٗي ،ىٍیخكض کّ كویوض ٍح ىٔ ٍحِ حٓضٍ :حِ یویٍ ٔ گًخٌ کّ يخ ٍح رّيٕؿٕىحطٗ ػخرض
يٍٗٓخَي؛ ٔ ٍحِ ىٔو رّپيیيِْخٖ ىیگَگٌٕ َٕٗيِ ٔ كَیزُيِ يُظٓی يٕٗٗى.
ْکٌح كیؼخؿٍٕیخًٌ ،یًوَح١یْ ...يٓىطَیٍ يلخْیى َظَٖ ٔ حٍُْٕخٖ ػوهت ٍح
کّ طخ رّحئَُ يٍٕى طٕؿّ حٓض ،پخیّگٌحٍٖ کَىَي .آٌچّ حئَُ يٌْذ يخىٖ،
كهٕنٗ ،طٕكیئٍٖ ،كخَٗ ،هيٍٖ ،ط٘کهٗ ،حطًٗ ،طکخيهَْٗ ٔ ،آٌچّ ػُخَٛ
حػظوخىحص ىیُٗ ،حهالهٗ ٔ ػهًٗ يخ ٍح ط٘کیم يٗىْي ًّْ ،رَحٖ يظل ّکَحٌ یَٕخٌ هٌَ
پُـى پیٖ حُ يیالى ُٗخهظّ ٗيِ رٕىِ حٓض .رّهٕل "ٔیکظٍٕ رَٔٗخٍ"« :يٌحْذ ٔ
يکخطذ كهٔلٗ ًّْ ىٍ هٌَٔ هيیى يٕؿٕى رٕىِحَي ًّْٖ .حیٍ يٌحْذ پیٖ حُ حكالٌٕ١
ىٍ ىٍِٖٔ َُْٖ يیخٌ هٌَ ٗ٘ى ٔ پُـى هزم حُ يیالى پخیّ گٌحٍٖ ٗيِحَي».
۴۴ كکًض یگخَّ
رُخرَحیٍ آٌچّ "ٓوَحٍ "١ح حُ ىیگَ كیهٕٔكخٌ يخهزم يظًخیِ ٓخهضَّ ،حرظکخٍحص
ٗگَف ىٍ ههًَٔ حىٍحکخص ػوهٗ ٔ يزخكؼخص كهٔلٗ ٔ َظَٖ رٕى؛ کّ حطوخً ٗیِْٕخٖ
َٕیٍ يزخكؼّ ٔ طؼزیَحص رٕىٓ" .وَح "١ىٍ يلیطٗ ظٍٕٓ کَى کّ طلض طؤػیَ ىٔ َٕع
گَحیٖ يظ٠خى ٔ يظوخرم رٕى:
ٔ ـ گَحیٖ ١زیؼٗ کّ رٍّیخٟیخص١ ،زیؼیخص ٔ كهکیخص طٕؿّ ىحٗض ٔ ىٍ
ٛلض َظَحص هٕى طَىیي ًَٗکَى.
ٕ ـ ٕٓكٔطخثیخٌ کّ َٔزض رًّّْچیِ طَىیي ىحٗظُي ٔ يُکَ كویوض ػخرض رٕىَي.
"ٓوَح "١رخ حیٍ َْىٔ گَحیٖ رّپیکخٍ رَهخٓض ٔ كهٔلّٖ هٕى ٍح کّ يخىِٖ آٌٍح حُ
يظوييیٍ گَكظّ رٕى ،رَ رُیخٌ َٕیٍ رُخ َٓخى ٔ رَحٖ كکَ رَ٘ ٍحْٗ گٕ٘ى کّ طخ حئَُ
ىٍ آٌ ئیَ گخو رَيٗىحٍى .ريیٍهَحٍ ؿخیگخِ هٕى ٍح ىٍ يوخو پيٍ كهٔلّٖ
يخرؼيحنطزیؼّ ىٍ طخٍین رَ٘ طؼزیض کَى .كهٔلّٖ يظخكیِیک رخ ٗخىيخَٗ طًخو حٔ ٍح
َؤظیٍ کخٗق «ٔؿٕى كویوٗ ػخرض = ُيؼُم» ٔ ئظوم حُ كوخین يلّٕٔ ،يٗىحَي ٔ
يٗ گٕیي حیٍ ٓوَح ١رٕى کّ ػخرض کَى :يؼَكض يًکٍ َگَىى ،يگَ ُيخَٗ کّ َظخو
ػخرظٗ ىٍ ػخنى يٕؿٕى رخٗي ٔ ،ط ٍٕٜحیٍ َظخو يیَٔ َٕ٘ى ،يگَ هيحیخٌ ػخهم ٔ
كکیى کخٍ ؿٓخٌ ٍح رگَىحَُي ٔ رَ حػًخل حَٔخٌ َظخٍص ىحٗظّ رخُٗي ٔ حیٍ َظخو رَ
ئظٕحٖ حَٔخَٗ َظٕحَي رٕى ،يگَ ٔهظٗ کّ حَٔخٌ ىحٍحٖ ٍٔف ؿخٔیيحٌ رخٗي ،کّ ىٍ
ػخنى آهَص رّكٔذ حٓظلوخم هٕى رّػٕحد ٔ ػوخد رَٓي.
"ٓوَح "١رّٔؿٕى َظخيٗ کّ ػخنى کٌٕ ٍح حىحٍِ يٗکُي ٔ َیِ یک ػخنى يؼخنٗ
ػخرض ،حػظوخى ىحٗض ٔ يٗگلض كٕحّ ٍح یخٍحٖ ٍحِ یخكظٍ رّحیٍ ػخنى يؼخنٗ َیٔضٔ .
حیٍ حيَ ٍح ىنیهٗ ىیگَ رَ ٔؿٕى َلْ ٔ طؼَیق آٌ گَكض ٔ َلْ ٍح حیٍگَّٕ طؼَیق
کَى کّ« :هِٕٖ حٓض ييٍک ٔ ئظوم حُ كٕحّ کّ ُيخٌ گٌٍح ٍح ىٍ آٌ طؤػیَٖ
َیٔضَ ».یِ حُ حیٍ ٍحِ رّطَُ ٍٕٜيگٗ ىیگَ کّ َلْ هزم حُ َُيگٗ ُيیُٗ آٌٍح
يُٗٗخهظّ حٓض ٔ ىٍ هالل آٌ رّكوخین ؿخٔیيحٌ ٰانٓی آُٗخ ٗيَِ ،خیم آيي.
پْ َخگِیَ رَحٖ ٓهٕک آىيٗ رخیي َظخوْخٖ ػخرض ٔ كکًظٗ ىٍ َُيگىت يظکٗ
رَ كکَ ٔ يؼَكض ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗيُ ،یَح ك٠یهض ئظهِو يؼَكض حٓض ،رهکّ
ك٠یهض چیِٖ ؿِ يؼَكض َیٔض ٔ هٕحَیٍ حهالهٗ حُ َٕع هٕحَیُٗ يٕٕٟػّ َیٔض،
رهکّ يؼُٗ ٔؿَْٕ آٌ هٕحَیٍ حُ حؿظًخع گَكظّ ٗيِ حٓض .رَ َٓ ىٍد "يؼزي ىنلٗ"
حیٍ ػزخٍص َٕٗظّ ٗيِ رٕى« :هٕى ٍح رُ٘خّ!» "ٓوَح "١حیٍ ٓوٍ ٍح ٗؼخٍ ٔ
۴۲ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
رََخيّٖ ػًهىت هٕیٖ هَحٍىحى .حٔ يٗگلض :حگَ آىوْخ ٗؼٍٕ هٕى ٍح رّکخٍ حَيحَُي،
ًّْ يٗطٕحَُي كوخین كهٔلٗ ٍح ىٍیخرُي ٔ ؿالو رّحَيحُِٖ حٍرخرٖ هِٕٖ ٗؼٍٕ ىحٍى.
"ٓوَح "١حٓظخى ُرَىٓض ؿٓض حريحع ٍْٕٔخ ٔ حٓهٕدْخٖ َٕیٍ ٔ يٕأػَ رٕى.
رَحٖ کٔذ يؼَكض هٕى ٍٕٔ حٓظوَحیٗ حريحع کَى کّ پٗ رَىٌ حُ ؿِثٗ رّکهٗ
حٓض .ؿٓض آيُٕٕ ٔ طؼهیى رّيوخ١زخٌ ٍٔٗٗ ٍح رَگِیي کّ رّ«ىیخنک ٓوَح»ٗ١
يؼَٔف حٓض .آيیوظّٖ حٓض حُ پَْٖٓخ ٔ گلظًخٌ ٓخىِ ىٍ يٕٕٟع يٍٕى رلغ کّ
حگَ پخٓنْخ َخرـخ رخٗي رّحٓظِٓحء ػًٕيٗ يُـَ ٕٗى ٔ ريیٍطَطیذ يوخ١ذ َخگِیَ
گَىى يـِ هٕى ٍح رّکخٍ حَيحهظّ ٔ پخٓن ىٍٓض ٍح پیيح کُي.
ریٖطَیٍ ػًَ ٓوَح ١ىٍ يیخىیٍ ،هیخرخٌْخ ٔ رخُحٍچّْخٖ َٗٓ آطٍ گٌٗض ،ىٍ
كخنٗکّ ،حؿهذ ي٘ـٕل ُٗیيٌ ٔ کىطَ ٓوٍ گلظٍ رٕى َُْ .حٛهٗ "ٓوَح "١حیٍ حٓض
کّ رّظخَْ ًَٗهٕحْي رّکٔٗ چیِٖ ریخيُٕى ،رَػکْ چُخٌ ٔحًَٕى يٗکُي کّ
يٗهٕحْي حُ يوخ١ذ چیِٖ یخى رگیَى .يوخ١ذ هٕى ٍح رّطؼَیق رَهٗ حُ كوخین
ٔح يٗىحٗض ٔ هٕى ٓخکض يٗٗئ ،حًَٕى يٗکَى کّ ْیچٗ ًَٗىحَي .حیٍ ٍح "طـخْم
ٓوَح "ٗ١گٕیُيٓ ،پْ ؿُزّْخٖ ٟؼیق ٍح ىٍ طؼَیق حٔ آٗکخٍ يٗکَى ،آٌگخِ
ٔحيٗىحٗض طخ رّطؼَیق ىیگَٖ رپَىحُى طخ رخالهَِ كویوض آٗکخٍ ٕٗى.
ٓوَح ١کّ حُ يخىٍٖ هخرهّ ُحىِ ٗيِ رٕى ،يٗگلض يٍ َیِ يخَُي يخىٍو هخرهّ
ْٔظى ،حٔ يخىٍحٌ ٍح ىٍ ُحىيخٌ ١لم کًک يٗىحى ٔ يٍ يَىيخٌ ٍح ىٍ ُحیٖ كکَ.
ٍُٖٔ ىیگَ گلض« :آطٍ ًْچٌٕ يخىیخٌ طُزم حٓض ٔ يٍ هَيگٔٗ کّ رخ َیٖ هٕى
آٌٍح رّؿُذ ٔ ؿٕٕ ىٍ يٗآٍٔو ».حٔ ٓخػضْخ ىٍكخل ههّٔ ٔ طل ّکَ ىٍؿخٖ هٕى
يینکٕد يٗحیٔظخىًْ .یّ٘ يٗگلض ىٍ َٓخى هٕى َيحٖ ٰانٓی ٍح يُٕٗٗىٓ .وَح ١ىٍ
ُيخٌ كیخطٖ َیِ يَىٖ يَيُٕ يًَٕٗى ٔ پْ حُ يَگ ،رال كخٛهّ رخَت ًٗخٍٖ
يکخطذ كهٔلٗ ُٗخهظّ ٗي.
حٔل رخٍ "ٓیٌَٔٔ" كیهٕٔف ٍٔيٗ ( ٔٓ۶ـ ٖ ، 4م.و) ىٍرخٍِٖ "ٓوَح"١
گلض« :حٔ كهٔلّ ٍح حُ آًٓخٌ رُّيیٍ آٍٔى ،رَّْٗٓخ ٔ هخَّْخ رَى ٔ كهٔلّ ٍح
ٔحىحٗض رَُّيگٗ ٔ هیَ ٔ َٗ حهالهٗ رپَىحُى».
رؼي حُ حٔ ًّْ يٗگٕیُي "ٓوَحَ "١ؤظیٍ کٔٗ حٓض کّ كکًض ٍح حُ آًٓخٌ
رُّيیٍ آٍٔىِ حٓض .یؼُٗ حٔ رلغ ىٍ يٍٕى آًٓخٌ ٔ ١زیؼض ػُخٍ َٛح طوطجّ کَى
ٔ طُٓخ حَٔخٌ ٍح يٕٕٟع يؼَكض ػهًٗ هَحٍ ىحىْ .ىچُیٍ رَحٖ حَيیّٖ٘ آىيٗ
رََخيّ ٔ ٗیِٕٖ طَطیذ ىحى کّ طخ رّحئَُ ْىچُخٌ پخ رَؿخ حٓض:
ٓ۲ كکًض یگخَّ
ٓوَح ١رخ حظٓخٍ حیٍکّ «ؿالو رّحَيحُِٖ حٍرخرٖ هِٕٖ ٗؼٍٕ ىحٍى ».يٕهؼیض ٔ
ٍَٖٓٔ رَىِىحٍحٌٍُٔ ،يُيحٌ ٔ ٍُيُيحٌ ٍح رّهطَ حَيحهض ٔ َٓ هٕى ٍح رّرخى
ىحى .ىٍ ٓخل ( ٖ۲۲م.و) يظٓى ٗي کّ هيحیخٌ طخُِ آٍٔىِ ٔ ؿٕحَخٌ ٍح رّكٔخى ک٘خَیيِ
حٓضْ .یؤص يُٜلّٖ يَکذ حُ پخَٜي َلَ رخ حکؼَیض َخچیِ حٔ ٍح گُخِکخٍ ُٗخهض ٔ
رّيَگ يلکٕو کَى .ىٍ آٌ ُيخٌ هخٌَٕ ىٍ یَٕخٌ ،رّٗو ٜٗکّ يلکٕو رّيَگ
يٗٗي ،حؿخُِ يٗىحى کّ ریٍ يَگ ٔ طَک ىحثًٗ يلم ،یکٗ ٍح حَظوخد کُئ ،نٗ
ٓوَح ١يَگ ٍح حَظوخد کَى.
"ٓوَح "١حكکخٍ هٕى ٍح يکظٕد َکَى .آٌچّ طلض ػُٕحٌ حكکخٍ ٔ آٍحء
"ٓوَح "١يُٗٗخٓیى چیِٖ حٓض کّ حُ َ١ین ٗخگَىحٌ حٔ ،رّٔیژِ حكال ٌٕ١رّيخ
ٍٓیيِ حٓض" .حكال "ٌٕ١كهٔلّٖ هٕى ٍح حُ ُرخٌ "ٓوَح " ١ریخٌ يٗکُي .حُ ىیگَٕٓ
طًخیِ آيُِْٕخٖ "حكالٓ" ٔ "ٌٕ١وَح "١کخٍ آٓخَٗ َیٔض ،حُ حیٍٍٔ "یٕٓظٍ ُگَىٍ"
رخ نلُٗ آيیوظّ رخ ٔ ُِ١طَىیي يٗگٕیيَ٘« :خیي یویٍ ىحٗض آٌچّ حكال ٌٕ١ىٍ
رلغْخٖ هٕى يٗگٕیئ ،حهؼخ ً حُ ُرخٌ ٓوَحَ ١یِ ؿخٍٖ ٗيِ رخٗي؛ ْىچُخٌ کّ ٔحهؼخ ً
ٔ۲ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
ًَٗطٕحٌ يطًجٍ ٗي کّ ػیٔٗ ًْخٌ چیِْخٖ ٍح گلظّ رخٗي کّ يظٗ ،یخ نٕهخ ٔ یٕكُخ ٔ
ىیگَحٌ رّحٔ َٔزض ىحىِحَي!»
كویوض َْچّ رخٗي ،حٕٛل حَيیّٖ٘ "ٓوَح "١ييص ٕ۳هٌَ حٓض کّ حكکخٍ
َٕع رَ٘ ٍح رّهٕى ي٘ـٕل ىحٗظّ حٓض ،حٔ ٍحرطّٖ ریٍ هيح ٔ ػخنى ٍح طؼییٍ کَى ٔ
حَيیّٖ٘ "ػهض ؿخیٗ" ٍح ىٍ كهٔلّ ٔحٍى ًَٕى .ريیٍ َ١ین یکٗ حُ رٍِگطَیٍ
هَٓيخَخٌ حَيیّٖ٘ حَٔخَٗ ُٗخهظّ ٗي .يَگ ؿىحَگیِ حٔ ٔؿيحٌ ٔ ػٕح١ق ػًٕيٗ
ٍح طلض طؤػیَ هَحٍ ىحىِ ٔ حیٍ حكٔخّ ٍح ط٘يیي کَى.
اكالْٛى ()solcr
"ٓوَح "١طخُِ چ٘ى رَ ْى َٓخىِ رٕى کّ حَيیّْ٘خیٖ آٌچُخٌ رخ َٓػض ٗکٕكخٌ
ٗي کّ ىٍ طخٍین رَ٘ ًْخَُيٖ َيحٍىَ ،لهّْخ ٔ يکخطذ گَٕخگٌٕ كهٔلٗ رّٔؿٕى آييَي
کّ َْیک رُّػى هٕى رَ پخیّٖ حَيیّْ٘خٖ ٓوَح ١كَکض يٗکَىَيٰ .نکٍ ئهى حٓض
کّ حكکخٍ "ٓوَح " ١پخیّٖ چُي حٛم ىٍ كهٔلّ هَحٍ گَكض ،يٓىطَیٍ آٌ حیٍ حٓض کّ
ػخنى يلّٕٔ ًّْٖ ػخنى ٔؿٕى َیٔض؛ ػخنى ىیگَٖ َیِ ْٔض کّ كوخین حٗیخء ىٍ
آٌؿخ َٓلظّ حٓض ٔ .آٌ ػخنى « ُيؼُم» ٔ حكکخٍ يـَى ٔ كوخین حُنٗ حٓض کّ يخ رخ
كٕحّ هٕى ؿِ ٓخیّْخٖ حُ آٌ ػخنى ٍح ىٍک َظٕحَیى کَى .ىیگَ آٌکّ آىيٗ ىٍ پٗ
ٓؼخىص حٓض ٔ رَ حٔ حٓض کّ طؼَیق ىٍٓض آٌٍح ىٍیخري ٔ رّهخٕٛٔ َ١ل رّآٌ
حٍُٕ ػيحنضٗ ،ـخػض ،ػلض ،كکًض ٔ ك٠خیم ىیگَ ٍح رُ٘خٓي .ييیُّ ٍح َیِ
َظخيٗ حٓض کّ ََٗٓٔيحٌ رخیي رّآٌ يویي رخُٗي ،طخ ٓؼخىص حكَحى ٔ هيٍص ٔ روخٖ
ىٔنض طؤيیٍ ٕٗى.
حیٍ ْخ کهیخص آٍحء "ٓوَح "١رٕى کّ حنزظّ يکظٕد َ٘يِ رٕى؛ حكال ٌٕ١حیٍ َظَحص
ٍح ىٍ چخٍچٕد ي٘وٍ ٚیوضَ ،ظَحص كالٓلّٖ پی٘یٍ ٍح َیِ گَكض ٔ رخ َزٕؽ
هالهّ ٔ كکًض هٕیٖ ئًِؽ ًَٕى ٔ حُ يـًٕع ،یک ٔحكيٖ يلکى ٓخهض کّ
كخیِ يزخَٗ ٔ حٕٛل الیظـِٖ گَىیي ٔ .رخنًآل ،طؼَیلٗ حُ ؿٓخٌ حٍحثّ ىحى کّ طخ
ُُْٕ حًْخٌ رَ٘ ٍح رّهٕى ي٘ـٕل ىحٗظّ حٓض .چُخٌکّ «آيٍَٓ» گلظّ حٓض:
«حكال ٌٕ١كهٔلّ حٓض ٔ كهٔلّ حكال »ٌٕ١حكال ٌٕ١يٓىطَیٍ ٔظیلّٖ كهٔلّ ٍح
«طزییٍ کخثُخص» يٗىحَي .حكکخٍ حٔ َٓچًّٖ٘ كیخ ٟٗحٓض کّ يٓىطَیٍ حَيیّْ٘خٖ
يؼُٕٖ رَ٘ حُ آٌؿخ يَ٘ٔد يٗگَىى.
ٕ۲ كکًض یگخَّ
"ٓوَحٍ "١ح رخ حيخَض کخيم ٟز ٢کُي .حیٍ يکخنًخص ػزخٍصحَي حُْ« :یپیخّ
کٕچک»ْ« ،یپیخّ رٍِگ»« ،یٌٕ»« ،کَیظٌٕ»« ،حنکیزیخىّ»« ،هَيیيّ»،
«الهْ»« ،نٕٓیْ»« ،حٔطٕكٌَٔ»« ،پَٔطخگٍٕحّ» ٔ «ىكخع حُ ٓوَح.»١
ىٍ حیٍ ٓهٔهّ آػخٍ ،حكالٌٕ١ ٕ ـ هؾبّهاد عْأً:
حَيک حَيک حُ طؤػیَ "ٓوَح "١آُحى يٕٗٗى ٔ كهٔلّٖ يو ٕٜٙهٕىٕ پخیّ گٌحٍٖ
يٗگَىى .حیٍ ٍٓخیم ػزخٍصحَي حُ« :يُکُْٔ»« ،يٌُٕ»« ،حٔطٕىيّٕ»،
«کَحطٕنّٕ»« ،يًٓخَٗ»« ،كیئٌ» ٔ «ٓیخٓض» یخ «ؿًٍٕٓی».
ىٍ حیٍ ٍٓخیم ،كهٔلّٖ حكال ٌٕ١حُ ٖ ـ هؾبّهاد ٍي کوبل:
آٍحء حٓظخىٕ ي٘وٗ ٚيِ ،حیٍ ٍٓخیم ػزخٍصحَي حُ« :كيٍ»« ،پخٍيیُيّ»،
«طجخیظظّٕ»ٕٓ« ،كٔطخیٗ»« ،كیهزّٕ» ٔ «ٓیخٓضييحٍ».
ىٍ حیٍ ٍٓخیم ،آهَیٍ َظَیخص حكالٌٕ١ ۱ـ هؾبّهاد ایبم پیوٓ:
ىٍرخد يزخكؼخص كهٔلٗ ریخٌ ٗيِ حٓض« :طیًخثّٕ»« ،کَرظیخّ» ٔ «هٕحَیٍ».
حكال ٌٕ١ىٍحیٍ ٍٓخیم رَحٖ رَّظیـّ ٍٓخَیيٌ رلغٍ ّٓ ،حِ ٍح ىٍ پیٖ گَكظّ حٓض:
يلخٍِٔ ،يـخىنّ ٔ هَحكّ .يلخٍِٔ حُ آٌ ؿٓض طخ ىٍ يزخكؼخص ٔ َگَْٕخٖ هٕى
َٕػٗ كَکض حیـخى کُي ،ریٍ يظکهى ٔ يوخ١ذ ؿيحیٗ َیخكظي ًّْٖ .حٗوخ ٗٛکّ ىٍ
يلخٍٔحص حُ آٌْخ ٓوٍ يٗآیي يَىحٌ ٔحهؼٗ ٔ طخٍیوٗ ْٔظُي ،ؿِ يؼئىٖ؛
حكال ٌٕ١آٍحثٗ ٍح حُ ُرخٌ آَخٌ ٍٔحیض يٗکُي کّ هزم حُ حٔ کٔٗ َگلظّ حٓض.
ىٍ ؿيلْخٖ حكال ٌٕ١ىٓضکى ىٔ ۰ـ هغبكلَ:
َلَ َٗکض ىحٍَي ،یکٗ يطهزٗ ٍح َ١ف يٗکُي ،رّطؼَیق آٌ يٗپَىحُى ٔ رَحیٖ
رَْخٌ حهخيّ يًَٗخیي؛ ىیگَٖ رّيوخنلض يٗپَىحُى ٔ ىالیم حٔ ٍح َو ٞيٗکُي .حیٍ
يکخنًّ ىٍكخنٗ رّپخیخٌ يٍٗٓي کّ ؿٕحَذ يطهذ رَحٖ ًّْ ٍٍٔٗ ٗيِ حٓض ٔ
يوخ١ذ هٕى كویوض يطهذ ٍح حُ يیخٌ يـخىالص ىٍ يٗیخري.
حكال ٌٕ١رٔخٌ رٔیخٍٖ حُ ًْگُخٌ هٕى رَحٖ ۶ـ فواكبد:
حػزخص یک يٕٕٟع رّحىٔحطٗ يخَُيٗ :ؼَ ،ه ،ّٜيؼخل ٔ ىحٓظخٌ يظٕٓم يٕٗٗى.
ؿٕحل ٔ يظطٍٕ حٓض ٔ ْىچُخٌ ىٍ ىٍ يـًٕع ،حكکخٍ حكال ٌٕ١رَٗٓخیض ّ
ؿٔضٔؿٕٖ كویوض ٓیَ يٗکُي ٔ طٕهق ًَٗپٌیَى ،يخَُي یک ٍٔى رٍِگ رّٕٖٓ
رٗحَظٓخ ٍحِ يٗگ٘خیي ٔ يؼهٕو َیٔض ىٍ کـخ رّىٍیخ يٗپیَٕيى.
ىٓظّرُيٖ حكکخٍ ٔ آٍحء حكال ٌٕ١کخٍٖ رْ ىٕٗحٍ حٓض .يٓىطَیٍ يٕٕٟػخطٗ
کّ كهٔلّٖ حكال ٌٕ١ىٍ رَ ىحٍى ػزخٍص حُ پُؾ يلٍٕ حٓض:
۲4 كکًض یگخَّ
َٗف ٔ ریخٌ يِػٕيخص حكال ٌٕ١حُ ػٓيِٖ حیٍ يوظ َٜهخٍؽ حٓضٰ ،نکٍ
رّهخ َ١حًْیض كٕمحنؼخىِٖ رلغ ،ریخٌ کهیخص َْیک حُ يٕحٍى كٕم چُیٍ حٓض:
حكال ٌٕ١حُ هخَٕحىِٖ رٕى کّ ػهٗحالٕٛل الق ـ عوِْهیذ:
يٗطٕحَٔض ُيخو حيٍٕ كکٕيض ٍح رّىٓض گیَىٔ ،نٗ حٟٔخع چُخٌ پیٍٖكض کّ حٔ
ْیچ ٔهض كکىٍحٌ َ٘يٰ .نکٍ ىٍ طًخو ػًَٕ رَحٖ طلون یک كکٕيظٗ کّ ىٍ آٌ
ػيحنض كکىكَيخ رخٗي ٔ رخ حٕٛل كهٔلٗ حىحٍِ ٕٗى ،طالٕ کَى .ىٍ حیٍ يٍٕى کظخد
يلٜهٗ طلض ػُٕحٌ "ؿًٍٕٓیض" َٕٗض کّ كخٖٔ طؼخٍیلٗ حُ ػيحنض١ ،زوخص
ؿخيؼّٔ ،ظخیق كخکًخٌ ٔ ََٗٓٔيحٌ ىٍ رَحرَ یکىیگَ ،يخنکیض حٗظَحکٗ ،كٔخى
هيٍص ،يَحكم ّٓگخَّٖ ظٍٕٓٛ ،ؼٕى ٔ كَٔپخٗٗ هيٍص (ييیُّ) ٔ يٕحٍىٖ حُ حیٍ
هزیم حٓضٍ" .حنق آيٍَٓ" يٗگٕیي« :کظخروخَّْخ ٍح رُٕٔحَیي ،طُٓخ حیٍ یک کظخد ٍح
رخهٗ رگٌحٍیي؛ ُیَح چکیيِٖ ًّْٖ آٌْخ ىٍ حیٍ یک کظخد ؿًغ حٓض».
ىؿيؿّٖ حٛهت حكال ٌٕ١کّ حكٌِٔ رَ ؿًٍٕٖٓ ىٍ يکخنًخص «حنکیزیخىّ» ٔ
«گٍٕکیخّ» ٔ رؼيح ً ىٍ کظخد «َٕحيیْ» رّآٌ پَىحهظّ يٕٕٟع ػيحنض حٓض.
ـ يخْیض ػيحنض چیٔض؟ ؿَْٕ آٌ کيحو حٓض؟
= حكال ٌٕ١يؼظوي حٓض کّ ىٍ ييیُّٖ كخٟهّ ،ػيحنض ػزخٍص حٓض حُ حَـخو
ٔظیلّٖ کّ ١زن كَيٕل طؤیى کخٍ ،رّػٓيِٖ َْکٔٗ گٌحٗظّ ٗيِ حٓض .ىٍ َْ
ؿخيؼّٖ هٕحٓظّْخ ٔ َیخُْخٖ يوظهق ٔؿٕى ىحٍى ،رَ كکخيٗ کّ حىحٍِٖ ييیُّ ٍح رَ
ػٓيِ ىحٍَي ٔحؿذ حٓض کّ رّپیَحٓظٍ ٔ ًْآُْگ ٓخهظٍ آٌْخ رپَىحُى.
«چٌٕ رَّلْ حَٔخٌ رُگَیى ىٍ آٌ ّٓ هِٕ یخریى :یک هِٕٖ رَطَ کّ ػوم حٓض ٔ
ىٔ هِٕٖ كَٔطَ حُ آٌ ،یک هِٕٖ ؿ٠زیّ کّ يَکِ آٌ ههذ حٓض ،ىیگَٖ هِٕٖ
۲۳ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
ٕٗٓیّ کّ يَکِ آٌ رطٍ حٓض ١َٗ .حٓخٓٗ ىٍ ٓؼخىص َلْٓ ،اليض آٌ حٓضٔ .
ٓاليض َلْ ؿِ رّطٕحٌُ هٕحٖ آٌ ٔ ٓیطَِٖ ػوم رَ ٕٗٓحص يًکٍ َگَىى .چٌٕ
طٕحٌُ هِٕ ٔ ٓیطَِٖ ػوم رَ ٕٗٓحص كخٛم ٗيَ ،لْ رخ يظخَض ىٍ َٓخیض ٓؼخىص
ٔ ً١ؤَیُّ هٕحْي ُیٔض».
حكال ٌٕ١يٗهٕحْي حیٍ كَيٕل ٍح رخ َظَحص ٓیخٓٗ هٕى يُطزن ٓخُى:
«ْىچُخٌ کّ َلْ ٍح ّٓ هِٕ حٓض ،ييیُّ ٍح َیِ ّٓ ١زوّ حٓض١ :زوّٖ
"ٍُیٍ" ٔ آٌ كکخيٗ حٓض کّ ييیُّ ٍح حىحٍِ يٗکُُي١ .زوّٖ "ٓیًیٍ" کّ ػزخٍص ّ
حُ َٓرخُحٌ ٔ َگٓزخَخٌ ييیُّ رخٗي؛ ٕٓو ١زوّٖ "يیٔیٍ" ٔ آٌ کخٍگَحٌ حٓض.
ٍُیٍ يَکذ حُ يَىيٗ حٓض کّ ػوم رَ آٌْخ ؿهزّ ىحٍىٔ . ريیٓٗ حٓض کّ ١زوّٖ ّ
١زوّٖ ٓیًیٍ يَکذ حُ يَىحَٗ يظٜق رّٗـخػضحَي ،ح ّيخ ١زوّٖ ٕٓو يَىيخَٗ
ْٔظُي کّ ٕٗٓحص رَ آٌْخ ٓیطَِ ىحٍى ٔ َؤظیٍ ك٠یهض آٌْخ ػلض حٓض ٔ َْگِ
ييیُّ ٍح ٛلض ٔ ٓؼخىص َزٕى ٔ ػيحنض ىٍ آٌ كکى كَيخ َزخٗي ،يگَ آٌ ُْگخو کّ
كکخو آٌ كکیى رخُٗي ٔ ىیگَحٌ يطیغ كَيخٌ حی٘خٌ».
آٌ گخِ رّييص پخَِىِ ٓخل رّحَـخو ٔظخیق حىحٍٖ ،یخ َظخيٗ يٗگٌٍحَُي ٔ ،رّٔظیلّٖ
ٍإٓخ ىحهم ًََٕٗٗي ،يگَ رؼي حُ آٌکّ رّپُـخِ ٓخنّگٗ حٍطوخء یخرُي».
«ًّْٖ حیٍْخ کّ رًََٗىیى ،رَحٖ آٌکّ ييیُّ يَىحٌ ٛخنق آيخىِ ٓخُى ،کخكٗ
َیٔظُي .رُخرَحیٍ ٔظیلّٖ ٍثیْ حیٍ حٓض کّ ٔكيص ىٔنض ٍح كلع کُي ٔ .آگخْٗ
َٓ ًّْٖ ك٠خیم حٔ حٓضٍ ٔ .إٓخ ريیٍ ك٠خیم رٍَّٟٔص كلع حیٍ ٔكيصّ ،
يظـهّی َگَىَي ،يگَ آٌکّ یک َُيگت ي٘ظَک ىحٗظّ رخُٗي ،رئٌ يخنکیض
ه ،ٕٜٗٛرئٌ ٍُ ٔ ٓیى ،رئٌ ىحٍحیٗ ٔ رئٌ ٍٔحػض .چٌٕ ىٍ كََُيحٌ ٍإٓخ
حیٍ ٛلخص رّکًخل یخكظّ َ٘ي ،رخیي آٌٍح كَٔحَيحهض ٔ ٓخه ٢کَىٍ .إٓخ رخیي َُيگٗ
رَحىٍحَّٖ ىحٗظّ رخُٗي ٔ رّچٓخٍ ٛلض ٓوَح ،ٗ١یؼُٗ :كکًضٗ ،ـخػض ،ػيحنض ٔ
ػلض يظٜق رخُٗي؛ كخكظخٌ ٔكيص ىٔنض رخیي رّٟٔغ هٕحَیٍ رپَىحَُي ،هٕحَیُٗ کّ
يظ ًٍ٠چٓخٍ حيَ يٓى رخُٗي :حٗظَحک َُخٌ ٔ كََُيحٌ ،طًَیٍْخٖ ٍُٔٗٗ ٔ
حهالهٗ رَحٖ يَىحٌ ٔ َُخٌ رخنٕٔیّ ،طَریض ػهًٗ ٔ ٓیخٓٗ ٔ طؤيیٍ ٍْزَٖ ىٔنض
رّٔٓیهّٖ كالٓلّ .ح ّيخ ًْوٕحرّگٗ ،طلض َظَ حٔنیخٖ حيٍٕ ،رَحٖ طٕنیي َٔهٗ
رَگِیيِ ،رّهیي هَػّ حَـخو هٕحْي گَكض».
ىٍ ؿًٍٕٖٓ حكالََٔٓٗ ًّْٖ ٌٕ١يحٌ رخیي ًْيیگَ ٍح رَحىٍ ٔ هٕحَْ هطخد
کُُي .رَحٖ پیيحیٗ ٔ پٍَٕٔ َٔم رَگِیيِ ،ؿلضگیَٖ يَىحٌ ٔ َُخٌ َوزٍّح
ٓلخٍٕ يٗىْي ،يٗگٕیي حیٍ ًْخٌ ٍٔٗٗ حٓض کّ ىحوىحٍحٌ رَحٖ حٛالف َژحى
ىحوْخٖ هٕى رّکخٍ يٗرََي .يخ ْى رخیي رکٕٗیى طخ ٓخنىطَیٍ ٔ رٓظَیٍ حَٔخٌْخ ٍح
رّٔؿٕى آٍٔیى .كََُيحٌ رخیي ىٍ پٍَٕٔگخْخٖ يو ٕٜٙطلض يَحهزضْخٖ ٔیژِ
ٍٗي کُُي ،كو ٢ىٍ ُٓیٍ ٗیَهٕحٍِگٗ ،رَحٖ ٗیََٕٗٗ َِى يخىٍ آٍٔىِ َٕٗي،
رالكخٛهّ رّپٍَٕٔگخِ رخُگَىحَیيِ َٕٗي ،چُخٌکّ ٔحنيیٍ ٍح َ٘خُٓي .طخ حُ َْ َظَ
رَحىٍحٌ ٔ هٕحَْحٌ ٔحهؼٗ رخُٗي ٔ ََٗٓٔيحٌ ٓخنىًُْٕٗ ،ي ٔ هخٌَٕيُي طَریض
َٕٗي .حكالًْ ٌٕ١وٕحدگٗ يَىحٌ ٔ َُخٌ ػخىٖ ٍح رخ ًْگُخٌ هٕى َٛكخ ً رّيُظٍٕ
ح١لخٖ ؿَحیِ ؿُٔٗ طـٕیِ يٗکُئ ،نٗ رَحٖ ؿهٕگیَٖ حُ ُحىآٍٖٔ آٌْخ
ٓلخٍٗخص حکیي ىحٍى ٔ يؼظوي حٓض ٔحنيیٍ يوٕل َْگِ ًَٗطٕحَُي كََُيحَٗ رخ َٟیذ
ْٕٗٗ رخال رّىَیخ آٍَٔي.
حكال ٌٕ١يٗگٕیي« :كالٓلّ حُ يیخٌ ١زوّٖ ٓپخْیخٌ رَگِیيِ يَٕٗٗي ،كیهٕٔف
کٔٗ حٓض کّ كویوض ٍح ىٔٓض ريحٍى ،رّرلغ ٔ طلوین ػالهّيُي رخٗي ٔ یویٍ ٍح رَ
ظٍ طَؿیق ىْي ٔ ػوهٖ ٍح رّآٌچّ حُنٗ حٓض ٔ ىٓظوٕٕ ىیگَگَٕٗ ًَٕٗٗى،
۲۰ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
ي٘ـٕل ٓخُى .كهٔلّ ٍٔف حٓض ٔ ،آٌ ٗکهٗ حٓض حُ حٗکخل كکَ ٔ يـًٕػّٖ حٓض
حُ حٓظؼيحىْخ ٔ يوخٛي کّ ًْٕحٍِ يخَُي ٍَٕ ،هیَ رَ آٌ پَطٕحكکٍ رخٗيُ ،یَح حیٍ
ٔحهؼیض هیَ حٓض کّ رَحٖ حٗیخءٔ ،ؿٕى ،هِٕ ،كیخص ٔ كویوض ٍح طؤيیٍ يٗکُي».
« ٍٔف كهٔلٗ ػزخٍص حٓض حُ يلزضَ ،ظخو ٔ ،ٍَٕ ،طًـیي هٕحٖ ػوم ٔ ههذ.
چٌٕ كیهٕٔف رّحیٍ ىٍؿّ ٍٓي ،رَحٖ هزٕل يؼخٍكٗ ـ کّ حٔ ٍح رَحٖ هیخو
رّٔظیلّحٕ آيخىِ يٗٓخُى ـ ئظؼي يٕٗٗى .حیٍ يؼخٍف ػزخٍص حٓض حُ كٔخد،
ُْيّٓ ،ؿيلْ ،یؤص ٔ يٕٓیوٗ».
حكال ٌٕ١يیگٕیي« :طلٕل ٔ ىیگَگَٕٗ اًؾطب ٛهلیٌَ:
حُ هٜخیَُ ٚيگٗ حٓض َْ ٔ .چیِ ٍح کّ يَکذ حُ حؿِحء رخٗي هٕحِ َخهٕحِ
ػخٍٕٗ ٝى ،حُ حیٍٍٔ ييیُّ َیِ رّیک كخل رخهٗ ًَخَي ،رهکّ يیخٌ ١زوخص کً٘کٖ
ىٍ گیَى ٔ ١زوّٖ ٓپخْٗ ٍَٖٓٔ ؿٕیي ٔ ،طلٜیم يؼَكض يًٓم يخَئ ،
ٕٓىؿٕیٗ ٍٔحؽ یخري ،پْ حُ آٌ ،طٕحٌگَحٌ كکٕيض ٍح رّىٓض گیََي ٔ ،ىٍ ىحهم
ييیُّ ىٔ گَِٔ پيیي آیي :گَِٔ ریُٕحیخٌ ٔ گَِٔ طٕحٌگَحٌ .پْ ریُٕحیخٌ ٍٕٕٗ کُُي ٔ
كکٕيض ؿيیيٖ طؤٓیْ کُُي کّ رخ حٕٛل ىيٕکَحٓٗ حىحٍِ ٕٗى ٔ آُحىٖ ٔ ئخٔحص
حُ آٌ َخٗٗ ٕٗىَْ .گِ يیخٌ ىٔ گَِٔ کّ ىٍ َٗحیَ ٢خ يظٔخٖٔ ْٔظُي حیٍ چُیٍ
ئخٔحص رّٔؿٕى َیخیي ،يگَ رؼي حُ ریٍ ٍكظٍ هيٍص كخکًّ».
َظَیّٖ " ُيؼُم" ُٓک رُخٖ كهٔلّٖ ة ـ ُهضُل:
حكال ٌٕ١حٓض .حیٍ َظَیّ ىٍ کظخد ؿًٍٕٓیض َّطُٓخ ىٍ ؿُذ آٍحء ٓیخٓٗ هَحٍ
گَكظّ ،رهکّ يٓىطَیٍ يزخكغ کظخد ٍح حكظٕٖ کَىِ حٓض .حكال ٌٕ١ىٍ حیٍ يزلغ
رّگلض ٔگٕ ىٍرخٍِٖ كَم گٌحٗظٍ يیخٌ ٔحهؼیض ٔ ٍٕٛص ظخَْ (کّ هزالً پخٍيُیيّ
رّ آٌ پَىحهظّ رٕى) ٔ طلخٔص ریٍ َ١ین كویوض ٔ َ١ین ظٍ ٔ يؼَكض ٔ كيّ
يٗپَىحُى ٔ يٗگٕیي ظخَْ چیِٖ حٓض کّ رّكٕحّ يخ ىٍ يٗآیي ٔ يٕؿٕىحص ؿِثٗ
ٍح کّ يظٜق رّٛلخص يظ٠خى ْٔظُي ،ط٘کیم يٗىْي .پْ آٌچّ ٍح کّ ُیزخ
يٗهٕحَیى حُ ؿٓظٗ ُیزخ ٔ حُ ؿٓظٗ ُٗض حٓض ٔ ػخىل حُ ؿٓظٗ ػخىل ٔ حُ ؿٓظٗ
ظخنى حٓض ،حٗیخء ؿِثٗ ىٍ رَُم ٔؿٕى ٔ ػيو يطهن هَحٍ گَكظّحَي ،حُ حیٍٍٔ
ًَٗطٕحَُي يُ٘ؤ يؼَكض هَحٍ گیََي ٔ طُٓخ يُ٘ؤ كيّحَي ،يؼَكض كو ٢رّحٗیخء ػخرض ٔ
الیظـیَ طؼهن يٗگیَىَّ ،رّآٌْخ کّ ىحٍحٖ ٛلخص يظ٠خىحَي ،كيّ يَرٕ ١رّػخنى
يلّٕٔ حٓض ٔ يؼَكض يَرٕ ١رّػخنى حُنت كٕم يلٕٔٓخص.
ـ آٌ ػخنى حُنٗ کـخ حٓض؟
۲۴ كکًض یگخَّ
ٔؿٕى ىحٍىٔ ،نٗ طُٓخ یک يؼخل حُ طوض ْٔض .طوضْخٖ يظکؼَ ؿِثٗ حٓضٔ ،
كویوض َیٔظُي ،طُٓخ َٔوّ ريلْخٖ حُ يؼخل ٔ ًََّٕٖ کخيم طوض رًّٗخٍ يٗآیُي.
ط ٍٕٜحیٍ يؼخل يؼَكض حٓض ،ح ّيخ حىٍحک كٔىت طوضْخٖ کّ َـخٍحٌ يٗٓخَُي
َٛكخ ً كيّ حٓض .ػخيّٖ يَىو كو ٢رّحٓظُخى كٕحّ هٕى كکى رّكویوض حٗیخء
يٗکُُئ ،نٗ كیهٕٔف يٗىحَي کّ ُيؼُم هخٍؽ حُ ىٓظَّ كٕحّ حٔ حٓض ٔ حىٍحک آٌ
ؿِ رَّیَٖٔ ػوم كخٛم َٕ٘ى .يؼخل حَٔخٌ حُ ٓوَح ١كویوٗطَ حٓض ،حگَ ٓوَحٍ ١ح
كویوظٗ حٓض رّآٌ ٓزذ حٓض کّ كَىٖ حُ حكَحى يؼخل حَٔخٌ حٓض .يخ طٔخٖٔ ٍح حُ
ىیيٌ حٗیخء ئخٖٔ ىٍ ًَٗیخریى ،رهکّ طٔخٖٔ ٍح هٕى رَحٗیخٖ يظٔخٖٔ يُطزن
يٗٓخُیىُ ،یَح ػوم يخ رَّلٕٖ حُ حَلخء رّيؼخنٗ حُ طٔخٖٔ ىٓض یخكظّ حٓض.
يٗطٕحَُي رزیُُي رخُة ٓخیّْخ حٓض ،حیٍ ؿًخػض حُ ٍُٖٔ کّ رّىَیخ آييَي رًّْیٍ
كخنض َ٘ٔظّحَي ،حُ حیٍٍٔ گًخٌ يٗکُُي :چیِٖ ؿِ حیٍ ٓخیّْخ ٔؿٕى َيحٍى».
« كخل ط ٍٕٜکٍ یکٗ حُ حیٍ ؿخٍَ٘یُخٌ يٕكن ٕٗى هٕى ٍح حُ رُي ٍْخ ٓخُى،
حٔنیٍ چیِٖ کّ حُ هٕى يٗپَٓي آٌ حٓض کّ حیٍ ٓخیّْخ حُ کـخ يٗآیُي؟ ًْیٍ کّ
رّػوذ رَيٗگَىى ٔ پیکَْخٖ يظلَک ٍح يٗریُي ،چّ كخنٗ پیيح هٕحْي کَى؟
حرظيح ٍَٕ ٗيیي هٍٕٗیي چ٘ىْخٖ حٔ ٍح يَُٗي ،حُ ٍُٔٗٗ ٔ كـى پیکَْخ
رّكیَص يٗحكظي ٔ ...حگَ رظٕحَي حُ ؿخٖ هٕى رَهٕحٓظّ ،چُي هييٗ رّحَ١حف رَِي ٔ
ك٠خْخ ٔ حكنْخٖ يظُٕع ٍح رزیُي رّكیَص يٗحكظي ،چ٘ىْخٖ هٕى ٍح هٕحْي يخنیي
ٍَگْخ ٔ ٗکمْخٖ يوظهق ٍح رّٕٟٔف هٕحْي ىیي »...
«حیٍ ؿخٍَ٘یٍ َیک روض ُُْٕ ْى يٗطٕحَي حكنْخٖ ىیگَ ٍح ُیَ پخ َٓخىِ ٔ َْ
نلظّ چیِْخٖ رٓظَٖ رزیُي؛ ح ّيخ ىٍ ػٕ ٝرّكکَ ؿخٍ َ٘یُخٌ ريروض حٓض،
رَيٗگَىى طخ رّْى َُـیَْخٖ هزهت هٕى رلًٓخَي کّ َْ آٌچّ طخ ُُْٕ ي٘خْيِ
يٗکَىِحَي طُٓخ ٓخیّْخٖ نَُحٌ يٕؿٕىحص كویوٗ حٓض ٔ ...نٗ آٌْخ هزٕل ًَٗکُُي،
ىیٕحٍِٖ ؿخٍ ٍح رّحٔ َ٘خٌ يٗىُْي ٔ رخ طؤکیي حَٛحٍ يٗکُُي :چیِٖ ؿِ آٌچّ
رّچ٘ى يٗریُیى ٔؿٕى َيحٍىَٓ .حَـخو ،حٔ ٍح يٗکُ٘ي».
رّپُيحٗض حكال ،ٌٕ١پيیيِْخٖ ١زیؼٗ كوٓ ٢خیّٖ حُ ٍٕٛص یخ يؼخل ؿخٔیيحَٗ
هٕى ْٔظُي :ؿٓخٌ يخىٖ يخ «ؿخٍ» آىيیخٌ «ؿخٍَ٘یُٗ رٔظّ رَُّـیَ» ؿٓخٌ ػهیخ ٔ
كویوٗ ًْخٌ يٕؿٕىحطٗ حٓض کّ يخ كوٓ ٢خیّْخٖ آٌْخ ٍح ي٘خْيِ يٗکُیى ،آٌ
ٗؤ ٜٗحٍٓظّ حُ َُـیَ «كیهٕٔكخٌ»حَي کّ رٍّٕٛص كویوىت ػخنى ىٓض یخكظّحَي:
«ٔهظٗ ٓخیّٖ ٍح يٗریُٗ ،كيّ يَُٗٗ حیٍ ٓخیّٖ یک چیِٖ ْٔضٓ ،خیّٖ
كیٕحَٗ ٍح يٗریُٗ پیٖ هٕى يٗگٕیٗ :حَگخٍ ٓخیّٖ حٓذ حٓضٔ ،نٗ کخيالً يطًجٍ
َیٔظٗ َٓ ،رَ يٗگَىحَٗ ٔ هٕى حٓذ ٍح يٗریُٗ؛ کّ حنزظّ رّيَحطذ ُیزخطَ ٔ
کخيمطَ حُ ٓخیّٖ طیَِ ٔ طخٍ هٕى حٓض ٔ ه ٔ ٢هخنٗ آٗکخٍطَٖ ىحٍى».
ـ چگَّٕ يٗطٕحَیى ُيؼُم ٍح ىٍک کُیى؟ ط ـ هؼوكذ:
= يًکٍ َیٔض يؼَكض يخ حُ ُيؼُمَ ،ظیـّٖ طـَرّٖ كٔٗ رخٗيُ ،یَح طـَرّ
يظؼيى ٔ يظـیَ حٓضٓ .وَح ١حگَ طُيٍٓض رخٗي َٗحد ٍح ٗیَیٍ هٕحْي یخكض ٔ حگَ
َخهٕٕ رخٗي َٗحد ىٍ کخيٖ طهن حٓض ،چٌٕ ىٍک کُُيِ يظـیَ حٓض ،حيَٖ ىٍک
ٗيِ َیِ يظـیَ هٕحْي رٕى .پْ يؼَكض كٔٗ ؿِ كيّ َظیـّٖ ىیگَٖ َوٕحْي
ىحٗض .ىٍكخنٗ کّ يؼخل ٔحكي ٔ ػخرض حٓضٔ ،نٗ ًّْچیِْخٖ کّ پیَحيٌٕ هٕى ىٍ
ٔٓٔ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
١زیؼض يٗریُیى ًْخَُي كزخد حٓض ،ييحو طـییَ يٗکُُي .چٌٕ ْیچچیِ ؿٓخٌ
يلٕٔٓخص ىٔحو َيحٍى ،پْ يخ هخىٍ َیٔظیى ىٍ يٍٕى آٌْخ ُٗخهض كویوٗ پیيح کُیى.
حكال ٌٕ١ىٍ حیٍؿخ رَّظَیّٖ "پَٔطخگٍٕحّ" َِىیک يٕٗٗى ٔ يٗحكِحیي:
ىٍ يٍٕى يهًٕٓخص طُٓخ يٗطٕحٌ َظَ ٔ گًخٌ ىحٗضُٗ ،خهض كویوٗ كو ٢حُ
چیِْخٖ يًکٍ حٓض کّ رخ ػوم هٕى ط٘وی ٚيٗىْیى.
رُخرَحیٍ رخیي يؼَكض حُ يُزغ ىیگَٖ رَحٖ يخ كخٛم ٗيِ رخٗي ،يخ ىٍ َُيگٗ
پی٘یٍ رّي٘خْيِٖ ُيؼُم حُنٗ حُ َِىیک يظًظغ گ٘ظّحیىٔ ،نٗ رّٓزذ هطخٖ کّ حُ يخ
َٓ ُىِ حُ آٌ ػخنى ىٍٔ حكظخىِحیى ٔ آٌ َؼًض ٍح حُ ىٓض ىحىِحیى ٔ ؿخٌ يخ رّحیٍ ػخنى
پٔض ْزٕ ١کَىِ ٔ ىٍهخنذ هخکٗ كهٕل کَىِ ٔچٌٕ َُيحَیخٌ ؿخٍ ىٍحیٍ کخنزي هخکٗ
يلزّٕ ٗيِ حٓض .حکٌُٕ رّهخ َٖ١کّ حیٍ ؿٔي هخکٗ يخٍح ىٍ هٕى گَكظّ ،يؼَكظٗ
ٍح کّ حَئهظّ رٕىیى حُ ىٓض ىحىِحیىٔ ،نٗ َْ ٗٗء ؿِثٗ ٍح کّ حکٌُٕ كْ يٗکُیى
هخ َِٖ١يؼخنٗ آٌ ىٍ يخ َُيِ يٕٗٗى ٔ حُ يؼَكض پی٘یٍ چیِٖ ػخیي يخ يٗٓخُى.
حكالَ ٌٕ١ظَیّٖ"ػُخ َٛحٍرؼش" ٍح ك ـ ػبلن:
حُ كکًخٖ ١زیؼٗ گَكظّ ٔ گلض ؿٓخٌ َٔوّٖ حٓض حُ ػخنى ُيؼُم ٔ ٍٕٛص
يلٕٔٓٗ حٓض حُ آٌ .حُ آٌؿخ کّ َْچیِ طٕني يییخري طخ رًیَى ،حگَ ًّْٖ کخثُخص
ىٍ طـییَ ٔ طزيیم ىحثًٗحَي ،رخیي رَّخچخٍ يزيأ ٔحكيٖ رخٗي کّ ًّْٖ ٍٕٛؿِثیّ حُ
آٌ ریٌَٔ آييِ رخُٗي ٔ رّآٌ رخُ گَىَي ،حیٍ يزيأ يلّٕٔ ٔ يهًّٕ َیٔض ٔ ٗکم
َيحٍى ًْخٌ چیِٖ حٓض کّ آٌٍح يخىِ یخ ْیٕنٗ َخيیيِ حٓض ٔ آٌ چیِٖ حٓض ریٍ
ٔؿٕى ٔ ػيو؛ يخىِ حُ آؿخُ يظلَک رٕىِ حٓض ،چّ حگَ ٓخکٍ رٕى ط ٍٕٜكَکض ىٍ
آٌ حيکخٌ َيحٗضَ ٔ .یِ حُنٗ حٓض هخٍؽ حُ آٌ چیِٖ کّ كَکظٖ ٍح رّآٌ يُظوم کُي
ٔؿٕى َيحٍى ،پْ كَکض يخىِ ًحطٗ ٔ حُ هٕىٕ حٓض .يخىِ َُيِ ٔ ىحٍحٖ َلْ حٓض،
چٌٕ كوَ ٢لْ هخىٍ رّحكيحع كَکض هٕى رّهٕىٖ حٓض.
ىٍ كخنٗکّ حیٍ َلْ َٓکٖ ٔ ريهٕ حٓضٰ ،نکٍ ٓیَ ػخنى حُ آٌ ؿٓض رَ ١زن
َظخو ىٍٓض كَکض يٗکُي کّ ٔؿٕى ػوم ٰانٓی رَ آٌ َظخٍص ىحٍى .حیٍ ػوم
رّيُِنّٖ يُٓيّ ٰانٓی حٓض کّ يخىِٖ حُنٗ ٍح رَ ١زن يوظ٠خٖ هٕحَیٍ ُْيّٓ
طُظیى يٗکُي .ػوم ىٍ حَـخو حیٍ حيَ رّ ُيؼُم ٰانٓی ٔ حُنٗ َظَ ىحٍى ٔ کٕحکذ ٔ آكظخد
ٔ ٓیخٍحصَْ ،یک ٍح رَ ١زن يؼخل آٌْخ ٓخهظّ حٓض .ػخنى ٓخهظّٖ حٔ حٓض ٔ ًْٕ
حٓض کّ حُ ػخنى ،يٕؿٕىٖ َُيِٖ ٔحكيٖ کّ ىحٍحٖ َلْ ٔ ػوم حٓض پيیي آٍٔىِ کّ
رَ آٌچّ ٔؿٕى یخكظّ یخ حيکخٌ ٔؿٕى یخكظُٖ حٓض يلظٕٖ حٓض.
ٕٓٔ كکًض یگخَّ
رّرخٍٔ حكالٗ ٌٕ١کم ػخنى کَٖٔ حٓض ،چٌٕ کَٖٔ کخيمطَیٍ ٗکم حٓض ٔ
ػخنى ًْٕحٍِ رّىٍٔ يلٍٕ هٕى كَکض ىٍٔحَٗ ٔ حريٖ ىحٍى ٔ كَکض ىٍٔحَٗ
َِىیکطَیٍ كَکخص رّکًخل حٓض .حیٍ ػًم ٍح پخیخَٗ َیٔض ،چّ َلٔٗ کّ آٌٍح
رّكَکض ىٍ آٍٔىِ َْگِ ًَٗيیَى ٔ ههٕى آٌ َظیـّٖ كظًت ػُخ َٖٛحٓض کّ حُ
آٌ پيیي گ٘ظّ حٓض .آىيٗ ٍح ىٍ حیٍ ػخنى يکخَض هخ ٗٛحٓض ،حٔ ىٍ طَکیذ ػخنًٗ
حٛـَ حٓض .ؿًٔٗ ىحٍى رخ چُي ػَ ٔ ٕ٠لٔٗ رخ هٕحٖ يوظهق کّ رَطَیٍ آٌْخ
هِٕٖ ػوم رخٗي .ػوم حُ كیغ ؿَْٕ ٰانٓی حٓض ٔ هخىٍ رّيؼَكض ُيؼُم حٓض ،ػوم ىٍ
َٓخى آىيٗ ٔىیؼّٖ ٰانٓی حٓض ٔ ًْیٍ حٓض کّ حٔ ٍح رُّٗخهض يؼوٕالص يٕكن
يٗىحٍى .پْ َلْ حَٔخٌ ٍح ّٓ هِٕ حٓض :ػوم کّ ؿخٖ آٌ ىٍ َٓ رخٗيٗ ،ـخػض کّ
ؿخٖ آٌ ىٍ ىل حٓض ٔ ٕٗٓحص كٔٗ کّ ؿخٖ آٌ ىٍ رطٍ حٓض.
حكال ٌٕ١حَيیّٖ٘ ٔؿٕى َلْ پیٖ حُ ؿٔي ُ ـ فلْك ًلٌ:
ٍح حُ "كیؼخؿٍّٕ" گَكظّ حٓض ٔ رّآٌ ٓوض حػظوخى ىحٍى .رَحٖ ههٕى َلْ چُي ىنیم
حهخيّ کَىِ حٓض :پخکطَیٍ ٔ نطیقطَیٍ حكٔخٓخص حكالُْ ٌٕ١گخيٗ رَُٔ يٗکُي
کّ نلظخص آهَ ػًَ ٓوَحٍ ١ح طٕٛیق يٗکُي .يطهذ ىٍ يلخٍِٖٔ «كیئٌ» آييِ
حٓض .حكال ٌٕ١ىٍ حیٍ يلخٍِٔ كخنض ٓوَحٍ ١ح هزم حُ آٌکّ ؿخو َُْ ٍح َٓ رک٘ي،
َٗف يٗىْي .ىٍ حیٍؿخ حٓض کّ رّىالیم حٔ رَحٖ روخٖ َلْ پٗ يٗرَیى:
َؤظیٍ ىنیم حكال ٌٕ١حیٍ حٓض کّ َْ چیِٖ ٍح ٟيٖ حٓض ٔ َْ ٟيٖ حُ
ٟي هٕى پيیي آیي ،چٌٕ ٍُٔ حُ ٗذ ٔ ٗذ حُ ٍُٔ ،يَگ حُ ىٌٍٔ َُيگٗ ریٌَٔ
يٗآیي ،پْ َُيگٗ َیِ رخیي ىٍ ىٌٍٔ يَگ َٓلظّ رخٗي.
ىٔو حیٍکّ يخ رّػخنى يؼوٕالص ،یؼُٗ ُيؼُم آگخْیى ،حیٍ آگخْٗ رّٔٓیهّٖ چیِٖ
حريٖ ٔ حُنٗ چٌٕ ههٕى هٕى ُيؼُم كخٛم ٗيِ رخٗي ٔ چٌٕ يَگ َلْ ٍح حُ کخنزي
ؿيح ٓخُى ،رَحٖ َلْ حيکخٌ حطٜخل رّ ُيؼُم پیٖ آیي.
ٕٓو آٌکّ يؼَكض طٌ ّکَ حٓض رَ حیٍ هخػيِ کّ َلْ رخیي هزم حُ طٕني هٕى ُيؼُم ٍح
ي٘خْيِ کَىِ رخٗي ،پْ حُنٗ حٓض ٔ آٌچّ حُنٗ رخٗي حريٖ حٓض.
چٓخٍو آٌکّ طُٓخ يَکذ حٓض کّ حَلالل يٗپٌیَى ٔ َلْ کّ چٌٕ ُيؼُم رٔی٢
حٓض ،حَلالل َپٌیَى ،حَلالل يُلک ٗيٌ حؿِحء حُ یکىیگَ حٓض ،كخل آٌکَّ ،لْ
رٔی ٢حٓض ٔ حُ حؿِحء ٔ طَکیذ ػخٍٖ حٓض.
پُـى آٌکّ يخ ي٘ظخم ٓؼخىطیى ٔ حیٍ حٗظیخم حُ ؿَْٕ َلْ حٓض ،حُ آٌؿخ کّ
هٕحٓظّْخٖ يخ ىٍ حیٍ ؿٓخٌ طلون َیخريَ ،خ چخٍ رخیي ؿٓخٌ ىیگَٖ رخٗي طخ رّٓؼخىص
ٖٓٔ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
رَٓیى ٔ .رخالهَِ آٌکّ حهالم كکى يٗکُي کّ ريکخٍ رّکیلَ حػًخل هٕى رَٓي ٔ
َیکٕکخٍ پخىحٕ حػًخل هٕى ٍح رزیُي ٔ چٌٕ ىٍ حیٍ ؿٓخٌ ػٕحد ٔ ػوخد ػخىالَّ ىٍ
رَحرَ حػًخل َیٔض ،رخیي َُيگخَٗ ىیگَٖ رخٗي کّ ٍٔف رّؿِحٖ حػًخل ىَیخیٗ هٕى
رَٓيَٓ .حَـخو ٍٔف كیهٕٔف ٔحهؼٗ پْ حُ يَگ رّي٘خْيِٖ چَِٖٓ كویوض َخیم
يٗگَىىٔ ،نٗ حٍٔحكٗ کّ رّؿٔي ػالهّ ىحٍَي ٔ حُ هیي ٕٗٓحص ََٓظّحَي رٍّٕٛص
حٗزخف ْٕنُخک ىٍ يٗآیُي ٔ رخٍٖ ىیگَ ىٍ هزَ رّؿٔي يٗپیَٕيَي ،یخ ىٍ ؿٔى كیٕحَٗ
يخَُي هَ ٔ هٕک ،رّكٔذ ُٓویض ٔ ًْخَُيٖ کّ آٌ حٍٔحف ىٍ َُيگٗ ىَیخیٗ
ىحٗظّحَي كهٕل يٗکُُي( ،طُخٓن كیؼخؿٍٕٓٗ) ح ّيخ حٍٔحف ٍَٗٔ ٔ ١خؿٗ طخ حري ىٍ
ًْخٌ كخل ٗوخٔص رخهٗ يٗيخَُي ٔ آٌْخ ٍح ْیچ ٍحْٗ ؿٓض هالَ ٗٛیٔض.
یکٗ حُ حؿِحٖ كهٔلّٖ حكالٌٕ١ اهًّ:
"حٍّٔ" رّيؼُٗ "ػ٘ن" ٔ ٕٗم رخُگ٘ض ٍٔف آىيٗ رّحٛمحالٕٛل حٔنیّٖ
هٕیٖ ىٍ ػخنى ُيؼُم حٓضٔ .هظٗ حكال ٌٕ١يٗگٕیي ٍٔف حُ ػخنى ىیگَ ْزٕ ١کَىِ ٔ
ىٍ ؿٔي كهٕل ًَٕىِ حٓض ٔ ،يٗگٕیي ؿٔي رّيُِنّٖ َُيحٌ ٍٔف حٓض ،حَٔخٌ ٍح
يَکذ حُ ىٔ ػُ َٜيوظهق يٗىحَي ،یکٗ آٌکّ رّٕٖٓ يؼَكض ٍْٔپخٍ حٓض ،ىیگَ
آٌ کّ ٓي ٍحِ يؼَكض حٓضُ ،یَح يَکِ ْٕحْخ ٔ ٕٗٓحص ٔ حْٔخو حٓض ٔ .چٌٕ َلْ
هٕحْي کّ رّيؼَكض ٍٓي ،رخیي كـخد ؿٔي ٍح رَىحٍى ،چّ ٍٔف رخیي رخ كویوض ٔ ًحص
هخن ٚهٕى ،كویوض هخن ٚحٗیخء ٍح ىٍیخري .چٌٕ حُ کؼخكض ؿٔي ٍْخیٗ یخكظیى
رّپخکیِِگٗ ٔ ههٕ ٙيٍٗٓیى ٔ يٗطٕحَیى رّپخکیِِ رپیَٕيیى ٔ .ىٍیخریى کّ آٌ ٍَٕ
ٍه٘خٌ ىٍ کـخ حٓض ٔ آٌ ٍَٕ ؿِ ٍَٕ كویوض َیٔض .هًٔظٗ حُ يظٍ «كيٍ»:
« ...آٌچّ طخ کٌُٕ گلظیى يظؼهن حٓض رَّٕػٗ چٓخٍو حُ حَٕحع ؿٌُٕ ،چٌٕ آىيٗ
ؿًخل ُيیُٗ ریُي ،آٌچُخٌ كویوظٗ ٍح رّیخى آٍٔى ،ىٍ حیٍ كخل گٕیٗ پَ ٔ رخل ىٍ
يٗآٍٔى ٔ ىٍ ْٕح چٌٕ پََيِٖ يًهن يٗيخَي ٔ .آٌچّ ٍح کّ ىٍ ُيیٍ يٗگٌٍى حُ
یخى يٗرَى ،ىٍ حیٍ كخل يَىو پُيحٍَي کّ ىیٕحَّ ٗيِ حٓض ،ح ّيخ يٍ رّطٕ يٗگٕیى کّ
حیٍ كخل رَحٖ َْکٔٗ کّ رّآٌ ىٓض یخكض ،یخ َْکٔٗ کّ حیٍ كخل ٍح رّحٔ َوم ىحى،
رٓظَیٍ ٔ ُیزخطَیٍ حَٕحع ٗیلظّگٗ حٓض ٔ َٓچًّٖ٘ ٓؼخىص ػظًٗ ،آٌ کٔٗ کّ
ريیٍ ٗیِٕ ٗیلظّ ٗي ٔ طخ َٓكي ؿٌُٕ ىنزخهظّٖ ؿًخل كویوٗ گَىیي ،ػخٗن رّيؼُٗ
كویوٗ کهًّ حٔ حٓضَ .لْ َْ حَٔخَٗ ؿًخل كویوض ٍح ىٍ آٌؿخ ىیيِ حٓض ٔ حیٍ
يوظ٠خٖ ١زیؼض حٔ حٓض ،حگَ حیٍ ي٘خْيص َزٕى يًکٍ َزٕى کّ ريیٍ ؿٔي ىٍآیي ٔ
آٌٍح رّكَکض ىٍ آٍٔىٔ ،نٗ آٌچّ رَحٖ َْ َلٔٗ يیَٔ ًَٕٗٗى حیٍ حٓض کّ ىٍ
ٔٓ4 كکًض یگخَّ
حیٍؿخ رّیخى آٍٔى آٌچّ ٍح کّ ىٍ آٌؿخ ىیيِ حٓض ،رُخرَحیٍ رَحٖ َلٔٗ کّ آٌ ٍَٕ ٍح
ؿِ نلظّ ٖ ي٘خْيِ َکَىِ ٔ َلٔٗ کّ ىٍ حیٍ ؿٓخٌ ىٓظوٕٕ ريروظٗ گ٘ظّ ٔ
ىیگَحَٖ رّؿخَذ َٗ ٔ كٔخى ک٘یيِحَي ٔ ػخنى هيّ ٔ آٌچّ کّ هزالً ىٍ آٌؿخ ىیيِ ٔ
پخک حُ یخى رَىِ حٓض ،رّیخى آٍٔىٌ كویوض آٓخٌ َیٔض».
«ًٗخٍ حٍٔحكٗ کّ آٌ هخٍ َِ١ح رّیخى ىحٍَي چّ حَيک حٓض ،حیٍگَّٕ حٍٔحف
چٌٕ ىٍ َُيگٗ ُيیُٗ هٕى چَِٖٓ ؿًخل حُنٗ ٍح رزیُُيٗ ،یلظّ َٕٗي ٔ ػُخٌ حهظیخٍ
حُ ىٓض ريُْي ٔ ىْ٘ض ُىِ َٕٗي ،چُخٌ کّ َيحَُي آٌچّ يٗریُُي چیٔض».
« ...ىٍ آٌؿخ کّ ىٍ ُيَِٖ گَِٔ ٓؼيحء ٔ حُ یخٍحٌ ُثّٕ ٔ ىیگَ هيحیخٌ
رٕىیى ،كویوض ٛخكٗ ىٍه٘خٌ ىٍ يوخرم ىیيِگخٌ يخ ؿهِٕگَ يٗٗي ٔ ىٍ طًخو َُيگٗ
آٌ ىٍ ٓؼخىص ٍإیخة ٰانٓی رَّٓ يٗرَىیى ٔ .ىٍ حَٓحٍٖ َٗکض ىحٗظیى کّ ٗخیٔظّ
حٓض آٌٍح حَٓحٍ «ٕ١رخٔیخٌ» هٕحَیى ٍ ...إیخْخٖ پخکیِِ ،ؿخٌ يخ ٍح يٗ پیَحٓض ٔ
يخ پخک ٔ آٍحو ٔ هَو ٔ هٕٕروض رٕىیى ٔ ُُْٕ رخٍ ؿٔي کّ چٌٕ ئَحٍیي ىٍ
ٛيف ىٍ ىٌٍٔ آٌ يلزّٕ گ٘ظّحیى رَ ىٕٔ يخ ُٓگیُٗ ًَٗکَى».
« ...حگَ آٌ هخَِْ١خ ًَْحِ رخ حَئِ كَحٔحٌ رَيٍ ئظٕنٗ ٗيِحَي ٔ يٍ ػُخٌ
ٓوٍ حُ ىٓض ىحىِحو ،يَح يؼٌٍٔ ىحٍ کّ رٔیخٍ ٓوٍ گلظیى ىٍرخٍِٖ ؿًخنٗ کّ
آٌٍُٔ ىٍ ػٕحنى رخال يٗىٍه٘یي ٔ ،حئَُ کّ ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ ؿخٖ ىحٍیى ،رخ چ٘ى
هٕى آٌٍح كْ يٗکُى».
اهٍطبٛبلیٌ ()salTcrcoh
يـًٕػّ رَىحٗضْخ ٔ َظَحص حكال ٌٕ١ىٍ ػَّْٛخی يوظهق چٌٕ كهٔلّ،
َُْٓ ،یخٓض ،حهالم ٔ ؿیَِ رّحَيحُِٖ ىحيُّىحٍ ٔ گٔظَىِ رٕى کّ یکپخٍچّٓخُٖ
آٌ رَحٖ ٗخگَىحَٖ کخٍٖ ىٕٗحٍ ٗي ،چُخٌکّ َظٕحَٔظُي كٕل يلٍٕ طلکَحص
حكال ٌٕ١حؿًخع کُُي ٔ َظخو یکپخٍچّٖ كهٔلٗ كخٖٔ ظَُٕخص حكال ٌٕ١رّٔؿٕى
آٍَٔي ،نٌح حُ حیٍ پْ يیَحع كکَٖ حكال ٌٕ١روٖ روٖ گَىیي ٔ َْیک حُ
ٗخگَىحٌ رَحٓخّ َزٕؽ ٗو ٜٗرو٘ٗ حُ آٌٍح حهٌ کَىَي ٔ پیٖ رَىَي .يؼالً
"َْههیيّ" ٗخػَ ( ٖ۴۴ـ ، ٖٔ۳م.و) كیهٕٔف یَٕخَٗ ،يظٕني پَٕظّٕ ،ىٍ آٓیخٖ
ٛـیَ ،رّؿُزّٖ ٗؼَٖ آػخٍ حكال ٌٕ١پَىحهض .گٕیُي حٔ رّػهٕو کیٓخَٗ َیِ گَحیٖ
یخكض ٔ گَىٕ َُِْ ٔ ػطخٍى ٍح رّىٍٔ هٍٕٗیي ک٘ق ًَٕىَ ٔ .ؤظیٍ کْ ىٍ
طخٍین حٓض کّ حظٓخٍ ىحٗضُ :يیٍ َْ ٓ ٕ4خػض رّىٍٔ يلٍٕ هٕى يٗچَهي.
ٔٓ۳ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
حٍٓطٕ رّ ّٓ ٛلض َِٗٓ حٓض :یکٗ َظى ٔ طَطیذ ٔ ،ىٔ ىیگَ ىهض َظَ ٔ
پَکخٍٖ؛ كهٔلّپژْٔخٌ طؼيحى یکٜي ٔ ْلظخى ػُٕحٌ حػَ ٍح رّحٔ َٔزض يٗىُْي ،حُ آٌ
ًّْ ،طؼيحى چٓم ٔ ْلض حػَ ىٍ ىٓضٍّ حٓض .رٔیخٍٖ حُ آٌْخ ىٍّگلظخٍْخٖ
حٍٓطٕ حٓض کّ ُُْٕ يٍٕى حٓظلخىِ يٗرخٗي .حًْیض حٍٓطٕ ىٍ كَُْگ حئَُٖ
َیِ حُ ّٓ ؿٓض حٓضَ ،ؤض طکیّٖ حٔ رَ كْ ٔ ػوم ،ىٔ ىیگَ حٛطالكخطٗ
ٟٔغ کَى کّ ىحًَُ٘يحٌ طخ ُُْٕ حُ آٌ حٓظلخىِ يٗکُُي .حٔ ٓخُيخٌ ىُْيِٖ رٍِگ
رٕى کّ ػهٕو گَٕخگٌٕ ٍح طؤٓیْ ٔ ١زوّرُيٖ ًَٕى ،ىٍ ُيیُّٖ کهیّٖ ػهٕو چیِٖ
َٕٗضَٕٗ .ظّْخٖ حٔ ًْخَُي ىحَُ٘خيّٖ ه٘ک ٔ ىهین حٓضَْ« :چیِ رّؿخٖ هٕى!»
حگَ هخًََٕيحٍی ٔ ُٛؼض ٔ َظخو حؿظًخػٗ کَُٕٗ ؿَد ٍح ؿهِٕٖ حُ َظخو
كکَة حٍٓطٕ ريحَیى ،چُيحٌ گِحف َگلظّحیى .حُ ىیگَٕٓ ،كهٔلّٖ حٍٓطٕ َْىٔ
گَِٔ هيحرخٍٔحٌ ٔ هيحَخرخٍٔحٌ ٍح ُیَ یک ٓوق گَى يٗآٍٔى ٔ ٍٟخیض هخَٗ١خٌ
ٍح كَحْى يٗکُي .هٕحْیى ىیي کّ حٍٓطٕ ىٍ َظَیّٖ "ؿخٍ" ٔ "ػخنى ُيؼُم" حكالٌٕ١
گٔم حیـخى کَى ٔ گلض :حكال ٌٕ١حٗیخء ٍح ٔحٍَّٔ ىیيِ ٔ ريیٍهَحٍ طؼيحى حٗیخء ٍح ىٔ
رَحرَ يٗکُي .حٍٓطٕ ىٍ رخد حهظالف َظَ هٕى رخ حكالًْ ،ٌٕ١یّ٘ يٗگلض:
«حكال ٌٕ١ػِیِ يٍ حٓض ،ح ّيخ كویوض حُ حٔ ػِیِطَ حٓض».
حٍٓطٕ آػخٍ كکًخٖ هزم حُ هٕى ٍح ىهیوخ ً رّکُکخٕ گَكض ٔ رّحیٍ َظیـّ ٍٓیي
کّ َْیک حُ آٌْخ رّرو٘ٗ حُ كویوض حٗخٍِ کَىِحَي ٔ ،ىٍ يٕحٍىٖ ْى ٍحِ گى
کَىِحَي .هٕى رخالطَیٍ يیِحٌ ٔحهؼیض ٍح ىٍک رخ كٕحّ ىحَٔض .حیًخٌ رّرَْخٌ ػوهٗ
ىحٗض ،ػوم رَ٘ يٗطٕحَي رّيؼَكض ىٓض یخري .ىٍ َظَ حٍٓطٕ كویوض ٔ کخثٍ رّیک
يؼُٗ حٓض ٔ .يؼَكض ىٍ َظَ حٔ یؼُٗ ؿٔض ٔؿٕ حُ كویوض کخثٍ .حٍٓطٕ َظَ هخرم
طٕؿٓٗ ىٍرخٍِٖ ػهیّض ىٍ١زیؼض ىحٗض ٔرَُٔ ْیچ ٗٗء ٍح رئٌ ػهض ًَٗىحَٔض.
حكال ٌٕ١ػویيِ ىحٗض طًخيت چیِْخٖ کّ ىٍ ؿٓخٌ هخرم ٍإیض حٓض رخُطخرٗ حُ
آٌ ػخنى يؼخنت حػالء حٓض؛ ح ّيخ حٍٓطٕ ىٍٓض ػکْ حیٍ يٗپُيحٗض ٔگلض :چیِْخٖ
کّ ىٍ ٍٔف حَٔخٌ حٓض ،رخُطخد حٗیخٖ ١زیؼٗ حٓض .پْ ؿٓخٌ كویوٗ ًْخٌ ١زیؼض
حٓضًّْ .چیِْخٖ کّ ىٍ ًٟیَ يخ ٔؿٕى ىحٍى هزالً رخ كٕحّ يخ آُيٕىِ ٗيِ .حكکخٍ
ٔ حَيیّْ٘خٖ يخ ًّْ حُ َ١ین آٌچّ ىیيِ ٔ ُٗیيِحیى رًّٟیَ يخ ٍحِ يٗیخري .حكٌِٔ
رَحیٍ يخ ىحٍحٖ هيٍص ًحطٗ ػوم َیِ ْٔظیى ،ح ّيخ (رَهالف َظَ حكال )ٌٕ١حَيیّْ٘خٖ
ٔت هٕى ٍح رّيوٕالطٗ ًحطٗ َيحٍیى .ىٍ يخ حیٍ حٓظؼيحى ًحطٗ ٔؿٕى ىحٍى کّ طؤػیَحص ك ّ
١زوّرُيٖ کُیى ٔ رّيلخْیًٗ چٌٕ ُٓگ ،گیخِ ،كیٕحٌ ،پََيِ ،حَٔخٌ ...ىٓض یخریى.
ٔٓ۰ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
اهٍطْ ّ "هٌطن"
حٍٓطٕ ىٍ ًّْ ههًَْٔخٖ ػهٕو رَٖ٘ طؤػیَگٌحٍ رٕى ،يٓىطَ حُ ًّْ ،يٕٕٟع
يُطن حٓضٔ .حژِی يُطن ىٍ ُرخٌ ػَری رّيؼُخی (ىٍٓض) ٓوٍ گلظٍ حٓض کّ
ٗو ٚرَحی طلٓیى يوخ١ذ هٕى ٔی ٍح رخ حىنّی گلظخٍی طلض طؤػیَ هَحٍ يیىْي ٔ
َیِ هٕى ٗو ٚکّ كخ َٟرُّٗیيٌ گلظّْخی يوخ١ذ هٕى رخٗي حٔ یک ٗوٚ
(يُطوی) يیرخٗي .ىٍ گٌٗظّ يُطن ٗخهّی حُ كهٔلّ رٕى .حٍٓطٕ ٔحٟغ ػهى يُطن
حٓض ،هٕحَیٍ يُطن ٍح طؼییٍ کَى ٔ حؿِحٖ آٌٍح يَطذ ًَٕى .يُطن ىٍ َظَ حٍٓطٕ
ػهى َیٔض ،آنض ػهى حٓض .حُ حیٍٍٔ يـًٕع کظذ يُطوٗ هٕى ٍح "حٍؿٌُٕ" (آنض)
هٕحَيِ حٓض.
کٔٗ يؼظوي َیٔض کّ حٍٓطٕ يُطن ٍح رّحیٍ ٍٕٛطٗ کّ يخ حئَُ يٗریُیى،
طزٕیذ کَىِ رخٗي ،يُطن حئَُ رخ يوٕالص آؿخُ يٕٗٗىٔ ،نٗ حٍٓطٕ حُ ؿيل آؿخُ
کَىِ رٕى ،ؿيل ىٍ يیخٌ ٕٓكٔطخثیخٌ ٍٔحؽ ىحٗض ٔ حكال ٌٕ١طلویوخص كهٔلٗ هٕى
ٍح رَ پخیّٖ آٌ رُخ َٓخىِ رٕى ٔ ،آيُٕٕ ؿيل ٍح رَحٖ َگٓزخَخٌ ييیُّ ٔ كظٗ حػ٠خٖ
ىٔنض ٍَٖٟٔيٗىحَٔض .ؿيل رّهٕى حٗیخء ًَٗپَىحُى ،رهکّ آٍحء ىیگَحٌ ٍح
ىٍيٍٕى حٗیخء طلهیم يٗکُي .حُ حیٍٍٔ يوييخطٗ کّ ىٍ ؿيل رّکخٍ يٍٗٔى ،ه٠خیخٖ
ٗخیؼّ حٓضَّ ،كوخین یویُٗ .ح ّيخ حٍٓطٕ ىٍ يزخكؼخص يُطوٗ هٕى رّحٕٛل رَْخٌٔ ،
حُ آٌؿخ رّهیخّرَْخَٗ يٍٗٓي .هیخّ َِى حٍٓطٕ حُ ّٓؿِء طَکییذ يییخري:
َْ حَٔخَٗ كخَٗ حٓض (يوييّٖ کزَٖ)
ٓوَح ١حَٔخٌ حٓض (يوييّٖ ٛـَٖ)
پْ ٓوَح ١كخَٗ حٓض (َظیـّ)
حٍٓطٕ يٗگٕیي يوٕالص ىِ طخ حٓض :ؿَْٕ( ،چٌٕ :حَٔخٌ) ،کى (چٌٕ :ىٔ
يظَ) ،کیق( ،چٌٕٓ :لیي) ،حٟخكّ( ،چٌٕ :ىٔ رَحىٍ) ،يکخٌ( ،چٌٕ :ىٍ ييٍّٓ)،
ُيخٌ( ،چٌٕ :ىیَُٔ)ٟٔ ،غ( ،چٌَٕٔ٘ :ظّ) ،يهک( ،چٌٕٛ :خكذ يخل) ،كؼم،
(چٌٕ :يٗر ََُى) ،حَلؼخل = پٌیَٕ كؼم( ،چٌٕ :رَیيِ يٕٗٗى)
َْچّ ىٍرخٍِٖ يٕؿٕى طٕحٌ گلض حُ حیٍ يوٕالص ریٌَٔ َیٔض .ؿَْٕ هزٕل
کُُيِٖ ًّْٖ يوٕالص ىیگَ حٓض .حٍٓطٕ ؿَْٕ ٍح رَ ىٔ هٔى يٗکُي :یکٗ "ؿَْٕ
حٔل" کّ رَ يٕٕٟع كًم َٕ٘ى ٔ ىٍ يٕٕٟع یخكض َگَىى ،يخَُي ُیي ٔ .ؿٕحَْ
ػخَٕٖ کّ آٌ ػزخٍص حٓض حُ حَٕحع ٔ حؿُخّ کّ ؿٕحَْ حٔل ىٍ طلض آٌْخ ٔحهغحَي،
چٌٕ حَٔخٌ کّ رَ يٕٕٟع كًم ٕٗى ،يخَُي آٌکّ يٗگٕثیى ُیي حَٔخٌ حٓض .ح ّيخ ىٍ
ٔٓ۴ كکًض یگخَّ
يٕٕٟع یخكض َٕ٘ىُ ،یَح ُیي َ٘خیي کّ ٛلض ٗٗء رخٗيٰ .نکٍ يوٕالص ىیگَ
(ؿٕحَْ ػخَٕٖ) ًّْ ىٍ يٕٕٟع طلون یخرُي ،يؼالً يٗگٕثیى ُیي رهُي حٓضٓ ،پیي
حٓض ،پيٍ حٓض ،يخنک حٓض ،ىٍ هخَّ حٓض ،ىیَُٔ کـخ رٕى ...
رّحػظوخى حٍٓطٕ ،حكال ٌٕ١هٕى ٍح ىٍ طٕٜیَ حٓخ١یَٖ حُ ؿٓخٌ ،رّرُي حَيحهظّ
ٔ طویالص رَ٘ ٔ ؿٓخٌ كویوٗ ٍح رخْى حٗظزخِ کَىِ حٓض .حٔ پْ حُ حیٍکّ طکهیق
هٕى ٍح رخ َظَیّٖ ُيؼُم حكال ٍٍٗٔ ٌٕ١کَى ،رّحیٍ َظیـّ ٍٓیي کّ ْٔظٗ یک ٓهٔهّ
چیِْخٖ يوظهق ٔ ؿيحگخَّ حٓض کّ حُ پیَٕي ٍٕٛص ٔ ؿَْٕ هخرم طؼَیق يٕٗٗى.
كلَلَٓ اّلٔ
"حٍٓطٕ" ػهٕو ٍح رّّٓ ىٓظّٖ َظَٖ ،ػًهٗ ٔ ُٛخػٗ طؤیى يٗکُيَ .ظَٖ
ٗخيم ٰانٓیخص ٔ يخٍٔحءحنطزیؼّ ٔ ،آٌٍح "كهٔلّٖ حٔنٗ" يٗگٕیيٓ .پْ ١زیؼیخص ٔ
ٍیخٟیخص .حٍٓطٕ يٗگٕیي ْيف َٓخیٗ حَٔخٌ يؼَكض حٓض ٔ ،كکًض ٍحٓظیٍ ىٍ
يؼَكض ػهم َیٔض ،رهکّ ىٍ يؼَكض ػهم کهیّٖ "حٔنٗ" حٓض .چٌٕ حُ ریخٌ ػهم
چٓخٍگخَّ ،یؼُٗ ػهض كخػهٗ ،ػهض ،ٍٖٕٛػهض يخىٖ ٔ ػهض ؿخیٗ كخٍؽ يٗگَىى،
رّطؼَیق كهٔلّٖ "حٔنٗ" يٗپَىحُى ٔ يٗگٕیي :كهٔلّ ،رلغ ىٍرخٍِٖ کخثٍ حٓض ،حُ
آٌ ؿٓض کّ کخثٍ حٓض ،یؼُٗ هطغ َظَ حُ ٛلخص آٌ .حیٍ کخثٍ ،يٕؿٕى حٓضٔ .
ُٗخهض آٌ رّپخٓن حیٍ پَٖٓ کّ« :آٌ چیٔض؟» ٔ رّطؼَیق ١زیؼض ،ؿَْٕ ،ػهض
ٔ يخْیض آٌ رٔظگٗ ىحٍى .ریخٌ يوظ َٜآٌ چُیٍ حٓض:
چُخٌکّ پیٖطَ حٗخٍص ٍكضَ ،لٗ الق ـ عُْو ّ اػواٗ:
ؿَْٕیض يؼخَىت کهیّ ،یؼُٗ ُيؼُم حكال ،َٕٗ١يلٍٕ كهٔلّٖ "حٔالٖ" حٍٓطٕ حٓض.
حٍٓطٕ ىٍ طؼَیق ؿَْٕ يٗگٕیي :ؿَْٕ چیِٖ حٓض کّ ىٍ يٕٕٟع َزخٗي ٔ
رَ يٕٕٟع كًم َٕ٘ى .ؿَْٕ کخثٍ يٕؿٕى ؿِثٗ حٓضَّ .يـًٕػّٖ حُ کخثٍْخٔ .
َّکخثٍ کهٗ ٔ يـَىُ .یي رّطُٓخیٗ يٕؿٕى كویوٗ حٓض ،رَ هالف حَٔخٌ کهٗ .ؿٓخَٗ
کّ يٕٕٟع طـَرّٖ كٔٗ يخ حٓض ،حُ يٕؿٕىحص ؿِثٗ طؤنیق یخكظّٔ ،نٗ چٌٕ
رّحیٍ يٕؿٕىحص رُگَیى ىٍ يٗیخریى کّ رؼ ٗ٠حُ آٌ يٕؿٕىحص ىحٍحٖ ٛلخص
ي٘ظَک حَي ٔ حیٍ ٛلخص چٌٕ هٕى آٌ يٕؿٕىحص ،كویوٗ ٔ ٗخیخٌ يٕؿٕىیض ْٔظُي،
َّحیٍکّ ُحیيِٖ ػوم ٔ هیخل رخُٗي .پْ يخ يٗطٕحَیى آٌ ٛلخص ي٘ظَک ٍح رّػُٕحٌ
ٛلخص رَحٖ حٗوخ( ٙکهٗ) طهوٗ کُیى؛ َّحیٍکّ آٌْخ ٍح حٗوخ( ٙؿِثٗ) رّكٔخد
ریخٍٔیى .حػَح ،ٝؿَْٕ َیٔظُيُ ،یَح ؿِ ىٍ حٗوخ ٙیخكض ََٕ٘ئ ،نٗ گخِ ًحطٗ
ٔٓ۲ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
ْٔظُي ،چٌٕ كَحٍص ىٍ آطٖ ٔ ،گخِ ػخٍْٔ ٟٗظُي ،چٌٕ ٓلیيٖ ىٍ ؿخيّ .چٌٕ
ؿَْٕ ٛلظٗ حُ ٛلخص ٍح پٌیَكض ،يظـیَ ٕٗى .كٓى حیٍ طـیَ يًکٍ َگَىى ،يگَ
رؼي حُ آٌکّ يوٕٜى حُ يخىٍِٕٛ ،ص ،هِٕ ،كؼمٔ ،حٓطّ ٔ ؿخیض كًٓیيِ ٕٗى.
١زن يظؼخٍفٍٕٛ ،صٗ ،کم هخٍؿٗ ٗٗء ة ـ هبكٍ ّ ْٕهد:
حٓض .ح ّيخ ىٍ حیٍؿخ يوٕٜى حُ ٍٕٛص ،کًخل آهَیٍ حٓض .کّ ٗٗء ٍح ٗٗء (ًْخٌ
کّ ْٔض) يٗکُي ٔ .آٌٍح حُ ىیگَ حٗیخء ي٘و ٚيٗٓخُىٍٕٛ .ص ،کّ َْ يخىِٖ
رخنلؼم كخیِ آٌ حٓض ،ؿِ ىٍ يخىِ پيیي َٕ٘ى .رّىیگَ ٓوٍ َْ :ؿَْٕٖ يَکذ
حٓض حُ يخىِ ،کّ حٍٓطٕ آٌٍح ْیٕنٗ يٗگٕیيٍٕٛ ٔ .ص ،یؼُٗ آٌچّ رًّْخٌ َخو ٔ
ْٕیض يُٗٗخٓیى .پْ حیٍ ٍٕٛص حٓض کّ رّؿَْٕ چگَّٕگٗ (کیلیض) يٗىْيَْ .
ؿًٔٗ رَحٖ يخ ىٌٔ هٕى ٍٕٛص حٓض ٔ ،رَحٖ يخ كٕم هٕى ،يخىِ .يؼالً طوظّ َٔزض
رّچٕدٍٕٛ ،ص حٓض ٔ َٔزض رّطوض ،يخىِ« .ػخنى» ىٍ ط ٍٕٜحٍٓطٕ ىحٍحٖ
طَطیذ يظٜخػي حٓض :ىٍ كَٔى آٌ يخىِٖ ٔحكيِٖ ًّْٖ حٗیخٖ ؿِثٗ حٓض ،کّ ؿِ
رٍّٕٛص ي٘وَ ٚگَىى ٔ .ىٍ رخال ٍٕٛطٗ حٓض رئٌ يخىِ ،کّ يلَک حٔل حٓض.
حٍٓطٕ ىٍ رلغ يخىِ ٔ ٍٕٛص، ط ـ هٍْ ّ كؼل:
رّریخٌ هِٕ ٔ كؼم يٗ پَىحُى .حٔ يَٗگَى کّ حٗیخٖ يُٕٜع رَ ىٔ َٕعحَي :رَهٗ
ٓخهظّٖ ىٓض حَٔخٌحَي ٔ رَهٗ يُٕٜع ١زیؼض .حَٔخٌ يخىِ ٍح يٗگیَى ٔ رّآٌ
ٍٕٛص يٗرو٘ئ ،نٗ ٍٕٛطٗ ٍح يٗطٕحَي رّيخىِ رزو٘ي کّ ىٍ حٛم يخىِ ىٍهٍٕ
آٌ ٍٕٛص رخٗي .يؼالً ُٓگ ،چٕد ٔ كهِ ،يخىِحَي ،طُٓخ ىٍهٍٕ آٌحَي کّ آٓیخد،
هخَّ ،ظَفُٛ ،ينٗ ،چٕکیً٘ٗ ،یَ ٔ چیِْخٖ حُ حیٍ هزیم َٕٗي .ح ّيخ پ٘ى َْگِ
ًَٗطٕحَي يخىِٖ آٓیخد ،یخ ًٗ٘یَ ٕٗى ،حُ حیٍٍٔ ىٍ ١زیؼض يیخٌ يخىِ ٔ ٍٕٛص
ػالهّٖ حٓض ٔ .حیٍ ػالهّ ىٍ حٗیخٖ ١زیؼٗ رٍُّٔٗٗ يؼهٕو حٓض.
ْىچُیٍ يخىِ ٖ حَٔخٌ ؿِ گٕٗض ٔ هٌٕ ٔ حٓظوٕحٌ چیِٖ ىیگَٖ َظٕحَي رٕى،
چُخٌکّ گٕیٗ ٍٕٛص ،حؿِحٖ يخىِٖ ٍح کّ رَ آٌ ١خٍٖ هٕحْي ٗي ،طؼییٍ يٗکُي.
ىٍ ؿٓخٌ ٍٓظُْٗخ َیِ چٌٕ ؿٓخٌ ؿخٍَٕحٌ َْ ،يَكهّ َٔزض رّيَكهّٖ
پی٘یٍ هٕىٍٕٛ ،ص حٓضَٔ ٔ .زض رّيَكهّٖ پٔیٍ ،هِٕ حٓض .پْ يلخْیى چٌٕ:
کًخل ،هِٕ ٔ كؼم ًّْ ،حيٍٕ حػظزخٍٖ ٔ َٔزٗحَي .يًکٍ حٓض آٌچّ حکٌُٕ ٍٕٛص
حٓضَٔ ،زض رّكؼم آیُيِ ،یخ کًخنٗ آیُيِ ،هِٕ رخٗئَ ،زض رّهِٕٖ کّ هزم حُ حٔ حٓض،
رخنلؼم رخٗي .ىٍِٖٔ ؿٕحَٗ َٔزض رّکٕىکٗ ،كؼم یخ ٍٕٛص حٓضَٔ ،زض رّکُٓٔخنٗ،
هِٕ حٓض .حَظوخل حُ هِٕ رّكؼم ؿِ حُ َ١ین یک يٕؿٕى رخنلؼم حيکخٌپٌیَ َزخٗي.
ٓٔٔ كکًض یگخَّ
پْ كؼم يُطوخ ً ٔ ُيخَخ ً رَ هِٕ يويو حٓضْ ،ىچُخٌ کّ ٍٕٛص رَ يخىِ طويو
ىحٍى ٔ ىنیم حیٍ حيَ حیٍ حٓض کّ کخثٍ حُنٗ ١زؼخ ً رَ ُٔحلپٌیَ يويو حٓضٗٗ .ء
حُنٗ رّكؼهیض يٕؿٕى حٓضَّ .رّهُِٕ .یَح آٌچّ ٍح کّ هِٕٖ ٔؿٕى رخٗي ،هِٕٖ ػيو
َیِ ْٔض ٔ ،ىٍ حیٍ ٍٕٛص حُنٗ َوٕحْي رٕى.
حٍٓطٕ حَظوخل حُ هِٕ رّكؼم ٍح كَکض ك ـ ؽوکذ:
َخيیيِ حٓض ٔ ١زیؼض ٍح يزيأ كَکض ىحَٔظّ حٓض .رُخرَحیٍ ُٗخهض يخْیض كَکض،
ٍَٖٟٔحٓض .پیٖطَ هٕحَيیى کّ "ٌَُٕ" كَکض ٍح َلٗ يٗکَى ،حكالٌٕ١
يٗگلض كَکض ٔؿٕى ىحٍى ،ح ّيخ آٌٍح يُلٜم ٔ گٔیوظّ يٗپُيحٗض .حٍٓطٕ ْى
ٔؿٕى كَکض ٍح طؤییي يٗکُيْ ،ى آٌٍح يظٜم يٗىحَي ٔ ىٍ طؼَیق آٌ يٗگٕیي:
كَکض حَظوخل حُ هِٕ رّكؼم حٓض .كَم يیخٌ كَکض ٔ كؼم حیٍ حٓض کّ ىٍ
كَکض حيکخٌ ٔ هخرهیض حَظوخل حُ هِٕ رّكؼم ُُْٕ ،رّ ٍٕ١کخيم حَـخو َ٘يِ حٓضٔ .
ٗٗء يظلَک ًحطخ ً ًْٕحٍِ ىٍ حَظوخل حٓض ،ييحو حُ كخنظٗ رّكخنظٗ يٕٗٗى.
حٍٓطٕ رلغ ىٍرخٍِٖ كَکض ٍح رُیخىٖطَ ًَٕىِ ٔ ىٍ کظخد هؾوک اّل:
«يخرؼي حنطزیؼّ»ی هٕى ىٍرخٍِی كکًض یخ كهٔلّ حٔنٗ ،رّرلغ ىٍ يٍٕى «يلَک
حٔل» گَیِ يَُٗي ،حٔ حُ َ١ین «رَْخٌ كَکض» يیهٕحْي ٔؿٕى هيح ٍح حػزخص
ًَخیي ،كخکظٍْٕخٖ ٍح يًٗٗخٍى کّ چُيحٌ ئُـى َیٔض .حهُخػٗ ٔ يظُخه ٞيًَٗخیي:
ٔ ـ كَکض ،حُنٗ ٔ حريٖ حٓض.
ٕ ـ حٗیخٖ ْٔظُي کّ گخِ يظلَکحَي ،گخِ ػخرض.
ٖ ـ َْ يظلَکٗ ،رخیي يلَکٗ هخٍؽ حُ هٕى ىحٗظّ رخٗي.
4ـ يلَک حٔل ٍح ْیچ چیِ هخٍؽ حُ هٕى كَکض ًَٗىْي.
۳ـ يلَک حٔل ٓخکٍ حٓض ٔ ْیچ كَکض َيحٍىَّ ،كَکض ًحطٗ ٔ َّػَ.ٟٗ
۶ـ يلَک حٔل یکٗ حٓض ٔ حُنٗ حٓض.
۰ـ يظلَک حٔل َیِ حُنٗ حٓض.
۴ـ كَکض ىٍٖٔ يٓىطَیٍ َٕع حُ حَٕحع كَکض يکخَٗ حٓضَ( .ظَ حكال)ٌٕ١
۲ـ يلَک حٔل ٍح ْیچ كؼخنیض ١زیؼٗ َیٔض ،رهکّ حٔ ًْٕحٍِ ىٍ طؼوم حٓض،
ًّْ ٖ ؿَْٕ حٔ كیخص ٔ ٍٔف حٓض ٔ .چٌٕ كکَ طلض ىٍک كٕحّ ٔ هیخل هَحٍ
ًَٗگیَى يٕٕٟع يلَک حٔل رَطَیٍ ٔ ٔحالطَیٍ يٕٕٟعْخ حٓض.
ٓٔـ طُٓخ كَکض يکخَٗ يظٜم حٓض ٔ ،طُٓخ كَکض ىٍٖٔ ،يظٜم ٔ َخ يظُخْٗ
حٓضَْ( .گخِ كَکض ،یک ،یخ ىٔ ٛلض ،يخَُي حطٜخل ٔ حٗظًخل ٍح حُ ىٓض ريْي،
ٔٔٔ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
ىیگَ َٗحیٛ ٔ ٢لخص حُنیض ٔ حريیض ٍح َیِ حُ ىٓض يٗىْي .طلٜیم يٕٕٟع ىٍ
روٖ (ؿَْٕ ٔ ػَ ٝهٕحْي آيي).
ٔٔـ يلَک حٔل ٍح حؿِحء ٔ حرؼخى َیٔض ،آٌ ىٍ هطَ ىحیَِٖػخنى ٔؿٕى هخیى حٓض.
َلًٕ ٔ طؤػیَ هيح ىٍػخنى يخَُي َلًٕ ٔطؤػیَ ٗوَ ٜٗخآگخْخَّ ،ىٍ ٗو ٜٗىیگَ حٓض.
ػلنالٌلٌ
يٕٕٟع ػهىحنُلُْٗ ،خهض ١زیؼض َلْ ٔ طؼَیق هٕحٖ آٌ حٓض:
حٍٓطٕ ُْگخو رلغ ىٍ الق ـ ًلٌ ّ هْآ آى:
١زیؼض َلْ ،رّحیٍ َکظّ حٗخٍِ يٗکُي کّ ٔؿٕى حَٕحع يوظهق َلّٕ ،يخَغ آٌ َیٔض
کّ َلْ ٍح رّػُٕحٌ یک ١زیؼض ٔحكي ي٘ظَک ىٍ َظَ رگیَیى .حَٕحع گَٕخگٌٕ َلْ
رَّلٕٖ طَطیذ یخكظّحَي کّ َْ َٕػَٕٗ ،ػٗ پیٖ حُ هٕى ٍح ىٍ رَ ىحٍىَّ ،رؼي حُ
هٕى ٍح .ىٍ پخثیٍطَیٍ يَحطذَ ،لْ ؿخًیّ (ؿٌح هٍَٕيِ) ٍح يییخریى کّ ْیچ َٕػٗ
حُ حَٕحع يٕؿٕىحص َُيِ حػى حُ َزخص ٔ كیٕحٌ هخنٗ حُ آٌ َیٔض.
ٓپْ َلْ كخّٓ (ىحٍحٖ كٕحّ) کّ ٔیژِٖ كیٕحَخص حٓضٔ .ظیلّٖ َلْ كخّٓ
يُل َٜرّحىٍحک طُٓخ َیٔض ،رهکّ نٌص ٔ حنى ٍح َیِ ىٍ يٗیخري ٔ حُ حیٍؿخ حٓض کّ
ًّْٖ كیٕحَخص ىحٍحٖ هِٕٖ ٕٗٓیّحَي .حُ هِٕٖ كخّٓ ىٔ هِٕٖ ىیگَ پيیي يٗآیي کّ
ىٍ حکؼَ كیٕحَخص ٔؿٕى ىحٍى .ريیٍَ١ین کّ حُ حىٍحک «يویهّ» پيیي يٗآیي کّ رؼيح ً
رًّحکَِ طلٕل يٗیخري ٔ حُ ٕٗٓص كَکض كخٛم يٕٗٗى .ح ّيخ حَٔخٌ ٍح ػالِٔ
رَحیٍْخ هِٕٖ حٓض ٔیژِٖ هٕى ٔ ،آٌ هِٕٖ ػخههّ حٓض.
حگَ َلْ ٍح هٕحٖ حٓض يوٕٜٙ ة ـ ًلٌ ّ عَل:
رّ هٕى ،کّ ؿٔي ىٍ آٌ هٕح رخ َلْ حَزخُ َیٔض ،پْ رخیي رظٕحَي ؿيحٖ حُ ؿٔي ٔؿٕى
ىحٗظّ رخٗي ،رخ آٌکّ يٗریُیى ریٖطَ پيیيِْخٖ َلْ ًَْحِ رخ حَلؼخالص ريَٗ حٓض.
حٍٓطٕ يٗگٕیي ریٖطَ حیٍ پيیيِْخٖ َلٔٗ ،حگَ رَ ٍٕٛص هٕى ـ یؼُٗ ػهم ًُْٗ
ٔ يخىِٖ هٕى یؼُٗ َٗحی ٢ؿًٔخَٗ ـ ي٘ظًم َزخُٗيَ ،خهٚحَي .حُ حیٍٍٔ حٍٓطٕ
ٔؿٕى ىٔ ؿَْٕ ٍح کّ یکٗ يخىٖ ٔ ىیگَٖ ٍٔكخَٗ رخٗيٍ ،ى يٗکُي .ىٍ َظَ حٔ
َلْ ٔ ؿٔي َّىٔ ؿَْٕ ،رهکّ ىٔ ػُ َٜؿيحیَٗخپٌیَ حُ یک ؿَْٕحَيَ« .لْ»
ٍٕٛص ؿٔي حٓضٍٕٛ َْ ٔ .طٗ ًَٗطٕحَي هخٍؽ حُ يخىِٖ هٕى يٕؿٕى رخٗي .پْ
ٍأٖ "كیؼخؿٍٕیخٌ" ىٍ يٍٕى كهٕل َلْ حُ ؿٔيٖ رّؿٔي ىیگَ رخ١م حٓض ،ح ّيخ ػوم
كؼخل حُ يزيأ ىیگَٖ حٓض کّ كخَٗ ًَٕٗٗى ٔ رؼي حُ ؿٔي رخهٗ يٗيخَي.
ٕٔٔ كکًض یگخَّ
"حٍٓطٕ" يٗگٕیي َلْ ٍح حيظیخُحطٗ چُي حٓضَ :ؤض آٌکّ يزيأ كَکض رخٗي،
ٔنٗ هٕى كَکض ًَٗکُي .ىٔو حیٍکّ ػهى پیيح يٗکُي رئٌ آٌکّ حُ ػُخ َٖٛکّ
رّآٌْخ ػهى پیيح کَىِ ،طَکیذ یخكظّ رخٗيٕٓ .و حُ يخىِٖ ؿًٔخَٗ َیٔض ،ح ّيخ ىٍ
طؼَیق آٌ رخیي گلض َلْ ٍٕٛص ؿٔي ،یخ كؼم آٌ حٓض ٔ رّػزخٍص رٓظَ «کًخل حٔل
ؿٔى آنٗ حٓض کّ رخنوِٕ ىحٍحٖ كیخص حٓض ».حُ ؿًهّ هٕحٖ َلْ حیٍْخ رخُٗي:
ًَٕ يٕؿٕىحص َُيِ رّػُخَٖٛ ٔ ـ رـنیَ:
کّ ؿٔى َُيِ حُ آٌْخ ط٘کیم یخكظّ يَرَٕ ١یٔضُ ،یَح ىٍ َْ يَکذ ١زیؼٗ ،يیخٌ
ًَٕ ٔ كـى يؼیٍ كیٕحٌ ٔ حؿِحٖ يوظهق ؿٔى حیٍ كیٕحٌ ،كئى ٔ َٔزض يؼیُٗ
حٓض .آٌچّ حیٍ كئى ٔ َٔزض ٍح كلع يٗکُيَ ،لْ حٓضَّ ،ؿٔي .رّػزخٍص ىیگَ
ٍٕٛص حٓضَّ ،يخىِ .حٍٓطٕ يٗگٕیي هِٕٖ يٕنيِ ًْخٌ هِٕٖ َخيیّ حٓض .حُ حیٍٍٔ
حٔنیٍ هِٕ حُ هٕحٖ َلْ كیٕحَٗ ٍح «هِٕٖ طـٌیّ ٔ طٕنیي» َخيیيِ حٓض.
حٍٓطٕ حكٔخّ ٍح رّطـٌیّ ط٘زیّ کَىِ، ٕ ـ اؽَبً:
ٔ كَم يیخٌ آٌ ىٔ ٍح حیٍ ىحَٔظّ حٓض کّ ىٍ ؿٌح ،يخىِ ٔ ٍٕٛص آٌ َْ ،ىٔ
رّػُٕحٌ ريل يخ یظلهم ىحهم ريٌ ٔ ؿِء آٌ يَٕٗٗي ،ح ّيخ ىٍ حكٔخّ ،كٕحّ طُٓخ
ٍٕٛص يلّٕٔ ٍح يٗگیََيَّ ،يخىِٖ آٌ ٍح ٔ .حكٔخّ ٍح ّٓ َٗ ١رخٗي:
حنق ـ يلّٕٔ رّىٍؿّٖ حُ ٗيص رَٓي کّ رظٕحَي رَ هً ٍٕٜحطٗ ػٕ٠
كْکُُيِ ،ؿهزّ یخري.
د ـ يیخٌ يلّٕٔ ٔ ػ ٕ٠كْکُُيِ ،حهظالف رخٗي .يؼالً ىٓض كَحٍص
حؿٔخيٗ ٍح كْ يٗکُي کّ ىٍؿّٖ كَحٍص آٌْخ رَحرَ رخ ىٍؿّٖ كَحٍص هٕى
ىٓض َزخٗي.
ؽ ـ حیٍ حهظالف ،آٌچُخٌ ُیخى َزخٗي کّ يٕؿذ كٔخى ػ ٕ٠گَىى.
كْ ي٘ظَک يخ ٍح رّػخنى حىٍحک يٗک٘خَي، ؽٌ هْوک:
كْ ي٘ظَک ٍح ػ ٕ٠رّهَ ٕٜٗٛیٔضَ ٔ ،یِ هٕى ،كْ ًٗ٘ٗ َزخٗي ،رهکّ
كْ ي٘ظَک ػزخٍص حٓض حُ ١زیؼض ي٘ظَک يیخٌ ًّْٖ كٕحّ .ىٍ َظَ حٍٓطٕ
حكٔخّ هِٕٖ ٔحكيٖ حٓض ،ىحٍحٖ ١زیؼض ٔیژِ کّ رَحٖ ْيفْخٖ يؼیُٗ ىٍ پُؾ
ػ ٕ٠كٔٗ طؤیى ٗيِ حٓض َْ ٔ .ػٍ ٖٕ٠ح ػًم يؼیُٗ حٓض .ح ّيخ كْ ي٘ظَک
ػزخٍص حٓض حُ هِٕٖ حىٍحک ،رٍّٕٛص ػخو آٌ ،کّ ٔظخیق ُیَ ٍح رّػٓيِ ىحٍى:
ٔ ـ حىٍحک يلٕٔٓخص ي٘ظَک.
ٕ ـ حىٍحک يلٕٔٓخص ػَ( ٟٗيؼالً :آٌ ٗوٓ ٚلیيپٕٕٓ ،وَح ١حٓض)
ٖٔٔ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
ٖ ـ حىٍحک حىٍحک (يؼالً :يخ طخٍیکٗ ٍ ح رّٔٓیهّٖ ىیيٌ ىٍک يٗکُیىَّ ،حُ آٌ
كیغ کّ ىیيٌ حٓض ،رم حُ آٌ رخرض کّ حىٍحک حٓض).
4ـ كَم َٓخىٌ يیخٌ يٕٕٟػخص ىٔ كْ يوظهق (يؼالً :حىٍحک يیخٌ ٓلیي گَو،
یخ ٓلیي ٗیَیٍ).
هزقیلَ :يظویهّ حُ كْ َظیـّ يٕٗٗى ٔ کخٍ هٕى ٍح پْ حُ آٌکّ يلّٕٔ
حُ كْ پُٓخٌ ٕٗى ،حَـخو يٗىْي .حیٍ کخٍ ػزخٍص حٓض حُ طکٕیٍ ٍٕٛصْخٖ کّ
هِْٕخٖ كخكظّ ىٍ هٕى َگخِ يٗىحٍى ٔ ىٍ ُْگخو َیخُ آٌْخ ٍح رّیخى يٗآٍٔى .ح ّيخ
طٌکَ ٔ یخىآٍٖٔ ػزخٍص حٓض حُ رخُ گَىحَیيٌ هخ َِٖ١کّ حُ ٔؿيحٌ ؿخیذ ٗيِ
رخٗيٍ .إیخْخ حُ َظخیؾ هِٕٖ يظویهّحَي ،یؼُٗ آٌچّ حُ حكٔخٓخص گٌٍح رخهٗ يخَيِ حٓض
ٕٓيیٍ ٔظیلّ حُ ٔظخیق ؽوکذ:
َلْ ،كَکض حٓض ٔ ،آٌ َّحُ هِٕٖ كيّ كخٛم ٕٗى ٔ َّحُ كْ ،رهکّ حُ ٕٗٓص
كخٛم آیيٕٓٗ ٔ .ص رَ ىٔ گَّٕ حٓض :یکٗ ٕٗٓص ػوهٗ کّ ًْخٌ حٍحىِ حٓض ،کّ
رّؿخَذ هیَ يیم کُي .ىیگَٖ هِٕٖ َِٔػیّٕٓٗ ،ص رٓیًٗ حٓض کّ رّٕٖٓ هیَ
ظخَْٖ يخیم ٕٗى .رَحٖ كَکض كیٕحٌ چٓخٍ حيَ ٍَٖٟٔيًَٗخیي:
ٔ ـ ٗٗء کّ كیٕحٌ هٜي آٌ کُي ٔ ٗٗء ؿیَ يظلَک رخٗي.
ٕ ـ هِٕٖ ٕٗٓحَٗ کّ ىٍ كیٕحٌ حیـخى كَکض کُي ،رّٕٖٓ ٗٗء يطهٕد.
ٖ ـ كیٕحٌ کّ رّؿخَذ آٌ ٗٗء كَکض کُي.
4ـ ػ ٕ٠ؿًٔخَٗ کّ رّٔٓیهّٖ آٌ ،هٕحٖٕٗٓحَٗ ،كیٕحٌٍح رّكَکض ىٍآٍٔى.
كکَ پٌیََيِٖ ٍٕٛص يؼوٕالص حٓض. كکو:
چُخٌکّ كْ پٌیََيِٖ ٍٕٛص يلٕٔٓخص حٓض .كکَ َیَٖٔ حٓض رخنوِٕ ،کّ پْ حُ
طل ّکَ كؼهیض یخري .حُ حیٍٍٔ رّطًخو يؼُٗ ئظوم حُ ؿٔي رخٗي ٔ .آٌ هِٕٖ حٓض کّ
رّآٌ ٔٓیهّ يخْیض َْ چیِ ٍح ىٍک يٗکُیى ،ىٍكخنٗ کّ رّٔٓیهّٖ حكٔخّ كو٢
ؿُزّْخٖ يخىٖ آٌ يخْیض ٍح ىٍک يًَٗخثیى.
حٍٓطٕ يٗگٕیي ىٍ َلْ ىٔ ػَُٜ ػول كؼبل ّ ػول هٌلؼل:
يظًخیِ حٓض ٔ كَم يیخٌ آٌْخ يخَُي كَم يیخٌ يخىِٖ حٓض کّ حُ آٌ حٗیخء طکٕیٍ
يٗیخرُي ٔ ػهض كخػهٗ کّ حٗیخء ٍح پيیي يٗآٍٔى" .ژیهٌٕٔ حیظٍْخََٖ" كیهٕٔف هٌَ
َُٕىِ كَحَٕٖٔ َظَیّٖ حٍٓطٕ ىٍرخٍِٖ ػوم ٍح ريیٍ ٗکم هال ّٛيٗکُي:
ٔ ـ ىٍ َْ يٕؿٕى ١زیؼٗ یخ يُٕٜػٗ ،ػُ َٖٜحٓض کّ يخىِٖ آٌٍح ط٘کیم
يٗىْي ٔ ،ػُ َٖٜحٓض کّ ٍٕٛص آٌٍح .ػُ َٜحٔل رخنوِٕ ٔ ػُ َٜىٔو رخنلؼم،
ٔٔ4 كکًض یگخَّ
هبثؼلالطجیؼخ
ىحَٔظیى کّ "حٍٓطٕ" يٗگٕیيْ :يكٗ کّ حَٔخٌ رّٕٖٓ آٌ ىٍ طکخپٕ حٓض،
يؼَكض حٓض ٔ .حیٍ يؼَكض ؿِ رّػهم کهٗ َزخٗي .چٌٕ آىيٗ روٕحْي كویوض
طَىیيَخپٌیَ ،یؼُٗ يٕؿٕىٖ رًخْٕ يٕؿٕى ٍح طؼَیق کُي ،آٌٍح ؿِ ىٍ ؿَْٕ َیخري.
حُ كویوض ؿَْٕ کّ رگٌٍیىَْ ،چّ ْٔض ٔؿٕىٕ ٔحرٔظّ رّؿَْٕ حٓض ،یخ ٛلض
ؿَْٕ حٓض ،یخ آٌکّ ي٠خف رّؿَْٕ حٓض ٔ یخ حُ ىیگَ يوٕالص ػَٟیّ.
ؿَْٕ يُؤى رّّٓ هٔى حٓض :يلٕٔٓخص حُنٗ (کٕحکذ) يلٕٔٓخص كخَٗٔ ،
ؿیَ يلٕٔٓخص .ىٍ حیٍؿخ "حٍٓطٕ" رخٍٖ ىیگَ رّئؤنّٖ ُيؼُم حكال ٌٕ١يٗپَىحُى
ٔ ٔؿٕى ُيؼُم ٍح رّػُٕحٌ ؿٕحَْٖ هخیى رًّحص حَکخٍ يٗکُي .پْ ٔكيص کخثٍٔ ،
يلخْیى ٍیخ ٟٗؿٕحَْ َیٔظُي ٔ .ىٍ ػخنى طـَرّٖ كٔٗ ،كویوظٗ ؿِ حٗیخٖ ؿِثٗ
ٔٔ۳ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
َیٔض؛ ٔنٗ ُْگخيٗ کّ يخ حیٍ حٗیخٖ ؿِثٗ ٍح يالكظّ يٗکُیى ،يظٕؿّ يٕٗٗیى کّ
ىٓظّٖ حُ آٌ ْخ طلض یک ٛلض ي٘ظَک هَحٍ ىحٍَي ٔ .كویوض حیٍ ٛلض ي٘ظَک
کىطَ حُ كویوض هٕى ٗٗء َیٔض .پْ يلخْیى کهٗٓ ،خهظّٖ ػوم يخ َیٔظُئ ،نٗ يخَُي
ُيؼُم حكال ،َٕٗ١كوخین هخیى رًّحص ْى َیٔظُي ،رهکّ ٔؿٕىٗخٌ هخیى رّٔؿٕى حكَحىٖ
حٓض کّ حیٍ يلخْیى ٛلض آٌْخ ٔحهغ يَٕٗٗي.
حٍٓطٕ ىالیم ُیخىٖ ؿٓض حػزخص ٔؿٕى هيح حهخيّ يٗکُي کّ رو٘ٗ فلا:
حُ آٌ ىٍ يزلغ «يلَک حٔل» گٌٗض .حؿًخل روٖ ىیگَ حُ حىنّٖ حٔ چُیٍ حٓض:
ٔ ـ ٔؿٕى هٕرٗ ،کّ ٔؿٕى هٕدطَ ٍح حیـخد يٗکُي.
ٕ ـ ػخنى ىحٍحٖ ػهض ؿخیٗ حٓض.
ٖ ـ ٍإیخْخٖ يخ ٔ ؿَحیِ كیٕحٌ.
4ـ ًّْچیِ ،ؿِ ُيخٌ ٔ طـییَ كُخء َٕٗي .طُٓخ طـییَ يظٜم ،كَکض ىٍ يکخٌ
حٓض ،طُٓخ كَکض يظٜم ىٍ يکخٌ ،كَکض ىٍٖٔ حٓض ،پْ رخیي كَکض ىٍٖٔ ٔ
حُنٗ ٔؿٕى ىحٗض رخٗي ٔ كَکض ىٍٖٔ ـ حُنٗ حيکخٌ َیخري يگَ ريیٍ َٗٔ:١
ٔ ـ ؿَْٕ حُنٗ یخكض ٕٗى.
ٕ ـ رَ حیٍ ؿَْٕ حُنٗ حٓض کّ كَکض ٍح حیـخى کُي ٔ ،حیٍ کخٍ حُ ُيؼُم
حكالٓ َٕٗ١خهظّ َیٔض.
ٖ ـ کخكٗ َیٔض کّ ؿَْٕ ٍح هيٍطٗ رَ حیـخى كَکض رخٗي ،رهکّ رخیي حیٍ هيٍص
ىٔحو ْى ىحٗظّ رخٗي.
4ـ َ٘خیي کّ حیٍ ؿَْٕ رخنوِٕ رخٗي ،رهکّ رخیي رخنلؼم رخٗي.
۳ـ رخیي حیٍ ؿَْٕ ؿیَ يخىٖ رخٗيُ ،یَح گلظیى کّ حُنٗ حٓض.
حهظالف يیخٌ َلْ حَٔخٌ ٔ َلْ كیٕحٌ افالم:
طُٓخ ىٍ حیٍ َیٔض کّ آىيٗ ىحٍحٖ حكٔخّ ٔ كخكظّ حٓض ،رهکّ حُ حیٍ ؿٓض حٓض کّ
َلْ حَٔخٌ هخىٍ حٓض ٍٕٛي٘ظَک يیخٌ حٗیخٖ يظـخَْ ٍح ىٍک کُي ٔ .حُ يیخٌ
پيیيِْخٖ يظـیَ ١زیؼض ،كوخین ؿخٔیي ٔ حريٖ ٍح ىٍیخرئ .یژِگٗ حَٔخٌ ىٍ حیٍ
حىٍحک حٓض کّ رّحٔ هيٍص يؼَكض «کهیخص» ٔ ٕٔٛل رّك٠یهض ٔ كکًض يٗىْي.
َْیک حُ حػ٠خٖ ؿٔى آىيٗ ٍح ٔظیلّٖ يو ٕٜٗٛحٓض ،حُ چ٘ى ىیيٌ ٔ حُ
گٕٕ ُٗیيٌَ ٔ .یِ آىيٗ ٍح کالً ٔظیلّٖ حٓض کّ رخیي ُٗخهظّ گَىى .حَٔخٌ ٍح
ؿُزّٖ َزخطٗ ،ؿُزّٖ كیٕحَٗ ٔ ؿُزّٖ ػوالَٗ حٓضٔ .یژِگٗ حَٔخٌ ىٍ حیٍ َیٔض کّ
ىٍ ؿُزّ ٖ َزخطٗ هٕى َُيگٗ کُيُ ،یَح كیٕحٌ ٔ َزخص َیِ ىٍ حیٍ َُيگٗ رّحٔ
ٔٔ۶ كکًض یگخَّ
َٗیکحَيَ .یِ ىٍ كٔخّ رٕىٌ َیٔضُ ،یَح ىٍ حیٍ َُيگٗ كیٕحٌ رخ حٔ َٗیک
حٓض .پْ ٔیژِگٗ حَٔخٌ ىٍ ؿُزّٖ ػوالَٗ حٔ حٓض .رُخرَحیٍ حَٔخٌ ًَٗطٕحَي
ٔظیلّٖ ٔحهؼٗ هٕى ٍح حَـخو ىْي ،يگَ ٔهظٗ کّ ىٍ ؿُزّٖ ػوالَٗ هٕى َُيگٗ کُي.
ٔ ًْیٍ َُيگٗ حٓض کّ حٔ ٍح رّهیَ ٔ کًخل ًٌٍُْٕ يٗگَىى.
آىيٗ چگَّٕ يٗطٕحَي حُ حیٍ َُيگٗ رَهٍٕىحٍ ٕٗى؟ ـ
ىٍ يَطزّٖ حػالء َُيگت َظَٖ هَحٍ ىحٍى ،یؼُٗ َُيگت ػوالَت کّ =
ىحٍَيِ ٖ آٌ ًْٕحٍِ ریخَيی٘ي ٔ ًحص هٕى ٍح ریخري .کّ يَىو ػخىٖ ريیٍ ىٍؿّ ََُٓي.
طُٓخ گَْٔٗ حُ َوزّگخٌ ٔ كَْیوظّگخٌ ،کّ حُ َٗحی ٢هخ ٙرَهٍٕىحٍحَي ،يٗطٕحَُي
رّآٌ رَُٓي .حُ حیٍ يَطزّ کّ رگٌٍیى ،يَطزّٖ ىیگَٖ حٓض .آٌ يَطزّٖ َُيگٗ
يؼظيالَّ يٗرخٗي .حیٍ َُيگٗ ٍح ػوم ٍْزَٖ يٗکُي ٔ َْکْ يٗطٕحَي هٕى ٍح
يًٕ٘ل آٌ ٓخُىَْ .کْ ىٍ َُيگٗ ػًهىت هٕى ىٓظوٕٕ حكَح ٔ ١طلَی ٢حٓض ٔ َْ
ك٠یهظٗ كي حػظيحل يیخٌ حكَح ٔ ١طلَی ٢حٓض .يؼالً ک َََو كي حػظيحل حَٓحف ٔ حئخک
حٓض ٔ ٗـخػض كي حػظيحل طٍٕٓ ٔ ُؿزٍ .ػخهم کٔٗ حٓض کّ حُ ىٔ ؿخَذ حكَحٔ ١
طلَی ٍٖٔ ٢گَىحَي ٔ َ١ین حػظيحل رَگِیُيَٓ .حَـخو« :ك٠خیم حهالهٗ ،ك٠خیم
ُٗخهظّ ََٕ٘ي ،يگَ حیٍکّ رٍّٕٛص ػخىص ىٍ آیُي».
ػَٔص ،يخنکیض ٔ هخَٕحىِ رَحٖ فبًْاكٍ ّ كّلذ:
َْ حَٔخَٗ ٍَٖٟٔحٓض .هخَٕحىِ یک ٔحكي حؿظًخػٗ حٓض کّ حَٔخٌ رئٌ آٌ
ًَٗطٕحَي َُيگٗ کُي ٔ .هخَٕحىِ هٕٕروض َوٕحْي رٕى ،يگَ حیٍکّ ٌُ َٗیک يَى
ٔ يطیغ حٔ رخٗي ٔ ،كََُيحٌ حُ پيٍ ٔ يخىٍ كَيخٌرَىحٍٖ کُُي ٔ حی٘خٌ ٍح گَحيٗ
ىحٍَي ،رَ پيٍ ٔ يخىٍ ٔحؿذ حٓض کّ كََُي هٕى ٍح طَریض کُي ٔ حٓظؼيحىْخٖ حٔ ٍح
رخٍٍٔ ٓخُى .حٍطزخ ١يیخٌ آهخ ٔ هخىو ،چٌٕ حٍطزخ ١يیخٌ آهخ ٔ رَىِ حٓض .رَىِگٗ
حيَٖ ١زیؼٗ ٔ ٍَٖٟٔحٓض ،ح ّيخ "ْهُْٗخ" يهظٗ ْٔظُي کّ َزخیي رّرَىِگٗ ریخكظُي.
كکٕيض حيَٖ ٍَٖٟٔحٓضُ ،یَح حَٔخٌ كیٕحٌ حؿظًخػٗ حٓض ٔ ٓؼخىص حٔ
ىٍ حیٍ َُيگٗ حؿظًخػٗ حٓض .كکٕيض رخیي ٍَٟٔیخص َُيگٗ حٔ ٍح ىٍ حهظیخٍٕ
گٌحٍى ٔ حٔ ٍح رَحٖ ٕٔٛل رّٓؼخىص یخٍٖ کُي .حُ ٔحؿزخص كکٕيضْخ حیٍ حٓض کّ
آگخْٗ حُ طٕحٌُ ؿٔى ٔ ػوم ٍح ىٍ حكَحى هٕى ٍٗي ىُْي .طخ ًّْ يٜيحم «ػوم ٓخنى
ىٍ ريٌ ٓخنى» گَىَيَٕ .ع كکٕيض پخىٗخْٗ رخٗي ،یخ حٍیٔظٕکَحٓٗ ،یخ ىيٕکَحٓٗ ٔ
ؿًٍٕٖٓ؛ كَم چُيحَٗ َیٔض .يٓى آٌ حٓض کّ ىٔنض َلغ ػخيّٖ يَىو ٍح طلون
رو٘ي .ؿزخٍیض حُ َخپخیيحٍطَیٍ گَّْٕخی كکٕيض حٓضَٓ .کٕد ٔ َخرٕىی
ٔٔ۰ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
«ُلٌیَن» ()HhoohqlTp
ىٍٔحٌ ٓیٜي ٓخنّٖ پْ حُ حٍٓطٕ ،حُ كظٕكخص حٓکُيٍ گَكظّ طخ إٓٗدْخٖ
ىحههٗ ىٍ یَٕخٌ ٔ حَظوخل ػهٕو ٔ كکًض رّحٓکُيٍیّ ،طخ ػٓي يیالى ئیق ،رّػَٜ
«ْهُیٔى» يؼَٔف حٓض کّ كَُْگ ،يؼظويحص ٔ كهٔلّٖ هخ ٙهٕى ٍح پٍَٔیي
چُخٌکّ ىٍ رَهٗ ُيیُّْخ َ٘خٌ ىُْيِٖ پٍْكض ٔ پیٍٖكض ٔ حكٕل ٔ كظَص ٔ
ٗک ٔ حنظوخًْ ٔ ١ـٕٗٗ حٓضٔ .یژِگٗ «ْهُیٔى» آٌ رٕى کّ يَُْخ يیخٌ کٍْٕ٘خ
ٔ كَُْگْخٖ گَٕخگٌٕ ٍح حُ ریٍ رَى .پیٖ حُ حیٍ یَٕخَْٗخٍٔ ،يْٗخ ،يَْٖٜخ،
رخرهْٗخٍْٖٕٓ ،خ َْ ...یک ،هيح ،یخ هيحیخٌ هٕى ٍح ىحٗظُي.
حکٌُٕ كَُْگْخٖ يوظهق ىٍ رٕطّٖ رٍِگ ٔ ٓلَآيیِ حُ حَيیّْ٘خٖ ىیُٗ،
كهٔلٗ ٔ ػهًٗ ىٍ آيیوظُي ٔ ٍكظّ ٍكظّ هيحیخٌ َٗهٗ َیِ ىٍ َْٗٓخٖ یَٕخَٗ ٔ
ٍٔيٗ پَٓظیيِ ٗيَي ،يٌحْزٗ طخُِ ٗکم یخكض ٔحنظوخْ١خ ٔ ًْـْٕٗٗخ يیخٌ حىیخٌ ٔ
يٌحْذ يوظهق رّٔؿٕى آيي .رٔیخٍٖ حُ يَىو ىٍ يٍٕى كهٔلّٖ َُيگٗ هٕى رّطَىیي
ٔ ىٔ ىنٗ حكظخىَي ٔ ٗک يٌْزٗ ،گٔم كَُْگٗ ٔ ريریُٗ ًّْؿخ ٍح كَح گَكض.
يٗگلظُي« :ىَیخ پیَ ٗيِ حٓض».
ىٍ يـًٕع ،كهٔلّٖ ىٍٔحٌ «ْهُیٔى» چُيحٌ حٛیم ٔ َٕآٍٔ َزٕى .كهٔلّٖ
یَٕخٌ رؼي حُ حكال ٔ ٌٕ١حٍٓطٕ ،يکخَض هٕى ٍح حُ ىٓض ىحى ٔ حُ آٌ ًٍِٖٔ
ٗخيوٗ کّ رّآٌ ٍٓیيِ رٕى ،آُْگ رخُگ٘ض ًَٕى .حُ ئخثم حٓخٓىت ١زیؼٗ ٔ
يخٍٔحءحنطزیؼّ ٍم رَطخكض ٔ رّئخثم ػخىٖ ٔ ٍُٔيَِ پَىحهض .ىیگَ حكالٔ ٌٕ١
حٍٓطٕٖ طخُِٖ پیيح َ٘يَي .رّ ٍٕ١کهٗ ًّْٖ کْٕٖٗخ ىٍ ّٓ ئؤنّٖ حٓخٓٗ
هالٗ ّٛي :ئخثم يُطن١ ،زیؼض ٔ حهالم .رخٍٖ ىیگَ گَحیٖ رّحَيیّْ٘خٖ
ٓوَحَ٘ ٗ١خٌ ىحىِ ٗي ٔ ئخثم حهالهٗ يٍٕى طٕؿّ هَحٍ گَكض ٔ آيُِْٕخ ىٍ ؿٓض
ٍْخیٗ رَ٘ حُ يَگ ٔ طؤکیي ػًيِ رَ هٕٗزوظٗ كویوٗ ٔ ٍحِْخٖ رّىٓض آٍٔىٌ آٌ،
طًَکِ یخكض .رّچُي ًََّٕ حُ حیٍ ٍَٔيْخٖ كهٔلٗ َگخْٗ يٗحَيحُیى:
ٔٔ۴ كکًض یگخَّ
ُْگخيٗ کّ كکیى حكٔخّ َیخُ کُيًْٕ ،حٍِ ریٖ حُ آٌچّ يٗگیَى ،يٗىْي؛
ُیَح ٖٔ حُ گُـٗ کّ ىٍ ٔؿٕى هٕى ىحٍى ،یؼُٗ گُؾ حٓظـُخء ٔ رَٗیخَُٖٛ ،ف
َظَ کَىِ ٔ حظٓخٍ َیخُ ًَٕىِ حٓض .رٓظَیٍ ٍحِ رَحٖ رَٗیخُٖ ،حَئهظٍ يخل
َیٔض ،رهکّ کى کَىٌ َیخُ حٓضٍ .حُ هٕٗزوظٗ حیٍ َیٔض کّ ْیچگخِ ىٓض َیخُ
رّچیِْخٖ کّ ًَٗطٕحَیى رَ آٌْخ ىٓض یخریى ،ىٍحُ َکُیى.
ٔهظٗ کّ يٗگٕیى نٌص ؿخیض َُيگٗ حٓض ،يوٕٜىو نٌص کٔخَٗ کّ ًَٗطٕحَُي رَ
ٕٗٓحص هٕى نـخو َُُي ،یخ نٌحص ؿًٔخَٗ َیٔض؛ رٔیخٍحَي کٔخَٗ کّ يٌْذ يَح
ىٍَیخكظّحَي ،يوٕٜى يٍ حُ نٌصَ ،يحٗظٍ ىٍى ؿًٔخَٗ ٔ حٟطَحد ٍٔكٗ حٓض.
حَيٍُ حپیکٍَُّٕٔ ،يگت ىٍٔ حُ ْیخْٕ رٕى ،نٌح حپیکٍٕیخٌ رَ ػکْ ٍٔحهیخٌ،
رّٓیخٓض ٔ حؿظًخع ػالهّٖ َ٘خٌ َيحىَي .رخؽ حٔ رخ َٕػٗ هخَّٖ حٗظَحکٗ هخرم
يوخیّٔ حٓض .پْ حُ حپیکٍّٕٔ ،رٔیخٍٖ حُ پیَٔحٌ حٔ رّنٌحص ٔ طًظغ َلٔخَی ریٖ
حُ كي پخٖ كَ٘ىَيٗ .ؼخٍ حی٘خٌ «ىو ٍح ىٍیخد!» رٕى.
کلجیْى
گٕیُي "ٓوَح ٍُٖٔ "١کُخٍ ىکّٖ حیٔظخى ٔ رّحؿُخّ گَٕخگَٕٗ کّ يٗكَٔهض،
َظَ حَيحهض .پْ حُ نوظٗ طؤيم گلض« :چّ رٔیخٍ چیِْخٖ کّ يٍ َیخُ َيحٍو!» حیٍ
گلظّ ٍح يٗطٕحٌ ٗؼخٍ "کهزٗ يَ٘رخٌ" ًَٗى .حیٍ يکظذ كئى ٓٓٓ 4خل پیٖ حُ
يیالى طٕٓ ٢یکٗ حُ ٗخگَىحٌ ٓوَح" ١آَظِٔظُِِْ" ( 4۳۳ـ ، ٖ۰۳م.و) رّٔؿٕى آيي.
حٔ رّٔیژِ ٗیلظّٖ هُخػض ٓوَح ١رٕى" .آَظِٔظُِِْ" ىٍ هخَٕحىِٖ طٕحَگَ رّىَیخ آييِ
رٕى ،ح ّيخ ٓیخٓض َخػخىالَّٖ کّ ىٍ يٍٕى ٓوَح ١حػًخل ٗي ،چُخٌ َلَطٗ ىٍ حٔ پيیي
آٍٔى کّ حُ يوخو ٔ يُٜذ حؿظًخػٗ هٕیٖ ىٓض ک٘یي ٔ ،رَحٖ َُيگٗ رّيیخٌ
کخٍگَحٌ ٍكض ٔ ىٍ گّْٕٗخ ٔ کُخٍ کٕچّْخ رّطؼهیى كهٔلّٖ هٕیٖ يٗپَىحهض.
آٌچّ حٔ طزهیؾ يٗکَى «َْؽ ٔ يَؽ يويّ» رَحٖ رخُگ٘ض رّ١زیؼض رٕى.
کهزیخٌ يؼظوي رٕىَي کّ هٕٗزوظٗ كویوٗ ىٍيٕحْذ ظخَْٖ چٌٕ طـًالص يخىٖ،
هيٍص ٓیخٓٗ ،یخ طُيٍٓظٗ َیٔض .هٕٗزوظت كویوٗ حیٍ حٓض کّ حَٔخٌ هٕى ٍح حُ هیي
ٔ رُي حیٍ چیِْخٖ حطلخهٗ ٔ گٌٍح ٍْخ ٓخُى .چُیٍ هٕٗزوظٗ يٗطٕحَي ىٍ ىٓظَّ
ًّْگخٌ رخٗي ،هٕٗزوظت کّ ٔهظٗ رّىٓض آيي ،ىیگَ ْیچٔهض حُ ىٓض ًٍَٗٔى.
يٍٕ٘ٓطَیٍ کهزیخٌ "ىیٕگُْ" (ىیٕؿخَْ ٕٔ 4ـ ٖٕٖ ،م.و) رٕى .حٔ يظٕني
ٓیُٕپ ،ىٍ کُخٍ ىٍیخٖ ٓیخِ رٕىٗ ،خگَى "آَظِٔظُِِْ" حُ ٗخگَىحٌ ٓوَح ١رٕى کّ ىٍ
ٕٔٔ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
ُهًٗ يُٗیٔضُْ .گخيٗ کّ رَحٖ َؤظیٍرخٍ هيو ىٍ ييٍّٖٓ "آَظِٔظُِِْ" َٓخى ،حُ
آٌؿخ کّ چٌٕ ٓگٗ ىٍِٔگَى يًَٕٗى ،حُ ٖٔ هٕحٓظُي کّ آٌؿخ ٍح طَک کُي ،ح ّيخ
ىیٕؿخَْ ىٍ يخَيٌ حَٛحٍ ٍُٔیي ٔ گلض :يًکٍ حٓض يٍ يخَُي ٓگٗ ىٍِٔگَى
رَّظَآیىٔ ،نٗ كهٔلّ ٍح ىٔٓض ىحٍو ٔ حُ آٌ ىٓض رَىحٍ َیٔظى.
"ىیٕؿخَْ" ىٍ ييٍّٖٓ "آَظِٔظُِِْ" يخَي ٔ طلٜیم ػهٕو کَىٔ ،نٗ رّهخَ١
ٟٔغ ظخَْٖ ٔ ٓ َُ١هٕک ٔ ٍكظخٍٕ رّ«كیهٕٔف کهزٗ» نوذ یخكض .حٔ حُ يخل
ىَیخ ٍىح ،ػٜخ ٔ کیّٔ َخَٗ ریٖ َيحٗض .حرظيح یک ظَف ٓلخنیٍ ىحٗض کّ رخ آٌ آد
يَٕٗٗیي ٍُٖٔ .يظٕؿّ ٗي کّ يٗطٕحَي ىٔ کق ىٓض هٕى ٍح رٓى آٍٔىِ ٔ رّآٌ
ٔٓیهّ آد رُٕٗيًْ ،یٍ کخٍ ٍح ْى کَى .حُ آٌ نلظّ رّرؼي آٌ ظَف ٓلخنیٍ ٍح َیِ
ىٍٔ حَيحهض ٔ هٕى ٍح رّکهٗ آُحى ٔ ٍحكض کَى .رُخرَحیٍ حٔ هٕٗزوضطَیٍ ٗوٚ
رٕى ٔ ٍرٕىٌ هٕٗزوظٗ حٔ کخٍٓخىِٖ َزٕى.
گٕیُي حٓکُيٍ يوئَٗ آٍُٖٔ ىیيٌ ىیٕؿخَْ ٍح ىحٗض؛ طخ حیٍکّ ٍُٖٔ رََٓ
چًّ٘ ٖ حٔ ٍح يالهخص ًَٕى .ىیٕؿخَْ نلظخطٗ هزم ،حُ حیٍ چًّ٘ آد َٕٗیيِ ٓپْ
ىٍکُخٍ آٌ كًخو آكظخد گَكظّ رٕى .حٓکُيٍ رَ ىیٕؿخَْ ٔحٍى ٗي ،هٕىٍح يؼَكٗ
ًَٕى؛ «ىیٕؿخَْ» رخهٌَٕٓىٖ گلضَْ« :کٗ ْٔظٗ رخٕ!»
حٓکُيٍ گلض« :حُ يٍ طوخٟخٖ رکٍ!»
«ىیٕؿخَْ» گلضٓ« :خیّحص ٍح حُ َٓو رَىحٍ طخ آكظخد رَيٍ رظخري!»
حٓکُيٍ ىٍكخنٗ کّ هٕىٍح رّکُخٍٖ يٗک٘یي ،حُػًن ؿخٌ آْٗ رَک٘یي ٔ گلض:
«ىٍ طًخو ؿٓخٌ كو ٢حٔ ٍح هٕٖطَ حُ هٕى یخكظى!»
يیخٌ ىیٕؿخَْ ،آَظِٔظُِِْ ٔ ٓوَحٗ ١زخْضْخٖ ُیخىٖ ٔؿٕى ىحٗض َّْٓ .يؼظوي
رٕىَي کّ «آؿخُ كکًض ،هٕىُٗخٓٗ حٓض ».ح ّيخ "آَظِٔظُِِْ" حُ ٓوَح ١یکهيو ؿهٕطَ
رَىحٗض ٔ ىیٕؿخَْ گخوْخٖ رٔیخٍ كَحطَ حُ آَظِٔظُِِْ ٍكضٓ .وَح ١يٗگلض:
«هٕىٍح رُ٘خّ»؛ "آَظِٔظُِِْ" گلض« :هٕىٍح رُ٘خّ طخ رَهٕى طٔه ٢یخرٗ»
ىیٕؿخَْ يٗگلض« :رکٕٕ طخ رّهٕی٘ظٍ رّکهٗ رٗحػظُخء رخٗٗ» يٗگلض ٓزذ
ًّْٖ َخٍحكظْٗخ ٔ ىػْٕٖخ ًْیٍ "هٕی٘ظٍ" حٓضًْ .یّ٘ يٗگلض «ریخثیي
ٓکّْخٖ هٕى يخٌ ٍح ػٕ ٝکُیى».
حٔ كََُي کخٍيُي َٟحدهخَّ رٕى ،پيٍٕ رّؿَو طَٜف ىٍ ٌُٔ ٓکّ،
َُيحَٗ گ٘ظّ رٕى ،هٕى ٖٔ َیِ رّؿَو ًْيٓظٗ ىٍ ؿُخیظٗ حُ ُحىگخْٖ ٍحَيِ ٗيِ
ٕٕٔ كکًض یگخَّ
رٕىُْ .گخيٗ کّ يوخيخص َٗٓ حٔ ٍح يلکٕو کَىَي کّ رخیي حُ ٓیُٕپ هخٍؽ ٕٗى،
هطخد رّآٌْخ گلض« :يٍ َیِ ًٗخ ٍح يلکٕو يٗکُى کّ ىٍ ٓیُٕپ رًخَیي».
ىیٕؿخَْ ُرخٌ کُخیّآيیِ ىحٗض ٔ آُحىٖ هٕى ٍح رخ ْیچچیِ يؼخيهّ ًَٗکَى.
يٗگلض :طٔه ٢رَ هٕی٘ظٍ آُحىٖ ٔحهؼٗ ٔ کٕطخِطَیٍ ٍحِ رّهٕٗزوظٗ حٓض.
يٗگلض :حٍٓطٕ ٔهظٗ ٛزلخَّ يٗهٍٕى کّ ٗخِ ٍح هٕٕ آیي ،ح ّيخ ىیٕؿخَْ ٔهظٗ
ٛزلخَّ يٗهٍٕى ،کّ ىیٕؿخَْ ٍح هٕٕ آیي».
ىٍ حُحء طيٍیْ كهٔلّ ،كو ٢رّىٍیخكض یک ٔػيِ ؿٌح حکظلخء يٗکَى.
ىٍ يـًٕع ،حٕٛل حٓخٓٗ کهزیخٌ رَ ّٓ پخیّ حٓظٕحٍ رٕى :حيُیض هخ ،َ١آُحىٖ،
ٓخىِگٗ .کهزیخٌ يؼظوي رٕىَي کّ يَىو َزخیي َگَحٌ َُيگٗ ٔ ٓاليض هٕى رخُٗي ،كظٗ
ىٍى ٔ يَگ ْى َزخیي کٔٗ ٍح ىنٕحپْ کُي ٔ َیِ َزخیي هٕى ٍح رخ حَئِ ىیگَحٌ آُحٍ
ىْیى ...حئَُِ رّحیٍ َُ١كکَ «رٗػخٍٖ ٔ رٗهیخنی» گلظّ يٕٗٗى.
هّاهیْى ()scrllTp
کهزیٌٕ ىٍ پیيحیٖ كهٔلّٖ ٍٔحهٗ کّ ىٍ كئى ٓخل ٖٓٓ پیٖ حُ يیالى ىٍ آطٍ
َٕ٘ ٔ ًَخ یخكض ،يٕأػَ رٕىَي .يٌْذ كهٔلٗ ٍٔحهٗ يلٕٜل كکَٖ یک كیهٕٔف
َیٔض ،رهکّ ىٍ ٕ١ل ُيخٌ طکٕیٍ یخكظّ ٔ رّکًخل ٍٓیيِ حٓض .حیٍ يکظذ ىٍ ػَٜ
ىٔنضيَىحٌ حَٔخٌگَحٖ ٍٔحهٗ چٌٕ "ٓیٌَٔٔ" ( ٔٓ۶ـ ٖ ، 4م.و) "حپیکظیظّٕ"
(ٓ ۶ـ ٕٓٔ يیالىٖ) َ٠ؾ گَكض ٔ ىٍ ىٍٔحٌ "يخٍکّٕ آٍٔنیّٕ" حيپَحٍٔ ٍٕ١و
(ٕٔٔ ـ ٓ ٔ۴رؼي حُ يیالى) ٔ "ٓیُکخ نٕکیّٕ آَخیّٕ" ( 4پیٖ حُ يیالى ـ ۶۳پْ
حُ يیالى) ىٍ ٍٔو رّحٔؽ طَهٗ ٍٓیي ٔ ىٍ كَُْگ ٍٔيٗ حُ حًْیض ُیخى رَ هٍٕىحٍ
گَىیي .ىٍ يیخٌ ٍٔحهیٌٕ "ٓیٌَٔٔ" یک َٓ ٔ گَىٌ حُ ًّْ رخالطَ َ٘خٌ يٗىْي.
حٔ هطیزٗ طٕحَخ ٔ ٓیخٓظگَ رَؿٔظّ رٕى.
رخ آٌکّ ٓیٌَٔٔ كیهٕٔف رٍِگ رًّٗخٍ ًٍَٗٔىٔ ،نٗ طؤػیَ ٔ َلًٕ ػًین رَ
يظل ّکَحٌ ىَیخ ىحٗظّ حٓض .كهٔلّٖ ٖٔ كهٔلّٖ حنظوخ ٗ١رٕى کّ حُ رٓظَیٍ َظَحص
حَٔخٌىٔٓظخَّ گهچیٍ ٗيِ رٕىَ .ؤظیٍ ُٓگ رُخی حػاليیّٖ ؿٓخَی كوٕم رَ٘ رّحٔ
رَ يٗگَىى ،آػخٍ حٔ پَ حٓض حُ كن َُيگی َٗحكظًُيحَّ رَحی َْ كَى حَٔخَی.
ٓیٌَٔٔ ىٍ حیٍ حيَ ي َٜحٓض کّ« :رٗػيحنظٗ ػخهزظٗ َيحٍى ،آٌچّ پٔض ٔ
كَٔيخیّ حٓضٕٓ ،ىيُي َیٔض ،كظٗ حگَ ًٗخ ط ٍٕٜکُیي کّ آٌچّ ٍح حُ حیٍ ٍحِ
رّىٓض آٍٔىِحیي يلیي حٓض».
ٖٕٔ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
ٓیٌَٔٔ طؼيحىٖ حُ آػخٍ يؼظزَ یَٕخَٗ ٍح کّ حیُک حٛم آٌْخ حُ ىٓض ٍكظّ
حٓض ،طَؿًّ ٔ َٗف کَى کّ حگَ طَؿًّْخ ٔ َٗٔف ٓیٌَٔٔ َزٕى ،يخ حکٌُٕ حُ آٌ
ًهخییَ ػظیى رَٖ٘ يلَٔو رٕىیى .حُ ىیگَٕٓ ُیزخیٗ ٔ ٓالٓض طَؿًّْخٖ
ٓیٌَٔٔ رّٕٗم ٍُٔحكٌِٔ ىٍ يطخنؼخص كهٔلٗ حَـخيیي ٔ گَِْٔخٖ يوظهق ٍح
رًّٓض كهٔلّ ٕٓم ىحى" .ؿخٌ آىحيِ" رخ يزخنـّ گلظّ« :حگَ طًخو حىٔحٍ طخٍین ؿًغ
َٕٗي ىیگَ ًَٗطٕحَُي كیهٕٔكٗ رّرٍِگٗ ٓیٌَٔٔ طلٕیم ىُْي».
ػخنى كوّحنهـش ٍٔٓٗ "طخىحیّٕ ُیهیُٔکٗ" حػالو ىحٗض« :رٍِگطَیٍ هييض
"یٕنیّٕ هی "َٜرّ طخٍین رَ٘ ،ػِل ٓیٌَٔٔ حُ هييخص ىٔنظٗ رٕىُ ،یَح حیٍ ػًم
رّٓیٌَٔٔ كَٛض ىحى کّ كهٔلّٖ هٕى ٍح رٍّٗظّٖ طلَیَ ىٍ آٍٔى».
ٓیٌَٔٔ يَگٗ ؿىحَگیِٖ ىحٗض ،حٔ ٍح رّؿَو ؿُگ رخ "پٕيپیّٕ" ػهیّ
هی ،َٜک٘ظُيٍ َٕٓ .ح حُ ريٌ ؿيح کَىَي ٔ َُٕٓٗ ىٍ ُرخَٖ كَٔ کَىَي طخ رَحٖ
ًْیّ٘ حُ گلظخٍ رخُ يخَي .ریٖطَ َٓحٌ ٍٔحهٗ رخ يَگٗ ؿىحَگیِ حُ ىَیخ ٍكظّحَي .يؼالً
"گهجخَظْ" كیهٕٔف یَٕخَٗ يظٕني آٓیخٖ ٛـیَ (ٖٓٔ ـ ٕٖٕ ،م.و) کّ حُ ٗخگَىحٌ
ٌَُٕ رٕى ٔ پْ حُ يَگ حٓظخى ،رّييص ٓٗ ٔ یک ٓخل ًٓض پیٕ٘حیٗ ٍٔحهیخٌ ٍح
رّػٓيِ ىحٗض ،رّحٍحىِٖ هٕى حُ گَُّٓگٗ ؿخٌ ٓپَى.
ٗزیّ ًْیٍ حٓض ََٕٓٗض "ٓیُکخ" حٔ يَرٗ ٔ يؼهى "ٌََٔ" حيپَح ٍٕ١آیُيِٖ
ٍٔو يوٍَ ٗيِ رٕىٔ ،نٗ َظٕحَٔض كهٔلّٖ هٕیٖ ٍح ىٍ کهّٖ آٌ ؿٕحٌ يـٍَٔ ٔ
َٓ رّْٕح ٍٕٓم ىْيُْ ،گخيٗ کّ ٌََٔ رّحيپَحٍٓ ٍٖٕ١یيٓ ،یُکخ ٍح يظٓى
رّطٕ١جّچیُٗ ػهیّ ؿخٌ هٕىٕ کَى .رَآٌ ٗي طخ يؼهى ٓخرن هٕى ٍح ئًٕو ٓخُى ،کّ
يٕكن َ٘يٓ ٔ ،یُکخ ٍح ىٍ حَظوخد ٔٓیهّٖ يَگ آُحى گٌحٗضٓ .یُکخ ٍگْخٖ ريٌ
هٕى ٍح رَیي ٔ ىٍ حػَ هََٕیِٖ رّىٍٔى َُيگٗ گلضٓ .یُکخ يٗگلض« :حَٔخَیض
رَحٖ حَٔخٌ يويّ حٓض ».حیٍ گلظّ حُ آٌ پْ ٗؼخٍ حَٔخٌ گَحیخٌ ٗي.
رُیخٌگٌحٍ يکظذ ٍٔحهٗ "ٌَُٕ" َخو ىحٗض (ٓ ٖ4ـ ٓ ، ٕ۰م.و) ٖٔ حُ حْخنٗ
(کیظیٌٕ) ىٍ هزَّ رٕى ٔ پْ حُ ٓخَلّٖ ىٍیخیٗ َٓ حُ آطٍ ىٍ آٍٔى ٔ رٍّٔحهیخٌ
پیٕٓض ٖٔ .يؼًٕالً پیَٔحٌ هٕى ٍح ُیَ ٓوق یک ٍٔحم گَى يٗآٍٔى .رًّْیٍ
هخٍٔ َ١حهٗ َخو یخكض ( Tcrlىٍ یَٕخَٗ رّيؼُٗ ٍٔحم حٓض ).يکظذ ٍٔحهٗ ىحٍحٖ
َظَیخطٗ ىٍ ٰانٓیخص ،يُطن ٔ ١زیؼیخص حٓضٔ ،نٗ ْيف ػخنٗ حٔ حهالم حٓض ،طخ
ؿخٖ کّ يٕٕٟػخص ىیگَ ٍح طخ حَيحُِٖ کّ رّحهالم حٍطزخ ١پیيح يٗکُي يٍٕى َظَ
ىحٍىٍٔ .حهیخٌ يیخٌ ظٍ ٔ يؼَكض كَم يٗگٌحٍَي ،يؼَكض ىٍ َظَ حیُخٌ رَ هالف
ٕٔ4 كکًض یگخَّ
ط ٍٕٜحٍٓطُٕٗ ،خهض کهیخص رَّیَٖٔ ػوم َیٔض ٔ َیِ رَ هالف ط ٍٕٜحكال،ٌٕ١
ُٗخهض ُيؼُم رّٔٓیهّٖ طٌکَ َیٔض ،رهکّ يؼَكض رّٔٓیهّٖ كٕحّ ػخیي يٕٗٗى ٔ
حكٔخّ حٓخّ يؼَكض حٓض ٔ آٌ ػزخٍص حٓض حُ حىٍحک ،كکى ٔ طؤکیي.
ىٍ يٍٕى ١زیؼض َظَیّٖ ٍٔحهیخٌ رخ َظَ حپیکٍٕیخٌ كَم کهٗ ىحٍىٍٔ .حهیخٌ
يٗگلظُي چُخٌ َیٔض کّ ١زیؼض کٍٕکٍٕحَّ ،رئٌ ىحٗظٍ ْيف ٔ ؿخیظٗ ،ىٓظوٕٕ
یک ٓهٔهّ هٕحَیٍ يخىٖ رخٗي ٔ ،هيحیخٌ ٍح ىٍ ٍحْزَى آٌ ْیچ طؤػیَٖ َزخٗي .رهکّ
حؿِحٖ ؿٓخٌ ْٔظٗ ىحٍحٖ طَکیزٗ ىهین حٓض ٔ ٓیَ ػخنى ١زیؼض رَ ١زن هٕحَیُٗ
ٗگلضحَگیِ حٓض ًّْ ،چیِ حُ َظى ٔ طَطیذ هخ ٗٛپیَٖٔ يٗکُي طخ حٗوخٔ ٙ
حَٕحع رظٕحَُي رّكیخص هٕى حىحيّ ىُْي .چگَّٕ حيکخٌ ىحٍى کّ ىٍ حیٍ ؿٓخٌ ػوهٗ
كکىكَيخ َزخٗي کّ آٌٍح رّٕٖٓ ْيكٗ يؼیٍ ٕٓم ىْي؟
ػوم ًْخٌ ػخيم كؼخنٗ حٓض کّ ؿًخل ٔ ًْآُْگٗ ١زیؼض ٍح ػٓيِ ىحٍ حٓض ٔ
آٌ ًْخٌ هيح حٓض .هيح هخٍؽ حُ ػخنى ٔؿٕى َیٔض ،رهکّ ىًٍّْ ًٍحص ػخنى ٔؿٕى
كهٕل کَىِ حٓضٍٔ .حهیخٌ رّحیٍ َظیـّ ٍٓیيَي کّ هيح ،ػخنى ٔ ١زیؼض یک چیِ
ْٔظُيَْ .کْ رّهٕحَیٍ ١زیؼض گَىٌ َٓي ،هيح ٍح ح١خػض کَىِ ٔ رّيوظ٠خٖ ػوم
ٍكظخٍ کَىِ حٓض .ػوم ىٍ َظَ ٍٔحهیخٌ آط٘ٗ حٓض ٰانٓی ،نطیق ،كکیى ٔ َظى ىُْيِ
کّ ؿٓخٌ ٍح ىٍ ٓخل رٍِگ کّ يؼخىل ٓٓٓٓ ٔ۴ /خل حٓض ،هٕحْي رهؼیيٓ .پْ ػخنى
ؿيیيٖ رّٔؿٕى هٕحْي آٍٔى ،حیٍ کخٍ ْىچُخٌ طخ حري حىحيّ هٕحْي یخكض.
َْيٕؿٕى َُيِ يَکذ حُ ىٔ ػُ َٜحٓض :ؿٔي کّ ؿِثٗ حٓض حُ يخىِٖ کهٗ،
ٔ َلْ کّ ٗؼهّٖ حٓض حُ آطٖ کهت ػوم .ح ّيخ حَٔخٌ رَ ًّْ کخثُخص َُيِ رَطَٖ
ىحٍىُ ،یَح رُّیٍٕ ػوم آٍحٓظّ حٓض ٔ ػوم يوظزْ حُ ١زیؼض ٰانٓی حٓضَْ .حَٔخَٗ
يیُیخطٍٕٖ حٓض حُ ؿٓخٌ کٕچک ،کّ هٕى رخُطخرٗ حٓض حُ ػخنًٗ رٍِگ.
ٍٔحهیخٌ ػوخیي حهالهٗ هٕى ٍح رَحٕٛل يٌکٍٕ رُخ َٓخىَي ٔ َؤظیٍ هخػيِٖ
حهالهٗ ٍح چُیٍ ریخٌ کَىَي کّ حَٔخٌ رخیي رَ ٔكن ١زیؼض َُيگٗ کُيُ ،یَح ١زیؼض
ٔ ػوم یکٗ ْٔظُي .طًخو كَحیُيْخٖ ١زیؼٗ يخَُي ٓاليظٗ ،ریًخٍٖ ،پیَٖ ٔ يَگ،
طخرغ هٕحَیٍ رٗچٌٕ ٔ چَحٖ ١زیؼضحَي .رُخرَحیٍ حَٔخٌ رخیي ََٕٓٗض هٕى ٍح رپٌیَى،
ىٍ ١زیؼض ْیچ چیِ طٜخىكٗ ٍٖٔ ًَٗىْيًّْ ،چیِ حُ ٍٖٔ ٍَٟٔص حٓضٔ .هظٗ
ََٕٓٗضآيي ٔ ىٍ ُى ،ىیگَ ٗکخیض كخیيِ َيحٍىًْ .خٌگَّٕ کّ رخیي ٍٖٔىحىْخٖ
هٕٕ َُيگٗ ٍح رئٌ ْیخْٕ ٔ طزوظَ رخیي پٌیَكضْ .يف حهالم حیٍ حٓض کّ آىيٗ
ٕٔ۳ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
ػوم ٍح رَ ٍكظخٍ هٕى كکىكَيخ کُيٕٓٗ .حص ىٍ ؿٓض يوخنق ػوم كَکض يٗکُُي،
پْ َُيگٗ حهالهٗ ،يزخٍُِ رخ ٕٗٓحص ٔ ٍحو کَىٌ آٌْخ ٍح حیـخد يٗکُي.
ٓؼخىص َٓخیٗ ىٍ «آٍحيٖ» ٔ «ٓاليض ىٌٍٔ» « ،رٗطٕ٘ی٘ٗ» ٔ «ٛلخٖ
کخيم» حٓض .طٕ٘یٖ ٍح ىٔ ػهض حٓض :یکٗ حُ آٌچّ رّآٌ يیم ىحٍیى ،يلَٔو ٕٗیى،
ىیگَ آٌچّ حُ آٌ ریًُخکیىٍ ،م ىْي .يخ يٗطٕحَیى حیٍ ىٔ ػهض ٍح حُ يیخٌ رَىحٍیى ٔ
ىٍ َٓخیض ٓؼخىص َُيگٗ کُیى .ػهض َؤظیٍ ٍح ريیٍٓخٌ يٗطٕحٌ حُ يیخٌ رَى کّ
ٕٗٓحص ٍح حُ ىل هٕى ىٍٔ کُیى .ح ّيخ ػهض ىٔو هٕى رّىٔ هًٔض ٕٗى :حيٍٕٖ کّ
يظؼهن رّيخ حٓض ٔ ،حيٍٕٖ کّ ؿيح حُ يخ حٓض ،آٌچّ يظؼهن رّيخ حٓض ،چیِْخٖ
حٓض کّ طلض كَيخٌ يخ حٓض ،آٌچّ حُ يخ ؿيح حٓض ،چیِْخٖ حٓض کّ آٌْخ ٍح هیَ
ٔ هٕرٗ يٗگٕیُي چٌٕ طُيٍٓظٗ ٔ َُيگٗ ٔ يخل ٔ ؿخٍِ .حُ هٕٗزوظٗ ىٍ حیٍ حٓض
کّ ريیٍ هیَحص هیخنٗ ىل َزُيیى ٔ .حگَ ٓؼخىص ىٍ حیٍ رخٗي کّ َْکْ َْچّ هٕحْي
رکُي ،رَ يخ حٓض کّ ؿِ آٌچّ يٗطٕحَیى رکُیىَ ،وٕحْیى.
هَٔٓپّٕ كیهٕٔف یَٕخَی يظٕني آٓیخی ٛـیَ (ٓ ٕ۴ـ ، ٕٓ۰م.و) حُ ٓهٔهّ
ٍإٓخٖ يکظذ ٍٔحهٗ حٓض کّ ٔؿٕى َٗ ٍح ىٍ يوخرم هیًَْ ،چٌٕ ٍَٕ ىٍ رَحرَ
ظهًض ٍَٖٟٔيٗىحَي ٔ يٗگٕیي :ىٍ ىَیخ ػزغطَ حُ يَىيخَٗ کّ هیخل يٗکُُي
هیَ رئٌ ٟي آٌ يٗطٕحَي ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗيًَٗ ،طٕحٌ یخكض .رُخرَحیٍ رٗطلخٔطٗ ىٍ
رَحرَ ٍَؾ ٔ ىٍى ٔ نٌص ٔ حنىَ ،ؤظیٍ ك٠یهض حٓضٔ ،هظٗ كکیى ريیٍ ىٍؿّ ٍٓیي،
ًّْٖ هیَحص ٍح رّىٓض آٍٔىِ ٔ ىٍ َٓخیض ؿُخ ٔ هيٍص ٔ كَیض ٔ ٓؼخىص هٕحْي
رٕى .كکیى کٔٗ حٓض کّ رگٕیي« :حگَ هٕى روٕحْىًّْ ،چیِ ىٍ َظَو هیَ حٓض».
اهٍطْٓ «صبًٔ»
يکظذ ٍٔحهٗ چُي هٌَ كؼخنیض ىحٗض ،ىٍ هالل حیٍ ييص رّكیغ يٌْذ كخکى
َیِ ىٍ آيي ٔ ىٍ ههًَٔ حٍؽ گٌحٍٖ رّيوخو حَٔخٌ ،ىٓضآٍٔىْخٖ ػخنٗ ىحٗض ،آػخٍ
ٓیٌَٔٔ ُُْٕ رّػُٕحٌ يُزغ حٔنیّٖ كوٕم رَ٘ ُٗخهظّ يٕٗٗى؛ ٰنکٍ ىٍ كُِٕٖ
يزخكؼخص كهٔلٗ ٗوٜیضْخٖ يًٓٗ پيیي َیخٍٔى .كالٓلّ ریٖطَ رَّٗف ٔ طلٔیَ
َظَحص حٍٓطٕ يٗپَىحهظُي .يٍٕ٘ٓطَیٍ كکًخٖ حیٍ گَِٔ "حٓکُيٍ حكَٔىیٔٗ"
حٓض .حٔ ىٍ هٌَ ىٔو ىٍ آطٍ ػهى آيٕهض ٔ ٗخٍكخٌ هٌَ ٕٓو حٔ ٍح "حٍٓطٕٖ
ػخَٗ" نوذ ىحىَي ٖٔ .حُ ٍٔحهیخٌ رَیي ٔ يوخنق َٓٓوض آَخٌ ٗي .کظخد يُطن
حٍٓطٕ ٔ رٔیخٍٖ کظذ ىیگَ حٔ ٍح َٗف کَى ٔ هٕى کظخرٗ ىٍ يٕٕٟػخص «َلْ»
ٕٔ۶ كکًض یگخَّ
ٔ «ه٠خء ٔ هيٍ» َٕٗض ،ىٍ كهٔلّٖ حٍٓطٕ طؼيیالص يًٓٗ پيیي آٍٔى .کّ رؼيْخ
كالٓلّٖ حٓالو حُ حٔ يظؤػَ ٗيَي .حُ آٌ ؿًهَّ ،ظَیّٖ ػوم حٓض.
ىٍ َظَ حٓکُيٍ ،ػوم يلخٍم َیٔض ٔ ىٔ ؿِء ىحٍى :یک ،ػوم ْیٕالیٗ ،یؼُٗ
ػوم يخىٖ ٔ رخنوِٕ يٕؿٕى؛ ىٔ ،ػوهٗ رخنًهکش ،یؼُٗ ػوم رخنلؼم .رَّظَ حٓکُيٍ حیٍ
ػوم ىٔيٗ ًَٗطٕحَي كؼهیض یخري ،يگَ طلض طؤػیَ ػوم ٕٓو ،يٕٕٓو رّػوم كؼخل ،کّ
ػوم كؼخل ،حُ َلْ يخ ،کّ کالً رخ كُخٖ ؿٔي كخَٗ يٕٗٗىَ ،یٔض؛ رهکّ ؿِثٗ حٓض حُ
ػوم ٰانٓیَٔ ٔ .زض ػوم كؼخل رّػوم رَٖ٘ يخَُي َٔزض ٍَٕ حٓض رٍَّگْخ.
ّکّبکیْى ()stlscltlTp
حپیکٍٕیخٌ ،کهزیخٌ ٔ ٍٔحهیخٌ يٓىطَیٍ َلهّْخٖ كهٔلٗ رؼي حُ حٍٓطٕ ْٔظُي،
ْىُيخٌ رخ آٌْخ َلهّْخٖ ىیگَٖ پيیي آييَي کّ يٓىطَیٍ ٗخٌ پیَٔحٌ يٌْذ ٗکحَي.
طخ كخال گلظّ يٗٗي ،رَحٖ يؼَكض ىٔ ٍحِ ریٖ َيحٍیىٍ :حِ كٕحّ ٔ ٍحِ ػوم.
حپیکٍٕیخٌ ٔ ٍٔحهیخٌ ٍحِ َؤض ٍح رَگِیيَي ٔ ،حكال ٔ ٌٕ١حٍٓطٕ ٍحِ ىٔو ٍح؛ ح ّيخ
ٗکخکخٌ کّ "پٍْٕٕ" كیهٕٔف یَٕخَی حُ حْخنی حنیْ ىٍ پهٕپَِٕ (ٓ ٖ۶ـ ٓ، ٕ۰
م.و) ٔ رُیخٌگٌحٍ ييٍّٖٓ ٗکخکی "پٍَْٕٕی" ٍثیْ ٗخٌ رٕى ،گلظُي کّ ْیچ یک
حُ آٌ ىٔ َ١ین يٕٛم رّكویوض َیٔظُي.
حُ َظَ ٗکخکخٌ پٍَْٕٕی ٗخىيخَی ىٍ هٕىىحٍی حُ ه٠خٔص حٓض ،چٌٕ
يؼَكض ٔحهؼی ىٍ ْیچ يٍٕىی هخرم ىٓضٍٓی َیٔضّ ٗ .کخکیض ىٍ حٛطالف كهٔلی
رّيکظذ ٔ ىیيگخْی گلظّ يٕٗٗى کّ كي ٔ يَُ هخٛی رَحی حيکخٌ يؼَكض هخثم
حٓض .حُ ػ" َٜپٍْٕٕ" طخ ػ َٜيخّ ٗ ،کخکیض رخ كَحُ ٔ َ٘یذ ٔ طـییَحص ٔ طکخيم
هخٛی ىٍ حٕٛل ٔ يزخَی حٔنیّٖ هٕى ،رٍَّٔي ١زیؼی هٕى ىٍ ٕ١ل طخٍین حىحيّ
ىحىِ ٔ ًْٕحٍِ ىیيگخِ كهٔلت حَيیًُ٘يحٌ ٔ كیهٕٔكخٌ رٕىِ حٓض .ح ّيخ حٔؽ حیٍ ىیيگخِ ٔ
طُٕع َظَیخص آٌٍح ىٍ يکخطذ كهٔلت ٗ ّکخکخَّٖ ىٍِٖٔ یَٕخٌ يٗطٕحٌ ىیي.
َگَٕ ٗ ّکخکخَّ ىٍ َٓحَٓ ىٍٔحٌ طخٍین كهٔلّ حًْیض هخٛی ىحٗظّ حٓض ،حُ
حیٍٍٔ آگخْی حُ آٍحء ٔ حٓظياللْخی ٗ ّکخکخٌ ٔ َوي آٌ هخنی حُ كخیيِ َوٕحْي رٕى.
ٗ ّکخکیض "پٍْٕٕ" رَحی ٍىّ ؿِيیض كهٔلّْخی ٍٔحهی ٔ حپیکٍٕی رٕى" .پٍْٕٕ"
كهٔلّ ٍح ٔٓیهّ ٔ ْيكی رَحی ٍكغ َیخُْخی حَٔخٌ ٔ ٍٓیيٌ رّآٍحيٖ ٔ ٓکٌٕ هخَ١
يٗىحَٔض ٔ ٓؼی ىٍ طزهیؾ ٔ گٔظَٕ حیٍ ْيف ىحٗضَٗ .حیٍُٔ ٢گخٍ ٔ ك٠خی
ؿخيؼّ َیِ رَحی ىحٗظٍ چُیٍ ْيكی حُ كهٔلّ ئخػي رٕى ،ح ّيخ ٔؿٕى کً٘کٖ ٔ ٍهخرض
ٕٔ۰ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
ریٍ يکخطذ كهٔلت گَٕخگٌٕ ،حُ ؿًهّ ىٔ كهٔلّی ٍٔحهی ٔ حپیکٍٕی يخَؼی رَ َٓ
ٍحِ رٕى .حُ حیٍٍٔ "پٍْٕٕ" رّحیٍ َظیـّ ٍٓیي کّ ؿٔض ٔؿٕی كویوض ٔ َیم رّآٌ
کخٍی رٗكخٛم ٔ َخيًکٍ حٓض.
حىٍحک كٕحّ ىٍ هٍٕ حػظًخى َزخٗيُ ،یَح يٗریُیى ؽٌ:
کّ كیٕحَخص حُ كیغ طَکیذ ٔ حػ٠خٖ كٔٗ يوظهقحَي ٔ ،يٗریُیى کّ ًّْٖ يَىو
یکٔخٌ چیِٖ ٍح ىٍک ًَٗکُُيَ .یِ يٗریُیى کّ كٕحّ گَٕخگٌٕ كظٗ ىٍ حَٔخٌ
طُيٍٓض ًْٕحٍِ ٛخىم َیٔظُي ٔ حىٍحک ىٍ كخل ریًخٍٖ ٔ ٛلض یکٔخٌ َیٔض ٔ
ٗکم حٗیخء رَّٔزض ٟٔغ ٔ رؼي آٌْخ يوظهق يَٕٗٗي .حكٌِٔ رَحیٍ ػخىحص يخ گخِ
حىٍحکخص يخ ٍح طلض طؤػیَ هَحٍ يٗىُْي ،رُخرَحیٍ َْکْ رّىٍیخكضْخٖ كٕحّ هٕى
حً١یُخٌ یخري ،يخَُي کٔٗ حٓض کّ ٍإیخ ٍح ریيحٍٖ ٔ ْٔى ٔ هیخل ٍح كویوض پُيحٍى.
کٔخَٗ کّ حُ ػوم پیَٖٔ يٗکُُي ،ریٖطَ حُ کٔخَٗ ػول:
کّ حُ كْ طزؼیض يًَٗخیُي ،حُ كویوض رَِٓ َيحٍَي .حُ هٕٜٛیخص هطخء حیٍ حٓض
کّ هٕى ٍح ٕٛحد يًَٗخیخَي .چّ کٔٗ رَحٖ يٍ ػخرض يٗکُي ىٍ كخنٗکّ ،هٕى ٍح
يٜیذ يًٗٗخٍى ،ىٍ ًْخٌ كخل رَ هطخ َزخٗي .رخالهَِ يلک كویوض چیٔض؟
چّ ٔٓیهّٖ يٕؿٕى حٓض کّ ٔهظٗ يخ آٌٍح یخكظیى كویوض ٍح رّآٌ ُٗخهظّ رخٗیى؟
چگَّٕ يَىو يٗطٕحَُي ىٍ حَيیّٖ٘ يظلن رخُٗي ،ىٍكخنٗ کّ آٌچّ ٍح رَحٖ
گَْٔٗ رّیویٍ ٍٓیيِ ،رَحٖ گَِٔ ىیگَ ىٍ يَكهّٖ ٗک رخٗي ٔ یخ هطخٖ يلٞ؟
رُخرَحیٍ ػخهم کٔٗ حٓض کّ ْیچ كکًٗ ٛخىٍ َکُي ٔ ٍأیٗ ٍح رَ ٍأٖ ىیگَ
طَؿیق َيْيُ ،یَح ًّْٖ كوخین َٔزٗ ًّْٖ ٔ ،آٍحء يظٔخٖٔحَي.
"آٍکٔیالثّٕ" ( ٖٔ۶ـ ٔ ، ٕ4م.و) ىیگَ ٗوٜیض ٗکخک حُ پیَٔحٌ
حكال ٌٕ١رٕى کّ حػظوخى ىحٗض :كٓى ىٍٓض كهٔلّٖ حكال ًٍْ َٕٗ١حَٔخٌ ٍح حُ یویٍ
رّٕٖٓ ٗک ٔ طَىیي يٗک٘خَي .حیٍ كیهٕٔف ٗکخک حػالو يٗىحٍى کّ ىحَخطَیٍ حكَحى
کٔٗ حٓض کّ يخَُي ٓوَح ١حػظَحف کُي کّ ْیچٗ ًَٗىحَي .حُ حیٍٍٔ رَحٖ ًُْٗ کّ
هٕى يظِنِل حٓض ،چخٍِٖ ؿِ حؿظُخد حُ ىحٍٖٔ ٔ ٛئٍ كکى ًَٗيخَي.
ىیگَ ٗوٜیض ٗکخکیٌٕ "كٕکیيیي" حٓض (ٓ 4۶ـ ، ٖ۲۳م.و) کّ رخ َوي
حٓالف هٕیٖ یخىآٍٔ يٕٗٗى« :آٌْخ ىٍْٔهّٖ حٔل هٕحٓظخٍ ؿهذ طٕؿّ هٕحَُيِگخٌ
رٕىِحَيَّ ،ریخٌ كویوض ًّْٖ ٖٔ ».ىٓضآٍٔىْخٖ ػوهٗ ٔ َوهٗ ٍح ْیچ يًٗٗخٍى.
كظٗ ٍٖٔ حهيحيخص ٔهخیغ َگخٍٖ "َْٔىٔص" ٔ "طٕٓیيیيّ" َیِ ه ٢هَيِ يٗک٘ي
ٔ يٗگٕیي« :كخكظّٖ يَىو يٍٕى حػظًخى َیٔض ،يَىو ٍٔحیخص گٌٗظّ ٍح حُ یکيیگَ
ٕٔ۴ كکًض یگخَّ
رٍّٕٛص یکٔخٌ ٔ رئٌ َْگَّٕ حَظوخىٖ حهٌ يٗکُُي .حیٍ ٍٔحیخص پیٖ حُ ًّْ
رّهخَ َ١خيطًجٍ رٕىٌ حظٓخٍحص ٕٗٓى ،رخ ي٘کالص رٍِگٗ ًَْحِ حٓضٍ .حٔیخٌ ىٍ
ىحٓظخٌْخٖ هٕى طًخیالص ٗخٌ ٍح طؤػیَ يٗىُْي .پْ َْکيحو حُ آٌْخ كٕحىع ٍح
رّيیم هٕى طلَیَ کَىِ ٔ كویوض ٍح طلَیق يًَٗخیُي».
ٗکخک ىیگَ "آَٔیييّٕ" كیهٕٔف یَٕخَٗ حُ يَىو ؿِیَِٖ کَص حٓض کّ ىٍ
هٌَ حٔل هزم حُ يیالى يُٗیٔض ،حٔ يخَُي ٓوَح ١يٗگلض :يٍ كو ٢یک چیِ يٗىحَى
کّ «ْیچٗ ًَٗىحَى» ٖٔ رخ یکٓهٔهّ حٓظيالالص ػخرض ًَٕى کّ يخ حُ ْیچ َ١ین
رّىٍک يخْیض ٔحهؼٗ کخثُخص ٔ ُٗخهض هيح هخىٍ َوٕحْیى رٕى .حىٍحک يخ حُ حیٍ
كوخین َٔزٗ حٓضَ ،ظَیّٖ َْکْ ىٍرخٍِٖ ؿٓخٌ يزظُٗ رَ َظَگخْٗ حٓض کّ حُ
آٌؿخ ؿٓخٌ ٍح ي٘خْيِ يٗکُي .حُ حیٍٍٔ ْیچ ىٔ َظَٖ ي٘خرّْى َیٔضُ ،یَح ْیچ
ىٔ َظَگخْٗ یکٔخٌ َیٔض.
ًْیٍ هيح حٓض کّ رّ ٍٕٛص رَ٘یض ىٍآيي طخ هٕى ٍح كيحء کُي .كيحء يلٍٕٖ حٓض
کّ ًّْٖ طخٍین ػخنى ٔؿٕى رّگَى آٌ يٗگَىى».
ٗوٜیض ىیگَ آثیٍ گُٕٓٗ "رخٓیهیيّ" حٓض کّ َظَیخص َٓٗخٍ حُ طویم ىٍ
رخٍِٖ ؿٓخٌ ىحٍى" .رخٓیهیيّ" حُ يَىو ٍٕٓیّ رٕى ،ىٍ ٓخل ٖٓٔ (و) رّحٓکُيٍیّ
ٍكض طخ حَيیّْ٘خٖ هٕى ٍح طؼهیى کُي .يٗگٕیي« :ىٍ آؿخُ ،رخالطَ حُ َْ چیِ هيحٖ
حٓض ؿیَ يٕنٕى ،کّ هٕى ٗٗء َزٕىٔ ،نٗ ًّْٖ حٗیخء ىٍ آٌ رٕى .ريیٍيؼُٗ کّ
حَزخٍٖ رٕى کّ طوًّٖ ًّْٖ کخثُخص ىٍ آٌ ٔؿٕى ىحٗض ،يلخ ١ىٍ کَِٖ کّ حٔ ٍح
حُ ًّْٖ ػخنى ٔؿٕى ؿيح يٗکَى .ىٍ ٔٓ ٢حیٍ حَزخٍ ،هيحَٔي يٕؿٕىٖ ههن کَى .آٌ
يٕؿٕىٍ ،کٍ حػظى ٔ يزيأ ػخنًٗ حٓض کّ يیخٌ کَِٖ ؿيح حكظخىِ ٔ کَِٖ هًَ ؿخٖ
ىحٍى .حُ آٌ ،حیٍ (كََُيٖ) کّ يزيأ کخثُخص يوظهق ،یؼُٗ «ػوم»« ،کهًّ»،
«كکًض» ٔ «هيٍص» حٓضٛ ،خىٍ ٗي .حیٍْخ ىٍ آًٓخٌ َؤظیٍ ٓخکٍ ٗيَي ٔ ،حُ
آٌْخ يٕؿٕىحص ىیگَٖ کّ ىٍ ٖ۶۳آًٓخٌ ىیگَ (رّطؼيحى ٍُْٔخٖ ٓخل) ٓخکٍحَي،
پيیي آيي .آهَیٍ حیٍ آًٓخٌْخ آًٓخٌ هًَ حٓض کّ آٌٍح رَ كَحُ َٓ هٕى يٗریُیىٔ ،
آٌ يکخٌ هيحٖ یٕٓى حٓض».
«حیٍ هيحٖ آهَٖ هٕحٓض کّ ىحيُّٖ يهک هٕیٖ ٍح ٔٓؼض ىْي ،پْ ُيیٍ ٔ
آًٓخٌ ٍح حُ يخىِٖ حُنٗ رٔخهض ٔ حَٔخٌ يٕؿٕىٖ حٓض يَکذ ،رّؿٔي ٔحرٔظّ
رّػخنى يخىِ حٓض ٔ ،رَّلْٔ ،حرٔظّ رّػخنى ٰانٓی».
«ٍکٍ حػظى پُيحٗض کّ حٔ حٓض هيحٖ رٍِگْ ،ىچُخٌ کّ ٍکُٗ کّ یٕٓىیخٌ
يٗ پَٓظُي ،پُيحٗض کّ حٔ حٓض هيحٖ یکظخ .الُو رٕى کّ حیٍ هطخٖ کّ حُ ؿٓم
رّكویوض َخٗٗ ٗيِ رٕى ،ؿزَحٌ ٕٗى .حُ حیٍٍٔ حَـیم ،یؼُٗ «گُّٕ» هطخٖ ٍکٍ
حػظى ٍح رّحٔ رًُٕى ٔ ئیق کٔٗ رٕى کّ يَىو ٍح رّحَـیم هٕى ر٘خٍص ىحى ٔ كيحثٗ
ػخنى ٔؿٕى ٍح طکًیم ًَٕى ٔ حيٍٕ ٍح رّكخل ١زیؼٗ هٕى رخُ گَىحَیي».
ىیگَ ٗوٜیض حیٍ آثیٍ "كهُظیٍ" رٕى کّ طًخو کٕٖٗ ٍح َٛف طًَکِ رو٘یيٌ
رّػوخیي گُٕٓٗ ًَٕى ٖٔ .طخٓخل ٖٔ۳يیالىٖ ىٍ حٓکُيٍیّ ٔ طخ ٓخل ٓ ٔ۶ىٍ ٍو
طؼهیى ىحى .حٔ ٓؼٗ ىحٗض يؼَكظٗ کّ ٍْخیٗ ٍح رَحٖ کٔٗ کّ يٗطٕحَي رّآٌ ىٓض
یخري ،يیَٔ کُي ٔ .ئؤنّٖ ٔؿٕى َٗ ٍح ىٍ ػخنى كم ًَخیي .يٗگلض َٗ :ىٍ ػخنى
ٔؿٕى يٕؿٕى حٓض ،پْ رخیي حٛم َٗ ىٍ ػًم آكَیُٖ رخٗي ،رخ آٌکّ هيحٖ رٍِگ
هیَ يل ٞحٓض ٔ ًَٗطٕحَي هخنن َٗ رخٗي ،رُخرَحیٍ رخیي حیٍ َٗ ٍح رّيٕؿٕى
ىیگَٖ کّ رَّظَ حكال ،ٌٕ١ىٍ ١زیؼض ،رخ آكَیُُيِٖ ؿٓخٌ كَهٗ َيحٍىَٔ ،زض ىحى.
ٖٔٔ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
ىٍ چٓخٍ هٌَ حٔل يیالىٖ ،يَکِ كویوت كکَ ئیلٗ ىٍ حٓکُيٍیّ رٕى ٔ ػهٕو
ٔ كهٔلّ َیِ ىٍ کُخٍ ٰانٓیخص ئیلٗ رّكؼخنیض هٕى حىحيّ يٗىحى .يٍٕ٘ٓطَیٍ
يظل ّکَحٌ ئیلٗ ىٍ حٓکُيٍیّ "کهًخَض حٓکُيٍحَٗ" حٓض .حٔ ٗو ٜٗػخنى،
ٔحهغ ریٍ ٔ يُٜق رٕى .کظذ ُیخىٖ ىٍ يٕٕٟػخص گَٕخگٌٕ طؤنیق کَى ،حُ ؿًهّ ىٍ
يٍٕى كهٔلّ ٔ ،گلض« :كهٔلّ ًحطخ ً َٗ َیٔض .پْ يؼَكض رَ ىٔ گَّٕ حٓض:
یک يؼَكظٗ کّ حُ َ١ین ٔكٗ كخٛم ٕٗى ،کّ حیٍ َٕع يؼَكض ىٍ ػٓي هيیى
آؿخُ ٗي ٔ ،ىٍ ػٓي ؿيیي رّکًخل ٍٓیي ٔ .ىیگَ يؼَكظٗ کّ حُ َ١ین ػوم ١زیؼٗ
كخٛم ٕٗى ٔ ،آٌ ًْخٌ يؼَكظٗ حٓض کّ كالٓلّٖ یَٕخٌ آٍٔىِحَي .طخٍین يؼَكض
حَٔخَٗ رّيؼخرّ ىٔ ََٓ ػظیى حٓضَٗ :یؼض یٕٓىٖ ٔ ،كهٔلّٖ یَٕخَٗ .ئیلیض حُ
رَهٍٕى حیٍ ىٔ ََٓ رّ ٔؿٕى آيي .پْ َٗیؼض حُ آٌ یٕٓى ٔ ،كهٔلّ حُ آٌ یَٕخٌ
حٓضَٗ ٔ .یؼض ٔ كهٔلّ ٔ حیًخٌ حُ آٌ ََٜحَیض حٓض».
«كهٔلّ ٍح رخ حیًخٌ طُخكَٖ َیٔضُ ،یَح رَحٖ َْحَٔخَٗ يِیظٗ حٓض کّ حٔ ٍح حُ
كیٕحَخص رُٗرخٌ ؿيح يٗٓخُى ،حیٍ يِیض كکًض حٓض .كکًض ٍح حُ آٌ ؿٓض کّ
يزخىٖ حٔنٗ ٍح ریخٌ يٗکُي« ،كکَ» ٔ حُ آٌ ؿٓض کّ رَحٖ ٕٔٛل رّيؼَكض
رَْخَٗ رّحیٍ يزخىٖ حٓظُخى يٗؿٕیي «ػهى» يَٗخيُي ٔ .چٌٕ رّكم ه٠خیخٖ ػًهٗ
پَىحُى «طکُیک» حٓض ٔ .چٌٕ حُ طوٕٖ ٓوٍ گٕیي ٔ رّکهًّ حیًخٌ آٍٔى ٔ يخ ٍح
رّهٕ٠ع ىٍ رَحرَ كَيخٌْخٖ رخٍٖ طؼخنٗ ٕٓم ىْي« ،حیًخٌ» حٓض .ىٍ ًّْ كخل ٔ
ىٍ ًّْٖ يظخَْ هٕىٔ ،حكي حٓض ٔ طؼيىَخپٌیَ ًّْٖ ».يٌحْذ گُٕٓٗ ؿخئ ٞ
پیچیيِ رٕىَي ،كهٕ١یٍ آيي ٔ حٕٛل آٌٍح رّکخٍ گَكض ٔ يٌٓد ٔ يَطذ ًَٕى ،حُ آٌ
يکظذ كهٔلٗ ٓخهض کّ رخ ػوم طُخٓذ ىحٗظّ رخٗي.
ًْاكالًْٛیبى ()Newplatonism
ىیيیى کّ كهٔلّ ىٍ ؿًٍْٕٖٓخ کٕچک یَٕیخیٗ يخَُي آٓیخٖ ٛـیَ ٔ حیظخنیخ
رّٔؿٕى آيي ٔ ىٍ آطٍ رخ ظٍٕٓ ٓوَح ،١حكال ٔ ٌٕ١حٍٓطٕ رّحٔؽ ٗکٕكخیٗ ٍٓیي.
ٓپْ رخ حپیکٍٕ ،کهزیخٌٍٔ ،حهیخٌ ٍٔ ...رّحَلطخَٓ ١خىٔ .نٗ رَهٍٕى ٔ طالهىت
كهٔلّٖ یَٕخٌ رخ ىیخَض یٕٓى ٔ َٜخٍح ىٍ حٓکُيٍیّ ،رخٍٖ ىیگَ هَٕٗ طخُِ ىٍ
َٗیخٌْخٖ آٌؿخٍٖ ًَٕى .حُ َظخیؾ كظٕكخص حٓکُيٍ يوئَٗ ،حٍطزخ ٗ١رٕى کّ يیخٌ
یَٕخٌ ،حٓکُيٍیّ ٔ ،كُِٕٖ ٗخيخص پيیي آيي ٔ حٓکُيٍیّ پخیظوض ىٔنض يٗ َٜي.
ٕ١نٗ َک٘یي کّ یکٗ حُ يٓىطَیٍ يَحکِ ػهى ٔ حىد ،كکًض ٔ كهٔلّْ ،یؤص ٔ َـٕو
ٕٖٔ كکًض یگخَّ
حٓض ».ىحٍحٖ ْیچ کیلیظٗ َیٔض ٔ ػوم ٍح طٕحٌ ىٍیخكض حٔ َزخٗي ،حٔ «يؼخل» حٓض ٔ
هخنن َْيٕؿٕىٖ حٓض؛ ٔنٗ حٔ ؿٓخٌ ٍح رئٌ ٔحٓطّ ههن َگَىِ ،رهکّ ىٍ حیٍ
يیخٌ ٔحٓطّْخٖ حٓض کّ "كیهٌٕ" آٌْخٍح «هُِٕ»ُ « ،يؼُم»« ،يالیکّ» ٔ «ٗیخ١یٍ»
َخيیيِ حٓض" .كیهٌٕ" يالیکّ ٍح رّحنوخد هیىْخ ،هخىيخٌَٕ ،حد ،ػًخىْخ ،آالص ،حىٔحص
كکًشّللا يَٗخيي ٔ
ّ ّللا هٕحَيِ حٓض .هيح ٍح «ًْٗ يؼوٕل» ٔحیٍ هِٕ ٍح ٔ َِؼى ّ
يٗگٕیي حیٍ هِٕ حُ حٔ كی٠خٌ یخكظّحَي.
ريیٍگَّٕ يٗریُیى "كیهٌٕ" يیخٌ طؼزیَحص كهٔلّٖ حكالٍٔ ،َٕٗ١حهٗ ٔ يظٍ
طٕحٍص َٕػٗ ًْآؿٕٗٗ ٔ آيیوظّگٗ حیـخى ًَٕىِ حٓض .يـًٕػّٖ حیٍ هٕح ،کهت ٍح
كکَّللا» يَٗخيي" .كیهٌٕ" َظَ ٓلَ
ّ کهًشّللا» ٔ «
ّ ط٘کیم يٗىُْي کّ "كیهٌٕ" آٌٍح «
طکٕیٍ طٍٕحص ٍح کّ يٗگٕیي ػخنى حُػيو آكَیيِ ٗيِ ،حَکخٍ يٗکُي ٔ .آٌٍح ريیٍگَّٕ
طؤٔیم يٗرَى کّ ػخنى حُ كیغ يخىِ ،هيیى حٓض ٔ ،حُ كیغ ٗکم ،كخىعٰ .نکٍ كئع
آٌ ،هزم حُُيخٌ رٕىِ حٓضُ ،یَح ُيخٌ َظیـّٖ كَکض ػخنى حٓض .هيحَٔي ىٍ
َؤض ،ػخنًٗ يؼوٕل ٔ حَٔخٌ يؼخنٗ ٔ ػُخ ٔ َٛيٕؿٕىحص َُيِ ىٍ ػخنى كکَ هٕى
ریخكَیيٓ ،پْ ػُخ ٔ َٛيٕؿٕىحص يخىٖ ٔ حَٔخٌ يُظٍٕ ٍح طکٕیٍ ىحى .ػخنى يؼوٕل
حُحُل ىٍ کهًّ يٕؿٕى رٕى ٔ ،آٌ کالً طخرغ َٔزضْخٖ ػيىٖ حٓض" .كیهٌٕ" َٔزضْخٖ
ػيىٖ ٍح طٕٟیلخطٗ يٗىْي ؿَیذطَ حُ آٌچّ كیؼخؿٍٕیخٌ ٔ ٍٔحهیخٌ يٗگلظُي.
كلْٛیي ()sorclqaT
يٓىطَیٍ چَِٖٓ َٕحكال" َٕٗ١پهٕطیُّٕ" (كهٕ١یٍ ٕٓ۳ـ ٓ ، ٕ۰و) حٓضٖٔ .
ىٍ نیکٕپٕنیْ ،یکٗ حُ َْٗٓخٖ ي َٜيظٕني ٗي ٔ ىٍ حٓکُيٍیّ پٍَٕٔ یخكض .ىٍ
ًْخٌؿخ َِى "آيَٕیّٕ ٓخکخّ" كهٔلّ آيٕهضٓ ،پْ ىٍ ن٘کَک٘ٗ حيپَحٍٕ١
"گٍٕىیخَّٕ" رًّٓض يَ٘مُيیٍ رخ حٔ يالُيض کَى .گٕیُي هٜيٕ حُ حیٍ
ًَْحْٗ ،آُٗخیٗ رخ كکًض ٔ ػَكخٌ ُْي رٕى .ىٍ ٓخل ( ٕ44و) ىٍ ٍو ئظوَ ٗي ٔ
رّطيٍیْ كهٔلّ پَىحهضٗ ،خگَىحٌ ٓوض ٗیلظّٖ حٔ ٗيَي .گٕیُي حٔ يـًٕػّٖ حُ
ػًن طل ّکَ ٔ پخکت ٓیَصَُ ،يگٗ ُحْيحَّ ٔ پخٍٓخ رٕى .يیهٗ رّکظخرض حكکخٍ هٕیٖ
َيحٗض ،طخ ٍٓ پُـخِ ٓخنّگٗ ىٓض رّکظخرض َِى ،ح ّيخ یکٗ حُ ٗخگَىحٌ رَّخو
"كَكٍٕیّٕ" (ٖٖٕ ـ ٖٖٓ ،و) يـًٕػّٖ آػخٍ حٓظخى ٍح گَىآٍٔى ٔ ػُٕحٌ
«طخٕٓػخص» (ىكظَْخٖ َّ گخَّ) رّآٌ ىحى ،طخٕٓػخص كخٖٔ پُـخِ ٍٓخنّٖ کٕچک
رٕى کّ ىٍ ٖٗ يـهي طُظیى یخكظّ رٕى َْ .يـهي كخٖٔ َّ ٍٓخنّٗ ،خيم يزخكغ
ٖٔ4 كکًض یگخَّ
يوظهق يٗٗي .ىٍ طخٕٓػّٖ َؤظیٍ حُ حَٔخٌ ٔ حهالم ٓوٍ يَُٗي .ىٔيٗ ٔ
ٕٓيٗ ٗخيم ػخنى يلٕٔٓخص ٔ ػُخیخص ٰانٓی حٓض ّٓ ،ىیگَ َْیک كخٖٔ یکٗ حُ
حٛمْخٖ ّٓ گخَّ (ػخنٕع)حَي.
ىٍک كهٔلّٖ كهٕ١یٍ رئٌ كلَلَ:
َظَىحٗض َٗحی ٔ ٢حٟٔخع كخکى ىٍ هٌَ ٕٓو يیالىٖ ـ ػ َٜپیيحیٖ آٌ ـ يًکٍ
َیٔض" .حيیم رَثیّ" يٗگٕیي :هٌَ ٕٓو هٌَ یک ٓهٔهّ حٟطَحدْخ حٓضٔ .هٕع
ؿُگْخٖ پٗ ىٍ پٗ ٔ گَِيْخٖ ىیگَٖ چٌٕ ١خػٌٕ ٔ گَُّٓگٗ ،حيپَحٍ ٍٖٕ١و
ٍح َخطٕحٌ کَى ًٍٟ .آٌٔ ،ػُیض ٔ ٓخیَ يظخَْ طًيٌ هيیى ٍٖٔ رّٓوَٕٓ ١خى.
كکٕيض رّىٓض کٔخَٗ حكظخى کّ حُ كهٔلّ ٔ ػهى ٔ حىد آگخْٗ چُيحَٗ َيحٗظُي ٔ رّحیٍ
چیِْخ ٍٖٔ هٕٕ َ٘خٌ ًَٗىحىَي" .كٍَٔ" ىٍ کظخد هٕى «ٓوٕ ١طًيٌ هيیى»
يٗگٕیي« :حَلطخ ١رًّّْ ُٔحیخٖ َُيگٗ ٍحِ یخكضٔ ».ػُیض کّ حٓخّ كیخص كکَٖ،
حؿظًخػٗ ٔ ٓیخٓٗ رٕى ،رّكخنض حكظ٠خٍ حكظخى ،ىیٍْخٖ َٗهٗ َٓ رَىحٗظُي ،يهضْخ
ٔ ىیٍْخ ٔ ػخىحص ٔ طًيٌْخ رّٗکم ػـیزٗ ىٍْى آيیوظُي .ىٍ ُيیُّٖ كهٔلّ ،يٌحْذ
یویُٗ يؼَٓ ٝوضطَیٍ كًالص ٗکخکخٌ ٔحهغ ٗيَي.
ىٍ چُیٍ ؿٓخَٗ پَإٓٗد ٔ حٟطَحدًٗ ،خٍی کٕٗیيَي ،طخ ٓؼخىص ٍح ىٍ
ؿٓخَٗ ؿیَ حُ حیٍ ؿٓخٌ يخىٖ ؿٔض ٔؿٕ کُُي .كهٕ١یٍ یکٗ حُ آٌْخ رٕى کّ ریٖ حُ
آٌکّ يٗکٕٗیي رّٗخگَىحٌ هٕى كوخین طخُِٖ ریخيُٕى ،کٕٖٗ يٗکَى طخ آٌْخ ٍح
رَحی ٕٔٛل رّٓؼخىص آيخىِ کُي .حُ حیٍٍٔ حٔ ْى كیهٕٔف حٓض ٔ ْى ٕٛكُٗ ،یَح
ْىچُخٌ کّ رَحٖ ىٍک كویوض طالٕ يٗکُي ،رَحٖ ٍْخیٗ حُ هیٕى حیٍ ؿٓخٌ يخىٖٔ ،
پخک ٗيٌٕٛٔ ٔ ،ل رّكویوض ٰانٓی َیِ ىٍ طالٕ حٓض.
کٔخَٗ کّ ىٍ كهٔلّٖ كهٕ١یٍ طؼًن کَىِحَي ،يٗگٕیُي کّ حٔ كم ىٔ ئؤنّٖ
حٓخٓٗ ٍح ٔؿّٓ ٖ ًْض هٕى ٓخهض :ىیٍ ٔ كهٔلّ .ىٍ يٕٕٟع ىیٍ حیٍ َکظّ يٍٕى
رٍَٓٗ حٓض کّ چگَّٕ ٔ حُ چّ ٍحِ رخیي رخٍٖ ىیگَ َلْ ٍح رّٓ١خٍص ٔ ٛلخٖ
َؤظیُٖ رخُ گَىحَي ٔ .ىٍ كهٔلّ رلغ ىٍ حیٍ حٓض کّ طَکیذ ػخنى ٔؿٕى چگَّٕ
حٓض ٔ چگَّٕ يٗطٕحٌ رٍّٔٗٗ کّ پُٔي ػوم رخٗي ،آٌٍح طٕؿیّ کَى" .حيیم رَثیّ"
يؼظوي حٓض :حیٍ ىٔ ئؤنّ ٓوض رّْى يَطز ٢حَي رَّلٕٖ کّ یکٗ يظًى ىیگَٖ حٓض.
كهٕ١یٍ يٗگٕیئٍ :كٗ کّ ىٍ ؿٔي حَٔخٌ هَحٍ ىحٍىًْٕ ،حٍِ يؼَٔ َٗ ٝ
حنى حٓضٍٔ ،ف ىٍ ريروظٗ ،هٕفٕٗ ،م ٔ َٗ َُيگٗ يٗکُي .ؿٔي رَحٖ آٌ يخَُي
َُيحٌ ٔ هزَ حٓض ٔ ػخنى رّيؼخرّ ؿخٍَ .لْ ًحطخ ً پخک ٔ رٗآالیٖ حٓضٔ ،نٗ پیٕٓظٍ
ٖٔ۳ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
رّؿٓخٌ يخىِ يٕؿذ ٗيِ کّ ٛلخٖ هٕى ٍح حُ ىٓض ريْي ،ح ّيخ حیٍ آالیٖ ْیچگَّٕ
طـییَٖ ىٍ ؿَْٕ آٌ َيحىِ حٓض.
كهٕ١یٍ َؤظیٍ کٔٗ َیٔض کّ ىٍرخٍِٖ ٍٔف چُیٍ يطهزٗ ریخٌ ىحٗظّ،
حكالَ ٌٕ١یِ چُیٍ ػوخیيٖ ىحٗض .ػالِٔ رَ آٌ ،حىیخٌ «حٍٔكجٕٓٗ» طؼهیى يٗىحىَي
کّ َلْ رّىحو يخىِ حكظخىِْ ٔ ،يف ؿخیٗ ىیٍٍْ ،خ ٓخهظٍ آٌ حُ ػُخ َٛيخىٖ حٓض.
كهٔلّٖ كهٕ١یٍ کالً ٍٖٔ حیٍ ىٔ كیٚبى:
َظَیّ يٗچَهي کّ ػخنى کٌٕ رّىٔ روٖ :رخال ،ىٍ ػیٍ پخکٗ ٔ ٛلخء؛ ٔ ُیَیٍ ،ىٍ
ػیٍ َخ پخکٗ طؤیى ٗيِ حٓضَ ٔ .لْ گخِ رّآٌ ػخنى طؼهن یخري ،گخِ ريیٍ ػخنى ،آٌچّ
حٔ ٍح رّحیٍ ىٔ ػخنى يُظٔذ يٗٓخُى ،كیخص ىٍَٔٗ حٔ حٓض .حُ ىیگَٕٓ ػخنى کٌٕ
ٓهٔهّٖ حٓض حُ حٗکخل ،کّ َْٗکهٗ رّٗکم پیٖ حُ هٕى ٔحرٔظّ حٓض .رَّ١یوٗ
کّ ػوم ٍح كٓى حیٍ َظخو يیَٔ َیٔض .كهٕ١یٍ يٗهٕحْي حػزخص کُي کّ حیٍ ػٕحنى ٔ
ٓهٔهّْخ رخ ْى يُخكخص َيحٍَي .ػخنى يؼوٕل يظؼيى حٓض ،ح ّيخ ػيى ،حٔل َیٔض .رهکّ
ٔكيص هزم حُ َْچیِ حٓض .پْ ٔحكي حٔل حٓض ٔ يزيأ ػخنى يؼوٕل؛ ىٍ َظیـّ
كهٔلّٖ ػوهٗ ىحٍحٖ حٍُٕ ىیُٗ حٓض.
ىٍک كهٔلّٖ كهٕ١یٍ [ٔ رؼيْخ كهٔلّٖ حٓاليیخٌ کّ رَ يزُخٖ آٌ ٗکم گَكض]
رئٌ ىٍک َظَیّٖ حٔ ىٍ يٍٕى ػخنى يلّٕٔ يیَٔ َیٔض .رّحػظوخى كهٕ١یٍ ُيیٍ
ىٍ يَکِ ػخنى هَحٍ ىحٍى ٔ آًٓخٌ ػزخٍص حٓض حُ حكالکٗ يظليحنًَکِ کّ ىٍٔطَیٍ
آٌْخ ؿخٖ ػٕحرض حٓض ٔ َْیک حُ حكالک رؼيٖ كخيم یکٗ حُ ٓیخٍحص حٓض .حیٍ
ؿٓخٌ ،يلئى ،حُنٗ ٔ كُخَخپٌیَ حٓض .آًٓخٌ يٕؿٕىٖ ٛخكذ َلْ حٓض ٔ ُيیٍ
َیِ يَىِ َیٔض؛ ىٍ آٌ حٓض ًّْٖ ؿخَيحٍحٌ کّ آٌْخ ٍح ىٍ حیٍؿخ ُيیُٗ يٗگٕثیى.
ٔ ىٍ آٌ حٓضَ ًّْٖ ،زخطخص ،ىٍیخ ٔ آد کهٗ ،کّ كی ٔ ٞكیخطٖ ؿخٔیي حٓض ...
ْٕحء َیِ ؿِثی حٓض حُ حؿِحء ػخنًٗ طٗ ٍٕٜيِ .كهٔلّٖ كهٕ١یٍ رَ پخیّٖ
ّٓ حهُٕو (حٛم) رُخ ٗيِ حٓض :حهُٕو حٔل ػوم ،یخ يزيأ ػخنى يؼوٕل ،حهُٕو ىٔو ػخنى
يؼوٕل ،حهُٕو ٕٓو رؼي حُ ػخنى يؼوٕل ٔ ًْخَٗ حٓض کّ ػخنى يخىِ ٍح طلونپٌیَ
يٗکُي ٔ ٔحٓطّٖ حٓض يیخٌ ػوم ٔ ػخنى كْ .حیٍ حهُٕو ٕٓو َلْ حٓض.
ىٍ حیٍؿخ رخٍٖ ىیگَ رّٓوٍ "رَثیّ" ىٍرخٍِٖ كهٔلّٖ كهٕ١یٍ ٔ َظَیّٖ
كی ٞحٔ طٕؿّ يٗکُیى :ىٍ رخالطَیٍ يوخو ،حكيیض حٓض .حُ آٌ ػوم كخیٕٗ ٞى ٔ حُ
ػومَ ،لْ َْ .يَطزّٖ حُ حیٍ يَحطذ ًّْٖ ،کخثُخطٗ ٍح کّ رؼيح ً ىٍ يکخَٗ ط٘وٚ
هٕحُْي یخكض ،ىٍ رَ ىحٍى .ىٍ حكيیض ًّْچیِ ْٔض ،يُظٓٗ رئٌ طًیِ .ػوم كخٖٔ
ٖٔ۶ كکًض یگخَّ
ًّْٖ يٕؿٕىحص حٓضٔ ،نٗ ىٍ ػیٍ طًیِ ،يظلي حٓض ،رَّلٕٖ کّ َْ کخثُٗ رخنوِٕ،
يلظٕٖ ىیگَ کخثُخص حٓض .ح ّيخ ىٍ َلْ ،حیٍ کخثُخص يظًخیِ ٔ يظ٘وٚحَي ٔ چٌٕ
رّػخنى يلّٕٔ ٍُٓي ،ؿيح ٔ پَحکُيِ َٕٗي.
ـ چگَّٕ يًکٍ حٓض کؼَص حُ ٔكيص ٛخىٍ ٕٗى؟
ـ ٔ چَح حكيیض هٕحٓض حُ ػِنض ٔ طُٓخیٗ هٕى ریٌَٔ آیي؟
حیٍ ىٔ ٓئحل حُ آؿخُ رخ حَيیّٖ٘ كهٔلٗ ًَْحِ رٕىِ حٓض" .پخٍيُیيّ" ىٍ پخٓن
رّحیٍ پَٖٓ ،کؼَص ٍح َلٗ کَىِ حٓض ،ح ّيخ كهٕ١یٍ ًٍٟط٘زیٓخص يٍٕ٘ٓ هٕیٖ
چُیٍ پخٓن يٗىْي:
«حگَ رؼي حُ حكيیض ،کخثٍ ىیگَٖ حٓض؛ حیٍ کخثٍ چگَّٕ حُ آٌ ٛخىٍ ٗيِ؟
رخیي ىحَٔض کّ آٌچّ حُ حكيیض ٛخىٍ ٗيِ ،رّيُِنّٖ ٗؼخػٗ حٓض کّ ىٍ ػیٍ
ٓکٌٕ يزيأ ،حُآٌ طخریيِ حٓض؛ ْىچُخٌ کّ ٍَٕ يظالٗٗ حُهٍٕٗیي ٓخکٍ يٗطخري.
ًّْٖ کخثُخص ،چٌٕ ٔؿٕى یخرُي ،ىٍ پیَحيٌٕ آٌْخ حُ ؿَْٕٗخٌ كویوظٗ رّهخٍؽ
پَحکُيِ ٕٗى،حیٍ كویوض رّيُِنّٖ ٍٕٛص حٗیخٖ حٓض کّ حُ آٌْخ ٛخىٍ يٕٗٗى».
ٛي ٓخل رؼي "ُٓض حگٕٓظیُّٕ هيیْ" (ػخنى ٰانٓیخص ئیلٗ ،حُ آرخٖ کهیٔخ
ٖ۳4ـ ٖٓ ، 4و) گلض« :حگَ كهٕ١یٍ چُي حٛطالف كهٔلٗ هٕى ٍح طـییَ يٗىحى ،یک
كیهٕٔف ئیلٗ رًّٗخٍ يٗآيي».
كهٕ١یٍ ىٍ ؿخٖ ىیگَ يٗگٕیي« :چٌٕ کخثُٗ رّکًخل هٕى ٍٓي ،رِحیي؛ چٌٕ حٔ
١خهض آٌٍح َيحٍى کّ ىٍ ًحص هٕى يل ٍٕٜيخَي ،پْ کخثُٗ ىیگَٖ پيیي آٍٔى ...حُ
آطٖ گَيٗ ُحیي ٔ حُ رَف َٓىٖ ...رُخرَحیٍ چگَّٕ کخثٍ کخيم کّ ًْخٌ هیَ
يل ٞرخٗي ،ىٍ ًحص هٕى ٓخکٍ (رٗكؼم) رخٗي؟»
ريیٍَ١ین ،حكيیض ىٍ كهٔلّٖ كهٕ١یٍ ،رٍّٕٛص «هِٕٖ ًّْٖ حٗیخء» رئٌ
حیٍکّ ْیچیک حُ حٗیخء رخٗي ،ظخَْ يٕٗٗىٔ ،ػوم کّ حُ حكيیض كخی ٞيٕٗٗى،
چٌٕ يزيأ هٕىٍح طؼوم يٗکُي ،رخٍٍٔ يٕٗٗىٔ ،يَطزّٖ يخىٌٔ هٕىٍح پيیي يٗآٍٔى.
حیٍ حٓض يزيأ َظَیّٖ کّ كخٍحری كهٔلّٖ هٕى ٍح رَحٓخّ آٌ پٍٗیِٖ کَىِ حٓض.
«َلْ» پخیخٌ کخثُخص يؼوٕل ٔ کخثُخص ًلٌ:
يٕؿٕى ىٍ ػخنى يؼوٕل ٔ آؿخُ کخثُخص يٕؿٕى ىٍ ػخنى يلّٕٔ حٓض .حُ حیٍٍٔ
رَّْىٔ ؿُزّٖ يؼوٕل ٔ يلّٕٔ رٔظّگٗ ىحٍىَ .لْ ٍح هٕحٖ يظؼيىٖ حٓض ٔ ،رخ
حیٍ ه ٕحء حٓض کّ ىٍ آؿخُ ،يیخٌ ٔ پخیخٌ حٗیخء ؿخٖ گیَى .حیٍ حٓض کّ َلْ ئخكَ
حٓض ىٍ ؿٓخَٗ يخٍٔحءحنطزیؼش" .رَثیّ" يٗگٕیي« :ىٍ َلْٕٗ ،م ٔ كَکض ْٔض».
ٖٔ۰ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
رّ پُيحٗض كهٕ١یٍ َلْ ىحٍحٖ حكٕحالص ٔ يَحطزٗ حٓض ،کّ حُ حَـٌحد ٔ كُخٖ
َلْ ىٍ حكيیض (يَكهّٖ کّ ىیگَ َلَْ ،لْ َیٔض) طخ پخثیٍطَیٍ يَطزّٖ کّ حىحٍِ
کَىٌ ؿٓخٌ يلّٕٔ حٓض ٍح ٗخيم حٓض.
ىٍ حیٍؿخ كهٕ١یٍ ىٍ رَحرَ هٕى ّٓ يکظذ حُ يکخطزٗ کّ رّرلغ ىٍرخٍِٖ َلْ
پَىحهظّ ،يٗریُي :یکٗ يکظذ ٍٔحهٗ کّ َلْ ٍح هِٕٖ طُظیى ىُْيِ يٗىحَي ،ىیگَٖ
يکظذ حٍٔكجٕٓٗ ـ كیؼخؿٍٕٖ کّ ْزَٕ ١لْ رّػخنى يلّٕٔ ٍح حَلطخ ١حٔ
يًٗٗخٍى ٔ ٕٓو يکظزٗ کّ حُ طؤػیَحص كیؼخؿٍٕیخٌ رَکُخٍ َیٔض؛ ػخنى يلّٕٔ ٍح
َٗ يٗىحَي .كهٕ١یٍ رّػویيِٖ ٍٔحهیخٌ گَحثیيِ ،طخ ىٍٔطَیٍ َظخیؾ آٌٍح پیٍٖكظّ
حٓض ٔ يٗگٕیي َْ :هِٕٖ كخػهّٖ کّ ىٍ ػخنى ١زیؼض ٔؿٕى ىحٍى ،یخ َلْ حٓض ،یخ
يَطز ٢رخ َلْ .آًٓخٌ ٍح َلٔٗ حٓضَْ ٔ ،یک حُ کٕحکذ ٍح َلٔٗ رخٗيُ ٔ ،يیٍ ٍح
َیِ َلٔٗ حٓض کّ ًْخٌ هِٕٖ يٕنيِ حٓض.
َلْ ػخنىًْ ،خَُي ىٍیخٖ ٍٔكخَٗ حٓض کّ كوخین يلّٕٔ ىٍ آٌ ُٗخٍٔحَي،
َظخو ػخنى ٔؿٕى ،حُ َلٔٗ حٓض کّ حُ َٓچًّٖ٘ حُنیض کٔذ كی ٞيٗکُي ٔ چٌٕ
حیٍ كی ،ٞػخرض ٔ الیظـیَ حٓضَ ،ظخو ػخنى ٔؿٕى َیِ ػخرض ٔ الیظـیَ حٓض.
كهٕ١یٍ چٌٕ رّرلغ ىٍ يٍٕى َلّٕ ؿِثٗ يٗپَىحُى ،حُ ١زیؼض آٌ يٗپَٓي
کّ آیخ ٔحكيحَي ،یخ يظؼيى .آیخ حیٍ َلّٕ ؿِثٗ حُ حؿِحء َلْ کهٗحَي ،یخَّ؟
ؿٕحرٗ کّ رّحیٍ ٓئحل يٗىْي حیٍ حٓض کّ ًّْٖ َلّٕ ىٍ ًحص هٕى یکٗ
ْٔظُي؛ ٔ ىٍ َوطّٖ حٔؽ ،ىٍ طؤيم ٔ طؼوم یگخَّ حٗظَحک ىحٍَيَ ًّْٖ« .لّٕ ٍح
رّػوم ،حٍطزخ ١يلکًٗ حٓض ،رخ ٔؿٕى حیٍ يٗهٕحُْي ؿيح َٕٗئ ،نٗ ؿيحیٗ کخيم رَ
حی٘خٌ يیَٔ َیٔض .حُ حیٍٍٔ ىٍ ػیٍ ؿيحیٗٔ ،كيص حُ يیخٌ ًٍَٗٔىَ َْ .لٔٗ حُ
َلْْخ يٕؿٕى يٗگَىىٔ .نٗ ًّْٖ يٕؿٕىحص ٔحكيٖ ٍح ط٘کیم يٗىُْي ٔ .حیٍ
َوطّٖ حٓخٓٗ يٌْذ يخ حٓض کّ ًّْٖ َلّٕ حُ َلْ ٔحكي ٛخىٍ يَٕٗٗي ٔ .كخل
حیٍ َلْْخٖ يظؼيى ،کّ حُ َلْ ٔحكي ٛخىٍ ٗيِحَي ،كخل ػوٕل حٓض کّ رّػوٕل
يلخٍهّ ٔ ؿیَ يلخٍهّ طؤیى يَٕٗٗي .طؼيى َلّٕ رّيؼُٗ ههن َلّٕ طخُِ َیٔض،
رهکّ رّيُِنّٖ گٔٔض ٍٗظّْخٖ حٓض کّ آٌْخ ٍح رَّلْ کهٗ يَطز ٢يٗکُيَ ٔ .یِ
ط٘و ٚآٌْخ حٓض رؼي حُ حیٍ گٔٔظٍ .چٌٕ َلْ ىٍ ؿٔي كهٕل کُي ،پخٍِٖ حُ هٕحء،
چٌٕ ًحکَِ ٔ حكٔخّ ٔ حىٍحک ىٍ حٔ ظخَْ ٕٗى ٔ حیٍ هٕى ىنیم ىیگَٖ حٓض حُ
حیٍ هٕحء کّ حُ هٕٜٛیخص كیخص ٍٔكٗ َلْ حٓض ،یؼُٗ ٔهظٗ رّؿٔي يٗپیَٕيى.
ُیَح ىٍ يَحطذ ػخنٗ كیخص ٍٔكًٗ ،حکَِٖ َیٔض .چٌٕ َلْ هخٍؽ حُ ُيخٌ
ٖٔ۴ كکًض یگخَّ
ُیٔض يٗکُي ٔ ،حكٔخٓٗ َیٔض ،چٌٕ َلْ ىٍٔ حُ يلٕٔٓخص حٓض ٔ ،حػًخل كکَ
ٔ حىٍحک َیٔض ،چٌٕ ىٍ يٕؿٕى حُنٗ حػًخل كکَ َیٔض.
رّپُيحٗض كهٕ١یٍ ،ػُخَٛ ؽیبد:
چٓخٍگخَّ (آطْٖٕ ،ح ،آد ٔ هخک) كخهي كیخصحَي ٔ حُ حيظِحؽ آٌْخ َیِ كیخص كخٛم
ًَیٕٗى ،رهکّ ػخيم كیخص ٔ َظى ىُْيِ رّآٌْخ َلْ (ٍٔف) حٓض کّ رّؿٓخٌ حؿٔخو
َیِ طؼهن َيحٍىَ .لْ ،ػخيم كیخص ؿخَيحٍحٌ حٓض ٔنی هٕى ،كیخص ٍح حُ کٔی
َگَكظّ ٔ رّيؼُخی ٍحٓظیٍ ٛخكذ كیخص حٓض .يٕؿٕىی کّ كیخص ٍح رّػخٍیض
َگَكظّ رخٗي آٌ ٍح حُ ىٓض َوٕحْي ىحى ،حُ حیٍٍٔ َلْ كُخَخپٌیَ حٓض.
آػخٍ كیخص ػزخٍص حُ ٍٗي ٔ طـٌیّ ٔ كْ ٔ كَکض ٔ َطن ٔ ػهى حٓض .حٔنیٍ
حػَ كیخصٍٗ ،ي ٔ طـٌیّ حٓض؛ ح ّيخ َكیَٕحٌ ،یخ رّطؼزیَی يٕؿٕى ٛخكذ كیخص،
رّيٕؿٕىی ح١الم يیٕٗى کّ كْ ٔ كَکض ىحٗظّ رخٗي .كْ ٔ كَکض حُ ؿٔى
ٛخىٍ ًَیٕٗى .يزيأ ٛئٍ حیٍ حكؼخلَ ،لْ حٓض .رّحیٍ طَطیذ ،رَّظَ يیٍٓي ىٍ
حیٍ يؼُخ يیخٌ َلْ ٔ كیخص طـخیَی َیٔض ٔ َْ ىٔ رَ کًخل حٔل ؿٔى ىالنض ىحٍَي ٔ
آػخٍ رّٔحٓطّ رّآٌ ئُٕدحَي .ح ّيخ حگَ كیخص رّيؼُخی کًخل ػخَی رخٗي (یؼُی کًخنی
کّ «َٕع» رَحی رخنلؼم ٗيٌ رّآٌ يلظخؽ َیٔض ،يؼم رََُيِگی رَحی ًٗ٘یَ ٔ
حكٔخّ ٔ كَکض رَحی حَٔخٌ) كیخص ؿیَ حُ َلْ حٓض.
«ًحکَِ» (كخكظّ) یکٗ حُ هٕحٖ َلْ حٓض ٔ ماکوٍ:
ٍرطٗ رّؿٔي َيحٍىُ .یَح يخ ُْگخيٗ رّیخى يٗآٍٔیى کّ يلّٕٔ حُ ػ ٕ٠كخّٓ
ؿخیذ رخٗيْ ٔ ،ىچُخٌ کّ ٍٕٛيلّٕٔ ٍح رّیخى يٗآٍٔیى ،يؼخٍف يـَى ٍح َیِ
رّیخى يٗآٍٔیى ٔ .حگَ ًحکَِ ىٍ َلْ رخٗي ،ىٍ َلٔٗ کّ رّطًخيّ حُ ؿٔي آُحى ٗيِ،
َوٕحْي رٕىُ ،یَح َلْ رًّْخٌ حَيحُِ کّ رّيؼوٕل َِىیک يٕٗٗى ،حٗیخء يلّٕٔ
ٍح حُ یخى يٗرَى ،حُ حیٍٍٔ يٗطٕحٌ گلض کّ َلْ َه ِیَّ َٓیغحنُٔیخٌ حٓض ٔ چٌٕ
رّيؼوٕل ٍٓیي ٖ ًّْ ،هخَ١حص هٕى ٍح حُ یخى رزَى .چٌٕ ُْگخيٗ کّ َلْ يظٕؿّ
يؼوٕالص حٓض ،ؿِ طؼوم ٔ طؤيم ىٍ يٍٕى آٌ ،کخٍٖ ىیگَٖ حُ حٔ ٓخهظّ َیٔض.
كهٕ١یٍ يٗگٕیي :حىٍحک هِٕٖ حٓض يیخٌ اكهاک:
ػوم ٔ كْ .حىٍحک ٍح ّٓ ٔظیلّ حٓض َؤض آٌکّ ٍ ٍٖٕٛح کّ حُ كْ كخٛم
يٕٗٗى ،يٗگیَى ٔ طلهیم ٔ طَکیذ يٗکُي ٔ ػُخ َٛيوظهلٗ ٍح کّ يوهیّ رّحٔ
يٗىْي ،گَى يٗآٍٔى ٔ حُ آٌ چیِْخ يٗٓخُى .ىیگَ آٌکّ يیخٌ آٌچّ حُ كٕحّ
كَحْى يٗآیي ٔ آػخٍٖ کّ حُ ٍٕٛيؼوٕنّ رّىٓض آٍٔىِ ،طٕكین يٗىْي .يؼالً
ٖٔ۲ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
ط٘وی ٚيٗىْي کّ ٓوَح ١هیَّ (َیکٕ کَىحٍ) حٓضَّ .حُ ٍحِ حىٍحک كٔٗ ،رهکّ حُ
حیٍ ؿٓض کّ ىٍ ًحص ٓوَحَ ًََّٖٕ ١یکٗ ٔ هیَ ْٔضٕٓ .و حیٍکّ ٍٕٛ
يلّٕٖٔٓ يٕؿٕى ٍح رَ ٍٖٕٛکّ حُ پیٖ ىٍیخكض ىحٗظّ ،يُطزن يٗکُي ،ىٍ
َظیـّ يٗكًٓي کّ حیٍ ٗو ٚکّ حکٌُٕ يٗریُيًْ ،خٌ ٓوَح ١حٓض.
َلْ پْ حُ آٌکّ ػخنى يلّٕٔ ٍح كیخص ٔ َظخو ػول:
رو٘یي ٔ رّهٕى پَىحهض ،رّٕٖٓ يزيأ هٕى ،یؼُٗ حهُٕو ىٔو (حُ ّٓ حهُٕو كهٕ١یُٗ)
كَح يٍٗٔى« .ػوم = َِ »nuosى كهٕ١یٍ يلٕٓو هیهٗ ٔٓیغ ىحٍى ٔ .ػُخَٛ
يظؼيىٖ ٍح ٗخيم حٓض .حُ ؿًهّ ،ػوم یکٗ حُ يَحطذ كیخص ٍٔكٗ حٓضٔ ،
يَكهّٖ حُ يَحكم حٍطوخء َلْ ىٍ رخُگ٘ض َٓخیٗحْٕ ٔ .ىحکٌُٕ هٕى ،ػهض ػخنى
يلّٕٔ حٓض .حُ حیٍٍٔ يٗریُیى ُيؼُم حكالٍٕٛ ٔ َٕٗ١ص حٍٓطٕیٗ ٍح ىٍ رَ
ىحٍى ٔ .رّهيحٖ ٍٔحهیخٌ ،یؼُٗ «ػوم گَىحَُيِٖ ؿٓخٌ» ٗزخْظٗ طخو ىحٍى.
رخ ٔؿٕى حیٍ ،ػوم ىٍ كهٔلّٖ كهٕ١یٍ يؼُٗ حهْ ٚى ىحٍى ،حٔ پیٖ حُ َْ چیِ
طؤکیي يٗکُي کّ طٕؿّ ػخهم رّىٌٍٔ هٕى ،ىٍیخكض آٌچّ ٍح کّ ىٍ كویوض حٔ يکٌُٕ
حٓض رَحٖ حٔ يیَٔ يٗٓخُى .كهٕ١یٍ رخٍْخ حیٍ گِحٍِ ٍح ىٍ آػخٍ هٕى طکَحٍ کَىِ
حٓض کَّْ« :کْ هٕى ٍح طؼوم کُي ًّْٖ ،کخثُخص ٍح طؼوم کَىِ حٓض».
كهٕ١یٍ يخَُي حكال ٌٕ١يؼظوي حٓض کّ ػ٘ن آىيٗ ٍح رُّٗخهض كویوض يٍٗٓخَي
ٔ َُيگٗ حهالهٗ َیِ کّ رَ يزُخٖ ك٠یهض حٓظٕحٍ ٗيِ رخٗي ،يٕٛم آىيٗ رّكویوض
حٓض .پْ حٍُْٕخٖ ػوهٗ ىٍ ػیٍ كخل ًْخٌ حٍُْٕخٖ حهالهٗ ٔ حٍُْٕخٖ
ُیزخیٗ َیِ ْٔظُي .ح ّيخ طؤػیَ حكکخٍ حٍٓطٕ ىٍ َظَیّٖ كهٕ١یٍ ٍح رّ ٍٕ١آٗکخٍ ىٍ
حیٍ هطؼّ حُ طخٕٓػّٖ پُـى يٗیخریى« :حَٔخٌ يَکذ حُ َلْ ٔ ؿٔي حٓض ٔ ؿٔي
يَکذ حٓض حُ ػُخ َٛحٍرؼَّْ ،یک حُ حیٍ ػُخ َٛيَکذ حٓض حُ يخىِ ٔ
ٍٕٛص ...چٌٕ رّػخنى ٔؿٕى طٕؿّ کُیى ،ػوهٗ يٗیخریى کّ يُٓيّ ٔ هخنن ػخنى
حٓض ،آٌچّ هزٕل ٍٕٛص يٗکُي ،آطْٖٕ ،ح ،آد ٔ هخک حٓض؛ ٰنکٍ آٌکّ رّحیٍ
يٕحى ٍٕٛص يٗرو٘يَ ،لْ حٓض .پْ َلْ رّػُخ َٛحٍرؼّ ٍٕٛص يٗرو٘ي .ح ّيخ
ىٍ ٔحهغ آٌکّ چُخٌ هيٍطٗ رَّلْ حٍُحَٗ يٗىحٍى ػوم حٓضْ ،ىچُخٌ کّ َُْ رَّلْ
َُْيُي هٕحَیٍ کخٍٕ ٍح حٍُحَٗ يٗىحٍى .پْ ػوم ٍح حگَ ٍٕٛص روٕحَیى ،ىٍ آٌ
ٔحكي ْى ٍٕٛص َلْ حٓض ٔ ْى ٔحْذ حیٍ ٍٕٛص .حیٍ َظَیّ ىٍ كهٔلّٖ هٌَٔ
ٔٓطٗ ٔ ٓپْ ىٍ حكکخٍ كالٓلّٖ حٓالو طؤػیَ ػًین َٓخى.
يٗپَٓیى :چگَّٕ يًکٍ حٓض يٕؿٕى رخنوِٕ ،يٕؿٕىٖ رخنلؼم ٕٗى؟
ٓٔ4 كکًض یگخَّ
حگَ ػهض كخػهٗ َزخٗي کّ آٌٍح حُ هِٕ رّكؼم رک٘ي ،پْ ػوم رّػُٕحٌ
«ٔحْذحن »ٍٕٜرخ كؼم يل ٞىٍ كهٔلّٖ حٍٓطٕ كَهٗ َيحٍى .ػوم حُ آٌ ؿٓض
«ٔحْذحن »ٍٕٜحٓض کّ هٕى يلظٕٖ ًّْٖ ٍٕٛصْخ حٓض ،حٔ هيحٖ حٓض کّ
ًّْٖ هيح یخٌ ٍح ىٍ رَ ىحٍىُ ،یَح يؼخل ػخنى يلّٕٔ حٓض «يخ ىٍ رَحرَ ػظًض ٔ
ؿًخل ػخنى يلَّٕٔ ،ظخو كَکض حُنٗ آٌ ٔ هيحیخَٗ کّ ىٍ آٌ ْٔظُي ،حػى حُ يَثٗ
ٔ ؿیَ يَثٗ ...يظلیَ يٕٗٗیىَْ ٔ .گخِ رّىٍک يؼخل ٔ كویوض آٌ حٍطوخء یخریى،
طلیَ يخٌ حكٌِٔ هٕحْي ٗي ،چّ ىٍ آٌؿخ يؼوٕالطٗ ٍح کّ ًحطخ ً حُنٗ ْٔظُي ٔ ىحٍحٖ
يؼَكض ٔ كیخص ،هٕحْیى ىیي ٔ رّىیيحٍ ػوم يطهن ـ کّ ٍَٓٔ ػخنى ٔؿٕى حٓض ـ ٔ
كکًض رَطَ ٔ كیخص رَٗٓخیض آٌ َخیم هٕحْیى ٗيُ .یَح ىٍ آٌؿخ ًّْٖ کخثُخص
حُنٗ َْ ٔ ،ػوم ٔحنّ ٔ َلٔٗ ىٍ ٓکٕص ىحیًٗ حٓض.
ـ آیخ يؼوٕالص هخٍؽ حُ ػوم يٕؿٕىحَي ـ چُخٌکّ حكال ٌٕ١يٗگلض ـ یخ ىٍ ػوم
يٕؿٕىحَي؟
= پخٓن كهٕ١یٍ ٔحٟق حٓض :حگَ يؼوٕالص ـ یؼُٗ ُيؼُم حكال َٕٗ١ـ هخٍؽ حُ
يؼوٕالص ٔؿٕى ىحٗظّ رخُٗي ،يؼَكض ػوهٗ َیِ چیِٖ ٗزیّ يؼَكض كٔٗ هٕحْي
رٕى ٔ ،يًکٍ حٓض کّ حیٍ يؼَكض كخٛم َٕ٘ى؛ حُ ىیگَٕٓ كویوض ؿَْٕیّ رخ ًحص
هٕى يظلن حٓضَّ ،رخٗٗء ىیگَ ٔ .آٌ ؿِ حُ ًحص هٕى ،طؼزیَ َکُي .پْ کخٍ ػوم
حَظوخل رٗٔحٓطّ حٓض حُ كکَ رّکخثٍ؛ َّحیٍکّ طٜيین كویوض هخٍؿٗ رخٗي.
ريیٍَ١ین يٗریُیى کّ كهٕ١یٍ حُ حكال ٌٕ١كخٛهّ يٗگیَى ٔ ٔؿٕى َْ كویوض ػوهٗ
ٍح کّ هخٍؽ حُ ػوم کهٗ رخٗيَ ،لٗ يٗکُي.
ىٍ كهٔلّٖ یَٕخٌ ػوم كٕم ًّْچیِ اؽلیذ:
حٓض .طُٓخ حكال ٌٕ١رخالطَ حُ ػوم ،هیَ ،یخ «حكيیض» ٍح هَحٍ ىحىِ حٓض .ػوم ىٍ
َظَ ٍٔحهیخٌ هِٕٖ حٓض َُيِ ٔ َُيگٗروٖ؛ ح ّيخ ىٍ َظَ حكال ٌٕ١ػوم هِٕٖ حٓض
کّ كئى ُٓـٖ کخثُخص ٔ َٔزضْخٖ ػخرض ٍیخٍ ٟٗح ک٘ق يٗکُي .رَّظَ كهٕ١یٍ
ػوم ُْگخيٗ ٗخیٔظّٖ حیٍ ػُٕحٌ حٓض کّ حُ حكيیض ٍَٕ گیَى ٔ رّآٌ ٓزذ هيٍص
ک٘ق َٔزضْخٖ ػخرض ٔ ىٍک آٌْخ ىٍ حٔ پيیي آیي.
ـ چگَّٕ ًّْٖ کخثُخص حُ حكيیض رٔیٛ ٢خىٍ ٗيِ حٓض؟
= كهٕ١یٍ يٗگٕیي :حیٍ ٛئٍ ىٍ ّٓ يَكهّ حَـخو یخكظّ؛ حُ آٌؿخ کّ حكيیض
کخيم حٓض ،حكخ ّٟيٗکُي ،حیٍ كی ،ٞيٕؿٕى ؿيیيٖ حیـخى يٗکُي .حیٍ يٕؿٕى ؿيیي
چٌٕ رّحٛم هٕى طٕؿّ کُي ،حُ حٔ رخٍٍٔ ٕٗى ٔ .چٌٕ يظٕؿّ ًحص هٕى ٕٗى ،ػوم
ٔٔ4 كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
رخٗي .رُخرَحیٍ ،حیٍ يٕؿٕى ؿيیي حُ آٌ ؿٓض کّ يزيأ حٔل (ٔحكي ،حكيیض) ٍح طؼوم
يٗکُي ٔ رّ آٌ طٕؿّ ىحٍى ،کخثٍ ٔ يٕؿٕى حٓض؛ ٔ حُ آٌ ؿٓض کّ ًحص هٕیٖ ٍح
طؼوم يٗکُي ،ػوهٗ حٓض ىحٍحٖ كؼهیض ػوهٗ.
كهٕ١یٍ ىٍ ؿخٖ ىیگَ يٗگٕیي :هیَ يزيأ حٓض ٔ .ػوم يٕؿٕىحطٗ ٍح کّ حیـخى
يٗکُي حُ حٔ يٗگیَى ٔ ...هيٍص حكيحع يٕؿٕىحطٗ ٍح کّ حُ حٔ پيیي يٗآیُي ،حُ آٌؿخ
حهٌ يٗکُي .پْ حكيیض رّػوم ،آٌچّ ٍح کّ َيحٗض ،حػطخء يٗکُي ٔ .حُ حكيیض،
کؼَص رَ ػوم چیَِ ٕٗى ٔ ػوم حُ ٟز ٢هيٍطٗ کّ حُ حكيیض گَكظّ ،ػخؿِ حٓض.
حُ حیٍٍٔ آٌٍح ؿِء ؿِء يٗکُي طخ طٕحٌ طلًهٖ ٍح ىحٗظّ رخٗي.
يلٕٓو ػخنى َِى هييخٖ ػبلن هؾًَْ ّ هبكٍ:
يظل ّکَیٍ ،رخ آٌچّ حئَُ يٗگٕثیى ،كَم ىحٍى ،ػخنى َِى هييخ َْ يٕؿٕى َُيِٖ
حٓض کّ َلْ ،حػ٠خء ،كَکض ٔ َظخو ىحٗظّ رخٗي .رُگَیى کّ ػخنى حُ ُرخٌ كهٕ١یٍ
چٔخٌ ٓوٍ يٗگٕیي :هيح يَح ریخكَیي ،يٍ حُ حٔ آييِحو ،پْ يٍ کخيهى .يٍ كخٖٔ
ًّْٖ يٕؿٕىحص َُيِ ْٔظى ،پْ َیخُٖ رّْیچکْ َيحٍو؛ ُیَح ًّْٖ کخثُخص ٔ
َْچّ حُ َزخص ٔ كیٕحٌ ُحىِ يَٕٗٗي ىٍ يٍ ْٔض .ىٍ يٍ رٔیخٍٖ حُ هيحیخٌ ْٔظُي
ٔ ٕ١حیلٗ حُ ٗیخ١یٍ ٔ َلْْخٖ پخک ٔ ،يَىيٗ کّ ٓؼخىص ٍح ىٍ ك٠یهض یخكظّحَي...
ٔ ًّْٖ يٕؿٕىحطٗ کّ ٗخین هیَحَي ًّْٖ ٔ .يٕؿٕىحطٗ کّ رّهيٍ ١خهض هٕى رّآٌ
ىٓض يی یخرُي ...گیخْخٌ ٍح كیخص حٓض ٔ كیٕحٌ ٍح ػالِٔ رَ كیخصٗ ،ؼٍٕ حٓض.
رَهٗ ٍح ػوم حٓض ٔ رَهٗ ٍح كیخص کهٗ.
َلْ حیٍ ػخنى ٔ َلّٕ ؿِثیّ ًّْ ،ىٍ ػخنى ػوهٗ ْٔظُي ،یؼُٗ ؿخٖ کّ ىٍ كخل
ي٘خْيِ ْٔظُي ٔ حُ كی ٞحیٍ ي٘خْيِ حٓض کّ هيٍص حىحٍِٖ حيٍٕ ػخنى ٍح رّىٓض
يٗآٍَٔيْ ٔ .ىچُخٌ کّ ػوم حُ حكيیض كخیٗ ٞيِ ٔ َلْ حُ ػومْ ،ىچُیٍ ػخنى حُ
َلْ كخی ٞگ٘ظّ حٓض .حیٍ ؿٓخٌ ٍح آؿخُٖ َیٔضُ ،یَح َظیـّٖ ي٘خْيِٖ حُنٗ
حٓض ٔ آٌ ىٍ ُيخَٗ حٓض کّ َّآٌٍح حٔل حٓض ٔ َّآهَ .ػخنى رّآٌ گَّٕ کّ حكالٌٕ١
يٗگٕیيٍٕٛ ،ص حُل حٓض.
كهٔلّٖ كهٕ١یٍ كهوّٖ ٔٛم َخيَثٗ ؽلوَٓ ّٕل:
يیخٌ كکًض یَٕخَٗ حُ یکٕٓ ٔ ،كهٔلّٖ هٌَٔ ٔٓطخیٗ ؿَرٗ ،كکًض ُْيٖ،
ػَرٗ ٔ رؼيح ً حٓاليٗ حُ ىیگَٕٓ حٓض" .كَكٍٕیّٕ" ىٍ کظخد َُيگٗ كهٕ١یٍ
يٗگٕیي :يؼهى حٔ رّكهٔلّٖ رَرَْخ (ؿیَ یَٕخَْٗخ) ٍؿزظٗ رٔیخٍ ىحٗض ٔ حُ آٌْخ
رَِٖٓ رٔیخٍ گَكضٔ .كيص «يٍ» رخ کخثٍ کهٗ ىٍ «حٔپخَ٘خى» آييِ حٓض.
ٕٔ4 كکًض یگخَّ
ْىچُیٍ ىٍ کظذ ىیُٗ ُْي حٛم ىیگَٖ حٓض کّ ىٍ حَيیّٖ٘ كهٕ١یٍ آييِ حٓض
ٔ ریگخَّگٗ آٌ رخ كهٔلّٖ یَٕخٌ رّهٕرٗ يٕ٘ٓى حٓض .يٕٕٟع حیٍ حٛم حیٍ حٓض
کّ حطلخى «يٍ» رخ کخثٍ کهٗ ،حُ َ١ین يؼَكض کهٗ كخٛم ًَٕٗٗى ،رهکّ یخكظٗ
حٓض کّ رّطًَیٍ ٔ طؤيم (ٍیخٟض) كخٛم ٕٗى.
ٗخیي رخٍُطَیٍ چیِٖ کّ كهٔلّٖ كهٕ١یٍ ٍح حُ َٕحكال ٔ َٕٗ١ىیگَ ىیخَخص
ٍحیؾ ىٍ ػ َٜحٔ يظًخیِ يٗٓخُى ،حیٍ رخٗي کّ ىٍ كهٔلّٖ كهٕ١یٍ حَيیّٖ٘ ٔحٓطّ
ریٍ هيح ٔ حَٔخٌ ٔؿٕى َيحٍى ٔ .هيح ىٍ َظَ كهٕ١یٍ ىٍٔ حُ يخ َیٔض .حٔ ىٍ حیٍؿخ
ىٍ آٌؿخ ٔ ىٍ َْ يکخٌ ىیگَٖ ْٔضً .حص رخٍٖ ؿیَ يظُخْٗ حٓض ،پْ كيٖ
َيحٍى ٔ ،حیٍ رّآٌ يؼُٗ حٓض کّ َْگِ ؿخیذ ًَٕٗٗى ،حگَ ؿخیذ ًَٕٗٗى ،پْ ىٍ
ًّْ ؿخ ٔ ىٍ ًّْچیِ كخ َٟحٓض .كهٔلّٖ ُْيٖ َیِ يٗگٕیي کّ «رًَْخ» یؼُٗ
کخثٍ کهٗ ،يزيأ ؿًیغ کخثُخص حٓض" .آطًٍ" کّ «يٍ» َٛف حٓض ،ىٍ ًحص رخ
«رًَْخ» حهظالكٗ َيحٍى .ريیٍگَّٕ يَٗگَیى کّ ػالهّٖ َلْ ؿِثٗ رّکخثٍ کهٗ کّ
ىٍ كهٔلّٖ كهٕ١یٍ ْٔض ،ىٍ حَيیّٖ٘ ُْيٖ َیِ رّٕٟٔف ٔؿٕى ىحٍى ٔ حیٍ ئؤنّ
ىٍ حیٍ ىٔ كهٔلّ رَّلٕ یکٔخٌ كم ٗيِ حٓض.
ىٍ ٓخل ۳ٕ۲يیالىٖ کهیٔخ آکخىيٗ حكال ٌٕ١ىٍ آطٍ ٍح رٔض ٔ كؼخنیضْخٖ آٌٍح
يًُٕع ٓخهض .ىٍ ًْیٍ ٓخل كَهّٖ يٕٕٓو رّ"رُيیکظیٍ" َؤظیٍ َ١یوّٖ رٍِگ
ٍْزخَٗ ،يٕؿٕىیض یخكض .ريیٍطَطیذ ٓخل ًَ ۳ٕ۲خىٖ ٗي حُ چگَّٕگٗ َٓپٕٕ
َٓخىٌ کهیٔخٖ ئیلٗ رَػهٕو ػوهٗ ٔ كهٔلّٖ یَٕخَٗ .حُ آٌ پْ آيُٕٕ ٔ پٍَٕٔ،
حَيیّ٘ ،کَْٓٗخٖ ٔػع ٔ هطخرّ یکـخ ىٍ حهظیخٍ کهیٔخ هَحٍ گَكضًّْ ،چیِ ىٍ
هييض ٰانٓیخص ئیلٗ ىٍآيي ٔ هٌَٔ ٔٓطٗ ًٍٓخ ً آؿخُ ٗي کّ ریٖ حُ ِْحٍ ٓخل
ٕ١ل ک٘یيًّْ .ؿخ ٍح َٓىٖ ،هخيٕٗٗ ٔ طخٍیکٗ كَح گَكض ،ىیگَ حُ آٌ رلغْخٖ
آُحىٍٗ ،ي حكکخٍَْٓٗ ،خٖ آرخى ٔ پَ ٍَٔن ،هیخرخٌْخٖ ُٓگ كَٕ ،کظخروخَّْخٖ
ؿُٗ ،كًخوْخٖ طًیِ ،کخَخلْخٖ كخٟالد ،طـخٍص ٔ ٕٓىحگَٖ ٔ ؿًغ ٔ ؿٕٕ
ػًٕيٗ هزَٖ َزٕى ًّْٖ .حیٍْخ كو ٢ىٔ َکظّ ٍح حػزخص کَى:
یکٔ ،هظٗ َْچیِٖ رّؿخٖ هٕى َیٔض ،چّ كـخیؼٗ ٍم يٗىْي.
ىٔ ،كَکض طخٍین َّىٍ ئیَ ئظویى ،کّ ىٍ ئیَ ُکِحکی ٔ يخٍپیچی حٓض.
کزبةٌّبٍٔ:
ِّللا حك٘خٍ.
حنق ـ «ؿًٍٕٖٓ» "حكال "ٌٕ١ػِی ّ
د ـ «چٓخٍ ٍٓخنّ» "حكال "ٌٕ١يلًٕى ُٛخػٗ.
پ ـ «پُؾ ٍٓخنّ» "حكال "ٌٕ١يلًٕى ُٛخػٗ.
ص ـ «ٖٗ ٍٓخنّ» "حكال "ٌٕ١دمحمػهٗ كَٔؿٗ.
ع ـ «طخٍین حنلهٔلش حنـَریش» "رَطَحَي ٍحٓم" َـیذ ُکٗ يلًٕى ،هخَِْ ٔ۲۳4
ؽ ـ «طخٍین كهٔلّٖ ؿَد» "رَطَحَي ٍحٓم" َـق ىٍیخرُيٍٖ ،طَٓحٌ ،پَٔحُٖٔ۶۳ ،
چ ـ «طخٍین كهٔلّٖ ؿَد» "ٍحىح کَیُ٘خٌ" ؿٕحى یٕٓلیخٌ.
ف ـ «طخٍین كهٔلّٖ حٓاليٗ» "حنیٍٕ نیًٍ" ٓیي كٔیٍ َ.َٜ
م ـ «طخٍین كهٔلّ ىٍ ؿٓخٌ حٓاليٗ» "كُخ حنلخهٍٕٖ" ـ "ههیم حنـَ"
ى ـ «طخٍین حنلهٔلش حنؼَریش حالٓاليیّ» "ػزيِحنً٘خنٗ"
ػزيحنَُحم"
ّ ً ـ «طًٓیي نظخٍین حنلهٔلش حالٓاليیش» "يٜطلٗ
ٍ ـ «كٗ حنلهٔلش حالٓاليیّ ،يُٓؾ ٔ ططزیوّ» "حرَحْیى ييکٍٕ"
ُ ـ «رٍِگخٌ كهٔلّ» " َُْٖ طٕيخّ " كَیئٌ ريٍِحٖ.
ژ ـ «نٌحص كهٔلّ» "ٔیم ىٍٔحَض" ػزخّ ٍُیخد هٕیٗ.
ٔ44 كکًض یگخَّ
ٔ ـ «یَٕیخ ،حیَٕٗ = «lqlrlحٓى هًٔظٗ حُ آٓیخٖ ٛـیَ حٓض کّ ؿًخػظٗ حُ ْهٍْخ ىٍ
آٌؿخ حهخيض ىحٗظُي ،چٌٕ یَٕیخ ىٍ آٓیخ ٔحهغ حٓض ٔ حْخنٗ يَ٘م ُيیٍ حرظيحٖ رَهٍٕىٗخٌ رخ يَىو
ْهٍ ،رخ آٌؿًخػض رٕىِ ،کهیّٖ يَىو ْهٍ ٍح يُظٔذ رّیَٕیخ ًَٕىَي .كوْ ٢الّ ٍح یَٕخٌ ٔ يَىيٖ
ٍح یَٕخَٗ هٕحَيَي .حُ آٌ ٕٓ َیِ ٍٔيْٗخ یَٕخَْٗخ ٍح رّيُخٓزض حٓى یک ١خیلّ حُ آٌْخ کّ
رّحی٘خٌ َِىیک رٕىِحَي » «Greeceيٗهٕحَيَي ٔحئَُ حٍٔپخثیخٌ یَٕخٌ ٍح رًّْیٍ َخو يُٗٗخُٓي.
ٔ4۳ كکًض ٕٓو :رٓخٍ كهٔلّ
۱
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ـــــــــــــــــــــــــم
ػوة پیِ اى اٍال ـــــــــــــ
ٔ4۰ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ىٍ طخٍین طًيٌ رَ٘ی ىٔ ػُ« َٜكَُْگ ٓخيی» ٔ «كکَ یَٕخَی» َو٘ی
طؼییٍ کُُيِ ىحٍَي .یؼُی ؿٓخٌ َْچّ ىحٍى ،يلٕٜل ًْیٍ ىٔ ػُ َٜحٓض .ىٍ روٖ
هزهی رخ يوييخص ٔ يزخَت كکَیَٕخَی آُٗخیی كخٛم کَىیى؛ ىٍ حیٍ روٖ يیکٕٗیى رخ
ُّٓضْخ ٔ كَُْگ «ٓخيی» آُٗخ ٕٗیى؛ «ٓخيیض» ْى هٕو ٔ َژحى حَٔخَی حٓض ،چٌٕ: ُ
«آٍحيیخٌ» « ،إٍٓٗیخٌ» « ،حکيیخٌ» « ،رخرهیخٌ» « ،طييیَیخٌ» َٓ« ،یخَیخٌ» ،
«ٕٓيَیخٌ» « ،کهيحَیخٌ» « ،کُؼخَیخٌ» « ،كیُیویخٌ» َ« ،زطیخٌ» « ،ػًٍٕیخٌ» ،
«ػیاليیخٌ» « ،يُيحثیخٌ» « ،یٕٓىیخٌ» ٔ «ػَرخٌ»ْ ٔ ...ى ،کیٖ ٔ آثیٍ حٓض،
چٌٕ «یٕٓىیض» « ،ئیلیض» ٔ «حٓاليیض»؛ رُخ رّحؿًخع يلووخٌ ٔ ئظَ٘هخٌ،
يُطوّی َٗميیخَّ ُیٔضرٕو حٛهی حهٕحو ٓخيی حٓض ٔ ریٍحنَُّٓیٍ َؤظیٍ هخٓظگخِ
طًيٌ رَ٘ی يیرخٗي .کظیزّْخی حُ ػٓي ٕٓيَی رّه ٢يیوی يٕؿٕى حٓض کّ يظؼهن
رّپُؾ ِْحٍٓخل پیٖ حٓض .كکٕيض كًٍٕحری ىٍ رخرم (ٓخل ٕ ٔ۰۲م،و) ٔحٟغ
حٔنیٍ هخٌَٕ َٕٗظّ ٗيِ يیرخٗي .حٛم يـًٕػّ هٕحَیٍ حٔ کّ رَ حٓظٕحَّی ُٓگی
كک ٗيِ ،ىٍ يُٕیى نٍٕٔ پخٍیْ يٕؿٕى حٓض .هٕحَیٍ كًٍٕحری يَرٕ ١رٍُّحػض،
آریخٍی ،ک٘ظیَحَی ،هَیي ٔ كَٕٔ رَىِ ،يـخُحصْخ ،حٍع ٔ حُىٔحؽ حٓض.
ّٓ ىیٍ رٍِگ حرَحْیًی يلٕٜل طکخيم طخٍیوت ًْیٍ حهٕحوحَي .حٓالو یکی حُ
ّٓ ٟهغ حىیخٌ حرَحْیًی حٓض کّ حُ رٔظَ كَُْگت هٕو ػَد رَهخٓض .رٔیخٍی حُ
حهٕحو كٕم ٔ ُرخٌْخ ٔ كَُْگ حی٘خٌ رّئٍَ حیخو حُ ریٍ ٍكظّحَي ،یخ ىٍ ػَد كم
ٗيِحَي ٔ ػَد ،ؿخَ٘یُخٌ ٔ يیَحعرَىحٍحٌ ًْیٍ حهٕحوحَي .نٌح ٍَٟٔی حٓض رخ
گّْٕٗخی حُ َُيگی ٔ كَُْگ ػَد ىٍ ىٍٔحٌ پیٖ حُ ظٍٕٓ حٓالو آُٗخ ٕٗیى.
ٔ4۴ كکًض یگخَّ
حیٍ رلغ حُ آٌ رخرض كخیِ حًْیض كٕمحنؼخىِ حٓض کّ يخٍح رُّيیُّْخی رَُٔ
حٓالو آُٗخ يیٓخُى ،حُ آٌؿخ کّ ْیچچیِ حُ ْیچ رّٔؿٕى ًَیآیيٓ ،یَ طخٍیوی ٔ
طکخيم كکَ ٔ كَُْگ رَ٘ی َیِ حيَی ٓهٔهّحی حٓض ،چُخٌکّ َْكهوّی رؼيی
يظٜم رّكهوّی هزهی يیرخٗي .رُخءح ً يطخنؼّی حیٍ رَّْ حُ طخٍین ،كَُْگ ٔ يُخٓزخص
ػَد رّيخ َ٘خٌ يیىْي کّ ػَد ىٍ حیٍ ىٍٔحٌ چگَّٕ َُيگت ىحٗظّ ٔ ىیٍ يزیٍ
حٓالو چّ چیِْخی حُ حیٍ ىٍِٔ رّيیَحع رَىحٗظّ ٔ چّ چیِْخی رَ آٌ حكِٔىِ حٓض.
هخٛشً آٌکّ رٔیخٍی حُ کُْٖخی حهٕحو ػَد ىٍ ىٍِٔی حٓاليی ،يَطز ٢رخ ٍٕٓو ٔ
ُّٓظت ػَری پیٖ حُ حٓالو حٓض کّ ٍیّ٘ ىٍ طخٍین چُي ِْحٍ ٓخنّی حیٍ كَُْگ ُ
هٕو ىحٍى ،نٌح رٍَٓی آٌ رٔیخٍ يلیي هٕحْي رٕى .ىٍ كویوض كٓى ىهین طؼخنیى حٓالو ،طخ
كي ُیخىی ىٍ گَٔ ىٍک ٛلیق كَُْگ ػَد رخٓظخٌ حٓض.
ىٍ حیٍ روٖ كو ٢رَحی آُٗخیی يوييخطی ،گّْٕٗخی حُ َُيگی ػَد رخٓظخٌ ٍح
رٍّٕٛص كَ٘ىِ ٔ کهیيی گٌٍ يیکُیى .هٕٕروظخَّ ىٍ يٍٕى گٌٗظّْخی ىٍٔ َُيگت
ػَری يُخرغ رٔیخٍ حًٍُُٗي حُ ًْخٌ گٌٗظّْخی ىٍٔ ٔؿٕى ىحٍى کّ يخٍح رّػًن
طخٍین ٔ كَُْگ ػَری ٍحًُْخیی يیکُي؛ يخَُي ُٓگَٕٗظّْخ ٔ حنٕحف ٔ آػخٍ رّؿخ
يخَيِ ،حػى حُ يُوٕل ٔ ؿیَ يُوٕل؛ حٗیخء گَحٌرٓخء يؼيَی ،حٗیخء چٕریٓ ،کّْخی
كهِی ،حٗیخء ٓلخنیُٓ ،گیٓٔ ،خیم ُیُظی ٔ ...روخیخی ههؼّْخ ٔ رُخْخی ػظیى ٔ يُخرغ
يکظٕد ػزَحَی يخَُي طٍٕحص ٔ طهًٕى ٔ آػخٍ یَٕخَی ٔ ...حٗؼخٍ ػَد ؿخْهی ...کّ
َْیک ىٍ ؿخی هٕى يُزؼی يٓى رَحی ُٗخهض َُيگت طخٍیوت حهٕحو ػَد حٓض.
هَآٌ َیِ ىٍ آیخص يظؼيى هٕى حٗخٍحطی رّگّْٕٗخی حُ َُيگی ػَد هزم حُ
هٕى ىحٍى .كکٕيضْخی حيٕی ٔ ػزخٓی ىٍ ىٔ هٌَ حٔل حٓالو ،حْظًخو ٔیژِی
رّيطخنؼخص ُرخٌُٗخٓی ٔ گَىآٍٔی آػخٍ ػَد پیٖ حُ حٓالو رّهَؽ ىحىَي ٔ يُخرغ
حًٍُُٗيی حُ هٕى رّؿخی گٌحٍىِحَي .كو ٢کٔی رخٗي کّ حیٍ ًهخیَ ػظیى ٍح يطخنؼّ
ًَخیي ٔ يٍٕى ييحهّ هَحٍ ىْي .حكٌِٔ رَ حیٍ يٕحٍى ،ىٍ هٌَٔ ٔ۰طخ ٕٓ يیالىی
يطخنؼخص هخٍُٔٗخٓخٌ حٍٔپخیی رخ طًَکِ ٍٔی حٓالو ٔ ػَد ،حٔؽ ریٓخروّ کٔذ
ًَٕى ٔ رّىٓضآٍٔىْخی ػظیى َخیم آيي .ىٍ هٌَٔ ٕٓ ٔ ٔ۲يیالىی يطخنؼخص
ػَدُٗخٓی ىٍ يیخٌ هٕى ػَدْخ ٍَٔن گَكض ٔ ىحًَُ٘يحٌ يَٜیٍٕٓ ،ی،
ٜٜی رّکُکخٕ طخٍین ػَد پیٖ حُ حٓالو نزُخَی ،ػَحهی ...رٍّٕٛص ػهًی ٔ طو ّ
پَىحهظّحَي؛ ُٔحیخی َُيگی ػَری ٍح ٍٍٔٗ ًَٕىِ ٔ يُخرغ حًٍُُٗي ٔ هخرم حػظُخء
رّٔؿٕى آٍٔىِحَي کّ رَحی ًّْ هخرم حٓظلخىِ حٓض)ٔ(.
ٔ4۲ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ٍوىهیي ػوة
َُٓيیٍ حٛهت ػَدًْ ،یٍ ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ ،یخ ؿِیَسحنؼَد حٓض کّ
ٔٓیغطَیٍ ٗزّؿِیَِی ؿٓخٌ ٍح ط٘کیم يیىْي ،ئخكض آٌ كئى ٖٓٓٓ /ٕٓٓ /
کیهٕيظَيَرغ حٓض ٔ حُ ّٓ َ١ف رّىٍیخ يَطز ٢يیرخٗي .حیٍ ٗزّؿِیَِ کّ (رُخ
رَّظَ ُيیٍُٗخٓخٌ) حُ كئى چٓم يیهیٌٕ ٓخل پیٖ ريیٍٕٓ (رّٔٓیهّی رلَ ؿٕحٌ
حكًَ) حُ هخٍِی آكَیوخ ؿيح ٗيِ حٓض ،حُ رٍِگطَیٍ ٛلَحْخی ٍٔی ُيیٍ حٓض ٔ
ىٍ ؿُٕد ؿَری آٓیخ يٕهؼیض ىحٍى .ىٍ يَکِ آٌ ٛلَحی «ٍرغحنوخنی» ٔحهغ ٗيِ
حٓض کّ یکی حُ رٍِگطَیٍ ٍیگٔظخٌْخی ىَیخ يیرخٗي .رَهی ؿـَحكیىحَخٌ ،آٌ ٍح
«ٗزّهخٍِی ػَرٔظخٌ» َیِ َخيیيِحَي کّ رخ طٕؿّ رّهَحٍ ىحٗظٍ طًخو حیٍ ٗزّؿِیَِ رَ
ٍٔی ٛللّی ُيیٍٓخهظی ػَرٔظخٌَ ،خوگٌحٍی ىٍٓضطَی حٓض .کٍْٕ٘خی کّ ىٍ
حیٍ ٗزّؿِیَِ يٕهؼیض ىحٍَي ،ػزخٍصحَي حُ :ػَرٔظخٌ ٓؼٕىی ،ػًخٌ ،یًٍ ،هطَ،
رلَیٍ ،کٕیض ٔ حيخٍحص يظليِی ػَری.
يلووخَی کّ ىٍ يلّٕ١ی رخٓظخَی «حنٕٓطی» ىٍ ػَرٔظخٌ کخٍ کَىِحَي،
رّآػخٍی ىٓض یخكظّحَي کّ ػخرض يیکُي حُ ٓٓٓٓ ۴۳خل ريیٍٕٓ حَٔخٌ ىٍ ػَرٔظخٌ
َُيگی يیًَٕىِ حٓض .ک٘لیخص كٔیهی ىٍ حنٕٓطی َ٘خٌىُْيِی طُٕع ُیخى كیخص
ٔكٖ ىٍ کُخٍ حرِحٍْخی ُٓگی حُ َٕػی حٓض کّ یخىگخٍ حَٔخٌ ْٕيٕٓخپیٍ حٓض.
ِْٓٓٓ ۴۳حٍ ٓخل پیٖ آد ْٕٔحی ػَرٔظخٌ هیهی يظلخٔص حُ حئَُ رٕى .ػَرٔظخٌ
ىٍ آٌ ىٍِٔ پَ حُ ىٍیخچّْخی رخ كخٗیّْخی َٓٓزِ ،رخ كیٕحَخطی يؼم حٓذ آری رٕى،
يلیطی کّ يلٕٜل رخٍحٌْخی يًٕٓی رٕى .گخْٔخی ٔك٘ی ٔ ٓخیَ ٗخمىحٍحٌ ْى
حُ آكَیوخ رّآٌؿخ يٓخؿَص يیکَىَي .ىٍ ْیچؿخی آٌ ٍٔىهخَّی ىحیًی ؿخٍی َیٔض.
ًژاك ػوة
َخو ػَد رٍّٕٛص َٕٗظخٍی رَحی َؤظیٍرخٍ ىٍ ُٓگَٕٗظّی إٍٓٗی يظؼهن
رّطخٍین ٖ ۴۳پیٖ حُ يیالى آييِ حٓض .ػَد ػًٕيخ ً حُ َژحى ٓخيی ْٔظُي کّ
َٔذٗخٌ <رُخ رَحٓخ١یَ> رّٓخو رٍَٕف يیٍٓي .رَپخیّی ٍٔحیخص طٍٕحص ٔ
حٓطٍِْٕخی ٓخيیَٔ ،م کَُٕی آىيیخٌ کّ پْ حُ طٕكخٌ َٕف رّؿخی يخَيِحَي حُ پ٘ض
ّٓ پَٔ َٕف رَّخوْخی ٓخو ،كخو ٔ یخكغ ْٔظُيٓ .خيیْخ کٔخَی ْٔظُي کّ هٕى ٍح
كََُيحٌ ٓخو رٍ َٕف يیىحَُي َْ .چیِ ٔحرٔظّ رّآٌْخ «ٓخيی» هٕحَيِ يیَٕٗي،
يخَُي َژحى ٓخيی ،حهٕحو ٓخيیُ ،رخٌْخی ٓخيی ،آثیٍْخی ٓخيی ،حىیخٌ ٓخيی...
ٓٔ۳ كکًض یگخَّ
هجبئل ػوة
«هزخثم» ؿًغ «هزیهّ» ػُٕحٌ ػَری حٓض ،رّگَِٔ حُ آىيیخٌ گلظّ يیٕٗى کّ
ىحٍحی ٍٔیکَى ٔحكي ىٍ کهیّی ٗئٌ رخُٗي ،حیٍ کهًّ حُ ٔحژِی «هزهّ» گَكظّ ٗيِ
حٓض .ىٍ ػَرٔظخٌ پیٖ حُ حٓالو َُيگی هزخثهی ؿخٍی رٕى ،هزیهّ ٍح یک حؿظًخع
ي٘ظَکحنًُخكغ يیىحَٔظُي ٔ هزیهّ ىٍ َظَ آٌْخ رّيُِنّی یک کٍٕ٘ ئظوم رٕى.
هزخثم ىیگَ ٍح رّچ٘ى ریگخَّ ٔ هخٍؿی ىیيِ ٔ رَهَحٍی ٍحرطّ رخ آَخٌ َیخُيُي
پیًخٌْخ ٔ هَحٍىحىْخی رٕى .ىٍ َٓحَٓ ػَرٔظخٌ ّٓ يـًٕػّی رٍِگ هزیهٕی
َُيگی يیکَىَي کّ رخ یکيیگَ ٍهیذ ،يظوخٛى ،يظلي ،یخ ْىپیًخٌ رٕىَيَْ ،کيحو
ُّٓظی ٔ ىیٍ ٍٕٓو ُ
ِ ىحٍحی هيحیخٌ ٔیژِی هزیهّ ،کؼزّی ٔیژِی هزیهّ ،آىحد ٔ
يو ٕٜٙرّهٕىٗخٌ رٕىَي؛ ىٍ ػیٍ حیٍکّ ىٍ آىحد ٔ ٍٕٓو ٗخٌ َوخ ١ي٘ظَک
رٔیخٍی رخ يـًٕػّْخی ىیگَ َیِ ىحٗظُي .حیٍ ّٓ يـًٕػّ ػزخٍص رٕىَي حُ:
ٔ ـ يـًٕػّ هزخثم یًُی ىٍ ؿُٕد ػَرٔظخٌ؛
ٕ ـ يـًٕػّ هزخث ِم ٍریؼّ ىٍ َٗم ٔ ًٗخل َٗم ػَرٔظخٌ؛
( َ٠رَ ٌُٔ َُُْ) ىٍ يَکِ ٔ ؿَد ػَرٔظخٌ. ٖ ـ يـًٕػّ هزخثم ُي َ
رٍِگطَیٍ هّٕٗی هزخثم الق ـ هجبئل یوٌی:
ػَرٔظخٌ هزخث ِم یًُی رٕىَي کّ رّچُي ٗخهّ طؤیى ٗيِ رٕىَي:
ٔ ـ هزخثم ِيٌ َكؾ (رٌَُٔ رٓظَ) رخٗخهّْخی يظؼيىٗخٌ ىٍيَکِیًٍ ٓخکٍ رٕىَي.
َ٠يٕص ىٍ ٕ ـ هزخثم ِکُيِ (رٌَُٔ هزهّ) کّ يلم حٓکخٌ ٗخٌ ىٍ يُطوّی َك َ
َٗم یًٍ رٕى کّ طخ يَُْخی ػًخٌ حيظيحى ىحٗض ٔهٕى حُچُيیٍ ٗخهّ ط٘کیم يیٗي.
ٖ ـ هزخثم کَهذ ،حُ رٍِگطَیٍ هزخثم کٕچُيِ رّٗخو طخ حٔحثم هٌَ ْلظى طَٓخیی.
4ـ هزخثم ؿٔخٌ ،کّ ىٍ ٗخو ئظوَ ٗيِ رٕىَي ٔ .يخَُي هزخثم کَهذ ىٍ ُيخَی حُ
طخٍین رّریخرخٌْخی ٗخو کٕچیيِ ٔ ىٍ ىٌٍٔ يَُْخی حيپَحٍٕ١ی ٍٔو يیُیٔظُي.
حُى ،حیٍ هزخیم پْ حُ حَلطخ ١ىٔنضْخی ۳ـ يـًٕػّ هزخیم حّٔ ٔ هٍِؽ ٔ ُ
ؿُٕد ٔ ٔیَحَی ٓي يؤٍد حُ یًٍ يٓخؿَص کَىِ ٔ ىٍ يُخ١ن يوظهق ٗزّؿِیَِی
ػَد يُظَ٘ ٗيَي حُ ؿًهّ هزیهّی ُهِحػّ رّيُطوّی يکّ ٔ حّٔ ٔ هٍِؽ رّیؼَد،
يٓخؿَص کَىَي .آَخٌ ىٍ ٛيٍ حٓالو ٓخکُخٌ حٛهی ييیُّ ٍح ط٘کیم يیىحىَي .رُخ
رّرَهی ٍٔحیخص طخٍیوی َُٓيیٍْخی گٔظَىِی ٍُحػظی ىٍ حهظیخٍ حیٍهزخیم رٕىِ.
۶ـ هزیهّی رُیحٓي ،کّ ىٍ ًٗخل كـخُ يیُیٔظُي ٔ حُ َظَ آىحد ٔ ٍٕٓو
ٗزخْض طخو ٔ طًخو رخ هزخثم ىٌٍٔ یًٍ ىحٗظُي ،ىحٍحی کخُْخٌ يويّ هزیهٕی رٕىَي کّ
ٔٔ۳ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
يُٜذ ٗخٌ ئٍٕػی رٕى ٔ يُٜذ کٓخَض حُ پيٍ رّپَٔ يیٍٓیي .آهَیٍ کخٍْ
ػُٔی» <ٓیخِ هزیهّی يويّ هزخثم یًُی يَىی رٕى کّ ىٍ طخٍین حٓالو رخ َخو «حٕٓى َ
ػُْ> ُٗخهظّ يیٕٗى .حکؼَ هزخثم یًُی ىحٍحی هيحی ي٘ظَک رٕىَي ٔ کؼزّی
يو ٕٜٙرّهٕى ىحٗظُي ًٍٟ .حیٍکّ ىٍ کُخٍ هيحی ي٘ظَک ،هيحیخٌ کٕچک ىیگَ
َیِ پَٓظیيِ يیٗيَي کّ رَّخوْخی ُٔىَ ،یـٕعَ ،یؼٕم ٔ َََٔح یخى يیٗيَي.
هزخثم ٍریؼّ کّ ىٍ روٖ ة ـ هجبئل هثیؼَ:
َٗهی ػَرٔظخٌ ؿخگیَ رٕىَي رّىٔ روٖ طؤیى يیٗيَي:
ٔ ـ هزخثم رُیرکَ ،رٍِگطَیٍ روٖ هزخثم ٍریؼّ رٕىَي کّ ىٍ ًٗخل َٗم
ػَرٔظخٌ حٓکخٌ ىحٗظُيٗ .خهّْخی حُ هزیهّی رٍِگ «رُیرکَ» حئَُِ طوَیزخ ً ىٍ
طًخو کٍْٕ٘خی ػَری يُظَ٘ ْٔظُي ،رّ ٍٕ١يؼخلٗ :زّؿِیَِی ػَرٔظخٌ ،یًٍ،
ٗخو« ،آل أرٕرکَ» ىٍ كهٔطیٍ (ىٍ يُطوّی ؿُیٍ) ٔ ؿِِ« ،آلحنزطخیُّ» ىٍ حٍىٌ
(حٍري) «آل أرٕؿهٕٕ» ىٍ هيّ« ،آلحنلٕص» ىٍ ي ٔ ،َٜنزُخٌ ...طًخو حیٍْخ
ٗخهّْخی حُ هزیهّی رٍِگ «رُیرکَ» ط ُـهذ ْٔظُيْ .ىچُیٍ أيَحی حُ هزیهّی رکَ
رٍ ٔحثم (ط ُـهذ) ىٍ َٓحَٓ ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ ىٍ ىٍٔحٌ ؿخْهیض يُظَ٘ ٗيِ
رٕىَي ٔ ٓخکُخٌ أٛهی حیٍ يُخ١ن گَىیيِ رٕىَي.
ٕ ـ هزخثم رُیكُیلّ کّ يلم حٓکخٌ ٗخٌ ىٍ يُطوّی یًَخيّ ىٍ َٗم ػَرٔظخٌ
رٕى ،حُ َظَ ؿًؼیظی ىٍ ىٍؿّی ىٔو هَحٍ يیگَكظُي .هيحی ي٘ظَک يـًٕػّ هزخثم
حنَكًخٌ» َخو ىحٗض ٔ ىحٍحی کؼزّی يو ٕٜٙرّهٕى ىٍ «یًخيّ» رٕى. ٍریؼش « ّ
َ٠یٕٓ ،يیٍ هزخیم ُي َ ٚوی: ط ـ هجبیل ُه َ
ىٓظّرُيی هزخیم ػَرٔظخٌ رٕىَي کّ رّچٓخٍ ىٓظّ طؤیى يیٗيَي:
ٔ ـ هزیهّی رُیػخيَ کّ رٍِگطَیٍ روٖ هزخیم يَ٠ی رٕى ٔ ىٍ يَکِ
ػَرٔظخٌ حٓکخٌ ىحٗض.
ٕ ـ هزیهّی رُیطًیى کّ ریٍ رُیػخيَ ٔ كـخُ ؿخگیَ رٕىَي ٔ رؼي حُ رُیػخيَ حُ
َظَ ؿًؼیظی يَطزّی ىٔو ٍح ىحٍح رٕى.
ٖ ـ هزخیم ْٕحٌُ ٔ ػویق کّ حُ َظَ ؿًؼیظی رؼي حُ آٌْخ هَحٍ يیگَكظُي ٔ ىٍ
يُطوّی ١خثق ٓخکٍ رٕىَي.
4ـ هزخیم هَیٖ ٔ ِکُخَّ کّ ىٍ يکّ ٔ حَ١حكٖ حٓکخٌ ىحٗظُي ٔ رو٘ی حُ هزخیم
ػيی ،يلِٔو ٔ ... َُِْ ،رُی َ٠ی رٕىَي .هٕى هَیٖ َیِ رّهزخیهی يظؼيىی يخَُيُ : ُي َ
ػزيحنيحٍ يُ٘ؼذ گَىیي .هيحی ي٘ظَک طًخيی هزخیم ُيَ٠ی «هللا» رٕى؛ ٔ هخَّی
ٕٔ۳ كکًض یگخَّ
کؼزّ ٔحهغ ىٍ يکّ کّ ىٍ ُيخَی حُ طخٍین رَحی پَٓظٖ حٔ ٓخهظّ ٗيِ رٕى ،ىٍ حٔحثم
هٌَ ْلظى يیالىی رَطَیٍ ریضهللا َِى حیٍ هزخیم رٕى .ػالِٔ رَحیٍْخ ىٔ يـًٕػّ هزخثم
ػًخٌ ٔ حيخٍحص کٕچک ىیگَ رَّخوْخی ح َ ُُى ٔ ػزيحنویْ َیِ ىٍ َٕحكی ظلخٍ ٔ ُ
ِ
کَُٕی طخ هطَ ٔ رلَیٍ کَُٕی يیُیٔظُي کّ رّػهم ؿـَحكیخثی حُ رویّی هزخیم
ػَرٔظخٌ ؿيح حكظخىِ رٕىَي ٔ حٍطزخ١ی رخ ٍهخرضْخی هزخیهی ىٌٍٔ ػَرٔظخٌ َيحٗظُي.
يـًٕػّی ىیگَی حُ هزخیم ػَد رَّخو «حِیخى» ك ـ كیگو هجبیل:
َیِ ىٍ روٖ َٗهی ریخرخٌْخی ٗخو يیُیٔظُي .طًيٌْخی يؼَٔف رّ"پظَح" ٔ "طييَ"
کّ ٔیَحَّْخی ٗکًُْٕيی حُ آٌْخ طخ ُُْٕ ىٍ ٍٕٓیّ ٔ حٍىٌ پخ رَؿخ حٓض ،یخىگخٍ
حیٍ يـًٕػّ حُ هزخیم ػَد حٓض .هيحی رخٓظخَی حیٍْخ «حنالّص» َخو ىحٗض؛ ىٍ
َٕٗظّْخی حهٕحو ٓخيی َیِ َخو حیٍ هيح آييِ حٓض .آهَیٍ پخىٗخِ "طييَ" ْٔذحنالّص
رٕى؛ ٍٔيیْخ رخ ک٘ظٍ ٔی طييَ ٍح رّکهی ٔیَحٌ کَىَي .هَحرّْخی رٍِگ
يؼزيحنالّص ىٍ يُطوّی طييَ ٍٕٓیّ ىحٓظخٌ یک ىٍٔحٌ پَٗکِٕ ٍح رخُگٕ يیکُي.
ىٍ يـًٕعَُ ،يگی يُٓخی ٔحرٔظّگی رّهزیهّ حيکخٌ َيحٗض ٔ هزیهّ ئظلکىطَیٍ
ٔ حٛهیطَیٍ رخكض ىٍ َظخو َُيگی ػَد يلٕٔد يیٗي َْ .يـًٕػّی هزیهٕی رخ
ىیگَ يـًٕػّْخ یخ ىٍؿُگ ،یخ ىٍ ٛهق ،یخ ىٍ «پیًخٌْخی هزیهٕی» رَّٓ يیرَىَي.
ىٍ يُخٓزخص هزیهٕی ،كن یکؿخ حُ آٌ هزیهّ رٕى؛ ٔ ٓظخیٖ حُ آٌ کٔی کّ َیَٔيُيطَ
ٔ ًٗ٘یَٕ رََيِطَ رٕى ًّْ .رَحی یکی ،یکی رَحی ًّْ.
ىٍ ىحهم هزیهّ حٟٔخع رٔیخٍ يٜخنلضآيیِ رٕى ،رُّْگخو هطَ ،كَى يٕظق رٕى
ىػٕص هزیهّ ٍح رَحی یخٍی ٔ ىكغ هطَ حؿخرض کُي ،هٕحِ حكَحى هزیهّ ظخنى ٔ هٕحِ
يظهٕو رخُٗي .هٕحِ كن رخُٗي یخ َخكن .ػالِٔ رَ حیٍ حٔ ٔظیلّ ىحٗض کّ رو٘ی حُ
ئجٕنیض حػًخل ىیگَحٌ ٍح َیِ رَ ػٓيِ گیَى ٔ ىٍ پَىحهض ىیّ رَحی کٔی کّ حُ
هزیهّی ىیگَ ک٘ظّ ٗيِ رٕى ٔ یخ رَحی آُحىٓخُی حٓیَحٌ هزیهّی هٕى ٓٓیى رخٗي.
ريیٍطَطیذ ػٜزیض هزیهٕی يُ٘ؤ هيٍص ٓیخٓی ٔ ىكخػی رٕى کّ حكَحى هزیهّ ٍح
رًّْيیگَ يَطز ٢يیٓخهض ٔ يؼخىل آگخْی ٔ ٗؼٍٕ يهی ىٍ ٍُٔگخٍ يخ حٓض .حُ
حیٍٍٔ يیطٕحٌ ؿخيؼّی هزیهٕی ٍح يزظُی رَ ٍٔف ىيٕکَحٓی ٔ ئخٔحص ىحَٔض.
حگَ کٔی حُ یک هزیهّٗ ،وٜی حُ هزیهّی ىیگَ ٍح يیک٘ض ،هزیهّی يوظٕل
يهِو رّهٌٕهٕحْی يیٗي ٔ حُ هزیهّی هخطم يیهٕحٓض طخ هخطم ٍح طلٕیم ىُْي؛ حيخ
طٔهیى هخطم رَحی هزیهّ َُگ رٕى ٔ حُ َ١كی پٌیَٕ هٌٕرٓخء َیِ رَحی هزیهّی يوظٕل
ْى رٔیخٍ َُگ ،پْ ریٍ ىٔ هزیهّ ؿُگ ىٍ يیگَكض ،گخْی ؿُگ ٓخلْخ رّٕ١ل
ٖٔ۳ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
يیحَـخيیي طخ حیٍکّ هزیهّی ٕٓيی يیخَـیگَی يیکَى ،یخ حیٍکّ هٌٕرٓخء ٍح حُ هٕى
پَىحهض يیکَى طخ ؿُگ طًخو ٕٗى .گخِ هزیهّی طَؿیق يیىحى کّ ٍحرطّی یکی حُ
َٗ ريحهالهیْخ ٔ ریحَ٠زخ١یْخی حكَحى ٍح رخ هٕى هطغ کُي ٔ حٔ ٍح ههغ ًَخیي طخ حُ ّ
يظؼيىی کّ حُ حٔ َُٓىِ رٕى ىٍ حيخٌ يخَي .گخِ ههغ حُ حیٍ ؿٓض ٍم يیىحى کّ هخطم
ٔ يوظٕل َْىٔ حُ یک هزیهّ رٕىَي ٔ هخَٕحىِی يوظٕل رّگَكظٍ ىیّ ٍٟخیض ًَیىحى.
هزیهّ ،هخطم ٍح ههیغ حػالو يیکَى طخ حگَ رّىٓض کٔخٌ يوظٕل ک٘ظّ ٗي ،هزیهّ ىٍ
حىحيّی هٌٕهٕحْی حیٍ یکی ىچخٍ يلظٍٕ َٕ٘ى .ههیغ يًکٍ رٕى رّهزیهّی ىیگَی
پُخُْيِ ٕٗى ٔ رؼيْخ رخُْى رخ کخٍْخی ؿیَ هخرم طلًم ٔ ػًهیخص ٟي َظخو هزیهٕی
ٌّٗحً) يیَخيیيَي.
هٕى حُ حیٍ هزیهّ َیِ ٍحَيِ ٕٗى .حیٍ ٍحَيِ ٗيِگخٌ ىٔ رخٍِ ٍح ( ُ
َْهزیهّ ىحٍحی يـهٔی يظ٘کم حُ رٍِگخٌ هزیهّ رٕى کّ ٍیخٓض آٌ ٍح ٍثیْ یخ
ٗین هزیهّ رَ ػٓيِ ىحٗضَٗ .یقطَیٍ ،يظؼٜذطَیٍ ،ػَٔطًُيطَیٍ ٔ ئٍطَیٍ كَى
ٍح ٍثیْ هزیهّ يیگلظُي کّ ٓوخٔص ،هيٍص ریخٌ ،كهى ٔ رَىرخٍی ،طـَرّ ٔ
کخٍآُيٕىِگی ٔ ىالٍٔی حُ ٔیژِگیْخی ٔی رٕى.
ًْیٍ ىالیم ٍثیْ هزیهّ ٍح يلظَو ٔ رخ َٗف يیکَىٍٕ١ ،ی کّ گخْی حگَ
حْخَظی حُ َ١ف هزیهّی ىیگَ رّحی٘خٌ يیٗي رّىَزخل هٕى ؿُگ ٔ هٌٍٕیِیْخی
ُیخىی ىحٗض کّ ًْیٍ حيَ َخٗی حُ طؼٜذ ریٖ حُ كي هزخیم ػَد رٕىٍ .ثیْ هزیهّ
يئظق رٕى حُ َخطٕحَخٌ كًخیض کُي ٔ حُ ؿخَذ كوَحء ٔ َیخُيُيحٌ ،ىیّ رپَىحُى.
ْىچُیٍ یک چٓخٍو ؿُخثى حُ آٌ حٔ رٕى ٔ يیطٕحَٔض پیٖ حُ طؤیى ؿُخثى آٌچّ کّ
ىنوٕحْٖ رٕى رَگِیُي ،ؿُخثًی کّ هخرم طؤیى َزٕى رّحٔ يیٍٓیي .کىطَ حيکخٌ ىحٗض
کّ ٗین هزیهّ حٓظزيحىی ػًم کُي ،چٌٕ يلظخؽ ریؼض حكَحى ٛخكذٍأی هزیهّ رٕى.
ىیگَ «ػلًبًیبى» کّ رّحی٘خٌ «ػَد ًٗخنی» گلظّ يیٕٗى ٔ َٔذ ٗخٌ رّیکی
حُ ٗخهّْخی ػزَی يیٍٓي .آَخٌ كََُيحٌ «ػيَخٌ رٍ آًخػیم رٍ ارَحْیى» ْٔظُي،
نٌح آَخٌ ٍح ػَد «ػيَخَی» يیگٕیُي ،ػيَخٌ ریٔض ٔ یکًیٍ ؿيّ پيٍی پیخيزَ حکَو
حٓض کّ كَيٕى« :حًح رهؾ َٔزی حنی ػيَخٌ كخئکٕح».
رّحیٍ يـًٕػّ هزخیم «ػَد ئظؼَرّ» َیِ گلظّ يیٕٗى ،آَخٌ ػَد َخهخنٚ
ْٔظُي کّ رّحػَ يـخٍٔص یخ حهظال ١رخ ػَد هخن ،ٚػَد ٗيِحَي .حیٍ ػيِ ىٍ يَکِ
ٗزّؿِیَِ ٔ كـخُ َُيگی يیکَىِحَي .يٕ٘ٓطَیٍ هزخثم آٌْخ ػزخٍصحَي حُ :هَیٖ،
طًیىْٕ ،حٌُ ،ؿَْى ،ػویق ،رخْهّ ،ػزًْ ،ریخٌ ،رکََِ ،حٍی ،يؼيّی ،رُیهیيحٍ،
رُیَٗم ،رُیحٓيٍ ،ریؼّ ،کُخَّ ،ي ،َ٠ؿطلخٌ ...حُ آٌؿخ کّ حیٍ يـًٕػّ هزخیم
ػَری ىٍ َٕحكی ًٗخنی ٗزّؿِیَِ يٕهؼیض ىحٗظُي رّ«ػَد ًٗخنی» يؼَٔفحَي.
حكٌِٔ رَحیٍْخ ىٍ طخٍین ػَری گَِٔ ىیگَی ْى ٔؿٕى ىحٗظّ کّ رّآَخٌ «ػوة
ثبئلٍ» گلظّ يیٕٗى ،حیٍگَِٔ ػَری رٕىَي کّ حُ يیخٌ ٍكظّحَي ،يخَُي حهٕحو ػخى ٔ
ٔ١ىُ ،ؿيیْ ،ح ُيیى ،ؿخ ِٓى ،ػ َزیم ...کّ كوَ ٢خيی حُ حی٘خٌ يخَيِ حٓض.
ػًٕىَ ،
هَآٌ کَیى ىٍرخٍِ ی يٕؿٕىیض ٔ ٓپْ حَٓيحو یک ٓهٔهّ حهٕحو يخَُي ػخى ٔ ػًٕى
ٜهض» آیخص ٔ۳ـ ً ، ٔ۰حٍیخص ٔ 4ـ ٔ ٓزؤ حظٓخٍحطی ىحٍى ،حُ ؿًهّ ىٍ ٍِٕٓی «ك ّ
ْٕ ، 4۳ى ۶۰ـ ٓ ، ۶۴زؤ ٔ۶ـ ٔ۰ىٍ حیٍ يٍٕى ٓوٍ ُىِ حٓض.
ػَدْخ حَٔخد ٍح ريیٍهَحٍ رّٖٗيَطزّ (ىٍؿّ) هًٔض يیکَىَي:
ٔ ـ «ٗؼذ» کّ ىٍٔطَیٍ طیَِ ٍح يیٍٓخَي ،يؼم «هلطخٌ» ٔ «ػيَخٌ».
ٕ ـ «هزیهّ» یؼُی آٌچّ حُ ٗؼذ ؿيح يیٗي ،يخَُي ٍریؼّ ٔ ي.َ٠
ٖ ـ «ػًخٍس» کّ حُ هزیهّ پيیي يیآيي ،يخَُي هَیٖ ٔ کُخَّ.
4ـ «رطٍ» کّ حُ ػًخٍِ َِىیکطَ رٕى ،يخَُي رُیػزي يُخف ٔ یخ رُیيؤِو.
۳ـ «كوٌ» کّ حُ رطٍ يیآيي ،يؼم رُیْخٗى ٔ رُیحيیّ.
۶ـ «كٜیهّ» يخَُي هخَيحٌ ػهٕی ٔ یخ ػزخٓی( .حٔالى ػهی رٍ حری١خنذ ٔ
كََُيحٌ ػزخّ رٍ ػزيحنًطهذ) رّکٔخَی کّ َٔذ حٗوخ ٔ ٙحهٕحو ٍح كلع ىحٗظُي،
َٔخرّ يیگلظُئَ .خرّ ،رّحَيحُِی ىٍ كلع َٔذ حٗوخ ٙيخَْ ٔ ىهین رٕى کّ طخ
چُيیٍ پ٘ض حٗوخٍ ٙح يَطذ يیًَٗى ،يؼالً حگَ کٔی يیگلض يٍ حُ رُیطًیى
ْٔظى ٔ َٔذ هٕى ٍح يیهٕحْىَٔ ،خرّ حُ هزیهّی رُیطًیى ٔ ٗخهّْخ ٔ كَٔػخص ٔ
طیَِْخی آٌ يیگلض طخ رّپيٍ آٌ ٗو ٚيیٍٓیي ٔ ٗخیي حٓى هٕى آٌ ٗوٍ ٚح َیِ
رُّرخٌ يیآٍٔىَٔ .خرّ ىٍ ؿخْهیض رٔیخٍ رٕى َْ ،طیَِ ٔ ىٓظّ حُ هٕى َٔخرّ ىحٗظُي،
ٔ۳۶ كکًض یگخَّ
طزَؽ حنـخِْه َیش ُحال َٔنی»ٖٖ :ٖٕ ، ک ٍَ َٔ ال طَزَ َّؿٍَ ّـ «ٔ َهٌََ كی رُیُٕطِ ُ
ـ «حًِ َؿؼَ َم حنٌَّ ِ
یٍ َکلَُٔح كی هُهُٕرِ ِٓى حن َل ًِیَّ َك ًِیَّ حنـخِْهیَّ»ٕ۶ :4۴ ،
يظؼخهذ رّکخٍگیَی حٛطالف ؿخْهیض رَحی ىٍِٔی هزم حُ حٓالو طٕٓ ٢هَآٌ،
حیٍ حٛطالف رَّٓػض يیخٌ ئهًخَخٌ ٔ ؿیَ ئهًخَخٌ ٍٔحؽ یخكض ٔ ػهى رخنـهزّ
گَىیي رَحی طًخو ٗئٌ ٔ نٕحكن ػَد يظٜم رّحٓالو؛ چُخٌکّ کهًخص ٔ طَکیزخص
چٌٕ« :حْمحنـخْهیّ» رَحی يَىيخٌ پیٖ حُ حٓالو؛ «حىٍحکحنـخْهیّ» ىٍرخٍِی
کٔخَی کّ رو٘ی حُ كیخص هٕى ٍح پیٖ حُ حٓالو گٌٍحَیيِحَي؛ «حیخوحنـخْهیّ» رَحی
ٍٔیىحىْخی رٍِگ ىٍ ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ پیٖ حُ حٓالو؛ «حكخىیغحنـخْهیّ»
ىحٓظخٌْخ ٔ كکخیخص ىٍٔحٌ ؿخْهی؛ «حهزخٍحنـخْهیّ» طخٍین ٔ گٌحٍْٕخی ٔحٍىِ حُ
ىٍٔحٌ ؿخْهی؛ «حٗؼخٍحنـخْهیّ» رَحیحىریخص ػَد پیٖ حُ حٓالو؛ «يٕحٓىحنـخْهیّ»
رَحی گَىًْآییْخی ٓخالَّی ػَد ؿخْهی؛ «يؼخهیمحنـخْهیّ» رَحی ٔحكيْخی
حَيحُِگیَی ٔ حُٔحٌ پیٖ حُ حٓالو؛ «كَٓخٌحنـخْهیّ» رَحی ٗـخػخٌ آٌ ىٍِٔ؛
«ٗؼَحءحنـخْهیّ»؛ «كظخکحنـخْهیّ» رَحی ٗـخػخٌ ،ىنیَحٌ ٔ ؿُگآٍٔحٌ ٔ ...حيؼخل
آٌْخ ٟٔغ ٗي ٔ رَّٓػض کخٍرَ گَىیي کّ ًّْ ٔ ًّْ َخظَ رّطؼَیق ىٍِٔی يخهزم
ٔ يظٜم رّحٓالو حٓض.
يغٌْح َٔزض رًّّْی آٌچّ ىٍ ىٍِٔی هزم حُ حٓالو ٍٔحؽ ىحٗظٍّٔ ،یکَى
يُلی يظَ ٍٕٜیٔض ،نٌح کخٍرَى ٔحژِی ؿخْهیض رّيؼُخی َخىحَی رٍّٕ١ػخو ٔ کهی،
ًَی طٕحَي رخٗي ،حیٍ چیِی حٓض کّ يلووخٌ ٔ ئظَ٘هخٌ ٍٔی آٌ طؤکیي ٔ حؿًخع
ىحٍَي .يٓىطَ حُ ًّْ حیٍکّ حٓالو رٔیخٍی حُ حكکخو ٔ هٕحَیٍ ؿخْهی ٍح حي٠خء ٔ
طُلیٌ کَى .یؼُی روٖ حػظى هٕحَیٍ حٓالو کّ طٕٓ ٢هَآٌ رُیخىگٌحٍی ٗيِ حٓض ،حُ
ًْخٌ ؿخيؼّی ؿخْهی حهٌ ٗيِ حٓض .پْ ػهى ٔ ؿٓم حُ حيٍٕ َٔزی ٔ يٕٕٟػی
حٓضًّْ ،ی يخ يًکٍ حٓض َٔزض رّطؼيحى حَيکی يٕحٍى ؿِثی ٔ یٕيیّ ،آگخْت حَيکی
ىحٗظّ رخٗیى؛ ح ّيخ َٔزض رّرٔیخٍی حيٍٕ ٔ يٕٕٟػخص ،ىٍ ؿٓم يل ٞهَحٍ ىحٍیى.
ه٢حنلٜم يیخٌ حٓالو ٔ ؿیَ حٓالو حٓض .ىهیوخ ٌ يخَُي نـض «ػـى» کّ يًٕ٘ل َْ كَى
ؿیَ ػَد حٓض .حُ ًْیٍ گَِٔ حٓض حكًي رٍ هخنٕیّ (و ٕ ْ ، ٖ۰م) حٓظخى نـض ٔ
َٛف َٔلٕ ػَری .حیٍ َظَ حُ آٌ رخرض يٍٕى طؤ ّيم حٓض کّ ًْخٌ هَآَی کّ ٔحٟغ
نلع ؿخْهیض يیرخٗي ،هٕى ٍح ٍَٕ ٍُٔٔٗخیی يؼَكی ًَٕىِ ٔىٍيٍٕى هٕى يیگٕیي:
الو َٔ
ٔ ِ ّللاُ َي ٍِ حطَزَ َغ ٍِٕٟحََُّ ُ
ٓزُ َم حن ّ ٍٕ َٔ کِظخدٌ ُيزیٍَ .یٓيی رّ ّ «هَي ؿخ َء ُکى ِيٍَ ّ
ّللاِ َُ ٌ
َویى ٔ۳ :۳ ،ـ ٔ۶ َٛحُ ٍ١ئظ ٍ ص اِنی حنُُّ ِ
ٍٕ رِبًَِِ ِّ َٔ یَٓيیٓى اِنی ِ ُوَ ُؿ ُٓى ِيٍَ ُّ
حنظهًُخ ِ ی ِ
= رّطلوین آيي رَحی ًٗخ حُ ؿخَذ هيحَٔي ٔ ٍَٕ ،کظخد ٍٍٔٗ؛ ٍحًُْخیی
يیکُي هيحَٔي رّٔٓیهّی آٌ ،کٔی ٍح کّ يظخرؼض کُي هُٕ٘ىی هيح ٔ ٍحِ ٛهقآيیِ
ٍح ٔ هخٍؽ يیًَخیي حی٘خٌ ٍح حُ طخٍیکیْخ رّٕٓی ٍُٔٗخیی ٔ ٍحِ ٍحٓض».
حُ آٌ ؿخ کّ هَآٌ رَحی هٕى ٍٓخنض ؿٓخَی هخثم حٓض ،حُ ػًٕيیض آیّ چُخٌ
رَىحٗض يیٕٗى کّ يَحى ػًٕو رَ٘یض حٓض .ح ّيخ ْٔظُي کٔخَی کّ يٜيحم ؿخْهیض
ٍح رّٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ يلئى يیکُُي کّ ٗخه ٚآٌ َُٓيیٍ كـخُ حٓض.
ؿـَحكیىحَخٌ ػَد ىٍطؼَیق كـخُ ٔ يلئىِی آٌ حهظالف َظَ ىحٍَي .رخ حیٍ ًّْ،
٘خو ک٘یيِ ٗيِ طوَیزخ ً حطلخم َظَ ىحٍَي کّ كـخُ ًْخٌ حٓض کّ حُ يَُ یًٍ طخ رخىیش حن ّ
ٔ يیخٌ طٓخيَّ ٔ ،ـي يخَغ حیـخى يیکُي« .أرٕحنليحء» ىٍ «طوٕیىحنزهيحٌ» يیَٕیٔي:
«كـخُ ٍح حُآٌ ؿٓض كـخُ گٕیُي کّ كخؿِ يیخٌ َـي ٔ طٓخيّ حٓض ».ئؼٕىی
يیَٕیٔي« :كـخُ ٍح كـخُ گلظُي کّ كخؿِ یؼُی كخٛهّ يیخٌ یًٍ ٔ ٗخو حٓض».
رولى ػوة
«طًيٌ» ىٍ يلٕٓو ييٌٍ هٕى حُ «ييیُّ = َٗٓ ،ييَیض = َٗٓی ٗيٌ رَ٘»
آييِ حٓض ،آٌ ٍح رّيؼُی «طوهن رّحهالم ََٗٓ٘یُی ،طؤیى کخٍ ٔ طؼٓيحص كَىی ٔ
حؿظًخػی ىٍ رَحرَ نٕحُيخص َُيگی َٗٓی» حهٌ کَىِحَي .ح ّيخ ىٍ يلٕٓو يٕٓغ هٕى،
رَ٘ ُيخَی رّطًيٌ ٍٔی آٍٔى کّ َؤظیٍ حرِحٍ حرظيحیی ٍح ٓخهض ٔ ٓپْ ٗیِْٕخی
طٕنیي ٍح آيٕهض .طًيٌ رَ٘ی ىٍٓیَ طخٍیوی هٕى ىٍ ٖٗ ٓطق هخرم رٍَٓی حٓض:
ٔ ـ طًيٌ حرظيحییٗ ،خيم ػ َٜكـَ حٔل.
ٕ ـ ػ َٜكـَ ىٔو طخ يوطغ حرظيحیی يْ ُٓگی.
ٖ ـ طًيٌ يیخَی ،حُ حٔحیم ىٍِٔی يلَؽ طخ ػ َٜآٍْ.
4ـ حُ ػ َٜآٍْ طخ يوطغ حرظيحیی ػ َٜحنکظََٔیک.
۳ـ طًيٌ ييٌٍ ـ پٔخ ييٌٍ.
ٔ۳۲ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
الؼُال = االُّلی
يـظًغ ػظیى "حنؼُال" یکی ىیگَ حُ يٓىطَیٍ يـًٕػّی رخٓظخَی ػَرٔظخٌ حٓض
کّ ىٍ َٗٓ رخٓظخَی «ييحیٍٛخنق» یخ «كـَ» رّكخٛهّی ٓٓ ٔ4کیهٕيظَی ًٗخل
ٍیخ ٝيٕهؼیض ىحٍى .حیٍَٗٓ ىحٍحی ٓخُِْخی ُٓگت طخٍیوی حٓض کّ «هَٜحنلَیي
= ههؼّییگخَّ» یکی حُ آٌْخ حٓض .هَٜحنلَیي یکی حُ ٔٔٔ يوزَِی رخٗکْٕی
رّیخىگخٍ يخَيِ حُ ىٍٔحٌ َزطیْخ ىٍ روٖ حنؼُال حٓض .يـًٕػّی حالٔنی کّ ىٍ ىل
یکٍٗظّ کِٕ حكيحع ٗيِٗ ،خيم ٓ ۳يـًّٔی ُٓگی ٔ ٛيْخ ُٓگطَحّٗ ٔ َوٖ ٔ
َگخٍِ ْخی حَٔخَی ٔ كیٕحَی ٔ گیخْی ٔ يٕؿٕىحص هیخنی حٓض کّ ٓخروّی آٌ رّهٌَ
ٖٗ پیٖ حُ يیالى رَيیگَىى ٔ ػزض يیَحع ؿٓخَی حٓض.
حیٍ يـظًغ يظؼهن رّيَكهّ ی پیٖ حُ َزطیخٌ ٔ هٕو ػًٕى حٓضًْ .چُیٍ رّػُٕحٌ
یکی حُ يٓىطَیٍ ٔ هيیًیطَیٍ َْٗٓخی رخٓظخَی حیٍ کٍٕ٘ ٔ َیِ ىٔيیٍ َٗٓ رٍِگ
َزطیْخ ىٍ ٛيِی َؤض يیالىی ُٗخهظّ يیٕٗى .حیٍ َٗٓ ،ىحٍحی ٓخيخَّی آریخٍة
طخٍیوی حٓض کّ َ٘خٌ ىُْيِی طوَ ٜٚزطیخٌ ىٍ ُيیُّی ٓخُِْخی آرت آٌ ىٍٔحٌ
رٕىِ حٓض .حئَُِ "ييحیٍٛخنق" رّنلخظ رخٓظخٌُٗخٓی حُ حًْیض رٔیخٍی
رَهٍٕىحٍ رٕىِ ٔ هَحرّْخی رخٗکِٕ آٌ رخ روخیخی َٗٓ "پظَح" ىٍ حٍىٌ رَحرَی
يیکُي .هخَّْخی "كـَ" ىٍ ىل کِٕ ٓخهظّ ٗيِ ٔ حیٍکِْٕخ ٍح «حػخنغ» َخو َٓخىِحَي.
حیٍکِْٕخ چُخٌ رَّظَ يیٍُٓي کّ َْکْ آٌْخ ٍح حُ ىٍٔ رزیُي رّْى پیٕٓظّ
يیپُيحٍىٔ ،نی چٌٕ َِىیک ٕٗىَْ ،یک ٍح ؿيح يیریُي.
حیٍ َٗٓ رّنلخظ يٕهؼیض حٓظَحطژیکی ىٍَخكیّی ًٗخل (ىٍ ؿُٕد ىٔيشحنـُيل(
ىٍ یکی حُ يٓىطَیٍ ئیَْخی طـخٍی ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ هَحٍ ىحٗظّ ٔ حُ
َ١كی رخ يَحکِ رٍِگ حهظٜخىی ،طـخٍی ٔ كَُْگی يخَُي :ریٍحنَُٓیٍٗ ،خيخص ٔ
يًْ َٜـٕحٍ حٓض.
ىثبى ػوة
ُرخٌ ػَری ؿِء حُ ُیَ يـًٕػّی ُرخٌْخی ٓخيی حٓض ،يُ٘ؤ حٔنیّی ُرخٌ
ػَرت ٓخيی رَيٗگَىى رّىٍٔحٌ حٔنیّی ط٘کیم ُرخٌ حَٔخٌٔ .ؿٕى ط٘خرٓخص ٔ
ي٘ظَکخص ریٍ ُرخٌْخی کُؼخَی ٔ كیُیوی ٔ رخرهی ٔ إٍٓٗی ٔ ػیاليی ٔ َزطی ٔ
آٍحيی ٔ ػزَی ٔ ػَری حُ ٔؿٕى یک يُ٘ؤ ٔحكي كکخیض يٗکُي کّ ًْخٌ ُرخٌ
ٔٔ۶ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ٓخيت َؤظیٍ حٓض .طًخو ُرخٌْخی ٓخيت َٗم يیخَّ حَؼکخّ حٓخٓی ىٍ ؿَْٕ نـض
ػَری ىحٍَي ،يخَُي حٗظَحک ىٍ كؼمْخ ،حٕٛل َٛف حكؼخل ،حػيحى ٔ ،حٗظَحک ىٍ
كؼم طخو ٔ َخه ،ٚيخٟی ٔ آیُيِ ٔ حٕٛل يلَىحص ٔ ًٟخثَ ٔ حًٓخء ٔ َخوْخی
حػ٠خی ريٌ؛ ٔ ىٍ طـییَ كَکخص ىٍ ٔٓ ٢کهًخص کّ رخػغ طـییَ ىٍ يؼُخی کهًخص
يیَٕٗي ٔ طؼخریَی کّ ىالنض يیکُي رَط٘کیالص ىٔنض ٔ حؿظًخع ٔ هخَٕحىِ)۳(.
ُرخٌ ػَری رخ کهًخص ٔ ٓخهظخٍ نـٕی هٕى هخىٍ حٓض رّطُٓخیی يَؿغ ٔحكي
رَحی ُرخٌْخی ٓخيت کٍٓ رخٗي .ىٍ ٔحهغ ُرخٌ ػَری َِىیکطَیٍ ُرخٌ ،رُّرخٌ
ٓخيت يخىٍ حٓض .ؿئل ًیم يیطٕحَي ىٍ حیٍ يٍٕى رّهٕری ٍٍٔٗ کُُيِ رخٗي:
ُرخٌ ػَد ىٍ ئیَ طکخيهت هٕى ٓوٍَٓحیخٌ ُرَىٓض آكَیي ٔ چُخٌ رّحٔؽ
كٜخكض ٔ ٗکٕكخثی ٍٓیي کّ رؼيح ً هَآٌ حُ ًْخٌ حنلخظ ٔ کهًخص حٓظلخىِ ًَٕى.
حٓظلخىِی هَآٌ حُ حیٍ ُرخٌ ،آٌ ٍح ؿٓخَی ٔ ؿخٔیيحَّ کَى.
رَِٓيُيی حُ ٗؼَ ٔ گلظخٍ كٜیق ىٍ يیخٌ هزخیم ػَد ػًٕيیض ىحٗظّ ٔ ٗخيم
ٌُ ٔ يَى يیٗيِ حٓض ،ح ّيخ ىٍػیٍكخل يلخٍٔحص ػًٕيی ؿیَ حُ ُرخٌ ٗؼَی
رٕىُِ ،رخٌ ٗؼَ طُٓخ ُرخٌ رِو ٔ ٍُو ٔ ریخٌ آيخل ٔ آٍُْٔخ رٕىِ حٓضٔ ،نی ٕٓحى
حػظى يَىو ىٍ يُخٓزخص ٔ يَحٔىحص یٕيیّ حُ گلظخٍ ػخيیخَّ حٓظلخىِ يیرَىَي کّ آٌ
ْى ىٍ ؿخی هٕى رهیؾ ٔ كٜیق ٔ هخٌَٕيُي رٕىِ حٓض.
رٍّؿى هزَْخی کّ كکخیض حُ آٌ ىحٍى کّ هَآٌ رخ نٓـّی هَی٘ی طُظیى ٗيِ
خٌ ػَری ُّي ِز ٌ
یٍ، ٔ ٌحٓض ،رَهی يلَٔحٌ يیگٕیُي ٓزذ َخوگٌحٍی نـض هَآٌ کَیى رّ» ِن َ
»ٖٔٓ :ٔ۶رَ يیگَىى رّحیٍکّ ُرخٌ هَآٌ کَیى رَ گَكظّ حُ نـض یخ نٓـّی یک
هٕو ػَری َیٔض ،رهکّ يـًٕػّی حُ نٓـّْخی ػَری حٓض کّ ىٍ آٌ ُيخٌ ىٍ ریٍ
يهم ػَد ٓخيی ٍٔحؽ ىحٗظّ ٔ ريیٍٓزذ رَحی ًّْی ػَدْخی آٌ ُيخٌ يزیٍ
ٖٔ۶ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
(ٍٍٔٗ) رٕىِ حٓضَْ .چُي حیٍ حؿًخع ٔؿٕى ىحٍى کّ نٓـّی يکت ـ هَی٘ی
كٜیقطَیٍ نٓـّی ػَد رٕىِ حٓض ٔ نٓـّی ؿخنذ ىٍ هَآٌ َیِ ْٔض.
چگَّٕگی ٗکمگیَی ُرخٌ ي٘ظَک (ػَری كٜیق) ٍح رّػٕحيهی چُي َٔزض
يیىُْي کّ يٓىطَیٍ آٌٔ ،ؿٕى يکّ ٔ طٕؿّ حهٕحو گَٕخگٌٕ ػَد رّيؼخري آٌ ىیخٍ،
رّٔیژِ ُیخٍص کؼزّ رٕىِ حٓضْ .ىچُیٍ ٔؿٕى رخُحٍْخ (حٕٓحم) کّ ػالِٔ رَ هَیي ٔ
كَٕٔ کخال ،يکخٌْخی رٕىِ رَحی كم ٔػوي حيٍٕ ،ىحٍٔی يیخٌ گَِْٔخی يظوخٛى ٔ ِ
طَیٍ رخُحٍ «ٕٓم ػکخظ» رٕى کّ َْ ٓخل ىٍ يخِ ػَّٟی ٗؼَ ٗخػَحٌ .يٓى ِ
ًٔحنوؼيِ ،پیٖ حُ يَحٓى كؾ ٍَٔوی ٔیژِ يییخكض ٔ يَىيخَی حُ هزخثم گَٕخگٌٕ ٔ
ىٍٔ ٔ َِىیک پیٖ حُ رَگِحٍی يَحٓى كؾ ىٍ آٌ رخُحٍ َٗکض يیؿٔظُي.
حُ حیٍ ؿٓض ٗخیي رظٕحٌ گلض ُْگخيی کّ هَآٌ رُّرخٌ ػَری َخُل ٗي ٓخىحص
ػَد ـ حػى حُ رخىیَّ٘یٍ ٔ ََٗٓ٘یٍ ـ يیطٕحَٔظُي رئٌ حرٓخو ٔ رئٌ ىٕٗحٍی ،پیخو
زیٍ »ٔ۲۳ :ٕ۶ ،کّ کَحٍح ًی ُي ٍ
ٔخٌ ػَر ٍ ّ
آٌ ٍح ىٍیخرُي .رَّظَ يیٍٓي حٛطالف «رِ ِه ٍ
ىٍ هَآٌ آييِ حٓض ،پیٖ حُ آٌکّ طٕٛیلی رَحی هَآٌ رخٗي طٕٛیلی حُ هٕى ُرخٌ
ػَری ىٍ آٌ ٍُٔگخٍ حٓض کّ ُرخَی ٗلخف ،گٕیخ ٔ ،ىحٍحی ٕٟٔف رٕىِ حٓض.
ف ٜػوثی
يوٕو حٍکخٌ طًيٌ حٓض ،رُخ رّحؿًخع ؿخيؼُّٗخٓخٌ «َْ كکًی کّ رَحی ُرخٌ ّ
ُرخٌ یک يهض ؿخٍی رخٗيَ ،لْ ًْخٌ كکى رَ طًيٌ آٌ يهض ٓخٍی حٓض».
ُرخٌ رخ ىٔ ػُ« َٜریخٌ» ٔ «رُخٌ» هخرم حَظوخل ،كلخظض ٔ طکخيم حٓض .حٔؽ
حػظالی ُرخٌ ىٍ ه ٢يظـهّی يیٕٗى« .أرٕػؼًخٌ رَٜی» (ؿخكع) ىٍ طؼَیق ه٢
يیگٕیي« :حنو ،٢نٔخٌحنیي ٔ ٓلیَحنً٠یَ ٔ ئظٕىعحالَٓحٍ ٔ ئظُز٢حالهزخٍ ٔ
كخكعحآلػخٍ = .هُ ٢رخٌ ىٓض حٓض ٔ ٓلیَ ههذَ ٔ ،گٓزخٌ حَٓحٍ ٔ كخكع آػخٍ…»
هُ « ٢ئُي» هيیًیطَیٍ هطی رٕى کّ ىٍ ؿُٕد ٗزّؿِیَِی ػَد ٍحیؾ رٕى.
َخو حیٍ ه ٢رخ طًيٌ « ِكً َیَ» پیَٕي هٍٕىِ حٓض ٔ رّه ٢كًیَی َیِ يٍٕ٘ٓ حٓض.
هزم حُ كًیَ ،طًيٌ رٍِگ ٓزؤ حُ آٌ رَحی کظخرض حٓظلخىِ يیکَى.
طخٍین ىهین َگخٍٕ رّهُ « ٢ئُي» ُُْٕ کخيالً ي٘وَ ٚیٔض .کٍٓطَیٍ
کظیزّْخ ٔ َوٕٗی کّ رخ هُ ٢ئُي َٕٗظّ ٗيِحَي يَرٕ ١رّهٌَ ْ٘ض هزم حُ يیالى
حٓض .یؼُی ریٖطَ حُ ٓٓٓ ٕ۴خل پیٖ .چیِی کّ هُ ٢ئُي ٍح يظًخیِ يیکُي حیٍ
حٓض کّ حیٍ ه ٢طوهیيی حُ ىیگَ هطَٕ ١زٕىِ؛ رهکّ ه ٢حريحػی يُل َٜرّكَى رٕىِ
ٔ۶4 كکًض یگخَّ
حٓض ٔ طخکٌُٕ َظٕحَٔظّحَي هطی ي٘خرّ آٌ پیيح کُُي .حیٍ ه ٢حُ ٕ۲كَف ط٘کیم
يیٗي ٔ حُ ؿُیطَیٍ ُرخٌْخی ٓخيی حُ َظَ ٕٛطی ٔ آٔحثی رٕىِ حٓض.
رخٓظخٌُٗخٓخٌ رخ کًک حیٍ ه ٢طٕحَٔظّحَي رّحَٓحٍ رٍِگی حُ طًيٌْخی ػَد
یًٍ ٔ ٗزّؿِیَِ پی رزََي .حُ ؿًهّ حهزخٍ يؼخيالص ٍُٔيَِ ٔ طخٍین ؿُگْخ ٔ
ریخَیّْخی پخىٗخْخٌ ٔ رٔیخٍی حُ آػخٍ كَُْگت ىیگَ کّ رخ هٕحَيٌ حیٍ ه ٢کٍٓ
آٗکخٍ ٗيَي .ه ٢ئُي ىٍ ُيخٌ كکٕيض ٓزؤ رّٗکٕكخیی ٍٓیي ٔ يَحكم کًخل هٕى
ٍح ١ی کَى .ح ّيخ ىٍ هٌَٔ ٕٓو ٔ چٓخٍو طَٓخیی ه ٢ئُي ؿُٕری آٍحو آٍحو ؿخی
هٕى ٍح رّه ٢آٍحيی ـ كیُیوی ـ َزطی حُ َٕحكی ًٗخل ٗزّؿِیَِ ٓپَى ٔ ٍٓىحنو٢
ػَرت کّ ْىحکٌُٕ يخ ريحٌٔٓیهّ يیَٕیٔیى ٔ يیهٕحَیى طکًیم ٗي.
ه ٢ػَری رَحی َؤظیٍرخٍ رّٔٓیهّی ٓخکُخٌ ػَدُرخٌ َزطیّ رّيَکِیض پظَح
(حُ َْٗٓخی حٍىٌ حئَُ) ىٍ ًْیٍ ىٍِٔ حٓظٕحٍ ٗي ،رَ ه ٢ئُي ؿخنذ آيي ٔ
ُيخو كَُْگ ٔ طًيٌ ػَد ٍح رّىٓض گَكض.
ىحٓظخٌ پیيحیی ه ٢ىٍ َٕحكی ف ٜهیقی:
ریٍحنَُٓیٍ رٔیخٍ پیچ ىٍ پیچ ٔ ىٍػیٍكخل ٗگلضحَگیِ حٓض .حهٕحو ٓخيی َؤظیٍ
کٔخٌ ىٍ طخٍین رَ٘ ْٔظُي کّ حرظيح ه ٢يیوی ٍح حريحع کَىَيٓ ،پْ ه ٢حنلزخیی ٍح
ؿخگِیٍ ه ٢يیوی ًَٕىَيٛ .خكذَظَحٌ هُ ٔ ٢رخٌْخی رخٓظخَی رَ حیٍ رخٍٔحَي کّ
يُ٘ؤ پیيحیٖ ه ٢حُ ریٍحنَُٓیٍ ٔ َُٓيیٍ ٕٓيَ رٕىِ حٓض ٔ کٍٓطَیٍ حهٕحيی کّ
ىٍ ریٍحنَُٓیٍ ه ٢يیوی ٍح رّکخٍ رَىِحَيٕٓ ،يَیخٌ ْٔظُيٕٓ .يَیخٌ چٌٕ
يَٜیْخ ٔ چیُیْخ ،حُ َؤظیٍ حهٕحيی ْٔظُي کّ طًخیم رّٟز ٢گلظخٍ ٔ حَيیّْ٘خی
هٕى پیيح کَىَي .کخطزخٌ ٕٓيَی رخ حريحع ه ٢يیوت طٕٜیَی ،ؿخيؼّی رَ٘ی ٍح حُ
ىٍٔحٌ يـٕٓل ٔ طخٍیک يخهزم طخٍین ٔحٍى يَكهّی طخٍیوی کَىَي .آٌْخ رخ حريحع
ه ٢يیوی ىٍِٔی ٍح آؿخُ کَىَي کّ رّػُٕحٌ آؿخُ هَٕ ٢یٔی َٗٓص ىحٍى.
گَچّ پیيحیٖ ه ٔ ٢کظخرض َؤظیٍ رخٍ ىٍ َیًّی ىٔو ِْحٍِی چٓخٍو پیٖ حُ
يیالى ،ىٍ ؿُٕد ریٍحنَُٓیٍ طٕٓ ٢کخطزخٌ ٔ ىریَحٌ ٕٓيَی يلون ٗي ،ح ّيخ گٔظَٕ
ٔ طکخيم آٌ رّآؿخُ ِْحٍِی ٕٓو پیٖ حُ يیالى رَيیگَىى .رَهی كظی رَ حیٍ
َظَحَي کّ هْ ٢یَٔگهیق يَٜیْ ،ىُيخٌ ٔ رَگَكظّ حُ ه ٢طٕٜیَی ٕٓيَی
رّٔؿٕى آييِ حٓض.
ٕٓيَیخٌ ،کٍٓطَیٍ ٓخکُخٌ ُٗخهظّ ٗيِی ؿُٕد ریٍحنَُٓیٍ ـ هٕيی يظًيٌ ٔ
پیٍٖكظّ رٕىَي .آَخٌ ػهى َـٕو ،كٔخد ٔ طؤیى ُيخٌ رّٓخػض (ٓ ۶ىهیوّ) ٔ َْ
ٔ۶۳ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ىهیوّ رّٓ ۶ػخَیّ ٍح رُیخى کَىَيَ ،یِ ئخثم ُْيٓی ٔ طؼییٍ حُٔحٌُٛ ٔ ،خیؼی چٌٕ
رخكُيِگی ،چَوگَی ،چٔپٓخُی ،كهِکخٍی ،يؼًخٍی ٔ کُِٕگَی ...حُ ىیگَ
يیَحعْخی گَحٌرٓخی ْٔظُي کّ حیٍ هٕو رَحی إٍٓٗیْخ ٔ رخرهیْخ رَؿخی گٌحٗظُي.
پژْٖٔگَحٌ رَ حیٍ رخٍٔحَي کّ ُرخٌ ٕٓيَی يظؼهن رّيَىيخَی ٗکخٍچی ٔ
يخْیگیَ رٕى کّ ىٍ ٍْْٕخ ٔ َخكیّی ٓخكهت َٗم ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ يیُیٔظُي
ٔ رو٘ی حُ كَُْگ ىٔؿُزی ػَری رًّٗخٍ يیٍكظُيْ .ىچُیٍ «یٍٕیْ ُحٍیُٖ» رَ
حیٍ رخٍٔ حٓض کّ ٕٓيَیخٌ پیٖ حُ آٌکّ ىٍ پخیخٌ ػ َٜیوزُيحٌ ىچخٍ ٓیم َٕٗي
ىٍ يُطوّی ٔحهغ ىٍ َٗم ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ يیُیٔظّحَي.
كُیویْخ َؤظیٍ کٔخَی ْٔظُي ف ٜاللجبئی:
کّ حكظوخٍ حريحع حنلزخی كویوی ٍح ىحٍَي .رخ پیيحیٖ حیٍ هٓ ،٢خیَ هطٕ( ١ؿِ ه٢
چیُی) حُ ههًَٔ َٕیُٔيِگی هخٍؽ ٗيَي .حیٍ ه ٢ىٍ آٓیخی ؿَری َلًٕ ًَٕى ٔ
ؿخیگِیٍ ه ٢يیوی ٗي .حنلزخی كُیوی ىٍ ي ٔ َٜػَد ٔ ریٍحنَُٓیٍ طخ ُْي رٔ٢
یخكض ٔ ْىچُیٍ رّؿَد (حٍٔپخی حئَُ) کّ ُُْٕ ىحٍحی ه ٔ ٢کظخرض َزٕىٍ ،حِ پیيح
کَى .حیٍ کخٍ حُ َ١ین یَٕخَیخٌ حَـخو گَكض کّ رخ كُیویْخ حٍطزخ ١رخٍُگخَی ىحٗظُي.
حنلزخی یَٕخَی ٔ ٍٔيی حُ حنلزخی كُیوی پيیي آييِ حٓض ،حُ آٌؿخ کّ حنلزخی ٓخیَ
کٍْٕ٘خی حٍٔپخیی ي٘ظن حُ حیٍ ىٔ حنلزخء يیرخٗي ،يیطٕحٌ گلض کّ يزيأ هطٕ ١يهم
حٍٔپخییًْ ،خٌ حنلزخی كُیوی حٓض .حٕٛل حیٍ ه ٢رؼيْخ رخ حهظَحع ػالثًی رَحی
َ٘خٌ ىحىٌ كَٔف يٕٜص رّٔٓیهّی یَٕخَیْخ کخيم ٗي .حنلزخی كُیوی رخ ٕٕ ػاليض
هطی کّ طُٓخ ٛخيضْخ ٍح َ٘خٌ يیىحى ،حُ ٍحٓض رّچپ َٕٗظّ يیٗي.
یَٕخَیخٌ حیٍ ػالثى ٍح رخ حٓى ٓخيی آٌ کّ ًَخیُيِی ىٔ كَف حٔل آٌ رٕى
«آنلخرظخ» َخيیيَي ٔ رَحی حٓظلخىِی هٕى طـییَحطی ىٍ آٌ ىحىَي .يٕٜصْخ ٍح ٔحٍى ه٢
ٓخهظُي ٔ هٛ ٢خيضَگخٍ ٍح رّآٔحَگخٍ طزيیم کَىَي .ؿٓض َگخٍٕ ٍح َیِ طـییَ
ىحىَي ٔ حُ چپ رٍّحٓض َٕٗظُي .گَّٕی حُ ه ٢یَٕخَی ٍح ،یَٕخَیخٌ يٓخؿَ رخ هٕى
رٍّٔو رَىَي ٔ ىٍ آٌؿخ رَ حیٍ يزُخ ،حنلزخی الطیُی رّٔؿٕى آيي کّ ُرخٌْخی گَٕخگٌٕ
حٍٔپخ ريحٌ هَٕٗ ٢ظّ ٗي .رو٘ی حُ حٍٔپخی َٗهی کّ رّکهیٔخی ٍٔو ٔحرٔظّ رٕىَي،
حنلزخی الطیُی ٍح رَحی َگخٍٕ رَگِیيَي ،يخَُي پٕنُيیْخ ،چکْخ ٔ کَٔحصْخ ...
ىٍ ٛيِی َٓى طَٓخیی ک٘ی٘ی حُ کهیٔخی ریِحَْ رَّخو "ٓیَیم" رخ طَکیزی حُ
حنلزخی یَٕخَی ٔ ٍٔيی هطی ٍح رَحی َگخٍٕ ُرخٌ حٓالٔی رّٔؿٕى آٍٔى .گَّٕی
طؼيیم ٗيِ حُ حیٍ حنلزخ کّ «ٓیَیهیک» َخيیيِ يیٕٗى رَحی َگخٍٕ ُرخٌ ٍٔٓی ٔ
ٔ۶۶ كکًض یگخَّ
ىیگَ ُرخٌْخی ْىؿٕحٍ رّکخٍ يیٍٔى .حنلزخی كُیوی رَّٕػی ٗزّهخٍِی ُْي ٍح َیِ
ىٍٍَٕىیي .ىحًَُ٘يحٌ «ه ٢رًَْخیی» ُْي ٍح حُ كََُيحٌ ًْیٍ ه ٢يیىحَُي کّ ُرخٌ
ٓخَٔکَیض ٔ ىیگَ ُرخٌْخی ُْيی رخ آٌ َٕٗظّ يیٕٗى.
رَّظَ هُٗ ٢خٓخٌَ٘ ،خَّْخی حُ ه ٢يَٜی رخٓظخٌ ٔ هطٕ ١طٕٜیَی ٍح ىٍ
حنلزخی كُیوی يیطٕحٌ یخكض .حیٍ ه ٢رَهالف هْ ٢یَٔگهیق کّ ىٍ حَلٜخٍ کخُْخٌ
رٕى ،یخ ه ٢يیوی کّ طُٓخ ١زوّی ىریَحٌ رخ آٌ َٓٔ کخٍ ىحٗظُي ،رٍّحكظی ىٍ
ىٓظَّ ػخيّ هَحٍ گَكض .كَحگَكظٍ حیٍ ه ٔ ٢کظخرض ٔ َٕٗظٍ رخ آٌ رٔیخٍ آٓخٌ
رٕى ،رُخرَحیٍ حٓظلخىِ حُ آٌ گٔظَٕ ُیخىی یخكض.
رَ يزُخی حنلزخی كیُیوی ،ه ٢آٍحيی رّٔؿٕى آيي کّ رَّٓػض ٍٔحؽ یخكض ٔ طزيیم
رّهٍ ٢حیؾ ىٍ يُطوّ ٗيُ .رخٌ آٍحيی َیِ کّ ؿِء حُ ُرخٌْخی ٓخيت آٌ َٕحكی
رٕى ،طزيیم رُّرخٌ حٍطزخ١ی هخٍٔيیخَّ گ٘ض.
آٍحيیْخ حهٕحيی رٕىَي کّ حُ ٛلَحی ًٗخنی ػَرٔظخٌ رّٕٓی ریٍحنَُٓیٍ
يٓخؿَص کَىَي ٔ ىٍ ریٍحنَُٓیٍ ئظوَ ٗيَي .ىٍ حٔحیم ِْحٍِی حٔل پیٖ حُ يیالى،
كکٕيضْخی رَحی هٕى رَپخ کَىَي ٔنی رُّٔىی يوٍٕٓ ٔ هَحؽگِحٍ إٍٓٗیْخ
گ٘ظُي .ح ّيخ حُ آٌؿخ کّ رخٍُگخَخٌ يٕكوی رٕىَيَ ،لًٕ ٍیّ٘ىحٍ هٕى ٍح ىٍ يُطوّ كلع
کَىَي ٔ يلم حٓظوَحٍ هٕى ٍح ىٍ رخرم ٔ َیُٕح هَحٍ ىحىَي .رَ ؿًؼیض ٗخٌ َیِ
حكِٔىِ ٗي ٔ ُرخٌ حی٘خٌ ُيخَی ىٍحُ ىٍ حیٍ يُطوّ يخَيگخٍ گَىیي.
ىٍ طلٕل ىیگَ ،ه ٢كیُیوی ـ آٍحيی رّهطی يٕٕٓو رّ"ٓیُخیی َٕ" طلٕل یخكض
کّ طخ ٛيِی چٓخٍو طَٓخیی ىٍ ٗزّؿِیَِی ٓیُخ ٍٔحؽ ىحٗض .ػَدْخی ٓخکٍ ىٍ
َزطیّ ًْیٍ هٍ ٢ح رَحی َٕٗظٍ ُرخٌ ػَری حهظزخّ کَىَي کّ يآالً رٍّٕٛصْخی
کٕكی (ىٍ كیَِ ٔ رؼي ىٍ کٕكّ) ٔ َٔن (ىٍ يکّ ٔ ييیُّ) ىٍ آيي ٔ ،هَٔ ٢ن حٓخّ
َظخوْخی َٕٗظخٍی ىٍ ػخنى ػَری هَحٍ گَكض.
ه ٢ػَری َیِ رخ ٔحٓطّی ػَد َزطی حُ حٛم ه ٢آٍحيی رّٔؿٕى آييِ حٓض.
َزطیخٌ هٕيی حُ َژحى ػَد رٕىَي کّ ىٍ َزطیّ َُيگی يیکَىَي ،حُ كئى ٓٓٓ ۳خل
پیٖ حُ يیالى گَّٕی حُ هُ ٔ ٢رخٌ آٍحيی ىٍ يیخٌ حی٘خٌ ٍحیؾ رٕى ،ه ٢کٕكی (ىٍ
کٕكّ ٔ كیَِ) حُ حیٍ ه ٢حهظزخّ ٗيِ حٓض ٔ یک َٕع كَٕض حُ ه ٢ػَری َزطی
يیرخٗي .ه ٢کٕكی ٔ َزطی َْ ىٔ حُ حٔحیم حٓالو يؼًٕل رٕىِ ،ه ٢کٕكی ٍح رَحی
کظخرض هَآٌ ٔ حيؼخل آٌ رّکخٍ يیرَىَي ٔ ریٖطَ کخٍرَى طِثیُی ىحٗظّ ٔ ه ٢ػَری
َزطی ىٍ يکخطزخص ًٍٓی حٓظؼًخل يیٗي.
ٔ۶۰ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
حنلزخی ػَری رخ حكِٔىٌ ٖٗ ٛخيض ٔیژِی ُرخٌ ػَری (ع ،م ،ٝ ،ظ،ً ،
ؽ) کّ ىٍ ه ٢كیُیوی ـ آٍحيی ٔؿٕى َيحٗض ،طکًیم ٗي .رَحی حیٍ يُظٍٕ َوطّی رَ
َْیک حُ َ٘خَّْخی يٕؿٕى حكِٔىَي .طٕحنت حرـيی حنلزخی آٍحيی ـ كیُیوی َیِ رَْى
ُىِ ٗي طخ كَٔف ْى ٗکم ىٍ پی یکيیگَ هَحٍ گیََي .حیٍ يٓى ىٍ ًْخٌ ػَٜ
ٍٓظخهیِ ػَری ،یؼُی هٌَْخی ۳ ٔ 4طَٓخیی رّحَـخو ٍٓیي .ؿِ يَىو ػَرٔظخٌ
ؿُٕری ،رویّ رّػهض آٓخَی رّآٌ ه ٢يیَٕٗظُي.
ظخَْح ً حیٍ ه ٢حُ ًٗخل رّؿُٕد ٍكظّ ٔ ىٍ حهزخٍ ٔ حكخىیغ َیِ رّحیٍ يطهذ
حٗخٍِ ٗيِ حٓض .ػَدْخی کّ پیٖ حُ حٓالو رَحی طـخٍص رّػَحم ٔ ٗخو يیٍكظُي،
َٕٗظٍ ٍح حُ آٌْخ آيٕهظُي ٔ ػَرت هٕى ٍح رخ كَٔف َزطی یخ َٓیخَی ٔ ػزَحَی
يیَٕٗظُي .رَحی ًََّٕٓ :لیخٌ رٍ حيیّ کّ حُ رخٍُگخَخٌ آٌ ىٍِٔ رٕى حُ کٔخَی ٗي
کّ هَٓ ٢یخَی (ٓطََـیهی) ٍح رّكـخُ آٍٔى .حیٍ َْ ىٔ ه ٢حُ هطٕٓ ١خيی ٔ
رَحی ػَد کخيالً هخرم طوهیي رٕى .حیٍ ىٔ َٕع ه ٢طخ پْ حُ كظٕكخص حٓاليی ىٍ رالى
ػَد رخهی ٔ يؼَٔف رٕى .حُ هَ ٢زطی هَٔ ٢ن رّٔؿٕى آيي کّ حئَُ َیِ ُٗخهظّ
ٗيِ ٔ رخهی حٓض ٔ .حُ هَٓ ٢یخَی ه ٢کٕكی پیيح ٗي کّ ه" ٢كیَی" َخيیيِ يیٗي.
یؼُی رّ«كیَِ» کّ َٗٓی هيیًی ٔ ػَری ىٍ يـخٍٔص کٕكّ حٓض ،ئُٕد رٕى.
حیٍ ه ٢رَّلٕی ٗخیغ رٕى کّ رخٍُگخَخٌ ػَد چٌٕ هٜي ٗخو ٔ ػَحم
يیکَىَيَ ،خگِیَ حُ آيٕهظٍ حیٍ ه ٢رٕىَي .كظی یٕٓىیخٌ ٓخنیخٌ ىٍحُی پیٖ حُ
حٓالو آٌ ٍح كَحگَكظّ رٕىَي ٔ کٔخَی حُ حّٔ ٔ هٍِؽ َیِ حیٍ هٍ ٢ح حُ حی٘خٌ
آيٕهظّ رٕىَي .ئظَ٘هخٌ ،حیٍ هٍ ٢ح رَّخو ه ٢ػَرت ًٗخنی يیُٗخُٓي .هَآٌ يـیي
رّآٌ ه ٢طئیٍ ٗي ٔ پْ حُ حٓالو هٍ ٢حیؾ ًّْی ػَرٔظخٌ گ٘ض)۶(.
ًْخٌگَّٕ کّ ىٍ هًٔض طًيٌ یَٕخٌ گلظیى :طخٍینُٗخٓخٌ طخ ُُْٕ يزٕٓص ظٍٕٓ
َخگٓخَی كکَ ٔ كهٔلّ ىٍ یَٕخٌ ْٔظُي ،ػیٍ ه٠یّ ىٍ يٍٕى ٍٓظخهیِ ػَری ٛخىم
حٓض؛ کٔی طخُُْٕ رٍُّٔٗی َلًٓیيِ حٓض کّ ىٍ پخیخٌ هٌَ چٓخٍو طَٓخیی ىٍ
ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ چّ حطلخهی حكظخى کّ َخگٓخٌ رّیک هیِٕ ػظیى كَُْگی
حَـخيیي؛ ػَد ىٍ حیٍ ػ( َٜرّييص ّٓ هٌَ ۳ـ ۰و) چُخٌ هیِٗی کَى کّ ؿٓخٌ
ُیَ گخوْخی حٓظٕحٍ حٔ نَُیي ٔ رَم ًٗ٘یَٕ چٌٕ آًٍهٖ ٓیُّی حكنْخٍح
ٗکخكض ٔ ػخنىگیَ ٗي .حرظيح ٗؼَحء ٔ هٜیيَِٓحیخٌ ُرَىٓض ىٍ ٗزّؿِیَِ ظٍٕٓ
کَىَي ٔ ُرخٌ ػَد ٍح رّحٔؽ كهک ٍٓخَیيَيٓ ،پْ يزظُی رًَْیٍ ُرخٌ هَآٌ َخُل
ٗي ٔ ىیٍ حٓالو ٍح ػًََٕ ّٟى ٔ .حٓالو ،ػَد ٍح رّحٔؽ ٍَٓٔی ٔ ػَٔص ٍٓخَیي.
ٔ۶۴ كکًض یگخَّ
١ ...خٍم حرٍُیخى كَيخَيِ ن٘کَ حٓالو ٔهظی كظٕكخطٖ ٍح رّٕٓحكم ؿَری
آكَیوخ ٍٓخَیي ٔ رّحهیخَّٕ ح١هْ ٍٓیئَ٘ ،ض ٔ گَیّ کَى کّ ىیگَ َُٓيیُی رخهی
ًَخَيِ طخ حٔ رَحی هيح آٌ ٍح كظق ًَخیي.
اكیبى ػوثی
َْچُي «ىیٍ» َیخُ ػخَٕی رَ٘ حٓض؛ ح ّيخ ًْٕحٍِ ىٍ يظٍ ٔ یخ كخٗیّی َُيگی
ؿٕحيغ حَٔخَی َوٖ پٍََگی ىحٗظّ ٔ یکی حُ كخکظٍْٕخی طکخيم حٓض .ىٍيیخٌ ػَد
رخٓظخٌ ،حىیخٌ ٔ رخٍْٔخی يوظهق ٔ ًْچُیٍ ریرخٍٔحَی ٔؿٕى ىحٗظُي کّ رئٌ
رَهٍٕى ٔ طوخٛى رخ یکيیگَ َُيگی يیکَىَي .رَّظَ يیٍٓي ىٍ يیخٌ ػَد
ٔحرٔظّگی ٔ طؼٓيحص هزیهٕی رٔخ يٓىطَ حُ حػظوخىحص ىیُی رٕىِ حٓضُ ،یَح ؿُگْخی
هزخثهی رٔیخٍ ٍٔی يیىحى ،ح ّيخ ىٍرخٍِی رَُٔ ؿُگ ىیُی ،یخ يـخُحص ٗوٚ
رّهخ َ١ػئل حُ يؼظويحص ىیُی ،حُٓخى ٔ گٌحٍٗی ََٓیيِ حٓض.
پْ حُ حٓالو َیِ ًّْی ئظَ٘هخٌ ٔ هخٍُٔٗخٓخٌ ٍٔی حیٍ َکظّ حطلخم ىحٍَي
کّ ئهًخَخٌ ىٍ حٔؽ هيٍص ٔ ػ َٜكظٕكخصَْ ،ؿخ ٍح کّ طَٜف يیکَىَي ىٍ
حيٍٕ ىیُی ٓوضگیَی ًَیکَىَي؛ چّ ىٍ هَآٌ آييِ« :ال اِ ْکَحَِ كِیحنيّیٍ»ٕ۳۶ :ٕ ،
= «ْیچ حؿزخٍی ىٍ ىیٍ َیٔض ».حُيَحی حٓاليیٓ ،خکُخٌ حٍحٟت يلظٕكّ ٍح
ىٍ پٌیَٕ ىیٍ حٓالو ،یخ رخهیيخَيٌ رَىیٍ ٍحیؾ هٕیٖ آُحى يیگٌحٗظُي؛ رخ حیٍ هیي کّ
ىٍ ٍٕٛص ػيو پٌیَٕ ىیٍ حٓالو ،رخیي ؿِیّ يیپَىحهظُي ،رخنًوخرم كکٕيض حٓالو
يئظق رٕى حُ حی٘خٌ ََْٕع يلخكظض الُو ٍح رّػًم آٍٔى .حىیخٌ ٔ آثیٍْخی کّ
پیٖ حُ حٓالو ىٍ يیخٌ ػَد ؿخْهی ىٍ کًخل ْىپٌیَی َُيگی يیکَىَي چُیٍحَي:
ٔ ـ هْوکیي
يٍٕ٘ٓ حٓض کّ ىٍ ؿِیَسحنؼَد آثیٍ ٔػُی ٍٔحؽ گٔظَىِ ىحٗظّ ٔ ؿًٍٕٓ
يَىو رّحیٍ آثیٍ يهظِو رٕىِحَي .رضْخ حُ حؿٔخو ٓوض ٔ يٕحى حٓظٓالکی ٗخيم كهِحص
گَحٌرٓخءُٓ ،گ ،چٕد ،هَيخ ٔ هًیَ ٓخهظّ ٔ طِثیٍ يیٗيَيَْ .هزیهّ رَحی هٕى
رض يو ٕٜٙىحٗض ٔ َْ رظی رَّخو يؼیٍ ئًی رٕى .طؼيحى رضْخی کّ ىٍ هخَّی
کؼزّ ئظوَ رٕى رّٓیٜي ٔ ٜٗض َٓ يیٍٓیي؛ ىٍ يٕٓى ٕ١حف ،حكَحى يظؼهن
رَّْهزیهّ ىٍ يوخرم رض يو ٕٜٙهزیهّی هٕى يیحیٔظخى ٔ طؼظیى يیًَٕى .حُ
ػـخیذ حیٍکّ ْیچ ُٓيی پیيح ًَیٕٗى کّ ىٍ يکّٗ ،وٜی رّرض کٔی حْخَض کُي،
ٔ۶۲ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
یخ هزیهّی رّرض هزیهّی ىیگَ طؼَ ٝکَىِ رخٗي .هزخیم يکّ رخ طًخو طًخیِی کّ حُ َظَ
رخٍٔ ٔ حػظوخى ىحٗظُيْ ،یچگخِ رَحی رخٍٔ ٔ حػظوخى يٌْزی ،هٕیٖ ًٗ٘یَ رََک٘یيَي.
طٕٟیق ٍَٟٔی ىٍ يٍٕى رضپَٓظی ػَد حیٍکّ رضپَٓظی ػَد رّحیٍ
ٍٕٛص َزٕىِ کّ آٌْخ رضْخی ىٓضٓخهض هٕى ٍح ػیٍ هيح ريحَُي؛ رهکّ آٌْخ هيح
ٍح طـٔیى ٔ طًؼیم يیکَىَي .حُ آٌؿخ کّ هيح يٕؿٕىی ًُْی ٔ يْٕٕو حٓض ،ػَدْخ
آٌ ٍح رّٔٓیهّی رض ،يهًّٕ ٔ يٕ٘ٓى يیکَىَي.
ىٍ كویوض ىٍ ػًن ًٍْ َْ كَىی رضپَٓض ،یک هيحی ٔحكي ٔ هيٍصيُي
ٔؿٕى ىحٗض کّ ٍَٓٗظّی حيٍٕ ىٍ یي هيٍص حٔ يظًَکِ رٕى ،يُظٓخی يَحطذ حیٍکّ
ًْخٌ هيحی ٔحكي رّحیٍ ٗکم ٔ ْیجض رٕى؛ حهظالف ىٍ حٗکخل ٔ ْیجضْخی رظخٌ،
َخٗی حُ حهظالف حًْخٌ هالین َٔزض رّْیؤص ٔ ًٗخیم ًْخٌ هيحی ٔحكي رٕى ٔ رضْخ
ٔٓیهّی طوَد ٔ ٗلخػض رًّْخٌ هيحی ٔحكي رٕىَي .حیٍ ٍح هَآٌ يیگٕیي:
ّللاُ ۚ ٔ = »ٖ۴ :ٖ۲ ،حگَ حُ ص َٔ ْحْل َ ٍْ َ
ٝنَیَوُٕنُ ٍَ َ ٓؤ َ ْنظ َ ُٓ ْى َي ٍْ َههَنَ حن َ
ٔ ًَ َخٔح ِ « َٔنَجِ ٍْ َ
آٌْخ ٓئحل ٕٗى چّ کٔی آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ ٍح آكَیيِ حٓض ،كظًخ ً يیگٕیُي «هللا».
ػخرض حٓض کّ يَ٘کیٍ يکّ ًَخُ يیهٕحَيَيٕ١ ،حف کؼزّ يیکَىَي ىٍ ٍحِ
هيح ٔهق يیًَٕىَي ،گخِ ىٍ يلمْخی ػزخىص هٕى رّحػظکخف يیَ٘ٔظُي .حكکخو كؾ
ٍح رَّ١یوی ؿخْهیض حَـخو يیىحىَي ٔ ٗؼخثَ ٍح طؼظیى يیکَىَي.
حیٍ يَ٘کیٍ هييضٍٓخَی رّكـخؽ يکّ ،حُ هزیم آد ىحىٌ ىٍ گَيخ ٍح َیک
يیىحَٔظُي ٔ حُ يخل هٕى آٌؿخ ٍح طؼًیَ يیًَٕىَيٍٕٓ( .س حنظٕرّ )ٔ۲ :آٌْخ ُکخص
يیىحىَي ،ىٍ يٕحٍى يًٓخٌَٕحُی ،هييض ئخكَیٍ ،کًک رّریِْٕخ ٔ حیظخو ،ئخکیٍ،
هٕی٘خٌ ٔ ٛهّی حٍكخو ٔ… ؿيی رٕىَي .رخ حَـخو حیٍ کخٍْخ ييف يیٗيَي ٔ حیٍ
کخٍْخ ٍح َٓخیض ٓؼخىص ٔ کًخل حَٔخَی يیىحَٔظُي .آٌْخ حُ حيٕحل هٕى ًٓٓی رَحی
هيح ٔ ًٓٓی رَحی َٗکخء ،یؼُی يؼزٕىحٌ ؿیَ هيح هَحٍ يیىحىَي (حْلَؼخو)ٖٔ۶ :
يَ٘کیٍ ؿٔم ٔ ٕٟٔیی ٍح کّ یٕٓىیخٌ ٔ ئیلیخٌ حَـخو يیىحىَي طوهیي يیکَىَي.
يَ٘کیُی کّ حؿيحى ٔ پی٘یُیخٌ آٌْخ حرَحْیًی رٕىَي يَىِگخٌ ٍح ؿٔم ٔ کلٍ ٔ
ىكٍ يیکَىَي ،يَ٘کیٍ هخثم رًّرق ٔ َلَ رٕىَي ،يَ٘کیٍ ىٍ حٔل َخيّْخ «رخًٓک
حنهٓى» َٕٗظّ ٔ َخو كََُيحٌ هٕى ٍح ػزيهللا يیگٌحٗظُي .ىٍ يیخٌ حی٘خٌ هطزّ ٔ ػوي ٔ
َکخف ٔ ١الم ٍحیؾ رٕى ٔ رّهيحی یکظخ هٔى يیهٍٕىَي ٔ كَيض ٔ يًُٕػیض هظم،
َُخ ،ؿٜذٍ ،رخ ٔ َٓهض ٔ … ٔؿٕى ىحٗض ،حگَچّ ىٍ ػًم يَطکذ يیٗيَي.
ىٍكخنیکّ رَحی حیٍْخ يـخُحص ْى طؼییٍ کَىِ رٕىَي ،ح ّيخ ىٍ ػًم کىطَ حؿَح يیٗي.
ٓٔ۰ كکًض یگخَّ
ًَخُ ٔ ٍُِٔی آٌْخ ىٍٔ کُُيِ ٔ َـخص ىُْيِی آٌْخ حُ حیٍ گُخْخٌ َزٕى ،حیٍ
يَ٘کیٍ رَحی گُخْخٌ هٕى طٕرّ ٔ حٓظـلخٍ يیًَٕىَي ،نٌح هَآٌ يیكَيخیي:
طخ ُيخَی کّ آٌْخ حٓظـلخٍ يیکُُي يٍ آٌْخ ٍح ػٌحد ًَیکُى( .حْلَلخل)ٖٖ :
آٌْخ ْىچُیٍ رؼ٠خ ً ٍكىىل رٕىِ ٔ رچّی کٔخَی ٍح کّ كویَ رٕىَي گَكظّ پٍَٕٔ
ىحىِ رؼي حُ ٍٗي حٔ ٍح رّٔحنيیُٖ رخُ يیگَىحىَي ،یخ َِى هٕى َگّ يیىحٗظُي ٔ رخ حیٍ
حػًخل هٕى ٍح ْيحیض ٗيِ يیىحَٔظُي.
ٰ
يَ٘کخٌ حػظوخى ٍحٓن ىحٗظُي کّ «هللا» انّ رٍِگ حٓض ،نکٍ حنْٕیض كو ٢رّحٔ
حهظٜخَ ٙيحٍى،رهکّ يوَرخٌ ىٍگخْٖ ىٍػزخىص ٔنٕحُو آٌ رخحٔ َٗیکحَي ،يَ٘کخٌ
يکّ رضْخ ٍح رَحی هَد ٔ َِىیکی رّهيحی هيحیخٌ ،یؼُی هللا ػزخىص يیکَىَي .آٌْخ
هٕى ٍح پیَٔ آثیٍ حرَحْیى يیىحَٔظُئَ « :حنٌَِیٍَ حط َ َؤٌُح ِي ٍْ ىَُِٔ ِّ أ َ ْٔ ِنیَخ َء َيخ ََ ْؼزُيُ ُْ ْى اِ َال
ّللاِ ٔ = ٖ :ٖ۲ ،آٌْخ کّ ؿِ حٔ ٍح حٔنیخی هٕى گَكظُي ،ىنیمٗخٌ حیٍ رٕى ِنیُوَ ِ َّرََُٕخ ِانَٗ َ
کّ حیٍْخ ٍح ػزخىص ًَیکُیى ،يگَ رّهخ َ١حیٍکّ يخ ٍح رّهيحَٔي َِىیک کُُي».
يخ رضْخ ٍح رّؿخی هللا ًَیهٕحَیى ،رهکّ رَحی هَد رّهللا ٔٓیهّ هَحٍ يیىْیى:
ّللاِ ُُ ْنلَٗ »ٖ :ٖ۲ ،نٌح هَآٌ حیٍگَِٔ ٍح کخكَ ٔ « َيخ ََ ْؼزُيُ ُْ ْى اِالَ ِنیُوَ ِ َّرََُٕخ اِنَٗ َ
يهلي ًَیىحَي ،يَ٘ک يیىحَي .ىٍ كَُْگ ٔ حىریخص هَآٌ َٗیق ،يَ٘کیٍ ٔ
رض پَٓظخٌ ؿیَ حُ يهليیٍ ٔ کخكَیٍ ْٔظُي .کخكَ کٔی حٓض کّ ٔؿٕى هيح ٍح حُ
حٛم رخٍٔ َيحٍى ،ىٍكخنیکّ يَ٘ک آٌ حٓض کّ رَحی هيح َٗیک ٔ َظیَ ،یخ ٌُ ٔ
كََُي هخثم رخٗي .رضْخی الص( )۰يُخص( ٔ )۴ػِی( )۲ىهظَحٌ هيح رٕىَي کّ هٕى يوخو
هيحیی ىحٗظُي .ػَدْخ آٌْخ ٍح «رُخصهللا حنؼالػش» یؼُی ّٓ ىهظَ هللا يیهٕحَيَي ٔ آٌ
ّٓ ٍح ٗلیؼخٌ هٕى َِى هيح يیىحَٔظُيَ .خوْخی حیٍ ّٓ رض ىٍ ٍٕٓس «حنُـى» آیخص
ٔ۲ـ ٕٓ آييِ حٓض .حیٍْخ رضْخی يٍٕ٘ٓ ٔ پَ َلًٕی رٕىَي کّ پیَٔحٌ ُیخى ىحٗظُي،
حكٌِٔ رَحیٍْخ طؼيحى ٓ َٓ ٖ۶رض رّطؼيحى ٍُْٔخی ٓخل طُٓخ ىٍ ىحهم کؼزّ حٓظوَحٍ
ىحٗظُي .چُخٌکّ «حْم َْهخٍَّح ىٍ يکّ ،رظی ىٍ هخَّ رٕى کّ آٌ ٍح يیپَٓظیيَي ٔ
چٌٕ یکی حُ آَخٌ رّٓلَ يیٍكض حٔنیٍ کخٍ حٔ حیٍ رٕى کّ رض ٍح ئق کُي)ٔٓ(».
حکؼَ يٍٕهیٍ حٓاليی يخَُي یؼوٕری ٔ ١زَی ٔ ٍَٕی ،آؿخُ پیيحیٖ رضپَٓظی
ىٍ كـخُ ٍح ريیٍگَّٕ َٕٗظّحَي کّ يَىو ٗزّؿِیَِ ػالهّی يلَ ١رّهخَّی کؼزّ
ىحٗظُي ،رّػهض یخكظٍ چَحگخِ يـزٍٕ رّکٕچَ٘یُی رٕىَي ٔ رَحی یخىرٕىُٓ ،گی حُ
حَ١حف کؼزّ رَيیىحٗظُي ٔ رًَّْحِ يیرَىَي ،حیٍ ُٓگ ٍح طويیْ يیکَىَي .كظی
رَّیض ٕ١حف کؼزّ رَ گَى حیٍ ُٓگْخ يیگ٘ظُي .رخُ گلظّ ٗيِ:
ٔٔ۰ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
َْ ئخكَی کّ حُ يکّ هخٍؽ يیٗي ُٓگی حُ كَو ٍح رًَّْحِ يیرَى ٔ آٌ
ٍح يويّ يیًَٗى ٔ ًْیٍ حيَ رخػغ ٍٔحؽ رضپَٓظی ٗي .ػيِی ْى يؼظويحَي کّ
يـًّٔٓخُی رَحی یخىرٕى ٗوٜیضْخی يٓى کى کى رخػغ ٗیٕع رضپَٓظی گَىیي.
رُخ رٍّٔحیض ىیگَ ،آؿخُ رضپَٓظی ػَد ريیٍگَّٕ رٕى کّ یکی حُ رٍِگخٌ يکّ
ی" يَیٗ ٞيِ رٕى .رَحی ييحٔح رّٗخو ػِیًض کَى ٔ ىٍ آٌؿخ رَّخو "ػًَٔرٍ نُ َل ّ
رضْخی ُیزخ ٔ يظُٕػی یخكض کّ يَىو آٌْخ ٍح يیپَٓظیيَي .يٕهغ رخُگ٘ض چُي رض
کٕچک ٔ رٍِگ هَیي ٔ رّيکّ آٍٔى ٔ آٌْخ ٍح ىٍ کُخٍ کؼزّ َٜذ کَى .حُ پیخيزَ
ی».هيح ىٍرخٍِی ٔی َوم ٗيِ کّ كَيٕىّ « :حٔ ُل َيٍ ؿیَّ ىیٍَ حرَحْیى ػًَٔ رٍ نُ َل ّ
ٓٔض حٓض ،رضپَٓظت رَ٘ ٓخروّی رْ ٕ١الَی ٔ كَحگیَ حیٍ َظَحص هیهی ُ
ىحٍىًّْ ،ی يهضْخی کٍٓ ىٍِْٔخی حُ رضپَٓظی ٔ چُيهيحیی ٔ طکهيحیی ٔ
الهيحیی ىٍ پََٔيِی هٕى ىحٍَي .رّ ٍٕ١کهی طـَریخص يهضْخی کٍٓ ىٍ ًّْی حرؼخى
طخ كي ُیخىی ي٘خرّ حٓض .هيحی يهضْخ ٔ ىیٍ يهضْخْ ،ىپخی هٕى يهضْخ طکخيم
کَىِ حٓض .ىٍ يُخرغ هيیًی حُ "الص" رّػُٕحٌ «حٍٗکیگخل» یکی حُ هيحیخٌ ٌُ ىٍ
ریٍحنَُٓیٍ ًکَ ٗيِ حٓضْ .ىچُیٍ "الص" ىٍ کخٍطخژ (طَْٕ) رخ َخو "حالطٕ" يٍٕى
پَٓظٖ رٕىِ حٓض .الص ىٍ يیخٌ َزطیخٌ پظَح (حٍىٌ) ٔ َیِ ىٍ يیخٌ يَىو ْظَح
(ػَحم) پَٓظیيِ يیٗي ٔ رخ حنّٓ "آطُخ" ىٍ یَٕخٌ ٔ "يیَُٔ" ىٍ ٍٔو رَحرَی
يیکَى .رّگلظّی «یٕنیّٕ ٔنٓخٌُٔ» َزطیخٌ "الص" ٍح يخىٍ "ْزم" ٔ ىٍ َظیـّ
يخىٍ َْٕٗ «يُخص» رًّٗخٍ يیآٍٔىَيَ .یِ ىٍ ٍِٕٓی كـَ رّهٕو ػخى حٗخٍِ ٗيِ
کّ ىٍ حٍو آٌْخ حُ الص ييى يیؿٔظّحَيْ .کٌح ىٍ هَآٌ کَیى َخو رضْخی هٕو َٕف
«ٔى» « ،یـٕع» « ،یؼٕم» ٔ «ََٔح» یخى ٗيِ؛ ٔ رضْخی ػَد الص ٔ يُخص ٔ
ػِی ٔ رضْخی ىیگَی ًْچٌٕ رؼم آييِ حٓضَ .کظّی ىیگَ حیٍکّ ىٍ يکّ كو٢
رضْخی هزخیم ػَد ئظوَ َزٕى ،رهکّ رضْخی يظؼهن رّحهٕحو ُْي َیِ حٓظوَحٍ ىحٗض.
یَٕخَیخٌ َیِ گَچّ رَحی هيحیخٌ هٕى ؿٔى ٔ ٍٔف هخثم رٕىَي ،ح ّيخ رضْخی چٌٕ
ُثَّْٕ ،ح ،آطُخ ،آٍطًیْ َْٔکٕل ٓخهظّ ٔ رّٓظخیٖ آَخٌ پَىحهظّحَي .يَٜیخٌ َیِ
رضْخی رَّخوْخی ٍع ،آيٌٕ ،حُٔیَیْ ،حیِیْ ٔ إَٓریْ ٍح يیپَٓظیيَئٍ .يیخٌ
ْى حُ ژٔپیظَ ،ؿَٕٕ ،ىیخَخ ٔ َّٕٔ يـًّْٔخی ٓخهظّ ٔ رّػزخىص آَخٌ يیپَىحهظُي.
َُٓيیٍ يخ کّ يٓىطَیٍ يَکِ رضپَٓظی ىٍ يَکِ آٓیخ رٕى ٔ آط٘کيِی َٕرٓخٍ
ىٍ رهن يٍكیغ هطذ رضپَٓظی ػًم يیًَٕى« .یخهٕص حنلًٕی» ىٍ «يـًغحنزهيحٌ»
ٕٔ۰ كکًض یگخَّ
ىٍ حیٍ رخد َٕٗظّ حٓض« :رُضکيِی َٕرٓخٍ ٍح يَىو ىٍ يوخرم هخَّی هيح ػزخىص
يیکَىَي ٔ گَىحگَى آٌ رضْخ رَحكَحٗظّ رٕىَي ٔ حَ١حف آٌ ٍح رخ كَیَ ٔ ىیزخ
آٍحٓظّ رٕىَي ٔ گَْْٕخی حٍَُيِ رَ آٌ آٔیوظّ رٕىَي».
ىٍ کظخد «آػخٍحنزالى» حػَ «ُکَیخی هِٔیُی» َیِ َٕرٓخٍ حیٍ چُیٍ طؼَیق ٗيِ
حٓض« :يؼزي َٕرٓخٍ ىٍ َٗٓ رهن ٔحهغ حٓض ٔ رٍِگطَیٍ رُضهخَّ ٔ ریٕص حُٛخو
رٕىِ ،چٌٕ پخىٗخْخٌ آٌ ُيخٌَٗ ،ف کؼزّ ٔ حكظَحو ٔ طؼظیى ػَد رّآٌ هخَّ ٍح
رُ٘یيَيَٕ ،رٓخٍ ٍح رّطوهیي کؼزّ رُیخى َٓخىَي ٔ رخ ىیزخ ٔ كَیَ ٔ ؿٕحَْ گَحٌرٓخ
ریخٍحٓظُي ٔ رَ حَ١حف آٌ رضْخ َٜذ ًَٕىَي .پخٍٓیخٌ ٔ طَکخٌ آٌؿخ ٍح رٍِگ
يیىحٗظُي ٔ يخَُي كخؿیخٌ ريحٌيکخٌ كؾ يیکَىَي ٔ ْيحیخ طويیى يیًَٕىَي...
ٕ١ل يؼزي َٕرٓخٍ ٓٓٔ ًٍحع ٔ ػَ ٝآٌ َیِ ٓٓٔ ًٍحع ٔ حٍطلخػٖ ریٖ حُ
ٓٓٔ ًٍحع رٕى ٔ طٕنیض ٔ كلخظض آٌ رخ رَحيکّ رٕى ،پخىٗخْخٌ ُْي ٔ چیٍ ريحٌؿخ
يیٍكظُي ٔ چٌٕ ٔحٍى يیٗيَي ،رضْخ ٍح ٓـيِ يیکَىَي ٔ ىٓض رَيک ٍح
يیرٕٓیيَي ٔ رَيک ىٍ ًّْی آٌ رالى كَيخٌٍٔح رٕى.
«ىهیوی» ْى ىٍ «ٗخُْخيّ» ًکَ کَىِ حٓض کّ حْخنی كخٍُّْ ،ي ،چیٍ ٔ
طَکٔظخٌ ،يخَُي كخؿیخٌ ىٍ آٌؿخ رُّیخٍص يیآييَيْ ».ىچُیٍ ىٍ يٍٕى رخيیخٌ .رخیي
حیٍ َکظّ ٍح حكِٔى کّ ىٍ هالل ٛيِْخی ٖٓٓ ٔ ٓٓ 4يیالىی (ىٍٓض ىٍ ًْخٌ
ىٍٔحٌْخی کّ ػَد آٍحو آٍحو حُ يلخم رضپَٓظی هخٍؽ يیٗي ٔ رّطٕكیي ٍٔی
يیآٍٔى) ىٍ رخيیخٌ طخُِ رضْخی ٛهٜخل ٔ ًٗٓخيّ ىٍ ىل کِٕ طَحٗیيِ يیٗيَي.
َلْ ًْیٍ ه٠یّ ىٍ يٍٕى يؼيٌ يْ ػیُک (نٕگَ) ٛخىم حٓض .رُخْخی يْ
ػیُک یکی ىیگَ حُ آػخٍ رّؿخی يخَيِ حُ رٕىحثیخٌ ىٍ کٍٕ٘ يخ حٓض .يْ ػیُک ىٍ
يوطغ ُيخَی هٌَ ٕٓو طخ ْ٘ظى طَٓخیی يَکِ يؼُٕة رٕىیٔى رًّٗخٍ يیٍكض ٔ حُ
ىیَْخی رٕىحیی چُي ١زوّٓ ،ظٌْٕخی يلخكع ،يؼخري ٔ ىیٕحٍْخی رهُي رَهٍٕىحٍ رٕى.
رخٓظخٌُٗخٓخٌ حُىٌٍٔ حیٍىیَْخ ٔيُخ١ن يلخكظض ٗيِحٕٛ ،يْخ يـًّٔی رٕىحیی،
يُٕٜػخص رخٓظخَی ،ؿٕحَْحص ٔ ىٓضَٕٗظّْخی هيیًی یخكظّحَي .حیٍ آػخٍ ٍٔی یکی
حُ رٍِگطَیٍ ًهخیَ يْ هخو ؿٓخٌ هَحٍ گَكظّ حٓض .رخٓظخٌُٗخٓخٌ حكـخَٔظخٌ ىٍ
حیٍرخٍِ يیگٕیُي :ؿخیی ىیگَ حُ ؿٓخٌ ٍح َٓحؽ َيحٍیى کّ ٕٛيؼّْخ ٔ يَحکِ طٕنیي
ٔ ُٛؼض رخ چُیٍ ًْآُْگی حیيِآنی رخ ْى ُیٔض کُُي .ىٍ طخٍین ٓخروّ َيحٗظّ کّ ریٍ
ْخی رٕىحثیخٌُٛ ،ؼضگَحٌ ٔ کخٕٔگَحٌ يُخرغ ١زیؼی چُیٍ حٍطزخ١ی رخٗي. ٕٛيؼّ ِ
يُٕیى يهی حكـخَٔظخٌ ىٍ کخرم پَ حُ آػخٍی حٓض کّ ىٍ يْ ػیُک ک٘ق ٗيِحَي.
ٖٔ۰ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
َٗٓ رخٓظخَی ًُٓگخٌ یکی ىیگَ حُ يٓىطَیٍ يَحکِ رٕىح رٕىِ حٓض .حُ ؿًهّ
ٗخهٚطَیٍ آػخٍ رّؿخی يخَيِ حُ ػ َٜرٕىح ىٍ ًُٓگخٌ «طوض ٍٓظى» حٓض کّ ىٍ
ّٓ کیهٕيظَی َٗٓ ًُٓگخٌ يٕهؼیض ىحٍى .يـًٕػّی ػظیى يؼخري رٕىحیی ىٍ «كيِ
= ىِ کیهٕيظَی َٗٓ ؿالل آرخى» یکی ىیگَ حٓض ...يطخنذ ىٍ حیٍ يٍٕى رٔیخٍ ُیخى
حٓض ،رّهخَ١ی کّ حُ حٛم يٕٕٟع ىٍٔ َٕ٘یى ،رًّْیٍ يويحٍ حکظلخء يیکُیى.
ٕ ـ یِْكیبى
حىیخٌ طٕكیيی َیِ پیَٔحَی ىٍ يیخٌ ػَد ىحٗظُي کّ ىٍ يُخ١ن گَٕخگٌٕ
ؿِیَسحنؼَد پَحکُيِ رٕىَي ،حُ ؿًهّ یٕٓىیض رٕى کّ کًخریٖ پیَٔحٌ هخ ٙهٕى ٍح
ىحٗض ٔ رخ آُحىی کخيم يی طٕحَٔظُي يَحٓى ٔ ػزخىحص هٕى ٍح رَگِحٍ کُُي .یٕٓىیخٌ
ىٍِْخ ٔ يُخ١ن كخٛمهیِ پْ حُ يٓخؿَص حُ كهٔطیٍ رَُّٓيیٍْخی ػَری ،ىٍ ّ
«هیزَ»ٔ« ،حىیحنوَی»« ،طیًخء»« ،كيک» ٔ «یؼَد» ٓکَٕض گِیيَي .ىیٍ یٕٓىی
ىٍ يیخٌ هزخیهی چٌٕ كًیَ ،رُیکُخَّ ،رُیكخٍع ،رُیکؼذ ٔ کُيِ حَظ٘خٍ یخكض.
ْىچُیٍ ىٍ يُخ١ن َٗهی ػَرٔظخٌ ىٍ یًخيّ ٔ َٗٓ «ْـَ» پیَٔحَی یخكض.
رّٔحٓطّی يـخٍٔص ٔ يًخٍٓض رخ یٕٓى ٔ َٜخٍح ،رّئٍَ حیخو گَِْٔخی حُ
حكَحى هزخیم ػَد ىٍ یًٍ ٔ َـَحٌ ٔ هیزَ ،کیٖ یٕٓىٖ یخ ََٜحَٗ ٍح پٌیَكظُي.
«ط ُزّغ» پخىٗخِ یًٍ ىٔ طٍ حُ ػهًخٖ یٕٓى ٍح رَّوخ ٗ١حُ یًٍ كَٓظخى ٔ آٌْخ ػيِی حُ
یًُْٗخ ٍح رّىیٍ یٕٓىٖ ؿٌد کَىَيْ .ىچُیٍ ؿًؼٗ حُ ىٔ هزیهّی «حّٔ» ٔ
«هٍِؽ» پْ حُ آٌکّ حُ یًٍ ریٌَٔ آييَي ٔ ىٍ ييیُّ ٓکَٕض حهظیخٍ کَىَي،
رّٔحٓطّی يـخٍٔص رخ یٕٓىیخٌ هیزَ ٔ رُٗهَی ٔ ّ٠رَُٗ٠یَ یٕٓىٖ ٗيَي.
ٖ ـ هَیؾیبى
ئیلیض حُ ٍحِ ٗخو ٔحٍى ٗزّؿِیَِی ػَری ٗي ٔ رّآٍحيی گَِْٔخی حُ
ٕ١حیق ٔ هزخیم ػَد ٍح ىٍ هٕى ؿٌد کَى ،حكَحىی حُ هزیهّی رُٗكخٍع ،ؿٔخَٗ،
رُٗحٓي ،رُٗطًیى ،رُٗطـهذ ،ٗ١ ،يٌكؾ ،رَٓحىٓ ،هیق ،طُٕم ٔ ،رُٗنوى ...کیٖ
ئیلٗ ٍح پٌیَكظُي .حیٍکّ چّ ػٕحيهی يٕؿذ ٗي طخ حیٍ ىٔ ىیٍ ٔحٍى ػَرٔظخٌ
َٕٗي ،طلویوی ؿيحگخَّ يی١هزي کّ حُ ٓیخم حیٍ يوخل هخٍؽ حٓض.
حؿًخالً حُ گٌحٍٗخص طخٍیوی رَ يیآیي کّ طُٓخ ػخيم ٍٔٔى یٕٓىیض ٔ ََٜحَیض
رّػَر ٔظخٌ ،طلض آُحٍ ٔ حًیض رٕىٌ حی٘خٌ رٕىِ حٓض .حیٍ آُحٍ ٔ حًیضْخ حُ َ١ف
ٔ۰4 كکًض یگخَّ
كکٕيض رٕىِ ،یخ حُ َ١ف يَىو ،چُيحٌ يٓى َیٔضٔ ،نی ًْیٍ حيَ رخػغ يٓخؿَص
حیٍ ىٔ هٕو رّػَرٔظخٌ ٗي .ىٍ ػَرٔظخٌ حُ آُحىی کخيم رَهٍٕىحٍ رٕىَي ٔ
يیطٕحَٔظُي رٍّحكظی آىحد ٔ ٍٕٓو هٕى ٍح حَـخو ىُْي .هخٌَٕ پُخُْيِگی ٔ حيخٌ؛
یکی حُ ١الییطَیٍ هخٌَٕ ػَد رٕى کّ يیخٌ آَخٌ ٍٔحؽ ىحٗض١ .زن حیٍ هخٌَٕ حگَ
کٔی [كظی ىًٍٗ] ىٍ پُخِ كَى یخ هزیهّی هَحٍ يیگَكض ،ىٍ حيخٌ رٕى ٔ رخ طًخيی
ٔؿٕى حُ حٔ ىكخع يیکَىَي .رًّْیٍ طَطیذ ػَرٔظخٌ پُخِگخِ ٓظىىیيِگخٌ ٗخو ٔ يَٜ
ٔ ػَحم رٕى .رئٌ حیٍکّ رّىیٍ ٔ آثیٍ یخ هٕيیض کٔی يُٕ ١رخٗي.
۱ـ هغٍْیبى
هزَْخی ىٍ ىٓض حٓض کّ «يـّٕ» ىٍ َٕحكی كیََِ َْ ،ـَ یًخيّ ٔ ػًخٌ،
یًٍ… ىٍ يیخٌ هزیهّی رُیطًیى پیَٔحَی ىحٗظّ حٓض ٔ ىٍ ٛيٍ حٓالو ؿِیّ
يیپَىحهظُي .كـَ رٍ ػًَٔ کُيٖ یک كَى يـٕٓی رٕىٔ .حژِی "يـّٕ" طُٓخ یک
رخٍ ىٍ هَآٌ آييِ حٓض )ٔ۰ :ٕٕ(.حیٍکّ هَآٌ چّ طؼَیلی حُ يـّٕ ىحٍى يؼهٕو
َیٔض ،كيّ ٔ گًخٌْخی ٗيِ کّ يـّٕ رًّْخٌ پیَٔحٌ ىیٍ ٍُىٗظی گلظّ يیٗيِ.
رَهی حُ يلووخٌ ،يَحى حُ يـّٕ ٍح پیَٔحٌ «يخَی» يیىحَُي؛ چَح کّ آثیٍ يخَٕی
ىٍ ػَرٔظخٌ پیٖ حُ حٓالو ٍٔحؽ ىحٗظّ ٔ ػَدْخ يخَٕیخٌ ٍح رَّخو يـّٕ
يیُٗخهظّحَيَٓٓٗ« .ظخَی» ىٍ «يهم ٔ َلم» يـّٕ ٍح حػى حُ ٍُىٗظی يیىحَي ٔ
حیٍ يهض ٍح رّّٓ كَهّی «کیٕيَػیّ» ٔ «ٍُٔحَیّ» ٔ «ٍُط٘ظیّ» طؤیى کَىِ حٓض.
۶ـ ٕبثئیي
«ٛخرجٌٕ» ؿًغ «ٛخری» ٔ آٌ ىٍ نـض رّکٔخَی ح١الم گَىیيِ کّ ىیٍ حٔنی
هٕى ٍح طَک کَىِ ٔ رّآثیٍ ىیگَی ىٍ آييِ رخٗي .ىٍ طؼَیق ٔ ریخٌ يٜخىین
ٛخرجیٍ حهظالكخص ٗيیي ٔؿٕى ىحٍى ،گَْٔی آَخٌ ٍح ٓظخٍِپَٓض ىحَٔظّ ٔ گلظّحَي:
چٌٕ ٓظخٍِپَٓظخٌ حُ ػزخىص هيح رّپَٓظٖ ٓظخٍِْخ گَحثیيَي ،ريیٍ َخو َخيیيِ
ٗيَي .رخُ گلظّ ٗيِ :حیُخٌ ٓظخٍِپَٓض ْٔظُي ،ىٍكخنیکّ هيح ٔ ٍُٔ هیخيض ٔ رَهی
حُ حَزیخء ٍح َیِ هزٕل ىحٍَي .گَْٔی ىیگَ گلظّحَي :آَخٌ ؿًؼی حُ حْم کظخدحَي کّ
رّ ُرٍٕ حػظوخى ىحٍَيَ .یِ گلظّ ٗيِ حٓض :ىیٍ آَخٌ ٗزیّ ىیٍ َٜخٍی حٓض .گَْٔی
ىیگَ گلظّحَي :آَخٌ ١خثلّی حُ حْم کظخد يیرخُٗي« .أرٕحنزَکخص حرٍحالَزخٍی» ىٍ
رخٍِی ٛخرجیٍ گلظّ حٓض« :كویٓخٌ رّ ٍٕ١ؿًؼی گَكظٍ ؿِیّ ٍح حُ آَخٌ يـخُ
ًَٗىِحَئ ،نی حیٍ َِى يخ ؿخیِ َیٔضُ ،یَح آَخٌ حْم کظخد َیٔظُي)ٖٔ(».
۰ـ ُؽٌلبء
نـض «كُیق» حُ ٍیّ٘ی «كُق» رّيؼُخٖ يیم کَىٌ رّحيَ هیَ ،رّكن
گَحثیيٌ ٔ حُگًَحْی رٍّٓظگخٍی ٍٔ آٍٔىٌ حٓض« .طلُُّق» رّيؼُخٖ« :کُخٍِگیَٖ
حُ يَىو ٔ ُْئٍُٖ» يٗرخٗي .ح ّيخ ىٍ حٛطالف يٌْزٗ ٍٖٔ :گَىحَیيٌ حُ
رضپَٓظٗ ٔ يیم رّیگخَّپَٓظٗ ،طؼزیَ يیٕٗى« .كُیق» ىٍؿخْهیض رّپیَٔحٌ
كَ٠ص حرَحْیى ٔ كََُي ٔی حًٓخػیم ح١الم يیٗي ،آٌْخ ٕ١حف کؼزّ يیًَٕىَي ٔ
كؾ يیگِحٍىَي ٔ هظُّ يیکَىَي ،حُ آىحد ىیُی ُكُلخء ؿٔم ؿُخرض ،ؿٔم حيٕحص،
ًَخُ رَ يیّضٔ ،كخی رّػٓي ،يًٓخٌَٕحُی ،حکَحو ًْٔخیَّ ،ظخكض ريٌ ٔ ئٕحک رٕىِ
حٓض .گٕیخ ئیلیخٌ هزم حُ حٓالو ،حٛطالف «كُیق» ٍح رَحٖ ػَد ؿیَ یٕٓىٖ ٔ
ؿیَ ئیلٗ رّکخٍ يیرَىَي .ریٍ كُلخء ٔ ٛخرجیٍ يَُ رخٍیک ٔؿٕى ىحٍى ريحٌكي
کّ رَهی حُ يلوویٍ حیٍ يَُ رخٍیک ٍح هه ٢کَىِحَي.
طٕكیيی حٓض ،آٌ ٍح يزظُی رَ حػظوخى رّيزيأ ٔ يؼخى يیىحَي ٔ ػًم رّآٌ ٍح يٕؿذ
ٍٓظگخٍی ىٍ آهَص يیُٗخٓي .رخ حیٍ ًّْ ىیيِ يیٕٗى کّ يظَؿًخٌ ٔ يلَٔحٌ هَآٌ
ىٍ طزییٍ يلٕٓو حیٍ ٔحژِ ٔ طؼییٍ يٌْذ گََٔيِگخٌ رّآٌ رخ ىیيِی ٗک ٔ حرٓخو
يیَگََي .رّگَّٕی َٓرٔظّ ٔ َخيلٕٓو ٓوٍ گلظّ ٔ كظی پخٍِی حُ كویٓخٌ حُ یخىکَى
حیٍ گَِٔ ىًٍٗخٍ حْم کظخد حٓظُکخف ٍُٔیيِحَي .حیٍ پَحکُيِگی آٍحء ىٍ يٍٕى
حَظٔخد ،طؼَیق ،طزییٍ حكکخو ٔ طؼییٍ يٜخىین ٔحژِی ٛخرجیٍ يٕؿذ گَىیيِ طخ
ًٗخٍی حُيظَؿًخٌ ٔ يلَٔحٌ هَآٌ ٔ رَهی حُ كویٓخٌ آَخٌ ٍح ٓظخٍِپَٓض روٕحَُي،
رَهی آَخٌ ٍح پیَٔحٌ یلیی َزی ٔ رَهی ىیگَ آٌْخٍح حُ ٍحْزخٌ ََٜحَی ،یخ ًْخٌ
كُلخء رُ٘خُٓي .حگَ ػُٕحٌ ٛخرجیٍ ىٍ هَآٌ ًَیآيي کٔی رّآٌ حنظلخطی ًَیکَى ،ح ّيخ
َگَٕ يؼزض هَآٌ َٔزض رّآٌٍ ًّْ ،ح ٔحىحٗظّ حٓض طخ ريحَُي ٛخرجیٍ کیْخ ْٔظُي.
ّٓ آیّ حُ هَآٌ کّ ىٍرَىحٍَيِی ٔحژِی «ٛخرجیٍ» حٓض رّحیٍ طَطیذ يیرخٗي:
خّللِ َٔ ْحنیَ ْٕ ِو
ٜخرِجِیٍَ َي ٍْ آ َ َيٍَ رِ َ
خٍٖ َٔحن َ َ ٜٔ ـ «اِ ٌَ حنٌَِیٍَ آ َ َيُُٕح َٔحنٌَِیٍَ ْخىُٔح َٔحنَُ َ
ػهَ ْی ِٓ ْى َٔ َال ُْ ْى َیلْ َِ ٌََُٕ »۶ٕ :ٕ ، ف َ ٛخ ِن ًلخ كَهَ ُٓ ْى أَؿْ َُ ُْ ْى ِػ ُْيَ ٍَ ِرّ ِٓ ْى َٔ َال ه َْٕ ٌ ػ ًِ َم َ ْحآلَ ِه َِ َٔ َ
«کٔخَی کّ حیًخٌ آٍٔىِحَي ٔ ،کٔخَی کّ ْيحیض ٗيَي (یٕٓى) ٔ َٜخٍی ٔ ٛخرجخٌ
َْگخِ رّهيحَٔي ٔ ٍُٔ ٍٓظخهیِ حیًخٌ آٍَٔي ٔ ،ػًم ٛخنق حَـخو ىُْي ،پخىحٕ ٗخٌ
َِى پٍَٔىگخٍٗخٌ ئهى حٓض؛ ٔ ْیچگَّٕ طَّ ٔحَئْی رَحی آٌْخ َیٔض».
ْ خٍٖ َي ٍْ آ َيٍَ ِر َ
خّللِ َٔحنیَ ْٕ ِو َ ٜٜخرِجٌَُٕ َٔحنَُ َ ٕ ـ « ِا ٌَ حنٌَِیٍَ آ َيُُٕح َٔحنٌَِیٍَ ْخىُٔح َٔحن َ
ػهَ ْی ِٓ ْى َٔ َال ُْ ْى یَلْ َِ ٌََُٕ « »۶۲ :۳ ،آٌْخ کّ حیًخٌ ف َ ٛخ ِن ًلخ كَ َاله َْٕ ٌ ػ ًِ َم َ ح ْآل ِه َِ َٔ َ
آٍٔىِحَي ٔ ،کٔخَی کّ ْيحیض ٗيِحَي (یٕٓى) ٔ ٛخرجخٌ ٔ ََٜحَیخٌَْ ،گخِ رّهيحَٔي
یگخَّ ٔ ٍُٔ ؿِحء حیًخٌ ریخٍَٔي ٔ ،ػًم ٛخنق حَـخو ىُْيَّ ،طَٓی رَ آٌْخ حٓض،
ٔ َّؿًگیٍ هٕحُْي ٗي».
ّٕ َٔحنٌَِیٍَ أ َ ْٗ ََ ُکٕح خٍٖ َٔحن ًَ ُـ َ َ ٜ ٜخرِجِیٍَ َٔحنَُ َٖ ـ «اِ ٌَ حنٌَِیٍَ آ َيُُٕح َٔحنٌَِیٍَ ْخىُٔح َٔحن َ
ٗ ِٓیيٌ«»ٔ۰ :ٕٕ ،ئهًخ ً کٔخَی َیءٍ َ ػهَٗ ُک ِّم ٗ ْ ّللاَ َ ُ ٜم رَ ْیَُ ُٓ ْى یَ ْٕ َو ْحن ِو َیخ َي ِش ِا ٌَ َ
ّللاَ یَ ْل ِ
ِا ٌَ َ
کّ حیًخٌ آٍٔىِحَي ٔ ،کٔخَی کّ ْيحیض ٗيِحَي (یٕٓى) ٔ ٛخرجخٌ ٔ َٜخٍی ٔ
يـّٕ؛ کٔخَی کّ َٗک ٍُٔیيَي ،هيحَٔي ىٍ ٍُٔ هیخيض يیخٌ آَخٌ ىحٍٔی يیکُي
(كن ٍح حُ رخ١م ؿيح يیٓخُى) هيحَٔي رَ َْ چیِ گٕحِ ٔ حُ ًّْچیِ آگخِ حٓض.
حیٍ آیخص رَ حْم کظخد رٕىٌ ٛخرجیٍ حُ ىیيگخِ هَآٌ ىالنض ىحٍى .هَحٍ گَكظٍ
َخو ٛخرجیٍ ىٍ ٍىیق ئهًخَخٌ ٔ یٕٓى ٔ َٜخٍی ىٍ َّْٓ آیّی يٌکٍِٕ كخکی حُ
آٌ حٓض کّ حیٍ آثیٍ ًْخَُي ّٓ آثیٍ ىیگَ رَ طٕكیي حٓظٕحٍ رٕىِ حٓض ٔ ًْخٌگَّٕ
ٔ۰۴ كکًض یگخَّ
کّ پیَٔحٌ حىیخٌ حٓالو ٔ یٕٓى ٔ َٜخٍی حگَ رٍّحٓظی طؼخنیى آًٓخَی هٕى ٍح کّ
ػزخٍص حُ حیًخٌ رّهيح ٔ ٍُٔ هیخيض ٔ حَـخو ػًم ٗخیٔظّ حٓضُٗ ،خهظّ ٔ ريحٌ ػًم
کُُي ،حْم َـخص ٔ ٍٓظگخٍی هٕحُْي رٕى؛ ٛخرجیٍ َیِ چُیٍحَي.
ٕبثئیي كه لـذ
ػهًخء كوّحنهّـش ىٍرخٍِی يخىِی حیٍ ٔحژِ ٔ يؼخَی آٌ گَٕخگٌٕ ٓوٍ ُىِحَي.
حرٍيُظٍٕ ىٍ نٔخٌحنؼَد رَّوم حُ ُؿخؽ يیگٕیيٛ« :خرجیٍ ىٍ هَآٌ رّيؼُخی
هخٍؽ ٗيِگخٌ حُ ىیُی رّىیٍ ىیگَ حٓض ٔ ...ػَدْخ پیخيزَ حٓالو ٍح ٛخرجی
يیَخيیيَي؛ ُیَح ٔی حُ آثیٍ هَیٖ رّحٓالو ٍٔی آٍٔىِ رٕى ٔ آٌْخ َْ کْ ٍح کّ
يٜزٕ» يیَخيیيَي ٔ َیِ ئهًخَخٌ ٍح «ٛزخس» يیگلظُي»()ٔ4 ّ ئهًخٌ يیٗي «
"ُریيی" حٟخكّ رَ آٌچّ حرٍيُظٍٕ ىٍ حیٍرخٍِ گلظّ يیحكِحیيٛ« :خرجیٍ ئُٕد
رّ«ٛخرت رٍ يخنک» رَحىٍ َٕف َزی ْٔظُي ٔ آٌ یک حٓى ػـًی حٓض)ٔ۳(».
ٍحؿذ حٛلٓخَی َیِ رَ ًْیٍ َکظّ کّ ٛخرجیٍ هٕيی رَ آثیٍ َٕف رٕىِ طؤکیي
کَىِ ٔ يیگٕیي« :رَّْکٔی کّ حُ ىیُی رّىیٍ ىیگَ ىٍآیي «ٛخری» گلظّ يیٕٗى».
ٔی ىٍرخٍِی حٗظوخم حیٍ ٔحژِ ىٔ ىیيگخِ ٍح يطَف يیکُيَ :ؤض حیٍکّ حُ «ٛزؤ»
ي٘ظن ٗيِ رخٗي چُخٌکّ گلظّ يیٕٗىٛ« :زؤ َخدحنزؼیَ» ُْگخيی کّ ىَيحٌ حَیخد
ٗظَ رَٔیي ٔ آٗکخٍ ٕٗىٓ ...پْ يیگٕیي :رؼ٠ی گلظّحَي حیٍ ٔحژِ حُ يخىِی «ٛزخ،
یٜزٕ» ي٘ظن ٗيِ حٓض)ٔ۶(».
"ؿ٠زخٌ ٍٔيی" پْ حُ كَحْى آٍٔىٌ آٍحء نـضپژْٔخٌ ىٍرخٍِی حیٍ ٔحژِ
يیگٕیي« :آٌچّ رّكویوض َِىیک حٓض آٌ حٓض کّ «ٛخرجّ» حُ «ٛزؤ» کّ ٔحژِی
آٍحيی ٔ رّيؼُخی «طؼًیي کَىٌ» حٓض ي٘ظن گَىیيِ» ٓپْ يیحكِحیي« :طؼًیي حَٔخٌ
ٍح حُ آثیٍ یٕٓى رّآثیٍ يُيحیی يُظوم يیکُي؛ یؼُی یک حَٔخٌ یٕٓىی رخ طؼًیي يُيحیی
حُ ىیٍ هٕى رّىیٍ يُيحیی يُظوم يیگَىى ٔ حیٍ يؼُخ رّيؼُخی ػَری حیٍ ٔحژِ َِىیک
حٓض .چُخٌکّ ٔحژِی «ٛزؤ» ٔ «ٛخرٕطخ» ىٍ نـض حکيی رّيؼُخی كَٔ ٍكظٍ ىٍ آد
حٓض ٔ حیٍ ٔحژِ ىٍ ُرخٌ يُيحیی ٔ آٍحيی َیِ رًّْیٍ يؼُخ حٓض)ٔ۰(».
رَهی حُ يلَٔحٌ رَّلٕ هخ١غ ىٍرخٍِی حیٍ گَِٔ رلغ ٓظخٍِپَٓظی ٔ طؼظیى
ٓظخٍِگخٌ ٍح يطَف ًَٕىِ ٔ رَهی َیِ حُ حٍحثّی َظَ ٗوٜی هٕىىحٍی ٍُٔیيِ ٔ
كو ٢ىیيگخِ ىیگَحٌ ٍح گٌحٍٕ ًَٕىِحَيٗ" .ین ٕٓ١ی" ىٍ ًیم آیّی ٕ ۶حُ ٍِٕٓی
روَِ يیگٕیئ« :حژِی «ٛخرجٌٕ» ؿًغ «ٛخری» ٔ حٔ کٔی حٓض کّ حُ ىیُی رّىیٍ
ىیگَ يُظوم ٕٗى ،يؼخىل ٗو ٚيَطي ىٍ حٓالوُ" ٔ .ؿخؽ" گلظّ حٓض:
«ٛزؤصحنُّـٕو» یؼُی ٓظخٍِگخٌ آٗکخٍ ٗيَي ٔ «ٛخرجی» ىٍ يؼُخی کٔی حٓض
کّ ىیُی ٍح کّ رَ حٔ ٔحؿذ رٕىِ طَک کُي ٔ رّىیٍ ىیگَی ٍٔی آٍٔى ...ىیُی کّ
ٛخرجیٍ حُ آٌ ىٍٔی کَىَي ىیٍ طٕكیيی رٕى کّ حُ آٌ رّپَٓظٖ یخ طؼظیى ٓظخٍِگخٌ
ٍٔی آٍٔىَيَ" ٔ .خكغ" گلظّ حٓض کّ حیٍ کهًّ حُ «ٛزخ یٜزٕ» ي٘ظن ٗيِ کّ
رّيؼُخی يیم کَىٌ رّچیِی ٔ ىٔٓض ىحٗظٍ آٌ حٓض؛ ٔنی أرٕػهی پخٍٓی ٍ ًٍٟى
حیٍ ٓوٍ گلظّ حٓض کّ حیٍ ٔحژِ حُ «ٛزؤ» رّيؼُخی حَظوخل آييِ حٓض)ٔ۴(».
"١زَٓی" ىٍ ًیم آیّی ٕ ۶حُ ٍِٕٓی روَِ يیگٕیيٛ :خرجیٍ کٔخَی ْٔظُي کّ
آثیٍ یٕٓى ٔ َٜخٍی ٍح طَک ًَٕىِ ٔ رّپَٓظٖ ٓظخٍِگخٌ ٍٔی آٍٔىَي)ٔ۲(».
"هَ١زی" َیِ ًٍٟطؤکیي رَ ًْیٍ يؼُخی نـٕی يیگٕیي :يوٕٜى حُ ٛخرجیٍ
کٔخَی ْٔظُي کّ آثیٍ یٕٓى ٔ َٜخٍی ٍح طَک کَىِ ٔ رّپَٓظٖ ٓظخٍِگخٌ ٍٔی
آٍٔىَي )ٕٓ(.حيخو كوَ ٍحُی يیَٕیٔيٛ :خرجیٍ گَْٔی ْٔظُي رخ حیٍ حػظوخى کّ ييرَ
ٔ هخنن حیٍؿٓخٌ ٓظخٍِگخٌ ْلظگخَّ يیرخُٗي .رُخرَحیٍ آٌْخ ٓظخٍِگخٌ ٍح يیپَٓظیيَي
ٔ چٌٕ هيحَٔي كَ٠ص حرَحْیى ٍح يزؼٕع کَى ،يَىو رَ ىیٍ ٛخرجیٍ رٕىَي .نٌح
حرَحْیى رَ كخىع رٕىٌ ٓظخٍِگخٌ حٓظيالل کَى ًْخٌگَّٕ کّ هَآٌ گٌحٍٕ کَىِ
حٓض ،حرَحْیى هٕى ىٍ حرظيحٓ ،ظخٍِ ٍح هيح پُيحٗظّ رٕىٔ ،هظی ٓظخٍِ ؿَٔد ًَٕ،
ػهَ ْی ِّ
حرَحْیى رخ هٕى كکَ کَى کّ حیٍ حگَ هيح رٕى َزخیي ؿَٔد يیکَى« :كَهَ ًَخ َؿ ٍَ َ
حنهَ ْی ُم ٍَأ َ ٰٖ ک َْٕ َکزًخ ۖ هَخ َل ٰ ٌََْح ٍَرِّی ۖ كَهَ ًَخ أَكَ َم هَخ َل َال أ ُ ِكذُّ ْ
حآلكِهِیٍَ )ٕٔ(»۰۶ :۶ ،
ری٠خٔی يیگٕیيٛ :خرجیٍ هٕيی يیخٌ يـّٕ ٔ َٜخٍی ْٔظُئ .ی ٓپْ
حهٕحل ٟؼیقطَ ٍح رخ ٔحژِی «هیم» ػُٕحٌ ًَٕىِ ٔ يیگٕیي :گلظّ ٗيِ حٛم ىیٍ
آٌْخ آثیٍ كَ٠ص َٕف حٓض ٔ گلظّ ٗيِ کّ آٌْخ يالثکّ ٍح يیپَٓظُي ٔ گلظّ ٗيِ
کّ آٌْخ ٓظخٍِگخٌ ٍح يیپَٓظُي)ٕٕ(.
أرٕحنلظٕف ٍحُی َیِ رؼي حُ طَؿًّی ٔحژِی ٛخرجیٍ يیگٕیي« :ػهًخء هالف
کَىِحَي ىٍ حی٘خٌ کّ چّ کٔخَی رٕىَي ٔ ىیٍ حی٘خٌ چّ رٕى .يـخْي گلظّ :حی٘خٌ حْم
کظخد َیٔظُي؛ رهکّ هزیهّی حُ ٗخوحَي يخیم رّیٕٓىی" .هظخىِ" ٔ "يوخطم" يیگٕیُي:
ٓٔ۴ كکًض یگخَّ
ىیٍ هٕى رخهی رًخَُي )ٕ۴(.ح ّيخ كویٓخَی کّ ىٍرخٍِی ٛخرجیٍ رخ طؤيم ٓوٍ گلظّ ،یخ
ُّٓض ٍٕٓل َ
ّللا کّ يوخنلض ٍُٔیيِحَي ،يیطٕحٌ حُ ٗین يلیي یخى کَىٔ .ی رخ طًٔک رّ ُ
كو ٢حُ ّٓ گَِٔ یٕٓىَٜ ،خٍی ٔ يـّٕ ؿِیّ گَكظّحَي يیگٕیي« :رّىنیم طٕهیلی
کّ حكکخو آٌْخ حُ پیخيزَ ٍٓیئِ ،ؿٕد ؿِیّ يُل َٜرًّْیٍ ّٓ گَِٔ يیرخٗي.
حیٍ ىٍ كخنی حٓض کّ ٔی ىٍرخٍِی حیٍکّ ٛخرجیٍ يَ٘ک ْٔظُي یخ َّ ،رخ ٗک ٔ
طَىیي ٓوٍ يیگٕیي)ٕ۲(».
ٗین ٕٓ١ی َیِ ىٍ «َٓخیّ» يیگٕیي :ؿِ یٕٓى ٔ َٜخٍی ٔ يـّٕ حُ ْیچکْ
ؿِ حٓالو آٍٔىٌ یخ ک٘ظّ ٗيٌ یخ حٓخٍص ،پٌیَكظّ َیٔض ًْٕ )ٖٓ(.ىٍ يزٕٔ١
يیگٕیي« :ؿِ یٕٓى ٔ َٜخٍی ٔ يـّٕ ،حُ ٓخیَ حىیخٌ يخَُي ٓظخٍِپَٓظخٌ،
رضپَٓظخٌٛ ،خرجیٍ ٔ ؿیَ آٌْخ ؿِیّ گَكظّ ًَیٕٗى)ٖٔ(.
حرٍحىٍیْ ٔ يلون كهی َیِ َخيی حُ ٛخرجیٍ َزَىِ ،ح ّيخ يؼظويحَي طُٓخ حُ پیَٔحٌ
ّٓ ىیٍ یٕٓىَٜ ،خٍی ٔ يـّٕ ؿِیّ گَكظّ يیٕٗى .حرٍٍحَٔيی ْى رًَْیٍ ىیيگخِ
طؤکیي ىحٍىٔ .ی يیگٕیي ٔ« :ح ّيخ حُ ػزخى حُٛخو ٔحٔػخٌ ٔ ٛخرجّ ؿِ حٓالو یخ هظم یخ
حٓخٍص پٌیَكظّ َیٔض )ٖٕ(».حرٍَُِْ يیگٕیي :حُ رضپَٓظخٌ ٔ ٛخرجیٍ ؿِیّ هزٕل
َیٔضٔ .ی ىٍ حیٍرخٍِ حىػخی حؿًخع يیکُي)ٖٖ(.
ٛخكذ ؿٕحَْ َیِ ىٍ حیٍرخٍِ يیگٕیي« :ىٍ ُيخٌ يخ ىٍ ىحٍحالٓالو رخ ٛخرجیٍ
يؼخيهّی حْم کظخد يیٕٗىٔ ،نی حیٍ کخٍ يَرٕ ١رّكکخو ؿٍٕ حٓض ٔ ًَیطٕحٌ ىٍ
ک٘ق كکى َٗػی رّػًم حیٍْخ حػظًخى کَىٔ )ٖ4(».ی رؼي حُ ریخٌ حیٍ ٓوٍ،
يیگٕیي :ؿِ یٕٓى ٔ َٜخٍی ٔ يـّٕ ىیگَ حْم کظخری ٔؿٕى َيحٍى .ػاليّ كهی ىٍ
حیٍرخٍِ َٕٗظّ حٓض« :حگَ ٓخيَِ ٔ ٛخرجّ طُٓخ ىٍ كَٔع ىیٍ رخ یٕٓى ٔ َٜخٍی
يوخنق رخُٗي ،ؿِء حیٍ ىٔ يٌْذ رّكٔخد يیآیُيٰ ،نکٍ حگَ ىٍ حٕٛل رخ آٌ ىٔ
يوخنق رخُٗي ؿِء يهليحٌ رًّٗخٍ يیآیُي ٔ كکى کخكَ كَری ٍح ىحٍَي)ٖ۳(».
آٌْخ رّچٓخٍ گَِٔ ًیم هخرم طؤیىحَي ،يزُخی طؤیىرُيی ٛخرجیٍ رّحیٍ چٓخٍ گَِٔ حُ
َٕع حٍطزخ ٔ ١طوخرم حی٘خٌ رخ ىیگَ كَهّْخ رّىٓض آييِ کّ طخٍینپژْٔخٌ ٔ حٍرخد يهم
ٔ َلم ىٍ طلویوخص هٕى ريحٌ حٗخٍِ کَىِحَي .يخَُي كَهّْخی «گُٕٓی» « ،يُيحثیْخ»
كَحَیخٌ» ٓخکٍ ىٍ يُخ١ن يٕٛم ٔ رخرم ٔ «كُیلخٌ» پیَٔ آثیٍ حرَحْیًی: ٔ« ّ
ٔ ـ ٛخرجیٍ يُيحثی :یخ ٛخرجیٍ پیَٔ یلیی َزی طؼًیي ىُْيِ کّ حئَُِ حُ آٌْخ
رخ َخو يُيحثیخٌ یخى يیٕٗى.
كَحَی :یخ ٛخرجیُی کّ رخ يٌْذ حنظوخ١ی يَکذ حُ ػوخیي كالٓلّی ٕ ـ ٛخرجیٍ ّ
یَٕخٌ ٔ يٌحْذ يَٜی ٔ رخرهی حُ آَخٌ یخى يیٕٗى.
ٖ ـ ٛخرجیٍ كُلخء :یخ گَْٔی کّ يَطز ٢رخ كُیلخٌ ٓخکٍ ىٍ ػَرٔظخٌ هزم حُ
حٓالو رٕىِحَي.
4ـ ٛخرجیٍ هَآَی :رخ حػظوخىحص طٕكیيی رئٌ پیَٔی حُ َٗیؼظی هخ ٙکّ پْ
حُ ظٍٕٓ حٓالو رّحیٍ آثیٍ گَٔیيِحَي.
يُيحییْخ ػًيطخ ً ىٍ رخطالمْخی يیخٌ ىؿهّ ٔ ـ ٔ ـ ٕبثئیي هٌلایی:
ٔ كَحص ٔ حْٕحُ َُيگی يیکَىِحَي ،روخیخی آَخٌ طخ ُُْٕ ىٍ ًْیٍ َٕحكی ٔؿٕى
ىحٍَي ،حُ ؿًهّ يَحٓى حی٘خٌ ؿٔم طؼًیي يیرخٗي .حیُخٌ ىٍ يیخٌ ئهًخَخٌ رّٛخرجیٍ
یخ ٛزیْخ حٗظٓخٍ ىحٍَي .هخٍُٔٗخٓخٌ رَ حٓخّ رَهی هَحیٍ نـٕی ٔ آٌچّ حرٍَيیى
ىٍ کظخد «حنلَٓٓض» ريحٌ حٗخٍِ کَىِ ،حُحیٍ گَِٔ رخَخو «يـظٔهّ» یخى کَىِحَي)ٖ۶(.
رَحٓخّ گٌحٍْٕخی کّ حُ ؽواًی:
ٕ ـ ٕ ـ ٕبثئیي ّ
ؿـَحكیىحَخٌ ٔ ئهًخَخٌ پْ حُ هٌَ ىٔو ْـَی ىٍيُخرغ ٔ يٜخىٍ طخٍیوی ي٘خْيِ
كَحَیخٌ یخى گَىیيِ کّ هٕى ٍح ًْخٌ ٛخرجیٍ هَآٌ يیگَىى ،حُ گَْٔی رَّخو ّ
يیىحَٔظّحَي )ٖ۰(.نٌح ىٍ يُخرغ حٓاليی آٌچّ ىٍرخٍِی ٛخرجیٍ یخكض يیٕٗى يَرٕ١
رّ ًْیٍ گَِٔ حٓض .حی٘خٌ ىحٍحی يٌْزی يَکذ حُ يٌحْذ یَٕخَی ،رخرهی ٔ يَٜی
رٕىِ کّ طؼظیى حؿَحو آًٓخَی ٔ کٕٖٗ ؿٓض طِکیّی َلْ حُ حٕٛل آٌ رًّٗخٍ
يیآييِ حٓض )ٖ۴(.ظخَْح ً ىٍ َخوگٌحٍی حیٍگَِٔ رّٛخرجیٍ یک حٗظزخِ یخ كَٛض١هزت
طخٍیوی ٍٕٛص گَكظّ حٓضًْ .خٌگَّٕ کّ حرٍَيیى ىٍ کظخد «حنلَٓٓض» ىحٓظخَی ٍح
ىٍ ًْیٍ رخٍِ حُ ُيخٌ يؤيٌٕ ههیلّی ػزخٓی ٍٔحیض يیکُي کّ ٔی ُْگخو طٕهق ىٍ
ئَ رٍُّٔگخٍ ٔالیض ػٓيی حيخو ٍٟخ ،حُ ًٓخكض کخيهی َٔزض رّپیَٔحٌ حىیخٌ ٔ
يٌحْذ يوظهق رَهٍٕىحٍ رٕى .پْ حُ ٍكهض حيخو ٔهظی حُ ىحٍحنوالكّی رـيحى
رّيُظٍٕ ؿٓخى رّٕٓی يَُْخی ٍٔو َٗهی كَکض يیکَىُْ ،گخيی کّ رَّٗٓ
ٖٔ۴ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
كَحٌ ٍٓیي ىٍ آٌؿخ يَىيی ٍح یخكض کّ حُ روخیخی یَٕخَیْخی يٓخؿَ ٔ کهيحَیْخی ّ
كَحٌ طَکیذ ٗيِ رٕىَي ٔ ػوخیيی يزظُی رَ پَٓظٖ ٓظخٍِگخٌ ٔ حٍرخد هيیى يویى ّ
حَٕحع ىحٗظُي .حیُخٌ ىٍ يوخرم ٓئحل يؤيٌٕ کّ ىیٍ ًٗخ چّ َخو ىحٍى ،ؿٕحد هخَغ
کُُيِی َيحٗظُي ،حُ حیٍٍٔ يؤيٌٕ رّحی٘خٌ حؿخُِ ىحى طخ پْ حُ رخُگ٘ض حُ ٓلَ،
ٟٔؼیض ىیُی هٕى ٍح ي٘و ٚکُُي؛ رّگَّٕی کّ رّیکی حُ حىیخٌ يٍٕى هزٕل حٓالو
ٔحرٔظّگی ىحٗظّ رخُٗي ٔ حُ يِیض حْم کظخد رٕىٌ حٓظلخىِ ًَخیُي؛ ٔ گََّ کخكَ كَری
رًّٗخٍ آييِ ٔ يًٕ٘ل كکى ىیگَی يیگَىَي.
حُ حیٍٍٔ رَهی حُ حی٘خٌ رّآثیٍ ئیلیض گَٔیيَئ ،نی ىٍ حیٍ يیخٌ کٔی آٌْخ
كَحَیخٌ حُ حیٍ ٍحًُْخیی حٓظوزخل کَىِ ٔ
ٍح رّرَگِیيٌ َخو ٛخرجیٍ ٍحًُْخیی کَىّ .
هٕى ٍح ٛخرجیٍ َخو َٓخىَي )ٖ۲(.ىٍ َْ كخل حیٍ گَِٔ کّ هٕى ٍح ٛخرجیٍ یخى ٗيِ ىٍ
هَآٌ يؼَكی کَىَي ،طٕحَٔظُي ىٍ پُخِ كًخیض ىٔنضْخی حٓاليی ىٍ يیخٌ ئهًخَخٌ
َُيگی کُُي .حی٘خٌ رّٔیژِ ىٍ ٛيِْخی ٕٓو ٔ چٓخٍو ْـَی حُ َظَ يؼهٕيخص ٔ
ح١الػخص ٔ حىریخص ػَری رّحٔؽ َٗٓص ٍٓیيَي ٔ ىٍ يیخٌ رٍِگخٌ ػهى ٔ ٓیخٓض
رـيحى َُٓٗخّ ٗيَي ٔ ىٍ حرَحُ ػوخیي حٛهت هٕى پَٔح ًَیکَىَي ٔ َخو ٛخرجیٍ
رَحی حی٘خٌ يخَُي ٍُْی رٕى کّ يخَغ كًهّ ٔ طؼَ ٝىیگَحٌ رّحی٘خٌ يیٗي.
ػهٕیخٌ ي َٜحٗـخل ٗي ٔ ىٍ حٔحًْٓ ٢یٍ هٌَ آػخٍ ٛخرجخٌ كَحَی رّکهی حُ ریٍ
ٍكض .رٍِگخَی کّ حُ حیٍ ١خیلّ رَهخٓظّ ٔ يٕؿذ حٗظٓخٍ حیٍ کیٖ ٗيَي «ػخرض رٍ
هَّْ» ٔ ُٓخٌ رٍ ػخرض ٔ حٓلخم رٍ ْالل ٔ حنزظخَی ٔ أرٕؿؼلَ حنوخٌُ رٕىَي)4ٓ(».
طلویوخص ؿيیي ،ریخٌگَ َٕػی ٖ ـ ٖ ـ ٕبثئیي ؽٌلبء:
ًْخَُيی ٔ حٍطزخ ١يیخٌ كُیلخٌ ٔ ٛخرجیٍ يیرخٗي« .ؿٕحى ػهی» رَ حیٍ رخٍٔ حٓض
کّ َٓیخَیْخ نلع كُلخء ٍح رَ ٛخرجیٍ ح١الم يیکَىِحَي؛ ٔی يیگٕیي :رَّظَ يٍ
نلع «كُیق» ىٍ حٛم رّيؼُخی ٛخرجی یؼُی هخٍؽ حُ ىیٍ هٕو حٓض ٔ َظَ يٍ
رّٔٓیهّی آٌچّ ػهًخی نـض ىٍ يؼُخی ٔحژِی ٛخرجیٍ گلظّحَي یؼُی «يیم رّچیِی ٔ
طَک آٌ» طؤییي يیٕٗى )4ٔ(.ئؼٕىی َیِ ىٍ حیٍرخٍِ يیگٕیئ :حژِی ٛخرجیٍ حُ
حنلخظ يؼَد َٓیخَی حٓض ٔ رَ ؿيحٗيِگخٌ حُ ػزخىص هٕو ،ح١الم يیٕٗى.
ًْخٌگَّٕ کّ رَ پیخيزَ ٔ یخٍحَٖ ٛخری ٔ حنٜزخس ح١الم يیٗي .حیٍ ٔحژِ رؼيح ً رَحی
ػهَى گَىیي)4ٕ(.
َْکْ کّ حُ ػزخىص هٕيٖ ریٌَٔ يیٍكض َ
ظخَْ حیٍ هَحثٍ ًّْگی ًَْحِ رخ حیٍ ئؤنّ کّ پیخيزَ حکَو يکٍَح ً هٕى ٍح
يُٕٜد رّآثیٍ كُیق ٔ كَ٠ص حرَحْیى يؼَكی يیًَٕى ٔ ؿًالطی حُ هزیم «رؼؼض
ٔٓهش»(َٖ ٔ )4ظخیَ آٌ رَ ُرخٌ ؿخٍی يیٓخهض ،حیٍ طٍ ٍٕٜح ًٔلش حن ّ
رخنلُیلش حن ّ
رّٔؿٕى يیآٍٔى کّ ٗخیي ػَد ؿخْهی ،ط٘خرٓی يیخٌ طًخیم آٌ كَ٠ص رّكُیلیّض ٔ
طٕكیي ٔ هَٔؽ حُ آثیٍ يؼًٕل رخ آٌچّ طلض ػُٕحٌ «ٛزٕس» يطَف رٕىِ يیىیيَي
ٔ رًّْیٍ ىنیم ٔی ٍح ٛخرجی يیهٕحَيَي .نٌح يَ٘کخٌ َْگخِ کٔی حٓالو يیآٍٔى
يیگلظُي« :هي ٛزؤ» چُخٌکّ هَیٖ رّكًِِ ػًٕی پیخيزَ حٓالو يیگلظُي« :يخ ََحک
یخ كًِس حالّ هي ٛزؤص»()44
حیٍ گٌحٍْٕخی طخٍیوی رخػغ ٗيِ طخ رَهی حُ يلوّوخٌ ،حیٍ كَٟیّ ٍح يطَف
ًَخیُي کّ ٛخرجیٍ ًْخٌ كُلخی پیَٔ كَ٠ص حرَحْیى يیرخُٗي .هالف حیٍ َیِ گلظّ
ٗيِ ،حُ ؿًهّ حیٍکّ َّپیخيزَ حٓالو ٔ َّْیچ ئهًخٌ ىیگَی ،هٕى ٍح ٛخرجی
َوٕحَيِ ،رهکّ ىٍ رٔیخٍی حُ يٕحٍى ئهًخَخٌ حُ پٌیَٕ چُیٍ َٔزظی ىٍٔی
يیؿٔظُيًْ .خٌگَّٕ کّ كَ٠ص كًِِ پْ حُ حیٍکّ رّآثیٍ حٓالو گَٔیي ىٍ پخٓن
رّيَ٘کخٌ کّ حٔ ٍح ٛخرجی هٕحَيَي حٗؼخٍی رَ ُرخٌ آٍٔى ٔ حیٍ چُیٍ پخٓن گلض:
حنی حالٓالو ٔحنيّیٍ حنلُیق كًيص َ
ّللا كیٍ ْيی كئحىی
هزیَ رخنؼزخى رٓى نطیق()4۳ حنيّیٍ ؿـخء يـــٍ ٍدّ ػــِیِ
ٔ۴۳ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
حیٍ َ٘خٌ يیىْي کّ ئهًخَخٌ رّحظٓخٍ كُیلیّض رٔیخٍ يظًخیم ٔ ػالهّيُي رٕىَي،
ٔنی ح١الم ٔحژِی ٛخرجی رَ حی٘خٌ َٕػی طْٕیٍ طهوی يیگَىیيِ حٓض؛ حُ حیٍٍٔ
رّٕٟٔف ىحَٔظّ يیٕٗى کّ ٔحژِی ٛخرجیٍ ٔ كُلخء ىٍ آٌ ىٍٔحٌ َّيظَحىف رٕىِ
َّيينٕل ٔحكيی ىحٗظّ حٓض .گٌٗظّ حُ حیٍ ،ىٍ هَآٌ آثیٍ كُیلیّض طؤییي ٗيِ ٔ گخْی
َیِ رخ حٓالو یکی ىحَٔظّ ٗيِ حٓضٔ ،نی رلغ ٛخرجیٍ رّٗکهی ؿيحگخَّ يطَف
َٔحٌ حٔنیّ َیِ حٗخٍِی رّحٍطزخ ١ریٍ حیٍ ىٔ رخ یکيیگَ گَىیيِ ٔ ْیچ یک حُ يل ّ
َکَىِحَي .رُخرَحیٍ رخیي رخٍٔ ىحٗض کّ ىٍ ىٍٔحٌ ؿخْهیض ٔحژِی ٛخرجی ٔ ٛخرجیٍ
رَ ًّْی ریٌَٔ ٗيِگخٌ حُ ىیٍ يؼٕٓى ح١الم يیگَىیيِ حٓض.
رخ طٕؿّ رّآٌچّ ۱ـ ۱ـ ٕبثئیي هوآًی:
َٔحٌ ٔ يليّػخٌ ١زوّی حٔل َوم کَىِحَي، طلٔیََگخٍحٌ يظؤهَ ٔ يیخَی حُ ٓوُخٌ يل ّ
ٔ رخ طٕؿّ رّظٍٕٓ آیخص هَآٌ ٔ ي٘و ٚرٕىٌ ٛخرجیٍ يٍٕى َظَ هَآٌ رَحی
ئهًخَخٌ ٛيٍ حٓالو ،حیٍ حكظًخل ٍؿلخٌ ریٖطَی ىحٍى کّ رگٕثیى حی٘خٌ گَْٔی
رٕىِحَي ًْخَُي كُلخءٔ ،نی ئظوم ٔ رئٌ حػظوخى رَّٗیؼظی هخ ٔ ٙطُٓخ ٔیژِگی ٔ
ي٘وّٜی آٌْخ حػظوخى رّطٕكیي رٕىِ حٓض١ .زَی ىٍ طلٔیَ «ؿخيغحنزیخٌ» حُ هٕل
ّللا» يیگٕیُي ٔنیػهی رٍ ُیي َوم يیکُي کّ ٛخرجیٍ گَْٔی ْٔظُي کّ «ال حنّ حالّ َ
«نیْ نٓى ػًم ٔ الکظخد ٔ الَزی )4۶(».حرٍکؼیَ يٍٕم ٔ يلَٔ هَآٌ َیِ پْ حُ َوم
آٍحء گَٕخگٌٕ ىٍرخٍِی حیٍ گَِٔ يیگٕیي« :حی٘خٌ گَْٔی رٕىَي َّرَ ىیٍ یٕٓى ٔ
َٜخٍی ٔ يـّٕ ٔ َّيَ٘ک؛ رهکّ رَ كطَص هٕى رخهی رٕىَي ٔ ىیٍ يوٍَی کّ حُ
آٌ طزؼیض کُُيَ ،يحٗظُي .رًّْیٍ ىنیم يَ٘کخٌ رّئهًخَخٌ ٛخرجی يیگلظُي؛ یؼُی
آٌْخ حُ ٓخیَ حىیخٌ حْم ُيیٍ هخٍؽ ٗيِحَي .رًّْیٍ هخ َ١رؼ٠ی حُ ػهًخء گلظّحَي:
ٛخرجیٍ کٔخَی ْٔظُي کّ ىػٕص پیخيزَی رّحی٘خٌ ََٓیيِ حٓض)4۰(».
َٕیُٔيِی «هخيّٕ حنوَآٌ» يیگٕیي« :ح ّيخ رّیویٍ يیطٕحٌ گلض ٛخرجخٌ ىٍ
حٛم حْم طٕكیي رٕىِ ٔ ىٍ ٍىیق یٕٓى ٔ َٜخٍی هَحٍ يیگیََي ٔ ىٍ ػَِٔ َٜل
هَآٌ هٕيی يٍٕ٘ٓ ٔ ىحٍحی حكَحى کؼیَ رٕىِحَئ ،گََّ هَآٌ رّآٌْخ حػظُخیی ًَیکَى
ٔ حی٘خٌ ٍح ىٍ ٍىیق یٕٓى ٔ َٜخٍی هَحٍ ًَیىحى)4۴(».
حرٍكِو حَينٔی يیگٕیي :رَّظَ يیٍٓي ٛخرجیٍ گَْٔی رٕىِحَي کّ ػوخیي
َِىیک رّئهًخَخٌ ىحٗظّحَي ،رخ ظٍٕٓ حٓالو ٔ پیيحیٖ ؿخيؼّی حٓاليی ىٍ
ؿِیَسحنؼَد رّطيٍیؾ يـٌٔد حٓالو گَىیيِ ٔ ىیگَ َخيی حُ آٌْخ ًَخَيِ حٓض .حنزظّ
حیٍ كِو حی٘خٌ ٍح حُ روخیخی حرَحْیى َزی ىحَٔظّ حٓض)4۲(.
ٔ۴۶ كکًض یگخَّ
ٕبثئیي یب ٕبئجیي؟
ىیيیى کّ يلَٔحٌ هَآٌ َیِ َظٕحَٔظُي ىٍرخٍِی ٛخرجیٍ ىیيگخْی ٍٍٔٗ ٔ
یکٔخٌ حٍحثّ ىُْي .گًخٌ حیٍ حٓض کّ "ٛخرجیٍ" ًْخٌ "ٛخثزیٍ" رخُٗيٛ ٔ ،خثزیٍ
ًْخٌ يلُٔیٍ ٔ َیکٕکخٍحٌ ْٔظُي ،آٌْخ کٔخَیحَي کّ پیَٔ ىیٍ ٔ آثیٍ هخٛی َزٕىَي
ٔ َیٔظُي ،رهکّ ػًم رّٔؿيحٌ حهالهی ٔ كْ رخُ١ی يیکُُي ،چُخٌ ػًهی کّ آگخْخَّ،
هخنٜخَّ ٔ حَٔخٌ ييحٍحَّ حٓض ٔ حُ حٓخّ يزظُی رَ ک٘ق «كْ يـٕٓل» ٔ هیَ ٔ
َٗ حهالهی يیرخٗي ،حُ ًْیٍٍٔ هٕى رّهٕى يطخرن رخ كویوض ٔ كکىهللا ٔحهؼی رخٍ
يیآیي ،چیِی کّ ىٍ كوّ حٓاليی «ػًم رّحكظیخ »١ػُٕحٌ گَكظّ حٓض.
نٌح يٍٕى طؤییي هَآٌ ٔحهغ يیٕٗى رئٌ حیٍکّ يویي رّىیٍ ٔ آثیٍ هخ ٙرخٗي.
يخَُي« :حِ ٌَ هللا یلذ حنًلُٔیٍٔ« ، »ٔ۲۳ :ٕ ،هللا یلذ حنًلُٔیٍ»ٔ4۴ ، ٖٔ4 :ٖ ،
ٔ« ،هللا یلذ حنٜخرَیٍ« ، »ٔ4۶ :ٖ ،ح ٌَِ هللا یلذ حنًظٕکهیٍ« ، »ٔ۳۲ :ٖ ،ح ٌَِ هللا
یلذ حنًلُٔیٍٔ« ، »ٖٔ :۳ ،هللا یلذ حنًؤطیٍٔ« ، »4ٕ :۳ ،هللا یلذ حنًلُٔیٍ،
« ، »۲ٖ :۳ح ٌَِ هللا یلذ حنًؤطیٍ« ، »۲ :4۲ ،ح ٌَِ هللا یلذ حنًؤطیٍ... »۴ :۶ٓ ،
حیٍْخ ْٔظُي حُ يٜخىین ٛخرجیٍ ٔ ٛخثزیٍ کّ ٔحرٔظّگی رّْیچ ىیٍ ٔ آثیُی
ىٍ کُٖ ٔ يُٖ حی٘خٌ ََٗ٘ ١يِ حٓض .کًخ حیٍکّ يیكَيخیي :کٔخَی کّ ىٍ ٍحِ يخ
طالٕ يیکُُي ،يخ ٍحِْخی ىٍٓض ٍح رّحی٘خٌ حٍحثّ هٕحْیى کَىَٔ « :حنٌَِیٍَ َؿخ َْئُح كِیَُخ
ّللاَ نَ ًَ َغ ْحن ًُلْ ُِِٔیٍَ »۶۲ :ٕ۲ ،
ٓزُهََُخ ۚ َٔاِ ٌَ َ
نََُ ْٓ ِيیََُ ُٓ ْى ُ
ٔ حیٍ يٜيحم ٍُٔٗی حُ يؼَكض َخد ٔ ک٘ق «كْ يـٕٓل» حٓض کّ طُٓخ
يظکی رَ حىٍحک ًُْی ٔ كْ ػًین ٗوٜی حٓض .چُخٌکّ يالی ٍٔيی گٕیي:
َْچّ يیهٕحْي ىل طُگض رگٕ ْیـــچ آىحرـــی ٔ طَطیزی يـــٕ
آيـــُی ُٔ طٕ ؿٓخَی ىٍ حيخٌ کلَطٕ ىیُٔض ٔ ىیُض ٍَٕؿخٌ
ریيـلخرخ ٍٔ ُرخٌ ٍح رَ گ٘خ حی يـــؼخف یلـــؼم هللا يخ ی٘خء
يٍ کٌُٕ ىٍ هٌٕ ىل آؿ٘ظّحو گلض حی يٕٓی حُآٌ رگٌٗظّحو
ٛيِْحٍحٌ ٓخل ُحٌ ٍٕٓكظّحو يٍ ُ ٓـــيٍ ِٔ يُظٓی رـگٌٗظّحو
گُزيی گَى ٔ ُگَىٌٔ رَگٌٗض طخُیخَّ رـــَ ُىی حٓــپى رگ٘ض
آكـَیٍ رَ ىٓض ٔرَ رخُٔص رخى يــلَو َخٓـــٕص يـخ الْٕص رخى
آٌچّ يـــیگٕیى َّ حكٕحل ئُض كخل يٍ حکٌُٕ رٌَٔ حُگلظُٔض
َوٖ طٔض آٌ َوٖ آٌ آثیُّ َیٔض َوٖ يیریُی کّ ىٍ آثیُّحی ٓض
ٔ۴۰ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ىٍ يٍٕى «ٛخثزیٍ» حیٍ َکظّ هخرم طٕؿّ حٓض کّ ىٍ طخٍین ؿِٔحص حٓاليی
آٍٔىِحَي کّ ىٍ یکی حُ ؿِٔحص ،ىهظَ كخطى ١خیی حٓیَ ن٘کَ حٓالو ٗئ ،هظی
حَٓحء ٍح هييض ٍٕٓلهللا آٍٔىَي ىهظَ كخطى حُ يیخٌ ؿًخػض رَهخٓض ٔ ٍٔ
رٍّٕٓلهللا هٕى ٍح يؼَكی کَى.
كَ٠ص ىٍ ؿٕحد كَيٕى« :يٍ حٔٛخف پيٍص ٍح ُیخى ُٗیيِحوَْ ،چُي حٔ
طٕكین طَ٘ف رّحٓالو ٍح َیخكضٔ ،نی حُ آٌؿخ کّ حَٔخَی َیکٕکخٍی رٕى ٔ هيح
َیکٕکخٍحٌ ٍح ىٔٓض يیىحٍى ،يٍ رّحكظَحو َخو َیک پيٍص طٍٕح آُحى يیکُى».
ٓپْ كَ٠ص ٍٔ رّن٘کَیخٌ حٓالو کَى ٔحُآٌْخ پَٓیيَ«:ظَ ًٗخْخ چیٔض؟»
ًّْ گلظُيَْ« :چّ ٍٕٓلهللا رلَيخیُي» رَهی گلظّحَي طُٓخ ىهظَ كخطى آُحى ٗي ،حيخ
ٓؼيی يیگٕیي ًّْی حَٓح آُحى ٗيَي :طًؼیم يخؿَح ىٍ «رٕٓظخٌ» (ىٍ ييف حكٔخٌ):
َـــکَىَي يُ٘ــٍٕ حیًخٌ هزٕل ُٗیيو کّ ١ی ىٍُيخٌ ٍٕٓل
گَكظُي حُ حی٘خٌ گَْٔی حٓیَ كَٓـــظخى ن٘ـــکَ ر٘ــیَ ٌَیَ
کّ َخپخک رــٕىَي ٔ َخپخک ىیٍ رلَيٕى ک٘ظٍ رّ ًٗ٘یَ کیٍ
روٕحْـیي حُ حیٍ َخيٍٕ كخکًى َُی گلض يـــٍ ىهظَ كخطًى
کّ يٕالی يٍ رٕى حُ حْم کَو کَو کٍ رّؿخی يٍحیيلظَو
گ٘خىَي َُـیَٕ حُىٓض ٔپخی رّكـــَيخٌ پیـًزَ َیک ٍحی
کّ ٍحَُي ٓیالد هٌٕ ری ىٍیؾ ىٍ آٌ هـــٕو رخهی َٓخىَي طیؾ
يـــَح َـــیِ رخ ؿًهّ گَىٌ رٌِ ثَىاهی ثَّوْیو ىى گلذ ىى
رّطُٓخ ٔ یــخٍحَــى حَـــيٍ کًــُي يـــَٔص َــزیُى ٍْخیی ُ رُي
رًّٓــغ ٍٓــٕل آيـي آٔحُ ٔی ُوی گلذ ّ گویبى ثو اؽْال ٛی
کَ ُوگي ًکوك إل ّ گُْو فطبء رزوٕ٘ى آٌ هٕو ٔ ىیگَػطخء
آئیي ؽٌیق
ىیگَ آثیُی کّ پیٖ حُ ظٍٕٓ حٓالو ىٍ ؿِیَسحنؼَد ظٍٕٓ کَى ٔ پیَٔحَی
ىحٗض «آثیٍ كُیق» رٕى .گََٔيِگخٌ رّآٌ ٍح «حكُخف» َخيیيِحَي .حكُخف حَٔخٌْخی
پخک ٔ رٜیَی رٕىَي کّ رخ رٜیَص ٔ ْيحیض ىٍَٔی هٕیٖ حُ رضپَٓظی ىٍٔی
کَىِ ٔ رّهيحؿٕیی ٔ هيحپَٓظی َخیم آييَي .ىٍ حیٍکّ يزُخ ٔ هخٓظگخِ كُلخء ،روخیخی
ىٓظٍٕحص ٔ َٗیؼض حرَحْیى رٕىِ یخ َٛكخ ً كطَص َیخنٕىِ ٔ هيحىحىی هٕى آٌْخ ٔ یخ
َْ ىٔ ،حكظًخالص يوظهلی ٔؿٕى ىحٍى .هطغ َظَ حُ يزُخ ٔ يُ٘ؤ آثیٍ كُیق ،كُلخء
ٔ۴۴ كکًض یگخَّ
کخٍکَىْخی يًٓی ىٍ ىٍٔحٌ ؿخْهی ىحٗظُي .آٌْخ َّطُٓخ حُ رضپَٓظی ،ظهىٔ ،
هَحكخص حؿظُخد يیًَٕىَي ،رهکّ ىیگَحٌ ٍح َیِ حُ آٌ َٓی يیکَىَيَ .وطّی حٔؽ
حكُخف ،حؿيحى پیخيزَ حٓالو حٓض کّ رّرضپَٓظی ٔ َٗک گَحیٖ َيحٗظّحَي ،یخ ىٓض
کى حُ رضپَٓظی ٔ َٗک ىٓض رَىحٗظُي .پیخيزَ حٓالو پْ حُ رؼؼض رخٍْخ هٕى ٍح
رّكُلیض يُظٔذ کَى ،حُ حی٘خٌ َوم حٓض کّ كَيٕى« :حكذّ حنيّیٍ حنیهللا حنلُیلش
ًٔلش»(ٔ)۳ ٔنکُی رؼؼض رخنلُیلش حن ّ ًٔلش»(ٓٔ« )۳نى حرؼغ رخنیٕٓىیش ٔال رخنَُّٜحَیش ٰ حن ّ
كُیق رّيؼُخی «حػظيحل» ٔ «كي ٔٓ »٢حٓض .گٕیخ ئیلیخٌ هزم حُ حٓالو،
حٛطالف «كُیق» ٍح رَحٖ ػَد ؿیَ یٕٓىٖ ٔ ؿیَ ئیلٗ رّکخٍ يٗ رَىَي.
يٍٕ٘ٓ حٓض کّ ىٍ ٓلَ طزهیـی پیخيزَ رّ١خیق ،يَىو حُ حی٘خٌ پَٓیيَي« :ىیٍ ًٗخ
چّ ىیُی حٓض؟» كَ٠ص كَيٕى ىیٍ يٍ كُیق حٓضٓ ،پْ رخ َٕک ػٜخیٖ ّٓ
ه ٢يٕحُی ٍٔی ُيیٍ ک٘یي ٔ حٗخٍِ کَى رّه ٔ ٢ٓٔ ٢كَيٕى حیٍ ه ٢كُیق حٓض
ٔ ىیٍ يٍ حیٍ حٓض .ىٍ هَآٌ َیِ آييِ حٓض:
ػهَ ْی ُک ْى
ٕٓ ُل َ
حنَ ُ ػهَٗ حنَُ ِ
خّ َٔ َی ُکٌَٕ َ طخ ِنّظ َ ُکَُٕٕح ُ
ٗ َٓيَح َء َ ٓ ً « َٔ َک ٌَٰ ِن َ
ک َؿ َؼ ْهَُخ ُک ْى أ ُ َيشً َٔ َ
ٗ ِٓیيًح ۗ ٔ = ٔ4ٖ :ٕ ،حیٍگَّٕ ًٗخ ٍح حيض يیخَّ هَحٍ ىحىیى» (حُ نلخظ ٛؼٕرض ٔ َ
ٕٓٓنض حكکخو ،چیِی ریٍ یٕٓىیض ٔ ئیلیض) ػهًخی كوّحنهّـش يؼخَی ىیگَی َیِ
رَحی نـض كُیق َوم کَىِحَي ٔ آٌ «يیم» حٓض« :حنلُق ْٕ يیم ػٍحنّ٠الل
حنیحالٓظوخيّ = كُق ،یؼُی يیم رّهَٔؽ ٔ ػزٍٕ حُ گًَحْی رّٕٓی َٛح ١ئظویى
حٓض« ،».حنلُیق رّيؼُی يخیمْ )۳ٕ(».ىچُیٍ نلع «كُق» ىٍ َ ٕٜٙػَری
رّيؼُخی «ٛزؤ» (يیم ػٍ ٗیء ٔ طَکّ) آييِ حٓض )۳ٖ(.کّ يؼُخی هَٔؽ حُ ىیُی
رّىیٍ ىیگَ ٍح حكخىِ يیکُي )۳4(.ح ّيخ حػظيحل ٔ ه ٢يیخَّ يؼُخی ؿخنذ كُیق حٓض.
هٖبكین ؽٌیق
ٔ ـ كُیق کٔی حٓض کّ رّٕٓی كن گَحیٖ ٔ طًخیم ىحٍى.
ٕ ـ کٔی کّ كؾ ریضهللا حنلَحو رّؿخ يیآٍٔىَْ .گخِ ىٍ هَآٌ كُیق رخ هَیُّی
ئهى رّکخٍ ٍكظّ رخٗي رّيؼُخی كخؿی حٓض ،يخَُي« :يخ کخٌَ اِرَحْیى ی ُٕٓىیخ ً َٔ ال
کٍ کخٌَ َكُیلخ ً ُي ْٔ ِهًخ ً َٔ يخ کخٌَ ِيٍَ ْحن ًُ ْ٘ َِکیٍَْ ٔ »۶۰ :ٖ ،گخِ رّطُٓخیی ٔن َْٜحَیخ ً ٰ ََ ْ
رّکخٍ ٍكظّ رخٗي ،رّيؼُخی ئهى حٓض ،يخَُي« :كُلخء هلل» .ىٍ آیّی « ُكَُلَخ َء ِ َّللِ َ
ؿی ََْ
نطی َُْ …»ٖٔ :ٕٕ ، طلُُّ ﭐ َ
خء كَظ َْو َ ک ِرـﭑ َّللِ كَکَؤَََ ًَخ ه َََ ِيٍَ ﭐن َ
ٔ ًَ ِ ُي ْ٘ َِکِیٍَ رّ َٔ َيٍ یُ ْ٘ َِ ْ
ٖ ـ كُیق کٔی حٓض کّ طٔهیى حيَ هيحَٔي رخٗي)۳۳(.
ٔ۴۲ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
4ـ كُیق رّکٔی گلظّ يیٕٗى کّ ىٍ طزؼیض حُ ىیٍ ٔ يهض حرَحْیى ئظویى رخٗي.
حُ رضپَٓظی ىٍٔی ؿٕیي ،هظُّ کُي ٔ ؿٔم ؿُخرض ًَخیي.
۳ـ كُلخء حُ هظم ىهظَحٌ ،هٍٕىٌ َٗحد ،هًخٍ ٔ هٍٕىٌ ًریلّی رضْخ
حؿظُخد يیکَىَي ٔ رّكٍٔ حهالم ٔ کَىحٍ ٔ حَلخم ،ػزخىحص ،طلُغ ،حػظکخف،
ٛهّی ٍكى َِٗٓ رٕىَي .حيخو كوَ ٍحُی ٔ ١زَٓی ًیم آیّی »َهَخنُٕحْ ُکَُٕٕحْ ُْٕىًح أ َ ْٔ
ِیى َكُِیلًخ َٔ َيخ کَخٌَ يٍَِ ْحن ًُ ْ٘ َِکِیٍَ »ٖٔ۳ :ٕ ،حهٕحنی ٍح
خٍٖ ط َ ْٓظَي ُٔحْ هُ ْم رَ ْم ِيهَشَ اِر ََْحْ َ
َ ََٜ َ
ىٍ يٍٕى كُلیض ًکَ کَىِحَي ٔ :ـ كؾ ریضهللا حنلَحو؛ ٕ ـ طزؼیض حُ كن؛ ٖ ـ طزؼیض
حُ َٗیؼض حرَحْیى؛ 4ـ حهال ٙرَحی هيحَٔي یکظخ ٔ حهَحٍ رٍّرٕریض ٔ حًػخٌ
رّػزخىص ٔ ػزٕىیض)۳۶(.
۶ـ كُیق رّيؼُخی ٛخرجی :ؿٕحى ػهی يیگٕیي :كُیق رّيؼُخی هخٍؽ حُ کیٖ
ٔ آثیٍ هٕو ٔ طخٍک ػزخىص آٌْخ حٓض .ىٍ حىریخص ػَد ؿُٕری َیِ كُیق رّيؼُخی
«يهلي»« ،يُخكن» ٔ «کخكَ» رّکخٍ ٍكظّ حٓضْ .ىچُیٍ حْم يکّ ىٍ آؿخُ رؼؼض
ٜزخِ» ح١الم يیکَىَي)۳۰(. ٜخرجی» ٔ «حن ّ رّپیخيزَ ٔ حٛلخرٖ «حن ّ
نلع «كُیق» ىِ کَص ٔ «كُلخء» ىٔ کَص ىٍ هَآٌ آييِ ٔ طًخيخ ً ىٍ يلٕٓو
ػخنی ٔ يؼزض رّکخٍ ٍكظّ حٓض :ىٍ ٍِٕٓی روَِ ،آیّی ٖ۰؛ آل ػًَحٌ ۲۳ ،؛ َٔخء،
ٕٔ4؛ حَؼخو ٔ۶ٕ ٔ ۰۲ ،؛ یَْٕ ،ٔٓ۳ ،ىٍ هَآٌ كُیق رّىیٍ كطَص ٔ ئظویى ٔ
َیِ رّىیٍ حرَحْیى رّکخٍ ٍكظّ حٓض .رُخرَحیٍ ،كُیق کٔی حٓض کّ ىٍ رَحرَ َٗک،
حیٔظخىِگی کَىِ ٔ رّكن ٔ طٕكیي حرَحْیًی طًخیم ىحٍى.
حيخ ىٍ کظخد ْخی طلٔیَی ٔ طخٍیوی ،طٕٜیَ ٍُٔٗی حُ كُلخء ٔؿٕى َيحٍى،
آٌْخ يیگٕیُي كُلخء کظخدْخی طٍٕحص ٔ حَـیم ٍح هٕحَيِ ٔ رّطلَیق آٌْخ آگخِ
رٕىَي ،حُ حیٍٍٔ رّٕٓی ىیٍ كُیق گَحیٖ یخكظّ ،کظخد حرَحْیى ٍح هٕحَيِ ٔ
رّػزخىحص ٗخٌ يویي يیٗيَي .حیٍکّ کظخد حرَحْیى چیٔض ٔ ػزخىص آٌ چگَّٕ رٕىِ،
ٍٍٔٗ َیٔض .رُخرَ حیٍ ،حٍحثّی طؼَیق ٍٍٔٗ حُ كُیق ٔ كُلخء يوئٍ َیٔض .چٌٕ
ُٓيی طخٍیوی حُ ىٍٔحٌ ؿخْهیض ٔ ْىچُیٍ کظخد ىیٍ حرَحْیى ٔ ػوخیي ٔ ػزخىحص
حی٘خٌ ٔؿٕى َيحٍى .طُٓخ حُ َ١ین طـِیّ ٔ طلهیم حٗؼخٍ يیطٕحٌ رَآٌ ٔحهق ٗي)۳۴(.
آثیٍ كُیق يؼم یٕٓىیض ٔ ََٜحَیض ىیٍ ؿيیيی َزٕى ،رهکّ ؿُزٖ ىیُی ٔ
حٛالكی رٕى کّ يزهـخٌ آٌ رَّخو كُلیخٌ پیَٔ ىیٍ حرَحْیى طٕٛیق يیٗيَي .كُلخء
ىٍ آثیٍ َٗک ٔ رضپَٓظی ط٘کیک کَىِ ٔ حُ آٌ ىٍٔی يیگِیيَي ،رَحی ػزخىص ٔ
طلکَ رّؿخٍْخ پُخِ يیرَىَي ٔ يَىو ٍح رٍّحِ ٔ آثیٍ کٍٓ حرَحْیى ىػٕص يیکَىَي.
ٓٔ۲ كکًض یگخَّ
كُلخء حػظوخى رّيؼخى َیِ ىحٗظُي .ػالِٔ رَ َیخکخٌ پیخيزَ حٓالو ،حُ رَهی كُلخی
ىیگَ َیِ حٗؼخٍی ٔؿٕى ىحٍى کّ رَ حػظوخى آٌْخ رّيؼخى ىالنض يیکُي َْ« :ىیُی
رّؿِ ىیٍ كُیق حرَحْیًی َِى هيحَٔي ىٍ هیخيض رخ١م ٔ يَىٔى حٓض» )۶ٖ(.كيیؼی
حُ كَ٠ص دمحم آييِ کّ« :حنُخّ کخحنًؼخىٌ هیخٍْى كیحنـخْهیّ هیخٍْى كیحالٓالو =
يَىيخٌ يخَُي يؼخىٌ ْٔظُي؛ رٓظَیٍ حی٘خٌ ىٍ ؿخْهیض رٓظَیٍٗخٌ ىٍ حٓالو ْٔظُي».
هَآٌ کّ رَحی كَ٠ص حرَحْیى حكظَحو ُیخىی هخثیم حٓض ٔ هٕى ٍح حكیخگَ ىیٍ
ََ ٜحَِیًّخ َٔ ٰنَ ِک ٍْ کَخٌَ
حرَحْیى يیىحَي ،ىٍ يٍٕى حٔ يیگٕیيَ « :يخ کَخٌَ اِر ََْحِْی ُى یَ ُٕٓ ِىیًّخ َٔ َال ََ ْ
َكُِیلًخ ُي ْٔ ِه ًًخ َٔ َيخ کَخٌَ ِيٍَ ْحن ًُ ْ٘ َِکِیٍَ »)۶۰ :ٖ ،حرَحْیى رَحی هَآٌ آٌ هيٍ حًْیض
ىحٗظّ کّ ۶۲رخٍ َخو حٔ ٍح ىٍ هٕى آٍٔىِ حٓض ٔ یک ٍِٕٓ ٍح رّحٔ حهظٜخ ٙىحىِ
ٔ يکٍَح ً حٔ ٍح پیَٔ ىیٍ كُیق يیهٕحَيَ .وٖ ٔ حًْیض هخَّی کؼزّ رّػُٕحٌ طؼییٍ
کُُيِی ًٓض ٔ ٕٓی كَُْگ ٔ حػظوخىحص ؿخيؼّی ػَد كٕمحنؼخىِ يٓى رٕىِ حٓض.
حُ َظَ يکخَی كُلخء رّيکخَی هخٛی طؼهن َيحٗظُي ،رهکّ ىٍ طًخو گٔظَِی
ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ آٌ ٍُٔ ،یؼُی يکّ ،ييیُّ ،یًٍ ،یًخيّ ،رلَیٍ ...كٍٕ٠
ىحٗظُيَْ .چُي رَّظَ يیٍٓي رّنلخظ کًیض ،طؼيحى كُلخء ىٍ يویخّ رضپَٓظی
گٔظَىِ َزٕىَي ،ح ّيخ ىٍ ؿخْخی يوظهق ٗزّؿِیَِ ك ٍٕ٠ىحٗظُي)۶۳(.
رّيؼُخی نـٕی ىٔ کهًّی "ٛخرجی" ٔ "كُیق" َِى ػهًخی نـض ػَد َیِ َٕػی
ي٘خرٓض يًَٕ٠ی يیخٌ حیٍ ىٔ ٍح ػخرض يیًَخیي .طٕؿّ رّحیٍ هَحیًٍَْ ،حِ رخ ىٍ
َظَ ىحٗظٍ حیٍ ئؤنّ کّ پیخيزَ حٓالو يکٍَح ً هٕى ٍح ئُٕد رّآثیٍ كُیق ٔ
ًٔلش كَ٠ص حرَحْیى يؼَكی يیًَٕىَي ٔ ؿًالطی حُ هزیم «رؼؼض رخنلُیلش حن ّ
ًٔلش» ٔ َظخیَ آٌ رَ ُرخٌ ؿخٍی ٔٓهّ»« ،حكذ حالىیخٌ حنی هللا طؼخنی حنلُیلش حن ّ
حن ّ
يیكَيٕىَي ،حیٍ طٍ ٍٕٜح رّٔؿٕى يیآٍٔى کّ ٗخیي ػَد يَ٘ک ؿخْهی ،ط٘خرٓی
يیخٌ طًخیم آٌ كَ٠ص رّكُیلیض ٔ طٕكیي ٔ هَٔؽ حُ آثیٍ يؼًٕل ،رخ آٌچّ طلض
ػُٕحٌ ٛزِٕ يطَف رٕىِ ،يیىیيَي ٔ رًّْیٍ ىنیم حی٘خٌ ٍح ٛخرجی يیهٕحَيَي.
گلظیى يَ٘کیٍ ُْگخيی کّ کٔی حٓالو يیآٍٔى يیگلظُي« :هي ٛزؤ»ُْ .گخيی کّ
حٌ ػًَ ػًَرٍ هطخد حٓالو آٍٔى ،ؿًیم رٍ يؼًَ ؿًلی ،كَیخى رَآٍٔى« :حالء ّ
وطخد هي ٛزؤ» یخ هَیٖ رّكًِِ يیگلظُي« :يخ ََحک یخ كًِِ حالّ هي ٛزؤص». رٍحن ّ
حیٍ هَحیٍ ،گَْٔی حُ يلووخٌ هيیى ٔ ؿيیي ٍح رًّٓض یکی ىحَٔظٍ يؼُخی كُیق ٔ
ٛخرجی ىٍ يیخٌ ػَد ؿخْهی ٕٓم ىحىِ حٓض ٔ آَخٌ حیٍ كَٟیّ ٍح َ١ف ًَٕىِحَي
کّ ٛخرجیٍ ًْخٌ كُلخی پیَٔ حرَحْیى يیرخُٗي .حیٍ كَٟیّ رٍّؿى َوخ ١هٕص ًکَ
ٗيِ ،ي٘کالص ٔ ٟؼقْخی َیِ ىحٍى کّ پٌیَٕ آٌ ٍح رخ ي٘کم ٍٔرٍّٔ يیٓخُى.
آٌ ىٍٔحٌ حُ کهًّی ٛخرجیَٕ ،ػی ٓذ ٔ طْٕیٍ رَىحٗض يیٗيِ ،ىٍكخنیکّ رَحی
كُلخء رّٓزذ حَظٔخد حی٘خٌ رّحرَحْیىَزی حكظَحو هخرم طٕؿٓی هخثم رٕىَي .ىٍ َْكخل،
كظی رخ پٌیَٕ ىیيگخِ حرٍكِو ىٍيٍٕى ٍیّ٘ی ي٘ظَک طخٍیوی ٔ ٛخرجیٍ ٔ كُلخء،
ىٍ ُيخٌ پیخيزَ حکَو ٛخرجیٍ رّپیَٔحٌ حرَحْیى ح١الم ًَیٗيِ حٓض.
ىٔو :ىیگَ ٔؿّ حكظَحم ٛخرجیٍ رخ كُلخء حیٍ حٓض کّ آثیٍ كُیق ىٍ هَآٌ کَیى
طؤییي ٗيِ ٔ ىٍ رؼ٠ی يٕحٍى رخ حٓالو یکی ىحَٔظّ ٗيِ حٓض ،ح ّيخ ٛخرجیٍ ىٍ ْیچ
یک حُ يٕحٍى ،يَحىف آثیٍ كُیق رّکخٍ ََكظّ ٔ ْیچ یک حُ يلَٔحٌ هَآٌ َیِ
رّي٘خرٓض آٌ ىٔ َظَ َيحىِحَي.
ٕٓو :حیٍکّ رَهی آػخٍ يهم ٔ َلم ،يخَُي يهم ٔ َلم َٗٓٓظخَی ،آٗکخٍح
«ٛزِٕ» ٍح ىٍ رَحرَ كُلیض يطَف يیکُيَْ .چُي کّ رَّظَ يیٍٓي يَحى ٔی حُ
ٛخرجیٍٛ ،خرجیٍ كَحَی رٕىِ حٓض .رخ طٕؿّ رّآٌچّ گٌٗض رَهی حُ يلووخٌ رّحیٍ
َظیـّ ٍٓیيِحَي کّ کهًّی ٛخرجی ٔ ؿًغ آٌ ٛخرجیٍ ،ىٍ ىٍٔحٌ ؿخْهیض رَ طًخو
حكَحىی کّ هخٍؽ حُ ىیٍ يَٕٓو رٕىِحَي ،ح١الم يیٗيِ ٔ چّ رٔخ ػَد رّطًخو
كَهّْخی گُٕٓیٛ ،خرجی ح١الم يیکَىِ حٓض.
ؿخی طؼـذ حٓض کّ رخ ظٍٕٓ حٓالو ،رٔیخٍی حُ كُلخء رّحٓالو َگَٔیيَي؛
رَهی رًّْخٌ َُيگی ُحْيحَّ ٔ ریَ١كخَّی هٕى حىحيّ ىحىَي ٔ رَهی كظی ىٍ يوخرم
پیخيزَ حکَو ٔ ئهًخٌْخ حیٔظخىَي ٔ حُ يَ٘کخٌ كًخیض کَىَيَ ،ظیَ "حيیش رٍ
ٜهض" کّ رَحی ک٘ظّْخی آٌْخ ىٍ ؿُگ ريٍٗ ،ؼَ َٓٔى .ریٖطَ كُلخء حریحن ّ
حٗوخ ٙرخ ٕٓحى ٔ كَُْگی رٕىَي ،رَهی حُ آٌْخ رخ حىیخٌ ىیگَ حٍطزخ ١رَهَحٍ کَىِ
ٔ ٓخلْخ حُ آٍحء ٔ حكکخٍ آٌْخ رَِٓ رَىَي ،ئیهًّی کٌحد یکی حُ آٌْخ حٓض کّ
حىػخی پیخيزَی کَى ،پیَٔحَی گَى آٍٔىِ ٔ كکٕيض ط٘کیم ىحى.
رّييیُّ آيي حُ ىیٍ پیخيزَ ٓئحل کَى ٔ پیخيزَ كَيٕى :ىیٍ يخ ًْخٌ ىیٍ حرَحْیى كُیق
حٓض .حرخػخيَ گلض :يٍ ْى رَآٌ ْٔظى .پیخيزَ كَيٕىًٗ :خ رَآٌچّ يٍ آٍٔىِحو
َیٔظیي (یؼُی هَحثض هخ ٙهٕى ٍح حُ ىیٍ حرَحْیى ىحٍیي) گلظّ ٗيِ پیخيزَ حرخػخيَ ٍح
كخٓن هٕحَئ .ی َیِ ؿ٠زُخک ٗي ٔ رّٕٓی هیٍٔ َٜو ٍكض ٔ ىٍ آٌؿخ رًَى)۶۲(.
يٍٕى ىیگَ يٕٟغ كَ٠ص پیخيزَ َٔزض رّ»ئیهًش رٍ كزیذ كُلی» حٓض.
<ٔی رّ يٕحُحص پیخيزَ حٓالو> حىػخی پیخيزَی ًَٕىِ ٔ پیخيزَ حٓالو ٍح رَحی يؼخيهّ
ىٍ كکٕيض ٔ طؤیى هيٍص ىٍ ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ ،ىػٕص کَى)۰ٓ(.
ح ّيخ یکی حُ كُلخء کّ پیخيزَ حکَو ىٍرخٍِی حٔ كٍٔ َظَ ىحٗظُّ« ،یي رٍ ػًَٔ
كٍٔ» حٓض کّ گلظّ ٗيِ كَ٠ص رَحی حٔ ىػخی هیَ کَى ٔ ىٍرخٍِی حٔ كَيٕى کّ
ىٍ رٓ٘ض حٓض ٔ ىٍ ٍُٔ هیخيض ئظوم ٔ رخ يهیض ؿيحگخَّ يلٍٕ٘ يیٕٗى)۰ٔ(.
ّؼو ػوثی
«ٗؼَ» حُ«ٗؼٍٕ» آييِ ٔ رّيؼُخی حىٍحک ػًین ٔ كْ نطیق حٓضٗ .خػَحٌ
رخ طٕؿّ رّرَىحٗضْخی هٕیٖ حُ ١زیؼض رّٔٛق حٗیخء يیپَىحَُي؛ حُ حیٍٍٔ،
طٕٛیلخص آٌْخ آيیِِی حُ ػخ١لّ ،هیخل ٔ حكکخٍ ٗخػَ ٔ ٔحهؼیضْخی ١زیؼی
حٓضُْ .يیخٌ َؤظیٍ يَىيخَی ْٔظُي کّ <كئى ٖٗ ِْحٍ ٓخل پیٖ> رّٗؼَ ٍٔی
آٍٔىَئ .هظی ٗخػَ رّٔٛق چیِی يیپَىحُى ،آٌ ٍح حُ هالل ىیيگخِْخی هٕى کّ
يظؤػَ حُ ؿخيؼّ ٔ ٗؼَحی ػ َٜهٕىٕ حٓض ،رّطٕٜیَ يیک٘ي ٔ ىٍ پَىحُٕ
طٕٜیَْخیٖ حُ طِییٍ ٔ ؿهٕ كَحٔحٌ حٓظلخىِ يیکُي .رَ ًْیٍ يزُخ رؼ٠ی ٓوُيحَخٌ
ٗؼَ ٍح چُیٍ طؼَیق کَىِحَيٗ« :ؼَ ػزخٍص رخٗي حُ طٕٜیَحص ظخَْی حُ كوخین
پُٓخَی ».رخ حیٍ ْى ،طؼَیق ٗؼَ حُ َظَ کهی يلظخؽ رّطلٜیم حٓض.
ىٍ حٛطالف ػَد َْ کالو ئٌُٕ ٔ رخ هخكیّ ٗؼَ حٓض.
َظى رّيُِنّی هخنزی حٓض کّ ٗؼَ ىٍ آٌ هخنذگیَی يیٕٗى.
ٔنی حیٍ طؼَیق رَحی ٗؼَ ؿخيغ َیٔض ،رهکّ حٛطالف ٔ طؼَیق يِرٍٕ
ریٖطَ رّکالو يُظٕو ططزین يیکُي ،حُ ًْیٍؿخ حٓض کّ ٗؼَ ٔ َظى حُ یکيیگَ ؿيح
يیٕٗى .رٔخ ٗخػَی کّ حُ َظى ریرَِٓ حٓض؛ ٔ رٔخ حٗوخٛی کّ ىٍ طُظیى کهًخص
يٓخٍص ىحٍَئ ،نی ٗؼَ گلظٍ َظٕحَُي؛ حگَچّ َظى ٍَٔن ٔ حػَ ٗؼَ ٍح يیحكِحیي،
چٌٕ طلض ػُٕحٌ ٗؼَ طؼزیَْخی يوظهق ٔ يظُٕػی گُـخَیيِ يیٕٗى .رّػالِٔ
طؤػیَی کّ ٗؼَ ىٍ ٍٔف ٔ ٍٔحٌ حٗوخ ٙىحٍى ،کالو يَٓم چُخٌ طؤػیَی َيحٍى.
ٔ۲۶ كکًض یگخَّ
كَم يیخٌ ٗؼَ ٔ کالو يَٓم آٌ حٓض کّ حٗؼخٍ ىٍ هخ َ١حَٔخَی یک َٕع
حَلؼخالطی حیـخى يیکُي کّ يلظخؽ رّهیخّ ٔ رَْخٌ َیٔض .ىٍ ٍٕٛطی کّ کالو يَٓم
ػزخٍص حُ طـییَحطی حٓض کّ رخ يٕ٘ٓىحص حَٔخٌ ٔ یخ حٓظُظخؽ حَٔخٌ ٔ رخ هیخّ ٔ
رَْخٌ كخٛم ٗيِ رخٗي ،رُخرَحیٍ کالو يَٓم ُرخٌ ػومٗ ٔ ،ؼَ ُرخٌ ٍٔف ٔ ىل
حٓضٗ .ؼَ پَٔحُ هیخل ٔ ریخٌ آٍُْٔخ ،كَٔصْخ ٔ حَئِْخ حٓض کّ يزخنـّ ىٍ آٌ
٘ؼَ حکٌرّ» َظخيی گُـٕی گلظّ رخٗي: ًٓٓی رَؿٔظّ ىحٍى ،چّ گلظّحَي« :حػٌد حن ّ
چٌٕ حكٍٔ حٔٓض حکٌد حٔ ىٍ ٗؼَ يپیچ ٔ ىٍ كٍ حٔ
گَچّ ٗؼَ رخ هخكیّ ٔ ٌُٔ ىٍٓض ًَیٕٗى ،یؼُی يًکٍ حٓض ٗؼَی گلظّ ٕٗى
کّ ٗؼَ رخٗئ ،نی هخكیّ ٔ ٌُٔ ْى ىٍآٌ ٍػخیض َ٘يِ رخٗيًْ ،خٌ چیِی کّ حئَُِ
رّآٌ «ٗؼَ ٓپیي» يیگٕیُيَْ .چّ رخٗي ٔ ٌُٔ ،هخكیّ حػَ ٗؼَ ٍح يیحكِحیيٰ ،نکٍ
ٌُٔ ٔ هخكیّ َٗٗ ١ؼَ َیٔض ،چّ هطخرّ رئٌ ٌُٔ ٔ هخكیّ حٓض ،ح ّيخ حكکخٍ ٔ
حكٔخٓخص ٍح طٓییؾ يیکُي ،حُ آٌ ٍٔ َٕػی ٗؼَ رًّٗخٍ يیآیي.
ٗؼَ حُ هيیىحالیخو رٕىِ حٓضْ ،یچ يهظی (چّ ىٍ ُيخٌ هيیى ،چّ ىٍ ُيخٌ ؿيیي)
رئٌ ٗؼَ َزٕىِ ٔ َیٔضٗ ،ؼَ آثیُّی طًخوًَخی ػخىحص ٔ ٍٕٓو يَىو حٓضٗ .ؼَ
ىكظَچّی حهالم يهضْخ حٓضٗ ،ؼَ ىكظَ حهزخٍ حهٕحو ٔ کظخد يويّ حىیخٌ يیرخٗي،
چٌٕ ههذ حَٔخٌ ُٔىطَ حُ ػوهٖ رّكَکض آييِ ٔ َلٖٔ پیٖ حُ كکَٕ رّکخٍ حكظخىِ
حٓض ،حُ آٌٍٔ پیٖ حُ آٌکّ حُ ػهى ٔ ػوم ٓوٍ رگٕیي ،حُ ٗؼَ ىو ُىِ حٓض .نٌح
هيیًیطَیٍ حهزخٍ يَرٕ ١رّحهٕحو کّ طوَیزخ ً َٕػی هیخل يیرخٗي ،ىٍ ٗ ًٍٟؼَ گلظّ
ٗيِ ٔ کُّٓطَیٍ يللٕظخص رَ٘ی ىٍ ٗؼَ ؿًغ ٗيِ حٓضٗ .ؼخثَ ىیُی ٔ حىری ٔ
كًخَّٓٓحثیٍُ ،وؿٕثی ٔ ٓخیَ حَلؼخالص َلٔخَی حهٕحو ىٍ ٗؼَ طزخٍُ کَىِ حٓض.
يٍٕ٘ٓ حٓض کّ «حىریخص َْ يهض آثیُّی حكکخٍ آٌ يهض حٓض» آػخٍ حىری ٔ
َُْی َْ يهّض ًَخیخَگَ َٕع رخٍْٔخٍْٕٔ ،خ ،كَُْگ ،آىحد ٔ ههویخص آٌ يهض
يیرخٗي .رُخءح ً ،حٗؼخٍ رّؿخ يخَيِ حُ ػ َٜيٕٕٛف رّؿخْهی ،رّ ِؿيّ يیَحع
گَحٌ رٓخی حٓض کّ يخ ٍح رَحی ُٗخهض َُ١كکَ ٔ ٍٕٔ ػًهی آٌ يَىيخٌ یخٍی
هَ ٔ ٢گخٍٕ ىٍ يیخٌ آَخٌ ئَؽ ٔ يؼًٕل َزٕى ٔ يیىْي .هٕٜٛخ ً کّ ىحَٖ ّ
حٗؼخٍ ٓیُّ رّٓیُّ ٔ يللم رّيللم َوم يیٗيٗ .خػَحٌ ؿخْهی ظخَْح ً رٔیخٍ يظؼيى
رٕىِحَي ٔ طوَیزخ ً ًّْ رّیکی ـ ىٔ هٌَ يظٜم رّحٓالو طؼهّن ىحٗظّحَي)۰ٕ(.
يٕٕٟػخص ٗؼَ ؿخْهی يٕنٕى َُيگی ٗخػَ ٔ حكٕحل ١زیؼی ٔ حؿظًخػی حٔ
رٕىِ حٓض ،يخَُي ٔٛق ،ييفٍ ،ػخءْ ،ـخء ،كوَ ،ؿِل ،هًَُْ ،ي ٔ كکًض)۰ٖ(.
ٔ۲۰ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
حنزظّ حٗؼخٍ ُْيی رٔخ كَحٔحٌ طَ حُ حٗؼخٍ ػَری حٓض ٔ رّٛيْخ ِْحٍ ریض
يیٍٓي؛ ح ّيخ حٗؼخٍ ُْيی ١ی ِْحٍحٌ ٓخل َٓٔىِ ٗيِ ٔ ٍٔی ْى حَزخٗض گَىیيِ
حٓض؛ ٰنکٍ ٗؼَ ػَد ؿخْهی طُٓخ یک ٔ َیى طخ ىٔ هٌَ ٍح ىٍ رَ يیگیَى .ي٠خكخ ً رَ
حیٍکّ ُْيیْخ ٔ یَٕخَیْخ ٔ يهم ىیگَ ىٔنض ٔ ؿخيؼّ ٔ ىیٍ ٔ ط٘کیالص ىحٗظُي ٔ
يُظٕيخص آَخٌ ىٍ َظیـّی آٌ ط٘کیالص پيیي آييِ ٔ طَهی کَىِ رٕىًْ ،خٌ ٍٕ١کّ
حٗؼخٍ ٍٔيیخٌ چُي هٌَ پْ حُ طؤٓیْ ىٔنض آَخٌ پيیي آييِ رٕى؛ ح ّيخ حٗؼخٍ ػَد
رئٌ آٌ ٔٓخیم ٔ حُ ٍٔی ػٕحيم ١زیؼی ٔ كطَی پيیي آييِ رٕى.
رّػالِٔ ،ػَد ریٖطَ هٜیيِ يیَٓحثیيَّٗ ،ؼَ؛ هٜیيِ حُ ٗؼَ ٕ١الَیطَ
حٓض ٔ هيٍص ًُْی ٔ هیخلپَىحُی ریٖطَ يی١هزي .حُ هَحٍ گلظّی يٍٕهخٌ ػَد،
حٗوخً ٙیم كـى ُیخىی حُ حٗؼخٍ ػَد ٍح ىٍ ًٍْ هٕى يللٕظ ىحٗظّحَي:
«أرٕطًخو كزیذ رٍ حّٔ رٍحنلخٍع حنطخیی» ( ٔ۴۴ـ ٖٕٔ ْ ،ق) يٕأنق کظخد
«ىیٕحٌ حنلًخّٓ» گٌٗظّ حُ هٜیيِ ٔ يوطٕػخص ِْ ٔ4حٍ ٍؿِ ػَری كلع ىحٗظّ
حٓض؛ «كًخى ٍحٔیّ» ( ۰۳ـ ٓ ْ ، ٔ۶ق) ِْ ٕ۰حٍ هٜیيِ يللٕظ رٕىِ کّ َْ
هٜیيِ رخ یکی حُ كَٔف ْـخء آؿخُ يیٗيِ حٓض ،ػزيحنًهک حْلًٛؼی (ٕٕٔ ـ
ْ ، ٕٔ۶ق) ِْ ٔ۶حٍ ٍؿِ كلع ىحٗظّ حٓض« ،أرٕ٠ًٟى» حُ ٛي ٗخػَ حٗؼخٍی
كلع رٕىِ کّ َخو طًخو آٌ ٛي ٗخػَ ػًَ رٕىِ حٓض...
گَچّ ىٍ حیٍ گلظّْخ ط ٍٕٜيزخنـّ يیٍٔى ،ح ّيخ ىٍ َْ كخل ىنیهی ٍٍٔٗ رَ
ُیخىی حٗؼخٍ ػَد يیرخٗي رّه ٕٜٙحگَ حیٍ َکظّ ٍح ىٍ َظَ رگیَیى کّ رٔیخٍی
حُ ٍحٔیخٌ حٗؼخٍ ؿخْهیض ىٍ ؿُگْخی حٓاليی ک٘ظّ ٗيَي ٔ حهزخٍ آَخٌ رخ هٕىٗخٌ
حُ يیخٌ ٍكظّ حٓض« .أرٕػًَ ػالء» يیگٕیي« :هًٔض رٔیخٍ کًی حُ حٗؼخٍ ؿخْهیض
رّىٓض يخ ٍٓیيِ ٔ حگَ ًّْی آٌْخ ٍح يیىحَٔظیى ػهى ٔ ٗؼَ ُیخىطَی ىحٗظیى)۰ٖ(».
اهَبم ّؼو
حٓخٓخ ً ٗؼَ رّّٓ هًٔض ػًيِ هخرم طؤیى حٓض:
ٔ ـ ٗؼَ طًؼیهی :کّ ىٍ آٌ حكٔخٓخص ٗخػَ ٔ کٔخٌ حٔ طٕٛیق يیٕٗى؛ يخَُي
يَػیٍّ ،ؿِهٕحَی ،يزخْخص ،ييفً ،وْ ،ـٕ ٔ حَظوخو؛ یخ ي٘ظًم رَ پُي ٔ َٜیلض ٔ
كکًض؛ کّ يـًٕػخ ً ؿِء حٗؼخٍ (ىٍحيخطیک) ىٍ يیآیي.
ٕ ـ ٗؼَ هٜٜیٗ :خيم ىحٓظخٌَٓحثیً ،کَكٕحىع ،حٓطٍَِٕٓحیی،
َٕٓظخنٕژیک ٔ كَٔصُح ...کّ ىٍ ُيَِ ی حٗؼخٍ «حپیک» يلٕٔد حٓض.
ٔ۲۲ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
"أرٕطًخو كزیذ رٍ حّٔ" حٗؼخٍ ىٍٔحٌ ؿخْهیض ٍح ىٍ ىِ رخد رَّٗف ُیَ طُظیى
ًَٕىِ حٓض ٔ :ـ كًخّٓ ٔ ٗـخػض ٕ ،ـ يَحػٗ ٖ ،ـ ييحیق 4 ،ـ حىد ۳ ،ـ ؿِلْخٖ
يُخٓذ رخ ىٍٔحٌ ؿٕحَٗ ۶ ،ـ ْـٕ ٔ ِْل ييف ٔ ًو حٗوخ ٔ ٙهزخثم ۰ ،ـ حٗؼخٍٖ
يُخٓذ رخ يًٓخٌ َٕحُٖ ٔ ٓوخٔص ۴ ،ـ حٔٛخف ٔ كخالص ٔ ٓیَ ۲ ،ـ يطخیزخص ٔ
نطیلّ ٔٓ ،ـ حٔٛخف ٔ ٍٔكیّ ٔ ػٕح١ق َُخٌ.
گَچّ ٗؼَ ؿخْهی ىٍ كي كَحٔحٌ يظ ًٍّ ٠كکًض حٓض ،ح ّيخ ىٍ ًٍٟرّآٌچّ
کّ حئَُِ رّهٕحَیٍ ٔ َظخيخص كوٕهی ٔ كوٓت حئَُی يؼَٔف حٓضَ ،یِ حنظلخص
ىحٍى .رًّْیٍ حٓخّ يیطٕحَیى آٌ ٍح حُ ؿًهّ يُخرغ "كوّؿخْهی" َیِ رًّٗخٍ ریخٍٔیى
ُیَح ًْخٌ حٗخٍِْخی گٌٍح ٔ ؿیَ كُی رّيخ يیٍٓخَي کّ ىٍ آٌ ىٍِٔ َظخيخص كوٕهی
ٔ كوٓی رَچّ حٕٛل ٔ ٕٟحرطی حٓظٕحٍ رٕىِ حٓض.
ػَدْخ كطَطخ ً ٗخػَ رٕىَي ،كظی ىُىحٌ ٔ ىیٕحَّگخٌ ػَد ٗؼَ يیگلظُي،
َُخٌ ٗخػَِ ىٍ يیخٌ ػَد رٔیخٍحَي ،ؿًؼی حُ آَخٌ ؿِء َخرـّْخ يیرخُٗيَْ ،کْ
ْى کّ ١زغ ٗؼَ َيحٗظّ ىٍ يـخنْ ٗؼَحء يیآييِ ٔ ٗؼَ ٍح گٕٕ يیىحىِ ،كلع
يیکَىِ ٔ ٍحؿغ رّآٌ حظٓخٍ ػویيِ يیًَٕىِ حٓضٌُْ .خ َیِ رَحی رٍَٓی حٗؼخٍ ٔ
طلوین ىٍرخٍِی رَطَی ٗخػَحٌ يـخنْ حىری ط٘کیم يیىحىَي .ىٍ آٌ يـخنْ حُ َْ
َٕع ٗؼَی ٓوٍ يیگلظُي.
هؼلوبد ٍجغ
حُ يٍٕ٘ٓطَیٍ َٕٗظّْخ ٔ گلظخٍْخی ػَد پیٖ حُ حٓالو يؼهوخص ٓزغ حٓض؛
هٜخثیيی رٔیخٍ ُیزخ ،پَرخٍ ٔ پَيؼُخ کّ َْیک حُ آٌْخ يؼخَی ٔیژِی ىٍ رَ ىحٍى.
ٗخػَحٌ ٍُٔگخٍ ؿخْهیض ػَد رٕىَي کّ ؿًؼخ ً
ِ گخٌ حیٍ هٜخثیي ْلض طٍ حُ َٓحیُيِ ِ
ص ْلظگخَّ يؼَٔف ْٔظُي.
ٔزغ» یؼُی حٛلخد يؼهوخ ِ رّ«ٗؼَحء حن ًُ َؼهَوخص حن َ
حیٍ هٜخثیي رّهخ َ١ػظًظی کّ َِى يَىو ىحٗظّ حٓض رخ آد ١ال رَ كَیَ
يَٜی َٕٗظّ ٗيِ ٔ رَىیٕحٍ کؼزّ آٔیوظّ ٗيِ رٕى ،هٕٕروظخَّ حکٌُٕ ىٍ ىٓضٍّ
حٓض ،رخٍْخ چخپ ٗيِ ٔ َٗفْخی رٔیخٍ رّيُظٍٕ طٕٟیق نـخص ٔ ک٘ق يوخٛي
گٕیُيِگخٌ َٕٗظّحَي َْ ،هٜیيِ حُ هٜخثیي يؼهوخص ٗخيم ٔ ۴طخ ٓٓٔ ریض حٓض.
َخوْخی حٛلخد «يؼهوخص ٓزغ» ػزخٍصحَي حُ:
ٔ ـ «حيَإحنویْ رٍ ُكـَ حن ِکُيی» (و ٓ ، ۳4و) رخ هٜیيِی يٍٕ٘ٓ «هلخ َزک
ل»()۰4يٍ ًکَی كزیذ ٔ يُِ ِ
ٕ ـ «ػُظَس رٍ ٗيحى حنؼزٔی» (و ، ۶ٔ۳و) رخ هٜیيِی يٍٕ٘ٓ «ْم ؿخىٍ
يظَىو»()۰۳
ِ ٘ؼَحء يٍحن ّ
ٖ ـ «ُْیَ رٍ أری ٓهًی حنًَِی» (و ، ۶ٕ۰و) حُ ػَد «ػيَخَی» رخ هٜیيِی
يٍٕ٘ٓ «أيٍ أو أٔكی ىيُش نى طکهى»()۰۶
4ـ «ػًَٔ رٍ کهؼٕو حنظـهزی» (و ، ۳۴4و) حنؼيَخَی رخ هٜیيِی يٍٕ٘ٓ «أال
ْزی رٜلُک كخٛزلیُخ»()۰۰
۳ـ «كخٍع رٍ كهِِ ی٘کَی» حنؼيَخَی (و ٓ ، ۳۰و) رخ هٜیيِی يٍٕ٘ٓ «آًطُخ
رزیُٓخ أًٓخء»()۰۴
ٕٕٓ كکًض یگخَّ
«ًٗخ ىٔ ًَْحِ يٍ! ٍحِ کؾ کُیي طخ رَ حیٍ ٔیَحَّْخی طـییَٗکم یخكظّ رگَیى،
ْىچُخٌکّ حرٍهٌحو گَیٔض»( ...حِٔ ...چويٍ ؿخَُٕٔ حٓض)
چُخٌکّ حُ كلٕحی ٗؼَ رَ يیآیي «حرٍهٌحو» حنگٕی ٗوٜیظی حيَإُ حنویْ رٕىِ
حٓض .ؿِ ًْیٍ حٗخٍِ کّ ىالنض يیکُي رَ حیٍکّ حرٍهٌحو َؤظیٍ کٔی رٕىِ کّ ىٍ
ٗؼَ رَ ح١الل ىٍَگ کَىِ ٔ گَیٔظّ ،ح١الع ىیگَی حُ حٔ ىٍ ىٓض َیٔض.
٘ؼَحی ػَد ،يظلن يیٗيَي ،ح ّيخ هَآٌ ،حیٍ کظخد آًٓخَی ئهًخَخٌ ٔ ٗؼَ حيیَحن ّ
حهظزخّ حُ ٗؼَ ؿخْهی! حیٍ يطهذ ؿٕؿخی ػظیى ىٍ يیخٌ ػهًخی حٓالو ٔ
طلٔیَپژْٔخٌ رّپخ ًَٕىِ حٓض آٌْخ رَحی طٕؿیّ حیٍ ي٘کم ػظیى کّ رخػغ ُیَ
ٓئحل ٍكظٍ آًٓخَی رٕىٌ هَآٌ ٗيِ حٓض ،هطؼخص يِرٍٕ ٍح رّرؼي حُ آٗکخٍِگی
حٓالو ٔ رّحيَإحنویْ ىیگَی َٔزض ىحىِحَي کّ گٕیخ ىٍ ىٍٔحٌ رؼي حُ ٍكهض پیخيزَ
حٓالو يیُیٔظّ حٓض .ح ّيخ رخ طٕؿّ رّحیٍکّ ٍى ٗؼَ ؿخْهی ٍح يیطٕحٌ ىٍ رٔیخٍی حُ
آیخص ٔ ٓیخم ؿًهّپَىحُیْخی هَآٌ یخكضٔ ،ؿٕى حیٍ ٍگّْخ ،ىٍ يـًٕع ،ىٍ کُخٍ
حیٍ هطؼخص ،ػهًخی ئهًخٌ ىٍ يًخنک ػَری ٍح رّىٍى َٓ حَيحهظّ حٓض.
حَزِٕ گٌحٍْٕخی کّ ىٍرخٍەی حيَإحنویْ آييِْٕ ،یض حٔ ٍح ىٍْخنّی حُ حرٓخو
كَٔ رَىِ ٔ ٍَگ حكٔخَّ رَ ًّْی آٌْخ ؿخنذ حٓض .گٌحٍْٕخی يوظهق ٔ ٟي ٔ
َوی ٞىٍ رخٍِی ٔؿٕى حيَإحنوییْْخی يظؼيى ىٍ يوخ١غ يوظهق هزم ٔ رؼي حُ ظٍٕٓ
حٓالو آييِ حٓض« .كٍٔ ُٓئثی» ىٍ حرظيحی روٖ ىٔو «َٗف ىیٕحٌ حيَإحنویْ»
طؼيحى حيَإحنویْْخٍح رّ ٕ۴طٍ يیٍٓخَي کّ حکؼَیض ٗخٌ حُ ٗؼَحی ؿخْهی رٕىِحَي.
یکی ىٔ َلَ حُ آٌْخ يوَ٠و رٕىِ ،حٓالو آٍٔىِ ٔ رَّلغ حٓالو ٗؼَ گلظّحَيُٓ .ئیی
كئى ٓٛ ٔ۳للّ حُ کظخرٖ ٍح رًّْیٍ حيَإحنویْْخ حهظٜخ ٙيیىْي)۴4(.
ح ّيخ ّ١كٔیٍ َٕیُٔيِی يَٜی طًخو طٕحٌ هٕى ٍح هَؽ کَىِ حٓض طخ ٔؿٕى
حيَإحنویْ يؼٕٓى ٍح حَکخٍ ًَخیي ٔ ػخرض ٓخُى کّ حیٍ حٗؼخٍ ٓخهظّ ٔ پَىحهظّی
حيَإحنویْْخی پْ حُ حٓالو یخ کٔخٌ يـٕٓلحنٕٓیّ حٓض کّ پْ حُ حٓالو رّهٜي
حٓظولخف هَآٌ يـیي َٓٔىِ ٗيِ حٓض )۴۳(.ح ّيخ َظَحص هَآٌ رَ طالْٕخی ّ١كٔیٍ
ٓخیّ يیحَيحُى .حیٍکّ هَآٌ ىٔيیٍ ٍِٕٓی ٕ١الَی هٕى (ٗخيم ٕٕ۰آیّ) ٍح
رّٗؼَحء ئًی کَىِ ٔ ١ی آٌ رّيُخُػّ رخ حی٘خٌ پَىحهظّ ٔ كَيٕىِ:
حنـخٔإٌ»ٕٕ4 :ٕ۶ ،َ «ٔحن٘ؼَحء یظزؼٓى
= ٗخػَحٌ کٔخَی ْٔظُي کّ گًَحْخٌ حُ آَخٌ پیَٔی يیکُُيٗ ٔ »...ؼَحء ٍح
«ؿخٌٔٔ» ٔ «يلضگٕ» ٔ «گِحكّگٕ» هٕحَيِ حٓضَ٘ ،خٌ يیىْي کّ ٗؼَحی هزم حُ
هٕى ٍح رّهٕری يیُٗخهظّ ٔ رخ يلظٕحی آػخٍ حی٘خٌ آُٗخیی کخيم ىحٗظّ حٓضًٍٟ .
حیٍکّ طًٔیّی یک ٍِٕٓ رَّخو ٗؼَحء رَّلٕ حنظِحيی ریخٌگَ حًْیض ٔ يُِنض
ٗؼَحء َِى هَآٌ َیِ حٓض ٔ .ػخرض يیکُي کّ ؿخیگخِ ٗؼَحء ىٍ ًُْیض ػَد طخ چّ
حَيحُِ ٍكیغ ٔ ٔٓیغ رٕىِ کّ هَآٌ َظٕحَٔظّ حُ کُخٍ حی٘خٌ رخ ٓکٕص رگٌٍىَ .کظّی
ىیگَ حیٍکّ هَآٌ هٕىٕ ىٍ رٔیخٍی حُ ٍِْٕٓخی هٕى ٍطى ٗؼَی ىحٍى .حكٌِٔ رَ
ٕٓ۶ كکًض یگخَّ
حیٍْخ حُ هٕل پیخيزَ ٍٔحیض ٗيِ کّ ىٍ ه ٕٜٙحيَإحنویْ كَيٕىِ حٓض ْٕ« :هخثي
٘ؼَحء حنی حنُّخٍ» (حٔ پیٕ٘حی ٗخػَحٌ رّٕٓی ؿُٓى حٓض). حن ّ
حٔ ىیگَ ٗخػَ ؿخْهی حٓض ىیل ثي ػووّ
کّ هزم حُ َِٔل هَآٌ رُّرخٌ هَآٌ ٓوٍ گلظّٗ ،خػَ يظلُّق «ُیي رٍ ػًَٔ رٍ
ٓ ْؼي رٍ ٍریؼش رٕىُ .یي حُ چَِْٓخی رخ حػظزخٍ هَیٖ َلیم» حٓض .يخىٍٕ يَٓس رُض َ
حٓض ٔ رُّیي يٕكي يٍٕ٘ٓ رٕى ،ىٍرخٍەی حٔ َوم ٗيِ حٓض کّ کؼزّ ٍح هزهّی حرَحْیى
ٔ حًٓخػیم يیىحَٔظّ ٔ كو ٢رّٕٓی کؼزّ ًَخُ يیگِحٍىِ ٔ حُ هٍٕىٌ گٕٗظی کّ
رَحی رضْخ هَرخَی يیٗي ،حيظُخع يیکَىِ حٓض .ىٍ یکی حُ هٜخثي ئُٕد رّحٔ،
ٔی هيح ٍح رّیگخَّگی يیٓظخیي ٔ حَٔخٌْخ ٍح رّيَگ طٕؿّ يیىْي ٔ حی٘خٌ ٍح
رّطَّ حُ هيحَٔي كَح يیهٕحَي ٔ حیٍکّ رَحی حٔ َٗیکی هَحٍ َيُْيُ .یي حٗؼخٍی
ىٍ چگَّٕگی ٔالىس ئیق رٍ يَیى َٓٔىِ حٓض ،ريیٍطَطیذ:
رـیخ ً ٔال كزهٗ ٔال ًحص هیى كوخنض يَیى :أَٗ یکٌٕ ٔنــى أکٍ
ٔػهًُی ٔهللا هیَ يؼـــــهى كوخل نــــــٓخ :اَی يـــٍ هللا آیش
ٗویخ ٔنى أرؼغ رللٖ ٔيؤػى ٔأٍٓهض ٔنى أٍٓم ؿٕیخ ٔنى أکٍ
ک َذ نَ ِ ک ِْلَْ َ ٕٓ ُل ٍَ ِرّ ِ حیٍ ي ًٌٕ٠ىٍ هَآٌ چُیٍ آييِ حٓض« :هخ َل ِاََ ًَخ أَََخ ٍَ ُ
ک هَخ َل ک رَ ِـیًّخ ،هَخ َل َکٌَ ِن ِ ٔ ُِْٔی رَ٘ ٌََ َٔنَ ْى أ َ ُ ؿال ٌو َٔنَ ْى یَ ًْ َ ٌٕ ِنی ُ ض أَََٗ یَ ُک ُ ی ،هَخنَ ْ ؿال ًيخ َُ ِک ًّ ُ
ص ی ،كَ َل ًَهَظُّْ كَخَظ َ َزٌَ ْ ًّ ٠خّ َٔ ٍَكْ ًَشً ِ ّيَُخ َٔکَخٌَ أ َ ْي ًَح َي ْو ِ ی َْیِّ ٌٍ َٔ ِنَُـْ َؼهَُّ آ َیشً ِنهَُ ِ ػهَ َ
ُّک ُْ َٕ َ ٍَر ِ
ض هَ ْز َم ٌََْح َٔ ُکُضُ ض یَخ نَ ْیظَُِی ِي ُّ َخ ٝاِنَٗ ِؿ ٌْعِ حنَُ ْوهَ ِش هَخنَ ْ ٜیًّخ ،كَؤ َ َؿخ َءَْخ ْحن ًَو ُ رّ َيکَخًَخ هَ ِ
ََ ْٔیًخ َيُ ِٔیًّخ ٕٔ :ٔ۲ ،ـ ٖٕ)
ىیگَ ٗخػَ ؿخْهی ٍ ْل َوی ُىُیو ثي أثی ُ
ٓ ْه ًَی حنًَِی» حٓضٗ .ؼَ حٔ رّكکًض يٍٕ٘ٓ حٓض ،ػزخٍحص ٔ « ُُْیَ رٍ أری ُ
طَکیزخص َٛیق هَآَی ىٍ ٗؼَ حٔ َیِ ىیيِ ٗيِ ،يخَُي حیٍ ریض:
ـَص رلخٍْى رلخٍی()۴۶ ٓ ّ
ٔ هي ُ نوي َخُػظٓى كٔزخ هيیًخ
ٓ ّـَص» حُ حیٍ ٗؼَ ٔحًحنزلخٍ ُ
ُ َکظّگیَحٌ يیگٕیُي آیّی ٍِٕٓ ۶ی طکٕیَ «
رَگَكظّ ٗيِ .حُ حیٍ گٌٗظّ ،كکًضْخ ٔ يلخْیى هَآَی ىٍ حٗؼخٍ ُْیَ يٕؽ يیَُي:
ِنیَ ْولی ٔ يًٓخ یُ ْکظ َِى هللا یــؼهَ ِى كال ط َ ْکظ ُ ًُ ٍَ هللاَ يخ كی َلٕ ِٓک ْى
د ،أو یُؼَ َـ ْم،كَیُ ُْوَ ِـى نیٕو حنلٔخ ِ ِ د،كَیُيَه ََْ ْ ٟغ كی کظخ ٍ ی َُئ َه َْ،كَیُٕ َ
غ حن ًُ ََ َؿ ِى ٔيخ ْٕ ػُٓخ رخنليی ِ ػ ِهًظ ُ ْى ًُٔ ْهظ ُ ُىحنلَد ّاال يخ َُ ٔيخ
ْ ََ ٟیظًُْٕخ كَظَِ ََْ ٠و ٔطَ ََْ ٠اًح َ َيظی طز َؼؼُْٕخ طزؼؼْٕـــخ ًَ ِيی ًَشً
ٕٓ۰ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ٔط َْهوَقْ ِک٘خكخ ً ػــــــ ّى طَلْ ًِ ْم كَظُظْ ِجى حنَ َكخ ِرؼِلخ ِنٓخ ک َ ػـ َْ َ كَظ َ ْؼ َُ ْک ُک ُى َ
ْ ٟغ كَظ َ ْل ِط ِى َؤكًَ ػخ ٍى ػ ّى ط ُ َْ ِک ِ كَظ ُ ُْظِؾْ نــک ْى ِؿ ْهًخٌَ أ ْٗؤ َ َو کَهُّ ُٓ ْى
یِ ٔى ٍِْْ َِى م ِيٍ هَ ِل ٍ ی رخنؼَح ِ هُ ََ ً كَظ ُ ْـ ِه ْم نـــکى يخ ال ط ُ ِـ ُّم ْلْ ِهٓخ
ًْچُیٍ ىٍ ٗؼَی ئُٕد رّكخطى ١خثی آييِ حٓض:
ٔ یلی حنؼظخو حنزیْ ٔ ٞی ٍيیى()۴۰ ح ّيخ ٔحنٌی ال یؼهى حنَٔ ؿیَِ
ِی
ظخو َٔ ْ َ يَٜع ىٔو حیٍ ٗؼَ ػیُخ ً ىٍ هَآٌ آييِ حٓض« :هَخلَ َي ٍْ یُلْ یِی ْحن ِؼ َ
ٍَ ِيی ُى»۰۴ :ٖ۶ ،
ٔی کخُّْی "رُیٍثخو" حٓض .ؿًالص يوطغ ٔ ٍطًیک ىثواء کبٌَُ:
رّٓزک ٔ ٌُٔ ٍِْٕٓخی کٕچک هَآٌ ىحٍى کّ ريحٌٔٓیهّ رّهزیهّحٕ حهطخٍ يیىْي
ٔ كٕحىع َخگٕحٍ ٔ ًُٓٓخک آیُيِ ٍح پیٖگٕیی يیًَخیي ٔ« :حنهٕف حنوخكن ٔ ،حنهیم
حنـخٓن ٔ ،حنٜزخف حن٘خٍم ٔ ،حنُـى حنطخٍم ٔ ،حنًٌِ حنٕحىم :حٌ ٗـَحنٕحىی نیؤىٔ
ٍِ ػکال الطـئٌ ػُّ يؼال …»()۴۴ هظال ٔ یلَم حَیخرخ ً ػٜال؛ ٔ حٌ ٛوَحنطٕى نَیٌُ ُ
= ٕٓگُي رّرخىْخی طٕكخٌُح ٔ ٗذْخی ظهًخَی ٔ ٛزق ٍَٕحَی ٔ حهظَحٌ ٗذگَى ٔ
حرَ پَرخٍحٌ ،کّ ىحٍ ٔ ىٍهض ٔحىی ىٍ كخل هِیيٌ حٓض ٔ ىَيحٌْخی کؾ ٔ يؼٕؿی
(كٕحىع ـ رّهٜي ًٗخ) رَْى ٓخییيِ يیٕٗى؛ ٛوَِی کْٕٔظخٌ ،يخىٍحٌ ٍح رّحُ
ىٓض ىحىٌ كََُيحٌ ریى يیىْي ٔ ًٗخ حُ حیٍ َٗ ٔ يٜیزض پُخْی َوٕحْیي یخكض...
کهًخص ْىٌُٔ ٔ ْىيؼُخی ٗؼَ كٕم ىٍ هَآٌ َیِ رّکخٍ گَكظّ ٗيِ حٓض:
ذ ،اٌِ ُک ُّم ََ ْل ٍْ نَ ًَخ َ
ػهَی َٓخ خٍ ُم ،حنَُـْ ُى حنؼَخهِ ُ ک َيخ َ
حنط ِ مَ َٔ ،يخ أَى ٍَْح َ خٍ ِ ٔ ًَخء َٔ َ
حنط ِ « َٔحن َ
ن»...ٔ :۴۶... خٌ ِي َى ُههِنَ ُ ،ههِنَ ِيٍ َيخء ىَحكِ ٍ ٔ ُ حإلَ َ
ظ َِ ِ ع ،كَ ْهیُ ُ
َكخكِ ٌ
ا ُهیخ ثي أثٔال ّ
ٖلذ
ٜهض ػولی» حٓض .حٔ حُ هخَيحٌ رٍِگ حُ ؿُـخنیطَیٍ چَِْٓخ «ح ُيیش رٍ أرٗحن ّ
رَهخٓظّ رٕى .پيٍٕ ػزيهللا حرٍ ٍریؼّ حُ طیَِی هٔی ،حُ هزیهّی رٍِگ ػویق ٔ
يخىٍٕ ٍهیّ ىهظَ ػزيحنًْ٘ حرٍ ػزييُخف رٕى ٔ ىٍ ١خیق رّىَیخ آيي .طوَیزخ ً طًخو
حػ٠خی هخَٕحىِی حٔ حػى حُ پيٍ ،يخىٍ ،هٕحَْ ٔرَحىٍحَٖ حٓظؼيحى ٗؼَی ىحٗظُي ٔ
ٜهض پیَٔ ىیٍ كُیق رٕى ٔ ىٍ ُيَِی ٗؼَحء كُیق ٗؼَ يیگلظُي .ح ُيیش رٍ أرٗحن ّ
ؿخی يیگیَى .حٔ ٗخػَ يوَ٠و رٕى (يوَ٠و رّکٔی گلظّ يیٕٗى کّ ْى ىٍٔحٌ
ؿخْهی ٔ ْى حٓالو ٍح ىٍک کَىِ رخٗي ،حػى حُ حیٍکّ حٓالو ٍح پٌیَكظّ رخٗي ،یخ
هیَ« ).ح ُيیش» رخ پیخيزَ حٓالو يالهخص ىحٗض ٔ آیخص هَآٌ ٍح حُ ُرخٌ كَ٠ص ُٗیي،
ٕٓ۴ كکًض یگخَّ
ح ّيخ حُ پٌیَٕ حٓالو حرخ ٍُٔیي .ىٍ ٓخل ۶ٕ۶طَٓخیی ىٍ ١خیق ىٍگٌٗض .رٍّٔحیظی
ک٘ظّ ٗي .حُ حٔ ىیٕحٌ ٗؼَی رّؿخيخَيِ کّ طًخيی حٗؼخٍٕ يلٕٓيخ ً ٔ يُطٕهخ ً رٔیخٍ
َِىیک رّهَآٌ حٓض ،طخ ُُْٕ حیٍ يؼًخ پخ رَؿخ حٓض کّ حيیّ حُ هَآٌ حنٓخو گَكظّ یخ
هَآٌ حُ حيیّ حهظزخّ کَىِ حٓض؟ ىیٕحٌ ٗؼَی حيیّ ىٍ ّٓ روٖ طُظیى ٗيِ حٓض:
یک ،حٗؼخٍ هطؼی ٔی ،ىٔ ىیگَ حٗؼخٍ ئُٕد رّٔی ٔ ،حٗؼخٍ يلظًم حُ ٔی.
حیٍ حٗؼخٍ ىٍ ػُخی كیهللا ٔ ىػٕص رّهيحُٗخٓی ،حٔٛخف ٔ حٗظـخالص يالیک ،ػخنى
آهَص ،ػٕحد ٔ ػوخد ،رٓ٘ض ٔ ىُٔم ،حهزخٍ گٌٗظّگخٌ ٔ حَزیخء ٓهق حٓض .ىیٕحٌ
حٔ کّ ٗزیّ ٰانٓیَخيّی هٕحؿّ ػزيهللا حَٜخٍی يیيخَي ،حیٍ حریخص ٍح ىٍ هٕى ىحٍى:
حنلٌٍ
ُ ٔ یٕو حنظـخرٍ حً الیُلغ ٔ یٕو يٕػيْى حٌ یلَ٘ٔح ُيَح ً
طُظَ٘
ُ ٍِؿْ م حنـَحى ُكظّْ حنَیق ئظٕٓویٍ يـــغ حنـيحػٗ کؤًَّٕٓ
ٔحنِر َُُ ٔأَُـْ ِِل حنؼَٕ ٔحنًیِحٌ ُّ ٔ أُر َُِْٔح رٜـــؼی ٍي ئـــظ ٍٕ ُؿ َُ ٍُ
يُٓىٔ ،كٗ يؼم ًحک حنیٕو ُي ْؼظزَ َُ ّٜأكيٌ ٔكٕٓزٕح رخنٌٖ نـــى یُلْ ِ
ٔوَ َُ ْٕ ٜح ،يؤٔحْى حن َ ػ َ ٔآهٌَٔ َ ٍح ٝرًزـــؼؼّ ٍ كًًُٕٓ كَـــ َِ ُف
أنى یکٍ ؿخءکى يٍ ٍرـــکى ٌَُُ ٍُ؟ یوٕل ُه ِّحَٓخ :يــخ کخٌ ػُي کًٕ؟
حنؼیٖ ٔحنؼُ ًُ َُِ ٔؿََخ ُ ٕ١ل ٌْح َ هخنٕح :رهٗ ،كؤ١ؼــُخ ٓـخىس ً َر ِطَٔح
ٔؼُ َُ اال حنٔالٓم ٔحْلؿــالل ٔحن ُّ هخنٕح حيکؼٕح كٗػٌحدهللا يخ نکًٕ
ْٛل الووبم ّاى ٙغّْا ّاى ٕجوّا كٌحک يلـزٔٓى ال یزـَكــٌٕ رّ
َُ ٠ رـُـــ ٍش كلّــٓخ حنـــ َُّ ّيخٌ ٔحن ُو َ ٔآهٌَٔػهٗحْلػـَحف هيً١ؼٕح
ٓــک ََُ ٛلَحء الػَهذٌ كیـــٓخ ٔال َ ؤّ نــــٌسٍ أَُُقٍ یُ ْٔوَ ٌْٕ كیـــٓخ رکـــ ٍ
الي ْه ٌق ٔال کـــ ُ
يٍ ػـــٌد حنًـــٌحهش ِ ؿي ٌ
ِم ِيِحؿٓخ ٓهٔـــزی ُم يـــخإْخ َ
ٔال حنزٜیَ کؤػًٗ يخ نّ رَٜــ َ َُ ٔنیْ ًٔحنؼهى رخنظوٕٖ کـخْهـــٓخ
حنوزَ
ُ ػ ًِیضَ ،كوــي یـهٕ حنؼًٗ اًح َ حنُخّ ػًخ أَض ؿخْــهُّ َ كخ ْٓظ َْوزِ َِ
هي کخٌ ؿخءْــًٕ يــٍ هزهــٓى ٌَُُ ٍُ ض ظهَ ًَ ْ
ههض كیًٕٓ يـــٍأ ّي ٍش َ ْ کؤ َ ِیّ ٍْ
ط َُ ٜيَََکى ػـــٍ ًکــَِ حنزَــ َ ٔال ی ُ كٜيِّهـــٕح رهـــــوخء هللا ٍ ِرّکـــًٕ
ّهبل:
ٗ حػظًخنٗ كخٛـــــْهِقْ ػه َ ٍرٗ ،اَٗ ىػٕطک كٗ حنلــَ
ػخ ٓـــــٕحرؾ حْلًیخ ِل ىٍٔ ً اَُٗ ُحٍىُ حنليیي ػهٗ حنُـخّ
ؿیَ َلٔٗ اال رُٗآَْح ِل ال أٍٖ يٍ یُ ِؼیُُُِٗ كٗ كیخطٗ
ّهبل:
ٕٓ۲ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
كال ٗٗء أػهٗ يُک َؿيًّح ٔأ َ ْي َـي ُ نک حنلًي ٔحنُؼًخء ٔحن ًُ ْهک ٍرُخ
ّ
نؼِطــــّ ط َ ْؼُُٕ حنـزخِ ٔ طٔـــــي ُ ٌ
يٓیًٍ ک ػهٗ ػَٕ حنًٔخء يهی ٌ
ٔنیــــْ ر٘ٗء كــــٕهُـــخ یظؤٔى ُ ٘يَحى ٔأٍٟٓخ يهیک حنًٔخٔحص حن ِ ّ
ٜؼَيُ ٔاً ْٗ كٗ ؿـــٕ حنًٔخء ط َ َ طٔ ِزّلّ حنطیَ حنکٕحيٍ كٗ حنولخ
ُ
ٔٓزّلّ حْلٗـــــخٍ ٔحنٕكٖ أرَيُ ٔيٍهٕف ٍرٗ ٓزّق حنَػيُكًيِ
ْلٌ هخل ٍرٗ نهًالثکش :حٓـئح يٍ حنلوي َیــــَحٌ حنؼيحٔس ریُُخ
ػخ ٓـٕىح ٔکيّىٔح كو ََُّٔح نّ ً ٕ١ آلىو ن ًّــــــخ ک ًّــــم هللا ههــــوّ
كٕٔىٔح نطیٍ ػهٗ َخٍ حنًٔــٕو َ ٍ ٘ــــوخ: ػـــي ُُّٔ هللا نه ِکزَْ ٔحن َ
ٔهخل َ
كٌحک حنٌٖ كٗ ٓخنق حنيَْ یلويُ كؤ َ ْه ََ َؿّ حنؼٜیخٌ يٍهیَ يُِ ٍل
ّهبل:
َیَ ُي َؼزَي ٍُ ٝؿ َ ػال كی حْل َ َ َي ِهکخ ً َ َیٍ هَزهی ُئ ِهًخ ً هَي کخٌَ ًٔ حنوَََ ِ
ٓ ِیّ ِيَیى َخد ُيهکٍ ِيــــٍ َکــــ ٍ أَٓز َ د یَزظ َـی ـخٍ َ
٘خٍمَ َٔحن ًَ ِ رَهَ َؾ حن ًَ ِ
یؤَ ١كَ َي ِي ذ َٔ ِ یٍ ًی ُههُــ ٍػ ِكی َ ًَْ ِػُيَ َيآرِٓخ ـیذ حن٘ ِ كَ ََأٖ َي َ
َكــــظٗ طَوَُ ّٗ٠يـــه ُکٓخ رِخن ُٓي ُْ ِي ػ ًَظی هویْ کخََض َ ِيــــٍ هَز ِه ِّ رَ ُ
ّهبل:
ٔ هٕال ٍٛیخ ال یُی حنيَْ رخهیخ انـی هللا أْــــيی ييكظی ٔ ػُـخثیـخ
انــــّ ٔ ال ٍد یـکـٌٕ يـيحَـیـخ انی حنًهک حالػهیحنٌی نیْ كٕهّ
كـبَـک ال طولی يـــٍ هللا هخكیخ أال یـخ حیٓخ حالَـٔخٌ ایـخک ٔحنَىی
كـبٌ ٓزـیم حنَٗـــي أٛزق رخىیخ ٔ ایـخک ال طــؼـم يغ هللا ؿـیـَِ
ًَ ٛيُ ٍدُّ حنزَیَش كـــَىٌ ٔحكـــيٌ َ ٓزلخٌَ ًی حنؼَٕ ٓزلخَخ ً یؼخىنُّ
أَـــخ حنٌُیَ كال یـٍَکــى أكــــي نوــــي َٜلض ْلهٕحو ٔ ههض نـٓى
كبٌ ىػٕکــى كوـــٕنٕح ریُُخ كيى زيٌ انـٓخ ؿیــَ هـخنـوکـى ال طؼــــ ّ
ح ُيیّ حُ کٔخَٗ رٕى کّ طَکیذ «رًٔک حنهّٓى» ٍح يیَٕٗض .حیٍ ػزخٍص طخ آييٌ
ٜيم يیهٕحَي ٔ ؿزَثیم ٍح حٓالو ىٍ يیخٌ ػَد يؼًٕل رٕى .حٔ رٓ٘ض ٍح ىحٍحن ّ
حيیٍ ٔكی يیىحَي ٔ ،رّطٕٛیق ١زوخص يالثک يیپَىحُى ،ك٠خ ٔ َؼًضْخی رٓ٘ظی
ٍح حیٍگَّٕ ٔٛق يیکُي:
ٔ هًق كی يُـخرظّ ٛـَیـ ٌى هًـَ
ٌ كٌح ػٔم ٔ ًح نزٍ ٔ
هالل إٔٛنـّ ٍ١ذ هـًیـ ُى ٔ َوم ٓخه ٢حْلکظخف ػــي
ٔ يـخء رـخٍى ػــــٌد ٓهیـ ُى ٔ طــلــّخف ٔ ٍيـّخٌ ٔ يــُٕ
ٕٓٔ كکًض یگخَّ
حيیّّ ٍح ریٗزخْض رخ ٗؼَ ؿخْهی يیهٕحَُي ،آٌْخ يیگٕیُي حٗؼخٍ ؿخْهی ىٍ ؿخیظی
حُ حٓظلکخو ٔ ٓخهظخٍ هٕی حٓض ،ىٍكخنیکّ ىٍ حٗؼخٍ حيیّ آػخٍ ٟؼق کخيالً ْٕیيح
حٓض؛ رَّ٘خَّْخی ٟؼق رالؿی ىٍ ًٗخٍی حُ حٗؼخٍ حيیّ حٗخٍِ کَىِحَي.
حیٍ حكظًخل َیِ ٔؿٕى ىحٍى کّ حکؼَ حیٍ حٗؼخٍ ىٍ ىٍٔەی كـخؽ رٍ یٕٓق ػولی
طوَد رّحٔ ٟٔغ ٗيِ رخُٗيُ ،یَح كـخؽ حُ هزیهّی ػویق رٕى ٔ ىٍ ىٍٔەی ٔ رّهٜي ّ
حٔ ؿخػالٌ حهزخٍ ،هزَْخی ُیخىی رَحی حٍطوخء ٗؤٌ هٕی٘خٌ ػویلت كـخؽ يیٓخهظُي
طخ حُ حیٍ َ١ین رّحيیَ کٕكّ طويو ؿٕیُي)۲ٓ(.
ٜهض ىحٗظّ .حُ حٔ َوم ٗيِ حٓض كـخؽ رٍ یٕٓق ػالهّی ٔحكَ رّحيیش رٍ حریحن ّ
کًّْ« :ذ هٕو یؼَكٌٕ ٗؼَ أيیّ ٔ ،کٌنک حَيٍّ حنکالو»(ٔ = )۲آَخٌ کّ ٗؼَ حيیّ
ٍح يیُٗخهظُي ،ىٍگٌٗظّحَي ٔ ريیٍٓخٌٓ ،وٍ حٔ َیِ َخرٕى ٗيِ حٓض.
حیٍٓوٍ ريحٌ يؼُی حٓض کّ آٌ يويحٍ ٗؼَ ػخيیخَّ کّ طخ آٌ ٍُٔ رَّخو حيیّ ٓخهظّ
ٗيِ رٕى ،يٍٕى هزٕل كـخؽ َزٕىِ ٔ یخ حٛالً حٗؼخٍ كَحٔحَی ُُْٕ ؿؼم َ٘يِ رٕى.
حكٌِٔ رَ حیٍ ،ىٍ َؤظیٍ کظخدْخی طلٔیَی ٔؿَحیذحنوَآٌ ،رَحی طٕٟیق
يؼُخی ػزخٍصْخی هَآَی ،رّرَهی حُ حریخص ٔی حٓظ٘ٓخى ٗيِ حٓض .رخ يطخنؼّی
حهزخٍ گَٕخگَٕی کّ ىٍ رخٍەی حيیّّ َوم ٗيِ حٓض ،رَّظَ يیٍٓي کّ حیٍ ٍٔحیضْخ
ىٍ ُيخٌ كـخؽ رٍ یٕٓق ٔ طلض طؤػیَ ٔی ظٍٕٓ یخكظّ رخٗي ٔ گٕیی َخهالٌ حُ
هالل حهزخٍ ٔ ىحٓظخٌْخی يِرٍٕ يیهٕحٓظّحَي رّٔی هيحٓض هخ ٙروُ٘ي ٔ رَهی
َیِ ٓؼی کَىِحَي کّ ٗيص يوخنلض ٔی رخ حٓالو ٍح کىٍَگ ؿهِٕ ىُْي ،كظی يَگ
ٔی ٍح پیٖ حُ ظٍٕٓ حٓالو گٌحٍٕ کَىِحَي طخ ٗخیي ريیٍٔٓیهّ ٔی ٍح حُ طًٓض
ي٘خٍکض رخ يَ٘کیٍ رَ ٟي حٓالو رَْخَُي.
رَهی ىٍ يٍٕى حٗؼخٍ ئُٕد رّحيیّ هخثم رّطلکیک ٗيِحَي ،آٌ رو٘ی ٍح کّ
ىٍ آٌ آػخٍ حػظوخىحص كُلخء ٔ یٕٓى ٔ َٜخٍی پیيح حٓض ،حُ آٌ حيیّ ىحَٔظّحَي ٔ
روْٖخی کّ ىٍ آٌ آػخٍ طؼخنیى هَآَی ٍح يیطٕحٌ یخكض ـ ًْخٌ ٍٕ١کّ حُ حٓهٕد ٔ
يؼخَت آٌ پیيح حٓض ٔ رّىنیم ٟؼق ىٍ ٓخهظخٍ ٔ حٓظلخىِ حُ يؼخَی ٔ نـخص َخيُخٓزی
کّ آٗکخٍح رخ حٓظًيحى حُ هَآٌ ریخٌ ٗيِ حٓض ـ يُلٕل ٔ ٓخهظّگی يیىحَُي.
ْىچُیٍ حػَپٌیَی حُ حْم کظخد ىٍ ٗؼَ حيیّّ يُؼکْ حٓض .ىٍ ٗؼَ حٔ حنلخظی
رَگَكظّ حُ کظخدْخی پی٘یُیخٌ ٔ َخ آُٗخ رَحی يَىو ػَد كَحٔحٌ حٓض)۲ٕ(.
ىحٓظخٌْخی يَرٕ ١رّحيیّّ رّکظخدْخی طلٔیَی ٔ كيیؼی رٔیخٍی ٍحِ پیيح کَىِ
حٓض .رَهی گلظّحَي حيیش رٍ حریحنٜهض رَحی پیخيزَٗيٌ آيخىِگی يیگَكض ،آٌْخ
ٕٔ4 كکًض یگخَّ
يیگٕیُي حُ آٌؿخ کّ حيیش رَ کظذ پی٘یٍ حكخ ّ١ىحٗض ٔ ىٍ آٌ کظخدْخ پیٖریُی ٗيِ
رٕى کّ پیخيزَی حُ يیخٌ ػَد ظٍٕٓ هٕحْي کَى ،هٕى ٍح يٜيحم حیٍ پیٖریُی
يیپُيحٗض ٔ رَحی پیخيزَ ٗيٌ آيخىِگی يیگَكض .ح ّيخ ٔهظی کّ پیخيزَ حٓالو يزؼٕع
ٗي ،حيیّ ٓوض كٔخىص کَى ٔ حظٓخٍ ىحٗض کّ يٍ يیپُيحٗظى پیخيزَ رٕ٘و.
ػهَ ْی ِٓ ْى ََ َزؤ َ
هيحَٔي ىٍ پخٓن حٔ حیٍ آیّ حُ ٍِٕٓی حػَحف ٍح َخُل کَىَٔ « :حطْ ُم َ
ٔیٍَ )۲ٖ(»ٔ۰۳ :۰ ، خٌ كَکَخٌَ ِيٍَ ْحنـَخ ِ
ط ُ ٔهَ َن ِي ُْ َٓخ كَؤَطْزَؼَُّ حن َ
٘ ْی َ حنٌَِی آط َ ْیَُخُِ آیَخطَُِخ كَخَ َ
پْ حُ كٕص حيیّ ،هٕحَْٕ ئهًخٌ ٗي ٔ یکٗ حُ هٜخثي ٕ١الَٗ حٔ ٍح ىٍ
يلٍٕٓ َ٠ل حکَو هٕحَي .كَ٠ص كَيٕى« :آيٍ ٗؼَِ ٔ کلَ ههزّ» ٗؼَٕ حیًخٌ
ىحٗض ٔ ههزٖ کخكَ رٕى )۲4(.ػزيحنًهک حًٛؼی ،ىٍ حنًٜخىٍ ،حيیّّ ٍح ٗخػَ آهَص
َخيیيِ حٓض؛ چُخٌکّ ػُظَِ ٍح ٗخػَ ؿُگ ٔ ػًَ رٍ حریٍریؼّ ٍح ٗخػَ ػ٘ن.
ّبػواى ؽٌیق
پیٖطَ هٕحَيیى کّ كُلخء حَٔخٌْخی رخٕٓحى ٔ كَْیوظّ رٕىَي ،حْم يطخنؼّ ٔ
طلوین رٕىَي ٔ حىیخٌ ٍحیؾ ٍح رٍُّٔٗی يیُٗخهظُي .ىٍ طخٍین حىریخص ػَدَ ،خو چُي
طٍ حُ ٗخػَحٌ ٔ رٍِگخٌ آييِ کّ پیَٔ ىیٍ كُیق رٕىِحَي .رؼي حُ «حيیش رٍ
حریحنٜهض ػولٗ» يیطٕحٌ حُ «ُیي رٍ ػًَٔ رٍ َلیم» َخو رَى کّ ىحٓظخٌ يٕكي رٕىٌ
کَحص آييِحٔ ٔ گلض ٔگٕی ٔی رخ پیخيزَ حٓالو ىٍ کظخدْخی كيیؼی ئهًخَخٌ رّ ّ
حٓض .ىیگَی ٍٔهش رٍ َٕكم (پَٔ ػًٕی هيیـّی کزَی) حٓض کّ حكخّ١ی ٔٓیغ
رَ يظٌٕ حىیخٌ هزهی ىحٗض ،حٗؼخٍ ئُٕد رٍّٔهش رٍ َٕكم َیِ ىٍ حیٍ رخد ىٍهٍٕ
طٕؿّ حٓضٔ .ی ىٍ یکی حُ حیٍ حٗؼخٍ ،هيحی ٛخكذ ػَٕ ٍح رّٛلخص یگخَّگی ٔ
ٔكيحَیض يیٓظخیي ٔ ىٍ ٗؼَی ىیگَ هٕى ٍح ٌَیَ هٕو يؼَكی يیکُي ٔ حی٘خٌ ٍح حُ
پَٓظٖ ؿیَ حُ هيحَٔي رَ كٌٍ يیىحٍىٍٔ .هّ رؼيح ً رّحٓالو حیًخٌ آٍٔى.
چُخٌکّ ىیيیى ىٍ حٗؼخٍ كُلخء ػالِٔ رَ ٔٛق هيحَٔي ،رّیگخَّگی حٔ طؤکیي ٗيِ
حٓض .ىٍ حیٍ حٗؼخٍٕٗ ،حْيی ٍح حُ ٔٛق هيحَٔي رّٛلخص :حنٕحكي ،حالكي ،حنلَى،
ی ،حنًظؼخنی ،حنًلظـذ، حالٔل ،حالهَ ،حنزخهی ،حنؼِیِ ،حنؼظیى ،حنکزیَ ،حنؼه ّ
حنًٜيّ ،
حنًخؿي ،حنًـیي ،حنوخىٍ ،حنوٕی ،حنو ّٓخٍ ،حنًوظيًٍ ،یحنـاللً ،یحنؼِس ٔ ؿیَِ ىٍ كي
كَحٔحٌ آييِ حٓض .يخَُي حیٍکّ ػزي حنطخروش رٍ ػؼهذ حُ ٗؼَحی كُلی يیگٕیي:
طزيأ ههن حنُخّ كی حکظى حنؼيو ٔ حَض حنويیى حالٔل حنًخؿي حنٌی
حنی ظهًش كی ٛهذ آىو كی ظهى)۲۳(. ٔ حَض حنٌی حكههظُی ؿیذ ظهًش
ٕٔ۳ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ّبػواى ٕؼلْک
كکخیض ٛؼهٕکیخٌ یک ىحٓظخٌ طَحژىیک ٔ كٌِحَگیِ حٓضٛ ،ؼهٕک حُ َظَ
نـٕی رّيؼُخی كویَ ٔ َخىحٍ حٓض ،ىٍ ػ َٜؿخْهی رّٗخػَحَی ح١الم يیٗي کّ
رَّْىنیهی حُ كهوّی هزیهّ ریٌَٔ يیحكظخىَي ،یخ ریٌَٔ پَطخد يیٗيَي َٓ ،رّریخرخٌ
يیگٌحٗظُي؛ آٔحٍِ ٔ ىٍ رّىٍ يیٗيَي ٔ حؿهذ ىٍ طُٓخیی ىٍ يیخٌ كیٕحَخص ٛلَح
َُيگی يیکَىَي .حٗؼخٍ ٛؼهٕکیخٌ نزَیِ حُ ه٘ى ٔ ٍٕٕٗ ٔ ١ـیخٌ ػهیّ طٕحَگَحٌ
ٔ رویالٌ حٓض .نٌح رَهی ٛؼهٕکیخٌ ٍح رخ ػیخٍحٌ يوخیّٔ کَىِحَي ،یخ ٍحریٍْٕى کّ
ٍحِْخی کخٍٔحٌْخ ٍح يیرٔظُي ،حُ ػَٔطًُيحٌ يیگَكظُي ٔ رَّخىحٍحٌ يیرو٘یيَي .ح ّيخ
ٛؼهٕکخٌ يخل رٍِگيَىحٌ ٓوخٔطًُي ٍح ًَیرَىَي.
ٛؼهٕکیخٌ ٍح يیطٕحٌ رّچٓخٍ ىٓظّی رٍِگ طؤیى کَىَ :ؤض ٍحَيِ ٗيِگخٌ
حُ هزخیم کّ رّػهض حٍطکخد ؿَو ٔ ؿُخیخص حُ هزیهّ َ١ى ٗيِ رٕىَي ،يخَُي كخؿِ
حُىی ،هیْ رٍ كيحىیّ ٔ أرًٕ١لخٌ هیُی ...ىٔو کُیِ كز٘ی ُحىِگخٌ کّ يطَٔى پيٍ
رٕىَي ٔ رَُّگ ٓیخْی ٔ رَىِگی يخىٍ ،پيٍ رّكََُيی هزٕل ٗخٌ َکَىِ رٕى ،يؼم
ٓهیک رٍ ٓهکش ،طؤرَٗ ٢ح ً ٔ ُٗلَی ...حیُخٌ کّ ٓیّچَىِگی ٍح حُ يخىٍ رّحٍع رَىِ
رٕىَي ،رّحؿَرشحنؼَد (= کالؽْخی ػَد) نوذ یخكظّ رٕىَي)۲۶(.
ؿَحد حٓض ٔ رّيؼُی کالؽْخ؛ ػَد (حؿَرش) یخ ( ِؿَرخٌ) حیٍ ىٔ کهًّ ؿًغ ُ
رّههٕ ٙهٌٕ هیهی حًْیض يیىحىَي ٔ کٔخَی ٍح کّ حُ يخىٍ ٓیخِپٕٓض رّىَیخ آييِ
رٕىَي (ْـیٍ = ىٔ ٍگّ) هٕحَيِ ٔ طلویَ يیًَٕىَي .پٌیَكظٍ یک ْـیٍ هیهی ىٕٗحٍ
رٕى ٔ کى پیٖ يیآيي کّ کٔی يخَُي ػُظَس رٍ ٗيّحى ػزٔی (ٗخػَ يؼهّوّ َٓح) پْ حُ
ػزٍٕ حُ يَحكم ىٕٗحٍ يخَُي ًََُْخیی ىٍ ؿُگ ٔ ٗؼَ رًٍّٓیض پٌیَكظّ ٕٗى.
ىٓظّی ٕٓو حُ ٛؼهٕکیخٌ آٌْخ رٕىَي کّ َّيطَٔى هزیهّ رٕىَيَُّ ،حىِی کُیِ
كز٘ی ٔ ٍَّحَيِی پيٍ ،رهکّ ىُىحٌ كَكّحی رٕىَي يؼم ػَٔس رٍحنٍٕى ػزٔی .چٓخٍو
يؼظَٟخٌ رّٟٔغ يٕؿٕىٟٔ .ؼیض حیٍ ٗخػَحٌ رّيَحطذ ٔهیىطَ حُ َُيگی کهزیٌٕ
یَٕخٌ ٔ یخ ىٍحٔیٖ ٔ ٕٛكیخٌ ىٍِٔگَى رٕىِ حٓض ،چٌٕ آد ٔ ْٕحی یَٕخٌ يؼظيل
حٓض ٔ ىٍ یَٕخٌ گیخْخٌ ٔ ٓزِیـخص هٍٕىَی ٔ يیِْٕخی َٓىٍهظی كَحٔحٌ حٓض
کّ يیطٕحٌ رخ آٌْخ ٓي ٍين کَى ،ح ّيخ ىٍ ػَرٔظخٌ حُ حیٍ َؼًضْخ هزَی َزٕى.
ًْٕحٍِ گلظّحیى کّ َٗحیٓ ٢وض َُيگی ،حَٔخٌْخی يوخٔو ٔ ٓوضکٕٕ رخٍ
يیآٍٔى .نٌح َخُپٍَٔىِگخٌ یَٕخَی رّنلخظ ٓوضکٕٗی ٔ حٓظوخيض رخ ٛؼهٕکیخٌ
ػَد هخرم هیخّ َیٔظُيٛ .ؼهٕکیخٌ رّىنیَی ٔ پخیيحٍی ٔ ٓوضؿخَی ٔ چخالکی ٔ
ٕٔ۰ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ىَٔيِگی حكٔخَّ رٕىَي ،رٍّٕ١ی کّ ٛؼهٕک ٍح «ػيحء» یؼُی رخىپخی يیگلظُي ٔ ،ىٍ
ىَٔيِگی َٟدحنًؼمحَي ،چُخٌکّ گلظّ يیٕٗى :حػيی يٍ حنٔهیک؛ حػيی يٍ
حنُ٘لَی ...هّْٜخی رٔیخٍ ىٍ حیٍ رخد حُ حی٘خٌ يُوٕل حٓض:
«گٕیُي ریٍ ؿخٍَٕحٌ ىٔ پخ ٔ ىٔ چ٘ى ،ىَٔيِطَ حُ «طؤرَٗ ٢ح ً» یخكض ًَیٗي.
ٔهظی گَُّٓ يیٗي ٔ چیِی رّىٓض َيحٗض ،گهّی إْٓ ٍح ىٍ َظَ يیگَكض ٔ
كَرّطَیٍ ٍح َ٘خٌ يیکَى َٓ ،رّىَزخنٖ يیگٌحٗض ٔ آٌ هيٍ يیىٔیي طخ يیگَكض ٔ
َٓ يیرَیي ٔ کزخد يیکَى ٔ يیهٍٕى)۲۰(».
َٗح ً» ػخرض رٍ ؿخرَرٍ ٓلیخٌ ،حُ هزیهّی كٓى رٕى .يخىٍٕ َخو حٛهی «طؤرّّ ٢
کُیِ كز٘ت ٓیخْی رٕى ٔ طؤرَٗ ٢ح ً ٓیّچَىِگی ٍح حُ يخىٍ رّحٍع رَىِ رٕى .رؼ٠ی
َیِ گلظّحَي يخىٍٕ «حيیًش» َخو ىحٗظّ ٔ آُحىَُی رٕىِ حُ هزیهّی كٓى.
َٗح ً» کّ ريحٌ نوذ یخكظّ ،حهظالفهييخء ،ىٍ يُخٓزض ٔ يؼُی کهًّی «طؤرّّ ٢
ىحٍَي .رَهی گٕیُي چٌٕ ًٗ٘یَی ُیَ رـم گٌحٗض ٔ حُ هخَّ رّىٍ ٍكض؛ ٔهظی حُ
َٗی ُیََٗح ً ٔ ي٠ی نٕؿّٓ» = «يخیّی ّ يخىٍٕ پَٓیيَي کـخ حٓض؟ گلض« :طؤرّّ ٢
رـم ُى ٔ َٓ هٕى گَكض ٔ رَكض ».رؼ٠ی گٕیُي :يخىٍٕ ٍُٔی ىیي حكؼت ىٍ
کیّٔی کَىِ ٔ ُیَ رـم گَكظّ؛ ٗخیي ْى هزیهّحٕ رْ کّ حُ حٔ طزٓکخٍی ىیيَي،
َٗی َٓلظّ ىحٍى ٔ رالی حُ آٓظیُٖ َٓرَ يیآٍٔى. ريیٍنوزٖ َخيیيَي ،یؼُی ًْیّ٘ ّ
ظخَْح ً هَىٓخل رٕى کّ پيٍٕ يَى ٔ يخىٍٕ رًَّْٔی أرٕکزیَ ٌْنی کّ
ىُىی هٓخٍ رٕى ىٍآيي .أرٕکزیَ َخپَٔیٖ ٍح ْى يؼم هٕى رخٍآٍٔىٗ .خیي ْى
ٓیّچَىِگی ٔ کُیُِحىِگی ٔ َٓکٕكظی کّ هزیهّ حُ حیٍ رخرض رّپَٔک يیُىَي ،ىٍ
ٛؼهٕک ٗيَٖ حػَ ىحٗضٔ .ی رخ ُٗلَی ىٍ ریٖطَ ٍَِْیْخ ًَْحِ رٕىٍ ،كین
ىیگَی ْى ىحٗض رَّخو ػًَٔرٍ رَحم .يخؿَحْخی گَٕخگٌٕ رَحی حٔ َوم يیکُُي کّ
ریٖطَ ٍَگ ٔ حَگ هّْٜخی ػخيیخَّ ىحٍى ًْٔیٍُ ،يیُّی ٗيِ حٓض طخ ىٓضکخٍی
ٔ ؿؼم ىٍ ٗؼَ ئُٕد رّحٔ ٓٓى ٔٓیؼی ىحٗظّ رخٗي.
حُ ؿًهّ هٜیيِی يٍٕ٘ٓ اليیّ رخ يطهغ «حٌ رخن٘ؼذ حنٌی ىٌٔ ٓهغ» کّ ىٍ
كًخّٓی أرٕطًخو كزیذ رٍ حّٔ رّحٔ َٔزض ىحىِ ٗيِٗ ،خیي حُ ًْیٍ هزیم رخٗي.
حٗؼخٍی کّ ىٍآٌ حُ رَهٍٕى رخ ؿٍ ٔ ؿٕل كکخیض يیکُي .ىٍ َٓآؿخُ "يل٠هیخص"
َٗح ً» آييِ حٓض کّ رخ ٔٛق هٕحد ٔ ٍإیخ َٗٔع يیٕٗى، هٜیيِی رهُيی حُ «طؤرّّ ٢
َٗح ً رخ ُٗلَی ٔ
رالكخٛهّ رّطٕٛیق یکی حُ يخؿَحْخی َخکخيٖ يیپَىحُى :طؤرّّ ٢
ػًَٔرٍ رَحم ٗذُْگخو رّػ٘یَِی رـیهش ىٍ ١خثق يیَُُي ،ح ّيخ آٌْخ رَ َٓ آری
ٕٔ۴ كکًض یگخَّ
رَحی ىُىحٌ کًیٍ گٌحٗظّحَي کّ ىٓظگیَٗخٌ کُُيٍ ّٓ .كین كیهّی يخَْحَّ ُىِ
رّكخنض ىٔ يیگَیَِي ٔ َـخص يییخرُي ،ىٍ ٔٛق ىَٔيِگی هٕى گٕیي:
رخنؼیکظیٍ نيی يؼيی حرٍرَحم نیهش ٛخكٕح ٔأؿَٔح ری َٓحػٓى
أٔ أو ه٘ق رٌی ٗغ ٔ ١زخم کؤًَخ كؼلؼٕح كٜـــخ هٕحىيـــــّ
ًٔح ؿُـــخف رـــُذ حنَیي هلخم ال ٗیء أٓــَع يُی نیْ ًح ػٌٍ
رٕحنّ يٍ هزی ٞحن٘ي ؿیيحم()۲۴ كظی َـٕص ٔ نًــخ یُِػٕح ٓهزی
= آٌ ٗذ ىٍ «ػیکظخٌ» كَیخى رَىحٗظُي ٔ طیِ پخیخٌٗخٌ ٍح رّطؼویذ يٍ ٔ
حرٍرَحم کّ يیىٔیي ،رَحَگیوظُي .چٌٕ ٗظَيَؿی پَآٗلظّ ٔ رخل رّپٓهٕ چٔزیيِ ،یخ
إْٓیی ىٍ يَؿِحٍ ،رّكَکض ىٍآييَي؛ ح ّيخ َّحٓذ کخکم رَ َٓ ٔ َّيَؽ کّ حُ ٓظیؾ
کِٕ َٓحُیَ ٕٗى ،ىٍ َٓػض رّيٍ ًَیٍٓیي .طخ َـخص یخكظى ٔ َظٕحَٔظُي ؿُیًض يَح
رگیََي .ح ّيخ حُ آٌ ٗظخد ٔ گخوْخی كَحم رَىحٗظٍ ،چَٕخٌ ىیٕحَّی رٕىو...
رّىَزخل آٌ كخىػّ ،ىیگَ یخٍ ٛؼهٕک ٔ ًْطَحُ هٕیٖ ٍح حیٍگَّٕ يیٓظخیي:
ػهی رٜیَرکٔذ حنلًي ٓزخم ٰنکًُخ ػٕنی حٌ کُــض ًح ػٕل
يَؿغ حنٕٜص ْيح ریٍ أٍكخم ٓزخم ؿخیخص يـي كی ػ٘یَطّ
ييالؽ أىْى ٔحْی حنًخء ؿٔخم ػخٍی حنظُخریذ يًظي َٕحَِٗ
هٕحل يلکًش ؿــــــٕحد آكــخم كًــــخل أنٕیش ٗــــــٓخى أَيیش
حًح حٓظـؼض ر٠خكی حنَأّ َؼخم كٌحک ًْی ؿِٔی أٓظـیغرّ
= حگَ یخٍی ٔ پ٘ضگَيی ؿٕیى ،رخٍی حُ ٛخكذ رٜیَطی پیٖگخو ٔ ٓظٕىِ
َخو ،يیخٌ ػ٘یَِ رَّٓكَحُی پی٘ظخَُٓ ٔ ،یذ آيَحَّحٕ ریٍ ٍكوخ ُ١یٍحَيحُ ،رخٍیک
ٓخم ٔ ک٘یيِ پیٗ ،ذپیًخیی ىٍ طُيی رخٍحٌ؛ پَچًيحٍ ؿُگ ٔ حَـًٍ آٍحی ٛهق،
ٓوٍٓخُ ،كکًضپَىحُ ،ىَیخگَى ،آكخمٍَٕى؛ ٔ حکٌُٕ کّ آُْگ کخٍُحٍ ىحٍو چُیٍ
َٗح ً ػالِٔ رَ ٛلخص کٔی ىحىٍٓی ٍح ٗخیٔظّ حٓض ،رهُي كَیخى ژٔنیيِ يٕی ...طؤرّّ ٢
یخى ٗيِ ،رٌل ٔ روٖ٘ ٍح كَحيٕٕ َکَىِ ٔ ؿِء هٜخیم ٛؼهٕکخٌ يیآٍٔى ٔ آٌ
ٍح رٍّٕٛص يلخٍِٔ ریٍ هٕى ٔ ََُٖٓ کُُيِی يطَف يیکُي:
كــــــَم رخنهٕو ؿهيی أی طلَحم رم يٍ نؼٌحنش هــــــٌحنش أٗذ
يٍ ػٕد ٛيم ٔيٍ رِ ٔ أػالم روٕل أْهکض يخال نٕ هُؼض رّ
ٔ ْــــم يظــــــخع ٔ حٌ أرویظّ رخم ػخًنظی حٌ رؼ ٞحنهٕو يؼُلش
= ىحى حُ حیٍ ياليضگٕی حیَحىگیَ ٔ طلویَکُُيِ ،کّ رخ َََُٖٓٓ ،حپخیى ٍح
رّآطٖ ک٘یي .يیگٕیي :يخنی [ُْگلض] رّرخى ىحىی .چّ يیٗي حگَ آًٌّْ پخٍچّ ٔ
ٕٔ۲ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ٓالف ٔ َلخیْ ٍح َگّ يیىحٗظی؟ ح ّيخ حیٍ َٜیلض َیٔضَٓ ،کٕكض حٓض ،آیخ حگَ
يخل ٍح َگّ يیىحٗظى ،رخهی يخَيَی رٕى؟
َٗح ً» ْىچُخٌ رّكخىػّؿٕییْخی هٕى حىحيّ يیىحى طخ ىٍ ٓخل ( ۶ٓ۰و) «طؤرّّ ٢
َٗح ً» چخپ َ٘يِ ،ح ّيخ
ىٍ یٍٕٗی رَ َُٓيیٍ ٌْیم رّهظم ٍٓیي )۲۲(.ىیٕحٌ «طؤرّّ ٢
حٗؼخٍ كَحٔحَی حُ حٔ ىٍ کظذ حىری پَحکُيِ حٓض .ؿاللحنيّیٍ ٓیٕ١ی ىٍ َٗف حنلیّی
َٗح ً» ٗخْي يؼخل آٍٔىِ حٓض.
حرٍيخنک حُ حٗؼخٍ «طؤرّّ ٢
«ٌّلوی» یکی ىیگَ حُ ٗخػَحٌ ٛؼهٕک حٓضَ .خو حٛهی حٔ «ًْٗ رٍ
حالُىی حٓض .حٔ حُ هزیهّی حّٔ رٍ كـَ (حُ ؿًهّ ػ٘خیَ هزیهّی یًُی ُ
حُى) يخنک» ُ
حٓض ٔ َٔذ هلطخَی ىحٍى .کهًّی «ُٗلَی» رّيؼُخی «ٓظزَنذ» يیرخٗي حٔ
ٓیّچَىِگی ،ریُی پٍٓ ٔ نذْخی ٓظزَ ٍح حُ يخىٍ كز٘ی هٕى رّحٍع رَىِ رٕى ،حُ
حیٍ ؿٓض حٔ َیِ ىٍ ُيَِی حؿَرش حنؼَد (کالؽْخی ػَد) رًّٗخٍ حٓض.
حُى ،رهکّ ىٍ هزیهّی كٓى رٍِگ ٗي .ىٍ ٓزذ ْـَص ُٗلَی َّىٍ يیخٌ هزیهّی ُ
حٔ رخ يخىٍ ٔ رَحىٍٕ رَُّٓيیٍ كٓى ٍٔحیخص يوظهق حٓضٗ ،خیي ٛلیقطَیٍ ٍٔحیض
حُى ک٘ظّ ٗي ٔ يخىٍٕ رّهزیهّی رُیكٓى کٕچیي. آٌ رخٗي کّ پيٍٕ رّىٓض هزیهّی ُ
حُىی رُیٓاليخٌ رٕىِ کّ نٌح حُ حْيحف حٔ یٍْٕٕخی پیٕٓظّ رّهزیهّی ُ
رّطَٜیق ُٗلَی ىٍ حٗؼخٍٕ ،حیٍ كًالص ،ؿُزّی حَظوخوؿٕیخَّ ىحٗظّ حٓضُٗ .لَی
َٗح ً ىٍ كٍ ٛؼهٕکی ٔ ٍحَِْی رٕىًْ .یّ٘ ًَْحِ ٔی رٍَِّْی ٗخگَى ٔكخىحٍ طؤرّّ ٢
حُى ٍح يٍٕى طخٍحؽ ٔ آُحٍ هَحٍ يیٍكض طخ ٛؼهٕکی هٓخٍ ٗي ،آٌگخِ پیٕٓظّ هزیهّی ُ
يیىحى طخ آٌؿخ کّ َٕٗظّحَي َٕى ٔ َُّ طٍ حُ آَخٌ ٍح رّحَظوخو هٌٕ پيٍ ک٘ض ،طخ
رخالهَِ کًیُی رَ ٔی َٓخىَي ٔ پْ حُ ىٓظگیَی رّكـیغطَیٍ ٟٔغ ،يؼهّ ٔ هطؼّ
هطؼّحٕ کَىَي ٔ گٕٗظٖ ٍح رّىٍَيِگخٌ ىحىَي .گٕیُي يَىی رخ پخ رّؿًـًّی ُٗلَی
ُى ،ؿًـًّ رّ پخی آٌ يَى گَكض ٔ پخیٖ ههى ٗي ٔ حكظخى ٔ يَى! ٔ ريیٍگَّٕ هَرخَیخٌ
حُىی ُٗلَی رّٛي َلَ ٍٓیي! ََٓن حكٔخَّ ىٍ حیٍ ه٠یّ ْٕیيح حٓض ٔ حكٔخَّرخكی ُ
ىٍ حهزخٍ ُٗلَی َیِ چٌٕ ٍكیوٖ «طؤرَٗ ٢ح ً» َوٖ هٕى ٍح حیلخء کَىِ حٓض)ٔٓٓ(.
رَّْكخل حیٍ ََٕٓٗظی رٕى کّ ُٗلَی رَحی هٕى حَظوخد ٔ پیٖریُی کَىِ رٕى:
ٔ أٍهُْ ٢هٕل ٔ ػَكخء ؿیؤل ٔنی ىَٔکى أْهٌٕ ٓـــیي ػًهْ
رًخؿَ يوٌل
ّ نيیٓى ٔال حنـخَی ٔ َّ ًحثغ
ْى حالْم الئظٕىع ٔحن ّ
ٕٕٓ كکًض یگخَّ
ٍح رّ ػُٕحٌ َ١ین ًْیخٍی ٔ طؼخٌٔ حؿظًخػی ریٍ هٕى ٔ كوَحی هزیهّحٕ حَظوخد
کَىِ رٕى ،حُ حیٍٍٔ «ػَٔسحنٜؼخنیک» نوزٖ ىحىَي.
َْ ُيخٌ ٛؼهٕکخٌ ىچخٍ ٗکٔض ٔ َخکخيی يیٗيَي ٔ ىٍ طُگُخ هَحٍ
يیگَكظُيَِ ،ى حٔ گَى يیآييَي ٔ حٔ پٌیَحیی يیکَى ٔ َیخُْخی ٗخٌ ٍح رَيیآٍٔى.
أرٕحنلَؽ ىٍ حْلؿخَی آٍٔىِ حٓض کّ ٔهظی هزیهّی ػزْ ىچخٍ هلطی يیٗيَي،
گَُّٓگخٌ ٔ ریُٕحیخٌٗخٌ رَ ىٍ هخَّی ػَٔس گَى آييِ يیَ٘ٔظُي ٔ رّيلٞ
ي٘خْيِی حٔ كَیخى يیُىَي« :یخ حرخ حنٜؼخنیک حؿؼُخ»!
ػَٔس رٍّهض يیآيي ٔ ریٌَٔ يیٗي ٔ آَخٌ ٍح حٓزخد يؼی٘ض يیىحى)ٕٔٓ(.
ػَٔس ٍح ىیٕحَی حٓض رٍّٔحیض حرٍٓکیض کّ چُيیٍ رخٍ ىٍ گٕطیُگٍ آنًخٌ ٔ
حنـِحیَ ٔ هخَِْ ٔ ریَٔص رّچخپ ٍٓیيِ حٓض .ىٍ حٗؼخٍ ٔی يلخْیى رهُيی کّ یخى
کَىیى طکَحٍ يیٕٗى ،ي٠خيیُی کّ يؼخَٛحٌ ٔ َٔمْخی رؼي حُ حٔ ٍح رّحػـخد
ٗيیي ٔحىحٗظّ حٓض .حهالم ٔ ٛلخص حٔ يٍٕى پیَٔی هزیهّحٕ هَحٍ گَكض .يؼخٔیش رٍ
حریٓلیخٌ يیگلض حگَ حُ طزخٍ ػَٔس پَٔی رخهی يخَيِ رٕى ىنى يیهٕحٓض کّ ىهظَ
رّحٔ يیىحىو )ٖٔٓ(.ػزيحنًهک رٍئَحٌ گٕیيَْ :کْ كخطى ٍح ٓویطَیٍ يَى رً٘خٍى
رّ ػَٔس ظهى کَىِ حٓضَ ٔ ،یِ گٕیي :حگَ پيٍو ئَحٌ َزٕى ،هٕٕ ىحٗظى پَٔ ػَٔس
رٍحنٍٕى رخٗى ًْٕ )ٔٓ4(.کّ َٓٔىِ حٓض:
ٔ أَــــــض حيــــَإ حَخثک ٔحكــــــي حَی حيــــَإ ػخكی حَخثی َٗکش
رـًٔی ٗلٕد حنلنٔ ،حنلن ؿخْي أطِٓأ يُی أٌ ًُٓض ٔ أٌ طَی
ٔ أكٔـــٕ هَحف حنًخء ٔ ،حنًخء رخٍى ٔى ؿًٔی كی ؿٔـــٕو کؼیَس أه ّ
= يٍ يَىی ْٔظى کّ ىیگَحٌ ٍح ىٍ کخّٓی ١ؼخيى َٗیک يیکُى؛ ٔنی طٕ
ؿٌحی هٕى ٍح رّطُٓخیی يیهٍٕی .آیخ طٕیی کّ كَرٓی ،يَح کّ الؿَو ئوَِ
يیکُی؟! الؿَی ٔ َِحٍی ؿٔى يٍ رّهخ َ١كنؿٕیی يٍ حٓض .يٍ ؿٔى هٕى ٍح
ىٍ ريٌْخی ُیخىی طؤیى يیکُى ٔ ىٍكخنیکّ آد َٓى ٔ گٕحٍح حٓض ،طُٓخ رَّٕٗیيٌ
ؿَػّی رُٔيِ يیکُى )ٔٓ۳(.ىٍ حٗؼخٍ ٛؼخنیک حُ حٍُْٕخی ٔحالی حَٔخَی يخَُي
آُحىِگی ،ؿٕحٌيَىی ٔ ٛزَ ٔ پخیيحٍی ىٍ يوخرم ٓوظیْخ ٓوٍ يیٍٔى .پخٓيحٍی
ػِص َلْ حُ ٔیژِگیْخی رخٍُ ٗخػَحٌ ٛؼهٕک حٓض. حُ کَحيض حَٔخَی ٔ ّ
ػِص َلْ يیگٕیي: «ُٗلَی» ىٍرخٍِی گَُّٓگی ٔ كلع ّ
يظطٕل
ّ ی يٍ ّ
حنطٕل حيَإ ػه ّ ٔحٓظق طَد حالٍ ٝکی الیَی نّ
ّ
ٖٕٕ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
هًخٍ حٍُٕ َيحٍى ٔ آٌ ٍح رّگّٕٗی پَطخد يیکُُي ـ يیىحَُي .حیٍ ٛؼهٕک حگَ
روٕحْي يَگ ٍح يالهخص کُيَ ،یکٕ ٔ پُٔيیيِ رّحٓظوزخل يَگ يیٍٔى ٔ حگَ ٍُٔی
حُ يخل ٔ ػَٔص ریَیخُ ٕٗىٗ ،خیٔظّگی ىحٗظٍ ػَٔص ٍح ىحٍى)ٔٓ۰(.
كَحٔحٌ رَحی حػزخص َظَ هٕى ىٍ ػهٕو َلٕ ٔ یخ َٕع هخٛی حُ طلٔیَ هَآٌ حُ ٗؼَ
ؿخْهی ىنیم حهخيّ يیکَىَي.
١زوّی حُ ٍحٔیخٌ كَكّحی پيیي آييَي کّ حٗؼخٍ ٔ حهزخٍ ؿخْهیض ٍح ٍٔحیض
يیکَىَي ،يُخرغ آَخٌ رَحی ٍٔحیض ،رئیخٌ رٕىَي .رخگٌٗض ُيخٌ حیٍ ٍٔحص َیِ رّىٔ
يکظذ کٕكی ٔ رَٜی طؤیى ٗيَي .رٔیخٍی حُ ٍحٔیخٌ ػوّ ٍح يیطٕحٌ ىٍ يکظذ
ر َِٜیخكض کّ حُ آٌ ؿًهّحَي «أرٕػًَٔ رٍ ػالء» (و ْ ، ٔ۳۲ ،ق) أرٕػزیيِ يؼًَ
رٍحنًؼُی (و ْ ، ٔ۳۶ ،ق) كًخى رٍ ُیي ( و ْ ، ٕٔٔ ،ق) ح ّيخ َٓىييحٍ ٍحٔیخٌ
کٕكّ ،ػزيحنًهک حًٛؼی (و ،كئى ْ ، ٕٔ۶ق) رٕى .يل٠م ٟزی ىٍرخٍِی ٔی
يیگٕیي« :حٔ يَىی آگخِ رّٗؼَ ٔ نـض ػَد ٔ ٓزکْخ ٔ ي٠خيیٍ آٌ رٕى؛ ًْٕحٍِ
حُ ُرخٌ ٗخػَی رّٓزک هٕى حٔ ٗؼَ يیٓخهض ٔ ٔحٍى حٗؼخٍ حٔ يیکَى ٔ ىیگَحٌ
حُ ٔی َوم يیکَىَي« .حًٛؼیخص» آؿ٘ظّ رخ حیٍ هزیم حٗؼخٍ حٓض.
ريیٍٓخٌ حٗؼخٍ هييخء َخهخنٜی ٔ حهظال ١پیيح کَى کّ ٛلیق آٌ ٍح ؿِ
ىحًَُ٘يی َوّخى ،طًیِ َيْي ٔ چُیٍ ٗوٜی کـخ حٓض؟»(ٓٔٔ) حُ ىیگَ ٍحٔیخٌ کٕكّ
يیطٕحٌ حُ ههقحالكًَ (و ،كئى ٓ ْ ٔ۴ق)ًامتزدکَدرتارەی حٔ گلظّحَي ٔی
چُخٌ يْٕزظی ىٍ ٗؼَ ىحٗض کّ يیطٕحَٔض هٜخثي رهُيی ٍح رخ ًْخٌ ٍٔف ٔ ُرخٌ
ٗخػَحٌ رٍِگ ؿخْهی رَٔحیي ٔ ىٍ يیخٌ حٗؼخٍ حی٘خٌ ٔحٍى کُي )ٔٔٔ(.ح ّيخ ىٍ کٕكّ
ؿِ حیُخٌ کّ يظٓى رّؿؼم ٔ طٜلیق ْٔظُيٍ ،حٔیخٌ ىیگَی َیِ رٕىَي کّ يٍٕى
طٕػین هَحٍ گَكظّحَي ٔ يل٠م ٟزی (و ،كئى ْٓ ، ٔ۰ق) یکی حُ آٌْخ حٓضٔ .ی
يـًٕػّی رٍِگی ٍح حُ حٗؼخٍ ؿخْهی گَىآٍٔى کّ رّ«يل٠هیخص» يٍٕ٘ٓ حٓض.
یٕٓق ىٍس حنليحى (ک٘یٖ ٔ َٕیُٔيِی ٍٕٓی ـ نزُخَی (ٖٔٔ۲ـ ىي٘ن ٔ۲۰۲
و ،ریَٔص) کّ رلغْخی يلٜهی طلض ػُخٔیٍ «ٓهٔهش حنئٍّ حنوَآَیش» ـ «ٓهٔهش
حنلٕحٍ حإلٓاليی حنًٔیلی» ٔ «ٓهٔهش حنيٍحٓخص حالَـیهیش» ىحٍى ،ىٍ رلغ يُٕ١
٘ؼَ ىیٕحٌ حنؼَدٍٕٛ ْٕ ٔ ،س ٛخىهش ػٍ يیٕنٓى ،كًخ رّٗؼَ ػَری يیگٕیي« :حن ّ
کخَض ٛزـش حن ّ
٘ؼَ حنـخْهیش حنيّیُیّ؟»
= ٗؼَ حىریخص ػَد حٓض ٔ ،آٌ ًَخیخٌگَ آٗکخٍ ٔ ٔحٟلی حُ يیمْخ ٔ
هٕحٓظّْخی آَخٌ حٓض؛ پْ آیخ ٗؼَ ؿخْهی ٍَگ ٔ نؼخد ىیُی َيحٍى؟
ىٍ حىحيّ يیَٕیٔي« :يٍ َظخثؾ حَلالل حنٕػُیّ كی حنلـخُ ،هزم حنيػٕس حنوَآَیش،
٘ؼَ حنـخْهی يٍ حنٜزـش حنٕػُیش ،رظؤػیَ حنيػٕس حنکظخریش». ٓاليش حن ّ
ٕٕ۰ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ّؼو ّ فطبثَ
هطخرّ يلظخؽ رالؿض ٔ طٍٕٜحص ٗخػَحَّ حٓض ،حُ آٌ ٍٔ يیطٕحٌ آٌ ٍح
َٕػی ٗؼَ يُؼٍٕ ٔ ؿیَ يُظٕو ىحَٔض .گَچّ هطخرّ ٔ ٗؼَ رخ ْى كَم ىحٍَي ،حُ
ؿًهّ حیٍکّ هطخرّ َیخُيُي ٍؿِهٕحَی (كًخّٓ) حٓض ٔ ىٍ يَىو ىنیَ ٔ آُحىیهٕحِ
ٔ حٓظوالل ١هذ طؤػیَ رٔیخٍ يیکُي ،ىٍ ٍٕٛطی کّ چُیٍ َٗحیطی رَحی ٗؼَ الُو
َیٔض؛ حُ آٌ ٍٔ حیخو ؿخْهیض یَٕخٌ ٔ ػَد حُ حیٍ كیغ رخ ْى ٗزیّ حٓضُ ،یَح َْ
ىٔ يهض حْم ٗؼَ ٔ هطخرّ ٔ حٓظوالل ١هذ ٔ رخ يُخػض ١زغ رٕىَي؛ رًّْیٍ ؿٓخص
هطخرّ ىٍ يیخٌ ٍٔيیخٌ ٍحیؾ رٕىِ ٔ رًّْخٌ نلخظ یٕٓىیخٌ پیٖ حُ هطخرّ ٗؼَ
يیگلظُي ،ىٍ ٍٕٛطی کّ ٍٔيیخٌ پیٖ حُ ٗؼَ رّهطخرّ پَىحهظُي ،چٌٕ یٕٓىیخٌ رَ
ػکْ ٍٔيیخٌ ًنیم ٔ ٟؼیق ٔ َخطٕحٌ رٕىَي ٔ يَىو ٟؼیق ٔ ًنیم ٔ يٜیزض ىیيِ
١زؼخ ً ریٖطَ ٗؼَ يیَٓحیُي ٔ ریٖطَ حٗؼخٍ پَ آِ ٔ َخنّ ٔ ُٕٓ ٔ گيحُ يیگٕیُي ٔ
هَیلّی آَخٌ رّيَػیّ ٔ كکًض ٔ پُي ٔ حَيٍُ يظٕؿّ يیٕٗى.
ح ّيخ ػَدْخ رّٔحٓطّی يوظ٠یخص يلی ٢هٕى رّآُحىی ٔ كًخّٓ ػالهّ ىحٗظّ ٔ
يؼم ٓخیَ يَىيخٌ هیخلرخف ،حكٔخٓخطی ٔ ىحٍحی ػٕح١ق َٓٗخٍ رٕىَي ٔ ٓوُخٌ
رهیؾ ىٍ آَخٌ يٕأػَ رٕىِ حٓض .رّهًٔی کّ یک هطخرّی پَحكٔخّ ٔ رهیؾ ٔ
ؿٍَٔآيیِ ،آَخٌ ٍح طلَیک کَىِ ٔ رّيؼَکّی ؿُگ يیرَى ،یخ حُ ؿُگ رخُ
يیىحٗض؛ چٌٕ ػَد ْخ رخ یکيیگَ ُى ٔ هٍٕى ىحٗظُي ،رَحی يزخْخص ٔ حرَحُ طُلَ
رّهطخرَّٓحثی حكظیخؽ ىحٗظُي طخ ريحٌٔٓیهّ َ١ف ٍح يـخد ٓخَُي ٔ یخ ىٓظّرُيی
کُُئ ،نی ریٖطَ هطخرّْخ رَحی يزخْخص رّحیم ٔ طزخٍ ٔ یخ رَحی حظٓخٍ ك٠م ٔ حىد
رٕىِ ٔ ىٍ يـخنْ ػًٕيی ٔ هٕٜٛی حنوخء يیٗيِ حٓض .هطیذ يؼًٕالً ػًخيّ رَ
َٓ ٔ ػٜخ ىٍ ىٓض گَكظّ ٔ حیٔظخىِ هطخرّ يیهٕحَي ٔ رخ طکیّ رَ ػٜخ یخ َیِِ
ٕٕ۴ كکًض یگخَّ
حكکخٍ هٕى ٍح ئُـى يیٓخهض ،گخِ ْى ٍٔی رخٍ ٔ یخ پ٘ض ٗظَ هٕى َ٘ٔظّ هطزّ
يیهٕحَي ،حُ ؿًهّ ىالیم رَ ط٘خرّ هطزّ ٔ ٗؼَ حیٍکّ :ریٖطَ ٗخػَحٌ هطیذ ٔ
ریٖطَ هطیزخٌ ٗخػَ رٕىَي ٔ حُ ػٓيِی هطخرّ ٔ ٗؼَ رَ يیآييَي .يُظٓی حگَ ٗؼَ
رٓظَ يیگلظُي ٗخػَ يلٕٔد يیٗيَي ٔ گََّ رّهطیذ َٗٓص يییخكظُي .حطلخهخ ً
َْهزیهّی کّ ٗخػَٕ ُیخى رٕى هطیزٖ ْى ُیخى رٕىِ حٓض.
ىٍ ٍٓظخهیِ ػَد هزم حُ حٓالو هطیزخٌ يخَُي ٗخػَحٌ ُیخى ظٍٕٓ کَىَي،
ؿخنزخ ً حيیَحٌ ٔ هَىيُيحٌ ٔ آرَٔيُيحٌ َْهزیهّ هطیذ يیٗيَيَْ .هزیهّ هطیذ ٔ
ؿیَ هطیذ ىحٗضًْ ،خٌ ٍٕ١کّ پخٍِی هزخیم ٗخػَ يظؼيى ىحٗظُي ٔ پخٍِی ٗخػَحٌ
حَيک ٔ ٟؼیق ىحٗظُي .حُ ه٠خء ىٍ هطزّْخی حی٘خٌ َیِ كـى ُیخىی حُ حكکخٍ ٔ
حَيیّْ٘خی یکظخپَٓظی يٕؽ يیَُي .يٍٕ٘ٓطَیٍ هطزخی ؿخْهیض «هْ رٍ ٓخػيِ»
حُ ١خیلّی حیخى يیرخٗي .كَ٠ص ٍٕٓل (پیٖ حُ رؼؼض) حٔ ٍح ىٍ رخُحٍ ػکخظ ىیيِ
حٓض کّ رَ ٗظَ َٓهی َ٘ٔظّ ٔ رّحیَحى هطزّ ي٘ـٕل رٕىِ حٓض ،حػظوخى ٔ ىػٕص
رّهيحی ٔحكي ٔ يؼخى ،رّٕٟٔف ىٍ هطخرّی ٔی رَؿٔظّ حٓض:
«...حی يَىو گَىْى آثیي ،گٕٕ كَح ىْیي ٔ پُي رگیَیيَُ َْ ،يِی يیيیَى ٔ
َْکْ يَى حُ يیخٌ يیٍٔى ٔ آٌچّ آييَی حٓض يیآیي»...
= «حًٓؼٕح ٔػٕح كبًح ٔػیظى كخَظلؼٕح اَّ يٍ ػخٕ يخص ٔيٍ يخص كخص ٔکم يخ
ْٕ آص آص يطَ َٔزخص ٔأٍُحم ٔأهٕحص ٔآرخء ٔأيٓخص ٔأكیخء ٔأيٕحص ؿًیغ ٔأٗظخص
ٔآیخص رؼي آیخص اٌ كیحنًٔخء نوزَح ٔاٌ كیحْلٍ ٝنؼزَحنیم ىحؽ ًٔٓخء ًحص أرَحؽ
ٔأًٍ ٝحص ٍطخؽ ٔ رلخٍ ًحص أيٕحؽ يخنی أٍٖ حنُخّ یٌْزٌٕ كال یَؿؼٌٕ إٍٟٔح
رخنًوخو كؤهخيٕح أو طَکٕح ُْخک كُخيٕح…»
« طزخ ْلٍرخد حنـلهش يٍ حْليى حنوخنیش ٔحنؤٌَ حنًخٟیش یخ يؼَ٘ ایخى أیٍ حآلرخء
ٔحْلؿيحى ٔأیٍ حنًَیٔ ٞحنؼٕحى ٔأیٍ حنلَحػُش حن٘يحى أیٍ يٍ رُی ٔٗیي ُهَف َٔـي
ٔؿَِ حنًخل ٔحنٕني أ یٍ يٍ رـٗ ٔ١ـٗ ٔؿًغ كؤٔػٗ ٔهخل أَخ ٍرکى حْلػهٗ أنى یکَٕٕح
أکؼَ يُکى أيٕحال ٔأرؼي يُکى آيخال ٔإٔ١ل يُکى آؿخال ١لُٓى حنؼَٖ رکهکهّ ٔيِهٓى
رظطخٔنّ كظهک ػظخيٓى رخنیش ٔریٕطٓى هخنیش ػًَطٓخ حنٌثخد حنؼخٔیش کال رم ْٕ هللا
حنٕحكي حنًؼزٕى نیْ رٕحني ٔال يٕنٕى»()ٔٔ4
ىٍ هطزّٖ ىیگَی حُ ٖٔ چُیٍ آييِ حٓض« :کال رم ْٕ انّ ٔحكي نیْ رًٕنٕى
ٔال ٔحني أػخى ٔأريٖ ٔأيخص ٔأكیخ ٔههن حنٌکَ ٔحْلَؼٗ ٍد حآلهَس ٔحْلٔنٗ أيخ رؼي كیخ
يؼَ٘ ایخى أیٍ ػًٕى ٔػخى ٔأیٍ حآلرخء ٔحْلؿيحى ٔأیٍ حنؼهیم ٔحنؼٕحى کم نّ يؼخى یؤى
ٕٕ۲ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
هْ رَد حنؼزخى ٔٓخ١ق حنًٓخى نظلٌَ٘ ػهٗ حالَلَحى كی یٕو حنظُخى اًح َلن كی حنٍٕٜ
َٔوَ كی حنُخهٍٕ ٔأَٗهض حْلٍٔٔ ٝػع حنٕحػع كخَظزٌ حنوخَٔ ٢أر َٜحنالكع كٕیم
نًٍ ٛيف ػٍ حنلن حْلَٗٓ ٔحنٍُٕ حْلَُْ ٔحنؼَ ٝحْلکزَ كی یٕو حنلٜم ٔيیِحٌ
حنؼيل اًح كکى حنويیَ ٔٗٓي حنٌُیَ ٔرؼي حنُٜیَ ٔظَٓ حنظوٜیَ كلَین كی حنـُش
ٔكَین كی حنٔؼیَ»()ٔٔ۳
طؼيحىی حُ ػزخٍحص ٔ کهًخص رّکخٍ ٍكظّ ىٍ حیٍ هطزّ حُ َظَ يلٕٓيٗ ٔ
يُطٕهی ىٍ هَآٌ آييِ حٓض:
* « َٔ َههَنَ حنٌَک َََ َٔ ْحْل ُ َْؼٗ» ػیُخ ً ىٍ ٍِٕٓی حنهیم آیّی ٖ آييِ حٓض.
* « َی ْٕ َو حنظَُخى» ػیُخ ً ىٍ ٍِٕٓی ؿخكَ آیّی ٖٕ آييِ حٓض.
ٍٕ» ػیُخ ىٍ ٍِٕٓی يئيٌُٕ آیّی ٔٓٔ آييِ حٓض. ِ ٜ * «اًَِح َُ ِل َن كِی حن ُّ
ٍٕ» ػیُخ ىٍ ٍِٕٓی ييػَ آیّی ۴آييِ حٓض. * « َٔ َُ ِو ََ كِی حنَُخهُ ِ
»ٝػیُخ ىٍ ٍِٕٓی ُيَ آیّی ۶۲آييِ حٓض. ض ْحْل َ ٍْ ُ * « َٔ أ َ ْٗ ََهَ ِ
ِ ٜم» ػیُخ ىٍ چُيیٍ ٍِٕٓ ،حُ ؿًهّ ىٍ َزؤ آیّی ٔ۰آييِ حٓض. * « َی ْٕ ُو ْحنلَ ْ
یَ» ػیُخ ىٍٍِٕٓی ٍٕٖٗ آیّی ۰آييِ حٓض. ٔ ِؼ ِ ین كِی ْحن َـَُ ِش َٔ كَ َِ ُ
ین كِیحن َ * «كَ َِ ُ
حُ ىیگَ هطیزخٌ ػَد «ٓلزخٌ ٔحثم» حٓض کّ ُرخٌآٍٔی حٔ يیخٌ ػَدْخ
يؼم ٗيِ رٕى ،يیگلظُي كالَی حُ ٓلزخٌ ْى ٓوٍآٍٔطَ حٓضَْ ،گخِ ٓلزخٌ هطخرّ
يیهٕحَي يخَُي رخٍحٌ ػَم يیٍیوض ٔ یک كَف ٍح ىٔرخٍ طکَحٍ ًَیکَى ،حُ
هطخرّ رخُ ًَیحیٔظخى ٔ ًَیَ٘ٔض طخ هطخرّ رّپخیخٌ يیٍٓیي.
ىیگَ هطیزخٌ ػَد حُ حیٍ هَحٍحَي :ىحٔٔى رٍُیيُْ ،یَ رٍهزخد ،يَػيحنویَ
حُ هزیهّی كًیَ؛ كخٍع رٍکؼذ يٌكـی ،هیْ رٍُْیَ ػزٔیٍ ،ریغ ٟزیغ هِحٍی،
ًٔحالٓزغ ػئحَی ،حکؼى رٍٛیلی طًیًی ،ػًَٔ رٍ کهؼٕو ػؼهزی … حُ ٓخیَ هزیهّْخ.
يَىو هطزّْخی کٕطخِ ٍح ریٖطَ ىٔٓض ىحٗظُي چٌٕ حُرَ کَىٌ آٌ آٓخٌ رٕى،
َْ هطخرّی رّيُخٓزظی ،ػُٕحٌ يو ٕٜٙپیيح يیکَى ،يخَُي «هطخرّی ػـُٕ
آلٍهیّ» ٔ «هطزّی ػٌٍح» حُ هیْرٍ هخٍؿّ ٔ «هطزّی ْٕٗخء» حُ ٓلزخٌ ٔحثم.
ػَدْخ رّهيٍی طٕؿّ رّهطخرّ ىحٗظُي کّ آٌ ٍح ٓیُّ رّرٔیُّ ٔ ىٍْ رّىٍْ
َوم يیکَىَي.
"کؼذ رٍ نئی" یکی ىیگَ حُ ٗؼَحی هيیى ؿخْهیض حٓض ،ىٍ هطزّی يیگٕیي:
«…كخًٓؼٕح ٔ طؼهًٕح ٔ حكًٕٓح ،نیم ٓخؽَٓ ٔ ،خٍ ٟخف ٔ ،حالٍ ٝيٓخىح،
ٔحنًٔخء رُخء ٔ ،حنـزخل حٔطخىح ٔحنُـٕو حػالو…»( )ٔٔ۶حیٍ هطخرّْخ ْى حُ َظَ
ٖٕٓ كکًض یگخَّ
ُیزخثٗ ٔ حٓظلکخو کالو ٔ ْى حُ َظَ يؼخَی رّهٕرٗ رخ ٍِْٕٓخٖ کٕچک آهَ هَآٌ
رَحرَٖ يٗکُي .حکؼَ يلخْیى آٌ ىٍ هَآٌ رٔیخٍ طکَحٍ ٗيِ حٓض .کهًخص چٌٕ:
* « َٔ حالٍِ ٝيٓخىح ً» ػیُخ ىٍ هَآٌ ىٍ آیّی ۶حُ ٍِٕٓی َزخء آييِ حٓض.
ًخء رُِخ ًءح» ػیُخ ىٍ هَآٌ ىٍ آیّی ٕٕ حُ ٍِٕٓی روَِ آييِ حٓض. ٔ ِ * « َٔ حن َ
* « َٔ ْحن ِـزخ َل أ َ ْٔطخىح ً» ػیُخ ىٍ هَآٌ ىٍ آیّی ۰حُ ٍِٕٓی َزخء آييِ حٓض.
ػزَی حٓض ،چٌٕ ػَد ىٍ ْٕحی آُحى ریخرخٌ حهخيض ىحٍى ٔ ىٍ حكکخو ٔ حكکخٍ
هٕیٖ حٓظوالل ًحطی پیيح کَىِ حٓض .رًّْیٍ ؿٓض ریٖطَ حٗؼخٍ ػَد ٍحؿغ
رّيٕٕٟػخص ٓهلٍٕ٘ی ٔ ٍُوآٍٔی حٓض .ح ّيخ یٕٓىیخٌ رَ ػکْ ػَدْخ آٌچّ ىٍ
ٗؼَ گلظّحَي حُ هٕحٍی ٔ ريروظی ٔ طٔهیى رّحيٍٕ ىیُی كکخیض يیکُي.
پیٖطَ هٕحَيیى کّ ػویيِی حکؼَیض رَ آٌ حٓض کّ ٗؼَ رخیي ئٌُٕ رخٗي
حگَچّ ىٍ چگَّٕگی َظى آٌ َیِ حهظالف کَىِحَي ،رؼ٠ی يؼظويحَي کّ ٗؼَ یؼُی
ػزخٍحص ئٌُٕ ٔ رخ هخكیّ ،ىیگَحٌ يیگٕیُي ىٍ ٗؼَ هخكیّ َٗ ١حٓض ٔ ٌُٔ يٓى
َیٔض ،ػيِی رَػکٌٍُْٔ ،ح يٓى ىحَٔظّ رّهخكیّ حًْیض ًَیىُْي .ػَدْخ رَػکْ
رَحىٍحٌ َٓیخَی ٔ ػزَة هٕى ٔ ٌُٔ ،هخكیّ َْ ،ىٔ ٍح َٗ ١الُو ٗؼَ يیىحَُي .ح ّيخ
َٓیخَیْخ ىٍ حٗؼخٍ هيیى هٕى حنظِحيی رّهخكیّ َيحٗظُي ،حكَحو َٓیخَی ٔ حٓلن حَطخکی
حُ ٗخػَحَی ْٔظُي کّ آٌهٔى ٗؼَ گلظّحَي .ػزَحَیخٌ رّْیچ کيحو يویي َزٕىَي ،حگَ ْى
حنِحيی ىحٗظُي ،رّهخكیّ رٕىِ حٓضَّ ،رٌُّٔ؛ ًْیٍکّ آیخص هَآٌ ٍح رخ ٍػخیض هخكیّ
ُٗیيَي ،آٌ ٍح رُّرخٌ ػزَة هٕى هیخّ کَىِ گلظُي« :حیٍ ْى ٗؼَ حٓض!»
إْٓی ٓلیي؛ يْٕخی رهُي ٍح رّىٍهض َوم ،چ٘ىْخی ىٍٗض ٔ رٍِگ َُخٌ ٍح
رّچ٘ىْخی إْٓ ٔ گخٔ ٔك٘ی ط٘زیّ يیکُي )ٔٔ۴(.آٌْخ حكٌِٔ رَ حیٍکّ هٕٜٛیخص
ظخَْی ٔ ُیزخیی َُخٌ ٍح رّطٕٜیَ يیک٘یيَي ،حُ طٕٛیق هٕٜٛیخص حهالهی
آٌ ْخ ْى ؿخكم َزٕىَي .حُ هٕٜٛیخص حهالهی پُٔيیيِ رَحی َْ ٌُ کّ ریٖطَ
ٗؼَحء ىٍ طٕٛیق ًَْٔٗخٌ رّآٌ حٗخٍِ کَىِحَيٍ ،حُىحٍی رٕى کّ حَٓحٍ ًَْٔ
ٍح ىٍ ؿیخد حٔ آٗکخٍ ًَیکَىَي ٔ ىٍ ُْگخو ؿيحیی ٔ كَحم آٍُٔی ىیيحٍٕ ٍح
ىحٗظُي .ػهوًّ ىٍ حیٍرخٍِ يیگٕیي:
ػهی رَخرِٓخ يــــــٍ أٌ طُِحٍ ٍَهیذ
َ يُؼًّش ال یٔظـــطخع کاليــــــٓخ
م كیٍ یئٔد()ٔٔ۲ حیخد حنزَؼ ِ
ٔ ط ََٟی َ حًؿخد ػُّٓخ حنزؼم نى طُلٖ َِٓ
َٗو ٔ كیخء َیِ حُ رٓظَیٍ ٛلخطی رٕى کّ يلزض ٌُ ىٍ ىل َْٕٗ ٍح كَِٔی
يیىحى .يیِحٌ ُٓـٖ َٗو ٔ كیخء ىٍ ریٍ ََٗٓ٘یُخٌ ٔ ٍٔٓظخثیخٌ ٔ ٛلَحَ٘یُخٌ
رّٓزذ حٟٔخع حؿظًخػت يظلخٔص ،كَم يیکَى )ٕٔٓ(.حُ يظخَْ يؼظيل كیخء ٓوُی
حٓض کّ ُٗلَی ىٍ ٔٛق ًَْٕٔ َٓٔىِ حٓض:
حًح يخ ي٘ض ٔ ال رٌحص طهلُّض ػٓخ ١هُخ ُ«كوي حػـزظُی ،الٓوٕ ُ
حًح يخ ي٘ض ٔحٌ طليػک ط َزهض(ٕٔٔ) کخٌ نٓخ كی حالٍَٔ ٝیخ طوّٜ ّ
= «حٔ ىٍكخنیکّ ىٍ َٕٓ يوُؼّ رٕى ٔ چ٘ىْخیٖ ٍح رُّيیٍ ىٔهظّ رٕىٍ ،حِ
يیٍكض يؼم حیٍکّ چیِی گً٘يِی ٍح ؿٔظـٕ يیکَى ٔ ُْگخو كَف ُىٌ رخ يَىحٌ
کٕطخِ كَف يیُى »...حُ يظخَْ ىیگَ كیخء ،طزٔى ىٍ ٔهض هُيیيٌ رٕى .حّٔ رٍ
كـَ ىٍ طٕٛیق َُخٌ ،نزوُي ُىٌ ُْگخو هُيیيٌ ٔ ىٍ هخَّ يخَيٌ ٍح حُ
هٕٜٛیخص حهالهی آٌْخ رَيیًٗخٍى:
حنی حنهٕٓ هي يخنض رٍٓ حنٕٔحنق(ٕٕٔ) َٕحػى يخ ی٠لکٍ حال طزًٔخ ً
رّٓزذ ؿیَص ٗيیيی کّ ػَد رَُّخٌ هٕى ىحٗض ٌُ ،ػلیلّ رٓظَیٍ ٌُ ىٍ
َظَ آٌْخ رٕى .ػلض ىٍ َظَ آٌْخ يظخَْ يظلخٔطی ىحٗض .گخْی ٓوُخٌ ػلیق گلظٍ
ىٍ يـهْ يَىحٌ حُ يظخَْ ػلض رًّٗخٍ يیآييٕٓ« .یي رٍ حریکخيم» ىٍ ٔٛق
َُخٌ ػلیلّ يیگٕیي :حُ آٌْخ ىٍ يـخنْ يَىحٌ ىٍ ُْگخو ٓوٍ گلظٍ ؿیَ حُ ٓوُخٌ
ػلیق چیِ ىیگَی ُٗیيِ ًَیٕٗى:
نٕ حٍحىٔح ؿیَِ نى یٔظًغ(ٖٕٔ) طًٔغ حنليحع هٕال كُٔخ
حُ يظخَْ ىیگَ ػلض ،هٕىىحٍی حُ كل٘خء ىٍ ؿیخد َْٕٗ رٕى ،چُخٌکّ
گٌٗض «ػهوًش رٍ ػزيِ» ػلض آٌْخ ٍح رّحیٍ ٍٕٛص رّطٕٜیَ يیک٘ي:
ٖٖٕ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ح١الع حُ حیٍ يخؿَح ،رّىَزخل حٔ ٍكض ٔ آٌْخ ٍح پیيح کَىْ .زیَِ ٍح ک٘ض ٔ َُٖ ٍح
آُحى کَىٔ ،نی چٌٕ كًٓیي کّ َُٖ يٍٕى طـخُٔ هَحٍ گَكظّ ،حٔ ٍح ریٍ ىٔ حٓذ
رٔض ٔ ٓپْ حٓذْخ ٍح ىٍ ىٔ ؿٓض يوخنق ٍحَي طخ هطؼّ هطؼّ ٗي ٔ چُیٍ َٓٔى:
آیش حنٕى كزٓخ هَیظَؼٍُٕ کم حَؼی ٔحٌ ريح نک يُٓخ
رؼي ٌْح نـخْم يـٍَٔ()ٖٔ۶ حٌ يٍ ؿــــــَِ حنُٔخء رٕى
كکخیض ىیگَی َیِ ٗزیّ رّآٌ ٍٔحیض کَىِحَئٍُ :ی آکم حن ًَُحٍ ىٍ ٓلَ رٕى.
ٗوٜی رَّخو حرٍحنٓزٕنّ ٌُ ٔی ٍح رخ هٕى رَى .حکم حنًَحٍ پْ حُ رخُگ٘ض رّطؼویذ
آٌْخ پَىحهض .حرٍحنٓزٕنّ ٍح ک٘ض ٔ َُٖ ٍح آُحى کَى ٔ ُْگخيی کّ هیخَض ٍح
كًٓیي ،حٔ ٍح رّىو حٓذ رٔض ٔ رَّٓػض طخهض ،رٍّٕ١ی کّ ريٌ ٌُ طکّ طکّ
ٗي )ٖٔ۰(.يٕحٍى ُیخىی حُ يٍٕ٘ص رخَُخٌ ،طُزیّ َُخٌ ،طٕ٘ین َُخٌٍ ،یخٓض َُخٌ
رَهخَٕحىِ ...ىٍ يُخرغ آييِ کّ رّؿٓض پَْیِ حُ ح١خنّی کالو َٛف َظَ يیکُیى.
كوٕهی رَِٓ يیرَىَي کّ َُخٌ كویَ ٔ ٔحرٔظّ رّ١زوخص كَٔىٓض ؿخيؼّ حُ آٌْخ
ریرَِٓ رٕىَيَُ .خٌ يؼًٕالً رخ ًْظخی هٕى حُ َظَ ١زوخطی ٔ حؿظًخػی حُىٔحؽ
يیکَىَيَُ .خٌ رخ ك٠یهض ٍح ىٍ چُي رؼي يیطٕحٌ يؼَكی ًَٕى:
الق ـ كه ػوَٕی فْاًلى ّ ًّْزي:
ٔ ـ ػخیّ٘ ىهظَ ٓؼي رٍ حریٔهخ )ٖٔ۴(.ٙحٔ حُ ٍحٔیخٌ كيیغ حٓض.
ٕ ـ ٗلخء ىهظَ ػزيهللا ػئی هَی٘ی (کّ پیخيزَ حُ حٔ هٕحٓض رّكلَٕٗ ّٜظٍ
ریخيُٕى ٔ ).ػًَ ىٍ ُيخٌ هالكض هٕى حٔ ٍح ئئل کُظَل رخُحٍ هَحٍىحىٗ ،لخء ىٍ
رخُحٍ ييیُّ گ٘ض يیُى ٔ رَََم ٔ َٕح ٔ کیلیض کخال َظخٍص يیًَٕى)ٖٔ۲(.
ٖ ـ حو کهؼٕو ىهظَ ػوزّ )ٔ4ٓ(.حٓالو آٍٔى رخپیخيزَ ریؼض کَى ٔ ٍحٔی كيیغ ٗي.
4ـ کَیًّ ىهظَ يويحى)ٔ4ٔ(.
۳ـ ًٗیهّ ىهظَ ػٕف)ٔ4ٕ(.
۶ـ كخ ًّ١ىهظَ ُي َّ ،کّ كو ٢هٕحَيٌ يیىحَٔض)ٔ4ٖ(.
حٔ ٍكظُي ٔ رخ ٔی رَحی ٍْخیی حُ حیٍ ٌٍَ ي٘خٍِٔ ًَٕىَي .حٔ َیِ حيَ رًّرق ٗظَحٌ
رّهیي هَػش رّؿخی ًرق ػزيهللا ًَٕى ٔ يٍٕى ػًم ػزيحنًطهذ ٔحهغ ٗي)ٔ4۳(.
ٕ ـ ٛویلَ کبٌَُ :حٔ کٔی حٓض کّ رّػًَٔ رٍ ػخيَ (یکی حُ يهٕک یًٍ) ىٍ
يٍٕى حُ ریٍ ٍكظٍ يهکٖ ٔ ،هَحد ٗيٌ ٓي يؤٍد ٔ ٓیم ػَو هزَ ىحى)ٔ4۶(.
ٖ ـ كبٛوَ كفزو هؤ :ی حُ َُخٌ کخُّْ ىٍ يکّ رٕى .حُ حٔ حيٍٕ ػـیزی ٍح ىٍ
کٓخَض َوم کَىِحَي .كخٓ ًّ١وض ػخٗن ػزيهلل (پيٍ پیخيزَ) ٗي ،رّحٔ پیٖ َٓخ ِى ىحى طخ
ىٍ يوخرم یکٜي ٗظَ رخ حٔ حُىٔحؽ ًَخیي)ٔ4۰(.
4ـ ظَیلش کخُّْ ،کخُّْی كًیَیّ)ٔ4۴(.
۳ـ ٓهًی ًْيحَیّ ،کخُّْی كًیَیّ)ٔ4۲(.
۶ـ ُرَحء کخُّْ(ٓ)ٔ۳
۰ـ ٗؼؼخء کخُّْ ،کخُّْی يؼزي ًٔحنوهٜش ٔ کخُّْی رُیٓؼي)ٔ۳ٔ(.
طهّٔ :ی کٔی رٕى کّ ظٍٕٓ پیـًزَ ػَری ٍح پیٖریُی کَىِ رٕى)ٔ۳ٕ(. ۴ـ ؿَی َ
۲ـ کخُّْی رُیكيّ)ٔ۳ٖ(.
ٔٔ ـ ٍُهخء یًخيّ ،ىهظَ ُْیَ)ٔ۳4(.
ٔٔ ـ کخُّْی رُیٓؼئ :ی كکًیض ریٍ ػزيحنًطهذ ٔ هَیٖ ٍح ُيخَی کّ ىٍ
يٍٕى كلَ چخِ ُيِو حهظالف پیيح کَىِ رٕىَي ،رَػٓيِ ىحٗض)ٔ۳۳(.
ٕٔ ـ ٕٓىِ ىهظَ ُْیَٔ :ی ػًّی ْٔذ ،پيٍکالٌ يخىٍة پیخيزَ رٕى)ٔ۳۶(.
َُخٌ ؿخْهی َیِ ط ـ كه ّؼو ّ ّبػوی:
ًْچٌٕ يَىحٌ ػَد حُ ًٔم ٗؼَة رخال رَهٍٕىحٍ رٕىَي ،ىٍ حیٍ ُيیُّ َخو َُخٌ
َُٓٗخّ رٔیخٍی رّچ٘ى يیهٍٕى .كظی رَهی حُ آَخٌ حيَ ه٠خٔص حٗؼخٍ يَىحٌ
٘خػَحص كی ٍح َیِ رّػٓيِ ىحٗظُي« .ػزيحاليیَ يُّٓخ» ىٍ کظخد «يؼـى حنُّٔخء حن ّ
حنـخْهیش ٔ حالٓالو» رّيؼَكی ٗ ۳ٓ4خػَ ٌُ ىٍ ؿخْهیض ٔ ٓپْ حٓالو يیپَىحُى
کّ ریٖ حُ ٛي َلَ حُ آٌْخ َُخٌ ٗخػَِی ؿخْهی يیرخُٗي.
«ر٘یَ یًٕص» َیِ ىٍ کظخد «ٗخػَحص حنؼَد كیحنـخْهیش ٔ حالٓالو» رّيؼَكی
ٕٔ۶طٍ حُ َُخٌ ٗخػَِ ىٍ ؿخْهیض ٔ حٓالو پَىحهظّ ،کّ طؼيحى َ ٔٔ۲لَ حُ آٌْخ
يظؼهن رّؿخْهیض ٔ َ ۲۰لَ يظؼهن رّىٍٔحٌ حٓالو يیرخُٗي.
حُ ؿًهّ َُخٌ يؼَٔف يٍٕى حٗخٍِ ػزخٍصحَي حُ:
ٔ ـ «هُٔخء» :حٔ ىهظَ ػًَٔ رٍ ٗيیي حُ حْخنی َـي ٔ حُ رٍِگطَیٍ ٔ
َخيیطَیٍ ٗخػَحٌ ػَد حٓض کّ ىٍ يَػیّگٕیی هَیلّی ریيخَُي ىحٗض .ىٍ رخُحٍ
ٕٖ۴ كکًض یگخَّ
ػکخظْ٘ ،ض حٗکخل رّیکی حُ ٗؼَْخی كٔخٌ رٍ ػخرض ٔحٍى کَى کّ يٍٕى پٌیَٕ
ٔحهغ ٗي .هُٔخء کّ ریٖطَ ػًَ هٕى ٍح ىٍ ىٍٔحٌ ؿخْهیض گٌٍحَیيِ رٕى ،پْ حُ
ىٍک حٓالو حیًخٌ آٍٔى ٔ حٗؼخٍٕ يٍٕى پٌیَٕ پیخيزَ َیِ ٔحهغ ٗي )ٔ۳۰(.ىهظَ حٔ
ػًَس َیِ ىٍ ُيخٌ پیخيزَ حکَو ىٍ يَػیَّٓحیی يٍٕ٘ٓ ٗي ،گلظّ ٗيِ کّ پیخيزَ
رّحٗؼخٍ حٔ گٕٕ يیىحى)ٔ۳۴(.
ْىچُیٍ ىٍ رخٍِی حػ٘ی یکی حُ رٍِگطَیٍ ٗخػَحٌ ؿخْهیض گلظّ ٗيِ کّ حٔ
رّىهظَٕ ىٍّ يیىحى ٔ حیٍ ىهظَ رّئٍَ چُخٌ ٛخكذ ًٔم گَىیي کّ پيٍٕ
رَّظَحص حٔ ىٍ يٍٕى حٗؼخٍ طخُِ َٓٔىِحٕ حٍؽ يیَٓخى)ٔ۳۲(.
ٕ ـ كخ ًّ١ىهظَ ُي َّٔ :ی پْ حُ حیٍکّ ػزيهللا پيٍ كَ٠ص دمحم رّىٍهٕحٓض
حُىٔحؽ حٔ ؿٕحد يُلی ىحى ٔ حُ حُىٔحؽ رخ حٔ ىٍیؾ ٍُٔیيٗ ،ؼَی هٕحَي کّ
ي ًٌٕ٠آٌ َ٘خٌ حُ ىحَٖ ٔ ریُٖ رخالی حٔ رٕى)ٔ۶ٓ(.
ٖ ـ هََن ىهظَ رئٍ :ی هٕحَْ َ١كش رٍ حنؼزي ٔ حُ ٗخػَحٌ يٍٕ٘ٓ ؿخْهیض
رٕى کّ حکؼَ حٗؼخٍٕ ٍح ىٍ ٕٓگ رَحىٍٕ َ١كّ َٓٔىِ رٕى)ٔ۶ٔ(.
4ـ حو ؿُيد ًَْٔ حيَإحنویْ َیِ حُ حٓظخىحٌ رَؿٔظّی ٗؼَ رٕى کّ ىحٍٔی
حٗؼخٍ ٍح رَػٓيِ ىحٗض ٔ ىٍ يٍٕىی ریٍ ًَْٕٔ ٔ ٗوٜی رَّخو ػهوًّ ىحٍٔی
کَى ٔ كکى رّٕٓى ػهوًّ ٔ ُیخٌ َْٕٕٗ ىحى)ٔ۶ٕ(.
۳ـ ؿهیهّ َیِ ٗخػَی كٜیق ٔ حُ ٛخكزخٌ ٗؤٌ ٔ يوخو ىٍ ؿخْهیض رٕى)ٔ۶ٖ(.
۶ـ ٛلیّ ىهظَ ػزيحنًطهذ)ٔ۶4(.
۰ـ ؿًؼّ ىهظَ هْ)ٔ۶۳(.
۴ـ كًَح ىهظَ ًَٟس رٍ ؿخرَ)ٔ۶۶(.
۲ـ ىػـخ ىهظَ يَُ٘)ٔ۶۰(.
ٓٔ ـ ٓؼيیّ ىهظَ ػًَىل ؿٓیًّ)ٔ۶۴(.
ُیُذ ١زیزّ ،يؼَٔفطَیٍ ٌُ ىٍ ك ـ ٛجبثذ ّ پيّکی:
ُيیُّی ١زخرض ٔ چ٘ى پِٗکی رٕى)ٔ۶۲(.
قابلهگی :حُ ىحَْٖخی يٓى َُخٌ ؿخْهی رٕىٓ .هًی ًَْٔ ُـ
حریٍحكغ حُ َُخَی رٕى کّ هخرهّگی يیىحَٔضٔ ،ی هخرهّی كَ٠ص هيیـّ رٕى)ٔ۰ٓ(.
حیٍ ْخ حُ رخد ًََّٕ رٕى ،ىٍ حیٍ يٍٕى کٔخٌ ُیخى ٔ يُخرغ حًٍُُٗيی ٔؿٕى
ىحٍى کّ ىٍ حیٍ يوظًَ َٜیگُـي .رّػُٕحٌ يؼخلْ٘ :ظًیٍ ٔ آهَیٍ ؿهي حُ کظخد
ػظیى دمحم رٍ ٓؼي (و ْٖٕٓ ،ق) یؼُی «حنطزوخص حنکزَی» رَُّخٌ حهظٜخ ٙیخكظّ ٔ
ٕٖ۲ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ىٍ آٌ َٗف كخل ٌُ 4۲۴کّ ىٍ ُيخٌ پیخيزَ حکَو يیُیٔظّ ٔ رّػُٕحٌ ٛلخریخص
ٜلخرّ»آٌ كَ٠ص يطَف رٕىِحَي ،آٍٔىِ ٗيِ حٓض .پْ حُ آٌ ىٍ کظخد «يؼَكش حن ّ
َٕٗظّی أرَٕؼیى حٛلٓخَی ( ٖ۲ـ ْٖٓ ، 4ق) َخو ٖٛ ٌُ 4۲لخریخص آييِ حٓض.
حیٍ طؼيحى ىٍ کظخد «حالٓظیؼخد كی يؼَكش حالٛلخد» حُ حرٍػزيحنزَ هَ١زی
( ٖ۶۴ـ ٖ ْ ،4۶ق) َٕٓ 4لَ يیرخٗي؛ ح ّيخ کىطَ حُ ىٔ هٌَ رؼي ،حرٍحػیَ ؿٍِی
ٜلخرّ» يیطٕحَي رَّخو ٕٕٓٔ ( ۳۳۳ـ ٖٓ ْ ،۶م) ىٍ کظخد «ح ُٓيحنـخرّ كی يؼَكش حن ّ
َلَ حُ َُخٌ ٛلخری ىٓظَٓی پیيح کُي .پْ حُ آٌ ىٍ کظخد «حالٛخرّ كی طًییِ
ٜلخرّ» حرٍكـَ ػٔوالَی ( ۰۰4ـ ْٕ ،۴۳ق) رَّخو ٌُ ٔ۳۳۴رَهٍٕى يیکُیى حن ّ
کّ َٕیُٔيِ ٛلخری رٕىٌ رٔیخٍی حُ آَخٌ ٍح يَىٔى يیًَٗى ،ىٍ كویوض آَخٌ ٍح
َُخٌ ٛخكذ ك٠یهض ػ َٜؿخْهی يیىحَي کّ رؼ٠خ ً رّحٓالو حیًخٌ آٍٔىَي.
ن٘کَ ٍح طَؿیذ رّحىحيّی ؿُگ يیکُي .ىٍ ًْیٍ ؿُگ رٕى کّ ىهظَحٌ ٔ َُخٌ
ؿٕحٌ ػَری رخ ط٘کیم كهوّْخی ٍه ٔ ٚآٔحُ حیٍ حٗؼخٍ يٓیؾ ٍح يیهٕحَيَي طخ ٓپخِ
يَ٘کیٍ ٍح رّحىحيّی ؿُگ ػهیّ ن٘کَ حٓالو طٕ٘ین ٔ ط٘ـیغ کُُي:
ًَ٘ی ػهی حنًُّخٍم َلٍ رُخص ّ
حنطخٍم
ٔحنًٔک كی حنًلخٍم حني ٍُُّ كی حنًـــوخَن
حٔ طيرــــــَٔح َلخٍم حٌ طوزــــهٕح َؼخَن
كَحم ؿیَ ٔحين
= يخ ىهظَحٌ ١خٍم ْٔظیى ،کّ رَكَْٕخی ٍُرلض ٍحِ يیٍٔیى ،يخ گَْْٕخی
ىٍ ٛيف ْٔظیى ،يخ ِي٘کْخی يؼطَ ٔ هٕٗزٕ ْٔظیى؛ حگَ رّحٓظوزخل ؿُگ رَٔیي
يخ رخ ًٗخ ْىآؿٕٕ هٕحْیى ٗي؛ حگَ حُ ؿُگ كَحٍ کُیي ،يخٍح حُ ىٓض هٕحْیي ىحى.
چُخٌ حُ ىٓضىحىَی کّ ىیگَ َْگِ يخٍح َوٕحْیي ىیي )ٔ۰ٔ(.ىٍيٕٟغ ىیگَ حوػًَٔ،
ىهظَ ٔهيحَی ،ىٍ طٕ٘ین يَىحٌ هزیهّ ،رَحی ؿُگ ٔ حَظوخوؿٕیی چُیٍ يیَٓحیي:
كٌٍٔح حنٔالف ٔ ٔك٘زٕ رخْلرَم «اٌ حَظــــى نى ططهـــــزٕح رؤهیــکى
َوذ حنُّٔخء كزجْ ٍْ ٢حن ًََُْن(ٕ)ٔ۰ ٔهٌٔح حنًکخكم ٔحنًـخٓي ٔحنزٕٔح
= حگَ ًٗخ ىٍ ١هذ حَظوخو هٌٕ رَحىٍحٌ طخٌ َیٔظیي ،پْ ٓالف ٍح رَ ُيیٍ
رگٌحٍیي ٔ كوٕٓ ٢حٍ رَ حٓذ رَٔیيَٓ .يّىحٌ رگیَیي ٔ نزخّْخی چٔپُيِ رپٕٗیي ٔ
يخَُي َُخٌ َوخد رَِیي .چّ ري حٓض هٕو ریكًیض ٔ َخىحٌ!»
حُ ؿزّٓی ىیگَ ،حرٍػزخّ ىٍ رخٍِی حیٍگَّٕ َُخٌ يیگٕیي :پیخيزَ حکَو آٌْخ
ٍح ًَْحِ هٕى ىٍؿُگ يیرَى ٔ آٌْخ رّييحٔحی يـَٔكخٌ يیپَىحهظُي ٔ حُ ؿُیًض
ؿُگیٓٓ ،ى يیرَىَي )ٔ۰ٖ(».یکی حُ َُخٌ يیگٕیي« :يخ ٖٗ ٌُ رٕىیى کّ ىٍ ؿُگ
هیزَ ًَْحِ پیخيزَ حکَو رٕىیى ٔ رّيـَٔكخٌ ىحٍٔ يیىحىیى ٔ رّآٌْخ َٗرض (ٕٓین)
يیَٕٗخَيیىٔ .هظی ىژ هیزَ گٕ٘ىِ ٗي ،پیخيزَ حکَو رّيخ ًٓٓی حُ ؿُخیى يؼخىل ٓٓى
يَىحٌ ىحى)ٔ۰4(».
ُکؼَیْزّ ىهظَ ٓؼي حٓهًیّ یکی حُ حیٍ َُخٌ حٓض کّ ىٍ هیزَ َٗکض ىحٗظّ حٓض،
ىٍ رخٍِ ی حٔ چُیٍ َوم ٗيِ کّ پیخيزَ حکَو يکخَی ٍح ىٍ ئـي ييیُّ رَحی حٔ ىٍ
َظَ گَكض کّ ىٍ آٌؿخ رّييحٔحی يـَٔكخٌ ٔ ١زخرض ریًخٍحٌ حٗظـخل ىحٗض)ٔ۰۳(.
حُ َُخٌ ُیخىی رَّخوْخی « ٍُكَیيِ» ٍ« ،ریؼّ» « ،نیهی ؿلخٍی»« ،يؼخىِ ؿلخٍی» ،
«حو حیًٍ» « ،حو ُٓخٌ حٓهًی» « ،حو کزّ٘ ه٠خػی» « ،حو ٍٔهّ حَٜخٍی»« ،حو
ٓهًّ»...رّػُٕحٌ ييحٔحکُُيِگخٌ يـَٔكخٌ ؿُگی یخى ٗيِ حٓض)ٔ۰۶(.
ٕٔ4 كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
حٓض ،حٔ ْ٘ض ىهظَ ىحٗض ،ػهض ک٘ظٍ (یکی حُ) ىهظَحَٖ حیٍ رٕى کّ َؼًخٌ
رٍيٌٍُ رخ ن٘کَی رّرُیطًیى ْـٕو آٍٔى ٔ هیْ رّىكخع حُ هزیهّ رَهخٓض ،حيخ
ٗکٔض هٍٕى ٔ َظٕحَٔض رّهٕری حُ هٕى ٔ هزیهّ ىكخع ًَخیي؛ پْ طَٓیي کّ هٕى
ک٘ظّ ٕٗى ٔ ىهظَحَٖ رّحٓخٍص رَىِ َٕٗي ٔ رّکُیِی يخىحو حنؼًَ گًخٗظّ گَىَي.
هیْ ىٍ ٓخل َٓى ْـَی ىٍ ْیجض رُیطًیى َِى پیخيزَ آيي ٔ حٓالو آٍٔى ،چٌٕ
پیخيزَ حٔ ٍح ىیي كَيٕى« :حیٍ ٍَٓٔ حْم ٛخنق حٓض ».گٕیخ هیْ رَحی آيَُٕ
گُخْخٌ هٕى َِى پیخيزَ رّهظم ىهظَٕ حػظَحف کَىِ حٓض)ٔ۰۰(.
حيخ آٌچّ ىٍ آیّی َٓى حُ ٍٕٓۀ طکٕیَ آييِ کّ «رخی ًَذ هُظهض = رّکيحيیٍ گُخِ
ک٘ظّ ٗي؟» ٔ رَهی حُ يلَٔحٌ <رَحٓخّ طلٔیَ رٍّأی> آٌ ٍح رّحكٔخَّی
«ٔأىحنزُخص» حََٜحف ىحىِ حَي ،رّْیچ ٔؿّ ٛلض َيحٍى؛ ُیَح ىٍ حیٍ آیّ ٓوٍ حُ
یک كَى يٕأَض يـٕٓل حٓض َّ ،حُ ؿًغ يٕأَغ ،حگَ هَحٍ رٕى ٓوٍ حُ ىهظَحٌ
يوظٕنّ رخٗي ،رخیي ًٟیَ ؿًغ يٕأَغ (هُظِهٍ) يیآيي .كخل آٌکّ ىٍ حیٍؿخ ٓوٍ حُ یک
كَى يٕأَغ حٓض کّ يؼهٕو َیٔض کی حٓض ٔ ىٍ کـخ ک٘ظّ ٗيِ حٓض.
حرٓخو آیّ طخ آٌكي حٓض کّ دمحم رٍ حرٗ ػًیَ رخ یک ٔحٓطّ حُ حيخو ٛخىم ٍٔحیض
يیکُي کّ حیٍ آیخص ىٍ ٗؤٌ حيخو كٔیٍ َخُل ٗيِ حٓض! َیِ يُ ٍٕٜرٍ كخُو رخ یک
ٔحٓطّ حُ حيخو رخهَ َوم يیًَخیي کّ كَيٕى :حیٍ آیخص ىٍرخٍِی يخ َخُل گَىیيِ حٓض!
گٌٗظّ حُ ًّْی حیٍْخ ،حگَ يٕحٍى ىیگَی ْى ٔحهغ ٗيِ رخٗي هخرم يوخیّٔ حٓض
رخ هظمْخی َخيٕٓی کّ حئَُِ ىٍ ىَیخ ٔحهغ يیٕٗى ،رخ حیٍ طلخٔص کّ ىٍ هظمْخی
َخيٕٓی ،هَرخَی يظٓى رّػًم حهظیخٍی حٓض ،ح ّيخ ىٍ ؿخيؼّی ػَرٔظخٌ رّهخ َ١كلع
ػلض ٔ ػًٜض آٌ رٕىِ حٓض .چُیٍ ػًهی رخ حَلخء يوظهق ىٍ طخٍین ًّْی يهضْخ
ٍٔی ىحىِ حٓض .يخ ىٍ حىریخص ٔ حكٔخَّْخی پخٍٓی چويٍ يلالص رَّخوْخی «چٓم
ىهظَ» یخ [چٓم ىهظَحٌ] ىحٍیى .رَگ٘ض ًّْی حیٍحكٔخَّْخ ٔ حٓخيی رّحیٍ َکظّ
حٓض کّ آٌ ىهظَحٌ حُ ؿُگْخ كَحٍ کَىَي ٔ رَحی حیٍکّ حٓیَ َٓرخُحٌ ىًٍٗ ٔ
ریػِص ََٕ٘ي ،ىٓظّؿًؼی هٕى ٍح حُ حٍطلخع رّپخثیٍ حَيحهظُي ٔ َخرٕى کَىَي.
ىٍ ؿخيؼّی ػَد ،ىٍ ُيخٌ ؿُگ رَهی َُخٌ ٔهظی يظٕؿّ ٗکٔض ٔ
ػوذَ٘یُی هٕو هٕى يیٗيَي ،حُ طَّ حٓخٍص كـخد ٍح کُخٍ يیگٌحٗظُي ٔ هٕى ٍح
َ١كَُّ ،خٌٗزیّ رّکُیِحٌ يیکَىَي طخ رظٕحَُي كَحٍ کُُي ٔ حٓیَ ىًٍٗ ََٕ٘يُ .
ریكـخری ٍح کّ هٜي ىحٗظُي حُ ىًٍٗ كَحٍ کُُي ،چُیٍ طٕٛیق يیکُي:
ٕ44 كکًض یگخَّ
كوَ عبُلی
ٗؼَ ؿخْهی یک يُزغ يٓى رَحی ىٍک ٍٔحر ٔ ٢يُخٓزخص َُيگی هزخیهی َیِ
حٓضٟٔ .ؼیض يُخرغ يطخنؼخطی "كوّؿخْهی" رَّٔزض َٗحیَُ ٢يگی يظلخٔص هزیهٕی،
يظلخٔص حٓض .ريیٓی حٓض ْیچ كکًی ٍح ًَیطٕحٌ رًَّْی هزخیم رَّلٕ یکٔخٌ
ُّٓضْخ ٔ َٗحی ٢يظلخٔص َُيگی ىٍ ٗزّؿِیَِ گٔظَىِ طَٔی ىحىٛ .يْخ هزیهّ رخ ُ
رٕىَي ٔ َْهزیهّ َُيگی ئظوالَّی هٕى ٍح ىحٗظُي .رُخءح ً ٗخػَی يظؼهن رَّْهزیهّ،
ریخَگَ ٍٔف ٔ ٍٕٔ َُيگی ػَد َٕع هٕى حٓضٟٔ .ؼیض ؿـَحكیخیی َٗٓی ٔ
ٍٔٓظخیی ،یخ ػ٘خیَی ٔ حيؼخل حیٍْخ َیِ ىٍ حیٍ يَُرُيی كخثِ حًْیض حٓض.
ٗؼَ ؿخْهی حگَچّ ىٍ كي كَحٔحٌ يظ ًٍّ ٠كکًض حٓض ،ح ّيخ آٌچّ کّ رّهٕحَیٍ
ٔ َظخيخص كوٕهی ىٍ يؼُخی كوٓی حئَُی حٓضَٛ ،كخ ً رٍّٕٛص ًُٟی ٔ
حٗخٍِی گٌٍح حَؼکخّ ىحىِ حٓض .رخ حیٍ ٔؿٕى رخُ ْى يیطٕحَیى آٌ ٍح حُ ؿًهّ يُخرغ
ٜهی طلض ػُخٔیٍ "كوّؿخْهی" رًّٗخٍ ریخٍٔیى .هٕٕروظخَّ ٔؿٕى يُخرغ يل ّ
«حَٔخدحنؼَد» ي٘کم هزیهّ ُٗخٓی ٍح طخ كئىی كم يیکُي.
َکظّی ىیگَ حیٍکّ ىٍ ؿخْهیض حُ ١زوّی كویٓخٌ ىیُی کّ هٕحَیٍ رگٌحٍَي ٔ
يَىيخٌ ٍح رّپٌیَٕ آٌ يهِو کُُيَ٘ ،خَی َیٔض .حنزظّ حیٍ رّيؼُخی َلی هٕحَیٍ ٔ یخ
ٕ4۳ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
كوّ ٔ هخٌَٕ ىیُی َیٔض .هٕحَیٍ ىیُی ٔؿٕى ىحٗض کّ رّآٌ «كوّؿخْهی» گلظّ ٗيِ
حٓض« .كوّؿخْهی» حٛطالكی ؿيیي حٓض کّ "ؿٕحى ػهی" پخیّگٌحٍ آٌ حٓضٔ .ی
يیگٕیي« :يٍ ٔهظی نلع «كوّؿخْهی» ٍح رّکخٍ يیرَو ،يُظٍٕو حیٍ َیٔض کّ ًّْی
حْم ؿخْهیض ١زن كوّ ٔ حكکخو ٔحكي ٔ یکٔخَی ػًم يیکَىِحَي رّيخَُي گَى آييٌ
ًّْی حكکخو ىٍیک ىٔنض َٔظخو ،کّ چُیٍ ٓوُی ىٍكن حْم ؿخْهیض پٌیَكظُی
َیٔض ،چَح کّ حكکخو آَخٌ رَكٔذ طؼيى ٔ حهظالف هزخیم يظلخٔص رٕىِ حٓض)ٔ۴ٓ(».
آٌچّ حئَُِ رّػُٕحٌ كوّ کٍٓ ٔ ٍیّ٘ىحٍ ىٍ كُِٕی طَ٘یغ ىیُی يؼَكی
يیٕٗى ،ىٍ ٔحهغ ٗکم طکخيم یخكظّی حُ یک َظخو طخٍیوی حٓض کّ حُ آيُِْٕخی
حىیخٌ هزم ٔ ػَكیخص يوخٌٍ رخ ظٍٕٓ حٓالو يُ٘ؤ گَكظّ حٓض ،كوّؿخْهی کّ ًْخٌ
َظخو هخََٕی (ٔنٕٓخىِ) ؿخٍی ىٍيیخٌ يَىيخٌ ػ َٜؿخْهیض ػَری حٓض .هٕٜٛخ ً
ىٍ كُِٕی يؼخيالص ٔ ػوٕى ٔ ػَكیخص ،يٓىطَیٍ رٔظَ طخٍیوی ٗکمگیَی طَ٘یغ
حٓاليی حٓض.
رّػزخٍص ىیگَ« :كوّؿخْهی» ػزخٍص حٓض حُ حكکخو ٔ ىٓظٍٕحنؼًمْخی َخظَ
رّ طُظیى ٍٔحر ٢يَىيخٌ آٌ ػَٜ؛ ٗخيم حُىٔحؽ١ ،المَ ،ظخو ه٠خیی ،هٕحَیٍ
ؿِحیی ٔ َْآٌچّ َِى آٌْخ كالل ٔ كَحو یخ ؿخیِ ٔ َخؿخیِ ههىىحى يیٗي .آَخٌ رَحی
ُّٓضهٕى هٕحَیٍ ٔ َٗحیغ ٍٍٔٗ ىحٗظُي .هٕحَیُی کّ ١ی هٌَْخ رّكٔذ ػَف ٔ ُ
هخیى ٗيِ رٕى ٔ طوطیَخپٌیَ يیًَٕى .ػَد ؿخْهی حُ پخٍِی هٕحَیٍ حنِحوآٍٔ كوٕهی
یخ ػزخىی رَهٍٕىحٍ رٕىِحَي ،حػزخص حیٍ أيَ کخٍ ىٕٗحٍی َیٔضٕٗ .حْي طخٍیوی ٔ
يُخرغ يؼظزَی ٔؿٕى ىحٍى کّ آَخٌ َیِ يخَُي رٔیخٍی حُ يهم ،رَحی هٕى یک ٍژیى
كوٕهی ـ طوُیُیٔ ،نٕ ٓخىِ ىحٗظّحَي.
چیِی کّ رّکخٍگیَی حٛطالف يٍٕى رلغ ٍح ىٍ كن آَخٌ يـخُ يیًَخیي.
ٔؿٕى َٕػی َظخو كوٕهی ٔ رََخيّْخی ػزخىی ىٍ ىٍِٔی ؿخْهیض ؿیَ هخرم حَکخٍ
حٓض .كظّی رَهی طلهیمگَحٌ آٌ ٟٔؼیض ٍح چُيحٌ ٓخىِ ْى ًَیىحَُي« .یُٕف
ٗخهض» (ٕٓ ٔ۲ـ )ٔ۲۶۲ىٍ کظخد «كوّ حٓاليی» يیَٕیٔي:
«َٓخىْخی كوٕهی ػَرٔظخٌ ىٍ ُيخٌ دمحم ٍٔی ْىٍكظّ رئی َزٕىَ .ؤض،
ٍژیى كوٕهی يیخٌ ٓخىحص ػَدْخی رئی ٔؿٕى ىحٗض کّ گَچّ ١زیؼظخ ً حرظيحیی رٕى،
ح ّيخ رّْیچ ٔؿّ ىٍ هٕحَیٍ ٔ کخٍرٔضْخی آٌ رٔیَ ٢زٕى .هٜیّٜی کهت حیٍ ٍژیى
كوٕهی ٔ َّؿِثیخطٖ ،طخ كئىی حُ َ١ین ٗؼَ پی٘خحٓاليی ٔ ٗؼَ حٓاليی َؤظیٍ
ٔ حُ َ١ین حكٔخَّْخی هزخیم رَيخ ُٗخهظّ ٗيِ حٓض».
ٕ4۶ كکًض یگخَّ
= «َْکْ کّ رّک٘ظّ ٗيٌ يخنک هُٕ٘ى حٓض ،ىٍ ٍُٔ َِى َُخٌ هزیهّی يخ
ریخیي ٔ رزیُي کّ رَحی حٔ رخ کًخل كَٔص َخنّ يیکُُي ٔ ،ىٍ ٓلَْخ رَ ٍٕٛص هٕى
نطًّ يیَُُي .حیٍ َُخَی کّ هزالً ٍٕٛص هٕى ٍح يیپٕٗخَیيَي ،حئَُ حُ ٗيص
ؿِع ٔ يٜیزض يظٕؿّ ریكـخری هٕى َیٔظُيَُ ،خٌ آُحى ٍٕٛص هٕى ٍح رَحی
ٗوٜی يیهَحُٗي کّ ََوهٕی ٔ هٕٕهزَ رخٗيًّْ ».ی حیٍ حٗؼخٍ رَّلٕی طؤییي
کُُيِی كـخد ٔ پٕٖٗ ىٍ يیخٌ َُخٌ ػَد حٓض .ىیگَ حُ يٕحٍى رَُّْگی َُخٌ
ىٍ يکّ حٗخٍِ رّآٌ ىحٍى کّ ىٍ آٌ ىٍِٔی طخٍیوی ،حكَحىی کّ حُ هزخیم ىٍٔ ٔ
َِىیک رَحی ُیخٍص هخَّی کؼزّ يیآييَي ّٓ ،گَِٔ رٕىَي:
ٔ ـ هزخیهی کّ هخَّی هيح ٍح ػَیخٌ ٕ١حف يیکَىَي ٔ ،رّآٌْخ ِكهّّ گلظّ يیٗي.
ٕ ـ حكَحىی کّ رخ نزخّ ٕ١حف يیکَىَي ٔ ،رّكًْ يؼَٔف رٕىَي.
ٖ ـ هزخیهی کّ يوهٕ١ی حُ حیٍ ىٔ گَِٔ رٕىَي١ ٔ ،هْ َخو ىحٗظُي)ٔ۴۴(.
يَ ،يخٌُ، گَِٔ كهّّ ،هزخیهی کّ ػَیخٌ ٕ١حف يیکَىَي ػزخٍصحَي حُ :طًیى رٍ ّ
يَ ٔ هیْ ػیالٌ ،ػویق كًیْ ،ػخيَرٍ ٛؼٜؼٍّ ،ریؼّ ،ه٠خػٌّْ ،یم ،ؿٕع رٍ ّ
ٔ ػئحٌ ...حیٍ هزخیم ،ىٍآٍٔىٌ نزخّ ٍح ىٍ ُيخٌ ٕ١حف رَ هٕى ٔحؿذ يیىحَٔظُي.
آٌْخ يؼظوي رٕىَي رخ ىٍآٍٔىٌ نزخّ ،گُخِ حُ ریٍ يیٍٔىَ .زخیي هيح ٍح رخ نزخّْخی کّ
رخ آٌْخ گُخِ حَـخو ىحىِحَي ،ػزخىص کُُي ،رهکّ رخ ىٍآٍٔىٌ نزخّْخی کّ ىٍ آٌ هيح ٍح
يؼٜیض کَىِحَي ،رخ ٓ١خٍص هيح ٍح ػزخىص کَىِحَي .گٕیخ حیٍ رّيؼُی هخنٗ ٚيٌ،
پٕٓض حَيحهظٍ ٔ ىیگَ ٗيٌ ،رٕىِ حٓض ،نزخّْخی کُّٓ ٍح ىٍٔ يیحَيحهظُي .ىٍ پخیخٌ
ٕ١حف ٔ رّؿخ آٍٔىٌ يَحٓى ٓخنیخَّی كؾ کّ ػیي كٔخد يیٗيِ ،نزخّ َٕ طٓیّ
يیکَىَي ٔ ؿُ٘ی يلٜم طَطیذ يیىحىَي .حُ حیٍ پْ ًّْچیِ َٕ يیٗي.
حیٍ هخػيِی ػًٕيی ىٍ يیخٌ هزخیم كهّّ رٕى کّ کٔی ؿَأص يوخنلض رخ آٌ ٍح
َيحٗضَُ .خٌ َیِ حُ حیٍ هخػيِی ئظؼُی َزٕىَي ،آٌْخ ْى ىٍكخنیکّ هٕى ٍح رَُّْ
يیکَىَيٕ١ ،حف يیًَٕىَي )ٔ۴۲(.آٌگَّٕ کّ ىٍ ٛلیق ئهى َٕٗظّ ٗيِ ،ىٍ ٓخل
پْ حُ كظق يکّ (ٓخل َٓى ْـَی) پیخيزَ حٓالو ىٓظٍٕ ىحى ىٍ ئـيحنلَحو ؿخٍ
رَُِي کّ َُخٌ َزخیي رَُّْ َٕٗي .رّرخٍٔ يلَٔحٌ هَآٌ ،آیّی ٓی ٔ یکى حُ ٍِٕٓی
حػَحف رَحی َٓی َُخٌ حُ رَُّْ ٗيٌ ىٍ ئـيحنلَحو َخُل ٗيِ حٓض کّ يیگٕیي:
« َیخ َرُِی آىَ َو ُهٌُٔح ُِیَُظ َ ُک ْى ِػُيَ ُک ِّم َئ ِْـ ٍي َٔ ُکهُٕح َٔح ْٗ ََرُٕح َٔ َال طُٔ َِْكُٕح ۚ ِاََُّ َال ی ُِلذُّ
ْحن ًُٔ َِْكِیٍَ » (حی كََُيحٌ آىو ُْگخو ٍٔٔى رَّْ ئـيی ُیُض هٕى ٍح رًَّْحِ ىحٗظّ
رخٗیي)(ٓ )ٔ۲هَ١زی ٔ ١زَٓی ىٍ ٗؤٌ َِٔل حیٍ آیّ آٍٔىِحَي« :يَ٘کخٌ ،کؼزٍّح
ٕ4۲ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
رَُّْ ٕ١حف يیکَىَي .يَىحٌ ىٍ ٍُٔ ٔ َُخٌ ىٍ ٗذ .پْ رَُّْ ٕ١حف کَىٌ
كَحو ٗي ٔ حیٍ آیّ َخُل گَىیي» )ٔ۲ٔ(.حُ حیٍ آیّ رَ يیآیي کّ هزخیم ػَد ىٍ پخیخٌ
يَحٓى كؾ ،ؿٍْ٘خی پَهَؽ رَگِحٍ يیکَىَي کّ ىٍ آٌ رّحكَح ١ىٍ ػیٖ ٔ َٕٕ
ٔ حَٓحف ٔ طزٌیَ يزخىٍص يیکَىَي.
ىٍ َٗٓ يکّ َُخٌ ػَد ىٍ حَظوخد ٔ َلِٕی پٕٖٗ کخيالً آُحى رٕىَي ٔ َُخٌ
طٕحَگَحٌ كخهَطَیٍ نزخّْخ ٍح يیپٕٗیيَيٗ .کم ٔ ٍَگ نزخّ َُخٌ طُٓخ رَ حٓخّ
کخٍکَى آٌ رّػُٕحٌ طٍپٕٕ ٔ ُیُض طؼییٍ يیٗيِ حٓض .ىٍ چُیٍ ؿخيؼّیَُ ،خٌ
١زوّی رخال ٔ حَٗحف رٍّحكظی ٔ رئٌ هیي ٔ رُي رخ يَىحٌ ىٍ حٍطزخ ١رٕىَي؛ ؿخكع
ىٍ حیٍرخٍِ يیگٕیيَُ :خٌ ١زوّی رخالی ػَد رَحی گلض ٔگٕ رخ يَىحٌ يیَ٘ٔظُي ٔ
يـهْ رَگِحٍ يیکَىَي )ٔ۲ٕ(.ىٔٓظی ٔ يؼخَٗص يیخٌ ٌُ ٔ يَى ٍحیؾ ٔ ػخىی رٕى
ٔ رّآٌ «هيٌ» يیگلظُي .رّىٔٓض پَٔ «ههیم» ٔ رّىٔٓض ىهظَ «ههیهّ» يیگلظُي.
چُیٍ ىٔٓظخَی رخ ْى حُىٔحؽ ًَیکَىَي ،ح ّيخ َٕػی طؼٓي ْى يیخٌ ٗخٌ رٕىِ کّ ؿیَ حُ
یکيیگَ رخ کٔی ىیگَ چُیٍ ٍحرطّی رَهَحٍ ًَیکَىَي .ح ّيخ پْ حُ ظٍٕٓ حٓالو،
هَآٌ يَىحٌ ٍح حُ حُىٔحؽ رخ َُخَی کّ ىٔٓض پَٔ (هيٌ) ىحٗظّحَي َٓی کَىَٔ( .خء،
آیّ )ٕ۳چّ ٍحرطّی ؿُٔی آَخٌ آٗکخٍ رٕىِ رخٗي ٔ چّ پُٓخٌ(.حَؼخو ،آیّ ٔ)ٔ۳
يکّ يَکِ طـخٍی ٔ ُیخٍطی ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ رٕى ،طٍكَٔٗی َُخٌ َیِ
یکی حُ ٍحِْخی کٔذ ىٍآيي ىٍ حیٍ َٗٓ رٕىِ ٔ َوٖ يًٓی ىٍ کٔذ ىٍآيي رَهی
حُ هخَٕحىِْخ ىحٗظّ حٓض ،طخ آٌؿخ کّ گلظّ يیٕٗى پْ حُ حٓالو رٍِگخٌ یکی حُ
هزخثم حُ پیخيزَ هٕحٓظُي کّ َُخ ٍح رَحی آَخٌ كالل کُي طخ ئهًخٌ َٕٗي ،چٌٕ کٔذ
ٔ کخٍ آَخٌ حُ حیٍ ٍحِ حٓضَُ .خٌ طٍكَٕٔ رخ پخٍچّی َٓمٍَگی ُٗخٓخیی يیٗيَي
کّ رَ ىٍ هخَّ يیآٔیوظُيَ .خوْخی حیٍ َُخٌ کّ رٍّٔحیخطی َّ َلَ ٔ رٍّٔحیخطی ىیگَ،
ریٖ حُ ىِ َلَ رٕىَي ٔ رخؿیّ (َُخکخٍ) َخيیيِ يیٗيَي ،ىٍ کظخدْخی طخٍین ػزض
حٓض .حُ ىیي حٓخيّ ػکخَّٕٗ ،یُٔيِی يَٜی ،رو٘ی حُ َِحع رَ َٓ حٓالو ىٍ
ُّٓض رٕىِ کّ ًٗخٍی حُ هزخثم حُ َ١ین آٌ کٔذ ىٍآيي يکّ ،رّٓزذ ًْیٍ ُ
يیکَىَي ٔ ًٗخٍی ىیگَ آٌ ٍح َُگ يیىحَٔظُي کّ پیخيزَ حٓالو ْى رًّْیٍ هزخثم
طؼهن ىحٗض ٔ ىٍ ىیُی کّ آٍٔىَُ ،خ كَحو ٔ ئظلن يـخُحص ىحَٔظّ ٗي.
َُخٌ رّػُٕحٌ ُیُض حُ حَٕحع آالص يخَُي ههوخل ٔ حَگ٘ظَ ٔ حنُگٕ ٔ كهوّ ٔ
گَىٌرُي ٔ ىٓضرُي … حٓظلخىِ يیکَىَي .رخ َٓيّ ٔ ٍٔؿٍ ٔ حَٕحع يخنیيَیْخی
ٕٓ۳ كکًض یگخَّ
اىكّاط ّ فبًْاكٍ
ىحَٔظیى کّ يَىو ػَد ىٍ ىٍٔحٌ پیٖ حُ حٓالو ،رّیکٍٗظّ آثیٍ ٔ ػَف
پخیرُي رٕىَي کّ ٗخيم ًّْی ٗئٌ َُيگی حی٘خٌ يیگَىیي ،چُخٌکّ حی٘خٌ ىٍ ًْخٌ
ىٍٔحٌ ،حُىٔحؽ رخ ًٗخٍٖ حُ َُخٌ ٍح كَحو يیىحَٔظُي کّ رؼيح ً حٓالو َیِ كَيض آٌ
ٍح طوَیَ ٔ حي٠خء ًَٕى .يَى ػَد رخ ىهظَ ،يخىٍ ،هٕحَْ ،هخنّ یخ ػًّی هٕیٖ
حُىٔحؽ ًَیکَى .حٓخٓخ ً َِى ػَد ،حٛم رَ حیٍ رٕى کّ َکخف رخ يلخٍو ،كَحو
حٓض )ٔ۲ٖ(.طٕٛیق ٔ طلهی ِم گَّْٕخٖ حُىٔحؽ ىٍ ػ َٜؿخْهٗ ،ؿُزّٖ يٓى حُ
حٟٔخع َُخٌ ،هخَٕحىِ ٔ ؿخيؼّی ػ َٜؿخْهٗ ٍح رَحی يخ رخُگٕ يیکُي.
ٕٔ۳ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ًْخَُي حیٍ ٍُٔگخٍ ،حُىٔحؽ رَّخو «رؼٕنّ» (پیَٕي َُخٕٗیٗ) رٕىِ حٓض .رَ
يزُخٖ حیٍ حُىٔحؽ ،يَى (رؼم) ٔ ٌُ (رؼهش) َْ ىٔ رّ ٍٕ١هخََٕی ٔ َٗػی ٌُ ٔ
ٕٖٗ ٔ ًَْٔحٌ یکيیگَ يیٗيَيَْ ،گخِ رخ حیٍ حُىٔحؽ ،كََُيٖ ُحىِ يیٗي ،آٌ
كََُي ىٍ ََٔذ طخرغ پيٍ رٕى ،گلظیى کّ یک يَى يیطٕحَٔض طؼيحى رٔیخٍٖ حُ حیٍ
َُخٌ ٍح ىحٗظّ رخٗي (چُي ًَْٖٔ) یخ آٌکّ رّیک ًَْٔ رُٔيِ ًَخیي (طک ًَْٖٔ)
حیٍ حُىٔحؽ (رؼٕنّ) رّىٔ ٗکم حَـخو يیٗي :رٍّٕٛص ػخىٖ ٔ رخ ٍٟخیض َ١كیٍ؛
یخ پْ حُ ٔهٕع ؿُگ ىٍ يیخٌ هزخیم ٔ رخ حٓخٍص َُخٌ.
حُىٔحؽ ىٍ ٗکم ػخىٖ ،رَ ّٓ ػُ« َٜهٕحٓظگخٍٖ»« ،يَٓیّ» ٔ «ػوي»
حٓظٕحٍ رٕى )ٔ۲4(.ح ّيخ ىٍ يٍٕى حُىٔحؽ رخ حٓیَ ؿُگٍٗٓ ،ى رَ حیٍ رٕى کّ َْیک حُ
يَىحٌ هزیهّی كخطق يیطٕحَٔظُي حُ يیخٌ َُخٌ حٓیَٗيِ ،رَ حٓخّ هَػّ یکٗ ٍح
رَگِیُُي ،آٌگخِ حگَ ٌُ رَحٖ آٌ يَى ،كََُيٖ يیآٍٔى ،هٕى رّهٕىٔ ًَْٔ ،
ُٔؽ حٔ يیگَىیي ٔ يَى َیِ َْٕٗ حٔ يلٕٔد يیٗي .رَّْ ٍٔ ،پْ حُ حُىٔحؽ
(رؼٕنّ) ٌُ ُیَ كًخیض ٔ َٓپَٓظٗ يَى هَحٍ يیگَكض)ٔ۲۳(.
ْىچُیٍ حُىٔحؽ رخ یک ٌُ «يوطٕكّ» (ٍرٕىِ ٗيِ) ٍح َیِ رخیي رّحُىٔحؽ رخ
حٓیَ يهلن ىحَٔضٍٔ )ٔ۲۶(.حؽ حیٍگَّٕ َُخٕٗیٗ ریخٌگَ آٌ حٓض کّ ىٍ آٌ ىٍٔحٌ
َّ طُٓخ ىٍ حيَ حُىٔحؽَْ ،ؽ ٔ يَؽ َزٕىِ ،رهکّ ٍٓى ٔ يَحيٗ حٓظٕحٍ ىٍ يیخٌ رٕىِ
حٓض .طؼهّن یکٕٓیّی ٌُ رّيَى ،آٌچُخٌ ٗيیي ٔ رـََؾ رٕى کّ ٌُ پْ حُ حُىٔحؽ
ىٍ كکى يهکیّض يَى ىٍ يیآيي ،رّ ٍٖٕ١کّ پْ حُ ٔكخص يَىًْ ٌُ ،چٌٕ یکٗ حُ
حيٕحل رّؿخٖ يخَيِ (طَکّ) رّٔحٍػخٌ يیٍٓیي ٔ .حنزظّ حگَ ٌُ حُ ػَٔص ٗوٜی
رَهٍٕىحٍ رٕى يیطٕحَٔض ىٍ حُحء پَىحهض يزهـی ،هٕى ٍح آُحى ٓخُى)ٔ۲۰(.
ىٍ حُىٔحؽْخی ػَد طويو ٔ طؤهَ ٔؿٕى ىحٗض .حُىٔحؽ ىهظَػًٕ ٔ پَٔػًٕ
يويو رٕى .حُىٔحؽ ىهظَهخنّ ٔپَٔهخنّ حٔنٕیض ىحٗض .يخَُي حیٍ ٗؼَ يؼَف كَُىم:
رٍُْٕ أرُخء حنَؿخل حالرخػي رَُٕخ رُٕ أرُخثُخ ٔ رُخطُخ
ًْکلٕ رٕىٌ ىٍ حُىٔحؽ ٍػخیض يیٗي ٔ َُخٌ حَٗحف رخ يَىحٌ ًْظخی هٕى
حُىٔحؽ يیکَىَي ،ػکْ آٌ ٛخىم َزٕى .رّٔیژِ ٍإٓخی هزخیم رخ ىهظَی حُ هخَيحٌ
كَٔىٓض حُىٔحؽ ًَیکَىَي .يوٕٜٛخ ً ىهظَحَی کّ پيٍحَی ىحٗظُي کّ حُ َ١ین
كَكّْخی چٌٕ ٍَگَُیَ ،ـخٍیٓ ،هًخَی ٔ رّ ٍٕ١کهی رخ کخٍ یيی حيَحٍ يؼخٕ
يیکَىَيُ .یَح حیٍ َٕع ي٘خؿم ٍح ىٍ ٗؤٌ رٍِگخٌ ًَیًَٗىَي .رّ ٍٕ١ػَكی
حُىٔحؽ ىهظَ يَى آُحى رخ يَى يًهٕک ٔ یخ رَىِ يًکٍ َزٕىَ .یِ ىهظَی حُ هخَيحٌ
ٕٕ۳ كکًض یگخَّ
حٛیم ٔ آُحى رخ يَىی حُ هخَيحٌ رَىِ ٔ یخ حُ طزخٍ رَىِگخٌ حُىٔحؽ ًَیکَى ،چَح کّ
ىٍ حیٍ ٍٕٛص آػخٍ رَىِگی ىٍ هخَيحٌ رخهی يیيخَي ٔنٕ حیٍکّ کٔی حُ آٌ آُحى
يیٗي ٔ هٕى ٗوٜخ ً حُ آُحىِگخٌ رّكٔخد يیآيي.
ػَد رَّـخرض ٔ حٛخنض هخَيحٌْخ رٔیخٍ حًْیض يیىحىَي ،نٌح رخ حكَحى هخَيحٌ
َـیذ ٔ حٛیم حُىٔحؽ يیکَىَي طخ َٔم َـیذ ٔ َٗیق حىحيّ پیيح کُي ٔ حُ ػوم ٔ
ٍأی ٔ ٓاليض ؿٔى ٔ طٍ ،هيٍصيُي ٕٗى .یکی حُ ؿٓخص طٕؿّ رُّیزخیی َُخٌ َیِ
ًْیٍ رٕى کّ كََُيحٌ َیِ ُیزخ َٕٗي .ىٍػیٍكخل َُخٌ ُیزخٍٔی ،ح ّيخ رَآييِ حُ
هخَٕحىِی ري ،يطهٕد َزٕى.
«يخىٍ» رٔیخٍ يٓى ٔ پَ َوٖ رٕى؛ ػَدْخ رّحٛخنض ٔ َٗحكض َٔذ يخىٍحٌ
ٗخٌ يیرخنیيَيٗ ،ؼَحء ىٍ َٓٔىِْخی هٕى رّکَو ٔ َٗف ٔ ػلض يخىٍحَ٘خٌ حكظوخٍ
يیکَىَي .كظی پخىٗخْخٌ َیِ رّحٓى يخىٍٗخٌ َِٗٓ رٕىَي .ػَد هٌٕ هخنٕ ٔ يخىٍ
ٍح يٓىطَ يیىحَٔض ٔ يؼظوي رٕى کّ يَىيخٌ ٔ هزخیم ،حُ َ١ین هخنٕ كخٓي ٔ طزخِ
يیَٕٗي .حٗؼخٍ ٔ َٟدحنًؼمْخی ُیخىی يزیٍ حیٍ َُ١طلکَ رٕى .يؼالً گلظّ يیٗي
«نجیى حنوخل» .ىٍ َظَ آَخٌ حػَپٌیَی كََُيحٌ حُ هخنْٕخ ریٖطَ حُ ػًْٕخ حٓض.
ػٌبٕو اىكّاط
ٗ ىهظَ ـ ٔ َّهٕى حٔ ـ هٕحٓظگخٍٖ يیکَى ،رئٌ ىٍ كخنض ػخىٖ يَى حُ ٔن ّ
آٌکّ ٍٟخیض ىهظَ يطَف رخٗيًْ ،یٍ ٔنٗ (پيٍ ،پيٍکالٌ ،رَحىٍ یخ ػًٕ) ٍىّ ٔ
هزٕل آٌ هٕحٓظّ ٍح رَػٓيِ ىحٗض ،حٔ رٕى کّ ىٍ ٍٕٛص يٕحكوضٗ ،یَرٓخء طؼییٍ
يیًَٕى ،رََٓ يزهؾ چخَّ يیُى .حُ هٕحٓظگخٍ «يَٓیّ» ٍح يیٓظخَیي .يَٓیّی کّ
كظًخًرخیي پَىحهض يیٗيُ ،یَح حیٍ هٕى«ػًٍ» ٔرٓخی رَحٖ ٌُ رًّٗخٍ يیآيي ،يزهؾ
يَٓیَّْ ،چّ گِحفطَ رٕى َ٘خٌ حُ َٗحكض ٌُ ٔ ػهٕ هخَٕحىِی پيٍی ىحٗض)ٔ۲۴(.
ىٍ يیخٌ رخىیّ َ٘یُخٌ ٍٓى رَ حیٍ رٕى کّ هٕحٓظگخٍ رَحٖ پَىحهض يَٓیّ،
طؼيحىٖ ٗظَ ٍح طخ هیًّی ٌُ يٗآٍٔى ،ىٍكخنٗکّ ػَد ََٗٓ٘یٍ ٔؿّ َوي (ىٍْى ٔ
ىیُخٍ) ٍح طَؿیق يیىحى .طَٜیق ٗيِ حٓض کّ گخْٗ ىهظَ ؿٕحٌ حٛالً چیِٖ حُ
يَٓیّ ٍح حهٌ ًَیکَىِ حٓض )ٔ۲۲(.ؿٕحى ػهٗ ،ىٍ حیٍرخٍِ رّریخٌ ػزخٍصْخٖ يَى ّى ٔ
يٌرٌد پَىحهظّ حٓض ،رّ ٍٖٕ١کّ ىٍ ؿخی يیگٕیيَِ :ى ػَد ؿخْهٗ ،حٛم آٌ رٕى
حيَ ٌُ کٔٗ رٕى کّ آٌ ٍح يیٓظخَیي طخ حُ آٌ
ٗ ِ کّ يَٓیّ رٌُّ پَىحهض ٕٗى ،ح ّيخ ٔن ّ
ىٍ هَیيٌ آٌچّ ُٔؿّ رخ هٕى رّهخَّی َْٕٗ يیرَى (ؿٓیِیّ) يَٜف ًَخیي.
ٖٕ۳ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
گخْٗ َیِ ٔنٗ ،يَٓیّ ٍح رَحٖ هٕى حهٌ يیکَى ٔ چیِٖ حُ آٌ رٌُّ
كن هٕى حٔ حٓض ،حُ حیٍٍٔ ىٍ حٓالو حیٍ ًَیپَىحهض ،چٌٕ رخٍٔ ىحٗض کّ حیٍ ّ
ػًم يًُٕع گَىیيٍِٕٓ( .ی َٔخء آیّی )ٕٓٓ()4
«ؿٕحى ػهٗ» ىٍ كَحُٖ ىیگَ يیَٕیٔي :گلظّ ٗيِ کّ حْم ؿخْهیض حُ يَٓیّی
َُخٌ چیِٖ ٍح رّهٕى آَخٌ ًَیىحىَي )ٕٓٔ(.ىٍ پخیخٌ َظیـّ يیگیَى :حْم ؿخْهیض
رَحٖ حَظلخع حُ يَٓیّ ،رَیک ٍحِ ٔ ٍٕٔ َزٕىَي ،رَهٗ حُ آَخٌ ًّْی يَٓیّ ٍح
رٌُّ يیپَىحهظُي ٔ رَهٗ ىیگَ هيٍٖ َیِ حٟخكّطَ يیىحىَي طخ رّىهظَ حکَحو ًَخیُي،
ىٓظّی َیِ رٕىَي کّ هٕى ،طًخو يَٓیّ یخ رو٘ٗ حُ آٌ ٍح يَٜف يیکَىَي)ٕٕٓ(.
حرَحْیى كُٕی يیگٕیي« :ػَد ىٍ ؿخْهیض ،رَحٖ حَـخو حُىٔحؽ حُ چخٍچٕد
ٔ ٍٕٔ ىیُٗ پیَٖٔ ًَیکَىُ ،یَح ىٍ آٌ ىٍٔحٌ ،حُىٔحؽ یک ػوي ييَٗ يل ٞـ
رّٓخىِگٗ ریغ ـ رًّٗخٍ يیآيي)ٕٖٓ(.
آٌچّ حئَُِ ىٍ رَگِحٍٖ ػوي حُٔىحؽ رّػُٕحٌ یک چخٍچٕد َٗػٗ ،يؼًٕل
ٔ يؼٕٓى حٓض ،ىٍ ؿخْهیض ٔؿٕى َيحٗض ،كظٗ يًکٍ رٕى یک ػوي حُىٔحؽ رئٌ
ٗخْي رَگِحٍ ٕٗى )ٕٓ4(.حنزظّ حیٍ ٓوٍ رّيؼُخٖ حیٍ َیٔض کّ ىٍ آٌ ٍُٔگخٍ ،ىیٍ ٔ
آثیٍ ػَد <َْچّ کّ رٕىِ> ىٍ حيَ حُىٔحؽ ىهخنظٗ َيحٗظّ حٓض ،چُخٌکّ كَيض
َکخف رخ يلخٍو (کّ پیٖطَ رّآٌ حٗخٍِ ٗي) هٕى حُ یک ىیيگخِ َٗػٗ َ٘ؤص
يیگَكضْ ،ىچُیٍ رَحٓخّ یک طهوّٗ َٗػٗ ـ ػَكٗ ،يخیّی حكظَحم يیخٌ «َکخف» ٔ
«َُخ» ًْخٌ يَٓیّی رٕى کّ ىٍ َکخف ٔ ػوي ،يؼیٍ ٔ ٓپْ پَىحهض يیٗي)ٕٓ۳(.
ح ّيخ ىٍ َُخ چیِٖ رّػُٕحٌ يَٓیّ ٔؿٕى َيحٗض .رَهٗ َیِ گلظّحَي َُخ ىٍ
ٍٕٛطٗ طلون يییخكض کّ ػوي ٔ يَٓیّ ىٍکخٍ َزٕى.
ـ ػوي حُىٔحؽ رّچّ ٗکهٗ رٕىِ حٓض؟
= ىحَٔظیى کّ ىٍ ؿخْهیض ،حُىٔحؽ رؼٕنّ رَّٓ ػُ« َٜهٕحٓظگخٍٖ»،
«يَٓیّ» ٔ «ػوي» يزظُٗ رٕى ،گخْٗ َیِ گلظّ يیٕٗىٗ« :یِٕی حُىٔحؽ ىٍ ؿخْهیض
رخ هٕحٓظگخٍٖ ٔ يٕحكوض رَ َٓ يَٓیّ رّحطًخو يیٍٓیيٓ ،پْ يـهْ ػَٔٓٗ رَ
پخ يیٗي )ٕٓ۶(».کّ ي٘وٜخ ً ىٍ حیٍ کالوْ ،یچ ٛلزظٗ حُ حَ٘خى هطزّی ػوي ىٍ ریٍ
َیٔض .ح ّيخ ؿٕحى ػهی يیَٕیٔي« :حیٍ حُىٔحؽ رّهطزّ ٔ يَٓیّ حطًخو يییخكض»()ٕٓ۰
آىحد يَرٕ ١رّػَٔٓٗ ٔ ٔنیًّ ىحىٌ ،ىٍ يُخرغ رّ ٍٕ١يلٜم ریخٌ ٗيِ حٓض.
ئهًخ ً طٕحكن رَ َٓ يَٓیّ يٓىطَ رٕى طخ آٌؿخ کّ ٔؿٓٗ رَحٖ حكظَحم يیخٌ َکخف
ٔ َُخ رًّٗخٍ يیآيي .ح ّيخ ػوي حُىٔحؽ (ي٘ظًم رَ هطزّْخی حیـخد ٔ هزٕل) ٍح
ٕ۳4 كکًض یگخَّ
يیطٕحٌ طُٓخ یک يَكهّی پخیخَٗ ىحَٔض کّ رّحكظًخل هٕٖ ،ىٍ ػ َٜؿخْهٗ ،چُيحٌ
يٓى رًّٗخٍ ًَیآيي ،چُخٌکّ حرَحْیى كُٕی يیگٕیي« :ىٍ حهزخٍ ؿخْهیضَ ،وم َ٘يِ
کّ ػوي حُىٔحؽ ىٍ رَحرَ یک ْیجض ىیُٗ یخ ًٍٓٗ رَگِحٍ يیٗيْ ،ىچُیٍ ْیچ
گٌحٍٗٗ ىح ّل رَ آٌ َیٔض کّ ىٍ رَگِحٍٖ یک يـهْ هخ ،ٙك ٍٕ٠ىٔ هطیذٔ ،
حٔنیخٖ َ١كیٍ ٔ ٕٗٓى رَحٖ ُٗیيٌ حیـخد ٔ هزٕل ٔحؿذ رٕى)ٕٓ۴(».
رّ ػزخٍطٗ ،يٓى حیٍ رٕى کّ حػالٌ ٕٗى كالٌ يَى رخ كالٌ ٌٌُُ ٔ ٖٕٗ ،
ٗيِحَي کّ حیٍ حػالٌ رَ هٕحٓظگخٍٖ ،طؼییٍ يَٓیّ ٔ ٓپْ يـهْ ػَٔٓٗ يظکٗ
رٕى )ٕٓ۲(.كخل رخیي ىیي کّ ىٍ چُیٍ ٟٔؼٗ طخ چّ حَيحُِ يیطٕحٌ رَ يٕٕٟػخطٗ،
يخَُي َ١كیٍ ػوي ٔ «يؼوٕىٌ ػهیٓخ» ٓوٍ گلض؟
ٓیي يلًٕى آنٕٓٗ ،يلون يؼخ َٛىٍ ریخٌ يَحكم حُىٔحؽ "رؼٕنّ" ىٍ ػَٜ
ؿخْهٗ ،پْ حُ ًکَ هٕحٓظگخٍٖ ٔ يَٓیّ يیَٕیٔي ...« :ػ ّى یؼوي ػهیٓخ»(ٕٓٔ) ٓپْ
ػوي رَ ٍٖٔ ٌُ ٔحهغ يیٗي ».رّيؼُخٖ حیٍکّ ٌُ «يؼوٕى ػهیٓخ» يیرخٗي .رخ حػظًخى
ٗ ٌُ ٔ ُٔؽ (يَى رَ ًْیٍ يؼُخ گلظّ ٗيِ حٓض« :ىٍ ػوي حُىٔحؽَ١ ،كیٍ ػوئ ،ن ّ
هٕحٓظگخٍ) رٕىَي ٔ يٍٕى ػوي هٕى ٌُ رٕى ٔ ،ريل ًْخٌ يَٓیّی رٕى کّ ُٔؽ ىٍ
رَحرَ طًهّک آٌ ٌُ رّٔنٗ يیپَىحهض» )ٕٔٔ(.آٌگخِ رَ ًْیٍ حٓخّ ،طؤکیي ٗيِ حٓض
کّ حٓالو رخ حٍؽ َٓخىٌ رٌُّ ،هٕى حٔ ٍح َ١ف ػوي هَحٍىحى ٔ ىٍ حیٍ ػوي« ،طًظغ»
ٍح يؼوٕى ػهیّ ٔ ،يَٓیّ ٍح ػًٍ آٌ هَحٍ ىحى)ٕٕٔ(.
حنزظّ حیٍ َکظّ رخ ٔؿٕى آٌکّ يیطٕحَي رٔیخٍ حٍُٕيُي رخٗي ،ح ّيخ رّىهضْخٖ
كوٕهٗ ٔ كوٓٗ َیخُ ىحٍىُ ،یَح <چُخٌکّ گٌٗض> ىٍ ؿخْهیض ،يٓىطَیٍ ػُخ َٛىٍ
حُىٔحؽ ،حيٍٕٖ ؿِ حؿَحٖ ٛیـّی ػوي رٕىِ حٓض ،رُخرَحیٍ رخیي ىیي کّ آیخ حیٍ
حؿخُِ ٍح ىحٍیى کّ طًخو حُىٔحؽ (ًَْحِ رخ يَحكم هٕحٓظگخٍٖ ٔ طؼییٍ يَٓیّ) ٍح
یک ػوي رًّٗخٍ آٍٔیى ٔ آٌگخِ رخ طٕؿّ رٍَّٔي حُىٔحؽ ىٍ آٌ ىٍٔحٌ ،رگٕثیى کّ
ٌُ ،كو ٢يؼوٕى ػهیّ رٕىِ حٓض ،ىٍ حیٍ ٍٕٛصٓ ،وٍ گلظٍ ىٍرخٍِی ؿِثیخص ٔ
چگَّٕگٗ حؿَحٖ ٛیـّی ػوي ىٍ آٌ ٍُٔگخٍ ،رٔیخٍ َخيطًجٍ ٔ ریٖطَ يزظُٗ رَ
كيّ ٔ گًخٌ هٕحْي رٕى.
پْ حُ ظٍٕٓ حٓالوٍٕٓ ،ل هيح ىٍ ؿخيؼّی حٓاليٗ ٗوٜخ ً طٕنیض ػوي
حُىٔحؽ ٍح رّىٓض گَكض طخ يلکى ٔ حٓظٕحٍ رَگِحٍ ٕٗى ٔ ريیٍٓخٌ ،رخ گٌٗض
ُيخٌ رّطيٍیؾ ىٍ ؿٕحيغ حٓاليٗ يٕأٓٔخص كکٕيظٗ ٔ هخٟیخَٗ ي٘و ٚرَحٖ
طٕنّٗ ػوي حُىٔحؽ ٔ ػزض ٔ ٟز ٢آٌ رّٔؿٕى آيي)ٕٖٔ(.
ٕ۳۳ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ٓئحل يٓى ىیگَ حیٍ حٓض کّ ىٍ ؿخْهیض ىٍ طلون یک حُىٔحؽ ـ حُ َٕع رؼٕنش ـ
«ٔالیض حيَ» ٌُ رخ چّ کٔٗ رٕىِ ٔهٕى ٌُ طخ چّ حَيحُِ ٛخكذ حهظیخٍ رٕىِ حٓض؟
یکٗ حُ پژْٖٔگَحٌ يؼخ َٛىٍ پخٓن رّحیٍ پَٖٓ ،يیخٌ «رخکَِ» ٔ «ؿیَ
رخکَِ» طلخٔص گٌحٍىِ ٔ گلظّ حٓض کّ ىٍ ؿخْهیض ،ىٍ يٍٕى ىهظَ (رخکَِ) يَىٖ کّ
ٗ حٔ رٕىِٓ ،هطّی کخيم ٔ يطهن ىحٗظّ حٓض ،رّ ٍٖٕ١کّ حگَ حُ ىهظَٖ ٔن ّ
هٕحٓظگخٍٖ يیٗي ،حیٍ پيٍ ٔ پْ حُ حٔ ،رَحىٍ رٍِگطَ ٔ یخ ػًٕ رٕى کّ طًٜیى
يیگَكض ٔ ىهظَ كن ْیچگَّٕ حظٓخٍ َظَٖ َيحٗض)ٕٔ4(.
پژْٖٔگَٖ ىیگَ ،رخ حٓظُخى رّرَهٗ حُ ًََّْٕخ ٔ حٗؼخٍ ػَد ؿخْهٗ کٕٗیيِ
ٗ ٌُ رخ هٕى ٌُ يٍٕ٘ص حٓض طخ ػخرض کُي کّ پْ حُ هٕحٓظگخٍٖ ،رّ ٍٕ١کهٗ ٔن ّ
يیًَٕىَ ٔ ،ظَ حٔ ٍح ىٍرخٍِی هزٕل یخ ٍىّ يَى هٕحٓظگخٍ حهٌ يیکَى )ٕٔ۳(.حٔنیخء
رخ ىهظَحٌ هٕى ىٍ يٍٕى هٕحٓظگخٍحٌ ٗخٌ يٍٕ٘ص يیکَىَي ،حیٍ ىٍ ُيخَٗ رٕى کّ
آٌ هٕحٓظگخٍحٌ يظؼيىَِ ،ى ٔنٗ حُ َظَ َٗحكض ٔ ٓیخىص یکٔخٌ رًّٗخٍ يیآييَي،
رُخرَحیٍ ىٍ چُیٍ ٍٕٛطٗ ٔنٗ رخ ىهظَ يٍٕ٘ص يیکَى طخ یکٗ حُ آَخٌ ٍح حَظوخد
کُي؛ رٔظّ رّطَؿیلٗ کّ ىٍ َظَ ىهظَ َٔزض رّيِیضْخٖ ٗو ٚيُظوذ ٔؿٕى
كٍٔ ههن ٔ ْٕٕيُيٖ)ٕٔ۶(. ىحٗض ،يِیضْخی يخَُي ک َََوٗ ،ـخػضُ ،
ىٍ يٍٕى ٌُ ؿیَ رخکَِ رخیي رّػٕحيهٗ چٌٕ ٍٓ ٔ ٓخل ٔ طؼيحى َْٕٗحَٗ کّ
پیٖ حُ آٌ ىحٗظّ طٕؿّ کَى؛ حگَ حٔ هزالً چُيیٍ َْٕٗ ىحٗظّ ٔ آٌْخ ٔكخص کَىِ یخ
آٌ کّ حٔ ٍح ١الم ىحىِ رٕىَيَْ ،یک كکى ؿيحگخَّ ىحٗظّ حٓض .چُیٍ َُٗ ،حيَ
حُىٔحؿٖ رّىٓض هٕىٕ رٕى .ىٍ چُیٍ يٍٕىٖ يَى هٕحٓظگخٍ ،پیَٖٓخىٕ ٍح رخ
هٕى ٌُ ىٍ يیخٌ يیگٌحٗض ٔ ٌُ ىٍٍٕٛص ٍٟخیض ،حُ آٌ يَى يیهٕحٓض کّ حٔ
ٍح حُ پيٍ (یخ ٔنٗ هَٖٓحٕ) هٕحٓظگخٍٖ کُي ٔ ٔنٗ ،كن َيحٗض حیٍ ٌُ ٍح حُ
چُخٌ حُىٔحؿٗ کّ يٍٕى ٍٟخیظٖ رٕى يُغ کُي ،يگَ آٌکّ هٕحٓظگخٍ «ْى کلٕ» ٌُ
َزٕى ٔ ىٍ َٗحكض ،پٔضطَ حُ حٔ رٕى .ح ّيخ ىٍ يٍٕى َُٗ کّ یک َْٕٗ ىحٗظّ كکى
رخکَِ ٛخىم يیٗي.
يؼیخٍْخ ٔ َٗحی ٢حُىٔحؽ ىٍ ؿخْهیض ،رٔیخٍ پیچیيِ رٕى ٔ رٍَٓٗ ؿخيغ آٌ ىٍ
حیٍ يوخل ًَیگُـي ،ح ّيخ ي٘وٜخ ً ُٔؽ رخیي ْىکلٕ یکيیگَ يیرٕىَي )ٕٔ۰(.رَهٗ حُ
َُخٌ ػَد رَحٓخّ َٗحكض َٔزٗ یخ يکُض يخنٗ ،رّؿخیگخْٗ َخیم يیٗيَي کّ حيَ
حُىٔحؽ حی٘خٌ رّىٓض هٕى آَخٌ رٕى ٔ حُ يیخٌ هٕحٓظگخٍحَٗ کّ ىحٗظُي آٌ ٍح کّ
ٕ۳۶ كکًض یگخَّ
ىنوٕحِ حی٘خٌ رٕى رَ يیگِیيَي ،رَهی َُخٌ ػَٔطًُي ٔ ىهظَحٌ هخَٕحىِْخی يظًٕل،
ػخٗن پَٔ ىنوٕحِ هٕى يیٗيَي ٔ ىٍ حیٍ ٍحِ پٕل هَؽ يیکَىَي.
چُخٌکّ ىٍ يٍٕى كخ ًّ١ىهظَ يَ یخىآٍٔ ٗيیى کّ ٔی حُ َُخٌ کخُّْ ىٍ يکّ
رٕىٓ ،وض ػخٗن ػزيهلل (پيٍ پیخيزَ) ٗي ،رّحٔ پیَٖٓخى ىحى طخ ىٍ يوخرم یکٜي ٗظَ
رخ حٔ حُىٔحؽ ًَخیي؛ يخؿَحی حُىٔحؽ هيیـّی کزَی رخ كَ٠ص دمحم َیِ حُ ًْیٍ
ًََّٕ حٓضْ .ىچُیٍ يل ًّيرٍ كزیذ رـيحىٖ ىٍ حیٍرخٍِ يیگٕیيُْ :ي ،ىهظَ ػظزّ
رّپيٍ حػالو کَى« :يٍ ىهظَٖ ْٔظى کّ حيَ هٕى ٍح يخنک ٗيِحو ،پْ يَح رّحُىٔحؽ
رخ ْیچ يَىٖ ىًٍَیآٍٖٔ ،يگَ آٌکّ آٌ يَى ٍح رّيٍ يؼَكٗ يیکُٗ)ٕٔ۴(.
كخل ،رخهٗ يیيخَي طخ آٌکّ ح َ َؿم حٔ كَح يیٍٓیيْ .ىچُیٍ يًکٍ رٕى کّ پَٔ یخ یکٗ
حُ حهَرخء کّ ٔحٍع َکخف حیٍ ٌُ رًّٗخٍ يیآييَي ،رخ حهٌ يخنٍٗ ٌُ ،ح آُحى رگٌحٍَي
طخ رّ حهظیخٍ هٕى رخ يَىٖ ىیگَ حُىٔحؽ ًَخیي .حیٍ حكظًخل َیِ ٔؿٕى ىحٗض کّ ٔحٍع،
ػلٕ ٔ گٌٗض کُي ٔ رئٌ گَكظٍ يخنٍٗ ٌُ ،ح رّطِٔیؾ ىیگَٖ ىٍ آٍٔى)ٕٔ۲(.
َپَىحهظٍ يَٓیّ رٌُّ ،رَگِحٍ َ٘يٌ ػوي ٔ ػيو ٍٟخیض ٌُ ٓزذ يیٗي طخ
حیٍ َکخف ،يوض (هزیق) رخٗي.
گلظُٗ حٓض :ىٍ ُرخٌ ػَد رّپَٖٔ کّ ٔحٍع «ٌُ پيٍ» هٕى يیٗي
ٟیَِْ ٌ» ح١الم يیگَىیي ،رّحیٍ يؼُخ کّ ىٍ آٌ ٌُ ،رخ پيٍ هٕى «يِحكًض» « َ
يییخكض ،حنزظّ ٟیٌِ رّ«َٗیک» ىٍ ٌُ َیِ يؼُخ ىحٍى ٔ رَٓخیَ ٔحٍػخٌ َیِ ططزین
ٗيِ حٓضْ )ٕٕٓ(.ىچُیٍ گلظّ يیٕٗى کّ يَىو ػَد ،رّحیٍ حُىٔحؽ «يوض» َخو
ىحىِحَي؛ رّيؼُخٖ حیٍکّ «يخیّی َلَص» رٕىِ حٓض)ٕٕٔ(.
رّيٕنٕى چُیٍ َکخكٗ َیِ «يوظٗ» ٔ «يًوٕص» گلظّحَي .كََُي كخٛم حُ حیٍ
حُىٔحؽ ،حكٌِٔ رَ آٌکّ كََُي پَٔ رٕى ،رَحىٍ یخ هٕحَْٕ َیِ رًّٗخٍ يیآيي،
چُخٌکّ ػًَٔرٍ يؼيیکَد پْ حُ حُىٔحؽ رخ ٌُ پيٍ هٕى ٔهظٗ حُ حٔ ٗيیيح ً ٍَـیيِ
يخىٍ
ِ يخىٍ رَحىٍحَٖ ْٔى ِ يیٕٗى يظلیَ يیيخَي کّ چّ کُي(؟!) ُیَح آٌٌُْ ،ى
كََُيحَٖ حٓض .حٔ ىٍ حیٍرخٍِ چُیٍ يیَٓحیي:
طذ یًیُٗ(ٕٕٕ) ٗ َ يألص نٓخ رٌٖ َ كَهَ ْٕال حِهٕطٗ ٔ َرُِ ّ
ٗ يُٓخ
«حگَ رَحىٍحٌ ٔ پَٔحَى حُ آٌ ٌُ َزٕىَي ،حٔ ٍح رخ ًٗ٘یَ کُيِکخٍٖ ٗيِ حُ
يیخٌ يیرَىو!» رخ ظٍٕٓ حٓالو ،حیٍ َکخف طلَیى ٗي ٔ ئهًخَخٌ رُخ رَّ ٚهَآٌ
کَیى ،حُ َکخف رخ َُخٌ پيٍحٌ هٕى يُغ ٗيَي طخ آٌؿخ کّ حیٍ َکخف رّ«كخكّ٘»،
«يوض» ٔ «ٗیِٕی َخپُٔي» يؼَكٗ ٗي َٔ « :ال ط َ ُْ ِک ُلٕح يخ ََ َک َق آرخإُ ُک ْى ِيٍَ حنُِّ ِ
ٔخءِ ...اََُّ
ٓزِیالً »ٕٕ :4 ،رٗگًخٌ ،طؼزیَ رّ«يوض» كکخیض حُ َگخْٗ ٘شً َٔ َي ْوظخ ً َٔ ٓخ َء َ
كخك َ
کخٌَ ِ
َلَصحَگیِ رّحیٍ َکخف ىحٍى ،ح ّيخ رَّظَ ًَیٍٓي کّ چُیٍ طؼزیَٖ رّىٍٔحٌ پیٖ حُ
حٓالو يَرٕ ١رخٗي ،حٓخٓخ ً حیٍ طؼزیَٖ رٕىِ حٓض کّ ىٍ هَآٌ کَیى ٍٔحؽ یخكظّ حٓض.
گَچّ ریٖطَ يُخرغ طخٍیوٗ رَ حیٍ َکظّ پخٖ كَ٘ىِحَي کّ حیٍ حُىٔحؽَِ ،ى هٕى
ػَد رٔیخٍ ُٗض ٔ هزیق رٕىِ حٓض )ٕٕٖ(.آٌچّ يیطٕحَي ىٍ حػزخص حیٍ حيَ ،رٔیخٍ
ٕٓىيُي رخٗي ٔؿٕى حٗظوخمْخی حُ ٔحژِی «يوض» حٓض .رخ ٔؿٕى حیٍ حٗظوخمْخ،
ىیگَ ًَیطٕحٌ پٌیَكض کّ ح١الم «يوض» رَ حیٍ حُىٔحؽ حُ ٕٖٓ هَآٌ کَیى (آیّی
ٕٕ ٍِٕٓی َٔخء) َٛكخ ً رَحٖ ریخٌ ىیيگخِ طلَیًٗ حٓالو رٕىِ ٔ ْیچ ٍٔیکَىٖ
ٕ۳۴ كکًض یگخَّ
رّهزخكض ػَكٗ آٌ َيحٗظّ حٓض .ىٍ حیٍرخٍِ رخیي ىحَٔض کّ آیّی يِرٍٕ ،طُٓخ ىٍ ٗؤٌ
حٗوخ ٗٛيؼئى (أرٕهیْ رٍ حْلٓهض ،حالٕٓىرٍ ههقٛ ،لٕحٌ رٍ حيیّ ٔ يُظٍٕ رٍ
ٍرخد) َخُل ٗيِ حٓض )ٕٕ4(.ح ّيخ هطؼخ ً ًٗخٍ کٔخَٗ کّ ىٍ ػ َٜؿخْهٗ رّحیٍ َکخف
يیپَىحهظُي يلئى رّحیٍ حكَحى َزٕىِ حٓض ،چُخٌکّ پْ حُ حٓالو ،ىٍرخٍِی يظٕنيحٌ
ٗ» یخ «يًوٕص» حٓظؼًخل ٗيِ حٓض. حُ حیٍ َکخفٔ ،حژِگخٌ «يوظ ّ
ػَد ىٍ ؿخْهیض، ة ـ عوغ ثیياالفزیي:
رًِّْ ٍٕ١يخٌ رخ ىٔ هٕحَْ حُىٔحؽ يیکَى )ٕٕ۳(.کّ ىٍ ُرخٌ ػَرٗ حُ آٌ
رّ«ؿًغ ریٍ حالُ ْهظَیٍْ» طؼزیَ يیٕٗى .ظخَْح ً ىٍ ریٖطَ يٕحٍى ،حیٍ ىٔ هٕحَْ ىٍ ىٔ
َکخف ؿيحگخَّ ٔ یکٗ پْ حُ ىیگَٖ (رئٌ آٌکّ حٔنٗ يطهّوّ یخ يظٕكیّّ ٕٗى)
رّحُىٔحؽ رخ یک يَى ىٍ يیآييَي ،ح ّيخ گخْٗ َیِ چُیٍ حيَٖ ىٍ یک َکخف ٔحهغ
يیٗي )ٕٕ۶(.ػَد رٍّؿى آٌکّ هٕى چُیٍ حُىٔحؿٗ ٍح ُٗض يیىحَٔض ٔ آٌ ٍح
ُٗضطَیٍ کخٍ يیًَٗى ،رّحَـخو آٌ يیپَىحهض)ٕٕ۰(.
پْ حُ ظٍٕٓ حٓالو ،حیٍ َکخف رُخ رَّ ٚهَآٌ کَیى ،طلَیى ٗي :رَحٖ ًََّٕ،
كیَُٔ ىیهًٗ ىٔ هٕحَْ ٍح رًَّْٖٔ ىحٗض ،ح ّيخ پْ حُ حیٍکّ حٓالو آٍٔى ،پیخيزَ
رّحٔ كَيٕى« :یکٗ ٍح رَگِیٍ ٔ ىیگَٖ ٍح ١الم ريِ»()ٕٕ۴
ک ْىػهَ ْی ُک ْى أ ُ َي َٓخط ُ ُک ْى َٔرََُخط ُ ُ
ض َ ىٍ حیٍ آیّی َٗیلّ طًخو يلخٍو ریخٌ ٗيِ حٓضُ « :ك ِ َّ َي ْ
ْ ٟؼَُ ُک ْىحنالطِی أ َ ٍْ َ ض َٔأ ُ َي َٓخط ُ ُک ُى َ َخالط ُ ُک ْى َٔرََُخصُ ْحْلَمِ َٔرََُخصُ ْحْل ُ ْه ِ ػ ًَخط ُ ُک ْى َٔه َ َٔأَه ََٕحط ُ ُک ْى َٔ َ
ٔخثِ ُک ُى ٍٕ ُکى ِ ّيٍ َِّ َ حنالطِی كِی ُك ُـ ِ ػ ِش َٔأ ُ َي َٓخصُ َِ َ
ٔخثِ ُک ْى َٔ ٍَرَخثِزُ ُک ُى َ ٟخ َحنَ ََٔأَه ََٕحط ُ ُکى ِ ّيٍَ َ
ک ُى حنٌَِیٍَ ِي ٍْ ػهَ ْی ُک ْى َٔ َك َالثِ ُم أ َ ْرَُخثِ ُکَُٕٕح ىَه َْهظُى ِر ِٓ ٍَ كَ َال ُؿَُخ َف َ حنالطِی ىَه َْهظُى ِر ِٓ ٍَ كَبٌِ نَ ْى ط َ ُ َ
ٍٕح ٍَ ِكی ًًخ»ٕٖ :4 ، ؿلُ ً ّللاَ کَخٌَ َ ق ۗ اِ ٌَ َ ٓهَ ََ ٛالرِ ُک ْى َٔأٌَ طَـْ ًَؼُٕح رَیٍَْ ْحْل ُ ْهظَی ٍِْ اِ َال َيخ هَ ْي َ أَ ْ
ُيظؼّ یخ حُىٔحؽ يٕهض ،ىٍ ىٍٔحٌ ط ـ ًکبػ ُهزؼَ:
ؿخْهیض يؼَٔف رٕى )ٕٕ۲(.ىٍ حیٍ َکخف ،حُ حرظيح ييص حُىٔحؽ ٔ يزهؾ يَٓ يؼهٕو
يیٗي ٔ ،يزهؾ يؼیٍ رّهٕى ٌُ پَىحهض يیگَىیي ،رخ حطًخو آٌ ييص ٖٕٗ ٔ ٌُ ،حُ
ْى ؿيح يیٗيَي .رّچُیٍ حُىٔحؽ يٕهظٗ «يظؼّ» يیگلظُيُ ،یَح رّهٜي حٓظًظخع حُ
ٌُ (ىٍ ييطٗ ي٘و )ٚطلون يییخكض ،چُخٌکّ طخؿَحٌ ٔ ؿُگؿٕیخٌ ىٍ ٓلَ ٔ ىٍ
يُخ١وٗ ىٍٔ حُ هخَّ ٔ ٔ ،ٍ١رَّکخف يظؼّ يیپَىحهظُي؛ ٔهظٗ ييص آٌ پخیخٌ
يییخكض ،ػوي ،هٕى رّهٕى كٔن يیٗي)ٕٖٓ(.
رَهٗ َکخف يظؼّ ٍح رخ حُىٔحؽ رؼٕنّ ٗزیّ ىحَٔظّحَي ،رخ حیٍکّ يظؼّ یک َکخكٗ
ييصىحٍ حٓض .رخ حیٍكخل ،رَحٓخّ رَهٗ گٌحٍْٕخٖ طخٍیوٗ ،رَحٖ رَگِحٍٖ يظؼّ
ٕ۳۲ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ىٍ ریٍ َزٕى ٔ َْ ٌُ ،يَٓیّی ٌُ ىیگَ يلٕٔد يیٗيٗ« )ٕٖ۲(.ـخٍ» حُ ٍیّ٘ی
ٗ ْـَ» رّيؼُخٖ ىٍٔ يخَيٌ حٓض ٔ چٌٕ ىٍ حیٍ َکخف ٌُ ،حُ يَٓیّ ىٍٔ َگخِ « َ
ىحٗظّ يیٗي ،رّآٌ ٗـخٍ يیگلظُيٍٕٓ )ٕ4ٓ(.ل حکَو حیٍ هٔى َکخف ٍح يُغ کَىِ
كَيٕى« :الٗـخٍ كٗ حالٓالو»(ٔ )ٕ4رخ حیٍ ٔٛق ،حیٍ َٕع حُىٔحؽ ْىچُخٌ ىٍ رَهٗ
حُ ؿًخػخص رئٖ ،رئٌ آٌکّ ُٗض ًَٗىِ ٕٗىٍ ،حیؾ حٓض ،چُخٌکّ حیٍ حُىٔحؽ
ىٍ ػَحم «ؿزیٍ رّؿزیٍ» ٔ ىٍ َٕحكی ؿُٕری حیَحٌ «گخٔ رّگخٔ» ٔ ىٍ کٍٕ٘ يخ
«َٓريل» َخيیيِ يیٕٗى .گخْٗ آٌ ٍح «يوخی »ّ٠رّيؼُخٖ يؼخّٟٔی یک ٗو ٚرخ
ٗو ٚىیگَ َخو يیَُٓي .ىٍ چُیٍ َکخكٍٗٓ ،ى رَ حیٍ حٓض کّ َْ َ١ف رخ
ُٔؿّی هٕیٖ ،حُ َظَ حکَحو یخ حْخَضًْ ،چٌٕ َ١ف يوخرم ٍكظخٍ کُي.
ىٍ ػ َٜؿخْهَٗ ،کخف رخ کُیِحٌ ٔ َُخٌ ْ ـ اىكّاط ثب اهَ (کٌیي):
حٓیَ ٗيِ ىٍ ؿُگ ْخ <چّ کُیِ هٕى ٔ چّ کُیِ ىیگَحٌ> َکخكٗ ؿخیِ ٔ ٍحیؾ رٕى.
ىٍ حٓالو َیِ حیٍگَّٕ َکخف حؿًخالً رخ يوٍَحص ٔ َٗحی ٢هخ ٗٛطـٕیِ ٗي کّ ىٍ
يُخرغ كوّ حٓاليٗ ،حكکخو آٌ ىٍ «کظخد حنُکخف» طلٜیالً آييِ حٓض .حؿًخالً ىٍ حیٍؿخ،
ًٍٟیخىآٍٔی حیٍگَّٕ حُ َکخف ىٍ ػ َٜؿخْهٗ ،رّریخٌ حیٍ ٍٓى ىٍ ؿخْهیض
يیپَىحُیى کّ «گخْٗ يَىٖ پْ حُ َِىیکٗ رخ حيّی ٗو ٚىیگَ ،كََُي آٌ حيّ ٍح
ٗ) هَحٍ يیىحى .ىٍ يیهَیيٓ ،پْ ٍؿزض يییخكض ٔ حٔ ٍح «كََُي هٕحَيِ» (ىػ ّ
آٌُْگخو ،حيّ ٍح َیِ هَیيحٍٖ يیکَى ٔ «ًَْٔ» هٕیٖ هَحٍ يیىحى»)ٕ4ٕ(.
ىٍ حُىٔحؽ ٍْ ،٢گَْٔٗ حُ ّ ـ ًکبػ هُ:ٜ
يَىحٌ (ٍْ )٢کّ کىطَ حُ ىِ َلَ رٕىَيًّْ ،گٗ رخ یک ٌُ آيیِٕ يیکَىَي کّ حیٍ
ػًم ،رَحٓخّ ٍٟخیض آٌ ٌُ ٔ طٕحكن حیٍ گَِٔ حُ يَىحٌ رٕى .پْ َْگخِ ٌُ
رخٍىحٍ يیٗي ٔ ٟٔغ كًم يیکَىًّْ ٌُ ،ی آٌ يَىحٌ ٍح كَح يیهٕحَي کّ
ًّْگٗ رخیي كخ َٟيیٗيَيٓ .پْ ٌُ ٍٔ ،رّآٌ ؿًغ يیگلضًّْ« :گٗ رّآٌچّ حُ
کخٍ ًٗخ رٕىِ آگخْیي؛ يٍ كََُيٖ ُحثیيِحو» ٔ ىٍ آٌ ُيخٌ ،یکٗ حُ يَىحٌ ٍح يؼیٍ
يیکَى ٔ رخ حٗخٍِ رّيٕنٕى ،هطخد رّحٔ يیگلض« :حٖ كالٌ کْ! حیٍ پَٔ طٕ حٓض،
َْ حًٓٗ کّ ىٔٓض ىحٍٖ ٍٖٔ حٔ رگٌحٍ» .ريیٍٓخٌ ٌُ ،يٕنٕىٕ ٍح رّیکٗ حُ
حكَح ِى ٍْ( ٢گَِٔ) يُظٔذ يیکَى کّ ٗو ٚيوخ١ذ َیِ كن حَکخٍ َيحٗض)ٕ4ٖ(.
يٕحٍى ٔ حهٔخو ىیگَی حُ ٍٔحر ٔ ٌُ ٢يَى َیِ ىٍ يُخرغ آييِ يخَُي «يزخىنّ» ،
«ي٠خييِ» « ،يوخىَّ» « ،حٓظی٠خع» َُ« ،خٌ ٛخكزخٌ پَچى» ٰ ...نکٍ حُ آٌؿخ کّ
ػًٕيیض ٔ يوزٕنیض َيحٗظّ ،رُخءح ً حٍُٕ یخىآٍٔی َيحٍى .حیٍ يٕحٍى َخىٍ رٕىِ ٔ يخَُي
ٕٔ۶ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
هیخَض رًَّْٔ يیيخَي کّ ىٍ ًّْی ُيخٌْخ ٔ ًّْی يکخٌْخ ٔؿٕى ىحٗظّ ٔ ىحٍى،
ٔنی ىٍ ْیچ ؿخ هخََٕی ٔ پُٔيیيِ َیٔضْ ٔ ،یچکْ ْى آٌ ٍح گَىٌ ًَیگیَى.
ؿیَص َخيٕٓی یک ؿَیِِی رُیخىی حٓض کّ حهظٜخ ٙرّػَد ٔ ػـى ٔ
ىیَُٔ ٔ حئَُ َيحٍىًْ .یٍکّ ىٍ گلظًخٌ ػَد ،حٓظؼًخل طؼخریَٖ چٌٕ رـخءَُ ،خ،
ٓلخف ٔ ،كـٍٕ ٔؿٕى ىحٍىَ٘ ،خٌ يیىْي کّ ػَد حُ رٗػلظٗ ٔ «ٍٔٓپیگَٖ»
ریِحٍ رٕى ٔ ًّْگٗ آٌ ٍح ُٗض ٔ هزیق يیىحَٔظُي .ؿیَص ٔ كًیّض ػَد ،حٔ ٍح حُ
حیٍکّ ٌُ حٔ ٍٔٓپٗگَٖ کُي ،رَّْحّ يیحكکُي ،رّ ٍٖٕ١کّ رُخ رَ یک ػًم
هَحكٗ رَّخو « ٍَطى» حگَ يَىٖ ًَْٖٔ ُیزخ ىحٗضًْ ،یٍکّ يیهٕحٓض رّئخكَص
رَٔى ،حرظيح رُيٖ ٍح رّٗخهّ یخ ٓخهّی ىٍهظٗ يیرٔض طخ ىٍ ٔهض رخُگ٘ض حُ ٓلَ
رزیُي کّ آیخ آٌ رُي پخ رَؿخ حٓض یخ پخٍِ ٗيِ حٓض؟
حگَ رُي پخٍِ ٗيِ رٕى ،حیٍ َ٘خَّی هیخَضکخٍٖ ٔ كـٍٕ ٌُ ىٍ آٌ ييص رٕى!
ْىچُیٍ رٔیخٍ پیٖ آييِ حٓض کّ يَى ػَری رًَّْٕٔ ي٘کٕک ٗيِ ،رّکخٍْ
يَحؿؼّ يیکَى ،طخ کخٍْ <رّ ٍْٕٔخی هٕى> ک٘ق کُي کّ ًَْٕٔ رّحٔ ٔكخىحٍ
يخَيِ حٓض ،یخ هیخَض کَىِ حٓض .حٕٛالّ یکی حُ کخٍْخی کخُْخٌ ًْیٍ يٍٕى رٕى.
حُ حیٍ يٓىطَ ىحٓظخَی حٓض کّ يُـَ رّٔهٕع «ؿُگ كُ ّـخٍ ػخَی» ٗي .حیٍ
ؿُگ رَ حػَ يِحكًض ىٔ ؿٕحٌ هَی٘ی رّىهظَ يلـٕرّی کّ َوخد رَ چَِٓ ىحٗض،
حطلخم حكظخى .آٌ ىهظَ ؿٕحٌ كَیخىکُخٌ هٕو ٍح ٛيحُى کّ حیٍ يخؿَح َٓآؿخُ ؿُگی
ریٍ ىٔ هزیهّ ٗي .ؿُگ ٓخلْخ حىحيّ یخكض ٔ ک٘ظّْخ رُّيیٍ حكکُي)ٕ44(.
ػَد ؿخْهٗ ،هٕى رَهٗ حُ يؼخَٗصْخ ٍح َُخ يیىحَٔض ٔ ىٍ َگَٕ حٔ،
رٕىٌ ٍحرطّی ؿُٔٗ ٔ آيي ٔ ٗيْخ ٔ يؼخَٗصْخٖ ریٟخرطّ رٔیخٍ ُٗض ٔ ِ ػهُٗ
چّ رٔخ يًُٕع رٕىَُ .خٌ ؿخْهی رخ يَىحٌ رّگلض ٔ گٕ يیَ٘ٔظُي ٔ َگخِ آٌْخ
رّیکيیگَ ىٍ آٌ ُيخٌ ََُّگ ٔ ػخٍ رٕى ٔ َّكَحو .ػَد ؿخْهی حگَ کٔی
رًَّْٕٔ یخ هٕحَْ یخ ىهظَٕ َظَی ري يیحَيحهض حٔ ٍح رّؿُگ یخ يزخٍُِ ىػٕص
يیکَى ٔ چّ رٔخ رّهخ َ١یک َگخِ ي٘کٕک ریٍ ىٔ هزیهّ ؿُگ رٍِگی ىٍ
يیگَكض .نٌح کٔخَی کّ َگخِ پخک ىحٗظُي يٍٕى ٓظخیٖ ٔ طًـیي ٗؼَحء رٕىَي.
ٍحیؾ يیخٌ ػوالء ،یؼُی «گٔٔظٍ پیَٕي َُخٕٗیی ٍح يیٍٓخَي کّ ٗخٍع رخ َٗحی٢
هخٛی حي٠خء کَىِ حٓض» حیٍ يوٕنّ رخ ًْیٍ يؼُی ٔ ًْیٍ کخٍکَى ٔحٍى ُرخٌ
پخٍٓی ٗيِ ٔ رّيؼُخی ؿيحیی کخيم ٌُ ٔ يَى حٓض.
ىٍ ُيخٌ هزم حُ حٓالو ْىچُخٌکّ حُىٔحؽ ٍحیؾ رٕى ٔ حُ هٕحَیٍ هخ ٙپیَٔی
يیکَى١ ،الم َیِ حيَی ٍحیؾ رٕى ٔ ١زن ػَف يَىو آٌ ُيخٌ ،هٕحػي ٔ حٓزخری
ىحٗض )ٕ4۳(.چٌٕ حُىٔحؽ َٕػی هَحٍىحى ریٍ ىٔ َ١ف ًَٗىِ يیٗيِ ،حيکخٌ كٔن
آٌ َیِ ًْٕحٍِ ٔؿٕى ىحٗظّ حٓض.
حنزظّ ىٍ طًيٌْخ ٔ يهضْخی يوظهق رَحی ١الم ٗیِٕ ٔ ٍْٕٔخی هخٛی ٔؿٕى
ىحٗظّ ،ح ّيخ آٌچّ ئهى حٓض حیٍ حٓض کّ ىٍ آىحد ٔ طَ٘یلخص هخ١ ٙالم ىٍ ریٍ
ػَد ،يلکٕيیض ریيٕؿذ ٌُ ٔ ُؿَ ٔ آُحٍ حٔ يلٍٕ حٛهی رٕى)ٕ4۶(.
حُ َْٕٕٗ َلَص پیيح کَى ٔ رخ ىحىٌ يخنی رًَّْٕٔٔ ،ی ٍحٟی رّ١الم حٔ ٗي.
١الم ههغ ىٍ ؿخْهیض ٔؿٕى ىحٗض ىٍ حٓالو َیِ طؤییي ٗي .گلظّ ٗيِ ؿًیهّ ىهظَ
ػزيهللا رٍحری ًَْٔ ،ػخرض رٍهیْ رًٍٗخّ َِى پیخيزَ آيي ٔ گلض :حُ ًَْٔو
کَحْض ىحٍو ٔ يیهٕحْى حُ حٔ ؿيح ٕٗو .پیخيزَ رّحٔ كَيٕى :آیخ رخؿض (يَٓیّحص) ٍح
رّػخرض رَيیگَىحَی؟ ؿًیهّ گلض :رهّ ،پیخيزَ رّػخرض كَيٕى :رخؽ ٍح رخُ پْ رگیَ ٔ
حٔ ٍح ١الم ريِ .ػخرض َیِ چُیٍ کَى ٔ حیٍ حٔنیٍ ١الم ههؼی ىٍ حٓالو رٕى)ٕ۳4(.
١الم ٍؿؼی یکی ىیگَ حُ حَٕحع ك ـ ٛالم هعؼی:
١الم ٍحیؾ ىٍ آٌ ُيخٌ رٕى .چُخٌکّ حُ َخيٖ پیيح حٓض ىٍ حیٍ َٕع ١الم حيکخٌ
ٍؿٕع يَى رٌُّ ىٍ ُيخٌ ػيِ ٔؿٕى ىحٗض .ىٍ حیٍ هٔى حُ ١الم ،يَى ؿًهّْخی
ٍح رٍّٕٛص َٛیق رُّرخٌ يیآٍٔى ٔ ريیٍطَطیذٍ ٌُ ،ح ١الم يیىحى ٔ
يیطٕحَٔض طخ پخیخٌ ُيخٌ ػيِ رئٌ حَـخو ػوي َکخف رٌُّ ٍؿٕع کُي.
ىٍ ؿخْهیض ،رٔظّگخٌ َِىیک َُخٌ يطهوّ ؿخنزخ ً رّهٕى كن يیىحىَي کّ ىٍ حيَ
حُىٔحؽ يـيى حٔ ىهخنض کُُي .رَحی يؼخلَ ،وم ٗيِ حٓض کّ َيؼ ِوم رٍ َیٔخٍ هٕحَْی
ػيی ١الم گَكظّ رٕى ٔ يخیم رٕى رخٍ رَّخو ؿًالء ىحٗض کّ حُ ًَْٕٔ ػخٛىرٍ َ
ىیگَ رّػوي ًَْٕٔ ىٍآیئ ،نی رَحىٍٕ حُ حیٍ کخٍ يخَغ ٗي)ٕ۳۳(.
ْىچُیٍ گلظّ ٗيِ حٓض کّ ؿخرَرٍ ػزيهللا رخ حُىٔحؽ يـيى ىهظَ ػًٕیٖ رخ
َْٕٗ ٓخرن هٕیٖ يوخنلض ٍُٔیيْ )ٕ۳۶(.کٌح یکی ىیگَ حُ ٍٕٓو ظخنًخَّی
ؿخْهیض ىٍ حيَ ١الم حیٍ رٕى کّ يَىٍ ًَْٕٔ ،ح ١الم يیىحىٔ ،نی حؿخُِی
حُىٔحؽ يـيى رّٔی ًَیىحى ٔ ٌُ یخ رٔظّگخٌ حٔ ٍح طٓيیي يیکَى یخ حیٍکّ رّرٔظّگخٌ
ٌُ پٕنی يیىحى ٔ آٌْخ ٍح ططًیغ يیکَى طخ يخَغ حُىٔحؽ ٌُ رخ يَى ىیگَی
َٕٗي )ٕ۳۰(.حیٍ حيَ ریٖطَ ىٍ يیخٌ هزخیم ٍُٔيُي یخ حكَحى ٍُٔگٕ ٍحیؾ رٕىُ ،یَح
حُىٔحؽ يـيى ٌُ رخ ىیگَی ،رخ ؿیَص ٔ ػٜزیض ػَرت َْٕٗ هزهی حٔ يُخكخص
ىحٗض ٔ حٔ َْگِ ًَیگٌحٗض چُیٍ ػخٍی رَ ىحيٍ حٔ ٔ هزیهّحٕ رُ٘یُي .گخْی ٔهٕع
حُىٔحؽ يـيى ،ئخٔی رٕى رخ ؿُگ ٔ هٌٍٕیِیْخیی کّ ىِْخ ٓخل ىٍ هزیهّْخ ٔ
هخَٕحىِْخ حىحيّ پیيح يیکَى)ٕ۳۴(.
ٕٗحْي طخٍیوی َ٘خٌ ْ ـ ٛالم ّ هعْعُبی هکوه:
يیىْي کّ ىٍ ١الم ٍؿؼی َیِ رَُّخٌ ٓظى يیٗي ،گخِ يَىٍ ٌُ ،ح ىٍ ١الم ٔ
ٍؿٕعْخی يکٍَ گَكظخٍ يیکَى؛ رّحیٍ يؼُخ کّ ٌُ ٍح ١الم يیىحىٓ ،پْ طخ هزم
حُ پخیخٌ ُيخٌ ػيِ رٌُّ ٍؿٕع يیکَى ،پْ حُ ٍؿٕع ،حٔ ٍح يـيىح ً ١الم يیىحى ٔ
ٕ۶۳ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ىٔرخٍِ ىٍ ُيخٌ ػيِ رّحٔ ٍؿٕع يیکَى .ىٍ ٔحهغ ،ػَد ؿخْهی ىٍ حیخو ػيِ رَحی
ٍؿٕع ٔ ١الم ،كي ٔ كَٜی ًَیُٗخهض .گخِ يًکٍ رٕى رَحی آُحٍ ٌُ ،رخٍْخ
حٍٔح ١الم ىْي ٔ ٍؿٕع کُي .حٔ رٌُّ يیگلض١َّ« :الهض يیىْى کّ ٍْخ ٕٗی ٔ
َّطٕ ٍح پُخِ يیىْى ٔ رخ طٕ َُيگی يیکُى؛ ًْیٍکّ َِىیک پخیخٌ ػيِ ٍٓیي ٍؿٕع
يیکُى ٔ حیٍ کخٍ ٍح يَطذ حىحيّ هٕحْى ىحى)ٕ۳۲(».
حیٍکخٍ ػهضْخی يوظهق ىحٗض ،حُ ؿًهّ آُحٍ ٔ حًیض ٌُ! گخْی يَىی
رّيُظٍٕ حًیض ٔ آُحٍ َُٖ ،حٍٔح ١الم يیىحىٔ ،نی رًّْیٍ يويحٍ هخَغ َزٕى ٔ
رَحی حیٍ کّ حٔ ٍح حُ حُىٔحؽ رخ ىیگَی ٔ َٓ ٔ ٓخيخٌ یخكظٍ رخُ ىحٍى ،ىٔرخٍِ ٍؿٕع
يیکَى ٔ ىٍرخٍِی حیٍکخٍ هٕى رخ َٛحكض يیگلض« :حَخ الػِذٌ رٓخ كظی طٌَُٔمَ حنٌَنَش؛
يٍ رخ حٔ ٔ ََٕٓٗظٖ رخُی يیکُى طخ حُ حیٍ ٍْگٌٍ رّحٔ ًنض ٔ ٍَؾ رچ٘خَى»)ٕ۶ٓ(.
ُّٓض حرَحْیى ٔ آثیٍ كُیق رخهی ىٍ ػَف َٗٓ يکّ ىٍ يیخٌ کٔخَی کّ رَ ُ
رٕىَي١ ،الم ٌُ حگَ ّٓ رخٍ رٍّٕٛص ؿيحگخَّ حَـخو يیٗي ١الم رخثٍ رّكٔخد
يیآيي؛ یؼُی حگَ يَىٍ َُٖ ،ح ١الم يیىحى طخ ىٔرخٍ يیطٕحَٔض ىٍ ُيخٌ ػيِ
ٍؿٕع کُي ٔ ىٍ ٍٕٛص ١الم ٕٓو َْٕٗ ،كن ٍؿٕع رٌُّ ٍح َيحٗض .آنٕٓی ىٍ
رهٕؽ حالٍد ًٍٟریخٌ حیٍ ئؤنّ ٗخْي آٌ ٍح ؿَیخٌ ١الم ًَْٔ حػ٘ی ریخٌ يیکُي
ٔ يیَٕیٔيُْ :گخيی کّ هخَٕحىِی ًَْٔ حػ٘ی َِى حٔ آييِ ٔ هٕحٓظخٍ ١الم ٔی
ٗيَي ٔ رّحٔ حَٛحٍ کَىَي کّ ًَْٕٔ ٍح ١الم ىْي ،حٔ ىٍ ١الم حٔل چُیٍ َٓٔى:
کٌحک حيٍٕ حنُخّ ؿخى ٔ ١خٍهش حیخ ؿخٍطی ریُی كخَک ١خنوش
« حی ًُْ٘یٍ يٍ! حُ يٍ ؿيح ٕٗ کّ طٕ ٍح ١الم ىحىو ٔ حیٍ چُیٍ حيٍٕ يَىو
ىٍ آيي ٔ ٗي حٓض ».رَحی رخٍ ىٔو کّ ٔی ٍح ١الم ىحى چُیٍ َٓٔى:
طَی نی كٕم ٍحٓک رخٍهش ٔ حال َ هیَ يٍ حنؼٜخ ٔ ریُی كخٌ حنزیٍ ٌ
« ؿيح ٕٗ کّ ؿيحیی رٓظَ حُ ػٜیخٌ حٓض ٔ ىٍ ؿیَ حیٍ ٍٕٛص ،يَح رَ هٕى
حكَٔهظّ يیریُی ٔ ».ىٍ رخٍ ٕٓو گلض:
ٔ يٕيٕهش هي کُض كیُخ ٔ ٔحيوش ٔ ریُی كٜخٌ حنلَؽ ؿیَ ًيیًش
«ؿيح ٕٗ حُ يٍ ىٍكخنیکّ پخکيحيُی ٔ ،يٌيض ًَیٕٗیَِ .ى يخ يلزٕد رٕىی
ٔ رّيخ ػالهّ ىحٗظی» رؼي حُ رخٍٕٓو١ ،الم ًَْٔ حػ٘ی رخثٍ رًّٗخٍآيي)ٕ۶ٔ(.
ٔ حٌِ ط َ َلَهی یخ ُِْي كخن َلَم أٗؤو حٌِ ط ََكَوی یخ ُِْيُ كَخ ِن َّ ُ
كن أی ًٍَ
ػخنغ ٔ يـــٍ یوَم ح َ ُّ
ػن ٔ حظه ُى ٌ ػِی ًَّـــالم ٔحنطالم َ ٌ ١كَخ ََضَ َ
غ َيوي ُو(ٕ)ٕ۶
يَة َرؼيَ حنؼخن ِ
ٔ يخ ِ ِإل ٍ ؿیَ ٍكیوّ ض َ ك ِزیُی رٓخ حٌ کُـــ ِ
ٕ۶۶ كکًض یگخَّ
= «حی ُْي حگَ ََيی ٔ ييحٍح رّهَؽ ىْی ؿخیگخْی حیًٍطَ ٍح كَحْى کَىِحی
ٔ حگَ حیٍ پَىِ (ٍحرطّی ُٔؿیض) ٍح ريٍحَی چُیٍ حيَی ٕٗو هٕحْي رٕى ،ىٍ حیٍ
ٍٕٛص طٕ ١الم یخكظّحی ٔ ١الم ػٓيی حٓض کّ رخ ّٓ رخٍ هطؼی يیگَىى ٔ َْکّ
كَيض آٌ ٍح َخىیيِ حَگخٍى ظخنى ٔ َلَیٍ ٗيِ حٓض ،پْ حگَ يیهٕحْی ؿيح ٕٗی رَ
چُیٍ ُّٓظی ؿيح ٕٗ ،کّ پْ حُ ّٓ ١الم ٍحْی رخُگ٘ظی َیٔض».
حریخص كٕم گٕیخی ٔؿٕى هخََٕی حٓض کّ ٍؿٕع َْٕٗ رٌُّ يطهوّ ٍح رؼي حُ
ٕٓو يًُٕع يیکُي .ػالِٔ رَحریخص كٕمٔ ،ؿٕى هخٌَٕ ّٓ ١الم ىٍ پخٍِی ١الم رخٍ ّ
ىیگَ حُ حٗؼخٍ ؿخْهی َیِ حَؼکخّ یخكظّ حٓض .ؿٕحى ػهی يؼظوي حٓض کّ ػَد يکّ
رَحی طکٍَ ١الم َیِ ٍحِ كهی هَحٍ ىحىِ رٕىَي ٔ آٌ ًْخٌ ه٠یّی يلهم رٕى؛ رخ حیٍ
طٕٟیق کّ حگََُی ّٓ رخٍ ؿيحگخَّ ١الم ىحىِ يیٗي ًَْٔ ،حٔل ،ىیگَ ًَیطٕحَٔض
رخ ٔی حُىٔحؽ کُي ،يگَ حیٍکّ ٌُ رخ يَى ىیگَی حُىٔحؽ کُي ٔ ييطی رخ حٔ َُيگی
ًَخیيٓ ،پْ حُ َْٕٗ ىٔو ١الم گیَى .طُٓخ ىٍ حیٍ ٍٕٛص رٕى کّ ٌُ يیطٕحَٔض رخ
َْٕٗ حٔل هٕى حُىٔحؽ کُي .يؼهٕو َیٔض حیٍ َٕع ١الم رخثٍ ٔ ه٠یّی يلهم ،ىٍ
ؿِیَسحنؼَد ػًٕيیض ىحٗظّ یخ هیَ .حُ ػًٕيیض آٌ گٌحٍٗی ََٓیيِ حٓض ،ح ّيخ ىٍ
ُّٓض حرَحْیى پخرُي رٕىَي رّحیٍ ئؤنّ حػظوخى ىحٗظُي.
َٗٓ يکّ کٔخَی کّ ُُْٕ رّ ُ
رًّٓض يَ٘م رٕى رًّٓض يـَد یخ ًٓضْخی ىیگَ طـییَ يیىحى ٔ حیٍ کخٍ ٌُ،
حػالو يظخٍکّی حٔ رخ َْٕٕٗ رٕى )ٕ۶۳(.ىٍ حیٍ ُْگخو َْٕٗ يوييخص كَکض ٌُ ٍح
رّيُِل پيٍ ٔ حهٕحو حٔ كَحْى يیٓخهض ٍٍٗٔ .حٓض کّ حیٍ حيظیخُ ،رّهَ٘ حَٗحكی ٔ
١زوّی هخٛی حُ َُخٌ ؿخيؼّی ػَد ؿخْهی حهظٜخ ٙىحٗض ٔ ػخيّی َُخٌ حُ
حیٍ كن رَِٓيُي َزٕىَي .كَٔىٓظخٌ رخیي ًْچُخٌ ُؿَ يیک٘یيَي.
گلظیى ىٍ ؿخْهیض ،گخِ يَىی ٛالم ػٚل:
ًَْٕٔ ٍح ١الم يیىحى ٔ حُ حٔ ؿيح يیٗي ٔ ىٍػیٍكخل ،رّ ٌُ حؿخُِی حُىٔحؽ
رخ ىیگَی ٍح ًَیىحى ٔ هٕى َیِ رٌُّ يَحؿؼّ ًَیکَى رهکّ حٔ ٍح يؼهن رخهی
يیگٌحٗض .حیٍ کخٍ يؼًٕالً حُ ٍٔی ؿیَص ٔ طؼٜذ حَـخو يیٗي .كظی ىٍ يٕحهؼی
رخ رو٘یيٌ ػَٔطی رٌُّ یخ رّهخَٕحىِی ٔیٍٟ ،خیض آٌْخ ٍح ىٍ ػيو حُىٔحؽ ؿهذ
يیکَى .یخ َٗحی ٢رٔیخٍ ُٓگیٍ رَحی حُىٔحؽ ٌُ يیگٌحٗض.
ٔهظی ٟزخػّ ىهظَ ػخيَرٍ هَ ،١رّػهض طَؿیذْخی ْ٘خو رٍ يـیَِ ،حُ
ًَْٕٔ ػزيهللا رٍ ؿَػخٌ کّ ٗوٜی پیَ ٔ َخُح رٕى ١هذ ١الم کَى ،ػزيهللا
رّٔی گلض :ریى آٌ ىحٍو کّ رؼي حُ ١الم حُ يٍ رخ ْ٘خو حُىٔحؽ کُیٟ .زخػّ گلض:
رخ ٔی حُىٔحؽ ًَیکُى .ػزيهللا ١الم ٔ حُىٔحؽ حٔ رخ ْ٘خو ٍح ،حیٍگَّٕ َٗ١
کَى کّ رخ هَرخَی کَىٌ ٓٓٔ ٗظَ ریٍ ىٔ کِٕ حٓخف ٔ َخثهّ ٔ رخكظٍ پخٍچّی
رّكخٛهّی ىٔ کِٕ أرٕهزیْ ٔ هُؼیوَؼخٌ ٔ ٕ١حف ػَیخٌ کؼزّ رخٗي.
ٔهظی ٟزخػّ رّْ٘خو پیـخو كَٓظخى ٔ يخؿَح ٍح رخ حٔ ىٍ يیخٌ گٌحٗضْ٘ ،خو
ؿٕحد ىحى :چّ ىٍهٕحٓض آٓخَی حُ طٕ کَىِ ٔ َٓگَىحَض َٔخهظّ حٓض .يٍ
ػَٔطًُيطَیٍ يَى هَی٘ى ٔ َُخٌ ٔ کُیِحٌ كَحٔحَی ىحٍو .ح ّيخ ىٍرخٍِی ٕ١حف ػَیخٌ
طٕ حُ هَیٖ يیهٕحْى کّ ٓخػظی کؼزٍّح رَحی طٕ طوهیّ کُُي ٔ حُ ٕ١حف ػَیخٌ چّ
رخکٟ .زخػّ حُ ًَْٕٔ ١هذ ١الم کَى ٔ پْ حُ حُىٔحؽ رخ ْ٘خو ٓٓٔ ٗظَ ٍح
َلَ کَى ٔ پخٍچّی رّكخٛهّی يیخٌ ىٔ کِٕ ،رّکًک َُخٌ ١خیلّی هٕى رخكض ٔ
کؼزّ ٍح َیِ ػَیخٌ ٕ١حف کَى)ٕ۶۶(.
حگَ گلظّ ٕٗى کّ آٌْخ ىٍ ١الم ػيِ َيحٗظُي ،ىٍ حیٍ ٍٕٛص ١الم ٍؿؼی
١الهی ریيٍٕى ٔ ریيؼُخ هٕحْي رٕى .ح ّيخ ىٍرخٍِی ًََّْٕخی ٟٔغ كًم ىٍ كَحٕ
َْٕٗ ىٔو ،رخیي گلض کّ گخِ رؼ٠ی حُ حكَحى ،ػيِ ىٍ ١الم ٍح ٍػخیض ًَیکَىَي ،یخ
كًم هٕى ٍح کظًخٌ يیًَٕىَي ،چُخٌکّ هَآٌ َیِ ىٍ َٓی کظًخٌ كًم رّآٌْخ چُیٍ
طهَوَخصُ یَظ َََرَِ ٍَْٜرؤ َ َْلُ ِٔ ِٓ ٍَ ػَالَػَشَ هُ َُٔءٍ َٔ الَ َی ِل ُّم نَ ُٓ ٍَ أ َ ٌْ َی ْکظ ُ ًٍَْ َيخ َههَنَ يیكَيخیيْ َٔ « :حن ًُ َ
خّللِ َٔ ْحنیَ ْٕ ِو ْحآل ِه ٌَُِْ = ٕٕ۴ :ٕ ،خی کّ ١الم ىحىِ خي ِٓ ٍَ اِ ٌْ ُک ٍَ یُئْ ِي ٍَ رِ َّللاُ كِی أ َ ٍْ َك ِ
َ
ٗيَي ،حُ َْٕٗ ًَٕىٌ هٕىىحٍی کُُي طخ ّٓ پخکی رَ آَخٌ رگٌٍى ٔ كًهی کّ هيح ىٍ
ٍكى آٌْخ آكَیيِ ،کظًخٌ َکُُي ،حگَ رّهيح ٔ ٍُٔ هیخيض حیًخٌ ىحٍَي».
َُخٌ ىٍ ُيخٌ ؿخْهیض پْ ة ـ ػلٍی ّكبد:
حُ يَگ ًَْٔحٌ ٗخٌ رّحهظ٠خی آىحد ٔ ٍُٓ ؿخيؼّ رّييص یک ٓخل یخ ریٖطَ ىٍ
ٓوضطَیٍ َٗحی ٢رَّٓ يیرَىَي .گخْی حٔهخص حیٍ ٟٔغ طخ آهَ ػًَ حىحيّ پیيح
يیکَى )ٕ۰ٔ(.كًیيرٍ َخكغ حُ ُیُذ ىهظَ حو ٓهًّ َوم يیکُئٍُ :ی َُی هييض
پیخيزَ ٍٓیي ٔ گلض ًَْٔ :ىهظَٕ كٕص کَىِ ٔ چ٘ى ىهظَٕ ىٍى يیکُي آیخ
يیطٕحَي َٓيّ رک٘ي؟ پیخيزَ ؿٕحد يُلی ىحىٓ ٌُ .ئحل هٕى ٍح ىٔ رخٍ طکَحٍ کَى ٔ
يیکٕٗیي يٕحكوض كَ٠ص ٍح ؿهذ کُي ٔ پیخيزَ َْرخٍ ؿٕحد يُلی يیىحى ٔ كَيٕى:
طخ چٓخٍ يخِ ٔ ىِ ٍُٔ رخیي ٛزَ کُي ،حیٍ ىٍ كخنی حٓض کّ َْیک حُ ًٗخ ىٍ
ؿخْهیض پْ حُ یک ٓخل حُ ػيِ ریٌَٔ يیآييیي!(ٕ)ٕ۰
آٌْخَ ٖ۶ ،لَ ٗخػَ ؿخْهی رًّٗخٍ يیآیُي .حٗوخُ ٙیخىی ىٍ ؿخْهیض رّيخىٍحٌ
ٗخٌ ئُٕد رٕىَي؛ حُ ؿًهّ :ػزييُخف ؿي َزی حکَو کّ رّيخىٍٕ َُِْ ئُٕد
رٕى؛ ٗزیذ رٍ رَٛخء کّ رّيخىٍٕ رَٛخء حَظٔخد ىحٗض ٔ ىٍ حیٍرخٍِ يیگٕیي:
ْم كی ْـخٌ حنهٌٕ يخ یؼیذ أَخ حرٍرَٛخء رٓخ أؿیذ
ْىچُیٍ ،هلخف رٍ َُيْرٓزّ رّيخىٍٕ ٕٓىحء ٔ حٗٓذ رٍ ٍَٕ رّيخىٍٕ ٍُ ُيیهّ
حَظٔخد ىحٗظُي کّ َْىٔ حُ کُیِحٌ ػَد رٕىَي .هیْ رٍ يُوٌرٍ ػًَٔ ٔ ٍریؼش رٍ
ػزي یخ نیم حنؼولی َیِ رّحٓى يخىٍحٌ ٗخٌ كيحىیّ ٔ هِالرّ (يهوذ رًّیزش) هٕحَيِ
يیٗيَي .ىٍ ٕ١ل ُيخٌ ،رّىالیهیَٔ ،ذ حُ يخىٍ رّپيٍ يُظوم ٗي ٔ پیٖ حُ حیٍکّ
حیٍ َٔزض رٍّٕٛص کخيم حُ ریٍ رَٔى ،رَحی پَٔ يهلن ٗيٌ رّهزیهّی پيٍ یخ يخىٍ
ؿخیِ رٕى .کّ ىٍ يَحٓى هخٛی رخ هَرخَی کَىٌ حَـخو يیٗي.
حیٍ يٕٕٟع ،حُ يخؿَحی ُْیَ رٍ حریحنٔهًی کّ هٕحٓظخٍ ٔٛم رّهزیهّی
يخىٍٕ رٕى ،رّهٕری ٍٍٔٗ يیگَىى .ح ّيخ هخػيِی ػًٕيی کّ رّكکى ػخىص يوٍَ
ٗيِ رٕىَٔ ،زض ىحىٌ پَٔحٌ ٌُ رّهزخیم َْٕٗحٌ ٗخٌ رٕى؛ یؼُی َٔزض ىحىٌ پَٔ
رّپيٍٕ .رؼي حُ حَظوخل َٔذ حُ يخىٍ رّپئٍٍ ،حر ٢پَٔ رخ َِىیکخٌ ٔ كخيیم يخىٍٕ
هطغ َ٘ي طخ ؿخی کّ گخِ هٕحَُْحىِ ،یکی حُ ٍٔػّی هخنٕیٖ يلٕٔد يیٗي ٔ هخنٕ
رَحی حٔ َیِ حٍػی رَؿخی يیگٌحٗض ،چُخٌکّ ٗخيش رٍؿيیَ رَحی هٕحَُْحىِحٕ
ُْیَ رٍ حریحنٔهًی ػَٔص كَحٔحٌ رّحٍع گٌحٗض.
ىٍ يٍٕى هخَيحٌ حَٗحف ٔ يظًٕل ٍٓى رَ حیٍ رٕى کّ ّیوكُی:
يخىٍحٌ رچّْخیٗخٌ ٍح ٗیَ َيُْي ٔ آَخٌ ٍح پْ حُ طٕني رّىحیّ رٔپخٍَي .پیخيزَ حٓالو
ٍح َیِ يخىٍٕ ٗیَ َيحى ٔ ْ٘ض ٌُ يوظهق رّحٔ ٗیَ ىحىِحَي کّ يؼَٔفطَیٍ ٗخٌ
كهیًّی ٓؼيیّ حٓض .كظی ُْگخيی کّ رچّ ٍح حُ ٗیَ يیگَكظُي ،رَحی حٔ پَٓظخٍ
(كخ )ُّٟيیگَكظُي طخ حٔ رچّ ٍح رٍِگ کُي .پیخيزَ حٓالو َیِ رخ حیٍکّ طخ ٖٗ
ٓخنّگی يخىٍٕ َُيِ رٕى ،پَٓظخٍی رَّخو ح ُ ّو حیًٍ ىحٗض .آٌگَّٕ کّ حرٍٓؼي ىٍ
"١زوخص حنکزَی" یکی حُ يَحؿغ حٛهی طخٍین ٛيٍ حٓالو َٕٗظّ ،ىنیم حیٍکّ رچّْخ
ٍح يخىٍحٌ ٗیَ ًَیىحىَي ٔ رٍِگ ًَیکَىَي حیٍ رٕىِ کّ َُخٌ رظٕحَُي رٍّحكظی ٔ
آُحىحَّ رّيؼخَٗص ؿُٔی رخ ًَْٔٗخٌ حىحيّ ىُْي ٔ ىٔرخٍِ رخٍىحٍ َٕٗي؛ حیٍ حػظوخى
ٔؿٕى ىحٗظّ کّ ٍحرطّی ؿُٔی رّٗیَ يخىٍ ُیخٌ يیٍٓخَي ٔ آٌ ٍح آنٕىِ يیکُي.
ػَد ىٍ َخوگٌحٍی ًوِ هبكه كه ًبمگناهی كوىًل:
كََُي ،رَحی پَٔ ریٖطَ حُ َخوْخی هٍ٘ ٔ رَحی ىهظَ حُ َخوْخی نطیق رَِٓ
ٕٔ۰ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
يیرَىَي .كن َخوگٌحٍی َُٕحى رَحی يخىٍ ٔ هخَٕحىِی حٔ ىٍ َٗحی ٢هخٔ ٙؿٕى
ىحٗض .رَحی ًََّٕٔ ،هظی ػًَٔ رٍ ْـَ حُ ح ُ ّو حیخّ ىهظَ ػٕف رٍ يلهى ٗیزخَی
هٕحٓظگخٍی کَى ،ػٕف رَحی حُىٔحؽ ىهظَٕ ١َٗ ،گٌحٗض کّ َخوگٌحٍی كََُيحٌ
پَٔ ىهظَٕ ٔ َْٕٗ ىحىٌ ىهظَحٌ ٍح هٕى حَـخو ىْئ ،نی ػًَٔ هزٕل َکَى ٔ
گلض« :يخ پَٔحٌ يخٌ ٍح رّحٓى پيٍحٌ ٔ ػًْٕخی يخٌ َخوگٌحٍی يیکُیى ٔ ىهظَحٌ
يخٌ ٍح َیِ رًّْکلٕيخٌ حُ يهٕک َْٕٗ يیىْیى ».حیٍ ىحٓظخٌَ٘ ،خٌ يیىْي کّ
گخْی هخَٕحىِْخ حُ َ١ین َٗ ١گٌحٗظٍ ،حیٍ كن ٍح رَحی هٕىٗخٌ رّٔؿٕى
يیآٍٔىَيًََّٕ .ی ىیگَی کّ كن َخوگٌحٍی يخىٍحٌٍح طؤییي يیکُيٍ ،ؿِهٕحَیْخی
پٓهٕحَخٌ ػَد ىٍ يیخىیٍ ؿُگ حٓض .كیحنًؼم ىٍ ؿُگ هُيم ُْگخيی کّ پٓهٕحٌ
ػَد ػهی رٍ حری١خنذ ٔ پٓهٕحٌ َخيت یٕٓى «كخٍع یهیم» (يٍٕ٘ٓ رّيَكذ) ىٍ
رَحرَ ْى هَحٍ گَكظُي ،حرظيح يَكذ هٕى ٍح چُیٍ يؼَكی کَى:
حَخ حنٌّی ٓ ًّظُی أ ّيی يَكزّ
ٗخکی ٓالكی رطم يـَد هي ػهًض هیزَ أَی يَكـذ
اًح حنهیٕع أهزــهض طـــهظٓذ أ١ؼٍ كیُخ ٔ كیُخ أٟـَد
= يٍ کٔی ْٔظى کّ يخىٍو َخو «يَكذ» رَ يٍ َٓخى...
ػهی ؿٕحد حٔ ٍح چُیٍ ىحى:
أَخ حنٌّی ٓ ًّظُی أ ّيی كیيٍِ
ػـــــزم حنٌٍحػیٍ ٗيیي حنوَٜس ٟـــــَؿخو آؿـــخو ٔ نیغ هٍٕٔس
ػهٗحْلػخىی يؼم ٍیق ََٛٛس کهیغ ؿخرــخص کــَیّ حنًــــُظَس
أٟــــــَرکى ٟـَرخ یزیٍ حنلوَس أکیهکى رخنٔیــق کـــیم حنٔـــُيٍس
أَٟد رخنٔـــیق ٍهخد حنکلَس ٔأطَک حنوـــٌَ روــــخع ؿــــٍِس
يـــٍ یظَک حنلـــن یوٕو ٛـَس ٟـَد ؿـالو يـــخؿي كــــٍِٔس
كکـهٓى أْــــم كٔــٕم كــــَس أهـــظم يُــٓى ٓزــؼش أٔ ػ٘ـــَس
= يٍ کٔی ْٔظى کّ يخىٍو َخو «كیيٍ» رَ يٍ َٓخى...
يخىٍ ػهی «كخ ًّ١ىهظَ حٓي» رٕى ،چٌٕ ػهی رّىَیخ آيي ،أرٕ١خنذ كٍٕ٠
َيحٗض ،كخ ًّ١حٔ ٍح رّحٓى پيٍ هٕى «كیيٍ» ٔ رُخ رٍّٔحیظی «حٓي» َخو گٌحٍی کَى.
(َْىٔ َخو ىٍ ُرخٌ ػَد رّیک يؼُی حٓضُْ ).گخيی کّ أرٕ١خنذ رَگ٘ض ،حُ
حًٓی کّ يخىٍٕ رَ َُٕحى گٌحٗظّ رٕى هٕٖٗ َیخيي ٔ حٔ ٍح ػهی َخيیي .ىٍ ٍُٔ
هیزَ ٔهظی ػهی ٍؿِ يیهٕحَي ،حًٓی ٍح ریخٌ کَى کّ يخىٍٕ رَ حٔ گٌحٗظّ رٕى...
ٕٕ۰ كکًض یگخَّ
حُ حیٍ ٍٔحیض حٓظلخىِ يیٕٗى کّ كخ ًّ١رُض حٓي ،كن َخوگٌحٍی كََُي هٕى ٍح
ىٍ ؿیخد َْٕٕٗ ىحٗظُّ ،یَح ىٍ ٍٕٛص َيحٗظٍ چُیٍ كوی ،رخیي آٌ ٍح رّپيٍ ٔ
ىیگَ حػ٠خی هخَٕحىِی َْٕٗ حٍؿخع يیىحى.
ٔؿّ ىیگَی حُ َخوگٌحٍی «كیيٍ» َیِ ٍٔحیض ٗيِ کّ ىٍ کٍٕ٘ يخ پٌیَكظّ ٗيِ
حٓض ٔ يُوزضهٕحَخٌ ىٍ يـخنْ ٔ طکیّهخَّْخ ٍٔی آٌ طؤکیي يیکُُي .آٌْخ يیگٕیُي
َخو «كیيٍ» يَکذ حُ ىٔ کهًّی «كیّّ» (ػَری) ٔ «ىٍیيٌ» (ىٍی) حٓض ٔ .يُ٘ؤ
حیٍ َخوگٌحٍی آٌ حٓض کّ كخ ًّ١رُض حٓي كََُي َُٕحىٕ ٍح ىٍ گٕٓحٍِ رٔض ٔ هٕى
ي٘ـٕل ٍطن ٔ كظن حيٍٕ يُِل ٗيٓ ،خػخطی رؼي آيي َِى گٕٓحٍِی كََُي ٔ رخ
ٛلُّی ػـیزی يٕحؿّ گَىیي :ىیي يخٍی رٍِگی کّ گٕیخ رّهٜي گِیيٌ یخ رهؼیيٌ
َُٕحى آييِ رٕىِ ،حُ ىٍْ طخ ىُو رّىَٔیًّی رَحرَ ىٍیيِ ٗيِ حٓض.
نٌح يُوزضهٕحَخٌ يیهٕحَُيٕٗ« :و هَرخٌ آٌ ٍَٓٔ کّ ىٍ گٕٓحٍِ حژىٍ ک٘ض»
آٌْخ يیگٕیُي :ػهی رؼيْخ ىٍ رخيیخٌ حژىٍی رٍِگطَ حُ حیٍ ٍح ک٘ض .ىٍ
كهکهٍٕ يَىو ػٕحو ٗخْکخٍیْخی ُیخىی رّكَ٠ص ػهی َٔزض يیىُْي.
حكَحىی َیِ رٕىَي کّ هًٔظی ٔ یخ ًّْی يَٓ ٍح رَىحٗظّ ٔ رّىهظَ چیِی ًَیىحىَي ٔ
آٌ ٍح رّحيٕحل هٕیٖ يیحكِٔىَي)ٕ۰4(.
حُ ًّْی حیٍْخ گٌٗظّٔ ،ؿٕى َُخٌ ػَٔطًُي ٔ يٍٕ٘ٓ (يخَُي كَ٠ص هيیـّ ٔ
ُْي) ىٍيیخٌ يَىو ؿِیَسحنؼَد هٕى َ٘خٌ حُ كن يخنکیض ٔ حٍعرَىٌ آَخٌ يیرخٗي.
كظی رَهی َُخٌ حُ ػَٔصيُيطَیٍ حكَحى ٍُٔگخٍ هٕى رٕىَي .حگَ حٍع َزَىٌ َُخٌ
یک هخػيِی کهی رٕى ،آٌ َُخٌ حیٍ ًّْ ػَٔص ٍح حُ کـخ رّىٓض آٍٔىِ رٕىَي؟
دمحم رٍ كزیذ حنزـيحىی يیگٕیيٍ ٔ« :ىّص ًٔحنًـخٓي ْٕٔ ػخيَ رٍ ُؿَ٘ى رٍ ؿَُى
رٍ ُكزَیذ رٍ کؼذ رٍ ی٘کَ يخنّ نٕنيِ كی حنـخْهیش نهٌکَ يؼم كع حالَؼییٍ ،كٕحكن
كکى حالٓالو»(ًٔ« = )ٕ۰۳حنًـخٓي ،ىٍ ؿخْهیض ىٍ يیخٌ كََُيحَٖ رَحی پَٔ ىٔ
رَحرَ ٓٓى ىهظَ رّحٍع گٌحٗض ٔ رؼيح ً حٓالو ْى رخ آٌ كکى يٕحكن ٗي».
رَحرَ
ِ حرٍكِو حَينٔی ًکَ يیکُي :ػخيَ رٍ ؿ٘ى حٔنیٍ کٔی رٕى کّ رّپَٔ ىٔ
ىهظَ حػطخء کَى )ٕ۰۶(.ؿخرَ رٍ ػزيهللا ىهظَ ػًٕی کٍٕ ٔ ُٗظی ىحٗض کّ حيٕحل
ُیخىی حُ پيٍٕ رّحٍع رَىِ رٕى .ؿخرَ ػالهّيُي رٕى رخ حٔ حُىٔحؽ کُي ،حُ طَّ
حیٍکّ حیٍ حيٕحل رّىٓض کٔی ىیگَی َیخكظي ،يخیم َزٕى ٗو ٚىیگَی رخ حٔ حُىٔحؽ
ًَخیي١ .زَی يیگٕیي :حُ رؼ٠ی ٍٔحیخص َیِ رّىٓض يیآیي کّ يلَٔو کَىٌ َُخٌ
ُّٓض ػخو ىٍ يیخٌ ًّْی هزخیم ػَد َزٕىِ)ٕ۰۰(.حُ حٍعُ ،
ىُْيِگخٌ ،ىیّ ٍح حٗظَحَی يیىُْي کّ حُ آٌ ٍحِ کْٕٔظخَی رخال يیٍَٔي ،حیٍ هٌٕرٓخ
ٍح رّهخ َ١هزیهّی رٍِگ يیىُْي ،کّ چٌٕ ىٍ ٗذ ظهًخَی كخىػّی پیٖ آیي،
ًْٔخیّگخٌ ٔ ْى پیًخَخٌ ٗخٌ آَخٌ ٍح حُ آٌ هطَ يللٕظ هٕحُْي ىحٗض».
حیٍ ٗؼَ پَىِ حُ هخََٕی رَ يیىحٍى کّ ىٍ هظم (ىٍ ٍٕٛص ػئل حُ هٜخ)ٙ
ىیّ يیپَىحهظُي ٔ ىیّ حُ ؿُْ ٗظَ رٕىِ حٓض .ىیّ ٍح هزیهّی هخطم پَىحهض يیکَى.
ىیّ حُ ػوم رّيؼُی ىیّی حٓض کّ هزیهّ پَىحهض يیکَى .ريیٓی حٓض کّ حیٍ رّيؼُی
ٔؿٕى یک كکى كوٕهی يٓى ىٍ يیخٌ هزخثم حٓض.
ػظیًّ َك ّ
٘خ ُيـــٓخ يُّخ ِن ُ
ِحُ َ ـخي ُغ نَى یََِ ل
حَِّخ حًح حنظ َوض حن ًَ ِ
ٌَي ٌَ نُ ُلوٕهِٓخ ًَّْ٠خ ُيٓخ
ٔ ُيـ ِ ُؼطی حن َؼ٘یَِ َكوَٓخ
ٔ ٌى ی ِ ٔ ُيوَ ِ ّ
حیٍ ىٔ ریض ،حُ يـًٕع 44ریض يؼهّوّی نزیي رٍ ٍریغ حُ ٗؼَحی يؼَٔف
ؿخْهیض حٓض .يیگٕیي« :چٌٕ هزخیم ىٍ يکخَی گَىآیُي ،پیٕٓظّ يَىی رٍِگ حُ يخ
کّ کخٍْخی ٓظَگ يیکُي ىٍ يیخٌ آٌْخ حٓض ،يَىی کّ هٕحو کخٍْخ رّحٔ حٓض ٔ
چٌٕ روٕحْي ؿُیًظی يیخٌ هزیهّ طؤیى کُي ،كن ػ٘یَِ ٍح حىح يیکُي ٔ ،چٌٕ حُ كن
کٔی رکخْي ٔ رّىیگَی ریخكِحیي ،کٔی ىٍ كکى حٔ چٌٕ ٔ چَح َکُي».
حیٍ حریخص ٔ يخَُي آٌ ،گٕیخی ٟٔؼیض كوٕهی ىٍ كَُْگ ػَد ؿخْهی حٓض.
ٟٔؼیظی کّ ْى حهظيحٍ ٓیخٓت ٍثیْ هزیهّ ٍح ىٍ كي یک ٗوٜیض كوٕهی ىٔنض رّيخ
َ٘خٌ يیىْي ٔ ْى َظى كخکى ىٌٍٔ هزیهٕی ٍح يیكًٓخَي .گٕیی پٌیَٕ یک يظٕنّت
ٓیخٓی ىحٍحی ٔحنیض ٔ ٓهطّی يوزٕل ٍح ىٍ رخٍٔ ٔ ػًم ػَد ؿخْهی حػزخص يیکُي.
طًخو يوٍَحص كٕل ًْخٌ َظخو هزخیهی ٔ حٛخنض ٔ حػظزخٍ «َٓخى هزیهّ»
يیچَهیي .هزیهّ یک ط٘و ٚػخرض ٔ يٓى ٔ ئظوم ىحٗض ٔ ٍٔف هزیهّ ىٍ ٍثیْ
هزیهّ كهٕل يیکَى ٔ ىٍ کخنزي حٔ يظـهّی رٕى .حُ حیٍٍٔ حیٍ ٍٔف حُ َ١ین حیٍ ًَخى،
ُّٓضْخ رٕى ٔ حیٍ ٍٔف هخٌَٕ يیَٓخى يٕني حٍُْٕخ ٔ یخ پخٓيحٍ ٔ كخكع حٍُْٕخ ٔ ُ
ٔ ًّْ يیرخیٔض حؿَح يیکَىَي ٔ طوهق حُ َظخو ٔ ٍُٓ هزیهّ َْگِ ؿخیِ َزٕى.
ػَف ٔ ػخىص پخیّی کهیّی يظخَْ َُيگت ػَد ىٍ ًّْی حرؼخى آٌ رٕىِ ٔ آَخٌ
هخٌَٕ يئَی ٍح ىٍ ئخثم كوٕهی ،ؿِحیی ،رخٍُگخَی ٔ حؿظًخػی ىحٍح َزٕىَي.
ىٍ كُِٕی يـخُحصْخ یکی حُ يٓىطَیٍ هٕحَیٍ ،هخٌَٕ هٜخ ٙرٕى کّ ىٍ يیخٌ
ػَد ٔؿٕى ىحٗض ٔ ظخَْح ً طًخو هزخیم رّآٌ ػًم يیکَىَي .رّٔیژِ «هٜخَ ٙلْ»
کّ رّٗکهی رخ هزیهّ ٔ ط٘ؤ ٚحكي آٌ حٍطزخ ١ىحٗض .رّنلخظ حٓظلکخو ٍٔحر ،٢طًخو
هزیهّ یک «طٍ» رٕى .حُ حیٍٍٔ حگَ طـخُٔی رّكَیى آٌ هزیهّ ٍٕٛص يیگَكض ،طًخو
ٕ۰۳ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
حكَحى ٔ حػ٠خی آٌ يٍٕى طـخُٔ هَحٍ گَكظّ رٕىَي ٔ ػکْ آٌ َیِ ٛخىم رٕى .ىٍ
ُّٓض حگَ يؼالً كَىی حُ یک هزیهّی هخٍؽ حُ َظخيخص ؿُگ ٔ ٍُٓ حیٍ طلکَ ٔ ُ
پیًخٌْخ ٔ يخَُي آٌ رّؿلخ ک٘ظّ يیٗي ،هظم طًخو هزیهّ طهوی يیٗي ٔ حٔ يیٗي «ػخٍ»
(رّيؼُخی هظیم ٔ حَظوخو هٕحِ هزیهّ) طخ ُيخَی کّ حیٍ ػخٍ پخٓن ىٍ هٍٕ َیخكظّ ٔ رٍّٕ١
ي٘و ٚحَظوخيٖ حُ هزیهّی هخطم گَكظّ ًَیٗئٍ ،ف حٔ چٌٕ يَؿی رَ كَحُ هزیهّ
پَٔحُ يیکَى ٔ هٌٕ ٔ حَظوخو يی١هزیي.
ىٍ يوخرم َّطُٓخ هخطم ئجٕل حیٍ ػخٍ رٕى ،رهکّ َْیک حُ حكَحى هزیهّی هخطم َیِ
ئجٕل رٕى ،ىٍ ٔحهغ ىٍ َْىٔ ٕٓ حكَحى ًَخیُيِی کم هزیهّ ًَٗىِ يیٗيَي .ىٍ حیٍ
يیخٌ هٜخَ ٙلْ حًْیض كٕمحنؼخىِ ىحٗض .چَح کّ طخ حیٍ حَظوخو حُ َ١ین هٜخٙ
حُ هزیهّی هخطم گَكظّ ًَیٗيَ ،وخٍ ریٍ ىٔ هزیهّ ٔ حهظالف ٔ ؿخنزخ ً ؿُگ ٔ
هٌٍٕیِی حُ ىٔ ٕٓ حىحيّ پیيح يیکَى ٔ چّ رٔخ ىِْخ ٓخل ٕ١ل يیک٘یي .ؿُگ ٔ
ؿيحل يًظي ىٔ هزیهّی رٍِگ یؼَد ىٍ آٓظخَّی ظٍٕٓ حٓالو یؼُی حّٔ ٔ هٍِؽ
یکی حُ حیٍ ؿُگْخی يٍٕ٘ٓ حٓض کّ حنزظّ رّػٕحيم ىیگَ َیِ حٍطزخ ١ىحٗض.
حٓالو حٛم هٜخَ ٙلْ ٍح حي٠خء کَى ٔ آٌ ٍح «كیخص رَحی ؿخيؼّ»
خَ ٙك َیخس ٌ َیخ أُٔ ِنی ْحْل َ ْنزَخ ِ
د نَ َؼهَ ُک ْى طَظَوٌَُٕ »ٔ۰۲ :ٕ ، ِ ٜىحَٔضَٔ « :نَ ُک ْى كِی ْحن ِو َ
حىرخء يیگٕیُي حیٍ كٜیقطَیٍ ٔ رهیؾطَیٍ آیّی هَآٌ حٓض.
هزخیم كَحٔحٌ ىٍ ٛلخٍی گٔظَىِ َُيگی يیکَىَي ٔ رٔیخٍی حُ آٌْخ ْیچ
حٍطزخ١ی رخ ْى َيحٗظُي ،حنزظّ ٟٔؼیض ىٍ كـخُ ٔ ىٔ َٗٓ يکّ ٔ ييیُّ طخ كئىی
يظلخٔص رٕىَْ .هزیهّی ىٍ ههًَٔ هٕى آُحىی کخيم ىحٗض ٔ َْ ىیُی َیِ پیَٔحَی
ىحٗض ٔحٍُْٕخ ٔ يوٍَحص آٌ كيحکؼَ ىٍ ًْخٌ يلئىِ يلظَو ٔ يـَح رٕى .حیٍ
رٕى کّ َّىیٍ ًٍٓی ٔؿٕى ىحٗض ٔ َّكکٕيض ىیُی ٔ چیَِ رَ طًخو ػَرٔظخٌ.
َْهزیهّ هخٟی ٔیژِی هٕى ٍح ىحٗض .ىٍ َْٗٓخ ٔ رخىیّْخ َیِ ًْیٍگَّٕ رٕى.
ىٍػیٍكخل ؿخنزخ ً کخُْخٌ ٔ ٍؿخل ىیُی رّکخٍ ه٠خٔص حْظًخو ىحٗظُي .يٓىطَیٍ
َٗ ١هخٟی ػيحنض رٕىٗ .وٜیض ٔ حػظزخٍ هخٟی ْى ىٍ حؿَح ٗيٌ كکًٖ َوٖ ٔ
حػَ ىحٗض .ىٍ يلکًّ حگَ يظًٓی حطٓخو ٍح حَکخٍ يیکَى ٗخکی ٕٓگُي یخى يیًَٕى.
ٔخيّ» کّ ٕٓگُي يؼیُی رٕى ٔ ُْگخو طًٓض هظم حىح يیٗي ٔ رّحػزخص ٔ یخ َلی حطٓخو «ه ّ
هظم يُظٓی يیگَىیي ،ىٍ ؿخْهیض ٍٔحؽ کخيم ىحٗض .حٓالو َیِ آٌ ٍح پٌیَكض.
يـخُحصْخ ػًيطخ ً ريَی ٔ هطؼی ٔ كٍٕی رٕىَي ٔ هخٟیخٌ َیِ رَ ًْیٍ يُٕحل ٔ
ىٍ چٓخٍچٕد ًْیٍ يٕحُیٍ ه٠خٔص يیکَىَي ،ه٠خٔطی کّ يؼًٕالً کٕطخِ ييص ٔ
ٕ۰۶ كکًض یگخَّ
كظی چُي ىهیوّحی رٕى ،حكکخو يـخُحص ٛخىٍ يیٗي کّ رالكخٛهّ رّيَكهّی حؿَحء
ىٍ يیآيي .يـخُحصْخ َیِ یخ ريَی (هٜخ ٔ )ٙیخ يخنی (ىیّ ٔ يخرّحُحء) رٕىِ ٔ
چیِی ؿِ حیٍ ٔؿٕى َيحٗض ٔ هخرم طْ ٍٕٜى َزٕىََُّ .يحٌ رٕى ٔ َّحَٕحع ىیگَ
يـخُحصْخ .حَگیِِ َیِ ػًيطخ ً ىكغ ظهى ٔ حكوخم كوٕم ٗوٜی ٗخکیخٌ رٕى ٔ ؿَو ٔ
يـخُحص رّػُٕحٌ یک يٕٕٟع ييَی ٔ حؿظًخػی يطَف َزٕى ٔ يٕٕٟػیض َيحٗض.
حٛالف يـَو َیِ چُيحٌ يي َظَ َزٕى .كيحکؼَ طؤيیٍ حيُیض ؿخيؼّی يلئى ٔ
هزیهٕی ٔ ػ٘یَِی آٌ ُيخٌ ىٍ َظَ رٕى .رٔیخٍی حُ يٕحى ًْیٍ حكکخو ٓخىِ ٔ هخ١غ
يٍٕى پٌیَٕ حٓالو َیِ هَحٍ گَكض .رٍَٓی حؿًخنی ٔ طلٜیهی حكکخو حٓالو َ٘خٌ
يیىْي کّ حیٍ حكکخو رّىٔ ىٓظّی رٍِگ هخرم هًٔض حٓض:
ٔ ـ حكکخو حي٠خیی يُٕ ١رًّْخٌ "كوّؿخْهی" حٓض کّ ىٍ يیخٌ ػَد ؿخْهی
ئَؽ رٕىِ ٔ رٍّحكظی حُ يُطٕم طلض حنهلظی آیخص هَآٌ هخرم كٓى ٔ ىٍک حٓض.
ٕ ـ حكکخو حَ٘خیی کّ هَآٌ آٌ ٍح آٍٔىِ حٓض .طلٜیم َْیک چُیٍ حٓض:
حکؼَ يوٍَحص الق ـ ثوفی اى هٖبكین اؽکبم اهٚبیی:
ًٟخٌ ،حػظزخٍيَرٕ ١رّػوٕى ٔ حیوخػخص ٔ يؼخيالص يؼم كهیض ِ ریغ ،حػظزخٍ ػوي َ
َکخف ٔ يخنکیض هٕٜٛی ،كن ِك٠خَض ح١لخل ،حٛم نِٔو ىٍ ػوٕى ،حػظزخٍ ػوي
حؿخٍِ ،ػوي ي٠خٍرّٛ ،هق ،يًُٕػیض ؿُگ ىٍ يخِْخی كَحو ،هخػيِی ؿٍَٔ،
حٛم ٛلض ،ىیّ ،رَىِىحٍی ،كـیض ٔ حػظزخٍ حَيخٍحص ،پخککُُيِگی رؼ٠ی چیِْخ،
ِهظخٌ کّ پیٖ حُ كَ٠ص حرَحْیى ىٍ ي َٜيؼًٕل رٕىِ ٔ ٓپْ ىٍ َٗحیغ حرَحْیى ٔ
يٕٓی ٔ پیخيزَ هخطى حي٠خء ٗيِ حٓض.
حُ حكکخيی کّ رّػُٕحٌ ة ـ اؽکبم رؤٍیَی:
كکى طؤٓیٔی َخو رَىِ ٗيِحَي يیطٕحٌ رّٔؿٕد كـخد ،كَيض ٍٔٔى يَ٘کخٌ
رّئـيحنلَحو (طٕرّ )ٕ۴ :طؼییٍ کؼزّ رّػُٕحٌ هزهّ (روَِ )ٔ44 :يًُٕػیض ٍرخ،
كَيض َکخف ِٗـخٍ ،يُغ حُىٔحؽ رخ ٌُ پيٍ ،يُغ حُىٔحؽ ًِْيخٌ یک يَى رخ ىٔ
هٕحَْ (َٔخء )ٕٖ :هیخٍ يـهْ ٔ هیخٍ كیٕحٌ ٔ ،ریٖطَ حكکخو ػزخىی حٗخٍِ کَى.
حُ هيیىحالیخو ىٍ يیخٌ ػَد چٓخٍ يخِ هًَی ًیحنوؼيِ، هبٍُبی ؽوام:
ًیحنلـّ ،يلَو ٔ ٍؿذ يخِْخی كَحو يوٍَ ٗيَي .حٓالو َیِ آٌٍح پٌیَكض .ىٍ حیٍ
چٓخٍيخِ (ؿِ ىكخع) ؿُگ کُخٍ گٌحٗظّ يیٗي ٔ ٓوق ىیّ حكِحیٖ يییخكضْ .يف حُ
حیٍ کخٍ حیـخى حيُیض رَحی حكَحىی رٕى کّ يیهٕحٓظُي رّكؾ رََٔي یخ طـخٍص کُُي ٔ
رّٓاليض رَّٗٓ هٕى رَگَىَي .رَهٗ هخثمحَي کّ كَيض حیٍيخِْخ حُ َٗیؼض حرَحْیى
ٕ۰۰ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
رٕىِ ٔػَد آٌ ٍح رّحٍع رَى؛ ػَدْخ گخِ رَحٓخّ حؿَحٗ ٝوٜی ،كَيض يخِ
يلَو ٍح رّٛلَ يُظوم کَىِ ٔ يخِْخی ىیگَ ٍح ْى رّطؤهیَ يیحَيحهظّحَي .حیٍ ػًم
«ََٔیء» (كَحيٕٗی) َخيیيِ ٗيِ ٔ ىٍ هَآٌ گُخْی رٍِگ ًَٗىِ ٗيِ حٓض.
اهزٖبكػوة
حهظٜخى ػَد ىٍ پُؾ ٓطق هخرم رٍَٓی حٓض:
ٖ ـ ثوكٍكاهی ٕ ـ ىهاػذ ّ هبللاهی ٔ ـ إل هبلکیذ
۰ـ ٍْكاگوی كافلی ۱ـ رغبهد فبهعی
ىٍ يوٕالص حهظٜخى ٔ الق ـ هبلکیذ:
طـخٍص ،حٓخّ کخٍ «يخنکیض» حٓض کّ ىٍ يیخٌ ػَد پٌیَكظّ ٗيِ رٕى ٔ هٕحَیٍ
يظُٕع ىٍرخٍِی حٛم يخنکیض ٔ يزخَی ٔ نٕحُو كوٕهی ٔ هخََٕی آٌ رّطيٍیؾ پيیي آييِ
رٕى .رّػُٕحٌ حٛهی يويّ يلظَو رٕى .رُیخى يَ٘ٔػیض يخنکیض رّهيحَٔي ٔ هيحیخٌ
(حنّْٓخ) رَ يیگ٘ض ،حُ حیٍٍٔ رخ ىیٍ ٔ يٌْذ پیَٕي َخگٔٔظُی ىحٗض .يخنکیض
حٛیم ٔ ٔحهؼی حُ آٌ هيح ٔ حنّْٓخ رٕى ٔ ،يخنکیض آىيیخٌ ػَٟی ٔ حػظزخٍی
يلٕٔد يیٗي کّ ىٍ ٕ١ل يخنکیض آًٓخَی هخرهیض طلٔیَ ىحٗض .يخنکیض حكخّٟی حٔ
رٕى ٔ رُيِگخٌ رًَّخیُيِگی حُ حٔ حيٕحل ٔ ىحٍحییْخ ٍح طَٜف يیکَىَي ٔ كن
يخنکیض ىحٗظُي .حیٍ يخنکیض ٰانٓی حُ َ١ین كَيخٌٍٔح یخ ٍثیْ هزیهّ طلض َٗحیطی
رّحكَحى ٔحگٌحٍ يیگَىیي .حَٕحع يؼخيالص ٔ هَحٍىحىْخ ىٍرخٍِی ُيیٍ ٔؿٕى ىحٗض.
حُ ؿًهّ :يِحٍػّ ،يلخههّ (يؼخيهّی ٓهق = پیٖكَٕٔ يلٕٜالص) ئخهخص،
يوخ١ؼّ ،حؿخٍِ ٔػُخٔیٍ ىیگَ .آد ٔ آطٖ ٔ يَطغ ٔ يهک ي٘خع رٕى .حنزظّ حگَ يَطغ
ٔ آد ىٍ يلئىِی هزیهّ رٕى ،يهک ي٘خع هزیهّ رٕى ٔ ىٍ ُيیٍ آُحى يخل ًّْی يَىو.
حیٍ يخنکیض ١زن هٕحػي آٌ ُيخٌ يیطٕحَٔض ىچخٍ ََْٕع طـییَ ٔ یخ ؿخرّؿخیی
ٕٗىٔ .هق ٔؿٕى ىحٗض .يؼًٕالً حيٕحل ُیخىی رّهٜي هَرض رّرظخٌ رّٔٓیهّی
ػَٔصيُيحٌ ٔهق يؼخري يیٗي .حیٍ حيٕحل ٔ ُيیٍْخی يٕهٕكّ حُ يخنیخصْخ يؼخف
رٕىَي .ح ّيخ ٍإٓخی هزخیم كن ىهم ٔ طَٜف ىٍ يٕهٕكخص ٍح ىحٗظُي.
رٍَٓی طخٍیوی َ٘خٌ يیىْي کّ طًخو يوٍَحص كوٕهی يَرٕ ١رّيخنکیض ٔ
ُيیٍ ٔ ٍُحػض ٔ رخُحٍ ٔ هَیي ٔ كَٕٔ ٔ يؼخيالص ،کىٔریٖ ٔ ١زن يؼًٕل گخِ
رخ طـییَحطی يٓى ٔ ؿیَ يٓى ىٍحٓالو َیِ پٌیَكظّ ٗي ٔ رّحي٠خی َٗیؼض ؿيیي ٍٓیي،
حُ ؿًهّ :حٗظَحکیض ىٍ يَطغ ٔ آد ٔ آطٖ ،ئخهخص ،يلخههّ ٔ يِحٍػّ)ٕ۰۴(...
ٕ۰۴ كکًض یگخَّ
حیٍ پيیيِی حهظٜخىی یکی حُ ٗـمْخی طـخٍی پَ ٕٓى رٕى ،رٍّؿى طؼخٍٝ
يخْٕی آٌ رخ حٍُْٕخی ػيحنضيلٍٕ ٔ ئخٔحصگَحی حٓالو ،ىٍ حیٍ آثیٍ َیِ يٍٕى
طؤییي هَحٍ گَكضٔ ،نی َظَح ً ٔ ػًالً طيحریَی حطوخً ٗي کّ حُ كيص ٔ گٔظَىِگی آٌ
کخٓظّ ٕٗى ٔ طـییَحطی يؼزض رّٕٓى رَىِگخٌ حیـخى گَىى ،حُ ؿًهّ ُيیُّْخی كَحْى
ٕٗى طخ رَىِگخٌ رّآٓخَی رظٕحَُي آُحىی ٔ رَحرَی حَٔخَت هٕى ٍح رّىٓض آٍَٔي.
طـخٍص ػَد هزم حُ حٓالو ٍح رخیي رّىٔ ك ـ رغبهد فبهعی:
روٖ طـخٍص ىحههی ٔ هخٍؿی طؤیى کَى .طـخٍص ىحههی ریٖطَ ٗخيم ٕٓىحگَی ىٍ
َْٗٓخ (یک َٗٓ) یخ ریٍ َْٗٓخی يوظهق ٔ ىٍ رخُحٍْخی يُطوٕی رٕى.
ح ّيخ طـخٍص هخٍؿی ػَد ٔحٓطّگَی ریٍ ٗزّهخٍِی ُْي ٔ حٍٔپخثیخٌ ٔ
هخٍٔىٍٔ رٕى؛ چُیٍ َزٕى کّ طـخٍص ػَد يُل َٜرّٛخىٍحص َْٗٓخی ػَری
هٕىٗخٌ رخٗي ،رهکّ حؿُخّ حُ آكَیوخ ٔ ُْي ٔ چیٍ َیِ ٔحٍى يیکَىَي ٔ رٍّٕٛص
ًوْدًذ.هِنتزیيتجارتػَد رّیاػیاء
کخالی طـخٍی رّرخُحٍْخی ىَیخ ٛخىٍ يی
ًفیض ّقیوتی اًجام هیگزفت هاًٌذ ػخؽ ،حَٕحع ػطَیخص ،ىٔحؿخص هٕٗزٕ،
ؿٕحَْحص١ ًٖٗ ،الُٓ ،گْخی هیًظی ،حَٕحع پخٍچّ ٔ هًخٕ ،حرِحٍ ؿُگی يخَُي
ًٗ٘یَْخی ُْيی ٔ ٓپَْخی حُ پٕٓض کَگيٌ آكَیوخیی ،يلٕٜالص ٍُحػظی ٔ
يخنيحٍی ،رَىِ ،كیٕحَخص کًیخد يخَُي ١خّٔٔ ٔ رُٕیُّ ٔ حيؼخل آٌْخ رٕى )ٕ۴ٓ(.يکّ
رّ یک يَکِ يٓى رخٍحَيحُی ٔ رخٍگیَی يیخٌ َٗم ٔ ؿَد ٔ ًٗخل ٔ ؿُٕد ىَیخی
آٌ ٍُٔ طزيیم ٗيِ رٕى ٔ ّٓ هخٍِی آكَیوخ ،آٓیخ ٔ حٍٔپخ ٍح رّْى ٔٛم يیکَى.
ىٍ ػَرٔظخٌ چُي ٍحِ رخٍُگخَی رٕى کّ َْیک ىٍ ػَٜی ٔ رّؿٓخطی ٍَٔن
ىحٗض ،حیٍ ٍحِْخ ،هْ ٢خی حطٜخنی رٕىَي يیخٌ ىٍیخی ػًخٌ ٔ ييیظَحَّ ٔ ي .َٜىٍ
ئیَ حیٍ ٍحِ َْٗٓخی يٓى ٔ ٔحكّْخی يؼظزَ ٔؿٕى ىحٗض ،يخَُي حالُٔنی ،رخ ِرم،
ِكیَِ ،ىَٔ َيشحنـُيل ،ط َ ْي ُيَ ٔ ؿیَِ کّ ٔیَحَّْخی رَهی حُ آٌْخ طخُُْٕ يٕؿٕى حٓض.
ٔهظی يیهٕحٓظُي کخالی ُْئٓظخٌ ٔ چیٍ ٍح رّحٍٔپخ یخ ي َٜرزََي ،رخ ک٘ظی
رّػَرٔظخٌ يیآٍٔىَي ،حُآٌؿخ رّٔٓیهّی کخٍٔحٌْخی ٗظَ رّرُيٍْخی َٗم ييیظَحَّ
یخ ههیؾ ػوزّ كًم يیکَىَي .حٍطزخ ١ػَحم رخ ييیظَحَّ ٔي َٜحُ حیٍ ٍحِ رٕىِ حٓض.
حٓخٓخ ً ػَدْخ حُ ًْخٌ ُيخٌ ْخی ىٍٔ طخؿَحٌ يٕكن رٕىَي ٔ حیٍ َزٕؽ طـخٍی
حی٘خٌ طخ حئَُ رَهَحٍ حٓض .رّ ٍٕ١کهی« :ػَد َْچّ ىحٍى حُ طـخٍص رّىٓض
آٍٔىِ حٓض ».هَیٖ کّ ىٍُيخٌ هٜی رٍ کالد ٍیخٓض َٗٓ يکّ ٍح رّىٓض گَكظّ
رٕىٔ ،حٍى کخٍ رخٍُگخَی ٗي ٔ کخالْخی ُْيی ٔ چیُی رّحًَ٠خو يلٕٜالص ؿُٕد ٔ
ٕٓ۴ كکًض یگخَّ
ىٍ ىٍِٔ ْخٖ پیٖ حُ حٓالؤٍَ ،ن طـخٍٖ َُٓيیٍ یًٍ ٔ كـخُ طؤػیَ رٔیخٍٖ
ىٍ پیيحیٖ ىٔنضْخٖ کٕچک ىٍ كي كخٛم ٗخو ٔ ػَحم ىحٗض .کٍٕ٘ َزطیخٌ کّ ىٍ
ًٗخل كـخُ حیـخى ٗيِ رٕى ،رّیکٗ حُ حهٕحو ػَد ئُٕد حٓض کّ َِى یَٕخَیخٌ رَّخو
"َزطیخ" یخ "َزُٗ "٢خهظّ يٕٗٗى .هٕو َز ٢طوَیزخ ً ىٍ هٌَ ٗ٘ى پیٖ حُ يیالى ىٍ
ریخرخٌ ٗخو ٔ ؿُٕد كهٔطیٍ ٓکَٕض گِیيَي .طييیَیخٌ حُ ىیگَ كکٕيضْخٖ رٕىَي
کّ آػخٍ آٌْخ ىٍ كخٛهّی ٓ ٔ۳کیهٕيظَٖ ًٗخل َٗم ىي٘ن ٔحهغ ٗيِ حٓض.
رَهی ػَد ٓظیِحٌ، ًکزَی كه ثبة ؿٌبین عٌگی:
ؿخٍصگَی یخ ًْخٌ ؿُخثیى ؿُگی ٍح َیِ رَؿٔظّ يیکُُي ٔ آٌ ٍح ؿِء حُ حهظٜخى
ػَری يیًٗخٍَي کّ حنزظّ حُ ٍٔی ؿٍَُٔٝی حٓض ٍَّٔ ،طخٍین ػَد رٔیخٍ
ٍٍٔٗ حٓض ٔ رّىٔ روٖ پیٖ حُ حٓالو ٔ رؼي حُ آٌ طؤیى يیٕٗى ،ىٍ هًٔض پیٖ
حُ حٓالو ْیچ يٍٕىی ٔؿٕى َيحٍى کّ ػَدْخ رّهخٍؽ حُ ههىٍٔ ػَرٔظخٌ كًهّ کَىِ
ٔ رّؿخٍصگَی يزخىٍص کَىِ رخُٗي .حٛال ً ىٍػَرٔظخٌ ىٔنظی يظ٘کم ٔ هيٍصيُيی
ٔؿٕى َيحٗض طخ رظٕحَي حیهـخٍ هخٍؿی طيحٍک رزیُي .ىٍكخنیکّ ٓلَْخی طـخٍطی ىٍ
کًخل ٛهق ٔ حيُیض ؿَیخٌ ىحٗض .طـخٍص ػَد ىٍه٘خٌطَیٍ كٜم طخٍین ػَد
حٓض .حگَ ػَدْخ رخ ًْٔخیّگخَٖ ىٍ ؿُگ ٔ هٕٜيض ٔ ؿُیًضگیَی رٕىَي َْگِ
ًَیطٕحَٔظُي چُیٍ طـخٍص يٕكن ىحٗظّ رخُٗيْ .ىچُخٌ کّ َُٓيیٍ ػَرٔظخٌ رَّيٍص
يٍٕى ْـٕو هيٍص هخٍؿی ٔحهغ ٗيِ حٓض.
ٍٔحر ٢رخ حيپَحٍٕ١ی كزّ٘ طالطىْخی ىحٗظّ حٓض .كزّ٘ی هيیى َٓحَٓ كُِٕی
پُٓخٍٔ ٕٓحكم َٗهی آكَیوخ (يُٓخی يٍ )َٜح ىٍ رَيیگَكض ٔ ٗخيم حهٕحو ٔ
ٕ١حیق كَحٔحٌ رٕى .یک يٍٕى ٍح کّ طخٍین گٕحْی يیىْيْ ،ـٕو «حرَّْی حَٗو»
حٓض کّ رّىَزخل يخؿَحی «حُهئى» ٔحهغ ٗيِ حٓض .يظؼخهذ حیٍ ٔحهؼّ ،پخىٗخِ ئیلت
كزّ٘ رّحَظوخو ک٘ظّ ٗيِگخٌ ئیلیخٌ حهئىٓ ،پخِ ػظیًی رَّٓپَٓظی حرَّْی
أَٗو رّٕٓی یًٍ گٔیم ىحٗض ٔ یًٍ ٍح حٗـخل ًَٕى .یًٍ ييص ٓٓ ۰خل طلض َلًٕ
حٗـخنگَحٌ كز٘ی هَحٍ ىحٗض .حرَّْ رّحٓظوخيض يکّ َیِ ٕٓهیخص ًَٕى ٔ هٜي
طوَیذ هخَّی کؼزّ ٍح ىحٗض ،ريیٍٓخٌ يیهٕحٓض يَکِ حهظيحٍ ٔ طـًغ ػَٔص ٔ
يلخهَص ػَد ٍح حُ ْى رپخٗي ،ح ّيخ يٕكن َ٘يٍِٕٓ ،ی كیم حُ ًْیٍ يطهذ كکخیض
يیکُي .ىٍ ٔهض ىیگَ یًٍ رَ كزّ٘ ؿخنذ ٗي ٔ هًٔضْخی حُ كزّ٘ ٍح حٗـخل ًَٕى.
ؿیَ حُ حیٍ ،آٌچّ يیيخَي ؿُگْخی هزخیهی ىٍ ىٌٍٔ هٕى ػَرٔظخٌ حٓض.
ٛيْخ هزیهّ ؿيح حُ ْى ىٍ ٛلَحی ٔٓیغ ػَرٔظخٌ گٔظَىِ رٕىَي ٔ َْیک رَحی
ٕٕ۴ كکًض یگخَّ
هٕى یک ؿٓخٌ ؿيحگخَّ ىحٗض .هّْٕٗخی حُ هزخیم ،یخ ىٍ پیًخٌ هزیهٕی ،یخ ىٍ ؿُگ
هزیهٕی ،یخ ىٍ ٛهق رَّٓ يیرَىَي ،حگَ ؿخٍصگَی ٔ ؿُیًضگیَی ْى ٍٕٛص
گَكظّ رخٗي ،ریٍ حیٍ هزیهّ ٔ آٌ هزیهّ رٕىِ ،پْ حیٍ ًَیطٕحَي ؿِء حهظٜخى يهی ػَد
يلٕٔد ٕٗى ،حیٍ رو٘ی حُ حهظٜخى ًْخٌ هزیهّ يلٕٔد حٓض.
ْىچُیٍ حٓض كکى کخٍٔحٌْخی طـخٍی کّ ىٍ ًّْی َُٓيیٍْخ رخ هطَحص
يٕحؿّ رٕىَي ٔ يخلحنظـخٍِی يهضْخ ًْٕحٍِ رخ يالُيخٌ ئهق ًَْحْی يیٗيَي.
طـخٍص ػَد َیِ حُ حیٍ هخػيِ ئظؼُی َزٕىِ حٓض .يغٌْح ؿخٍص کخٍٔحٌ ىٍ ًّْؿخ
طؤػیَ ٍٔی حهظٜخى كَى يیگٌحٗض َّ حهظٜخى ؿًغ .یؼُی ٔهظی حُ حهظٜخى ػَری
ٛلزض يیکُیى ىیگَ ًَیطٕحَیى ؿُخیًی کّ ىٍ ؿُگْخی هزیهٕی حُ حیٍ هزیهّ رّآٌ
هزیهّ يُظوم يی ٗيِ ،یخ يظخػی کّ حُ ؿخٍص یک یخ چُي کخٍٔحٌ طـخٍی رّىٓض آييِ
ٍح ؿِء حهظٜخى ػَری رً٘خٍیى .كظی ىٍ ؿُگْخی هزخیهی ؿخٍصگَی ریٟخرطّ ٍم
ًَیىحى .هٕحَیٍ ي٘و ٚؿُگ ٔ ٛهق ٔؿٕى ىحٗض کّ يٕ رّيٕ حؿَح يیٗي .ىٍ
ؿُگْخی هزخیهی رلغ ىیّ ٔ هٌٕرٓخء يطَف حٓض ،يٕٕٟع ؿَحيض ؿُگی يطَف
حٓض ،هَیيٌ حٓیَحٌ يطَف حٓض ٔ رٔخ حيٍٕی ىیگَ کّ رخػغ حَظوخل ػَٔص حُ حیٍ
هزیهّ رّآٌ هزیهّ يیٗي َّ ،رو٘ی حُ حهظٜخى يهی ػَد.
رؼي حُ ظٍٕٓ حٓالو ػَدْخ رَحی َؤظیٍرخٍ حُ الک هٕى ریٌَٔ آييَي،
هيٍطی يُلَٜرّكَى ٗيَي ،هيٍصْخی ػٍَٜح رُّيیٍ حكگُيَيَُٓ ،يیٍْخی
ٔٓیؼی ٍح كظق ًَٕىَي ٔ ؿُخیى كَحٔحٌ رّىٓض آٍٔىَي کّ رلغ ىیگَی حٓض.
حطلخهخ ً حیٍ کخٍ ػَدْخ رخ کخٍ یَٕخَیخٌ هيیى ٗزیّ حٓض ،چّ آٌْخ َیِ ىٍ يلم
يٕٕٓو رّ"ؿیًُخُیٕو" گَى يیآييَي ٔ يزخىٍص رٍُّْٕٔخی ريَی ٔ رخُیْخی
پٓهٕحَی يیًَٕىَي ،كیهٕٔكخٌ ٔ ىحًَُ٘يحٌ حُ آٌ حؿظًخػخص حٓظلخىِ کَىِ ،رّيزخكؼّ ٔ
يُخظَِ ي٘ـٕل يیٗيَي؛ ػًهیخص ػَدْخ ىٍ رخُحٍ ػکخظ رَّلٕی رخ آٌ ٗزخْض
ىحٗض .ريیٓی حٓض کّ ىٍ َظیـّی چُیٍ حؿظًخػخطی كوخین رٔیخٍی ک٘ق يیٗي ٔ
هَیلّی يَىيی رخ ًٔم رّکخٍ يیحكظخى ،يٓىطَ حیٍکّ ُرخٌ آَخٌ ٍٗي ٔ ًَٕ يیکَى ٔ
حُ پخٍِی يؼخیذ طٜلیّ يیٗي .يؼالً هَیٖ کّ رّرخُحٍ ػکخظ يیآييَي نـخص ٓخیَ
هزخیم ٍح َیِ يیُٗیيَي ٔ آٌچّ ٍح کّ َیکٕ رٕى رَ يیگِیيَي ٔ ىٍ نـض هٕى رّکخٍ
يیرَىَي ،ىٍ َظیـّ نـض هَیٖ كٜیقطَیٍ نـضْخی ػَد ٗي ٔ حُ پخٍِی ػیٕد ٔ
ٓکظّْخ ٔ کهًخص ٛؼذ ٔ يـًم کّ حْم طـٕیي رّآٌْخ ک٘کّ٘ ٔ کٔکّٔ ٔ ػُؼُّ ٔ
كولوّ ٔ کًکًّ ٔ ػـؼـّ ٔ حٓظُطخء ٔ ُُّٗ٘ ...يیگٕیُي ٔ َیِ حُ ػیٕد ىیگَ کّ
ىٍٓخیَ نٓـّْخ یخكض يیٗي ،يُِِ گ٘ض ٔرخنًآل ُرخٌ حٛهت هَآٌ هَحٍ گَكض)ٕ۴4(.
رخُحٍ ػکخظ يَکِ حَٕحع ٍهخرض ٔ يلخهَص َیِ رٕى :كوَ رَ كٔذ ٔ َٔذ ،رَ
ػَٔص ،رَ ٗـخػض ،رَ هيٍص ٔ َلًٕ کالو ٔ رًَّْ ىحٗظّْخی هٕى؛ كظی كوَ
رّرٍِگت يٜیزض! ػَد رّرٍِگت يٜیزض ٔحٍىِ رَ هٕى ْى كوَ يیًَٕى!
هُٔخء ٗخػَِی َخيی ػَد پْ حُ ک٘ظّ ٗيٌ کٔخَٖ حػالو ىحٗض کّ يٜیزض
حٔ ىٍ يیخٌ ػَد ٓخروّ َيحٍى ٔ حُ حیٍ كیغ رَ طًخو يَىو ػَد يويو حٓض.
ػظزش رٍ حریٍریؼش ٍٓیيًْ .یٍ کّ حیٍ ٓوٍ رّگٕٕ ُْي ٌُ أرٕٓلیخٌ ،ىهظَ ُ
حُ حػاليیّ ی هُٔخء هزَ ٗي ،رَحی يزخٍُِ رخ ٔی آيخىِ گ٘ض ،چٌٕ ُْي هٕى ٍح ىٍ
يٜیزض کٔخَٖ رَطَ حُ ًّْ يیىحَٔض ،حُ آٌٍٔ ًْیٍکّ يٕػي رخُحٍ ػکخظ كَح
ٍٓیي ىٍ ْٕىؿی َ٘ٔظّ رَّ١ف ػکخظ ٗظخكضٔ .هظی کّ ٔحٍى رخُحٍ ٗي ىٓظٍٕ ىحى
پَچًی ٍٔی ْٕىؽ رگٌحٍَي ٔ ٗظَٕ ٍح َِىیک ٗظَ هُٔخء رزََي.
چٌٕ ىٔ ٗظَ رّْى ٍٓیيَي ،هُٔخء گلض :هٕحَْؿخٌ طٕ کیٔظی؟
ػظزّ ٔ ،حُ كیغ يٜیزض رٍِگطَیٍ يَىو ػَد ُْي گلض :يٍ َخيى ُْي ،ىهظَ ُ
ْٔظى؛ ٔنی ُٗیيِحو کّ طٕ هٕى ٍح رٍِگطَیٍ يٜیزض ُىِگخٌ ػَد يیىحَی؛
آیخ يًکٍ حٓض يٜیزض هٕى ٍح رگٕثی طخ ريحَى رَحی کی ػِحىحٍ ْٔظی؟
هُٔخء گلض :يٍ ىٍ يٜیزض ػًَٔ رٍ َٗیي ٔ ٛوَ ٔ يؼخٔیّ پَٔحٌ ػًَٔ
يٜیزض ُىِحو؛ طٕ چّ يٜیزظی ىحٍی کّ آٌ ٍح آٌهيٍ رٍِگ يیًٗخٍی؟
ٕ۴۰ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ُْي گلض :يٍ ىٍ يٜیزض پيٍو ػظزش ٔ ػًٕیى ٗیزش ٔ رَحىٍو ٔنیي يخطى ُىِحو.
هُٔخء گلض :آیخ ًّْی آَخٌ َِى طٕ رَحرَ رٕىِحَي؟
ٓپْ حٗؼخٍی رّحیٍ يؼُی ىٍ يٜیزض پيٍ ٔ رَحىٍحٌ هٕى َٓٔى:
«ٔهظی کّ ًّْ هٕحد ْٔظُي ،چً٘خَى رَحی أرٕػًَٔ پَ آد حٓض».
«ٔ رَحی ىٔ رَحىٍو يیگَیىَْ ،گِ يؼخٔیّ ٍح كَحيٕٕ ًَیکُى کّ حُ حَ١حف
رّهييض حٔ يیآييَي».
ـ «رَحی ٛوَ يیگَیى ،چّ کٔی يخَُي ٛوَ يیطٕحَٔض َٓکَىِی ىنیَحٌ رخٗي».
ـ «حی ُْي! ريحٌ يٜیزض حیٍ حٓضُْ :گخيی کّ آطٖ ؿُگ رَحكَٔهظّ يیٕٗى
ىیگَآٌ ًٗ٘یََُخٌ ىالٍٔ َیٔض کّ حُ َٗحكض هزیهّ ىكخع ًَخیي».
ُْي ىٍ پخٓن ٔی حٗؼخٍی رّحیٍ يؼُی َٓٔى:
«رَحی هيحَٔيحٌ َـي ٔ كـخُ گَیّ يیکُى ،رَحی پ٘ض ٔ پُخِ ًّْ ،حُ
ٓظىکخٍحٌ يیگَیى».
ـ «ٔحی رَ طٕ حی هُٔخء! ريحٌ رَحی حریػظزّی َیکٕکخٍ ٔ ٗیزّی ٔنیي ،پ٘ض ٔ
پُخِ يَىو يیگَیى».
ـ «آٌْخ رٍِگخٌ آلؿخنذ رٕىَئ ،هظی رٍِگخٌ هٕو ٍح رًََ٘ي آَخٌ حُ َٓحٌ هٕو
يیرخُٗي».
هؼبهف ّ ػلْم
"رالًٍی" يیَٕیٔي ُْگخو ظٍٕٓ حٓالو ْليِ َلَ حُ هَیٖ يیطٕحَٔظُي روٕحَُي
ٔ رُٕیُٔيَ )ٕ۴۳(.کظّی يٓىطَ حیٍکّ حُ َوم حرٍهظیزّ ىیٍُٕی چُیٍ رَ يیآیي کّ
کظخرض َِى ػَد ؿخْهی ػیذ رًّٗخٍ يیآيي ٔ ىنیم رَ ٟؼق كخكظّ رٕى .کظخرض
يو ٕٜٙيٕحنی ٔ يُ٘یخٌ رٕى)ٕ۴۶(.
ؿٕحى ػهی يیگٕیي :ىٍ ؿخيؼّی ؿخْهی حُ ٓخُيخَی رَّخو «يکظذ» ٓوٍ
رّيیخٌ آييِ حٓض کّ رَّٕآيٕهظّگخٌ طُٓخ هٕحَيٌ ٔ َٕٗظٍ يیآيٕهظُي)ٕ۴۰(.
ػهٕيی کّ پیٖ حُ حٓالو ىٍ ؿِیَسحنؼَد ٗیٕع یخكض ،يطخرن رخ يوظ٠یخص
يلی ٔ ٢حٟٔخع َُيگخَی آٌ ٍُٔ ػَد رٕى .حیٍ ػهٕو رّئٍَ ُيخٌ ٓیُّ رّٓیُّ ٔ
ىٍْ رّ ىٍْ يیخٌ آَخٌ يُظوم ٔ ٗخیغ ٗيِ حٓض ٔ یخ يٕٕٟػخطی رٕىِ کّ آَخٌ حٓظُزخ١
کَىِ رٕىَي ٔ رّطيٍیؾ رَ آٌ يیحكِٔىَي طخ حیٍکّ طخ ُيخٌ پیيحیٖ حٓالو هَیذ ریٔض
يٕٕٟع ٗيٍٗ .شْخی حُ آٌ يخَُي ػهٕو ١زیؼیٍ ،یخٟی ،حىریخص یخ پیٖگٕثی
ٕ۴۴ كکًض یگخَّ
کخُْخٌ ٔ يخَُي آٌ رٕى .پخٍِی حُ آٌ يو ٕٜٙػَد رٕىِ ٔ حُ يیخٌ هٕى آَخٌ پيیي
آييِ رٕى؛ پخٍِی ىیگَ ٍح حُ ٓخیَ يهضْخ حهظزخّ کَىِ رٕىَي .يؼالً آٌچّ يَرٕ١
رّٗؼَ ٔ هطخرّ ٔ طیَِ ٔ طزخٍُٗخٓی حٓض حُ هٕى ػَد يیرخٗي؛ آٌچّ ٍحؿغ
رّ١ذ ٔ ٓظخٍُِٗخٓی ٔ ْٕحُٗخٓی ٔ يخنيحٍی ٔ ُٕٔ رخى ٔ حكٔخََّٓحثی ٔ کخُْی
ٔ ػَحكی ٔ هیخكُّٗخٓی ٔ يخَُي آٌ حٓض ،حُ ىیگَحٌ حهظزخّ ٗيِ حٓض.
رَّْكخل ،چیِْخی يٕٕٓو رّ«ػهى» کّ ًٗخٍ آٌ رّریٔض يیٍٓیي ،ىٍ يیخٌ
ػَد ؿخْهی يَٕٓو رٕىِ ،چٌٕ حٓالو آيي پخٍِی حُ آٌْخ ٍح طؤییي ًَٕى ٔ رّهييض
گَكض ٔ يٕحٍى ىیگَ ٍح يَىٔى ىحٗض .آٌچّ ٍح حٓالو َپٌیَكض ػزخٍص رٕىَي حُ:
هٕحَيیى کّ کٓخَّ ٔ ػَحكّ الق ـ کِبًَ ّ ػواكَ:
ىٔ نلع حٓض ٔ یک يؼُی ىحٍى کّ ًْخَخ ؿیذگٕثی يیرخٗئ ،نی ؿیذگٕثی حُ آیُيِ
ٍح "کٓخَّ" ٔ ؿیذگٕثی حُ گٌٗظّ ٍح "ػَحكّ" يیگٕیُي ،ػَد َیِ يؼم ىیگَ
يهضْخی يؼخ َٛهٕى حُ حػظوخى رّپخٍِی يْٕٕيخص يخَُي کٓخَّ ٔ ػَحكّ ،كخلگیَی ٔ
هٕد ٔ ري ىحَٔظٍ آُْگ ٔ پَٔحُ پََيِگخٌ ٔ طؼزیَ هٕحد ٍْخثی َیخكظُي ،چّ حَٔخٌ
١زؼخ ً حٗظیخم ىحٍى ؿٓخص ٔ ػهم ٔهخیغ ٍح ريحَي ،چٌٕ حُ ٔٓخیم ػخىی رَحی ک٘ق آٌ
يلَٔو يیيخَي ،رّحْٔخو يظٕٓم يیگَىى .رًّْیٍ ؿٓخص کخٍْ ٔ ػَحف ٔ يخَُي آٌ
ىٍ يیخٌ ػَد ُیخى ٗي .ػَدْخ يؼظوي رٕىَي کّ کخًٍّْْ ،چیِ ٍح يیىحَي ٔ
َْکخٍی يیطٕحَي ،نٌح رَحی يٍٕ٘ص ىٍ کخٍْخ ٔ ٍٔح ٗيٌ كخؿخص ٔ ىحٍٔی ٔ
يؼخنـّ ٔ كم ي٘کالص ٔ ح١الع حُ آیُيِ ٔ گٌٗظّ ،رّکخٍْ يَحؿؼّ يیکَىَي،
هال ّٛحیٍکّ ػَدْخ يخَُي ًّْی يهضْخی رخٓظخَی چٌٕ يَىو یَٕخٌ ،ي،َٜ
كُیویّ ،رخرم ٔ ؿیَِ ،کخٍْ ٍح يَى ػهى ،كهٔلّ ٔ ١ذ ٔ كوٕم ٔ ىیٍ يیىحَٔظُي.
حگَ رَحی يؼخنـّ پیٖ کخٍْ يیٍكظُي ،کخٍْ رّآَخٌ ١هٔى ٔ ىػخء يیىحى ٔ حگَ
رَحی كم ي٘کهی يَحؿؼّ يیکَىَي ،رَحی آَخٌ كخل يیگَكض ،یخ ىٍ ٍیًٔخٌ گَِ
ُىِ يیىيیي ٔ حگَ حُ ٔی ىحٍٔی يیهٕحٓظُي ،رخ طیَ ٔ کخّٓ (ٍيی هيحف) يیخٌ آَخٌ
كکى يیکَى .حگَ رَحی پیيح ٗيٌ يخل ىُىی کًک يیهٕحٓظُي ،ىٍ هًوًّ پٕف
يیکَى ٔ حگَ طؼزیَ هٕحد يیپَٓیيَي ،چیِْخی َخيلٕٓيی رَ ُرخٌ يیٍحَي ٔ
هال ّٛحیٍکّ گلظخٍْخ ٔ کَىحٍْخی َخيَرٕ ٔ ١ؿیَ يلٕٓيی ىحٗض ٔ ريحٌٔٓیهّ
هٕى ٍح ؿیذىحٌ يؼَكی يیکَى.
َ٘حی ،٢کهيحَی کٓخَض حُ ریٍ حنَُٓیٍ رّػَرٔظخٌ آيي ٔ ریٖطَ کخُْخٌ ؿخيغ حن ّ
(ٔ رّ طؼزیَی ٛخرجی) رٕىَي .کى کى ػالِٔ رَ کخٍْ کهيحَی ،کخٍْ یٕٓىی ٔ ؿیَِ ىٍ
ٕ۴۲ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ػَرٔظخٌ پیيح ٗي ٔ هٕى ػَدْخ َیِ کخٍْ ٗيَي .ح ّيخ کخٍْْخی ػَد حؿهذ ىٍ یک
كٍ (يؼال ١ذ یخ هیخكُّٗخٓی یخ طؼزیَ هٕحد یخ ىحٍٔی) طو ٜٚىحٗظُي.
يَىحٌ کخٍْ ٔ َُخٌ کخُّْ ىٍ ػَرٔظخٌ ُیخى رٕىَي ،حُ کخُْخٌ َخيی ػَد
هُخكَ رٍ طٕحو كًیَی ٔ ٕٓحى رٍ هخٍد ىّٔ حٓض کّ ىٍ ُيخٌ ٍٓظخهیِ ػَد پیٖ
حُ حٓالو يیُیٔظّحَي .يؼًٕالً کخُْخٌ ٍح رّهزیهّ یخ َٗٓی کّ حُ آٌؿخ رَهخٓظّ
رٕىَئَ ،زض يیىحىَي ،يخَُي کخٍْ هَیٖ ،کخٍْ یًٍ ،کخٍْ كَ٠يٕص ٔ ؿیَِ.
رّػَحكخٌ َیِ چُخٌ يیگلظُي :ػَحف ٌْیم ،ػَحف َـي ،ػَحف كـخُ ٔ ؿیَِ.
يٍٕ٘ٓطَیٍ ػَحكخٌ ،ػَحف یًخيّ رٕىِ کّ ػَٔس رٍ كِحو رخ یک ٗؼَ هٕى حٔ ٍح
يٍٕ٘ٓ ٓخهضٗ .خػَحٌ حیٍگَّٕ رخ ٗؼَ هٕى يَىو ٍح ريَخو یخ هَٕٕخو يیٓخهظُي.
کخُْخٌ رّ ٍٕ١کهی رخ َُ١هخٛی ٓوٍ يیگلظُي کّ آٌ ٍح «ٓـغ کخٍْ»
يیَخيیيَي ٔ رٔیخٍ پیچیيِ ٔ يزٓى رٕىٗ ،خیي يوٕٜٛخ ً آٌٓ ٍٕ١وٍ يیگلظُي کّ حگَ
پیٖ گٕثی آَخٌ ىٍٓض ىٍ َیخيي ػٌٍی رَحی آَخٌ رخٗي کّ رگٕیُي يُظٍٕ يخ حُ آٌ
ٓوُخٌ پیچیيِ چُیٍ رٕى ٔ چُخٌ َزٕىِ حٓض .رخ آييٌ حٓالو ،کٓخَض ئُٕم گَىیي.
هیخكُّٗخٓی َیِ يخَُي ة ـ هیبكٌَّبٍی:
کٓخَض يظوٜٜیٍ هٕى ٍح ىحٗض ،ػهًی رٕى کّ حُ ٍٔی هیخكّ رّپخٍِی يطخنذ پی
يیرَىَي .هیخكُّٗخٓی رَ ىٔ هٔى رٕىِ حٓض :هیخكّی حػَ ٔ هیخكّی رَ٘ .حٔنی ،یؼُی
هیخكّی حػَ ػزخٍص رٕىِ حٓض حُ ُٗخهظٍ ؿخی پخ ،یخ َوٖ ٓى ،یخ کلٖ ٍٔی هخک ٔ
ٍیگ؛ ٔ پی رَىٌ حُ آٌ حػَ رّيٕأػَ آٌ ،ريحٌٔحٓطّ حٗوخ ٙكَحٍی ٔ ىُى ٔ حيٕحل
گىٗيِ ٍح يییخكظُي .ػَدْخ رّهيٍی ىٍ هیخكّ يٓخٍص ىحٗظُي کّ ؿخی پخی ٗوٚ
ؿٕحٌ ٔ پیَ ٔ ٌُ ٔ يَى ٔ ىٔٗیِِ ٔ ریِٕ ٍح حُ یکيیگَ طًیِ يیىحىَي .يٍٕ٘ٓطَیٍ
هزیهّْخی ػَد ىٍ هیخكّی حػَی١ ،خیلّی رُینٓذ ٔ رُیيينؾ رًّٗخٍ يیآييَي.
ح ّيخ هیخكّی رَ٘ی ػزخٍص حُآٌ رٕىِ کّ حُ ٗکم ٔ ًٗخیم حٗوخ ،ٙهٕی٘خَٔيی
آٌْخ ٍح رّیکيیگَ ط٘وی ٚيیىحىَي .حُ هَحٍ يٍٕ٘ٓ ١خیلّی رُیيَِ حُ حْخنی َـي
ىٍ هیخكُّٗخٓی يخَْ رٕىَي .هیخكّی رَ٘ی ُُْٕ ْى ىٍ يیخٌ ػَدْخ ٗخیغ حٓض.
کقُٗخٓی ٔ ػهى كَحٓض َیِ ؿِء ًْیٍ هیخكُّٗخٓی يیرخٗي .ػهى كَحٓض یؼُی
ػهًی کّ حُ ٗکم ٔ ٍَگ ٔ چَِٓ ٔ ًٗخیم حَٔخٌ رّكخالص ٔ حهالم حٔ پی رزََي.
ػَدْخ ىٍ حیٍ ػهى َیِ يٓخٍص ىحٗظُي .طؼزیَ هٕحد َیِ َِى ػَدْخ يؼًٕل رٕىِ کّ
کخُْخٌ ٔ گخِ ؿیَ آَخٌ هٕحد ٍح طؼزیَ يیکَىَي .أرٕرکَ ههیلّی حٔل رخ آٌکّ کخٍْ
َزٕى ،هٕحدْخ ٍح طؼزیَ يیکَى.
ٕٓ۲ كکًض یگخَّ
رّه ٕٜٙػٔم ٍح رَحی ریًخٍیْخی ٗکى هیهی ٕٓىيُي يیىحَٔظُئ .نی ریٖطَ
يؼخنـخص آَخٌ ٍٔی حٓخّ هٌٕ گَكظٍ ٔ ىحؽ کَىٌ رٕىِ حٓض.
ىٍ حيؼخل ػَد گلظّ ٗيِ کّ رٓظَیٍ ػالؽ رَحی َْ ىٍى ىحؽ کَىٌ حٓض ٔ َْ
ىٍى ىٕٗحٍی رخ ىحؽ ىٍيخٌ يیٕٗى ٔ رَحی ٟي ػلَٕی ٔ ىٍيخٌ ُهىْخ آطٖ رّکخٍ
يیرَىَي .یؼُی يلم ُهى ٍح يیرَیيَي ٔ طیؾ ٍح ىٍ آطٖ گيحهظّ ٔ آٌ ٍح ٍٔی ُهى
گٌحٍىِ ٔ ىحؽ يیُىَي .چُخٌکّ ٛوَ رٍ ػًَٔ رَحىٍ هُٔخء ٍح ًْیٍ ٍٕ١يؼخنـّ
ًَٕىَي .چٌٕ هًٔظی حُ حػ٠خی ىٍَٔی حٔ ىٍ حػَ َٟرض ًٗ٘یَ (يؼم ؿگَ ٓیخِ)
گُيیيِ رٕى ،نٌح آٌ ٍح رخ طیؾ گيحهظّ رَیيَي ٔ ؿخیٖ ٍح ىحؽ کَىَي .رًّْیٍطَطیذ رَحی
ََْٕع ریًخٍی یک ٍحِ ػالؿی پیيح کَىِ رٕىَي.
ىٍ ػَرٔظخٌ کٔخَی رّحيَ پِٗکی پَىحهظّ ٔ َخوْخی رهُيی رٓى ُىَي ،ریٖطَ
آَخٌ ىٍ ىٍِٔ ی ٍٓظخهیِ پیٖ حُ حٓالو ىٍ هٌَ ٖٗ طَٓخیی پيیي آييَي .پیٖ حُ آٌ
طخٍین َیِ پِٗکخَی ىٍ يیخٌ ػَدْخ رٕىِحَي کّ هيیًیطَیٍ ٔ َخيیطَیٍ آٌْخ نوًخٌ
كکیى يیرخٗي کّ ْى پِٗک ٔ ْى كیهٕٔف ػَد رٕىِ حٓض .گٌحٍْٕخی ٔؿٕى ىحٍى
کّ نوًخٌ يـِ َٓ ٍح ْى ػًم کَىِ حٓض .پْ حُ نوًخٌ يٍٕ٘ٓطَیٍ پِٗکخٌ ػَد
حنَرخد حٓض کّ يٓخٍص حٔ ىٍ پِٗکی يیخٌ ػَدْخ حرٍكِیى حُ هزیهّی طیى ّ
َٟدحنًؼم يیرخٗي ٔ َْ پِٗک كخًم ٍح رخ حرٍكِیى رَحرَ يیىحٍَي .حُ آٌ ؿًهّ
حّٔ حرٍكـَ ىٍ ٗؼَی ىٍرخٍِی حٔ يیگٕیي« :حٔ ٍح َِى يٍ آٍیي ،يٍ حُ حرٍكِیى
يخَْطَو ،آٌچّ ٍح کّ پِٗکخٌ َظٕحَُي يٍ يیطٕحَى».
كَع رٍکهيِ حُ ىیگَ ١زیزخٌ ػَٜحهیَ ؿخْهیض حٓضٔ ،ی حُ هزیهّی رُیػویق
ٔ حُ يَىو ١خیق يیرخٗي .حٔ ىٍ َٗٓ هٕى ي٘ـٕل ١زخرض رٕى ٔ َٗٓص رٔیخٍی پیيح
کَى .كَع يؼخ َٛپیـًزَ رٕىِ ٔ َْکٔی ىٍ آٌ ُيخٌ ریًخٍ يیٗي كَ٠ص حٔ ٍح
َِى كَع يیكَٓظخى .كَع ىٍ ٓخل ٖٔ ْـَی ىٍگٌٗض .ىیگَ حُ پِٗکخٌ َخيی
ػَد ىٍ آٌ ُيخٌ حرٍ حریٍٔيیّ طًیًی ٔ َ َ٠رٍ كَع رٍ کهيِ رٕىِ حٓض .پخٍِی
حُ آَخٌ يؼم َ َ٠رٍكَع رٍکهيِ ْى پِٗک ٔ ْى كیهٕٔف رٕىَي .ػيِی حُ آَخٌ
ریٖطَ ىٍ ؿَحكی طو ٜٚىحٗظُي ٔ رَّخو ؿَحف يٍٕ٘ٓ يیٗيَي ،يخَُي حرٍ
حریٍٔيیّ طًیًی کّ حُ َخيیطَیٍ ؿَحكخٌ ىٍِٔی ؿخْهیض حٓض.
کهيحَیخٌ ىٍ َٓحَٓ ؿٓخٌ ك ـ ٍزبهٌٍّبٍی:
حٓظخى ػهى َـٕو يی رخُٗي ،آَخٌ حٓخّ حیٍ ػهى ٍح گِحٍىِ ٔ يزخَی آٌ ٍح رخال رَىَي،
آًٓخٌ ٛخف ٔ ْٕحی ه٘ک ٔ حكن ًْٕحٍ کهيِ ،آٌْخ ٍح رّحیٍ ػًم کًک کَى ،حُ
ٕٕ۲ كکًض یگخَّ
آٌ ٍٔ رَحی ٓظخٍِگخٌ ٍٛي هَحٍ ىحىِ ٔ يلم َْ ٓظخٍِ ٍح يؼیٍ ٓخهظُي ٔ رَؽْخ
ٍح طَطیذ ىحىَي ٔ ،رَحی يخِ ٔ آكظخد يُِلگخِ طؼییٍ کَىَي ،رخ آالص ٔ حكِحٍ
ٓظخٍُِٗخٓی ىٍ چٓم ٔ چُي هٌَ پیٖ هٕٔف ٔ کٕٔف ٍح پیٖگٕثی ًَٕىَي .يَىو
يظًيٌ هيیى يخَُي ُْيیْخ ٔ یَٕخَیْخ ٔ يَٜیْخ حیٍ ػهى ٍح حُ کهيحَیخٌ گَكظُي.
«کهيحٌ» ىٍ َخكیض ًٗخل ػَرٔظخٌ رخ ًٕٗنیض رَ ٔ َِٜخ َِٛيٕهؼیض
ىحٗض .کهيحَیْخ حُ َژحى حٛیم ٓخيی رٕىَي .هخٓظگخِ آَخٌ ػَرٔظخٌ رٕىِ حٓضُ .رخٌ
کهيحَیخٌ حُ ُرخٌْخی ٓخيت رخرهی رٕى ٔ ي٘ظَکخطی رخ ُرخٌ إٍٓٗی ىحٗض ،ىٍ
ىٍِْٔخی رؼيی ُرخٌ رخرهی ٔ ٓپْ ُرخٌ آٍحيی ؿخی آٌ ٍح گَكض .آٌْخ رو٘ی حُ
طًيٌ رخرهی رًّٗخٍ يیآييَي ٔ ىٍ هٕحَيٌ ٔ َٕٗظٍ حٓظخى رٕىَي ٔ ُرَىٓظت ٗگلظی
ىٍ ٓلَ ٔ ؿخىٔ ٔ ػهٕو ؿَیزّ ىحٗظُي .رٍّٕ١ی کّ گخِ کهًّی کهيحَی رّيؼُخی
ٓظخٍُِٗخٓی ٔ ؿخىٔگَی رّکخٍ يیٍكض (حُ ؿًهّ ىٍ کظخد ىحَیخل َزی) یکی حُ
)َٜرٕى کّ ٓٓ 4خل پخىٗخْی يٍٕ٘ٓطَیٍ پخىٗخْخٌ آَخٌ رَّخو رُوضُ حنَُ َ
ََ( َٜزٕکَي ََ َ
ًَٕى ٔ يَٜیخٌ ٍح ٗکٔض ىحى ٔ پخیظوض یٕٓىیخٌ (حٍٔٗهیى) ٍح طٔویَ ٔ ٔیَحٌ
کَى ٔ ِْحٍحٌ یٕٓىی ٍح رّحٓخٍص گَكض ٔ رّرخرم آٍٔى...
طٍٕحص حُ حٔ ُیخى ريگٕیی کَىِ حٓض .ىٍ ىٍٔحٌ حیٍ پخىٗخِ ىحَٖ ٍیخٟیخص ٔ
حهظَُٗخٓی پیٍٖكض كَحٔحَی کَى ٔ طؤیى ٗزخٍَُّٔ رّ ٓ ٕ4خػض ٔ َْ ٓخػض
رّٓ ۶ىهیوّ ٔ َْ ىهیوّ رّٓ ۶ػخَیّ ٔ ،طؼییٍ يخِْخی هٍٕٗیيی ٔ هًَی ٔ پیٖریُی
هٍٕٗیيگَكظّگی ٔ يخِگَكظّگی ٔ ؿِ حیٍْخ ،حُ حکظ٘خكخص حیٍ ىٍِٔ حٓض.
ٓهطُض کهيحَیخٌ طخ حٔحیم هٌَ ْ٘ظى هزم حُ يیالى ىٔحو ىحٗض .ىٍ آٌ يٕهغ
إٍٓٗیخٌ رَ آَخٌ ئهٗ ٢يَئ ،نی چٌٕ ىیٍ ٔ ُرخٌ آَخٌ رخ ْى ٗزیّ رٕى ،ػخىحص ٔ
ٍٕٓو حؿظًخػی کهيحَیخٌ طـییَی َیخكض ،ح ّيخ ىٍ هٌَ پُـى هزم حُ يیالى پخٍٓیخٌ رَ
کهيِ ئهٗ ٢يَيَْٓٗ ،خی آٌ ٍح ٔیَحٌ کَىَي ،هيحیخٌ کهيِ ٍح ػٕ ٔ ٝريل ًَٕىِ
رخ آَخٌ رّٓوظی ٍكظخٍ کَىَي .چٌٕ حیٍ ٟٔغ رَحی يَىو کهيِ هخرم طلًم َزٕى،
رٔیخٍی حُ آَخٌ رًّٓض يَکِ ٔ ؿُٕد ٗزّؿِیَِی ػَرٔظخٌ ػوذَ٘یُی کَىَي .حُ
آٌؿخ کّ ُرخٌ حی٘خٌ حُ یک ٍیّ٘ رٕى ،رّآٓخَی رخ ػَدْخی َـي ٔ كـخُ حىؿخو
ٗيَي .ىٍ يیخٌ کهيحَیخٌ يٓخؿَ ػيِی ٓظخٍُِٗخّ ٔ کخٍْ رٕىَي کّ ػَدْخ حكکخو
َـٕو ٔ حٓخيت ٓظخٍِْخ ٔ رَؽْخ ٔ يُطوّْخ ٔ يُِل گخِْخی يخِ ٔ آكظخد ٍح حُ آَخٌ
آيٕهظُيٗ ،خیي ْى ػَدْخ يطخنزی ٍحؿغ رّحكکخو َـٕو حُ ُْيیْخ كَح گَكظّ رٕىَي،
ٔ یخ هٕى چیِی حُ آٌ يیىحَٔظُيٰ ،نکٍ رّ ٍٕ١کهی ػَد ىٍ هًٔض ٓظخٍُِٗخٓی
ٖٕ۲ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ييیٌٕ کهيحَیخٌ حٓض .ػَدْخ ٓظخٍُِٗخّ هٕری ٗيَي ،چٌٕ ئخكَصْخ ٔ َُيگخَی
آَخٌ رخ حٟٔخع ؿٕی ٔ ٓظخٍِگخٌ ٔ كَکخص آٌ يَرٕ ١رٕىِ حٓض .حگَ کٔی ٍحؿغ
رٍّحِ َٗٓی حُ آَخٌ چیِی يیپَٓیي ،ىٍ پخٓن يیگلظُي رّكالٌ ٓظخٍِ ٔ كَکخص آٌ
يَحؿؼّ کٍ ،یخ حٔ ٍح رّئیَ رخىْخ كٕحنّ يیىحىَي.
ػَدْخ حُ «حَٕحء» ًْخٌ ُ ـ اًْاء ّ هَیو ثبكُب:
ْٕحُٗخٓی ٍح هٜي يیکُُي ،یؼُی طـییَحص يَرٕ ١رّرخٍحٌ ٔ رخى ٍح «حَٕحء» يیگلظُي
يُظٓی آٌ طـییَحص ٍح ىٍ حػَ ١هٕع ٔ یخ ؿَٔد ٓظخٍِْخ يیىحَٔظُي .حُ آٌ ٍٔ ػهى
حَٕحء َِى آٌْخ ٗخهّی حُ ٓظخٍُِٗخٓی رٕى .چٌٕ کهًّی «َٕء» ىٍ ُرخٌ ػَری
رّيؼُخی رَهخٓظٍ يیرخٗي١ ،هٕع ٓظخٍِ ٍح «َٕء» يیگلظُيَْ ،گخِ رخٍحٌ يیآيي آٌ
ٍح حُ حػَ ٓظخٍِی يیىحَٔظُي کّ ىٍ آٌ ُْگخو ١هٕع یخ ؿَٔد کَىِ رٕى ٔ حُ آٌ ٍٔ
يیگلظُي ٓظخٍِی يـَِ (کٓک٘خٌ) ٔ یخ (ٗؼَی) رّيخ رخٍحٌ ىحىِ حٓض .رّػویيِی
آَخٌ ١هٕع ٔ ؿَٔد َْ ٓظخٍِ يٕؿذ آييٌ رخى ٔ رخٍحٌ ٔ َٓيخ ٔ گَيخ يیگَىیي.
رٔیخٍی حُ حٗؼخٍ ػَد َیِ رّحیٍ يؼُی ىالنض ىحٍى کّ طـییَحص ٓخل يَرٕ١
رّ١هٕع ٔ ؿَٔد ٓظخٍِْخ يیرخٗي ٔ يوٕٜٛخ ً آٌ ٍح رّٗؼَ ىٍ آٍٔىِحَي کّ حُرَ
کَىٌ آٌ آٓخٌ رخٗي .ػَدْخ حُ ٍَگ حرَ ،آييٌ رخٍحٌ ٔ يويحٍ آٌ ٍح پیٖریُی
يیکَىَي .حُ آٌ ؿًهّ حرَ ٓلیي ٍح ریرخٍحٌ ٔ یخ کىرخٍحٌ ٔ حرَ ٓیخِ ٍح پَرخٍحٌ ٔ حرَ
هَيِ ٍح کىرخٍحٌ يیىحَٔظُي .رَحی کٕچَ٘یُی هٕى رُّٗخهظٍ ئیَ رخىْخ حكظیخؽ
ىحٗظُي ،حُ حیٍٍٔ ػيِی حٓخيی ٔ ئیَ رخىْخ ٍح چٓخٍ ٔ رؼ٠ی ٖٗ ىحَٔظّحَي،
ريیٍهَحٍ ٔ :ـ رخى ٛزخ کّ حُ ًٓض ًٗخل يیُٔى؛ ٕ ـ رخى ًٗخل کّ حُ يـَد
يیُٔى؛ ٖـ رخى ىرٍٕ کّ حُ ؿُٕد يیُٔى؛ 4ـ رخى ؿُٕد کّ حُ يَ٘م يیُٔى؛ ۳ـ
رخى َکزخء کّ رَّ١ف ًٗخل يیُٔى ۶ ،ـ رخى يلِٕ کّ رَّ١ف ؿُٕد يیُٔى.
چٌٕ ػَدْخ رّحٓذ ٔ ٗظَ هٕیٖ ّ ـ ثیطبهی:
ػالهّيُي رٕىَي ٔ َُيگی ٗخٌ رَ ًْخٌْخ حٓظٕحٍ رٕى ،رؼ٠ی حُ پِٗکخٌ ػَد طُٓخ
رّيؼخنـّی حٓذ ٔ ٗظَ ي٘ـٕل يیٗيَي ٔ حیٍ ًْخٌ حٓض کّ حئَُ ریطخٍی
(ٔحطَََی = ىحو پِٗکی) َخو ىحٍى .ػخ ٙرٍ ٔحثم حُ ىحوپِٗکخٌ َخيی ىٍِٔی
ؿخْهیض رٕى ًْٕ .کّ كَ٠ص دمحم ٍح <رّىنیم َيحٗظٍ كََُي پَٔ> حرظَ هٕحَيِ رٕى،
ٍِٕٓ يزخٍکّی کٕػَ ىٍ حٍطزخ ١رخ ًْیٍ يطهذ َخُل آيي.
ػیخكّ یخ «ُؿَحنطیَ» ػزخٍص حُ ى ـ ػیبكَ:
یک َٕع كخل رٕىِ کّ پََيِ ٍح رّىٓض گَكظّ يیپَحَيَي حگَ َ١ف ٍحٓض يیٍكض
ٕ۲4 كکًض یگخَّ
كخل هٕد رٕى ،حگَ َ١ف چپ يیٍكض كخل ري يیآيي .ػالِٔ رَحیٍْخ يٕحٍى ىیگَی
حُ ٍٗظّْخ ٔ ٗخهّْخی ػهٕو رٕى کّ رؼي حُ حٓالو ئُٕم ٗي .ح ّيخ رٔیخٍی حُ
ٍٗظّْخی ىیگَ يخَُي َـٕو ٔ كهکیخصْٕ ،حُٗخٓیُٔ ،یيٌگخِ رخى ،پِٗکی ،ریطخٍی
...رٍّٕٛص طخُِ ٔ يطخرن رخ يوظ٠یخص ػ َٜىٍآيي ٔ ػهٕو يَرٕ ١رّنـض ٔ
يؼخَیریخٌ يؼم ٗؼَ ٔ هطخرّ ٔ رالؿّ ىٍ حٓالو طٕٓؼّ ٔ حًْیض كٕمحنؼخىِ یخكض.
كوٌُگ ػوْهی
ػَدْخ ،طخٍیوی رّيؼُی حئَُ َيحٗظُي ،یؼُی آٌچّ کّ كؼالً حُ ػهى طخٍین
رّكکَ يَىو يیآیي ىٍ يیخٌ ػَد ؿخْهیض ٔؿٕى َيحٗظّ حٓض .ح ّيخ پخٍِی ٔهخیؼی کّ
رَحی هٕىٗخٌ حطلخم حكظخىِ ٔ یخ ىٍ يًخنک يـخٍٔ ٍٔی ىحىِ رٕىُ ،رخٌ رُّرخٌ َوم
يیکَىَي ،يٓىطَیٍ آَخٌ حُحیٍ هَحٍ حٓض :ؿُگْخی هزخیم ػَد يٍٕ٘ٓ رٍُّْٔخی
ػَد ،ىحٓظخٌ ٓي يآٍد ،حٓظیالی حریکَد رَیًٍ ٔ ىحٓظخٌ رؼ٠ی حُ ؿخَ٘یٍْخی
حٔ ،ىحٓظخٌ ٓهطُض ًیَٕحّ ،هّٜی حٛلخد حهئى ،كظق كزّ٘ رّىٓض كَيخٌٍٔحی
یًٍ ،هّٜی حٛلخد كیم ٔ آييٌ ٓپخِ حرَّْ رّيکّ ،ؿُگ ًیٌِ ،هّٜی ػًَٔ رٍ
نلی ٔ رضْخی ػَد ،كکخیض ؿَْى ٔ ىكٍ ُيِو ،ىحٓظخٌ هٜی رٍکالد ٔ
كَيخٌٍٔحثی رَكخؽ ،ىحٓظخٌ ػخيَ رٍظَد ،ؿهزّی هٜی ىٍ يٍٕى كَيخٌٍٔحثی
يکّ ،ىحٓظخٌ كهق حنلٕ٠ل .ىحٓظخٌ كهق حنًطیزیٍ ،ؿُگْخی كـخٍ ،کُيٌ ُيِو،
ٓخهظًخٌ کؼزّ ،حهزخٍ ػخى ٔ ػًٕى ٔ ىیگَ حهٕحو ػَری کّ َخرٕى ٗيَي ،ىحٓظخٌ رهویْ
ٔ ٓهیًخٌ ٔ يخَُي آٌ حُ طٍٕحس ٔ ٓخیَ يطخنزی کّ يخَُي هُ ّٜرخٌ رُّرخٌ َوم يیٗي.
ٍلؾْْهی ّ عٌگآّهی
ػَد يَگ ىٍ ٍهض هٕحد ٍح ػخٍ يیىحَٔض ،حيخو كٔیٍ ىٍ ؿُگ کَرال
رّحرٍٓؼي َلَیٍ کَى کّٰ « :انٓی ىٍ ٍهض هٕحد رًیَی ».گٕیُي كَىی حُ ػَد پْ
ٔالو» (هخَّی ٛهق) حٓض ،حُ پیخيزَ
حُ ُٗیيٌ حیٍکّ یکی حُ َخوْخی رٓ٘ض «ىحٍحن ّ
پَٓیي :آیخ ىٍ رٓ٘ض ؿُگی ْى ٔؿٕى ىحٍى؟ كَ٠ص كَيٕى .َّ :آٌ يَى گلض :پْ
رّچّ ىٍى يیهٍٕى؟ ؿُگْخی كـخٍ کّ پیٖطَ رّآٌْخ حٗخٍِ ٗيًََّٕ ،ی حُ
ؿُگْخی ػَد ؿخْهی حٓض .کّ رَ َٓ حيٍٕی ٔحْی َٗٔع يیٗي ٔ رٔخ طخ چُي
َٔم حىحيّ يییخكض .حرٍحػیَ َوم يیکُي کّ ریٍ ىٔ هزیهّی رُیػزْ ٔ رُیكِحٍِ ؿُگی
رّييص چٓم ٓخل ىٔحو ىحٗض .ػهض َٗٔع حیٍ ؿُگ یک ئخروّی حٓذىٔحَی ریٍ
ىٔ َلَ حُ حكَحى حیٍ ىٔ هزیهّ رٕىِ حٓض!( )ٕ۴۴ؿیَص ٔ كًیض ػَد حُ چُيحٌ
ٕ۲۳ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ٗيطٗ رَهٍٕىحٍ رٕى کّ ؿُگآٍٔحٌ َْ١خیلّ چُيیٍ ٍُٔ هزم حُ َٗٔع ؿُگ ؿٌح
ٍح طَک ًَٕىِ ٔ هٕى ٍح گَُّٓ َگخِ يیىحٗظُي ،طخ حگَ ىٍ يؼَکّی ؿُگ ک٘ظّ ،یخ
ُهًٗ ٗيَي ٔ حكیخَخ ً ٗکىٗخٌ پخٍِ ٗي ،حُ يؼيِ ٗخٌ هخًٍٔحص ریٌَٔ َیخیي.
ایبم الؼوة
حیخو حنؼَد طخٍین ؿُگْخی حی٘خٌ ٍح رخُگٕ يیًَخیي .رُخ رّحٓظُخى حٗؼخٍ ؿخْهی
یٕو ٍح رّيؼُی »ٔحهؼّ» َیِ آٍٔىِحَي (يؼالً یٕو هِحُی ،یٕو رؼخع ،یٕو حنزی٠خء)
ٔٛق حیٍ حیخو رخ ىیيگخْی هٕيی ٔ هزیهٕی رّطيٍیؾ روٖ ػظیًی حُ حىریخص ئُٕد
رّؿخْهیض ٍح رّهٕى حهظٜخ ٙىحىِ حٓض ،طخ آٌؿخ کّ طوَیزخ ً ىٍ ٗؼَ ًّْی ٗخػَحٌ
رهُيآٔحُِی ػَد حَؼکخّ یخكظّ حٓض ٔ .ىٍ ػ َٜؿخْهی رٍّٕٛص ٗؼَ ٔ هَ ّٜوم
يیٗيًٗ ،خٍ حیٍ حیخو ٍح حُ ٓ ۰۳طخ ٓٓ ٔ۰یٕو رًََٗىِحَي کّ حهزخٍ ًّْی آٌْخ
رخهی ًَخَيِ ،طُٓخ حهزخٍ آٌ ىٓظّ حیخيی کّ حُ كئى ٓٓ ٔ۳خل پیٖ حُ حٓالو حطلخم
حكظخىِ ،يٕؿٕى حٓض .يَىو ػَد ىٍ ىٍٔحٌ ؿخْهیض رّحهظ٠خی َُيگی هزیهٕی ٔ
َٗحی ٢ؿـَحكیخیی يلیُ ٢یٔضٗخٌ ،گَّٕی ػٜیخٌگَی ىحٗظُي کّ ًْٕحٍِ حُ
ح١خػض حُ كکٕيض یخ ٓیخٓظی هخ َٓ ٙرخُ يیُىَي .آَخٌ رَحی ٍیخٓض رٍّهخرض ٔ
كظی رخ هٕی٘خَٔيحٌ هٕى رّيؼخٍ ّٟيیپَىحهظُي .كَحٔحَی ٔحژِگخٌ يَرٕ ١رّؿُگ
ٔ ٔٓخیم ؿُگی ىٍ حىریخص ػَد ،هٕٜٛخ ً حٗؼخٍ ٔ َٕٗظّْخی رَؿخی يخَيِ ىٍ
پخٍِی يُخرغ رخرهی ٔ إٍٓٗیَ ،یِ حیٍ يٕٕٟع ٍح طؤییي يیکُي١ .زن طلوین «حىٔحٍى
گیزٌٕ» ( ٔ۰ٖ۰ـ ،ٔ۰۲4و) «ریٖ حُ ِْحٍ ٔ ْلظٜي ؿُگ ىٍ طخٍین ػَد ؿخْهی
ٟزٗ ٢يِ حٓض کّ رَهی حُ حیٍ ؿُگْخ رّچُي َٔم يیک٘یي)ٕ۴۲(».
ُيیٍ ٔ ىٍیخ يُظًخ ً رَّْٕٓ ؿَیخٌ ىحٗض .کخٍٔحٌ طـخٍطٗ کّ حُ ٗخو رّهٜي يکّ
كَکض يٗکَى ،ىٍ َْؿخ يًکٍ رٕى رخ هطَحطٗ ٍٔ رٍّٔ ٕٗى ،ؿِ ىٍ كَیى يکّ.
ىٍ آٌ كَیى ًّْ َلْ ٍحكض يٗک٘یيَي ٔ .کخٍٔحٌْخ ریٖ حُ َْؿخی ىیگَ ٍحكض.
يـًٕع حیٍ َٗحی ٢يٕؿذ طًَکِ ػَٔص كَحٔحٌ ٔ آرخىحَٗ َٗٓ يکّ گَىیي.
ٍٔٔى حَٕحع حهالو هٍٕىَٗ ،پٕٗیيَٗ ،حىٔیّ١ ،زُٗ ،یُظٗ ٍ َٖٓٗ ...ح کّ حُ هٕى
چیِٖ َيحٗض ،رّپٍََٔنطَیٍ ٔ حيٍطَیٍ ٔ ػَٔصيُيطَیٍ يَکِ ىَیخ يزيل کَى.
* کظخد حنًلزَ ،طلوین :حیهِِ نیوظٍ ٗظیظَ ،كیيٍ آرخى ،حنيکٍ ،ىحثَس حنًؼخٍف حنؼؼًخَیّ.
* حرٍههئٌ ،ػزيحنَكًٍ ،يوييۀ طخٍین ،طٜلیق :ههیم ٗلخىِ ،ریَٔص ،ىحٍحنلکَ.
* حرٍٓالو حنـًلی١ ،زوخص كلٕل حن٘ؼَحء ،طلوین :يلًٕى دمحم ٗخکَ ،هخَِْ.
* ػُظَس حرٍٗيحى ،حنيیٕحٌ ،ىحٍ ٛخىٍ ،ریَٔص.
* حرٍحنکهزی ،أرٕحنًٌٍُ ْ٘خو رٍ دمحم ،حْلُٛخو ،طلوین :حكًي ُکی پخٗخ ،حنوخَِْ.
* حالٓيَ ،خَٛحنيّیٍ يٜخىٍ حن٘ؼَ حنـخْهی ٔ هیًظٓخ حنظخٍیویّ ،ریَٔص،ىحٍحنـیم.
* حالػ٘ی حنکزیَ ،يیًٌٕ رٍ هیْ .حنيیٕحٌٔ ،یَحٓظخٍ :ػزيحنَكًٍ حنًٜطخٔی ،ریَٔص.
ػزيّللا ،ىیٕحٌ ،گَىآٍَٔيِ :ر٘یَ یًٕص ،ریَٔص ،يکظزش حْلْهیّ. ّ * حيیش حرٍحریحنٜهض،
* رَٔکهًخٌ ،کخٍل .طخٍین حالىد حنؼَری ،يظَؿى :ػزيحنلهیى حنُـخٍ ،ي ،َٜىحٍحنًؼخٍف.
* حنليیؼی ،رٓـش ػزيحنـلٍٕ ،أيیّ رٍ أری حنٜهض :كیخطّ ٔ ٗؼَِ ،رـيحى.
* حنلٕكی ،حكًي دمحم ،حنلیخِ حنؼَریّ يٍ حن٘ؼَ حنـخْهی ،ریَٔص ،ىحٍحنوهى.
* هیَٔحَی ،حرٍٍٗین ،حنؼًيِ كی يلخٍٓ حن٘ؼَ ٔ آىحرّٔ َويِ ،طلوین :دمحميلییحنيّیٍ.
* َخرـّ ًریخَیُ ،یخى ،حنيیٕحٌ ،طلوین :ػًَ كخٍٔم حنطزخع ،ریَٔص ،ىحٍ حالٍهى.
* ١زوخص كلٕل حن٘ؼَحء ،چخپ ىحٍحنًؼخٍف.
* حنًل٠هیخص ،چخپ ىحٍحنًؼخٍف.
* حالًٛؼیخص ،چخپ ىحٍحنًؼخٍف.
* حنلٕٜل ٔ حنـخیخص أرٕحنؼالء يؼَی.
* ىیٕحٌ ػَُٔس رٍ حنٍٕى ،طلوین ههیم َٗفحنيّیٍ ،ىحٍحنًکظزّ حنٓالل ،ریَٔص.
* يوظخٍحص يٍ ٍٔحثغ حْلىد حنؼَری دمحم كخٟهی.
ٜؼخنیک كی حنؼ َٜحنـخْهی ،یٕٓق ههیق. * حن٘ؼَحء حن ّ
* رالؿخص حنُٔخء١ ،یلٍٕ ،حكًيرٍ حری١خَْ ،ىحٍحنًکظزش حنٓالل ،ریَٔص.
* ىیٕحٌ ػَٔس رٍ حنٍٕى.
* ىیٕحٌ ُْیَ رٍ حریحنٔهًی.
٘ؼَحنـخْهی هٜخی ٔ ّٜكَُّٕ ،یلی ؿزٍٕی ،يطزؼش حنَكًخَیّ ،هخَِْ. * حن ّ
حنَكهش كی حنوٜیيس حنـخْهیّ ْٔ ،ذ حكًي ٍٔيیّّ. * ّ
* حنًطَ كی حن٘ؼَحء حنـخْهی ،حٍَٕ ػهیخٌ أرٕٕٓیهى.
* حالٓطٍِٕ كی حن٘ؼَ حنؼَری هزم حالٓالو ،حكًي حًٓخػیم حنُؼیًی.
* حالٓطٍِٕ ػُيحنؼَد كی حنـخْهیّ ،كٔیٍ حنلخؽ كٍٔ.
* حنوطخد حالريحػی حنـخْهی ٔ ٍٕٛس حنلُیّّ ،ػزيهللا حنٜخَغ.
* حنوطخد حن٘ؼَی حنـخْهی ٍإیش ؿيیيِ ،كٍٔ ئکیٍ.
* رُیش حنَكهش كی حنوٜیيس حنـخْهیش حالٓطٍٕس ٔحنَيِ ،ػًَ ػزيحنؼِیِ حنٔیق.
ٕ ـ ٓیي ػزيحنؼِیِ ٓخنى :طخٍین حنؼَد كی حنؼ َٜحنـخْهیش ،ىحٍحنُٓ٠ش حنؼَریش رخنوخَِْ.
*ؿزَحثیم ،ؿزٍٕٓ ،هیًخٌ ،حْليَحء ٔحنوزخثم ،ىحٍحنؼهى نهًآلثیٍ ،ریَص.
* طخٍین ػَد پیٖ حُ حٓالو۰۰ ٙ ،
ٓزؤَُٛ ،ؼخءٔ۲۴4 ، * حنُٜؼخَی ،دمحم رٍ یلیی حنیًخَی :حَْلََزخ َء َػٍ ى ُٔنشَ رَه ِو َ
یْ َٔ َ
ٕ۲۲ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ٔ۲ـ ١زَٓی ،ك٠مرٍ حنلٍٔ ،يـًغ حنزیخٌ كی طلٔیَ حنوَآٌ ،طَٓحٌ ، ٖ۳۲ ،ؽ ٔ ٕٔ۶ ،
ٕٓ ـ هَ١زی ،دمحمرٍ حكًي ،حنـخيغ الكکخو حنوَآٌ ،ریَٔص ،ٖٔٓ۳ ،ؽ ٔٔٓ۴ ٙ ،
ٕٔ ـ كوَ ٍحُی ،دمحمرٍ ػًَ ،يلخطیق حنـیذ ریَٔص ،ىحٍحنلکَ ، ٔ4ٓ۳ ،ؽ ٖ ٔٓ۳ ٙ
َ
ػزيّللا رٍ ػًَ ،حَٕحٍ حنظُِیم ،ریَٔص ،ىحٍحنکظذ حنؼهًیش ،ؽ ٕٓ۴ ٙ ، ٕٕ ـ ری٠خٔی،
ٖٕ ـ هِحػی َی٘خرٍٕی ٍٝٔ ،حنـُخٌ ٔ ٍٔف حنـُخٌ كی طلٔیَ حنوَآٌ ،ؽ ٔ ٕٓ۲ ٙ ،
ٕ4ـ رالؿی ،دمحمؿٕحى .آالء حنَكًٍ كی طلٔیَ حنوَآٌ ،هى ،يکظزش حنٕؿيحَی۶ٕ ٙ ،
ٕ۳ـ ١خنوخَیٓ ،یي يلًٕى ،پَطٕی حُ هَآٌ ،طَٓحٌَٗ ،کض ٓٓخيی حَظ٘خٍ ،ؽ ٔ ٔ۰۲ ٙ ،
ٕ۶ـ ١زخ١زخییٓ ،یي دمحم كٔیٍ ،حنًیِحٌ كی طلٔیَ حنوَآٌ ،طَٓحٌ ،ؽ ٕٔ۲۶ ٙ ،
ٕ۰ـ َـلی ،دمحمكٍٔ ،ؿٕحَْ حنکالو ،ریَٔص ،ىحٍ حكیخء حنظَحع حنؼَری ،ؽ ٕٕٖٔٓ ٙ ،
ٕ۴ـ هَ١زی ،دمحمرٍ حكًي ،حنـخيغ الكکخو حنوَإٌٓٓ۴ ٙ ،
ٕ۲ـ يلیي ،دمحمرٍ َؼًخٌ ،حنًوُؼش ،هى ،يٕأّٓٔش حنَُ٘ حالٓاليیٕ۰ٓ ٙ ،ٔ4ٔٓ ،
ٖٓ ـ ٕٓ١ی ،يليرٍ كٍٔ ،حنُٓخیش كی يـَى حنلوّ ٔ حنلظخٔی ،ریَٔصٕ۲ٕ ٙ ،ٔ4ٓ۴ ،
ٖٔ ـ ٕٓ١ی ،دمحمرٍ كٍٔ ،حنًزٕٔ ١كی كوّ حاليخيیش ،طَٓحٌ ،حنًکظزش حنًَطٕ٠یّ ،ؽ ٕ ٖ۴ ،
ٕٖ ـ ئَحٍیي ،ػهیحٛـَٓ ،هٔهش حنیُخریغ حنلوٓیّش ریَٔص ،يئٓٔش كوّ حن٘یؼّ ،ؽٔ ٕٔ ٙ ،
ٖٖ ـ حرٍَُِْ ،أرٕحنًکخٍو ،حنـٕحيغ حنلوٓیش ،طَٓحٌ ،حَظ٘خٍحص ؿٓخٌ۳4۴ ٙ ،ٖٔ۲۶ ،
ٖ4ـ ؿٕحَْ حنکالو ،ؽ ٔ ٕٖٔ ٙ ،
ٖ۳ـ ٓهٔهش حنیُخریغ حنلوٓیّش ،ؽ ۶ٓ۲ ٙ ، ٔ۲
ٖ۶ـ حرٍَيیى ،دمحمرٍ حٓلخم ،حنلَٓٓض ،ىحٍحنًؼَكّ۳ٖٔ ٙ ،
ٖ۰ـ ؿیٓخَی ،أرٕحنوخٓىرٍ حكًي ،حٗکخل حنؼخنى۰۰ ٙ ،
ٖ۴ـ ػزيحنکَیى َٗٓٓظخَی :حنًهم ٔ حنُلم ،ؽ ٖ ۶۶ٓ ٙ ،
ٖ۲ـ حرٍَيیى :حنلَٓٓض۳۶۴ ٙ ،
ٓ 4ـ حرٍحػیَ ،أرٕحنلٍٔ ػهیرٍ دمحم ،حنکخيم كی حنظخٍین ،ریَٔص ،ٔ4ٓ4 ،ؽ ٔ ۶ٓ ٙ ،
ٔ 4ـ ؿٕحى ػهی :حنًلٜم كی طخٍین حنؼَد هزم حالٓالو ،حنَُ٘ ؿخيؼش حنزـيحى،ؽ 4۳ٖ ٙ ،۶
ٕ 4ـ ًْخٌ.
ٖ 4ـ حرٍيُظٍٕ :نٔخٌ حنؼَد ،ؽ ٖٖ۶ٖ ٙ ،
44ـ حرٍْ٘خو ،أرٕدمحم ػزيحنًهک ،حنٔیَس حنُزٕیش ،ریَٔص ،ىحٍحكیخء حنظَحع ،ؽٔ.44۶ ٙ ،
4۳ـ ًْخٌٖٕٔ ٙ ،
4۶ـ ١زَی ،دمحمرٍ ؿَیَ ،ؿخيغ حنزیخٌ ػٍ طؤٔیم آی حنوَآٌ ،ریَٔص ،ىحٍحنلکَ ،ؽ ٔ ٖٔ۲ ،
4۰ـ حرٍکؼیَ ،أرٕحنليحء حًٓخػیم ،طلٔیَ حرٍکؼیَ ،ریَٔص ،ىحٍ حرٍکؼیَ ،ؽ ٔ۰ٕ ٙ ،
4۴ـ هَٗیٓ ،یي ػهیحکزَ ،هخيّٕ حنوَآٌ طَٓحٌ ،ىحٍحنکظذ حالٓاليیش،ؽ ٕ۲۴ ٙ ،
4۲ـ حرٍكِو حَينٔی ،حنلٜم كی حنًهم ٔ حالْٕحء ٔ حنُلم ،يطزؼش حنظًيٌ ،ؽ ٔ ٔٔ۳ ٙ
ٓ ۳ـ ٛلیق روخٍی ؽ ٔ ،ٔ۳ ٙحنًؼـى حنکزیَ١ ،زَحَی ٔ4ٔ۶ ،ؽ ٕٕ۲ ٙ ۰
ٔ ۳ـ حرٍكُزم ،ؽ ١ ،ٕ۶۶ ٙ ۳زَحَی ،ٔ4ٓ4ؽ ٕٔ۶ٙ ۴
ٕ ۳ـ ؿٕحى ػهی ،حنًلٜم كی طخٍین حنؼَد هزم حالٓالو ،ؽ 4۳ٔ ٙ ،۶
ٖ ۳ـ ًْخٌ4۳ٖ ٙ ،
ٖٔٓ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
رّ ٍٔحیض ػزيحنلًیي حرٍ حریحنليیي ،كَ٠ص ػهی حُ حٔ رّ«يهک ٟهیم» یؼُی پخىٗخِ
گًَحِ ،پخىٗخِ َٓگَىحٌ طؼزیَ كَيٕىِ (َٗف َٓؾ حنزالؿّ ،رّ کٕٖٗ دمحم حرٕحنل٠م حرَحْیى ،هخَِْ،
ٔ۲۶4و) گلظّ ٗيِ حيَإحنویْ آهَیٍ پخىٗخِ ٓهٔهّی کُيی حٓض کّ ىٍ هٌَ پُـى طَٓخیی ىٍ
ػَرٔظخٌ يَکِی ُيخو كکٕيض ٍح رّىٓض گَكظُي ٔ رخ پخىٗخْخٌ یًٍ ٍحرطّی َیک ىحٗظُي.
كیْاى اهوإالویٌ َؤظیٍ رخٍ ىٍ ٓخل ٔ۴ٖ۰ىٍ پخٍیْ رّحْظًخو «رخٌٍٔ ىٓالٌ = ٔٓٔ۴
٘ؼَحء حنٔظّش (حيَإحنویُْْ ،یََ ،خرـّ، – »ٔ۴۰۴رَ حٓخّ ىٔ َٔوۀ هطی حُ کظخد ىٔحٔیٍ حن ّ
ػُظَِ ٔ ػهوًش رٍ ػزيس) حَظ٘خٍ یخكض .حُ ٓخل ٔ۴۶۳رّرؼي ٍٔحیض ىیگَی حُ ىیٕحٌ حيَإحنویْ کّ
طٕٓ ٢أرٕرکَ رطهیٕٓی طئیٍ ٗيِ رٕى رخٍْخ ىٍ يُْ ٔ َٜي ٔ حیَحٌ رّچخپ ٍٓیيٓ .پْ ؿخٌ
آنٕحٍى ىٍ ٓخل ٓ ٔ۴۰ىیٕحٌْخی ٗ٘گخَّ حُ ؿًهّ ىیٕحٌ حيَإحنویْ ٍح رَ حٓخّ َٔوّی ٍٔحیض
ٗيِی ٓکَی يُظَ٘ کَى ٔ چُي هطؼّ ٔ هٜیيِی ئُٕد رّحيَإحنویْ ٍح ريحٌ حكِٔى .ىٍ ٓخل
ٖٓٗ ٔ۲ین كٍٔ ُٓئیی َْچّ ٍح ىٍ کظذ ٔ طخٍین ئُٕد رّحيَإحنویْ یخكض ،رًَّْحِ
حيَإحنویْْخی ىیگَ ػ َٜؿخْهی ،رَ كٔذ كَٔف يؼـى يَطذ کَى .ىٍ ٓخل َ ٔ۲44یِ رخٍ
ىیگَ ىیٕحٌ حيَإحنویْ طٕٓ ٢دمحم كَیي أرٕكيیي ،ىٍ هخَِْ يُظَ٘ ٗي .ىٍ َٓخیض دمحم أرٕحنل٠م
حرَحْیى ،ىٍ ٓخل ٔ ٔ۲۳۴رَ حٓخّ َٔوّْخی ُٗظًَیٕٓ١ ،یٓ ،کَی ،رطهیٕٓی ،حرٍَلخّ ٔ
أرٕٓٓم ،ىیٕحٌ ؿيیيی ٍح ىٍ هخَِْ يُظَ٘ کَى.
۰۳ـ دمحم رٍ ٓالو١ :زوخص كلٕل حن٘ؼَحءٕٔ۴ ٙ ،
۰۶ـ حٓالو آٍٔىٌ ُْیَ يؼهٕو َیٔضٔ ،نی ىٔ پَٕٔ «رـیَ» ٔ «کؼذ» کّ ىٔ ٗخػَ
رٍِگحَي ،حٓالو آٍٔىِحَي ،ىیٕحٌ ٔی حٔل رخٍ ىٍ ٓخل ٓ ٔ۴۰ىٍ نُيٌ رّ١زغ ٍٓیيِ حٓض.
۰۰ـ حنًـخَی حنليیؼّ ،ؽ ٕٔٔ۰ ٙ ،
۰۴ـ ١زوخص كلٕل حن٘ؼَحءٕٔ۰ ٙ ،
۰۲ـ آىحدحنهّـش حنؼَریش ،ؽ ٔ ٔٔٔ ٙ
ٓ ۴ـ أرٕرٜیَ أػ٘خی کزیَ کّ هٜیيِی اليیّ حٕ حُ يؼهوخص ػَ٘ حٓض ٔ ىٍ هطزّی
«ٗو٘ویّ» یک كَى ٗؼَ حُ ٔی آييِ حٓض ،أػ٘ی هٜیيِی ىٍ ييف ٍٕٓل حکَو گلض ٔ رّيکّ
آيي ،ح ّيخ گٕیخ طٕكین حٓالو آٍٔىٌ َیخكض.
ٔ ۴ـ ١زوخص كلٕل حن٘ؼَحء ٔٔ۳ ٙ ،؛ يؼخٍف حرٍهظیزّ ،۶4۲ ٙ ،چخپ ىٔو ي ،َٜىحٍ
حنًؼخٍف ٔ ،أػالو ٍُکهی ،ؽ ٖ4ٓ ٙ ،4چخپ ٕٓو.
ٕ ۴ـ رَحی ٔی ىٍ رخُحٍ «ػکخظ» هیًّی ىحیَ يیٗي ٔ ،ىٍ حٗؼخٍ ػَد ىحٍٔی يیکَى.
ٖ ۴ـ ٔی پیٕٓظّ ػًَٔ رٍ يٌٍُ پخىٗخِ كیَِ ٔ رَحىٍٕ هخرّٕ رٍ يٌٍُ ٍح ىٍ ٗؼَ هٕیٖ
ْـٕ يیگلض ،طخ آٌکّ ػخيم رلَیٍ رّكَيخٌ ػًَٔ رٍ يٌٍُ ىٓض ٔ پخی ٔی ٍح رَیي ٔ رّىحٍٕ
آٔیوض (طخٍین یؼوٕری ٕ۳۰ ٚٛ ،ـ ٓ. )ٕ۶ىیٕحٌ َ١كّ ٍح حػهى ُٗظًَی َٗف کَىِ حٓض.
۴4ـ ٗین كٍٔ ُٓئییَٗ :ف ىیٕحٌ حيَإحنویْ ٔ حهزخٍ حنًَحهّٔ ٔ حٗؼخٍْى ٔ حهزخٍ
حنُٕحرؾ ٔ آػخٍْى كی حنـخْهیّ ٔ ٛيٍحالٓالو ١ ،زغ حٔل ،ىحٍ حكیخء حنؼهٕو ،ریَٔص ْٓٔ ٔ4ق.
ػزيحنَإف حنًُخٔی،رخد حنًِِٓ. ّ * كی ٞحنويیََٗ ،ف حنـخيغ حنٜـیَ ،طخنیق حاليخو
ٔظؼَریٍَ .
ِ ً
ُ ٔحن دَََ ؼحن يٍ ٔخءُ
ِ ٔحن ؿخل ْلَٗٓحنَ
ّ * هیَحنيّیٍ ٍُکهی :حالػالو« ،هخيّٕ طَحؿى
٘ؼَ ٔ حن ّ
٘ؼَح. * أرٕكُیلّ ىیٍُٕی :حن ّ
ٖٖٓ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
ٔ۴4ـ ١زَٓی ،ك٠م رٍ كٍٔ ،يـًغ حنزیخٌ ،ؽ ٖٔ۰ ٚٛ ، ۴ـ ٖٔ۴
ٔ۴۳ـ ؿٕحىػهی ،ؽ ۶ٕٓ ٙ ، 4
ٔ۴۶ـ حٛلٓخَی ،أرٕحنلَؽ ،حْلؿخَی ،ؽ ٕٔ ٔ۴۰ ٙ ،
ٔ۴۰ـ رـيحىی ،ػزيحنوخىٍ ،هِحَش حالىد ،ؽ ٖ۰ٖ ٚٛ ، ۴ـ ٖ۰4
ٔ۴۴ـ ؿخكع ،ػًَٔرٍ رلَ ،حنَٓخثم حنکاليیّ۶۶ ٙ ،
ٔ۴۲ـ ؿٕحىػهی ،ؽ ٖ۳۴ ٙ ،۶
ٓ ٔ۲ـ ؿٕحىػهی ،ؽ ٖ۳۶ ٙ ،۶
ٔ ٔ۲ـ هَ١زی ،دمحمرٍ حكًي ،حنـخيغ حالكکخو حنوَآٌ ،ؽ ٕٕٔ ٙ ،۰؛
* ١زَٓی ،ك٠م رٍ كٍٔ ،يـًغ حنزیخٌ ،ؽ ٔ۲ٔ ٙ ،4
ٕ ٔ۲ـ ؿخكع ،ػًَٔرٍ رلَ ،حنَٓخثم حنکاليیّ۶۰ٙ ،
ٖ ٔ۲ـ طَيخَیُٗ :حنِٔحؽ ػُيحنؼَد كٗ حنـخْهیش ٔ حالٓالؤ۴ ٙ ،
ٔ۲4ـ ًْخٌ۴۶ ٙ ،
ٔ۲۳ـ ؿٕحىػهٗ ،ؽ ۳ٖٖ ٙ ۶؛ طَيخَیًُْٗ ،خٌ ٖ4 ٚٛ ،ـ ٖ۶
ٔ۲۶ـ حرَحْیى كُٕٖ ،حكکخو حْلَٓس كٗ حنـخْهیش ٔحالٓالو4۳ ٙ ،
ٔ۲۰ـ ؿٕحىػهٗ ،ؽ ۳ٖٖ ٚٛ ،۳ـ ٓ۳4
ٔ۲۴ـ حرَحْیى كُٕٖ ،حكکخو حْلَٓس كٗ حنـخْهیش ٔحالٓالو4۳ ٙ ،
ٔ۲۲ـ ًْخٌ.
ٕٓٓ ـ ؿٕحى ػهٗ ،ؽ ۳ٖٖ ٚٛ ،۳ـ ٓ۳4
ٕٔٓ ـ طَيخَیُٗ ،حنِٔحؽ ػُيحنؼَد كٗ حنـخْهیش ٔ حالٓالؤ4ٕ ٙ ،
ٕٕٓ ـ ؿٕحىػهٗ ،ؽ ۳ٖٔ ٙ ،۳
ٖٕٓ ـ حرَحْیى كًُْٕٖ ،خٌ۲۳ ٙ ،
ٕٓ4ـ حرَحْیى كًُْٕٖ ،خٌ 4ٖ ٚٛ ،ـ ۳4
ٖٓ۳ـ طَيخَیُٗ۴۶ ٙ ،
ٕٓ۶ـ حرَحْیى كًُْٕٖ ،خٌ 4ٖ ٚٛ ،ـ ۳4
ٕٓ۰ـ ؿٕحى ػهٗ ،ؽ ۳ٖٖ ٙ ،۳
ٕٓ۴ـ حرَحْیى كًُْٕٖ ،خٌ۳4 ٙ ،
ٕٓ۲ـ ًْخٌ.
ٕٓٔ ـ ٓیي يلًٕى ٗکَی حآلنٕٓٗ ،ؽ ٕ ٖٔٓٙ ،
ٕٔٔ ـ حرَحْیى كُٕٖ4ٖ ٙ ،
ٕٕٔ ـ ًْخٌ4۴ ٙ ،
ٖٕٔ ـ ًْخٌ۳۶ ٙ ،
ٕٔ4ـ طَيخَیُٗ ،حنِٔحؽ ػُيحنؼَد كٗ حنـخْهیش ٔ حالٓالو ۶۳ ٚٛ ،ـ ٔٔٔ
ٕٔ۳ـ ػهٗ حنٓخًٗٗٔ۶۳ ٙ ،
ٕٔ۶ـ طَيخَیُٗٔٔٔ ٙ ،
ٕٔ۰ـ َٗٓٓظخَٗ ،حنًهم ٔ حنُلم ،ؽ ٕٕ4۳ ٙ ،
ٖٓ۴ كکًض یگخَّ
ٕٔ۴ـ رَحٖ ُْي ىٔ هٕحٓظگخٍ رَّخوْخٖ أرٕٓلیخٌ ٔ ٓٓیم رٍ ػًَٔ ،رّػُظزٍّؿٕع کَىَي ٔ
ٔهظٗ ػظزّ رخ ُْي يٍٕ٘ص کَى ٔ ٔیژِگْٗخ ٔ حكٕحل َْیک ٍح رَحٖ حٔ رخُگلضُْ ،ي أرٕٓلیخٌ ٍح
رَگِیي (حرٍٓؼي ،حنطزوخص حنکزَٖ ،ؽ )ٔ۴۰ ٙ ،۴
ٕٔ۲ـ ١زَٖ ،ؽ ٖ4ٓ۶ ٙ ،
ٕٕٓ ـ حرٍيُظٍٕ ،ييهم «.»ٌُ ٝ
ٕٕٔ ـ حرٍيُظٍٕ ،ييهم «يوض».
ٕٕٕ ـ حرٍيُظٍٕ ،ييهم «.»ٌُ ٝ
ٖٕٕ ـ ػهٗ حنٓخًٗٗ ٔ۶ٖ ٙ ،رَّوم حُ حنًهم ٔ حنُلم َٗٓٓظخَی.
ٕٕ4ـ ١زَٖ ،ؽ ٖ4ٕٔ ٙ ،
ٕٕ۳ـ دمحمرٍ كزیذ رـيحىٖ :يٍ َٜذ حنی حيّ يٍ حن٘ؼَحءٖٕ۰ ،
ٕٕ۶ـ ١زَٖ ،ؽ ٖ4ٕ۴ ٙ ،
ٕٕ۰ـ حًٓخػیم رٍ ػهی أرٕحنليحء ،حنًوظ َٜكی طخٍین حنزَ٘ ،ؽ ٔ۲۲ ٙ ،
ٕٕ۴ـ حرَحْیى كُٕٖ۲ٓ ٙ ،
ٕٕ۲ـ ؿٕحىػهٗ ،ؽ ۳ٖ۶ ٙ ،۳؛ طَيخَیُٖٗ۲ ٙ ،
ٖٕٓ ـ آنٕٓٗ ،ؽ ٕ ۳ ٙ ،؛ ؿٕحىػهٗ ،ؽ ۳ٖ۶ ٙ ،۳
ٖٕٔ ـ ١زَٖ ،ؽ ٔ۴ ٙ ،۳
ٕٖٕ ـ ؿٕحىػهٗ ،ؽ ۳ٖ۶ ٙ ،۳؛ طَيخَیُٖٗ۲ ٙ ،
كَٔم ،طخٍین حالىد حنؼَریٔ۳۶ ٙ ، ٖٖٕ ـ ػًَ ّ
ٕٖ4ـ طَيخَیُٗ4۰ ٙ ،
ٕٖ۳ـ دمحمرٍ حًٓخػیم روخٍٖٛ ،لیق حنزوخٍٖ ،ؽ ٕٔ۲ ٙ ،۶
ٕٖ۶ـ ئهى رٍ كـخؽ َی٘خرٍٕٖٛ ،لیق ئهى ،ؽ ٖٔ4 ٚٛ ،4ـ ٖٔ۳
ٕٖ۰ـ طَيخَیُٗ 4۰ ٚٛ ،ـ ۲۰
ٕٖ۴ـ حكًيرٍ ػهٗ هطیذ رـيحىٖ ،طخٍین رـيحى ،ؽ ٕٕٓ ٚٛ ،ٔ4ـ ٖٕٓ
ٕٖ۲ـ حرٍيُظٍٕ ،ييهم «ٗـَ» ؛ آنٕٓٗ ،ؽ ٕ ۳ ٙ ،؛ طَيخَیُٖٕٗ ٙ ،
ٓ ٕ4ـ کَکٗ(يلون) ؿخيغ حنًوخٛي ،ؽ ٕٔ 4۴۲ ٙ ،؛ ٗخكؼٗ ،کظخد حالو ،ؽ ۴ٖ ٙ ،۳
ٔ ٕ4ـ «حنَؿم یوغ ػهٗ حيش هٕو كیزظخع ٔنيْخ كیَؿذ كیيّػیّ ٔ ی٘ظَیٓخ كیظّوٌْخ حيَأس» دمحمرٍ
كزیذ رـيحىٖ ،يٍ َٜذ حنی حيّ يٍ حن٘ؼَحءٖ4 ٙ ،
ٕ ٕ4ـ حآلنٕٓٗ ،ؽ ٕ 4 ٙ ،
ٖ ٕ4ـ ػهی دمحم رـخٔی ،حیخو حنؼَد كی حنـخْهیّ ٖٕ4 ٙ ،؛
ٕ44ـ ًْخٌ ،ؽ ٕ ٖٔ۶ ٙ ،
«حنلَد حنلـخٍ» رّيؼُی «ؿُگ كـخٍ» ؿُگْخی حٓض کّ ىٍ يخِ كَحو ىٍ ىٍٔحٌ هزم حُ
ظٍٕٓ حٓالو ىٍ حَظٓخی هٌَ ٗ٘ى يیالى ٔحهغ ٗي .ىٍ حیٍ ؿُگْخ هزیهّی کُخَّ ٔ هَیٖ ىٍ یک
َ١ف ٔ هزیهّی هیْ حنؼیالٌ ىٍ َ١ف ىیگَ رٕىَي ٔ ْ٘ض ٍُٔ ٍح ىٍرَ گَكض.
ٕ4۳ـ ؿٕحى ػهی ،ؽ ۳4۴ ٚٛ ،۳ـ ۳4۲
ٕ4۶ـ يزخٍک حرٍحػیَ ؿٍِی ،حنُٓخیش كیؿَیذ حنليیغ ٔحْلػَ ،ؽ ٖٖٔ4 ٚٛ ،ـ ٖٔ۳
ٖٓ۲ كکًض چٓخٍو :ػَد پیٖ حُ حٓالو
۰
ــــــــــــــــــــــــــ
هوآى ـ اٍــــــــالم
ـــــــــــــــــــــــــــــ
ٕٖٔ كکًض یگخَّ
هوآى
كئى یک ِْحٍ ٔ ىٔ ٛي ٓخل رؼي حُ ظٍٕٓ "١خنْ" ٔ یک ِْحٍ ٔ حَيٖ ٓخل
پْ حُ ّٓ كیهٕٔف يًٓٗ چٌٕ ٓوَح ،١حكال ٔ ٌٕ١حٍٓطٕ ىٍ یَٕخٌ ،ىٍ حٔحیم هٌَ
ْلظى طَٓخیی ؿُخد ٓیّيحنکَٕیٍ كَ٠ص دمحميٜطلٗ ملسو هیلع هللا ىلص ىٍ "ٗزّؿِیَِٖ ػَرٔظخٌ"
آيي ،هٕى ٍح «ٓیّي ُٔني آىو» (آهخی كََُيحٌ آىو) يؼَكی ًَٕى ٔ حػالو ىحٗض کّ
آهَیٍ پیخيزَ ٰانٓی (هخطى حنُّزییٍّ) حٓض ،حُ ؿخَذ هيحی یگخَّ ٓوٍ يٗگٕیي؛
ٍٓخنظٖ ؿٓخَی حٓض ٔ پیخيٖ «ؿِ ٔكٗ ٰانٓی» َیٔض .حٔ كیهٕٔف َزٕى ٔ طؼهیى
َيیيِ رٕىٰ ،نکٍ ًٍْ هالم ىحٗض ،حَٔخَی رٔیخٍ ًُْٕٗي ٔ ىحٍحی حٓظؼيحىْخی ٔیژِٖ
ٍْزَی رٕى .ىػخی ًْیّ٘گی حٔ حیٍ گِحٍِ رٕى« :حنهّ ُٓ َى أ ٍَِِی حْلٗیخء کًخ ْی = هيحیخ
رّيٍ کًک کٍ طخ ٔحهؼیضْخ ٍح آٌچُخٌکّ ْٔض ىٍک کُى ».حَٔخٌ ٍح کخثُی يظؼهن
رّؿٓخٌ ىیگَ ىحَٔض ٔ ٍحِ ٍٓظگخٍی ٍح «حیًخٌ رّؿیذ» ٔ «کَىحٍ َیک» حػالو
کَى .حٔ رَحی ػَد ػِص آٍٔىٛ ،هق ٔ رَحىٍی آٍٔى ،هيٍص ٔ ػَٔص ٔ يکخَض ٔ
ؿخٔیيحَّگی آٍٔى ٔ رُیخٌگٌحٍ یک طًيٌ رٍِگ ؿٓخَی گَىیي.
پیٖ حُ َْ ٓوُی رخیي ريحَیى کّ حىیخٌ يهضْخ ىٍ ٍحٓظخی طًيٌ يهضْخ هخرم
رٍَٓی حٓض َْ .طًيَی ىٍ كي هٕى ىحٍحی ٗخهّْخ ٔ روْٖخی يخَُي ُٛؼض،َُْ ،
كَُْگ ،حىریخص ،طـخٍص ٍٔ ٔ ...حر ٢رخ يهم ىیگَ حٓض ٔ .ىیٍ <َْچّ رخٗي>
هًٔض يؼُٕی ٔ حهالهی ٔ كوٕهت ًْخٌ طًيٌ ٍح ط٘کیم يیىْي کّ يظ ًٍّ ٠رخیيْخ ٔ
َزخیيْخی ٍٔحر ٢حَٔخٌْخ رخ یکيیگَ حٓض .حگَ حیٍ ٓوٍ ٍح رپٌیَیى ،ىٍ حیٍ ٍٕٛص
ؿٓض پیکخٌ ىیٍ {حىیخٌ} حُ ُيیٍ رًّٓض آًٓخٌ َ٘خَّ يیٍٔى َّ ،رخنؼکْ.
چُخٌکّ هٕحَيیى ،ػَد طخ حیٍيٕهغ رّیک ٍٓظخهیِ رٍِگ كَُْگی ٍٓیيِ رٕى،
رّحػَ حیٍ ٍٓظخهیِ كَُْگی رٕى کّ ػَدْخ رّكيی حُ ٍٗي طخٍیوی ٍٓیيِ رٕىَي کّ
ٖٔ4 كکًض یگخَّ
ًُْیضْخ يُظظَ ظٍٕٓ یک پیـًزَ ػَری ٗيِ رٕى .ىٍ ًّْی يلخكم ٓوٍ حُ
ٍَٟٔص رؼؼض یک پیـًزَػَری رٕى ٔ حیٍ ٍح هَیذحنٕهٕع يیىحَٔظُي.
ىٍ ػَْ ّٛخی طـخٍص ٔ ٍٔحر ٢رخ يهم ىیگَ َیِ َُٓيیٍ ػَرٔظخٌ طخ ػٓي
ظٍٕٓ كَ٠ص دمحم رّيَکِ يًٓی رَحی رخٍحَيحُی ٔ طَحَِیض کخال ٔ ئخكَ يیخٌ
ٗزّهخٍِٖ ُْي ٔ ٕٓحكم َٗهی آكَیوخ ٔ ههًَٔ ٍٔو ىٍ كُِٕٖ پُٓخٍٔ "ٗخيخص"
طزيیم ٗيِ رٕى ٔ ػَدْخ طخؿَحٌ يٕكن ٗيِ رٕىَي ،يغٌْح حُ حيٕحؽ ٔ طکخَّْخی
كکَة كالٓلّٖ یَٕخَی رَٜٗیذ يخَيِ ٔ ؿَم حْٔخو ٔ هیخالص هٕى رٕىَي.
ىٍ حكٕحل ٗوٜت ؿُخد ٓیّيحنزَ٘ كو ٢ىٔ ٓلَ رّٗخو [آٌ ْى ًَْحِ کخٍٔحٌ
طـخٍطی] رّػزض ٍٓیيِ حٓض؛ ىیگَ ىٍ ٕ١ل ػًَ ٖٓ ۶خنّٖ هٕى حُ ٗزّؿِیَِٖ
ػَرٔظخٌ هخٍؽ َگَىیيِ حٓض .ىٍ حیٍ يٕهغ حٟٔخع كکَٖ ،كَُْگٗ ٔ حػظوخىٖ ىٍ
ٗزّؿِیَِٖ ػَرٔظخٌ رخ َٗحیطٗ كخکى رَ یَٕخٌ كَهٗ رٔیخٍ ىحٗض .ىٍ یَٕخٌ طوَیزخ ً
ًّْٖ ئخثم ٍٍٔٗ ٗيِ رٕى ،حَٔـخو كکَٖ رّٔؿٕى آييِ رٕى ،ح ّيخ رَ َُٓيیٍ
ػَرٔظخٌ طلَم حَيیّ٘حٖ ٔ حػظوخىٖ كخکى رٕى ،طخ حیٍ يٕهغ َ٘خَّٖ ٔؿٕى َيحٍى کّ
ریخَگَ ٍٕٓم ٔ َلًٕ حكکخٍ كهٔلٗ رّٗیِٕٖ ػوهت یَٕخَٗ ىٍ ػَرٔظخٌ رخٗي ،ح ّيخ
حكخ ّٖ١حكکخو ٔ ٍُٓ حىیخٌ يٕٓخیٗ ٔ ػیٔخیٗ (ػٓيیٍ) کّ َْیک ىٍ ُيخٌ هٕى
ىحػیّٖ َزٕص ٔ ىٍیخكض ٔكٗ حُ ؿخَذ هيحٖ ٔحكي ٍح ىحٗظُي؛ رَ حكکخٍ ٔ يؼظويحص
ؿخيؼّٖ آٌٍُٔ ٗزّؿِیَِ ٔ ٗو ٚكَ٠ص ٓیّيحنًَٓهیٍ ئهى حٓض .حٔ ٗیِٕ ٔ
حٕٛل طؼخنیى كیهٕٔكخٌ یَٕخَی ٍح َخُٗیيِ گَكض ٔ ْیچ ػالهّٖ رّآٌ َ٘خٌ َيحى.
َْچُي ىٍ کظخری کّ ػَ ّٟىحٗض َٕػی «يؼَكض ٕٗٓىی» طٕٛیّ يٕٗٗى؛
ح ّيخ َّرَحی ىٍک يخْیض ٔ ک٘ق ػهض ،رم رَحی طوٕیض حیًخٌ رّهيحی کّ ىٍ پ٘ض
حیٍ ظٕحَْ پُٓخٌ حٓض .گَچّ یک هٌَ رؼي حُ حٔ پیَٔحَٖ كـى گٔظَىِٖ حُ
كهٔلّٖ یَٕخَی ٍح ٔحٍى طلکَحص ىیُت حٓاليی ًَٕىَي ٔ رَحی هٌَْخ يزخكؼخص
ٕٓىيُي كهٔلی ٍح ٓخيخٌ ىحىَي؛ حيخ كَ٠ص ٓیّي ٔ ئهًیٍ حٔنیّ رّيزخكؼخص كهٔلی
ػالهّٖ َيحٗظُي .حٔ ٍحِ ٔ ٍٓى حىیخٌ حرَحْیًٗ ٍح ىٍ پیٖ گَكض ٔهٕى ٍح ىٍحيظيحى
پیخيزَحٌ پی٘یٍ يؼَكی کَى .ىٍ آٌ ُيخٌ ىیٍ يلٕٓو ُٗخهظّ ٗيِ رٕى ٔ حىیخٌ
حرَحْیًی ؿخیگخِ گٔظَىِ ىٍ حًْخٌ ٓخکُخٌ حیٍ َٕحكی ىحٗظُي.
حىیخٌ حرَحْیًٗ ىحٍحی هخٓظگخِ یگخَّ حٓض :یک هيح ،یک َژحى (ٓخيی) یک
پيٍ (حرَحْیى) یک يُطوّی ؿـَحكیخیی ٔ كَُْگی ...نٌح یکٗ رؼي حُ ىیگَٖ رَ
كٔذ ٟٔغ ؿخٍٖ يکًم ،یخ يـيى یک ىیگَحَي ٔ يخْیظٗ یگخَّ ىحٍَي ،رخیي ىٍ پیَٕي
ٖٔ۳ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
رخْى حٍُیخرٗ َٕٗي .حٛم ىٍ حىیخٌ حرَحْیًی «یٕٓىیض» حٓض کّ حُ كیغ ُيخَی رَ
ػ َٜكهٔلّٖ یَٕخَی َیِ طويو ىحٍى« .طٍٕحص» َؤظیٍ يظٍ حٓض کّ رَّخو «هيحی
یگخَّ» رَ حكکخٍ رَ٘ كکٕيض کَى ٔ ٓخُٔکخٍ َُيگی حٔ ٍح ٓخيخٌ ىحى[ .گَچّ ٗخیغ
حٓض کّ هزم حُ آٌ ،يظٌٕ طٕكیيی ٔؿٕى ىحٗظّ «يخَُي حیٍکّ حُ ٛلق حرَحْیى َخو
رَىِ يٕٗٗى» چٌٕ ىٍ ىٓض َیٔض ،رُخءح ً ًَٗطٕحٌ چیِی گلض] حيخ ٍٍٔٗ حٓض کّ
ىٍ طخٍین رَ٘ ْیچ يظُی رّحَيحُِٖ طٍٕحص ٔ طهًٕى رَ َُيگی حٔ طؤػیَ َگٌحٗظّ حٓض.
ََٜحَیض ٔ حٓالو حُ ىل ًْخٌ ریٌَٔ آييِحَي .حُ آٌؿخ کّ حكکخو ٔ طکخنیق
یٕٓىیض رٔخ ٗخم ٔ ُٓگیٍ رٕى ،ػیٔی رّيُظٍٕ حٛالف ٔ طهطیق آٌ ٍٕٕٗ ،کَى.
رّػزخٍص ٍٍٔٗطَ ٍٕٕٗ :ػیٔی ىحٍحی ىٔ ؿُزّٖ ٓیخٓی ٔ يٌْزی رٕى؛ ىٍ ٔؿّ
ٓیخٓی ،ػٜیخٌ ػیٔی ػهیّ ؿزخٍیض ٔ ُیخىِهٕحْی كکٕيض ٍٔو رٕى؛ ىٍ ٔؿّ
ىیُی ٍٕٕٗ ،ػیٔی ػهیّ حكکخو ٗيحى ٔ ؿالظ طٍٕحص ٔ حٗظٓخی ٓیَیَخپٌیَ يالّیخٌ
یٕٓىی رٕى ،ىٍ ٔحهغ ػیٔی ٍْٕٔخٖ ٍحیؾ ىیٍ ٔ ىٔنض ٍح یک ؿخ ٍى کَى.
ػیٔی ىٍ يٕػظّٖ يؼَٔف "َٓکِٕ" گلظّ رٕى رَّٗیؼض يٕٓی ٔكخىحٍ
حٓض؛ ح ّيخ پیَٔحٌ حٔ رّکهی حُ آٌ كخٛهّ گَكظُي .ػیٔی يخَُي َْٓیخٓظگَ گلض:
«گًخٌ يزَیي کّ آييِحو طخ طٍٕحص يٕٓٗ ٔ َٕٗظّْخٖ ٓخیَ حَزیخء ٍح ئُٕم کُى ،يٍ
آييِحو طخ آٌْخ ٍح طکًیم ًَخیى ٔ رّحَـخو ٍٓخَى ،رٍّحٓظٗ رًّٗخ يٗگٕیى کّ حُ يیخٌ
حكکخو طٍٕحصَْ ،آٌچّ کّ رخیي ػًهٗ ٕٗى ،یویُخ ً ًّْ یک رّیک ػًهٗ هٕحْي
ٗئ )ٔ(».نی ىٍ ػًم حكکخو طٍٕحص ٔ هخٌَٕ يٕٓی ٍح یک رّیک طؼطیم کَى.
حُ رخد ًَََّٕٓ :حٌ هٕو َُٗ ،يظٓى رّػًهٗ ري ٍح ک٘خٌ ک٘خٌ َِى ػیٔٗ
آٍٔىَي کّ ١زن َٗیؼض يٕٓٗ رخیي ُٓگٔخٍ يٗٗي ،ح ّيخ ػیٔٗ گلض:
«رهٗ ،آٌهيٍ ُٓگ رّحٔ رَِیي طخ رًیَىٰ ،نکٍ َؤظیٍ ُٓگ ٍح رخیي کٔٗ رَِي
کّ هٕى گُخْٗ يَطکذ َ٘يِ رخٗي ».حیٍ ٍح گلض ٔ َٕٓ ٍح پخثیٍ حَيحهض ،پْ حُ
نلظخطٗ َٓ ٍح رهُي کَى ٔ ىیي ىٍ حَ١حكٖ ؿِ آٌ ٌُ ىیگَ ْیچکْ ًَخَيِ حٓض!
ػیٔٗ هطخد رّآٌ ٌُ گلض« :رَٔ هخَّحص ،ىیگَ کخٍٖ ري يکٍ)ٕ(».
حئَُِ ئیلیض ْیچَٕع حكکخو طکهیلی ٔ كالل ٔ كَحو َيحٍى .ئیلیض یک
ىیٍ ؿيیي ٔ ئظوم َیٔض ،هَٔؽ حُ یٕٓىیض ٔ الىیُت يل ٞحٓض .رَهالف
یٕٓىیض ٔ حٓالو ،ىحٍحی هزهّ َیٔض .ىیُی کّ حكکخو ٔ طکخنیق ٔ كالل ٔ كَحو ٔ هزهّ
َيحٗظّ رخٗي ،ىیٍ َیٔض .ػیٔٗ ٍٕٕٗگَ ٔ حٛالفگَ رٕى ،حكکخو ٔ َٗیؼض ؿيیيٖ
َیخٍٔى ٔ هٕى ْیچٔهض ييػت پیخيزَی ٔ ىٍیخكض ٔكی حُ ؿخَذ هيح َ٘يِ حٓض.
ٖٔ۶ كکًض یگخَّ
رًّْیٍطَطیذ حَخؿیم كخٖٔ حكکخو ٔ طکخنیق َیٔظُيَٓ ،گٌٗض ػیٔٗ ْٔظُي کّ
طٕٓ ٢حكَحى حَٔخَی طلَیَ ٗيِ ٔ هٜي َٕیُٔيِگخٌ حٍحثّٖ ٓخُٔکخٍ حهالهی ٔ
ىػٕص رّطٔخْم ٔ طٔخيق حُ طلَیَ آٌ حٓض .گٌحٍٗخطی کّ حَخؿیم حُ گلظخٍ ٔ کَىحٍ
ػیٔٗ حٍحثّ يٗىُْي يؼهٕو َیٔض ػیٔی آٌ کخٍْخ ٍح کَىِ رخٗي ٔ آٌ ٓوُخٌ ٍح گلظّ
رخٗي .حَخؿیم رخ َ١ف يؼخىنّٖ ٍُٔٗلکَحَّٖ «ىیٍ رَحٖ حَٔخٌ ،یخ حَٔخٌ رَحٖ
ىیٍ؟» رَ آٌ رٕىَي طخ حكکخو ٗخم یٕٓىیض ٍح طهطیق کُُي ،هيحٖ یٕٓى ٍح کّ چٌٕ
ٓهطخٌ ؿخیَ يؼَكٗ ٗيِ رٕى ،رّپيٍٖ يَٓرخٌ يزيل ًَخیُي ٔ .يٕكن ٗيَي كـى
ُیخىٖ حُ ػٕح١ق ٔ حهالهیخص ٍح ٔحٍى حكکخو حؿَحیٗ کُُي .حُ ًْیٍٍٔ يٍٕى حهزخل
طٕىِْخی هَحٍ گَكض کّ حُ حكکخو هٔخٔطًُيحَّ ٔ هَحؽْخی ُٓگیٍ یٕٓىیض رّٓظِٕ
آييِ رٕىَي .حُ ىیگَٕٓ چٌٕ ػیٔی ََٕٓٗض ؿىحَگیِ ىحٗض ،يظآنٓخٌ ٔ ُيظَک َِهّ ًْخٌ
ػیٕٔیض هظم كـیغ حٔ ٍح رٓخَّ کَىِ حُ يزخَت یٕٓىیض كخٛهّ گَكظُي .آٌْخ چُیٍ رُیخى
کَىَي کّ ػیٔی رَحی آيَُٕ ٔ رو٘خیٖ گُخْخٌ حيض هَرخَی ٗيِ حٓض ،رُخءح ً رخ
طويیى حیٍ هَرخَت رٍِگ ،ىیگَ کهیّٖ حكکخو ٔ طکخنیق حُ ىٕٔ حيض رَىحٗظّ ٗيِ
حٓض .ريیٍطَطیذ َٗیؼض يٕٓی رّکهی طؼطیم ٗي؛ ح ّيخ كَيض ظخَْی آٌ كلع
گَىیي .یؼُی ئیلیض طٍٕحص ٍح هزٕل ىحٍىٔ ،نی رّحكکخو آٌ ػًم ًَیکُي.
حیٍ ٟٔغ رَ ؿُخد دمحم يٜطلی هٕٕ َیخيي ٔ حُ پٌیَٕ حیٍ ٟٔؼیض حرخء
ٍُٔیي؛ نٌح طؼخنیى حٔ حٓظًخنّٖ آٗکخٍ رّطـيیي َٗیؼض ٓخروّ ىحٍى .هَآٌ رخ َٛحكض
ٔ رّکَحص رَ حیٍ يٕٕٟع طؤکیي يٍُٗٔى کّ کخٍٕ حىحيّٖ ٍحِ حَزیخء ٓهق رخٗي.
هَآٌ هٕى ٍح طـيیي کُُيِٖ حكکخو َخد ٰانٓی يٗىحَي کّ پیٖطَ رَ حَزیخء ٓهق
َخُل گَىیيِٰ ،نکٍ طٕٓ ٢کخُْخٌ ٔ ٍٔكخَیٌٕ ح ُيى هزهٗ طلَیق ٗيِ حٓض.
حُ آٌؿخ کّ ػیٕٔیض ىٍ ًحص هٕى حكکخو ٔ َٗیؼظی َيحٗض کّ طلَیق ٔ طؼطیم
ٗيِ رخٗي ،رُخءح ً حَگ٘ض حٗخٍِٖ هَآٌ آٗکخٍح رًّٓض َٗیؼض ٔ هخٌَٕ يٕٓی َ٘خَّ
طخ»ٔ4ٖ :ٕ ، ٓ ً يٍٗٔى ٔ هٕى ٍح «حيض ٔٓ »٢يیهٕحَيَ َٔ « :ک ٌَٰ ِن َ
ک َؿ َؼ ْهَُخ ُک ْى أ ُ َيشً َٔ َ
کّ رّنلخظ ٕٓٓنض ٔ ٛؼٕرض حكکخو چیِی ریٍ ئیلیض ٔ یٕٓىیض حٓض.
َکظّٖ يٓى حیٍکّ ىٍ كهٔلّٖ یَٕخٌ طًَکِ حٛهٗ ٍٖٔ يٕٕٟػخص ٔ َٔزضْخ
رّْيف ک٘ق كویوض حُ َ١ین طل ّکَ رٕى ٔ ىٍ کظذ ػٓيیٍ ،رُخ رَ ػزَصْخ ،پَْیِ
حُ گُخْخٌٔ ،حٍٓظّگٗ ٔ حَـخو حػًخل َیک حٓض .ح ّيخ ىٍ ریُٖ حٓاليٗ ریٖطَیٍ
طالْٕخ ىٍ ؿٓض ک٘ق يؼخَٗ كویوت حنلخظ ،رّْيف ىٍک يوٕٜى ُيظَک َِهّ ْى حٓض .ىٍ
ىیي ػهًخٖ حٓاليٗ حنلخظ حُ آٌ ؿٓض كخیِ حًْیض كٕمحنؼخىِ حٓض کّ یخ َلْ ٔكٗ
ٖٔ۰ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
حٓض (رُخ رَ کالو حٗؼَٖ ٔ َظَیّٖ ؿیَ يوهٕم رٕىٌ هَآٌ) یخ ٔٓیهّٖ حَظوخل ٔ
هخنذ ریخٌ ٔكٗ حٓض (رُخ رَّظَ يؼظِنّ ٔ يوهٕهیض هَآٌ) ىٍ َْىٔ ٍٕٛص ،رلغ
حنلخظ ىٍ حػظوخىحص ،ػزخىحص ،ػوٕى ٔ طل ّکَحص حٓاليی ؿخیگخِ حٔل ىحٍى.
هٌبثغ اٍالم
يُخرغ حٓالو ىٍ حٛم ىٔ چیِ حٓض :یک« ،هَآٌ» کّ {رُخ رَحػظوخى} ىحٍحٖ
ُّٓض» کّ ػزخٍص حٓض حُ هٕل ٔ كؼم ٓیّي .هَآٌ «هطؼ ّ
ٗ يُ٘ؤ ٔكیخَٗ حٓض؛ ىُٔ « ،
ُّٓض ٔ يٕحٍع ٍٔحیٗ کّ ػکْ هَآٌ: ٗ حنيّالنش» حٓض ،رَهالف ُ ٜئٍ ٔ ظُ ّ حن ّ
ٗ حنيّالنش» يٗرخٗي .رُخءح ً َْیک ي٘کم هخ ٙهٕى ٍح ىٍ ٜئٍ ٔ هطؼ ّ ٗ حن ّ
«ظُ ّ
َ١ین حٓظُزخ ٔ ١حٓظيالل ىحٍى .حُ كَآٍٖٔ ٔ ىٍْىآيیِٖ آٌ ىٔ ،ػهى «كوّ» رّٔؿٕى
يٗآیي کّ رّيؼخرّ ىٓظٍٕحنؼًم َٗػٗ رَحٖ ػًٕو پیَٔحٌ حٓض .ىٍ طؼَیلخص
ؿَؿخَٗ آييِ« :كوّ ىٍ نـض ػزخٍص حٓض حُ كٓى ؿَ ٝيظکهى حُ کالو حٔ؛ ٔ ىٍ
حٛطالف ،ػهى رّحكکخو َٗػیّٖ ػًهیّ حٓض کّ حُ حىنّٖ طلٜیهیّ رّىٓض آييِ
ُّٓض ،ػزخٍصحَي :حٍُأٖ ٔ هیخّ ٔ حٓظلٔخٌ رخٗي ».حىنّٖ طلٜیهیّ ػالِٔ رَکظخد ٔ ُ
(َِى كُلٗ) حؿًخع ٔ ٍأٖ ٔ حٓظٜالف (َِى يخنکٗ) حؿًخع ٔ هیخّ (َِى ٗخكؼٗ)
ٍأٖ (َِى كُزهٗ) ػوم ٔ حؿًخع (َِى حيخيیّ) طٕٟیق َْیک ىٍ پی هٕحْي آيي.
«رلغ حنلخظ» كـى ػًيِٖ حُ ػهٕو حٓاليی ٍح ط٘کیم يٗىْي .هَحٍ حٓض حرظيح
ََٕٓٗض حنلخظ ٔ يلخْیى ي٘وٕٗ ٚى ،رؼي َٕرض رّحيٍٕ ىیگَ ٍٓي .ؿخنذ حٓض
ريحَیى حیٍ ََٕٓٗض ْیچگخِ ي٘وَ ٚوٕحْي ٗي ،چٌٕ ػزخٍحص هَآٌ ٍيِٖ حٓض.
ٗ حنيّالنش» رخٗي .حیٍ ٓـغ کخْیُت هَآٌ حُ ٜئٍ ٔ ظُ ّ ٗ حن ّ یؼُٗ هَآٌ «هطؼ ّ
یک رخرض رَّلغ هَآٌ حَـخيیي ،یؼُٗ کّ آٌٍح يويّ ٔ يظؼخنٗ ٔ ؿخٔیيحَٗ ًَٕىِ حٓض
ٔ پیَٔحٌ كکَ يیکُُي يطخنذ هَآٌ حُ رْ ػًین حٓض يخ هخىٍ رّىٍک يؼُخی ٔحهؼی
آٌ َیٔظیى؛ ٔ حیٍ ٍح ك٠یهض هَآٌ يیىحَُي .حُ ىیگَٕٓ رُّیخٌ؛ چٌٕ روٖ حػظى آٌ
یویٍآٍٔ َیٔض .رُخرَحیٍ هخرم ػًم َظٕحَي رٕى .ؿيحلْخٖ نلظٗ رٗكخٛم حٓض،
ْیچگخِ حُ ٔحىٖ ظٍ ٔ گًخٌ ریٌَٔ ًٍََٗٔي .هٕى هَآٌ ىٍرخٍِی حیٍ گَِٔ
ػهی ٌى رًِخ حنظ ٍَ ال ی ْـُی ِيٍَ ْحن َل ّ ِ
ن َٗیجخ ً ِا ٌَ َ
ّللاَ َ ظًُّخ اِ ٌَ َ
يیگٕیي« :يخ یظ َ ِز ُغ أَکؼ َ َُ ُْ ْى اِ َال َ
ی ْلؼَهٌَُٕ = »ٖ۶ :ٔٓ،ریٖطَ حی٘خٌ كو ٢طخرغ گًخٌحَي ٔ ،گًخٌ ًَیطٕحَي ؿخی كویوض
ٍح رگیَىَْ ،آیُّ هيح رّکخٍی کّ يیکُُي آگخِ حٓضَْ .چّ هَآٌ ٍح طلٔیَ کُُي حُ آٌ
ىٍٔطَ يَٕٗٗي .حَٕحع حكظًخالص ٔ طؤٔیالص يظُخه ٞحُ ػزخٍحص هَآٌ ریٖطَ آٌ ٍح
ٖٔ۴ كکًض یگخَّ
رّكـخد يٗرَى ٔ ػیٍ يٕحَغ ػًم رّىٓظٍٕحص ٔ يُظٍٕحص آٌ حٓض .كویٓخٌ حُ
يـًٕع يلظٕیخص هَآٌ كئى ٓٓ ۳آیّ ٍح ئظُي حكکخو َٗػیّ ُٗخهظّحَي .ريیٍطَیذ
كـى رٍِگی حُ يلظٕیخص «هَآٌ» ػًالً حُ كیِّ حٓظلخىِ هخٍؽ يٕٗٗى ٔ يلم
گٔظَىِ رَحی «ٍٔحیخص» رخُ يٗگَىى ٔ حيٍٕ ؿخٍیّ رَ آٌ يظکٗ يٗگَىى.
ىٍ هَآٌ ٕٖٖ رخٍ ٔ کهًّی گلظُي (هخنٕح) َیِ ٕٖٖ رخٍ طکَحٍ ٗيِ حٓض .حُ يُظَ
هَآٌ َْپيیيِٖ َیکٕ ٔ يزخٍک ،یک «کهًّ» حٓض؛ ػیٔی کهًّ حٓض ،يٕٓی کهًّ
حٓضْٔ ...ظی ىٍ طًخيیض هٕى «کهًّ» حٓض .چُخٌکّ ىٍ حیٍ روٖ ٔ روْٖخٖ رؼيٖ
کظخد هٕحْیى ىیي ،ىٍ حٓالو رخ يوٕنّٖ «حنلخظ» ّٓ ٍٖٔکَى يظلخٔص پیّ٘ گَىیي:
َؤض :چٔپیيٌ رّحنلخظ ،طخ َٓكي حػظوخى رّكـیض ظٕحَْ آٌ ،ىٍ َظیـّ :طؼویم
حكکخو رَ كٔذ ٍأٖ ٔ كظٕٖ؛ کّ يليػخٌٓ ،هلیٌٕ ،حٗؼَیٌٕ ،يظکهًخٌ ،حٕٛنیٌٕ ٔ
كویٓخٌ (ىٍ ػیٍ حهظالف يُٓؾ رخ یکيیگَ) ؿًهّگی ىٍ حیٍ گَِٔ هَحٍ ىحٍَي ٔ هخٌَٕ
َٗیؼض ٍح رًّْیٍ ٍٕٔ حٓظوَحؽ يٗکُُي.
ىٔو :طالٕ ىٍ ؿٓض طؤٔیم حنلخظ ٔ ،حیـخى طؼخىل يیخٌ نلع ٔ يؼُٗ رَ حٓخّ
كکًیض ػوم ،رّْيف طولیق حكکخو ٔ حكیخَخ ً کؾ کَىٌ ٔ َٓحَـخو َلی آٌ <يخَُي
آٌچّ پیَٔحٌ ػیٔی رخ یٕٓىیض کَىَي> گَِْٔخٖ يؼظِنٗ ،كالٓلّ ٔ كکًخٖ حٓاليٗ
ىٍ ُيَِٖ حیٍ ىٓظّ ْٔظُي .حیٍ يٕٕٟع روْٖخٖ رؼيٖ کظخد حٓض.
ٕٓو :كَحٍ حُ نلع ٔ حكظَحُ حُ «هیم ٔ هخل» رّْيف ٍٖٔکَى رّيؼُٗ رَ كٔذ
«كخل» کّ يٕنٕٖ رًَّخیُيِگٗ حُ حیٍ هٕو ىٍ ىحٓظخٌ يٕٓٗ ٔ ٗزخٌ يٗگٕیي:
يخ ىٌٍٔ ٍح رُـــــگَیى ٔ كخل ٍح يخ ُرخٌ ٍح َُـــــگَیى ٔ هخل ٍح
َٓ رَّٓ كکَ ٔ ػزخٍص ٍح رُٕٔ آط٘ٗ حُ ػ٘ن ىٍ ىل رَ كَُٔ
حیٍ گَِٔ َّطُٓخ حنلخظ ٍح يٕٛم رّيوٕٜى ًَٗىحَي ،کّ آٌٍح رٔٗ كظُّحَگیِ
يًٗٗخٍى ٔ ،يؼظوي حٓض کّ حنلخظ ىلْخٖ آىيیخٌ ٍح حُ یکيیگَ ىٍٔ يٗکُي ،يخَُي آٌ
چٓخٍکْ کّ رَ َٓ نلع حَگٍٕ ٔ ػُذ ٔ حُٔو ٔ حٓظخكیم رَِّحع رَهخٓظُي:
چٌٕ رّيؼُٗ ٍكض ،آٍحو حكظخى حهظالف هـــــهن حُ "َخو" حكظــــخى
يٕٓت رخ يٕٓت ىٍ ؿُگ ٗي چٌٕ کّ رٍَٗگٗ حٓیَ ٍَگ ٗي
هوآى ّ افالم
هَآٌ کظخری ٓخىِ َیٔضَْ ،چُي حُ یک ُحٔیّ چُیٍ يًَٗخیي کّ حنظوخ ٔ ١طؤنیلی
رخٗي حُ يظٌٕ (ٔكیخَت) يخهزم هٕى ٔ ٍُٓ هزخیهی ٔ رَِٓگیَی حُ طـَریخص ىیگَ
يهضْخ ...کّ طخ كيی ْى َخٗیخَّ طهلین ٗيِ ٔ ىچخٍ آٗلظّگی حٓض .ح ّيخ رٍّؿى
طُخه٠خص ظخَْی ٔ حرٓخيخص رَهی حُ آیخص ٔ رٍّؿى طؤػیَپٌیَی حُ يظٌٕ يخهزم،
حٔالً حُ َظَ حىری یک ٗخْکخٍ حٓض؛ ػخَیخ ً ىٍ رؼي يؼُخیی پیخوْخ ٔ حكکخو ٔ
َظَگخْخی ىحٍى کّ حٔ ٍح ىٍ يُِنض رٔیخٍ ٍكیغ هَحٍ يٗىْي؛ ًٍٟحیٍکّ ُٓيی
ٕٖٓ كکًض یگخَّ
يٓى رَحی ىٍک ٍٗي طخٍین ٔ طًيٌ ػَد َیِ حٓض .حٓظلکخو هطخرخص ٔ يٕحٛلخص ٔ
ٗيص ریخٌ حیٍ کظخد حُ حػظًخى رَّلْ كٕمحنؼخىِٖ آٌ هزَ يٗىْي؛ چُخٌکّ ٗوٚ
ٔحىحٍ يٕٗٗى طخ ريحَي ىٍ پ٘ض حیٍ پیخوْخ چّ َیَٔی طٔویََخپٌیَ هَحٍ ىحٍى؟
رّىیگَ ٓوٍ :رخٔؿٕى ًّْ حهظزخّْخی یخى ٗيِ ،رخُ ْى چیِْخی ُیخىی ىٍ حیٍ
کظخد ػظیى آييِ کّ حَٔخٌ ٍح ٔحىحٍ يٗکُي رّيُ٘ؤ ٔ يُزغ آٌ ریخَيی٘ي ٔ يزٕٓص
گَىى ،يؼالً رّحیٍ ىٔ آیّ حُ ٍِٕٖٓ يزخٍکّٖ «كـَحص» طٕؿّ كَيخثیي؛ ىٍ حيٍٕ
حهالهی ٔ حَٔخٌىٔٓظی حُ حیٍ كَحطَ ًَٗطٕحٌ ٍكض:
ٕٔح َٔ َال ٔ ُحنظ ٍِّ اِػْ ٌى ۖ َٔ َال ط َ َـ َ
َ ٞ «یَخ أ َیُّ َٓخ حنَ ٌِیٍَ آ َيُُٕح حؿْ ظَُِزُٕح َکؼِی ًَح ِ ّيٍَ َ
حنظ ٍِّ اِ ٌَ رَ ْؼ َ
ّللاَ ۚ ِا ٌَ َ
ّللاَ ٠خ ۚ أ َیُ ِلذُّ أ َ َكيُ ُک ْى أٌَ َیؤ ْ ُک َم نَلْ َى أ َ ِهی ِّ َي ْیظًخ كَ َک َِ ْْظ ُ ًُُِٕ ۚ َٔحطَوُٕح َ کى َر ْؼ ً َی ْـظ َذ رَ ْؼ ُ
ُ ٠
خٍكُٕح ۚ ٗؼُٕرًخ َٔهَزَخثِ َم ِنظَؼَ َ خّ اََِخ َههَ ْوَُخ ُکى ِ ّيٍ ًَ َک ٍَ َٔأَُؼ َ ٰٗ َٔ َؿؼَ ْهَُخ ُک ْى ُ ط ََٕحدٌ ٍَ ِكی ٌى ،یَخ أ َیُّ َٓخ حنَُ ُ
ػ ِهی ٌى َه ِزی ٌَ».ّللاَ َ ّللاِ أَطْوَخ ُک ْى ۚ اِ ٌَ َ
ِا ٌَ أ َ ْک ََ َي ُک ْى ِػُيَ َ
= «حی کٔخَی کّ حیًخٌ آٍٔىِحیي! حُ رٔیخٍی گًخٌْخ پَْیِ ًَخثیي ،رؼ٠ی حُ
گًخٌْخ گُخِ حٓض؛ ىٍ حكٕحل ٗوٜت یکيیگَ ؿٔض ٔؿٕ يکُیي ،ىٍ ؿیخد یکيیگَ
ٓوُی َخٍٔح يگٕثیي؛ آیخ کٔی حُ ًٗخ ىٔٓض ىحٍى طخ گٕٗض رَحىٍ يَىِٖ هٕى ٍح
روٍٕى؟! رپَْیِیي هيح ٍحًْ ،خَخ هيحَٔي طٕرّپٌیَ ٔ يَٓرخٌ حٓض.
= حی يَىيخٌ! يخ ًٗخ ٍح حُ ٌُ ٔ يَى یگخَّ آكَیيیىٓ ،پْ ٗؼزّٗ ،ؼزّ ٔ
هزیهّ ،هزیهّ هَحٍىحىیى ،رَحی حیٍکّ ًْيیگَ ٍح رٓظَ رُ٘خٓیيًْ ،خَخ رٓظَیٍ ًٗخ َِى
هيح رخ طوٕٖطَیٍ ًٗخ حٓض؛ ٔ هيح رّحكٕحل ًّْگخٌ آگخِ حٓض».
ْ ْ ْ
ىٍ يٕٟغ ىیگَ يٗكَيخیئَ « :نَوَ ْي َک ََ ْيَُخ رَُِیآىَ َو َٔ َك ًَهَُخ ُْ ْى كِیحن َز ِ َّ َٔحن َزلْ َِ
٠ی ًال = »۰ٓ :ٔ۰ ،رّرُی ص َٔكََْ ٠هَُخ ُْ ْى َ
ػهَ ٰٗ َکؼِی ٍَ ِ ّي ًَ ٍْ َههَ ْوَُخ ط َ ْل ِ حنطیزَخ َِٔ ٍََُ ْهَُخ ُْى ّيٍَِ َ
آىو کَحيض رو٘یيیى؛ حٍٔح رَه٘کی ٔ ىٍیخ ئه ٢گَىحَیيیى ٔ رٓظَیٍ هٍٕحکیْخٍح
رَحی حٔ حٍُحَی ىحٗظیى ٔ رَطَی رو٘یيیى حٔ ٍح رَ رٔیخٍی يوهٕهخص؛ چّ رَطَة!
رخ حیٍکّ «ٔكی» رلبّد الياهبد رکلیلی ثب رْٕیَُبی افالهی:
حُ يُظَ ػهى کالو كخیِ ىٓظٍٕحص طکهیلی ٔ حنِحيی حٓضَّ ،طٕٛیّْخی حهالهی؛
يغٌْح هَآٌ کَیى يًهٕ حُ ٓلخٍٗخص حهالهی ٔ حٍٗخىی حٓض .ىٍ يٍٕى حهظیخٍحص ٔ
ٓؤْط ُ ْى كَهَ َٓخ»۰ :ٔ۰ ، ُٔظ ُ ْى ِْلََلُ ِٔ ُک ْى َٔاِ ٌْ أ َ َ
ُٔظ ُ ْى أَكْ َ
کَىحٍ حَٔخٌ يیگٕیي« :اِ ٌْ أَكْ َ
= ًّْ کخٍْخی هیَ ٔهٕد طخٌ رّهٕىطخٌ رَيٗگَىى ًّْٔی ريیْخی طخٌ َیِ.
حنِحيخص طکهیلی َٕػی حؿزخٍ حٓض کّ رّػخيهیٍ آٌ پخىحٕ يُخٓذ ٔػيِ ىحىِ
يیٕٗى ٔ رّطخٍکیٍ ؿِحی يُخٓذ؛ حيخ ػًم هیَحهالهی ًْخٌ ػًمحهظیخٍی ٔ
ٕٖٔ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
ىحٔ ١هزخَّ حٓض کّ ػخيهیٍ آٌ حَظظخٍ ْیچ پخىحٗی ٍح َيحٍَي ٔ طخٍکیٍ آٌ ْیچ َٕع
يـخُحطی ًَیریُُي .رّػزخٍص ٓخىِ :حنِحيخص طکهیلی ًَیگٕیي« :حیٍ حػًخل ٍح حَـخو
ريِ طخ حَٔخٌ هٕری رخٗی؛ يیگٕیي حَـخو ريِ طخ يـخُحص َٕ٘ی ٔ پخىحٕ رگیَی».
ٔنی حهالم يیگٕیي :حػًخل هیَ حَـخو ىِ طخ حَٔخٌ هٕری رخٗی ٔ «پخىحٕ
ك٠یهض هٕى ك٠یهض حٓض ».رًَْیٍ يزُخ هَآٌ رّىٍٓظی طٕؿّ ىحٍى کّ حَٔخٌ
حٛمحالٕٛل ْٔظی ٔ ٍکٍ ٍکیٍ آٌ حٓضًّْ .چیِ كٕل يلٍٕ حَٔخٌ يٗچَهي ،حُ
حَٔخٌ َٗٔع يٕٗٗى ٔ رّحٔ هخطًّ يٗیخري .حَٔخٌ ْى يٕٕٟع ىػٕص ٔ ْى ْيف
ىػٕص حٓض .ىٍ ػخنى ْٔظی َیِ ًّْچیِ رخ يؼیخٍ حَٔخٌ ُٓـیيِ يیٕٗى .حیٍ حَٔخٌ
حٓض کّ رّحؿِحی ْٔظی ػُٕحٌ ىحىِ ٔ گلض آٌ هٍٕٗیي حٓض ،آٌ يخِ حٓض ،حیٍ يُى،
حیٍ هٕد حٓض ٔ آٌ ري حٓض ًْٕ ...رٕى کّ هيحٍح ک٘ق کَى ٔ رّحٔ ْٕیض ىحى.
ىیگَ حؿِحی ْٔظی حُ حیٍ طٕحَخیی رَهٍٕىحٍ َیٔظُي .رًّْیٍطَطیذ هَآٌ
رّحَٔخٌ حًْیض كٕمحنؼخىِ ىحىِ ٔ حٍٔح ؿخَ٘یٍ هيح ىحَٔظّ حٓض .هَآٌ يخَُي حیٍْخ
ىًٍّْٖ ٓخكخص ػهٕو ٔيؼخٍف كَفْخی ىحٍى کّ ًَٗطٕحٌ حُ کُخٍٕ رخ رٗطلخٔطی
گٌٗضَ .ظیـّ آٌکّ هَآٌ حگَ ئظویًخ ً کالو هيح ْى َزخٗي ،رّ ٍٕ١هخ١غ "کالو هيحیی"
ْٔض ،چٌٕ َٓحَٓ ىػٕص رّهیَ ٔهٕری حٓض ٔ رَ ّٓ حهُٕو «پُيحٍَیک،
گلظخٍَیک ٔ کَىحٍَیک» طؤکیي ىحٍى .حیٍ ًْخٌ چیِی حٓض کّ ١زیؼض ٔ ٔؿيحٌ
حَٔخَی آٌٍح يٗپُٔيى ٔ ١خنذ حٓض .رُخءح ً ْیچ نِٔيی َيحٍى کّ ىػٕص رّهیَحص ٍح
يُلَٜح ً رّهيح َٔزض ىْیى .حَٔخٌ کخيم يٍكیغ ههیلشهللا َیِ يٗطٕحَي چُیٍ ىػٕطی
طَطیذ ىْي .حُ آٌؿخ کّ هيح هیَی يل ٞحٓضََْٕ ،ع كَحهٕحٌ ٛخىهخَّ ٔ
هخنٜخَّ رَّخو حٔ ٔ رّٕٓی حٔ يٗطٕحَي ػیُخ ً ػًم هيحیی طهوی گَىى.
ًيّل هوآى
ٔحژِٖ "َِٔل" ٔ ي٘ظوخص آٌ ،کّ يلٕٓو "كَٔى آييٌ" ٍح ىٍ هٕى َٓلظّ ىحٍَي،
ىٍ حٛم رَحی كَٔى آييٌ «ٗیء يخىی» حُ يکخَی حػهی رّيکخٌ حٓلم ٟٔغ ٗيِ
حٓض .حیٍ ٔحژِ ىٍ هَآٌ يـیي َیِ ىٍ رٔیخٍی حُ آیخص رًّْیٍ يؼُی رّکخٍ ٍكظّ حٓض
ػُ ُ
ک ْى ٍِؿْ َِ ِذ َ خء َيخ ًء ِنّی َ
ط ِ ّٓ ََ ُکى ِر ِّ َٔی ٌْْ َ ٔ ًَ ِػهَی ُکى ِ ّيٍَ حن َ َظیَ آیّی َٗیلَّٖٔ « :یُ ِ َِّ ُل َ
حو»ٔٔ :۴ ، ک ْى َٔیؼ َ ِزّضَ رِ ِّ ْحْل َ ْهيَ َ
ػهَ ٰٗ هُهُٕرِ ُ خٌ َٔ ِنی َْرِ َ
َ ٢ ط ِ٘ی َ
حن َ
ٔنی ًْخَُي رٔیخٍی حُ کهًخص ىیگَ رؼيح ً ىٍ آٌ طٕٓؼّ ىحىِ ٗيِ ٔ ىٍ َِٔل
حػظزخٍی ٔ یخ كویوی ٔ يؼُٕی َیِ رّکخٍ ٍكظّ حٓض .يوٕٜى حُ َِٔل حػظزخٍی آٌ
ٕٕٖ كکًض یگخَّ
هَآٌ َٔزض رّکظذ يخ هزم هٕى رٔیخٍ پَيلظٕی ،پَيـِ ٔ يؼوٕل حٓض .ىٍ
يوخو ػًم يٕكن ٗي روٖ حػظى ؿٓخٌ ُٗخهظّ ٗيِٖ ػ َٜهٕى ،یؼُی حُ ػًن
هخٍِٖ آٓیخ طخ ٕٓحكم َٗهی حهیخَّٕ ح١هْ ٔ ،حُ يـًغ حنـِحیَ ؿخِٔ طخ ههذ حٍٔپخ
ٍح یک ىل ،یک ىٓض ،یک ُرخٌ ٔ ْىكکَ ًَخیي ٔ ؿخيؼّی «حيض» ط٘کیم ىْي.
ٗو ٚحُ روخٍح يٍٗكض رّيکّ ـ ييیُّ هخٟی ،يلظی ٔحيخو يٗٗي؛ حُييیُّ يٍٗكض
ىٍ ًٗخل آكَیوخ ٔ ؿُٕد حٍٔپخ كَيخَيِ َظخو ،كَيخَيحٍ ،ىكظَىحٍ ٔ حيیٍ يَىو يٗٗي.
ٖٕٖ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
هؾکوبد ّ هزْبثِبد
«يلکًخص» رّآٌ گَِٔ حُ آیخص هَآٌ ح١الم يٗگَىى کّ َٛیق ٔ ٍٍٔٗ حٓض
ٔ كکى ي٘وٍ ٚح ىٍ يٕٕٟع ي٘و ٚریخٌ ىحٗظّ حٓض .رَػکْ يظ٘خرٓخص کّ
يـًم ٔ چُي پٓهٕ حٓض ،يلخْیًی ىحٍى کّ حُ ظٕحَْ آٌ هخرم كٓى َیٔض .يلکًخص ىٍ
ُيَِٖ «َُ »ٕٜٙيلٕٔد حٓضَ ٔ )4(.یخُيُي طؤٔیم َیٔض؛ كخل آٌکّ يينٕل
يظ٘خرٓخص ٍح كو ٢هيحٍ ،حٓوٌٕ ىٍ ػهى ٔ حٍرخد هَى يٗىحَُيَٕ ُْ « :حنَ ٌِی أَََِ َل
د َٔأُه ََُ ُيظََ٘خرِ َٓخصٌ ۖ كَؤ َ َيخ حنَ ٌِیٍَ كِی َخد ِي ُُّْ آیَخصٌ ُّيلْ َک ًَخصٌ ُْ ٍَ أ ُ ُّو ْحن ِکظ َخ ِ ک ْحن ِکظ َ ػهَ ْی ََ
ْ ْ
هُهُٕ ِر ِٓ ْى َُ ْی ٌؾ كَیَظ َ ِزؼٌَُٕ َيخ طََ٘خرّ ِي ُُّْ ح ْر ِظـَخ َء ْحن ِلظَُْ ِش َٔح ْر ِظـَخ َء ط َؤ ِٔی ِه ِّ ۗ َٔ َيخ َی ْؼهَ ُى ط َؤ ِٔیهَُّ ِا َال َ
ّللاُ ۗ
د»۰ :ٖ، حنَح ِٓ ُوٌَٕ كِی ْحن ِؼ ْه ِى یَوُٕنٌَُٕ آ َيَُخ رّ ُک ٌّم ِ ّي ٍْ ِػُ ِي ٍَرَُِّخ ۗ َٔ َيخ یٌََ َک َُ اِ َال أُٔنُ ْ
ٕحْل َ ْنزَخ ِ َٔ َ
= «حٔ کٔٗ حٓض کّ رَطٕ کظخد ٍح َخُل کَى ،هًٔظی حُ آیخص آٌ کظخد ،يلکى
حٓض کّ آٌْخ يخىٍ کظخد ْٔظُي ٔ رَهی ىیگَ حُ آیخص ،يظ٘خرٓخص ْٔظُي؛ پْ
کٔخَی کّ ىٍ ههذ ٗخٌ حَلَحكی حٓضٔ ،ؿّ يظ٘خرّ حُ آٌ کظخد ٍح پیَٔی يیکُُي،
چٌٕ رّىَزخل كظُّ ْٔظُي ٔ يٗهٕحُْي آٌ ٍح (آیخص هَآٌ ٍح) طؤٔیم کُُي ،ىٍكخنیکّ
کٔی ؿیَ حُ هيح طؤٔیم آٌ ٍح ًَیىحَي ٔ کٔخَٗ کّ ىٍ ػهى حٓظٕحٍ ْٔظُي».
كویوض آٌ حٓض کّ يٓىطَیٍ ُٓگ رُخٖ حىیخٌ ٔكیخَٗ ،کظخد يويّ آٌْخ حٓض ٔ
كٓى ىٍٓض ىیُٗ رَ حيَ يٓى «ٍيِگ٘خیٗ» حُ ُرخٌ کظخد يويّ حٓظٕحٍ حٓض.
َْکْ روٕحْي حٓالو ٍح هزٕل ،یخ ٍى ًَخیي َخچخٍ حٓض پیخو حیٍ کظخد ػظیى ٍح ىٍک
ُّٓض ٔ ئخػيص هٕى کظخد حَـخو يٗگیَى چّ کُي .حیٍ ػًم َیِ رّکًک ػومُ ،
لَٔ رؼ٠خ ٌ» حُ آٌؿخ کّ هَآٌ کظخرٗ پیچیيِ ٔ يـهن حٓض ،کُخٍ «حنوَآٌ رؼ ّ٠ی ّ
گٌحٗظٍ ػوم ىٍ يٕحؿّٓ رخ آٌ رّظخَْگَحیٗ يُظؾ يٗگَىى ٔ حکظلخء رّظٕحَْ هَآٌ،
ٓخىِحَگخٍٖ آؿ٘ظّ رخ حَٕحع ط٠خىْخ ٍح ىٍ پٗ ىحٍى کّ يلٕٜل َٓخیٗ آٌ ریُٖ رَیيِ
رَیيَِ ،خًْگٌٕ ٔ يؼخٍ ٝرخ ْى ،حُ کخثُخص ٔ كخىػخص حٓض .ىٍ كخنٗکّ طؤٔیالص
ػوالَٗ يلظٕیخص هَآٌ َیِ ي٘کهٗ حُ َٕع ىیگَ رّرخٍ يٗآٍٔى ،حُ آٌ ؿًهّ حَٔيحى
ًُْٗ حٓض کّ َظیـّٖ ئظویى ٔؿٕى يظ٘خرٓخص ٔ يطهن ٔ يویي ٔ ػخو ٔ هخٔ ٙ
يـًم ٔ يزیٍ ٔ كظٗ طُخه٠خص ظخَْٖ ىٍ آیخص هَآٌ يٗرخٗي.
يلکًخص هَآٌ َیِ حیـخُٖ حٓض .هَآٌ هؾکوبد ّ ا ُ ُّم الکزبة
ىٍ ػیٍ حیٍکّ ٓؼٗ کَىِ رخ ُرخٌ ٔ كَُْگ ٍحیؾ آىوْخ ٓوٍ گلظّ رخٗي ٔ ىٍػیٍ
حیٍکّ يخَُي َْگٕیُيِٖ ىیگَ رََّْٕع ط٘زیٓخص ٔ حىٔحص حىرٗ يظٕٓم ٗيِ ،رخُْى
ٖٕ4 كکًض یگخَّ
حُ ىحیَِٖ حیـخُ هخٍؽ َ٘يِ ٔ ًْیٍ يلکًخص يٕؿٍِح «ح ُ ُّو حنکظخد» يٗىحَي .رَهٗ
گلظّحَي «ح ُ ُّو حنکظخد» رٕىٌ آیخص يلکًخص رّآٌ يؼُٗ حٓض کّ يلکًخص حٛم ىٍ
کظخد حٓض ٔ هٕحػي ٔ حٍکخٌ ىیٍ يزظُٗ رَآٌ حٛم حٓظٕحٍ حٓض کّ رخیي رّآٌ حیًخٌ
آٍٔى ٔ ػًم ًَٕى ،رّهالف يظ٘خرٓخص کّ رخیي رّآٌْخ حیًخٌ آٍٔى ٔنٗ ػًم َکَى)۳(.
چوا هزْبثِبد؟
حُ ىیَ ُيخٌ طخ کٌُٕ حیٍ پَٖٓ يلَٔیٍ ٍح رّهٕى ي٘ـٕل ىحٗظّ کّ هيحَٔي
چَح يظ٘خرٓخص ٍح َخُل كَيٕىِ؟ ٔ چَح طًخو هَآٌ حُ آیخص يلکى ط٘کیم َ٘يِ حٓض؟
«حيخو كوَ ٍحُٖ» ىٍ حیٍ ه ٕٜٙيَٕٗیٔيًٗ« :خٍی حُ يالكيِ يٗگٕیُي
چگَّٕ رَحٖ هيحَٔي كکیى ِٓحٔحٍ حٓض کّ کظخرٗ ٍح ىٍرخٍِٖ ىیٍ کّ طخ ٍُٔ هیخيض
رخیي رّآٌ يَحؿؼّ ٕٗى ،چُیٍ هَحٍ ىْي؟()ٕ۰
ٍحُی ىٍ کظخد «طؤٓیْ حنظويیْ» هٕى آٍٔىِ حٓض:
«ٔؿٕى ط٘خرٓخص ٗزّٖٓ رٍِگٗ ىٍ ىٔ كُِٕٖ ٰانٓیخص ٔ َزٕص رَحٖ حَٔخٌ
حیـخى کَىِ حٓض .ح ّيخ ىٍ ُيیُّٖ ٰانٓیخص ٔؿٕى يظ٘خرٓخص رخػغ يٗگَىى کّ ئهًیٍ
حػظوخىحص رخ١هٗ ٍح ىٍرخٍِٖ هيحَٔي پیيح کُُي ٔ حٔٛخكٗ ٍح رّحٔ َٔزض يٗىُْي کّ رخ
حنْٕیض ٔ هيیى رٕىٌ هيحَٔي ٓخُگخٍٖ َيحٍى .ح ّيخ ىٍ ُيیُّٖ َزٕص ،کٔخَٗ کّ
هيحَٔي ٍح يُِِ حُ حیٍ ٛلخص يٗىحَُي ،يظ٘خرٓخص ٍح رخػغ ١ؼٍ ٍٕٓل هيح هَحٍ
يٗىُْي ٔ حیٍکّ حگَ حٔ ٍٕٓل ٍحٓظیٍ ٔ ػخٍف رّهيحَٔي هٕیٖ رٕىَ ،زخیي حٔ ٍح
رّحٔٛخف ؿًٔخَٗ ٔ يخىٖ طٕٛیق يٗکَى)ٕ۴(».
ٛخكذ حنًُخٍ َیِ يٗگٕیي« :ىٍ حیٍؿخ ٓجٕحنٗ يطَف حٓض ٔ آٌ حیٍکّ چَح
هَآٌ کّ کظخد ْيحیض ًّْٖ حَٔخٌْخ حٓض ،آیخطٖ رٍّٕٛص يلکى کّ ًّْٖ يَىو
ىٍ كٓى ي٘ظَک ْٔظُي َخُل َ٘يِ حٓض؟ ٔؿٕى آیخص يظ٘خرّ رخػغ ط٘کیک ىٍ ػوخیي
ٔ ىٓضآٔیِٖ رَحٖ حیـخى كظُّ يٗرخٗي )ٕ۲(».ػاليّ ١زخ١زخیٗ ٓجٕحل ٍح حیٍگَّٕ
َ١ف يٗکُي« :یکٗ حُ حػظَحٟخطٗ کّ رَ هَآٌ ٔحٍى کَىِحَي حیٍ حٓض کّ هَآٌ
ي٘ظًم حٓض رَ آیخص يظ٘خرّ ،رخ حیٍکّ ًٗخ ئهًیٍ حىػخ ىحٍیي کّ طکخنیق ههن طخ
هیخيض ىٍ هَآٌ ْٔض؛ َیِ يٗگٕثیي هَآٌ هٕل كٜم حٓض ،كَهخٌ حٓض ،یؼُٗ کاليٗ
حٓض کّ كن ٔ رخ١م ٍح حُ ْى ؿيح يٗٓخُى ،ىٍكخنٗکّ يٗریُیى ْى يٌحْذ رخ١م
ٖٕ۰ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
رّآیخص آٌ حٓظُخى يٗکُُيْ ،ى آٌ يٌْزٗ کّ ىٍ ٔحهغ كن حٓض؛ حیٍ َیٔض يگَ
رّهخ َ١ط٘خرّ رؼ ٗ٠حُ آیخص آٌ ٔ ،حیٍ هخرم حَکخٍ َیٔض)ٖٓ(».
ٓپْ َْیک حُ يلَٔیٍ ؿٕحدْخٖ ػوهٗ طيحٍک ىیيِحَي ٔ كکًضْخ ٔ
حكظًخالص ُیخىٖ ٍح يطَف کَىِحَي کّ رخنظلٜیم ىٍ يُخرغ طلٔیَٖ يُيٍؽ حٓض .حُ
ؿًهّ گلظّحَي ٔؿٕى يظ٘خرٓخص ىٍ هَآٌ رخػغ يٕٗٗى طخ رَ٘ رّطظّزُغ رپَىحُى ٔ حُ حیٍ
َ١ین هِٕٖ كکَٖحٕ ٍٗي کُي ،حُ ؿًهّ حیٍکّ ًْیٍ ط٘خرٓخص يٕؿذ ٍٗي ػهٕو
َٛفَ ،لٕ ،كوّ ،حٕٛل ،طلٔیَ ٔ رَهٗ ىیگَ حُ ٍٗظّْخٖ ػهٕو حَٔخَٗ ٗيِ
حٓض .رَهٗ ْى ٔؿٕى ط٘خرٓخص ٍح رَحٖ حيظلخٌ رَ٘ ىحَٔظّحَي ،ػيِٖ ْى گلظّحَي
ٔؿٕى ط٘خرٓخص رخػغ ؿخٔیيحَّگٗ هَآٌ ٗيِحَي ،حگَ آٌ یک کظخرٗ طًخيخ ً َٛیق ٔ
ٓخىِ رٕى يًٕ٘ل ئٍَ ُيخٌ يٗگَىیي ٔ ًَٗطٕحَٔض ًٍْ ٔ ػوٕل آىيیخٌ ٍح ىٍ َْ
ُيخٌ ٔ َْ يکخٌ رّهٕى ئَٜف ىحٍىًْ .یٍ يظ٘خرٓخص رخػغ ٗيِ حٓض کّ کالو
ک هَ ْٕ ًال ػ َ ِوی ًال»۳ :۰ٖ ،
ػهَ ْی َ ٰانٓی ػُٕحٌ «هٕل ػویم» رّهٕى گیَى« :اََِخ َ
ُُٓ ْه ِوی َ
ًبٍـ ّ هٌَْؿ
حُ ىیگَ يزخكغ ىٍحُآُْگ طخٍیوٗ ٔ ىٍ ػیٍ كخل ؿُـخنت ػهٕو هَآَٗ يزلغ
«َخٓن ٔ ئُٕم» حٓض کّ حُ حرظيحٖ حٓظوَحٍ هالكض ػزخٓیخٌ ىٍ هٌَ ىٔو ْـَٖ
َٗٔع ٗيِ ٔ طخ ُُْٕ حىحيّ ىحٍى .حهظالكخص ػًین ٔ ىحيُّىحٍ ریٍ يلَٔیٍ ٔ
هَآٌپژْٔخٌ ىٍ يٍٕى طؼيحى آیخص ٔ يٕحٍى َخٓن ٔ ئُٕم ٔؿٕى ىحٍىٍ .یّٖ٘ رلغ
رّحیٍ َکظّ رَگ٘ض ىحٍى کّ َِٔل طيٍیـٗ هَآٌ ٓ ٕٖ ٗ١خل ٔ ىٍ ىٔ ك٠خٖ َٔزظخ ً
يظلخٔص يکّ ٔ ييیُّ ،هزم حُ ْـَص ٔ رؼي حُ آٌ يٕؿذ يٗٗي کّ آیّٖ ؿخَ٘یٍ
آیّٖ ىیگَ گَىىُ ،يخٌ حؿَحٖ كکى حٔل يوظٕيّ حػالو گَىى ٔ ىٓظٍٕ ؿيیي ؿخگِیٍ
ٕٗى .ىٍ كویوض حیٍ طـییَ كکى ٍح «َٔن» يٗگٕیُي .آیّٖ حٔل ٍح «ئُٕم» آیّٖ
ؿخَ٘یٍ ٍح «َخٓن» يٗگٕیُي .کّ هخػيس ً كکى رؼيٖ رخیي کخيمطَ رخٗي:
ػهَ ٰٗ ُک ِّم َ
ٗ ْیءٍ ّللاَ َ ٔ ْن ِي ٍْ آیَ ٍش أ َ ْٔ َُُ ِٔ َٓخ ََؤ ْ ِ
ص ِر َو ْی ٍَ ِ ّي ُْ َٓخ أ َ ْٔ ِيؼْ ِه َٓخ ۗ أَنَ ْى ط َ ْؼهَ ْى أ َ ٌَ َ « َيخ ََُ َ
هَ ِيی ٌَ»ٔٓ۶ :ٕ ،
= ْیچ آیّٖ ٍح َٔن ًَٗکُیى ٔ رّكَحيٕٗٗ ًَٗٓپخٍیى ،يگَ آٌکّ رٓظَ حُ آٌ،
یخ يخَُي آٌٍح ؿخَ٘یٍ کُیى؛ آیخ ًَٗىحَٗ هيح رَّْکخٍٖ طٕحَخ حٓض؟
حیٍ رلغ ىحٍحٖ پی٘یُّٖ طخٍیوٗ ٔ گٔظَىِگٗ كَٔحٌ حٓضٍٔ .حیظٗ ٍح كَیویٍ
ػزيحنَكًٍ رٍ ٓهًٗ ٔ حٔ حُ كَ٠ص ػهٗ َوم يٗکُي کّ ٍُٖٔ كَ٠ص هظًٗ ّ حُ
ٖٕ۴ كکًض یگخَّ
رٌبهٚبد
حُ ٔؿّ ىیگَ چُیٍ رَّظَ يیٍٓي کّ رلغ َخٓن ٔ ئُٕم ریٖطَ رَحی كم
طُخه٠خص يٕؿٕىِ ىٍ هَآٌ يطَف ٗيِ رخٗي ،چّ ًَٗطٕحٌ حَکخٍ کَى کّ طؼيحىٖ حُ
آیخص هَآٌ ىٍ طُخه ٞنلظٗ ٔ يينٕنٗ َیِ ْٔظُيَْ ،چُي ىٍ يلخْیى کهت هٕى
طٕؿیّپٌیَ رخُٗي ،یخ رظٕحٌ يخَُي طًّٔ آٌ ٍح کٖ ىحى ٔ رٍُّٔ يطخروض ىحى( .چُخٌکّ
ٍحیؾ حٓض) يٕحٍى ُیخى حٓض حُ ؿًهّ:
ٓ ِه ِّ ۚ»ٕ۴۳ :ٕ ، ـ « َال َُلَ ِ َّ ُم رَ ْیٍَ أ َ َك ٍي ِ ّيٍ ٍُّ ُ
َٔ ۖ ٞآط َ ْیَُخ ىَ ُحٔٔىَ َُ ر ً
ٍُٕح»۳۳ :ٔ۰ ، ػهَ ٰٗ َر ْؼ ٍ ـ « َٔنَوَ ْي كََْ ٠هَُخ َر ْؼ َ
ٞحنَُزِ ِیّیٍَ َ
ّللاُ ۖ َّ َهكَ َغ ثَ ْؼ َ
ْ ُِ ٚن ك ََهعَب ٍ
د ۚ»ٕ۰ٖ :ٕ ، ٘ ۘ ِ ّه ٌْ ُِن َّهي َکلَّ َن َّ
ػ َل ٰٔ ثَ ْؼ ٍ
ْ ُِ ٚن َ ٍ ُل كَ َّ
ْ ٚلٌَب ثَ ْؼ َ الو ُ
ک ُّـ «رِ ْل َ
ػهَٗ ْحن َؼ َْ ِٕ ح ْٓظ ََٕ ٰٖ»۳ :ٕٓ ، حنَكْ ٰ ًَ ٍُ َ
ـ« َ
خء»۰ :ٔٔ ، ػهَٗ ْحن ًَ ِ ػ َْ ُ
ّٗ ُ َ ـ « َٔ َکخٌَ َ
ص َٔ ْحْل َ ٍْ َ
»ٕ۳۳ :ٕ ،ۖ ٝ ـ « َٔ ِٓ َغ ُک َْ ِٓیُُّّ حن َ
ٔ ًَ َخٔح ِ
ٛلًّخ»ٕٕ :۴۲ ، ٛلًّخ َ ـ « َٔ َؿخ َء ٍَرُّكَ َٔ ْحن ًَهَكُ َ
ََُ ًََّؾْ يُ أَ ْه َو ُ
ة اِلَ ْی َِ ِه ْي َؽ ْج ِل ا ْل َْ ِهیلِ»ٔ۶ :۰ٓ ، ً ثًََ ْل ُ َبىَ ًََّ ْؼلَ ُن َهب ر َُْ ْ
ٍ ِْ ُ ـ َّلَوَ ْل َفلَ ْو ٌَب ْ ِ
اْل ًْ َ
َُٓ ٍش ِي ًَخ طَؼُئٌَُّ »4۰ :ٕٕ ، ق َ ک َکؤ َ ْن ِ ـ « َٔاِ ٌَ یَ ْٕ ًيخ ِػ ُْيَ ٍَرِّ َ
َُٓشٍ»4 :۰ٓ ، حٍُِ ه ًَْ ِٔیٍَ أ َ ْن َ
ق َ حنَٔ ُف ِانَ ْی ِّ ِكی یَ ْٕ ٍو َکخٌَ ِي ْويَ ُـ «ط َ ْؼ َُ ُؽ ْحن ًَ َال ِث َکشُ َٔ ُّ
ٌٍَ ٍخ ِه َّوب رَؼُلُّّىَ »۰ :ٖٕ، َاهٍُ أ َ ْل َ
ق َ ط اِلَ ْی َِ كِی َی ْْ ٍم َکبىَ ِه ْول ُ بء اِلَٔ ْاأل َ ْه ِ
ٗ ص ُ َّن یَ ْؼ ُو ُ ـ «یُ َلثِّ ُو ْاأل َ ْه َو ِهيَ ال َّ
َ َو ِ
َْیک حُ حیٍ آیخص حُ َظَ نلظی ٔ يينٕنی ،یکيیگَ ٍح َو ٞيٗکُُي .چُیٍ
آیخص ىٍ هَآٌ ُیخى حٓض کّ ؿًؼخ ً رخػغ ٗيِ حٓض طخ حُ ًْخٌ حرظيحی رؼؼض طخ ُُْٕ
کٔخَی رَّوي هَآٌ رپَىحَُي .حُ ىیيگخِ يُظويحٌ يـًٕػّٖ حُ آیخص هَآٌ َّطُٓخ رخ ْى
ًْآُْگ َیٔظُي ،رهکّ ىٍ رؼ٠ی يٕحٍى یکيیگَ ٍح َو ٞيیکُُي.
«هطؼّ ،هطؼّ رٕىٌ» ٔ «ػيو پیٕٓظّگی» يظٍ هَآٌ ،یکی ىیگَ حُ حیَحىْخی
يُظويحٌ حٓض .آٌْخ يٗگٕیُي هَآٌ ىٍ يٕحٍى يظؼيىی رَحی حػزخص ييػیخص هٕى (ٔ یخ
طٕؿیّ رؼ٠ی حكکخو َٗػی) ىالثم ٟؼیلی آٍٔىِ حٓض .چگَّٕ يًکٍ حٓض هيحی
ػخنى ٔ كکیى چُیٍ حٓظياللْخی ٟؼیلی ریخٍٔى؟
ح ّيخ يَحؿغ ئهًخٌ يُکَ ٔؿٕى َْگَّٕ ٟؼق ٔ طُخه ٞىٍ هَآٌ ْٔظُي ٔ
طُخه٠خص نلظی ٔ ظخَْة طؼيحىی حُ آیخص ٍح طلٍُ حىری يٗهٕحَُي ٔ طُخه ٞهٕحَيٌ
آٌٍح َخٗی حُ َلًٓیيٌ يؼُخی ٔحهؼی ،یخ َخ آُٗخیی رخ يلخْیى ٔ ػهٕو هَآَی يیىحَُي.
ٖٖٔ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
ّؤى ًيّل
آیخص هَآٌ ىٍ َٗحی ٔ ٢يٕهؼیضْخی يظلخٔص ظٍٕٓ <یخ َِٔل> یخكظّ حٓض
رَهٗ حُ آیخص ىٍ پٗ كخىػّ ٔ یخ پَٓ٘ٗ َِٔل یخكظّ کّ ىٍک يلٕٓو آٌ آیخص ئظهِو
ُٗخهض ك٠خٖ كخکى رَ آٌ كخىػّ یخ پَٖٓ حٓض کّ يٗطٕحَي طخ كيٖ ي٘کم طلٔیَٖ
آٌٍح رَ َ١ف ًَخیي .ػخرض حٓض کّ ٓیّي ىٍ رَهی يٕحٍى ،هزم حُ ظٍٕٓ آیّ «يکؼی»
يًَٕٗىِ حٓض ،يخَُي آٌکّ حكکخٍ ٔ كٕحّ هٕى ٍح يظًَکِ ًَخیي .هٕٜٛخ ً آٌؿخ کّ
ىٍ رَحرَ ٓئحل ؿیَ يظَهزّ هَحٍ يٗگَكض .گخْی ْى پی٘خپیٖ ًٍْ ،هٕى ٍح رَحی
پخٓنگٕثی رّٓئحلْخی حكظًخنی آيخىِ يٗكَيٕى( :یٔجهَٕک)ٖ۴()...
ىٍ يٍٕى ٗؤٌ َِٔل کظذ كَحٔحَٗ َگخٗظّ ٗيِ ٔ َْیک رّٓٓى هٕى ىٍ يٍٕى
حًْیض آٌ طَٜیق ًَٕىِ حٓض .ػهٗ رٍ ييحیُٗ (ٔ ٔ۶ـ ْ ، ٕٖ4ق)دمحمتياطواػیم
روخٍٖ ( ٔ۲4ـ ْ ، ٕ۳۶ق)ّعلٔتيادوذّادذَٓی٘خرٍٕٖ (و ْ ، 4۶۴ق)اس
سهزِٖ کٔخَٗ ْٔظُي کّ کظخدْخی ىٍ حیٍ يٍٕى َگخٗظّحَي .ؿاللحنيّیٍ ٓیٕٗ١
( ۴4۲ـ ٔٔ ْ ، ۲ق) َیِ کظخد «حٓزخد حنُوٕل كٗ ٓزذ حنُِٔل» ٍح رٍّٗظّٖ
طلَیَ ىٍ آٍٔىِ حٓضٔ ».حكيٖ َی٘خرٍٕٖ يَٕٗیٔيُٗ« :خهض طلٔیَ آیّ رئٌ
ٔهٕف رَ ىحٓظخٌ ٔ ریخٌ ٓزذ َِٔل آٌ حيکخٌ َيحٍى )ٖ۲(.حرٍطیًیّ گٕیيُٗ :خهض
ٓزذ َِٔل رّكٓى آیّ کًک يٗکُي ،ػهى رّٓزذ ،رخػغ ػهى رّئزذ ْى يٕٗٗى)4ٓ(.
ػاليّ ١زخ١زخیٗ يٗگٕیي :رٔیخٍٖ حُ ٍٕٓ ٔ آیخص هَآَٗ حُ ؿٓض َِٔل رخ
كٕحىع ٔ ٔهخیؼٗ کّ ىٍ هالل ييص ىػٕص حطلخم حكظخىِ حٍطزخ ١ىحٍى)4ٔ(.
عوٓ ّ اًطجبم
يَحى حُ حیٍ ػزخٍص ،ػًٕيیض ٔ ًٕٗنیض ي٠خيیٍ آیخص حٓض .ىٍ حیٍؿخ
ٗزّٖٓ رّٔؿٕى يٗآیي کّ (رخ ػُخیض رّٗؤٌ َِٔل) َْگخِ آیّٖ ىٍ يٕٕٟع هخٗٛ
َخُل ٗيِ حٓض ،آیخ رخیي طُٓخ رًّْخٌ يٍٕى حکظلخء ًَٕى ،یخ يٗطٕحٌ ىحيُّ ٔ ًٕٗنیض
آیّ ٍح ىٍ ؿیَ آٌ يٍٕى ٔ ىٍ َُْيخٌ ٔ يکخٌ َیِ طؼًیى ىحى؟
ـ حٕٛالً رّچّ ىنیهی يٗطٕحٌ آیّٖ ٍح کّ ىٍ يٕٕٟع هخ ٔ ٙرَگَكظّ حُ
َٗحیُ ٢يخَی ٔ يکخَی هخَ ٙخُل ٗيِ ،رًّّْٖ ُيخٌْخ ٔ يکخٌْخ طَٔی ىحى؟
= ػهٕو کالو ٔ حٕٛل رَحی ًْیٍ ٟٔغ ٗيِ حٓض .حٕٛنیٌٕ رَحیٍ ػویيِحَي کّ
حنلخظ هَآٌ ٔ كظٗ ٍٔحیخص ػًٕيیض ىحٍَي .كو ٢يٍٕى هخٍ ٙح ىٍ رَ ًَٗگیََي.
ٕٖٖ كکًض یگخَّ
حػظزخٍ آٌْخ ىٍ طًخيٗ حيکُّ ٔ حُيُّ ؿخٍٖ حٓض .حُ حیٍ هخػيِ رخ ػُٕحٌ« :حنؼزَس
ٔزذ» یخى يٗکُُي .ىٍ حیٍ يٍٕى رٍّٔحیخص ُیخىٖ حُ رؼًٕو حنهّلع ال رو ٕٜٙحن ّ
پیٕ٘حیخٌ ىیُی يظٕٓم يَٕٗٗي کّ حیٍؿخ َیخُ رّطلٜیم َیٔض.
رزَى ،ىٍ َظیـّ رٔیخٍٖ حُ هَآٌ کّ ىٍ ٓیُّْخٖ آٌْخ حٓض ،ىٍ هخک ىكٍ ٕٗى ٔ حُ
ریٍ رَٔى .رَّظَو يٍٗٓي ىٓظٍٕ ىْٗ طخ هَآٌ ؿًغآٍٖٔ ٔ يکظٕد ٕٗى.
ـ أرٕرکَ گلض :يٍ چگَّٕ ىٓض رّکخٍٖ رَِى کّ ٍٕٓل هيح َکَىِ حٓض؟
ـ ػًَ گلض :رّهيح هٔى حیٍ کخٍٖ هٕرٗ حٓض.
أرٕرکَ گلض :ىٍ حیٍ يٕهغ هيح ٓیُّٖ يَح كَحم کَى ٔ يٍ حؿخُِ ىحىو کّ هَآٌ
ؿًغآٍٖٔ ٔ طئیٍ ٕٗى .ىٍ َظیـّ "ُیي رٍ ػخرض" يؤيٍٕ ٗي طخ هطؼخص هَآٌ ٍح کّ
ىٍ یخىىحٗضْخٖ حٗوخ ،ٙیخ ىٍ ًٍْ حی٘خٌ يللٕظ يخَيِ رٕى گَىآٍٖٔ ًَخیي.
يٜللٗ حُ پٕٓض ىٍ چُي َٔوّ طٓیّ ٗي کّ طؼيحىٖ رَحٖ رالى حٍٓخل گَىیي ٔ
َٔوّْخٖ ىٍييیُّ ىٍحهظیخٍ ػالهّيُيحٌ هَحٍ گَكض؛ حُ ؿًهّ یک َٔوّ رّ"كل"ّٜ
ّللا) طؼهن
ىهظَ ػًَ ٔ َٔوّٖ َیِ رّػخیّ٘ ،ىهظَ أرٕرکَ (َْىٔ ًَْٔحٌ ٍٕٓل ّ
گَكض .يٜلق ُیيرٍ ػخرض رخ ه ٢ىٍٗض ٔ رئٌ َوطّ ٔ كَکخص طئیٍ ٗيِ رٕى.
يٍٕ٘ٓ حٓض کّ ىٍ ًْخٌ ُيخٌ رّٔٓیهّٖ رَهٗ حُ ٛلخرّ هَأصْخ ٔ
َٔوّْخٖ ىیگَٖ حُ هَآٌ ػَٗ ّٟي کّ گخِ حُ نلخظ طَطیذ ٍِْٕٓخ ٔ گخِ حُ نلخظ
َلِٕٖ هَأص رَهٗ حُ ؿخْخ رخ يظٍ َؤظیٍ ُیي طلخٔص ىحٗضٍٔ .حیض حٓض کّ طئیٍ
"ػزيّللا
ّ کُُيِگخٌ هَآٌْخی يٌکٍٕ چُي طٍ حُ ٛلخرّ رَّخوْخٖ "حرٗ رٍکؼذ" ،
حرٍئؼٕى" " ،أرٕيٕٓٗ حٗؼَٖ" ٔ "يويحى رٍػًَٔ" رٕىَي )44(.ىٍ ٍٔحیض حرٗ رٍ
کؼذ ىٔ ٍِٕٓ ٔؿٕى ىحٗض کّ ىٍ يٜلق ًٍٓٗ ُیي ىیيِ ًَٗٗئٍ ٔ .حیض
حرٍئؼٕى ْى ٍِْٕٓخٖ ٖٔٔ ٔ ٍ ٔٔ4ح كخهي رٕى« )4۳(.حرٍَيیى» (و ْ ، ٖ۴4م)
ىٍ «حنلَٓٓض» ًََّْٕخٖ حُ ٍٔحیخص حرٗ رٍکؼذ ٔ حرٍئؼٕى رّىٓض يٗىْي)4۶(.
ٖ ـ ٖ ـ ىٍ يُخرغ طخٍیوی يٕحٍىی يظؼيى حُ ٔهٕع حهظالف يیخٌ ئهًخَخٌ ىٍ
هَحثض هَآٌ ٔ ىٍ يظٌٕ هَآٌْخ گٌحٍٕ ٗيِ ٔ گلظّحَي کّ حیٍ حهظالكخص ٓزذ گَىیي
طخ رَحی كم آٌ ،چخٍِؿٕىٗ ٕٗى .پیَٖٓخى یکی کَىٌ يٜخكق ٔ هَأصْخ حُ ٕٓی
«كٌیلّ» يطَف ٗي ٔ ػؼًخٌ َیِ رَ ٍَٟٔص چُیٍ حهيحيی ٔحهق گ٘ظّ رٕى ،حُ
حیٍٍٔ ٛلخرّ ٍح رّيٍٕ٘ص كَحهٕحَي ٔ آٌْخ ًّْگی رَ ٍَٟٔص چُیٍ کخٍی ،رخ
ًّْ ىٕٗحٍیْخی آٌ َظَ يؼزض ىحىَي.
ػؼًخٌ کًیظّٖ يَکذ حُ ْلض َلَ ط٘کیم ىحى کّ (رُخ رَ يٍٕ٘ٓ) يَکذ رٕى حُ
يّللا حرٍئؼٕى" ،"ػهٗ رٍ حرٗ ١خنذ" ُ" ،یي رٍ ػخرض" " ،حرٗ رٍ کؼذ" " ،ػز ّ
"أرٕيٕٓٗ حٗؼَٖ" " ،ػزيهللا ریٍ ُریَ" ٔ "يويحى رٍ ػًَٔ" .رؼيح ً طؼيحى آٌْخ
رّىٔحُىِ َلَ حكِحیٖ یخكض ٔ رّآَخٌ ىٓظٍٕ ىحىِ ٗي کّ چٌٕ هَآٌ رُّرخٌ هَیٖ
ٖٖ4 كکًض یگخَّ
َخُل ٗيِ حٓض ،آٌٍح رُّرخٌ هَیٖ رُٕیُٔيْ .یؤص كَحهٕحٌ ىحى کّ َْکْ آیّٖ حُ
ّللا ُٗیيِ حٓض ك ٍٕ٠یخري ،آٌٍح هَآٌ ىٍ ًٍْ ىحٍى کّ آٌٍح ئظویًخ ً حُ ٍٕٓل ّ
ػَ ّٟريحٍى ،طخ ىٍ ٍٕٛطٗ کّ يٍٕى طؤییي حػ٠خٖ ْیؤص هَحٍ گَكض ،ػزض گَىى.
کٔخَٗ ُیخىٖ آييَي ٔ آیخطٗ ػَ ّٟىحٗظُي کّ يٍٕى هزٕل ٔحهغ ٗي ،چُخٌکّ
آیخطٗ ْى يَىٔى گ٘ض " ...ػزيحنَكًٍ ٕٓىِ" هَآٌپژِٔ رٍِگ يؼخ ،َٛيٕحٍىٖ ٍح
ىٍ کظخد "طخٍین هَآٌ" يٗآٍٔى کّ حٗوخ ٙحىػخ کَىِ رٕىَي ٗوٜخ ً حُ نٔخٌ ٓیّي
ُٗیيِحَي ،ح ّيخ يٍٕى طؤییي حػ٠خٖ ْیؤص هَحٍ َگَكض.
ْىچُیٍ گخِ ریٍ حػ٠خی ْیؤص ىٍ يٍٕى گُـخَیيٌ رَهی آیخص ٔ ٍٕٓ حهظالكخطی
رَُٔ يٗکَى .يؼالً ىٍ يٍٕى ٍِٕٖٓ كخطلّ کّ ىٍ ٛيٍ هَآٌ ؿخی گَكظّ حٓض ٔ
يلظٕحی حیٍ ٍِٕٓ طًخيخ ً ىػخی حٓض آکُيِ حُ ٍحُ ٔ َیخُ رُيِ رخ هيح؛ چُخٌکّ حُ َظَ
يُظويحٌ حئَُِ َیِ کالو هيح ُٗخهظّ َ٘يِ حٓض؛ گٕیخ حیٍ ٍِٕٓ ىٍ ًٗخٍی حُ
َٔوّ ْخی هَآٌ َزٕىِ حٓض .ػزيهللا رٍ ئؼٕى {حُ کخطزخٌ ٔكی ٔ حُ كخكظخٌ هَآٌ}
حیٍ ٍِٕٓ ٔ ىٔ ٍِٕٖٓ يؼًٕطیٍ ٍح کالو هيح ًَٗىحَٔض ٔ رخ هَحٍ ىحىٌ ٍِٕٖٓ
كخطلّ (ٔ ىٔ ٍِٕٖٓ يؼًٕطیٍ) ىٍ يٜلق يوخنق رٕى .حٔ يیگلض ٍِٕٖٓ كخطلّ
رّْیچ ؿخی هخٛی حُ هَآٌ طؼهن َيحٍى ٔ حگَ روٕحْي آٌٍح ىٍ يٜلق هَحٍ ىْي،
رخیي آٌٍح ىٍ حٔل َْ روٖ حُ هَآٌ طکَحٍ کُي .رَهی حُ يُظويحٌ رخ حیٍ حٓظيالل کّ
حیٍ ٍِٕٓ رخ نلع «هم» َٗٔع ًَیٕٗى آٌٍح يظؼهن رّهَآٌ َيحَٔظّحَي.
ىٍ يوخرم ،يلَٔیٍ هَآٌ يؼظويحَي« :هيحی طؼخنی ىٍحیٍ ٍِٕٓ رّرُيِٖ هٕى یخى
يی ىْي کّ چگَّٕ كًيٕ ٍح رگٕیي ٔ ،چگَّٕ ِٓحٔحٍ حٓض حىد ػزٕىیض ٍح ىٍ
يوخيی کّ يیهٕحْي حظٓخٍ ػزٕىیض کُيٍ ،ػخیض ًَخیي» .رَهی حُ رٍِگخٌ يخَُي حيخو
كوَ ٍحُی ٔ حرٍكِو َٔزض ىحىٌ حیٍ ٍٔحیض رّحرٍئؼٕى ٍح َخٍٔح ىحَٔظّحَي .ػخٛى
ٍٔحیظٖ حُ هَآٌ ٍح حُ حرٍئؼٕى گَكظّ ٔ يؼًٕطیٍ ىٍ هَآٌ ػخٛى آٍٔىِ ٗيِحَي.
رَّْكخلٔ ،هظٗ کخٍ ْیؤص رّپخیخٌ ٍٓیي ٔ يٜلق يئٌ حُ كیغ ٛلض هَأص
ٔ کظخرض يٍٕى طؤییي ػؼًخٌ هَحٍ گَكض ،رّىٓظٍٕ ػؼًخٌ طًخو يٜلقْخٖ ٍح کّ طخ
آٌٍُٔ ىٍ حهطخٍ رالى حٓاليٗ يُظَ٘ ٗيِ رٕى ،ؿًغآٍٖٔ ًَٕىِ ٔ رخ آد ىحؽ ٔ َٓکّ
ؿٕٗخَیي ٔ هَآٌ ؿيیي ؿخَ٘یٍ آٌ گَىیي)4۰(.
يغٌْح ىٍ طخٍین ٔ َلِٕٖ طئیٍ هَآٌ حهظالكخص ُیخىٖ رّػزض ٍٓیيِ کّ گٕیخ
طخ هٌَ چٓخٍو ْـَٖ حىحيّ ىحٗظّ حٓض .رّپُيحٗض طؼيحىی حُ هَآٌپژْٔخٌ کّ
ٖٖ۳ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
«حيیٍحنيّیٍ ٓؼیيی ـ يٍٕ٘ٓ رّٓؼیي حكـخَی» حُ آٌ ؿًهّ حٓض ،طخ هٌَ چٓخٍو ْـَی
چٓخٍَٕع هَآٌ كخٔی حهظالكخص يظُی ىٍ ریٍ ئهًیٍ ئَؽ رٕىِحَي .ىٍ حیٍ هٌَ رٕى
کّ رَكٔذ طٕحكوخطی (کّ َخيزَىِ َٗف آٌٍح ىٍ کظخد هٕى آٍٔىِ حٓض) ٍٔی یک
يظٍ ٔحكي يٕحكوض ٗيِ حٓضَْ( .چُي رؼيْخ حیٍ َظَ هٕىٍح حٛالف کَى ).حكـخَی کّ
هٕى ُٓت ٓهلی حٓض ٔ ىٍؿَيُی َُيکی يٗکُي ،ييیَیض «يَکِ يطخنؼخص
ٓظَحطژیک حكـخٌ» ٔ «ئجٕنیض يَکِ كَُْگی ىكن الٍِ» ٍح رّػٓيِ ىحٍى.
ٔی ىٍ کظخری طلض ػُٕحٌ« :آیخ پیَٔی حُ (يٌْذ) يٌحْذ چٓخٍگخَّ ٔحؿذ
ُّٓض ٍح رّٔؿٕى هَآٌْخی چٓخٍگخَّ يينم حٓض؟» پیيحیی يٌحْذ چٓخٍگخَّی حْم ُ
کَىِ حٓض <کّ رّپُيحٗض حٔ> طخ هٌَ چٓخٍو ئَؽ رٕىِ حٓض ٔ .هٕى [يخَُي ىیگَ
ٓهلیٌٕ] ؿخَذىحٍ آٌ ٗيِ حٓض کّ حکٌُٕ ٔهظی هَآَی یک ىٓض ٔ یگخَّ ىٍ
حهظیخٍىحٍیى ،ىیگَ نِٔيی َيحٍى کّ رّچٓخٍ يٌْذ طؤیى ٕٗیى...
حهظالف ٍٔحیخص ٔ طؼيى هَأص ٍح کّ ًّْ هزٕل ىحٍَي ،يؼالً هَآَی کّ ْىحکٌُٕ
ىٍ ىٓض يخ حٓض رٍّٔحیض «كل ٚرٍ ٓهیًخٌ رٍ يـیَِی حٓية کٕكی = ٓ ۲ـ ٓٔ۴
ْ ،م» طُظیى ٗيِ حٓض کّ حٔ ْى رَ يزُخی هَأص «پيٍحَيٍ» هٕى «ػخٛى رٍ
حریحنُـٕى حنکٕكی حنظخرؼی = ٕ ۴ـ ْ ، ٕٔ۰م» ىٍیخكض کَىِ رٕىِ ٔ حٔ ْى حُ
ٔهًّی ،حُ ػؼًخٌ رٍ ػلخٌ ،ػهی رٍ حری١خنذ، «حریػزيحنَكًٍ ػزيهللا رٍ كزیذ حن ُ
ُیي رٍ ػخرض ،حریرٍ کؼذ ٔ حُ ٍٕٓلهللا يزخٍک ىٍیخكض کَىِ حٓض .ىٍ يٍٕى هَأص
یخ ٍٓى حنو ٢هَآٌ ٓیِىِ ٍٔحیض ىیگَ َیِ ٔؿٕى ىحٗظّ کّ ىٍ ػ َٜيخ ئُٕم
ٗيِحَي .كؼالً هَآٌ یک ىٓض ىٍ حهظیخٍ ىحٍیى کّ يٍٕى حؿًخع ئهًیٍ حٓض.
ـ آیب ؽبكظَٓ ثْوی هبثل اػزوبك اٍذ؟
= رهّ ،كخكظّٖ رَ٘ يٗطٕحَي هخرم حػظًخى رخٗي ًّْ ،يیىحَیى کّ ًٍْ رَ٘ی
(رّ ٍٕ١يَ٘ٔ )١هخىٍ رّكلخظض حُ يٕٕٟػخص ٔحهزخٍ حٓض؛ ًٍْ رّگَّٕی ١زوخطی
ػًم يیکُيَْ ،گخِ يٕٕٟػی ٍح (کّ رَّْىنیهی رَحی يخ حًْیض ىحٍى) رّآٌ رٔپخٍیى
ٔ حٍحىِی هٕى ٍح ىٍ طؼزیض ٔ كلع آٌ رّکخٍ رُيیى؛ ىٍ حیٍ كخنض ًٍْ رٍّٕٛص یک
يللظّ ػًم يیکُي؛ ىٍ ؿیَ حیٍ ٍٕٛص ،كخىػخص یٕيیّ رًٍّْ ٔحٍى يیٕٗى؛ ٔنی
حگَ حٍحىِی ؿٓض طؼزیض ٔ يلخكظض حُ آٌ ٔؿٕى َيحٗظّ رخٗي ،رّئٍَ کىٍَگ ٔ
کىٍَگطَ ٗيِ ٔ رؼ٠خ ً يلٕ يیگَىى .چُخٌکّ رؼيْخ روٕحْیى َٔزض رّيٕٕٟع
گٕحْی کُیى ،طُٓخ کهیخص هخَ١حص کىٍَگی ٍح ىٍيییخریى کّ ؿِثیخص ٍح حُ ىٓض ىحىِ
حٓض .پْ ًٍْ طُٓخ يٕٕٟػخطی ٍح ٓخنى َگّ يیىحٍى کّ حٍحىِی يخ ىٍ كلع آٌ رخٗي.
ٖٖ۶ كکًض یگخَّ
رلغ طلَیق یخ ػيو طلَیقٓ ،وُی ٍحیؾ ىٍ هًّْ ٕٜٙی کظذ يويّ
حٓض ،هٕى هَآٌ ٔ پیَٔحٌ حٔ ييػی ْٔظُي کّ کظذ پی٘یٍ طلَیق ٗيِ حٓض ،ح ّيخ
ٖٖ۰ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
َٓحَـخو ،حیٍ ٓوٍ ىحيٍ هٕى هَآٌ ٍح َیِ گَكض .ىٍ ٍحرطّ رخ َظَیخص طلَیق
هَآٌ ىٔ گَّٕ يیطٕحٌ رَهٍٕى ًَٕى :یکی حػظوخى يئيُیٍ حٓض کّ يزظُی رَ ؿِيیض
رَػيو طلَیق کالو هللا يیرخٗي؛ ىیگَی َظَ کخٍُٗخٓخَّ حٓض کّ رخ هَآٌ يٍكیغ
یک يظٍ ،يخَُي َْ يظُی ىیگَ رَهٍٕى يیکُُي .يُ٘ؤ هٕل رّطلَیقَّ ،حُ ؿخَذ
يؼخَيحٌ هَآٌ حٓض ،رهکّ ٍٔحیخطی حٓض کّ ىٍ کظذ كيیؼت هٕى پیَٔحٌ هَآٌٗ ،خيم
ُّٓض ٔ ٗیؼّ آييِ حٓض ،ظخَْ آٌ ٍٔحیخص ،رّطلَیق کظخد هللا َْىٔ كَهّی حْم ُ
ىالنض ىحٍى چُخٌکّ ًْٕحٍِ ػهًخء ٔ يلووخٌ َْىٔ كَهّ ىٍ ٛيى چخٍِؿٕیی حیٍگَّٕ
ٍٔحیخص رٕىِحَي .حُ رخد ًََّٕ رّچُي يٍٕى حٗخٍِ يیکُیى:
ىٍ هَآٌ ،كکى رٍّؿى ُحَی ٔ الق ـ آیَی هعن:
حنِحَِیَشُ َٔ َ
حنِحَِی ُحَیّ َیخييِ حٓض ،كو ٢رّؿهي (طخُیخَّ ُىٌ آَخٌ) حٗخٍِ ٗيِ حٓضَ « :
حك ٍي ِي ُْ ُٓ ًَخ ِيخثَشَ َؿ ْهيَسٍ ۖ َٔ َال ط َؤ ْ ُه ٌْ ُک ْى ِر ِٓ ًَخ ٍَأْكَشٌ كِی ِىی ٍِ َ
ّللاِ ِا ٌْ ُک ُْظ ُ ْى طُئْ ِيٌَُُٕ كَخؿْ ِهئُح ُک َم َٔ ِ
١خثِلَشٌ ِيٍَ ْحن ًُئْ ِيُِیٍَ »ٕ :ٕ۴ ،ح ّيخ ٍؿى ُحَی ٔ ػٌَحرَ ُٓ ًَخ َ خّللِ َٔ ْحنیَ ْٕ ِو ْحآل ِه َِ ۖ َٔ ْنیَ ْ٘ َٓ ْي َ
رِ َ
ُّٓض ٔحٍى ٗيِ ٔ يٍٕى حؿًخع حيض حٓض ،آٌْى ىٍ َٗحی ٢هخٛی کّ حگَ ُحَیّ ىٍ ُ
َُخکخٍ ىٓضٍٓی رّكالل هٕى ىحٗظّ ٔ ٍحِ كَحو پیًٕىِ رخٗيُٓ ،گٔخٍ يیٕٗى؛
ٔگََّ ،كي طخُیخَّ يیهٍٕى؛ ٔنی ػًَ رٍ هطخد گًخٌ يیکَى کّ ىٍ هَآٌ
آیّی ٍؿى ٔؿٕى ىحٗظّ ٔ حیٍ آیّ ىٍ يٕهغ ؿًغآٍٔی هَآٌ حُ ههى حكظخىِ حٓض ،نٌح
ًْٕحٍِ يیکٕٗیي ىٍؽ آٌ ٍح رّٛلخرّ رپٌیَحَيُْ ،گخو ؿًغ هَآٌ رّٔٓیهّی ُیي رٍ
ػخرض ،ػًَ هٕحٓض َظَ هٕى ٍح رّؿًغ روزٕالَي ٔ ػزخٍص «حن٘ین ٔ حن٘یوش حًح َُیخ
كخٍؿًًْٕخ حنزظش َکخال يٍ هللا ٔهللا ػِیِ كکیى = پیَيَى ٔ پیََُی حگَ َُخ کَىَي
آَخٌ ٍح ُٓگٔخٍ کُیي ،ػوٕرظی حٓض حُ ؿخَذ هيح ٔ ،هيح ػِیِ ٔ كکیى حٓض» ٍح
رّػ ُٕحٌ آیّ ىٍ هَآٌ هَحٍ ىْي١ ،زن يؼًٕل حُ ٔی ٗخْي ١هزیيَي حٔ َظٕحَٔض ٗخْي
ریخٍٔى ،نٌح پٌیَكظّ َ٘ئ ،نی ػًَ پیٕٓظّ ىٍ حیٍ حَيیّ٘ رٕى کّ رَ يَىو ػَ ّٟکُي
ٔ رّ گًخٌ هٕى كـض ٍح رَ يَىو طًخو ًَخیي .ىٍ آهَیٍ ٍُْٔخی كیخص هٕى ،رخالی
يُزَ طؤکیي ًَٕى« :حی يَىو! يزخىح ٍُٔ هیخيض رگٕثیي ػًَ رّيخ َگلض ،هيحیخ ٗخْي
رخٕ کّ يٍ گلظى ٔ ػَ ّٟکَىؤ ،نی کٔی آٌ ٍح َپٌیَكض)4۴(».
ُّٓض ،كيیغ يَرٕ ١رّ«آیّی ٍؿى» ٍح طًخيت کظذ ٍُٓ ٔ ٛلخف حْم ُ
آٍٔىِحَي .يخَُي ٍُٓ أرٕىحٔٔى ٍُٓ ،طَيٌی ٍُٓ ،حرٍيخؿّ ٍُٓ ،ىحٍيی ٔ ،يٕ١ؤ
حرٍيخنک ٍُٓ ،حنيحٍ هطُی ٔ ؿیَِ ...حُ حیٍٍٔ ػيِی گًخٌ رَىِحَي کّ ػًَ كيیؼی
ٍح رخ آیّی هَآٌ حٗظزخِ گَكظّ حٓضُ ،یَح ُیي رٍ ػخرض يیگٕیيُٗ« :یيو کّ پیخيزَ
ٖٖ۴ كکًض یگخَّ
كَيٕىٗ« :ین ٔ ٗیوّ حگَ َُخ کَىَي ،آَخٌ ٍح ُٓگٔخٍ کُیي ».يًکٍ حٓض ػًَ َیِ
آٌ ٍح حُ پیخيزَ ُٗیيِ رخٗي ٔ گًخٌ کَىِ آیّی هَآَی حٓض کّ ٓیّي طالٔص يیكَيخیي.
ػًَ گًخٌ ىحٗض کّ ىٍ هَآٌ آیّی رخ ة ـ آیَی هؿـجذ:
حیٍ َخو ٔؿٕى ىحٗظّ ٔ ٓخهٗ ٢يِ حٓض ،حٔ يیگلض یکی حُ آیخطی کّ ىٍ هَآٌ
يیهٕحَيیى حیٍ آیّ رٕى« :حٌ الطَؿزٕح ػٍ آرخثکى كخَّ کلَ رکى حٌ طَؿزٕح ػٍ
آرخثکى»( )4۲رخُْى کٔخَی گًخٌ رَىِحَي ػزخٍص يٌکٍٕ كيیؼی رٕىِ رخٗي کّ حُ پیخيزَ
ُٗیيِ ٗيِ ،ح ّيخ ػًَ گًخٌ رَىِ کّ آیّی هَآَی حٓض کّ طالٔص يیگَىى.
ػًَ ْىچُیٍ گًخٌ يیرَى کّ ػزخٍص ًیم ط ـ آیَی عِبك:
آیّی هَآَی رٕىِ ٔ حُ هَآٌ ٓخهٗ ٢يِ حٓض« :حٌ ؿخْئح کًخ ؿخْيطى حٔل يَس»(ٓ)۳
١زن گًخٌ ػًَ ػزخٍص «حنٕني نهلَحٕ ٔ ك ـ آیَی كواُ:
نهؼخَْ حنلـَ»(ٔ )۳حُ آیخص هَآَی رٕىِ حٓض ،ىٍ كخنی کّ كيیغ يظٕحطَی حٓض کّ
حُ پیخيزَ حکَو ٍٔحیض ٗيِ.
ػزيهللا رٍ ػًَ چُیٍ ُ ـ هّایذ ػجلهللا ثي ػوو:
يیپُيحٗض کّ رٔیخٍی حُ آیّْخی هَآٌ حُ يیخٌ ٍكظّ حٓض ،حٔ يیگلض« :کٔی حُ
ًٗخ َگٕیي کّ طًخيی هَآٌ ٍح كَح گَكظّحو ،حُ کـخ يیىحَي طًخيی هَآٌ کيحو حٓض؟
ىٍ ٍٕٛطی کّ رٔیخٍی حُ هَآٌ حُ يیخٌ ٍكظّ حٓض؛ رهکّ رخیي رگٕیي آٌچّ
ْٔض كَح گَكظّحو)۳ٕ(».
ٗزّٓی ىیکَ ىٍ يٍٕى َظخیؾ ؿُگ یًخيّ ّ ـ هوآى كه عٌگ یوبهَ:
حٓض ،رَهی گًخٌ يیکَىَي کّ ىٍ ؿُگ یًخيّ (ىٍ ٓخل حٔل هالكض أرٕرکَ) رخ
ک٘ظّ ٗيٌ رٔیخٍی حُ ٛلخرّ ،رو٘ی حُ هَآٌ َخرٕى ٗيِ حٓضُ ،یَح ػخنًخٌ هَآٌ
ىٍ حیٍ ؿُگ ک٘ظّ ٗيَي ٔ پْ حُ آَخٌ کٔی َيحَٔض ََٕٓٗض آٌ يويحٍ حُ هَآٌ کّ
ًَْحِ آَخٌ رٕى ،رّکـخ حَـخيیي ٔ َْگِ کٔی آٌ ٍح ىٍ هَآٌ (يٜلق يٕؿٕى)
َُٕٗض ٔ ػزض ًَُٕى حرٍحری ىحٔٔى حیٍ يطهذ ٍح حُ حرٍٗٓخد آٍٔىِ حٓض)۳ٖ(.
ىٍ يٜللی کّ ػخیّ٘ رَحی ى ـ هّایذ ػبیَْ:
هٕى حَظوخد کَىِ رٕىُ ،یخىطی رٕى کّ ىٍ ىیگَ يٜلقْخ ٔؿٕى َيحٗض ٔ ،آٌ
ػزخٍص چُیٍ رٕى« :حٌ هللا ٔ يالثکظّ یٜهٌٕ ػهی حنُزی یخ حیٓخ حنٌیٍ آيُٕح ٛهٕح ػهیّ
ٔ ٓهًٕح طٔهیًخ ٔ ػهیحنٌیٍ یٜهٌٕ حنٜلٕف حالٔنی» كًیيِ ىهظَ حرییَْٕ،
هييضگِحٍ ػخیّ٘ يیگٕیي« :حنزظّ حیٍ طخ يٕهؼی رٕى کّ ػؼًخٌ يٜلقْخ ٍح طـییَ
َيحىِ رٕىْ (۳4(».ىچُیٍ ػخیّ٘ گًخٌ يیکَى ىٍ هَآٌ آیّی رٕىِ حٓض کّ يويحٍ
ٖٖ۲ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
ػظیى رَپخ کَى ٔ يَىو ػهیّ آٌ ٍٕٗیيَي ،طخ آٌکّ ىحَ٘گخِ حالَُْ حُ ىٔنض طوخٟخی
يٜخىٍِی کظخد ٍح ًَٕى ٔ َٔوّْخی پوٖ َ٘يِ يٜخىٍِ گَىیئ ،نی ىٍ ًْخٌ
ييص کٕطخِ ،کظخد ىٍ ؿٓخٌ يُظَ٘ ٗئَ ،وّْخی حُ آٌ رًّّْؿخ ٍكض ،حهیَح ً ىٍ
طیَحژی رخال ىٍ نزُخٌ چخپ ٔ يُظَ٘ گَىیيِ حٓض.
َٕیُٔيِی «کظخد حنلَهخٌ» يؼظوي حٓض ػالِٔ رَ طـییَحص ٔ طلَیلخطی کّ پیٖ
حُ ػؼًخٌ ىٍ هَآٌ ٍم ىحىِ ،پْ حُآٌ َیِ ،رّىٓض كـخؽ رٍ یٕٓق ػولی ىٍ ىٔحُىِ
ؿخی هَآٌ طـییَحص حٓخٓی ٍم ىحى ٔ رَ هالف آٌچّ ىٍ ُيخٌ ػؼًخٌ رٕىِ ،ػزض ٗيِ
حٓض .يؼالً يیگٕیي :ىٍ هّٜی َٕف ىٍ ٍِٕٓی ٗؼَحء آیّی ٕٔ۶ػزخٍص «يٍ
حنًوَؿیٍ» رٕىِ ٔ ،ىٍ هّٜی نٕٗ( ١ؼَحء ،آیّی « )ٔٔ۶يٍ حنًَؿٕيیٍ»؛ ٔنی
كـخؽ آٌ ٍح ؿخ رّؿخ کَى ٔ «يٍ حنًَؿٕيیٍ» ٍح ىٍ هّٜی َٕف آٍٔى« ،يٍ
حنًوَؿیٍ» ٍح ىٍ هّٜی نٕ ١يُظوم کَى کّ حکٌُٕ رًَْیٍ يُٕحل حٓض(۶ٓ(.
کَىِ حٓض ،يَحى «يليع ٍَٕی» حُ طلَیق کظخد حیٍ َیٔض کّ هَآٌ كؼهی کالو
هيح َیٔض ،یخ چیِی رَ آٌ حكِٔىِ ٗيِ ،یخ پْ حُ ؿًغ هَآٌ (ىٍ ُيخٌ ػؼًخٌ رٍ
ػلخٌ رّٗکم یک کظخد) چیِی حُ آٌ کخٓظّ ٗيِ حٓض .رّرخٍٔ يليع ٍَٕی ،هَآٌ
كؼهی ىهیوخ ً ًْخٌ حٓض کّ ىٍ ُيخٌ ػؼًخٌ ؿًغآٍٔی ٗي ٔ رٍّٕٛص یک کظخد يـهي
ىٍآييٰ .نکٍ حٔ يؼظوي حٓض کّ حُ پخٍِی ٍٔحیخص رَيیآیي کّ پیٖ حُ ؿًغآٍٔی،
آیخطی ىٍ هَآٌ رٕىِ کّ پْ حُ آٌ ٔ ْىحکٌُٕ ىٍ آٌ َیٔض ٔ َِى يؼٕٜو يللٕظ
حٓض ،يخ ًَیىحَیى آٌچّ كٌف ٗيِ ،چّ رٕىِ ،طُٓخ رّحؿًخل هزَ ىحٍیى کّ (ُْگخو
ؿًغآٍٔی ىٍ ُيخٌ ػؼًخٌ) چیِی حُ هَآٌ کخٓظّ ٗيِ حٓض.
يليع ٍَٕی ىٍ حىحيّی رلغ ،ػوشحالٓالو دمحم رٍ یؼوٕد کهیُی (و ْ ، ٖٕ۴م)
ٍح حُ هخثهیٍ رّطلَیق يؼَكی يیکُي ،یک رخد حُ کظخد کخكی ٍح ىنیم رَ ييػخی
هٕى گَكظّ حٓضٍٔ (۶ٖ(.حیخص ٔحٍىِ ىٍ کظخد «کخكی» ٍح یخىآٍٔ يیٕٗى طخ ػخرض کُي
کهیُی هخثم رّطلَیق هَآٌ حٓض .رخری ٍح کّ ٍَٕی رّآٌ حٓظُخى يیکُي ،يظٖٗ ًٍ٠
كيیغ ىٍ يٕٕٟع يٍٕى رلغ حٓض ٔ ىحٍحی چُیٍ ػُٕحٌ يیرخٗي« :رخد حَّ نى
یـًغ حنوَآٌ کهّ حال حالثًش ٔ حَٓى یؼهًٌٕ ػهًّ کهّ» = هَآٌ ٍح کٔی ؿِ حثًّ ؿًغ
َکَىِ حٓض ٔ آَخٌ ْٔظُي کّ طًخيی ػهٕو هَآٌ ٍح يیىحَُي( .حهٕحل ػٍ حنٜخىم):
ؽلیش اّل« :يخ حىػی حكي يٍ حنُخّ حَّ ؿًغ حنوَآٌ کهّ کًخ حَِل حال کٌحد ٔ
يخؿًؼّ ٔ كلظّ کًخ َِنّ هللا طؼخنی حالّ ػهی رٍ حری١خنذ ٔ حالثًش يٍ رؼيِ»
= َْکْ حىػخ کُي هَآٌ ٍح ًْخٌگَّٕ کّ َخُل ٗيِ ،ؿًغ کَىِ حٓض ىٍٔؽگٕ
حٓضُ ،یَح کٔی ؿِ ػهی ٔ حثًّی پْ حُ ٔی هَآٌ ٍح آٌگَّٕ کّ َخُل ٗيِ ؿًغ ٔ
كلع َکَىِ حٓض ».رًّْیٍطَطیذ رَّوم ٍٔحیخص حُ حثًّی ٗیؼّ يیپَىحُى ...
ؽلیش كّم« :يخ یٔظطیغ حكي حٌ یيػی حٌ ػُيِ ؿًیغ حنوَآٌ کهّ ظخَِْ ٔ رخُّ١
ؿیَحالٔٛیخء» = ْیچکْ ٍح یخٍحی حیٍ ٓوٍ َیٔض کّ ييػی ٕٗى طًخيی هَآٌ،
ظخَْ ٔ رخ ٍ١آٌ ٍح ىحٍح حٓض ،ؿِ حٔٛیخء».
ؽلیش ٍْم« :حٔطیُخ طلٔیَحنوَآٌ ٔ حكکخيّ»
= ػهى طلٔیَ ٔ ػهى رّحكکخو هَآٌ ،کخيالً رّيخ ىحىِ ٗيِ حٓض.
ؽلیش چِبهم« :اَی ْلػهى کظخد هللا يٍ حٔنّ حنی آهَِ ،کخَّ كی کلی»
= رّطًخيی هَآٌ آگخْی ىحٍو ،حُ حٔل طخ آهَ ،گٕیی ىٍ کق ىٓظى هَحٍ ىحٍى.
ؽلیش پٌغن ٔ« :ػُيَخ ٔهللا ػهى حنکظخد کهّ» = ػهى رّطًخيی کظخد َِى يخ حٓض.
د »4ٖ :ٖٔ ،كَيٕىَي: ؽلیش ّْن :ىٍ طلٔیَ آیّی « َٔ َي ٍْ ِػُيَُِ ِػ ْه ُى ْحن ِکظ َخ ِ
ٕٖ4 كکًض یگخَّ
رَّظَ يیٍٓي حیٍ رلغْخ ٓطلی ٔ كَػی ٔ ریكخیيِ حٓضٓ .وٍ رُیخىی آٌ
حٓض کّ :رؼیي رَّظَ يٍٗٓي هَآٌ يلٕٜل یک كکَ رٕىِ رخٗي ٔ ؿًهّگی حُ یک
ُرخٌ ؿخٍی ٗيِ رخٗي؛ رُخ رّىالیم ًُْی ٔ طخٍیوی ٔ آیخص يُيٍؽ ىٍ هٕى حیٍ کظخد
يويّ ،هَآٌ يٗطٕحَي ْى طؤنیلی رخٗي ٔ ْى يلٕٜل کخٍ ؿًؼی رخٗي؛ ؿًؼخ ً ُٓيی
حٓض حُ ٍٗي طخٍیوت ػَد ىٍ حىحيّٖ ٍٓظخهیِ ػظیى ػَری (کّ حُ ىٔ ـ ّٓ هٌَ
پیٖ حُ آٌ َٗٔع ٗيِ رٕى) رَّٓػض روٖ حػظى ىَیخی ُٗخهظّ ٗيِٖ آٌٍُٔ ٍح
ٖٖ4 كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
حُ يُظَ ىیگَ :طزيیم یک حیيِ رّگلظًخٌ ،کخٍ آٓخَی َیٔض .ػخرض حٓض کّ «ْیچ
كکَ ٔحیيِ ٔ ىػٕطی طزيیم رّگلظًخٌ ًَٕٗٗى ،يگَ حیٍکّ حرظيح رخیي يکظٕد گَىى».
ٔهظی يکظٕد ٗي آٌگخِ طٕ يٗطٕحَی ٍٔی َکظّ َکظّٖ آٌ حَگ٘ض رگٌحٍی ٔ حظٓخٍ
َظَ کُی ،ىٍؿیَ حیٍ ٍٕٛصٍٔ ،ی ْٕح ًَٗطٕحٌ گلظًخَی طَطیذ ىحى .ىٍگخو رؼيی،
ْیچ گلظًخَی ؿخنذ ،حريی ٔ طخٍیوی ًَٗگَىى ،يگَ آٌکّ كَحگیَ ٔ طٕىِحی ٕٗى؛
ُْگخيی کّ طٕىِحی ٗي ،ىیگَ َٕرض رّحكٔخََّٓحیی ٔ حٓطٍِٕٓخُی يٍٗٓي ٔ طزيیم
رّكَُْگ ٗلخْت ػٕحو يٗگَىى کّ ٓیُّ رّٓیُّ ٔ يللم رّيللم يُظوم يٕٗٗى ٔ
حكنْخی ُيخٌ ٔ يکخٌ ٍح يٗٗکخكي ٔ رّپیٖ يٍٗٔىَْ .يظُی کّ رّحیٍ يَكهّ ٍٓیي
ىیکَ ؿًٍٕٓ ػٕحو رّيلظٕحی آٌ طٕؿّ ًَیکُُي ،كوَ ٢خو کظخد کخكی حٓض کّ
ًّْچیِ ٍح رّآٌ َٔزض ىُْي .حیٍ ىهیوخ ً ًْخٌ ئیَی حٓض کّ هَآٌ ١ی کَىِ حٓض.
کالو آهَ حیٍکّ« :ئظلٍٔ آٌ حٓض کّ ىٍ پی٘خپیٖ َْحٍىٔی كخطق ،یک کظخد
يويّ كَکض کُيٍٓ ».ظخهیِ ػَری رّچُیٍ کظخری َیخُ ىحٗض ٔ آٌ ٍح رّٔؿٕى آٍٔى.
پْ ََْٕع گلض ٔگٕ ىٍ حیٍ ه ٕٜٙکّ طًخيی يلظٕیخص هَآٌ حُ نٔخٌ ٓیّي
ٛخىٍ ٗيِ رخٗي ،یک َٕع هٕىكَیزی حٓض؛ ْىچُخٌ کّ رُخ رّىالیم ًُْی ًَیطٕحٌ
رخٍٔ کَى کّ َْآَچّ حُ نٔخٌ ٓیّي ٛخىٍ آييِ ًّْگی <رئٌ ُیخىص ٔ َوٜخٌ>
گَىآٍٔی ٗيِ رخٗي ٔ ىٍ حیٍ يٜلق ىٍؽ گَىیيِ رخٗي .ىٍ ؿخیض کالو ،حیٍ يطهذ
يَرٕ ١رّحیًخٌ ٗوٜی يیٕٗى؛ حیًخٌ ٗوٜی حيَی ئظوهی حٓض کّ نِٔيخ ً يظکی
رَ ٕٗحْي هخٍؿی َیٔض .حیًخٌ ٗوٜی رَحىنّی ٗوٜی يظکی حٓض.
ٖ44 كکًض یگخَّ
اػغبىیذ هوآى
ىٍ حیٍ يٍٕى رلغْخٖ ُیخىٖ حَـخو یخكظّ ٔ حػـخُ رٕىٌ هَآٌ ،ىٍ یک یخ چُي
ٔؿّ يٍٕى حطلخم حٓض« .حػـخُ» ىٍ نـض رّيؼُٗ طؼـیِ ؿخَذ يوخرم ،حیـخى حكٔخّ
َخطٕحَٗ ىٍ ىیگَٖ ٔ َخطٕحٌ ٓخهظٍ َ١ف يوخرم حٓض .ىٍ حٛطالف ػهى کالو ػزخٍص
حٓض حُ« :حػًخلٍ ،كظخٍ ٔ گلظخٍ هخٍمحنؼخىِ حُ َخكیّٖ کٔٗ کّ يوخيٗ حُ ؿخَذ
هيح حىػخ يٗکُي ٔ ػًهٗ ٍح رَحٖ حػزخص ٛيم ييػخٖ هٕى حَـخو يٗىْي کّ حُ كئى
هٕحَیٍ ١زیؼٗ ریٌَٔ رٕىِ ٔ ىیگَحٌ ىٍ آٍٔىٌ يخَُي آٌ ػخؿِ ٔ َخطٕحٌ رخُٗي)۶۰(».
ىٍ هَآٌ رّؿخٖ کهًخص چٌٕ "حػـخُ" ٔ "يؼـِِ" حنلخظٗ يخَُي "آیّ" " ،ریُّ"
ٔ "رَْخٌ" آييِ حٓض .حیٍ حنلخظ يؼخَٗ گٔظَىِٖ ىحٍَي کّ ىٍ يٍٕى يؼـِِ َیِ آييِ.
َْیک حُ حُىرخ ٔ يظکهًیٍ ،یک رُؼيی حُ هَآٌ ٍح حػـخُ ًَٗىِ حٓض؛ یکی
كٜخكض ٔ رالؿض آٌ ٍح ،ىیگَی طُخٓذ حػيحىی كَٔف ٔ کهًخص ٔ آیخص ٍح...
دمحمٛيین حكـخٌ كٔخريحٌ ٔ كیهٕٔف يؼخٍٔ َٛی طُخٓذ حػيحىی کخٍ کَىِ حٓض.
«ٍحكؼٗ» هَآٌپژِٔ رٍِگ يٍ َٖٜیّٖ٘ يزخكغ حػـخُ ٍح رَگَكظّ حُ
َ١ف يوهٕم رٕىٌ هَآٌ ىحَٔظّ ٔ يَٕٗیٔي :حٔنیٍ کٔٗ کّ ىٍ يٕٕٟع هَآٌ حظٓخٍ
َظَ ًَٕى "نزیي حرٍحػٜى" رٕى ،ػویيِحٕ چُیٍ رٕى کّ هَآٌ يوهٕم حٓض ،چُخٌکّ
طٍٕحص يوهٕم حٓض[ .گٕیخ حٔ حُ یٕٓىیْخی رُیٍُین رٕىِ کّ ىٍ ُيخٌ ٍٕٓلهللا
يزخٍک يُٗیٔظّ١" ].خنذ حرٍحهظّ" حیٍ گلظّ ٍح حُ حٔ گَكظّ ٔ ٍٔحؽ ىحى.
پْ حُ حٔ "رُخٌ حرًٍٓؼخٌ" ٍثیْ كَهّٖ "رُخَیّ" رّحیٍ ٍأٖ يؼظوي گَىیي ٔ
"ؿؼيرٍ ىٍْى" يَرت "ئَحٌ حرٍدمحم" آهَیٍ ههیلّٖ رُٗحيیّ حیٍ َظَیّ ٍح حُ حٔ
گَكض ٖٔ .رؼ ٗ٠حُ يُيٍؿخص هَآٌ ٍح حَکخٍ کَى (يخَُي طکهى يٕٓٗ رخ هيح )...
پْ حُ آٌکّ آٍحء يؼظِنّ ٗیٕع پیيح کَى ٔ ىٓظّٖ حُ آٌْخ َٗٔع رّآيٕهظٍ
كهٔلّٖ یَٕخٌ ٔ ؿیَ آٌ ًَٕىَي ،ىٍ حٟٔخع آٌْخ ٗجٌٕ ىیگَٖ پیيح ٗي ٔ يیخٌ كهٔلّ
کّ ػزخٍص حُ حيٍٕ َظَٖ ٔ ىیٍ کّ رَ يزُخٖ هطؼٗ حٓظٕحٍ حٓض ،آيیوظّگٗ پيیي
آيي ٔ ػًالً رخ یکيیگَ ىٍ يٕٕٟػخطٗ يوخنلض يٍُٗٔیيَي طخ حیٍکّ رّىِ كَهّ رخنؾ
ٗيَي ٔ ػوخیي آٌْخ ىٍ طٕؿیّ حػـخُ يوظهق گَىیي؛ َْکيحو ٍحْٗ ٍح ىٍ پیٖ
ظٌَٕ ،َلٍْ َ ََِ ْنَُخ حن ٌِّ ْک ََ َٔ ِاََخ نَُّ نَ َلخ ِك ُ
گَكظُي" (۶۴(.أرٕكخيي ؿِحنٗ" رخ حٓظُخى رّآیّٖ « ِاََخ َ ُ
ٔ »۲ :ٔ۳ؿّ حػـخُیض هَآٌ ٍح ًْخٌ حْظًخو ػًٕيٗ َٔزض رّيلخكظض حُ آٌ
يٗىحَيٛ" .زلٗ ٛخنق" يؼظوي حٓضٔ :ؿّ حػـخُ هَآٌ ًْخٌ حٓهٕد آٌ حٓض کّ
كٜلخء ٔ رهـخء ػَد ٍح رّطليٖ كَحهٕحَيِ حٓض(۶۲(.
ٖ4۳ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
ىٍ حیٍ يٍٕى آیخص ُیخىٖ آييِ ،حُ ؿًهّ آیخص ٔٔ :ٖ4 :۳ٕ ٔ ٖٔ :ىٍ ًْیٍ
يٍٕى حٓض .طليٖ هَآٌ ىٍ َْىٔ رؼي نلع ٔ يؼُٗ يٍٕى ىحٍىْ ،ى حُ كیغ كٜخكض
حنلخظ ٔ ٓالٓض آٌْ ٔ ،ى حُ كیغ رالؿض يؼخَْٗ .کٌح ىٍ يٍٕى يٕحػع ،يٕحٛق،
حيؼخل ،ه ،ٜٚحٔحيََٕ ،حْٗٔ ،ػئِ ،ػیي ...
يؼخَيحٌ چُخٌکّ َظٕحَٔظُي ىٍ ػَ ّٖٛحنلخظ یک چُخٌ ٗخْکخٍٖ حىرٗ
ریخكَیُُي ،ىٍ ههًَٔ يؼُٗ َیِ َظٕحَٔظُي چُخٌ ىٓظٍٕحص َخكٌ حٍحثّ ًَخیُي ،حُ ؿیٕرخص
هزَ ىُْي ٔ كَؿخو کخثُخص ٔ ػخنى الیظُخْٗ ٍح پیٖریُٗ ًَخیُي.
هَآٌ حكٌِٔ رَ ٍؿلخٌ رالؿظٗ َٔزض رّٓخیَ يظٌٕ حىرت يخهزم ٔ يؼخ َٛهٕى،
ىحٍحٖ طلخٔص يلٕٓيٗ ٔ ٍٖٔکَى يؼُخیٗ كٕمحنؼخىِ حَٔخَٗ ٔ يؼُٕٖ حٓض .هَآٌ
كخٖٔ حكکخو طکهیلٗ ٔ ػًهت ؿيٖ حٓض ،کّ هزم حُ َْکْ ،هٕى ؿُخد ٓیّي رّآٌ
يظؼٓي حٓض .ىٍ كوخَیض هَآٌ ًْیٍ رْ کّ هٕى ٓیّي رّآٌ رخٍٔ کخيم ىحٍى ٔ طًخو
ٕٓ ُل رِ ًَخ أ ُ ِ
َِ َل اِنَ ْی ِّ ِيٍ ٍَرِّ ِّ»ٕ۴۳ :ٕ ، حنَ ُ
حكکخو آٌ ٍح يٕ رّيٕ حؿَح يًَٗخیي« :آ َيٍَ َ
حٔ ٓوض رخ حَ٠زخ ١رٕى ٔ ،يٜيحم کخيم حيخَض ٔ ٛيحهض ٔ حَٔخٌىٔٓظی .رٗگًخٌ
ٍحُ حٛهٗ يٕكویض ٓیّي َیِ ىٍ ًْیٍ َکخص َٓلظّ حٓضٔ )۰ٓ(.نٗ ٗؼَحء «ؿخٌٔٔ»
رٕىَي ،گِحكّگٕیی يًَٕٗىَي ٔ هٕى رّگلظخٍ هٕیٖ رخٍٔ َيحٗظُي ،ىٍ ٔحىْٖخٖ ْٔى
ٔ هیخل َٓگَىحٌ رٕىِ ٔ «یوٕنٌٕ يخ الیلؼهٌٕ» يٗکَىَي ٕٕٔ :ٕ۶( .ـ )ٕٕ۶
ٖ4۶ كکًض یگخَّ
رخ حیٍ ْى ىٍ ٕ١ل طخٍین یکِٓحٍ ٔ چٓخٍٛي ٓخنّی هَآٌ کٔخَی ُیخىی ىٍ
ٛيى پخٓن رّطليی هَآٌ رَ آييِحَي ،طخُِطَیٍ آٌ کظخری رخ ػُٕحٌ "كَهخٌحنلن" حٓض
کّ <رّ گًخٌ هٕى> ىٍ يوخرهّ رخ هَآٌ رُّرخٌْخی ػَری ٔ حَگهیٔی َٕٗظّ ٗيِ حٓض.
َخو َٕیُٔيِ «حنٜلی حنًٓيی» ٔ يظَؿى آٌ رّحَگهیٔی «حَیْ َٕٓٔ» حٓض.
(رَّظَ يیٍٓي َْىٔ حٓى ئظؼخٍ رخٗي) حَیْ َٕٓٔ کظخد حنلَهخٌ حنلن ٍح حهيحيی
ىٍ پخٓن رّطليی هَآٌ ٔ «حرِحٍی رَحی ٍْخیی ئهًخَخٌ» هٕحَيِ حٓض .حیٍ کظخد
كخٔی ٍِٕٓ ۰۰رّػالِٔی يوييّ ٔ يٕأهَِ حٓض .کظخد ىٍ ٓخل ٕٔٓٓ رّرخُحٍ
آيي ،رَهی يلخكم ئهًخَخٌ يؼظويحَي کّ «حنلَهخٌ حنلن» طٕٓ ٢ىٔنضْخی حَٓحثیم یخ
آيَیکخ رخ َوّ٘ی حُ هزم ٓخهظّ ٗيِ حٓضٍَُٔ .خيّی يَٜی حالٓزٕع ىٍ ۶ىٓخيزَ
ٕٓٓ4ييػی ٗي کّ حیٍ کظخد رخ َوٖ ئظویى حَٓحثیم ٔ ىٓظٍٕ ئظویى ٍثیْ
ؿًٍٕٓ ٔهض آيَیکخ ٓخهظّ ٗيِ حٓضُٔ .حٍص حيٍٕ هخٍؿّی آيَیکخ حیٍ حىػخ ٍح ٍى
کَى ٔ گلض ىٔنض آيَیکخ ْیچگَّٕ َو٘ی ىٍ کخٍ ههن حیٍ کظخد َيحٗظّ حٓض .رُخرَ
گلظّی حَیْ َْٕٓٔ ،یچ َوٖ حَٓحثیهی ىٍ آيخىِٓخُی حیٍ کظخد ٔؿٕى َيحٗظّ
حٓضَ .خوْخ ٔ كَٓٓض ٍِْٕٓخی «حنلَهخٌ حنلن» ريیٍطَطیذ حٓض:
حنًوييش ـ حنزًٔهش ـ حنلخطلش ـ ٍٕٓس حنًلزش ـ ٍٕٓس حنٍُٕـ ٍٕٓس حنٔالو ـ ٍٕٓس حالیًخٌ
ـ ٍٕٓس حنلن ـ ٍٕٓس حنظٕكیي ـ ٍٕٓس حنًٔیق ـ ٍٕٓس حنٜهیذ ـ ٍٕٓس حنَٔف ـ ٍٕٓس
حنلَهخٌ حنلن ـ ٍٕٓس حنؼخنٕع ـ ٍٕٓس حنًٕػظش ـ ٍٕٓس حنلٕحٍثیٍ ـ ٍٕٓس حالػـخُ ـ
ٍٕٓس حنويٍ ـ ٍٕٓس حنًخٍهیٍ ـ ٍٕٓس حنًئيُیٍ ـ ٍٕٓس حنظٕرش ـ ٍٕٓس حنٜالف ـ ٍٕٓس
حنطَٓ ـ ٍٕٓس حنـَحَین ـ ٍٕٓس حنؼطخء ـ ٍٕٓس حنُٔخء ـ ٍٕٓس حنِٔحؽ ـ ٍٕٓس حنطالم
ـ ٍٕٓس حنَِخ ـ ٍٕٓس حنًخثيس ـ ٍٕٓس حنًؼـِحص ـ ٍٕٓس حنًُخكویٍ ـ ٍٕٓس حنوظم ـ ٍٕٓس
حنـِیش ـ ٍٕٓس حإلكک ـ ٍٕٓس حن٠خنیٍ ـ ٍٕٓس حالهخء ـ ٍٕٓس حنٜیخو ـ ٍٕٓس ح ٰنکُِ ـ
ٍٕٓس حالَزیخء ـ ٍٕٓس حنًخکَیٍ ـ ٍٕٓس حاليیٍ ـ ٍٕٓس حنًلظَیٍ ـ ٍٕٓس حنٜالس ـ
ٍٕٓس حنًهٕک ـ ٍٕٓس حنطخؿٕص ـ ٍٕٓس حنُٔن ـ ٍٕٓس حنَػخس ـ ٍٕٓس حن٘ٓخىس ـ ٍٕٓس
حنٓيٖ ـ ٍٕٓس حإلَـیم ـ ٍٕٓس حنًَ٘کیٍ ـ ٍٕٓس حنلکى ـ ٍٕٓس حنٕػیي ـ ٍٕٓس
حنکزخثَ ـ ٍٕٓس حْلٟلٗ ـ ٍٕٓس حْلٓخ١یَ ـ ٍٕٓس حنـُش ـ ٍٕٓس حنًلَٟیٍ ـ ٍٕٓس
حنزٓظخٌ ـ ٍٕٓس حنیَٔ ـ ٍٕٓس حنلوَحء ـ ٍٕٓس حنٕكی ـ ٍٕٓس حنًٓظيیٍ ـ ٍٕٓس ٕ١رٗ ـ
ٍٕٓس حْلٔنیخء ـ ٍٕٓس اهَأ ـ ٍٕٓس حنکخكَیٍ ـ ٍٕٓس حنوخطى ـ ٍٕٓس حإلَٛحٍ ـ ٍٕٓس
حنظُِیم ـ ٍٕٓس حنظلَیق ـ ٍٕٓس حنؼخيهیٍ ـ ٍٕٓس حآلالء ـ ٍٕٓس حنًلخؿش ـ ٍٕٓس
حنًیِحٌ ـ ٍٕٓس حنوزْ ـ ٍٕٓس حْلًٓخء ـ ٍٕٓس حن٘ٓیي ـ حنوخطًش.
ٖ4۰ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
رؤّیل
«طؤٔیم» یخ {طؼزیَ کالو يـیي رَ كٔذ حیٓخو} ىٍ طلٔیَ هَآٌ يوخو هخ ٗٛىحٍى .حیٍ
حنَح ِٓ ُوٌَٕ كِی کهًّ پخَِىِ رخٍ ىٍ هَآٌ کَیى آييِ حٓضَ َٔ « :يخ یَ ْؼهَ ُى ط َؤ ْ ِٔیهَُّ ِا َال َ
ّللاُ ۗ َٔ َ
ْحن ِؼ ْه ِى »۰ :ٖ ،يلَٔحٌ ىٍ يؼُٗ طؤٔیم حهظالف ٗيیي ىحٍَي .گَْٔٗ گلظّحَي يَحى حُ
طؤٔیم يؼُخٖ حٓض کّ يوخنق رخ ظخَْ رخٗي .رلغ «طؤٔیم» ىهیوخ ً يخَُي رلغ
«يظ٘خرٓخص» رَحی كم طُخه٠خص ظخَْی هَآٌ پیٖ آييِ حٓض .پْ حُ گَِْٔخٖ
حػظِحنٗ ،يلَٔحٌ ٗیؼّ ٔ يظٕٜكّ يیم ریٖطَ رّطؤٔیم َ٘خٌ يٗىُْي.
کهًّٖ «طؤٔیم» حُ يخىِٖ "حٔل" حٓض ٔ حیٍ يخىِ رّيؼُخٖ حٍؿخع رّحٛم حٓض
کّ ٔهظٗ رّرخد "طلؼیم" يٍٗٔى يؼُخٖ "رَگَىحَیيٌ" ٍح يٗىْي .پْ طؤٔیم يظ٘خرّ
رّيؼُخٖ رَگَىحَیيٌ آٌ رّیک يَؿغ ٔ يؤهٌ حٓض کّ ًْخٌ يَحى حٛهت يظکهى رخٗي.
ٍَٟٔص طؤٔیم حُ آٌؿخ كخى يٕٗٗى کّ هَآٌ حُ یکٕٓ رَحٖ هٕى ٍٓخنض
ؿخٔیيحَٗ ٔ كَحگیَ هخثم حٓض ٔ ييػٗ ؿخيؼیض يطهن يٗرخٗي؛ حُ ىیگَٕٓ ؿٕحيغ
رَٖ٘ ١زن ٓیَ يُطوٗ كٕحىع ٔ رّكکى ىیظَيیُیٔى طخٍیوی ييحو ىٍ كخل طـییَ
حٓض ٔ يَُْخٖ ػهٕو ٍُٔ رٍُّٔ ٗکٔظّ يٕٗٗىٔ ،نی هَآٌ ًْخٌ حٓض کّ ْٔض.
ٖ4۴ كکًض یگخَّ
للع ّ هؼٌٔ
هَآٌ ىٍػیٍ حیٍکّ هٕى ىٍ هخنذ نلع طئیٍ ٗيِ ،يغٌْح حنلخظ ٍح پٕٓظّ يٗىحَي
ٔ رّظٕحَْ حنلخظ حًْیض ًَٗىْي ،كظٗ رّٔٓخیم ٔ ٍْٕٔخ َیِ حًْیض ًَٗىْي ،كو٢
رَّظخیؾ ٔ ىٓضآٍٔىْخٖ يؼُٕٖ طٕؿّ ىحٍى .نٌح ٗیِْٕخٖ يوظهق ٍح ؿٓض ىٍک
يؼُٗ پیَٖٓخى يٗکُي .حكٌِٔ رَحؿخُِٖ طؤٔیم آیخصٍْٕٔ ،خٖ گَّٕگٌٕ ىیگَٖ َیِ
ؿٓض كٓى يوخٛي هٕى ٔ ْىچُیٍ ىٍک ىٍٓض حُػخنى پیَحيٌٕ پیَٖٓخى کَىِ ٔ
رَّظخیؾ ًّْٖ ٍْٕٔخ حػظزخٍ ىحىِ حٓض .يٓىطَ حیٍکّ هَآٌ ًَٗگٕیي آٌچّ يٍ
يٗگٕیى ىٍٓض حٓض ٔ طٕ رخیي حُىٍیچّٖ گلظخٍ يٍ رّؿٓخٌ پیَحيٌٕ َظَ کُٗ؛ رهکّ
يٗگٕیي هٕىص ٕٗٓى کٍ ،طل ّکَ ًَخ ،آُيخیٖ کٍ؛ ٔ َظیـّ رگیَ .يٍ كو ٢يٗطٕحَى
طٍٕح کًک کُى ،طٕ رَٔ حَُْ ٍحْٗ کّ يٗطٕحَی .كو ٢كَکض کٍ ،رَٔ ،يٍٗٓی.
کو
ِّْك ّ رل ّ
«يؼَكض ٕٗٓىی» حُ يُظَ هَآٌ کَیى ٔحالطَیٍ ؿُْ يؼَكض حٓض کّ يظؼهن
هٕىٍح رّرٜیَص يیٍٓخَي ٔ ىٍ َٓخیض رّحیًخٌ ٗوٜی يیحَـخيي .ىٍ حیٍ َٕع
يؼَكض ،طوهیي ٔ طزؼیض يلهی َيحٍى ،رهکّ َْٗو ٚرخیي هٕى كَکض کُي١ ،ی ئیَ
ًَخیي ٔ ٗوٜخ ً رّآٌ رَٓي .هَآٌ كوََٓ ٢نْخی رّىٓض يیىْي ٔ يٕٕٟػخص ٔ
َٔزضْخ ٍح ي٘و ٚيیکُي ٔ يؼظوي حٓض کّ ي٘خْيحص ٍٕٛی ٍَٟٔس رّيکخٗلخص
ض، ق ٍُكِ َؼ ْ خء َک ْی َٔ ًَ ِض َٔ ،اِنَٗ حن َ ق ُه ِهوَ ْ ظ ٌََُٔ اِنَٗ ْ ِ
حإلرِ ِم َک ْی َ يؼُٕی يیحَـخيي« :أَكَ َال یَُ ُ
ض ٔ۰ :۴۴ ...ـ ٕٓ» ٓ ِط َل ْ ق ُ َ ٝک ْی َ ض ِ َٔ ،انَٗ ْحْل َ ٍْ َِ ٜز ْ َٔ ِانَٗ ْحن ِـ َزخ ِل َک ْی َ
ق َُ ِ
= آیخ َگخِ ًَٗکُیي رّؿؼّٖ ٗظَ کّ چگَّٕ ههن ٗيِ حٓض؟ ٔ رّٕٖٓ آًٓخٌ کّ
چٔخٌ حٍطلخع یخكظّ حٓض؟ ٔ کِْٕخ کّ چگَّٕ حٓظوَحٍ پٌیَكظّحَي؟ ٔ رّٕٖٓ ُيیٍ کّ
رّچّ َلٕٖ گٔظَىِ ٗيِ حٓض؟» ...
چُیٍ ىػٕص ػًٕيٗ رّٕٗٓى ٔ كْگَحیٗ ىٍ ؿخٖ ؿخٖ هَآٌ کَیى طکَحٍ ٗيِ
حٓض ،چُخٌکّ روٖ حػظًٗ حُ حٓخيٗ ٍِْٕٓخٖ حیٍ کظخد رَّخو يلٕٔٓخص ٔ
يظخَْ يخىی حهظٜخ ٙیخكظّ حٓض.
ىٍ هَآٌ کَیى حُ رٍِگطَیٍ كیٕحٌ (كیم) طخ کٕچکطَیٍ آٌ (پّ٘ ٔ يٍٕچّ)
طٕؿّ ٗيِ حٓض ٔ .رّکِٕ ْخ ٔ ىٍیخْخ ٔ کَحص ٔ ًٕٓحص ىٍ كي كَحٔحٌ پَىحهظّ ٗيِ
حٓضًْ .چُیٍ حنزّٔ ٔ هٍٕىَیْخ ٔ آٗخيیيَیْخ ًّْ ...ی حیٍْخ رّهخٍٗ َ١ي كکَی
ٔ حػظالی ٍٔكی حَٔخٌ حٓض .حُ حیٍ يٓىطَ حیٍکّ هَآٌ کَیى رّپیًخَّٖ كَحٔحٌ
خٍ اًَِحَ ٟلخَْخ ْ َٔ ،حنوَ ًَ َِ اًَِح ط ََالَْخ َٔ ،حنَُ َٓ ِ ٘ ًْ ِْ َٔ ُ رّيلٕٔٓخص ٕٓگُي یخى يٗکُئَ « :حن َ
َ ١لخَْخٔ :۲ٔ ،...ـ »۶ َ َٔ ٝيخ َ خء َٔ َيخ رََُخ َْخ ْ َٔ ،حْل َ ٍْ ِ ٔ ًَ ِ َؿ َالَْخ َٔ ،حنهَ ْی ِم ِاًَح َی ْـَ٘خَْخ َٔ ،حن َ
ٔخٌَ كِی ٍٕ ِٓیُِیٍَ ٌََْ ٰ َٔ ،ح ْحنزَهَ ِي ْحْل َ ِيی ٍِ ،نَوَ ْي َههَ ْوَُخ ْ ِ
حإلَ َ ِ ١ٌٕ ُ َٔ ، ـ َٔحن ِظ ّی ٍِ َٔ َ
حنِ ْیظ ُ ِ
ٔ ٍِ ط َ ْو ِٕی ٍى ٔ :۲۳ ...ـ »4 أَكْ َ
ـ هَآٌ کَیى چّ َیخُٖ رّٕٓگُي ىحٍى؟
= يؼهٕو حٓض کّ حیٍ ٕٓگُيْخ ؿٓض ًٌٍُْٕ رَ٘ رَحٖ يطخنؼخص ٍٖٔ
يلٕٔٓخص حٓض .ىٍكخنٗ کّ يٗىحَي ٍْٕٔخ ٔ آُيٌْٕخٖ کٔخٌ رٔخ يظلخٔص هٕحْي
رٕى .ىٍ ػیٍكخل پٌیَكظّ حٓض کّ ٛلض ٔ هيٍ ي٘ظَک طًخو آٌ ٍْٕٔخٖ حىٍحکٗ
ىٍ آٌؿخ ظخَْ يٕٗٗى کّ َیم رّ«كویوض» يوٜي ؿخیٗ ًّْٖ طکخپْٕخ حٓض .پْ
هَآٌ رّيٕٕٟع پيیيحٍُٗخٓٗ حًْیض ىحىِ ٔ ٍحِْخٖ گَٕخگَٕٗ ؿٓض ُٗخهض رَ٘ حُ
هٕى ٔ ؿٓخٌ پیَحيٌٕ پیَٖٓخى يٗکُي ،حُ آٌ ؿًهّ ،ىػٕص رّٕٗٓى ٔ طل ّکَ حٓض.
ٖٔ۳ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
"ٕٗٓى" ًْخٌ "كْ ػًین ٔ َخد" حٓض کّ ؿیَ هخرم ریخٌ حٓض .حُ "كْ
يـٕٓل" يُ٘ؤ يیگیَى ٔ حُ ي٘خْيِٖ يُخظَ ٔ چ٘ىحَيحُْخی َخد ٔ ٗکًُْٕي
رّحَٔخٌ ىٓض يٗىْي ،رگَّٕٖ کّ طٕأو رخ نٌحص ػًین ٔ ٔؿي ٔ َ٘خ ٔ ١رٓض ٔ
كیَص حٓض .يخَُي طًخٗخی آًٓخٌ ٔ ٓظخٍِگخٌ ىٍ ٗذ طخٍیک ،یخ ي٘خْيِٖ ؿُگم
رٗپخیخٌ ٔ ىٍیخی رٗکَحٌ حُ حٍطلخع يُخٓذ ...چُیٍ ٕٗٓىی رّحَٔخٌ كْ
طٕٛیقَخپٌیَ يٗىْي ٔ حَٔخٌ ٍح ىٍ رَحرَ ٗکِٕ ْٔظی رّطؼظیى ٔحيٗىحٍى .هَآٌ
يٗهٕحْي رگٕیي حگَ طٕ رظٕحَی رّیک چُیٍ كْ َخد حُ يظخَْ ْٔظی رَٓی ،آٌگخِ
يٗطٕحَی ىٍ پ٘ض حیٍ يظخَْ ٗکًُْٕي ،ىٓض هيحی هيٍصيُي ٍح َیِ ٕٗٓى ًَخیی.
ٔ طل ّکَ ًْخٌ "ػوم" رخٗي کّ رّک٘ق ٔ طؼَیق حؿِحی پيیيِ يزخىٍص يًَٗخیي.
گَچّ حُ ُحٔیّٖ ىیگَ ،طل ّکَ يلٕٜل ػوم طٕحَي رٕى؛ ٰنکٍ طٔخيلخ ً ٔحُ رخد يالُيّ
حٗکخنٗ َوٕحْي ىحٗض کّ طل ّکَ ًْخٌ َلْ ػوم هٕحَيِ ٕٗى .چٌٕ حَلٜخل طؼوم ٔ
طل ّکَ حيکخٌ َيحٍىَْ .چُي رّنلخظ ًُْٗ رَحٖ ػوم َٕػٗ طويو هخرم ط ٍٕٜرخٗي.
رَحٓخّ حٓهٕد هَآٌْٔ ،ظُٗٗخٓٗ رَ ىٔ ٓظٌٕ حٓظٕحٍ حٓض:
ٔٗ" رّٔیژِ ىٔ كْ رَطَ" :ىیيحٍٖ" ٔ "ُٗیيحٍٖ". ٔ ـ رَِٓگیَٖ حُهٕحٖ "ك ّ
ٕ ـ ؿًغرُيی ٔ حٓظُظخؽ ػوهٗ حُ یخكظّْخ کّ "هَأص" َخيیيِ يٕٗٗى .حٛم حیٍ
ؿًغرُيی ٔ هَأص "طل ّکَ" َخيیيِ ٗيِ کّ گَچّ يُلَٜح ً حُ ٔظخیق ًٍْ ىحَٔظّ
يٕٗٗى ،ح ّيخ َلْ ػًم يظؤػَ حُ كؼم ٔ حَلؼخالص ييحٔو ریٍ "كْ" ٔ "ًٍْ" هزَ
يٗىْي ٔ ٍَٔي پیچیيِٖ ٍح ٗ١يٗکُي .كَحیُيْخٖ کخٍ چُخٌ حٓض کّ يخ حٔل كْ
يٗکُیىٓ ،پْ آٌ يلّٕٔ ٍح طـِیّ ٔ طلهیم يًَٗخثیى ٔ َظیـّ يٗگیَیى .كظٗ ػًم
طـِیّ ٔ طلهیم کّ کخٍ ًٍْ حٓض ،رخُ ْى رّکًک ٕٗحْي ٔ حىنّٖ ؿُزٗ کّ حُ َ١ین
يلٕٔٓخص ىٍیخكض يٗکُي ،طيهین ٔ طکًیم يٗگَىى .ريیٍطَطیذ ؿٓخٌ ًٍْ ٔ ػیٍ
ىٍ كَحیُي ىحیًٗ طؼخٟي ٔ ىحى ٔ گَكض يیخٌ كْ ٔ ػوم يٗرخٗي طخ َظیـّ طکًیم
گَىى ٔ رّكي ُٗخهض ٍٓي .کخٍرَى چُیٍ ٍٕٔ ىٍ هَآٌ يٍٕى طؤکیي هَحٍ گَكظّ ٔ
حیٍ یگ ٍحِ يطًجٍ ؿٓض پُيحٗض ْٔظٗ حٓض.
َُ ١م ک٘ق آٌ يٗطٕحَي «كویوض» یک ٔحكي كَحگیَ ٔ رٗيُظٓخ حٓض کّ ُ
«رّػيى َلّٕ حنوالین» رخٗي؛ حیٍ يطهذ حٗخٍِ رَّگَگخْخٖ يظلخٔص حكَحى آىيٗ
َٔزض رّيوٕنّٖ كویوض ىحٍى کّ رَهٗ يٗگٕیُي "كویوض ؿخیٗ" رٔخٌ هٍٕٗیي حٓض
ٔ َ١م َیم رّآٌ ًْچٌٕ حٗؼّٖ هٕٗیي ،يظکؼَ طٕحَي رٕى .نٌح هَآٌ ْیچگخِ ىیيگخِ
هخٍ ٗٛح رَ يخ طلًیم ًَٗکُي ،یخ حُ يخ ًَٗهٕحْي نِٔيخ ً َظَحص حٔ ٍح رپٌیَیى؛
ٕٖ۳ كکًض یگخَّ
رهکّ يٕٕٟػخص كٔٗ ٔ ػوهٗ ٍح ىٍ حهظیخٍ هٕى رَ٘ گٌحٗظّ ٔ حَٔخٌْخ ٍح ىػٕص
رّطل ّکَ ٔ َظیـّگیَٖ رَ كٔذ ٍْٕٔخ ٔ يوئٍحص هٕى يًَٗخیي ٔ ،رَّظخیؾ طل ّکَحص
حػظزخٍ يٗىْي .هَآٌ كوًَٗ ٢هٕحْي رَ٘ ٓخکٍ ٔ يظٕهق رخٗي ،ىو رّىو حٔ ٍح
طلَیک ٔ طٕ٘ین يٗکُي کّ كَکض کٍ ،رَٔ ؿهٕ « ...أ َ َٔنَ ْى یَظَلَ َک َُٔح كِی أََلُ ِٔ ِٓى ۗ َيخ
خّ ٔ ًًّٗ ۗ َٔاِ ٌَ َکؼِی ًَح ِ ّيٍَ حنَُ ِ َ َٔ ٝيخ َر ْیَُ ُٓ ًَخ اِ َال ِر ْخن َل ّ ِ
ن َٔأ َ َؿ ٍم ُّي َ ص َٔ ْحْل َ ٍْ َ ٔ ًَ َخٔح ِ َههَنَ َ
ّللاُ حن َ
خء ٍَ ِرّ ِٓ ْى نَ َکخكِ ٌََُٔ »۴ :ٖٓ ، رِ ِهوَ ِ
= «آیخ يَىيخٌ ىٍرخٍِٖ حرؼخى ٔؿٕىٖ هٕى كکَ ًَٗکُُي؟!»
ـ «ٔحیٍکّ هيح آًٓخٌْخ ُٔيیٍ ٍح َیخكَیي ،يگَ رَيزُخی كویوض ٔيٓهض يؼیٍ»
ـ «ٔ حنزظّ کّ رٔیخٍٖ آىيیخٌ َٔزض رّىیيحٍ پٍَٔىگخٍ هٕیٖ رٗرخٍٔحَي».
حُ يُظَ هَآٌ ػخنى ْٔظٗ ىحٍحٖ هخٌَٕيُيٖ ٔ ْيفيُيٖ حٓض کّ كٓى آٌ طُٓخ
رَحٖ «حْم كکَ» يوئٍ حٓض؛ َّرَحٖ «حْم ُکلَ» حُ ىیي آٌ کظخد ٰانٓی ،ؿٓم ٔ
ُکلَ ػزخٍصٌ حهَحٖ یکىیگَ حٓض« .ط َ َکلَُ» ًْخٌ ٟيیض رخ «طل ُّکَ» يٗرخٗي.
ىٍكخنٗ کّ «حیًخٌ» چیِٖ ؿِ يلٕٜل حَيیّ٘ ٔ حىٍحک ٓخنى ٔ ػًَروٖ
َظٕحَي رٕى .يَُ ریٍ حیًخٌ ٔ کلَ ًْخٌ پُّٖٓ يیخٌ حَيیّ٘ ٔ ؿٓم حٓض .آٌکّ ىٍٓض
يٗحَيی٘ي ،نِٔيخ ً «يئيٍ» ٔ هالف آٌ يطهوخ ً «کخكَ» حٓض؛ چٌٕ رٍَّٕ يؼَكض ٔ
ىٍک كویوض ََٓیيِ حٓض« .کخكَِ» رّيؼُٗ پٕٗخَُيِٖ كویوض ٔ َْٗٗء آٗکخٍ
حٓض .حُ َگَگخِ هَآٌ کَیى طل ّکَ رخیي ٍٖٔ يلٕٔٓخص ٔ ًحطیخص يظًَکِ گَىى،
ٍَّٖٔ ًُْیخص يـَى ٔ حَظِحػٗ کّ ْٔى ٔ هیخل حٓض .طؼ ًُّن پیَحيٌٕ يلَىحص ٔ
يلخْیى آیّٖ کَیًّٖ كٕم ،يخ ٍح رّْ٘ض يلٍٕ حٓخٓٗ رخٍٔيُي يٗٓخُى:
ٔ ـ رخیي ریٍ "كْ َخد" ٔ ػوم طالُو ىحیًٗ ٔ طؼخٟي ئظًَ حیـخى کَى.
ٕ ـ كْ ٔ ػوم ٔ طل ّکَ ٔ پُيحٗض یک ه ٢ئظویى ٕ١نٗ ٍح ط٘کیم يٗىُْي.
کَ» َٔزض طٔخٖٔ حٓظٕحٍ حٓض. ٖ ـ ریٍ «حَٔخَیض» ٔ «طل ُّ
4ـ َْكَى حَٔخَٗ رخیي طل ّکَ ٍح حُ هٕیٖ آؿخُ ًَخیي = حٓخّ حَٔخٌ حٓض.
۳ـ ٓپْ رخ يُطن حٓظوَحیٗ ،آٌٍح رّػخنى يلٕٔٓخص گٔظَٕ ىْي.
۶ـ ریٍ طل ّکَ ٔ حیًخٌ يالُيّٖ هَٖٓ رَهَحٍ حٓض.
۰ـ «حىٍحک» ىٍٓض يُلَٜح ً ٔیژِٖ حههیض حْم كکَ حٓض.
۴ـ حکؼَیض (کّ حْم كکَ َیٔظُي) رّکلَ ک٘یيِ يَٕٗٗي ٔ کٍٕ ٔ کَ ٔ اللحَي:
ی كَ ُٓ ْى َال یَ َْ ِؿؼٌَُٕ »ٔ۴ :ٕ ، ػ ًْ ٌٌّ ٛى رُ ْک ٌى ُـ« ُ
ی كَ ُٓ ْى َال َی ْؼ ِوهٌَُٕ »ٔ۰ٔ :ٕ ، ػ ًْ ٌٌّ ٛى رُ ْک ٌى ُـ« ُ
ٖٖ۳ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
حنظهُ ًَخصِ»ٖ۲ :۶ ، ٌّ ٛى َٔرُ ْک ٌى كِی ُّ ـ « َٔحنَ ٌِیٍَ َکٌَرُٕح ِرآ َیخطَُِخ ُ
ؿُّٓى ؿٓم ٔطخٍیکٗ ِٓحٖ َخىحَخٌ ،هَىٓظیِحٌ ٔػومگَیِحٌ حٓضَٔ « :نَوَ ْي ًَ ٍَأََْخ
حإلَ ِْ ۖ نَ ُٓ ْى هُهُٕدٌ َال َی ْلوَ ٌَُٕٓ ِر َٓخ َٔنَ ُٓ ْى أ َ ْػیُ ٌٍ َالیُز ِ
ِْ ٌََُٔ ٜر َٓخ َٔنَ ُٓ ْى ِن َـ ََُٓ َى َکؼِی ًَح ِ ّيٍَ ْحن ِـ ٍِّ َٔ ْ ِ
ک ُْ ُى ْحنـَخكِهٌَُٕ »ٔ۰۲ :۰ ، ُّ ٟم ۚ أُٔ ٰنَجِ َ حٌ َالیَ ْٔ ًَؼٌَُٕ رِ َٓخ ۚ أُٔ ٰنَجِ َ
ک َک ْخْل َ َْؼَ ِخو رَ ْم ُْ ْى أ َ َ آًَ ٌ
= ٔ يلووخ ً ؿُٓى ٍح پَ هٕحْیى کَى حُ رٔیخٍٖ ؿٍ ٔ حَْ ،آٌْخ کّ ىل ٔ ىيخؽ
ىحٗظُي ،ح ّيخ كٓى ٔ طلوّّ َکَىَي .چ٘ى ىحٗظُيٰ ،نکٍ رٜیَص ًََّٕىَي .گٕٕ ىحٗظُي ،ح ّيخ
حُ آٌ حٓظلخىِ َزَىَي ،رٍّحٓظٗ کّ آٌْخ يخَُي رٓخیى ،رهکّ گًَحِطَحَي .آٌْخ ؿخكمحَي».
ٔٗ ٍح ىٍ كٓى كوخین ْٔظٗ يٓى يٗىحَي. حیٍ آیخص يزخٍکّ َوٖ حرِحٍْخٖ ك ّ
يُکَحٌ آٌٍح َکْٕٖ کَىِ ٔ ريكَؿخو يٗهٕحَي .حیٍ ريكَؿخيٗ حُ آٌ ؿٓض حٓض کّ
چُخٌ کٔخٌ حُ ًْگخيٗ ٔ ًْآُْگٗ رخ ٍیظى کخٍٔحٌ ٍٔ رّکًخل ْٔظٗ ؿيح يٗحكظُئ .
رخ ٓیَ يؼکّٕ ىٍ ؿٓض هالف آُْگ ٍٔ رّپیٖ کخثُخصَٓ ،خیظخ ً رٍّّٖٔ١
حًٟلالل ٓوٕ ١يٗکُُي؛ آیخ ؿُٓى ؿِ ك٠یً ٞنّض ٔ هخٍٖ حٓض؟
ـ آیخ ًنض ٔ هخٍٖ ؿِ َظیـّٖ هطؼٗ ؿٓم حٓض؟
ـ ىٍ کـخ ىیيِ ٗيِ کّ يَىو َخىحٌ ٔ ؿخْم رّػِص ٔ ػظًض ٍٓیيِ رخُٗي؟
حُ َگَگخِ هَآٌ کَیى ؿٓخٌ طخرغ َظى ٔ هخٌَٕ ىهین ٔ هٓ ٢یَ يؼیٍ ٔ
طوطَٗخپٌیَ ٍٔ ،رّکًخل حٓض .آٌچُخٌکّ طًخيٗ ًٍحص ٔ يظخَْ حيکخَیّ ،حػى حُ
ٍیِطَیٍ ًٍِ طخ رٍِگطَیٍ ٓیخٍِ ،حُ آٌ هخٌَٕ ػخو ٔ ؿٓخًٌٕٗل [کّ ىٍ يُطن
هَآٌ رّ«ْيحیض ًّْگخَٗ» طؼزیَ ٗيِ حٓض] طزؼیض ًَٕىِ ٔ ؿًهّگٗ رخ آُْگ ئٌُٕ
ٔ ئُـى ،رئٌ یک آٌ طٕهق ،یخ یک ًٍِ حَلَحف رّٕٖٓ يوٜي يؼیٍ ٔ
ٗ ْیءٍ ه َْهوَُّ ػ ُ َى َْيَ ٰٖ»۳ٓ :ٕٓ ، ط ٰٗ ُک َم َ رَگ٘ضَخپٌیَ ٍٔحَُي« :هَخ َل ٍَرَُُّخ حنَ ٌِی أ َ ْػ َ
حیٍ ٛیٍَٔص ٔ ْيحیض ىحیًٗٗ ،خيم َْىٔ رؼي ؿَْٕ ٔ ػَ ،ٝیخ يخىِ ٔ
ٍٕٛص يٕٗٗىَ .یَٖٔ کّ حیٍ يـًٕػّٖ ػظیى ٍح رّكَکض ىٍ آٍٔىِ ٔ رّٕٖٓ
ٛیٍَٔص ييحٔو ٔ ًْآُْگ پیٖ يٗرَىًْ ،خٌ يـًٕػّٖ حُ حٕٛل الیظـیَ ٔ
كَحگیَ حٓض کّ طلض ػُٕحٌ «هخٌَٕ هز ٔ ٞرٔ »٢یخى يٗگَىى .حیٍ گٌحٍ ييحٔو
ْىچُخٌ حكنْخٖ ُيخٌ ٍح ٗکخكظّ ،رّپیٖ يٍٗٔى ،طخ ىٍ يٕػي يوٍَ ،رئٌ یک
ًٔٗ» یخ «يؼخى» نلظّ طؤ ّهَ ٔطويّو رّآٌ يوٜي يؼیٍ کّ ىٍؿخٖ ؿخٖ هَآٌ رّ«حؿم ي ّ
طؼزیَ ٗيِ حٓض ،رَٓي .آٌ يؼخىٖ کّ رّيٕهغ يٍٗٓي ٔ یک آٌ پْ ٔ پیٖ ًَٗحكظي:
ػشً ۖ َٔ َال یَ ْٔظ َ ْو ِي ُيٌَٕ :ٔٓ ، ٖ4 :۰ ، ٓخ َ « َٔ ِن ُک ِّم أ ُ َي ٍش أ َ َؿ ٌم ۖ كَبًَِح َؿخ َء أَ َؿهُ ُٓ ْى َال یَ ْٔظ َؤ ْ ِه ٌََُٔ َ
»4۲حُآٌ پْ َیِ آؿخُٖ ىیگَ ْٕٔیظٗ ىیگَ .چُیٍ حٓض آُْگ پَٗکِٕ ْٔظی.
ٖ۳4 كکًض یگخَّ
ريیٍهَحٍ کهیض ػخنى ْٔظٗ ىٍ كَحیُي طلون ْٕیضْخ َیِ ىحٍحٖ كَکظٗ آٌ رّآٌ
حٓض .ػخنى ىو رّىو حُ كن رّههن ٔ حُ ههن رّكن ىٍ گٌحٍ ييحٔو يٗرخٗي .رّرخٍٔ
هَآٌ کَیى ،ىٍک ىٍٓض حَٔخٌ حُ ػخنى يلٕٔٓخص ،هٕى رّهٕى يُـَ رّک٘ق ٔ
رخٍٔيُيٖ َٔزض رّكویوض ىٌٍٔ ٔ پیَحيٌٕ آٌ يٗگَىى .حُ ًْیٍٍٔ ىٍ ٔ4آیّٖ
َٗیلّ ،رخ طؤکیي ٔ َٛحكض ریخٌ ٗيِ کّ :يـًٕع آًٓخٌ ٔ ُيیٍ ٔ آٌچّ يیخٌ آٌ ىٔ
يٕؿٕى حٓض ،رَپخیّٖ كن ٔ كویوض آكَیيِ ٗيِ ٔ حیٍ کخكَحٌحَي کّ يٗپُيحٍَي حیٍ
خً ١ال ۚ ًَٰ ِن َ
ک ٔ ًَخ َء َٔ ْحْل َ ٍْ َ
َ َٔ ٝيخ َر ْیَُ ُٓ ًَخ رَ ِ ًّْ رَ رخ١م ٔ رخُیچّ حٓضَ َٔ « :يخ َههَ ْوَُخ حن َ
خٍٕ۰ :ٖ۴ ، ظ ٍُّ حنَ ٌِیٍَ َکلَ َُٔح ۚ كَ َٕ ْی ٌم ِنّهَ ٌِیٍَ َکلَ َُٔح ِيٍَ حنَُ ِ
َ
= آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ ٔآٌچّ يیخٌ آٌ ىٔ حٓض (ًّْٖ کخثُخص) ػزغ ههن َ٘يِحَي؛
حیٍ گًخٌ کٔخَٗ حٓض کّ ؿخْمحَي ،پْ ٔحٖ رَآٌْخٖ کّ ؿٓم ٔ کلَ ٍُٔیيَي».
کهًّٖ «كن» ٔ ي٘ظوخص آٌ ؿًؼخ ً ٕ۶۰رخٍ ىٍ هَآٌ کَیى طکَحٍ گَىیيِ،
َْيَطزّٖ آٌ رَّٕرّٖ هٕى طؤکیي رَ ٔحهؼٗ ٔ كویوٗ رٕىٌ ػخنى ْٔظٗ حٓضٔ .هظٗ
ػخنى هٕحد ٔ هیخل َیٔض ،پْ كویوٗ ٗئ ،هظٗ كویوٗ رخٗي ،هخٌَٕيُي َیِ ْٔض ٔ
هخرم ىٍک َیِ يٕٗٗى؛ ح ّيخ ىٍک َٔزی ٔ ؿِثیَّ ،يطهن ٔ کهی .حیٍ ًّْ طؤکیي آٌ
کظخد يويّ ىٍ يٍٕى كوخَیض ػخنى يلٕٔٓخص رَحٖ حیٍ حٓض کّ رخ حٍحثّٖ ؿٓخٌ
ٔحهؼٗ ٔ ئُـى ،يُظىْ ،يفيُي ٔ طخرغ ػهض ٔ يؼهٕل رَ٘یض ٍح ٔحىحٍ رّرَِٓگیَٖ
ٔٗ ٔ پَىحُٕ َٔزض رّحيٍٕ ػوالَٗ ٔ آُيخیٖپٌیَ ًَخیي .حٔ ٍح حُ حرِحٍْخٖ ك ّ
رّحیٍ رخٍٔ رَٓخَي کّ رّيؼخرّرو٘ٗ حُ حیٍ ؿٓخٌ ْٔظٗ ،رخیي هٕى ٍح رخ ٓیَ کهٗ آٌ
ًْآُْگ ًَٕىِ ٔ حُ آٗلظَّگَٖ ٔ ٔحپْگَحیٗ حكظَحُ ؿٕیي .حُ يٕحْذ ْٔظٗ ىٍ
طـَىحَيی٘ٗ ؿٓض رٓزٕى َُيگٗ يخىٖ ٔ يؼُٕٖ هٕى حٓظلخىِ ًَخیي ،حُ ًٍْگَحیٗ ٔ ّ
رپَْیِى ،رّػٕحنى هیخل ٔ طًْٕخص كَٔ َـهظيًّْ ،چیِ ٍح ػیٍ كن ٔ كویوض ٔ ىحٍحٖ
كٔخد ٔ کظخد رزیُي ،ريیٍطَطیذ هٕى يُظى ٔ يُ٠ز ٢گَىى.
حیٍ حٓخّ طؼخنیى هَآٌ ٔ ٍٓخنض حَزیخء ػظخو ٰانٓی حٓض .آٌْخ آييِحَي طخ ىٍ پَطٕ
طؼخنیى هٕى ٍحِ رٓظَُیٔظٍ ىٍ ًْیٍ ىَیخ ٍح رّرَ٘ ریخيَُٕي .رُخءح ً يوٕالطٗ چٌٕ كن
ٔ رخ١م کّ ىٍ هَآٌ ُیخى رّکخٍ ٍكظّ ،طُٓخ ریخَگَ يلٕٓو كوٕهٗ ٔ ػَكٗ هٕى َیٔض،
رهکّ کهًّٖ «كن» ىٍ حیٍؿخ گٕیخٖ ؿَِْٕٖ رْ ىٍه٘خَٗ حٓض کّ ىٍ رطٍ ٔ يظٍ
ًٍَِْٖ ْٔظٗ ؿخٍٖ ٔ ٓخٍٖ يٗرخٗي کّ رخیي ٕٗٓى ٕٗى؛ رخ١م ًْخٌ حٓض کّ
َظٕحَي حیٍ ؿَِْٕ ٍح ىٍک ٔ كٓى ًَخیي .حگَ حُ حیٍ گٌٍگخِ ٔحٍى يزلغ ْٔظٗ ُٗخٓٗ
ٕٗیى ،رّحیٍ َظیـّ يٍٗٓیى کّ« :حنلویوش الیٜيٍ يُٓخ حالحنلویوش».
ٖ۳۳ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
رلبّدُبٓ اكهاکٔ
«حَٔخَیض» ىحٍحی ٓهٔهّيَحطزی حٓض کّ حٍرخد كکًض ٔ حٛلخد يؼَكض رخ
طلٜیم رّریخٌ آٌ پَىحهظّحَي .حَٔخٌ َ١حُههوض ٔ حَٔخٌ ٔحهؼخ ً يٕؿٕى ،ىٔ يلٕٓو ٔ
ىٔ يٜيحم يظلخٔصحَي کّ ًََّْٕخی ٍٍٔٗ ٔ يظًیِ ىحٍَي؛ حٔنٗ حَٔخٌ کخيم يخَُي
حَزیخء ،حثًّ ،حٔنیخء ٔ کٔخَٗ کّ هَآٌ آٌْخٍح "ٍحٓوٌٕ كٗحنؼهى" يؼَكٗ يٗکُي.
َْیک حُ آٌْخ كَى حکًم حُ حَٔخٌ ههیلشهللا ْٔظُي ٔ ْيف ؿخیٗ حُ ههوض حَٔخٌ
رٕىِحَي .ىٔيٗ ًْیٍ رَٖ٘ يٕؿٕى حٓض کّ َْ ٍُٔ گَِْٔخٖ کؼیَٖ حُ آَخٌ ٍح ىٍ
کٕچّ ـ رخُحٍ يٗریُیى .طلخٔصْخ يیخٌ حیٍ ىٔ گَِٔ حُ رَٗٓخیض طخ رَٗٓخیض حٓض.
حُ ؿًهّ طلخٔصْخ ىٍ كٓى ٔ حىٍحک يؼخٍف رخٗي .حرٍػَرٗ ىٍ "كٕٜٙحنلکى
/كٗٗ ٚء" يٗگٕیي« :كًٍ ٗـَس َلّٔ ؿُّٗ ػًَس ؿَّٓ = حْم ک٘ق يیِٕٖ
ي٘خْيِ ٍح حُ ىٍهض ٗوٜیض ٔ ظَكیض ٔؿٕىٖ هٕیٖ يٗچیُُي».
حیٍ ػیٍ َظَ أرٕكخيي ؿِحنٗ َیِ حٓض .رّپُيحٗض ؿِحنٗ ٍٔف حَٔخٌ يخْیشً
ٗزّهيحیٗ حٓضٔ ،نٗ حَؼکخّ ٍٔف ٰانٓی ىٍ ًّْٖ حؿٔخو یکٔخٌ َیٔضْ .ىچُخٌ کّ
ٓهٔهّيَحطذ ػٕحنى ػالػّ ٔؿٕى ىحٍى(َٖٕ ّٓ )۰ع ٍٔف یخ َلْ آىيٗ َیِ ْٔض:
آىيیخَٗ ٔؿٕى ىحٍَي کّ طؤػیَ ػخنى يلٕٔٓخص ىٍ َٓخى حی٘خٌ رَ ٍٔكخَیض حی٘خٌ
طلٕم ىحٍى ،حیٍ کٔخٌ هخىٍ رّكؼخنیض ٍٔكخَٗ ئظوم َیٔظُي ٔ رخیي رّظٕحَْ هَآٌ ٔ
حكخىیغ ىٍ يظخرؼض حُ رٍِگخٌ ىیٍ حکظلخء کُُي .رَحٖ حیٍ کٔخٌ طؼهیًخص ػًٕيت
ىیُٗ حؿزخٍٖ حٓض ٔ كکى َخٌ ٍُٔحَّ ٍح ىحٍىُ ،یَح کّ هخىٍ َیٔظُي يؼُٗ رخُٗ١
ّللا ٍح ىٍیخرُي ،كهٔلّ رَحٖ حی٘خٌ رّيُِنّٖ َُْ حٓضَ .زخیي ًّْٖ حَٓحٍکالو ّ
ػخنیّٖ ىیٍ ٔ ٍحُْخٖ رخٍ ُٗ١ح رَحٖ حٍٔحف پٔض گٕ٘ى.
ٖ۳۰ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
گَِٔ ىیگَ کٔخَٗ ْٔظُي کّ يطخنؼّٖ ٰانٓیخص ٔػهىکالو رَحٖ آٌْخ كَٝحنکلخیّ
حٓض حیٍْخ َلّٕ کُـکخٖٔ ْٔظُي کّ يٗکُٕٗي آٌچّ ٍح ریٌَٔ حُ ىٓضٍّ ػٕحو
حٓض ،کٔذ کُُي .يٗهٕحُْي حیًخٌ هٕى ٍح طخ ىٍؿّٖ ػهى ٔ حیوخٌ حٍطوخء ىُْيًٍٟ .
حیٍ کٕٖٗ يًکٍ حٓض رخ هطَٖ َیِ ٍٔ رٍّٔ َٕٗي ٔ ىچخٍ ٗک ٔ طَىیي گَىَي.
ػخهزشحاليَ ريىیُٗ ٔ حٍطيحى ،یخ رٗحیًخَٗ گَیزخٌگیَ حی٘خٌ ٕٗى .هخٛش حگَ طلض
طؤػیَ كیهٕٔكخٌ ٔحهغ َٕٗي .ريیٍٓزذ ؿِحنٗ ػویيِ ىحٍى رَحٖ حیٍگَّٕ کٔخٌ حٕٛل
الیظـیَ َٗیؼض ٔ يوخنلض رخ كهٔلّ رخ حٓظلخىِ حُ ٓالف ٰانٓیخص رٓظَیٍ ىحٍْٔخ حٓض.
گَِٔ ٕٓو ىحٍحٖ حٍٔحف ػخنیّٖ حَٔخَٗ حٓض .کٔخَٗ کّ يٗطٕحَُي رّكویوض
ػخنیّٖ هيحَٔي ٔ ٔحهؼیض ٰانٓی رّیخٍٖ كَٔؽ ىٍَٔٗ ٔ ٕٗٓى ٔ يکخٗلّٔ ،حٛم
خءّللا ٔ ػخٍكخٌ ْٔظُي.
گَىَي .حیٍْخ پیخيزَحٌ ،حٔنی ّ
رّپُيحٗض ًّْٖ يظکلَحٌَْ ،چُي َٔم رَ٘ یک ٔحكي يظکؼَّ حٓض ،يغحنٕٛق
آكخى رَ٘ رخ حٓظؼيحىْخٖ يظلخٔص رّىَیخ يٗآیُي" .كَحَچٔکٕ گٕیظچخٍىیُٗ" كیهٕٔف
حیظخنیخیٗ حٓض کّ ىٍ ػٍُٗٔ َٜگَٖ َُيگٗ يٗکَى ( ٔ4۴۳ـ ٓ )ٔ۳4حٔ ريریُٗ
َٔزض رّحَيیّ٘ ٔ حكٔخٓخص ػٕحو ٍح طخ َٓ كي حكَح ١يٍٗٓخَي ٔ يٗگٕیي:
«ٓوٍ گلظٍ حُ يَىو ٛلزض کَىٌ حُ ىیٕحَّگخٌ حٓضُ ،یَح يهض ػلَیظٗ
حٓض پَ حُ حهظالل ٔ حٗظزخِ ٔ يؼظويحص رْٕٗىِحٕ چُيحٌ حُ كویوض ىٍٔ حٓض کّ
حٓپخَیخ حُ ُْئٓظخٌ ...طـَرّ َ٘خٌ يٗىْي کّ ٔهخیغ َيٍطخ ً ١زن حَظظخٍحص ؿًخػض
ٍم يٗىُْيٓ ،زذ حیٍحيَ آٌحٓض کّ يؼهٕلْخ يؼًٕالً رّحٍحىِٖ ػيِٖ رٔظّگٗ ىحٍَي
کّ يؼئىحَي ،یخ يوخٛي ٔ َیخص ٗخٌ ًْٕحٍِ رخ آٌ گَِٔ حکؼَیض يظلخٔص حٓض(۰4)».
ٗزیّ ًْیٍ ىٍ کظخد «حنل٠خٍس حالٓاليیّ» آييِ حٓض کّ یکٗ حُ ىحٓظخٌَٓحیخٌ
ىٍكخنٗ کّ ىٍ یکٗ حُ هیخرخٌْخٖ رـيحى هيو يُٗى ،رّهٍٕىٌ چیِٖ ي٘ـٕل رٕى.
«ػؼًخٌ ٍٔحم» کّ چُیٍ ىیي رَ حٔ حػظَح ٝکَى ٔ گلض:
ٔحٖ رَ طٕ ،حُ يَىو كیخء ًَٗکُٗ؟
حٔ گلض :ىٍ حیٍؿخ يَىيٗ ًَٗریُى ،ؿِ طؼيحىٖ گخٔ ،آیخ طٕ ىٍ یک يلی٢
ههٕص حُ طؼيحىٖ گخٔ كیخء يٗکُٗ؟! ٓپْ رَحٖ حػزخص ييػخٖ هٕى ىٍ يیخٌ ؿًخػض
حیٔظخى ٔ رّحَيٍُگٕیٗ ٔ َوم ىحٓظخٌ پَىحهض طخ ؿًؼیض کؼیَٖ گَى آييَي ،چٌٕ
حُىكخو ؿًؼیض ُیخى ٗي ،رّآٍحيٗ رّػؼًخٌ ٍٔحم گلض :كخال يَىو ٍح رزیٍ؛ آٌگخِ
هطخد رّؿًخػض گلض :حٖيَىو! ػيِٖ رَحٖ يخ حُ ٍٕٓل هيح ٍٔحیض کَىِحَي کّ
كَيٕىَِْ« :کْ َٕک ُرخَٖ رَّٕک ریُٗحٕ ٍٓي ،رّىُٔم َوٕحْي ٍكض».
ٖ۳۴ كکًض یگخَّ
ىٍپٗ حیٍٍٔحیضْ ،یچیک حُآٌ ؿًؼیظٗ حَزِٕ ًَخَي ،يگَ آٌکّ ُرخَٖ ٍح حُ
ىْخٌ ریٌَٔ آٍٔى ٔ رّٕٖٓ ریُٗ هٕى ک٘خَیي!
يؼم حیٍکّ هَآٌ حُ ًْخٌ حرظيح َگَحٌ طهوْٗخٖ َخه ،ٚحَلَحكی ٔ کٕچّ ـ
رخُحٍٖ حُ يلخْیى ٔ يلظٕیخص هٕى رٕىِ ٔ ٓؼٗ كَحٔحٌ رّهَؽ ىحىِ طخ رخ طکیّ
رَحكٔخّ ٔ ػوٕل آىيیخٌ ٔ ،پٍَٕٔ هيٍص يوخیّٔگَٖ ىٍ َٓخى حَٔخٌ ،يخَغ
ريكًٓٗ حُ طؼخنیى هٕى گَىى ،رخ حیٍ ْى يطًجٍ حُ ٛلض هَأص حُ هٕى َیٔض؛
خّ نَ َؼهَ ُٓ ْى یَظَلَ َک ٌََُٔ »ٕٔ :۳۲ ، نٌح يٗگٕیئَ «:طِ ْه َ
ک ْحْل َ ْيؼَخ ُل َََِْ ٠رُ َٓخ ِنهَُ ِ
= حیٍ يؼخلْخ رَحٖ آٌ حٓض کّ ٗخیي يَىو ىٍٓض ریخَيیُ٘ي.
حگَ يَىو ىٍٓض كکَ کُُيَ « :یٓيٖ رّکؼیَحً»ٕ۶ :ٕ ،
َْگخِ ىٍٓض َیخَيیُ٘ي« :یُُّ ٠م رّکؼیَحً»ٕ۶ :ٕ ،
هَآٌ ىٍ حیٍؿخ طالُو هٕى رخ ػوم ٍح ریخٌ يٗىحٍى :حگَ يَىو ػوم هٕى ٍح رّکخٍ
حَيحَُي ،رخ کًک يخ ٍحِ ىٍٓض ٍح پیيح يٗکُُي ،حگَ ػوم هٕیٖ ٍح رّکخٍ َزََي،
طؼخنیى يخ رَحٖ آٌْخ گًَحِکُُيِ هٕحْي رٕى" .گًَحْٗ" رّيؼُٗ ػيو رخٍٔيُيٖ
رّحنلخظ هَآٌ َیٔضٗ ،و ٜٗگًَحِ رُّػى هٕى ٍحِ ىٍٓض يٍٗٔى ،حٔ حنلخظ ٔ
ػزخٍحص هَآٌ ٍح رّكیغ يظٍ يويّ هزٕل ىحٍى ،رَحٖ حكظَحو رّظٕحَْ ٔ حنلخظ هَآٌ
ٜذ ٔ ؿِيیّض رّهَؽ يٗىْي ،آٌٍح يٗرٕٓي ،رَّٓ يٗگیَى ،رّهَآٌ هیهٗ ْى طؼ ّ
ٕٓگُي یخى يٗکُيَٓٓ ،لَِٖػوي َٔکخف يٗگٌحٍى ،رَحٖ حيٕحص يٗهٕحَي ،رّآٌ كخل
يَُٗي ،ػزخٍحطٗ حُ آٌٍح رَحٖ ٍكغ ؿٕحیؾ ىَیخیٗ يٗهٕحَي ٔ رَهٕى ،یخ ك٠خٖ
حَ١حف يٗىيي ...كو ٢حُ كٓى ىٍٓض يلظٕیخص ٔ ىٍک پیخو يؼُٕٖ هَآٌ ػخؿِ حٓض.
ىیگَحرِحٍ ریخَٗ کّ ة ـ اٍزلبكٍ اى اكَبًَ ّ اٍبٛیو:
هَآٌ حُ آٌ ىٍكي گٔظَىِ حٓظلخىِ کَىِ "حكٔخَّ ٔ حٓخ١یَ" حٓض .حیٍ ىٔ ػُ َٜحىرٗ
ىٍ يلخٍٔحص ٔ حكٓخو ٔ طلٓیى يهم ؿخیگخِ هخ ٙىحٍَيَْ .حَيحُِ يوخ١زخٌ ػخو رخُٗي،
يظکهى رًّْخٌ يویخّ َخچخٍ حٓض ىٍریخٌ يوخٛي هٕى حُ حكٔخَّ ٔ حٓخ١یَ رَِٓ گیَى،
چٌٕ حٓطٍِٕگَحیٗ ٓٓى ػًيِ ىٍ يؼظويحص ،كَُْگ ٔ رخٍْٔخٖ ػٕحو َیِ ىحٍَي.
حٓخ١یَ ىٍ يخْیض هٕى چیِٖ ریٍ "رٕى" ٔ "َزٕى" ْٔظُي .کّ ُ ٗ١يخٌ كَرّٗيِحَي.
َْچّ ٓطق آگخْٗػًٕيٗ َخُل رخٗي ،رًّْخٌ پیًخَّ حٓطٍِْٕخ كَرّطَحَيًْ .خٌٓخٌ
حٓض ٍَؾ ٔ كَيخٌ ٔ َخٍٟخیظٗ حُ ٟٔغ يٕؿٕى؛ يَىيٗ کّ ىٍ چُیٍ ٟٔؼیض
هَحٍ ىحٗظّ رخُٗي ،رّگٌٗظّ پُخِ يٗرََي ٔ ؿٓض طـٔى آٍُْٔخٖ َٓکٕكظّٖ هٕى،
يطخرن رخ حٍُْٕخ ٔ يؼظويحص هٕیٖ رَّٕٓظخنٕژی ٔ حٓطٍِٕٓخُٖ ٍٔ يٗآٍَٔي.
پيیيِٖ حكٌٕٔگَ ٔ ٓلَآيیِٖ رَّخو ط ـ ًوبیِ:
"ٓیًُخ" ىٍ هٌَ حهیَ ٓخهظّ َ٘يِ ،رهکّ پیيحیٗ آٌ ًِْيخٌ حٓض رخ َ٘ؤ هیخل ٔ هِٕٖ
ٖٓ۶ كکًض یگخَّ
ط ٍٕٜىٍ َٓخى رَٖ٘؛ آٌٍُٔ کّ رَ٘ يٕكن ٗي ًُْ ٍٕٛت کىٍَگ ،يلئى ٔ
رَیيِ رَیيِٖ هٕى ٍح ریخري ٔ کى کًک ٔ َىًَک حُ حیٍؿخ رّآٌؿخ يُظوم کُي ،چیِٖ
رَّخو آٌچّ حئَُ "ٓیًُخ"یٖ يٗهٕحَیى يٕؿٕى ٗيْ .ىپخٖ هٕى حَٔخٌ طکخيم کَى طخ
ىٍ حٔحهَ هٌَ َخَِىِ رّحٔؽ ظٍٕٓ ٍٓیي .يلٗحنيّیٍ حرٍػَرٗ گلظّ حٓض:
«هیخل َِىیکطَیٍ ٔؿّ ي٘ظَک حَٔخٌ رخ هيح حٓض».
رًّْیٍ هَحٍ هٕى حْخنت َُْ ٔ ٓیًُخ يٗگٕیُي« :هيح حَٔخٌ ٍح آكَیي؛ ٔ حَٔخٌ
ٓیًُخ ٍح ».ىٍ طؼَیق يٕٓغ هٕىٓ" :یًُخ" چیِٖ ؿِ طًخو ىٓضآٍٔىْخٖ طخٍیوت
رَٖ٘ َظٕحَي رٕى؛ چٌٕ َْ آٌچّ رَ٘ ٓخهظّ ،حرظيح ىٍ هِٕٖ هیخل طًَٕ ٍٕٜىِ،
ٓپْ رّيُ ّٖٜػًم ٍٓخَیيِ؛ يؼالً حرظيح چَم ٍح ط ٍٕٜکَىٓ ،پْ حهظَحع ًَٕى.
پْ ًّْٖ ىٓضآٍٔىْخٖ طخٍیوٗ رَ٘ ىٍ طًخيیض هٕى «ٓیًُخ» حٓض.
هَآٌ َیِ ىٍ ریخٌ يوخٛي هٕى حُ كٌُٕ ٓیًُخیٗ كيحکؼَ حٓظلخىِ ٍح کَىِ حٓض.
ٓ َلَِ ٔ
رّػُٕحٌ يؼخل ،آٌؿخ کّ يٗهٕحَیى :ػٜخٖ يٕٓٗ ىٍ ؿَیخٌ ًْآٍٔىٖ رخ َ
َک َُّٖٓ كَػٌٕ يزيل رّ"ػُؼزخٌ يزیٍ" ٗي؛ ىٍ كویوض یک ٛلُّٖ ىٍحيخطیک ٍح
ی ػ ُ ْؼزَ ٌ
خٌ ُّيزِی ٌٍ»ٔٓ۰ :۰ ، ٜخُِ كَبًَِح ِْ َ رَّظخٍِ يَٗ٘یُیى« :كَؤ َ ْنوَ ٰٗ َ
ػ َ
حنظخَْ] ٔ رّطؼزیَ ٍحیؾ :حژىْخٖ آٗکخٍ گَىیي. = ػٜخٖ يٕٓٗ [ػهٗ ّ
ئهًخ ً ىٍ حیٍؿخ ریخٌ هَآٌ ط٘زیّ ٔ طًؼیم حٓض َّطُِیّ ٔ طيهین .ىٍ چُیٍ يٕحٍى
رخیي طًخيت هِٕٖ ػوم ٔ هیخل ٔ هخٌَٕ ػهض ٔ يؼهٕل ٍح یکؿخ ٔحٍى ه٠یّ کُیى؛ حٔالً
رّىٍٓظٗ رلًٓیى يؼُٗ کهًّٖ "ػ ُؼزخٌ" چیٔض؟ يًکٍ حٓض آٌ رّيؼُٗ "حژىْخ"
َزخٗي ،یخ ىٍ يؼُٗ كویوٗ هٕى رّيؼُٗ حژىْخ َزخٗي ،حیٍ ئظهِو آٌ حٓض کّ ىهیوخ ً
رُ٘خٓیى آٌ حُ چّ ُرخَٗ حهٌ ٗيِ حٓض؟ هَآٌ آؿ٘ظّ رخ ُرخٌْخی ػزَی ،کهيحَٗ،
َٓیخَٕٗٓ ،يَی ،حکيٖ ،آٍحيٗ ،كز٘ٗ ،هزطَٗ ،زطٗٓ ،خكهی ...حٓض.
رخیي ريحَیى َْ نلع هَآٌ ىٍ ُرخٌ حٛهٗ هٕى چّ يؼُخ ـ یخ يؼخَٗ ىحٗظّ حٓض.
َْگخِ رّٕٟٔف ػخرض ٗي کّ نلع "ػ ُؼزخٌ" كویوشً رّيؼُٗ "حژىْخ" يٗرخٗي ،آٌگخِ
طخُِ ىٍ حٔل کخٍ هَحٍ يٗگیَیى ،ىٍ حیٍؿخ رخ رّکخٍحَيحهظٍ يُطن ػوالَٗ ـ
ؿخيؼُّٗخهظٗ ٔ َُُْٗخٓٗ َظیـّ يٗگیَیى کّ ٟٔغ حیٍ کهًّ ىٍ حٛم هٕى يـخُٖ
حٓضُ ،یَح رَحٖ يٕؿٕى حكٔخَّحٖ ٟٔغ ٗيِ کّ حريح ً ٔؿٕى هخٍؿٗ َيحٍى ،رهکّ
يُلَٜح ً يوهٕم ًٍْ رَ٘ حٓض .چٌٕ ىٍ يیخٌ گَّْٕخٖ يظُٕع ٔ ُٗخهظّ ٗيِٖ
كیخص ،حٛالً كیٕحَٗ رَّخو "حژىْخ" ٔؿٕى َيحٍى .آٌ یک يٕؿٕى كخَظِٖ حٓض ،کّ
طُٓخ ىٍحكٔخَّْخ ٔ هّْٜخ آييِ حٓض .حُآٌؿخ کّ ُرخٌ ه ّٜآؿ٘ظّ رخ حٓظؼخٍِ ،يـخُ،
ٖٔ۶ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
کُخیّ ،حؿَحم ٔ يزخنـّ حٓض ،يٕؿٕىحص هیخنت گَٕخگٌٕ يخَُي حژىْخ ،ؿٕل ،ىیٕ،
پَٖ ...يٗآكَیُي طخ رظٕحَي رخ طًٔک رّآٌ يوٕٜى ٔ يطهذ ٍح رّيوخ١ذ يُظوم ًَخیي.
ٔهظٗ هّٜپَىحُ يٗگٕیي« :ىُْٖ يخَُي حژىْخ رخُ ٗي» يؼهٕو حٓض کّ ىٍْ
حژىْخ ٍح َّطٕىیيَّٖ ،هّٜپَىحُ ىیيِ حٓض .حطلخهخ ً كٍٔ ه٠یّ ىٍ ًْیٍؿخ َٓلظّ
حٓض ،حُ آٌ رخرض کّ يیِحٌ گ٘خىٖ ىٍْ حژىْخ ىٍ ىٓض هٕى َُٕٗيِ حٓضَُٕٗ ،يِ طخ
ؿخٖ کّ ًٍْ هٕىٕ روٕحْي آٌٍح كَحم ط ٍٕٜيٗکُيَْ ،گخِ ىٔ َلَ ىٍ يٕٕٟع
يیِحٌ گ٘خىٖ ىٍْ حژىْخ يزخكؼّ کُُيَْ ،گِ رّطٕحكن ًٍَُٗٓي؛ ح ّيخ چُخٌ يزخكؼخص
پیٖ ًَٗآیي ،چٌٕ حهظیخٍ َْکْ رخ هٕىٕ ْٔض ٍٕ١َْ ،ىٔٓض ىحٍٖ ط ٍٕٜکٍ!
ی َكیَشٌ ط َ ْٔ َؼ ٰٗ( »ٕٓ :ٕٓ ،يخٍٖ ح ّيخ آٌؿخ کّ هَآٌ يٗكَيخیي« :كَؤ َ ْنوَخَْخ كَبًَِح ِْ َ
ؿُزُيِ ٗي) ىٍكویوض طًْٕٗ رٕىِ کّ ىٍ آٌ ٔحكي رّيٕٓٗ ػخٍٗ ٝيِ ،کّ يطخرن رخ
يلخى آیّٖ رؼيی (ٕٓ )ٕٔ :كٍٕح ً يَطلغ گَىیيِ ٔ ًّْچیِ «ٓیَص حالٔنٗ» رّهٕى
گَكظّ حٓض .يؼهٕو حٓض کّ چُیٍ يٕحٍى رخیي طؤٔیم رَىِ ٕٗى ٔ ُرخٌ كخل طهوٗ گَىى
َُّرخٌ هخل .ىٍ كَحیُي طکخپْٕخٖ ػًَروٖ ًُْٗ ٔ ػوهٗ ىٍ پَطٕ رَِٓگیَٖ حُ
هخٌَٕ ػهض ٔ يؼهٕل حٓض کّ پٗ يٗرَیى طلض ْیچ َٗحیطٗ یک طکّ چٕد ه٘ک
طزيیم رّحژىْخ ًَٕٗٗى ،طخ چّ ٍٓي کّ َخگٓخٌ ىٔرخٍ طلٕل کُي ،رخٍٖ يزيل رّحژىْخ
ٕٗى ،پْ حُ حَـخو يؤيٍٕیض ،يـيىح ً طزيیم رّػٜخ گَىى!
چُیٍ کخٍٖ يًظُغ ػوهٗ حٓض ،كظٗ حگَ ىٍ ىٓض يٕٓٗ رخٗي (۰۶(.كظٗ حگَ
ػَكخ ً رّیک كهوّ يخٍ رٍِگ حژىْخ گلظّ ٕٗى .یک چُخٌ هٕل ٔ كؼهٗ حٓخٓخ ً يُخكٗ رخ
شّللا» حٓض ،هيحٖ كکیى رَ حیٍ ؿٓخٌ يخىٖ هٕحَیُٗ ٟٔغ ًَٕىِ ُٓشّللا» ٔ «ي٘ی ّ
ّ «
َُٔ ِش َ
ّللاِ ّللاِ حنَظِی هَ ْي َههَ ْ
ض ِيٍ هَ ْز ُم ۖ َٔنٍَ ط َِـيَ ِن ُ َُٓشَ َ کّ ْیچ طـییَ ٔ طزيیهٗ رًََٗطخريُ « :
ط َ ْز ِيی ًال »ٕٖ :4۴ ،حیٍ هٕحَیٍ ًِْيخٌ رخ پیيحیٖ ْٔظٗ ىٍ ؿٕف َْ ًٍِ ئظظَ حٓض
ٔ ًّْٖ حيٍٕ رخیي ١زن ًْخٌ يـخٍٖ يؼیٍ حُ هزم كَکض کُئٟ .غ حیٍ هٕحَیٍ
شّللا» يلٕٔد يٗگَىى. ُٓشّللا» ٔ حٓظًَحٍ ٔ كَحگیَٖ آٌ «ي٘ی ّ ّ ىحهم ىٍ طؼَیق «
رُخ رّحؿًخع حُىرخء ،هَآٌ یک ك ـ ّلری كه هجبلـَ:
ٗخْکخٍٖ حىرٗ حٓض .یک حػَ حىری الؿَو ىٍ رَىحٍَيِی آٍحیّْخ ٔ حىٔحص حىرٗ حٓض
يخَُي :حٓظؼخٍِ ،کُخیّ ،كویوض ،يـخُ ،حیًخء ،حٗخٍِ ،حیـخُ ،حیٓخو ،حؿَحم ،يزخنـّ،
ط٘زیّ ،طًؼیم ،طهوی ،ٚطَٛیغ ،طهًیق ،طُظیَ ،طـُیْ ،طً٠یٍ ،طؼهیم ،ط٘ویٚ
(ؿخٌرو٘ی رّحٗیخء) طُخٓذ ،طؼهیم ،طؼکیْ ،طُٕیٍٓ ،ـغ ،هیخّ ،حٗظوخم ،طکَحٍ،
طٜيیَ ،ط٠خى ،طُخه ،ٞنق ٔ ََ٘...
ٕٖ۶ كکًض یگخَّ
ـ ٍؾو چیَذ؟
= ٔحژِٖ ِٓلَ [رّکَٔ حٔل ٔ ٓکٌٕ ػخَی] کّ ىٍ يؼخَٗ چٌٕ يلظٌٕ کَىٌ،
يـٌٔد ٓخهظٍ ،يُگ ًَٕىٌَٓ ،گَىحٌ کَىٌ ،رالطًٜیى ٔ رالط٘وی ٚکَىٌ
ٓلَ» (ٛزليو) يؤهًٕ حٓض کّ يَحى حُ آٌ کٔخٌ رّکخٍ ٍكظّ حٓض ،حُ کهًّٖ « َ
ك٠خٖ يـٕٕ٘ ٔ گَگ ٔ يی٘ت ٛزلگخْٗ حٓض ،نلظخطٗ کّ رّىٍٓظٗ كًٓیيِ
ًَٕٗٗى ؿِء حُ ٗذ حٓض یخ ٍُٔ ٔ كخنض گیؾکُُيِ ىحٍى .آٌ يوطغ ریٍ ٗذ ٔ ٍُٔ
کّ حػیخٌ ػخرظّ ىٍ َظَ ریُُيِ يـٕٕ٘ يًَٗخیي ٔ رّىٍٓظٗ هخرم ٍإیض ٔ طؼَیق
َیٔض .ؿخىٔگَحٌ حیٍگَّٕ هَرخَی هٕى ٍح گیؾ ٔ يُگ يیکُُي.
حْم ظهًّ ًّْ ٗخٌ ،رال حٓظؼُخء ىٍ َُْيخٌ ٔ ىٍ َْيکخٌ ْى هٕى ٓخكَحَي ٔ
ْى طؼيحىٖ ٓخكَ (رًّٕٗل ىٓظگخِ پَٔپخگُيح) ىٍ حهظیخٍ ىحٍَي کّ طًخو کخٍٗخٌ ههذ
كوخین حٓض طخ ك٠خٖ طخٍیک رَؿخيؼّ كخکى رخٗي ٔ ًّْچیِ ىٍ طخٍیکٗ كم ٔ كٜم
ٕٗى .حیٍ ًْخٌ " ِٓلَ ػًٕيٗ" حٓض .کهًخطی چٌٕ ظهى ٔ ظخنى َیِ يؤهًٕ حُ ظهًض
ٔ طخٍیکٗ حٓضٓ .لَ ٔ ظهًض طُٓخ ىٍ ٗيص ٔ ٟؼق رخْى يظلخٔص حٓض.
ٔؿّ حٗظَحک یک چُیٍ ك٠خٖ ظهًخَٗ رخ ِٓلَ ٔ ؿخىٔ آٌ حٓض کّ کخٍگِحٍحٌ
ٗیخى ٔ ٓخكَ رخ ٍْٕٔخٖ پیچیيِ ٔ كَكٕٖ ١ؼًّٖ هٕى ٍح چُخٌ گیؾ ٔ يُگ
يٗکُُي کّ هَرخَیخٌ ،هيٍص ط٘ویٍ ٚح حُ ىٓض يٗىُْي ٔ ،هیخل يٗکُُي کم كویوض
ًْیٍ حٓض کّ ْٔض .حیٍ يظَٓ کخيهٗ حُ ٓلَ كَػَٕٗ حٓض کّ ىٍ ًْٕحٍِٖ
طخٍین رَ ؿٕحيغ رٔظّ حػًخل ٗيِ ٔ يٕٗٗىًْ .چُیٍ ىٍ ىَیخی حئَُ ،کخٍ ٍٓخَّْخ
<رخنؼًٕو> حؿلخل ٔ َٓگَو کَىٌ يَىو حٓض؛ َّ ٍُٔٗگَی ٔ َّ ٍٗي ٔ طؼخنی.
چُیٍ ؿٕحيغ ٔهظٗ رّهٕى آييَي يظٕؿّ يَٕٗٗي کّ ىٍ چّ يِرهّٖ َُيگی
يًَٕٗىِحَي .حیًٍْخٌ يَكهّٖ يزخٍک ٍُٔٗخیٗ ٔ رطالٌ ٓلَ حٓض.
حُ حیٍ ٍٔ يؼـِِٖ يٕٓٗ حرطخل ٓلَ كَػَٕیخٌ ههىىحى ٗيِ .رُخرَحیٍ ًْآٍٔىٖ
يٕٓٗ ٔ كَػٌٕ یک حهيحو ٓیخٓٗ ،حؿظًخػٗ ٔ كَُْگٗ حٓضًْ .یٍحکٌُٕ حگَ
ٍُٔٗلکَحٌ طزهیـخص حؿٕٖ کُُيِٖ كکخو ظهًّ ٍح حك٘خء کُُي ٔ طٕىِْخ ٍح رّٕٖٓ
ٍَٕكویوض ٔ ٍُٔٗخیٗ ٕٓم ًَخیُي ،رطالٌ ٓلَکَىِحَي.
حُ يلظٕیخص طٍٕحص رَ ًَٗآیي کّ «يٕٓی» ٗو ٚكویوی رخٗي ،يٕٓی حٓى
ٗوَ ٚیٔض .کٔی رّحیٍ َخو ىٍ يیخٌ هٕو رُٗحَٓحثیم ٔؿٕى َيحٗظّ ،ػُخٔیُی چٌٕ
«يٕٓی» یخ «يی٘خ» « ،يی٘یخ» ٔ «ئیق» ىٍ ُرخٌ ػزَی رّيؼُخی «يُـی» حٓض.
ىحٓظخٌ هٕو رُٗحَٓحثیم ٔ يخؿَحی رَىِگٗ حی٘خٌ رٍُّٔٗٗ ىٍ ػٓي ػظین آييِ ٔ
ٖٖ۶ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
كٜمْخٖ ُیخىٖ حُ کظخد «هَٔؽ» ٍح رّهٕى حهظٜخ ٙىحىِ حٓض ىٍ آٌؿخ ؿَیخٌ
ػٜخٖ يٕٓٗ ٔ یي ری٠خٖ حٔ يَ٘ٔكخ ً آييِ حٓض .هَآٌ َیِ حٗخٍحص کهٗ رّآٌ ىحٍى.
حُ يُظَ حىرٗ ٔ حكٔخٓٗ َیِ كَػٌٕ يظَٓ حهظيحٍگَحیٗ ىٍ ؿخيؼّٖ رٔظّ
ُٗخهظّ ٗيِ ٔ َّْٓ ىیٍ حرَحْیًٗ حُ حٔ هٕٕٗخٌ ًَٗآیي.
ىهیوخ ً يخَُي رطالٌ ٓلَ يٕٓی حٓض َُيِ کَىٌ يَىِ طٕٓ ٢ػیٔٗ:
ًّْ يٗىحَُي کّ يَگ ؿخىِٖ یک َ١كّ ٔ ئیَ رٗرخُگ٘ض حٓضٔ ،هظٗ کٔٗ
ُيَى ،یؼُٗ کّ ُيَى! پْ حُ ىٔ ّٓ ىهیوّ حیٔض ههزٗ ،ىیگَ حكیخٖ ههزٗ ْى يًکٍ
َیٔض ،ىیگَ َُيِ ًَٕٗٗىُ ،یَح هٌٕ ىٍ َٗیخٌْخ نوظّ يٗگَىى ،حکٔیژٌ رّيـِ
ًٍَٗٓيْ ،لض ىهیوّ پْ حُ حیٔض ههزی ٓهٔهّ حػٜخد يَکِٖ ْى حُ کخٍ يٗحكظي.
ـ پْ ػیٔٗ َخَٛی چّ کخٍ کَىِ حٓض؟ ٔحهغ يٕٕٟع حُ چّ هَحٍ يٗرخٗي؟
= ىٍ کظذ ػٓي ؿيیي ،يٍؿًهّ ىٍ كٜم یخُىِْى حَـیم یٕكُخ آييِ حٓض:
ٗو ٜٗرَّخو "حیهؼخٍُ" پْ حُ چٓخٍ ٍُٔ کّ ىٍ ؿخٍٖ ىكٍ ٗيِ رٕى ،رخ
ٛيحٖ رهُي ػیٔٗ َُيِ ٗي ٔ حُ ؿخٍ ریٌَٔ آيي .ىٍ يوييّٖ کظخد ٍٕٓالٌ آييِ کّ
ٍٕٓالٌ ػیٔٗ ّٓ ٍُٔ پْ حُ يَگٖ حٔ ٍح َُيِ ىٍ ؿًغ هٕى ىیيَي.
ىٍ كٜم َٓى ًْخٌ کظخد يٗگٕیي پطَّ َُٗ ،يَىِ ٍح َُيِ کَى...
حگَ رّظخَْ ه٠یّ رُگَیى ،حىیخٌ رخ پیَٔحٌ هٕى رخُی يیکُُي!
حیٍ كَفْخ َٛكخ ً ىحٓظخٌپَىحُی حٓض کّ كو ٢رخ ػوم ٔ كٓى رچّْخی چٓخٍـ
پُؾ ٓخنّ يُخٓذ حٓض ،حٟٔخع ىٍ ًّْی حىیخٌ ٔ يٌحْذ ًْیٍگَّٕ حٓض ،پیَٔحٌ
ْیچ ىیٍ ٔ يٌْزی حُ چٓخٍ ـ پُؾ ٓخنّگی ریٖطَ ٍٗي ًَیکُُي.
حگَ رّٔحهغ ه٠یّ َظَ کُیى ئهًخ ً حیٍ هزَْخ ٍيِٖ حٓض .چّ ىٍ هَآٌ َیِ
گلظّ ٗيِ «ٗٓيح َُيِحَي ».یخ آٌؿخ کّ يٗكَيخیيَ َٔ « :ي ٍْ أ َكْ یَخَْخ كَ َکؤَََ ًَخ أَكْ َیخ حنَُ َ
خّ
َؿ ًِیؼًخ »ٕٖ :۳ ...ىٍ حیٍؿخ يَحى حُ حكیخء "ْيحیض" حٓض.
چّ كیخطٗ رخالطَ حُ حیٍکّ ػیٔٗ رخ يٕحػع ٔ طؼخنیى يؼُٕٖ هٕیٖ هٕو ٗکٔض
هٍٕىِ ،پَحکُيِ ٔ يؤیّٕ رُٗحَٓحثیم ٍح رّٓیخىص ،ػظًض ٔ كیخص يـيى َٕیي ىحى ٔ
حيیيْخٖ آَخٌ ٍح حكیخء کَى .حیٍ َُيِ کَىٌ يَىِ رٕى .يَىِ آٌ حٓض کّ هخٛیض
ٔؿٕىٖ َيحٗظّ رخٗي ،چُخٌکّ ىٍ ٓوُٗ ئُٕد رّهٕى ػیٔٗ آييِٗ« :و ٜٗىحَخ
ىٍ ریٍ يَىو َخىحٌ يخَُي َُيِ ىٍ يیخٌ يَىِگخٌ حٓض ».چُخٌکّ يٕنٕٖ گٕیي:
ىٔنض ػ٘ن آيي ٔ يٍ ىٔنض پخیُيِ ٗيو يَىِ رٕىو َُيِ ٗيو گَیّ رٕىو هُيِ ٗيو
ٖ۶4 كکًض یگخَّ
ػیٔٗ َخُ َٖٛيخَٗ پخ رّحیٍ ىَیخ َٓخى کّ هٕو رُٗحَٓحثیم ّٓ ىٍٔحٌ ىٍه٘خٌ
"ٗخإل" " ،ىحٔٔى" ٔ "ٓهیًخٌ" ٍح پ٘ض َٓ َٓخىِ رٕىَي ٔ هٌَْخ رَ ٔیَحَّْخٖ
ههًَٔ حيپَح ٍٖٕ١آٌْخ آٔحٍِ ٔ َٓگَىحٌ رٕىَي ٔ رخ حَٕحع حيَح ٔ ٝآكخص ٔ يظخنى
ىٓض رّگَیزخٌ .ييحو ىٍ حَظظخٍ ظٍٕٓ ئیق يٕػٕى رَّٓ يٗرَىَي طخ ػظًض
گٌٗظّٖ حی٘خٌ ٍح رَگَىحَي(۰۰(.
ىٍ حیٍ يٕهغ هٕو رُٗحَٓحثیم هٕى يٗپٌیََي کّ حیٍ ريروظٗ َظیـّٖ گُخْخٌ ٔ
ىٍٖٔ حُ هيح حٓض .حیٍ يطهذ ىٍ َٓحَٓ ػٓي هيیى رّطکَحٍ آييِ حٓض .ىٍ يوييّٖ
کظخد هَٔؽ آييِ کّ هيح رّهٕو رُٗحَٓحثیم گلض:
«ىٍ ٍحِ يٍ هَرخَٗ کُیي طخ حُ گُخْخٌ ًٗخ ىٍ گٌٍو».
ػهًخء ٔ يظؤنٓخٌ َٜخٍح ًْیٍ َکظّ ٍح يلکى گَكظّ ٔ گلظُي ًّْ« :هَرخَْٗخٖ
کٕچک يوييّٖ رٕى رَحٖ هَرخَٗ رٍِگ کّ هٕى ػیٔٗ رخٗي ،رَحٖ َـخص هٕو
رُٗحَٓحثیم ٔ کم رَ٘یض»!...
يخىحيٗ کّ يطخنذ ػٓيیٍ ىٍ حیٍ ه ٕٜٙهَأص َٕ٘ى ٔ رخْى يُطزن َگَىَي،
َظیـّٖ رلغ ٍٍٔٗ ًَٕٗٗى .ػیٔٗ ىٍ چُیٍ يٕهؼیظٗ آييَٓ ،حَٓ کظذ ػٓي ؿيیي
آکُيِ حُ حهزخٍ ٗلخ ىحىٌ ػیٔٗ رّيَی٠خٌ حٓض ٔ حٓخٓخ ً يؼـِِٖ ػیٔٗ ًْخٌ ٗلخ
ىحىٌ ههى ىحى ٗيِ حٓض١ .زن ٍٔحیخص ًْیٍ يُخرغ (يظٗ ،كٜم ٓٔ) ػیٔی رّىٔحُىِ
ٗخگَىٕ حؿخُِ ىحى کّ چٌٕ هٕى ،رّٗلخ ىحىٌ يَی٠خٌ يزخىٍص کُُي.
کخيالً ٔحٟق حٓض کّ ٓوٍ رَ َٓ يٕحػع يؼُٕٖ ٔ حيَحٍٔ ٝكٗ ٔ رخُٗ١
حٓض ًٍٟ .حیٍکّ ْیچ يُخكخص رخ حیٍ حكظًخل َيحٍى کّ يًکٍ حٓض ػیٔٗ ىٍحػَ
١زخرضٗ ،و ٚيَیٍ ٞح حُ ىو يَگ ،یخ حُ كخنض ُکًخ رَگَىحَیيِ رخٗي ،حکؼَ
يَیْٞخ پْ حُ رٓزٕىٖ يٗگٕیُي :يٍ يَىِ رٕىو ،كالٌ ىحکظَ َُيِحو کَى .هٕٜٛخ ً
ىٍ يوخو طٕٛیق حُ یک ١زیذ ىحیًخ ً گلظّ يٕٗٗى :كالٌ ىحکظَ چُخٌ كخًم حٓض کّ
يَىِ ٍح َُيِ يٗکُي .رّحیٍ يٗگٕیُيٗ« :يطٗ ىٍ يزخنـّ» هَآٌ حُ حیٍ كٍ ىٍكي
گٔظَىِ حٓظلخىِ کَىِ حٓض.
رًّْیٍ طَطیذ ىٍ طلٔیَ هَآٌ رخیي َظَ حُىرخءٗ ٔ ،ؼَحء ػ َٜؿخْهٗ يالكظّ
گَىى .رّپُيحٗض ُرخٌُٗخٓخٌ ػَد ،نٔخٌ ػَرت رؼي حُ حٓالو رّىنیم حكِحیٖ
ػـًّ هخرم حػظزخٍ َیٔض ٔ ػَرت هخن ٚرّكٔخد َیخیي ،نٌح يَحٔىحص ٔ کٔذ ُ
ًَٗطٕحَي يؤهٌٖ يطًجٍ ؿٓض ک٘ق ؿٕحي ٞهَآٌ هَحٍ گیَى .آٌْخ ؿَیخٌ طکخيم،
ههٕٓ ٔ ٙپْ آيیوظّگٗ ُرخٌ ػَد ٍح رّّٓ يَكهّ طؤیى يٗکُُي:
ٖ۶۳ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
ىٍ روٖ هزهی هٕحَيیى کّ :ىٍ ػ َٜؿخْهیض کهًخص رخ يؼُخی يظلخٔطی حٓظؼًخل
يیٗيَي ٔ حیٍ ٔحژِگخٌ ىٍ ػٓيحنَٕٓل رّهَآٌ ٔحٍى ٗيَيُ ،یَح هَآٌ رُّرخٌ يَىو
آٌ ُيخٌ َخُل ٗيِ حٓض .رًّْیٍ ؿٓض پیخيزَ رخ ُرخٌ هٕى آٌ يَىو رخ آٌْخ رّگلض
ٔگٕ يیپَىحهظّ حٓض .پْ روٖ حػظى هَآٌ ٗخيم گلض ٔگْٕخی پیخيزَ رخ ًْیٍ
يَىو حٓض ٔ يوخ١زخٌ حٔنیّی حٔ يَ٘کیٍ يکّ ٔ رخُيخَيِگخٌ ػَد ىٍٔحٌ ؿخْهیض
رٕىِحَي ٔ كَُْگ ٔ حىریخص ٗخٌ ًْخٌ كَُْگ ٔ حىریخص آٌ ىٍِٔ رٕىِ حٓض.
حُ حیٍٍٔ رَحی كًٓیيٌ هَآٌ طُٓخ يَحؿؼّ رّکظذ نـض ٔ يؼـى ٔ رالؿض کخكی
َیٔض ،يخ رَحی كٓى هَآٌ ٔ ٔحژِگخَٖ َیخُيُيیى کّ رخ حىریخص ػَد ،رّٔیژِ ٗؼَ
ؿخْهی آُٗخیی ىحٗظّ رخٗیى طخ رظٕحَیى يؼُخی آٌ ٍح رلًٓیى .رٍَٓی رَهی حٛطالكخص
هَآَی ٔ يلٕٓو آٌ ىٍ هَآٌ ٔ ٗؼَ ؿخْهی ٔ رٍَٓی طلخٔص رالؿض هَآَی ٔ ؿخْهی
ٔ ططزین ٔ رٍَٓی آٌْخ ،ؿخیگخِ ٗؼَ ؿخْهی ٍح ىٍ هَآٌ ي٘و ٚيیکُي ،چّ ٗؼَ
ؿخْهی ىٍ كٓى کهًخص هَآَی ؿخیگخِ ٔیژِی ىحٍىُ ،یَح هَآٌ رُّرخٌ آٌْخ َخُل ٗيِ
حٓض .رَحٓخّ ًْیٍ ىیيگخِ حٓض کّ «َ َٜكخيي أرُٕیي» <ٔ رٔیخٍی ىیگَ> هَآٌ
ٍح يظٍ كَُْگی يیىحَي ،یؼُی کّ كَُْگ ُيخٌ َِٔل يظٍ ىٍ آٌ حَؼکخّ یخكظّ
حٓض .حُ َگخِ حیٍکٔخٌ ،هَآٌ ىٍ چُي ُيیُّ حُ كَُْگ ُيخَّ طؤػیَ پٌیَكظّ حٓض:
ٖ۶۰ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
رّپُيحٗض یٕٓق كيحى رَحٓخّ يخْیض آیخص ،يٕحٟغ كَ٠ص دمحم ىٍ ىٍِٔی
حٔل رؼؼض حُ يکّ طخ ْـَص ئهًیٍ رّكزّ٘؛ ىػٕص ٔ طؤکیي رَ حیًخٌ رّيؼخى حٓض
کّ رَگَكظّ حُ حَـیم ئیلیض رٕى.
ىٍ ىٍِٔی ىٔو يکّ حُ ْـَص ئهًیٍ رّكزّ٘ طخ ٓلَ ٓیّي رّ١خثق؛ يخْیض
آیخص طٕكیيی حٓض ٔ يظؤػَ حُ یٕٓى ٔ طٍٕحص يیرخٗي.
ىٍ ىٍِٔی ٕٓو يکّ حُ ٓلَ ١خثق طخ ْـَص ،پْ حُ یؤّ حُ ًْکخٍة حْم
کظخد ،يخْیض ىػٕص ،چَهٖ رًّٓض طؤٓیْ ىیٍ ئظوم حٓض.
ىٍ ىٍِٔی حٔل ييیُّ حُ ْـَص طخ ؿُگ ريٍ ،طؤٓیْ ىیٍ يؼظيل ٔ حيض ٔٓ٢
رَحٓخّ آثیٍ كُیق ٔ رَیيٌ ٔحرٔظّگیْخ رّحْم کظخد يخَُي طـییَ هزهّ رخ كلع
يٕحٍیغ حكکخو َٗحیغ ٓخرن ٔ رَیيٌ حُ كَ٠ص يٕٓی ٔ ػیٔی ٔ پیَٕي ىحىٌ ىیُٖ
رّكَ٠ص حرَحْیى رّػُٕحٌ ىیٍ ػَری حٓض.
ىٍ ىٍِٔی ىٔو ييیُّ طزییٍ حٗظَحک گَْٕ ًّْی حىیخٌ ٔ ىػٕص آٌْخ
رًّْکخٍی ٔ ٓپْ حىؿخو ىٍ ىیٍ حٓالو رخ كَکخص ئهلخَّ حٓض.
«یٕٓق ىٍِ كيحى» ىٍ «حنوَآٌ ٔ حنکظخد :ریؼض حنوَآٌ حنکظخریش» کّ ي٘ظًم رَ
ىٔحُىِ كٜم حٓض ،ىٍ كٜم یخُىِْى آٌ رَحی حػزخص َظَیّی حهظزخّ ٔ َ٘خٌ ىحىٌ
يٜخىٍ هَآٌ ،رّىٔحُىِ ىٓظّ حُ آیخص هَآَی طًٔک کَىِ حٓض کّ رّگًخٌ ٔی ًّْی
ٖٓ۰ كکًض یگخَّ
آٌْخ ریخَگَ حهظزخّ هَآٌ حُ «حنکظخد حنًويّ» حٓض .هال ٔ ّٛچکیيِی آیخص
ىٔحُىِ گخَّی يٍٕى حىػخی ٔی چُیٍ حٓض:
ٔ ـ حًػخٌ هَآٌ يزُی رَ حیٍ کّ يطخنذ هَآٌ ىٍ کظخدْخی پی٘یُیخٌ ْٔضِ « :ا ٌَ
ٓٗ ٔ۴ :۴۰ ،ـ .»ٔ۲ ق اِر ََْح ِْی َى َٔ ُيٕ َ ُ ٛل ِ ق ْحْلُٔنَُٗ ، ُ ٜل ِ ٌََْح نَ ِلی حن ُّ
ٕ ـ حًػخٌ هَآٌ يزُی رَ حیٍ کّ هزم حُ طئیٍ هَآٌ َٕٗظّی آًٓخَی يؼظزَ هخرم
حٓظُخىی َِى حْم کظخد رَّخو «کظخد» رٕىِ حٓض ،گَچّ يَ٘کخٌ آٌ ٍح َيحٗظُيٌ« :
ق طَلْ ُک ًٌَُٕ ،أ َ ْو نَ ُک ْى ط ٌََُٔ ...أَكََُـْ َؼ ُم ح ْن ًُ ْٔ ِه ًِیٍَ َک ْخن ًُـْ َِ ِيیٍَ َ ،يخ نَ ُک ْى َک ْی َ َٔ ْحنوَهَ ِى َٔ َيخ َی ْٔ ُ
ٌَٕٓ ،اِ ٌَ نَ ُک ْى كِی ِّ نَ ًَخ ط َ َویَ ٌََُٔ ٖ4 :۶۴ ،ـ ٔ.»4 ِکظَخدٌ كِی ِّ طَي ٍُْ ُ
ٖ ـ پیخيزَ حٓالو طٍٕحص ٍح ىٍّ يیگَكظّ ٔ يَ٘کخٌ يلَٔو رٕىَيِ َٔ « :اًَح طُظْهَٗ
ػ ًَخ َکخٌَ یَ ْؼزُيُ آرَخإُ ُک ْى َٔهَخنُٕح َيخ ٜيَ ُک ْى َص هَخنُٕح َيخ ٌََْح اِ َال ٍَ ُؿ ٌم یُ َِیيُ أ َ ٌْ یَ ُ ػهَ ْی ِٓ ْى آیَخطَُُخ رَ ِیَُّخ ٍَ
ن نَ ًَخ َؿخ َء ُْ ْى ِا ٌْ ٌََْح ِا َال ِٓلْ ٌَ ُيزِی ٌٍ:ٖ4 ، ْ
ک ُي ْلظ ًََٖ َٔهَخ َل حنَ ٌِیٍَ َکلَ َُٔح ِنه َل ّ ِ ٌََْح ِا َال ِا ْك ٌ
ٖ( »4هيحَٔي حطٓخو ٓلَ ٍح ٍىّ يیکُيُ ،یَح يَ٘کخٌ يخَُي كَ٠ص دمحم ىٍّ
طٍٕحص ٍح َوٕحَيِحَي کّ رلًُٓي آیخص دمحم ْى طٍٕحطی ٔ هيحثی حٓض) « َٔ َيخ آط َ ْیَُخ ُْ ْى ِي ٍْ
خكزِ ُک ْى ِي ٍْ ِؿَُ ٍش اِ ٌْ ُْ َٕ اِ َال ََ ٌِی ٌَ نَ ُک ْى 44 :ٖ4 ،ـ َٔ « ،»4۶ ِ ٜ
ََٕٓ َٓخ َ ...يخ رِ َ ذ یَي ٍُْ ُُکظ ُ ٍ
ص َٔ ِن َیوُٕنُٕح ىَ ٍَْٓضَ َٔ ِنُُزَ ِیَُُّّ ِنوَ ْٕ ٍو َی ْؼهَ ًٌَُٕ ...»ٔٓ۳ :۶ ، ف ْحآل َیخ ِ ُ َّ ِ ٜ ک َُ َ َکٌَ ِن َ
ظهَ ًُٕح 4ـ گٕحِ گَكظٍ حْم کظخد ٍح رَ ٛلض هَآٌَٔ « :أ َ َٓ َُّٔح حنَُـْ َٕٖ حنَ ٌِیٍَ َ
ٕكی ِانَ ْی ِٓ ْى كَخْٓؤَنُٕح أ َ ْْ َم حن ٌِّ ْک َِ ک ِا َال ٍِ َؿ ًخال َُ ِ ٓ ْهَُخ هَ ْزهَ َ
ْ َْم ٌََْح ِا َال َر٘ ٌََ ِيؼْهُ ُک ْى َ َٔ ...يخ أ َ ٍْ َ
اِ ٌْ ُک ُْظ ُ ْى َال ط َ ْؼهَ ًٌَُٕ ٖ :ٕٔ،ـ .»۰گٕحْی ػهًخی حْم کظخد کّ حٓخطیي حٔ رٕىَي كظی
ک ک ِي ًَخ أ َ ََِْ ْنَُخ ِانَ ْی َٗ ٍّ رَحی ٍكغ ٗک ٔ طَىیي هٕى پیخيزَ الُو رٕى« :كَب ِ ٌْ ُک ُْضَ كِی َ
ک كَ َال ط َ ُکَٕ ٍََ ِيٍَ ک ْحن َل ُّن ِي ٍْ ٍَرِّ َ ک نَوَ ْي َؿخ َء َ َخد ِي ٍْ هَ ْز ِه َ كَخْٓؤ َ ِل حنَ ٌِیٍَ یَ ْو ََ ُءٌَٔ ْحن ِکظ َ
ْحن ًُ ًْظ ََِیٍَ ( = »۲۳ :ٔٓ،حی دمحم!) حگَ ىٍ آٌ چّ رَ طٕ َخُل کَىیى ٗک ىحٍٖ ،حُ
كن حُ ٕٖٓ آٌ کٔخَٗ کّ کظخد آًٓخَٗ پیٖ حُ طٕ ٍح يیهٕحَُي رپَّ .یویُخ ً ّ
پٍَٔىگخٍص رّٕٖٓ طٕ آييِ حٓض ،پْ حُ ٗکآٍٔحٌ يزخٕ.
۳ـ هيحَٔي کم«حنکظخد» ٍح رّرُیحَٓحثیم ىحىِ ٔ رو٘ی حُ آٌ ٍح رّپیخيزَ
حٓالو ،چٌٕ ػهًخء حْم کظخد يؼهى آٌ كَ٠ص رٕىَي ،پْ يؼم ٔحنيیٍ پیخيزَ حٓالوحَي
ٓٗ ْﭐن ُٓيَ ٰٖ َٔأ َ ْٔ ٍَػَُْخ رَُِ ٓٗ ٔ ْى چٌٕ كََُي ٗخٌ حٔ ٍح يیُٗخُٓئَ « :نَوَ ْي َءحط َیَُخ ُيٕ َ
ذ.»۳ٖ :4ٓ، ِآ ٰ ََْٓ ِءی َم ْﭐن ِک ٰظ َ َ
ٜي ُِّم ک ُي َ خٍ ٌ ۶ـ هَآٌ طٜيین ٔ طلٜیم طٍٕحص حٓضٌََْ َٔ « :ح ِکظَخدٌ أ َ ََِْ ْنَُخُِ ُيزَ َ
حنَ ٌِی َر ْیٍَ رَیٍَ یيَی ِّ َٔ ِنظٌُُ ٍَِ أ ُ َو ْحنوُ ََ ٰٖ َٔ َي ٍْ َك ْٕنَ َٓخ ۚ »۲ِٕ :۶،كَ٠ص حرَحْیى ْى ىػخ
ٖٔ۰ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
کَى کّ هيحَٔي يؼهًی رَحی َٔهٖ كَٓظي کّ يؼهى «حنکظخد» رَحی آٌْخ ٕٗىٍَ « :رََُخ
ک َخد َٔ ْحن ِل ْک ًَشَ َٔیَُِ ِ ّکی ِٓ ْى اََِ َ ک َٔیُؼَ ِهّ ًُ ُٓ ُى ح ْن ِکظ َ ػهَ ْی ِٓ ْى آیَخطِ َ ٕٓالً ِ ّي ُْ ُٓ ْى یَظْهُٕ َ غ كِی ِٓ ْى ٍَ ُ َٔح ْرؼَ ْ
یِ حن َل ِکی ُى »ٕٔ۲ :ٕ،آٌ طٍٕحص ػـًی رخیي رَحی ػَدْخ طَؿًّ يیٗي ٔ أََضَ حن َؼ ِِ ُ
ض آیخطُُّ ۖ رّػَری طلٜیم ىحىِ يیٗئَ « :نَ ْٕ َؿؼَ ْهَُخُِ هُ َْآًَخ أ َ ْػ َـ ًِیخ نَوَخنُٕح نَ ْٕ َال كُ ِ ّ
ٜهَ ْ
ػ ََرِی ۗ هُ ْم ُْ َٕ ِنهَ ٌِیٍَ آ َيُُٕح ُْيًٖ َٔ ِٗلَخ ٌء ۖ .»44 :4ٔ، أَأ َ ْػ َـ ًِی َٔ َ
۰ـ طٍٕحص حيخو ٔ حنگٕی حٛهی هَآٌ حٓض؛ هَآٌ ىهیوخ يؼم طٍٕحص حٓض ٔ كَم
ٓ ِم َٔ َيخ أَى ٍِْی َيخ یُ ْل َؼ ُم ِری َٔ َال رِ ُک ْى حنَ ُ
ػخ ِيٍَ ُّ آٌ كوُ ٢رخٌ ػَری حٓض« :هُ ْم َيخ ُک ُْضُ ِر ْي ً
ی َٔ َيخ أَََخ اِ َال ََ ٌِی ٌَ ُيزِی ٌٍ.»۲ :4۶، اِ ٌْ أَطَزِ ُغ اِ َال َيخ یُٕ َكٗ اِنَ َ
۴ـ هيحَٔي رّپیخيزَ حيَ کَىِ کّ رًٍُّْٕىْخی ػهًخی یٕٓى حهظيحء کُي ٔ
َخد َٔ ْحن ُل ْک َى َٔحنُُّز َُٕس َ كَب ِ ٌْ یَ ْکلُ َْ رِ َٓخ
ک حنَ ٌِیٍَ آط َ ْیَُخ ُْ ُى ْحن ِکظ َ رّطٍٕحص حیًخٌ آٍٔى« :أُٔنَجِ َ
ٕٔح ِر َٓخ ِر َکخكِ َِیٍَ .»۴۲ :۶، َْئ َُال ِء كَوَ ْي َٔ َک ْهَُخ ِر َٓخ هَ ْٕ ًيخ نَ ْی ُ
۲ـ ًکَ ؿيیي هَآَی رًّکَ هيیى طٍٕحطی رّْى پیٕٓظّحَيَ « :يخ یَؤْطِی ِٓ ْى ِي ٍْ ًِ ْک ٍَ ِي ٍْ
ع ِا َال ح ْٓظ َ ًَؼُُِٕ َٔ ُْ ْى َی ْه َؼزٌَُٕ .»ٕ :ٕٔ، ٍَ ِرّ ِٓ ْى ُيلْ يَ ٍ
ع نَ ُک ْى ِيٍَ حنيّیٍ َيخ ٓٔ ـ ىیٍ حٓالو ٔ حىیخٌ آًٓخَی هزهی رّْى پیٕٓظّحَيَ َََ ٗ« :
ٔٗ أ َ ٌْ ٓٗ َٔ ِػی َ ْ ٛیَُخ رّ ِار ََْح ِْی َى َٔ ُيٕ َ ک َٔ َيخ َٔ َ ٗٛرَُّٕ ًكخ َٔحنَ ٌِی أ َ ْٔ َك ْیَُخ ِانَ ْی َ َٔ َ
أَهِی ًُٕححنيّیٍ َٔ َال طَظَلَ ََهُٕح كِی ِّ.»ٖٔ :4ٕ،
ٔٔ ـ نِٔو حیًخٌ رّهَآٌ ٔ ًّْی حىیخٌ پی٘یٍ ٔ َلی كَم ریٍ حَزیخء َ٘خَّی
خّللِ َٔ َيخ أ ُ َْ ِِ َل اِنَ ْیَُخ َٔ َيخ أ ُ َْ ِِ َل اِنَٗ اِر ََْح ِْی َى َٔاِ ْٓ ًَخ ِػی َم
پیٕٓظّگی آٌْخ حٓض« :هُٕنُٕح آ َيَُخ رِ َ
ی حنَُ ِزیٌَُّٕ ِي ٍْ ٍَ ِرّ ِٓ ْى َال ُ ُ ٕد َٔ ْحْل َ ْٓ َز ِ َٔ ِا ْٓ َلخمَ َٔ َی ْؼوُ َ
ٔٗ َٔ َيخ أٔطِ َ ٓٗ َٔ ِػی َ ی ُيٕ َ خَ َٔ ١يخ أٔطِ َ
َُلَ ِ َّ ُم رَ ْیٍَ أ َ َك ٍي ِي ُْ ُٓ ْى َََٔلْ ٍُ نَُّ ُي ْٔ ِه ًٌَُٕ »ٖٔ۶ :ٕ ،
= رگٕییي« :يخ رّهيح حیًخٌ آٍٔىِحیى ٔ رّآٌچّ رَ يخ َخُل ٗيِ ٔ آٌچّ رَ حرَحْیى
ٔ حًٓخػیم ٔ حٓلخم ٔ یؼوٕد ٔ پیخيزَحٌ حُ كََُيحٌ حٔ َخُل گَىیيِ ٔ (ْىچُیٍ)
آٌچّ رّيٕٓٗ ٔ ػیٔٗ ٔ پیخيزَحٌ (ىیگَ) حُ َ١ف پٍَٔىگخٍ ىحىِ ٗيِ حٓض ٔ ،ىٍ
يیخٌ ْیچ یک حُ آٌْخ ؿيحیٗ هخثم ًَیٕٗیى ٔ ،ىٍ رَحرَ كَيخٌ هيح طٔهیى ْٔظیى ...
ٕٔ ـ آٌچّ هيحَٔي رًّّْی پیخيزَحٌ كَٓظخىِ كو ٢یک «حنکظخد» رٕىِ کّ َْ
ّللاُ حنَُزِ ِیّیٍَ ُيزَ ّ
٘ َِِیٍَ غ َ خّ أ ُ َيشً َٔ ِ
حكيَس ً كَزَؼَ َ پیخيزَی رو٘ی حُ آٌ ٍح كَح گَكظَّ « :کخٌَ حنَُ ُ
حهظَهَلُٕح كِی ِّ»ٕٖٔ :ٕ، خّ كِی ًَخ ْ ن ِن َیلْ ُک َى َر ْیٍَ حنَُ ِ َخد ِر ْخن َل ّ ِ
َٔ ُي ٌُْ ٍِِیٍَ َٔأ َ ََِْ َل َي َؼ ُٓ ُى ْحن ِکظ َ
= يَىو (ىٍ آؿخُ) یک ىٓظّ رٕىَي (ط٠خىٖ ىٍ يیخٌ آٌْخ ٔؿٕى َيحٗض.
رّطيٍیؾ ؿٕحيغ ٔ ١زوخص پيیي آيي ٔ حهظالكخص ٔ ط٠خىْخٖ ىٍ يیخٌ آٌْخ پیيح ٗي ،ىٍ
ٕٖ۰ كکًض یگخَّ
حیٍ كخل) هيحَٔي ،پیخيزَحٌ ٍح رَحَگیوض طخ يَىو ٍح ر٘خٍص ٔ ریى ىُْي ٔ کظخد
آًٓخَٗ ،کّ رّٕٖٓ كن ىػٕص يٗکَى ،رخ آٌْخ َخُل ًَٕى طخ ىٍ يیخٌ يَىو ،ىٍ
آٌچّ حهظالف ىحٗظُي ،ىحٍٖٔ کُي.
كٜم ىٔحُىِْى يَرٕ ١حٓض رّحیٍکّ َٗحی ٢كَُْگی ٔ گَحیْٖخی ىیُی
يظلخٔص ؿخيؼّی ؿِیَسحنؼَد رَكکَ پیخيزَ حٓالو طؤػیَگٌحٍ ،رهکّ يٕنّي حَيیّْ٘خی
حٓاليی ٔ هَآَی ٗي« .كيحى یٕٓق» ىٍ حیٍ کظخد چُیٍ َظیـّ يیگیَى کّ آیخص هَآٌ
کَیى طَؿًّی ػَری رَهی آیخص طٍٕحص ٔ حكیخَخ ً ىیگَ کظخدْخی آًٓخَی حٓض ٔ
ىیٍ حٓالو حٓظًَحٍ حىیخٌ گٌٗظّ ٔ حَ٘ؼخری حُ آٌْخ حٓض کّ رٍّٕٛص يؼـَٕی حُ
«طٕكیي ٔ َٗیؼض طٍٕحطی ،يؼخى حَـیهی ،ػوخیي ىیٍ كُیقٍٕٓ ،رخص ػوخیي يَ٘کخٌ
ٔ هٕيیضگَحیی ػَری» ىٍآييِ حٓض .ىٍ ًیم ،رّرَهی حُ يٓىطَیٍ يزخَی َظَی
پُيحٍْخی یٕٓق كيحى حٗخٍِ يیٕٗى:
ٔ ـ هَآٌ طَؿًّ ٔ َٔوّی ػَری «حنکظخد» حٓض .هَآٌ رَهالف حَـیمٔ ،كی
ئظویى ٰانٓی ٔؿخيغطَیٍ کظخد َیٔض (۴ٕ(.رًّْیٍ ىنیم ،یک ئهًخٌ ٔحهؼی ًَیطٕحَي
رخ طًٔک رّهَآٌ ٔ پیخيزَ حٓالو حُ حَـیم ٔ ئیق ریَیخُ گَىى؛ ُیَح هَآٌ يلٍٕ
ىػٕطٖ ٍح حیًخٌ رّهيح ٔ ئیق هَحٍ ىحىِ ٔ پیخيزَ حٓالو ىٍ حیٍ يیخٌ ٔحٓطّی ریٖ
َیٔض .رُخرَحیٍ ،حكٌِٔ رَ هَآٌ ،حَـیم َیِ کظخد ئهًخَخٌ يیرخٗي (۴ٖ(.هَآٌ کظخد
ُيیُی حٓض ٔ َّآًٓخَیَ٘ ٔ ،خَّی ُيیُی رٕىٌ آٌ طليی رخ ُيیُیخٌ حٓض؛ چَح کّ
حگَ هَآٌ کظخری آًٓخَی ٔ ریٌَٔ حُ ىٓظَّ آٌْخ رٕى رَحی ُيیُیخٌ هخرم كٓى َزٕى طخ
رظٕحٌ آٌْخ ٍح ىٍ آٍٔىٌ ًْخَُي آٌ رّيزخٍُِ ١هزیي(۴4(.
هَآٌ ىٍرَىحٍَيِی ْیچ ىػٕص ؿيیي ٔ ئظوهی َیٔض (۴۳(.ىٍهَآٌ َّٔكی
ؿيیيی ٔؿٕى ىحٍى ٔ َّهٕى يؼـِِ حٓض (۴۶(.ریٖطَ آیخص آٌ حُ يظ٘خرٓخص حٓض ٔ
ٍحؿغ رّحيٍٕی يخَُي يزيأ ،يؼخى ،رّٔیژِ ٍٔف ،ىحٍحی ػهى حَيکی حٓض (۴۰(.يٜيٍ
حیٍ ىحَٖ حَيک َیِ «حنکظخد حاليخو» (طٍٕحص) ٔ رٍّٕٛص هخ« ٙحنکظخد حنًُیَ»
(حَـیم) حٓض )۴۴(.هَآٌ ىیٍ يٕٓی ٔ ػیٔی ٍح رّػُٕحٌ ىیٍ ٔحكي رّػَری طَ٘یغ
کَىِ حٓض ٔ ْيف آٌ َیِ آيُٕٕ طٍٕحص ٔ حَـیم رّػَدْخ حٓض .هَآٌ رخ حیٍکّ
ْیچ يطهذ حٟخكّی َٔزض رّىٔ کظخد یخى ٗيِ َيحٍى ،حيخ ىٍ ُيخٌ طئیٍ ٔ
ؿًغآٍٔی ،يٕحٍى يظؼيىی رّآٌ حكِٔىِ ٗيِ حٓض کّ ٔحٍى ٗيٌ ٔحژِی «َٜخٍی»
ىٍ ْلض آیّی ييَی ٔ حكِٔىِ ٗيٌ آیخص ٖ۳ـ ٖٓ ٍِٕٓ «رَحثض» حُ حیٍ ًََّٕ
حٓض (۴۲(.كَ٠ص دمحم َخرـّی رٕى کّ ىٍ هخَٕحىِی ََٜحَی ٍٗي ًَٕى ٔ ىٍ
ٖٖ۰ كکًض پُـى :حٓالو -هَآٌ
كخٛهّی ُيخَی ٕ۳طخ ٓٓ 4خنّگی (حُ ُيخٌ حُىٔحؽ رخ هيیـّ طخ ُيخٌ رَحَگیوظّ
ٗيٌ رّپیخيزَی) طٍٕحص ٔ حَـیم ٍح حُ حٓظخى ََٜحَیحٕ ٍٔهش رٍ َٕكم كَح گَكض ٔ
هٕى رّىیٍ ََٜحَی ىٍآيي .ىٍ حیٍ ييص ٓ ٔ۳خنّ ،ىٍ يخِْخی ٍي٠خٌ رًَّْحِ
حٓظخىٕ ٍٔهّ ىٍ ؿخٍ كَح رّػزخىص ٔ يُخؿخص رخ هيح ي٘ـٕل رٕى ٔ پْ حُ يَگ
ٍٔهّ رّيوخو ٍیخٓض َٜخٍحی يکّ ٔ كـخُ ٔ ،پْ حُ كٕص رلیَح رٍّیخٓض َٜخٍحی
کم ؿِیَسحنؼَد َخیم گَىیي)۲ٓ(.
پیخيزَ حکَو پیٖ حُ رؼؼض ََٜحَی رٕى ٔ ىٍ ييص ٕٓ ٓخل رّػُٕحٌ طخؿَی
رَؿٔظّ ٔ ریٍحنًههی يیخٌ ٗخو ٔ یًٍ رّکخٍ طـخٍص ي٘ـٕل رٕى ٔ ريیٍطَطیذ ،رخ
ُرخٌ كًیَی ٔ آٍحيی کّ ُرخٌ يَىو یًٍ ٔ ٗخو رٕى ،آُٗخ گَىیي (۲ٔ(.آٌ كَ٠ص
پْ حُ رؼؼض َیِ ُْگخو ٗک ىٍ هَآٌ ،يؤيٍٕ رّيَحؿؼّ رّحْم کظخد ٔ حٓخطیي
ََٜحَیحٕ رٕى ٔ حیٍ هٕى رٓظَیٍ ىنیم حٓض رَ حیٍکّ هيحَٔي هَآٌ ٍح يؼـِِ ٔ
ىنیم رَ َزٕص پیخيزَ هَحٍ َيحىِ حٓض؛ ُیَح ٗک ٔ طَىیي كخنظی ٍٔحَی ٔ ىٍَٔی
حٓض کّ رخ حیًخٌ پیخيزَ رَّزٕص هٕیٖ ٔ يؼـِِ رٕىٌ هَآٌ ٓخُگخٍی َيحٍى(۲ٕ(.
كيحى يیگٕیي ىیٍ حٓالو كخهي ىػٕص ؿيیي ٔ ئظوم حٓض؛ ُیَح ٍٓخنض پیخيزَ
حٓالو ىٍ ٍحٓظخی ْيحیض ػَدْخ رّٕٓی حیًخٌ رّکظخد يويّ ٔ رّىیگَ ٓوٍ،
ىػٕص رّىیٍ يٕٓی ٔ ػیٔی ٔ ػًم رَ حٓخّ ىٓظٍٕحص طٍٕحص ٔ حَـیم رٕى ٔ حیٍ
ًْخٌ کخٍی رٕى کّ َٜخٍحی رُیحَٓحثیم پیٖ حُ ػ َٜپیخيزَ حٓالو حَـخو
يیىحىَي (۲ٖ(.رُخرَحیٍ ،رخ طٕؿّ رّحیٍکّ يؼـِِی کخيم ٔ يطهن َِى ئیق ٔ ىٍ
حَـیم حٓض ٔ هَآٌ َیِ رّىیٍ ََٜحَیض ٔ حیًخٌ رّئیق ىػٕص يیکُي ،ىیٍ
ََٜحَیض هخطىحالىیخٌ ٔ ئیق هخطىحالَزیخء ٔ حَـیم کخيمطَیٍ ٔ ؿخيغطَیٍ کظخد
آًٓخَی حٓض .حُ حیٍٍٔ ،رَحٓخّ َظَیّی یٕٓق كيحىَّ ،ىیٍ حٓالو ىیٍ ئظوم ٔ
َٔن کُُيِی حىیخٌ پی٘یٍ حٓض ٔ َّپیخيزَ حٓالو هخطىحالَزیخء حٓض ٔ َّهَآٌ کخيمطَیٍ
کظخد آًٓخَی حٓض)۲4(.
یٕٓق كيحى رخ حیٍکّ پیَحيٌٕ هَآٌ ٓوُخٌ يظلخٔطی ٍح يطَف ًَٕىِ حٓض؛ ح ّيخ
حىػخی حٛهی حٔ ىًٍّْی آػخٍٕ کّ رّٗيص ٔ رخ طًٔک رّآیخص هَآٌ آٌ ٍح پیگیَی
يیکُي حیٍ حٓض کّ هَآٌ چیِی ؿِ ىػٕص رََّٜحَیض َیٔض .رًّْیٍ ىنیم ،حٔ رخ
ٔؿٕى آػخٍ يظؼيى ىیگَی کّ ىٍ حیٍ ُيیُّ َگخٗظّ حٓض ،یک ؿهي کظخد رٍِگ ٔ
كـیى ٍح رخ َخو «حنوَآٌ ىػٕس حنَُٜحَیش» رًّْیٍ يٕٕٟع حهظٜخ ٙىحىِ حٓض.
ٖ۰4 كکًض یگخَّ
ىٍ هخطًّ :یخىآٍٔی يیکُیى کّ َظَحص یٕٓق كيحى ٍى ٗيِ حٓض .حكًي ػًَحٌ
کظخری طلض ػُٕحٌ «حنوَآٌ ٔ حنًٔیلیش كیحنًیِحٌ» ىٍ َوي کظخد یٕٓق كيحى َگخٗظّ
ٔ رّ ٍٕ١يلٜم حیٍ هًٔض حُ حىػخی حٔ ٍح َوي ًَٕىِ حٓض(۲۳(.
* حکٌٔرش طلَیق حنوَآٌ ریٍ حن٘یؼش ٔ حنُٔش طؤنیق ٍٕٓل ؿؼلَیخٌ طخٍین چخپ ْ ،ٔ4ٔ۶م)
* آالء حنَكًٍ كی طلٔیَ حنوَآٌ ،طؤنیق ٗین ؿٕحى رالؿی
* حنزیخٌ كی طلٔیَ حنوَآٌ ،طؤنیق ٓیي أرٕحنوخٓى هٕیی
* حكٔخَّٖ طلَیق هَآٌ ،طؤنیق ٍٕٓل ؿؼلَیخٌ
* حكٔخَّٖ طلَیق ،طؤنیق يٓئی كوَ کَيخَی
* حنظلوین كی َلی حنظلَیق ،طؤنیق ٓیي ػهی كٔیُی يیالَی
* كوخثنْخيش كٕل حنوَآٌ حنکَیى ،طؤنیق ٓیي ؿؼلَ يَط٠ی ػخيهی
* ٓاليش حنوَآٌ يٍ حنظلَیق ،طؤنیق ؿٕحى دمحمی.
۶۰ـ حالطوخٌ ،ؽ ٕٔٓ۲ ٙ ،
۶۴ـ نٔخٌ حنؼَد ،ؽ ٖ۶۲ ٙ ،۳؛ طخؽ حنؼَّٔ ،ؽ ۳ ٙ ،4
۶۲ـ طلٔیَ کزیَ ،ؽ ٔ۴۳ ٙ ،۰؛ حنـخيغ الكکخو حنوَآٌ ،ؽ ٖٔ۰ٔ ٙ ،؛
حنَكًٍ ،ؽ ٔ ٕ۳۳ ٙ ،؛ *كوخین حنظؤٔیم ٔٔٓ ٙ ،؛ يـًغ حنزیخٌ ،ؽ ٔ ۶۲۲ ٙ ،؛ آالء ّ
طوٜی ٚحنزیخٌ ػٍ يـخُحص حنوَإٌٓٔ ٙ ،
* حإلکهیم كی حنًظ٘خرّٔحنظؤٔیم ٕ۰ ٙ ،؛ حنًُخٍ ،ؽ ٖ ٔ۴۴ ٙ ،؛
*حنظلٔیَ ٔحنًلٌَٔٔ ،ؽ ٔ ٔ۰ ٙ ،؛ ىهخین حنظلٔیَ ،ؽ ٔ ٔٔٓ ٙ ،؛ هَآٌ ىٍ حٓالوٙ ،
۳۳؛ حػـخُ حنوَآٌ ٖٔٔ ٚٛ ،ـ ٔٔ۳
ٓ ۰ـ ٓیّي ٍح کٕىک پَٖٔ رٕى رَّخو حرَحْیى کّ حُ يخٍیّٖ هزطیّ رّػًم آييِ رٕى .حیٍ
کٕىک ىٍ ٔ۴يخّْگٗ حُ ىَیخ ٍكض ٔ ١زؼخ ً يخیّٖ طؤػَ كَ٠ص ٗي ،حُ ه٠خء ىٍ ًْآٌٍُٔ آكظخد
گَكظّگٗ ٔحهغ ٗي ،ئهًیٍ حػظوخى کَىَي کّ حیٍ کٕٔف ىٍ َظیـّٖ يَگ كََُي ٓیّي ٔ ىٍ ْىىٍىٖ
رخ حٔ ٔحهغ ٗيِ حٓض ،كَ٠ص رّيیخٌ يَىو ٍكض ٔ حیٍ حَيیّ٘ ٍح حُ يـِ آَخٌ پخک کَى ٔ گلض
هٍٕٗیي ىٍ يَگ ْیچ کْ ًَٗگیَى .آیخ ٓیخٓظگَحٌ ٔ ُػًخء ػ َٜيخ حیٍ کخٍ ٍح يٗکُُي؟
ٔ ۰ـ ؿٕحَْ نؼم َََٓٔ« :گخْٗ رّطخٍین ؿٓخٌ» رَگَىحٌ :يلًٕى طل٠هٗ ،ؽ ٕٖٔٓٙ ،
ٕ ۰ـ ىحٓظخٌ "یٕٓق" رخ طلٜیالص ٔ ؿِثیخطٗ ریٖ حُ آٌچّ ىٍ هَآٌ رّآٌ حٗخٍص ٍكظّ
حٓض ،ىٍ «ػٓي هيیى» آييِ ٔ هًٔضْخٖ پخیخَٗ کظخد «پیيحیٖ» حُ رخد ٖ۰طخ ٍٓ ۳ح ىٍ رَ
يٗگیَى.
یک كَهّ حُ "هٕحٍؽ" يٕٕٓو رّ"ػـَىٖ" (پیَٔحٌ ػزيحنکَیى رٍ ػـَى) يؼظوي رٕىَي کّ
ٍِٕٖٓ یٕٓق حُ هَآٌ َیٔض ،ئظویًخ ً حُ طٍٕحص ٔحٍى ٗيِ.
ٖ ۰ـ ؿِحنٗ حَيیّٖ٘ «َٕحكالَٕ١یخٌ» ىٍ هٔ ٕٜٙؿٕى ٓهٔهّيَحطذ ٔ ػٕحنى يظؼيى ٍح
يـَىحص ٔ ػوٕل هَحٍ ىحٍى ٔ رخالطَ حُ آٌ هيح ّ يٗپٌیَى .چُخٌکّ رخالٖ ػخنى يلٕٔٓخص ،ػخنى
ئظوَ حٓض ٔ ...نٗ ؿِحنٗ ٍٔحر ٢يظوخرم حیٍ ػٕحنى ٍح رّگَّٕٖ ىیگَ ط ٍٕٜيٗکُي:
رّحػظوخى حٔ ّٓ ػخنى ٔؿٕىىحٍى ٔ :ـ ػخنى پخثیٍ ،حٗیخء ٔ يلٕٔٓخص (ػخنى حنًهک) ٕ ـ ػخنى
ٔٓطٗ ٔ طٜخٔیَ ػخنیّٖ حٗیخء (ػخنى حنـزَٔص = "ؿزَٔص" کهًّٖ ػزَٖ رّيؼُٗ "هيٍص") کّ
يطخرن حٓض رخ ػخنى ػوٕل ٔ َٕ ٍٕٛحكالَٕ١یخٌ ٖ .ـ ػخنى حػهٗ (ػخنى حنًهکٕص) کّ رَ هالف ىٔ
ػخنى هزهٗ ،پیٕٓظّ ػخرض حٓض.
۰4ـ ٔیم ىٍٔحَض :طخٍین طًيٌ ،ؽ ٍَٔ ، ۳خَْ ـ ٍٕٕٗ ػوهٗ۳۲ٓٙ ،
ٖٓ۴ كکًض یگخَّ
۶
ـــــــــــــــــــــــــ
ٍـٌذ اٍــــالم ـ
ــــــــــــــــــــــــــ
ٕٖ۴ كکًض یگخَّ
ٌٍّذ
ُ
ُّٓض».گلظیى حٓالو ىحٍحی ىٔ يُزغ حٛهی ٔ ػًيِ حٓض :حٔل «هَآٌ» ىیگَ « ُ
ٓ ٍّ حاليَ» ٌ
ئٌُٕ ،ي٘ظن ٗيِ حٓضُ « ٔ . َُٓخً ،كٕٓ
ٔ ٍُّ َٓ ٍَ ٔ ٍُّ ِٓ ،نَ ُ
ُّٓض ىٍ نـض حُ َُ
یؼُی آٌ ٍٕٔ ٍح يوٍَ کَىُّٓ .ض یؼُی ٍحِ ٔ ٓیَص؛ هٕحِ حیٍ ٍحِ ٔ ٍٕٔ پُٔيیيِ
رخٗي ،هٕحِ َخپُٔي .رُخرَحیٍ ُّٓض كُّٔ ىحٍیى ٔ ُّٓض ٓیجّّ .چُخٌکّ ٓیّيحنًَٓهیٍ
ُّٓض َیکٕی رُخ َٓي رّحٔ پخىحٕ آٌ يیٍٓي؛ ٔ َْکْ يیكَيخیيَْ« :کْ ىٍ حٓالو ُ
ُّٓض) پخىحٕ يیٍٓي ،رئٌ آٌکّ حُ رؼي حُ حٔ رّآٌ ػًم کُي َیِ رّحٔ (رُیخٌگٌحٍ ُ
پخىحْٕخٖٗخٌ چیِی کخٓظّ ٕٗى؛ ٔ َْکْ ىٍ حٓالو ُّٓظی ري حٓخّ گٌحٍى ،گُخْٖ
رَ حٔ حٓض ٔ ْىچُیٍ گُخِ کٔخَی کّ رؼي حُ حٔ رّآٌ ػًم کُُي رَ حٔ هٕحْي رٕى،
رئٌ آٌکّ حُ گُخْخٌ آٌْخ چیِی کخٓظّ ٕٗى ».پْ َْکْ کخٍی ٍح آؿخُ کُي ٔ
گَْٔی رؼي حُ حٔ رّآٌ ػًم کُُي ،گلظّ يیٕٗى حٔ آٌٍح ُّٓض هَحٍ ىحىِ حٓض.
ٓی حُ ٍحِ ٔ ٍٓى ٔ گلظخٍ ٔ کَىحٍ ٓیّي ٍح گٕیُي؛ ُّٓض ىٍ حٛطالف رّيؼُی طؤ ّ
ُّٓض ىٍ ُيخٌ كیخص ٓیّي ٔؿٕى َيحٗض ،ىٍ ىٍ يوخرم ُّٓض ،ريػض هَحٍ ىحٍى .رلغ ُ
ػٓي ههلخء َیِ رّ ٍٖٕ١ؿيٖ يطَف َگَىیي ،طخ آٌُيخٌ ،رخٍٔ ػًٕيٗ رَ ٗؼخٍ
ّللا» حٓظٕحٍ رٕى ٔ ًّْٖ حيٍٕ رّهَآٌ حٍؿخع يٗٗي .چُخٌکّ پیٖطَ «کلخَخ کظخد ّ
هٕحَيیى ،طخ آٌيٕهغ هَآٌ ْى ؿًغآٍٖٔ ٔ يکظٕد َ٘يِ رٕى ،رّ ٍٕ١پَحکُيِ ىٍ
حًْخٌ رَهٗ ٛلخرّ ؿخٖ ىحٗض .طخ حیٍکّ ىٍ ػٓي ههیلّٖ ٕٓو گَىآٍٖٔ ٗي.
طخ ُْگخيٗ کّ يَکِ هالكض «ييیُّ» رٕى ،رلغ ىٍرخٍِٖ هَآٌ ،حُ كٓى ظخَْٖ
آٌ طـخُٔ ًَٗکَى ٔ رّطلٔیَ ٔ طؼهیم آیخص ي٘خرّ ،هٕحِ رخ حكخىیؼٗ ئَٖ حُ ٓیّي ٔ
هٕحِ رّکًک ػوم ٔ حؿظٓخىًَٗ ،پَىحهظُي .حگَ حؿظٓخىٖ ْى ٍٕٛص يٗگَكض ،حُ
ٖ۴4 كکًض یگخَّ
ىٍک يؼخَٗ كَحطَ ًٍَٗكض ٔ رَحٖ حػزخص ٛلض آٌ ىٍ پٗ ىنیم ٔ رَْخٌ َزٕىَي،
ُیَح آطٖ حیًخٌ ،رّػهض َِىیکٗ رُّيخٌ ٓیّي ُُْٕ ىٍ ههٕد ئهًخَخٌ ُرخَّ
يٗک٘یي .گٔظَٕ ههًَٔ حٓالو ،طًَکِ ػَٔص ٔ رَُٔ رَهی حهظالفْخ يیخٌ
ٛلخری ٔ حكَح ٔ ١طلَیْ٢خٖ طؼيحىی ىیگَ ىٍ ػٓي ههیلّٖ ٕٓو ٔ ىٍٔحٌ حيٕی ،ىٔ
حكٔخّ ىٍ ًُْیض ػًٕو ئهًخَخٌ پيیي آٍٔى:
ُّٓض پیخيزَ رخیي حكیخء ٕٗى ٔ يالکیک ،كوخَیض رخ هخَيحٌ ْخًٗٗ حٓض؛ ىُٔ ،
ػًم هَحٍ گیَى .حهظالكخص يیخٌ ئهًیٍ يُـَ رّهظم ههیلّ ػؼًخٌ ٔ گِیُٖ كَ٠ص
ػهٗ رّؿخٖ حی٘خٌ ٗي .حیٍ ٓ ٕ۳خل پْ حُ ٍكهض پیخيزَ رٕى .يَىو رُّْگخو ریؼض رخ
ّللا ٔ ٗیِٕٖ ههلخٖ هزهٗ ٍحُّٓض ٍٕٓل ّ ّللاُ ،
ػهٗ حُ حٔ هٕحٓظُي ىٍ کَىحٍ هٕى کظخد ّ
ُّٓض ٍٕٓل ّ
ّللا ٍح پٌیَكضٔ ،نٗ يالک ػًم هَحٍ ىْي؛ ٰنکٍ ػهٗ ػًم رّکظخد ّ
ّللا ٔ ُ
ٗیِٕٖ ههلخء ٍح ٍى کَى ٔ رّؿخٖ آٌ گلضٗ« :یِٕٖ هٕىو».
«ُّٓض» حُ ًْخٌ حرظيحء ىحٍحٖ ىٔ ٗؼزّ حٓض« :هٕل» ٔ «كؼم» َزی (ٗخٍع)
طؼَ ٝرّكؼم َزی ىٍ حیٍؿخ ٍَٟٔطٗ َيحٍى ،حُ آٌ َٛف َظَ يٗکُیى؛ ٔنٗ ریخٌ
َکخطٗ پیَحيٌٕ هٕل ٗخٍع ٍح ٍَٖٟٔيٗىحَیى؛ رّآٌ هخ َ١کّ «كيیغ» حُ
رـََؾطَیٍ يزخكؼخص پَىحيُّ ىٍ ریٍ حٓاليیخٌ حٓض ،حكظًخل ٛيم ٔ کٌد ىحٍى ٔ
هطَ ؿؼم ٔ طينیْ ٔ طلَیق ىٍ آٌ كَحٔحٌ حٓض.
ْیچ یک حُ حیٍ هطَحص َ٘خیي کّ ىحيٍ هَآٌ ٍح كَح گیَى ،چٌٕ هَآٌ يکظٕد ٔ
يللٕظ حٓض ٔ َ٘خیي کّ يیيحٌ پٓهُٕىٌ يیخٌ كَهّْخٖ ئهًیٍ ٔحهغ گَىى ،حُ ًْیٍ
ُّٓض ٔ كيیغ حٓض. رخرض يٓـٍٕ ٔحهغ ٗيِ حٓضُ ،یَح آٍٔىگخِ گَىٌک٘خٌ ًْخَخ ُ
ُّٓض طوَیََٗف ٔظخیق ٔ طکخنیق كَىٖ ئهًیٍ ٔ َیِ يُخٓزخص كَم حٓاليٗ ٍح ُ
يٗکُي .آٌٍح طلَیق کَىَي ،يطخنزٗ رَآٌ حكِٔىَي ،ىِْخ ٔ ٛيْخ ِْحٍ كوَِ كيیغ
ؿؼم کَىَي ٔ آٌٍح رّٓیّي َٔزض ىحىَي ،ريیٍطَطیذ ًّْٖ ؿُزّْخٖ هٔ ٕٜٗٛ
ػًٕيٗ َُيگٗ يَىو ٍح طلض طؤػیَ هَحٍ ىحىَي ٔ كَهّْخٖ گَٕخگٌٕ رّٔؿٕى آٍٔىَي.
ػهٗ ػالع ٔ ٓزؼیٍ كَهش ،کهّٓخ كیحنُّخٍ االّ ٔحكيس ْٔیحنـًخػش»(ٔ) = «یٕٓى ٔ۰
كَهّ ٗيَيَٜ ،خٍح ٕ ۰كَهّ گ٘ظُي ٔ حيض يٍ ٖ ۰كَهّ هٕحُْي ٗي؛ حُ حیٍ ٖ ۰كَهّ
یکٗ حْم َـخص حٓض ،حنزخهٗ هیَ!» حیٍ كيیغ ىٍ ریٍ طًخو كَم حٓاليٗ َٓ ُرخٌْخ
حٓض ٔ رّكيیغ «طلَیوّ» يؼَٔف حٓض ٔ َْیک رّطُٓخیی هٕى ٍح كَهّٖ َخؿیّ
يٗهٕحَي ٔ ٍهیزخٌ ٍح ْخنک! رَهٗ يلٜمطَ ْى َوم کَىِحَي .رَهٗ ًکَ ػيى ىٍ
حیٍ كيع ٍح طکؼیَٖ گَكظّحَيَّ ،طؼییُٗ.
ىٍ كَىحٖ ٍكهض ٓیّي ،کً٘کٖ رَ َٓ ؿخَ٘یُٗ آؿخُ ٗي ،ػًيِ حهظالف يیخٌ
يٓخؿَ ٔ حَٜخٍ رٕى ،کً٘کٖ يیخٌ يٓخؿَ ٔ حَٜخٍ رّطلخهَ رّكٔذ ٔ َٔذ ٔ
ٓخروّٖ ؿٓخى ٔ كيحکخٍٖ ىٍ ٍحِ هيح يزيل گ٘ضَْ ،یک حُ حیٍ ىٔ ١خیلّ ٍٔحیخطٗ حُ
ٍٕٓل حکَو رَّلغ هٕى ٔ ىٍ ك٠یهض هٕى َوم کَىَي کّ رّحيظیخُحطٗ کّ هيح رَحٖ
آٌْخ هَحٍ ىحىِ حٓض حٗخٍِ ىحٗض ٔ ،آیخطٗ حُ هَآٌ ٍح پ٘ضرُي آٌ کَىَئٍ .حیخص حُ
َْىٔ َ١ف رٔیخٍ ُیخى حٓض ٔ ْى ٗيیي ٔؿهیع يٗرخٗي کّ ػًن حهظالكخص ٍح رخُگٕ
يٗکُي .ئهًخَخٌ حَٜخٍ ىٍؿهّٖٔ کّ ىٍ ٓویلّٖ رُٗٓخػيِ رَگِحٍ کَىَي ،رٍِگ
١خیلّٖ هٍِؽ "ٓؼي رٍػزخىِ" ٍح رّهالكض رَگِیيَي ،حیٍ ػًم آٌْخ رخ يوخنلض
گَِٔ يٓخؿَ يٕحؿّ ٗيٓ .وٍگٕٖ يٓخؿَیٍ ػًَ رٍ هطخد رٕى کّ حَٛحٍ ىحٗض
ههیلّ رخیي حُ ریٍ يٓخؿَیٍ ،هخٛش هَی٘ٗ رخٗي ،چٌٕ پیخيزَ حُ آٌْخ رٕى .حٔ ًٍٟ
ٓوُخَٗ حیٍ َکظّٖ يٜخنلّؿٕیخَّ ٍح رُّرخٌ آٍٔىَ« :لٍ حاليَحء ٔ حَظى حنٍُٕحء»
= ٍیخٓض حُ يخ ،کخٍگٌحٍی حُ ًٗخ.
َٓحَـخو يٕكن ٗي أرٕرکَ رٍ هلخكّ ٍح رّهالكض ٍٓخَي .ىٍ يَكهّٖ رؼيٓ ،ؼي
رٍػزخىِ حُ ييیُّ رّٗخو طزؼیي ٗي ٔ ىٍ آٌؿخ رَّیََگ ٔ طيریَ يٓخؿَیٍ رّهظم ٍٓیي،
ىٍ آٌٍُٔ هخطالٌ ٗخیؼّ کَىَي کّ حٔ رّٔٓیهّٖ ؿُیّیخٌ ک٘ظّ ٗيِ حٓض! كظٗ چُي
كَى ٗؼَ حُ ُرخٌ ؿُیّیخٌ َٓ ُرخٌْخ حَيحهظُي کّ ي ًَٖٕ٠چُیٍ حٓض« :يخ ٓیي
هٍِؽٓ ،ؼي رٍػزخىِ ٍح ک٘ظیى؛ ىٔ طیَ رّٕٖٓ حٔ حكکُيیى کّ حُ ههزٖ هطخ ََكض!»
أرٕرکَ ييطٗ ىٔ ٓخل ٔ ٖٗ يخِ هالكض کَى ٔ حُ ىَیخ ٍكضٓ ،پْ َٕرض رّهٕى
ػًَ ٍٓیي ٔ ييص ىٔحُىِ ٓخل ههیلّ رٕى .حٔ ىٍ ييص هالكض هٕى حٓالو ٍح حُ
يلئىِٖ ؿِیَسحنؼَد كَحطَ رَى ٔ َُٓيیٍْخٖ ٔٓیؼٗ ٍح ُیَ پَچى حٓالو آٍٔى،
ػَٔص ٔ يکُظٗ ُیخى َٜیذ ػَد کَى ٔ َِحعْخٖ يٓخؿَ ٔ حَٜخٍ ٍٔ رّطَيیى
َٓخى .پْ حُ ػًَ رٍ هطخد ػؼًخٌ رٍ ػلخٌ رّهالكض ٍٓیي .رٍِگطَیٍ ىٓضآٍٔى
ىٍِٖٔ ىِ ٓخنّٖ ػؼًخٌ ،ؿًغ ٔ طئیٍ (یخ رخَُٕیٔی) هَآٌ کَیى حٓض .هظم ػؼًخٌ
ٖ۴۶ كکًض یگخَّ
يُـَ رّیک كَٔپخٗٗ ػظیى ىٍ ػخنى حٓالو گَىیي ،گَّْٕخٖ ىیگَ حُ حَٕحع حهظالكخص
ٔ َِحعْخ ىٍْ رخُ کَى ٔ ؿُگْخٖ هَٕیٍ ىحههٗ ٍح ٍهى ُىًّْ .چیِ ىیگَگٌٕ
ٗي ،ىلْخٖ ئهًیٍ حُ ًْيیگَ كخٛهّ گَكض ،كَيضْخ ٗکٔضٍُِْ ،خ رَطٍ ٗي ٔ
ًٗ٘یَْخ ىٍ رَحرَ ْى رخال ٍكض .الُو حٓض ىٍ حیٍؿخ يوظ َٖٜرخ ك٠خٖ ٓیخٓٗ
حیٍ يوطغ حُ طخٍین حٓالو آُٗخ ٕٗیىٓ ،پْ رَّ١ف حیٍ پَٖٓ رپَىحُیى کّ آیخ ىٍ
چُیٍ ك٠خٖ ،ؿخ رَحٖ ؿًغآٍٖٔ ٔ َوم كيیغ رَٗ١كخَّ رخهٗ يٗيخَي؟
(ْ ق) تزاتز تا ۷۱ژّئي ۶۵۶
ػؼًخٌ ىٍ ٍُٔ ً ٔ۴حنلـشحنلَحو ٓخل ٖ۳
(تزطایی)ک٘ظّ ٗيَٓ ،رخُحٌ ي َٖٜکّ ىٍ پٕٖٗ يُخٓک كؾ رّكـخُ آييِ رٕىَي
ٔ ىٍ هظم ػؼًخٌ َو٘ٗ رَؿٔظّ ىحٗظُي ،رخ ػهٗ ریؼض کَىَي ،ئهًخَخٌ ػَحم َیِ پْ
حُ ييطٗ رّحٔ پیٕٓظُي؛ ح ّيخ يؼخٔیّ ٔحنت ٗخو کّ پَٔ ػى ػؼًخٌ رٕى رّهالكض ػهٗ
گَىٌ َُٓخى ،حٔ ٍح رّهظم ػؼًخٌ يظٓى ًَٕى ٔ ٕٓگُي یخى کَى کّ حَظوخو هٌٕ ػؼًخٌ ٍح
هٕحْي گَكض ،چیِٖ َگٌٗض کّ ١هلّ ٔ ُریَ هٕحٓظُي هٕى ٍح حُ حطٓخو يزخَٗص ىٍ
هظم ػؼًخٌ طزَثّ کُُي ،رّيکّ گَیوظُي ٔ نٕحٖ ػٜیخٌ ػهیّ ػهٗ رَحكَحٗظُئ ،
ػخیّ٘ (کّ رّح ُ ُّوحنًئيُیٍ يؼٌُٕ رٕى ٔ هٕحَْ ػیخل ُریَ يٗٗي) حُ آَخٌ پ٘ظیزخَٗ
کَى .رّػُٕحٌ گَكظٍ حَظوخو هٌٕ ػؼًخٌ ،ػهیّ ػهٗ ًْيٓض ٗيَي.
"١هلّ" ٔ "ُریَ" رٍ َِٜح ئوَ کَىَي ،هزخیم ؿُٕد ػَحم ٍح طلَیک
ًَٕىِ ٔ ،إٓٗدْخٖ ىحيُّىحٍ ىٍ َٕحكٗ رٍ َِٜحِ حَيحهظُي .حیٍ ىٍكخنٗ رٕى کّ طُٗ
"ػزيّللا رٍ ػًَ" ٔ
ّ چُي حُ ٛلخرّ کّ ىٍ ٍأّ آٌْخ َٓىحٍ "ٓؼيرٍ حرٗ ٔهخٔ "ٙ
"دمحمرٍ ئهًّ" ٔ "ػؼًخٌ رٍ ُیي" ٔ "حٓخيشرٍ ُیي" ٔ ىیگَحٌ رٕىَي ،حُ ریؼض رخ
ػهٗ َٓرخُ ُىَي ٔ رَٗ١كٗ حهظیخٍ کَىَي ،چُخٌکّ رخ هٜى حٔ َیِ َپیٕٓظُي .پْ
حی٘خٌ ٍح "يؼظِنّ" گلظُي.
(ْ ق) دطاهثز ( ۶۵۶تزطایی) ػغ هاٍ پض اس قتل
ىٍ يخِ ٍؿذ ٓخل ٖ۶
عثواى،علٔدررأصن٘کَی حُ ييیُّ ریٌَٔ آيي ٔ ٍحِ ر َِٜىٍ پیٖ گَكض .يیخٌ
حٔ ٔ إٓٗدگَحٌ َزَى ٓوظٗ ىٍ «كَیزّ» ـ يلهٗ هخٍؽ حُ ر َِٜـ ىٍ گَكض .حیٍ
ٔحهؼّ رّؿُگ «ؿًم» يؼَٔف حٓض ،گٕیخ ػخیّ٘ ٕٓحٍ رَ ٗظَ (ََ) ؿَیخٌ ؿُگ
ٍح ٍْزَٖ يٗکَىٔ ،ؿٕى حٔ رّؿُگ يَ٘ٔػیض يٗىحى١ .هلّ ٔ ُریَ ىٍ حیٍ ؿُگ
ک٘ظّ ٗيَي ٔ ػخیّ٘ حٓیَ گ٘ض .ػهٗ حٍٔح يلظَيخَّ ًَْحِ ؿًخػظٗ كخيٗ ٔ َگٓزخٌ
رّييیُّ رَگَىحَیي .رخهٗ گَیوظّگخٌ حُ ٛلُّٖ ؿُگ رّٗخو ٍكظُي ٔ رّيؼخٔیّ
پیٕٓظُي .رّگلظّٖ ١زَٖ ٔ ىیٍُٕٖ ٔ ىیگَ يٍٕهخٌ ،ىٍ حٍىٖٔ ػهٗ ،حكًي رٍ هیْ
ٖ۴۰ كکًض ٗ٘ى :حٓالو ُٓ -ض
ىٍ ر َِٜرخ ٖٗ ِْحٍ يَى ٔ ؿًخػض حُى حُ ؿُگ کُخٍِ گَكض ٔ ٍحِ رَٗ١كٗ
حهظیخٍ ًَٕى .رؼيْخ ػهٗ ىٍ هطخرخص هٕى کّ ىٍ َٓؾحنزالؿّ آييِ ،رّحیٍ ؿُگ ػُٕحٌ
«َزَى رخ َخکؼیٍ» ىحى ،حُ آٌ رخرض کّ کٔخَٗ چٌٕ ١هلّ ٔ ُریَ حرظيح رخ ػهٗ ْىپیًخٌ
رٕىَيٓ ،پْ «َکغ» پیًخٌ کَىَي.
پْ حُ حیٍ پیَُٖٔ ،ئؤنّٖ ىیگَٖ کّ رَحٖ ػهٗ رخهٗ يخَيِ رٕى حیٍ رٕى کّ
يؼخٔیّ ٍح رّطًکیٍ ٔح ىحٍى ،رّآٌ يُظٍٕ ٔحٍى کٕكّ ٔ ييحیٍ ٗي ٔ ىٍ َِىیک
«ٍهّ» حُ ٍٔى كَحص گٌٗض ٔ ىٍ ىٗض «ٛلیٍ» رخ ٓپخِ يؼخٔیّ ٍٔ رٍّٔ گَىیي.
يیخٌ ىٔ ٓپخِ طؼخىل هٕحء رَهَحٍ رٕى ٔ ؿُگ ٓوظٗ ٍم ىحى .کّ رؼيْخ ػهٗ رّآٌ
ػُٕحٌ «َزَى رخ هخٓطیٍ» ىحى؛ چٌٕ ن٘کَٖ يظ٘کم حُ طٓیىٓظخٌ ٔ پخ رَُّْگخٌ رخ
حَٗحكیض ؿَم َؼًض ٔ ػَٔص حيٕٖ ٍٔ رٍّٔ ٗيِ رٕىَي.
(ْ قـ ژّییَ ۶۳۰و) ىٍ ٓخكم ٍٔى ؿُگ ٛلیٍ کّ ىٍ يخِ ٛلَ ٓخل ٖ۰
كَحص ریٍ ٓپخِ ػهٗ رٍ حرٗ١خنذ ٔ يؼخٔیش رٍ حرٗٓلیخٌ ٍم ىحى ،حُ ٔؿّ حكٔخٓٗ،
ػخ١لٗ ٔ حػظوخىٖ رَحٖ ئهًخَخٌ هیهٗ حًْیض ىحٍى ٔ يزيأ رٔیخٍٖ ٔهخیغ َخگٕحٍ
رؼيٖ حٓض .ىٍ ٍُٔ ىٔو پیکخٍ ،ؿُخف ٍحٓض ن٘کَ ػهٗ رّكَيخَيْٗ يخنک حٗظَ
َوؼٗ ٔ ههذ ن٘کَ رّكَيخَيِ ػهَٟٗ ،رخص َخرٕىکُُيِٖ رَ ٓپخِ يؼخٔیّ ٔحٍى کَى،
چُخٌکّ ػهٗ ىٍ آٓظخَّٖ پیَُٖٔ هطؼٗ هَحٍ گَكظّ رٕى .ح ّيخ ؿخَذ يوخرم رخ كیهض
ػًَٔ ػخ ٙهَآٌ رَ َٓ َیِِ کَى ٔ گلض« :رخیي حیٍ هَآٌ يیخٌ يخ ٔ ًٗخ كکى کُي»
ٓپْ حیٍ آیضٍح رخ ٛيحٖ رهُي طالٔص ًَٕى« :أَنَ ْى ط َََ اِنَٗ حنَ ٌِیٍَ أُٔطُٕح َ ِ
َٜیزًخ ِ ّيٍَ ْحن ِکظ َخ ِ
د
ّللاِ ِن َیلْ ُک َى رَ ْیَُ ُٓ ْى ػ ُ َى َیظ ََٕنَ ٰٗ كَ َِی ٌن ِ ّي ُْ ُٓ ْى َٔ ُْى ُّي ْؼ َِ»ٕٖ :ٖ ، ٌَُٕٟ
د َ ػ ٌَْٕ ِانَ ٰٗ ِکظ َخ ِ
یُ ْي َ
رخ حیٍ َٗحی ٢رَهٗ حُ یخٍحٌ ػهٗ يخَُي "حٗؼغ رٍهیْ" ٔ "أرٕيٕٓٗ حٗؼَٖ"
...حُ حٔ هٕحٓظُي کّ رّكکًیض طٍ ىْي ،ػهٗ پٌیَكض ،يؼخٔیّ رّػهٗ پیـخو ىحى کّ
کظخد هيح ٛخيض حٓض ،چگَّٕ ٓوٍ يٗگٕیي؟ يَىٖ حُ يخ ٔ يَىٖ حُ ًٗخ حَظوخد
ٕٗى ،طخ رّآٌچّ ىٍ هَآٌ آييِ حٓض كکى کُُي؛ رخُ ْى ػهٗ پٌیَكض .ػًَػخ ٙحُ
ؿخَذ يؼخٔیّ ٔ أرٕيٕٓٗ حٗؼَٖ رًَّخیُيِگٗ حُ ػهٗ رّكکًیض َ٘ٔظُي ٔ ْ٘ض يخِ
ٕ١ل ک٘یي طخ َظیـّ ي٘وٗ ٚي .پٌیَٕ پیَٖٓخى كکًیض حُ ؿخَذ ػهٗ ،طَىیيْخٖ
ىٍ حٍىٔگخِ ػهٗ پیٖ آٍٔى ،رٔیخٍٖ حُ ٓپخْیخٌ ػهٗ کّ حُ حٓخّ يوخنق حَٗحكیض
حيٕٖ رٕىِ ٔ رَّْ هیًظٗ هٕحٓظخٍ َخرٕىٖ حيْٕٖخ رٕىَي ،گلظُي يٕٕٟع هالكض
پیـًزَ ٍح َزخیي رّكکًیض حكَحى رَ٘ گٌحٗضٗ ٔ ،ؼخٍ «ال كکى حالّ ِنهّهّ» َٓىحىَي،
ّللا ٛخىٍ ٗيِ ،ػيِٖ ْى گلظُي ٛخىٍ َ٘يِ ... ػيِٖ گلظُي كکى ّ
ٖ۴۴ كکًض یگخَّ
يزخكؼخص ىٍ حٍىٔگخِ ػهٗ رخال گَكض .طؼيحى ٕٔ ِْحٍ َلَ حُ ٓپخْیخٌ ػهٗ حُ
ٖٔ ؿيح ٗيِ ٔ ىٍ ٓخكم ََٓٔحٌ رّىْٗ َِىیک کٕكّ يٕٕٓو رّ«كٍَٔحء» حٍىٔ
ػزيّللا رٍْٔذ ٍحٓزٗ ٍح کّ ٓپخْٗ ػخىٖ رٕى رّهالكض رَگِیيَي .حُ ّ ُىَي ٔ
ًْیٍؿخ َؤظیٍ كَهّٖ ىیُٗ ـ ٓیخٓٗ ىٍ حٓالو رَّخو «هٕحٍؽ» رّٔؿٕى آيي کّ
ؿُگ رؼيٖ ػهٗ رخ آٌْخ رٕىٓ( .خل ْ ، ٖ۴ق) جٌگٔ کّ ىٍ طخٍین رّ«ؿُگ
ََٓٔحٌ» يؼَٔف حٓض ٔ ػهٗ رّآٌ ػُٕحٌ «َزَى رخ يخٍهیٍ» ىحى.
ػُٕحٌ «يخٍم» رخ کهًّٖ «حكَح »ٗ١يُخٓزض ىحٍىٔ ،هظٗ ٗکخٍچٗ ،طیَ ٍح
ٔٓخو = طیَ حُچُخٌ ؿهٕ رَِي کّ حُ إْٓ ْى ٍى کُي ،ػَد رّچُیٍ كخنظٗ « َي ََمَ حن َ
ْيف گٌٗض» يٗگٕیُي .ؿُگ ََٓٔحٌ حيکخٌ ََْٕع آٗظٗ يیخٌ ٗیؼیخٌ ٔ هخٍؿیخٌ
(ْ ق)تزاتزتا۴۲ٍح حُ ریٍ رَى .طخ حیٍکّ ىٍ ٓلَگخِ ٔ۲يخِ ٍي٠خٌ ٓخل ٓ 4
جٌْرٓ( ۶۷۶تزطایی)علٔرُّْگخو حهخيّٖ ًَخُ ٛزق ىٍ ئـي کٕكّ رَّٟد
ًٗ٘یَ یک هخٍؿت رخُيخَيِ حُ ؿُگ ََٓٔحٌ رَّخو ػزيحنَكًٍ حرٍيهـى يَحىٖ حُ
َخكیّٖ َٓ ؿَحكض ٗيیي رَىحٗض ٔ ىٔ ٍُٔ رؼي حُ آٌ ىٍگٌٗض.
حٟٔخع رّهيٍی هَحد رٕى کّ هخَيحٌ ػهی حُ طَّ َزٖ هزَ ٔی طٕٓ ٢هٕحٍؽ
ٔ حٍطکخد رٗكَيظی َٔزض رّؿٔي حٔٗ ،ذُْگخو يولیخَّ حٔ ٍح ىكٍ کَىَي ٔ حیٍ
رخػغ ٗي کّ يِحٍ ػهی رَحی ييطی (؟) يولی رًخَي .پْ حُ گٌٗض ٛي ٓخل رَكٔذ
كيّ ٔ گًخٌ ٔ ٗخیؼخص ،يلهی ٍح يٍكیغ يِحٍ كَ٠ص ػهی نلخظ کَىَي.
ىٍكخنیکّ طَىیيْخ ىٍيٍٕى يلم ٔحهؼی ىكٍ ػهی رَحی هٌَْخ حىحيّ ىحٗض،
چُخٌکّ طخ ُُْٕ ؿًٍٕٓ حكـخَخٌ حػظوخى ىحٍَي کّ ييكٍ ٔحهؼی كَ٠ص ػهی ىٍ يِحٍ
َٗیق حٓضٔ .ؿّ طًٔیّٖ يِحٍ َٗیق حُ ًْیٍؿخ آييِ حٓض( .حٓى ٓخرن آٌ هٕحؿّ
هیَحٌ رٕى) حیٍ حػظوخى حُ ؿخَذ رَهی هٕح( ٙيخَُي كخكع ٍَٕدمحم کٓگيحی)
(ْ ع)کّ َگخٍَيِ ىٍ کخرم پ٘ظیزخَی َیِ يٕٗٗىْ .کٌح ىٍ آٓظخَّٖ ٍَُٕٔ ٓ ٖٔ۰
رٕىو ٍحىیٕ کخرم ىٍ رََخيّٖ ٗخيگخْی هٕى <کّ كخل ٔ ْٕحی ٍَُٕٔی ىحٗض>
ىٍرخٍِٖ يیهّٖ گمَٓم يِحٍ ٓوٍ يُٗى ٔ آيي رخالی يِحٍ كَ٠ص ػهی ىٍ رهن،
کخٍُٗخّ رََخيّ رَّوم حُ يُخرغ هٕى گلض :پْ حُ ٗٓخىص كَ٠ص ػهی ،كََُيٕ
حيخو كٍٔ يـظزی ٗذُْگخو چٓخٍ ىٓض طخرٕص طيحٍک ىیي ٔ ؿٔي پيٍٕ ٍح ىٍ یکی
حُ طخرٕصْخ طؼزیّ کَىٓ .پْ َْیک حُ طخرٕصْخ ٍح رَ پ٘ض یک َلَٗظَ رٔض ٔ
ٗظَحٌ كخيم طخرٕص ٍح رّچٓخٍ ئیَ ييیُّ ،ي ،َٜآَخطٕنی ٔ رهن رّكَکض ىٍآٍٔى.
حُ ه٠خء ٗظَی کّ كخيم ؿٔي كَ٠ص ػهی رٕى رّرهن ٍٓیي ٔ حنی آهَ...
ٖ۴۲ كکًض ٗ٘ى :حٓالو ُٓ -ض
رَهی ْى يٗگٕیُي أرٕئهى هَحٓخَی رُخ رّطوخٟخی حيخو ؿؼلَ ٛخىم ؿٔي
كَ٠ص ػهی ٍح رّرهن يُظوم ًَٕىِ ٔ حیٍ ىٍ ٓخل ٕٔ۲حُ ْـَص َزٕی رٕىِ حٓض.
ٓهطخٌ كٔیٍ طخرُيِ گُخرخىی (ٍْزَ ٔهض كَهّٖ طٕٜف ٗخِ َؼًض حنهّٓیّ کّ
ٍگٖ رًّْیٍ َ١ف يیپَى) ىٍ ٓلَی کّ ىٍ ىّْٖ چٓم هٍٕٗیيی رّحكـخَٔظخٌ
ىحٗظّ ،ىٍرخٍِٖ حیٍ يٕٕٟع رّطلٜیم َٕٗظّ حٓضٓ .هطخٌ كٔیٍ گلظّ حٓض:
(ْق)«ىٍ ُيخٌ ٓهطخٌ ُٓـَ رٍيهک٘خِ ٓهـٕهی (وْٕ ، ۳۳ق) ىٍٓخلٖٓ ۳
ىٍ یخىىحٗضْخی حُ أرٕئهى ،يطخنزی حُ ؿًهّ يٕٕٟع َخيّ رّحيخو ٛخىم ٔ ؿٕحد
آٌكَ٠ص ٔ حَظوخل ؿٔي ٔ ىكٍ رّهَیّٖ هٕحؿّ هیَحٌ ،پیيح ٗيِ حٓض»)ٕ( ...
ىٍٍَْٕٛص ،يلووخٌ ٔ يٍٕهخٌ حكـخٌ ىٍ حیٍ يٍٕى حىػخْخی ُیخىی يطَف
يٗکُُي ٔ حرؼخى ٓوٍ ٍُٔ رٍُّٔ گٔظَىِطَ يٕٗٗى .ؿُزّْخی يهیگَحیی ٔ
ٍٔ١ىٔٓظی َیِ رَػَ ٔ ٝػًن ه٠یّ يٗحكِحیي.
كویوض َْچّ رخٗي ،هٕحٍؽ ػهی ٍح طکلیَ کَىَي ٔ گلظُي طٕ حگَ ههیلّٖ رَكن
ْٔظی ،چَح يٕٕٟع هالكض ٍح رٍّأی يٗگٌحٍی؟!
هٕحٍؽ رؼيْخ رّریٖ حُ ریٔض كَهّ يُؤى ٗيَي کّ رّ ٍٕ١يلٜم ىٍ يُخرغ آييِ
حٓض .حُ ؿًهّ "رـيحىٖ" ىٍ حػَ ؿخيغ هٕى «حنلَم ریٍحنلَم» ٔ َٗٓٓظخَی ىٍ«يهم
ٔ َلم» َٗف يزٕٔ ٗ١حُ حػظوخىحص ٔ کخٍکَى هٕحٍؽ حٍحثّ يٗىُْي...
یک كَهّ حُ آٌْخ رّ«حرخٟیّ» يؼٌُٕ حٓض کّ ْىحکٌُٕ يٌْذ كخکى ىٍ
يًهکض ػَری «ػًخٌ» يیرخٗي .رَپخیّی يُخرغ يٕؿٕى ،كئى ٪۰۳ؿًؼیض ػًخٌ
حرخٟی يٌْذ رًّٗخٍ يیٍَٔي .ػًخٌ طُٓخ کٍٕ٘ ئهًخٌ حٓض کّ كَهّٖ حرخٟی ىٍ
آٌ ،يٌْذ حکؼَیض حٓض .حكٌِٔ رَػًخٌ ،حرخٟیخٌ ریٖطَ ىٍ ًٗخل ٔ َٗم آكَیوخ
(رّٔیژِ ؿِیَِی َُگزخٍ) رَّٓ يیرََي.
ػُٕحٌ "حرخٟیّ" حُ َخو ػزيهللا رٍ حرخ ٝطًیًیَ ،ؤظیٍ پیٕ٘حی آٌ گَكظّ ٗيِ
حٓضٔ .ی حُ طخرؼیٍ حٓض ،طخٍین ىهین طٕني ٔ يَگ حٔ ي٘وَ ٚیٔض ،ح ّيخ هطؼخ ً ىٍ
ىٍٔحٌ هالكض ػزيحنًهک رٍ ئَحٌ َُيِ رٕىِ ٔ ریٍ ٓخلْخی ْٓ ۴ق(۶۶۶/م)تا
(م)هزدٍاطتّ.یُوچیٌیياسرُثزاىخْارجتْدکَدرجزیاى ُٓٓ۷ق۱۷۷/
(ْق) رّحٔ پیٕٓظّ ٔ ٓپخِ حيٕی ٍح حُ َٗٓ قیامعثذهللاتيستیزدرهکَدر ٓخل ۶4
ریٌَٔ کَىَي .حرخٟیّ يٌْذ هٕى ٍح «حنيػٕس يٌْذ حنلن ،كَهش حنًلوّ ٔ كَهش
حنُخؿیّ» يیهٕحَي ٔ هٕى ٍح کٍٓطَیٍ يٌْذ حٓاليیَِ ،ىیکطَیٍ يٌْذ رّػَٜ
َزٕص ٔ َِىیکطَیٍ يٌْذ رٍّٔف حٓالو يیىحَي. ّ
ٖٓ۲ كکًض یگخَّ
ؽلیش
«كيیغ» ىٍ نـض ػَد رّيؼُخٖ ىحٓظخٌ ٔ هزَ حٓض ،ىٍ حٛطالف كوٓخء ىٍ
يؼُٗ يلئى ٔ حهَ« ٚوم هٕل» رّکخٍ ٍكظّ حٓض .كيیغ رخیي حُ ىٔ روٖ
طـِیَّخپٌیَ يَکذ رخٗي :یک حُٓخى؛ ىٔ يظٍ .رَحٖ حػظزخٍ كيیغ ،حُٓخى يٓىطَ حُ
يظٍ حٓض ،ىٍ كویوض ًّْٖ حػظزخٍ كيیغ ًْخٌ حُٓخىٕ حٓض کّ رخیي نِٔيخ ً رّیکٗ
حُ ٛلخرّٖ گَحيٗ پیخيزَ رَٓيَْ ،چُي رخ ٔحٓطّْخٖ ُیخى .طؼيحى ٔحٓطّْخ َْچّ
کىطَ رخُٗي رٓظَ حٓض .رٓظَیٍ كيیغ آٌحٓض کّ رّچُي َلَ حُ ٛلخرّ رَٓي.
رّكيیؼٗ کّ حُ چُي َ١ین آييِ رخٗي ،هزَ يظٕحطَ گلظّ يٕٗٗى .ىٍ رَحرَ آٌ ،هزَٖ
ٔحكي حٓض کّ حُ یک يُزغ آييِ حٓض.
ريیٍهَحٍ ،حكخىیغ حُ نلخظ حٍؽ ٔ حٍُٕ رّّٓ ىٓظّ طؤیى يَٕٗٗي :یک ،حگَ
ٓهٔهّٖ َخهالٌ كيیغ رّْیچ ٔؿّ يٍٕى ٗزّٓ ٔ طَىیي َزخُٗي ،آٌ كيیغ «ٛلیق»
َخيیيِ يٕٗٗى؛ ىٔ ،حگَ ىٍ ٓهٔهّٖ َخهالٌ كيیغ َوخی ٜٗىیيِ ٕٗى ،يؼالً یکٗ حُ
کٔخَٗ کّ ىٍ حُٓخى آييِحَي چُيحٌ َٗٓطٗ َيحٗظّ رخٗي ،یخ رَهٗ حُ يليػخٌ ىٍ
ٛلض حهٕحل حٔ ٗک کُُي ،یخ ىٍٓهٔهّٖ َخهالٌ حكظخىِگٗ ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي ،حیٍگَّٕ
حكخىیغ ٍح «كٍٔ» گٕیُي؛ ّٓ ،حگَ ىٍٓهٔهّٖ َخهالٌ كيیغ کٔخَٗ رخُٗي کّ َٗٓص
حهالهٗ ،یخ حػظوخىٖ حی٘خٌ يوئٕ رخٗي ،چُیٍ كيیؼٗ «ٟؼیق» ًَٗىِ يٕٗٗى.
حیٍ طؤیىرُيٖ ىٍ ٓخل ٕ ْ( ٕ۰م) رّٔٓیهّٖ "أرٕيٕٓٗ طَيٌٖ" ٍٔحؽ یخكض.
"حرٍطیًیّ" طَٜیق ىحٍى کّ چُیٍ طؤیىرُيٖ هزم حُ طَيٌٖ َخُٗخهظّ رٕى ٔ حٟخكّ
يٗکُي کّ ػخنًخٌ هزم حُ طَيٌٖ ،كيیغ ٍح رّىٔ ٗخهّٖ حٛهٗ «ٛلیق» ٔ
«ٟؼیق» طؤیى يٗکَىَي ٔ .حُ آٌ ْى ؿهٕطَ ،یؼُٗ ىٍ ُيخٌ پْ حُ ٛلخرّ،
طخرؼیٍ ٔ طخرؼیٍ طخرؼیٍ ،كيیغ رّ«َخٓن» ٔ «ئُٕم» ،یخ «ػخو» ٔ «هخ »ٙطؤیى
يٗٗي .حُ ٔؿّ ىیگَ كيیؼٗ کّ ٓهٔهّٖ َخهالٌ آٌ رالهطغ رٕىِ رخٗي« ،يظٜم»
هٕحَيِ يٕٗٗى ،حگَ ىٍ ٓهٔهّٖ َخهالٌ حكظخىِگٗ ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي« ،يُوطغ» هٕحَيِ
يٕٗٗى ،حگَ ىٍ حُٓخى َٓخیٗ رّٛلخرّ ََٓي« ،يَٓم» هٕحَيِ يٕٗٗى...
ٕٖ۲ كکًض یگخَّ
ٔی رَ حیٍکخٍ ْ ًّض گًخٍى ٔ حكخىیغ ٍح ىٍ کظخری ؿًغ کَى )4(.ىٍ رَهی حُ
يَس»()۳
َ ٕٜٙطخٍیوی آييِ حٓض کّ ػًَرٍ ػزيحنؼِیِ حیٍ کخٍ ٍح رّ«کؼیَرٍ ّ
ٔحَٓخى .ىٍ رَهی يُخرغ ىیگَ آييِ حٓض کّ حٔ دمحم رٍ ٗٓخد ُُ َْْی (و ْ ،ٕٔ4ق)
رارّطئیٍ كيیغ گًخٍىَ ٔ )۶(.گخٗظّْخٖ َُْی ٍح رّحهخنیى حٓاليی گٔیم ىحٗض.
َُُْی حیٍ يطهذ ٍح يٗگلض ٔ رّآٌ يٗرخنیي کّ كيیغ ٍح پیٖطَ حُ حٔ کٔی طئیٍ
ُّٓض رَ پی٘آُْگی َُُْی ىٍ طئیٍ كيیغ َکَىِ حٓض )۰(.ػخنًخٌ ٔ يليّػخٌ حْم ُ
طؤکیي کَىِحَي .حیٍ يطهذ ىٍ يیخٌ آػخٍ آَخٌ حُ َٗٓص رٔیخٍی رَهٍٕىحٍ حٓض)۴(.
گَىآٍٖٔ ٔ كلع حكخىیغ حرظيح رّٗ ٍٕ١لخْٗ ٍٕٛص يٗگَكض ٔ ،رّكخكظّ
ٓپَىِ يٗٗي ،رؼيْخ حكخىیغ ٍح رَ پٕٓض َٕٗظُي ٔ يـًٕػّْخٖ حُ آٌ ط٘کیم ىحىَي.
رٍّؿى آٌکّ ىٍ ىٍٔحٌ ػًَ رٍػزيحنؼِیِ يُغ کظخرض كيیغ رَىحٗظّ ٗي ،ح ّيخ ىٍٔحٌ
هالكض حٔ رٔیخٍ کٕطخِ رٕى ،كو ٢ىٔ ٓخل ٔ پُؾ يخِ ٔ چٓخٍ ٍُٔ ( ۲۲ـ ٔٓٔ ْ ،ق)
كکًَحَی کَى ،رخ يَگ ُٔىُْگخو حٔ حيَ طئیٍ آػخٍ ٓیّي َخ طًخو يخَي طخ حیٍکّ حُ
(ْق)ّدردّراىهٌصْرعثاطٔ(دکْهت۷۳۶:ـ)۷۵۷تذّیٍ كيیغ ٓخل ٖ ٔ4
رّ ٍٕ١گٔظَىِ آؿخُ ٗي؛ ىٍ حیٍ ىٍٔحٌ رٕى کّ حٗوخً ٙیم رّگَىآٍٔی ٔ کظخرض
كيیغ يزخىٍص ٍُٔیيَي:
ػزيحنؼِیِ رٍ ؿَیؾ (و ْٓ ،ٔ۳ق)دريکّ،
دمحم رٍ حٓلن (و ٔ )ٔ۳ىٍ رـيحى،
ٓؼیي رٍ حریػَٔرش (و )ٔ۳۶ىٍ ر،َِٜ
ٓؼیي رٍ حریػٕحَّ (و )ٔ۳۶ىٍ ر،َِٜ
أرٕػًَ حُٔحػی (و )ٔ۳۶ىٍ ٗخو،
ٍریغ رٍ ٛزیق (و ٓ )ٔ۶ىٍ ر،َِٜ
ٓلیخٌ ػٍٕی (و ٔ )ٔ۶ىٍ کٕكّ،
يخنک رٍ حَْ (و )ٔ۶۲ىٍ ييیُّ،
ػزيحنَكًٍ يؼًَ (و )ٔ۰۳ىٍ یًٍ،
نیغ رٍ ٓؼي (و )ٔ۰۳ىٍ ي،َٜ
كًخى رٍ ٓهًّ (و )ٔ۰۶ىٍ ر،َِٜ
كًیي رٍ يزخٍک (و ٔ )ٔ۴ىٍ هَحٓخٌ،
ُیخى حنزکخثی (و ٖ )ٔ۴ىٍ کٕكّ،
ػزيهللا حرٍػیخٕ (و ٖ )ٔ۲ىٍ کٕكّ،
ٖ۲4 كکًض یگخَّ
ؿَیخٌ يٗیخكض ،يُخكغ ٓیخٓٗ َیِ يٕؿذ ؿؼم حكخىیغ يٗٗيَ١ َْ ،ف يٗکٕٗیي
يٕهؼیض هٕى ٍح رخ ٓوُخَٗ کّ <حىػخ يٗٗي> حُ ُرخٌ ٓیّي ٛخىٍ ٗيِ ،حٓظٕحٍ
ٓخُى .ىحٓظخٌ ؿؼم كيیغ ىٍ يوخ١غ يوظهق طخٍین حٓالو رٔیخٍ پیچ ىٍ پیچ ٔ
كیَصحَگیِ حٓض .يٕحٍىٖ َٓٓخوآٍٔ حُ طينیْ ،کظًخٌ ،ؿؼم ،طلَیق ،طؤٔیم،
طٕؿیّ ،هَیي ٔ كَٕٔ ٔ طوٜی ٚرالٔؿّ ٍٔحیخص ىیُٗ ٍٕٛص گَكظّ حٓض؛ کّ
َْ يٍٕى رَگَكظّ حُ حَگیِِْخٖ يظلخٔص حٓض.
ٍحٔیخٌ ىٍٔؽٌُ رّطؼيحى ٛيْخ ِْحٍ كوَِ كيیغ ىٍ يٕٕٟػخص يُوزض،
يُوٜض ،طٕٛیق ،طهؼیٍ ،يؼـِحص ،کَحيخص ،ىٓظٍٕحص ،هٕح ٙحالٗیخء ،هٕحٙ
حنکهًخص ٔ كظٗ حكکخو كوٓٗ ؿؼم ًَٕىِ ،آٌْخٍح ٔحٍى يظٌٕ ىیُٗ ٔ يؼظويحص ػًٕيٗ
کَىِحَي .حَگیِِْخٖ َْیک حُ ؿؼخل ىٍَْ ىٍِٔ يظلخٔص رٕىِ ٔ حُ گَحیْٖخٖ
ٓیخٓٗ گَكظّ ،طخ كذ ٔ رـْٞخ ،ؿهذ يُلؼض ٗو ،ٜٗؿهذ طٕؿّ هٕحَُيِگخٌ ٔ
طٕؿیّ هٕٕگٌٍحَْٗخٖ ههلخء ٔ حيَحء ٍح ٗخيم حٓض.
كویوض طُٓخ چیِٖ حٓض کّ ىٍ حیٍ گیَٔىحٍ هَرخَی ٗيِ حٓض .رّیک ًََّٕ
طٕؿّ کُیى" :ؿیخع رٍ حرَحْیى َوؼی" یک رخٍ ُْگخيٗ رَ ههیلّ يٓيٖ ػزخٓٗ ٔحٍى
ٗي کّ ٖٔ ىٍ كخل َٗ ١رٔظٍ ٍٖٔ کزٕطَ رٕى؛ چٌٕ چُیٍ ىیي رالكخٛهّ ٍٔحیض
کَى کّ پیخيزَ كَيٕىِ َٗ ١رٔظٍ ىٍٓض َیٔض ،يگَ رَّٓ چیِٗ« :ظَ ٔ حٓذ
ىٔحَيٌ ٔ پََيِ پَحَيٌ!» ىٍ پٗ حیٍ ٓوٍ ،يٓيٖ ػزخٓٗ يزهؾ ىِ ِْحٍ ىٍْى رّحٔ
پخىحٕ ىحى ،چٌٕ ؿیخع هٕحٓض حُ يل َ٠ههیلّ ریٌَٔ ٍٔى ههیلّ َٓ رّگٕٕ حٔ
َٓخى ٔ گلض گٕحْٗ يٗىْى آٌچّ گلظٗ ىٍٔؽ حٓض ،ح ّيخ طٕ هٕحٓظٗ رّيخ َِىیک
ٍٕٖٗٔ )ٔٓ(.حیخص يُٕ ١رّٗؤٌ َِٔل آیخص هَآٌ َیِ ًْیٍ ي٘کالص ٍح ىحٍى.
كکخیض ؿؼم ٔ طينیْ كيیغ ىٍ حٓالوٍٗ ،ظّٖ رْ ىٍحُ ىحٍى کّ كظٗ رُّيخٌ
ّللا يزخٍک رَيٗگَىى .حٔ رخٍْخ كَيٕىَْ« :کْ حُ هٕل يٍ كيیغ كیخص ٍٕٓل ّ
ؿؼم کُي ،رخیي ؿخیگخْٗ حُ آطٖ رَحٖ هٕى رَگِیُي ».ىٍ ُيخٌ آٌؿُخد ،ؿؼم كيیغ
ٍٔحؽ ىحٗض ،ح ّيخ حُ ػهُیض ٔ ٗیٕػیض رَهٍٕىحٍ َزٕى ،كو ٢ىٍ كي ٗخیؼخص يظيحٔل
ىٍحيٍٕ ٍُٔيَِ؛ ٰنکٍ پْ حٍُكهض آٌكَ٠ص رخُحٍ ؿؼم كيیغ كٕمحنؼخىِ گَو
"ػزيّللا
ّ ٗئَ .م حٔل ؿخػهیٍ کٔخَٗ چٌٕ "کؼذ حالكزخٍ" ْٔ" ،ذ حرٍيُزّ" ،
"ػزيّللا رٍ ػخيَ" ٔ ٛيْخ طٍ ىیگَ ىٓض رّکخٍ ٗيَي ٔ
ّ "ػزيّللا رٍ ٓزؤ" ،
ّ يُزّ" ،
َْیک رخ حَگیِِْخٖ يظلخٔص ٔ ىحٗظٍ يُخكغ ٔػوخیي يوظهق ،رّؿؼم كيیغ پَىحهظُي،
یخ گٕحْٗ ىٍٔؽ ىحىَي ،یخ کظًخٌ كویوض کَىَي ،یخ طلَیق ٔحهؼیض ًَٕىَي.
ٖ۲۶ كکًض یگخَّ
ریٖطَ رٍّٕٛص ٗلخْٗ ٍٕٛص يٗگَكض ،گَچّ ىٍ ػٓي ظٍٕٓ حٓالو ىٍ هزیهّٖ
هَیٖ طؼيحى َ ٔ۶لَ رخٕٓحى ٔؿٕى ىحٗظُي .ح ّيخ ٔحٟق حٓض کّ ٓطق ىحَٖ ٔ ریُٖ آٌ
رخ ٕٓحىحٌ چیِی کىطَ حُ يالْخی طؼٕیٌَٕیْ ىٍ حیٍ ىٍٔحٌ رٕىِ حٓض .حُ رَهٗ
ٛلخرّٖ ٓیّي ٓئحل ٗيًٗ :خ ىٍ ىٍٔحٌ ؿخْهیض ،ىٍ يـخنْ هٕى حُ چّ ٓوٍ
يٗگلظیي؟ آٌْخ گلظُي :يخ ٗؼَ يٗگلظیى ٔ حُ حهزخٍ ٔ طخٍین ٓوٍ يٍٗحَيیى.
ریٖطَیٍ ىحٓظخٌْخٖ ٍحیؾ ىٍ يیخٌ ػَد ؿخْهٗ ىٍ حهزخٍ ؿٍٓ ،لَ ٔ کٓخَض
رٕى ،ػَد رٔیخٍٖ حُ حیٍ ىحٓظخٌْخ ٍح حُ حيضْخٖ يـخٍٔ هٕى ،کّ ىٍ ٓلَْخ رخ
آَخٌ حٍطزخ ١يٗیخكظُي ،كَح يٗگَكظُي .ىحٓظخٌَٓحیخَٗ کّ پْ حُ حٓالو آييَي رَ حیٍ
يخؿَحْخ حكِٔىَي ،رَهٗ حُ كوخین يخؿَح ٍح ىیگَگٌٕ کَىَي ،يُخرؼٗ رَحٖ حىػخْخٖ
هٕى یخكظُي ،کّ ىٍ ٍأّ آٌْخ ؿُخد ٓیّي رٕى .حٓخيٗ ٍح ؿخ رّؿخ ًَٕىَي ٔ ٛلُّْخٖ
ٔهٕع ٍٖٔ ىحىْخ ٍح طـییَ ىحىَي.
طخ ُيخٌ ههیلّٖ ػخَٗ َوم ٔ ؿًغآٍٖٔ ََْٕع كيیغ يًُٕع رٕى ،رخ حیٍ حػظوخى
کّ هَآٌ کخكٗ حٓض .ئهًیٍ َٓگَو كظٕكخص رٕىَي ،هزَْخ آيیوظّ رخ هَحكخص ٔ
حٓخ١یَ ،یخ ىٍ هخنذ پیٖگٕیٗ ،حیٍؿخ ٔ آٌؿخ َوم يٗٗي .ریٖطَ ؿیذگٕیْٗخ ْى
حنوطخد چُي رخٍ أرَْٕیَِ ٍح حك٠خٍ کَى ٔ َٔزض رَّوم ّ رّٓیّي يُظٔذ رٕى .ػًَرٍ
ٔ ؿؼم حیٍگَّٕ حكخىیغ ْ٘يحٍ ىحى ٔ گلض« :كيیغ گلظٍ حُ ٍٕٓل هيح ٍح رخیي طَک
کُٗٔ ،گََّ طٕ ٍح رَُّٓيیٍ "ىّٔ" يٗكَٓظى».
رُخ رّهٕنٗ چُي رخٍ حٔ ٍح طخُیخَّ ُىْ .ىچُیٍ رّکؼذحالكزخٍ حهطخٍ ىحى« :حگَ
كيیغ گلظٍ حُ ٍٕٓل هيح ٍح ٍْخ َکُٗ طٕ ٍح رّ"حٍ ٝحنوَىِ" (َُٓيیٍ يیًٌْٕخ)
هٕحْى كَٓظخى )ٔ۲(.ح ّيخ ىٍ ُيخٌ ههیلّٖ ٕٓو ،أرَْٕیَِ ٔ ًْيٓظخَٖ َلٔٗ ٍحكض
ک٘یيَيَ ،وم حٓض کّ أرَْٕیَِ رّآٌگَّٕ کّ هٕى ىٔٓض ىحٗض رَحٖ يَىو كيیغ
يٗهٕحَي ،ىٍ پخیخٌ رّآَخٌ يٗگلض :آیخ يٍ يٗطٕحَٔظى ىٍ ُيخَٗ کّ ػًَ رٍ هطخد
َُيِ رٕى ،حیٍ حهزخٍ ٍح رَحٖ طخٌ َوم کُى؟
رّهيح ٕٓگُي یویٍ ىحٍو کّ ىٍ چُیٍ ٍٕٛطٗ طخُیخَّ رَ پ٘ظى َٕحهظّ يٗٗي)ٕٓ(.
كَ٠ص ػهٗ َْگخِ كيیؼٗ ئُٕد رّٓیّي يُٗٗیي ،رَحٖ حً١یُخٌ حُ ٛلض
آٌ ،ىٔ َلَ ٗخْي ػخىل يٗ١هزیي .حگَ حهخيّٖ ٕٗٓى حُ ٕٖٓ ٍحٖٔ يوئٍ َزٕى ،حٔ ٍح
ٕٓگُي يٗىحىٰ .نکٍ پْ حُ يخؿَحٖ كکًیض ٔ ٗٓخىص كَ٠ص ػهٗ ؿؼم حكخىیغ
ٗظخد كِحیُيِٖ گَكض ٔ حُ َ١ف ىٍرخٍ ههلخء ٔ حيیَحٌ يلهٗ طٕ٘ین َیِ يٗگَىیي.
ٖ۲۲ كکًض ٗ٘ى :حٓالو ُٓ -ض
هال ّٛحیٍک ّ ىٍ حىٔحٍ يوظهق هالكض حيٕٖ ٔ ٓپْ ػزخٓٗ ،حُ ٗخو طخ ػَحم
ٔ حُ آٌؿخ طخ ييیُّ َٗحی ٢ؿؼم كيیغ یکٗ پ٘ض َٓ ىیگَٖ كَحْى آييَْ .کْ کّ
ىٍ ٛيى رٕى طخ ٍأیٗ ٍح ػخرض کُي ،یخ كِرٗ ٍح طؤییي ًَخیي ،یخ يٌْذ ٔ ئهکٗ ٍح
طوٕیض کُي ،یخ حَٔخَٗ ٍح يظٓى رّػیذ ٔ َوٓ ٚخُى ،چخٍِ ىٍ آٌ يٗىیي طخ رَحٖ حیٍ
کخٍ ،كيیؼٗ َْچُي رّگَحٌطَیٍ هیًض ىٍ حهظیخٍ حٔ هَحٍ گیَى طخ رّآٌ حٓظُخى ؿٕیي
ٔ رٍّٕٓل هيح َٔزض ىْي" .دمحم رٍ ٗٓخد َُْی" ىٍ پَىحهظٍ رّحكخىیؼٗ کّ طخؽ ٔ
طوض حيٕیخٌ ٍح هٕحو رو٘ي ،حكَحًَٕ ١ى ،آَخٌ َیِ ىٍ ػطخیخٖ کّ رّحٔ يٗىحىَي حكَح١
يیٍُٔیيَي .یِیي رٍ ػزيحنًهک حٔ ٍح رّيُٜذ ه٠خٔص گًخٗض ٔ ْ٘خو رٍ
ػزيحنًهک َیِ حٔ ٍح رّيؼهًٗ كََُيحٌ هٕى رَگِیي.
ػزيّللا ُریَ كـخُ ٍح طلض ٓیطَِٖ هٕى هَحٍ ّ ىٍ يُخرغ يٕػن آييِ کّ چٌٕ
ىحى ،ئهًخَخٌ حُ حَـخو يُخٓک كؾ يلَٔو ٗيَي ٔ ريیٍٓزذ ُرخٌ رّحػظَحٝ
گٕ٘ىَي ،ػزيحنًهک رٍ ئَحٌ حُ "َُْٖ" کًک هٕحٓض طخ كيیؼٗ رٔخُى ي٘ؼَ
رَحیٍکّ كؾ گٌحٍىٌ ىٍ ریض حنًويّ حُ كؾ گٌحٍىٌ ىٍ يکّ کلخیض يٗکُي ٔ كظٗ
حك٠م حٓض ،طخ حُ حیٍ پْ يَىو ىٍ ریض حنًويّ يُخٓک كؾ رّؿخ آٍَٔيَُْٖ ،
رَحٖ حٔ حیٍ كيیغ يؼَٔف ٍح ؿؼم کَى« :ؿِ رّآُْگ ّٓ ئـي رخٍ ٓلَ يزُيیي:
ئـيحنلَحو ،ئـي يٍ ٔ ئـي ریض حنًويّْ ».ىچُیٍ حیٍ كيیغ ٍح حُ پیخيزَ
ٍٔحیض کَىًَ« :خُ ىٍ ئـيحاله ٜٗيؼخىل ِْحٍ ًَخُ ىٍ ئخؿي ىیگَ حٓض)ٕٔ(.
ًْخٌگَّٕ کّ حيٕیخٌ رّؿؼم كيیغ پَىحهظُي ،ػزخٓیخٌ َیِ رخ رّىٓض گَكظٍ
ُيخو هالكضًْ ،یٍ کخٍ ٍح کَىَي" .ؿاللحنيّیٍ ٓیٕ "ٗ١ىٍ کظخد «طخٍین حنوهلخء»
كٜهٗ ٍح رّحكخىیؼٗ حهظٜخ ٙيٗىْي کّ ىٍ ه ٕٜٙرُٗحيیّ ؿؼم ٗيِ حٓض؛ ٔ
كٜهٗ ىیگَ ٍح رّحكخىیؼٗ کّ ىٍ يٍٕى ههلخٖ ػزخٓٗ ىٍٓض ٗيِ حٓض.
"أرٕحنلَؽ حرٍؿُٕٖ" ىٍ «حنًٕٕٟػخص» رَّوم حُ أرٕحَْ كَحَٗ آٍٔىِ حٓض
کّ يوظخٍ حرٍأرٕػزیيِٖ ػولٗ رّيَىٖ حُ حْم كيیغ گلض :كيیؼٗ حُ پیـًزَ رَحٖ
يٍ رٔخُ يزُٗ رَ حیٍکّ يٍ پْ حُ حٔ ههیلّ هٕحْى ٗي ٔ ،رّهٌٕهٕحْٗ كََُيحٌ حٔ
رَهٕحْى هخٓض ،ىٍ يوخرم حیٍ كيیغ يزهؾ ىِ ِْحٍ ىٍْى ٔ یک هييضکخٍ ٔ يَکذ
حُ آٌ طٕ حٓض ،آٌ يَى ىٍ يوخرم گلض :كو ٢حُ پیخيزَ َّ؛ ٔنٗ حُ َْیک حُ ٛلخرّ
يٗهٕحْٗ حَظوخد کٍ طخ حُ ُرخٌ حٔ رَحیض كيیغ رگٕیى ٔ ،آٌگخِ َْهيٍ يٗهٕحْٗ
حُ رٓخٖ پیَٖٓخىٖ هٕى رکخِ؛ يوظخٍ گلض كيیغ حُ ُرخٌ پیخيزَ ٕٓىيُيطَ حٓض؛ آٌ
يليع ىٍ پخٓن گلض :ح ّيخ ػٌحد آٌ َیِ ٓوضطَ حٓض.
ٓٓ4 كکًض یگخَّ
رٖؾیؼ اؽبكیش
ىٍ هٌَ ٕٓو ْـَٖ طؼيحىٖ حُ يليػیٍ طالْٕخٖ رّهَؽ ىحىَي ،طخ حكخىیغ ٔ
ٍٔحیخص ٔحٍىِ ٍح يٍٕى ُٓـٖ هَحٍ ىُْي؛ ٔنٗ حیٍ ػًم ًٕٗنیض َیخكض .حُ هَحٍ
ُّٓض ىٍ طئیٍ «ٛلخف» هٕیٖ ٓؼٗ کَىَي يؼهٕو طُٓخ ىٔ َلَ حُ يليػخٌ حْم ُ
ػزيّللا دمحم رٍ حًٓخػیم حنزوخٍٖ حنـؼلٗ
ّ حكخىیغ يـؼٕل ٍح ُٗخٓخیٗ کُُي ،چُخٌکّ أرٕ
( ٔ۲۳ـ ْ ، ٕ۳۰م) ىٍ طئیٍ «حنـخيغ حنٜلیق» هٕى حُ يـًٕع ٜٗ٘ي ِْحٍ
كيیؼٗ کّ گَىآٍٖٔ کَىِ رٕى كو ۰ٕ۳۲ ٢كوَِ كيیغ (حَيکٗ ریٖ حُ یک ىٍ ٛي!)
ٍح ٛلیق ىحَٔظّ ٔ ىٍ کظخد هٕى آٍٔىِ حٓضًْ .ظخٖ حٔ دمحم رٍ ئهى رٍ كـخؽ
َی٘خرٍٕٖ (ٕٕٓ ـ ٕ ْ ، ٕ۶م) ىٍ ٓیٜي ِْحٍ كيیغ گَىآٍٖٔ ٗيِ طـيیي َظَ
کَى ٔ كو ٕٔٓٓٓ ٢كيیغ (چٓخٍ ىٍ ٛي!) ٍح يؼظزَ ُٗخهض .حنزخهٗ (ٕٓٓٓ۴۴
كيیغ) ٍح َٟد ؿيحٍ کَى .رخ حیٍ ْى ،ػویيِ رَحیٍ حٓض کّ ىٍ ًْخٌْخ َیِ حكخىیغ
ٓخهظّگٗ كَحٔحٌ ىٍؽ ٗيِ حٓض .حُ رخد ًََّٕ :ىٍ ٛلیق روخٍٖ رَّوم حُ
أرَْٕیَِ ٔ حَْ رٍيخنک آييِ حٓض کّ پیخيزَ كَيٕى :ىٍ ٍُٔ هیخيض ؿُٓى رّگَّٕٖ
کّ گٕیخ ىٍ حٔ ه٘ى ٔ ؿٜذ حٓض ،ظخَْ يٕٗٗى ٔ رَ هيحَٔي حكظـخؽ يٗکُي طخ
رّحیٍ ٔػيِٖ هٕى ؿخيّٖ ػًم رپٕٗخَي کّ كَيٕىِ رٕى« :ؿُٓى ٍح حُ ؿُّیخٌ ٔ
حَٔخٌْخ پَ هٕحْى کَىٓ( .ـيِ »)ٖٔ ،ىٍ حیٍ ُْگخو هيحَٔي پخٖ هٕى ٍح رّىٌٍٔ
ىُٔم يٗگٌحٍى ٔ ىُٔم پَ يٗگَىى ٔ حُ ه٘ى كَٔ يَٗ٘یُي)ٕٕ(.
ئهى َیِ ٍٔحیض ىٍٔ حُ ػوم "ؿٔخّٓ" ٍح کّ طًیى ىحٍٖ آٌٍح ٍٔحیض کَىِ ٔ
ىٍ ٛلیلّٖ روخٍٖ ْى آييِ حٓض ،رخ ُٓيْخٖ يوظهق حُ ٛلخرّ َوم کَىِ
حٓضٍٔ )ٕٖ(.حیض "ؿٔخّٓ" ٕ١الَٗ حٓض ،حؿًخل ي ًٌٕ٠آٌ چُیٍ حٓض کّ ٍٕٓل
هيح يَىو ٍح گَىآٍٔى ٔ ىٍ يیخٌ حی٘خٌ رّحیَحى هطزّ حیٔظخى ،حُ ؿًهّ كَيٕى:
«يٍ ًٗخ ٍح رَحٖ طٕ٘ین ،یخ رخُىحٗظٍ کخٍٖ كَح َوٕحَيِحو ،رهکّ ًٗخ ٍح
ريیٍٓزذ گَىآٍٔىِحو کّ "طًیى ىحٍٖ" یکٗ حُ ئیلیخٌ ریؼض کَىِ ٔ حٓالو آٍٔىِ ٔ
گلظّ کّ ُيخَٗ ىٍ یک ٓلَ ىٍیخیٗ ،رًَّْحِ ٓٗ َلَ ،ىچخٍ ٕ١كخٌ ٗيِ ،پْ حُ ٓٗ
ٗزخٍَُّٔ َٓگَىحَٗ ٍٖٔ آدَٓ ،حَـخو رّؿِیَِٖ ٍٓیيِ ،ىٍ آٌؿخ يٕؿٕىٖ
پً٘خنٕ ىیيِ کّ ًَٗىحَٔظّ حُ چّ َٔهٗ حٓض .حُ آٌ كیٕحٌ پً٘خنٕ پَٓیيِ کّ طٕ چٗ
ْٔظٗ؟ حٔ گلظّ يٍ "ؿٔخّٓ" ْٔظى ٓ ...پْ رخ حٗخٍِٖ آٌ يٕؿٕى رّٕٛيؼّٖ
ٍحًُْخیٗ ٗيَي ٔ ىٍ آٌؿخ هٕٖطَیٍ حَٔخَٗ ٍح ىیيَي کّ ىٓضْخیٖ رّپ٘ض گَىَٖ
رٔظّ رٕىِ ٔ ٓخم پخْخیٖ رَُّـیَ ک٘یيِ رٕىِ ،حٔ حُ دمحم حيیٍ َٓحؽ گَكظّ ٔ حُ
ٔٓ4 كکًض ٗ٘ى :حٓالو ُٓ -ض
کخٍْخٖ حٔ پَٓیيِ َٓ ...حَـخو ،هٕى ٍح يؼَكٗ ًَٕىِ کّ يٍ ػیٔٗ ئیق ْٔظى،
َِىیک حٓض رّيٍ حؿخُِٖ هَٔؽ ىحىِ ٕٗى».
ىٍ حیٍ ىٔ ٛلیلّ حُ حیٍ هزیم حكٔخَّْخ كَحٔحٌ حٓض .ؿخنذ حیٍکّ يليػخٌ حْم
ُّٓض حیٍ حكٔخَّْخ ٍح حُ ُيَِٖ حكخىیغ ٛلیق يٗىحَُي ٔ .حیٍ ىٔ يـًٕػّٖ ُ
ُّٓض
كيیؼٗ ٍح ىٍ ٍطزّٖ رؼي حُ هَآٌ يـیي هَحٍ يٗىُْي .ىیگَ يُخرغ ٍٔحیٗ حْم ُ
کّ رئٌ طٜلیق گَىآٍٖٔ ٗيِ ٔ ىٍػیٍكخل ؿِء «ٛلخف ٓظّ» يلٕٔدحَي ٔ
ػُٕحٌ «ٛلیلّ» رَ آٌْخ ح١الم يٕٗٗى ،ػزخٍصحَي حُ:
ٌٍي اثيهبعَ» دمحمرٍ یِیي هِٔیُٗ ( ٕٓ۲ـ ٖ ْ ، ٕ۰م) ٗخيم ٔ4ٖ4 ـ « ُ
كيیغ کّ رَكٔذ حػيحى رخ هیي ٛلیق ،كٍٔ یخ ٟؼیق ىٍ ٖ۲رخد طُظیى ٗيِ حٓض.
ـ «ٌٍي اثيكاّّك» أرٕىحٔٔى ٓهیًخٌرٍ حٗؼغ ٓـٔظخَٗ (ٕٕٓ ـ ْ ،ٕ۰۳م)
ٗخيم ۳ٕ۰4كيیغ ىٍ ٔ ٔ۴رخد طُظیى ٗيِ حٓض.
ـ «ٌٍي الزوهنی ـ الغبهغ الکجیو» أرٕيٕٓٗ دمحم رٍ ػیٔٗ ٓهًٗ طَيٌٖ (ٕٓ۲
ـ ْ ، ٕ۰۲م) ٗخيم ٖ۲۳۶كيیغ رَ حٓخّ حػيحى رخ هیي ٛلیق ،كٍٔ یخ ٟؼیق
ىٍ ٔ4۴رخد طُظیى ٗيِ حٓض.
ـ «ٌٍي رٌٖیق ًَبیٔ» حكًيرٍ ٗؼیذ حنُٔخیٗ (حنًَٖٔ) ( ٕٔ۳ـ ٖٖٓ ْ ،
م) ٗخگَى أرٕىحٔٔى ٓـٔظخَٗٗ ،خيم ۳۰۳۴كيیغ رّطَطیذ حػيحى ىٍ هخنذ ٔ۳
کظخد طُظیى ٗيِ حٓض.
هيیًٗطَیٍ يـًٕػّْخٖ حكخىیغ کّ رَ ُهٌَل:
حنَؿخل» رّطَطیذ كَٔف طٓـت حٓخيت ٛلخرّ رًََٗىِ حٓخّ «حالٛم ػهٗ ّ
يٕٗٗىً ٔ ،یم َخو َْیک ،حكخىیؼٗ حُ حٔ يُوٕل حٓض« ،ئُي» َخيیيِ يٕٗٗى،
آٌچّ يٍٕ٘ٓ حٓض طؼيحى ئُيْخ رّىٔ كوَِ يٍُٗٓي:
ْٓ يٌْذ يخنکٗ (ٖ ۲ـ یک« ،حنًٕ١ؤ كٗحنليیغ» طؤنیق يخنک حرٍحَْ يٕأ ّ
ْ ، ٔ۰۲م) ىٍ حیٍ يـًٕػّ طؼيحى یک ِْحٍ ٔ ْلظٜي كيیغ ٟز ٢حٓض کّ يخنک
ٛلض آٌْخ ٍح طٜيین کَىِ حٓض.
ْٓ يٌْذ كُزهٗ (ٔ۶4ـ ٔ ْ ، ٕ4م) ىٔ« ،ئُي» طؤنیق حيخو حكًي كُزم ،يٕأ ّ
حٓض .ىٍ حیٍ يـًٕػّ طؼيحى ّٓ ِْحٍ كيیغ ي٠زٕ ١حٓض.
حكٌِٔ رَحیٍ ْ٘ض يـًٕػّ ،کظذ رٔیخٍٖ ىیگَ ىٍ يٕٕٟع كيیغ ٔؿٕى
ىحٍَي کّ ىحٍحٖ ػُٕحٌ «ٛلیلّ» »ٍُٓ« ،یخ «ئُي» َیِ ْٔظُي ،ح ّيخ کىطَ يوزٕل
ػخيّ رٕىِ ٔ حُ َظَ يَطزض ٔ حػظزخٍ رخ کظذ كٕمحنٌکَ هخرم يوخیّٔ َیٔظُي ،يخَُي:
ٕٓ4 كکًض یگخَّ
«ٛلیق أریػٕحَش» ٛ« ،لیق حرٍحنٔکٍ» ٛ« ،لیق حرٍكزخٌ» ٛ« ،لیق
حرٍهِیًش» « ،حْلٍرؼٌٕ حنٜلیلش كیًخ ىٌٔ أؿَ حنًُیلش» ؛ «ئُي أریكُیلش» ،
«ئُي أریىحٔى حنطیخنٔی» « ،ئُي حرٍأریأٔكٗ» « ،ئُي حنزِحٍ» « ،ئُي
حنلًیيی» « ،ئُي حنَریغ رٍ كزیذ» « ،ئُي حن٘خكؼی» « ،ئُي حن٘ٓخد» ؛ «ٍُٓ
حنزیٓوی» ٍُٓ« ،حنيحٍ هطُی» ٍُٓ« ،حنيحٍيی» ٓ ٍُٓ« ،ؼیي رٍ ئُ »ٍٕٜ
رٔیخٍ کظذ ىیگَ رًّْیٍ ي٠خيیٍ ٔ ًْیٍ ػُخٔیٍ.
کٔخَی چٌٕ "ر٘خٍ ٗؼیَٖ" " ،كًِِ یِیيٖ" " ،يؼًَرٍ هیؼى" " ،ریخٌ رٍ
ًٓؼخٌ" ٔ "يـیَسرٍ ٓؼیي" حُ ىػٕصگَحٌ رّحنلخى ٔ ؿهٕ رٕىَي .ر٘خٍ ٗؼیَٖ ييػٗ
ٗي کّ ػهٗ هيح حٓض ،يؼًَ رٍ هیؼى ًّْٖ يلَيخص ٰانٓی ٍح كالل ىحَٔض ،كًِِ
یِیيٖ ييػٗ رٕى کّ َْ ٗذ رَ حيخو "أرٕؿؼلَ" ٔكٗ يٍٗٓي ،ریخٌ رٍ ًٓؼخٌ ْى
پْ حُ أرْٕخٗى ػزيهللا رٍ "دمحم كُلیّ" ييػٗ َزٕص ٗي ٔ رخالهَِ يـیَس رٍ ٓؼیي َیِ
حىػخٖ َزٕص کَى ٔ ریٖ حُ ىیگَحٌ پیَٔ پیيح کَىُ ،یَح حٔ رخ ٓلَ ٔ ٗؼزيِ ٔ ىیگَ
ٍْٕٔخٖ ػٕحوكَیزخَّ آُٗخ رٕى.
کٔخَٗ چٌٕ يل٠م رٍػًَ ،ریخٌ رٍ ًٓؼخٌ ،ػًَ َزطٗ ٔ رَهٗ ىیگَ حُ
ؿخػالٌ كيیغ ،رّحيخو چُیٍ َٔزض ىحىَي کّ كَيٕىِ حٓضَ« :زَى حيخو ،حٔ ٍح حُ ًَخُ
ّللا،
ٔ ٍُِٔ رَٗیخُ يٗٓخُى« ،».ػهٗ ىٍ يیخٌ حرَْخ ،رخ رخىْخ پَٔحُ يٗکُيّ « ،».
هيحَٔي آًٓخٌ ٔ حيخو هيحَٔي ُيیٍ حٓض )ٕ4(.يـیَس رٍٓؼیي حػظَحف کَىِ کّ
رّطُٓخیٗ ٕٓٓٓٔ كوَِ كيیغ ؿؼم کَىِ ٔ ٔحٍى گلظّْخٖ ؿؼلَرٍ دمحم ًَٕىِ
حٓض )ٕ۳(.ىٍ حیٍ ىٍِٔ ػَحم ػُٕحٌ «ىحٍحنَ٠د» یؼُٗ يلهٗ کّ ىٍ آٌؿخ كيیغ
ٗیؼی «َٟد» ٔ ؿؼم يٕٗٗى ،رّهٕى گَكض؛ حُ آٌ ُيخٌ طخ کٌُٕ ْیچکْ حهيحيٗ
ؿٓض پخالیٖ كيیغ (كي حهم ،حُ َٕع آٌچّ روخٍٖ ٔ ئهى کَىَي) َکَىِ حٓض.
"ْخٗى يؼَٔف كُٔٗ" ىٍ يٍٕى کخٓظْٗخٖ حكخىیغ ٗیؼٗ يٗگٕیي:
ُّٓض حُ حٔحٓ ٢هٌَ پُـى ىٍ «كویوض حَکخٍَخپٌیَ آٌحٓض کّ يليػخٌ حْم ُ
يوخیّٔ رخ يليػخٌ ٗیؼّ َٔزض رّهطَحطٗ کّ حكخىیغ َٗیق ٓیّي ٍح ىٍ يیخٌ گَكظّ
رٕى ْٕٗیخٍطَ ٔ آگخِطَ رٕىَي ،آَخٌ ىٍ ييص ىٔ هٌَ ،ػالِٔ رَ کظذ ىٍحیّ ٔ ٍؿخل،
ىِْخ کظخد ىٍ يٍٕى ُٗخٓخیٗ حكخىیغ ؿؼهٗ طؤنیق کَىَي کّ رَهٗ حُ کظخدْخ كظٗ
ًْیٍ َخو ٍح رَ هٕى گَكظّ حٓض ،حُ آٌؿًهّ ػزيحنَكًٍ رٍ ؿُٕٖ ػخنى يٍٕ٘ٓ هٌَ
ٗ٘ى حٓض کّ کظخد «حنًٕٕٟػخص» ٍح ىٍ ّٓ ؿهي طؤنیق ًَٕى .پْ حُ ٖٔ آػخٍ
ىیگَٖ ىٍ ًْیٍ يٍٕى طؤنیق ٗي ٔ کٔخٌ ىیگَٖ چٌٕ ٓیٕ ،ٗ١كظُٗ ٔ ىیگَحٌ رخ
ًْخٌ ٍٕٔ ٔ حٓهٕد حرٍؿُٕٖ ىٓض رّطؤنیلخص ُىَي ٔ کظذ حیُخٌ حُ يٓىطَیٍ يُخرغ
ؿٓض ُٗخٓخیٗ حكخىیغ يـؼٕل حٓض».
«ح ّيخ ٗیؼیخٌ آٌچُخٌ حیٍ ئؤنّ ٍح َخىیيِ حَگخٗظُي کّ گٕیخ حٛالً رّآٌْخ يَرٕ١
ًَٕٗٗى حیٍ ىٍكخنٗ حٓض کّ حكخىیغ ؿؼهٗ ىٍ يیخٌ حكخىیغ ٗیؼّ حُ نلخظ طؼيحى ٔ
ُّٓض َیٔض ...ىٍ هالل َیِ هطَحطٗ کّ حیـخى يٗکُُي کىطَ حُ حكخىیغ ؿؼهٗ حْم ُ
حیٍ هٌَٔ يظًخىٖ َکٕٗیيِحَي كظٗ یک کظخد طؤنیق ًَخیُي کّ ىٓضکى طؼيحىٖ حُ
4ٓ4 كکًض یگخَّ
حكخىیغ ؿؼهٗ ىٍ يٕٕٟػخص گَٕخگٌٕ ٍح ىٍ هٕى ؿخٖ ىحىِ رخٗي ...ىٍ کُخٍ
گَِْٔخٖ حُ ؿخػالٌ كيیغ کّ رّآٌْخ حٗخٍص ٍكض ،گَِْٔخٖ ىیگَ َیِ پیيح ٗيَي
کّ حكخىیؼٗ رخ حَگیِِٖ طؼٜذ ٔ ىنُٕٖٔ َٔزض رّحٓالو ٔ حْهزیض حُ ُرخٌ حثًّ ٔ
ىٍ يٍٕى طٕ٘ین ٔ طَؿیذ یخ طَٓخَیيٌ ٔ طوٕیق ؿؼم ًَٕىَي»...
«حیٍگَِْٔخ حیٍکخٍ ٍح رخ َیض هیَ ٔ رّهٜي طوَد رّهيحَٔي حَـخو يٗىحىَي،
گًخٌ يٗکَىَي کّ کخٍٖ َیک ىٍ پیٖ گَكظّحَيَ ...ظیـّٖ کخٍ آٌ ٗي کّ رٔیخٍٖ حُ
حكخىیغ ٛلیق ىٍ يیخٌ حكخىیغ ىٍٔؿیٍ گى ٗي)ٕ۶(».
ُّٓض ىٍرخٍِٖ حكخىیغ ؿؼهٗ ىٓض رَّٕٗظٍ يَُٗي، آٌُْگخو کّ یک ػخنى حْم ُ
رٍِگطَیٍ يـًٕػّٖ حكخىیغ ٗیؼٗ ٍح ىٍ ٍىیق حیٍگَّٕ حكخىیغ هَحٍ يٗىْئ ،
ٍحٔیخٌ آٌٍح رّىٍٔؽپَىحُٖ ٔ طًٓض رٔظٍ رٍّٕٓل هيح ٔ كََُيحٌ حٔ يظٓى يٗکُي،
رخ ًّْٖ آٌچّ ىٍ حهظیخٍ ىحٍى طالٕ يٗکُي طخ حیٍ حطٓخو هٕى ٍح چُیٍ طٕؿیّ ًَخیي کّ
رَهٗ حُ ىٍٔؽگٕیخٌ ىٍ يیخٌ ٍحٔیخٌ ٗیؼّ ٔؿٕى ىحٍَي؛ ىٍ يوخرم ،يلوویٍ ٗیؼٗ
َیِ ًْیٍ يٕٟغ ٍح َٔزض رٍّٔحیخص گَِٔ يوخرم ىٍ پیٖ يٗگیََي ٔ رٍِگطَیٍ
ُّٓض ٍح يؼَ ٝحطٓخو هَحٍ يٗىُْي)ٕ۰(. يـًٕػّٖ يًکٍ حُ ٍحٔیخٌ حْم ُ
ُّٓض يٗگٕیُي ٗیؼیخٌ حُ رَؿٔظّطَیٍ ٔ َوٖآكَیٍطَیٍ كَهّْخ يٍٕهخٌ حْم ُ
ىٍ ؿؼم كيیغ رٕىَي[ .رّحىػخٖ آَخٌ] ِْحٍحٌ كوَِ كيیغ ىٍ طؤییي هالكض ػهٗ ٔ
كََُيحٌ حٔ ؿؼم ًَٕىَي .آَخٌ [رّحىػخٖ حیٍ گَِٔ] كظٗ رّحیٍ يويحٍ رُٔيِ َکَىَي ٔ
ریٖ حُ حیٍ يويحٍ حكخىیؼٗ ىٍ ًو ٔ َکْٕٖ ٔ ١ؼٍ ههلخٖ ػالػّ ؿؼم کَىَي .ىٍ
ٍأّ حیٍ حكخىیغ ؿؼهٗ ،كيیغ ؿيیَ ٔ كيیغ ٔٛخیض پیخيزَ رّػهٗ ٔ حكخىیؼٗ حُ
حیٍ هزیم هَحٍ ىحٗض کّ ٗؤٌ ٔ يُِنض كخ ٔ ًّ١كٍٔ ٔ كٔیٍ ٔ ٓخیَ حكَحى حْهزیض
ٍح رخال يٗرَى.
«رُخ رًَْیٍ حىػخُْ ،گخيٗ کّ ىٍٔؽپَىحُٖ ٗیؼیخٌ رخال گَكض ٔ گٔظَٕ
ُّٓض رّيوخرهّ رَهخٓظُي ٔ ىٍٔؽ ٍح رخ ىٍٔؽ ؿٕحد ىحىَي ،ح ّيخ یخكض ،ؿخْالَٗ حُ حْم ُ
ُّٓض حُ ٗیؼیخٌ يهظِوطَ ٔ يلظخ١طَ رّىیٍ هٕى رٕىَي ،طُٓخ رّؿؼم حُ آٌؿخ کّ حْم ُ
حكخىیؼٗ ىٍ ك٠خیم ههلخٖ ػالػّ رُٔيِ کَىَي ،طخ ريیٍٔٓیهّ رخ ٓیم حكخىیغ ىٍٔؿیٍ
ٗیؼّ يوخرهّ کُُيَ١ .كيحٍحٌ يؼخٔیّ َیِ ُْگخيٗ کّ رخ حكخىیغ ؿؼهٗ ٗیؼّ کّ رخ
کَحيض حيٕیخٌ رَهٍٕى ىحٗض ٔ ،يؼخٔیّ ٔ كِد حٔ ٍح يٍٕى َکْٕٖ هَحٍ يٗىحى
يٕحؿّ ٗيَئٍ ،حیخطٗ ىٍ ك٠م يؼخٔیّ ٔ رُٗحيیّ ٔ َیِ ك٠یهض َْٗٓخٖ چٌٕ ٗخو ٔ
كً ٚؿؼم کَىَي طخ رخ١م ٍح رخ رخ١م ىكغ کُُي)ٕ۴(».
4ٓ۳ كکًض ٗ٘ى :حٓالو ُٓ -ض
كوِبء ٕؾبثَ
ىٍ حٔحیم ػٓي حٓاليی ،كوّ ٔ هَحثض ٔ طلٔیَ ٔ كيیغ ػهًی ٔحكي رٕى ،چُخٌکّ
ؿيح ٓخهظٍ آٌْخ حُ ًْيیگَ ىٕٗحٍ يًَٕٗىٰ ،نکٍ حَيک حَيک َْ یک حُ حیٍ ػهٕو
رَحػَ طٕٓؼّ ٔ طکخيم هٕى حُ یکيیگَ يُلک ٗيَيٗ .ین أرٕحٓلن ٗیَحُی (ٖ ٖ۲ـ
ْ ، 4۰۶م) ىٍ «١زوخص حنلوٓخء» ٍَٔي پیيحیی كوّ پْ حُ كیخص ٓیّي ٍح رٍَٓی
کَىِ ٔ َْیک حُ ههلخء ٍحٗيیٍ ٍح َؤظیٍ كویٓخٌ ٔ حْم كظٕی يٗهٕحَي؛ ٓپْ
كوٓخی ٛلخرّ ٍح َخو يٗرَى کّ ػزخٍصحَي حُ ػزيهللا رٍ ئؼٕى (و ٕٖ ْ ،م) يؼخً رٍ
ؿزم (و ْ ،ٔ۴م) ُیي رٍ ػخرض (و ْ ،4۳م) ػزيهللا رٍ ػزخّ (و ْ ،۶۴م) ػزيهللا
رٍ ػًَ (و ٖ ْ ،۰م) ػزيهللا رٍ ُریَرٍ ػٕحو (و ٖ ْ ،۰م) ػزيهللا رٍ ػًَٔ ػخٙ
(و ْ ،۰۰م) أرٕىٍىحء ػٕیًَ رٍ يخنک (و ْ ،۳۴م) ...
أرٕحٓلن طلض ػُٕحٌ «ًکَ كوٓخء ٛلخرّ» يٗگٕیي :أرٕرکَٛيین طُٓخ کٔی
رٕى کّ ىٍ كٓ ٍٕ٠یّي كظٕی يٗىحى .دمحم رٍ ٓٓم رٍ كؼًّ حُ پيٍٕ َوم يٗکُي کّ
ّٓ َلَ حُ يٓخؿَیٍ :ػًَ ٔ ػؼًخٌ ٔ ػهی ٔ ّٓ َلَ حُ حَٜخٍ :حری رٍ کؼذ ٔ يؼخً
رٍ ؿزم ٔ ُیي رٍ ػخرض ىٍ ػٓي ٓیّي كظٕی يٗىحىِحَي)ٕ۲(.
حٓخيی آٌ ػيِ حُ ٛلخرّ کّ كوّ حُ آٌْخ َوم ٗيِ ريیٍهَحٍ حٓض:
ػزيهللا رٍ يـلم يَِی ،أرَٕـیي ػًَحٌ رٍ كٜیم حٓهًی هِحػی ،أرٕكًِِ
حَْ رٍ يخنک١ ،هلش رٍ ػزیيهللاُ ،ریَ رٍ ػٕحوٓ ،ؼي رٍ حریٔهخٓ ،ٙؼیي رٍ ُیي
رٍ ػًَ حرٍَلیم ،ػزيحنَكًٍ رٍػٕف ،أرٕػزیيس رٍ ؿَحف ،كٌیلش رٍ یًخٌ ،حيخو
كٍٔ ،حيخو كٔیٍ ،ئؼٕى رٍ يوَيّٟ ،لخک رٍ هیْ ،ػًخٍ رٍ یخَٓ ،أرًٍٕ
ؿلخٍی ،أرَٕ َٜؿلخٍیٓ ،هًخٌ پخٍٓی ،ػزخىس رٍ ٛخيضٗ ،يحى رٍ حّٔ ،ك٠خنش رٍ
ػزیيهللا حَٜخٍی ،أرٕئؼٕى ريٍی ،أرٕحیٕد حَٜخٍی ،أرٕهظخىِ حَٜخٍی ،أرٕ١هلّ
رَحرٍػخُد رٍ حَٜخٍی ،أرٕحٓیي حرٍيخنک رٍ ٍریؼش حَٜخٍیَ ،ؼًخٌ رٍ ر٘یَّ ،
حریحنٕكی حنٔهًیٔ ،حػهّ رٍ حٓوغ حنهیؼی ،أرٕحيخيّ رخْهی ،ػوزّرٍ ػخيَحنـُٓیًَٓ ،س
رٍ ؿُيد حنلِحُی ،ػزيحنَكًٍ رٍ حرِی )ٖٓ(...
کٔخَی حُ َُخٌ کّ َْیک كویّ اى هیبى ىًبى:
ُٗخهظّ ٗيِحَي ػزخٍصحَي حُ :كخً١ش حنَِْحء رُض ٓیّي ،ػخیّ٘ رُض أرٕرکَ ،كلّٜ
رُض ػًَ ،حو ٓهًّ ،حو كزیزّ ،حًٓخء رُض حریرکَ ،حو حنل٠م رُض حنلخٍع ٔ حوْخَی
رُض حری١خنذ ...ػالِٔ رَ حیٍْخ ػيِٖ ىیگَ حُ َُخٌ ٔ يَىحٌ َیِ رٕىِحَي کّ حُ
آٌْخ حهٌ كوّ ٗيِ حٓض)ٖٔ(.
4ٓ۴ كکًض یگخَّ
ييیُّ ،ىیگَ رَّخو َ١یوّٖ «حْم ٍأی ٔ هیخّ» (ْٕحهٕحْخٌ حٓظُظخؽ يُطوٗ ٔ ػوهٗ
حُ يظٌٕ) رّيَکِیض کٕكّ پيیي آيي .گَْٔی کّ حٛطالكخ ً «حٛلخد حنَأٖ» َخيیيِ
يٗٗيَي ْٕحىحٍی كویٓخٌ ٗخيٗ ٍح َیِ پ٘ض َٓ هٕى ىحٗظُي .حُ يیخٌ حیٍ گَِٔ
«أرٕكُیلّ» ریٌَٔ آيي کّ حٓهٕد ٍأٖ ،هیخّ ٔ حٓظلٔخٌ ٍح ریٖ حُ ىیگَحٌ رّکخٍ
رٔض .أرٕكُیلّ حُ طخرؼیٍ حٓض ُیَح ػٛ َٜلخرّ ٍح ىٍک کَىِ حٓض .يغٌْح يظٓى
ُّٓض ٓیّي رٗحػظُخیٗ يٗکَىِ ٔ ىٍ يوخرم كيیغ يٕٟغ يُلٗ ىحٗظّ حٓض. حٓض کّ رّ ُ
ُّٓض
كظٗ رخ ٔؿٕى كيیغ ،رّهیخّ ػًم کَىِ ٔ ىٍ كئى ىٔ ٛي ئؤنّ ٍح رَ هالف ُ
ٓیّي كظٕٖ ىحىِ حٓضَ .وم حٓض کّ گلظّ« :حگَ ٍٕٓلهللا ىٍ ُيخٌ يخ يیُیٔض
ًْیٍْخی ٍح يیگلض کّ يٍ يیگٕیى ».گلظّ ٗيِ کّ حٔ ييیُّ ٍح «ىحٍحنَ٠د
كيیغ» يٗهٕحَي ٔ حُ يـًٕع حكخىیغ ييَٗ كوْ ٢ليِ { }ٔ۰كوَِ كيیغ ٍح ٛلیق
يٗىحَٔض )ٖ4(.حرٍػزيحنزَ ايخو ٔ كویّ يخنکی ٔ يليع ٔ يئٍم أَينٔی ( ٖ۶۴ـ ٖ4۶
ْ ،م) ىٍ «حالَظلخء» يٗگٕیي« :دمحم رٍ حًٓخػیم روخٍٖ أرٕكُیلّ ٍح ؿَف ًَٕىِ ٔ
حٔ ٍح ىٍ ٍىیق حكَحىٖ ٟؼیق ٔ يظَٔک ىحَٔظّ حٓض ٖٔ ».يٗحكِحیيٗ« :یویٍ
(روخٍٖ ٔ ئهى) كظٗ یک ٍٔحیض حُ حٔ َوم َکَىِحَي».
ىٍ يوخرم حیٍ ٓوٍ ،ىٍ ىكخع حُ حیٍ ٍٕٔ أرٕكُیلّ گلظّ ٗيِ کّ چٌٕ يلی٢
ػَحم يخَُي ييیُّ ئظؼي حهٌ حكخىیغ ٔ ٍُٓ ٛلخف حُ ٛلخرّ ٔ طخرؼیٍ َزٕى،
َخگِیَ يٗرخیٔض ٍٕٔ ىیگَی ؿیَ حُ آٌچّ كوٓخی ييیُّ رّآٌ طٕؿّ ىحٗظُي حطوخً
يٗکَىٔ .نی هزَْخی ىٍىٓض حٓض کّ أرٕكُیلّ ىٍحٔحیم ػًَ هٕى َٓگَو يزخكؼخص
کاليی رٕىِ ٔ رخ ػهًخء کالو يَحٔىِ ىحٗظّ حٓض .حٔ رّػُٕحٌ یکی حُ َٓحٌ يکظذ
حْم ٍأی يٗگٕیي رَحی حٓظُزخ ١حكکخوَ ،ؤض رّکظخد هيحی طؼخنی يَحؿؼّ يٗکُى،
ُّٓض ٓیّي كکًی حٓظُزخ ١کُى حُ گلظّْخی ٛلخرّ رَِٓ حگَ َظٕحَٔظى حُ کظخد هيح ٔ ُ
گَكظّ ٔ رویّ ٍح ٍْخ يًَٗخیى ٔ رّهٕل ىیگَی حػظًخى ًَٗکُىٓ .پْ حٟخكّ يٗکُي:
حگَ كيیؼی حُ ٓیّي رّيخ رَٓي آٌٍح رّکخٍ يٗرُيیى ،حگَ حُٛلخرّ رخٗي رَحی پٌیَكظٍ
آٌ يوظخٍیى ٔ حگَ حُ طخرؼیٍ رخٗي رخ آٌ يوخرهّ يٗکُیى ...حگَ رّطـِیّ ٔ طلهیم يٌْذ
أرٕكُیلّ رپَىحُیى يٗریُیى کّ رّٕٓٓنض ىٍ حكکخو ٔ ػزخىحص ٔ يؼخيالص يؼظوي حٓض.
ىیگَ يکظذ ييَٗ رٕى کّ هٕى ٍح «حٛلخد حنليیغ» يٗهٕحَي ٔ ػهیّ حٓهٕد
يُطوٗ ٔ ػوهت کٕكٗ ٔ ٗخيٗ رّيزخٍُِ رَهخٓض ٔ آٌٍح ريػظٗ ىٍ ىیٍ ىحَٔض.
كویٓخٌ ييیُّ يوخنق ههلخٖ حيٕٖ َیِ رٕىَي ٔ يٗگلظُي حيٕیخٌ كکٕيظٗ ؿیَ ىیُٗ
حیـخى کَىِ ٔ حُ آٍيخٌ ٓیّي ٔ ههلخء ٍحٗيیٍ ىٍٔ ٗيَي .حیٍ كویٓخٌ يٗگلظُي ىٍ
ٔٔ4 كکًض ٗ٘ى :حٓالو ُٓ -ض
ّللا يَحؿؼّ کَى ،حگَ ىٍ هَآٌ ْیچ كکى ٔ ىٓظٍٕٖ یخكض ئخثم َؤض رخیي رّکالو ّ
ُّٓض ُّٓض ٍٕٓل ّ
ّللا يظخرؼض ًَٕىَٓ .حٌ حیٍ يکظذ ،حرظيح كو ٢هَآٌ ٔ ُ َٕ٘ى ،رخیي حُ ُ
ٍح هزٕل ىحٗظُي ٔ حؿًخع ٔ هیخّ ٍح يُکَ رٕىَي؛ ح ّيخ حَيک حَيک آٌ ىٔ ٍح َیِ
پٌیَكظُي .حكًي حرٍكُزم ٔ ىحٔٔى ظخَْٖ ٔ يخنک رٍ حَْ ٔ دمحم رٍ حىٍیْ ٗخكؼٗ حُ
ىٌٍٔ حیٍ يکظذ ریٌَٔ آييَي .حگَ حكًي رٍ كُزم ٍح رّػُٕحٌ پیٕ٘حی حْم كيیغ
رُ٘خٓیىٍ ،حِ هطخء ََكظّحیى .حٔ رَحی ؿًغآٍٖٔ كيیغ ،رالى کٕكّ ٔ ر ٔ َِٜيکّ ٔ
ييیُّ ٔ ٗخو ٔ یًٍ ٔ حنـِیَِ ٔ هیَٔحٌ ٍح ُیَ پخ گٌحٗض .رٔیخٍی حٔ ٍح حُ رٍِگخٌ
حْم كيیغ يُٗٗخُٓي َّكویّ؛ دمحم رٍ ؿَیَ ١زَی حٔ ٍح يَى كيیغ يؼَكی يٗکُي
َّيَى كوّ .كوّ حٔ رّٗيص ،يزظُی رَ كيیغ حٓض چُخٌکّ حٓخّ ػهى هٕى ٍح رَ کظخد
ُّٓض هَحٍ ىحىِ حٓض َْ ،كظٕحی ٍح کّ حُ ٛلخرّ َوم ٗيِ رٕى هزٕل ٔ كيیغ ٔ ُ
ىحٗض .حُ يیخٌ چُي كظٕی حُ ٛلخرّ يؼظوي رٕى آٌٍح رخیي پٌیَكض کّ حهَد رّکظخد ٔ
ُّٓض رخٗي كظی كيیغ يَٓم ٍح ْى رَ هیخّ طَؿیق ىحىِ حٓض. ُ
حكًي رٍ كُزم کظخری ىٍ كوّ طُٜیق َکَى ،رهکّ آٌچّ حُ حٔ ىٍ كوّ ٍٔحیض ٗيِ
ػزخٍحطی حُ پخٓنْخی حٓض کّ رّٓئحالص يَىو ىحىِ حٓض ٔ ٗخگَىحٌ حٔ آٌْخ ٍح
يَطذ ٔ يئٌ کَىِحَي .حكًيرٍ كُزم ٗخگَىحٌ رَؿٔظّٖ ىحٍى کّ حُ يیخٌ آٌْخ
يٗطٕحٌ رّحكَحى ًیم حٗخٍِ کَى :أرٕحنؼزخّ حكًي رٍ ؿؼلَ حٛطلَی ،حكًيرٍ
حریهیؼًُّْ ،یَ رٍ كَد ،أرٕرکَ حكًي رٍ دمحم رٍ يـخف ئَُی ،أرٕحٓلخم حرَحْیى
رٍ یؼوٕد ؿُٕؿخَی ،أرٕىحٔٔى ٓـٔظخَی ،ػهی رٍ يـَ ،دمحم رٍ حًٓخػیم روخٍی،
أرٕكخطى ٍحُی ،ئهى رٍ كـخؽ َی٘خرٍٕی ٔ حرٕؿؼلَ دمحم رٍ ؿَیَ حنطزَی...
يیخٌ حیٍ ىٔيکظذ كيیؼی حُ آؿخُ کخٍ طخ ييصْخی ييیيی ي٘خؿَحص ٔ يزخكؼخص
ىحيُّىحٍی ؿخٍی رٕى چُخٌکّ يُـَ رّطؤنیق کظذ يظؼيى ػهیّ یکيیگَ گَىیيْ .یچ
کيحو حُ حیٍ ىٔ گَِٔ رٍّٔحیخطٗ کّ حُ َ١ف ىیگَٖ َوم يٗٗي ٔ حكکخيٗ کّ
حٓظُزخ ١يٗگَىیي ،حػظًخى ًًََٕٗى ٔ َْیک ؿخَذ يوخرم ٍح رّىٍٔؽ رٔظٍ رّٓیّي
يظٓى يٗکَى" .حرٍهظیزّ حنيّیٍُٕی" (ٖٕٔ ـ ْ ، ٕ۰۶م) ىٍ کظخد «طؤٔیم يوظهق
حنليیغ» پْ حُ ًکَ كَهّْخ ،حكِحد ٔ گَحی٘خص كوٓخء ٔ يليػخٌ ،يٕٟغ آٌْخ ٍح
ىٍ رَحرَ كيیغ چُیٍ طٕٜیَ يًَٗخیيَْ« :یک حُ حیٍ گَِْٔخ ىٍ يزخىٖ ٔ حٕٛل
يٍٕى حػظًخى هٕى رخ یکيیگَ حهظالف ىحٗظُيَْ ،یک حكخىیؼٗ ٍح ٍٔحیض يٗکَىَي کّ
گَحیٖ ٔ يٌْذ هٕى آَخٌ ٍح طؤییي يٗکَى»...
ٕٔ4 كکًض یگخَّ
ؿخػالٌ پخ ٍح حُ حیٍ َیِ كَحطَ َٓخىِ ٔ حكخىیؼٗ ؿؼم کَىَي کّ ىِْخ ٓخل هزم حُ
طٕني أرٕكُیلّ حُ ظٍٕٓ حٔ هزَ يٗىحى ٔ رٍّٕٔ ٔ گَحیْٖخٖ حٔ ىٍ كوّ حٗخٍِ ىحٍى.
آٌْخ حكِٔىَي کّ ٍٕٓل حکَو هٕى حٔنیٍ کٔٗ حٓض کّ ْٔظّٖ هیخّ ٍح رُیخى َٓخىِ
حٓض .ىٍ يوخرم حیٍْخ ٍٔحیخطٗ حٓض کّ حُ پیٖ َٔزض رٍّْٕٔخ ٔ هطَحص أرٕكُیلّ
رخ هیي َخو ٔ َ٘خٌ ْ٘يحٍ يٗىْي؛ يٍؿًهّ حُ ٍٕٓل حکَو ٍٔحیض کَىَي کّ كَيٕى:
«ىٍ يیخٌ حيض يٍ يَىٖ هٕحْي رٕى رَّخو َؼًخٌ ،کّ رَحٖ حيض يٍ حُ حرهیْ
ُیخٌرخٍطَ حٓضَ .یِ ٍٔحیخطٗ آٍٔىَي کّ آٌكَ٠ص ًْخٌ ٍٕ١کّ يَىو ٍح َٔزض
رّٗیخ١یٍ ْ٘يحٍ يٗىحىَ ،زٔض رّأرٕكُیلّ َیِ ْ٘يحٍ ىحىِ ٔ يَىو ٍح حُ حٔ رَكٌٍ
ىحٗظّ حٓض .يطهذ رٔیخٍ پیچیيِ ٔ ک٘يحٍ حٓض ،رًّْیٍ يويحٍ رُٔيِ يٗکُیى.
چٌٕ طؼيحى طخرؼیٍ ُیخى ٗي ،حطزخع كوٓخء چُي ١زوّ ٗيَي کّ ىٍ يکخٌْخی يظلخٔص
َُيگی ىحٗظُي ،طلخٔص يکخٌْخ ٔ كَُْگْخ رخػغ طلخٔص آٍحء گَىیي .چٌٕ آٍحء ُیخى
ٗي ىیگَ ؿخی آٌ رٕى کّ كوٓخء رّطؤنیلخص حَلَحىی رپَىحَُيُ ،یَح يخَُي حئَُ يٌحْذ
يؼَٔكّ يٕؿٕى َزٕى کّ يَىو یک َٗٓ یخ حههیى ٍح طلض طؤػیَ هَحٍ ىْي .ىٍ ػَٜ
طخرؼیٍ ٔ پیَٔحٌ ،يٌحْذ يوظهلی رّٔؿٕى آيي يخَُي يٌحْذ حثًّٖ حٍرؼّ ٔ ىیگَ
يٌحْذ .رؼ٠ی حُ حیٍ يٌحْذ رخهی يخَيَي ٔ رَهی ىیگَ َخرٕى ٔ يلٕ گَىیيَي.
ٖٔ4 كکًض ٗ٘ى :حٓالو ُٓ -ض
ٍٔی ْى رخیي ىحَٔض کّ ّٓ هٌَ حٔل ْـَی ریٖ حُ َُْيخَی ئظؼي ظٍٕٓ
يٌحْذ يوظهق كوٓی ٔ ىٍِٖٔ حؿظٓخى ٔ ٛئٍ آٍحء گَٕخگٌٕ َٔزض رّکیلیض
ُّٓض یخ ٍأی ٔ هیخّ رٕىِ ٔ رًّْیٍ َٔزض کظذ حٓظوَحؽ حكکخو كوٓی حُ کظخد ٔ ُ
رٔیخٍٖ ىٍحیٍ ّٓ هٌَ َٕٗظّ ٗيِ حٓض ٔ يٌحْذ كوٓت رٔیخٍی طُظیى گَىیيَْ .یک
حُ حٍرخرخٌ يٌحْذ ٔ ٗخگَىحٌ ٔ پیَٔحٌ حی٘خٌ طؤنیلخص گَحٌرٓخء پيیيِ آٍٔىِحَي کّ
رؼ٠ی حُ آٌْخ ُُْٕ ْى ىٍ ىٓض حٓض .كویوشً آػخٍ حیٍ ىٍِٔ حُ طخٍین حٓالو حػى حُ
ًّْٖ ٍٗظّْخی ىیُی یخ كکَی ،رٔیخٍ حًٍُُٗي ٔ پَيلظٕی حٓض.
رَ حػَ حیٍ طٕؿٓخص ٔػُخیخص ٗيیي رٕى کّ كَٔع حكکخو حٓاليی رّطًخيّ ىًٍْیٍ
ّٓ هٌَ طئیٍ ٗي ،ىیگَ ٍٗظّْخی ػهٕو َیِ رًّْیٍ َٔزض حَک٘خف یخكض چُخٌکّ
ىٍِْٔخی رؼي ٍح يٗطٕحٌ يوهي ٔ ٗخٍف ًْیٍ ّٓ هٌَ حٔل ىحَٔض.
رٗؿٓض َیٔض کّ رّحیٍ ّٓ هٌَ «هٌَٔ ُيلّ٠هّ» يٗگٕیُي .كَٓٓض حؿًخنت
طؼيحىٖ حُ يٌحْذ كوٓت کّ ىٍ حیٍ رَّْ حُ طخٍین طؤٓیْ ٗيَيٰ ،نکٍ َْیک رّىالیهٗ
حُ ؿًهّ ٓوضگیَْٖخ ىٍرخٍِٖ ٍَ ٔ ٕٜٙى ََْٕع طؤٔیم ٔ ٍأٖ ...يٍٕى حهزخل
ػًٕيٗ هَحٍ َگَكظُي ٔ حُ ریٍ ٍكظُي ،حُ حیٍ هَحٍ حٓض:
رٍ ئَحٌ رٍ حنلکى ٔ ـ هنُت كوِئ ػوو ثي ػجل الؼيیي
(و ٔٓٔ ْ ،م) ػًَ رٍ ػزيحنؼِیِ رّيـيّى هٌَ حٔل يهوذ حٓض .حٔ ؿِء طخرؼیٍ
يیرخٗي ٔ حٔل کٔی کّ طئیٍ كيیغ ٍح طـٕیِ کَىْ٘ ،ظًیٍ ههیلّ حُ ههلخی حيٕی
ُّٓض ،حُ ؿًهّ حرٍحػیَ حٔ ٍح پُـًیٍ حٓض (رئٌ حكظٔخد يؼخٔیّٖ ىٔو) رَهی حْم ُ
ههیلّ حُ ههلخی ٍحٗيیٍ ىحَٔظّحَيٓ .هیًخٌ رٍ ػزيحنًهک ىٍ ٓخل )ْ( ۲۲ىٍگٌٗض ٔ
١ی ٔٛیضَخيّی ػًَ رٍ ػزيحنؼِیِ ٍح رّػُٕحٌ ههیلّ يُٕٜد کَى .ػًَ رٍ
ػزيحنؼِیِ پْ حُ رَػٓيِ گَكظٍ حیٍ ئجٕنیض ،رّئـي ٍكظّ ىٍ آٌؿخ ٓوَُحَی کَى
کّ هال ّٖٛآٌ رّحیٍ َٗف حٓض:
ٰ
«حی يَىو! يٍ رّٔٓیهّٖ يوخو هالكض يٍٕى حيظلخٌ انٓی هَحٍ گَكظّحو .ح ّيخ ىٍ
حیٍ يٍٕى َّحُ يٍ َظَهٕحْی ٗيِ ٔ َّحُ ًٗخ يٍٕ٘ص گَكظّ ٗيِ حٓض؛ نٌح يٍ ًٗخ
ٍح رَ ریؼض رخ هٕىو يـزٍٕ ًَیکُى ٔ ًٗخ َْکْ ٍح يیهٕحْیي ههیلّ طؼییٍ کُیي».
ىٍ ىٍِٖٔ ٔی َخِٓح گلظٍ رّػهی رٍ حری١خنذ ئُٕم گَىیي .حٔ ؿِیّٖ ًيیخٌ
ئهًخٌ ٗيِ ٍح رَىحٗض ٔ يخنیخص رَيٕحنی ٍح کخْٖ ىحىٔ ،هظی کخٍگِحٍحٌ هالكض
حُ کخْٖ ىٍآيي ریض حنًخل ٓوٍ گلظُي ،گلض:
«هيحَٔي پیـًزَ هٕى ٍح رَحی ْيحیض كَٓظخىِ حٓضَّ ،رَحی ؿِیّ گَكظٍ».
4ٔ4 كکًض یگخَّ
رَحٖ يَىو حٔكن ٔ حكٍٔ رخٗي ٔ ػوم رپُٔيى .رّحٓظُخى حیٍ كيیغ« :يخٍأِ حنًٔهًٌٕ
ػُيّللا كٍَْٔ = .چّ ٍح ئهًیٍ َیکٕ پُيحٍَي َِى هيح ْى َیکٕ حٓض».ّ كُٔخً ،كٕٓ
أرٕكُیلّ ييص ٓی ّوبهی اى ثوعَزَرویي كویِبى ؽٌلٔ:
ٓخل ىٍ کٕكّ كهوّٖ ىٍٓٗ ىحٗض ٔ يٌْذ كُلی حُ َ١ین ٗخگَىحٌ رٔیخٍ ُیخى حٔ
رّىیگَ َْٗٓخ ٔ َُٓيیٍْخ حَظوخل یخكض ،ىٔ طٍ حُ رَؿٔظّطَیٍ ٗخگَىحٌ أرٕكُیلّ،
ػزخٍص رٕىَي حُ أرٕیٕٓق یؼوٕد حَٜخٍی (ٖٔٔ ـ ٕ ْ ، ٔ۴م) يٕأنق «کظخد
حنوَحؽ» کّ كوّ كکٕيظی حٓض ٔ رَحٖ ههیلّ ٌَْٔ حنَٗیي (ٓ ٔ۰طخ ٔ۲4كکٕيض
کَى) َٕٗظّ رٕى ٔ .دمحم رٍ كٍٔ حن٘یزخَٗ (ٕٖٔ ـ ْ ، ٔ۴۲م) يٕأنق کظخد
«حنـخيغ حنٜـیَ» حیٍ ىٔ طٍ حُ ٗخگَىحٌ َخيٗ أرٕكُیلّ رٕىَي .کّ ىٍ طئیٍ ٔ
گٔظَٕ آيُِْٕخی حٔ ًٓٓی حٓخٓی ىحٗظُي .ىٍ کظذ كوّ كُلی ،ؿخنزآ آٍحی حیٍ ىٔ
ىٍ کُخٍ آٍحی أرٕكُیلّ يطَف ٗيِ ٔ ىٍ يٕحٍىی کّ حیٍ ّٓ طٍ حهظالف َظَ ىحٗظّ
ل يوظخٍ» ٕٟحرطی طؼییٍ ٗيِ حٓض)ٖ۳(. رخُٗي ،رَحی پٌیَٕ «هٕ ِ
أرٕیٕٓق حرظيح ٗخگَى حرٍ حرینیهی (حُ كویٓخٌ کٕكّ ،يظٕكی ْ ،ٔ4۴م) رٕى ،ح ّيخ
ييطی رؼي رّكهوّٖ ىٍٓی أرٕكُیلّ پیٕٓض ٔ ىًٍٗخٍ رَؿٔظّطَیٍ ٗخگَىحٌ حٔ
ىٍآيي .ئخًْض حٔ ىٍ گٔظَٕ يٌْذ كُلی ىٍ َٕحكی يوظهق َُٓيیٍْخی حٓاليی
رٗريیم رٕىِ حٓضْ .کٌح ٗیزخَی حَيکی َِى أرٕكُیلّٓ ،پْ َِى أرٕیٕٓق ىٍّ
رٔیخٍ حٔ ٓٓى ؿيّی ىٍ
ِ هٕحَي ،حٔ حٛهیطَیٍ طئیٍ کُُيِٖ كوّ أرٕكُیلّ رٕى ،طؤنیلخص
ََ٘ ٔ طٕٓؼّٖ يٌْذ كُلی ىحٗض ٖٗ .کظخد حٔ کّ «ظخَْحنَٔحیش» َخيیيِ
كوٓی يٌْذ كُلی حٓض.ِ يٕٗٗى ،حُ يٓىطَیٍ يُخرغ كيیؼی ٔ
ىیگَ أرٕيُ ٍٕٜيخطَیيٖ (و ٖٖٖ ْ ،م) حٓض کّ یکٗ حُ يٕأٓٔخٌ يکظذ
ؿيیي «کالو» رٕى ٔ .هئٍٖ (و ْ ، 4ٕ۴م) يٕأنق کظخد «حنًوظ َٜكٗحنلوّ» ٔ
رَْخٌحنيّیٍ ػهٗيَؿیُخَٗ (و ْ ، ۳۲۳م) يٕأنق کظخد «حنٓيحیّ» ىٍ كوّ ،أرٕحنل٠م
دمحمرٍ حكًي ٓهًّی رهوی يؼَٔف رّكخکى ٗٓیي (و ْ ،ٖٖ4م) ٔ ىیگَحٌ يخَُي:
حإليخو ُكَ رٍ حنٌٓیم حنزَٜی (و ْ ،ٔ۳۴م)
كٍٔ رٍ ُیخى نئنئیی (و ْ ،ٕٓ4م)
حكًي رٍ ػًَ هٜخف (و ٔ ْ ، ٕ۶م)
أرٕؿؼلَ حكًي رٍ دمحم ١لخٔی (و ٕٖٔ ْ ،م)
أرٕحنلٍٔ حكًي رٍ دمحم هئٍی رـيحىی (و ْ ، 4ٕ۴م)
ًْٗ حالثًّ دمحم رٍ حكًي َٓهٔی (و ٖ ْ ،4۴م)
4ٔ۰ كکًض ٗ٘ى :حٓالو ُٓ -ض
َیِ رَ حٕٛل هٕى حكِٔى .ىیگَ حٛهٗ کّ يخنک آٍٔى «حٓظٜالف» رٕى .ريیٍيؼُٗ
کّ ُْگخو ٟٔغ كکى ،يٜهلض ػخيّ ٍح َیِ ىٍ َظَ گیَى ٔ ىٍ َْ يٕهؼیظٗ آٌچّ
حٛهق حٓضٍ ،ػخیض ٕٗى .يٌْذ يخنکٗ ،گٌٗظّ حُ كـخُ ٔ ييیُّ ،ىٍ ي َٜػهیخ،
آكَیوخٖ ًٗخنٗ ٔ حٓپخَیخٖ ػَرٗ حٗخػّ یخكض ٔ ىٍ رَهٗ يُخ١ن يٌْذ ًٍٓٗ
ىٔنظٗ ُٗخهظّ ٗي .حکٌُٕ ىٍ يیخٌ ئهًخَخٌ يـَد (يَحکٖ ،طَْٕ ٔ حنـِحیَ) طلٕم
یخكظّ ٔ ىٍ ٕٓىحٌ ٔ يَ َٜیِ پیَٔ ىحٍى .حٕٛل كوّ يٌْذ يخنکی رَ ىِ پخیّ حٓظٕحٍ
ُّٓض ،كظٕحی ٛلخرّ ،حؿًخع ،هیخّ ،حٓـظـلـٔـخٌ ،حٓـظـٜـلـخد ، حٓض :هَآٌ ُ ،
يـٜـخنـق يَٓهّ ٓ ،ـي ًٍحثغ ،ػَف.
ػزيحنًهک رٍ ّوبهی اى هِْْهرویي كوِبی هنُت هبلکی:
ٓهیًخٌ رٍ كزیذ هَ١زی ( ٔ۰4ـ ْ ، ٕٖ۴م) حُ ُيَِی رٍِگطَیٍ كویٓخٌ يٌْذ
يخنکی رّكٔخد يیآیيٛ .خكذ کظخد «حنٕحٟلّ» حٓض کّ حُ يٓىطَیٍ يظٌٕ
يخنکیخٌ ُٗخهظّ ٗيِ .حیٍ کظخد ىٍ َْٗٓخی «حَينْ» يُظَ٘ ٗيِ ٔ «حرٍٍٗي
هَ١زی» َیِ َٗكی رَآٌ َگخٗظّ حٓض .ىیگَ «دمحم حنؼظزی رٍ حكًي هَ١زی» (و
ْ ، ٕ۳۳م) ٛخكذ کظخد «حنًٔظوَؿّ حنؼظزیّ ػهی حنًٕ١ؤ» حٓض .حیٍ کظخد ٍح حُ
ؿٓض حَظٔخد رَّٕیُٔيِ حٕ «حنؼظزیّ» َیِ يیگٕیُي ،کظخد ٗخيم ُٗیيِْخ ٔ ٍٔحیخطی
حٓض کّ حُ حيخو يخنک ُٗیيِ ٗيِ ٔ «ٗین ػظزی» َیِ آٌْخ ٍح گَىآٍٔی ًَٕىِ ٔ
يِیي رَ آٌ ،ئخثم ٔ حكکخو كوٓی ُیخىی رَ آٌْخ حكِٔىِ حٓض .حیٍ کظخد َِى ػهًخء
ٛی رَهٍٕىحٍ حٓض. حٓاليی ،حُ يوزٕنیض ٔ حػظزخٍ هخ ّ
ىیگَی دمحم رٍ حرَحْیى حٓکُيٍی حرٍحنًٕحُ هَ١زی (و ْ ،ٕ۶۲م) حٓض .حٔ
ٛخكذ کظخد «حنًٕحُیّ» حٓض کّ حُ رٍِگطَیٍ ٔ آٓخٌطَیٍ ٔ ؿخيغطَیٍ کظذ
يخنکی ،ىٍ ریخٌ ئخثم كوٓی رًّٗخٍ يیآیي ،رٍّٕ١ی کّ «ػهی رٍ َههَق هیَٔحَی
هخرٔی» ( ٖٕ4ـ ٖٓ ْ ، 4م) آٌٍح رَ ٓخیَ کظذ يٓى كوّ يخنکی ،طَؿیق ىحىِ ٔ گلظّ
حٓضْ :يف َٕیُٔيِ حُ َگخٍٕ «حنًٕحُیّ» حیٍ رٕىِ طخ ىٍ حیٍ کظخد كَٔع كوٓی
حٛلخد يٌْذ ٍح رَحٓخّ حٕٛل ٔ يزخىی آٌْخ يزظُی کُي ،ىٍكخنیکّ ْيف
َُٗ ٔ ٕٜٙیيِْخ،
ِ َٕیُٔيِگخٌ ىیگَ ،رَ حیٍ رٕىِ طخ كو ٢رّگَىآٍٔی ٍٔحیخص ٔ َوم
طلٕم حیٍ کظخد رَ ٓخیَ کظذ يیرخٗي.
رپَىحَُيًْ ٔ .یٍ چیِٓ ،زذ رَطَی ٔ ّ
ىیگَ «دمحم رٍ حكًي رٍ ٍٗي هَ١زی» (ٕٓ ْ ، ۳م) حٓض کّ ٗوٜیض ٔ
َُٖٔ َیخُی رّيؼَكی َيحٍى .ىیگَ «أرٕدمحم ههیم رٍ حٓلخم» (و ْ ، ۰۰۶م)
ٛخكذ کظخد «يوظ َٜحنوهیم» حٓض .حیٍ کظخد يوظَٜی حُ کظخد «ؿخيغ
4ٔ۲ كکًض ٗ٘ى :حٓالو ُٓ -ض
يخَُي يخنک طُٓخ ػهًخٖ ييیُّ ٍح ىٍ رَ ًَٗگَكض ،رخیي ٗخيم طًخو ػهًخٖ حهطخٍ
حٓاليٗ ىٍ یک ػٕٗ َٜى )ٖ۶(.رٔیخٍی حُ آگخْخٌ ،يٌْذ ٗخكؼی ٍح يلٕٜل حىؿخو
ٔ طَکیذ يٌحْذ كُلی ٔ يخنکی يُٗٗخُٓيٗ .خكؼٗ ٍأٖ ٔ حٓظلٔخٌ ٍح َپٌیَكض،
ْىچُخٌ کّ حٓظٜالف يخنک ٍح َیِ هزٕل َيحٗض .حٔ طُٓخ رّهیخّ ػًم کَى ٔنٗ ىٍ
ُّٓض َیِ آٌ
ٍٓخنّٖ هٕى آٌٍح يُل َٜرّيٕحٍىٖ کَىِ حٓض کّ هَآٌ ،حؿًخع ٔ ُ
يٕحٍى ٍح ىٍ رَ يٗگیََي .حکٌُٕ يٌْذ ٗخكؼٗ ىٍ َُٓيیٍْخٖ يٍٕٓ ،َٜیّ،
ػَحمَٕ ،حٍ ؿُٕرٗ ٔ ؿَرٗ حیَحٌ ،حيخٍحص يظليِٖ ػَرٗ ،كـخُ ،حَئَِٖ ٔ
يخنِٖ پیَٔ ىحٍى .ػهًخء ٔ كوٓخٖ رَؿٔظّٖ يٌْذ ٗخكؼٗ ىٍ طکٕیٍ ٔ طٕٓؼّٖ ػهى
«کالو» َوٖ حٔل ىحٍَي ٔ ىٍ هٌَٔ ٕٓو ٔ چٓخٍو ْـَٖ يٌْذ ىٍرخٍ ػزخٓٗ رٕىِ
حٓض .يٌْذ ٗخكؼی ػهًخی رٔیخٍ رَؿٔظّ ٔ کؼیَحنؼيِ ىٍ ىحيٍ هٕ پٍَٔیيِ حٓض،
َْیک حُ آٌْخ رّحَيحُِٖ یک ن٘کَ کخٍ کَىِ حٓض .حُ يیخٌ كوٓخٖ رَؿٔظّٖ حیٍ
يٌْذ ،حیٍ حٗوخٍ ٙح يٗطٕحٌ َخو رَى:
ػزيهللا رٍ ُریَ حنًکی حنلًیيی (و ْ ، ٕٔ۲م)
أرٕكل ٚكَيهش رٍ یلیی (و ْ ، ٕٔ۲م)
أرٕیؼوٕد یٕٓق رٍ یلیی (و ٖٕٔ ْ ،م)
أرٕػٍٕ حرَحْیى رٍ هخني کهزی (و ٓ ْ ، ٕ4م)
حكًي رٍ كُزم (و ٔ ْ ، ٕ4م)
أرٕػهی كٔیٍ رٍ ػهی کَحریٔی (و ْ ، ٕ4۴م)
أرٕػهی كٍٔ رٍ دمحم ُػلَحَی (و ٓ ْ ، ٕ۶م)
أرٕحرَحْیى حًٓخػیم رٍ یلیی حنًَِی (و ْ ، ٕ۶4م)
أرٕيٕٓی یَْٕ رٍ ػزيحالػهی (و ْ ، ٕ۶4م)
أرٕحرَحْیى حًٓخػیم رٍ یلیی (و ْ ، ٕ۶4م)
أرٕدمحم ٍریغ رٍ ٓهیًخٌ يَحىی (و ٓ ْ ، ٕ۰م)
أرٕحنلٍٔ ػهٗ حالٗؼَٖ ـ یکٗ حُ يٕأٓٔخٌ حٕٛل کالو (ٓ ْ ، ٖٕ4 ، ٕ۶م)
دمحم كٔیُی كُٜی ىي٘وی (و هٌَ ْ ، 4م)
أرٕحنلٍٔ حنًخٍٔىٖ ( ٖ۶4ـ ٓ ْ ، 4۳م) يٕأنق کظخد «حالكکخو حنٔهطخَیّ»
أرٕحٓلخم حرَحْیى رٍ ػهی رٍ یٕٓق ٗیَحُی (و ْ ، 4۰۶م)
ٟیخءحنيّیٍ أرٕحنًؼخنی حنَٓٔی ،يهوذ رّحيخو حنلَيیٍ ( 4ٔ۲ـ ْ ، 4۰۴م)
أرٕٗـخع حٛلٓخَٗ (و ٓٓ ْ ، ۳م)
ٕٔ4 كکًض ٗ٘ى :حٓالو ُٓ -ض
ىٍ هٌَ یخُىِ ْى ْـَی دمحم رٍ ػزيحنْٕخد َـيی حنظًیًی رخٍی ىیگَ رّحیٍ
يٌْذ هٌٕ طخُِ رو٘یي ٔ ىٍ ػَٜيخ ؿَیخٌْخ ٔ يـخيغ كيیؼی ٔ ٓهلی ٓکخٌىحٍحٌ
آٌ ْٔظُي .حئَُِ حگَ ًّْٖ ٓهلیخٌ ٍح پیَٔ حيخو حكًي كُزم َيحَیى ،يٗطٕحٌ گلض
ًّْٖ كُهزیخٌ ٓهلی ْٔظُي .ىٍ حیٍ يٍٕى ىٍ رلغ «ٓهلیّض» ریٖطَ حٗخٍِ ٗيِ حٓض.
ُّٓض َْیک حُ حیٍ كوٓخٖ چٓخٍگخَّ ٍح يـظٓي يطهن يٗىحَُي ٔ ًّْٖ حیٍ حْم ُ
يٌحْذ ٍح ؿِء يٌحْذ ُٓٗ يًٗٗخٍَي ٔ ،يٗگٕیُي حهظالكخص يٕؿٕىِ ىٍكَٔع كوٓٗ
ُّٓض ػئل پیَٔحٌ َْیک حُ يٌحْذ ٍح حٓض َّ ىٍ حٕٛل ٔ يزخَٗ .نٌح كوٓخٖ حْم ُ
رّيٌْزٗ ىیگَ رالحٗکخل يٗىحَُي .حهیَح یک ػخنى ُٓی رَّخو «ٗین يلًٕى ٗهظٕص»
(يظٕكٗ ٕ ْ ، ٖٔ۴م = ٖ ٔ۲۶و) پیيح ٗي کّ يٌحْذ كوٓٗ ٍح پُؾ طخ يٗىحَٔض ٔ
طوهیي حُ يٌْذ حيخيیّ ٍح َیِ چٌٕ يٌْذ ُٓٗ يـِٖ ٔ يزَٖ ًيّ يًَٗٗى؛ ٰنکٍ
حئَُِ رّ حػَ ٗوخم ٔ َوخٍی کّ ىٍػخنى حٓالو يیخٌ ُٓی ٔ ٗیؼّ ط٘يیي گَىیيِ حٓض،
ُّٓض يٗگٕیُي «ٗین يلًٕى ٗهظٕص» حٗظزخِ کَىِ حٓض. حكَح١یٌٕ حْم ُ
«حػُیػَ٘ی» یک كَهّ حُ ط٘یغ ُ ـ هنُت اصٌیػْوی:
حٓض کّ رخ ىیگَ كَهّْخٖ ٗیؼّ چٌٕ کیٔخَیّ ،ػزخٓیُّ ،یيیّ ،حًٓخػیهیّ ،كظلیّ،
كخً١یّ ،هَيطیّ ،ؿالص ٔ ؿیَِ ىحٍحٖ ٔؿِٕ يٕحكن ٔ يلخٍم حٓض .رٍِگطَیٍ ٔؿّ
ي٘ظَک ًّْٖ ٗیؼیخٌ ٔٛخیض كَ٠ص ػهٗ حٓض؛ كو ٢ؿالس ػهٗ ٍح كَحطَ حُ
"َٔ "ٗٛیِ يٗىحَُي ٔ يؼظويحَي ٍٔف هيح ىٍ حٔ كهٕل کَىِ ٔ حٔ كٕم رَ٘ حٓض.
ُّٓض ریٖ حُ آٌکّ رَ َٓ حٕٛل ٔ حهظالف ٗیؼّٖ حػُیػَ٘ی رخ كِ ََ ْم حْم ُ
يزخَٗ حٓظُزخ ١كوٓٗ رخٗي ،رَ َٓ ًْیٍ ٔٛخیض ٔ حيخيض حٓض .حيخيیّ ،حيخيض ٍح حُ
حٍکخٌ حیًخٌ يٗىحَي ٔ ػهٗ ٍح ؿخَ٘یٍ ٓیّي ٔ حيخو حٔل يًٗٗخٍى.
حیٍ حَظٜخد ٍح حُ ؿخَذ هيح يٗهٕحَي کّ گٕیخ رّيٕؿذ آیّٖ ٕٓو حُ ٍِٕٖٓ
پُـى ( )ٖ :۳حُ هَآٌ يـیي ٔحهغ ٗيِ ٔ ىٍ ٍُٔ ْـيِْى ًٖحنلـشحنلَحو ٓخل ىْى
ْـَص ،رُّْگخو يَحؿؼض حُ يٕٓى كؾ ،کّ آٌٍح كـشحنٕىحع ،یؼُٗ آهَیٍ كؾ ٓیّي
يٗهٕحَُي ،ىٍ کُخٍ رَکّٖ يٕٕٓو رّ« ُهى ؿيیَ» (ریٍ يکّ ٔ ييیُّ ـ كئى ٓٓٔ
کیهٕيظَی ييیُّ ـ ئخكض ریٍ يکّ ٔ ييیُّ كئى ٓ 4۳کیهٕيظَ حٓض ٔ ).ىٍكٍٕ٠
ىِْخ ِْحٍ َلَ كخؿٗ حُ حهطخٍ رالى حٓاليٗ طٕٓٓ ٢یّي حػالو ٔ يؼَكٗ ٗيِ حٓض،
کّ يٍٕى طؤییي كخَٟحٌ يـهْ َیِ هَحٍ گَكظّ ٔ كظٗ رخ ػهٗ ریؼض کَىَي.
حیٍ ىٍ ّٓ يخِ کىطَ حُ ٍكهض ٓیّي رٕىِٗ .یؼّ يیگٕیي ٓیّي ىٍحیٍ ؿهّٔ ىٓض
ػهی ٍح ىٍىٓض هٕى گَكظّ ٔ رهُي کَىِ ٔ گلظّ« :يٍ کُض يٕالِ كٌٓح ػهی يٕالِ»
4ٕ4 كکًض یگخَّ
ٔحٍى ؿٕحيغ يٓخؿَ ٔ حَٜخٍ ٕٗى ٔ ،کٔی کّ ػًَی ُكًض ک٘یيِ ٔ حٓخٓی ٍح
رُیخى کَىِ ،هطؼخ رّكکَ آیُيِْخی ىٍٔ آٌ َیِ ْٔض ٔ ىٍحیٍ يٍٕى َ١فْخ ٔ
گِیُّْخی ٍٍٔٗ ىحٍىٗ .وٜی ىٍ چُیٍ يٕهؼیض ًَٗطٕحَي رئٌ َظَ رخٗي.
ح ّيخ ئظُيحص هزَی ٔ َوهت کّ ٗیؼیخٌ ىٍ حیٍ يٍٕى يٗآٍَٔي ٓخهظّگی حٓض ٔ
آیخص هَآَی کّ رّحیٍ حيٍٕ حهظٜخ ٙيٗىُْي َٓحَٓ طلٔیَ رٍّأی حٓض.
ُّٓض َیِ حُ چٓخ ٍ يُظَ هخرم طؤيم حٓض :یکی حیٍکّ يُظٓخی يَحطذَ ،ظَ حْم ُ
ئهًّخ ً ٓیّي <يخَُي َْكَى رَ٘ی> حُ ُيخٌ يٕص هٕى ح١الع َيحٗض ،رُخءح ً يًکٍ
حٓض كَٛض َیخكظّ رخٗي طخ َظَ هٕى ٍح ىٍيٍٕى آیُيِی پْ حُ هٕى حظٓخٍ ريحٍى.
ىیگَ حیٍکّ ؿخيؼّی حٓاليی ىٍ ػٓ َٜیّي رّآٌ كي حُ ٍٗي ٔ کًخل ٍٓیيِ
رخٗي کّ ٓیّي حُ آیُيِی آٌْخ يطًجٍ رٕىِ ٔ ٍَٟٔطی َيیيِ رخٗي طخ ؿخَ٘یُی رَحی
هٕى طؼییٍ ًَخیيٕٓ .يیٍ كخکظٍٕی کّ َِى ًّْ يـٕٓل حٓض ،چگَّٕگی ٍٔحرٓ ٢یّي
رخ حٛلخد هٕى رٕىِ حٓضْ .یچکْ ًَٗىحَي ٍٔحرٓ ٢یّي رخ حٛلخد حُ چّ َٕػی رٕىِ
حٓض :حكوی یخ ػًٕىی؟ حُ یک َگخِ يؼهٕو حٓض کّ رٔیخٍ ىٔٓظخَّ رٕىِ ٔ حػظًخى
کخيم يیخٌ حی٘خٌ حٓظٕحٍ رٕىِ حٓض .طخ آٌكي کّ حٛلخد ٕٓٓیخص ٓیّي ٍح رّحی٘خٌ
گِٕٗى يًَٕٗىِ ٔ حٔ ْى يٗپٌیَكظّ حٓض( .يخَُي ؿَیخٌ ٕٓٓ ىٍ ًَخُ کّ ىٍ ٍٔحیض
ًٔحنیيیٍ آييِ ٔ رؼيح ً يظؼَ ٝآٌ هٕحْیى ٗي ).حُ ىیگَٕٓ يٗطٕحَي ػًٕىی رخٗي
چٌٕ حٛلخد ،حی٘خٌ ٍح كَٓظخىِی هيح ٔ ىحٍحی يهکّی ػًٜض يٗىحَٔظُي ٔ
ُّٓض الُوحالطزخع حیًخٌ ىحٗظُي .رُخءح ً حٛلخری
رّگلظخٍ ٔ کَىحٍ حٔ يٍكیغ کالو هيح ٔ ُ
رخ حیٍ ًٛیًیض ٔ حیٍ حػظوخى ًَٗطٕحَُي يٜخىین «حٍطيحنُخّ رؼي ٍٕٓلهللا حال ػالع»
ٔحهغ َٕٗي .چیِی کّ ٗیؼّ ىٍ يُخرغ هٕى ىٍؽ کَىِ حٓض.
ُّٓض ٍٔحیظی ٍح َوم کَىِحَي کّ چٓخٍيیٍ ٔ يٓىطَیٍ يٍٕى حیٍکّ :يليّػخٌ حْم ُ
حًػخٌ يیىحٍى أرٕرکَ ىٍ ُيخٌ كیخص ٓیّي رّؿخی حٔ ٔ رّىٓظٍٕ حٔ ًَخُ ؿًخػض
ُّٓض آييِ ٔ ي ًٌٕ٠آٌ چُیٍ حٓض: رَپخ کَىِ حٓضٍٔ .حیض ىٍ طًخو يُخرغ حْم ُ
«آٌگخِ کّ پیخيزَ هيح ىٍ رٔظَ ریًخٍی حكظخى <کّ رّٓزذ ًْخٌ ریًخٍی ٔكخص
یخكض> رّأرٕرکَ ىٓظٍٕ ىحى رّػُٕحٌ حيخو ؿًخػض رَحی ئهًخَخٌ ًَخُ روٕحَي ٔ
ٗو ٚآٌ كَ٠ص َیِ رّئـي ٍكض ٔ رخ يَىو پ٘ض َٓ أرٕرکَ ًَخُ هٕحَي .حیٍ
ُّٓض رخ يظٌٕ گَٕخگَٕی َوم کَىِحَيًّْ ٔ .ی يليّػخٌ رَ آٌ ٍٔحیض ٍح يليّػخٌ حْم ُ
حطّلخم َظَ ىحٍَيْ .یچ کظخد ٛلیق ،ئُي ٔ يؼـًی َیٔض کّ آٌ ٍح َوم َکَىِ
رخٗيٛ .خكزخٌ ٛلخف ٓظّّ ٔ حكًي رٍ كُزم ىٍ حنًُٔي رخ ػزخٍص هٕیطَ َوم کَىِحَي.
4ٕ۶ كکًض یگخَّ
ح ّيخ حيخيیّ ْىچُخٌ رَ حػظوخى هٕى پخك٘خٍی يًَٗخیي ٔ يٗگٕیي پْ حُ ػهٗ یخُىِ
َلَ حُ حػوخد ًکٍٕ حٔ رّطَطیذ حُ َْ َٔهٗ یک َلَ رّحيخيض ٍٓیيِحَي .حیٍ حيخيخٌ
ؿًهّگٗ حُ َخكیّٖ پيٍ ػهٕٖ ٔ ،حُ َخكیّٖ يخىٍ كخًَٔٗ١ذ ْٔظُي .یؼُٗ حُ
كََُيحٌ ًکٍٕ ًَْٔ حٔل ػهٗ (كخ ،ًّ١ىهظَ ٓیّي) يٗرخُٗي ،الؿیَ.
حيخيخٌ كخیِ ٛلخص ٔ يهکخطٗ چٌٕ ػًٜض ٔ ػهى ؿیذ ْٔظُي .حيخو ىٔحُىِْى
(يٓيٖ) كََُي حيخو یخُىِْى (كٍٔ حنؼٔکَٖ) يظٕني ٓخل ْ ٕ۳۳ـَٖ حٓض ،حُ پُؾ
ٓخل پْ حُ طٕني طخ کٌُٕ ٔ ،حُ حیٍ پْ طخ ييص َخ يؼهٕو رّػُٕحٌ «حيخو ُيخٌ» ىٍ
ریٍ يَىو (رَّ ٍٕ١خُٗخّ) َُيگٗ يٗکُي ٔ حُ َِىیک َخظَ رَ حٟٔخع ٔ حكٕحل
يئيُیٍ يٗرخٗي .رّيٕهغ ظٍٕٓ هٕحْي کَى ٔ ،كکٕيض ؿٓخَٗ یکپخٍچّ ط٘کیم
هٕحْي ىحى .حٔ يٕكنطَ حُ ًّْٖ پیخيزَحٌ هٕحْي رٕى ،کخٍ حهخيّٖ هٔ ٔ ٢ىحى رّطًخيّ
رّىٓض حٔ حَـخو هٕحْي یخكض ٔ ًّْ آٍُْٔخٖ َٓکٕكظّٖ رَ٘ طٕٓ ٢حٔ يلون
ُّٓض َیِ رّظٍٕٓ يٓيی ىٍ آهَحنِّيخٌ حػظوخى ىحٍَي ،ح ّيخ َّرّٗيص ٔ هٕحْي ٗي .حْم ُ
كيص ٗیؼّ .آٌْخ يٗگٕیُي يٓيی حُ َٕحىِگخٌ ٓیّي ٔ ْىَخو حٔ هٕحْي رٕى ،ىٍ
آهَحنِّيخٌ يیآیيُ ُُْٕ ،حىِ َ٘يِ ،رّيٕهغ ُحىِ هٕحْي ٗي ٔ رّ١ ٍٕ١زیؼی ٍٗي ٔ
َُيگی هٕحْي کَى ...کخٍ يًٓی ْى رّحٔ يلٕل َ٘يِ ،چٌٕ ىیٍ حٓالو کخيم حٓض ٔ
يٓيی ْى ىٍ چخٍچٕد ًْیٍ ىیٍ رّحٍٗخى ٔ ْيحیض يَىو يزخىٍص هٕحْي کَى ،ح ّيخ
يٓية ٗیؼّ ریَٓخیض َٕآٍٔ ٔ هيٍصيُي حٓضًّْ .چیِ ٍح کٍ كیکٌٕ هٕحْي کَى.
ىٍ كخل كخ َٟىٍيیخٌ حیًخٌىحٍحٌ ٗیؼّ حيٍٕ ىیُٗ حُ َ١ین يَؿؼیض ٔ كظٕٖ
حىحٍِ يٕٗٗى .كوٓخٖ ٗیؼّ (رُّػى هٕیٖ) هٕى ٍح ًَخیُيِٖ ػخو ًْخٌ يٓيی يٕػٕى
ُّٓض رُیخٌگٌحٍ يٗهٕحَُي .كوّ حيخيیّ رّئٍَ طئیٍ یخكظّ ٔيخَُي آٌ چٓخٍ يٌْذ حْم ُ
ٔحكيٖ َيحٍى؛ گَچّ حيخيیّ حىػخ ىحٍى کّ كوّ حی٘خٌ طٕٓ ٢حيخو ؿؼلَ ٛخىم (حيخو
ٗ٘ى ٗیؼّ ۴ٔ ،ـ ْ ، ٔ4۴م) طکٕیٍ یخكظّ ،حيخ حیٍ يطهذ َخظَ رٍَٔحیخطٗ حٓض کّ
حُ َخكیّٖ حی٘خٌ آييِ ،یخ حْظًخو رّكُِٕٖ ىٍٓت حی٘خٌ حٓض کّ كوٓخٖ حيخيیّ
حًْیظٗ ُیخى رّآٌْخ يٗىُْي؛ ٔگََّ حيخو ٛخىم حٕٛل حٓظُزخ ١كوٓٗ ٟٔغ َکَى.
حُ ٕٓی ىیگَ ،هخػيِ ٔ حٕٛل ىٍ حيَ كيیغُٗخٓی آٌ حٓض کّ يُزغ ٔ يٜيٍ
َْكيیغ رخیي رّٗوٓ ٚیّي رَٓي ،كو ٢حٔ ٗخٍع حٓض .حثًّی کّ ٗیؼیخٌ رّآَخٌ
حػظوخى ىحٍَي یخ هٕى حُ ٛلخری ْٔظُي ،یخ حُ طخرؼیٍ ٔ یخ حُ طخرؼیٍ طخرؼیٍ يٗرخُٗي.
ح ّيخ حيخيیّ رّحیٍ هٕحػي حًْیض ًَٗىْي ٔ ىٍ حیٍ يٍٕى ىٓض ٗخٌ رخُ حٓض .كوّ
هٕى ٍح «كوّ حْهزیض» ٔ يٌْذ هٕى ٍح «يٌْذ حْهزیض» ٔ گخْٗ کالٓیکطَ حُ آٌ:
4ٕ۰ كکًض ٗ٘ى :حٓالو ُٓ -ض
«يکظذ حْهزیض» ٔ «يکظذ ط٘یغ» يٗهٕحَُيْ .ىچُخٌ کّ ْى كوّ ٔ ْى يٌْذ هٕى ٍح
«ؿؼلَٖ» َیِ يَٗخيُي .رخ حیٍکّ حیٍ َٔزض ىحىٌْخ ریٖطَ ٔؿّ ٗؼخٍی ىحٍى ،يغٌْح
کى َیٔظُي طؼيحى كوٓخٖ حيخيٗ کّ حُ هٌَٔ حٔنیّٖ ْـَٖ رّؿًغآٍٖٔ حكخىیغ رَ
يزُخٖ َظَحص ٗیؼٗ پَىحهظُي .یکٗ حُ گَىآٍَٔيِگخٌ كيیغ حيخيیّ کّ َٗٓطٗ رٔیخٍ
ىحٍى ،دمحم رٍ حنلٍٔ حنوًٗ (و ٔ ْ ، ٕ۲م) حٓض ،ىیگَٖ دمحمرٍ یؼوٕد حنکهیُٗ حٓض
کّ رّٓخل ْ( ٖٕ۴م) ىٍ رـيحى ىٍگٌٗض ،حٔ ٛخكذ کظخد يلٜهٗ طلض ػُٕحٌ
«حنکخكٗ كٗػهىحنيّیٍ» حٓض کّ يـًٕػّٖ حٓض كخٖٔ ریٖ حُ ٗخَِىِ ِْحٍ كيیغ
کّ رّهٕل هٕى يُٜق ،حُ آٌ يیخٌ طؼيحى ۳ٕٓ۰كيیغ «ٛلیق» ٔ يٍٕى ٔػٕم
حٓض ۲4۴۳ ٔ ،كيیغ ىیگَ «ٟؼیق» حٓض ٔ رخهٗ ٍح رخیي رخ هیي حكظیخ ١پٌیَكض.
حیٍ يـًٕػّ رّىٔ روٖ حٕٛل ٔ كَٔع «کخكٗ» طؤیى ٗيِ حٓض.
رٍِگطَیٍ كویّ ٔ ػخنى ٰانٓیخص ٗیؼّٖ حيخيیّ ىٍ هٌَ چٓخٍو أرٕؿؼلَ دمحم رٍ
ػهٗ حنوًٗ ،يٍٕ٘ٓ رّ"ٛئم" ٔيهوذ رّ"حرٍرخرٕیّ" حٓض ٖٔ .ىٍٓخل ْ( ٖ44م)
حُ ؿُٕؿخٌ رّرـيحى ٍكض ٔ ىٍ ٓخل ٔ ٖ۴ىٍ آٌؿخ رّىٍٔى َُيگٗ گلض .كئى
ٓیٜي ػُٕحٌ طؤنیق رّٖٔ َٔزض يٗىُْي ،کّ حُ آٌ ؿًهّ ىِ طؤنیق ىٍ ىٓظَّ حٓض.
یکٗ حُ آٌْخ کظخرٗ رخ ػُٕحٌ «يٍ الیل َِ٠حنلویّ» كخٖٔ ٓٓ 4۳كوَِ كيیغ حٓض.
یک كویّ يوزٕل حنؼخيّٖ ىیگَ حيخيیّ ،دمحم رٍ َؼًخٌ حنزـيحىٖ يؼَٔف رّ"حنًلیي"
رٕى (و ٖٔ ْ ، 4م) کّ ریٖ حُ ىٔٛي ػُٕحٌ طؤنیق رّحٔ َٔزض يٗىُْي ،حکٌُٕ
چٓخٍ ػُٕحٌ طؤنیق حُ حٔ ىٍ ىٓظَّ حٓضٔ .نٗ ٗخگَى ٖٔ دمحم رٍ كٍٔ حنطٕٓٗ
ریٖ حُ حٔ َٗٓص یخكض ٖٔ .كَٓٓض آػخٍ ٔ کظذ ٗیؼّ ٍح يئٌ کَى ٔ رّٓخل ٔ4۶
ىٍ ٍٓ ٖٓ ۰خنّگٗ ىٍ َـق ىٍگٌٗض .حُ ىیگَ آػخٍ « ٕٗٓ١طٌٓیذ حالكکخو» ٔ
«حٓظزٜخٍ» حٓض کّ ىٍ يٕٕٟع طلوین ىٍ حهظالف حهزخٍ ٔ ٍٔحیخص َگخٗظّ ٗيِ
حٓض .حیٍ چٓخٍ کظخد َِى حيخيیّ رّ«کظذ حٍرؼّ» يؼَٔف حٓض ٔ ٗؤٌ ٔ يُِنض
ُّٓض ىحٍى.
ٍكیغ رَحرَ رخ «ٛلیلّ» َِى حْم ُ
ىٍ هٌَ ْلظى ْـَٖ یک يليع ُرَىٓض حيخيٗ ،ؿًخلحنيّیٍ أرٕيُ ٍٕٜكٍٔ
رٍ ٓيیيحنيّیٍ يٍٕ٘ٓ رّػاليّ كهٗ (و ْ ، ۰ٕ۶م) ىٍ حىحيّٖ کخٍ حٓظخى هٕى حكًي
رٍ يٕٓٗ رٍ ١خّٔٔ (و ٖ ْ ، ۶۰م) رّطلوین ٔ پژْٖٔ ؿيیي ىٍ يٍٕى كيیغ
پَىحهض ٔ طؼخٍیق طخُِ حُ كيیغ حٍحثّ ىحى .حكخىیغ ٍح ىٍ طَحُٖٔ ؿيیي حٍُیخرٗ
َٓخى ٔ آٌٍح رّچٓخٍ َٕع حٛهٗ طؤیىرُيٖ کَىٛ :لیق ،كٍٔ ،يٕػن ٔ ٟؼیق.
ْىچُیٍ هزَ ٔحكي ٍح (رٔظّ رَّٕع ٍحٖٔ) رّّٓ ىٓظّٖ :يٍٕ٘ٓ ،ئظلیٔ ،ٞ
4ٕ۴ كکًض یگخَّ
ػِیِ؛ طؤیى رُيٖ ًَٕى ،حیٍ طؤیًخص طخ ُُْٕ ىحٍحٖ حػظزخٍ حٓض .ىٍ ييص چٓخٍ
هٌَ هزم حُ ػاليّٖ كهٗ ،حكخىیغ رّىٔ َٕع «يوزٕل» ٔ «يَىٔى» طؤیى يٗٗيَي.
هٕحَيیى کّ يٌحْذ هًّٖٔ ّعٍْ روویت ّ رلوین:
چٌٕ كُلٗ ،يخنکٗٗ ،خكؼٗ ،كُزهٗ ٔ حيخيٗ ىٍ يزخَٗ كوٓٗ ٔ حٕٛل حٓظُزخ ١هٕیٖ
كَهٗ ُیخىٖ رخ ْى َيحٍَي .يزخَٗ حٓظُزخ ١كوٓٗ َِى حيخيیّ چٓخٍ چیِ حٓض :کظخد،
ُّٓض ،حؿًخع ٔ ػوم .ػوهٗ کّ حيخيیّ يٗگٕیي حُ حٓظلٔخٌ كُلٗ ٔ حٓظٜالف يخنکٗ ُ
چُيحٌ ىٍٔ َیٔض .حیٍ حَيحُِ طلخٔص يیخٌ هٕى يٌحْذ چٓخٍگخَّ َیِ ٔؿٕى ىحٍى ،ىٍ
يٕحٍىٖ ریٖطَ حٓضًْ .یٍ ٍٕ١حٓض ؿَیخٌ ٗؼخیَ ٔ طَ٘یلخص يٌْزٗ.
حُ ىیگَٕٓ ،حهٔخو كيیغ ىٍ ریٍ حْم ط٘یغ ٔ طٍُٔ یکٔخٌ طؼَیق يٕٗٗى،
رّحٓظؼُخٖ «كيیغ يٕػن» کّ حْم ط٘یغ آٌٍح َٕػٗ حُ كيیغ ىٍ يوخرم ٛلیق ،كٍٔ
ُّٓض آٌٍح یکٗ حُ حهٔخو كيیغ ٛلیق ىحَٔظّ ٔ ٔ ٟؼیق يٗىحَي؛ ٔنٗ حْم ُ
ريیٍطَطیذ حهٔخو حٛهٗ كيیغ ٍح ّٓ هٔى يٗىحَُي ،کّ ٓخروخ ً گلظیى.
حكٌِٔ رَحیًٍٗ ،خٍ حكخىیؼٗ کّ يٍٕى هزٕل ٗیؼّٖ حيخيٗ ٔ ُٓییخٌ حٓض ،حَيک
َیٔض .ىٍ رٔیخٍٖ يٕحٍى كَم آٌؿخ ظخَْ يٕٗٗى کّ َخو حٗوخٍٔ ٔ ٙحس ؿخ رّؿخ
يَٕٗٗي .طلخٔص ػًيِ آٌؿخ ظخَْ يٕٗٗى کّ حيخيیّ طؼيحىٖ حُ ٍٔحس ٍح کّ َِى ػخيّ
حُ حٓظٕحَّْخٖ ٍٔحس رّكٔخد يٗآیُي ٔ ؿِء ٛلخرّ َیِ ْٔظُي ،هزٕل َيحٍَي .کٔخَٗ
ػزيّللا رٍ
ّ ػزيّللا رٍ ػخيَ،
ّ ػزيّللا ػًَ،
ّ ػزيّللا ٓالو،
ّ چٌٕ أرَْٕیَِ ،کؼذحالكزخٍ،
ئؼٕى ،ػخیّ٘١ ،هلُّ ،ریَ ٔ رٔیخٍ کٔخٌ ىیگَ کّ ػيحنض ٔ ٛلض ٍٔحیض حی٘خٌ
َِى ػخيّ پََٖٓخپٌیَحَئ ،نٗ ْیچ یک يٍٕى هزٕل حيخيیّ ًَٗرخُٗي .ىٍ ػٕ،ٝ
حيخيیّ رٍّٔحیخص ٔ حكخىیؼٗ کّ حُ يٜخىٍ حثًّٖ حػُٗػَ٘ (هخ ّٛىٔ حيخو پُـى ٔ
ٗ٘ى) ٔحٍى ٗيِ رخٗي ،هیهٗ رٓخء يٗىُْي .ریٖطَیٍ ٍٔحیخص ىٍ يٕٕٟػخص كوّ
حيخيیّ حُ حيخيیٍ پُـى ٔ ٗ٘ى (کّ پيٍ ٔ پَٔ ٔ حُ طخرؼیٍ ٔ طخرغ طخرؼیٍ َیِ ْٔظُي)
حهٌ ٗيِ حٓض .نٌح حيخيیّ يٌْذ كوٓٗ هٕى ٍح "ؿؼلَٖ" َیِ يٗگٕیُي.
كُزهْٗخ ىٍ ؿؼم كيیغ ىٍ ك٠یهض حيخو هٕى ٍحِ ؿهٕ پیوّاى ؽٌجلٔ:
ٍكظُي ،حرٍؿُٕٖ حُ ػهٗ رٍ حًٓخػیم ٍٔحیض کَىِ کّ گلض :ىٍ هٕحد ىیيو هیخيض
رَپخ ٗيِ ٔ يَىو ىٍ کُخٍ پم َٛح ١حیٔظخىِحَيْ ،یچکْ حُ آَخٌ ػزٍٕ ًَٗکُي ،يگَ
آٌکّ رَگّٖ ىٍ ىٓض ىحٍىَ ،یِ يَىٖ ٍح ىیيو کّ رَگّٖ ػزٍٕ يَىو ٍح يَٓ
يٗکُي ،ىٍ يٍٕى حٔ پَٓیيو ،رّيٍ گلظّ ٗي :حیٍ ٗو ٚحكًي رٍ كُزم حٓض)4ٔ(.
حیٍ گَِٔ ىٍ حیٍگَّٕ يٕحٍى پیوّاى اصٌیػْویَ:
ىٓظٗ رخالطَ ىحٍَي ٔ ؿَیخٌ ٍح طخ يَُ ؿهٕ يٍٗٓخَُئ ،هظٗ رلغ يلزض حْهزیض ىٍ
يیخٌ رخٗي ،يٕٕٟع حيخيیّ رخ ؿالص رّکهٗ ي٘ظزّ يٕٗٗى .يطهزٗ ٍح حُ حيخو ٛخىم
َوم يٗکُُي کّ كَيٕىِ رخٗي« :آیخ ىیٍ ،ؿِ يلزض يخ حْهزیض حٓض؟» پیٖطَ یخىآٍٔ
ٗيیى کّ أرٕیؼهٗ ههیم رٍ ػزيهللا رٍ أكًي (و ْ ، 44۶م) ىٍ «حالٍٗخى كی يؼَكش
حنًليػیٍ» يٗگٕیي طؼيحى حكخىیغ ٗیؼٗ ىٍ يٍٕى ك٠خیم رّٓیٜي ِْحٍ كيیغ
ٓالص حیٍ يٍٗٓي .حكٌِٔ رَحیٍ ،ي٠خيیٍ ٔ يلظٕیخص رٔیخٍٖ حُ ُیخٍصَخيّْخ ٔ طٕ ُّ
گَِٔ ،حؿهذ حَٔخٌ ٍح رّحیٍ حٗظزخِ يٗحَيحُى کّ ٓوٍ حُ ٗیؼّٖ حيخيیّ ىٍ ریٍ حٓض،
ُّٓظٗ حٓض کّ ٍحِ ريیٍٕٓ کؾ کَىِ حٓض؟
یخ حُ ٗیؼّٖ ؿالص؛ یخ ئیلیض ُ
رَ حٓخّ طلوین حَـًٍ shpىٍ ٓخل ٗ ٕٓٓ۲یؼیخٌ ریٍ ٓٔ حنی ٖٔ ىٍٛي
ؿًؼیض ئهًخَخٌ ؿٓخٌ ٍح ط٘کیم يیىُْي کّ ؿًؼیظی رخنؾ رَ ىٔٛي يیهیٌٕ َلَ ٍح
ٗخيم يیَٕٗي .حُ پُـخِ ٔ ٖٗ کٍٕ٘ حٓاليی ،پیَٔحٌ حیٍ كَهّ ىٍ چٓخٍ کٍٕ٘
حیَحٌ ،ػَحم ،آًٍرخیـخٌ ٔ رلَیٍ ىٍ حکؼَیضحَي؛ ىٍ نزُخٌ ،کٕیض ٔ حكـخَٔظخٌ
ىحٍحی َلًٕحَي؛ ىٍ ػَرٔظخٌ ،پخکٔظخٌ ،ي ٔ َٜىیگَ کٍْٕ٘خی حٓاليی كٍٕ٠ی
ُٗخهظّ ٗيِ ىحٍَي؛ ىٍ حٍٔپخ ٔ آيَیکخی ًٗخنی ىحٍحی يَحکِی ْٔظُي.
يـخيغ (حیٍ كَهّ) حُ ط٘یّغ حُ ّٓ يُزغ حٛهی ٍْزَی يَٕٗٗيَ :ـق ،هى،
کَرال؛ کّ رّطَطیذ ٔحرٔظّ رّؿَیخٌ ٓیٔظخَی ،كکٕيض حیَحٌ ٔ ؿَیخٌ ٗیَحُیْخ
ْٔظُي .ىٍ يزخَی كوٓی ٔ حٕٛل حٓظُزخ١ی ْیچ كَهی يیخٌ حیٍ يَحکِ َیٔض .ح ّيخ
ٍهخرض ْخی طُگخطُگ رَحی ؿهذ يوخ١ذ ٔ ؿٌد ٔؿْٕخص َٗػی ؿَیخٌ ىحٍى .ىٍ
ُّٓض ٔ ؿًخػض َیِ يلخٍهخطی يیخٌ حیٍ ّٓ ؿَیخٌ يلّٕٔ حٓض؛ يؼالً يٕحؿّ رخ حْم ُ
گَِٔ ٓیٔظخَی کّ ْٕحىحٍ ؿيحیی يیخٌ يٌْذ ٔ ٓیخٓض حٓض ،رًّْخٌ َٔزض هٕحْخٌ
ُّٓض ٍح ُّٓض َیٔضَ١ .كيحٍحٌ ٓیٔظخَی (رّؿِ َٕحٛذ) رخهی حْم ُ طُٖ رخ حْم ُ
ئهًخَخٌ ظخَْی يٗىحَُي کّ هخػيس ً ئظهِو ٍػخیض كَيض يخل ٔ ؿخٌ حی٘خٌ حٓض.
ٰنکٍ ىٍ آهَص ئظلن رٓ٘ض َیٔظُي .ح ّيخ ؿَیخٌ كکٕيظی ،رَهٍٕى کخيالً ٓیخٓی رخ
ٖٔ4 كکًض ٗ٘ى :حٓالو ُٓ -ض
ُّٓض ٍح ىٔ ىٓظّ يٗکُُي .یک ىٓظّٗخٌ رَحىٍ يٕٕٟع ىحٍَي .ىٍ طزهیـخص هٕى حْم ُ
ٔ ىٓظّی ىیگَ ىًٍٗحَي ٔ :ـ كُزهیٌٕ ٔ ٓهلیٌٕ ىًٍٗحَي؛ طُيطَیٍ يٕحٟغ طزهیـخطی
كکٕيظیخٌ ػهیّ حیٍْخ حٓضٍ ًّْ ،ح حُىو ْٔخری يٗهٕحَُي ٔ حیٍ رّهخٍ َ١هخرض رخ
ػَرٔظخٌ ٓؼٕىی حٓض؛ ٕ ـ ىٍ رَحرَ ّٓ يٌْذ ىیگَ ٓکٕص يٗکُُي ،گخْی رخ
ُّٓض کٍٕ٘ حكَحىی حُآٌْخ َ٘ٔضْخی ٔكيص ٔ طوَیذ رَگِحٍ يًَٗخیُي .ح ّيخ رخ حْم ُ
هٕى ريٍكظخٍی يٗکُُي .گَِٔ ٗیَحُیْخ کّ هخَٕحىِگی ،كِری ٔ ٗزّكَحيخَٕٓی
ػًم يٗکُي ،ىٍ طزهیـخص هٕى حُ ىو رخ َْچّ ُٓی حٓض يوخنلض يٍُٗٔى ،حیٍگَِٔ
ىٍ طظخَْ رّيلزض حْهزیض حكَح ١يًَٗخیي ٔ هٕى ٍح رّيَُ ؿال ١يٍٗٓخَي.
طخ َیى هٌَ پیٖ حُ حیٍ ،رلغ ٗیؼّ ٔ ُٓی َٛكخ ً یک رلغ ػهًی ٔ ػویيطی
رٕى کّ ىٍ كُِْٕخی ػهًی ٔ كوٓی ؿَیخٌ ىحٗض ،ػٕحو حنُّخّ َْیک ًٍٟىحٗظٍ
ػوخیي ٗوٜیَٗٓ ،خٌ رَُّيگی یٕيیّ گَو رٕى ٔ ْیچ یک ىٍپی ؿهزّؿٕیی يٌْزی
َزٕىَيَْ .چُي ؿُزْٖخ ٔ ٍْٕٕٗخی هَٕیُی ،رخ حَگیِِْخی ٓیخٓی طلض پٕٖٗ
يٌْذ ٍحِ يٗحكظخى ٔ كـخیؼی رّرخٍ يٗآٍٔىٰ ،نکٍ ُٔى حكٕل يٗکَى ،یخ طـییَ يخْیض
يٗىحى؛ يزخكؼخص َخد يٌْزی ًْخٌ رٕى کّ ىٍ كُِْٕخی ػهٕو ىیُی ٔ ٛللخص
کظخدْخ ؿَیخٌ ىحٗض.
رّىَزخل ط٘کیم كکٕيض رَپخیّٖ يٌْذ ٗیؼی ىٍ حیَحٌٓ ،یخٓض َیِ ىٍ كي
گٔظَىِ رخ يٌْذ ٗیؼّ ىيوٍٕ ٗي ،رهکّ رَآٌ ؿهزّ کَى .حْيحف حػالٌ ٗيِٖ
«ٛئٍ حَوالد» آٌ ٍح ٗؼخٍی ٔ ييحههّؿٕیخَّ ٔ كظی طـخُٔکخٍحَّ َ٘خٌ ىحى.
ٍْزَحٌ كکٕيض حیَحٌ ٓؼی کَىَي ٓخُيخٌْخ ٔ ٓهٕلْخی يزظُی رَ ػویيِٖ هٕى ٔ
ىٍ پیَٕي رخ ٓیخٓض هٕى ٍح ىٍ َٓحَٓ رالى حٓاليی رّٔؿٕى آٍَٔي .حیٍ يطهذ
ُّٓض گَىیي ٔ رٍّٗي ٓهلیّض ُٓی ئخػيص کَى. يٕؿذ ٔحکُْٖخی ىٍ يیخٌ حْم ُ
ًْکخٍی آٗکخٍ ٔ حػالٌ ٗيِٖ كکٕيض ٗیؼی حیَحٌ رخ آيَیکخ ىٍ حكـخَٔظخٌ
ىٍ يٍٕى حٓوخ ١حيخٍص حٓاليی ١خنزخٌ ٔ پْ حُ آٌ ىٍ ػَحم رَحی حٓوخ ١كکٕيض
ٛيحو كٔیٍ ،هُيم يیخٌ ُٓی ٔ ٗیؼّ ٍح ػًینطَ ًَٕى طخ حیٍکّ ؿُگ ٍٕٓیّ حیٍ
هُيم ػًین ٍح طزيیم رََّٓی حُ هٌٕ کَى .ىٍ رؼي ىحههی َیِ حُ آٌؿخ کّ ط٘یغ
طـَرّٖ كکٕيضىحٍی َيحٗض ٔ نزَیِ حُحَٕحع ػويِْخی طخٍیوی َیِ رٕى ،هٕىٓظخیی
يزخنـّآيیِ ٔ ٗؼخٍْخی طُي ٔ ٗيص ػًم رَحی كلع يٕؿٕىیض هٕىُ ،يیُّ ٍح رَحی
ٍَٓٔی ؿٔظٍ َظخيیخٌ ٔ ىٍٔٗيٌ حُ حْيحف ىیُی ٔ هييضٍٓخَی يٓیخ کَى،
چُخٌکّ َظٕحَٔض آٌٓخٌ کّ ٍٔكخَیٌٕ ٗیؼّ رََٓ يُخرَ ٔػيِٖ «كکٕيض ػيل
ٕٖ4 كکًض یگخَّ
ػهی» يٗىحىَي ،رَپخ ىحٍىَ .ظخيٗگَی رَ ٍكظخٍ آٌ ؿخنذ ٗي .طخ آٌكي کّ حَوالد
حیَحٌ رَّٓػض يزيل رّیک َظخو ه٘ک ٔ ػویى ٗي ،كظی َظٕحَٔض ىٍ ىٌٍٔ هٕى
چَِْٓخی ػهًی ٔ كکَی ىٍ ٓطق ٍْزَحٌ حٔنیّٖ هٕى رپٍَٔحَي.
یک ٔهض ىٍ َـق رخ یکی حُ ػهًخی آٌؿخ ىٍ يٍٕى ٓطٕف ىٍٓی ٔ يلظٕحی
كُٕحص ػهًیّ گلض ٔگٕ يٗکَىیى ،حٔ گلض١« :هزّی ي٘ٓي کّ ٛزق حُ هٕحد رَ
يٗهیِى رخ هٕىٕ كکَ يٗکُي کّ حئَُ ىٍ کـخ یک يـهْ ٍٔ ّٟحٓض کّ روٕحَى
ٔ پٕل رگیَو؛ ١هزّی هى کّ ٛزق حُ هٕحد يٗهیِى رخ هٕىٕ كکَ يٗکُي کّ کـخ
یک ٍَُٔخيّ حٓض کّ روٕحَى؛ ١هزّی َـق کّ ٛزق حُ هٕحد رَيٗهیِى رخ هٕىٕ
كکَ يٗکُي کّ ىٍ کـخ یک کظخد كوّ یخ حٕٛل حٓض کّ رَىحٍو ٔ روٕحَى!» حٔ هطؼخ ً
ىٍ يٍٕى َـق يزخنـّ يٗکَىٍُٔ ،گخٍی ٗخیي آٌگَّٕ رٕىِ ،ح ّيخ حئَُِ حُ ًْظخیخٌ
هٕى رَطَی َيحٍى .طٔه ٢كکٕيض رَ حٍکخٌ كُِْٕخی ػهٕو ىیٍ كخؿؼّرخٍ رٕى ،آٌٍح
حُ يؼُٕیض ٔ يلظٕی طٓی کَى ٔ رّیک ٓخههٕ طزيیم ًَٕى ...حٓظخى حهالم كُِٕ
ػهًیّ هى گلض« :يخ ىٍ گٌٗظّ رّ١هزّْخ يیگلظیى کّ ػهًخی ٓخرن ًَخُ ٗذ ٗخٌ طَک
ًَیٗي؛ كخال رّ١هزّْخ يیگٕثیى کّ ػهًخی ٓخرن ًَخُ ٛزق ْى يیهٕحَيَي!»
ّیؼیبى اكـبًَزبى
ىٍ حیٍؿخ رخیي رَحی ٗیؼیخٌ حكـخَٔظخَی كٔخد ؿيحگخَّ گٕ٘ى :ىٍ ٓخلْخی حهیَ
ٗیؼیخٌ حكـخَٔظخٌ كٔخد هٕى ٍح حُ ّٓ يَکِ كٕمحنٌکَ ؿيح ًَٕىِحَي .حؿًخل ىحٓظخٌ
حیٍگَّٕ حٓض کّ ٗیؼیخٌ حكـخٌ يظ٘کم حُ حهٕحو ِْحٍِٓ ،خىحص ،رهٕچ ،ریخص،
هِنزخٕ ،طَکًٍ ،طخؿیک ٔ ؿیَِ يٗرخُٗي کّ [رُخرَ ييػیخص] كئى ریٔض ىٍٛي حُ
ؿًؼیض کٍٕ٘ ٍح ط٘کیم يیىُْي .طخ [كئى َیى هٌَ پیٖ] هزم حُ ؿُگ ىحههی ىٍ
حكـخَٔظخٌ ،حکؼَیض آَخٌ ىٍ يُخ١ن ٍٔٓظخیی ٔ ىٍٔ حُ َْٗٓخ ٔ ٗخٍِحْخ َُيگی
يٗکَىَي .ىٍكخنیکّ ىٍ كوَ ٔ يلَٔيیض کخيم رَّٓ يٗرَىَي ،چٌٕ حُ ؿٓخٌ
پیَحيٌٕ چیِی ُیخىی ًَٗىحَٔظُي رخ ًْخٌ َُيگی يلئى ٔ ػوخثیي ىٍْى رَْى هٕى
ىلهٕٕ رٕىَي .رّىَزخل رَْى هٍٕىٌ حٟٔخع ىٍ حكـخَٔظخٌ يٓخؿَصْخی گٔظَىِ
ٔحهغ ٗي ٔ ،كئى َیًی حُ ؿًؼیض آٌ ٍُٔ کٍٕ٘ رّىٔ کٍٕ٘ ًْٔخیّی حیَحٌ ٔ
پخکٔظخٌ َٓحُیَ ٗيَي .پ٘ظٌْٕخ ٔ ُٓیْخ رّپخکٔظخٌ ٍكظُي ٔ ٗیؼیخٌ رُخ رّػالین
يٌْزی ٔ ُرخَی رّحیَحٌ يٓخؿَص کَىَي .حیٍ ُيخَی رٕى کّ َظخو ٗخْی ىٍ حیَحٌ
ٓوٕ ١کَىِ رٕى ٔ رّؿخیٖ «كکٕيض ػيل ػهی!» حٓظوَحٍ یخكظّ رٕى.
ٖٖ4 كکًض ٗ٘ى :حٓالو ُٓ -ض
حیٍ ٍح ًّْ يٗكًٓیى کّ حٕٛالً يٓخؿَص ؿٓخٌ ىیگَی حٓض .رٔیخٍی حُ يخ
آٌٍح طـَرّ کَىِحیى .ح ّيخ پَٖٓ طخٍیوی حیٍ حٓض کّ ؿًٍٕٓی حٓاليی حیَحٌ رخ
يٓخؿَحٌ ٔ ٗیؼیخٌ ًْکیٖ ٔ ًِْرخٌ هٕى چّ کَى؟
َؤظیٍ حهيحو حیَحٌ ىٍ رَهٍٕى رخ ٗیؼیخٌ حكـخَٔظخٌ ىٓظّ ىٓظّ کَىٌ آَخٌ ىٍ
گَِْٔخی ٗزّٓیخٓی ٔ ٗزَّظخيی ىٍ ىحهم حكـخَٔظخٌ ٔ ىٍ ىحهم هخک هٕى رٕى .ىٍ
حیٍ يیخٌ كهوخطی ٍح رّٔؿٕى آٍٔى کّ حرهٓخَّ ييػی ٗيَي کّ يٗهٕحُْي كکٕيظی حُ
َٕع ؿًٍٕٓی حٓاليی حیَحٌ ىٍ حكـخَٔظخٌ ٍٔی کخٍ آٍَٔي!
یکی ٍح َ١كيحٍ ٔالیض كویّ ٔ ىیگَی ٍح ٟي ٔالیض كویّ ػُٕحٌ ىحى ٔ آٌْخ ٍح
رّؿخٌ یکيیگَ حَيحهض .رّييص یک ىّْی کخيم ىٍ يیخٌ حیٍْخ چُخٌ ؿُگ هخَّ
رّهخَّ ٔ يلم رّيلم ٍحِ حَيحهض کّ ؿٕیْخی هٌٕ ىٍ يُخ١ن ِْحٍِؿخص ؿخٍی
گَىیيَ ٔ .خو حیٍ ٍح «ٛئٍ حَوالد گٌحٗض ».حُ حیٍ يیگٌٍیى.
ـ ح ّيخ رزیُیى ىٍ ىحهم حیَحٌ رَ يٓخؿَحٌ ٗیؼّ ٔ ِْحٍِی حكـخَٔظخَی چّ گٌٗض؟
= يؼهٕو حٓض ،يَىيی کّ رخ هیخكّی ِْحٍِگی ،كَُْگ ٍٔٓظخیی ،رٕٗٓحى،
ٟٔیغ ٔ یوٍچَکیٍ ،آييِ حٓض طخ يِحكى ٓلَِ ٔ َٗیک َخٌ ؿخيؼّی َٔزظآ َٗٓی
ٔ رّٗيص ظخَْریٍ حیَحٌ گَىى ،رخ چّ َٕع حٓظوزخنی يٕحؿّ يٕٗٗى .رُخ رّيُيٍؿخص
ٍَُٔخيّْخی ٔهض طَٓحٌ ،ىًٍْخٌ حٔحیم يٓخؿَص حكـخَخٌ رّحیَحٌ کّ (حُ ه٠خء)
يوخٌٍ رخ ٓخلْخی حرظيحیی حَوالد حیَحٌ رٕى ،گَِْٔخی هٕىَٓ حیَحَی طؼيحىی حُ
يٓخؿَحٌ حكـخٌ ٍح حُ يلم کخٍٗخٌ ؿًغ ًَٕىِ ٔ رّيُِل ٓیّييلًٕى ١خنوخَی
حيخوؿًؼّی ٔهض طَٓحٌ ٔ یکی حُ ٍْزَحٌ حٔنیّی حَوالد رَىَي ،حیَحَیخَی کّ ىٍ آٌ
نلظّ ىٍ يُِل َخيزَىِ ك ٍٕ٠ىحٗظُي ٍٔی ًْیٍ حكـخٌْخ طق حَيحهظُي!
حیٍػًم آَخٌ رَحی حیٍ ههى حُ آٌؿٓض حًْیض رخُگٕیی ىحٍى کّ ١خنوخَی <گٌٗظّ
حُ ؿخیگخْی کّ ىٍ حَوالد ٔ َظخو حیَحٌ ىحٗض> حُ َظَ ٗوٜیظی ٔ حیيیٕنٕژیک،
ٍُٔٗلکَطَیٍ ٔحَٔخٌگَحطَیٍ ٍٔكخَی حیَحَی يلٕٔد يٗٗي .ػالِٔ رَ طلٔیَ
هَآٌ ،ىٍّ َٓؾحنزالؿّ يٗگلض ٔ ىٍ ٓوَُحَیْخیٖ ىو رّىو هطزّی َٓؾحنزالؿّ
يٗآٍٔى .حٔ طخ ريحٌكي چپٍٔ رٕى کّ رّأرًٍٕ ُيخٌ َیِ َِٗٓ رٕى .نٌح رُخ رَ ١زغ
١خنوخَی ،يَحؿؼّکُُيِگخٌ يُِل حٔ حکؼَح ً ٗخيم َوزّگخٌ ؿخيؼّی حیَحَی ،يظ٘کم حُ
ػُخٍُٗٔ َٛلکَی حیَحٌ ،رّٔیژِ گَِْٔخی رٕىَي کّ هٕى ٍح «يهی يٌْزی» یخ
«چپ حٓاليی» یخ «پیَٔحٌ حٓالو ٍحٓظیٍ» يٗهٕحَيَي .كََُيحٌ ١خنوخَی ػٕ٠
ًْیٍ گَِْٔخ رٕىَيٍُٗٔ .لکَحٌ حیَحٌ حٔ ٍح «پيٍ ١خنوخَی» يٗهٕحَيَي.
4ٖ4 كکًض یگخَّ
ىٍ يُِل ًْیٍ «حرًٍٕ ُيخٌ!» رخالی حكـخٌْخی يٓخؿَ آد ىْخٌ حَيحهظّ ٗي!
طٕ هٕى كيیغ يلٜم روٕحٌ حُ حیٍ يـًمٔ .هظی ٍُٔٗلکَی کّ حَٔخٌگَحیی ٔ
حَٔخٌىٔٓظی ٗؼخٍ حٔ حٓض چُیٍ رخٗي ،ىیگَ حُ طخٍیکكکَ چّ رَآیي؟!
ىٍ پیَٕي رخ ٗیؼیخٌ حكـخٌ پََٔيِی َْیک حُ يَحؿغ يٌْزی حیَحٌ ٍح رخُ کُیى
رَّظخیؾ رٓظَ حُ حیٍ ًٍَٗٓیى .حٟٔخع ىٍ ریض يُظظَی حُ آٌ ريطَ ،ىیگَی حُ آٌ
ريطَ ...رَحی ػزض ىٍطخٍین ،یک َکظّ ْى حُ طخٍیک كکَٕ رگٕیى :ىٍ َخَٕحییْخی
حیَحٌ يؼًٕل حیٍ حٓض کّ ٗخگَى َخَٕحییَ ،خٌ يَؿٕد ٍح رًُّْٕ١خٌ هٕى يٗىْي ٔ
َخٌ َیى ٕٓهظّ یخ َیى هخو ٍح رّيٓخؿَ حكـخٌ؛ حگَ يٓخؿَی حػظَح ٝکُي ٔ َخٌ رٓظَ
ىٍهٕحٓض ًَخیيٗ ،خکَى َخَٕحیی پی٘خپیٖ ؿٕحد آيخىِ ىٍ کیّٔ ىحٍى:
«حكـخَی! َخٌ هٕد يٗهٕحْی ،رَٔ حكـخَٔظخٌ ،حیٍؿخ ًْیٍ حٓض».
حیٍ پخٓن آيخىِ ىٍ ًّْ ؿخ ٔ ىٍ َْ يٍٕى رّکخٍ يیٍكض ٔ چٌٕ ُگَُ گَحٌ
رّكَم يٓخؿَ حكـخٌ كَٔى يیآيي ٔ يـِ ٔ ىْخَٖ ٍح هلم يیکَى.
حٟٔخع يٓخؿَحٌ ٗیؼّ ٔ ِْحٍِی حكـخٌ ىٍ حیَحٌ ْیچگخِ رٓظَ حُ حیٍ َ٘ي.
حُ آؿخُ يٓخؿَص حكـخٌْخ طخ کٌُٕ ٍُٔی َزٕىِ کّ ىٍ ٍٓخَّْخی کّ رّٗيص طلض
کُظَل كکٕيض حٓض ،يطخنذ طلَیَی یخ هزَ ؿؼهی ىٍ يٌيض یخ طوَیٖ چَِٓی
حیٍگَِٔ حَٔخَی ىٍؽ ٔ ََ٘ َگَىى .حیٍ ٟٔغ يٕؿزخص كٕحىع ٔ َخگٕحٍیْخی
رٔیخٍ رَحی يٓخؿَیٍ يیگَىیي ...ىٍ ىّْی حهیَ ُؿکْخ ٔ َٓیخلْخی طهٕیِیَٕی
َیِ ٍَٔن گَكظّ کّ ْيكٖ هُيحَیيٌ يَىو حیَحٌ رخالی يٓخؿَ حكـخٌ حٓض!
ػُٕحٌ «حكـخَی» رّیک كلٖ ٍکیک يزيل گَىیي! رًّْیٍ حٓخّ رخیي گلض :طٕىِْخی
يَىو ىٍ ْیچؿخ گُخْی َيحٍَي ،آٌْخ ىٍ ك٠خی طُلْ يٗکُُي کّ طٕٓ ٢هٕحٔ ٙ
ٍٓخَّْخ ٓخهظّ ٔ پَىحهظّ يٕٗٗى .گَچّ ىٍ كخُ َٓخییًّْ ،ی حیٍْخ ٓوٕ ١حهالهی
ؿخيؼّی يیِرخٌ ٍح ریٖطَ رًَّخیٖ يٗگٌحٍى طخ ٟؼقْخ ٔ کخٓظیْخی گَِٔ يٓخؿَ.
رّىٓضآٍٔىْخی يًٓی َخیم آیيًّْ .ی حیٍْخ ىٍ پیَٕي ًٍٓیض یخكظٍ يٌْذ ؿؼلَی
ىٍ هخٌَٕ حٓخٓی حكـخَٔظخٌ ٔ ىٍ پَطٕ يَ٘ػش حنزلخٍ(ٕٗ )4ین آٛق يلُٔی ٔ
طؤٓیْ ييٍّٓی يوظهُٓ ٢ی ٔ ٗیؼّ ىٍ کخرم طَٕٓ ٢خيزَىِ ٔ طيٍیْ كوّ يوخٌٍ ٔ
طؤٓیْ ٍٕٗحی حهٕص ٔ رُیخىگٌحٍی يـًغ ػهًخء ...يَىو يخ ٍح رّحٍطوخی كکَی ٔ
كَُْگی ٔ پیًٕىٌ ٍحِ ئظوم َُيگی يٌْزی َٕیي يٗىْيًّْ .ی حیٍْخ يخٍح رّحیٍ
حيَيٓى حيیئحٍ يیًَخیي کّ حكـخَٔظخٌ يیطٕحَي يٍكیغ حنگٕی ٗخیٔظّی حهٕص
حٓاليی يیخٌ ىٔ كَهّی ٗیؼّ ٔ ُٓی ىٍ َٓحَٓ ىَیخی حٓالو يزيل گَىى.
هخل رَطخكظّ حُ َظَحص حٗوخ ٙىٍ كَحیُي ؿيحل حنلخظ حٓضَّٔ ،كٗ ،یخ هٕل ٗخٍع؛
َّک٘ق كویوض ٔ كظٗ َّطؤيیٍ يٜهلض حيض .رَّظَ يٍٗٓي چیِٖ کّ ىٍ
يالكظخص كوٓخٖ يظؤهَ ؿخٖ َيحٍى ػوٕل ٍٔ رّگٔظَٕ ٔ ٍٔ رّطؼًین آىيیخٌ حٓض،
گٕیخ آٌ رٍِگخٌ حٛالً کخٍٖ رّػوالء َيحٍَي ،يوخ١ذ حی٘خٌ ػٕحو حنُّخّ ٔ کٕىکخَٗ
ْٔظُي کّ ًْیّ٘ کًخکخٌ کٕىک يٗيخَُي ٔ هَحٍ َیٔض رخنؾ َٕٗي.
ـ ػخهزض چُیٍ رَهٍٕى رخ حكکخو ٔ حكکخٍ ىیُٗ چّ هٕحْي ٗي؟
= هیهٗ ٔحٟق حٓض :گٔٔض ریٍ َٔمْخ ٔ گَِْٔخٖ حَٔخَٗ؛ ىٍ روٖ ػٕحو
رّٓزذ ؿهزّ ٖ ؿٓم ٔ طَّ رَ حی٘خٌ ،يٕؿذ حَٔيحى كکَٖ ٔ گٔٔض ریٍ ىیٍ ٔ
ػوالَیض يٗگَىى؛ ىٍحه٘خٍ طلٜیمکَىِ ٔ هٕح ٙکّ پَىِْخٖ ؿٓم ٔطَّ حُ پیٖ
چ٘ى حی٘خٌ کُخٍ ٍكظّ حٓض ،يُـَ رّگٔٔض رخ حٛم ىیٍ هٕحْي ٗي ،چٌٕ آٌْخ ىیُٗ
ٍح يٗ ریُُي کّ ْیچ كکًض ػوالَٗ ىٍ ریخٌ حكکخو آٌ ٔؿٕى َيحٍى .حیٍ ىٍ طُخكٗ حٓض
ظ ِش ْحن َل َ
َُٔ ِش ُ»ٕٔ۳ :ٔ۶ ، ک رِ ْخن ِل ْک ًَ ِش َٔ ْحن ًَ ْٕ ِػ َ ع اِنَ ٰٗ َ
ٓزِی ِم ٍَرِّ َ رخ آیّٖ يزخٍکّٖ «ح ْى ُ
ىٍ یک کالو« :هٕح ٙآٌ حٓض کّ َُيگی آگخْخَّ ٔ ،ػٕحو آٌ حٓض کّ َُيگی
َخآگخْخَّ ىحٗظّ رخٗي».
حَظظخٍ ػوالء آٌ حٓض کّ كظخٔحٖ ٍْزَحٌ ىیُٗ رّگَّٕٖ طُظیى ٕٗى کّ ىٍ یک
ٗیزٗ يالیى ،رّئٍَ ٔ هيو رّهيو رٍّٗي كظٗ حنًوئٍٖء كکَٖ ،حهالهٗ ٔ ػوالَٗ
يئيُیٍ ریخَـخيي ٔ يَىو رّؿخٖ طَّْخٖ کٕىکخَّ رخ ٔؿيحٌ آگخْخَّ رّهیَ حهالهٗ
ٍٔ آٍَٔي ٔ حُ ٍَٗٔ ٔ ٍُحیم حهالهٗ حؿظُخد کُُئ .نٗ ٍْزَحٌ يٌْزٗ
َگَحَْٗخٖ ػوالء ٍح ىٍک ًَیطٕحَُي ،نٌح رٗپخٓن يٗگٌحٍَي.
ّللا يزخٍک حػَحرت هييض آٌ ؿُخد يَ٘ف ٗي يٍٕ٘ٓ حٓض کّ ىٍ ُيخٌ ٍٕٓل ّ
ٔ حُ حٔ طوخٟخ کَى طخ هَآٌ یخىٕ ىْي ،كَ٠ص حٔ ٍح رّیکٗ حُ ٛلخرّ يؼَكٗ کَى،
آٌ ٛلخرٗ آيُٕٕ هَآٌ ٍح حُ ٍِٕٖٓ «ُنِحل» َٗٔع کَىًْ ،یٍکّ رّآیّْخٖ
آهَ ٍٓیي« :كَ ًٍَ َی ْؼ ًَ ْم ِيؼْوَخ َل ًَ ٍَسٍ َهیَْح ً َی ََُِ َٔ َيٍ َی ْؼ ًَ ْم ِيؼْوَخ َل ًَ ٍَسٍ ٗ ََّح ً َی ََُِ» ...
حػَحرٗ پَٓیي حیٍ ٔكٗ حٓض؟
پخٓن ُٗیي ،رهّ.
حػَحرٗ گلض :پْ كَف طًخو حٓض ٔ ًْیٍ ىٔ آیّ رَحٖ ٕ١ل َُيگٗ کخكٗ
حٓض ،رهُي ٗي ٔ ٍكضٛ .لخرٗ آيي هييض ٓیّي ٔ ؿَیخٌ ٍح رخُگٕ ًَٕى.
كَ٠ص كَيٕى« :حٔ ػخيٗ آيي ٔ كویّ رَگ٘ض».
َظخیَ حیٍ ُیخى ٔحٍى ٗيِ ،حُ ؿًهّ حیٍکّ حػَحرٗ آيي هييض ٓیّي ٔ حُ حی٘خٌ
پَٓیي چّ ػًهٗ حَـخو ىْي طخ ئظلن رٓ٘ض گَىى؟
كَ٠ص چٓخٍ َکظّ رّحٔ آيٕهض ٔ كَيٕى رّحیٍْخ ػًم کٍ طخ حُ حْم رٓ٘ض
رخٗٗ .حػَحرٗ آٌ چٓخٍ َکظّ ٍح كٗحنًـهْ كَح گَكض ٔ ٍكض.
کٔخَٗ حُ ٛلخرٗ کّ ىٍ يـهْ ك ٍٕ٠ىحٗظُي ٔ ٗخْي يخؿَح رٕىَي ،حُ
كَ٠ص پَٓیيَي :آیخ حٔ رخ ػًم رّحیٍ چٓخٍ يٍٕى ٔحهؼخ ً رٓ٘ظٗ هٕحْي رٕى؟
كَ٠ص پخٓن ىحى :رهّ.
ح ّيخ حئَُِ حٟٔخع حُ چّ هَحٍ حٓض؟ ٓخىُِیٔظٗ َزٕٖ کـخ ٔ حيپَحٍٖٕ١
يَحؿغ ىیُٗ حئَُٖ کـخ؟ كهوّٖ «حهٕص َزٕٖ» کـخ ٔ ٗخُْ٘خْٗ كوٓخء کـخ؟
يظؤٓلخَّ حٟٔخع ىٍ ًّْٖ حىیخٌ ًْیٍگَّٕ حٓض .ىٍ كخنٗکّ ػیٔٗ ٗذْخ
ُٓگ ٔ کهٕم ُیَ َٓ يَٗٓخى ٔ يٗهٕحریئ ،نٗ ؿالل ٔ ٗکِٕ کهیٔخ چ٘ىْخ ٍح
هیَِ کَى .كَ٠ص ٓیّي ُْگخو ٍكهض كو ٢يزهؾ ٓٓ ۰ىٍْى حُ ریض حنًخل ىٍ حهظیخٍ
ىحٗض ،آٌٍح رّكَ٠ص ػهٗ ىحى طخ ریٍ ئظلویٍ طُٕیغ ًَخیئ ،نٗ حئَُِ ػَٔص
ٓ44 كکًض یگخَّ
ٗوٍْ ٜٗزَحٌ ىیُٗ َٓ رّآًٓخٌ يٗٓخیي .ىٍ ٔحهغ ػَٔطًُيطَیٍ کٔخٌ ىٍ يیخٌ
ؿخيؼٍّْ ،زَحٌ يٌْزٗ ْٔظُي! ٔ كخٓيطَیٍ کٔخٌ َیِ رّىٍٔ ًْیٍْخ پَّٓ يیَُُي.
ػخرض حٓض کّ پیخيزَ حٓالو ىحٍحٖ كَو ٔ َ٘خٌ ي٘و ٔ ٚؿخیگخِ ػخرض ىٍ
ؿهٔخص َزٕى ،حٔ ىٍ ؿهٔخص حٛلخد ،یکٗ حُ حكَحى كهوّٖ آَخٌ يلٕٔد يٗٗي.
رّ ٍٖٕ١کّ َْگخِ كَىٖ َخُٗخّ رَ آٌْخ ٔحٍى يٗگَىیي ٔ ٓیّي ٍح ًَُٗٗخهض،
هطخد رّػًٕو حكَحى كهوّ يٗپَٓیي« :کيحو یک حُ ًٗخ دمحم ْٔظیي؟»
آٌ كَ٠ص رّحيَ "ٍٕٖٗ" ٔ حٍحىِٖ ؿًؼٗ حْظًخو كٕم حنؼخىِ يٗىحى .ىٍ طًخو
طًٜیًخص ،هٕى كخیِ یک ٍأٖ رٕى .رٔیخٍ يزخىٖ آىحد رٕى ،كهیى ٔ رَىرخٍ ٔ يَٓرخٌ
رٕىَُ .يگٗ ٗو ٜٗحٔ يخَُي ػًٕو يَىو رٕىْ .یچگخِ حُ حنوخد ٔ ػُخٔیٍ ىٍْ پَکٍ
ٔ هٕفَخک حٓظلخىِ َکَى .رُّْگخو ٛلزضٛ ،يحٖ هٕى ٍح کهلض ًَٗکَىٔ .هظٗ رخ
کٔٗ ٓوٍ يٗگلض ،طًخو ٍٕٛص ٔ ؿهٕ ريٌ هٕىٍح رَّ١ف يوخ١ذ رَيٗگَىحَیي.
حنگٕٖ ٍٍٔٗ "كهوّٖ َزٕٖ" ًْخٌ ؿخيؼّٖ حٓض کّ َْٓخل یک رخٍ ىٍ
«يکّ» ط٘کیم يٕٗٗى .ؿخيؼّٖ کّ یک ْيف ىحٍى ،یک ٛيح ىحٍى ،یک ٍَگ
ىحٍى؛ ىٍ حیٍ ؿخيؼّ ،ىٓظٍٕىحىٌ طوٜیَ حٓض ،ح١خػض ىٓظٍٕ طوٜیَ حٓض ،رٗؿخٌ
کَىٌ ؿخٌىحٍ ،طوٜیَ حٓض ،حَٟحٍ ٔ ٍَٟطوٜیَ حٓض ،ىٍٔؽ طوٜیَ حٓض،
ٍیخء ٔ طلخهَ طوٜیَ حٓض ًّْ ...آُحىَي ،يخكٕم ٔ يخىَٔٗ َیٔض ،كخکى ٔ يلکٕيٗ
َیٔضٍُٔ ،گٕ ٔ ٍُٔرَىحٍٖ َیٔض؛ يَُْخٖ ١زوخطَٗ ،ژحىٖ ٔ يهٗ ٔؿٕى َيحٍى.
رخ رٍَٓی طخٍین كوّ حٓاليی ٔ ٓیَ طئیٍ ،حَظ٘خٍ ،پٌیَٕ ٔ پوٖ حهظالكخص
رّیویٍ ىٍيی یخریى کّ طوهیيی کّ حْم ػهى رخ ييف ٔ ًو ٔ ؿٕحُ ٔ يُغ حُ آٌ ٓوٍ
ُىِحَي ،رؼي حُ پخیخٌ ىٍٔحٌ ٗکٕكخیی یؼُی ىٍ حرظيحی هٌَ چٓخٍو ْـَی هًَی ٔ
رؼي حُ آٌ رّ ٔؿٕى آيي ٔ هٌَٔ يل٠هّ ًْخٌ هٌَٔ حٛلخد ،طخرؼیٍ ٔ طخرغ طخرؼیٍ
حٓض؛ ىٍ ؿًغرُيی َٓخیی يٗطٕحٌ طخٍین پیيحیٖ كوّ حٓاليی ٔگٔظَٕ آٌٍح
رّىٍٔحٌْخی ُیَ طؤیى کَى:
ٔ ـ ػٍٓ َٜخنض ٓیّي حُ رؼؼض طخ ٔكخص.
ٕ ـ ػ َٜههلخی ٍحٗيیٍ حُ ٔٔ ْـَی طخ ٓخل ْٓ 4ـَی( .يَكهّٖ ط٘کیم
يزخَی ٔ ُيیُّٓخُی كوّ حٓاليی)
ٖ ـ ػٛ َٜـخٍ ٛلخرّ ٔ کزخٍ طخرؼیٍ؛ طخ حٔحیم هٌَ ىٔو ْـَی؛ ػَٜ
حيٕیْخ (يَكهّی پیٍیِی كوّ حٓاليی)
ىٔو هٌَ چٓخٍو 4ـ ػ َٜحثًّی يٌحْذ حُ حٔحثم هٌَ ىٔو ْـَی طخ َیًّی ّ
ْـَی( .يَكهّی ٍٗي ٔ ٗکٕكخیی ٔ کًخل كوّ حٓاليی)
ىٔو هٌَ چٓخٍ طخ حٔحٓ ٢هٌَ ْلض ۳ـ ػ َٜظٍٕٓ ٔ طٔه ٢يٌحْذ حُ َیًّی ّ
ْـَیٓ( .وٕ ١رـيحى رّىٓض طخطخٍ)
۶ـ ػ َٜطوهیي ٔحَـًخى كوٓی حُ َیًّی حٔل هٌَ ْلظى طخ حٔحهَ هٌَ ٓیِىِی
ْـَیٕ١( .الَیطَیٍ يَكهّٖ كوّ حٓاليی)
۰ـ ػ َٜهیخو ػهیّ طوهیي يلٞ؛ ىٍٔحٌ ریيحٍی كوّ حٓاليی حُ حٔحهَ هٌَ ٖٔ
(ظٍٕٓ يـهّی ػينیّ ىٍ طَکیّ ٔ حَيیًُ٘يحَی ىٍ ي َٜکّ طالٕ رَحی حیـخى َٕػی
طـییَ ىٍ ؿَیخٌ كوٓی ٔ طوهیي ىحٗظّحَي)4۰().
ؽلیش هلٍی
ىٍ ُيَِی کهًخطی کّ حُ ُرخٌ ٓیّي ٛخىٍ ٗيِ حٓض يـًٕػّ «حكخىیغ هيٓی»
يیرخٗي« .كيیغ هيٓی» کاليی حٓض حُ ٕٓی هيحَٔي کّ رخ ریخٌ ٓیّي َوم ٗيِ حٓض.
يؼُی حُ هيح ٔ کهًخص حُ ٓیّي حٓض .رّآٌ كيیغ ٍرخَی ٔ كيیغ ٰانٓی َیِ يیگٕیُي.
ذ ٔٛلی «كيیغ هيٓی» ئُٕد رّهُيّْ رّيؼُخی ٔحژِی «هيٓی» ىٍ طَکی ِ
پخکی ٔ ٓ١خٍص حٓض .ىٍرخٍِی ىنیم َخوگٌحٍی حكخىیغ هيٓی ،چُي حكظًخل ىحىِحَي کّ
رَحٓخّ هٕیطَیٍ آٌْخ ،حَظٔخد حیٍ حكخىیغ رًّحص يويّّ ٰانٓی يٕؿذ حیٍ َخوگٌحٍی
ّللا طؼخنی كیًخ
ّللا كیًخ یَٔی ػٍ ٍرّ» یخ «هخل ّ
ٗيِ حٓض .نٌح ىٍ هخنذْخی «هخل ٍٕٓل ّ
ٖ44 كکًض ٗ٘ى :حٓالو ُٓ -ض
ٍٔحِ ػُّ» ریخٌ ٗيِ حٓض .آٌچّ ىٍ حیٍ ىٔ طؼزیَ يٍٕى طٕؿّ هَحٍ گَكظّ طَٜیق
طؼزیَی رّکخٍ ٍكظّ
ِ رّحیٍ حٓض کّ كَ٠ص ٍٕٓل آٌ ٍح حُ هيح َوم کَىِ حٓض طخ رخ
ىٍ َوم هَآٌ حٗظزخِ َٕ٘ى .يٓىطَیٍ حرؼخى كيیغ هيٓی کّ يٍٕى رلغ هَحٍ گَكظّ
ػزخٍصحَي حُ حنلخظ آٌ ٔ َلِٕی حَظوخل آٌ رّپیخيزَ حکَو ،يؼـِِ رٕىٌ آٌ ٔ هخرهیض
طليی آٌ؛ كکى نًْ ٔ هَحثض آٌ؛ ؿٕحُ هَحثض آٌ ىٍ ًَخُ ٔ يلظٕیخص آٌ...
طلخٔص حكخىیغ هيٓی رخهَآٌ رٔیخٍ ٍٍٔٗ حٓضٔ ،نی طلخٔص آٌ رخىیگَ حكخىیغ،
طُٓخ حُ كیغ طؤکیي ٔ طَٜیق رَ حَظٔخد آٌ رًّحص يويّّ ٰانٓی حٓض .ي٠خيیٍ ٔ
يلخْیى حكخىیغ هيٓی َّىٍ يٕٕٟػخص حكکخو ٔ طکخنیق ،رهکّ ىٍ يٕٕٟػخص
حهالهی ٔ ػَكخَی حٓض .رُخرَحػظوخى يئيُیٍ ،كيیغ هيٓی حُ نلخظ يَطزض ىٍيیخَّی
"ٔكی" ٔ "كيیغ َزٕی" هَحٍ يیگیَى ٔ رخ هَآٌ طلخٔص ىحٍى؛ ُیَح هَآٌ حُ نلخظ
يلٕٓو ٔ نلع حُ ؿخَذ هيحَٔي حٓضٔ ،نی كيیغ هيٓی كو ٢ي ًَٖٕ٠حُ ؿخَذ
هيحَٔي حٓض .رُخرَحیٍ ،ىٍ ؿُزّْخی يَرٕ ١رّيؼـِِرٕىٌ یخ رؼ٠ی حُ يلخْیى َیِ
ریٍ هَآٌ ٔ كيیغ هيٓی طلخٔص ٔؿٕى ىحٍى .آٌ كَيض ٔ يُِنظی کّ هَآٌ َِى
پیَٔحٌ هٕى ىحٍى ،كيیغ هيٓی حُ ْیچ یک حُ آٌ ٗئٌ رَهٍٕىحٍ َیٔض .حُ ؿًهّ:
ٔ ـ هَآٌ يؼـِِی ؿخٔیي ٔ يللٕظ حُ َْگَّٕ طزيیم ٔ طـییَ حٓض.
ٕ ـ يُکَ هَآٌ ،کخكَ ًَٗىِ ٗيِ حٓض.
ٖ ـ هَحثض ًَخُ كو ٢رخ هَآٌ ٛلیق حٓض.
4ـ يْ هَآٌ رئٌ ٓ١خٍص ،ؿخیِ َیٔض.
۳ـ ٔحٓطّی َِٔل ىٍ هَآٌ ،ؿزَییم حيیٍ حٓض.
۶ـ حنلخظ هَآٌ حُ َخكیّی هيحَٔي يظؼخل حٓض.
۰ـ طؼزّي رَ هَحثض هَآٌ يُ ٕٜٙحُ َ١ف پیخيزَ ٔ ٔحؿذ حٓض.
۴ـ ریغ ٔ يؼخيهّی هَآٌ ؿخیِ َیٔض.
۲ـ َوم رّيؼُی ىٍ يٍٕى هَآٌ ؿخیِ َیٔض.
ٓٔ ـ رخُٗیيٌ کالو هَآٌ رخیي ٓکٕص کَى ٔ طلکَ ًَٕى.
ح ّيخ حكکخو ىٍ يٍٕى كيیغ هيٓی رخ حیٍ ٗيص َیٔض .حهٕحنی کّ رّپیخيزَحٌ گٌٗظّ
ئُٕد حٓض َیِ ىٍ ؿًغ حكخىیغ هيٓی هَحٍ يیگیََي.
يٓىطَیٍ رلغ ٔ حهظالف َظَ ىٍرخٍِی حیٍ حكخىیغٔ ،كیخَی رٕىٌ یخ َزٕىٌ
حنلخظ آٌ حٓضٍَٔ .ي َخوگٌحٍی حكخىیغ هيٓی رّحیٍ َخو يظـیَ رٕىِ حٓض ،حرظيح «كيیغ
ٰانٓی» ٔ «ٍرخَی» هٕحَيِ يیٗي ،رّئٍَ ػُٕحٌ «هيٓی» پيیي ٗي ٔ حٔؽ گَكض ٔ
444 كکًض یگخَّ
رو٘ی حُ حیٍ حكخىیغ يظ ًٍ٠گلض ٔگٕی هيح ىٍ ٍُٔ هیخيض رخ رٓ٘ظیخٌ ٔ ىُٔهیخٌ
یخ كَٗظّگخٌ حٓض ،رو٘ی ْى يظٓ ًٍ٠وُخَی حٓض کّ پیخيزَ حکَو ىٍ ٗذ يؼَحؽ
ىٍیخكض کَىِ کّ «حَٓحٍ ٔكی» طهوی ٗيِْ .ىچُخٌ کّ حىػیّی ٗذ يؼَحؽ ْى طلض
ػُٕحٌ «حىػیشحنَٔ» گَىآٍٔی ٗيِ حٓض)۳۲(.
ىٍرخٍِی حیٍکّ پیخيزَ حکَو حیٍگَّٕ حكخىیغ ٍح چگَّٕ حُ ؿخَذ هيح ىٍیخكض
يیکَىِ حٓض حهظالف َظَ ٔؿٕى ىحٍى .رَحٓخّ یک ىیيگخِ ،پیخيزَحکَو طُٓخ هَآٌ
ٍح حُ َ١ین ؿزَثیم ىٍیخكض کَىِ ٔ ىٍيٍٕى ىٍیخكض كيیغ هيٓی نِٔيخ ً حیٍ ٔحٓطّ
ٔؿٕى َيحٗظّ حٓضٍ ،حِْخی حَظوخل حكخىیغ هيٓی ػًيطخ ً هٕحد ،حنٓخو ٔ حيؼخل آٌْخ
طهوی ٗيِحَي .رَهی ىٍیخكض كيیغ هيٓی رّٔحٓطّی ؿزَثیم ٍح ْى يًکٍ ىحَٔظّحَي.
يخْیض حكخىیغ هيٓی گخِ رّکهی ؿیَ ٔكی طهوی ٗيِ ٔ گخِ ىٍ يوخرم هَآٌ ،کّ
ٔكی ؿهی حٓضٔ ،كی ؿیَؿهی َخو گَكظّ حٓض.
ُّٓض حكخىیغ هيٓی ٍح طُٓخ رّٔحٓطّی َوم پیخيزَ حکَو يیپٌیََي، يليّػخٌ حْم ُ
ح ّيخ ٕٛكیّ يطخنزی ٍح کّ حُ ؿیَ َ١ین آٌ كَ٠ص حُ هٕل هيح یخ پیخيزَحٌ پی٘یٍ
گٌحٍٕ کَىِحَيَ ،یِ يیپٌیََي ،کّ پخٍِی حُ آٌْخ حُ ػٓيیٍ گَكظّ ٗيِ ٔ حُ کٔخَی
چٌٕ کؼذحالكزخٍ َوم ٗيِ حٓض .يؼالً «يلیحنيّیٍ حرٍػَرٗ» ىٍ «ي٘کخس حالَٕحٍ»
ًْیٍ ٗیِٕ ٍح پیٖ گَكظّ حٓض .حٔ حكخىیغ روٖ ىٔو کظخد هٕى ٍح طلض ػُٕحٌ
ّللا» آٍٔىِ حٓض ٔ )۶ٓ(.حُ َ١ین َٔ ْْذ رٍ «يَكٕػشً حنی ّ
ّللا رـیَ حُٓخ ٍى حنی ٍٕٓل ّ
يُزِّّ ٔ کؼذحالكزخٍ يطخنزی ٍح ىٍ حیٍرخٍِ حُ طٍٕحص َوم کَىِ حٓض)۶ٔ(.
ٔهظی رّطٍٕحص يَحؿؼّ يیکُیى يُطٕم حیٍ ييػیخص ٍح ىٍ آٌ ًَیریُیى،
رّٓوظی رخٍٔ يیکُیى کّ كي حکؼَ َوم رّيٗ ًٌٕ٠يِ حٓض.
ىٍرخٍِی طؼيحى حكخىیغ هيٓی حهٕحل يوظهلی ٔؿٕى ىحٍى .ىٍ رَهی يُخرغ ًٗخٍ
آٌْخ یک ٛي ٔ ىٍ رَهی ىٔٛي كوَِ ههًيحى ٗيِ حٓض(ٕ )۶حیٍ طؼيحى ىٍ آػخٍ رؼيی
ٍٔرّ كَِٔی َٓخى ،يؼال ىٍ «حنًٕٕٓػش حالكخىیغ حنويٓیش حنٜلیلش ٔ حن٠ؼیلش» حػَ
"یٕٓق كخؽ حكًي" ًٗخٍ آٌْخ ،حػى حُ ٛلیق ٔ ٟؼیق ،رّ ٍٓ ۲ٔ۲یيِ حٓض.
حكخىیغ هيٓی َیِ ُٓی ٔ ٗیؼّ ىحٍى ،ریٖطَ حیٍ حكخىیغ رّطَطیذ حُ َ١ین
حَْ رٍ يخنک ،أرَْٕیَِ ،حرٍػزخّ ٔ كَ٠ص ػهی َوم ٗيِحَي .حكخىیغ هيٓی ٍح
رّ ٍٕ١پَحکُيِ ىٍ ؿخی ؿخی ؿٕحيغ كيیؼی حٛهی كَیویٍ يیطٕحٌ َٓحؽ گَكض ،رخ
حیٍ ًّْ رؼيْخ طؤنیلخص ئظوهی ىٍ حیٍ رخد پيیي آيي ٔ ٍٔ رّكَِٔی َٓخى .کٍٓطَیٍ
کظخد ىٍ حیٍ ُيیُّ "يًظخُ حنًٕحػع كی حالكخىیغ حنويٓیش" ئُٕد رّؿِحنی ،ىحَٔظّ
44۶ كکًض یگخَّ
ٗيِ حٓضَْ .چُي ىٍ ٛلض حیٍ حَظٔخد طَىیي ٔؿٕى ىحٍى .حگَ حیٍ طَىیي ٛلیق
حإلنٓیش" طؤنیق ظخَْ رٍ ١خَْ رٍ دمحم َی٘خرٍٕی هيیىطَیٍ حػَ ىٍ رخٗي "حالكخىیغ ٰ
حیٍرخٍِ حٓض .حُ يٍٕ٘ٓطَیٍ يٕأنلخٌ ىٍ حیٍ يٕٕٟع ،يلیحنيّیٍ حرٍػَرٗ،
يالػهی هخٍی ،دمحم ػزيحنَإٔف يُخٔی ٔ دمحم ييَی رٕىِحَي .ىٍ ریٍ ػهًخی ٗیؼّ
کٍٓطَیٍ حػَ «حنزالؽ حنًزیٍ» ئُٕد رّٓیّي ههق حنلٕیِی (و ْ ، ٔٓ۰4م) حٓض.
پْ حُ آٌ« ،حنـٕحَْحنُٔیش كیحالكخىیغ حنويٓیش» حُ ٗین كَ ػخيهی (و ٔٔٓ4
ْ ،م) هيیىطَیٍ حػَ ىٍ حیٍ يٕٕٟع حٓض.
ىٍ ىٍٔحٌ يؼخْ َٛى ىٍ ُيیُّی ؿًغآٍٔی ٔ طزٕیذ حكخىیغ هيٓی آػخٍ يًٓی
پيیي آييِ ،کّ حُ آٌ ؿًهّ حٓض« :حنًٕٕٓػش حالكخىیغ حنويٓیش حنٜلیلش ٔ حن٠ؼیلش»
حػَ یٕٓق كخؽ حكًي« ٔ ،حنـخيغ كیحالكخىیغ حنويٓیش» حػَ ػزيحنٔالو ػهّٕٕ،
ٔ«حالكخىیغ حنويٓیش حنً٘ظَکش ریٍحنُٔش ٔحن٘یؼش» حػَ يلٍٔ كٔیُی حيیُی...
ٔـ هخل حنٜخىم ػٍ ًوًَُْبی اى اؽبكیش هلٍی:
ٍٕٓلهللا :هخل هللا ػِٔؿم« :حنٕٜو نی ٔ حَخ أؿِی ػهیّ)۶ٖ(».
= ٍُِٔ رَحی يٍ حٓض ٔ حؿَ آٌ ٍح هٕىو يیىْى.
ٕ ـ هخل حيیَحنًئيُیٍ ػهی :هخل هللا يٍ كٕم ػَّٗ« :یخ ػزخىی أػزئَی كیًخ
أيَطکى = )۶4(».حی رُيِگخٌ يٍ ػزخىص کُیي يَح رّآٌچّ کّ ًٗخٍح حيَ کَىِحو.
ٖ ـ ػٍ ػهی رٍحنلٔیٍ :هخل یوٕلهللا ػِٔؿم« :اًح ػٜخَی يٍ ههن يٍ
یؼَكُی ٓهّطض ػهیّ يٍ ال یؼَكُی = )۶۳(».کٔخَی کّ يَح ًَیُٗخُٓي ٔ ىٍرَحرَ يٍ
ػٜیخٌ يیکُُي ،کٔخَی ٍح رَآَخٌ ئه ٢يیکُى کّ يَح ًَیُٗخُٓي.
کؼیَ ،الی ْـظ َََ رِکؼْ ََسِ يخ ِن ِّ َٔ ِؿُخُِ ،كَخ ٌِِ ح ْؿظ َََ ذ ْحنًخ ِل ْحن ِ 4ـ كِی حنظٍَٕحسِ« :هُ ْم ِن ِ
ٜخك ِ
ذ ْحن ِؼ ْه ِى الی ْـظ َََ ِرکؼْ ََ ِس ِػ ْه ًِ ِّ ،كَخ ٌِِ ح ْؿظ َََ خك ِ ِ ٜ یط ِؼ ِى ْحنو َْهنَ ؿَيحءح ً َٔ ِػ٘خءح َٔ ،هُ ْم ِن ِكَ ْه ْ
ْ ذ ْحنؼَ ُ ْ كَ ْهی ْؼهَ ْى حَََُّ َيظی ی ًُٕصُ ؟ َٔهُ ْم ِن ِ
ِ ٠ي حنوَ ِٕی الی ْـظ َََ رِوُ َٕطِ ِّ ،كَخ ٌِِ ح ْؿظ َََ رِوُ َٕطِ ِّ كَهی ْيكَغِ ٜخك ِ
ْحن ًَ ْٕصَ َ
ػ ٍْ ََ ْل ِٔ ِّ».
= ىٍ طٍٕحص آييِ حٓض :رّٛخكذ يخ ِل رٔیخٍ رگٕ کّ رّػَٔص كَحٔحَٖ ٔ
طٕحَگَیحٕ يـٍَٔ َٕ٘ى .حگَ يـٍَٔ حٓض ،پْ ٛزق ٔ ٗخو ،رّيوهٕهخص ١ؼخو
ريْي! رّٛخكذ ىحَٖ رگٕ کّ رّػهى كَحٔحٌ هٕى يـٍَٔ َٕ٘ى .حگَ يـٍَٔ حٓض،
پْ ريحَي کّ چّ ُيخَی يیيیَى؟! ٔ رّٛخكذ رخُٔی َیَٔيُي رگٕ کّ رّهيٍص هٕى
يـٍَٔ َٕ٘ى .حگَ يـٍَٔ هيٍص هٕیٖ حٓض ،پْ يَگ ٍح حُ هٕى ىٍٔ ٓخُى!
ٔ كيیغ يٍٕ٘ٓ «نٕالک نًخ ههوض حالكالک» ٔ .كيیغ «ٓهٔهش حنٌْذ» ...
44۰ كکًض ٗ٘ى :حٓالو ُٓ -ض
يَِ حنلَ٠ی حُ يليػخٌ ٔ كویٓخٌ «كً »ٚحٓض کّ گٕیُي ْلظخى ريٍی ٍح ىٍ آٌ ۳ـ کؼیَرٍ ّ
ىیخٍ يالهخص کَىِ حٓض( .طخٍین حنزوخٍی ،ؽ ٕٓ۴ ٙ ، ۰؛ حنـَف ٔحنظؼيیم ،ؽٕ ٔ۳۰ ٙ ،؛
حٓيحنـخرش ،ؽ ٕٖٖ ٙ ، 4؛ ٓیَ حػالو حنُزالء ،ؽ 4۶ ٙ ،
۶ـ حنطزوخص حنکزَی ،ؽ 44۰ ٙ ، ۰ ،؛ ؿخيغ ریخٌ حنؼهى ،ؽٔ ۰۶ ٙ ،
۰ـ طٌٓیذ حنظٌٓیذ ،ؽ 44۲ ٙ ،۲؛ حنَٓخنش حنًٔظطَكش4 ٙ ،
۴ـ طخٍین حنظَحع حنؼَری ،ؽ ٔ ٕٕٔ ٙ؛ يوظ َٜطخٍین ىي٘ن ،ؽ ٖٕ َ ، ٕٖ4 ٙ ،یِ
حنَِْی ٔأػَِ كی حنُّٔش ،كخٍع ٓهیًخٌ حنّ٠خٍی ٕ۲۳ ٙ ،رّرؼي». رُگَیي رّ« :حاليخو ّ
۲ـ «گْللرَیِو» کّ حٛخنظخ یٕٓىی رٕى رَّٗم يیخَّ ٓلَ کَى .ييطی ىٍ ٗخو ٔ كهٔطیٍ
حهخيض گِیي ٔ ُرخٌ ػَری آيٕهضٓ ،پْ رّهخَِْ ٍكض ٔ حٔنیٍ حٍٔپخیی ٗي کّ ىٍ ؿخيغ حالَُْ
رّطلٜیم ػهٕو پَىحهض ،حُ ؿًهّ حٓخطیي حٔ «ٓیّي ؿًخلحنيّیٍ حكـخٌ» رٕى .گٕنيطٔیَٓ آػخٍ ُیخىی
رَحی ُٗخهض حٓالو َگخٗض .رٔیخٍی آٌْخ رُّرخٌ ػَری رَگَىحَیيِ ٗيِ حٓض .حُ آٌ ؿًهّ حٓض:
* حنؼویيس ٔحنَ٘یؼش كٗ حالٓالو،
* حنظخَْیٌٕ ...يٌْزٓى ٔطخٍیوٓى،
* ىٍحٓخص حإلٓاليیش ـ يلخَٟحص ػٍ حإلٓالو،
* حطـخْخص طلٔیَ حنوَآٌ ػُي حنًٔهًیٍ،
* ىٍحٓخص دمحمیش.
«ػجلالؾلین الٌغّبه» يظَؿى آػخٍ گٕنيطٔیَٓ ىٍرخٍِٖ حٔ يٗگٕیي« :حٍطلم انٗ حنَ٘م حْلٔٓ٢
ٔأي ٗ٠كی ٍٕٓیش ٔ يٍٕٓٗ َٜحً ػيس ،يٍ ٓزظًزَ ٖ ٔ۴۰انٗ أرَیم ٖٔ ،ٔ۴۰کخٌ یؼي ٌِْ حنلظَس
يٍ أٓؼي أیخو كیخطّ ،كیغ طؼهى حنؼَریش ػهٗ یي ٗیٕم ٍٕٓیش ٔ يُٓى حن٘ین ١خَْ حنـِحثَی ،ػى ُحٍ
كهٔطیٍ ٔ ،كی حنوخَْس کخٌ أٔل أٍٔٔری یيٍّ كی حْلَُْ ٔ طؼهى يٍ ٗیٕهّ ٔ کخٌ طهًیٌح ً نه٘ین
ؿًخلحنيّیٍ حْلكـخَی».
ٓٔ ـ ْخٗى يؼَٔف كُٔٗ« :حنًٕٕٟػخص» = حهزخٍ ٔ آػخٍ ٓخهظّگٗٔٔ۳ ٙ ،
ٔٔ ـ حنًٕٕٟػخص ،حنًٕأ نق :ػزي حنَكًٍ ػهی رٍ حنـُٕی أرٕحنلَؽ ،حنُخَٗ :دمحم ػزي
حنًلٍٔ ٛخكذ حنًکظزش حنٔهلیش رخنًيیُش حنًٍُٕس ،حنطزؼش حْلٔنٗ ٔ۲۶۶ ْ ٖٔ۴۶ ،و ،ؽ ٔ 4۰ ٙ
ٕٔ ـ ػاليّ ٓیّي َٗفحنيّیٍ حنؼخيهٗ« :أرَْٕیَِ ٔ حكخىیغ ٓخهظّگٗ».
ٖٔ ـ ًْخٌ۴۳ ٙ ،
ٔ4ـ ْخٗى يؼَٔف كُٔٗ« :حنًٕٕٟػخص» = حهزخٍ ٔ آػخٍ ٓخهظّگٗ.
ٔ۳ـ «حنًُخٍ» ۳4ٔ ٙ
ٔ۶ـ ْخٗى يؼَٔف كُٔٗ« :حنًٕٕٟػخص» = حهزخٍ ٔ آػخٍ ٓخهظّگٗ (پخٍٔهٗ )ٖٔٓ ٙ
ٔ۰ـ يهطٗ ،حنظزیّ كٗ حنَى ػهٗ حالْٕحء ٔ حنزيع۲۲ ٙ ،
ٔ۴ـ ًْخٌ.
ٔ۲ـ ْخٗى يؼَٔف كُٔٗ« :حنًٕٕٟػخص» = حهزخٍ ٔ آػخٍ ٓخهظّگٗ
ٕٓ ـ ًْخٌ.
ٕٔ ـ ًْخٌ.
44۲ كکًض ٗ٘ى :حٓالو ُٓ -ض
ٕٕ ـ َوم حُ يُٓخؽ حنُّٔ ،طؤنیق حرٍطیًیّ ،ؿهي ، ۳رخ طلوین ٍٗخى ٓخنىٛ ،للّ ٓٓٔ «ٔهي
ػزض كی حنٜلیلیٍ يٍ كيیغ أری َْیَِ ٔأَْ رٍ يخنک أٌ حنُزی ٛم هللا ػهیّ ٔٓهى هخل« :ال
یِحل یهوٗ كی حنُخٍ ٔطوٕلْ :م يٍ يِیي؟ كظٗ ی٠غ ٍد حنؼِس كیٓخ هييّ ٔكی ٍٔحیش كی٠غ هييّ
ػهیٓخ كظوٕل :ه ٢ه».٢
ٖٕ ـ ئهى رٍ كـخؽٛ ،لیق ئهى ،ؽ ٕٕ۶ٕ ٚٛ ،4ـ ٕٕ۶4ـ هخَِْ ،ىحٍحنليیغ ،چخپ
حٔل ْ( ٔ4ٕٔ ،م) ؛ أرَٕؼیى ،حكًي رٍ ػزيهللا ،يؼَكش حنٜلخرش ،ؽ ٔ ،ٖ۴۳ ٙ ،ریَٔص ،ىحٍ
حنکظذ حنؼهًیش ،يٍُٕ٘حص دمحم ػهی ری ،ٌٕ٠چخپ حٔل ْ( ٔ4ٕٕ ،م) ؛ حرٍػٔخکَ ،ػهٗ رٍ كٍٔ،
طخٍین ييیُش ىي٘ن ،ؽ ٔٔ ،۳ٕ ٙ ،ریَٔص ،ىحٍ حنلکَ ،چخپ حٔل ْ( ٔ4ٔ۳ ،م) ؛ ًْزی ،دمحم رٍ
حكًي ،طخٍین حالٓالو ،ؽ ٖ ،۶ٔٔ ٙ ،ریَٔص ،ىحٍ حنکظخد حنؼَری ،چخپ ىٔؤ4ٓ۲ ،
ٕ4ـ دمحم َ ّ١ـق« :حطوخٌ حنًوخل كٗ ػهى حنَؿخل» ٖ۶۴ ٙ
ٕ۳ـ "حرٍکؼیَ" :حنزيحیّ ٔ حنُٓخیش ،ؽ ٔ.۶ ٙ ،۴
ٕ۶ـ ًْخٌٔٔ۴ ٙ ،
ٕ۰ـ ْخٗى يؼَٔف كُٔٗ« :حنًٕٕٟػخص» ٕ۳ٔ ٙ
ٕ۴ـ ٛلیق روخٍٖ ،ؽ ٕٕٖ۰ ٙ ،
ٕ۲ـ أرٕحٓلن ٗیَحُی١ :زوخص حنلوٓخء ،ىحٍحنَحثي حنؼَری ،ریَٔص ٖٓ۳ ٚٛ ،ٔ۲۰ـ ٓ۳
ٖٓ ـ ًْخٌ.
ٖٔ ـ ًْخٌ.
ٕٖ ـ طخٍین یؼوٕری ،ؽٕ ٕٖٔٚٛ ،ـ ٕٔ4؛ حرٍػزيحنزَ :حالٓظیؼخد كی يؼَكش حالٛلخد،
ؽ ۶۲۶ٙ ،4؛ حنظخٍین حنکزیَ ،ؽٖ 44۶ٙ ،؛ حنُـٕو ،ؽٔ ٕ4ٖٙ ،؛ حنًؼخٍف ٖ4ٔٙ ،؛
کظخد حنؼوخص ،ؽٖ ٕ۲ٔٙ ،؛ ١زوخص حنلوٓخ ۳ٖٙ ،؛ طٌٓیذ حنظٌٓیذ ،ؽٖ ۴ٕٙ ،؛ ًْزیٓ :یَ
حػالو حنُزالء ،ؽ 4۶ٓٙ ،4؛ أٓي حنـخرش كی يؼَكش حنٜلخرش ،الرٍحْلػیَ.
ٖٖ ـ حرٍكِو حالَينٔی :يوظ َٜكی ػهم حنليیغ.
ٖ4ـ حرٍههئٌ :يوييّ ،ؽ ٕٔ۳۳ ٙ ،
ػزيحنزَ :حالَظوخء كی ك٠خثم حالثًش حنؼالػش حنلوٓخء :يخنک رٍ حَْ حالٛزلی حنًيَی ٔ
ّ ٖ۳ـ حرٍ
دمحم رٍ حىٍیْ حن٘خكؼی حنًطهزی ٔ حریكُیلش حنُؼًخٌرٍ ػخرض حنکٕكی ،ؽٔ ،ٖٖٓٙ ،چخپ ،كهذ.
* كٍٔ رٍ ػهی ٛیًَی :حهزخٍ حریكُیلش ٔ حٛلخرّ ،ؽٔ ۲۲ ٚٛ ،ـ ،ٔٓ4ریَٔص
ٔ4ٓ۳؛ ٔ۲۴۳ـ يٕكن رٍ حكًي حهطذ هٕحٍُو ،يُخهذ حریكُیلش ،ؽٔ ،4۰ٔٙ ،ریَٔص ٔٓٔ4
؛ ٔٔ۲۴ـ حرٍَيیى :حنلَٓٓض ،ؽٔ ٕ۳۶ ٚٛ ،ـ ٕ۳۰
ٖ۶ـ ٛلیق ئهى ،ؽٕ۳ٕٓٙ ،
«حؿًخع» َٔزٗ حٓض ٔ ،ىحٍحٖ ٔؿِٕ چُيگخَّٖ چٌٕ «حؿًخع يُوٕل» « ،حؿًخع يلٜم» ٔ
«حؿًخع ئظلی .»ٞىٍ طخٍین ْیچ حؿًخػٗ رّآٌ ٍٕٛص کّ طٕٗ ٍٕٜىٔ ،حهغ َ٘يِ ٔ َوٕحْي
ٓ ُّض چٌٕ هخ ٟٗأرٕرکَ رخهالَٗ ٔ هخ ٟٗػزيحنـزخٍ ًْيحَٗ ٔ حيخو ٗي .يظکهًخٌ رٍِگ حْم ُ
حنلَيیٍ ؿٕیُٗ حنَٓٔی ...ىٍ يزلغ هالكض طَٜیق کَىَي کّ كظٗ ىٍ گِیُٖ هالكض حؿًخع
ََٗ ١یٔض ،رّىنیم آٌکّ هالكض أرٕرکَ رُخ رّحؿًخع َزٕى.
ٖ۰ـ ْخٗى يؼَٔف كُٔٗ :حهزخٍ ٔ آػخٍ ٓخهظّگٗ ٔ۳4 ٙ ،
ٓ4۳ كکًض یگخَّ
ٖ۴ـ حكکخٍ ٔ ٍُٔگخٍ حيخو حػظى حُ َگخِ يلووخٌ ،ؿؼلَ ٍَـزَ ،طخؿیکٔظخٌ ،ىُٔٗزّ۶ ٙ ،
ٖ۲ـ ْخٗى يؼَٔف كُٔٗ :حهزخٍ ٔ آػخٍ ٓخهظّگٗٔ۳۶ ٙ ،
ٓ 4ـ ًْخٌ.
ٔ 4ـ ًْخٌ.
ٕ 4ـ «يَ٘ػش حنزلخٍ» کّ ريحٌ حٗخٍص ٍكض كیَلّٔ حٍُٗی َيحٍى ،يٓى آٌ حٓض کّ حٔنیٍ
هيو ٔ آؿخُ يزخٍکی ىٍ ٍحِ طٜلیق ٔ طُِیّ حكخىیغ ٗیؼی حٓضٍْ ٔ .خیی حُ حٓخٍص ؿؼم ٔ کٌد.
ٖ 4ـ َ َٜكخيي أرُٕیي :حنُّ ،ٚحنّٔهطش حنلویوشٔ۲ ٙ ،
44ـ ًْخٌٖٔ ٙ ،
4۳ـ ًْخٌٕٓ ٙ ،
4۶ـ ٕٗکخَی ،حنوٕل حنًلیي كی حىنش حْلؿظٓخى ٔ حنظوهیئٓ۴ ٙ ،
4۰ـ ؿٓض ي٘خْيِٖ هٕٜٛیخص َْ ىٍِٔ ٔ طلهیم ٔ رٍَٓیْخی َظَحصٍ ،ؿٕع کُیي رّ
طخٍین حنظَ٘یغ حالٓاليی ،ؽ ٔ ٕٖ4 ٙ ،رّرؼي؛
ٔ طخٍین حنلوّ حإلٓاليی ٖ۳ ٙ ،رّرؼي.
4۴ـ دمحم ػهی رٍ ػهی طٓخَٕی :ک٘خف حٛطالكخص حنلٌُٕ ،ؽٔ۶ٖٓٙ ،
4۲ـ َٗف كٕٜٙحنلکىٖ۰ٕٙ ،
ٓ ۳ـ حنوٕحػي ٔ حنلٕحثي هٔى ٔ ،۰۳ٙ ،هٔى ٕٔ۴ٔ ،ٔٓ۰ٚٛ ،
ػزيّللا حنزوخٍی ،ؽ ،۰۲ٙ ،۲ریَٔص.
ّ ٔ ۳ـ دمحم رٍ یٕٓق کَيخَیَٗ :ف ٛلیق حری
ٕ ۳ـ حنـَؿخَی :طؼَیلخصٖٔٔٙ ،
ٖ ۳ـ كظق حنزخٍی :ؽ ٖٔ4ٓ۲ٙ ،
كَػخيهیٓٔ :خیم حن٘یؼّ ٕٓٔٚٛ ،ـ ٖٔ۳ ۳4ـ ّ
۳۳ـ ْـٕیَی :ک٘قحنًلـٕد 44۶ ،4ٓ۰ ،ٔ۳۳ ،ٕ۲ٚٛ ،؛
* ـ َـىحنيّیٍ ٍحُی :يَٛخى حنؼزخى يٍ حنًزيأ حنی حنًؼخى ٔ۴۳ٙ
۳۶ـ حنلظٕكخص حنًکیش ،ؽٕ ،ٔ۴۶ٙ ،ؽ ،ٕٖ4ٙ ،۶ؽ ،ٕ۲4ٙ ،۴ؽٓٔٔ۳ٔٙ ،
۳۰ـ ئهى رٍ كـخؽ َی٘خرٍٕی ،ؽ ٕ ۲ٙ ،؛ ٗٓیي ػخَی ،ؽ ٕ ۰۳ٙ ،؛
۳۴ـ ٗٓیي حٔل ،هٔى ٔ۰۳ٙ ،
* ـ طَٓحَی :حنٌٍیؼّ ،ؽ ٕٔ4ٓٙ ،
* ـ يیَُحی هًی :هٕحَیٍ حالٕٛل.
۳۲ـ آهخرٍِگ طَٓحَی :حنٌٍیؼّ ،ؽ ٔ ٖ۲۶ٚٛ ،ـ ٖ۲۴
ٓ ۶ـ ي٘کخس حالَٕحٍ4 ٙ ،
ٔ ۶ـ ًْخٌ ٖٓ ٚٛ ،ـ ٖٔ
ٕ ۶ـ ػزيحنـلٍٕ ػزيحنلن رهٕٗی :حالكخىیغ حنويٓیش كی ىحثَس حنـَف ٔ حنظؼيیم ٔ يٜخىٍْخ ٔ
حىٔحٍ طئیُٓخ ،ریَٔص ٔ۲۲4/ٔ4ٔ4
ٖ ۶ـ يـهٔی :رلخٍ حالَٕحٍ،ؽٖٕ۳۳ٙ ،۲
كَػخيهی :حنـٕحَْ حنُٔیش كی حالكخىیغ حنويٓیش ،ؽٔ ،ٕ4۰ٙ ،رـيحى ۶4ـ دمحم رٍ كٍٔ ّ
۶۳ـ ًْخٌ.
ٔ4۳ كکًض ٗ٘ى :حٓالو ُٓ -ض
۰
ـــــــــــــــــــــــ
ّؽی ذ و ـــ یؽو
ــــــــــــــــــــــــــ
ٕ4۳ كکًض یگخَّ
كه هلِْم ّؽی
ىٍک كویوض ٔ طؼَیق ٔحهؼی حُ يوٕنّٖ ٔكی ىحٍحی حًْیض رْ كَحٔحٌ حٓض،
چٌٕ طًخو ٗئٌ َُيگی يئيُیٍ ئظيل رّآٌ يٗرخٗي .رَحی ىٍک كویوی حیٍ يوٕنّ،
رخیي ٓئحالص ًیم پخٓن ٍٍٔٗ هٕى ٍح ریخري:
ٔ ـ ؿَْٕ «ٔكی» چیٔض؟ ٔ چگَّٕ هخرم طؼَیق حٓض؟
ٕ ـ کیلیض ىٍیخكض ٔكی چگَّٕ حٓض؟
ٖ ـ آیخ کخٍرَى کهًّٖ ٔكی طُٓخ يویي رّپیخو هيح رّحَزیخء حٓض ،یخ يطهن حُ آٌ؟
4ـ حگَ ٔكی رّحَزیخء َخُل يٗٗيِ ،كئى ٔ يٕحٍى آٌ چگَّٕ رٕىِ حٓض؟
۳ـ چّ طلخٔطی يیخٌ ٔكی َزٕی ٔ ٔكی رّكٕحٍیٌٕ (آیّی كٕم) ٔؿٕى ىحٍى؟
۶ـ حَزیخء حُ کـخ يٗكًٓیيَي آٌچّ رّحی٘خٌ ٍٓیيِ ٔكی حٓضَّ ،كکَ هٕىٗخٌ؟
۰ـ طًخیِ «ٔكی» رخ «يؼَكض ػوهی» ٔ ؿَهۀ ًُْی ٔ طلکَحص حَٔخَی چیٔض؟
۴ـ آیخ كویوشً «ٔكی» ٰانٓی ئظویًخ ً رَحَزیخء َخُل ٗيِ ،یخ آٌْخ حُ ٍٔی
يٜهلض ػًٕيی رّحیٍ کهًّ يظٕٓم ٗيِحَي ٔ رَحی حیٍکّ َظَحص ٔ حهيحيخص ٗخٌ
يوزٕنیض ػخيّ یخري ،آٌٍح رّٔكی ٰانٓی ئظُي يٗکَىَي؟ طٕٟیلخ ً رخیي گلض:
ًّْ يٗىحَیى کّ ىٍ ؿٕحيغ حُْىپخٗیيِ طخ چّ كي ك٠خی رٗحػظًخىی ٔ ٕٓءظٍ
كخکى حٓض ،چُيحٌکّ ْیچکْ ٗوٜیض ٔ ٓوٍ ىیگَی ٍح هزٕل َيحٍى ٔ رخٍٔ
4۳۳ كکًض ْلظى :كویوض ٔكی
ًَٗکُي؛ ًّْ یکيیگَ ٍح ىًٍٗ يٗپُيحٍَي؛ َیِ حیٍ ٍح ْى يٗىحَیى کّ پیخيزَحٌ ػًٕيخ ً
ىٍ ؿٕحيؼی حُْىگٔیوظّ ٔ گَكظخٍ ؿُگْخی ىحههی يزؼٕع ٗيِحَي؛ پْ رَحی حیٍکّ
رظٕحَُي رَٗ١كی ٔ هیَهٕحْی هٕى ٍح ػخرض کُُي ٔ ٓوٍ هٕى ٍح رّيوزٕنیض ػًٕيی
ٍٓخَُي ،حىػخ کَىِحَي کّ حُ ؿخَذ هيح ٓوٍ يٗگٕیُي ...حیٍْخ ٍْٕٔخی ُٗخهظّ
ٗيِی َْ ٓیخٓظگَ حٓض .ي٠خكخ ً رَحیٍکّ يوخ١ذ حَزیخء ػٕحو يَىو حٓض کّ هيٍص
ىٍک يؼخَی ىهین ٍح َيحٍَي ،پْ رخیي رخ ُرخٌ کٕىکی رخ حی٘خٌ ٓوٍ گلض.
۲ـ حُ آٌؿخ کّ يخ ػیُک ٍَگی رّچ٘ى ىحٍیىًّْ ،چیِ ٍح رَ پخیّی ػویيِ ٔ
حیًخٌ ٗوٜی ،یخ طوهیيی ،یخ حنوخثی رٍَّگ يو ٕٜٙيٗریُیى؛ چّ طً٠یُی ٔؿٕى
ىحٍى کّ حػظوخى ٔ حیًخٌ يخ يطخرن رخ ٔحهغ رخٗي؟ حگَ حیٍ ػیُک ٍَگی ٍح حُ چ٘ى
هٕى رَىحٍیى ،حٟٔخع ٍح چگَّٕ هٕحْیى ىیي؟ آیخ ىَیخی ىٌٍٔ يخ حُ رین ٔ رٍ ٔیَحٌ
َوٕحْي ٗي؟ ىٍ حیٍ ٍٕٛص يوٕنّی ٔكی ٍح چٔخٌ طؼَیق هٕحْیى کَى؟
ٓٔ ـ حيکخٌ ىحٍى حَزیخء هٕى ييػت ىٍیخكض «ٔكی حُ ؿخَذ هيح» َ٘يِ رخُٗي؛
حیٍ يظؤنّٓخٌ ،يظکهًّخٌ ٔ پیَٔحٌ آٌْخ رٕىَي کّ [كٔذ حٓطٍِٕٓخُی] رؼي حُ كیخص
حی٘خٌ يؼظوي رّٔكیخَیض طؼخنیى آٌْخ ٗيِ رخُٗي .حیٍ ريگًخَی حُ آٌؿخ يٗآیي کّ
گٌحٍٗخص رَ٘ی حٛالً هخرم حػظًخى َیٔض .ىٍ ىَیخ ْیچ كَى رَ٘ی یخكض ًَٕٗٗى کّ
طًخیالص ٔ طًُّیخص ٔ ًُْیخص ٔ ػٕح١ق هٕى ٍح ىٍ گٌحٍٕ ٔهخیغ ىهخنض َيْي .ػالِٔ
رَحیٍکّ ُحٔیّی ىیي ٔ ٛلض ٔ ؿخيؼیض ىٍک حٔ َیِ ٗيیيح ً يلم طؤ ّيم ٔ طَىیي
حٓض .طخ ؿخی کّ هخرم ىٍک حٓض ،طخٍین رَ٘ آکُيِ حُ حكٔخَّ ،ىٍٔؽ ٔ ىؿم ٔ كَیذ
ٔ طوهذ ٔ ؿؼم ٔ طِٔیَ ٔ طلَیق ٔ هَحكخص ٔ كذ ٔ رـْٞخ ٔ حػًخل َظَْخ ٔ
حٓطٍِٕٓخُیْخ ٔ هٕىهٕحْیْخ ٕٔٓىؿٕییْخ حٓض .رّگَّٕی کّ ََٓن َْٔحهؼّی
حَٔخَی ٍح َْچّ ریٖطَ رک٘یى رّيٕحٍى ریٖطَ ٔ كیَصآٍٔ حُ حیٍ حيٍٕ يٍٗٓیى.
کظخد رِؤَیيی ِٓ ْى ػ ُ َى یوُٕنٌَُٕ ٌْح
َ هٕى هَآٌ ًْیٍ ٍح يیگٕیي« :كَ َٕی ٌم ِنهٌَیٍَ یکظُزٌَُٕ ْحن
هیال َ ۰۴ :ٕ ،ـ = »۰۲پْ ٔحی رَ کٔخَی کّ کظخدْخی ّللاِ ِنی ْ٘ظ ََُٔح رِ ِّ ػ َ ًَُخ ً هَ ً
ِي ٍْ ِػ ُْ ِي َ
رخ ىٓظخٌ هٕى َٕٗظّ يیکُُيٓ ،پْ يیگٕیُي حیٍ کظخد حُ ؿخَذ هيح آييِ حٓض! آٌْخ
حیٍکخٍ ٍح يیکُُي طخ رّيخل ٔ يُخل ىَیخ ٍُٓي ،پْ ٔحی رَآٌْخ.
يُلَٜح ً ٗخيم حٍٔحف رٍِگ ٔ يطَٓ ،آٌْى رؼي حُ گٌحٍ حُ حيظلخَخص ٔ رهیخص
١خهضكَٓخ ،رخ َٗحی ٢يَحهزّٖ ىحیًٗ ٔ ٓوضکٕٗٗ ٔ ىهض َظَ ٔ ىهض ػًم
يٕٗٗى .يـًٕع حیٍ ػٕحيم يُظؾ رّطوٕیض ًّْؿخَزّٖ هٕحٖ آىيٗ ،يٍؿًهّ هٕحٖ
ؿَهّٖ ٔكیكٔیّّ ٔ ييٍکّ يٗگَىى .چُخٌکّ ًّْٖ آٌ هٕحء ىٍ پٌیَٕ ٔ پَىحُٕ ّ
َو٘ٗ ًْآُْگ رّػٓيِ ىحٍَي.
ّؽٔ كه لـذ
نـضپژْٔخٌ ٔ طلٔیََگخٍحٌ ىٍ يؼُخٖ ٔكٗ ٔؿِٕ يظلخٔطٗ ٍح رخُ ؿٔظّحَي:
یٕٓ ،حءأ کخٌ رخیًخثش أٔ ٍحؿذ حٛلٓخَٗ گلظّ« :حنٕكی كیحنهـش :اػالو َٓیغ هل ّ
َٓ ٔ ،کم يخ حنویظّ انٗ ؿیَک كی َٓػش هخ١لش كظٗ كًّٓ كٕٓ ًْٔش أٔ کظخرش كی ّ
ٔكی« = ».حٛم "ٔكٗ" ىٍ نـض رّيؼُی حٗخٍِٖ َٓیغ ٔ هلی حٓض ،حػى حُ
َٓی؛ ٔ ََْٕع كًٓخَیيَی حُ َخكیّٖ طٕ ؿیَ حیٍکّ رخ حیًخء ٔ كخنض رخٗي ،یخ کظخرض ّ
هٕىص ٍح کّ ىٍ َٓخیض هلخء ٔ َٓػظی حُ ُيخٌ كخٛم ٕٗى ،آٌ "ٔكی" حٓض».
ٔكٗ" گلظّ يٕٗٗى، ً رّهخ َ١ىٍ رَىحٗظٍ يؼُٗ َٓػض ،رّکخٍ َٓیغ ْى "حيَح ً
َیِ رّٓوُٗ کّ رٍّٕٛص ٍيِ حىحء ٕٗى .گخْٗ رّآٔحُ يـَى حُ طَکیذ (هخنٗ حُ
كَٔف ٔ حنلخظ) ٔ گخْٗ رّحٗخٍِ رخ رؼ ٗ٠حػ٠خء (يخَُي ىٓض ٔ چ٘ى) ٔ گخِ
رّکظخرض ٔ ٕٔٓحّ ْى "ٔكٗ" گلظّ ٗيِ حٓضْ .ىچُیٍ رّکالو هيح کّ رّحَزیخء ٔ
حٔنیخء حنوخء يٕٗٗى "ٔكٗ" يٗگٕیُي ».ػاليّ ١زخ١زخیٗ رخ حٓظُخى رّٓوٍ ٍحؿذ
ٔكی ٍح ٓوٍ گلظٍ َٓخَٗ يؼُخ کَىِ" )ٖ(.حرٍكخٍّ" ٔ "ؿَْٕٖ" َیِ ريیٍ يؼُٗ
ٗ
طَٜیق کَىِحَي" .حرٍيُظٍٕ" يَٕٗیٔئ« :كٗ رّيؼُٗ َٕٗظٍ حٓض کّ آٌ ُٔ ِك َ
رخٗيٓ ».پْ حٟخكّ يٗکُي رّيؼُٗ حٗخٍِ ٔ حنٓخو ٔ کالو يولٗ َیِ آييِ حٓض)4(.
ّؽٔ كه إطالػ
يلٕٓو حٛطالكٗ ٔكی ػزخٍص حٓض حُ حٍٓخل پیخو حُ ؿخَذ هيح رَحٖ حَزیخء ٔ
ٓم حٔنٕححنؼِو ،رّٔٓیهّٖ پیک يو .ٕٜٙحكٌِٔ رَ کهًّٖ ٔكی کّ ىٍ هَآٌ ٍُ ُ
کَیى ۰۴يَطزّ طکَحٍ ٗيِ حٓض ،حنلخظ ٔ ػزخٍحطٗ ىٍ حیٍ کظخد آييِ کّ حٗخٍِ
رّيلٕٓو ٔكی ىحٍى ٔ ػزخٍس ٌ حهَحٖ ٔكی يٗرخٗي :يخَُي "گلظخٍ ػویم" " ،هٕل ػخرض"
" ،حكٍٔ حنليیغ" " ،هٕل يؼَٔف" " ،هٕل كٍٔ" ٔ يخَُي حیٍْخ ...يُخرغ ٍٔحیٗ حُ
هٕل كَ٠ص ػهٗ َوم يٗکُُي کّ كَيٕىِ رخٗي« :هٕحد پیخيزَحٌ َیِ ٔكی حٓض)۳(.
4۳۴ كکًض یگخَّ
رًّْیٍ ًَ ،٢كکیى ٓزِٔحٍٖ رّ ٍٕ١يَ٘ٔف ریخٌ ىحٗظّ حٓض« :آٌچّ ٍح َلْ
ىٍكخنض هٕحد ،یخ ریيحٍٖ ي٘خْيِ يٗکُي ،یخ يؼُٗ حٓض ،یخ ٍٕٛص؛ ىٍ ٍَْٕٛص
یخ هِٕٖ يظویّهّ ىٍ آٌ طَٜف کَىِ ،یخ طَٜف َکَىِ حٓض؛ پْ حگَ آٌچّ ٍح َلْ
ٍٓیيِ (حػى حُ يؼخَٗ ٔ ٔ )ٍٕٛىٍ آٌْخ يظویّهّٖ يطیؼّ طَٜف َکَىِ ٔ ٍٕٛ
كْ ي٘ظَک حىٍحک کَىِ ٔ هیخل ٍح كلع کَىِ ،پْ آٌ ٔكی َٛیق ٔ "حنٓخو" ٍح ّ
ٛلیق حٓض کّ كخؿض رّطؤٔیم َيحٍى )۶(».رًّْیٍ ٓیخم ،ػاليّ ١زخ١زخیٗ َیِ
حٌ حنٕحٍى ػهیٓى يٍ ؿخَذ حنلن حٌ حالَزیخء ْى حالٔنیخءحنکخيهٌٕ رخنلطَس ٔ ّ يٗگٕیيّ « :
حيٍٕ ؿِثیّ ٍش ٍَٕیّ ٍش ٔ
ٍ حيٍٕ کهیّشٌ ٍَٕیّشٌ ٔ
ٌ حهٔخو ػالػشٍ:
ٍ حالٔل طؼخنٗ َٕيخ ً ٔ یوظشً ػهٗ
ّ
حيٍٕ ؿِثیّ ٍش يلٕٔٓ ٍش = )۰(»...حَزیخء ًْخٌ حٔنیخٖ ْٔظُي کّ كطَس ً کخيم يٗرخُٗي؛ ٍ
آٌچّ رّآٌْخ ىٍ هٕحد یخ ریيحٍٖ حُ ٕٖٓ كنطؼخنٗ ٔحٍى يٕٗٗى ّٓ ،روٖ حٓض:
ٔ ـ حيٍٕ کهٗ ٍَٕحَٗ ٔ يـَى کّ رخ ک٘ق يؼُٕٖ ىٍیخكض يٗکُُي.
ٕ ـ حيٍٕ ؿِثٗ ٍَٕحَٗ ٔ يـَى کّ رخ ک٘ق ٍٖٕٛحىٍحک يًَٗخیُي.
ٖ ـ حيٍٕ ؿِثٗ يلّٕٔ ٔ يخىٖ کّ حُ َ١ین كٕحّ ظخَْٖ حكٔخّ يٗکُُي.
ٍوػذ اًزوبل
حُ َگَگخِ حرٍػَرٗ ٔكی كٓى َٓیغ ٔ ْىُيخٌ حٓض« :حًح کخٌ حنلن ْٕحنًکهّى
َِٓ رخٍطلخع حنٕٓخی ٢کخٌ حنلٓى یٔظٜلذ کاليّ كیکٌٕ ػیٍحنکالو يُّ ػزيِ كٗ ّ
ػیٍحنلٓى يُک ،ال یظؤ ّهَ؛ كخٌ طؤ ّهَ كهیْ ْٕ کالو ّ
ّللا)۴(».
= َْگخِ كن رخ ػزيٕ ىٍ هلخء ٔ رئٌ ٔحٓطّ ٓوٍ گٕیي ،كٓى ػزي رخیي آَخ ً رخ
کالو كن يٜخكزض ىحٗظّ رخٗي ،چُخٌکّ رئٌ ْیچَٕع طؤهیَ ٔ كخٛهّٖ ُيخَٗ
يُظٍٕ يٕال ٍح ىٍک کُي .حگَ طؤهیَٖ ىٍ كٓى پیٖ آيي ،آٌ ٔكٗ َیٔض ،كکَ هٕى
ٗو ٚحٓض .طٕٟیق حیٍکّ َْآٌچّ رَ پیخيزَ حنوخء گَىى ،رخیي يؼُٗ رخنظًخو ،رئٌ
ٔهلّ ٔحَيیّ٘ ٔ طؤ ّيم ىٍک ٕٗى ،حنوخء آٌ ًْخٌ ٔ كٓى ٔىٍک پیخيزَ ًْخٌ .رخیي َْىٔ
ػیٍ یکىیگَ رخُٗي .چٌٕ یک كویوض ْٔظُيَْ .چُي حیٍ كویوض رّنلخظ َٔزظٖ رخ
كخػم ٔ كنطؼخنٗ ػُٕحٌ کالو ٰانٓی رّهٕى يٗگیَى ٔ ،رّنلخظ َٔزض آٌ رّهخثم ٔ َلْ
َزٕٖ َخيٖ كٓى ٔ حىٍحک ٔ يخَُي آٌ حٓض؛ يغ ًحنک ْیچَٕع حكظَحهٗ ریٍ کالو ٰانٓی
ٔ كٓى َزٕٖ َزخیي ریخكظي .حگَ ریٍ کالو ٰانٓی ٔ كٓى ٔ حىٍحک َزٕٖ ؿيحیٗ حكظخى ٔ پخٖ
حَيیّ٘ ٔ كکَ (کّ حيَ ُيخَٗ حٓض) ىٍ يیخٌ آيي ٔ ،كٓى حُ کالو ػوذ رًخَي ٔ پْ حُ
آٌ رخٗي ،ىیگَ آٌکالو ،کالو ٰانٓی ٔ ٔكی َیٔض ،رهکّ کالو رَٖ٘ يٗرخٗي.
4۳۲ كکًض ْلظى :كویوض ٔكی
اًْاع ّؽٔ
حُ يـًٕع ۰۴يٍٕى کهًّٖ ٔكی کّ ىٍ هَآٌ يـیي آييِ حٓض ،چّ رّنلخظ
يٍٕى ٔ چّ حُ َظَ يلٕٓو رّىٔحُىِ ىٓظّ طؤیىپٌیَ حٓض .حیٍ َ٘خٌگَ ىٍؿخص
ؿَهّٖ ٔكی رخ طٕؿّ رّهخرهیض ٔ حٓظؼيحى پٌیََيِٖ "ٔكٗ" ىٍ كيحههٗ ٔ كيحکؼَٖ ّ
هخنذ ٔ کیلیخص يظلخٔص ،حػى حُ ٗيص ٔ ٟؼق يٗرخٗي .یؼُٗ کّ ٔكی چُخٌ يؼَكض
كطَٖ حٓض کّ رخ ظَكیض ٔؿٕىٖ يظؼهن هخرم حَطزخم حٓض .يخَُي آد کّ ىٍ
َْظَكٗ رًّْخٌ حَيحُِ ؿخ يٗگیَى ٔ رًّْخٌ ٗکم ىٍ يٗآیي:
هَآٌ ىٍ یک يٍٕى حُ حنوخء الق ـ هكزبه ؿویيٓ:
ٔكی رَُّزٍٕػٔم ،يزُٗ رَ حٓکخٌ ىٍ کِْٕخ ٔ ىٍهظخٌ ٔ ؿخْخی حًٍ ٔ يَطلغ هزَ
ک اِ َنٗ حنَُلْ ِم أ َ ٌِ حط َ ِو ٌِی ِيٍَ ْحن ِـزخ ِل رُیُٕطخ ً َٔ ِيٍَ حن َ
٘ َـ َِ َٔ ِي ًَخ يٗىْي َٔ « :أ َ ْٔكٗ ٍَرُّ َ
ٌَٕٗ »۶۴ :ٔ۶ ،یؼُٗ کّ َلِٕٖ هخَّٓخُٖ ٔ َُيگٗ يُظى ٔ ٓخُيخٌ یخكظّٖ یَ ْؼ َِ ُ
َُزٍٕػٔم َظیـّٖ پیَٖٔ حُ هِٕٖ ىٍحکّٖ ٔكی هٕحَيِ ٗيِ حٓض .ىٍ حیٍؿخ
َُزٍٕ ػٔم رّؿٓض ٓخُيخٌ يُظى هٕیٖ رّكیغ يظَٓ كَ٘حص ٔ كیٕحَخص يٍٕى
ػُخیض هَحٍ گَكظّ ،ىٍ حٛم ٍكظخٍ ٔ ٓخُيخٌ ًّْٖ كَ٘حص ٔ كیٕحَخص يُظٍٕ
حٓض١ .زن هخٌَٕ طُخُع روخء ،كَ٘حص هٕٖطَیٍ يٕؿٕىحص ٍٖٔ ُيیٍ ُٗخهظّ
ٗيِحَي چٌٕ طٕحَٔظّحَي رَ طـییَحص َخرٕىکُُيِ كخین آیُي ٔ .چٓخٍ ٛي يیهیٌٕ ٓخل
ٍٖٔ کَِٖ ُيیٍ كکٕيض کُُي؛ حیٍ َزٕىِ حٓض ،يگَ ىٍ پَطٕ َظى ٔ ٓخُيخٌىْٗ
ىهین کّ هَآٌ يـیي آٌٍح رَگَكظّ حُ هِٕٖ ٔكیخَٗ ههىىحى يٗکُي.
= «رَحٖ َْكیٕحَٗ كَٗظّٖ حٓض کّ رّآٌ حنٓخو يٗکُي ٔ ٍحًُْخٖ حٓض کّ
آٌٍح رّهٕٜٛیخص کخٍْخٖ ٗگلظٖ ٍحًُْخیٗ يًَٗخیي ،چُخٌکّ ىٍ ٓوٍ هيحَٔي
يظؼخل حٓض ٔ" :حٔكٗ ٍرّک حنٗ حنُّلم" ٔ رؼ ٗ٠حُ حكؼخل كیٕحَخص حُ هٕحٖ حىٍحکٗ
ٔٗ آٌْخ رؼیي َیٔض ،ػالِٔ رَحیٍکّ يخ حَکخٍ َيحٍیى کّ رَحٖ ًٗخٍٖ حُ كیٕحَخطٗ ك ّ
کّ رّىٍؿّٖ َِىیک رّآؿخُیٍ ىٍؿّٖ حَٔخَیض ٍٓیيِحَي ٔ ،ىحٍحٖ طـَى رَُهٗ
ْٔظُي ،رخُگ٘ظٗ رّرَُهٗ حُ رَحُم پخثیٍ حهَٖٔ رخٗي».
حرٍػَرٗ کّ حٓظخى طٕؿیّ ٔ طؤٔیم ٔ ط٘زیّ حٓضٔ ،كٗ رَ َُزٍٕ ػٔم ٍح رخ
ٔكی رّحَزیخء ىٍ یک يَطزض هَحٍ يٗىْي ٔ ًّْ ٍح حُ ُٓن ٔحكي يًٗٗخٍى .حٔ
يٗگٕیي :يلٕٜل ٔكی رََلم «ػٔم» حٓض؛ ىهیوخ ً يخَُي آٌکّ يلٕٜل ٔكی رَ
َزی «هَآٌ» حٓض .پْ هَآٌ ًْخٌ ػٔم حٓض رَحی ٍٔف آىيیٔ« :حنُّلم ي ًّخ یٕكٗ
حنیّ ،كخنؼٔم يٍ حنُّلم رًُِنش حنؼهٕو حنّظٗ ؿخء رّحنُّزٗ يٍ هَآٌ ٔ حهزخٍ)ٔٓ(»...
يٍٕى ىیگَ ٔكی رَ آًٓخٌْخ حٓض ة ـ ّؽٔ رکْیٌٔ:
(حكظًخالً) يُظٍٕ َظى کیٓخَٗ رخٗي ،کّ َظیـّٖ ٔكی هٕحَيِ ٗيِ حٓضَٔ « :أ َ ْٔ َكٗ كِی
ک ط َ ْو ِيی َُ ْحنؼَ ِِی ِِ ْحنؼَ ِهی ِى:4ٔ ، ظخ ًَ ِن َ ٜخرِی َق َٔ ِك ْل ً ٓ ًَخءٍ أ َ ْي َََْخ ََُٔ یََُخ حن َ
ٔ ًَخ َء حنيُّ َْیَخ رِ ًَ َ ُک ِّم َ
ٕٔ» يالٛيٍح ىٍ حیٍ يٍٕى يٗگٕیئ« :كٗ رَآًٓخٌ کّ آیّٖ َٗیلّ رّآٌ يظؼَٝ
يـَى حٓض )ٔٔ(».حُ حیٍ ّ ٗيِ حٓض ،رّنلخظ َلْ ًٓخٖٔ آًٓخٌ يٗرخٗي ،کّ حيَٖ
ٍْگٌٍ يٗطٕحٌ گلضَ :ظى ٔ حَٔـخو ٔ طکخيم پيیيِْخی ػخنى طًخيخ ً يلٕٜل ئظویى
ٔكی حٓضٔ ،هظٗ کّ گیخِ حُ ىل ُيیٍ يٍٗٔیي ٔ يطخرن رخ حٓظؼيحى ًحطٗ هٕى ٍٗي ٔ
ًَٕ يٗکُي ٔ ػًَ يٗىْي ،ىٍ كویوض حُ هِٕٖ ٔكی کّ ىٍ رخىة حيَ ىٍ حَئٌٍ حٔ
طؼزیّ ٗيِ ،پیَٖٔ ًَٕىِ حٓض( .پْ ىٍ حیٍؿخ ٔكی ئخٖٔ ٗي رخ ييیَیض ػخنى ٔ
هخٌَٕ َخكٌ رَهخٛیض ًحطت يخىِ کّ ىٍ ؿٕف آٌ رّٔىیؼض گٌحٍىِ ٗيِ حٓض).
ٕٓيیٍ يٍٕى َیِ حٗخٍِ ط ـ ّؽٔ رؼلیؤ:
رّييیَیض ػخنى ىحٍى کّ َخظَ رّپخیخٌ کخٍ کخثُخص حٓض .ىٍ آٌ يٕهغ رُّيیٍ ٔكی
ْ ُِ ٝنِحنَٓخ َٔ ، ض ْحْل َ ٍْ ُ هٕحْي ٗي طخ َْچّ ىٍ ىل ىحٍى ،ریٌَٔ رَیِىِ « :اًح ُُ ْن ِِنَ ِ
کزخٍْخ ِ ،رؤ َ ٌَ ٍَرَ َ ِّع أ َ ْه َ
ٔخٌ يخ نَٓخ َ ،ی ْٕ َي ِج ٌٍ ط ُ َلي ُ حإل َْ ُ ٝأَػْوخنَٓخ َٔ ،هخ َل ْ ِ ض ْحْل َ ٍْ ُ أ َ ْه ََ َؿ ِ
خّ أ َ ْٗظخطخ ً ِنی ََُ ْٔح أَػًْخنَ ُٓ ْى ،كَ ًَ ٍْ یَ ْؼ ًَ ْم ِيؼْوخ َل ًَ ٍَسٍ َهیَْح ً یَ ََُِ،
ٜيُ ٍُ حنَُ ُأ َ ْٔكٗ نَٓخ ،یَ ْٕ َيجِ ٌٍ یَ ْ
َٔ َي ٍْ َی ْؼ ًَ ْم ِيؼْوخ َل ًَ ٍَ ٍس ٗ ًََّح یَ ََُِ ۳ :۲۲ ،ـ »۴آٌٍُٔ ُُْٕ َیخييِ حٓض.
يٍٕى چٓخٍو هزَ ك ـ اًجیبء ّ هالىهبى پیبهجواى:
ؿَهّٖ ٔكی رّحَزیخء ٔ پیخيزَحَی يٗىْي کّ حُ هٕى هخٌَٕ ٔ َٗیؼض حُ َِٔل ّ
ٔ4۶ كکًض ْلظى :كویوض ٔكی
ئظوهی َيحٗظُيًَْ ،حِ ٔ يالُو پیخيزَ ىٍٔحٌ هٕى رٕىَي ٔ طُٓخ کخٍی کّ کَىَي
طؼزیض ٔ كَيخٌرَىحٍی حُ پیخيزَ ػ َٜهٕى رٕىِ حٓض .يخَُي کٔخَی کّ ىٍ حیٍ آیّ
ک َکًخ أ َ ْٔ َك ْیُخ ِانٗ َُٕفٍ َٔ حنَُ ِزیِّیٍَ ِي ٍْ َر ْؼ ِي ِِ َٔ أ َ ْٔ َك ْیُخ حُ آٌْخ َخو يٗرَىِ « :اََخ أ َ ْٔ َك ْیُخ ِانَ ْی َ
ْ َٔ ٕد َٔ یَُُٕ َ ْزخِ َٔ ١ػیٔٗ َٔ أ َیُّ َ ٕد َٔ ْحْلَٓ ِ اِنٗ اِرَْح ِْی َى َٔ آًِْخ ِػی َم َٔ آِْلخمَ َٔ یَ ْؼوُ َ
ٓهَ ْیًخٌَ »ٔ۶ٖ :4( ... ْخٌٍَٔ َٔ ُ ُ
هَآٌ ىٍ پُـًیٍ ُ ـ رٖویوبد ّ اًزقبةُبی ًیکْ:
يٍٕى يٗگٕیي« :رّكٕحٍیٌٕ ػیٔٗ ٔكی کَىو کّ رّيٍ ٔ رّپیخيزَو حیًخٌ آٍٔیي؛
آٌْخ ْى پٌیَكظُي ٔ گلظُي حیًخٌ آٍٔىیى ٔ گٕحْی يٗکُیى کّ ئهى ْٔظیىَٔ « :اِ ًْ أ َ ْٔ َك ْیضُ
ٕٓ ِنی هَخنُٕح آ َيَُخ َٔح ْٗ َٓ ْي ِرؤََََُخ ُي ْٔ ِه ًٌَُٕ »ٔٔٔ :۳ ، ِانَٗ ْحن َل َٕ ِحٍ ِیّیٍَ أ َ ٌْ ِآيُُٕح ِری َٔ ِر ََ ُ
ؿَهّٖ يٍٕى ٗ٘ى َِٔل ّ ّ ـ الوبءاد هضجذ هّؽٔ:
ؿَهّٖ ٔكی رّكَ٠ص یٕٓق حٓضُْ ،گخيٗ کّ ىٍ ػًن چخِ هَحٍ ىحٗض ،حیٍ ّ
ٔكی کّ هزم حُ َزٕص یٕٓق رًٍّْ حٔ َخُل ٗيِ رٕىِ ،رّيُظٍٕ طوٕیض ٍٔكیّٖ حٔ
ؿ َیخ َر ِش ْحن ُـ ِ
ذ ىٍ ػًن چخِ رّحٔ َخُل ٗيِ حٓضَ « :كهَ ًَخ ًَ َْزُٕح رّ َٔ أَؿْ ًَؼُٕح أ َ ٌْ َیـْ َؼهُُِٕ ِكی َ
َٔ أ َ ْٔ َك ْیَُخ ِانَ ْی ِّ نَظَُُ ِزّجََُ ُٓ ْى رِؤ َ ْي َِ ِْ ْى ٌَْٰح َٔ ُْ ْى الَ یَ ْ٘ؼُ ٌََُٔ »ٔ۳ :ٕٔ ،
يٍٕى ْلظى کواد صووثقِ كه ٌُگبهَُبٓ ثؾواى: ى ـ رل ّ
ؿَهّٖ ٔكٗ» رّيخىٍ يٕٓٗ حٓض کّ رّيٕؿذ آٌ كََُي َُٕحىٕ ٍح َِٔل « ّ
هُيحمپیچ ًَٕىِ ٔ ىٍ يیخٌ ؿؼزّ َٓخى ،ىٍ ٍٔى َیم ریخَيحهض َٔ « :أ َ ْٔ َكیُْخ اِنٗ أ ُ ِ ّو ُيٕٓٗ
ػهَ ْی ِّ كَؤ َ ْنوی ِّ كِی ْحنیَ ِ ّى »ٖ۴ :ٕٓ ،حُ حیٍ ىحَٔظّ يٕٗٗى کّ ض َ ٟؼی ِّ كَبًِح ِه ْل ِ أ َ ٌْ أ َ ٍْ ِ
طلکَحص ػًَروٖ ىٍ ُْگخيّْخی رلَحٌَٕ ،ػی حُ ٔكی حٓض کّ ىٍ کٍٕحٌ كٕحىع
ىٍ ًٍْ حَٔخٌ ؿَهّ يَُٗي.
ْ٘ظًیٍ يٍٕى ٔكی رَ يالیکّ حٓض ػ ـ كٍزْهاد اعوایٔ:
کّ هيحَٔي رّآٌْخ يخَُي یک كَيخَيِ حٍطٖ ىٓظٍٕ يٗىْي رخ يئيُیٍ ٔ کخكَحٌ چگَّٕ
ک اِنَی ْحن ًَالثِ َک ِش »ٕٔ :۴ ،حُ يُظَ هَآٌ ،يالیک َٓرخُحٌ ُٕكی ٍَرُّ َ ٍكظخٍ کُُي« :حً ی ِ
ٔ يؤيٍٕیٍ حؿَحثی هيحَٔي ْٔظُي ...حیٍ يٍٕى حُ ٔكیٍ ،رطی رّآىيیخٌ َيحٍى.
يٍٕى َٓى حٍٗخىحص ٔ ٛـ اهّبكاد ّ هْاػع:
هطخرخص «یلیٗ َزی» رّهٕيٖ ٔكی طؼَیق ٗيِ حٓض ،ؿخنذ حیٍکّ ىٍ حیٍؿخ یک
د كَؤ َ ْٔ َكٗ اِنَ ْی ِٓ ْى أ َ ٌْػهَٗ هَ ْٕ ِي ِّ ِيٍَ ْحن ًِلْ ََح ِكَى حَٔخَی رّهٕيٖ ٔكی يٗکُي« :كَو َََ َؽ َ
ػ ِ٘یًّخ( = ٔٔ :ٔ۲ ،یلیٗ َزی) پْ حُ يلَحد رَ هٕو هٕیٖ ىٍآيي ٔ ٓ ِزّ ُلٕح رُ ْک ََس ً َٔ َ َ
حی٘خٌ ٍح آگخِ گَىحَیي کّ ٍُٔ ٔ ٗذ رَّیخیٖ پَىحُیي».
ٕ4۶ كکًض یگخَّ
ّؽٔ ّ الِبم
حنٓخو ىحٍحی حَٕحع ٔ ٗوٕم يٕٓغ ٔ پیچیيِ حٓض ،کّ حُ «ٗزیّٓخُی» گَكظّ طخ
«ؿَهّْخی كکَی» يیيحٌ طؼَیق ىحٍىٗ .ین دمحم ػزيِ ( ٕٔ۶۶ـ ٖٕٖٔ ْ ،م) ىٍ
«ٍٓخنشحنظٕكیي» پْ حُ ریخٌ يؼخَٗ نـٕٖ ٔ حٛطالكٗ ٔكی ،حنٓخو ٍح َیِ یویٍآٍٔ
ىحَٔظّ يٗگٕیي :حنٓخو ٔ "ٔكٗ" َْىٔ حُ يَطزض یویُٗ رَهٍٕىحٍحَي ،ح ّيخ يزيأ َْیک
يظلخٔص حٓضُٗ :خٓخیٗ ٔ يؼَكظٗ کّ رَحٖ رَ٘ چّ رخ ٔحٓطّ ،چّ رٗٔحٓطّ كخٛم
يٗگَىى ،حگَ يظٕؿّ ٔ يؼظوي رخٗي کّ حُ ؿخَذ هيحَٔي حٓضٔ" ،كٗ" َخيیيِ يٕٗٗى،
حگَ يزيأ يؼَكض ٍح َيحَي ،حنٓخو يَٗخيُي .پْ كَم ریٍ "ٔكٗ" ٔ حنٓخو حیٍ حٓض کّ
حنٓخو حىٍحکٗ حٓض کّ َلْ حَٔخٌ حً١یُخٌ رّآٌٍح حػالو يٗکُي ٔ حٔ ٍح رّٕٖٓ
4۶4 كکًض یگخَّ
يطهٕرٖ ٕٓم يٗىْئ ،نٗ هٕى َلْ ًَٗىحَي کّ حیٍ ىٍک ٔ آگخْٗ حُ کـخ پيیي
گ٘ظّ ،يخَُي حكٔخٓخص ىٍَٔٗ ًْچٌٕ گَُّٓگٗ طُّ٘گٗ ؿى ٔ ٗخىٖ)ٕٔ(.
حنٓخو رَهخٓظّ حُ ؿٕٖٗ ىٍَٔت آىيی ٔ حُ يُزغ َلْ (= هٕى) يهًّٖٓ آىيٗ
حٓض .حنٓخو ًْخٌ هخٟت پُٓخَٗ ٔ َٓلظّ ىٍ ٔؿٕى يخ حٓض کّ ه٠خٔص ریٍ هیَ ٔ َٗ
ٍَْٕخ َٔط َ ْو َٕحَْخَ )۴ :۲ٔ ،لْ يهًّٓ يو ٕٜٙرَ٘ ٍح ػٓيِىحٍ حٓض (كَؤ َ ْن َٓ ًَ َٓخ كُ ُـ َ
يٗرخٗي ،چٌٕ آُحى آكَیيِ ٗيِ ٔ ىٍ حَيیّ٘ ٔ ػًم يوظخٍ حٓض.
الُو رّیخىآٍٔی حٓض کّ حَٔخٌ ىحٍحی چُي َٕع َلْ (= هٕى) حٓض ،حُ آٌ ؿًهّ
حٓض َلْ ح ّيخٍِ ٔ َلْ ّنٕحيّ ٔ َلْ يهًّٓ .رّكَيٕىِٖ هَآٌ ًْیٍ َلْ يهًّٓ حٓض
کّ يیِحٌ ُٓـٖ ٛلض ٔ ٓوى حَيیّ٘ ٔ ػًم هَحٍ يٗگیَىَ .وم حٓض کّ ٗوٜٗ
رَّخو «ٔحٓؼّ» حُ پیـًزَ حکَو پَٓیي« :حِػى (کخٍٖ ري) چیٔض؟» كَ٠ص كَيٕى:
«آٌچّ ٍح ١زؼض َپُٔيى ،حػى حٓض ».حیٍ َلْ يهًّٓ حٓض کّ حئَُِ
ٍٔحٌُٗخٓخٌ حُ آٌ رّػُٕحٌ «ٔؿيحٌ حهالهٗ» َخو يٗرََي .حیٍ هِٕ کّ ىٍ َٓخى
َْكَى آىيٗ ،کًخریٖ رخ ٗيص ٔ ٟؼق يظلخٔص كؼخل حٓض ،ىٍ َلّٕ يظؼخىنّ ،کّ حُ
ئیَ كن حَلَحف َکَىِ رخٗي ،هٕٖطَ حٓض ٔ يخَغ حٍطکخد ٍُیهض يٕٗٗى؛ ىٍ
ٍٕٛص حٍطکخد هطخء ٔ ٍُیهضَ ،خ آٍحو يٗگَىى ٔ رّؿُزٖ يٗآیي ٔ ىٍ ٛيى
ؿزَحٌ هطخْخ يٕٗٗى؛ ٰنکٍ ىٍ َلّٕ ٍُیهّ ط٠ؼیق ٗيِ ٔ رٗحػَ يٗگَىى؛ رًّْیٍ
ٓزذ َلّٕ ٍُیهّ َٔزض رّحٍطکخد ٍُحیم ٔحکُٖ چُيحَٗ حٍحثّ ًَٗکُي.
ىٍ يٕحٍىٖ چٌٕ يخىٍ يٕٓٗ ،هَآٌ َٛحكض ىحٍى کّٔ« :كٗ» حٓض،۰ :ٕ۴ ،
ٕٓ )ٖ۴ :حُ آٌؿخ کّ يوٕنّٖ ٔكی رّىٍٓظٗ طزییٍ ٔ طـِیّ َ٘يِ حٓض ،رُخءح ً رؼٗ٠
حُ رٍِگخٌ رّهٜي حیٍکّ حٍُٕ ٔ ٗؤٌ ٔكی ٍح ْىچُخٌ رخال َگٓيحٍَي ،طخ حػظوخىحص
يئيُیٍ پخ رَؿخ رًخَي؛ رَهالف َٛحكض هَآٌ کَیى ،آٌٍح يو ٕٜٙپیخيزَحٌ
ىحَٔظّ ٔ ؿیَ آٌٍح حنٓخوَٗ ،طقََ ،للٍَّٗ ،لّ یخ چیِٖ ىیگَ هٕحَيِحَي!
ٔٓخو» حیٍ یؼُٗ حُ هٕى هَآٌ ْى ؿهٕ ُىٌ! کّ ًْخَخ يٜيحم کخيهٗ حُ « َي ََمَ حن َ
ؿَهّٖ ٔكٗ» يًکٍ يٕٗٗى .ىٍ ٍٕٛطٗ کّ يطخرن رخ يُطن هَآٌ َٗیق ،چُیٍ « ّ
حٓض رَ ًٍْ پخک َْحَٔخٌ كویوضؿٕ َخُل آیي ،رئٌ حیٍکّ يلئى رُّيخٌ ٔ يکخٌ
هخ ٙرٕ٘ى .هَآٌ رَّٛحكض يٗكَيخیي :حييحىْخٖ ٰانٓی رالحَوطخع رَ ًّْگخٌ َخُل
يٕٗٗى؛ ٰنکٍ ًّْگخٌ هخىٍ رّرَِٓيُيٖ حُ آٌ َیٔظُي .يخَُي آٌکّ يخ ًّْگی ٗخگَى
یک ييٍّٓ ْٔظیى ،ح ّيخ َْیک يطخرن رخ حٓظؼيحى ٔ طالٕ هٕى رّؿخی يٍٗٓیى ،یخ
رّْیچؿخ ًَیٍٓیى .حيٍٕ يؼُٕی َیِ ىهیوخ ً ًْیٍگَّٕ حٓضَٔ « :حنَ ٌِیٍَ َؿخ َْئُح كِیَُخ
4۶۳ كکًض ْلظى :كویوض ٔكی
ّللاَ نَ ًَ َغ ْحن ًُلْ ُِِٔیٍَ = ۶۲ :ٕ۲ ،کٔخَٗ کّ ىٍٍحِ يخ طالٕ يٗکُُي، ٓزُهََُخ ۚ َٔاِ ٌَ َنََُ ْٓ ِي َیَُ ُٓ ْى ُ
كظًخ ً آَخٌ ٍح ىٍ ٍحِ هٕى ْيحیض هٕحْیى کَى ،حنزظّ کّ هيح رخ َیکٕکخٍحٌ حٓض».
خّللِ َی ْٓ ِي هَ ْه َزُّ»ٔٔ :۶4 ،
ـ « َٔ َيٍ یُئْ ِيٍ رِ َ
= «َْکْ حیًخٌ رّهيح ىحٗظّ رخٗي ،رّْيحیض ههزٗ يٍٗٓي»...
ّللاَ َیـْ َؼ ْم نَُّ ِي ٍْ أ َ ْي َِ ِِ یَُْٔحً»4 :۶۳ ،
ن َ ـ « َٔ َي ٍْ َیظ َ ِ
= «َْکْ طوٕحٖ ٰانٓی پیّ٘ ًَخیي ،هيحَٔي حيٍٕ حٔ ٍح آٓخٌ يٗٓخُى».
ّللاَ َی ْٓ ِيی َي ٍْ َیَ٘خ ُء َٔ ُْ َٕ أ َ ْػهَ ُى ِر ْخن ًُ ْٓظ َ ِيیٍَ »۳۶ :ٕ۴ ،
ک ال ط َ ْٓ ِيی َي ٍْ أَكْ زَزْضَ َٔنَ ِک ٍَ َ ـ « ِاََ َ
= «طٕ ًَٗطٕحَٗ َْکٔٗ ٍح روٕحْْٗ ،يحیض کُٗ؛ ٰنکٍ هيحَٔي ْيحیض يٗکُي»...
هإیبی ٕبكهَ
کهًّی ٍإیخ ْلض رخٍ ىٍ هَآٌ رّکخٍ ٍكظّ حٓض .رًّْیٍ طَطیذ ىٍ رخٍٔ ىیُی
ٔ ریُٖ ػَكخَی يلم رلغ ىحٍى .ىٍ حٛطالف ػَكخَی «ٍإیخی ٛخىهّ» رّهٕحری
گلظّ يیٕٗى کّ يظؼخهزخ ً ىٍ ریيحٍی رّٔحهؼیض رپیَٕيى .ىٍ كویوض رّػُٕحٌ یک َٕع
حنٓخو ٰانٓی ،یخ يَطزّی ٕٓو حُ ٔكی طهوی ٗيِ حٓض کّ پیٖریُی كٕحىع ٔ حطلخهخص
آیُيِ ،یخ حنوخی كکًی ىٍ هٕحد حٓض .ػالِٔ رَ ططزین ٍإیخی ٛخىهّ رخ ٔحهؼیض
آیُيِ ،حػزخص ىٍٓظت طؼزیَ ٍإیخ ْى حُ ؿًهّ ٔیژِگیْخی ٍإیخی ٛخىهّ ىحَٔظّ ٗيِ
حٓض .حیٍ َٕع ٍإیخ یکی حُ حهٔخو ک٘ق ٔ ٕٗٓى َیِ رّكٔخد آييِ ٔ ٕٛكیخٌ رَحی
آٌ حػظزخٍ ُیخى هخیمحَي .ػيِی ىیگَ حیٍ هٕحدُا را تزاطاص رّایتی اس پیاهثز،
ٰ
رؤیایإلِیّاساقظامًثْتداًظتَاًذ«:الزؤیخ ػالػش :رَٖ٘ يٍ هللا ٔ ،طلِیٍ يٍ
ِی یليع رّحالَٔخٌ َلّٔ كیَحِ كٗ يُخيّ» = هٕحد ٔ ٍإیخ ّٓ گَّٕ حن٘یطخٌَٔ ،حنٌَ َ
حٓض :گخْٗ ر٘خٍطٗ حُ َخكیّی هيحَٔي حٓض ،گخِ ٔٓیهّی ؿى ٔحَئِ حُ ٕٖٓ ٗیطخٌ
ٔ گخِ ئخثهٗ حٓض کّ حَٔخٌ ىٍ كکَ هٕى يٗپٍَٔحَي ٔ آٌ ٍح ىٍ هٕحد يٗریُي.
ٍإیخی ٛخىهّ رَ حٓخّ رؼ٠ی يزخَی رَ ّٓ هٔى هخرم ًکَاطت:
ٔ ـ ٍإیخی ٛخىهّی کّ َیخُی رّطؤٔیم ٔ طؼزیَ َيحٍى ،يخَُي :هٕحد كَ٠ص
حرَحْیى ىٍرخٍِی ًرق حًٓخػیم.
ٕ ـ ٍإیخی ٛخىهّیکَتخؼیاسآىًیاستَطؼزیَ ىحٍى ٔ رو٘ی ىیگَ َیخُ
رّطؼزیَ َيحٍى ،يخَُي :هٕحد یٕٓق کّ طؼزیَی رّؿِ هٕى ٓـيِ َيحٗض.
ٖ ـ ٍإیخی کّ َیخُ رّطؼزیَ کخيم ىحٍى ،يخَُي هٕحد ػِیِ ي َٜىٍ ُيخٌ
ٛيحٍص یٕٓق ...کّ طؼزیَ آٌ ْلض ٓخل كَحٔحَی ٔ ْلض ٓخل هلطی رٕى.
4۶۶ كکًض یگخَّ
ٔنی حُ يُظَ ػهًی ،ىنیم هٕحد ىیيٌ ،کًخکخٌ يٍكیغ یک ٓئحل رخهی يخَيِ
حٓض .آٌچّ يیىحَیى حیٍ حٓض کّ هٕحد رخػغ طلَیک هًٔضْخی حُ يـِ يیٕٗى
کّ رّكخكظّ حٍطزخ ١ىحٍَي ،نٌح «ُیگًَٕي كَٔیي» ىٍ کظخد «طؼزیَ هٕحد» ٍإیخ ٍح
رّحیٍ ٍٕٛص طؼَیق کَىِ حٓضٍ« :حْی يهکٕطی رًّٟیَ َخهٕىآگخِ ».حٔ طٍٕٜ
هٕى ٍح حُ ٍإیخَ٘ ،ؤص گَكظّ حُ حكٔخٓخص َٓکٕد ٗيِ ٔ ریخَی حُ ي٘ـهّْخی
ٍُٔحَّی كَى حػالو کَى .حكٌِٔ رَحیٍ ،ػخرض حٓض کّ كیٕحَخص َیِ هٕحد يیریُُي.
ٗخیي رظٕحٌ گلض آٌچّ يًکٍ حٓض ٓزذ طلَین يیخٌ حَٕحع ٍإیخْخ رٕ٘ىٛ ،لخص
رخُ١ی ٔ كخالص َلٔخَی ٗو ٚحٓض .يًکٍ حٓض َلّٕ هيٓیّ ٍإیخْخی رزیُُي کّ
ریخَگَ كکًی ،یخ ىٍیخكض يؼَكظی ،یخ ىٍک ٟٔؼیظی رخٗي؛ ىٍكخنیکّ َلّٕ ٍُیهّ
هطؼخ ً حُ حیٍ يْٕزض يلَٔو حٓض ٔ هٕحدْخی کّ يیریُُي رخ َظَ كَٔیي يُطزن
حٓض .پْ ٍإیخی َْٗو ٚحُ ؿُْ هٕى حٔ ٔ يلٕٜل طلکَحص حٔ حٓض.
ؽٌ هغِْل
ًّْی يخ ىحٍحی َٕػی يو ٕٜٙكْ َخُٗخهظّ ْٔظیى کّ يُخٓذ حٓض آٌ ٍح
«كْ يـٕٓل» رُخيیى .يخ حیٍ كْ ٍح ًَیطٕحَیى طؼَیق کَىٰ ،نکٍ يیطٕحٌ حُ آػخٍ ٔ
ػالیًٖ طخ حَيحُِی رّٔؿٕى آٌ ىٍ َٓخىيخٌ پی رَى .حیٍكْ ىٍ َٗحیٔ ٢
يٕهؼیضْخی هخ ٙكؼخل يیٕٗى ٔ کخٍٓظخٌ يیکُي ،حىٍحکخص ػًین يؼُٕی چٌٕ
ٕٗٓى ،يکخٗلخص ،ظٍٕٓحصُ ،یزخثیُٗخهظیَُُْٗ ،خهظی ،ػ٘نٗ ،خىیٗ ،ؼَ ...حُ
ًْیٍ يُزغ يخیّ يیگیَى .كْ يـٕٓل «هِٕی هیخل» َیٔض ،رَهيٍص هیخل طويو ىحٍى
ٔ يلَک هِٕی هیخل حٓض .رّػُٕحٌ ًََّٕ :كویَ ىٍ یکی حُ يلخكم هَآَت یکی حُ
هخٍیخٌ رَؿٔظّی يَٜی ك ٍٕ٠ىحٗظى ،طِثیُخص يکخٌٍَٕ ،پَىحُی ٔ ٓیٔظى
ٕٛطی كٕمحنؼخىِ رٕى ٔ َُْ ،يٓخٍص هخٍی ْى كَف َيحٗض ،يٍ هیهی َِىیک
َ٘ٔظّ رٕىؤ ،هظی کهًخص ٔ آیخص هَآٌ حُ كُـَِی هخٍی هخٍؽ يیٗي ٔ ىٍ ك٠خی
حَ١حف يیپیچیي ،يٍ هیخل يیکَىو کّ حیٍ آیخص ىٍ ًْیٍ نلظّ رٍّٕٛص نًلّْخی
ٍَٕ حُ آًٓخٌ َخُل يیٕٗى ٔ ىٍيلی ٢حَ١حف يیرخٍى ...حیٍَُْ كٕمحنؼخِی هخٍی ٔ
طِثیُخص يلی ٢رٕى کّ كْ يـٕٓل ٍح رَ يیحَگیوض ٔ يظؼخهزخ ً هيٍص هیخل ٍح
ٗکٕكخ يیکَى ٔ رّپَٔحُ ىٍ يیآٍٔىٗ .زیّ حیٍ ىٍ يلخكم َُْی ٔ يیخىیٍ ٍُٔٗی
َیِ ٍٖم يیىْي ...رٔیخٍ ىیيِ ٗيِ کّ حٗوخ ٙطًخٗخگَ ىٍ يیخىیٍ ٍُٔٗی یخ
کَُٔصْخی َُْی حُ ٗيص ْیـخٌ ؿٖ ًَٕىِ یخ ٓکظّ کَىِ ٔ يَىِ حٓض.
4۶۰ كکًض ْلظى :كویوض ٔكی
ّؽی ّ ّؼو
حُ هَحٍ يؼهٕو يیخٌ ٔكی ٔ حنٓخو ٔ ٗؼَ ئخَوض َِىیک ٔؿٕى ىحٍىَْ ،کيحو
ىٍ يٕهؼیضْخی هخ ٙظٍٕٓ يیکُئ ،كی ٔ حنٓخو ىٍ حيٍٕ حؿَحیی ٔ ُْگخيی
ظٍٕٓ يیًَخیي کّ ٗو ٚىچخٍ ي٘کهی ٕٗى ٔ ىَزخل ٍحِ كم رخٗي (طؤکیي يیکُى
ىَزخل ٍحِ كم رخٗي) ٔ ٗؼَ ىٍ حيٍٕ حكٔخٓی حٓضٗ .ؼَ يًکٍ حٓض حُ ي٘خْيِی
یک ٛلُّ ٔ یک ؿَهّی ًُْی ىٍ يـِ كخٛم آیيٗ ،ؼَحء يیگٕیُي يخ ٗؼَ ٍح
ًَیٓخُیىٗ ،ؼَ هٕىٕ يیآیي ٔ حؿهذ َخگٓخَی حٓض .يًکٍ حٓض يلخْیى ٔ حىٍحک
ٗؼَی ىٍ ًٍْ ٗخػَ ؿَهّ کُئ ،نی ٓـغ ٔ هخكیّ ٔ آُْگ ٔ طَطیذ کخٍ ٗخػَ
حٓض ،چُخٌکّ يٕنٕی گلظّ حٓض« :هٌٕ چٕ يیؿٕٗي يُٖ حُ ٗؼَ ٍَگی يیىْى»
ّؽی ّ ثٖیود
آیخص ٕٖٓ :۰ ٔ ۳ٓ :۶رخ َٛحكض حًػخٌ يٗىحٍى «ٔكٗ ًْخٌ رٜیَص
ک اِ ٌْ ّللاِ َٔ َال أ َ ْػهَ ُى ْحنـَ ْی َ
ذ َٔ َال أَهُٕ ُل نَ ُک ْى اِ َِّی َيهَ ٌ حٓض« :هُ ْم َال أَهُٕ ُل نَ ُک ْى ِػ ُْ ِيی هََِ حثِ ٍُ َ
ٜی َُ أَكَ َال طَظَلَ َک ٌََُٔ »۳ٓ :۶ ، ی هُ ْم ْ َْم یَ ْٔظ َ ِٕی ْحْل َ ْػ ًَٗ َٔ ْحنزَ ِ أَط َ ِز ُغ اِ َال َيخ یُٕ َكٗ ِانَ َ
ی ِي ٍْ ٍَ ِرّی ٌََْح ـ « َٔاًَِح نَ ْى ط َؤْطِ ِٓ ْى رِآیَ ٍش هَخنُٕح نَ ْٕ َال حؿْ ظَزَ ْیظ َ َٓخ هُ ْم اََِ ًَخ أَطَزِ ُغ َيخ یُٕ َكٗ اِنَ َ
ٜخثِ َُ ِي ٍْ ٍَ ِرّ ُک ْى َٔ ُْيًٖ َٔ ٍَكْ ًَشٌ ِنوَ ْٕ ٍو یُئْ ِيٌَُُٕ »ٕٖٓ :۰ ،ىٍ حیٍؿخ یک ٔؿّ يخ رَ َ
رّحالكظَحم حَٔخٌ رخ ٓخیَ پيیيِْخ ظخَْ يٗگَىى ،حَٔخٌ رّنلخظ کًٗ ٔ کیلٗ چُيیٍ
رخٍ ریٖطَ َٔزض رّٓخیَ ْٕیضْخ حُ َیَٖٔ ٔكی رَِٓ يٗرَى.
رٜیَص چیِٖ ؿِ طوٕیض هٕحء ىيخؿت آىيٗ َیٔض ،کّ ىٍ يٍٕى پیخيزَحٌ،
يخىٍ يٕٓٗ ،كَ٠ص یٕٓق ...ىٍ حيٍٕ ٍحؿلّ ٔ ،ىٍ يٍٕى ٗیخ١یٍ ٔ طزٓکخٍحٌ
ىٍ حيٍٕ يَؿٕكّ يٗرخٗيٗ .یخ١یٍ َیِ ىٍ حيٍٕ يَؿٕكّٔ ،هض ،حََژٖ ٔ هٕحء
ىيخؿت ُیخىٖ َٛف يٗکُُي طخ رّيوٜي رَُٓي .آٌْخ َوّْ٘خ يٗکُ٘ي طخ رّحْيحف
َخپخک هٕى َخیم َٕٗي.
ؿَهّٖ ٔكٗ» حُ َٕع ٍحؿلّ ،ریٍ طًخو يوخ١زخٌ آٌ حُ یک ُٓن رئٌ طَىیي « ّ
رٕىِ ٔ حُ یک يُزغ َٓچًّ٘ يٗگیَىْ ٍٖٔ ،ىٍكظّ ئیَ ٔ ْيف ٔحكيٖ ٍح َیِ
ىَزخل يٗکُي ،کّ ًْخَخ ٍٓیيٌ رّکًخل حٓضَ .یم رّکًخلْ ،يف ي٘ظَک ًحص هيٓٗ ٔ
طًخو يظؼهوخص ٔكی يٗرخٗيَٓ .خیض حیٍکّ َْیک حُ يظؼهوخص ٔكی يظُخٓذ رخ
ٓهٔهّيَحطذ ٔ ٗيص ٔ ٟؼق ٔؿٕىٖ هٕى ،آٌٍح ىٍیخكض يٗکُي ،هٕحؿّ كخكع:
ىٍ رخؽ النّ ٍٔیي ٔ ىٍ ٍِٕٗ ُحٍ هْ رخٍحٌ کّ ىٍ نطخكض ١زؼٖ هالف َیٔض
4۶۴ كکًض یگخَّ
رخ حیٍ طٕٛیلخص ،ؿَهّٖ ٔكی رّکًک کٔخَٗ يٗٗظخري کّ حٔالً كخیِ حٓظؼيحى
ًحطٗ ىٍ َٓخى هٕى رخُٗي؛ ػخَیخ ً حٓظؼيحى ٔؿٕىٖ هٕیٖ ٍح رّکخٍ حَيحَُي ٔ رخٍٍٔ
ٓخَُي .يٓخطًخ گخَيٖ گلض« :كویوض رَحٖ کٔٗ آٗکخٍ يٕٗٗى کّ رّىَزخنٖ رخٗي».
ْىچُیٍ «حٍیک كَٔو» گلظّ« :حگَ کٔٗ طًخو هيٍص كکَٖ هٕى ٍح رّييص
َیىٓخػض ٍٖٔ یک َوطّ يظًَکِ کُي ٔ حُ حیٍ طًَکِ كکَٖ رّرٍِگطَیٍ ک٘ق
ىَیخ ىٓض یخري ،طؼـزٗ َيحٍى».
ٗخیي حكَحىٖ رخ حٓظؼيحى حٓظؼُخیٗ رظٕحَُي پْ حُ حَـخو آُيخیْٖخٖ ُیخى ،رّیک
چُیٍ طًَکِ كکَٖ يزخىٍص ٍَُٔئ ،نٗ ػًٕو رَ٘یض حُ حیٍ طٕحَخیٗ رَهٍٕىحٍ
َیٔظُيُ .یَح حَيی٘یيٌ ٓوضطَیٍ کخٍ حٓض .رًّْیٍٓزذ حکؼَیض حكَحى رَ٘
ًَٗحَيیُ٘ي؛ چٌٕ ًَٗطٕحَُي ریخَيیُ٘ي ،نٌح رّٓخىِٓخُٖ ئخثم ٍٔ يٗآٍَٔي .ىٍ
ٓخىِٓخُْٖخ ًْٕحٍِ حٓخّ رَ حیٍ حٓض کّ ًّْچیِ يطخرن رخ پیٖكَْٝخ طَؿًّ
ٕٗى .حَيیٖيُيحٌ ًْٕحٍِ ػيِٖ يؼئى رٕىِ ٔ ْٔظُي .آٌػيِٖ يؼئى ،ىهیوخ ً رّحیٍ
ىنیم کّ ىٍٓض يٗحَيیُ٘ي ،رَّیَٖٔ رَطَ ٔكی ىٓض يٗیخرُي.
طو ٜٚىٍ حطخم ػًم ٗلخهخَّ رّػًم ههذ یخ يـِ ي٘ـٕل حٓض .آیخ حٍُٕ حیٍ ىٔ
ػًم ئخٔی حٓض؟ َّ هیَ؛ ىٍٓض حٓض کّ رّظخََْْ ،ىٔ يٍٕى «کخٍ» حٓض ٔ
ىحٍحٖ حٍُٕ يٗرخٗيُ ،يخٌ ٔ حََژٖ رَىِ حٓضَْ ،ىٔ يٍٕى ىحٍحٖ َظخیؾ يلیي
حٓض ،ح ّيخ آٌ کـخ ٔ حیٍ کـخ؟ «ُیٍ كٍٔ طخ ُحٌ كٍٔ ٛي گِ ٍٍٓ»()ٔ۳
رًّْیٍ ىنیم ،حَزیخء ًْٕحٍِ ىٍ «نیهش حنويٍ» هَحٍ ىحٗظُي ،نٌح حٍُٕ يؼُٕٖ کخٍ
آٌْخ كٕم ََْٕع يلخٓزّ ٔ هخٍؽ حُ حٍُیخرٗ ٔ ُٓـٖ ػوالَٗ حٓض .ىٍيَحطذ رؼي
رؼؼض ٍَْٕٓل رَحٖ هٕو ٔ يهظٖ َیِ «نیهش حنويٍٖ» حُ َٕع ىیگَ رٕىِ حٓضُ ،یَح
ىٍ طخٍین حهٕحو ٔ يهمَْ ،حُ چُيگخْٗ يوخ١غ ٔ كَٛضْخٖ پیٖ يٗآیي ،کّ ىٍ ٕ١ل
هٌَْخ ٍٖٔ ًَٗکُي؛ ٗ١حیٍ كَٛضْخ حكَحىٖ رٍِگ ظٍٕٓ يٗکُُي ،طٕىِْخٖ
پَحکُيِ ٔ ىٍگیَ حهظالف ٍح یکپخٍچّ يًَٗخیُي ،حُ آٌْخ َیَٖٔ هٕٖ ٔ كخطق
يٗٓخَُي ،كَُْگ رّٔؿٕى يٗآٍَٔي ،آٔحُِ رّْى يَُُٗي ،حَٕحع كَكّ ،كٍُٛ ،ؼض،
پیّ٘ ،حرظکخٍحص ٔ حهظَحػخص رّظٍٕٓ يٍٗٓي ،طًَکِ ٔ طکخػَ ػَٔص كخٛم يٗآیي
ٔ حٓخّ یک طًيٌ گٌحٍىِ يٕٗٗى ٗ١ ...حیٍ كَٛضْخَٓ ،ػض ُيخٌ ٔهٕع
ٍٔیىحىْخ رّحَيحُِٖ ُیخى ٔ پَرخٍ حٓض کّ ٓخل ،يخِْ ،لظّ ٔ ٍُٔ آٌ ،رخ طخٍین چُي
ٛيٓخنّٖ آٌ هٕو ٔ يهض رَحرَٖ يٗکُي ،چٌٕ ئیَ آیُيِٖ آٌهٕو ٍح ٗخنٕىِ
يٍٗیِى .حُ آٌؿخ کّ حَزیخء (رئٌ حٓظؼُخء) ىٍ ؿٕحيغ حُ ْى گٔٔظّ ٔ ىٍگیَ حهظالف
ٔ ؿُگ ،كوَ ٔ كٔخى ظٍٕٓ يٗکَىِحَي ،چُیٍ كَٛضْخٖ ىٍ َظیـّٖ رؼؼض َْیک
حُ آٌْخ رَحٖ هٕو يَرَٕ ّ١یِ پیٖ يٗآيي ََٕٔٓٗض آیُيِ ٗخٌ ٍح ٍهى يُٗى.
ظٍٕٓ ٓیّي ىٍؿخيؼّٖ حُْىگٔٔظّ ٔ ىٍگیَ حهظالف ٗزّؿِیَِٖ ػَرٔظخٌ ًََّٕٖ
ٍٍٔٗ حیٍ گلظّ حٓض .حٔ يٕكن ٗي حُ ٕ١حثق پَحکُيِ ٔ ىٍگیَ ؿُگْخٖ ىحههٗ،
یک هيٍص كخطق رٔخُى ٔ ،یک طًيٌ رّٔؿٕى آٍٔى؛ آٌ يلٕٜل یک «نیهشحنويٍ» رٕى.
= كَ٠ص پخٓن ىحى« :گخِ رٍّٕٛص آُْگ َُگ ٗظَ ،یخ رّْى هٍٕىٌ رخل
پََيِگخٌ يُٕٗٗو ٔ چٌٕ هطغ يٕٗٗى يطخنذ ٍح ىٍیخكظّ ٔ يوٕٜى ٍح كًٓیيِحؤ .
حیٍ ٓوضطَیٍ حَٕحع ٔكٗ حٓض .گخْٗ كَٗظّ رٍّٕٛص ٗو ٜٗىٍ رَحرَو ظخَْ
يٕٗٗى ٔ رخ يٍ ٓوٍ يٗگٕیيُْ ،گخيٗ کّ يَح طَک يٗگٕیي آٌچّ گلظّ ىٍ ههزى
يللٕظ يٗيخَي ٔ .حیٍ آٓخٌطَیٍ كخنض ٔكٗ حٓض».
رّ ٍٖٕ١کّ هخرم ىٍک حٓضٗ ،وَْ ٚحَيحُِ حُ ىحیَِٖ طًخیالص ٔ طًُیّخص
َلٔخَٗ ىٍٔ ٕٗى ،رّيَُ «حَٔخٌ کخيم» َِىیکطَ يٗگَىى .رًّْخٌ َٔزض ىحٍحٖ
ًٟیَ ٍٍٔٗ ٔ ریُٖ ٔ حىٍحک ٔكیخَٗ يٕٗٗى .يؼُٗ حیٍ گلظّ آٌ حٓض کّ حَٔخٌ
َْحَيحُِ رّػظًض ٍٔكٗ رَٓي ،حُ َیَٖٔ ریٖطَ ٔكی رَهٍٕىحٍ يٕٗٗىُ ،یَح رخ
ؿَهّٖ ٔكٗ» يٗرخٗي، طکخيم يؼُٕٖ رّيَکِ کم ٍٔف ْٔظٗ ،کّ يُزغ حٛهٗ « ّ
َِىیک ٗيِ ٔٗخیٔظّگٗ ىٍیخكض «ٔكٗكيحکؼَ» ٍح کًخیی يٗکُي.
«ٛيٍحنًظؤنّٓیٍ» ىٍيٍٕى ؿَیخٌ ٔكٗ ٔ حنٓخو چُیٍ يٗگٕیي« :یٓـى ػهیّ کخَّّ
م حو ال)ٔ۰(».ذ ٔ ٕٗ ٍحنوٗ حنیّ يٍ كیغ ال یيٍٖٕٓ ،ح ٌء کخٌ ػویذ ١ه ٍ
= ىٍ ٔكٗ ٔ حنٓخو ،ػهى رَ ٗو ٚيکخٗق ْـٕو يٗآٍٔى ٔ حنوخء يٕٗٗى ،حُ
ؿخٖ کّ ًَٗكًٓي ،هٕحِ حیٍ ػهى رّىَزخل ٕٗم ٔ هٕحْٖ رخٗي ،یخَّ».
ًْٕ ىٍیخكض ٔكی ٍح حُ هٜخی ٚحَٔخٌ کخيم يیىحَي:
هٕس حنًظویّهش هٕیّشٌ رلیغ ی٘خْي كٗ حنیوظش
«ٔ ح ّيخ حنوخٛیّش حنؼّخَیش ،كٓٗ حٌ یکٌٕ ّ
ٔیش يٍ حنًهکٕص ٍٕٜحنًؼخنیّش حنـیزیّش ٔ یًٔغ حالٕٛحص حنل ّ ػخنى حنـیذ ٔ یظًؼّم نّ حن ّ
حالٔٓ ٢كٗ يوخو «ٍْٕههیخ» حٔ ؿیَِ ،كیکٌٕ يخ یَحِ يهکخ ً كخيالً نهٕكٗ ٔ يخ یًٔؼّ
ّللا طؼخنٗ حٔ کظخرخ ً كٗ ٛلیلش)ٔ۴(».
کاليخ ً يُظٕيخ ً يٍ هزم ّ
= «ٔیژِگٗ ىٔيٗ کّ حَٔخٌ کخيم حػى حُ پیخيزَ یخ ٔنت ٰانٓی رخیي ىحٗظّ رخٗي،
حیٍ حٓض کّ هِٕٖ يوهیّٖ حٔ هٕٖ رخٗي ،رّگَّٕٖ کّ ىٍ ریيحٍٖ ػخنى ؿیذ ٍح
ي٘خْيِ کُي ٔ رَحٖ حٔ ٍٕٛصْخٖ يؼخنٗ پُٓخٌ طًؼّم یخري ٔ ٛيحْخٖ يلّٕٔ ٍح حُ
يهکٕص يیخَٗ ىٍ ؿخیگخِ «ٍْٕههیخ» {يَطزّٖ حػالء ٔ آًٓخَٗ ػخنى يؼخل} یخ ؿیَ آٌ
{يَطزّٖ پخثیٍطَ حُ آٌ ىٍ ػخنى يؼخل} رُٕ٘ى ،پْ آٌچّ ٍح ىٍ ػخنى يؼخل يٗریُي
كَٗظّ ٔ كخيم ٔكٗ حٓض ٔ .آٌچّ ٍح ىٍ آٌؿخ يُٕٗٗى کالو يُظٕو ،كٜیق ٔ رهیؾ
حٓض کّ حُ َخكیّٖ كنطؼخنٗ يٗرخٗي ،یخ کظخرٗ حٓض ىٍ ٛلیلّٖ».
ًْیٍ يطخنذ ٍح ىٍ ؿخٖ ىیگَ ٗلخفطَ ریخٌ ًَٕىِ حٓض« :حنؼّخَیش يخ رلٔذ
هٕس طظّٜم كٗحنیوظش رؼخنى حنـیذ حٌحنظّوٕٖ حنُّلْ حنویخنیّش نالَٔخٌ ّ
حنوٕس حنویخنیّش ْٕٔ ّ
ٕ4۰ كکًض یگخَّ
هکبّلبد ّ ظِْهاد
حَزیخء ٰانٓی رؼي حُ ؿهزّ رَ َلٔخَیض ٔ حرظالثخص ،رّطکخيم كيحکؼَٖ ٍٔف حَٔخَٗ
يٍُٗٓي ،ىٍ آٌ يَكهّ رّيهکّٖ ٍٔكخَٗ ػًٜض ٔ يَحهزّٖ ىحیًٗ َلْ َخیم
ٖ4۰ كکًض ْلظى :كویوض ٔكی
يَٕٗٗي ،ىٍ يَحطذ رؼيٖ رّظٍٕٓحص ٔ يکخٗلخص ػَكخَٗ يٍُٗٓي ،رّحیٍ يَطزّ
ص كَؤَط َ ًَ ُٓ ٍَ،
»نیهشحنويٍ» ح١الم يٕٗٗى ،آیّٖ َٗیلَّٖٔ « :اِ ًِ ح ْرظَهَ ٰٗ اِر ََْح ِْی َى ٍَرّرِ َک ِه ًَخ ٍ
ٕٗ »ٕٔ4 :خْيٖ گٕیخ رَحیٍ گلظّ حٓضْ .ىچُیٍ ػزخىصْخٖ ٕ١الَٗ ٔ يَحهزخص
ًْیّ٘گٗ كَ٠ص دمحم ىٍ ؿخٍ كَحء ،هزم حُ رؼؼض آٌ ؿُخد ،رخ حرظالثخص كَ٠ص
حرَحْیى ئخَوض َِىیک ىحٍىَْ ،ىٔ ىٍ یک ئیَ رٕىِ حٓض .حُ ؿًهّ طـَریخص
كَ٠ص حرَحْیى ىٍ ئیَ ک٘ق كویوض ،يطخنؼّ ٍٖٔ يلٕٔٓخص رٕى کّ رَّٛحكض
هَآٌ ٗخيم ٓیخٍحص ،پََيِگخٌ ٔؿیَِ يٗٗي .كَ٠ص دمحم َیِ ىٍ ؿخٍ كَحء رَّٕػٗ
ىیگَ رّآُيخیٖ ٔ يکخٗلّ ىٓض ُىَْ ،ىٔ يٍٕى رّكيحکؼَ ک٘ق يؼَكظٗ يُـَ ٗي
ؿَهّٖ ٔكٗ» يُظؾ گَىیي.
طخ رّىٍیخكض « ّ
«ىحٔٔى هی »َٖٜىٍ كٜم ْلظى حُ يوييّ رَ َٗف «كٕٜٙحنلکى» گٕیي:
حٌ حالنٓخو هي یلٜم يٍحنلن طؼخنٗ رـیَ ٔحٓطش حنًهک رم رخنٕؿّ حنوخٙ « ّ
حنٌٖ نّ يغ کم يٕؿٕىٔ ،حنٕكٗ یلٜم رٕحٓطش ،نٌحنک الیًٔٗ حالكخىیغ حنويٓیش
ّللا طؼخنٗ ٔ ،حی٠خ ً هي يَ حٌ حنٕكٗ هي یلٜم رخنٕكٗ ٔحنوَآٌ ٔ حٌ کخَض کالو ّ
رٕ٘ٓىحنًهک ٔ ًٓخع کاليّ ،كٕٓ يٍ حنک٘ق حن ٍٖٕٜحنًظ ًٍ٠نهک٘ق حنًؼُٕٖ».
= «گخْٗ حنٓخو حُ ٕٖٓ كنطؼخنٗ رّٔحٓطّٖ كَٗظّ َیٔض ،رهکّ رّگَّٕٖ
ٔیژِٖ حٓض کّ رَحٖ كنطؼخنٗ رخ َْيٕؿٕىٖ ٔؿٕى ىحٍى (حٔ حُ آٌ َ١ین رئٌ
ٔحٓطّ رخ يٕؿٕىحص ىٍ حٍطزخ ١حٓض ،کّ رّآٌ َ١ین ،هَد ٍٔیيٖ ٔ ٍٗظّٖ
ٓزذُٕٖٓ ٔ ٔؿّ هخ ٙيٗگٕیُئ ٔ ).كی رّٔحٓطّٖ كَٗظّ طلون يٗیخري.
ريیٍؿٓض حكخىیغ هيٓٗ کّ ىٍ آٌ پخٖ كَٗظّٖ حنوخء کُُيِٖ حنلخظ ٔ ػزخٍحص
ىٍ ریٍ َیٔض ٔكی ٔ هَآٌ َخيیيِ ًََٕٗٗيَْ ،چُي کالو ٰانٓی يٗرخُٗيْ .ىچُیٍ
پیٖ حُ حیٍ گٌٗض کّ ٔكٗ گخِ رخ ٕٗٓى كَٗظّ ٔ ُٗیيٌ ٓوٍ حٔ پيیي يٗآیي،
رُخرَحیٍ ٔكٗ حُ َٕع ک٘ق ٍٖٕٛحٓض کّ يظ ًٍ٠ک٘ق يؼُٕٖ يٗرخٗي».
= ىٍ حٍطزخ ١رخ يوٕنّی ٔكی يٍكیغ يُزغ ٔ َ١ین يؼَكض ٔ ُٗخهض ،پُؾ
کظّگٍٕی رّٔؿٕى آييِ حٓض:
ٔ ـ کٔخَی کّ ًّْی يلظٕیخص ٔ ييػیّخص ٔكی ٍح رخنظًّخو ٔ رئٌ چٌٕ ٔ چَح
يیپٌیََي ٔ يؼظويحَئ« :كی ػالِٔ رَ يؼخٍف؛ َْآٌچّ رَ٘ ىٍ َُيگی ريحٌ َیخُ
ىحٍى رخ هٕى آٍٔىِ حٓض ٔ ًّْی كوخین ٍح ىٍ هٕى ىحٍى( ».حیًخٌگَحیخٌ)
ٕ ـ کٔخَی کّ رخ حنظِحو رّٔكی حُ ٍْٕٔخی ػوهی ٔ حٓظيالنی ىٍ طزییٍ
يلظٕیخص ٔكی حٓظلخىِ يیکُُي( :يظکهًّخٌ)
ٖ ـ کٔخَی کّ طٕأو رخ ٔكی ٔ ىٍ حنظوخ ١رخ آٌ رخ حٓظلخىِ حُ ٍٕٔ طِکیّی َلْ
كویوض ٍح يیؿٕیُي( :ػَكخء)
4ـ کٔخَی کّ رخ حٓظلخىِ حُ ٍٕٔ رلغ ٔ حٓظياللٔ ،نی رئٌ حنظِحو رّٔكی ىٍ
٘خء)پی كویوض ٍحِ يیپٕیُي( :كکًخی ي ّ
۳ـ کٔخَی کّ رخ طٜلیّ ٔ طِکیّی َلْ ،حيخ رئٌ حنظِحو رّٔكی رّىَزخل ٕٔٛل
رّكویوضحَي( :كکًخی حَٗحم)
حیٍ ٍح ْى ريحَیى کّ طٕؿیٓخص كالٓلّ ٔ ػَكخء ىٍ يٕٕٟع ٔكی چیِٖ ؿِ
ػزخٍصپَىحُٖ ٔ رخُٖ رخ حنلخظ َیٔض ،رُخءح ً َلْ ٔكی ٔ يلظٕحی آٌ (َّطُٓخ)
يظْ ًٍ٠یچ يٕحى يؼَكظی َیٔض ٔ ْیچ کًکی رُّٗخهض طلٜیهت كوخین ْٔظی
ًَیکُي؛ کّ رخ کهیگٕیی يو ٕٜٙهٕى ًّْی حيٍٕ ٍح رّحٍحىِی هيح طؼهین يیکُي.
يؼالً حگَ کٔی روٕحْي ىٍرخٍِی ٔحهؼیضْخی چٌٕ چگَّٕگی پیيحیٖ ؿٓخٌ ٔ
حَٔخٌ ٔ يخْیض حٗیخء ٔ حػیخٌ ...يؼَكظی کٔذ کُي ٔ رَحی حیٍ يُظٍٕ َٓحؽ کظذ
يويٓی چٌٕ طٍٕحص ٔ حَـیم ٔ هَآٌ رَٔى ،چیِی ریٖ حُ چُي ؿًهّی يـًم ٔ يزٓى
ٔ يظُخه ٔ ٞيظ٠خى (ىٍكي ٓطق كکَی یک کٕىک پُؾٓخنّ) َوٕحْي یخكض کّ ىٍ
َٓخیض ًّْی حيٍٕ رّحٍحىِ ٔ هٕحٓض هيح طؼهین يیٕٗى .ىٍ ػیٍ كخل طٕ٘ین
ىحَٖپژْٔی حُ ٍَْحْی يًکٍ ٍح هٕحْي یخكض .پْ يلظٕحی ٔكی كیَلّٔ كخٔی
يٕحى يؼَكظی َیٔضٔ ،نی کٔذ يؼَكض حُ ٍَْحِ يًکٍ ٍح طٕ٘ین يیکُي.
حیٍؿخ حٓض کّ َوٖ ٔكی ىٍ ىٔ كُِٕی ػخيّ ٔ هخ ّٛرَؿٔظّ يیٕٗى:
ٔ ـ ىٍ روٖ ػخئّ :كی كخٔی يؼَكض طلٜیهی َیٔض؛ ؿَهّی حٓض کّ
رُّْگخو رَُٔ ي٘کالص رَحی حٍحثّی ٍحِكم ىٍ ًٍْ يظؼهن پيیي يیآیي (حیٍ حُ ُٓن
ًْخٌ ىٓظٍٕ ػًٕيی « ُک ٍْ» حٓض) يًکٍ حٓض رَحی َْكَى حَٔخَی (یخ َْپيیيِی
١زیؼی) حكخ ّٟگَىى .يخَُي ٔكی رّيخىٍ يٕٓیٔ ،كی رَُّزٍٕ ػٔمٔ ،كی رُّيیٍ
4۰۳ كکًض ْلظى :كویوض ٔكی
ٔ آًٓخٌ ...ؿخیشحاليَ يیطٕحٌ گلضٔ :كی كو ٢یک ٍحًُْخیی ٔ ىٓظٍٕ حٓضَٛ .كخ ً
یک ؿَهّ ٔ َیَٔی يلَکّ حٓض کّ يخٍح ٔحىحٍ رّحَـخو ػًم يی کُي.
ٕ ـ روٖ هخّٛی َِٔل ٔكی ػزخٍص حٓض حُ طزییٍ حكکخو ٔ طکخنیق کّ
يُلَٜح ً حُ ٔظخیق َزی ٔ ٍٕٓل حٓض .یؼُی حكکخو طکهیلی طُٓخ رٍّٕٓل ٔ َزی
ٔكی يیٕٗى ٔ حُ نٔخٌ حٔ حرالؽ يیگَىى .ىًٍْیٍؿخ یکٗ حُ ٔؿِٕ يخرّحالكظَحم
هٜخی ٚحَزیخء رخ َٕحرؾ ظخَْ يٕٗٗى ،رّحیٍَلٕ کّ َٕحرؾ حَٔخٌْخی طکٓخكظی
ْٔظُي ،كَىی َخرـّ طُٓخ يًکٍ حٓض ىٍ یک ٍٗظّ حُ ػهٕو حٓظؼيحىی ٔیژِ حُ هٕى
رَُٔ ىْي ،رُخءح ً كَىی َخرـّ حَٔخٌ کخيم َیٔض .ح ّيخ َزی حَٔخٌ کخيم حٓض .حَزیخء رخ
ٓیَ يؼُٕٖ ٔ يهکٕطٗ رّكویوض ٍٓیيِحَي؛ ىٍ ٍٕٛطٗ کّ َٕحرؾ رخ حٍحثّٖ پخٓن
يؼزض رّطًُیخص َلٔخَٗ ٔ حٓظلخىِ حُ حرِحٍْخٖ يخىٖ حُ آٌ گٌٍگخْٗ يظُخٓذ رخ ١زغ
ٔحٓظؼيحى هٕى ػزٍٕ ًَٕىِ ٔ طُٓخ ىٍ یک ٓخكض رّيٕكویض ٍٓیيِحَي .رًّْیٍ ٓزذ
كَف طًخو پیخيزَحٌ ٰانٓی یکٗ حٓض؛ ٰنکٍ ىٍ ریٍ َٕحرؾ چُخٌ حطلخم َظَ ٔؿٕى َيحٍى.
ؿَهّٖ ٔكٗ» ٍح حُ هيح ،رّحٟخكّی حٓظؼيحى ًحطت ٗو ٚپیخيزَ حٓض .كظٗ َظٕحٌ « ّ
ُٓن حيٕحؽ ٔ ٓیگُخلْخی كٕمحنؼخىِ ىهین ٔ هٕٖ حٍُیخرٗ ًَٕى؛ چٌٕ ىٍ آٌ ٍٕٛص
رَحٖ "ًحص اليکخٌ" طلیِّ يکخَٗ الُو يٗآیئ .هظٗ گلظّ ٕٗى« :آٌ يهک كخيم
ٔكٗ» رَ پیـًزَ َخُل ٗي ،یؼُٗ کّ حیٍ َِٔل حُ کـخ رّکـخ ٔحهغ ٗيِ حٓض؟
حیٍ ٓئحالص ؿيی حٓض« :يگَ هيح ىٍ يکخٌ يلئى ئظوَ حٓض؟»
حیٍ طؼخٍٟخص چگَّٕ هخرم كم حٓض کّ حُ یک َ١ف هيح ىٍ ًّْ ؿخ كٍٕ٠
آَی ٔ رخنلؼم ىحٗظّ رخٗي ،حُ ىیگَٕٓ َٔزض رّٛخنقطَیٍ ػزيٕ چُيحٌ ىٍٔ رخٗي کّ
َیخُيُي هخٛي گَىى؟ حیٍ یؼُی کّٕٓی ٍیٖ پٍٓ!
یؼُی هٕل رّٔؿٕى ٟؼق ٔ كظَص ىٍ ٔؿٕى ًحص اليکخٌ! رؼيح ً هٕحْیى هٕحَي
کّ هٕل رّ«َِٔل ؿزَثیم» ٔ آٍٔىٌ پیخو رَحی ٓیّي ،رَگَىحٌ کخيم حُ هٕل رّ«َِٔل
ٍٔفحاليیٍ» رَ يَیى يـينیّ ىٍ يُٓؾ ئیلی حٓض .چُیٍ ًُْیض کّ پیٖ حُ حٓالو
ىٍ حًْخٌ ؿٕحيغ ئیلی رّكیغ حٛم ئهى حػظوخىی پٌیَكظّ ٗيِ رٕى ،يظؤنٓخٌ ٔ
ُيظَک َِهّ ًْخٌ حٓاليی آٌ ٍح رخ َِٔل ٔكی رَ ٓیّي ططزین کَىَي ،حیٍ هطخء حٓض.
پیٖطَ گلظیى« :يظٌٕ يويّ ٍح ريحٌ ىنیم «آًٓخَی» َگٕیُي کّ حُ آًٓخٌ آييِ
رخٗي؛ ريحٌ ىنیم آًٓخَی گٕیُي کّ ىٍ يُيٍؿخص هٕىٍَٗٓ ،ظّی حيٍٕ ٔ كخىػخص ٍح
رّآًٓخٌ حٍؿخع يٗىُْي ».رهّ ،حگَ ؿزَی ٔ هيحيلٍٕی كکَ کُیىًّْ ،ی ٔهخیغ ٔ
ٍٔیىحىْخی ٍیِ ٔ ىٍٗض <حػى حُ هیَ ٔ َٗ> حُ ؿخَذ هيح حٓض:
ٔهظی رخى ٔ طٕكخٌ يُٗٔى حُ ؿخَذ هيح آييِ حٓضٛ ،خػوّ ٔ ٍػي ٔ رَم ٔ ٓیم
حُ ؿخَذ هيح حٓض ،یک ٛوَُِٓگ کّ حُ کِٕ کُيِ يٕٗٗى ٔ رًّٓض پخثیٍ
َٓحُیَ يٗگَىى ،حُؿخَذ هيح آييِ حٓضٍٔ ،ىْخ ،ىٍیخْخ ...چٌٕ ًّْی حیٍْخ رخ
ُّٓض ؿخٍیّی هيح ٔحهغ يیٕٗى .پْ حُ َخكیّی هيح آييِ حٓض. حٍحىِی هيح ٔ ١زن ُ
چُیٍ حَيیّ٘ی طخُِگی َيحٍى ٔ يلئى رّیک ؿخيؼّ ٔ یک َُٓيیٍ ْى َیٔض؛
رًّْیٍطَطیذ حٗوخ ٙرٍِگ ٔ حَيیّْ٘خی رٍِگ ْى حُ ؿخَذ هيح آييِحَي.
حُ ؿخَذ ىیگَ :چٌٕ رخٍحٌ حُ آًٓخٌ يٗرخٍى ،چٌٕ هٍٕٗیي ٔ يخِ ٔ ٓظخٍِ ىٍ
آًٓخٌ يٕهؼیض ىحٍَي ،چٌٕ ٍػي ٔ رَم ٔ ٗٓخد ُٓگْخ ىٍ ٓیُّی آًٓخٌ طیَ
يٗکُ٘ي ،چٌٕ پََيِْخ ىٍ آًٓخٌ پَٔحُ يٗکُُي؛ نٌح پُّٓی آًٓخٌ ًْٕحٍِ رَحی رَ٘
يَيُٕ ٔ َخُٗخهظّ رٕىِ ٔحٓض؛ رًّْیٍ طَطیذ هييخء َیِ ًْٕحٍِ طٕؿّ ٗخٌ رّآًٓخٌ
يؼطٕف رٕىِ ٔ هٕى ٍح ىٍ رَحرَ ٗکِٕ ٔ ٍيُٕ آًٓخٌ ٟؼیق یخكظّ ٔ َْچیِی ٍح
کّ حُ كُِٕی حىٍحک ٗخٌ هخٍؽ رٕى ،رّآًٓخٌ حٍؿخع يٗىحىَي.
4۰۰ كکًض ْلظى :كویوض ٔكی
پْ هٕل رّٛزـّٖ يکخَٗ َٔزض رَِّٔل ٔكی هطخٖ حٓض رْ ػظیى؛ ُیَح
ئظهِو ك ٍٕ٠هيح ىٍ يکخَٗ ٔ ،ؿیخد حٔ ىٍ يکخَٗ ىیگَ يٗگَىى! ىٍكخنٗ کّ
ْیچ ؿخ هخنٗ حُ ك ٍٕ٠ئظًَ ٔ آٌ رّآٌ هيح َیٔض ًّْ .ؿخ پَ حُ هيح حٓض،
يٍؿًهّ َْؿخ کّ كَ٠ص دمحم ك ٍٕ٠ىحٗظّ ،هيح ْى َٔزض رّحٔ «حهَد يٍ كزم
حنٍٕیي» رٕىِ حٓض .هيح ىٍ آًٓخٌ َیٔض .حٔنیٍ يُِنگّ هيح ًْخَخ ههذ حَٔخٌ يئيٍ
حٓض ٔ ٓیّي حٔل حنًئيُیٍ ٔ حکًم حنًئيُیٍ ٔ کخيمطَیٍ حَٔخٌ حٓض ،رُخءح ً ههذ حٔ
يُِنگّ ىحیًی ًحص حهيّ ٍرٕری رٕىِ حٓض ٔ .هَآٌ ىٍ ههذ حٔ ٔ حُ يٜيٍ ههذ حٔ
َ٘ؤص یخكظّ حٓض .پْ هٕل رَِّٔل ؿزَثیم َزخیي طؼزیَ يکخَٗ گَىى .هٕحْیى هٕحَي کّ
ؿزَثیم ىٍ طکٕیٍ هَآٌ ْیچ َو٘ی َيحٗظّ ٔ رُخ رَيلٕٓو حػظزخٍی حگَ هخثم رَّوٖ
ؿزَثیم ْى رخٗیى ،آٌ ًْخٌ هطٍٕحص ههزت ٓیّي حٓض.
حطلخهخ ً هَآٌ يـیي ىٍ هَِٔ ٕٜٙل ٔكی رّكَ٠ص يٕٓٗ رخ ٍُٔٗٗ ریٖطَ
،ًٖٕ ١ح ًَْْذْ ٓٗ ،اِ ًْ ََخىَحُِ ٍَرّرِ ْخن َٕح ِى ْحن ًُوَي َِّ ُ غ ُيٕ َ ک َك ِيی ُٓوٍ گلظّ حٓضَْ ْ« :م أط َخ َ
١ـَٗ ٔ۳ :۰۲ ...ـ »ٕ۳ىٍ حیٍؿخ ٓوٍ َٓ « ِا ًْ ََخىَحُِ ٍَرُُّّ» حٓض: ػ ٌَْٕ اََُِّ َ
ِانَٗ كِ َْ َ
يَٜكخص حیٍآیخص َٗیلّ ،هيحَٔي يظؼخل رئٌ ٔحٓطّ ٔ رئٌ ّ يطخرن رخ
حٓظويحو كَٗظّٖ ٔكی رَّلٕ ئظویى رخ يٕٓٗ ٓوٍ گلض (رّحٔ َيح ىحى) ٔ رّحٔ
ّللا» گلظّحَي .آیخطٗ ريیٍ ي ًٌٕ٠ىٍ يؤيٍٕیض ىحى .رًّْیٍ ؿٓض حٔ ٍح «يٕٓٗ کهیى ّ
هَآٌ رٔیخٍ ُیخى آييِ حٓض ،حُ ؿًهّ آیخص يزخٍکّٖ ٔٓٔ طخ ٔ4۳حُ ٍِٕٖٓ حػَحف
طًخيخ ً حُ گلض ٔ گْٕخٖ ئظویى ٔ ٕ١الَٗ يیخٌ هيح ٔ يٕٓٗ پَىِ رَيٗىحٍى.
رّػُٕحٌ ًََّٕ :ىٍ آیّٖ ٖ ٔ4حُ ٍِٕٖٓ حػَحف آييِ:
ک ۚ هَخ َل نٍَ ط َََحَِی». ظ َْ اِنَ ْی َ ٓ ٰٗ ِن ًِیوَخطَُِخ َٔ َکهَ ًَُّ ٍَرّهَخ َل ٍَدّ ِ أ َ ٍَِِی أََ ُ « َٔنَ ًَخ َؿخ َء ُيٕ َ
= « ُيخَٗ کّ آيي يٕٓٗ رّىیيحٍ يخ ٔ ،هيحیٖ رخ حٔ يکخنًّ ًَٕى ،يٕٓٗ گلض
هيحیخ هٕى ٍح رّيٍ َ٘خٌ ىِ ،طخ طٕ ٍح طًخٗخ کُى ،هيح كَيٕىَْ :گِ يَح ًَٗریُٗ،
ٰنکٍَ ،ظَ کٍ رّکِٕ؛ حگَ رّکِٕ هیَِ ٕٗی ٔ ىهض ًَخیی ،يَح هٕحْی ىیي؛ پْ
ٔهظی هيح ىٍ ىل کِٕ طـهّی کَى ،يٕٓی ٕٗکّ ٗي ٔ كَیخى ُى ٔ رُّيیٍ حكظخى»...
ْىچُیٍ آیخص ًٗخٍِٖ ۲طخٓ ۲حُ ٍِٕٖٓ يزخٍکّٖ "َ "ّ١یِ َٛیلخ ً حُ گلض
ٔ ُٕٗى ئظویى ٔ ٕ١الَٗ يیخٌ هيح ٔ يٕٓٗ گٌحٍٕ يٗکُي ،ىٍ حیٍ گلض ٔ گٕ
ک ِاََ َ
ک خههَ ْغ ََ ْؼهَ ْی َ
ک كَ ِْٓٗ ،اَِّی أَََخ ٍَرُّ َ ی َیخ ُيٕ َ ػُٕٓ َٜو َوٖ َيحٍى« :كَ َه ًَخ أَط َخَْخ َُٕ ِى َ
»... ًٖٕ ١ىٍ آیّٖ ٖٓ حُ ٍِٕٖٓ ه ٜٚآييِ حٓض« :كَهَ ًَخ أَط َخَْخ رِ ْخن َٕح ِى ْحن ًُوَي َِّ ُ
ٓ ٰٗ ِا َِّی أَََخ َ
ّللاُ ٘ َـ ََسِ أٌَ یَخ ُيٕ َ خٍ َک ِش ِيٍَ حن َ َخِ ١ت ْحن َٕح ِى ْحْل َ ْی ًَ ٍِ كِی ْحنزُ ْوؼَ ِش ْحن ًُ َز َ
ی ِيٍ ٗ ِ َُٕ ِى َ
4۰۲ كکًض ْلظى :كویوض ٔكی
ٍَدُّ ْحن َؼخ َن ًِیٍَ ًْ ».یٍ ٍٕ١حٓض ي٠خيیٍ آیخص ۲طخ ۶۶حُ ٍِٕٖٓ ٗؼَحء ٔ ٔ۳طخ
ٕ۶حُ ٍِٕٖٓ َخُػخص .کّ طٕأو رخ ریخٌ ؿَیخَخص كَ٠ص يٕٓٗ ،حُ يکخنًخص
ئظویى يیخٌ هيح ٔ يٕٓٗ هزَ يٗىْي .ح ّيخ ىٍ ه ٕٜٙكَ٠ص دمحم آٌچّ هَآٌ
يـیي طؤکیي ىحٍى ،هطؼیض َِٔل ٔكی حٓض کّ ىٍ هخنذ هطٍٕحص ههزی رَ حی٘خٌ
ّللاُ َی ْوظِ ْى
٘ب ِ َػخٍٗ ٝيِ حٓضَّ ،ىٍ ْیؤص حكٔخٓی ٔ ىیيحٍی ٔ ُٗیيحٍی« :كَبٌِ َی َ
ٍُٔ»ٕ4 :4ٕ ، ٜي ِ ص حن ُّ ػ ِهی ٌى رٌَِح ِ خَ ١م َٔیُ ِل ُّن ْحن َل َن رِ َک ِه ًَخطِ ِّ ۚ اََُِّ َّللاُ ْحنزَ ِ ػهَ ٰٗ هَ ْهزِ َ
ک ۗ َٔیَ ًْ ُق َ َ
= «حگَ هطٍٕحطٗ ؿِ ٔكی ىٍ ههزض ٍحِ یخري ،يٍ هٕى رخ هيٍص هٕیٖ آٌٍح
يلٕ يٗکُى ،رّؿخٖ آٌ ٔكی ٍح رَؿٔظّ يٗٓخُو ٔ هيح رًّّْٖ ههذْخ آگخِ حٓض».
ػهَ ٰٗ ُک ِّم ّللاَ َ ٔ ْن ِي ٍْ آ َی ٍش أ َ ْٔ َُُ ِٔ َٓخ ََؤ ْ ِ
ص ِر َو ْی ٍَ ِ ّي ُْ َٓخ أ َ ْٔ ِيؼْ ِه َٓخ ۗ أَنَ ْى ط َ ْؼهَ ْى أ َ ٌَ َ ـ « َيخ ََُ َ
ٗ ْیءٍ هَ ِيی ٌَ»ٔٓ۶ :ٕ ، َ
= «حگَ آیّٖ ٍح َٔن کُیى ،یخ آٌکّ رّكَحيٕٗٗ ک٘یيِ ٕٗى ،آیّٖ رٓظَ ،یخ
يخَُي آٌؿخیگِیٍ يٗکُیى ».يٗریُیى کّ ىٍ ػزخٍحص هَآٌ رَّٛحكض َیخييِ کّ َِٔل
ٔكٗ رَؿُخد ٓیّي رخنٕحٓطّ ٔ رٍّٕٛص ٗلخْٗ ٔ يٕٜص حُ ؿخَذ ًحص رخٍٖ رٕىِ
رخٗي ،رهکّ ریٖطَ رّیک حيَ ههزٗ ٔ ؿَهّٖ ًُْٗ طؤکیي ٗيِ حٓضَٔ « :اََُِّ نَظ َُِِی ُم ٍَدّ ِ
کٌَٕ ِيٍَ ْحن ًٌُُ ٍِِیٍَ ٔ۲ٕ :ٕ۶ ،ـ »ٔ۲۳ ک ِنظ َ ُػهَ ٰٗ هَ ْه ِز َ
حنَٔ ُف ْحْل َ ِيی ٍَُ ، ْحن َؼخنَ ًِیٍَ َ َََِ ،ل رّ ُّ
يٕٕٟػٗ رٔیخٍ پیچیيِ حیٍکّ چگَّٕ پیـًزَ حرظيح يطهزٗ ٍح ىٍ ًٍْ هٕى كْ
يٗکَىِٓ ،پْ يَىى يٗٗيِ کّ حیٍ حكٔخٖٓ ٔحهؼخ ً ٔكی ْٔض یخ َیٔض!
ىٍٓض ىٍ ًْخٌ نلظّ ،هيح رّحٔ حً١یُخٌ هخ َ١يٗىْي کّ «آٌچّ حكٔخّ
يٗکُي "ٔكٗ" حٓض ».كٓى حیٍ كؼم ٔ حَلؼخالص حُ ػٓيِٖ حیٍ رلغ هخٍؽ حٓض.
ٗخیي پیخيزَ حکَو َِى هٕى يالکْخٖ ىحٗظّ کّ ؿَیخٌ ٔكی ٍح رخ آٌ يلک
يٗکَىِ حٓض ،كٗحنًؼم طؼخنیى حىیخٌ پی٘یٍ يٗطٕحَٔظّ حُ ؿًهّ يالکْخٖ آٌ كَ٠ص
رخٗي؛ چٌٕ ىٍ ؿخٖ ؿخٖ هَآٌ کَیى طَٜیق ٗيِ کّ ىیٍ طٕ حىحيّٖ حىیخٌ ٓخرن
يٗرخٗي .حُ ؿًهّ آیخص ... ٖ :4ٕ، ٕٖٔ :ٔ۶ ، 44 :ٖ :ىٍ حیٍ ه ٕٜٙحٓض.
حُ َ١كٗ ٓهٔهَّٔذ ّٓ ىیٍ ػًيِ ٔ َخكٌ يٕؿٕى ٗخيم یٕٓى ،ئیلیض ٔ حٓالو
کّ ؿًؼخ ً يٕٕٛف رّ«حىیخٌ ٓخيٗ ٔ حرَحْیًی» ْٔظُي ،رّكَ٠ص حرَحْیى ههیم
رَيٗگَىى ،نٌح ىحٍحٖ ٍیّْ٘خ ٔ َظَگخْخٖ ي٘ظَک يٗرخُٗي .رُخرَحیٍ ؿٓض ىٍک
يخْیض كویوٗ َْیک حُ حىیخٌ ّٓ گخَّ ٔ حكٜخء طًخیِحص َْیک ،يطخنؼّٖ ططزیوٗ
ٔ يوخیّٖٔٔ َّْٓ کظخد طٍٕحص ،حَـیم ٔ هَآٌ َٗ ٍَٖٟٔ ١حٓض( .حَـیم چیِی
ٓ4۴ كکًض یگخَّ
ُیخىی َيحٍى ،ح ّيخ طٍٕحص يٓى حٓض ).رخ حَـخو حیٍ ٍٕٔ رٍُّٔٗٗ هٕحْیى ىیي کّ
طلخٔصْخ يیخٌ يُيٍؿخص ٔ َلِٕٖ پَىحُٕ َظَگخْخی ّٓ کظخد چُيحٌ ػًین َیٔض.
رًّْیٍطَطیذ رٔیخٍٖ حُ حكکخو ٔ طکخنیق ىیُٗ حُ هزم ٔؿٕى ىحٗظّ ٔ حُيى ٓخروّ
رّآٌ ػًم يًَٕٗىِحَيْ .ىچُیٍ حهزخٍ ٔ حَزخء پی٘یُیخٌ َیِ رّ ٍٕ١کخيم ىٍػٓي ػظین
يُيٍؽ حٓض .حٓخيٗ ٔ ىحٓظخٌْخٖ يُٕ ١رَُّيگٗ ٔ حهيحيخص آٌ پیخيزَحَٗ کّ ىٍ
هَآٌ يـیي آييِ حٓض ،کالً رخ يلظٕیخص ػٓيیٍ يطخروض يٗکُي ٔ ،حُ طؼخنیى آٌْخ
رَّلٕ يَ٘ٔف ٓوٍ يٗگٕیي .يؼالً َُيگٗ ٔ َٓگٌٗض كَ٠ص یٕٓق کّ ٍِٕٖٓ
ٕٔ هَآٌ يـیي ٍح ط٘کیم يٗىْي ،ػیُخ ً ىٍ كٜم ( ٖ۰کظخد پیيحیٖ ـ ػٓي هيیى) آييِ
حٓض .كظٗ رَهٗ حُ َکخص حیٍ ه ّٜىٍ يظٍ آٌ کظخد ٔحٟقطَ ریخٌ ٗيِ حٓض.
رّػُٕحٌ ًََّٕ :ىٍ هَآٌ آييِ حٓض کّ رَحىٍحٌ یٕٓق پیَحٍْ حٔ ٍح رخ هٌٕ
د:ٕٔ ، ػهَ ٰٗ هَ ًِی ِ
ِ ِّ ٜريَ ٍو َک ٌِ ٍ «ىٍٔؿیٍ» ٍَگیٍ کَىِ ٔ َِى پيٍ آٍٔىَيَ َٔ « :ؿخ ُءٔح َ
»ٔ۴طٕؿّ يٗكَيخثیي کّ هَآٌ يـیي ىٍ حیٍؿخ رَّٕع هٌٕ حٗخٍِ َيحٍى ،ح ّيخ "ػٓي
هيیى" طَٜیق يٗکُي کّ آٌ هٌٕ «رُِ» رٕى .هَآٌ ىٍ يٍٕى يزهؾ پَىحهظٗ آٌ کخٍٔحٌ
ىٍ حُحء كَ٠ص یٕٓق ٓولٗ يؼیٍ َکَىِ ٔ رّ ٍٕ١يزٓى يٗكَيخیي ُِْٔ َََ َٗٔ « :رِؼ َ ًَ ٍٍ
َر ْو ٍْ ىَ ٍَحْ َِى َي ْؼئُىَسٍ = يزهـٗ َخچیِ ٔ کًٰٗ »ٕٓ :ٕٔ ،نکٍ "ػٓي هيیى" يٗگٕیي:
«حيیَ آٌ کخٍٔحٌ يزهؾ ٕٓ ىٍْى يخ رخُحء یٕٓق پَىحهض کَى »...
رُخءح ً ىٍ طًخيی يٕحٍى ،يُيٍؿخص طٍٕحص ٔحٟقطَ ٔ يلٜمطَ حُ هَآٌ حٓض.
َظیـّٖ حهالهٗ کّ هَآٌ حُ ٔحگٕیٗ حیٍ ه ّٜيي َظَ ىحٍى ًْخَخ حٍحثّٖ حنگٕٖ
ٓخنى حهالهٗ رَحٖ ؿٕحَخٌ ٔ حنوخء ىٍّ پخکيحيُٗ ٔ ػلض ؿُٔٗ حٓض .چُخٌکّ طًخو َخ
يالیًخطٗ کّ یٕٓق يظلًم گَىیي رّؿٓض كلع ػلض ٔ پخکيحيُٗ رٕىَْ ٔ ،آٌچّ حػى
حُ يخل ٔ يکُض ٔ طوض ٔ روظی کّ رّىٓض آٍٔى ،پخىحٕ آٌ ٓ١خٍص َلٔخَٗ رٕى.
ح ّيخ ػٓي هيیى رّؿُزّْخٖ كهٔلت ئؤنّ رّٔیژِ ىٍ ه ٕٜٙػًم ٔ ػکْحنؼًم
حْظًخو يٗىْي ٔ يٗگٕیي« :آٌچّ یؼوٕد ىٍ ؿٕحَٗ رخ پيٍ هٕى کَىِ رٕى ،ىٍ ُٓیٍ
پیَٖ حُ َخكیّٖ كََُيحٌ ىٍیخكض ًَٕى».
رّگلظّٖ آٌ کظخد ،كَ٠ص یؼوٕد ىٍ ؿٕحَٗ رَحىٍ ًِْحى هٕى ٍح رّٔٓیهّٖ
یک کخّٓ إٓ كَیذ ىحى ،طخ حيظیخُ حٍٗيیض ٍح رّهٕى حهظٜخ ٙىْيٓ ،پْ پيٍ هٕى
"حٓلن" ٍح كَیذ ىحىِ ٔ كن «رَکض = ؿخَ٘یُٗ» ٍح رّىٓض آٍٔى...
ٔ4۴ كکًض ْلظى :كویوض ٔكی
ؿخنذ حیٍکّ طٍٕحص هٕى ييػی ٔكیخَیض َیٔض ،آٌ ریٖطَ طخٍینَگخٍی ٔ طؼییٍ
طکهیق رَحی هٕو رُیحَٓحثیم حٓض کّ رّئٍَ حیخو گَىآٍٔی ٔ ػزض ٗيِ ٔ هٌَْخ
ٕ١ل ک٘یيِ طخ طکًیم گَىى ٔ پََٔيِحٕ رٔظّ ٕٗىَ .گخٍَيِی طٍٕحص یک َلَ َیٔض.
ريیٍطَطیذ رٓظَیٍ طلخٓیَ رَحی هَآٌ ،طٍٕحص ٔ طهًٕى حٓض .حگَ کٔی حیٍ ىٔ
ٍح َوٕحَي ،هَآٌ ٍح ًَٗكًٓي .يلَٔحٌ هَآٌ رَحی حیٍکّ هُيهی يیخٌ هَآٌ ٔ کظذ
پی٘یٍ كلَ کُُي ٔ رّچ٘ى يوخ١زخٌ هٕى هخک رپخُٗي ،يٗگٕیُي :کظذ پی٘یٍ طلَیق
ٗيِ حٓض ٔ طٍٕحص ٔ حَـیم حٛهی َّحیٍ حٓض کّ ْٔض .حیٍ ٍح يٗگٕیُي طخ ىٍْ
يوخ١زخٌ رٔظّ ٕٗى ٔ کٔی ىٍ يٍٕى ٔؿِٕ ي٘ظَک حیٍ ّٓ يظٍ يويّ چیِی
َپَٓي .كخل آٌکّ ىٍ يٍٕى ٔؿٕى حٍطزخ ١طُگخطُگ يیخٌ طؼخنیى كَ٠ص دمحم رخ
يلظٕیخص کظذ ًٓخٖٔ پی٘یٍ ْیچ پَىِپٕٗت ًَٗطٕحٌ کَىَ .یخُی رّپَىِپٕٗٗ ْى
َیٔض ،چٌٕ يُخرغ ًّْ ٗخٌ یکی حٓض .حیٍ ٍح هٕى هَآٌ يٗگٕیي« :كَبٌِ ُکُضَ كِی
ک»۲4 :ٔٓ ، ک كَخْٓؤ َ ِل حنَ ٌِیٍَ یَ ْو ََ ُءٌَٔ ْحن ِکظ َ
َخد ِيٍ هَ ْز ِه َ ک ِ ّي ًَخ أَََِ ْنَُخ اِنَ ْی َ
ٗ ٍّ
َ
= حگَ ىٍ يٕحٍىی ىچخٍ طَىیي ٔ ي٘کم ٗيی ،حُ کظذ پی٘یٍ حٓظلخىِ کٍ».
ػًيِٖ يلظٕیخص هَآٌ ىٍ کظذ هزهٗ يُيٍؽ رٕىٗ ٔ .خکهّٖ طؼخنیى حَزیخء پی٘یٍ
ٍح طؼییٍ يًَٕٗىٔ .كی دمحمٖ آٌ طؼخنیى ٍح ٛیوم َٕیٍ رو٘یيِ ٔ رخ حَـخو حٛالكخص
ٔ حٟخكخص ،حُ َٕ حٍحثّ ىحى ًّْٖ .ػهًخء ىیُٗ حیٍ ٍح يٗپٌیََي کّ روٖ حػظًٗ حُ
يلظٕیخص هَآٌ کَیى هزالً طٕٓ ٢كَٗظّٖ ٔكی رَ پیخيزَحٌ پی٘یٍ َخُل ٗيِ ٔ يٍٕى
ػًم آٌْخ ٔ حيضْخی حی٘خٌ ٔحهغ گَىیيِ حٓض ،يُظٓٗ رّئٍَ حیخو طلَیق ٗيِ ٔ
ىٍ آهَ ْى ئُٕم گ٘ظّ ٔ يظٍ ٛلیق آٌ يـيىح ً رَ كَ٠ص دمحم َخُل گَىیيِ حٓض.
حیٍ ٓوٍ ىٍ يٍٕى حكکخو ٔ يلکًخص ریٖطَ يٜيحم ىحٍى .ػهًخء يٗگٕیُي
حَزیخء ىٍ ٕ١ل یکيیگَ آييِحَي ٔ هخٌَٕ ََْزی َٔزض رّحَزیخء يخهزم هٕى ،کخيمطَ ٔ
ؿخيغطَ حٓض .يخَُي ىٍّٔ کٕىکخٌ ىٍ ييحٍّ حرظيحیی ٔ ؿٕحَخٌ ىٍ ىحَ٘گخِ کّ
حٕٛل ٔ يزخَی ٔ حْيحف ًْخٌ حٓض ،ح ّيخ ئیَ طکخيهی ىحٍى.
طٔه ٢كَ٠ص دمحم رَ طؼخنیى پیخيزَحٌ ٓهق ٔ حَزخء ٔ حٓخ١یَ گٌٗظّ ،حُ آٌؿخ
حكَحُ ٗي کّ حٔ هزم حُ رؼؼض هٕى ٔ پیٖ حُ ىٍیخكض َؤظیٍ يَكهّٖ ٔكی رّييص
ٓ ٔ۳خل رخ ًَْٖٔ ػَٔصيُي ٔ يظيیُّ رَّخو «هيیـّ رُض هٕیهي» َُيگٗ کَىِ رٕى.
كَ٠ص هيیـّ کّ طخ حیٍ يٕهغ حیًخٌ رّىیٍ ئیق ىحٗض ،یک ک٘یٖ ئیلٗ ٍح
رٍّٕٛص طًخو ٔهض رّحٓظويحو گَكظّ رٕى طخ ٗذ ٔ ٍُٔ ىٍ يُِنٖ حَـیم ٔ طٍٕح ص
هَأص ًَخیي ًٍٟ ،حیٍکّ پَٔػًٕی حٔ «ٍٔهشرٍ َٕكم» َیِ یک ٍحْذ ئیلی رٕى.
ٕ4۴ كکًض یگخَّ
حٍطزخ ١كَ٠ص هيیـّ رخ پَٔػًٕیٖ رّهيٍی ىٔٓظخَّ رٕى کّ ىٍػیٍ کّ هٕى یک
رخَٕی كَْیوظّی چٓم ٓخنّ رٕى ،يغٌْح ىٍ يٍٕى حُىٔحؽ رخ كَ٠ص دمحم ،رخ
پَٔػًٕی هٕى يٍٕ٘ص کَىِ رٕى ٔ پَٔػًٕیٖ حٔ ٍح رّحیٍ حُىٔحؽ طٕ٘ین ًَٕىِ
رٕىٍٔ« .هش رٍ َٕكم» کّ حُ رٍِگخٌ هَیٖ رٕى ،پْ حُ حػالو َزٕص ٓیّي ىٍ ُيَِٖ
پ٘ظیزخَخٌ ٔ كخيیخٌ ٓیّي ىٍ آيي ٔ حىػخ کَى کّ َزٕص حٔ ىٍ حَـیم پیٖریُی ٗيِ حٓض.
حیٍ حىػخی حٔ ىٍ يظٍ ْیچ حَـیهی َیخييِ ،يغٌْح هَآٌ َیِ ْىچُخٌ طَٜیق ىحٍى
ٔی حر ٍُْ کّ ػیٔی گلظّ رؼي حُ يٍ َزت يٗآیي کّ حًٖٓ حكًي حٓضِ َٔ « :ا ًْ هخ َل ػی َ
َِ٘ح ً ٜيِّهخ ً ِنًخ رَیٍَ یيَی ِيٍَ حنظ َ ٍْٕحسِ َٔ ُيزَ ّ
َي َْی َى یخ رَُی آَِْحثی َم اِ َِّی ٍٕٓلهللا اِنَی ُک ْى ُي َ
ص هخنُٕح ٌْح ِٓلْ ٌَ ُيزی ٌٍ»۶ :۶ٔ ، ٕٓ ٍل یؤْطی ِي ٍْ َر ْؼ ِيی ح ْٓ ًُُّ أَكْ ًَيُ كَهَ ًَخ ؿخ َء ُْ ْى ِر ْخنزَیُخ ِ
ِر ََ ُ
= «ٔ آٌگخِ کّ گلض ػیٔی رٍ يَیى :حی رُیحَٓحثیم! يٍ كَٓظخىِی هيح
رّٕٓی ًٗخ ْٔظى ٔ کٔی ْٔظى کّ حُ ؿخَذ پی٘یُیخٌ يخَُي طٍٕحص طٜيین ٗيِحو ٔ
يٍ ر٘خٍص يٗىْى رّپیخيزَی کّ رؼي حُ يٍ يٗآیي ٔ حٓى حٔ حكًي حٓضٔ .هظی حیٍ
پیخيزَ رخ يؼـِحص ٍٍٔٗ آيي ،يَىو گلظُي حیٍ ؿخىٔگَی آٗکخٍ حٓض».
يؼهٕو َیٔض ػیٔی حیٍ ٓوٍ ٍح ىٍ کـخ ٔ رخ کی گلظّ حٓضَْ .گخِ رَ حٓخّ
١زغ رَ٘ی رُٔـیى ،ػیٔی َزخیي حیٍ ٓوٍ ٍح گلظّ رخٗي ،چٌٕ ١زغ رَ٘ رّگَّٕی
حٓض کّ ٔهظی ىٍ چُیٍ يٕهؼیض هَحٍ گَكض ،يٗگٕیي :حٔل ٔ آهَٕ هٕىو ْٔظى!
حگَ ٓوٍ حُ حَـیم رخٗي کّ ّحٔالً حیٍ كَف ىٍ ْیچ یک حُ حَخؿیم َیٔض ،ػخَیخ ً
حَخؿیم ىِْخ ٓخل پْ حُ يَگ ػیٔی رّ ٍٕ١پَحکُيِ حُ ُرخٌ حیٍ ٔ آٌ ؿًغآٍٖٔ
ٗيِ حٓض( .حٔنیٍ حَـیم پُـخِ ٓخل رؼي حُ يَگ ػیٔٗ طلَیَ ٗيِ حٓض .آٌ ْى
َّطٕٓ ٢هَ٘ حٔل كٕحٍی؛ رهکّ ١زوخص ىٔو ٔ ٕٓو كٕحٍی!)
ػیٔی طؼخنیى هٕى ٍح يکظٕد َکَى؛ ٓخلْخ پْ حُ يٜهٕد ٗيٌ حٔ ،طؼيحى
ُیخىٖ حُ كٕحٍیٌٕ َْکيحو رٍّٕٔ ٔ ٍٔحیض هٕى ٔ رخ ُرخٌْخٖ يوظهق (حؿهذ
یَٕخَی) حَـیم ٍح طلَیَ ًَٕىَي کّ ىٍ َٓخیض حَخؿیهٗ رّىِْخ ٍٔحیض ،رخ ىِْخ ُرخٌ ٔ
ٔحرٔظّگْٗخٖ يظلخٔص كَُْگٗ طلَیَ ٗي کّ يٕؿذ حهظالكخص ػًین ىٍ ىَیخی
ئیلیض گَىیي چُيحٌ کّ هٌَْخ رخْى ىٍگیَ رٕىَي( .رَهٗ طؼيحى حَخؿیم حٔنیّ ٍح طخ
ْ٘ظخى ٍٔحیض ْى يٍٗٓخَُي).
َٓحَـخو حُ يیخٌ آًٌّْ ،حَخؿیم چٓخٍگخَّ (رخُْى يظلخٔص) طلض ػُخٔیٍ:
«حَـیم نٕهخ ،حَـیم يَهْ ،حَـیم يظٗ ٔ حَـیم یٕكُخ» يٍٕى طؤییي کهیٔخ هَحٍ گَكض
ٔ هخََٕٗ ُٗخهظّ ٗي کّ ًّْ ىٍ يـًٕػّٖ ػٓيیٍ يُيٍؽ حٓض ٔ .حهظالكخص يظُی ٔ
ٖ4۴ كکًض ْلظى :كویوض ٔكی
ُیخىص ٔ َوٜخٌ كَحٔحٌ يیخٌ َْیک ٔؿٕى ىحٍىَْ .کيحو رَّٕرّٖ هٕى كخٖٔ َٗف
كخل ،يؼـِحص ٔ کَحيخص ػیٔٗ حٓض .ؿخنذ حیٍکّ رٔیخٍی حُ َٕیُٔيِگخٌ ٔ
گٕیُيِگخٌ ئهًخٌ ُْگخيی کّ يٗهٕحُْي حُ حَـیم ٗخْي ریخٍَٔي ،رّ«حَـیم رََخرخ»
حٓظُخى يٗکُُي؛ كخل آٌکّ حَـیم رََخرخ حٛالً يٍٕى طؤییي کهیٔخ ٔحهغ َ٘ي ٔ ؿِی
يـًٕػّٖ ًٍٓت کظذ يويّ َیٔض .حيخ ئهًخَخٌ ْىچُخٌ رّآٌ حٓظُخى يٗکُُي ٔ
يٗگٕیُي کهًّی "كخٍههیطخ" ىٍ حَـیم "رََخرخ" آييِ ٔ يُظٍٕ دمحم حٓض!
ىٍ يیخٌ كٕحٍیٌٕ ١زوّی ىٔو رَّخو «رََخرخ» رَ يیهٍٕیى ٔ حیٍ َ٘خٌ يیىْي
کّ چُیٍ ٗوٜی ٔؿٕى ىحٗظّ ،ح ّيخ حَـیهی رٍّٔحیض حٔ ىٍ ؿٓخٌ ئیلی يٍٕى طؤییي
َیٔض .پْ حٔالً حَـیم رََخرخ يٍٕى طؤییي کهیٔخ ٔ ْیچ یک حُ كِ ََ ْم ئیلیض َیٔض ٔ
ىٍ ؿٓخٌ ئیلیض حػظزخٍ َيحٍى .ػخَیخ ً کهًّی "كخٍههیطخ" ىٍ ًْیٍ حَـیم يَىٔى ْى
َیخييِ حٓض ،حگَ ْى آييِ رٕى يُظٍٕٕ ًْخٌ ٗو" ٚكخٍههیطخ" رٕى َّحكًي ٔ دمحم.
چٌٕ حٓى ٗو ٚکّ طَؿًّ ًَٕٗٗى .حٓى ٗو ٚىٍ َُْرخَی ًْخٌ حٓض کّ ْٔض.
ىٍ حیٍؿخ ط٘خرّ ْـخیی ٔ آٔحیی ْى ٔؿٕى َيحٍى کّ رگٕثیى ي٘ظزّ ٗيِ حٓض.
"كخٍههیطخ" کـخ ٔ "حكًي" ٔ "دمحم" کـخ؟!
رَّظَ يٍٗٓي ىٍحیٍ يَكهّ ،ػَدْخ رّآٌكي حُ آگخْی ٔ ٍٗي طخٍیوی ٍٓیيِ
رٕىَي کّ يٗهٕحٓظُي ٍحِ هٕى ٍح حُ یٕٓىیض ٔ ََٜحَیض ؿيح ًَٕىِ ٔ رّْٕیض
ئظوم رَُٓي .ىٍ هيو رؼيی هزهّی هٕى ٍح حُ ریضحنًويّ کّ هزهّی یٕٓى ٔ يَکِ
ُّٓظی َیِ رٕى ،رًّٓض يکّ طـییَ ىحىَي ٔ ْٕیض ئظوم هٕى ٍح طٕؿّ ئیلیض ُ
حكَحُ ًَٕىَي .ىٍ روْٖخی پی٘یٍ رّکَحص یخىآٍٔ ٗيیى کّ ًُْیض ػَد ريحٌكي حُ
ٍٗي طخٍیوی ٍٓیيِ رٕى کّ حَظظخٍ ظٍٕٓ یک پیـًزَ ػَری ٍح يیک٘یي.
طخ حیٍ يٕهغ ىیٍ َخكٌ ٔ ٍحیؾ ىٍ َٓحَٓ يُطوّ <حُ ٍٔو طخ كـخُ> ئیلیض رٕى
کّ ىیٍ ًٍٓٗ ؿٕحيغ ػ َٜههىىحى يٗٗي .ئیلیض طخ ػًن هزیهّی هَیٖ يکی َلًٕ
یخكظّ رٕى ًٍٟ ،حیٍکّ یٕٓىیخٌ َیِ رٍّٕٛص پَحکُيِ ىٍ حیٍؿخ ٔ آٌؿخی ػَرٔظخٌ
ك ٍٕ٠هٕی ىحٗظُي .حیٍکّ یٕٓىیخٌ ىٍ َٗٓ يکّ َیِ َُيگی ىحٗظُي ،یخهیَ ،يؼهٕو
َیٔض؛ ح ّيخ ىٍ َٗٓ ييیُّ ٔ حَ١حف آٌ یٕٓىیخَی ػَٔصيُي ٔ رخٕٓحى ُیخى رٕىَي .آٌْخ
ٔهظی ُٗیيَي کّ ٗوٜی حُ ػَد حىػخی َزٕص کَىِ حٓض يظؼـذ ٗيَي ٔ گلظُي
ػَد کّ پیـًزَ ًَٕٗٗىٗ .وٜی کّ حىػخی َزٕص ًَٕىِ حٓض یخ ىٍٔؽ يٗگٕیي ،یخ
رخیي حٛهیض یٕٓىی ىحٗظّ رخٗي.
4۴4 كکًض یگخَّ
ىٍ كٜم يخهزم هٕحَيیى کّ حُ ًْخٌ هٌَٔ حٔنیّی ئیلیض ػيِی حُ ػَدْخ
ىٍ كـخُ ٔ یًٍ ريحٌ ٍٔی آٍٔىِ رٕىَي ،رٍِگطَیٍ يَکِ ئیلیخٌ "َـَحٌ" رٕى،
رٍِگطَیٍ يَکِ یٕٓىیخٌ یؼَد ٔ هیزَ رٕى .كَ٠ص دمحم حُ يیخٌ كََُيحٌ هَیٖ
ظٍٕٓ کَى ٔ هَیٖ هزیهّی كخکى ىٍ يکّ رٕى .پْ كَ٠ص دمحم هزم حُ رؼؼضَٔ ،زض
رّيُيٍؿخص ػٓيیٍ ٔ هٕحَیٍ حَزیخء پی٘یٍ رٗهزَ َزٕىِ حٓض.
رّىالیم ًُْٗ يٗطٕحٌ گلض :هطؼخ ً ىٍ ٕ١ل آٌ ييص ٓ ٔ۳خل َُيگی ي٘ظَک
)هزم حُ رؼؼض( ٛيْخ رخٍ يظٌٕ طٍٕحص ٔ حَـیم ىٍ يُِل كَ٠ص هيیـّ ىٍِٔ ٗي ٔ
ٓیّي چیِْخی ُیخىی حُ آٌْخ آيٕهض .حُ يُيٍؿخص طٍٕحص ریٖطَ هٕٖٗ آييُ ،یَح
پْ حُ حػالو َزٕص هٕیٖ رٔیخٍی حُ حكکخو آٌٍح <کّ ىٍ ىیٍ ََٜحَیض طؼطیم ٔ
کى ٍَگ ٗيِ رٕى> ىٔرخٍِ پیٖ ک٘یي ٔ حي٠خء ٔ طُلیٌ کَى ٔ يـيىح ً حؿَحیی ًَٕى.
رُخرَحیٍ يٗطٕحَیى رگٕثیى :ىٍ یٕٓىیض «َٗیؼض» رَ حهالهیخص ؿهزّ ىحٍى؛ ىٍ
ََٜحَیض َٗیؼض ٔؿٕى َيحٍى ٔ حهالهیخص پخیّی حٛهی آٌ ٍح ط٘کیم يیىْي؛ ح ّيخ
ٓیّي حكکخو َٗیؼض ٔ انٓیخص ٍح حُ طٍٕحص گَكض ٔ حهالهیخص ٍح حُ حَـیم حهٌ ًَٕى،
َْىٍٔح رّ ْى ئًِؽ کَى ٔ ىیٍ ٔ َٗیؼض ٍح ئخٔی رخ حهالهیخص ىحَٔض .رخ حیٍ
طٕٛیق کّ ىیٍ ٔ َٗیؼض ًْخٌ حهالم رّكٔخد آييَّ ،رَػکْ.
ٍُٓ ػَری ٔ حٓظلٔخَخص ػوهی ئًِؽ ٔ يؼـٌٕ ًَٕىِ ٔ يلظٕیخص حیٍ ىٔ ٍح رخ ُ
چیِْخی ىیگَی ْى رَآٌ حكِٔى؛ طزيیم رّ«ٔكی هَآَی» کَى ٔ «حيض ٔٓٗ ٢ي».
حیٍ چیِی حٓض کّ هٕىٕ گلظّ حٓض« :طؼخنیى يٍ ًْخٌ طؼخنیى حَزیخء ٓهق حٓض».
هيیـّٖ کزَی َؤظیٍ کٔی رٕى کّ رَّزٕص ٓیّي حیًخٌ آٍٔى .حٔ ىٍ حیٍ يٕهغ
یک ٌُ پُـخِ ٔ پُؾ ٓخنّ ٗيِ رٕى ،حیٍ َ٘خٌ يٗىْي کّ ٓیّي چّ ٗوٜیض ٔ َُيگت
ٓخنًی ىحٗظّ حٓضٗ .وٜیظی کّ يٍٕى هزٕل َِىیکخٌ هٕى رٕىِ حٓضُ .یَح طـییَ
ػویيِ ىٍ چُیٍ ٍٓ ٔ ٓخنی رَحی َْحَٔخَی ىٕٗحٍ حٓض .رّه ٕٜٙرخَٕی
كَْیوظّی يخَُي هيیـّ ًٍٟ .حیٍکّ كَ٠ص هيیـّ ٍحِ ىٍٔی ْى ََكضُ ،یَح
رّچیِی حیًخٌ آٍٔى کّ هزالً کهیخص آٌ ٍح ُٗیيِ رٕى ٔ يٗىحَٔض...
رًّْیٍ طَطیذ رَحی حٓالو َیِ رخیي ٗؤٌ ٔ يٕهؼیض ظٍٕٓ هخثم ٗي .حٓالو رٔیخٍ
ىیَ ظخَْ ٗيُ ،يخَٗ کّ ػَدْخ رٍّٗي طخٍیوت الُيّ ٍٓیيِ رٕىَي .حیٍ ىٍ يٕهؼی
رٕى کّ کخٌَْٕخٖ ْلظگخَّٖ طًيٌْخٖ کٍٓ ٗخيم ي ،َٜآطٍ ،رخرم ،كخٍّ ،رهنُْ ،ي
ٔ چیٍ َْیک يخَیلیٔض هٕى ٍح رّحؿَحء گٌحٍىِ ٔ ىٍِْٔخٖ ىٍه٘خٌ هٕى ٍح پ٘ض
َٓ َٓخىِ رٕىَي .ریٍ ظٍٕٓ كَ٠ص دمحم رخ ىٍٔحٌ حهظيحٍ ٓهٔهّٖ كَحػُّ ىٍ ي،َٜ
ریٖ حُ ٖٓٓٓ ٓخل كخٛهّٖ ُيخَٗ حٓض .رخ ػ١ َٜالیٗ "آطٍ" ریٖ حُ ٓٓٓٔ
ٓخل كخٛهّ ،رخ طوض ؿً٘یي ًْیٍ يويحٍ ،رخ طًيٌ رهن ٔ ظٍٕٓ آثیٍ(ْخٖ) ٍُىٗظی
ریٖ حُ ٓٓٓٔ ٓخل ،رخ ظٍٕٓ کُلٔیّٕ ىٍ چیٍ ریٖ حُ ٓٓٓٔ ٓخل ،رخ ظٍٕٓ
رٕىح ىٍ ُْي ریٖ حُ ٓٓٓٔ ٓخل كخٛهّٖ ُيخَٗ ٔؿٕى ىحٍى...
«َ َٜكخيي أرُٕیي» پیخيزَ حکَو ٍح يٕنٕى كَُْگ ٔ َیخُ ؿخيؼّی هٕى يیىحَي
ٔ ىیٍ حٓالو ٍح َیِ َٓ٠ظی حُُٓن رخُگ٘ض كُلخء رّآثیٍ كُلیض يیپُيحٍى.
ٔی يیگٕیي :ؿخيؼّی آٌ ٍُٔ ػَد حُ ىٔ ؿٓض ىٌٍٔ ٔ ریٌَٔ ،يٍٕى طٓيیي
رٕى؛ طٓيیي ریََٔی حُ ٕٓی هيٍصْخی چٌٕ ٍٔو ٔ كخٍّ ٔ كزّ٘؛ ٔ طٓيیي ىٍَٔی،
َخٗی حُ ي٘کالص حهظٜخىی ٔ ؿُگْخی ىحههی کّ رٔیخٍی ٍح هٔظّ کَىِ ٔ
رّهٕىآگخْی ٍٓخَیيِ رٕى .حیٍ حهظ٠خثخص يُلؼضؿٕیخَّ حُ یکٕٓ ٔ هٕىآگخْی كطَی
رو٘ی حُ ؿخيؼّ کّ هٕى ٍح رّػُٕحٌ كَُْگ ٔ آثیٍ طلُغ پيیيحٍ ٓخهظّ رٕى ،حُ
ٕٓی ىیگَ ،ؿخيؼّ ٍح رّٕٓی ىیٍ ؿيیي يهی كَح يیهٕحَي ،چٌٕ حىیخٌ يٕؿٕى ،یؼُی
ََٜحَیض ٔ یٕٓىیض ْیچکيحو َیخُْخی ػَد ٍح طؤيیٍ ًَیکَىُ ،یَح ََٜحَیض هٕى
ىیٍ يٓخؿى رٕى ٔ یٕٓىیض هطغ َظَ حُ كٜخٍ َژحىیحًْٕٕ ،حٍِ ػَدْخ ٍح طلویَ
ٔ طٓيیي کَىِ رٕى)ٕٔ(.
أرُٕیي رّػُٕحٌ یک ئهًخٌ يئيٍ ىٍ يٍٕى حیٍکّ چَح هيح حٓالو ٍح ىٍ حیٍ
ُّٓظی
يوطغ ُيخَی ٔ ىٍٓض ىٍ ػَرٔظخٌ حػالٌ کَى ،يیَٕیٔي کّ ػهًخء ٔ كوٓخی ُ
يؼظويحَي :حُ آٌؿخ کّ يظٍْخی يويّ پیخيزَحٌ گٌٗظّ ىٓظوٕٕ ؿؼم ٔ طلَیق ٗيِ
رٕىَي ،هيحَٔي پیخيزَ ىیگَی رخ يظُی ؿيیي كَٓظخى.
ٔنی أرُٕیي َظَ ىیگَی ىحٍىٔ .ی رَ حیٍ رخٍٔ حٓض کّ حػالٌ ىیُی ؿيیي
رّٔحٓطّی یک پیخيزَىیگَ ،پخٓوی رٕىِ رّيوظ٠یخص ُيخٌ ٔ َخرٔخيخَیْخ ٔ
پَْٖٓخی حهظٜخىیٓ ،یخٓی ،حؿظًخػی ٔ يٌْزی ىٍ حیٍ يُطوّ .ریؿٓض َیٔض کّ
ىٍ يُطوّی كـخُ ًّْگخٌ ىٍ حَظظخٍ ظٍٕٓ پیخيزَ ؿيیي رَّٓ يیرَىَي .حیٍکّ ىٍ
4۴۶ كکًض یگخَّ
حگَ ٗو ٚدمحم ىٍ ؿًخػظٖ ُٗخهظّ ٗيِ ٔ رّػُٕحٌ ٗوٜی ًُْٕٗي ٔ رخ حٓظؼيحى
يٍٕى حكظَحو رٕىِ حٓض ،رُخرَحیٍ کٔی َزٕىِ کّ حُ كؼخنیضْخی حؿظًخػی ىٍٔی
ؿٕیي .يیىحَیى کّ ًَْٕٔ هيیـّ ئجٕنیض کخٍٔحٌ هٕى ٍح رّحٔ ٓپَىِ رٕىٔ .ی ىٔ
ٓلَ طـخٍی رّٗخو ىحٗظّ حٓض .حیٍکّ حیٍ ٌُ طخؿَ يظًٕل رخ دمحم حُىٔحؽ کَىَِ٘ ،خٌ
يیىْي کّ حٔ ىٍ دمحمْ ،ى رّػُٕحٌ یک حَٔخٌ ٔ ْى رّػُٕحٌ َٗیک طـخٍی،
کیلیضْخی ٍح یخكظّ رٕى .يخ رخیي دمحم ٍح رّػُٕحٌ كَىی ط ٍٕٜکُیى کّ پیٖ حُ آٌکّ حُ
ٔكی ُيُِل گٌحٍٕ ىْي ،ػ ٕ٠كؼخل ؿًخػض هٕى رٕىِ حٓض«.
أرُٕیي يیحكِحیي» :رَّْكخل ،رّکِٕ ٍكظٍ ٔ رّػًن يکخٗلّ َ٘ٔظٍ ،کُ٘ی
ُّٓض ىیُی .حُ ٓهٕک حٓض ىیُی ،رّػزخٍص ىیگَ کُ٘ی حٓض رَهخٓظّ حُ یک ُ
ٍحْزخٌ گَٕخگٌٕ يیُٗخٓیى کّ آٌْخ ًْٕحٍِ َوخ ١پَص ٔ ىٍٔحكظخىِ ٍح رَيیگِیُُي.
ٕٛيؼّْخ ٍح َّىٍ ىل َْٗٓخ ٔ ٍٔٓظخْخ ،رهکّ ىٍ ئیَ ٍحْی پَص ٔ رَ رهُيی
کْٕٔظخٌْخ رَحكَحٗظّحَي .رُخرَحیٍ دمحم ِکَىحٍی ٍح پیّ٘ کَى کّ َِى ىیگَحٌ َیِ
يؼًٕل رٕىًَ .یهٕحْى ىٍ حیٍؿخ رگٕیى کّ دمحم یک ئیلی یخ یٕٓىی رٕىِ حٓضٔ .نی
ُّٓضحٔ پی٘خپیٖ ىحٍحی َٕػی ط ٍٕٜىیُیَٕ ،ػی ًٓضگیَی رٕىِ ٔ حكخ ّ١رّیک ُ
ُّٓض يٌْزی يؼیٍ رَحَگیوظّ حٓض، يٌْزی ىحٗظّ حٓض کّ ٔی ٍح رّکُ٘ی حُ یک ُ
يخَُي يکخٗلّ رَ رهُيیْخی آٌ کِٕ)ٕٕ(«.
رَ پخیّی کظخد ٛلیق حنزوخٍی ،ػخیّ٘ رَّوم حُ دمحم گٌحٍٕ يیىْي کّ رخ ىیيٌ
كَٗظّی ٰانٓی ٔك٘ض حٔ ٍح كَح يیگیَى ٔ حٔ رخ ١پٖ ٗيیي ههذ َِى هيیـّ يیٍٔى
ٔ ؿَیخٌ ٍح رّحٔ رخُيیگٕیي .هيیـّ پْ حُ آٌکّ يیکٕٗي ٔی ٍح آٍحو ٓخُى ،دمحم ٍح
َِى پَٔػًٕیٖ «ٍٔهش رٍ َٕكم» يیرَى .حرٍَٕكم کّ یک ئیلت َُٓٗخّ ٔ
يٍٕى حكظَحو رٕىِ ،رَحی آٍحو ٓخهظٍ دمحم رّٔی يیگٕیي« :حیٍ ًْخٌ ؿزَثیم كَٗظّ
حٓض کّ هيح پیٖ حُ طٕ َیِ رَ يٕٓی كَٓظخىِ رٕىٔ ».ی رّدمحم ْ٘يحٍ يیىْي ،رخ
پیخو ٰانٓی کّ حٔ رَحی يَىيخٌ يیرَى ،ىًُٗیْخ ػهیّ هٕى رَهٕحْي حَگیوض ٔ آٌْخ
حٔ ٍح حُ هٕى هٕحُْي ٍحَي ٔ حٔ ٍح يٍٕى پیگَى هَحٍ هٕحُْي ىحى.
حُ َظَ أرُٕیي ،ىٍ حكخىیغ ىحٓظخٌْخی رٔیخٍ َوم ٗيِحَي .رّرخٍٔ ٔی ،ىٍ حیٍ
ؿخ يلٕٓو "ىحٓظخٌ" ٍح َزخیي رّيؼُخی یک ٍٔیىحى طویهی ٔ پَىحهظّی ًٍْ ٍٔحیضگَ
ىحٓظخٌ كًٓیي .رهکّ ىحٓظخٌ ىٍ حیٍؿخ رّيؼُخی ٍٔحیض ٍهيحىی حٓض رَ پخیّی گَّٕی
ىٍک كَ ِى ٍٔحیضگَ .حیٍ یک حيَ ىحٓظخَی حٓض ٔ حٛخنض ُٓيی َيحٍى ،رهکّ ِ حُ
4۴۴ كکًض یگخَّ
حنظخَْ ،كخنظّٜق َِٓ هزم حٌ یظؼيٖ ٛلش حنزخ ٍ١يُّ حنٗ ّ «حٓظکًم رخّ ٔ ُّ١
حنوخنذ رٜلش حنوهذ ،يلخکیخ ً نّٔ .حالٔل َٓخیشحنٔلَ يٍ حنوهن حنٗحنلنٔ ،حنؼخَٗ
َٓخیشحنٔلَ يٍ حنلن رخنلن حنٗحنوهن».
= رّکًخل ٍٓخَیي رخٔ ٍ١يکَُٕخص هٕیٖ ٍح ،پیٖ حُ آٌکّ رّحيٍٕ ظخَْٖ پَىحُى
(حٔل رّهٕىٓخُٖ پَىحهض) چُخٌکّ یک پخٍچّ يظٜق رّٛلخص رخٗ ُٗ١ي ٔ ظخَْ
حٔ هزَ حُ ٓ١خٍص ىٌٍٔ يٗىحى .حیٍ ٗخيم ىٔ يَكهّ يٕٗٗى :حٔل گٌحٍ ٔ يٓخؿَص
حُ هٕى رّٕٖٓ هيح؛ ىٔو ٍٔیکَى حُ َخكیّٖ هيح رَحٖ هيح ،رّٕٖٓ ههن هيح».
ىٍ پیَٕي رخ ٓوٍ يالٛيٍح حیٍ هطؼّی ػَری ئُٕد رّٓؼيی ىٍ طٕٛیق
ٗوٜیض ٓیّي چويٍ ُیزخ ٔ رهیؾ حٓض« :رهؾ حنؼُهی رکًخنّ ،ک٘ق حنيُّؿی رـًخنّ،
ُٔض ؿًیغ هٜخنّٛ ،هٕح ػهیّ ٔ آنّ». ك ُ
حیٍ حٛیمطَیٍ طؼَیق حُ طـَریخص َزٕٖ حٓض کّ حٛخنض ٍح رًّحص َزٗ
(يٍكیغ حَٔخٌ کخيم) يٗىْي« :حٔ رّحػَ کًخالص ٗوٜی رّيوخيخص ػخنی ٍٓیئ ».
طـَرّی «حُ يَىو ریخيُٕیى ،رّيَىو ریخيُٕیى» ٍح يطًق َظَ هَحٍ ىحى.
يؼُٗ حیٍ گلظّ آٌ حٓض کّ روٖ حػظًٗ حُ يطخنذ يُيٍؽ ىٍ هَآٌ ،رٍّٕٛص
ُّٓضْخٖ ىیُٗ ـ هزیهٕٖ پیٕٓظّ يؼًٕل ٔ يَٕٓو رٕىِ حٓض يؼالًَ « :یخ أ َیُّ َٓخ حنَ ٌِیٍَ آ َيُُٕح ُ
ػهَٗ حنَ ٌِیٍَ ِيٍ هَ ْز ِه ُک ْى نَؼَهَ ُک ْى طَظَوٌَُٕ ٕ»ٔ۴ٖ :
ذ َٜیَخ ُو َک ًَخ ُکظِ َ ػهَ ْی ُ
ک ُى حن ِ ّ ُکظِ َ
ذ َ
ْىچُیٍ يُخٓک كؾ کّ حُ كئى ٕٓٓٓ ٓخل هزم حُ آٌ يؼًٕل ٗيِ رٕى؛ ؿٓخى
ٔ ىكخع کّ حيَ يَ٘ٔع ٔ ريیٓٗ ىٍ َْؿخيؼّٖ حٓض کّ يٍٕى كًهّ هَحٍ گیَى؛
ُکٕحس ٔ ٌٍَٔحص ٔ ٛيهخص َیِ رٍّٕٛص حهٌ يخنیخص ٔ حػطخء هیَحص ىٍ ًّْٖ
كَُْگْخ ٔ حىیخٌ ٔ يٌحْذ ٔ ؿٕى ىحٍى؛ حىػیّ ،حٍٔحى ،حًکخٍ ٔ ػِحثیى َیِ رو٘ٗ
حػظًٗ حُ طؼخنیى کهیّٖ حىیخٌ ٍح ط٘کیم يٗىْي...
حیٍ يٕحٍى کّ ىٍ يظٍ هَآٌ ؿخیگخِ رَؿٔظّ ىحٍى ،ؿِء ٍَٟٔصْخٖ حٔنیّٖ
كیخص ؿًؼٗ حٓض ٔ ،ىٍ ریٍ هزخیم ػَد کًخریٖ يَٕٓو ٔ يؼًٕل رٕىِ حٓض،
رُخرَحیٍ طخ حیٍؿخ ريػظٗ ٍٕٛص َگَكظّ ٔ هَآٌ چیِی طخُِٖ َیخٍٔىِ حٓض؛ حكکخو
پی٘یٍ ٍح ٔیَحیٖ ٔ پخالیٖ ًَٕىِ ،يـيىح ً ػَ ّٟىحٗظّ حٓض.
يُظٓخی يَحطذ حیٍکّ :حٓالو ىٍ حیٍؿخ هٕىٍح ىٍ ٔٓ ٢ىٔ ىیٍ حرَحْیًی ُىِ ٔ
ىچخٍ یک پخٍحىکْ ٗيِ حٓض ،ريیٍٓخٌ کّْ :ى ػیٔی رٍيَیى ٍح پیـًزَ هيح يٗىحَي
ٔ ْى حُ حٔ ػزٍٕ ًَٕىِ ٔ حكکخو طکهیلت پیـًزَ يخهزم حٔ ٍح حكیخء ٔ طُلیٌ ًَٕىِ حٓض.
یؼُی ًْخٌ حكکخو طکهیلت یٕٓىیض ٍح کّ ئیلیض طؼطیم ًَٕىِ رٕى ،حٓالو حُ َٕ َُيِ
ٔ4۲ كکًض ْلظى :كویوض ٔكی
کَى .يطهذ حیٍ حٓض کّ حگَ حٓالو چُیٍ چیِی يٗهٕحٓض رخیي ئیلیض ٍح طکٌیذ
يٗکَى طخ گٌٍٕ رّیٕٓىیض ئظویى ٔ رئٌ كخثم يٗٗي .يُطوخ رخیي ََْزت حىحيّ
ىُْيِٖ طؼخنیى پیخيزَ يخهزم هٕى رخٗيَّ ،يخهزم يخهزم هٕیٖ! ح ّيخ حرخكّگَی ئیلیض،
حٓالو ٍح رَآٌ ىحٗض طخ حُآٌ ػزٍٕ ًَخیي ٔ رّيخهزهٖ رَگَىى.
هًٔظٗ ىیگَ حُ يلظٕیخص هَآٌ ٔحگٕیٗ هّْٜخ ٔ حٓخ١یَٖ حٓض کّ یخ حُ يظٌٕ
کٍٓ حهظزخّ ٗيِ ،یخ ٓیُّ رّٓیُّ حُ هييخء رّحٍع ٍٓیيِ رٕىِ ٔ ىٍ ٗذ َ٘یُْٗخٖ
يلخكم ٔ هخَٕحىِْخ رخُگٕ يٗٗيِ حٓض .يؼالً چُخٌکّ ىٍ كٕم رٍِّٕٖٓ يزخٍکّٖ
یٕٓق حٗخٍِ ٗي ،آٌ ىٍ طًخيیض هٕى یک ه ّٜحٓض کّ كخٖٔ طًخيٗ ػُخَٛ
ىحٓظخَٗ ٔ ُیزخُٗخهظٗ يٗرخٗي ،ىحٍحٖ پیخو ٍٍٔٗ حهالهٗ ٔ يؼُٕٖ .ؿَیخٌ رهؼیيِ
ٗيٌ یَْٕ طَُٕٓٓ ٢گ یک ىحٓظخٌ حٓض ،آُيخیْٖخٖ كَ٠ص حرَحْیى (ٕ)ٕ۶ٓ :
ریخٌ یک طکّٖ كهٔلٗ ،رخ ُرخٌ ًٓزهیک حٓض کّ كویوض يَگ ٔ َُيگٗ ٍح رخُگٕ
يٗکُي ،هيٍص کٌحیٗ ٓهیًخٌ یک حكٔخَّ حٓض ،هٕحد ٕ١الَٗ حٛلخد کٓق (:ٔ۴
۲ـ )ٕ۰یک كکخیض حٓض ،هٕحد ػِیَ پیـًزَ (ٕ )ٕ۳۲ :یک کُخیّ حٓض ...
چُیٍ هِ ٔ ٜٚكکخیخص ٔ حكٔخَّ ٔ حٓخ١یَ رّحٟخكّی حػظوخى رّٔؿٕ حؿُّش ٔ
ٗیخ١یٍ ٔ حهزخٍ ؿیزی ...ىٍ كویوض ط٘کیم ىُْيِٖ ْٔظّٖ يَکِة كَُْگ ٔ
يؼظويحص ؿخيؼّٖ آٌٍُٔ ٍح ط٘کیم يٗىحى .حُ حیٍَٕع حٓخ١یَ ٔ حكٔخَّ ىٍ ًّْی
يهضْخ ٔ كَُْگْخی هيیى ٔکٍٓ ٔؿٕى ىحٍى ،چُخٌکّ ىٍ حٓخ١یَ یَٕخٌ َیِ هٕحَيیى.
َْ يهظی يظُخٓذ رخ َٗحیَُ ٢يگی ٔ ُیٔضرٕو هٕى ىحٍحی حٓخ١یَ ٔ حكٔخَّ حٓض.
َّیک َٕآٍٔ ٔ .هَآٌ حٔ هخٌَٕ حٓخٓٗ كکٕيض حٓالو رٕى کّ رخ حٓظلخىِٖ كيحکؼَٖ
حُ ًّْٖ ظَكیضْخٖ يٕؿٕىِ ٔ طـخٍد پی٘یُیخٌ طئیٍ گَىیي.
رَحٖ طوَیذ ًٍْ رخیي رگٕیى کّ ؿهِْٕخٖ حُ ٍٕٔ رَهٍٕى هَآٌ رخ كَُْگ
ػًٕيٗ ،طٕٓ ٢يٕنٕٖ رهوی ىٍ هَٓ ٕٜٙحیٖ "يؼُٕٖ يؼُٕٖ" رّظٍٕٓ ٍٓیي؛
يؼُٕٖ َؤظیٍ حػَ رَٖ٘ حٓض کّ كئى ٓٓٓ ۰خل رؼي حُ طئیٍ هَآٌ يـیي،
رّٗیِٕٖ پَىحُٕ آٌ کظخد ػظیى طؤٓٗ ًَٕىِ ٔ رخ حٓظلخىِ حُ ٕٓژِْخٖ پیٖ پخ حكظخىِ
ٔ ههن ُٓخٍیْٕخٖ ريیغ ،پیخو ػظیى يؼُٕٖ حنوخء کَى .نٌح ٕٛكیخٌ رّآٌ «هَآٌ ػخَی»
يٗگٕیُي .ريیٍگَّٕ ٗي کّ يؼُٕٖ يؼُٕٖ يٕنٕٖ َِى حْم كٍ رّيؼخرّ کهیي كٓى هَآٌ
کَیى پٌیَكظّ گَىیي .حهزخل الٍْٕی ىٍ يؼَكٗ يؼُٕٖ يٗگٕیي:
ْٔض هَآَٗ رّنلع پٓهٕٖ يؼُٕة يؼُٕة يٕنٕٖ
* هٕى يٕالَخ ْى ىٍ ٔٛق يؼُٕٖ هٕیٖ كَيٕىِ:
ْخىة رؼ ٔ ٗ٠رؼٍ ٗ٠ح ُي٠م هَآٌ ُييِل
ِ يؼُٕة يخ چٕ
فبرویذ رْویؼٔ
طَىیيٖ َیٔض کّ ىٍ يزخكؼخص يُٕ ١رّٟٔغ حكکخو ٔ طکخنیق ،كَ٠ص
ٓیّيحنًَٓهیٍ هخطى حالَزیخء حٓض .حیٍ رُخ رّرَحْیٍ ػوم ٔ َوم ٔ کظخد ٔ حؿًخع ػخرض
حٓض .رَحرَ رخًْیٍ حىنّ ،طؼخنیى حی٘خٌ طخ پخیخٌ ػًَ رَ٘یض کخكٗ ٔ َخكٌ هٕحْي رٕى،
ُیَح حُ ىیي ػهى ٔ كکًض َیِ هٕٜٛیخص ٔؿٕىة رَ٘ ُيخٌ ٓیّي رخ رَ٘ حئَُ ٔ
كَىحْخٖ ىٍٔ ،طلخٔطٗ َيحٗظّ ٔ َوٕحْي ىحٗض .چّ حُ َظَ َیخُْخٖ يخىٖ ٔ يؼُٕٖ ٔ
چّ رّنلخظ حٓظؼيحى ٔ کًخل يـِٖ ٔ ژَظیک .رُخ رَّظَ ٓخىحص ُیٔضُٗخٓخٌ،
ِْحٍحٌ ٓخل حٓض کّ طکخيم يـِٖ ٔ ژَظیک َٕع رَ٘ رّكي حػالٖ هٕى ٍٓیيِ
حٓض ،حُ حیٍ پْ ىٍ ٓخهظخٍ ژَظیکٗ حٔ طـییَحص ػًيِ رّٔؿٕى َوٕحْي آيي .پْ حُ
ٔیَ حكوی ٔ يُلُٗٗ ،خيم كُِْٕخٖ کخٍرَٖ يـِ حیٍ ٓیَ طکخيهٗ رَ٘ ىٍ ه ٢حن ّ
هٕحْي رٕى ،یؼُٗ ىٓضآٍٔىْخٖ كکَٖ ٔ طـَرٗ رَ٘ حكِحیٖ هٕحْي یخكض.
چُخٌکّ ىٍآیُيِی َِىیک رخ طهلیوی حُ طکُٕنٕژة پَىحَُيِْخ ٔ ْٕٕ يُٕٜػی،
حَٔخٌْخ رَّوطّی ػطق ىیگَی ىٍ طخٍین كیخص هٕى ىٓض هٕحْي یخكض ٔ حیٍ رخٍ
طکخيم رََّ٘ ،ریٕنٕژیکی ،رهکّ طکُٕنٕژیکی هٕحْي رٕى.
ىٍ يوخرم حیٍ َظَ ،ىیيگخْخٖ ؿيیيٖ َیِ ٔؿٕى ىحٍى کّ يؼظوي حٓض« :يـِ رَ٘
طخ ُُْٕ ىحٍحٖ هخنٗگخِْخٖ حٓض کّ ؿخ رَحٖ طکخيم ریٖطَ ژَظیک َیِ ىحٍى».
ٖ4۲ كکًض ْلظى :كویوض ٔكی
ىٍ حیٍ يٍٕى رلغْخی كَحٔحٌ ؿَیخٌ ىحٍى کّ حُ ػٓيِٖ حیٍ هخيّ هخٍؽ
حٓض .رَّْكخل ،آٌچّ پیٕٓظّ ُٗخٍٔ رٕىِ ٔ هٕحْي رٕىَ ،لِٕٖ پخٓنگٕیٗ
رّهٕحٓظّْخٖ رَٖ٘ حٓض کّ ىٍَُْيخٌ ٍٕٛص ٟٔؼیض هخ ٙهٕى ٍح ىحٍح
حٓضٔ« .كٗ َزٕٖ» ٔ طَ٘یؼٗ َیِ ىٍ حٛهیض هٕى يظُخٓذ رخًْخٌ ظَكیض ٔ
هٜهض حٓظُزخ١پٌیَٖ ىٍ گَىَّٖٔ ُيخٌ ٔ يکخٌ َخُل ٗيِ حٓضٓ .یّي هٕى كَيٕى:
ٔ ًْ َلشُ»(ٍ = )ٕ4حِ يٍ ٍحِ حكَح ٔ ١طلَیَ ٢یٔضَ١ ،ین ّللاِ ْحن َلُِی ِلیَشُ حن َ
«أ َ َكذُّ حنيّیٍ انٗ َ
يیخَّ ٔ طٔخْم ٔ طٔخيق حٓض ».آٌ ؿُخد ٔهظٗ کّ أرٕيٕٓٗ حٗؼَٖ ٔ يؼخًرٍ ؿزم
ٍح رّهٜي طزهیؾ ٔ يؼَكٗ ىیٍ حٓالو رّیًٍ حػِحو کَى ،رّآٌ ىٔ َلَ ٓلخٍٕ حکیي
َ٘ح ٔ الطٌٍُُّح ...
َٔح ،ر ّ َٔح ٔ الطؼ ّ كَيٕى کّ «ی ّ
هبُیذ عجوئیل
ٔحژِی «ؿزَثیم» ىٍ حٛم ِػزَی حٓض ،ظخَْح ً رٍّٕٛص َٓیخَی حٕ رّػَری
ٍحِ یخكظّ حٓضَٕ .یُٔيِگخٌ ٔ يلووخٌ ُرخٌ ػَری رَ ؿیَ ػَری رٕىٌ آٌ طَٜیق
کَىِحَي )ٕ۳(.ىٍیَٕخَی ilealhoطهلع ٗيِ ٔيؼُخی طلض حنهلظی آٌ «هيح هخىٍ حٓض»
یخ «يَى هيح» ٔ «هَٓيخٌ هيح» حٓضَ )ٕ۶(.خو ؿزَثیم چٓخٍ رخٍ ىٍػٓيیٍ آييِ حٓض:
الق :ىٔ کَص ىٍ ػٓي هيیى ،کظخد ىحَیخل َزی:
ٔ ـ ىٍ کظخد ىحَیخل َزی ( )۴ :ٔ۶ؿزَثیم رٍّٕٛص حَٔخَی رَ ىحَیخل پيیيحٍ
يی ٕٗى طخ يؼُخی ٍإیخی حٔ ٍح رَحیٖ رخُ گٕیي .ك ٍٕ٠ؿزَثیم رخ چُيحٌ ؿٌرّی
ًَْحِ حٓض کّ ىحَیخل حُ آٌ ييْٕٕ يیٕٗى.
ٕ ـ رخٍ ىیگَ ؿزَثیم ىٍ ُيخَی کّ ىحَیخل ي٘ـٕل ىػخ ٔ هَرخَی حٓض،
پَٔحُکُخٌ َِى ٔی يیآیي طخ حَٓحٍی ٍح رَحیٖ آٗکخٍ کُي .ىٍ حیٍ يٕحٍى ؿزَثیم
كَٗظّ َخيیيِ َ٘يِ ،رهکّ َٛكخ ً يٕؿٕىی آًٓخَی حٓض کّ يیطٕحٌ حٔ ٍح پیخو ِ
آٍٔ هيح
ىحَٔض ٔ ك ٍٕٕ٠رخ ؿٌرّ ٔ هيٍص ٰانٓی ًَْحِ حٓض( .ىحَیخل َزی)۲ :ٕٔ،
ة :ىٔ کَص ىٍ حَـیم نٕهخ:
ٔ ـ آٍَٔيِی يژىِی طٕني یلیی رَحی ُکَیخ( .حَـیم نٕهخ)ٔ۲ :ٔ ،
ٕ ـ آٍَٔيِی يژىِی طٕني ػیٔی رَحی يَیى( .نٕهخ)ٔ :ٕٔ ،
ىٍ هَآٌ َیِ ّٓ کَص ىٍ ٍِْٕٓخی ييَی آييِ حٓض.
ؿزَثیم ىٍ يظٌٕ ػَكخَی ،يزيأ كیخص ،يظَٓ ػهى كنطؼخنیٍٕٛ ،ص يظًؼهّی
ػوم ،يٕ َکم رَ طلٜیم ػهٕو ٔ طيریَ يؼخٕ ٔ حٓظخى ٍُٓم هٕحَيِ ٗيِ حٓض .رَهی
4۲4 كکًض یگخَّ
ٔحژُِٗخٓخٌ ػَد رخ حٗخٍِ رّيؼخَی گَٕخگٌٕ « َؿزَْ» حُ ؿًهّ پخىٗخِ ،رُيِٗ ،ـخع،
يَى" ٔ ،حیم" ٍح رّػُٕحٌ حًٓی حُ حٓخيی هيحَٔي ىحَٔظّحَي .ىٍ ػزَی ،ؿزَثیم ٍح
ًْچٌٕ يیکخثیم ٔ حَٓحكیم يَ ّکذ حُ ىٔ روٖ ىحَٔظّحَي کّ ريیٍطَطیذ ؿزَثیم
(« َؿزَْ» « +حیم») رّيؼُخی يَى هيح یخ رُيِٖ هيح حٓض.
رخ طٕؿّ رّيؼُخی «ؿزَٔص» کّ ىٍ ػزَی رّيؼُخی َیَٔيُيی ٔ هيٍص حٓض،
َٓیخَی ٔحكظًخالً ؿزَثیم حُ «ؿزَٔص» ي٘ظن ٗيِ حٓضَ .ؿزَْ ىٍ ُرخٌْخی كز٘ی ٔ ُ
آٍحيی َیِ رّيؼُخی يَى ،هَٓيخٌ ٔ ىالٍٔ حٓض ٔ ؿزَثیم ىٍ حیٍ ُرخٌْخ يَى هيح ٔ
هَٓيخٌ هيح يؼُخ يیٕٗى .رَهی "حیم" ٍح رّيؼُخی رُيِ ٔ ؿزَثیم ٔ يیکخثیم ٔ
ػزيّللا ،ػزيحنَكًٍ ٔ ػزيحنوئّ يیىحَُي.
ّ حَٓحكیم ٍح رّيؼُخی
رخطٕؿّ رّحیٍکّ « َؿزََ» حُ ُرخٌ ػزَی رّيؼُخی هيٍص ىحٗظٍ ٔ طٕحٌيُيی ٔ
«ؿزَثیم» رّيؼُخی ٗوَ ٚیَٔيُي آييِ حٓض ،حیٍ حكظًخل طوٕیض يیٕٗى کّ كظی
ًٔيَس» َیِ يؼخىل ػَرت ؿزَثیم ىحَٔظّ ٗيِ رخٗي.
ّ حنوخد «ٗيیيحنوٕی» ٔ «
يُوٕل حٓض کّ ٓیّي رّحٛلخد كَيٕىَْ« :گخِ ىیيیي يٍ رخ "ىكیش رٍههیلش
حنکهزی" ههٕص گِیيِحو ،يِحكى يٕ٘یي کّ آٌ َّىكیّٖ کهزٗ ،کّ يؤيٍٕ ٔكٗ حٓض،
کّ ىٍ چَِٖٓ حٔ ظخَْ ٗيِ حٓض».
ىٍ حٍطزخ ١رخ حیٍ َوم ٔحٍىُِٓ ،ـٖ يٕهؼیض ٔ ؿخیگخِ ١زوخطٗ ،هٕيٗ ٔ ػهًت
ىكیّٖ کهزٗ ىٍ يیخٌ هٕو هٕى ،ىٍ ریٍ حٛلخد ٔ َِى ٓیّي حًْیض رٔیخٍ ىحٍى .گلظّ
ٗيِ کّ حٔ ؿٕحَٗ هٕٕٓیًخ حُ ١خیلّٖ حَٜخٍ رٕى ،حیًخٌ هٕٖ رّٓیّي ٔ حٓالو
ىحٗض )ٕ۰(.گٌٗظّ حُ رٍَٓٗ ٛلض ٔ ٓوى حیٍ هزَ ،هَآٌ يـیي َٛحكض ىحٍى کّ
حٍحثّٖ ٔكی رَ آٌ كَ٠ص حُ َٕع هطٍٕحص ههزی رٕىِ حٓض.
ىٍ حیٍ ٍٕٛص َظٕحٌ گلضَِٔ« :ل ٔكٗ» کّ ىٍ كویوض رخیي گلض «ظٍٕٓ
ؿَهّٖ ٔكٗ» ٰنکٍ حُ آٌؿخ کّ حیٍ ظٍٕٓ حُ يوخو ٍرٕرٗ رّػخنى «ػیٍ» حُ يٕال
رّػزي ،حُ ٔكيص رّکؼَص ،حُ ػخنى ٍٔف رّػخنى ؿٔى ٔ حُ کم رّؿِء ٔحهغ ٗيِ،
طؼزیَ رّ«َِٔل» حُرخد "يـخُ" حٓضَّ ،كویوض.
هٕحَيیى کّ ٓیّي كَيٕى< :گخِ ؿَیخٌ ٔكی ٍح يخَُي ٛيحی ؿَّ ،یخ ٛيحی
َُگ ٗظَحٌ ،یخ ٛيحی رخل پََيِگخٌ يُٕٗٗى> رُخ رّىالیم هَآَٗ کّ ًیالً هٕحْي
آيي ،ؿُخد ٓیّي ؿزَثیم حيیٍ ٍح رَّلٕ يلّٕٔ ٍإیض َلَيٕىِ حٓض ،هزَی ئُٕد
رّ«ىكیّٖ کهزٗ» ىٍ كي يَٓم ٔ يُوطغ حٓض ٔ رخ يَٜكخص هَآٌ يزخیُض طخو ىحٍى.
١زن هٕحػئٍَْ ،حیظٗ کّ رخ ظٕحَْ هَآٌ يؼخٍ ٝحكظي ،رخیي َٟد ؿيحٍ گَىى.
4۲۳ كکًض ْلظى :كویوض ٔكی
َخو «ؿزَثیم» ىٍ هَآٌ يـیي ّٓ کَص آييِ حٓض ۲۰ :ٕ( .ـ )4 :۶۶ ، ۲۴
ْیچیک حُ حیٍ ّٓ يٍٕى ٍرٔ ٢ػیوی رخ َِٔل ٔكی َيحٍى ،طُٓخ ىٍ یک يٍٕى کّ آیّی
يزخٍکّ ىٍ يوخو يلخ ّؿّ حٓض ٔ َّىٍ يوخو هطخد رئی ،حٗخٍِی ٟؼیق ٔ يزٓى
رّٗیء يـٕٓل ىحٍى کّ يًکٍ حٓض ي٘خٍحنیّ «ٔكی» یخ «هَآٌ» رخٗي .ىٔ يٍٕى
ىیگَ ْیچ حٍطزخ ١رخ يوٕنّٖ ٔكی َيحٍى؛ گٕحیٍکّ ؿزَثیم رخ حیٍ يوٕنّ ْیچ حٍطزخ١ی
َيحٗظّ ٔ َيحٍى .طُٓخ ىٍ يٍٕى حٔل ٔ حُ رخد يلخؿّ طَٜیق ٗيِ کّ آٌ يهک ،چیِی
ٍح ىٍ ههذ كَ٠ص هطٍٕ [َِٔل] ىحىِ حٓض .پْ يطهذ َْچّ رٕىِ هطٍٕحص ههزی
رٕىِ ٔ ي٘خكٓشً ٔ يٕحؿٓشً ٔ يُطٕهخ ً چیِی ٍى ٔ ريل َ٘يِ حٓض« :هُ ْم َيٍ َکخٌَ َ
ػي ًُّٔح
ّللاِ = ۲۰ :ٕ ،رگٕ چّ کٔٗ رخ ؿزَثیم هٕٜيض ک ِرب ِ ًْ ٌِ َ ػهَ ٰٗ هَ ْهزِ َ ِنّ ِـز َِْی َم كَبََُِّ َ ََِنَُّ َ
ىحٍى؟ پْ رّىٍٓظٗ (ؿزَثیم) َخُل کَى ىٍههذ طٕ آٌ ٍح (چّ ٍح؟) رخ حؿخُِٖ هيح».
ىٍ آیّی رؼيی َخو ؿزَثیم حیٍگَّٕ رّکخٍ ٍكظّ حٓض:
ػي ٌُّٔ ِنّ ْه َکخكِ َِیٍَ :ٕ ، ػي ًُّٔح ِّ َّللِ َٔ َي َالثِ َکظِ ِّ َٔ ٍُ ُ
ٓ ِه ِّ َٔ ِؿز َِْی َم َٔ ِيی َکخ َل كَب ِ ٌَ َ
ّللاَ َ « َيٍ َکخٌَ َ
»۲۴حُ يطهغ آیّٖ حٔنی (هم يٍ کخٌ) چُیٍ رَيٗآیي کّ پخٓن رّٓجٕحل يويٍ رخٗي؛
يؼم حیٍکّ يؼخَيحٌ ،كَ٠ص ٓیّي ٍح يظٓى رّکلَگٕیٗ ٔ حَکخٍ حػظوخى رّ«ؿزَثیم»
کَىِ رخُٗي (چٌٕ يلٕٓو ؿزَثیم رَّلٕٖ يَ٘ٔف ىٍ حَـیم آييِ ٔ هزم حُ حٓالو ْى
ُٗخهظّ ٗيِ رٕى ).حیٍآیّ ىٍ يوخو ىكخع حُ ٓیّي رَآييِ رخٗي کّ حٔ يُکَ ؿزَثیم َیٔض.
يـيىح ً هٕد طٕؿّ کُیى« :هم يٍکخٌ ػئح ً نـزَیم = رگٕ ،چّکٔٗ رخؿزَثیم
ىًٍٗ حٓض؟!» کهًّٖ « َيٍ» ىٍ ٗزّگِحٍِٖ پَٓ٘ٗ «يٍکخٌ» حُ حىحص يٕٕٛنّ
حٓض کّ حكخىِٖ ػًٕو يٗکُي ٔ يَحى يلٕٓو يوخنق آٌ حٓض کّ رّحٓظلٓخو حَکخٍی
يزيل يٕٗٗى« :هم يٍکخٌ ػئح ً نـزَیم» = رگٕ چّکٔی ىًٍٗ ؿزَثیم حٓض.
یؼُْٗیچکْ يوخنق ؿزَثیم َیٔضَّ ،يًٍَّٗ ،خ.
یک حكظًخل ىیگَ آٌکّ «هم يٍ کخٌ ػئح ً نـزَیم» ٗزّؿًهّٖ حٓظُکخٍة رئٖ
ٔ طزهیـٗ رخٗي کّ يَحى يلٕٓو يوخنق آٌ حٓض ٔ يؼُی چُیٍ يٕٗٗىًٗ :خ ٔ يخ
(ًّْگٗ) ؿزَثیم ٍح هزٕل ىحٍیى ،پْ حػظزخٍ کُیي کّ َْچّ يٍ يٗگٕیى حُ َخكیّٖ
حٔ حٓض .رخُْى کهًّٖ « َيٍ» ىٍ «يٍ کخٌ» حُ حىحص يٕٕٛنّ حٓض کّ حكخىِٖ ػًٕو
کَى .ىٍ آیّٖ رؼيٖ كو ٢رَّکْٕٖ کٔخَٗ پَىحهظّ ٗيِ کّ رخ هيح ٔ يالیکّ ٔ
ؿزَثیم ٔ يیکخثیم ،ىًُٗٗ يٍَُٗٔي .ىٍ حیٍ آیّٖ َٗیلّ حكٌِٔ رَحیٍکّ َخو ؿزَثیم
ْیچ حٍطزخ ٗ١رخ يٕٕٟع ٔكی َيحٍى ،آٌ يٕؿٕى ٍح ٕٓحٖ يالثک ٔ يٕحُٖ رخ آَخٌ
يطَف کَىِ حٓض .يًکٍ حٓض چُیٍ طوٜی ٜٗرّهخ َ١حًْیض آٌ يهک رخٗي.
4۲۶ كکًض یگخَّ
ههزٗ آٌ كَ٠ص ،ييصْخ ىٍ ًُْٖ رخهٗ يٗيخَيِ ،طخ پوظّ ٔ طکًیم گَىى ٔ حُ
َٕحه ٚحكظًخنٗ ٔ ١زیؼٗ َخٗٗ حُ ٗظخدُىِگٗ ي ٌٕٜيخَي .رّهٕل يٕنٕٖ« :يٓهظٗ
رخیي کّ طخ هٌٕ ٗیَ ٗي» يُطن ٔ كکًض َیِ ًْیٍ ٍح حیـخد يٗکُي .رًَْیٍ حٓخّ
هزَْخی ىٍىٓض حٓض کّ ٓیّي ىٍ يوخو پخٓن رّٓئحالص ،يکؼی يٗكَيٕىِ حٓض.
«أرٕكیخٌ ؿََخ١ی» ٓیِىِ ٍٕٛص يوظهق رَحی نلع ؿزَثیم ٍٔحیض کَىِ
حٓضَ :ظیَ ِؿزَْیمَ ،ؿزَْیمَ ،ؿزََثیمَ ،ؿزََثِمَ ،ؿزَحثمَ ،ؿزَحثیمٍ ،ح آٍٔىِ حٓض.
ؿزَىِل» حٓض« )ٕ۴(.ثیم» ،یم ،حِل ًْ ...خٌ رُّػى رؼ ٗ٠يظٕٜكّ ،آٌ ًْخٌ « ِ
ؿَهّٖ ٔكٗ» حٓض. «ىل» يٗرخٗي .کّ يخیّٖ كیخص آىيٗ ٔ «يٓز ٔ »٢يُ٘ؤ « ّ
«ؿزَىل» یؼُٗ طوٕیض ي٠خػق «ٍٔف آىيٗ = کٔذ ػظًض ٍٔكٗ» طخ آٌكي
کّ ئظلن پٌیَٕ ،یخ ئظؼي رَُٔ «ؿَهّٖ ٔكٗ» گَىى .طؼزیَ رّ«ؿزَىل» رخ
ی
ػ ََرِ ٍ ّ
خٌ َ ک ِنظ َ ُکٌَٕ ِيٍَ ْحن ًُ ٌُْ ٍِِیٍَ ِ ،ر ِه َ
ٔ ٍ ػهَٗ هَ ْه ِز َ
حنَٔ ُف ْحْل َ ِيی ٍَُ ،
آیّٖ يزخٍکّٖ «َََِ َل رّ ُّ
ُيزِی ٍٍٔ۲ٖ :ٖ۶ ،ـ »ٔ۲۳ئخَوض َِىیک ىحٍى .رُخرَ حیٍ «ؿزَثیم = ؿزَىل» یک
ٛلض ػخَٕٖ ٔ ػَٔ ٟٗحٓض ٔ .يؼُٗ آٌ چُیٍ رخٗي:
ٗو ٚيٕكٗنّ رخ طًَکِ طًخو هٕحٖ هٕیٖ ٔ حَوطخع هخ َ١حُ ىیگَ يظؼهوخص
ً١ؤَیُّٖ َلٔخَٗ» يٗحَيی٘یيِ ٔ ىحٍحٖ كخنض «ٍٔفحاليیٍ = حيُیض ٍٔكخَٗ = ُ
يٗگَىیيِ ٔ ىٍ آٌكخنض ىچخٍ ٗلخكیض ٔ پوظّگٗ حَيیّ٘ يٗٗيِ ٔ رّيَكهّٖ
طًٜیىٓخُٖ يٍٗٓیيِ = طزيیم رّٔكی يیٗئٍِ« :فحاليیٍ َِل ػهٗ ههزک»
= حً١یُخٌ ٍٔكٗ رَ طٕ كخٛم ٗي = ًْخٌ هٕىرخٍٖٔ ٔ حػظًخى رَّلْ.
حنزظّ کّ حیٍ ىٍ َظیـّٖ ٍیخٟض ٔ طلًم ٗيحیي رّىٓض آييِ حٓض .نٌح طؼزیَ
ٗ ِيیيُ ْحنوُ َٕ ٰٖ »۳ :۳ٖ ،ىٍ حیٍؿخ يٍٕى يٗیخري .یؼُٗ کّ كَ٠ص دمحم حیٍ يوخو
ػهَ ًَُّ َ
« َ
ٍح رئٌ ُكًض ٔ ٍیخٟض کًخیٗ َکَى« :رهؾ حنؼهٗ رکًخنّ» حٔ «کًخل» ٍح رخ
ُكًض ٔ ٍیخٟض کٔذ ًَٕى...
ػزيحنکَیى َٕٓٔ ىٍ ُيیُّ يٗگٕیي« :حکٌُٕ يٗحكِحثیى کّ طـيیي حٍحىص ْى ىٍ
يٍٕى رخٍٖ طؼخنٗ كَ ٝيلخنٗ حٓض .هيحَٔي چٌٕ يؼَ ٝكٕحىع ٔحهغ ًَٕٗٗىٔ ،
طـییَ ًَٗکُيًَٗ ،طٕحَي َْىو حٍحىِٖ رکُي ٔ طًٜیًٗ رگیَى .نٌح ٍكض ٔ آيي ؿزَثیم
يیخٌ هيح ٔ ٍٕٓل ٔ پیخو آٍٔىٌ ٔ پیخو رَىٌ ٔ رَحٖ َْكخىػّ آیّٖ ىٍیخكض کَىٌ ٔ
رُّيیٍ آٍٔىٌ ،يطهوخ ً رخ يیظخكیِیک كیهٕٔكخٌ ٔ يظکهًخٌ ئهًخٌ يٕحكوض َيحٍى ٔ
رّْیچ ٍٔ يؼوٕل ٔ يٕؿّ َیٔض .رهٗ ،رخ یک طٕٜیَ ػخيیخَّ حُ هيحٖ ٓهطخٌٔحٍ ٔ
4۲۴ كکًض یگخَّ
ؿزَثیم رخنيحٍ ٔ آًٓخٌ ٔ ُيیٍ رطهًیٕٓٗ ٓخُٔگخٍ حٓض ٔ .حیٍ طٕٜیَٖ حٓض کّ
ػًٕو يلَٔحٌ هَآٌ ىٍ ىٍٔحٌ يخهزم ييٌٍ رّىٓض ىحىِحَي».
«كم ًّْٖ حیٍ يؼ٠الص ريیٍ حٓض کّ َلْ َیَٔيُي ٔ يٕأیي پیخيزَ ٍح كخػم
حٍحىِْخ ٔ ٛخكذ حؿَح ٔ ٝهخنن آیخص ٔ ؿخػم حكکخو ريحَیىَ .لٔٗ کّ حُ كَ١
َیَٔيُيٖ ههیلّٖ هيح رَ ٍٖٔ ُيیٍ حٓض ٔ ىٓض حٔ ىٓض هيح ٔ ٓوٍ حٔ ٓوٍ
هيحَٔي حٓض .هَآٌ يؼـِِٖ حٔ حٓض».
«َظخو ًْزٔظّ ٔ رٍٗهُّٖ ْٔظٗ ٔ َٔزض كخػهٗ ٔ يؼیض هیٕيیّٖ هيحَٔي رخ
يًکُخص ٔ ؿَیخٌ ػهیض ىٍ ػظخو ٔ ػَٔم يٕؿٕىحص ؿخٖ رَحٖ ٍحرطّٖ هَحٍىحىٖ
ٔ حػظزخٍٖ ٔ حَٔخَٗ پخىٗخِ ٔ پیک رخهٗ ًَٗگٌحٍى ،هيح ؿٓخٌ ٍح چُخٌ ييیَص
ًَٗکُي کّ پخىٗخْٗ يًهکظٗ ٍح ،رم ييیَیض حٔ چٌٕ ييیَیض َلْ حٓض َٔزض رّريٌ
(ىٍ ييلْخٖ کالٓیک ١زیؼیخص) ريٌ چٌٕ یک يخٗیٍ هٕىگَىحٌ کخٍ يٗکُي ،ح ّيخ
ىٍ هز ّٖ٠طٔویَ َلْ حٓض ٔ چُخٌ حٓض کّ َْىو َلْ حٍحىِٖ رکُي طخ ٌََْٔخ
ٗهیک کُُي ،یخ ٍْٕيٌْٕخ ىٍ هٌٕ رَیَِي .گَچّ ههذ ْى <رّهٕل ٛيٍحنيّیٍ
ٗیَحُٖ> رّحٍحىِٖ هلیّٖ َلْ يٗ١پي ...طخ طٕٜیَٖ ىٍٓظٗ حُ ٍحرطّٖ هيح ٔ
ؿٓخٌ َيحٗظّ رخٗیى ،پیخيزَُٗخٓٗ ٔ ٔكیُٗخٓٗ ْى چَِٖٓ ٍحٓظیٍ ٗخٌ ٍح آٗکخٍ
َوٕحُْي کَى ٔ َُيحَٗ حٓطٍِْٕخٖ هٕحْیى ٗي کّ رَحٖ ٍَْحرطّٖ ِػهّٗ ٔ َْگَّٕ
کخٍکَى ٔ كخػهیظٗ ،چَِٖٓ ٔ ٗوٜیظٗ يٗطَحُٗي ٔ ؿٓخٌ ٍح حُ ؿٕؿخٖ ٍكض ٔ
آيي يٕؿٕىحص هیخنیٍ پَ يٗکُُي».
رخنًوخرم يُظظَٖ يٗگٕیيًْ« :خٌگَّٕ کّ پیٖ حُ حیٍ گلظّ ٗي ٔكی ٔ ٍكض ٔ
آيي ؿزَثیم رَحٖ پیخو آٍٔىٌ ىٍرخٍِٖ كٕىحع ىَیٕٖ ٔ يخىٖ ىٍ ػخنى يخىِ ٍم
ًَٗىْي ،چُخٌکّ ػزخٍص يُوٕل حُ كٕٜٙحنلکى َیِ طَٜیق رَحیٍ ىحٗض کّ ٔكی
ٔ َِٔل يهک ىٍ ػخنى يؼخل طلون يٗیخري ٔ ػخنى يؼخل کّ ىٍ آٌ ک٘ق ٔ ٍٖٕٛ
ٔكی يَكهّٖ پخثیٍ پيیي يٗآیي ٔ َیِ ػخنى ػوم ٔ يخ كٕم آٌ کّ ىٍ آٌ ک٘ق يؼُٕٖ
ٔكی رَطَ كخٛم يٕٗٗى ًّْ ،حُ ػٕحنى يخٍٔحء ١زیؼض ٔ ١زؼخ ً حُ طـيى ٔ طـییَ ٔ
كئع ُيخَٗ يزَٖ يٗرخُٗي».
«َیِ يٗحكِحثیى کّ رُخرَ كکًض حٓاليٗ حكؼخل ٰانٓی ئزٕم ٔ يؼهم رّحؿَحٝ
َیٔض ٔ ،ىٍ ؿخٖ هٕى يينم ٗيِ حٓض کّ يلخل حٓض رخٍٖ طؼخنٗ رَحٖ ٍٓیيٌ
رّْيكٗ ٔ ؿَ ٟٗکخٍٖ رکُي .حٔ كخػهٗ رخنوٜي َیٔض .حیٍکّ گخِ گخِ حٍحىِٖ طخُِٖ
رکُي ٔ آیّٖ طخُِٖ رَحٖ طلٜیم ؿَ ٔ ٟٗطٕٟیق يطهزٗ یخ حیـخد ٔ طلَیًٗ
4۲۲ كکًض ْلظى :كویوض ٔكی
َخُل کُي ،حُ حٗي يلخالص حٓض .گَچّ ًّْچیِ رّحًٌ ٔ ػهى ٔ حٍحىِٖ رخٍٖ حٓض،
ح ّيخ حیٍ حٍحىٍُِٖٔ رّٗیِٕٖ حَٔخَٗ َیٔض».
«گَِْٔخٖ حُ ؿیَ يؼظِنیخٌ رَحیٍ َظَ کّ ریٍ پیخيزَ ٔ كَٗظّٖ كخيم ٔكٗ
يالهخص ٍٔكخَٗ ٔ ظٍٕٓ ػوالَٗ طلون یخكظّ حٓض ،حکظلخء ًَٕىِحَي .پْ حُ رخد ط٘زیّ
َِٔل ػوهٗ رَِّٔل كٔٗ ٔ ىٍ آيیوظٍ حٍطزخٍٔ ١كخَٗ رخ يکخَٗ ،ظٍٕٓ ػوالَٗ
كَٗظّٖ ٔكٗ ٍح رَحٖ َلّٕ حَزیخء َِٔل يـخُٖ َخيیيِحَي حیٍکّ يٗگٕثیى كَٗظّ
َخُل ٗي ،حٓظؼخٍِٖ طزؼٗ حٓض)ٕ۲(».
چُخٌکّ هٕحَيیى ،يُظظَی گلض: اؿواٗ لطلیَّ:
ٰ
«رُخرَ كکًض حٓاليٗ حكؼخل انٓی ئزٕم ٔ يؼهم رّحؿَحَ ٝیٔض( ٔ ،گلض) ىٍ
ؿخٖ هٕى يينم ٗيِ حٓض کّ يلخل حٓض رخٍٖطؼخنٗ رَحٖ ٍٓیيٌ رّْيكٗ ٔ ؿَٟٗ
کخٍٖ رکُي .حٔ كخػهٗ رخنوٜي َیٔض»...
ىٍحیٍؿخ ٛخكذ ٓوٍ چّ هز ٢رٍِگی يَطکذ ٗيِ! ًّْ يٗكًٓیى کّ َْكؼهی
حُ َخكیّٖ َْكخػهی ٛخىٍآیي ،حگَ هٜي ٔ ؿَٟی يؼوٕل ىٍ ٛئٍ آٌ ييههیض
َيحٗظّ رخٗي "ٓلٓی" يلٕٔد يٕٗٗى .چطٍٕ يًکٍ حٓض كکیى يطهن ،كؼم ٓلٓی
رّحَـخو ٍٓخَي؟ آیخ حٔ ْٔظت رخ حیٍ ػظًض ٍح رئٌ ْيف ٔ ؿَٟی آكَیيِ حٓض؟
هیَ؛ حٔ ْيف ٔ ؿَٟی يؼیٍ ىحٍى کّ ًْخَخ «اکًخل» حٓض .حٔ ْٔظی ٍح حُ
ػيو رّٔؿٕى آٍٔى ،رّآٌ هِٕٖ ٛیٍَٔص رو٘یي ،هيو رّهيو ييیَیض کَى ٔ يَكهّ
رّيَكهّ آٌٍح کخيم ٔ کخيمطَ ًَٕى ٔ ؿهٕ رَى ٔ ُُْٕ ْى رّپیٖ يٗرَى طخ رّيؼخى
يٕػٕىٕ (حٔؽ طکخيم) ٍٓخَي .ىٍ حیٍ يٍٕى ىٍ يٕحٟغ يوظهق رّطلٜیم ٓوٍ
گلظّحیى .ػخرض حٓض کّ كؼم هيح يؼهم رّحؿَح ٝحٓض .حؿَحٟی کّ حنزظّ ٗوٜی
َیٔض ،رهکّ نطلی حٓض ػًیى کّ ٗخيم َْ ًٍِی کخثُخص يیگَىىٍ ًّْ ٔ .ح رّکًخل
يیٍٓخَي .ؿَ ٝحٔ ًْخٌ کًخل ْٔظی حٓض .رّ حیٍ يیگٕثیى« :حؿَح ٝنطلیّّ».
ّللاَ َی ُلٕ ُل َر ْیٍَ ْحن ًَ َْ ِء َٔهَ ْهزّ َٔأَََُّ ِانَ ْی ِّ طُلْ ٘ ٌَََُٔ »ٕ4 :۴ ،
ـ « َٔح ْػهَ ًُٕح أ َ ٌَ َ
= «ريحَیي ًْخَخ هيح كخیم ریٍ ٗو ٔ ٚههذ حٔ حٓض».
خٌ ۖ »ٔ۴۶ :ٕ ،
ػ ِ ػ ُِّی كَب ِ َِّی هَ َِیذٌ ۖ أ ُ ِؿی ُ
ذ ىَػ َْٕس َ حنيَحعِ ِاًَح ىَ َ ک ِػ َزخ ِىی َٓؤَنَ َـ « َٔ ِاًَح َ
= ُوگبٍ ثٌلٍگبًن اى هي عْیب ًّْل ،پٌ ثَكهٍزٔ کَ هي ًيكیک َُزن ّ ،عْاة هٔكُن»
ّللاِ ۚ»ٔٔ۳ :ٕ ، د ۚ كَؤ َ ْیَُ ًَخ ط ُ َٕنُّٕح كَؼ َ َى َٔؿْ ُّ َ ـ « َٔ ِ َّللِ ْحن ًَ ْ٘ َِ ُم َٔ ْحن ًَ ْـ َِ ُ
= «يَ٘م ٔ يـَد يوظ ٚهيح حٓض ثَُوٍْ هّ گوكاًیل ،فلا كه ُوبىٍْ اٍذ».
َٔ٘ = ٕ۳۳ :ٕ ،ٝظگخِ حٔ رّپُٓخی آًٓخٌْخ ٔ ص َٔ ْحْل َ ٍْ َ ٔ ًَ َخٔح ِ ـ « َٔ ِٓ َغ ُک َْ ِٓیُُّّ حن َ
ُيیٍ حٓض" ».ػَٕ" ٔ "کَٓٗ" رّيؼُٗ "طوض" ٔ "ک َْٕچ" يٗرخٗي کّ ٓال١یٍ ٔ
ٗخْخٌ ٔ حيیَحٌ رَآٌ ؿهّٕ يًَٗخیُي .حیٍ طؼخریَ حُ رخد ط٘زیّ ریخَٗ ىٍ يٍٕى ًحص
هيٓٗ َیِ رّکخٍ رَىِ ٗيِ حٓض ،چٌٕ حٔ «ٓهطخٌ ْٔظٗ حٓض» ح ّيخ ٔٓؼض ػَٕ ٔ
کَٓٗ حیٍ ٓهطخٌ رّپُٓخٖ ًّْٖ آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ ریخٌ ٗيِ حٓض ،چُخٌکّ ْیچ
َوطّٖ هخنٗ حُ ك ٍٕ٠ىحثًٗ حٔ َیٔض .رًّْیٍ ٓزذ:
خء»۳ :ٖ ، ٔ ًَ َِ َٔ ٝال كِی حن َ ٗ ْی ٌء كِی ْحْل َ ٍْ ِ ػهَ ْی ِّ َ
ّللاَ َال َی ْولَ ٰٗ َ ـ « ِا ٌَ َ
= «ْیچ چیِ حُ ىیي هيح پُٓخٌ ًَٗيخَيَّ ،ىٍ ُيیٍ ٔ َّىٍ آًٓخٌ».
طخ»ٕٔ۶ :4 ، ٗ ْیءٍ ُّي ِلی ً ّللاُ ِر ُک ِّم َ
َ َٔ ۚ ٝکخٌَ َ ص َٔ َيخ كِی ْحْل َ ٍْ ِ ٔ ًَ َخٔح ِ ـ « َٔ ِ َّللِ َيخ كِی حن َ
= «رَحٖ هيح حٓض َْآٌچّ كهآٍوبىُب ّ ىهیي اًلّ ،فلا ثَُوَچیي اؽب َٛكاهك».
ػخ َٔ ِهیلَشً َٔىٌَُٔ ْحن َـ ْٓ َِ ِيٍَ ْحنوَ ْٕ ِل »ٕٓ۳ :۰... ً َُّ ٠ک طَ َ ک كِی ََ ْل ِٔ َ ـ « َٔح ًْ ُکَ ٍَرَ َ
= «یخىکٍ هيحٖ هٕى ٍح ىٍ رخ ٍ١هٕیٖ ،رخ حنظًخّ ٔ َگَحَٗ ،رئٌ حیٍکّ
ٓوُخَٗ رَُرخٌ رَحَٗ ٔ ،ىحى ٔ كَیخى رک٘ٗ».
خّ»۶ٓ :ٔ۰ ، ١رِخنَُ ِ ک أ َ َكخ َ ک اِ ٌَ ٍَرَ َ ـ « َٔاِ ًْ هُ ْهَُخ نَ َ
= «رّطٕ گلظى کّ ًْخَخ هيحٖ طٕ ،رًّّْٖ يَىو حكخ ّ١ىحٍى».
ص أ َ ْٔ ٔ ًَ َخٔح ِ ْ ٛو ََسٍ أ َ ْٔ كِی حن َ ک ِيؼْوَخ َل َكزَ ٍش ِ ّي ٍْ ه ََْىَ ٍل كَظ َ ُکٍ كِی َ ی اََِ َٓخ اٌِ ط َ ُ ـ «یَخ رَُُ َ
ق َهزِی ٌَ»ٔ۶ :ٖٔ ، ّللاَ نَ ِطی ٌ ّللاُ ۚ اِ ٌَ َ
ص ِر َٓخ َ َ ٝیؤ ْ ِ كِی ْحْل َ ٍْ ِ
= (حُ َٜخیق نوًخٌ كکیى رّپَٕٔ) «حٖ كََُيو! رّطلوین حگَ یک ىحَّٖ
هَىل ىٍ ىٌٍٔ ٛوَِٖ ُٓگ هَحٍ ىحٗظّ رخٗي ،یخ ىٍ آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ ٔؿٕى
ىحٗظّ رخٗي ،هيح ىٍ ىٌٍٔ آٌ كخ َٟحٓض».
ٌٕ ِيٍ ََـْ َٕ ٰٖ ػ َ َالػ َ ٍش َ ۖ ٝيخ َی ُک ُ ص َٔ َيخ كِی ْحْل َ ٍْ ِ ٔ ًَ َخٔح ِ ّللاَ َی ْؼهَ ُى َيخ كِی حن َ ـ «أَنَ ْى ط َََ أ َ ٌَ َ
ک َٔ َال أ َ ْکؼ َ ََ اِ َال ُْ َٕ َيؼَ ُٓ ْى أ َ ْیٍَ ٓ ُٓ ْى َٔ َال أ َ ْىَ َٰٗ ِيٍ ًَٰ ِن َٓخ ِى ُٔ ٍش اِ َال ُْ َٕ َ اِ َال ُْ َٕ ٍَحرِؼُ ُٓ ْى َٔ َال ه ًَْ َ
َيخ َکخَُٕح ۖ« = »۰ :۳۴ ،آیخ ًَٗریُٗ حیٍکّ هيح يٗىحَي َْآٌچّ ىٍ آًٓخٌْخ ٔ
ٔٓ۳ كکًض ْلظى :كویوض ٔكی
َْآٌچّ ىٍ ُيیٍ حٓض؟ َیٔض ؿخٖ کّ ّٓ َلَ ىٍٔ ْى َ٘ٔظّ رخُٗي ٔ َـٕٖ کُُي،
يگَ حیٍکّ حٔ چٓخٍيیٍ آَخٌ حٓضْ ،یچ پُؾ َلَٖ ىٍٔ ْى گَى َیخييَي ،يگَ حیٍکّ
حٔ ًٗ٘یٍ آَخٌ رٕىَّ ٔ .کىطَ حُ حیٍْخ ٔ َّریٖطَ حُ حیٍْخ ؿًغ َ٘يَي ،يگَ حیٍکّ
حٔ رخ آٌْخ رٕىَْ ،ؿخ کّ رٕىَي».
رخ حیٍ طٕٛیلخص کّ هيح ىٍ َْيکخٌ ٔ ىٍ َُْيخٌ ك ٍٕ٠رخنلؼم ىحٍى،
ؿزَثیم حُ کـخ رّکـخ َخُل ٗي؟ یؼُی رخ ٔؿٕى حیٍ ًّْ آیخص ٔحٟلش ٔهظٗ گلظّ
يٕٗٗى« :ؿزَثیم رَ پیـًزَ َخُل ٗي» یؼُٗ حُ کـخ رّکـخ َخُل ٗي؟ کـخ هخنٗ حُ
ٔؿٕى هيح رٕى طخ پیخو هٕى ٍح رخنٕحٓطّ رٍّٕٓنٖ رَٓخَي؟ ٔهظی هيح حُ ٍگ گَىٌ
رًّّْٖ آىوْخ َِىیکطَ حٓض ،طُٓخ رَحی كَ٠ص دمحم آٌ هيٍ ىٍٔ رٕى کّ َیخُيُي
هخٛي ٗي؟ هيحٖ رّحیٍ َِىیکٗ ٔ هيٍص ٔ ػظًض چَح َظٕحَي ههذ ٔ ًٍْ پیخيزَ ٔ
َْکٔٗ ىیگَ ٍح طوٕیض کُي؟ يگَ حٔ يوهّذ حنوهٕد ٔ ي٠ؼّق حنوهٕد َیٔض؟
پْ َخچخٍیى «ؿزَثیم» ٍح ًْخٌ «ؿزَىل» حهٌ کُیى.
هيح كظٗ رخ ٗیطخٌ گلض ٔگٕٖ ئظویى ٔ رالٔحٓطّ ىحٗظّ ،حیٍ گلظًخٌ ىحٍحٖ
هٜهض ىٔؿخَزّ (ىیخنُک) حٓض .ىٍ حیٍؿخ هًٔظٗ حُ آٌٍح َوم يٗکُى:
ٍِٕٖٓ «كؾ» آیخص ٕ۴طخ ٕ ،4پیَحيٌٕ َکٕل حرهیْ حُ ٓـيِ رَ آىو:
ـ «ًّْٖ يالیک ٓـيِ کَىَي ،يگَ حرهیْ حِرخ ٍُٔیي کّ حُٓـيِ کُُيِگخٌ رخٗي.
ـ (هيح) گلض :حٖ حرهیْ! چیٔض طَح کّ حُ ُيَِٖ ٓـيِ کُُيِگخٌ َیٔظٗ؟
ـ (حرهیْ) گلضَ :یٔظى کّ ٓـيِ کُى رَرَٖ٘ کّ ههن کَىٖ آٌٍح حُ نـٍ گُيیيِ.
ـ (هيح) گلض :پْ هخٍؽ ٕٗ حُ آٌؿخ ،پْ ًْخَخ کّ طٕ ٍحَيِ ٗيِ ْٔظٗ...
ـ (حرهیْ) گلض :پٍَٔىگخٍح! پْ يَح طخ ٍُٔهیخيض َُيِ َگٓيحٍ.
ـ (هيح) گلض :پْ َْآیُّ طٕ َُيِ يٗيخَٗ ،طخ ٍُٔ يؼیٍ ٔ يؼهٕو هیخيض.
ـ (حرهیْ) گلض :پٍَٔى گخٍح ًّْٖ (كََُيحٌ آىو ٍح) گًَحِ هٕحْى ًَٕى.
ـ (هيح) گلضٍ :حِ يٍ ٍٍٔٗ حٓض ،طٕ رَرُيِگخٌ يٍ ًَٗطٕحَٗ ٓهطّ یخرٗ ...
ًََّْٕخٖ حُ حیٍ َٕع گلض ٔ ُٕٗى ریٍ هيح ٔ حرهیْ ،ىٍ هَآٌ رّكي كَحٔحٌ رّػزض
ٍٓیيِ حٓض .رٍّحٓظٗ حٓى حیٍ گلض ٔگٕی ئظویى ٔ ىٔؿخَزّ يیخٌ هيح ٔ حرهیْ ٍح
چّ رگٌحٍیى؟ یؼُی حگَ آٌچّ ٍح کّ رََزی َخُل ٗيِ «ٔكی» رُخيیى ،پْ گلض ٔگٕ
يیخٌ هيح ٔ ٗیطخٌ ٍح چّ ػُٕحَی يیطٕحٌ ىحى؟ حگَ حیٍ ٍح ٔكی َيحَیى ،چّ ريحَیى؟
هيحی کّ رخ ٗیطخٌ حیٍگَّٕ ئظویى ٓوٍ يٗگٕیي ،رخ پخکطَیٍ حَٔخٌ ٔحٓطّ
حهظیخٍ يٗکُي؟ َْگِ! رًّْیٍ ٓیخم ىٍ کظخد طٍٕحص يیهٕحَیى کّ هيحَٔي رٍّٕ١
ٕٓ۳ كکًض یگخَّ
ئظویى رَ پیخيزَحَٖ ظخَْ ٗيِ ٔ ٗوٜخ ً رخ َْیک حُ آٌْخ ٓوٍ گلظّ حٓض،
پیيحیٖ« :ٕٕ :ٔ۰آٌگخِ هيح حُ ٓوٍ گلظٍ رخ حرَحْیى رخُ حیٔظخى ٔ حُ َِى حٔ ٍكض».
ىٍ طٍٕحص حُ حیٍگَّٕ طٕٛیلخص ُیخى آييِ حٓض؛ رَىحٗض ظخَْگَحیخٌ ئهًخٌ
کّ هيحٍح حَٔخٌٔحٍ پُيحٗظّ ٔ ىٍ آًٓخٌ ْلظى رَػَٕ ئظوَ يیپُيحٍَيَْٗ ٔ ،ذ
حٍٔح حُ آًٓخٌ ْلظى رّآًٓخٌ حٔل يیآٍَٔي طخ رّحيٍٕ رُيِگخٌ ٍٓیيِگی ًَخیي؛ حُ
ًْیٍؿخ آييِ حٓض .ح ّيخ يظؤنّٓخٌ يظـيّى یٕٓى ٔ کٔخَی يخَُي «يٕٓی رٍيیًٌٕ»
ٔي حُ هيح َٛكخ ً رَحی كٓى ػٕحو ٍَٟٔص ریخَی ىحٍى ٔ يیگٕیُي چُیٍ طٕٛیق يظـ ّ
يخْیض كویوی هيح چُیٍ َیٔض.
پْ ىٍ آٌؿخ کّ ٓوٍ حُ «حَِحل» ٔ «َِٔل» ٔكٗ رخٗي ،طُِیم َّ حُ آًٓخٌ
ْلظى رُّيیٍ ،کّ حُ يَطزّٖ ٍَٕحَیض نطیق رّيَطزّٖ ؿًٔخَیض کؼیق ٔحهغ ٗيِ
حٓض .یؼُٗ کّ طُِیم يوخيٗ كخٛم آييِ حٓض .حیٍ يطهذ رَآٌ كَ ٝيزظُٗ حٓض کّ
ٔخكهیٍ» ٔ ىٍ ٓهٔهّيَحطذ ٔؿٕى «پٔضطَیٍ» ريحَیى. يخىِ ٍح ًْخٌ «حٓلم حن ّ
رخُْى حیٍ پٔظت يخىِ َّكخیِ هٜهض يکخَٗ حٓض ،کّ رّرَْخٌ «نى یکٍ ٗیجخ ً
يٌکٍٕح ً» ٔحؿي حرؼخى يوخيٗ حٓض ،يخىِٖ ْیٕنٗ کّ ُُْٕ کٔذ ْٕیض َکَىِ حٓض،
ىٍٓض رّىنیم ًْخٌ رْٕٗیظٗ ،رٔی ٔ ٢كخهي ػُٕحٌ حٓض ٔ پٔض طهوٗ يٗگَىى.
كیحنليیغ ػهٗ حنـٓخى» (ٍهى ٔ )ٔ۰حرٍحنـُٕی كیطهزیْ ارهیْ ( ٖ۳ٖ ٚٛـ )ٖ۳4يٍ َ١ین
يؼخٌ رٍ ٍكخػش ػٍ ػهی رٍ یِیي حْلنٓخَی ػٍ حنوخٓى ػٍ أری أيخيش.
ٰ
ٕٕ ـ َ َٜكخيي أرُٕیي ،يلٕٓو حنُ ،ٚىٍحٓش كیػهٕو حنوَآٌ ،انٓیجش حنًَٜیّ حنؼخيّ
نهکظخد ٕٔ۲ ٚٛ ٔ۲۲ٓ ،ـ ٖٓٔ
ٖٕ ـ أرُٕیيًٗ / ٕ۲ ٙ ،خٍٖ حُ يٓىطَیٍ آػخٍ «َ َٜكخيي أرُٕیي» ريیٍ هَحٍ حٓض:
حنق ـ حالطـخِ حنؼوهی كیحنظلٔیَ ،ىٍحٓش كیه٠یش حنًـخُ كیحنوَآٌ ػُي حنًؼظِنّ ،ىحٍحنظُٕیَ.
د ـ كهٔلش حنظؤٔیم ،ىٍحٓش كیطؤٔیم حنوَآٌ ػُي يلیحنيّیٍ رٍ ػَرٗ ،ىحٍحنظُٕیَ ،ریَٔص،
ؽ ـ يلٕٓو حنُ ،ٚىٍحٓش كیػهٕو حنوَآٌ ،حنٓیجش حنًَٜیّ حنؼخيّ نهکظخدٔ۲۲ٓ ،
ى ـ َوي حنوطخدحنيّیٍُٗ ،إیّ َويیّ ،ىحٍحنؼوخكّ حنـيیيِ ،حنوخَِْٔ۲۲ٓ٫ ،
ْـ ـ حاليخو حن٘خكؼی ٔ طخٓیْ حالیيثٕنٕؿیّ حنٕٓطیّٓ ،یُخ نهَُ٘ ،حنوخَِْٔ۲۲ٕ ،
ٔ ـ حٗکخنیخص حنوَحءِ ٔآنیخص حنظؤٔیم ،حنًَکِ حنؼوخكیحنؼَرٗ ،ریَٔصٔ۲۲ٕ ،
ُ ـ حنظلکیَ كیُيٍ حنظکلیَٟ ،ي حنـٓم ٔحنِیق ٔحنوَحكّٓ ،یُخ نهَُ٘ ،حنوخَِْٔ۲۲۳ ،
ف ـ حنُٔ ٚحنٔهطّ ٔحنلویوّ ،حنلکَحنيّیُی ریٍ حٍحىِ حنًؼَكّ ٔ حٍحىِ حنٓیًُّ ،حنًَکِ
حنؼوخكیحنؼَرٗ ،ریَٔصٔ۲۲۳ ،
١ـ حنوٕل حنًلیي كیه٠یّ أرُٕیي ،ؿًغ ٔطويیى َ َٜكخيي أرُٕیي ،يکظزش ييرٕنٗ ،حنوخَِْ،
ٕ4ـ حنوطیذ حنزـيحىی :كیحنلویّ ٔحنًظلوّ ٖٖ ٙ ،ـ ٖ۳
حنًؼَد يٍ حنکالو حالػـًی ػهی كَٔف حنًؼـى ،ؽٔ، ّ ٕ۳ـ يْٕٕد رٍ حكًي ؿٕحنیوی،
،ٖٕ۰ٙچخپ حكًي دمحمٗخکَ ،هخَِْ ٔ)ٖٔ۶
ٕ۶ـ ىحَُ٘خيّی يؼیخٍ کظخد يويًّّ ،یم ييهم " "ilealho؛
ىحیَس حنًؼخٍف ؿيیي کخطٕنیکً ،یم ييهم Gabriel Archangel
ٕ۰ـ «ٔیکیزیيیخ ،حنًٕٕٓػش حنلَس» :نًخًح أطٗ ؿزَیم كیٍٕٛس ىكیش حنکهزی؟
= ًکَ حنؼهًخء أَّ کخٌ يٍ أكٍٔ حنٜلخرش ٍٟیهللا ػُٓى ٔؿٓخً:
حنق ـ ٍٖٔ حنُٔخثی ربُٓخى ٛلیق ػٍ حرٍػًَ ٍٟیهللا ػًُٓخ أٌ ؿزَیم ػهیّ حنٔالو کخٌ
یؤطی انٗ حنُزی كیٍٕٛس ىكیش رٍ ههیلش حنکهزی ٍٟیهللا ػُّ.
د ـ هخل حرٍكـَ ٍكًّ هللا كیطَؿًش ىكیش رٍ ههیلش حنکهزی "حإلٛخرش :کخٌ یَ٠د رّحنًؼم
كیكٍٔ حنٍٕٜسٔ ،کخٌ ؿزَیم ػهیّ حنٔالو یُِل ػهٗ ٍٕٛطّ ،ؿخء ًنک كیكيیغ أو ٓهًش.
ؽ ـ ٍٖٔ حنُٔخثی ربُٓخى ٛلیق ػٍ یلیٗ رٍ يؼًَ ػٍ حرٍػًَ ٍٟیهللا ػًُٓخ :کخٌ ؿزَیم
یؤطی انٗ حنُزی كیٍٕٛس ىكیش حنکهزی.
ى ـ ٍٖٔ حنطزَحَی يٍ كيیغ ػلیَ رٍ يؼيحٌ ػٍ هظخىس ػٍ أَْ ٍٟیهللا ػُّ ،أٌ حنُزی هخل:
کخٌ ؿزَیم یؤطیُی ػهٗ ٍٕٛس ىكیش حنکهزیٔ ،کخٌ ىكیش ٍؿالً ؿًیالً.
ٕ۴ـ ىحیَسحنًؼخٍف رٍِگ حٓاليٗ ـ کهًّٖ «ؿزَثیم»
ٕ۲ـ يُخظَِٖ کظزٗ كٔیُؼهی يُظظَٖ رخ ػزيحنکَیى َٕٓٔ ،طلض ػُٕحٌ «ٓلیَ كن ٔ
ٛلیَ ٔكٗ» ٔ۰۶ :ٚٛـ ٔ۰۰ـ ٔ۰۲
۳ٓ۳ كکًض ْلظى :كویوض ٔكی
۸
ـــــــــــــــــــــــــ
ًجــْٓ ػٖــوذ
ـــــــــــــــــــــــــــــ
۳ٓ۶ كکًض یگخَّ
ػٖوذ ًجْٓ
آٌْى ىٍ ُيخٌْخٖ کّ يخَُي حئَُ ىَیخ یک پخٍچّ َزٕىِ ٔ حهٕحو رَٖ٘ ىٍ
َْگّٕٗ حُ حیٍ ؿٓخٌ پُٓخٍٔ َْکيحو رٍّٕٔ هٕى َُيگٗ يٗکَىَي ،رٍّحٓظٗ هيح
ىٍرخٍِٖ آٌْخ چّ طيحریَٖ ىحٗظّ حٓض؟
آیخ ىٍ گٌٗظّْخ ىٍ آٌ َٕحكٗ َیِ پیخيزَٖ حٍٓخل ٗيِ؟ حگَ رهٗ ،چگَّٕ؟
ٔ حگَ َّ ،چَح ٔ چگَّٕ هيحَٔي آٌ يَىيخٌ ٍح رالطکهیق َٓخىِ حٓض؟
كَىٖ ىیٍىحٍ ُْگخيٗ کّ رّحیًخٌ ىیُٗ هٕى ٍؿٕع يٗکُي ،چُیٍ پَْٖٓخٖ ٍح
حٛالً ؿخیِ ًًَٗٗخٍى.ؿخنزخ ً حیٍ ٔحهؼیضْخٖ حػظوخىٖ ُيخَٗ يلم طؤيم هَحٍ يٗگیَى
کّ ػيِٖ حُ ىیٍىحٍحٌ رکُٕٗي يؼظويحص هٕى ٍح رَّلٕ هٕىآگخْخَّطَ يٍٕى طللٚ
هَحٍ ىُْي ٔ يؼخَٗ ىهین آٌٍح ىٍیخرُي .حُ ىیيگخِ رٔیخٍٖ حُ يئيُیٍ ،حیًخٌ ىیُٗ حيَ
ٔٗٔ ،حرٔظّ رّيخٍٔحء ١زیؼض ئظوهٗ حٓض کّ كَحطَ حُچخٍچٕد ػوٕل ٔ حىٍحکخص ك ّ
حٓض ،رًّْیٍ ٓزذ ىحٍحٖ يُ٘جخص ػهیخیٗ حٓض کّ حًْیض ػوٕل ٔ ١زخیغ ىٍ رَحرَ
آٌ ًْخٌ َٔزض ًٗغ ٔ هٍٕٗیي حٓض .رًّْیٍ ٍٔحل ،حُ يُظَ حػظوخى ىیُٗ چُیٍ
نیٔض َٓٓٓ ٔ/ ٕ4 /لَٖ رئٌ کى ُٔیخى ىٍٓض حٓض ،كظٗ حگَ حٛالً طُظیى َ٘يِ
رخٗي ٔ ىٍ ْیچ يُِٕ ٔ کظخروخَّٖ ٔؿٕى َيحٗظّ رخٗي .هيّٗ ىٍ آٌ ٍحِ َيحٍى.
طؼییٍ "كئى" یکی حُ هٕٜٛیخص حَيیّٖ٘ هييخء حٓضْ :لض آًٓخٌْ ،لض
١زوّٖ ؿُٓىْ٘ ،ض ىٍ رٓ٘ضْ ،لض حٍَٔگْ ،لض حههیى ...حیًخٌ ىیُٗ ىنیهٖ رخ
هٕىٕ حٓض ،يخ ًَٗطٕحَیى حیًخٌ ىیُٗ ٍح رخ روْٖخٖ حُ ػهٕو ١زیؼٗ يوخیّٔ کُیى ٔ
رَحٖ حػزخص ٛلض ٔ ٓوى پخٍِٖ حُ حػظوخىحص ىیُٗ ىالیهٗ ریٌَٔ حُ ىحیَِٖ ىیٍ
ریخٍٔیىََْٕ .ع َلٗ ٔ حػزخص رخیي ىٍ ىحیَِٖ ىیٍ ٔ رخ حٓظُخى رّييحٍک ىیُٗ ٍٕٛص
گیَى؛ یؼُی يخ رَحی حػزخص ٛلض ييػیخص يظٌٕ ىیُی رخیي حُ يُيٍؿخص هٕى ًْخٌ
يظٌٕ ىنیم ریخٍٔیىٔ ،نٕ کّ آٌ ييحٍک حُ يُظَ ػهٕو ػوهٗ ٔ ١زیؼٗ هخرم هيّٗ
رخٗي .ىٍ حیٍ يٍٕى یک ٗخْي يؼخل يٗآٍٔیى:
"ؿخٌ نٗ" یک يؼهى پَيطخنؼّ ٔ ىحٍحٖ حیًخٌ يٌْزٗ رٕى کّ ىٍ آؿخُ ػَٜ
ٍُٔٗگَٖ َُيگٗ يٗکَى َٓ ٍُٖٔ ،کالّ كیِیک ،هٕحػي هخ ٙآٌٍح َٗف
يٗىحى ،یکٗ حُ ٗخگَىحٌ ٓجٕحنٗ َ١ف کَى کّ "ؿخٌ نٗ" رخ حٓظيالل رّهٕحَیٍ
كیِیک ،يٕٕٟع ٔهٕع آٌٍح يُظلٗ ىحَٔض .چُي ٍُٔ رؼي هٕى ًْخٌ يؼهى َٓ کالّ
ىیَُٗ ،لْ ًْخٌ يٕٕٟع يٍٕى پَٖٓ ىحَٖآيُٕ ٍح پیٖ ک٘یئَٗ ٔ ،ع رَّٗف ٔ
طلٔیَ ًَٕى؛ ىحَٖآيُٕ يٌکٍٕ کّ ىٍ حیٍ کالّ َیِ ك ٍٕ٠ىحٗض ،ىٓض رهُي کَى ٔ
۳ٓ۲ كکًض ْ٘ظى :ػًٜض َزٕی
رّ"ؿخٌ نٗ" یخىآٍٖٔ ًَٕى کّ چُي ٍُٔ پیٖ ًْیٍ پَٖٓ ٍح حُ ًٗخ کَىو ٔ ًٗخ رُخ
رّىالیهٗ ػهًٗ ٔهٕع آٌٍح يُظلٗ ىحَٔظیي ،كخالً هٕىطخٌ رَّٗف ٔ ریخَٖ يٗپَىحُیي؛
ؿَیخٌ چیٔض؟ "ؿخٌ نٗ" پخٓن ىحى« :آٌ کالّ ىٍّ كیِیک رٕى ،حیٍ کالّ
ىٍّ ىیُٗ حٓض ،ىٍٓض حٓض کّ ١زن هٕحَیٍ كیِیک ٔ ٗیًٗ حیٍ کخٍ ٔحهغ
ًَٕٗٗىٰ ،نکٍ ١زن يؼظويحص ىیُٗ حیٍ کخٍ ٔحهغ يٕٗٗى)ٔ(».
رخ حیٍ يؼخل ٍٍٔٗ يیٕٗى کّ ریُٖ ىیُی يزظُی رَ حهزخٍ َوهی حٓض .ىٍ چُیٍ
ٍٕٔ رّؿخٖ حیٍکّ َوم ىٍ هييض پٍَٕٔ ػوم هَحٍ گیَى ٔ رّحٓظُظخؿخص آُحى آٌ
یخٍٖ ٍٓخَيٓ ،ؼٗ ي٠خػق رَ آٌ حٓض طخ َوم ٍح َُـیَ گَحٌ رّپخٖ ػوم هَحٍ
ُّٓض گَیِ ًَخیي ،ىٍ چُیٍ ٗیِٕٖ ػوم ىُْي ،طخ َظٕحَي حُ کًُي ٔ ىحیَِٖ َوم ٔ ُ
ٔحىحٍ يٕٗٗى رّچیِٖ حػظَحف ًَخیي کّ يٗىحَي آٌگَّٕ َیٔض.
ٰ
رُخرَحیٍ يطخرن رخ ىالیم يٕؿٕى ىٍ رطٍ حیًخٌ ىیُٗ حیٍ طؼيحى پیخيزَ انٓی رُخ
رّهٕحٓض هيح رّحیٍ يوخيخص ٍٓیيِحَي ،آٌْخ حُ َگخِ ٍُطزٗ رّىٔ ىٓظّ طؤیى يَٕٗٗي:
ٔ ـ ٍٕٓل ٕ ،ـ َزٗ .گَِٔ حٔل حه ٚحُ گَِٔ ىٔو حٓض؛ کّ حُ َگخِ ػيىٖ کىطَ ٔ
رّنلخظ ٍطزٗ رخالطَ َٔزض رَّزٗ هَحٍ ىحٍَي ،ریٍ حیٍ ىٔ گَِٔ ػًٕو ٔ هٕٜٙ
يطهن رَهَحٍ حٓض ،چُخٌکّ ٍٕٓل ىٍػیٍ ػٓيِىحٍٖ يوخو ٍٓخنضَ ،زٗ ْى ْٔض،
ٰنکٍ َزٗ ًَٗطٕحَي ٍٕٓل ْى رخٗي .كٕهخَیض ٍطزّٖ ٍٕٓل ٔ رٔ ٢یي حٔ َٔزض رَّزٗ
حُ آٌؿخ يُ٘ؤ يٗیخري کّ رٍّٕٓالٌ پیخو يو ٕٜٙآًٓخَٗ رَّخو ٔكی َخُل يٗٗيِ
کّ كخٖٔ حكکخو ٔ طکخنیق ٔ حهزخٍ گٌٗظّ ٔ آیُيِ رٕىِ حٓض؛ ىٍكخنٗکّ رَحٖ َزٗ
ئَؽ حكکخو ٔ هٕحَیٍ پیخيزَ ّ َٔ ٔ حكکخو َخُل ًَٕٗٗى ٔ ََْزی طُٓخ يزهّؾ ٔ يل ّ
يخهزم یخ يؼخ َٛهٕى حٓض .رّػزخٍص ٓخىَِ :زی ٗخگَى ٍٕٓل حٓض.
رّگَِٔ حٔل حُ پیخيزَحٌ «حٔنٕححنؼِو = ىحٍحٖ حٍحىِ» َیِ يٗگٕیُي کّ يَحى حُ
آٌ ،پیخيزَحٌ ىٍؿّ حٔل ٔ ٛخكذ َٗیؼض ٔ ىحٗظٍ حؿخُِٖ حؿَحٖ حكکخو ٔ كئى
ٰانٓی رّكظٕحٖ هٕى حٓض )ٕ(.حیٍ حٛطالف حُ حرظکخٍحص هَآٌ حٓض کّ ىٍ آیّی ٖ۳حُ
ٓ ِم». ٛزَ ََ أُٔنُٕح ْحنؼَ ِْ ِو ِيٍَ ُّ
حنَ ُ ٛزِ َْ کًَخ َ ٍِٕٓٔ حَكوخف آييِ حٓض« :كَخ ْ
يؼًٕالً ٍٕٓالَی کّ ىٍ آیّی ٖٔ ٍٕٓ ِٔ ٍٕٗی حُ آٌْخ َخو رَىِ ٗيِ حٓض،
ٛخكزخٌ َٗیؼض یخ حٔنٕححنؼِو هٕحَيِ يیَٕٗي کّ ػزخٍصحَي حُ َٕف ،حرَحْیى ،
ک َٔ َيخِ ٗٛر ِّ َُٕ ًكخ َٔحنٌَِی أ َ ْٔ َك ْیَُخ ِانَ ْی َ ع نَ ُک ْى يٍَِ حنيّیٍ َيخ َٔ َ يٕٓی ،ػیٔی ٔ دمحمَ َََ ٗ« :
ػهَٗ ْحن ًُ ْ٘ َِکِیٍَ ٔٗ أ َ ٌْ أَهِی ًُٕححنيّیٍ َٔال طَظَلَ ََهُٕح كِی ِّ َکز ََُ َ ٓٗ َٔ ِػی َ ِیى َٔ ُيٕ َ ْ ٛیَُخ رِ ِّ اِر ََْحْ َ
َٔ َ
یذ».ّللاُ َیـْ ظ َ ِزی ِانَ ْی ِّ َي ٍْ َیَ٘خ ُء َٔ َی ْٓيِی ِانَ ْی ِّ َي ٍْ یُُِ ُ
ػٕ ُْ ْى ِانَ ْی ِّ َ
َيخط َ ْي ُ
ٓٔ۳ كکًض یگخَّ
َي َهکی حُ يالثک يوَد ٰانٓی حٓض ٔ رّآثیُّٖ َلْ ٔ ًٍْ هٕى كهکی يَكٕع حُ
ىَخثْ كیٕحَی ٔ نٕكی يللٕظ حُ ٔٓخّٔ ٗیطخَی حٓض ٔ رّكٔذ كْ هٕى يهکی
حُ ٓال١یٍ ػظًی حٓض .پْ َزی رخ ٔكيص ٗوٜی هٕى گَْٕ َيهَک ،كَهک ٔ يهک
رٕىِ ٔ ؿخيغ َ٘آص ػالع رَّلٕ حکًم آٌ حٓض؛ حُ حیٍٍٔ رّٔحٓطّٖ ٍٔف هٕى ،حُ
يهکٕص حػهی ٔ رّٔحٓطّٖ َلْ هٕى ،حُ يهکٕص حٔٓ ٔ ٢رّٔحٓطّٖ ١زؼٖ ،حُ
يهکٕص حٓلم رٕىِ ٔ ههیلّٖ هيح ٔ يـًغ يظخَْ حًٓخء ٰانٓی ٔ کهًخص طخيّٖ حٔ
حٓضًْ .خٌ ٍٕ١کّ حی٘خٌ يٗكَيخیُي« :حٔطیض ؿٕحيغ حنکهى»)۴(.
«ّٓ ٔؿّ كٕم يو ٕٜٙحَزیخء حٓض ،حگَچّ ؿِثی حُ آٌْخ يًکٍ حٓض ىٍ
ؿیَ حی٘خٌ َیِ یخكض ٕٗى ،يخَُي ػهى رّ«كوخین ػیُی» کّ حیٍ حيَ ىٍ حٔنیخء ٔ طخرؼیٍ
حی٘خٌ َیِ ًَٕىحٍ حٓض ٔ .یخ ػهى رّ«يـیزخص» کّ رؼ٠ی حُ حْم کٓخَض ٔ ٛخكزخٌ
َلّٕ هٕی َیِ يًکٍ حٓض آٌٍح ىحٍح رخُٗي ٔ یخ رَهی ىیگَ يًکٍ حٓض رظٕحَُي ىٍ
َلّٕ ىیگَحٌ رّٔحٓطّٖ چ٘ى ُىٌ ٔ حيؼخل حیٍْخ حػَ کُُي)۲(».
ىیگَ ٔؿّ حٗظَحک ًّْٖ حَزیخء رخ ٍٕٓالٌ ىٍ حیٍ حٓض کّ ًّْ ىحٍحٖ يهکّٖ
«ػًٜض» ٔ نـَِٕخپٌیَٖ ىٍػَّْٛخٖ َظَ ٔ ػًم رٕىِحَي کّ رّيؼُٗ ػيو
ييههیض ْٕحٖ َلْ ىٍ ه٠خٔصْخ ٔ حظٓخٍ َظَْخ ،ػيو َظَىحٗض يُخكغ ٗو ٜٗىٍ
ریخٌ حكکخو ٔ طکخنیق ،ػيو ػَٔ ٝكخنض ٕٓٓ ٔ َٔیخٌ ٔ هطخء ىٍ گلظخٍ ٔ کَىحٍ
يٗرخُٗئٍَٟ .ص ٔ نِٔو ػًٜض ٍٕٓالٌ ٔ حَزیخء حُ آٌؿخ يلم طٕهغ حٓض طخ
رظٕحٌ رّهٕل ٔ كؼم آَخٌ حػظُخء ٔ طؤٓٗ کَى کّ كخٍؽ حُ ََْٕع ْٕحٖ َلْ ٔ
ُّٓض
ػَٔ ٝهطخء ٔ ٕٓٓ ٔ َٔیخٌ ٛخىٍ ٗيِ رخٗي .ىٍ ؿیَ حیٍ ٍٕٛص ٓیَِ ٔ ُ
َْیک حُ آٌْخ كخهي ك ّـیض َٗػٗ رٕىِ ٔ رخ گلظخٍ ٔ کَىحٍ آىوْخٖ ػخىٖ طلخٔطٗ
َيحٍى .ىٍ حیٍ ٍٕٛص چَح رَ٘ حُ رَ٘ طزؼیض کُي؟
پْ رَّخچخٍ ًّْٖ حَزیخء ٔ ٍٕٓالٌ كخیِ يهکّٖ ػًٜض رٕىِ رخُٗي طخ هٕل ٔ
ُّٓض ٔ ٓیَِٖ كؼم حی٘خٌ ػیُخ ً يطخرن رخ كویوض ٔ ٔحهؼیض كکى ّ
ّللا رخٗي .حُ حیٍٍٔ ُ
آٌْخ حُ ؿًهّ َ ٕٜٙيؼظزَ ىیُٗ يلٕٔد يٗگَىى ٔ ٍٓى حنو ٢کُٖ ٔ يُٖ
پیَٔحٌ ٍح ط٘کیم يٗىْي.
ىٍ يٍٕى حیٍکّ آیب هْعْك ثْوی هبثل اػزوبك اٍذ؟
يٕؿٕى رَٖ٘ رظٕحَي كخٍؽ حُ ييههیض ََْٕع طًخیالص َلٔخَٗ ٔ ػخٍٖ حُ َْگَّٕ
ُكذ ٔ رُـٗ ٞوٜی هٕل ٔ كؼم کُيٓ ،وٍ رٔیخٍ حٓض؛ َْچُي رخ حٓظُخى رّطـَریخص
ٖٔ۳ كکًض ْ٘ظى :ػًٜض َزٕی
طخٍیوٗ يٗطٕحٌ پٌیَكض کّ يٕؿٕى رَٖ٘ يٗطٕحَي رخ کٔذ ك٠خیم حهالهٗ ٔ حٍطوخء
حهالم ٔ يؼُٕیض ىٍ َٓخى هٕیٖ رّچُخٌ ػظًض ٍٔكٗ َخیم آیي؛ يٗطٕحٌ ىٍک
ًَٕىُْ ،گخيٗ کّ ٍٔف آىيٗ رّيَكهّٖ حُ ػظًض ٍٓي ،آٌگخِ حهٕحل ٔ حكؼخل
ٗوٛ ٚزـّٖ هيحیٗ يٗیخري ٔ رَحیٖ ؿِ هيح ىیگَ ْیچچیِ ٔؿٕى َيحٍى:
«ٍٓي آىيٗ رّؿخٖ کّ رّؿِ هيح َزیُي» يَحى حُ هيح ًْخٌ "هیَ يطهن" حٓض.
ٍٔف حَٔخَٗ ىٍ حیٍ يَكهّ ،رَّلٕ هٕىآگخِ ،ؿِ رّكویوضؿٕیٗ ٔ كویوضگٕیٗ
ًَٗپَىحُى .حیٍ ًْخٌ هيحٖگَّٕ ٗيٌ حَٔخٌ ،یخ َیم رّيوخو هالكض ٰانٓی حٓض .طؼيحى
حیٍگَّٕ آىوْخ رٔیخٍ حَيک حٓض ،حيخ حٍُٕ ٔؿٕىیت َْیک حُ آَخٌ رّ حَيحُِی کم
ؿٓخٌ حٓضٓ« ...وَح »١حىػخ يٗکَى َيحٖ ٰانٓی ىٍ َٓخىٕ حٔ ٍح ْيحیض يٗکُي.
ًْیٍ ٔؿيحٌ حٓض کّ رّحٔ يٗگٕیي چّ ىٍٓض ٔ چّ َخ ىٍٓض حٓض ،حٔ يٗگلض:
«َْکّ ريحَي ىٍٓض چیٔض ،ىٓض رَّخىٍٓض ًََُٗي».
يوٕٜىٕ حیٍ رٕى کّ ریُٖ ىٍٓض رّػًم ىٍٓض يٗحَـخيي ،کٔٗ کّ ىٍٓض
ػًم کُي يٗطٕحَي هٕى ٍح پخٍٓخ رُخييْ ،ىچُیٍ ٓوَح ١كکَ يٗکَى کٔٗ کّ رَ
هالف ط٘وی ٚهٕى ػًم کُي ًَٗطٕحَي َیکروض رخٗي ٔ کٔٗ کّ يٗىحَي َیکروظٗ
چگَّٕ رّىٓض يٗآیي كظًخ ً َٓحؽ آٌ هٕحْي ٍكض ،رُخرَحیٍ کٔٗ کّ يٗىحَي ىٍٓض
چیٔضَ ،خىٍٓض ٍكظخٍ َوٕحْي کَى .چَح رخیي کٔٗ هٕى ٍح رّىٓض هٕى ريروض کُي؟
يزخَی حهالم آثیٍ «ٍُىٗظی» كوَ ّٓ ٢کظّ حٓض :پُيحٍ َیک ،گلظخٍ َیک،
کَىحٍ َیک .ىٍ حٓالو َیِ حیًخٌ رّّٓ ٍکٍ طؼَیق ٗيِ حٓض :طٜيین رّههذ ،حهَحٍ
رُّرخٌ ٔ ػًم رّحٍکخٌ .حٓخّ طؼخنیى «رٕىح» ٔ «کُلٔیّٕ» َیِ رَگ٘ض رّهیَ ٔ
َٗ حهالهٗ ىحٍى .ىٍطخٍین رَ٘ ًََّْٕخٖ ي٘و ٚحُ ٔؿٕى چُیٍ آىوْخ يٗىٍهُ٘ي.
ًْخٌْخ پخیّگٌحٍحٌ حهالم ٔ يؼخٍف رَٖ٘ ْٔظُي .گٌٗظّ حُ حَزیخء ػظخو ٰانٓی ،رخ
حً١یُخٌ يٗطٕحٌ حظٓخٍ کَى کٔخَٗ چٌٕ «ٓوَح« ، »١يٕنٕٖ» « ،يٓخطًخ گخَيٖ»
ٔ «َیهٌٕٔ يخَيال» ...هطؼخ ً حُ ٍٖٔ ْٕح ٔ ّْٕ ٓوٍ َگلظّحَي ،آٌْخ َْچّ رُّرخٌ
ٍحَيِحَي ػیٍ يؼظويحص ٗخٌ رٕىِ حٓضْ ،یچ َ٘خَّ ٔ ىنیهٗ ٔؿٕى َيحٍى کّ حیٍ
رٍِگخٌ رّحهالم ٔ ٗوٜیض ىٔگخَّ ٍٔ آٍٔىِ رخُٗي.
«يٓخطًخ گخَيٖ» ىٍ حٍطزخ ١رخ حیٍ يٕٕٟع يٗگٕیي:
«ٍحِ طِکیّٖ َلْ رٔیخٍ ىٕٗحٍ ٔ پَ كَحُ ٔ َ٘یذ حٓض ،رَحٖ حیٍکّ ٗوٚ
رظٕحَي رّکًخل ٔ پخکیِِگٗ َخیم گَىى رخیي ىٍ حَيیّ٘ ٔ گلظخٍ ٔ ٍكظخٍ هٕى يطهوخ ً حُ
َْگَّٕ ٕٗٓطٗ آُحى رخٗي ٔ رَطَ حُ ؿَیخٌْخٖ يظ٠خى ٔ يلزض ٔ َلَص ٔ ػالهّ ٔ
۳ٔ4 كکًض یگخَّ
ریِحٍٖ هَحٍ گیَى ...ىٍ َظَ يٍ چیَِ ٗيٌ رَ ٕٗٓحص ظَیق ٔ َٓکٖ حُ ؿهزّٖ
يخىٖ رَ ؿٓخٌ رخ َیَٖٔ ٓالف رٔیخٍ ىٕٗحٍطَ حٓض ...کٔٗ کّ ههذ پخک ٔ يُِِ
َيحٍى َْگِ ًَٗطٕحَي هيح ٍح ىٍک کُي .طِکیّٖ َلْ رخیي رّيؼُٗ طِکیّ ىٍ طًخو
يظخَْ َُيگٗ رخٗي ،حُ آٌؿخ کّ طِکیّ ٔ پخکیِِگٗ رّٗيص ئَٖ ٔ َخكٌ حٓض،
طِکیّٖ َلْ َْٗو ٚنِٔيخ ً رّطِکیّٖ يلی ٢حَ١حكٖ َیِ يُظٓٗ يٕٗٗى)ٔٓ(.
رؼویق «ػٖوذ»
کهًّٖ «ػًٜض» رخ ي٘ظوّخطٖ ٓیِىِ رخٍ ىٍ هَآٌ ٔحٍى ٗيِ .حیٍ نلع حُ َظَ
ٔک ٔ َگخِىحٍٖ» یخ «يُغ ٔ ٍیّٖ٘ نـٕٖ ،ریٖ حُ یک يؼُخ َيحٍى ٔآٌ «طً ّ
رخُىحٍٖ» حٓض .کهًّٖ «ػًٜض» حٓى يٜيٍ ٔ ،رّهٕنٗ يٜيٍ ُٛخػٗ حٓض.
ٜى» يؼخىل «كَ َؼم» يٗرخٗي .كؼم آیُيِٖ آٌ «یَ ِ
ؼُ ٜى» ْىُٓگ ػ َيخىِٖ حٔنیّٖ آٌ « َ
خّ »۶۰ :۳ ،حُ ي٘ظوخص ک ِيٍَ حنَُ َِ ًُ ٜ َ٠د رخٗي .کوٕنّ ٓزلخَّ ٔ طؼخنَٗ َٔ « :
ّللاُ ی ْؼ ِ ُ ی
ىیگَ آٌ حٓض :حَػٜى ،حػظٜى ،حٓظؼٜى ،حػظٜخؤ ...حػظًٕٜح ...حیٍ كؼم ٍح
رَّْٕٓ َٛف کُیى ،حُ آٌ يؼُٗ «ػًم حهظیخٍٖ ٔ هخرم طً ّکٍ رَحٖ ػًٕو» يلٕٓو
۳ٔ۳ كکًض ْ٘ظى :ػًٜض َزٕی
ىٍٔؽگٕ رٕى ٔ پيٍ هٕى ٍح كَیذ ىحى (پیيحیٖ ٕٔ :ٕ۰ـ ٕٕ) ٓهیًخٌ کخكَ ٗئ ،ی
رَحی هَُٓيی ٌُْخیٖ ،رضپَٓض ٗي (پخىٗخْخٌ ٔٔ )۳ :يٕٓی یخىٕ ٍكظّ رٕى
هظُّ ٕٗى ٔ حٔ یک هخطم ْى رٕى (هَٔؽ ٕ ٕٔ :؛ هَٔؽ ٓ )ٕٔ :۶خئٌٕ ىحٍحی
يْٕخی رهُي ٔ ٌُپَٓض رٕى ،حٔ ٗزی ٍح رخٌُ ريکخٍِی رَّٓرَى (ىحٍٔحٌ )ٔ :ٔ۶
ٗخإل ىیٕحَّ ٗي (حٔل ًٓئیم ٗ ٔ )ٔٓ :ٔ۴خإل حُ ىحٔى يیطَٓیي ُیَح هيحَٔي رخ حٔ
رٕى ٔ حُ ٗخإل ىٍٔ ٗيِ (حٔل ًٕٓییم )ٕٔ :ٔ۴ىحٔٔى َُخکخٍ ٔ یک هخطم رٕى (ىٔو
ًٕٓییم ٕٔٔ :ـ )ٕ۰یَْٕ حُ هيح كَحٍ کَى (یَْٕ ٍٔ )ٖ :حكخد یک كخكّ٘ رٕى،
حنی٘غ يخیم رّهٕىک٘ی رٕى ...
رًّْیٍ ىالیم ،ىٍ آثیٍ یٕٓى ػًٜض پیخيزَحٌ يطَف َزٕىِ حٓض.
ػًَِی يزخٍک حیٍرلغ ىٍ حيٍٕ كکٕيضىحٍی ظخَْ يیٕٗى؛ هٕو یٕٓى،
پیخيزَحٌ ٔ ُيخوىحٍحٌ هٕى ٍح ُیَ َٟرخص حَظوخى يیگیَى ٔ حُ آَخٌ ١هزکخٍ
يیٕٗى ،يطخنزّگَة هٕوُ ،يخوىحٍحٌ ٔ پیخيزَحٌٗخٌ ٍح رّپخٓنگٕثی ٔ
ئجٕنیضپٌیَی ٔحىحٍ يیکُي ...طخ آٌكي کّ «رٓخَّگیَی رُیحَٓحثیم» َٟدحنًؼم
يیٕٗى .حیٍ ًْخٌ يطخنزّگَی حٓض کّ ىٍ ىَیخی ٓیخٓض ٔ حؿظًخع حيَی َیکٕ حٓض.
حیٍ يطهذ ىٍ ًُْیض يخ رّ ٍٕ١يؼکّٕ طؼزیّ ٗيِ حٓض ،چُخٌکّ پیٕٓظّ هٕىٍح
ىٍرَحرَ كَحىٓظخٌيخٌ ريْکخٍ يیىحَیى ،رئٌ حیٍکّ حُ هٕى رپَٓیى حیٍ ريْکخٍی حُ
کـخ آييِ حٓض؟ يٍ چَح طخ حري ريْکخٍ رخٗى؟ چَح يطخنزّگَ َیٔظى؟
ىٍ هَآٌ کَیى َیِ آیخص ُیخىٖ ٔؿٕى ىحٍى کّ حٗؼخٍ يٗىحٍى پیخيزَحٌ ىحٍحٖ
ػًٜض ًحطٗ َیٔظُي ،آٌْخ ىٍ هٕٜٛیخص ؿَیِٖ چٌٕ ىیگَ حكَحى آىيٗ ْٔظُي:
حكيٌ» ()ٖٖ :ٕٖ ، ٔٔٓ :ٔ۴ «هُ ْم اََِ ًَخ أَََخ رَ٘ ٌََ ِ ّيؼْهُ ُک ْى یٕ َك ٰٗ اِنَی أَََ ًَخ اِ ٰنَ ُٓ ُک ْى اِ ٰنٌَّ َٔ ِ
هَآٌ َٛحكض ىحٍى کّ ٗیطخٌ ىٍ چَِْٓخٖ گَٕخگٌٕ رَ ًّْٖ حَزیخء ظخَْ
يٗٗيِ ٔ هٜي كَیذ آَخٌ ٍح ىحٗظّ حٓض؛ ٰنکٍ ىٍ رٔیخٍی يٕحٍى يٕكن ًَٗٗيِ طخ
ًٍْ آٌْخ ٍح ىچخٍ طِنِل ًَخیيٗ .یطخٌ ًْخٌ ّْٕٔٓٓخٖ ىٍَٔٗ ٔ َلٔخَٗ،
رّحٟخكّٖ رَهٗ يظخَْ كَیزُيِٖ ظخَْٖ حٓض کّ يخَُي ىیگَ کخثٍ رَٖ٘ رَ حَزیخء
َیِ ػخٍ ٝيٗگَىیيِ ٔ كظٗ رَهٗ ٍح طِنیم کَىِ حٓض؛ ٰنکٍ ٓخىحص حی٘خٌ ىٍٓض
رًّْخٌ ىنیم طیِریُٗ ،يٕحظزض ًْیّ٘گٗ ٔ يهکخص كخٟهّٖ ٍٔكخَٗ گَكظخٍ ٔٓخّٔ
ٗیطخَٗ ًَٗٗيَي .ىٍحیٍ يٍٕى چُي آیّ رّػُٕحٌ ًََّٕ حُ هَآٌ يٗآٍٔیى:
ط ُ
خٌ كِی ی اِ َال اًَِح ط َ ًََُ ٰٗ أ َ ْنوَٗ حن َ
٘ ْی َ ٕٓ ٍل َٔ َال ََزِ ٍ ّ ک ِيٍ ٍَ ُ ٓ ْهَُخ ِيٍ هَ ْز ِه َ
القَ َٔ « :يخ أ َ ٍْ َ
ػ ِهی ٌى َك ِکی ٌى»۳ٕ :ٕٕ ، ّللاُ َّللاُ آیَخطِ ِّ ۗ َٔ َ خٌ ػ ُ َى یُلْ ِک ُى َ ط ُ ّللاُ َيخ یُ ْه ِوی حن َ
٘ ْی َ ٔ ُن َأ ُ ْيُِیَظِ ِّ كَ َیُ َ
۳ٔ۰ كکًض ْ٘ظى :ػًٜض َزٕی
= پیٖ حُطٕ ْیچ ٍٕٓل ٔ َزت َلَٓظخىیى ،ؿِ آٌکّ آیخطٗ کّ رَحٖ ههن طالٔص
يٗکَىٗ ،یطخٌ ىٍآٌ آیخص ٰانٓی حنوخء ىٓیّٔ يًَٕٗى ،آٌگخِ هيحَٔي آٌچّ ٍح ٗیطخٌ
حنوخء کَىِ رٕى ،يلٕ َٔخرٕى يٗٓخهض؛ ٓپْ آیخص هٕىٍح طؼزیض ٔطلکیى يٗكَيٕى».
د4ٔ :ٖ۴ ، ػٌَح ٍ
ذ َٔ َ ٍ ٜ خٌ رُُِ ْ
ط ُ٘ ْی َی حن َ ُِٔ َ ٕد اِ ًْ ََخىَ ٰٖ ٍَرّأ َ َِّی َي َ ػ ْزيَََخ أ َیُّ َ ةَٔ :ح ًْ ُک َْ َ
= حٖ ٍٕٓل يخ! یخى کٍ حُ رُيِٖ يخ حیٕدُْ ،گخيٗ کّ رّىٍگخِ هيح ػَ ٝکَى:
«پٍَٔىگخٍح ٗیطخٌ رخ يٍ يًخٍٓض ًَٕىِ ٔ ٓوض ٍَؾ ٔ ػٌحرى ىحىِ حٓض».
ظ ٍَ أٌَ نٍَ ََ ْوي ٍَِ َ
ػهَ ْی ِّ َخٟزًخ كَ ََذ ُيـ ِ ٌٕ ِاً ًَْ َ ؽ :ىیگَی «ًحنٌُٕ َزی» حٓض « ًََٔححنُُّ ِ
حنظخ ِن ًِیٍَ »۴۰ :ٕٔ، ک اِ َِّی ُکُضُ ِيٍَ َ ٓ ْز َلخََ َص أٌَ َال اِ ٰنََّ اِ َال أََضَ ُ كََُخىَ ٰٖ كِی ُّ
حنظهُ ًَخ ِ
حٗ = ٖ۰ :ٖ۴ ،ٙیخ١یٍ ئوَ كَ٠ص ٓهیًخٌ خ١یٍَ ُک َم َرَُخءٍ َٔؿ ََٕ ٍ ٘ َی ِكَٔ « :حن َ
رٕى ،رَحٖ حٔ کخٍْخٖ ٓخهظًخَٗ ،ؿٕحٛ ٔ ٗٛیي ؿٕحَْ يٗکَى».
ٔ ًِی ُغ ْحنؼَ ِهی ُىٖ۶ :4ٔ ، ؽ كَخ ْٓظ َ ِؼ ٌْ رِ َ
خّللِ ۖ اََُِّ ُْ َٕ حن َ خٌ َ َِْ ٌط ِ٘ ْی َ ک ِيٍَ حن َ ؿُ َ َ َُٔ « :اِ َيخ یََُِ َ
= َْگخِ حُ ٗیطخٌ رّطٕ ٍَؾ ٔػٌحد ٍٓیي ،رّهيح پُخِ رَ کّ حٔ ُٕٗح ٔ ىحَخ حٓض».
حنَ ِؿی ِى»۲۴ :ٔ۶ ، خٌ َ ط ِ ٘ ْی َ ّ« :كَبًَِح هَ ََأْصَ ْحنوُ َْآٌَ كَخ ْٓظ َ ِؼ ٌْ رِ َ
خّللِ ِيٍَ حن َ
= «َْگخِ هَآٌ يٗهٕحَٗ حُ َٗ ٗیطخٌ ٍؿیى رّهيح پُخِ رَ».
ٛيَهُٕحْ َٔط َ ْؼهَ َى ْحنکَخ ًِرِیٍَ 4ٖ :۲ ، ک حنٌَِیٍَ َ ک ِن َى أًََِضَ نَ ُٓ ْى َكظَٗ یَظَزَیٍََ نَ َ ػُ َ ػلَخهللاُ َ ىَ :
= هيحَٔي طٍٕح رو٘یي؛ چَح حؿخُِ ىحىی رّآٌْخ؛ پیٖ حُ آٌکّ (كخل)
ٍحٓظگٕیخٌ رَ طٕ ٍٍٔٗ ٕٗى ٔ ىٍٔؽ گٕیخٌ ٍح رُ٘خٓٗ؟
(ىحٓظخٌ يَرٕ ١رّؿِِٔی طزٕک حٓض) گٕیخ کٔخَی َِى ٓیّي آييِ ٔ رئٌ ػٌٍ،
حُ ٍكظٍ رّؿزّٓی طزٕک ػٌٍ آٍٔىَيٍٕٓ .ل هيح ْى حؿخُِ ىحى »...
ٍٕؿلُ ٌ ک َٔ هللا َ ٔحؿ َک ط َ ْزظ َـی َي َْٟخصَ أ َ ُْ ِ ی ِن َى ط ُ َل ِ َّ ُو يخ أ َ َك َم هللا نَ َ ػ« :یخ أَیُّ َٓخ حنَُ ِز ُّ
ٍَكی ٌى = ٔ :۶۶ ،حی َزی! رَحی چّ كَحو کَىی رَهٕى آٌچّ ٍح کّ هيحی رَحی طٕ
كالل ًَٕىِ حٓض؟»...
ححْل َ ْی ِي ۖ اََُِّ أ َ َٔحدٌ = ٔ۰ :ٖ۴ ،حُ رُيِٖ يخ ىحٔٔى یخى کٍ ػ ْزيَََخ ىَ ُحٔٔىَ ًَ ْ َٔ « :ٛح ًْ ُک َْ َ
کّ ىٍ حؿَحٖ حٔحيَ يخ رٔیخٍ َیَٔيُي رٕى ٔ .ىحیى رّىٍگخِ يخ طٕرّ يٗکَى».
خٌ ًِ ْک ََ ط ُ٘ ْی َٔخُِ حن َ ک كَؤََ َ ظ ٍَ أَََُّ ََخؽٍ ِ ّي ُْ ُٓ ًَخ ح ًْ ُک ََِْی ِػُيَ ٍَرِّ َ یَٔ « :هَخ َل ِنهٌَِی َ
َ ٠غ ُِِٓیٍَ ( = 4ٕ :ٕٔ ،یٕٓق) گًخٌ کَى یکی حُ آٌ ىٔ َلَ ِٔـْ ٍِ رِ ْ غ كِی حن ّ ٍَرّكَهَزِ َ
َُيحَی َـخص روٖ حٔ هٕحْي رٕىٗ ،یطخٌ یخى هيح ٍح حُ ًٍْ یٕٓق رَىِ رٕى».
ک :گلظیى ىٍ کظخد يويّ طٍٕحص َیِ پیخيزَحٌ ٍُٔگخٍ رٓظَ حُ حیٍ َيحٍَي؛
ْىچُیٍ ىٍ كٜم ىٔو کظخد «هَٔؽ» ػٓي ػظین آييِ حٓضُ ،يخَٗ کّ ؿُخد يٕٓٗ
۳ٔ۴ كکًض یگخَّ
ىٍ َُٓيیٍ يَُ َٜيگٗ يٗکَى ٔ ىٍ آٌ يٕهغ هٕو رُٗحَٓحثیم ًّْ رّرَىِگٗ ٔ
ؿاليٗ گَكظّ ٗيِ رٕىَي ،يٕٓٗ ىیي کّ يَىٖ هزطی ي٘ـٕل َٟد ٔ ٗظى ؿالو
حَٓحثیهٗ هٕى حٓض ،يٕٓٗ ؿهٕ ٍكض ٔ رّآٌ يَى ي َٖٜگلض چَح ؿالو هٕى ٍح
يَُٗٗ يگَ حٔ چّ کَىِ حٓض؟ آٌ يَى رخ يٕٓٗ ىٍگیَ ٗي ٔ يٕٓٗ رخ ي٘ض يلکى
رٍّٕٛص آٌ يَى کٕریي ،رّ ٍٖٕ١کّ كٍٕح ً َوٖ ُيیٍ ٗي ٔ ىٍ ؿخ رًَى!
حُ ًْیٍؿخ كَحٍ يٕٓٗ حُ ي َٜآؿخُ يٗگَىى ٓخلْخ يٗگٌٍى ،ىٔرخٍِ ٔحٍى
ي َٜيٕٗٗى ٔ هَٔؽ رُٗحَٓحثیم حُ يٍ َٜح ىٍ ىٓظٍٕ کخٍ هَحٍ يٗىْي کّ طًخو
يلظٕیخص کظخد «هَٔؽ» رًّْیٍ يٕٕٟع حهظٜخ ٙىحٍى .هَآٌ رخ حٗخٍِ رًّْیٍ
يٕٟغ ،حیٍ َکظّ ٍح حٟخكّ کَىِ حٓض کّ يٕٓٗ رخ هٕى گلض:
«حیٍ َظیـّٖ ّٕٖٔٓٓ ٗیطخٌ رٕى» آٌگخِ رّهيح پُخِ رَى ٔ گلض:
«هيحیخ يٍ رَهٕىو ظهى کَىو ،يَح رزوٖ! ٔ هيح َیِ حٔ ٍح رو٘یي ...هخ َل ٍَدّ ِ
حنَكی ُى ٔ۳ :ٕ۴ ،ـ »ٔ۶ ظهَ ًْضُ ََ ْلٔی كَخ ْؿ ِل َْ نی كَـَلَ ََ نَُّ اََُِّ ُْ َٕ ْحنـَلُ ُ
ٍٕ َ اِ َِّی َ
ػًُٕن»« ،هُ ْم أ َ ُد ْحنلَهَ ِ آیخطٗ حُ حیٍ كوَِ ىٍ هَآٌ رٔیخٍ ُیخى حٓض« :هُ ْم أ َ ُ
ػًُٕ رِ ََ ّ ِ
ص
ٜخ ِن َلخ ِ ٔخٌَ نَ ِلی ُهٔ ٍَْ ِ ،ا َال حنَ ٌِیٍَ آ َيُُٕح َٔ َ
ػ ًِهُٕح حن َ حإلَ َِ ،َِ ٜا ٌَ ْ ِ د حنُّخّ»ْ َٔ « ،حن َؼ ْ ِر ََ ّ ِ
ٜز َِْ» .هَآٌ ریٖ حُ َْکْ ىیگَ ،هطخد رّهٕى ْٕ ٛح رِخن َ ن َٔط ََٕح َ ْٕ ٛح رِ ْخن َل ّ ِ َٔط ََٕح َ
پیخيزَ حٓالو طٕٛیّ يٗکُي کّ حُ ٍحِ ئظویى ػئل َکُي ٔ يَحهزّ ٔ حٓظؼخًِٖ ىحیًٗ
ٍح حُ ىٓض َيْي .حُ ؿًهّ آیخص َٗیلّٖ ٔ۳ :ٔٓ ، ٔٓ۶ :۶ :ـ ، ٖ۲ :ٔ۰ ، ٔٓ۲
... ۶۳ :ٖ۲ ، 4۳ :ٕ۲ ، ٕ۴ :ٔ۴ ، ۰ٖ :ٔ۰ىٍ حیٍ هَ ٕٜٙخُل ٗيِ حٓض .ىٍ
یک يٍٕى آیّٖ کَیًّٖ « »۰ٖ :ٔ۰پیخيزَ حکَو ٍح رٔیخٍ َِىیک رّهطَ يؼَكٗ
ػ ٍِ حنَ ٌِی ک َيٗکُي ،گٕیخ هطَ حُ رین گٕٖٗ ٍى ٗيِ حٓضِ َٔ « :ا ٌْ َکخىُٔح نَ َی ْلظََُُِٕ َ
ؿ ْی ََُِ ۖ َٔاًًِح َالط َ َؤٌُ َ
ک َه ِهی ًال... ػهَ ْیَُخ َ
ی َک ِنظ َ ْلظ ََِ َ أ َ ْٔ َك ْیَُخ اِنَ ْی َ
= حٖ ٍٕٓل يخ! کخكَحٌ َِىیک رٕى طَح كَیذ ىُْي ،طخ حُ آٌچّ رّطٕ ٔكی کَىیى
ؿخكم ٕٖٗ ٔ چیِٖ ىیگَ رَيخ كَحرُيٖ؛ یخ يَ٘کخٌ طٕ ٍح ىٔٓض هٕى گیََي».
يـًٕع حیٍ آیخص کَیًّ رّيخ يٗآيُٕى کّ پیخيزَحٌ رّآٌكي حُ «ػظًض
ٍٔكٗ» ٍٓیيِ رٕىَي کّ رَ ّْٕٔٓٓخٖ ٔحرٔظّ رَّلْ رَٖ٘ ؿهزّ يٗکَىِحَي.
حیٍکّ پیخيزَ گَحيٗ حٓالو كَيٕىِ حٓضٗ« :یطخٌ رّىٓض يٍ طٔهیى ٗيِ؛ یخٗیطخٌ
٘یطخٌ آيٍ ریيٖ» حُ حٌ حن ّ٘یطخٌ حٓهى ریيّٖ ، حٌ حن ّ رّىٓض يٍ حیًخٌ آٍٔىِ حٓض = « ّ
ًْخٌ طٔه ٢هٕى رَ َلْ ح ّيخٍِ هزَ يٗىْي.
۳ٔ۲ كکًض ْ٘ظى :ػًٜض َزٕی
ٍِْالٌّجٔ
کالو ىیگَ ىٍ رخد «ػًٜض» يٕٕٟع ٔهٕع ،یخ ػيو ٔهٕع «ٕٓٓحنُّزٗ» حٓض:
آیخ پیخيزَ ىٍ ٕ١ل ٖٕ ٓخل ٍٓخنظٖ ىٍ ریخٌ حكکخو یخ ىٍ يٕٕٟع كکًی حُ
حكکخو یخ ىٍ كؼهی حُ حكؼخل یخ ىٍ هٕنی حُ حهٕحل؛ یخ ىٍ طًٜیًخص هٕى ىچخٍ ٕٓٓ ٔ
هطخء ٗيِ حٓض ،یخَّ؟
يٕٕٟع ٕٓٓحنُزی ىٍ يُخرغ كَیویٍ يٍٕى رلغ رٔیخٍ هَحٍ گَكظّ ٔ حهٕحل ٔ
َظَحص ٔ طٕؿیٓخص ُیخىی ٍح رّهٕى حهظٜخ ٙىحىِ حٓض .گَچّ يُخرغ ٔ حٍؿخػخص
حیٍ رلغ حُ ُيخٌ ٓیّيحنکَٕیٍ يٗرخٗي؛ ٔنی حٛم حیٍ ئؤنّ ىٍ ُيخٌ طخرؼیٍ حٔؽ
م يوظهق رّرلغ ٔ حٍحثّٖ َظَحص هٕى پَىحهظّحَي. گَكظّ ٔ يظکهّ ِ
ًیٍ كِ ََ ِ
ُّٓضٕٓٓ ،حنُّزی ٍح ىٍ ریٖطَ يَحطذ ؿخیِ يٗىحَُي .ىالیم آَخٌ ٔؿٕى حکؼَ حْم ُ
ٔهخیغ ٔ ٍٔحیخص يظؼيّى ىٍ يٕحٍى يظلخٔص حٓض کّ ىٍ کظذ يؼظزَ هٕى حُ ؿًهّ
«ٛلخف ٓظّ» َوم ًَٕىِحَي .حُ يیخٌ ٗیؼیخٌ َیِ «ٗین ٛئم» (و ٔ ْ ، ٖ۴م) ٔ
ًٗخٍی ىیگَٔ ،هٕع ٕٓٓحنُزی ٍح پٌیَكظّحَي .طؼيحىی ْى ىٍ يیخٌ كَیویٍ ،حُ حٛم
يُکَ ٔهٕع آٌ حٓض .آٌْخ يٗگٕیُي رٔیخٍی حُ ٍٔحیخص يَرٕ ١رّٔهٕع «ٕٓٓحنُّزی»
حُ ؿٓض ُٓيی ٟؼیق رٕىِ ٔ رخ ي٠خيیٍ طخٍیوی َخٓخُگخٍ ْٔظُي .رّنلخظ ىالنض
َیِ رخ رَهی حُ ٍٔحیخص ٔ حٕٛل يلکى ،طؼخٍ ٝىحٍَئْ ٔ .ظُي کٔخَٗ کّ حٛهیض
ٔهٕع ٕٓٓحنُزٗ ٍح پٌیَكظّحَئ ،نٗ ىٍ پٗ حكٜخء كًکضْخٖ آٌ يٗگَىَيَْ .گَِٔ
رخ حٓظُخى رّآیخصٍٔ ،حیخص ٔ ىالیم ػوهی رٍّىّ َظَیّٖ يوخنق پَىحهظّحَي.
يؼُخی نـٕی ٕٓٓ ،ؿلهض ٔ كَحيٕٗی يٗرخٗي .ىٍ کظخد حنؼیٍ آييِ:
«حنٕٔٓ حنـلهش ػٍحن٘یء ٔ ًْخد حنوهذ ػُّٓٓ ٔ .ی حنَؿم كی ٛالطّ حًح ؿلم
ػٍ ٗیء يُٓخ»(ٔٔ) ْىچُیٍ ٍحؿذ حٛلٓخَی ىٍ طؼَیق ٕٓٓ يَٕٗیٔي:
«هطؤ ػٍ ؿلهش»(ٕٔ) ح ّيخ ىٍ يؼخَی حٛطالكی ٕٓٓ ،گَچّ ًْخٌ ؿلهض ٔ
كَحيٕٗی يٍٕى َظَ حٓض ٔنی ػهًخء ،كٕل یخُىِ يؼُخ رلغ ٔ حٓظيالل کَىِحَي:
ٔ ـ ٕٓٓ ىٍ طزهیؾ ٔ طوَیَ َٗع ٔ طؼهیى ح ّيض.
ٕ ـ ٕٓٓ ىٍ ؿیَ طزهیؾ.
ٖ ـ ٕٓٓحنُّزی رّيؼُخی آٓخء؛ یؼُی هيحی يظؼخل پیخيزَٕ ٍح رّهخ َ١يٜخنلی
رّٕٓٓ ٔ كَحيٕٗی يیحَيحُى.
4ـ ٕٓٓ ىٍ حٍطکخد ًَٕد ٔ گُخْخٌ ،حػى حُ ٛـیَِ یخ کزیَِ.
۳ـ هطخء ىٍ طؤٔیم.
ٕٓ۳ كکًض یگخَّ
ٌٍّذ
هٌکواى ٍِْ كه هیبى اُل ُ
ىٍ يیخٌ ػهًخی كَیویٍ هخثهیٍ رّٔهٕع ٕٓٓ ٔ يُکَحٌ آٌ كَحٔحٌحَي .حُ يیخٌ
ُّٓض يُکَحٌ ٔهٕع ٕٓٓ رّ ًََّٕ ٍٕ١حيخو كوَ ٍحُی ( ۳44ـ ْ ، ۶ٓ۶م) حْم ُ
حٓض ،ىٍ يٕحٍىی کّ يَرٕ ١رّطزهیؾ حٓض ٔهٕع ٕٓٓ ٍح يَىٔى يٗىحٍى ،حؿًخع ح ّيض
ٍح ىٍػًٜض حُ کٌد يٗىحَي .حٔ يٗگٕیي« :كوي أؿًؼض حْليش ػهٗ کَٕٓى يؼٕٜيیٍ
ػٍ حنک ٌد ٔ حنظلَیق ،كیًخ یظؼهن رخنظزهیؾ ٔ ،اال الٍطلغ حنٕػٕم رخْلىحء ٔ ،حطلوٕح ػهٗ
أٌ ًنک الیـُٕ ٔهٕػّ يُٓى ػًيح ً کًخ الیـُٕ أی٠خ ً ٕٓٓحً ٔ ،يٍ حنُّخّ يٍ ؿُٕ
ًنک ٕٓٓحً ،هخنٕحْ :لٌ حالكظَحُ ػُّ ؿیَ يًکٍ = ».رّطلوین ،حيض حؿًخع ىحٍَي کّ
ًّْٖ حَزیخء يؼٕٜو ْٔظُي حُ ََْٕع کٌد ٔ طلَیق حُ آٌچّ کّ يَرٕ ١رّطزهیؾ
حٓض ،حگَ چُیٍ َزخٗي حػظًخى ٔ حً١یُخٌ حُ ریٍ يٍٗٔى ،حيض حطلخم ىحٍَي کّ ٔهٕع
هطخی ػًيی حُ حَزیخء ؿخیِ َیٔضْ ،ىچُخٌکّ ٕٓٓ َیِ حُ حی٘خٌ ؿخیِ َیٔض؛ ْٔظُي
کٔخَی کّ ٔهٕع ٕٓٓ ٍح ؿخیِ ىحَٔظّ ٔ گلظّحَي پَْیِ حُ ٕٓٓ ؿیَ يًکٍ حٓض)ٖٔ(.
ٌٍّذ
هبئلیي ثٍَِْ ًيك اُل ُ
هٌجغ :اٍالم ّة ـ هوکياللزْی.
الزٌٖیقٍ :غْك الَِْ.
رؼلاك ككؼبد ٍِْالٌجی كه ًوبىّ .وبهٍٓ كزْیٔ۰ٔ۰ٖٔ :
ٕٔ۳ كکًض ْ٘ظى :ػًٜض َزٕی
أيخ ىٍ يٍٕى ٓـيِٖ ٕٓٓ پیخيزَ ىٍ يٍٕى ٓالو ىحىٌ َٓ ّٓ ٍکؼضٍٔ :حِ ئهى
ْ ٜی ٍٍ «أ َ ٌَ ػ ٍْ ِػ ًْ ََحٌَ ر ٍِْ ُك َ يٕ َ ػٍ ػًَحٌ رٍ حنلٜیٍ ٍٟیهللا ػًُٓخ ٔنلظَّ :
ع ٍَ َکؼَخصٍ ،ػ ُ َى ىَ َه َم َي ُْ ِِنَُّ ٔهَ َى كِی ػ َ َال ِ ََ ٜكَ َ ٛهَٗ ْحنؼَ ْ ٓهَ َى ـ َ ػهَ ْی ِّ َٔ َ ٛهَٗ َ
ّللاُ َ ٍٕٓلهللا ـ َ
ٕ١لٌ ،كَوَخ َل َیخ خمَ َٔ ،کخٌَ كِی َی ِي ِِ ُ ْ
خو انَ ْی ِّ ٍَ ُؿ ٌم یُوَخل نَُّ :حن ِو َْرَ ُ ْ
َٔكِی نَ ْلعٍ :كَيَ َه َم حنلُـْ ََس َ ،كَوَ َ
خّ كَوَخلَ: ٠زَخٌَ یَ ُـ َُّ ٍِىَح َءُِ َكظَٗ ح َْظ َ َٓٗ انَٗ حنَُ ِ ؿ ْ ُِٛیؼَُّ ،كَو َََ َؽ َ ٍٕٓلهللا ،كٌََ َکَ نَُّ َ
ٓهَ َى».
ٓـْ يَط َ ْی ٍِ ػ ُ َى َٓ َـيَ َ ٓهَ َى ،ػ ُ َى َ
ٜهَٗ ٍَ ْک َؼشً ػ ُ َى َ ٛيَمَ ٌََْح؟ هَخنُٕحََ :ؼَ ْى ،كَ َ أَ َ
ٕٕ۳ كکًض یگخَّ
ٔػهًخء حهظالف کَىِحَي کّ حیٍ ىٔ يٍٕى َوم ٗيِ ىٍرخٍِٖ یک ه ّٜحٓض یخ ىٔ
غ غ ِػ ًْ ََحٌَ َٔ َك ِيی ُ ه ،ّٜطَؿیق حیٍ حٓض کّ ىٔ ه ّٜحٓضٕٗ .کخَی گلظّ :آیخ َك ِيی ُ
أ َ ِری ُْ ََ ْی ََس َ رَحی یک يٍٕى ٔحكيِ حٓض ،یخ رَحی ىٔ ه ّٖٜيوظهق؟ َٔ ظخَْ حیٍ
حٓض کّ آٌچّ حرٍ ُهَِ ْی ًَشَ ٔ پیَٔحٌ حٔ گلظّحَي حُ طؼيى كکخیض ىحٍى ٔ .ىػٕی یک
ه ّٜرٕىٌ يلظخؽ طؤٔیالص ىٕٗحٍ ٔ کؾ ٔ پیچ حٓض.
پْ َٓخیض َظیـّ حیٍکّ حیٍ ىٔ ٍٔحیض حُ ىٔ ٔحهؼّٖ يوظهق گٌحٍٕ يٗکُُي.
يٍٕى ٕٓوٓ ،ـيِٖ ٕٓٓ پیخيزَ رَحی يٕهؼی کّ رَحی ٍکؼض پُـى رهُي ٗي:
حیٍ ىٍ ٛلیلیٍ آييِ .كيیغ حُ حرٍئؼٕى ٍٟیهللا ػُّ حٓض ٔ ػزخٍص كيیغ
َ ٜالسِ؟ كَوَخلََ َٔ :يخ ٔخ كَ ِوی َم نَُّ :أ َ ُِیيَ كِی حن َ حنظ ْٓ ََ ه ًَْ ً حیٍگَّٕ حٓض« :أٌ حنُزی ٛهٗ ُّ
ٓهَ َى».ٓـْ يَط َ ْی ٍِ رَ ْؼيَ َيخ َ ٔ َـيَ َ ٔخ ،كَ َ ٛهَ ْیضَ ه ًَْ ً ک؟ هَخنُٕحَ : ًَ ِن َ
ٔ أ ّيخ ٓـيِٖ پیخيزَ ىٍ يٍٕى طَک ط٘ٓي حٔلٗ :یوخٌ ٍٔحیض کَىِ حُ ػزيهللا
ٓهَ َى ٍَ ْکؼَظ َ ْی ٍِ ِي ٍْ
ػهَ ْی ِّ َٔ َٛهَٗ هللاُ َ ٛهَٗ نََُخ ٍٕٓلهللا َ رٍ رـیُش ٍٟیهللا ػُّ أَََُّ هَخلََ :
ظ َََْخ ط َ ْٔ ِهی ًَُّٛالَطَُّ َََٔ ََ ٗ٠ خّ َي َؼُّ ،كَهَ ًَخ هَ َ خو حنَُ ُ ْ ،كَوَ َ خو ،كَهَ ْى َیـْ ِه ْ ٜهَ َٕحصِ ،ػ ُ َى هَ َ ٞحن َ َر ْؼ ِ
ٓهَ َىٔ .هي ٍٖٔ أرٕىحٔى ٔؿیَِ ػٍ ْ ،ػ ُ َى َ ٓـْ يَط َ ْی ٍِ َٔ ُْ َٕ َؿخ ِن ٌ ٔ َـيَ َ َکز َََ هَ ْز َم حنظ َ ْٔ ِهی ِى ،كَ َ
ٓ ْز َلخٌَ َ
ّللاِ، حنَ ْک َؼظ َ ْی ٍِ ،هُ ْهَُخُ :
ٞكِی َ ٗ ْؼزَشَ كََُ َٓ َ ٛهَٗ رَُِخ ْحن ًُ ِـی ََس ُ ر ٍُْ ُ ُیخى ر ٍِْ ِػ َالهَشَ ،هَخلََ :
ف، َ ََ ٜٔ ْٓ ِٕ ،كَهَ ًَخ ح َْ َ ٓـْ يَط َ ِی حن َ ٓ َـيَ َ ٓهَ َىَ ، َ ٛالطَُّ َٔ َ ،ٗ٠كَهَ ًَخ أَط َ َى َ ّللاِ َٔ َي َ ٓ ْز َلخٌَ َ هَخلَُ :
ْ َُٛؼضُ ».
ُ َُٜغ َک ًَخ َ ٓهَ َى ،یَ ْ ٛهَٗ هللاُ َ
ػهَ ْی ِّ َٔ َ هَخلٍََ « :أ َ ْیضُ ٍٕٓلهللا َ
طَيٌی حیٍ كيیغ ٍح ٛلیق ىحَٔظّ ،حگَ ٛلیق رخٗي ،پْ حیٍ ٔحهؼّٖ ىیگَی
حٓض کّ ىٍ آٌ پیخيزَ ٓـيِٖ ٕٓٓ رَحی طَک ط٘ٓي حَـخو ىحىِ حٓض« .حرٍهیى» گلظّ:
ٓهَ َى حَـخو ىحىِ رٕى رَحی يخ ػًال ػهَ ْی ِّ َٔ َ ّللاُ َ ٛهَٗ َ يـیَِ طًخو آٌچّ ٍح کّ ٍٕٓلهللا َ
حؿَح کَى ،ؿخیِ حٓض کّ يخ رّآٌچّ يـیَِ حَـخو ىحىِ حٓضٍ ،ؿٕع کُیى .حرٍرـیُّ
َیِ ي٘خْيحص هٕى ٍح گٌحٍٕ کَىِ حٓض.
ٔأيخ آٌچّ ىٍ يٍٕى ٓـيِٖ ٕٓٓ پیخيزَ ىٍ هٗ ٕٜٙک ریٍ چٓخٍ ٔ پُؾ:
حٓظيالل يٕٗٗى رٍّٔحیض حرَحْیى حُ ػهوًّ حُ حرٍئؼٕى کّ گلظّ:
ٓهَ َى هِی َم نَُّ: ،ٚكَهَ ًَخ َ ٓهَ َى ـ هَخ َل ار ََْح ِْی ُى َُ :حىَ أَ ْٔ ََوَ َ ػهَ ْی ِّ َٔ َ ٛهَٗ َ
ّللاُ َ «ٛهٗ حنُزی َ
ٛهَ ْیضَ َکٌَح َٔ َکٌَح ،كَؼََُٗ ک؟ هَخنُٕحَ : ٗ ْی ٌء؟ هَخلََ :الَ َٔ ،يخ ًَح َ َ ٜالسِ َ ع كِی حن َ یَخ ٍٕٓلهللا َكيَ َ
ػهَ ْیَُخ .حنليیغ»... ٓهَ َى ،ػ ُ َى أ َ ْه َز َم َ
ٓـْ يَط َ ْی ٍِ ،ػ ُ َى َ ٔ َـيَ َ ٍِؿْ هَ ْی ِّ َٔح ْٓظ َ ْو َز َم ْحن ِو ْزهَشَ كَ َ
ٰنکٍ ظخَْ حیٍ حٓض کّ حیٍ ٍٔحیض يلًٕل حٓض رَ ٍٔحیض يـِٔو رٓخ ىٍ
ٓـٕى پیخيزَ ُْگخيی کّ رَحی ٍکؼض پُـى رهُي ٗي.
ٖٕ۳ كکًض ْ٘ظى :ػًٜض َزٕی
)ٚكِی ٍِ َٔح َی ٍش ی هَ ْٕنُُّ َُ( :حىَ أ َ ْٔ ََوَ َ ػ ٍْ ار ََْح ِْی َى) ُْ َٕ حنَُ َو ِؼ ّ (ٔ َهخل حنٕ٘کخَی :هَ ْٕنَُُّ :
دٓظ َؤْطِی كِی رَخ ِ ػهَٗ ْحن َـ ِْ ِوَ َٔ ، ٔخ َ ٛهَٗ ه ًَْ ً ػ ْهوَ ًَشَ أَََُّ َ ػ ٍْ َ ن ار ََْح ِْی َى َ
َِ ١ی ِ ػ ِش ِي ٍْ َ ِن ْه َـ ًَخ َ
ٓ ُـٕ ِى ػهَٗ َي ْ٘ َُٔ ِػیَ ِش ُ "ٚىَ ِنی ٌم َ ٔخَٔ .كِی هَ ْٕ ِن ِّ َُ" :حىَ أ َ ْٔ ََوَ َ ٛهَٗ ُّ
حنَ َرخ ِػیَشَ ه ًَْ ً َي ٍْ َ
خٌ َاال أ َ ٌْ طَـْ ؼَ َم ٍِ َٔحیَشَ ْحن َـ ِْ ِو ُيلَ ّ
ٔ ََِس ً ِن َِ َٔحیَ ِش حنظ َ ََىُّىِ. ِ ٜ حنِیَخىَسِ َٔحنُُّ ْو َ
ٔ ْٓ ِٕ ِن ًَ ٍْ ط َََىَىَ رَ ْیٍَ ِ ّ
حن َ
حیٍ چیِی رٕى کّ يخ يٕكن ٗيیى حُ حهزخٍ ٔ حكخىیغ ٛلیق رّىٓض آٍٔىیى ىٍ
يٍٕى ٓـيِْخی ٕٓٓ پیخيزَ ٔ ریخٌ حهظالف ىٍ يٍٕى ػيى آٌْخٗ ٔ .کی َیٔض کّ
پیخيزَ ٓـيِٖ ٕٓٓ رَحی ٓالو َٓ ىٔ ٍکؼظی ٔ ٓـيِٖ ٕٓٓ رَحی طَک ط٘ٓي
حٔل ٔ ٓـيِٖ ٕٓٓ رَحی ُیخىس ٍکؼض حَـخو ىحىِ حٓض ،پْ حیٍ ّٓ يٍٕى ٗي.
حگَ كيیغ ػًَحٌ ىٍ يٍٕى ٓـيِٖ ٕٓٓ َزی رَحی ٓالو َٓ ّٓ ٍکؼظی
ٔحهؼّٖ ىیگَی رخٗي کّ ٍحؿق ًْیٍ حٓض ،پْ حیٍ يٕٗٗى چٓخٍيیٍ يٍٕى ٔ ،حگَ
كيیغ يـیَِ ىٍ يٍٕى ٓـٕى رؼي حُ ٓالو رَحی طَک ط٘ٓي حٔل ٛلیق رخٗي حیٍ
يٕٗٗى پُـًیٍ يٍٕىٔ ،حگَ ٍٔحیض ارَحْیى حُ ػهوًش حُ حرٍئؼٕى رَحی يٍٕى ىیگَ
رخٗي ٔ طلٔیَی رَحی ٍٔحیخص هزهی ىٍ يٍٕى ٓـيِ رَحی ُیخىی ٍکؼض َزخٗي ،پْ
حیٍ ًٗ٘یٍ يٍٕى يٕٗٗىٔ .هللا أػهى)ٔ4(.
ؿٕحُ ٕٓٓحنُزٗ طَٜیق ًَٕىِ ٔػهّض يوخنلض هٕى ٍح رٗحػظزخٍ ٗيٌ ٔ ُیَ ٓئحل
ص ىٍ ًُْیضيَىو ىحَٔظّحَي...
ٍكظٍ حػًخل ٔحهٕحل حَزیخء ْٔىچُیٍ حیـخى َلَ ِ
ِ
ػِ ٔؿم يٍ ؿیَ حٍحىس نّ ٔ هٜي يُّ حنیّ َلٗ حن َّرٕریّش رخػزخص حنُّٕو نّ ػٍ هييض ٍرّ ّ
ٗ حنویّٕو.
ّْٕللا حنل ّ
ّ الٌ حنٌّٖ ال طؤهٌِ ُٓش ٔ ال َٕو
ػُّ ّ
ػِ ٔ ؿم ٔ حًَّخ حٓٓخِ نیؼهى حَّّ رَ٘ ّللا ّ الٌ ِٕٓٓ يٍ ّٔ نیْ ٕٓٓحنُّزٗ کَٕٔٓخ ّ
ٕٔٓ ،يظٗ ٕٓٓح ً ٔ َٕٓٓخ يوهٕم كالیظّوٌ ٍرّخ ً يؼزٕىح ً ىَّٔ ٔ نیؼهى حنُّخّ رِٕٔٓ كکى حن ّ
ّللا ػهیٓى ٓهطخٌ .حًَّخ ٘یطخٌ ػهٗ حنُّزٗ ٔ حالث ًّّ ٛهٕحص ّ ٘یطخٌ ٔ نیْ نه ّ يٍ حن ّ
ٓهطخَّ ػهٗ حنٌّیٍ یظٕنَّّٕ ٔحنٌّیٍ ْى رّيَ٘کٌٕ ٔ ػهٗ يٍ طزؼّ يٍ حنـخٔیٍ ٔ یوٕل
ٜلخرّ ،يٍ یوخل نّ ًٔحنیيیٍ ٔ حَّّ ال حٛم حنيّحكؼٌٕ نٕٔٓحنُّزٗ حَّّ نى یکٍ كٗ حن ّ
حنَؿم يؼَٔف ٔ ْٕ أرٕدمحم ػًیَحرٍػزي ػًَٔ الٌ ّنهَؿم ٔ ال نهوزَ ٔ کٌّرٕح ّ ّ
حنًؼَٔف رٌٖ حنیيیٍ ٔ هي َوم ػُّ حنًوخنق ٔ حنًٕأنق ٔ هي حهَؿض ػُّ حهزخٍح ً كٗ
کظخد ٔٛق هظخل حنوخٓطیٍ رٜلّیٍ ٔ کخٌ ٗیوُخ دمحمرٍ حنلٍٔ رٍ حكًي حرٍحنٕنیي
ٕٔٓ ػٍ حنُّزٗ ٔنٕ ؿخُ حٌ ّ
طَى ّللا یوٕل حٔل ىٍؿش كٗ حنـهٕ َلٗ حن ّ ٍكًّ ّ
طَى ؿًیغ حالهزخٍ ٔ كٗ ٍىّْخ حرطخلحنيّیٍ حالهزخٍحنٕحٍىس كٗ ٌِْ حنًؼُٗ نـخُ حٌ ّ
ٔحنَى ػهَٗ٘یؼش ٔ حَخ حكظٔذ حالؿَ كٗ طُٜیق کظخد يُلَى كٗ حػزخص ٕٓٓحنُّزٗ ّ ٔحن ّ
ٗخءّللا طؼخنٗ»()ٔ۰
ّ يُکَیّ حٌ
چُخٌکّ يالكظّ يٕٗٗىَ ،ظَ ٗین ىٔ پٓهٕ حٓض ًٍٟ ،پٌیَٕ ٔهٕع چُخٌ
ٕٖٓٓ ،آٌٍح َّ«ٕٓٓ» کّ «حٓٓخء» ىحَٔظّ کّ رَحٓخّ كکًض ٰانٓی رَ ٓیّي ػخٍٝ
يٗٗيِ طخ رؼيح ً حيض رّػَٔ ٔ كَؽ َیخكظي .یؼُٗ هيح هٕحٓظّ طخ ػًالً رّيَىو رلًٓخَي
کّ حگَ ىٍ ًَخُ ىچخٍ ٗک ٔ ٕٓٓ ٗيَي ،چّ رخیي کُُي .حَُ١كٗ ْى ٔحهؼیض «رَ٘یض
حنُّزٗ» ىٍ ًٍْ يَىو طؼزیض گَىى طخ ىٍ يٍٕى كَ٠ص ىچخٍ ؿهٕ َگَىَيٗ .ین ىٍ
رَحرَ يُکَحٌ ٕٓٓحنُّزٗ حیٔظخىِ ٔ يٗگٕیي :حیٍکّ آٌْخ رگٕیُي« :چُخٌچّ پیخيزَ ىٍ
ًَخُ ٕٓٓ کُي ،پْ ىٍ طزهیؾ حكکخو ْى ٕٓٓ يٗکُي» ىٍٓض َیٔضٌْ ٔ« :ح الیهِيُخ...
= حیٍگَّٕ ًَٕٗٗىُ ،یَح َزٗ ىٍ حكکخو ٔ طکخنیق كَىٖ ٕٓٓ يٗکُي َّ ،ىٍ
حكکخو ؿًؼٗ ».ىٍ رَهٗ يُخرغ آييِ کّ ٍحٖٔ حیٍ ٍٔحیضًٔ« َّ ،حنیيیٍ» کّ
ً٘خنیٍ» رٕىِ ٔ ٛالس يؼٕٓىًَ َّ ،خُ ظَٓ ،رهکّ ٛالس ػی٘ٗ رٕىِ حٓض .گٕیخ «ًٔحن ّ
ً٘خنیٍ رّأرَْٕیَِ گلظّ رخٗي کّ یک چُیٍ ٕٖٓٓ ٔحهغ ٗي ٔ ،پیخيزَ چُخٌ کَى. ًٔحن ّ
حیٍ گَِٔ يؼظويحَي کّ ًٔحنیيیٍ ىٍ ؿُگ ريٍ (ٓخل ىٔو ْـَص) ٗٓیي ٗي ،ىٍكخنٗ
کّ أرَْٕیَِ ىٍ ٓخل ْلظى ْـَص حٓالو آٍٔى ...
«ٗین ٛئم» کّ ىٍ ریٍ حيخيیّ ػُٕحٌ «ٗین حنًلوویٍ» ٍح ىحٍح حٓض ،پخٍح حُ
حیٍ كَحطَ َٓخىِ ٔ يٗگٕیي« :يٍ حؿَ ٔ پخىحٗٗ ىٍ يٍٕى طلَیَ کظخد ىٍ هٕٜٙ
۳ٕ۶ كکًض یگخَّ
ٕٓٓحنُزٗ يٗریُى ».گٕیخ حی٘خٌ يٗهٕحٓظّ کظخرٗ ىٍ يٕٕٟع ٕٓٓحنُّزٗ رُگخٍى ،ح ّيخ
حکٌُٕ چُخٌ کظخرٗ حُ حٔ ىٍ ىٓض َیٔض .ػيِٖ رّحیٍ رخٍٔحَي کّ حیٍ کظخد ىٍ ؿَیخٌ
ُيخٌ يٍٕى ىٓظزَى هَحٍ گَكظّ ،رَهٗ يؼظويحَي کظخد حٛالً َگخٗظّ َ٘يُِ ،یَح ػًَ
حی٘خٌ کلخف َيحى .هَیذ ٖٓٓ ػُٕحٌ طؤنیق رّٗین َٔزض ىحىِ ٗيِ کّ كئى ٓٔػُٕحٌ
يٕؿٕى حٓض .يٓىطَیٍ آٌْخ کظخد «يٍ الیل َِ٠حنلویّ» كخٖٔ ٓٓ 4۳كيیغ حٓض.
رَّْكخل ،حیٍ رلغ طخ ُُْٕ َُيِ حٓض .چُیٍ کظخدْخٖ رؼيْخ ٔ ىٍ ُيخٌ يخ
رَّگخٍٕ آييِ حٓض ،حُ ؿًهّ دمحمْخىٖ يؼَكض (و )ٕ ْ ، ٖٔ۴۳رلغ يلٜهٗ ىٍ
حیٍ رخد ىحٍى.
يُظظَٖ َیِ ىٍ حیٍ يٍٕى يٗگٕیي:
«آٍٖ؛ حگَ پیخيزَٖ ىٍ يٍٕىٖ حُ يُظَ ٔكٗ ٔ ؿیذ ٓوٍ َگٕیي رهکّ ىٍ
حيٍٕٖ کّ يَرٕ ١رّٓخكّٖ ٍٓخنض ٔ ْيحیض حٔ َیٔض رخ ىیي ظخَْٖ ٔ رَٖ٘
چیِٖ رگٕیي ،رَهٗ گلظّحَي ىٍ حیٍ ٍٕٛص حكظًخل هطخء ىٍ آٌ ٍحِ ىحٍى .رٍِکخَٗ
حُ ىحًَُ٘يحٌ ٔ ػَكخء ْى کّ حكظًخل هطخٖ حَزیخء ٔ يؼٕٜيیٍ ىٍ حيٍٕ ىَیٕٖ ٍح
پٌیَكظّحَيَ ،ظَ رًّْیٍ ؿٓض ىحٗظّحَئ ،نٗ حیٍ ىیگَ َخيٖ ٔكٗ یخ حنٓخو َیٔض ٔ
حُ ييحٍ رلغ يخ هخٍؽ حٓض .پیخيزَ ٔ يؼٕٜو حگَ چیِٖ ٍح حُ ٍحِ ؿیذ ٔ ٔكٗ
ىٍیخكض کَى ،آٌ ىحَ٘ٗ حٓض کّ حُ ىحَْٖخٖ رَٖ٘ رَطَ ٔ هطخَخپٌیَطَ حٓض ٔ
يَحى حُ هطخء ،هطخٖ ٔحهؼٗ ،یؼُٗ ػيو يطخروض يَحى ؿيٖ رخ ٔحهغ حٓضَّ ،آٌچّ
حُ ىیگخِ رَٖ٘ هطخء يلٕٔد يٗگَىى ٔ رّحٛطالف حئَُ "طؼخٍ ٝػهى ٔ ىیٍ"
يلٕٔد يٕٗٗى)ٔ۴(».
يُظظَی حىحيّ يٗىْي: رلبّد فطبٓ ّاهؼٔ ّ فطبء كه ثوكاّذ:
«پْ رخ طٕؿّ رّآٌچّ گلظّ ٗي ،رَّظَ يخ هطخٖ ٔحهؼٗ ىٍ ٔكٗ كظٗ َٔزض رّيٕحٍى
يلئىٖ کّ َٔزض رّحيٍٕ حیٍ ؿٓخَٗ ٔ حیٍ ٕٓیٗ حٓضٍ ،حِ َيحٍى .ح ّيخ آٌ روٖ حُ
آٌکّ حُ ىیيگخِ رَٖ٘ هطخء يلٕٔد يٕٗٗى ،يؼم «ْلض آًٓخٌ» کّ ١زن َظَ
گَْٔٗ حُ يلَٔیٍ پی٘یٍ رَ طجٍْٕٖخٖ ْیؤص رطهًیّٕ ططزین گَىیي ىٍ كویوض
هطخٖ ىٍ رَىحٗض ٔ كٓى ٔ طلٔیَ ؿه ٢حُ آٌ ىٍ يوخو ک٘ق يَحى ؿيّٖ گٕیُيِٖ آٌ
رٕىِ کّ پْ حُ ػَِٔ َٜل ٍم ىحىِ حٓضَّ ،هطخٖ ٔحهؼٗ ىٍ ٔكٗ ،طخ گلظّ ٕٗى
یکٗ حُ «ٗیِْٕخٖ گَّٕ گٌٕ» رَحٖ ىكغ حیٍ حٗکخل ٔ طوه ٚحُ آٌ حیٍ حٓض کّ
«يؼُٗ حُ هيح ٔ نلع حُ پیخيزَ ًَٗىِ ٕٗى» یخ ٍحِْخٖ ىیگَ کّ رؼ٠خ ً يلٔيِٖ آٌ
حُ يلٔيِٖ هٕى َٔزض هطخء رّٔكٗ کىطَ َیٔض)ٔ۲(».
۳ٕ۰ كکًض ْ٘ظى :ػًٜض َزٕی
ًْمالٌجی
كَیویٍ ًٍٟطًٔک رّهزَ «ًٔحنیيیٍ» ٍٔحیظی ٍح َیِ َوم يٗکُُي کّ ١زن
ي ًٌٕ٠ىٍ یک يٍٕى ،كَ٠ص رّحطلخم گَِٔ کؼیَٖ حُ حٛلخد ،حُ یکٗ حُ
ؿِٔحص يَحؿؼض يٗکَىَيُْ ،گخيّْخٖ ٗذ رٕىًّْ ،گٗ هٔظّ رٕىَي ٔ هٕحریيَي،
ٓیّي رّرالل كَيٕى کّ طٕ ریيحٍ رًخٌ طخ ًَخُ ٛزق يخٌ كٕص َٕ٘ى ،ح ّيخ رالل ْى
هٕحرٖ رَىًّْ ،گٗ ُيخَٗ ریيحٍ ٗيَي کّ هٍٕٗیي چُي َیِِ رخال آييِ رٕى:
ػٍ أری َْیَس هخل« :ػَُٓخ يغ َزی هللا كهى َٔظیوع كظٗ ١هؼض حنًْ٘ ،كوخل
حنُزی :نیؤهٌ کم ٍؿ ٍم رَأّ ٍحكهظّ كبٌ ٌْح يُِل ك َِ٠حن٘یطخٌ ،هخل :أرَْٕیَس:
كلؼهُخ ػى ىػخ رخنًخء كظٕٟؤ ػى ٓـي ٓـيطیٍ ػى أهیًض حنٜالس كٜهٗ حنـيحس»(ٕٓ)
ػٍ ًٓخػش رٍ يَٓحٌ هخلٓ :ؤنظّ ػٍ ٍؿم َٔیی أٌ یٜهّی حنٜزق كظٗ ١هؼض
حنًْ٘ ،هخل« :یٜهیٓخ كیٍ یٌکَْخ ،كبٌ ٍٕٓلهللا ٍهي ػٍ ٛالس حنلـَ كظٗ ١هؼض
حنًْ٘ ػى ٛالْخ كیٍ حٓظیوع ٔ ٰنکُّ طُلٗ ػٍ يکخَّ ًنک ػى ٛهّٗ»(ٕٔ)
ٔػٍ كًِس رٍ حنطیخٍ ،ػٍ أری ػزيهللا هخل« :اٌ هللا أيَ رخنٜالس ٔحنٕٜو كُخو
ٍٕٓلهللا ػٍ حنٜالس كوخل :أَخ أَیًک ٔأَخ أٔهظک كبًح هًض كٜم نیؼهًٕح اًح أٛخرٓى
ًنک کیق یُٜؼٌٕ نیْ کًخ یوٕنٌٕ :اًح َخو ػُٓخ ْهک)ٕٕ(»...
ٔ ػٍ ٓؼیي حْلػَؽ هخلًٓ :ؼض أرخ ػزيهللا یوٕل« :اٌ هللا طزخٍک ٔطؼخنٗ أَخو
ٍٕٓلهللا ػٍ ٛالس حنلـَ كظٗ ١هؼض حنًْ٘ ،ػى هخو كزيأ كٜهّٗ حنَکؼظیٍ حنهظیٍ هزم
حنلـَ ،ػى ٛهّٗ حنلـَ ٔأٓٓخِ كی ٛالطّ ،كٔهّى كی حنَکؼظیٍ ،ػى ٔٛق يخ هخنّ ًٔ
حنً٘خنیٍٔ ،اًَخ كؼم ًنک رٍّكًش نٌِٓ حْليش نجال یؼیَ حنَؿم حنًٔهى اًح ْٕ َخو ػٍ
ٛالطّ أٔ ٓٓخ كیٓخ كوخل :هي أٛخد ًنک ٍٕٓلهللا»(ٖٕ)
ٔػٍ ٓؼیي حْلػَؽ هخلًٓ :ؼض أرخ ػزيهللا ػهیّ حنٔالو یوٕل:
«َخو ٍٕٓلهللا ػٍ حنٜزق ٔهللا ػِٔؿم أَخيّ كظٗ ١هؼض حنًْ٘ ػهیّٔ ،کخٌ ًنک
ٍكًش يٍٍرک نهُخّ ،أالطَٖ نٕأٌ ٍؿالً َخو كظٗ ١هؼض حنًْ٘ نؼیَِ حنُخّ ٔهخنٕح:
ال طظٍٕع نٜالطک ،كٜخٍص إٔٓس ُٔٓش كبٌ هخل ٍؿم نَؿمًَ :ض ػٍ حنٜالس ،هخل:
هي َخو ٍٕٓل كٜخٍص إٔٓس ٔ ٍكًشٍ ،كى هللا ٓزلخَّ رٓخ ٌِْ حْليش»()ٕ4
ّطؼالٌّجی
حیٍؿخ ىیگَ يیيحٌ رَحی ٕٛكیخٌ رخُ يیٕٗى ٔ طخ ىل ٗخٌ روٕحْي ؿٕالٌ
يیىُْيٕٛ .كیخٌ رخالطلخم َظَ ىحٍَي کّ ٓیّي یک ٕٛكت طًخو ػیخٍ رٕى ٔ يخَُي ىیگَ
۳ٕ۴ كکًض یگخَّ
حگَ پخی ٓوٍ ٕٛكیخٌ رُ٘یُیى حٟٔخع رٔیخٍ ريطَ حُ حیٍ ْى يٕٗٗى .آٌْخ،
كَ٠ص ٍح یک ٕٛكی يٗىحَُي ٔ حىػخ ىحٍَي کّ ؿُخد هظى يَطزض (يخَُي َْٕٛكت
ىیگَ) ييحو ىٍ كخنض گٌحٍ حُ «ٓکَ رّٛلٕ» ٔ رخنؼکْ رٕىِ حٓض! رُخءح ً يٕحٍى
كٕم ىٍ ُيخَی حُ ُرخٌ ٓیّي ؿخٍی ٗيِ حٓض کّ حی٘خٌ ىٍ كخنض ٓکَ رٕىِ ٔ
ٗطلیخص گلظّ حٓض! (حیٍ ٓوٍ ٕٛكیخٌ ػٌٍی ريطَ حُ گُخِ حٓض ).يُخرغ ٔ يیَحع
يکظٕد يظٕٜكّ آکُيِ حُ حیٍ ي٠خيیٍ حٓض کّ ىٍ ؿخی هٕى رّآٌ يٗپَىحُیى.
يٕٓٗ ،ػیٔٗ ٔ دمحم َّْٓ حُ پیخيزَحٌ حٔنٕححنؼِو ْٔظُيَ َّْٓ ،لَ ىحٍحٖ کظخدحَي .کظخدْخٖ
آٌْخ رّطَطیذ :ػزخٍصحَي حُ طٍٕحص ،حَـیم ٔ هَآٌ .كخٛهّٖ ُيخَٗ يٕٓٗ رخ ػیٔٗ (طوًیُخً)
ٓٓٓ ٔ۴خل ( ٔ۴هٌَ!) ٔ ریٍ ػیٔٗ ٔ دمحم ۶هٌَ حٓض .حیٍ كٕحٛم ُيخَٗ رَّٕرّٖ هٕى
طـییَحطٗ ػًيِٖ ٍح ىٍ ٓالین ٔ ػالین يَىيخٌ َْػَٔ ٔ َٜم رًَّخیٖ يٗگٌحٍى ،کّ اليلخنّ
ٍَٟٔص ىیگَگَٕٗ ىٍ يکخَیٔى حٍحثّٖ يلٕٜالص ٔكیخَٗ ٍح َیِ ١هذ يٗکُي.
ىٍِٖٔ يیخَٗ ظٍٕٓ ىٔ پیخيزَ حٔنٕححنؼِو کّ رّػَ « َٜكظَص» يٕٕٓو حٓض ،رّػٓيِٖ حَزیخء
گٌحٍىِ ٗيِ .ىٍ كخٛهّٖ ۶هٌَ يیخَٗ كَ٠ص ػیٔٗ رخ كَ٠ص دمحم کخٍ طلٔیَ ،طزهیؾ ٔ َزٕص
رّػٓيِٖ كٕحٍیٌٕ ٔ ٍٕٓالٌ ٔ ٍٔكخَیخٌ ئیلٗ رٕىِ حٓض کّ ػيِٖ آٌْخ ٕٔ َلَ ًٗخٍٕ
ٗيِحَي ،حَخؿیم ٍح ًْخٌْخ طئیٍ کَىِحَي ،هَآٌ ػًم آَخٌ ٍح رًٍّٓیض ُٗخهظّ ٔ گلظّ ٔ« :رؼؼُخ
يُٓى حػُٗ ػَ٘ َویزخً»ٕٔ :۳ ،
ىٍ حٓالو َیِ حَيکٗ رؼي حُ ٍكهض كَ٠ص ٓیّي حَ٘ؼخرٗ پیٖ آيي کّ پیَٔحٌ حٔ رلغ هالكض
ُّٓض يؼظوي رّهالكض ٗيَي ٔ ،كَهّٖ ط٘یغ ٍٔ رّحيخيض آٍٔى .رخُ ْى ٔ حيخيض ٍح پیٖ ک٘یيَي .حْم ُ
ط٘یغ رّچُي كَهّ طؤیى ٗي کّ (أرٕٓٓم َٕ روظی ىٍ کظخد «كَم حن٘یؼّ» طؼيحى كَهّْخی ٗیؼّ ٍح
حُ ٛي ْى يٗگٌٍحَي» يٓىطَیٍ حیٍ كَهّْخ کّ حئَُِ ٔؿٕى ىحٍَي ،گَِْٔخی ُیيی ،حًٓخػیهٗ ٔ
حػُٗ ػَٖ٘ حٓضُ .یيیْخ ىٍ یًٍ يَکِیض ىحٍَي؛ گَِٔ حًٓخػیهٗ کّ حُ حيخو ٗ٘ى (ؿؼلَ رٍ
دمحم) رّرؼي حُ گَِٔ حػُٗ ػَٖ٘ ؿيح ٗيِ ٔ رّؿخٖ يٕٓٗ رٍ ؿؼلَ ،حًٓخػیم رَحىٍ حٔ ٍح رّحيخيض
پٌیَكظُي ،يؼظوي رّحَظوخد حيخو كخ َٟحٓض کّ یکٗ رؼي حُ ىیگَٖ رَگِیيِ يَٕٗٗي.
ْى حکٌُٕ حيخو 4۲آٌ كَهّٗ ،و ٜٗرُخو «يٕالَخ ٗخِ کَیى حنلٔیُٗ» (يٍٕ٘ٓ رّٛيٍحنيّیٍ
آهخهخٌ) حٓض کّ ىٍ كخل كخ َٟىٍ َٗٓ ىٍ نُيٌ َُيگٗ يٗکُي .پیَٔحٌ حٔ ىٍ َٓحَٓ ىَیخ
پَحکُيِحَي ٔ ىٍ کٍٕ٘ يخ َیِ طؼيحى ُیخىی حُ آَخٌ َُيگی يٗکُُي کّ حؿهذ ىٍ کخرمٔ ،الیض رخيیخٌ
ٔ ٔالیخص ًٗخنی [هطـٍ] ٔ ًٗخل َٗهی [ريه٘خٌ] يٕهؼیض ىحٍَي،
َٗٓ نُيٌ یکٗ ىیگَ حُ يَحکِ يٓى حی٘خٌ حٓض کّ ْى حکٌُٕ ٗو ٚىٔو حیٍ كَهّ ،کٔٗ
رَّخو «ٗخِ َخ َٛآهخ» حُ كََُيحٌ ٓیّي کیخٌ ىٍ آٌؿخ َُيگٗ يٗکُيٓ .خىحص کیخَی حُ پیٕ٘حیخٌ
حٛهی حیٍ كَهّ ىٍ کٍٕ٘ يخ حٓض ،ىٍ حیٍ يٍٕى رّكکًض چٓخٍىِْى يَحؿؼّ ٕٗى.
حيخ ٟٔؼیض ىٍ يیخٌ ٗیؼیخٌ ىٔحُىِ حيخيی ىیگَگَّٕ حٓض .طؼيحى حيخيخٌ ٗیؼّٖ حػُٗ ػَٖ٘
ٕٔ َلَ يؼیٍ ٗيِحَي( .ىٍٓض رّػيى ؿخَ٘یُخٌ ئیق ٔ ،رّػيى ُكـؾ ىٔحُىِگخَّ ىٍ يٌْذ ٗیؼّی
حًٓخػیهی) رًّْیٍ هخ َ١رّآٌْخ ٗیؼّٖ ٕٔ حيخيٗ َیِ گلظّ يٕٗٗى .يیخٌ ٗیؼّٖ ىٔحُىِ حيخيی ٔ
ََٜحَیض (رّنلخظ يخْٕی) هَحرضْخی ٔؿٕى ىحٍى ،رّه ٕٜٙىٍ طويیْ حٗوخ ٔ ٙپیٕ٘حیخٌ
ىیُی ،رخُْى ََٜحَیض کًی ؿًغ ٔ ؿٍٕطَ حٓض ،ىٍ آٌؿخ كو ٢یک ػیٔی ٔؿٕى ىحٍى کّ َْکخٍی
ىنٖ هٕحٓض رخ پیَٔحَٖ يٗکُي؛ ح ّيخ ىٍ ط٘یغ ىٔحُىِ حيخيی ػالِٔ رَ ىٔحُىِ حيخو ،ىِْخ ِْحٍ
يوزَِ ٔ حيخو ُحىِ ٔؿٕى ىحٍَي کّ َْکيحو ىٍ ؿخیگخِ رخالی حػظوخىی طکیّ ُىِحَي.
حُ ىیي حیٍ گَِٔ ،حيخو كخیِ ٛلخص ٔ َٗحیٔ ٢یژِٖ ًحطٗ ٔ ؿیَ هخرم ُٔحل ،يؼخىل ٍٕٓل ٔ
َزٗ ْٔظُي ،کّ رخ حٍحىِٖ هيح ٔ ُیَ َظَ هيح رَگِیيِ يٕٗٗى .حُ ؿًهّ َٗحی ٢حيخيض ،ىحٗظٍ
يهکّٖ ػًٜض ،ػهى ؿیذ ٔ هيٍص يؼـِِ يٗرخٗي کّ حنزظّ ًحطٗ حٓض.
يوخنلیٍ حیٍ كَهّ پَٖٓ يٗکُُي :چَح رخیي طؼيحى حكَحى حثًّ رّىٔحُىِ َلَ يلئى رخُٗي؟
ٖٖ۳ كکًض ْ٘ظى :ػًٜض َزٕی
آیخ حیٍ ًَٗطٕحَي یک طوهیي َخهٕىآگخِ حُ طؼيحى كٕحٍیٌٕ ئیق رخٗي؟ یخ حیٍکّ َٛكخ ً رّآٌ ىنیم
حٓض کّ ىٍ هَآٌ يـیي (رّيُخٓزضْخٖ يوظهق) ىٔحُىِ رخٍ کهًّٖ «حيخو» طکَحٍ ٗيِ حٓض؟
یخ حیٍکّ ىٍ طوٕیى َـٕو طؼيحى يخْخٖ ٓخل ىٔحُىِ طخ طُظیى ٗيِ حٓض؟
ْىچُیٍ ىٍ آیّٖ ٖ۶حُ ٍِٕٖٓ طٕرّ َیِ طؼيحى يخِْخٖ ٓخل رّػيى ىٔحُىِ آييِ حٓض؟...
ُّٓض کّ ٕٓحى حػظى ئهًیٍ ٍح ط٘کیم يٗىُْي ٔ هٕى َیِ رُخ رّطٜهذ حػظوخىی حْم ُ
رّىٕٓىیض حٔنیّ ٗزخْض ىحٍَي ،حیَحىْخی ُیخىی رّرخٍْٔخی ٗیؼیخٌ ٔحٍى يٗکُُي.
ؿخنذ حٓض ًْخٌگَّٕ کّ ََٜحَیض حُ ىٌٍٔ یٕٓىیض ریٌَٔ آيي ،ط٘یغ َیِ حُ ىٌٍٔ حٓالو
ُّٓض ًْٕحٍِ حَ٘ؼخد ًَٕى ٔ َخهٕحٓظّ ٔ َيحَٔظّ هٕى ٍح رََّٜحَیض ٗزیّ ٓخهض .حكَح١یٌٕ حْم ُ
طؤکیي يیٍَُٔي کّ رُیخىگٌحٍ ٗیؼّ کٔی رَّخو «ػزيهللا رٍ ٓزآء» حٓض .حٔ ٗوٜیض ؿُـخنت یٕٓىی
حالٛم ٔ یًخَی حنًٔکٍ رٕى کّ حٓالو آٍٔى ٔ ىٍ ػٓي هالكض ػؼًخٌ رخ هالكض حٔ رّيوخنلض
رَهخٓض ٔ ػهی ٍح رَكن ىحَٔض ًْٕ .رٕى کّ رّػهی ٛلخص حنْٕیض ىحى .رُخ رَحیٍ حئَُِ رّنلخظ
ُّٓض رّيیَحع رَىحٍ یٕٓىیض ٔ حْم ط٘یغ يیَحع رَىحٍ ََٜحَیض ٗزخْض ٓخهظخٍ ًُْی ،حْم ُ
ىحٍَي.
ـ ح ّيخ ٗیؼّٖ حػُٗ ػَٖ٘ يزظُٗ رَ ئهک هٕى چُیٍ پخٓن يٗىْي کّ حُ ٍٕٓل هيح ٍٔحیظٗ
ىٍ ىٓض ىحٍیى کّ كَيٕىِ رخُٗي« :طؼيحى ؿخَ٘یُخٌ يٍ ىٔحُىِ َلَ ْٔظُي».
ً
ـ رالكخٛهّ حٟخكّ يٗکُُي کّ ىٔحُىًْیٍ حيخو «يٓيٖ يٕػٕى» حٓض کّ َُيِ حٓض ٔ كؼال ىٍ
هلخء ٔ ؿیزض رَّٓ يٗرَى [یخ ىٍ يیخٌ يَىو ْٔض ،حيخ رَّ ٍٖٕ١خُٗخّ َُيگٗ يٗکُي] رّيٕهغ
ظٍٕٓ هٕحْي کَى ٔ ،كکٕيض ؿٓخَٗ یکپخٍچّ ط٘کیم هٕحْي ىحى .حٔ يٕكنطَ حُ ًّْٖ پیخيزَحٌ
هٕحْي رٕى ،کخٍ حهخيّٖ هٔ ٔ ٢ىحى رّطًخيّ رّىٓض حٔ حَـخو هٕحْي یخكض ٔ ًّْ آٍُْٔخٖ
َٓکٕكظّٖ رَ٘ طٕٓ ٢حٔ يلون يٕٗٗى .حيخو ىٔحُىْى کّ يظٕني ٓخل ْ ٕ۳۳ـَٖ هًَی يٗرخٗي،
حُ پُؾ ٓخل پْ حُ طٕني طخ حکٌُٕ ٔ ،حُ حیٍ پْ طخ ييص َخ يؼهٕو رّػُٕحٌ «حيخو ُيخٌ» ىٍ ریٍ
يَىو َُيگٗ يٗکُي ٔ حُ َِىیک َخظَ رَ حٟٔخع ٔ حكٕحل يئيُیٍ يٗرخٗي.
ىٍ كخل كخ َٟىٍ يیخٌ يئيُیٍ پیَٔ كَهّٖ حػُٗ ػَ٘ىّ ،حيٍٕ ىیُٗ حُ َ١ین يَؿؼیض ٔ
كظٕٖ حىحٍِ يٕٗٗى .كوٓخٖ ٗیؼّ (رُّػى هٕیٖ) هٕى ٍح ًَخیُيِٖ ػخو حٔ يٗىحَُي؛ حُ ًْیٍ
ٍْگٌٍ حٓض کّ هيٍص ٔ يٕهؼیض ٍُٔ حكٌِٔ کٔذ يٗکُُي ٔ هٕى ٍح رّيَُ هيٓیض يٍٗٓخَُي.
ىٍ حیٍؿخ ریٍ ػيى ىٔحُىِ يُل َٜىٍ آٌ ٍٔحیض ٔ َُيِ رٕىٌ حيخو «ىٔحُىْى» یک
پخٍحىٔکْ رّٔؿٕى يٗآیي ٔ َ٘خٌ يٗىْي کّ ٗیؼّٖ ىٔحُىِ حيخيٗ ،رخ ػُخیض يزُخیٗ َٔزض رّآٌ
ٍٔحیض ،يـزٍٕ ٗيِ حٓض حيخو ىٔحُىْى ٍح َُيِ َگّ ىحٍى؛ چٌٕ حُ حیٍ َ١ف حيخو رخیي َُيِ رخٗي،
حُ آٌ َ١ف ٍٕٓل هيح ًٍٓخ ً طَٜیق كَيٕىِ کّ« :طؼيحى ؿخَ٘یُخٌ يٍ ىٔحُىِ َلَ ْٔظُي».
ٖ ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ ،ؽ ٖ۰۶ ٙ ،4
4ـ ًْخٌٕ۴۳ ٙ ،
۳ـ كٕٜٙحنلکى ،ك ٚحىٍیٔی۰۳ ٙ ،
۶ـ ًْخٌ۶ٕ ٙ ،
۰ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ ،ؽ ٕٕٔ۲۲ ٙ ،
۴ـ يالٛيٍح ،حنٕ٘حْي حنَرٕریش ٖ44 ٚٛ ،ـ ٖ4۳
۳ٖ4 كکًض یگخَّ
۲ـ ًْخٌ.
ٓٔ ـ يٓخطًخ گخَيٖ ،يلًٕى طل٠هٗ ًّْ« :يَىو رَحىٍَي» طَٓحٌ ـ ٔٓٔ ٙ
ٔٔ ـ ههیم حرٍحكًي كَحْیيی ،نـض َخئّ ی حنؼیٍ ،ؽ ۰ٕ ٙ :4
ٕٔ ـ ٍحؿذ حٛلٓخَی ،يلَىحص4ٖٔ ٙ ،
ٖٔ ـ طلٔیَ کزیَ یخ يلخطیق حنـیذ ،ؽ ٖ۳44 ٙ ،
ٔ4ـ حٓالو ٔد ـ يَکِحنلظٕی.
ٔ۳ـ ٗین كَ ػخيهیٓٔ ،خیم حن٘یؼّ ،ؽ ٔٔٔ ٙ ،۶
ٔ۶ـ رَهٗ حُ حػخظى يظؤهَ "كوّ حنَٟخ" ٍح يظؼهن رّحيخو ٍٟخ (پیٕ٘حٖ ْ٘ظى ٗیؼیخٌ)
ًَٗىحَُي ٔ ،حػظوخى ىحٍَي ىٍحیٍ ریٍ ط٘خرّ حًٓٗ پیٖ آييِ حٓض.
ٔ۰ـ ئظيٍک حنٕٓخیم ،ؽ 4ٖٓ ٙ ،۶رخد ػيو رطالٌ ٛالس يٍ َٔٗ ٍکؼش حٔ حکؼَ حٔ
ٓهى كٗؿیَ يلهّ.
ـ يٍ الیل َِ٠حنلویّ ،ؿهي ٔ ٖ۳۴ ٙ ،رخد حكکخو حنٕٔٓ كٗحنٜالسٖٖ۴ ٙ .
ٔ۴ـ ٓلیَ كن ٔ ٛلیَ ٔكٖٗ۳ ٙ ،
ٔ۲ـ ًْخٌٖ۰ ٙ ،
ٕٓ ـ ٍٔحِ ئهى رَهى ٓ۶۴
ٕٔ ـ رلخٍ حْلَٕحٍ ،ؽ ٖٔٓ ٙ ، ٔ۰
ٕٕ ـ حنکخكی ،ؽ ٔ ٔ۶4 ،
ٖٕ ـ يٍ ال یل َِ٠حنلویّ ،ؽ ٔ ٖ۳۴ ،ـ كيیغ ٖٔٓٔ ؛ رلخٍ حْلَٕحٍ ،ؽ ٔ۰ٓ ٙ ،ٔ۰
ٕ4ـ حنکخكی،ؽٕ۲4 ٙ ،؛ رلخٍحْلَٕحٍ،ؽ ٔٓ4ٙ ،ٔ۰؛ طلٔیَ ٍَٕ حنؼوهیٍ،ؽٕ۳۶ ٙ ،4
ٕ۳ـ حیٍ ٍٔحیض رخ حُٓخى يوظهق ٔ ػزخٍحص يظلخٔص ىٍؿخنذ يُخرغ يؼظزَ ٗخيم يٍ الیلَِ٠
حنلویّ ،طٌٓیذ حالكکخو ،حالٓظزٜخٍٓٔ ،خیم حن٘یؼّ ،رلخٍحالَٕحٍ ...آييِ حٓض.
ٕ۶ـ ؿَحَین ؿًغ ؿََٕمَ ،خو پََيِٖ گَىٌ ىٍحُـ ىٍ حیٍؿخ يَحى رظٗ رًّْیٍ َخو.
ٕ۰ـ ٛلیق روخٍٖ ،ؽٔ ۳ ٙ ،؛ ٛلیق ئهى ،ؽٔ ۲۰ ٙ ،؛ طخٍین ١زَٖ ،ؽٕٙ ،
4۲؛ طخٍین حنوًیْ ،ؽ ٔ ٕ۴ٕ ٙ ،؛ ؿخيغ حنزیخٌ ،ؽ ٕٔ ۶44 ٙ ،؛ طلٔیَ حنًُخٍ ،ؽ ٔٔٙ ،
ٔ۰۲؛ ٍٔف حنًؼخَٗ ،ؽ ٖٖٕٔٓ ٙ ،
ٕ۴ـ «ٓلیَ كن ٔ ٛلیَ ٔكٗ» ٔ۴۳ ٙ
ٕ۲ـ ؿخيغ حنزیخٌ ،ؽ ٔ۰۳ ٙ ،4؛ حنيٍ حنًُؼٍٕ ،ؽ ۶۶ٖ ٙ ،۶؛ طلٔیَ ری٠خٖٔ ،ؽ ٖ،
ٔ۲4 ٙ؛ حنٔیَسحنلهزیّ ،ؽ ٔ ٖٕ4 ٙ ،؛ حنزيحیّ ٔحنُٓخیّ ،ؽ ٖ ۲ٓ ٙ ،؛ كظق حنزخٍٖ ،ؽ ،۴
ٖٖٖ ٙ
۳ٖ۳ كکًض ْ٘ظى :ػًٜض َزٕی
۶
ـــــــــــــــــــــــــــــ
اٍـــالهی ٓ كلَلَ
ـــــــــــــــــــــــــــــــ
۳ٖ۶ كکًض یگخَّ
كلَلَ چیَذ؟
"كهٔلّ" ىحَ٘ی حٓض کّ ىٍرخٍِٖ کهیطَیٍ ئخیم ْٔظی <کّ يَرٕ ١رّْیچ
يٕٕٟع هخٛی َیٔض ٔ رًّّْٖ يٕٕٟػخص ْى يَرٕ ١حٓض> رلغ يیکُي ٔ
ًّْٖ ْٔظی ٍح رّػُٕحٌ یک يٕٕٟع ىٍ َظَ گَكظّ ،ىٍرخٍِٖ آٌ ٓوٍ يیَُي.
یؼُی «يٕؿٕى» رّػُٕحٌ «ْٕحنًٕؿٕى» كخٍؽ حُ َْگَّٕ هیي ٔ َٗ ،١يٕٕٟع
كهٔلّ حٓض .پْ کخٍرَى كهٔلُّٗ ،خهض يٕؿٕىحص حٓض .یؼُی حَٔخٌ رّٔٓیهّٖ ىحَٖ
كهٔلّ يیطٕحَي يٕؿٕى كویوی ٍح حُ يٕؿٕىحص هیخنی ٔ طٕ ًّْی طًیِ ىْي.
گَچّ ىٍرخٍِٖ طؼَیق كهٔلّ يزخكغ كَحٔحٌ يطَف حٓض ،حيخ رّ ٍٕ١کهی
رَحی كهٔلّ ىٔ حٛطالف ٍحیؾ حٓض ،یک حٛطالف هييخء کّ حٛطالف ٗخیغ حٓض،
رَحرَ حیٍ حٛطالف چٌٕ كهٔلّ یک نلع ػخو حٓض ،طؼَیق هخٛی رَحی آٌ ٔؿٕى
َيحٍى ٔ يطهن ىحَٖ ػوهی ٍح يیطٕحٌ كهٔلّ َخيیي .ح ّيخ حٛطالف ىیگَی َیِ رَحی
ٛی ىحٗظّ رخٗي؛ كهٔلّ ٔؿٕى ىحٍى کّ رَحرَ حیٍ حٛطالف ،كهٔلّ يیطٕحَي طؼَیق هخ ّ
نٌح رَحٓخّ حیٍ حٛطالف ىٍ طؼَیق كهٔلّ گلظّحَي :كهٔلّ ػزخٍص حٓض حُ ػهى ٔ
ٛی ىحٍى.ُٗخهض يٕؿٕى ،حُ آٌ ؿٓض کّ يٕؿٕى حٓض َّ ،حُ آٌ ؿٓض کّ طؼیٍّ هخ ّ
يؼالً ؿٔى حٓض ،حَٔخٌ یخ گیخِ حٓض ٔ يخَُي آٌ .رُخرَحیٍ رّ ٍٕ١هال:ّٛ
كهٔلّ رّآٌ ىحَ٘ی گلظّ يیٕٗى کّ ىٍرخٍِی کم ْٔظی ،رخ هطغ َظَ حُ طؼیٍّ آٌ
گلض ٔگٕ يیکُي .یؼُی کم يٕؿٕى رّػُٕحٌ هٕىٕ ٔ كخٍؽ حُ َْگَّٕ هیي ٔ َٗ،١
يٕٕٟع كهٔلّ حٓض .ح ّيخ رخیي طٕؿّ ىحٗض کّ "يٕؿٕى" کّ رّػُٕحٌ يٕٕٟع كهٔلّ
يطَف يیٕٗى ،يَحى يلٕٓو آٌ َیٔض ،رهکّ يٜيحم هخٍؿت آٌ يَحى حٓض ،پْ
يٕٕٟع كهٔلّ ىٍ كویوض ًْخٌ ٔحهؼیض حٓض کّ حُ آٌ رّيٕؿٕى یخى يیٕٗى.
۳ٖ۴ كکًض یگخَّ
كیهٕٔف رؼي حُ آٌکّ رّٔحهغ پَىحهض ،حُ ىٔ كخل ریٌَٔ َیٔض ،یخ يٜيحم ٔ
آٌچّ يلٕٓو ٔؿٕى رَ آٌ ٛخىم حٓض ٍح رّػُٕحٌ يٜيحم ٔحهؼیض يیُٗخٓي ٔ
يییخري ٔ .یخ حكَحى يخْیض ٍح يٜيحم ٔحهؼیض يیپُيحٍى .ىٍٍٕٛص حٔل يٕٕٟع
كهٔلّٖ حٔ ٔؿٕى حٓض .ىٍ ٍٕٛص ىٔو يٕٕٟع كهٔلّٖ حٔ يخْیض يلوّوّ ٔ يٕؿٕىِ
ِی (آٌ چیِ آٌ چیِ حٓض).ِی ْ َ
حٓض َّ ،يخْیض يٍكیغ ْ َ
كهٔلّ ىحَٖ ػهض ٔ يؼهٕل حٓض ،حَٔخٌ رّٔٓیهّٖ ىحَٖ كهٔلّ يیطٕحَي ٔؿٕى یخ
ػيو ٔؿٕى یک پيیيِ ٍح ىٍک ًَخیي .یخ يٕؿٕى كویوی ٍح حُ يٕؿٕىحص هیخنی ٔ
طٕ ًّْی طًیِ ىْي .يؼالً يیطٕحَي رلًٓي چیِی رَّخو روض ،ؿٕل ،ؿٍ ،پَی ،حطّلخم ٔ
يخَُي آٌْخ ٔؿٕى ٔحهؼی َيحٍَي ٔ ٔؿٕى آَخٌ طٕ ًّْی ٔ هیخنی حٓض .حُ ٕٓی ىیگَ
حَٔخٌ رٍُّٔٗی يیریُي کّ هٕىٕ ٔؿٕى ىحٍى ،كوخین ٔ پيیيِْخی ىٍ هخٍؽ حُ ًحص
حٔ َیِ ٔؿٕى ىحٍَي ٔ حٔ يیطٕحَي رّآٌْخ ىٓض پیيح کُي ٔ آٌْخ ٍح رُ٘خٓيٓ ،هٔهّ َظخو
ْٔظی ،يزيأ ْٔظی ،حًٓخء ٔ ٛلخص حٔ ٍح کخيالً رُ٘خٓي .رَحیٍ حٓخّ حٓض کّ
گلظّحَي« :ؿخیض كهٔلّٖ َظَی آٌ حٓض کّ ي٘خرّ َظخو ِػ ِهّت ؿٓخٌ هخٍؽ ،رٍّٕٛص
َظخو ِػهًی ىٍ َلْ آىيی ُيُوّٖ گَىى .كٕٜل ط٘خرّ يٕؿٕى ریٍ ىٔ َظخو ْٔظت
ػیُی ٔ ػهًی ىٍ ه ٕٜٙيخىی رٕىٌ آٌْخ َیٔض ،رهکّ ىٍ ٍٕٛص ٔ ْیجض حٗیخء
حٓض ٔ يُظٍٕ حُ ٗزخْض َیِ ٗزق ٔ حيؼخل آٌ َیٔض ،رهکّ ٍٕٛص ٔ كویوض هٕى
ْٔظی ىٍ ٍٔف حَٔخٌ َوٖ ػهًی پیيح يیکُُي .رّحیٍ يیگ ِٕثیىُٗ« :خهض»ـ «حَگخٍِ»
كْایل كلَلَ
يلظخف طًخيٗ ىحَْٖخٖ رَٖ٘ «كهٔلّ» حٓضْ ،یچ يٍٕىٖ َیٔض کّ رَحٖ هٕى
طلٔیَ كهٔلٗ َيحٗظّ رخٗي .ه٘ض حٔل كهٔلّ ،طٕؿّ رّهخٌَٕ ػهض ٔيؼهٕل ٔ ٍَٟٔص
ٔ حيظُخع ػوالَٗ حٓضَْ ،گخِ ػهض يٕؿٕى رخٗي ،يؼهٕل رخنٍَّٔ٠س ظخَْ يٕٗٗى،
ٰنکٍ يؼهٕل رئٌ ػهض ،يًظُغ حنٕهٕع حٓض کّ طلض ْیچ َٗحیطٗ رَُٔ َوٕحْي
کَى .کهیّٖ پيیيِْخٖ ػخنى ىٍ چخٍچٕد ػهض ٔ يؼهٕل هَحٍ يٗگیََي .رًَْیٍ
حٓخّ رخیي گلض :كهٔلّ پخٓن ػوهی ٔ حٓظيالنی رّچٌٕ ٔ چَحْخی يخ حٓض.
ٔحژِی «چَح؟» یک ٔحژِی كٕمحنؼخىِ كیخطی ٔ کهیيی حٓض؛ يخ رخیي ریخيُٕیى ٔ
ػخىص کُیى طخ ؿهٕ َْ پيیيِ ٔ َْ كخىػّ یک «چَح» رگٌحٍیى؛ ٔ طالٕ کُیى طخ پخٓن
يُخٓذ آٌ ٍح پیيح ًَخثیى .چُیٍ ٍٔٗی يـِ يخٍح پٍَٕٔ يیىْي ،ػوم يخٍح رٍِگ
يیکُي ٔ ٍحِ ىٍٓض كم ئخیم ٍح رّيخ يیآيُٕىْ .یچ يٍٕىٖ َیٔض کّ هخٍؽ حُ
۳ٖ۲ كکًض َٓى :كهٔلّی حٓاليی
ىحیَِٖ ػهیّض طلونپٌیَ رخٗي .حیٍ کخٍ ػوم حٓض کّ رّكيحکؼَ كؼخنیض حىٍحکٗ ؿٓض
ک٘ق ػهض رپَىحُى .یکٗ حُ ييٍکخص ػوم ػزخٍص حُ ػالهّٖ طالُو ریٍ ٓزذ ٔ
ئزذ ،یخ ػهض ٔ يؼهٕل حٓض .ػوم ىٍک يٗکُي کّ ریٍ ػهض ٔ يؼهٕل طالُو ٔ
ْىآؿٕٗٗ طلکیکَخپٌیَ ٔؿٕى ىحٍىُ ،یَح َْ يؼهٕنٗ ىٍ َظَ ػوم ًَْحِ رخ ػهض
ک رخٗي ،يخَُي كَحٍص َٔزض رّآطٖ. هٕى رٕىِ ٔ يلخل حٓض آَٗ حُ ْى يُل ّ
رَْخٌ طالُو يٗگٕیي حگَ یک نلظّ ػهض ٍح رئٌ يؼهٕل كَ ٝکُیى ،ػهض ٍح
حُ ػهیّض ؿيح ٓخهظّ ٔ يَطکذ ُههق ٗيِحیىٔ ،هظٗ يٗگٕثیى« :ػهض» يُظٍٕ يخ حیٍ
حٓض کّ چیِٖ رّٔؿٕى آييِ کّ ٔؿٕى يؼهٕل ٍح الُو ىحٍى .حگَ رخ رٕى آٌ ،يؼهٕل
يٕؿٕى َٕ٘ى ىیگَ آٌ ػهض َیٔض ٔ ُههق كَ ٝػهیّض الُو يٗآیي .يظوخرالً حگَ یک
نلظّ يؼهٕل ٍح رئٌ ػهض كَ ٝکُیى ،الُو يٗآیي ٔؿٕى يؼهٕل ٍح رئٌ ػهض ىیيِ
رخٗیى ،ىٍ كخنٗکّ يؼهٕل ىٍحٛم ٔؿٕى ٔ حىحيّٖ يخْیض هٕى َیخُيُي ػهض حٓض .رخ
حیٍ رَْخٌ كهٔلٗ ٔريیٓٗ حٓض کّػوم حٛم طالُو ریٍ ٓزذ ٔئزذٍح ىٍک يٗکُي.
ـ طالُو ػوهٗ چگَّٕ هخرم ىٍک حٓض ،ىٍ كخنٗکّ ،ي٘خْيِ يٗکُیى ىٍ يٕحٍىٖ
يیخٌ ػهض ٔ يؼهٕل ؿيحیٗ يٗحكظي ،يؼالً پَطخد َُّٖٔ ٍح ىٍ َظَ رگیَیيٗ ،وٜٗ
آٌٍح پَطخد ًَٕىِ ،رخحیٍکّ َُّٔ حُػهض هٕى ؿيح ٗيِ ٔنٗ رٍّحِ هٕى حىحيّ يٗىْي؟
= ریخٌ كٕم حُ ىٍک َخٛلیق ػهض َخٗٗ ٗيِ حٓض ،ىٍ يؼخل پَطخد َُّٔ،
ػهض حٛهٗ ًْخٌ َیَٖٔ يلَکّ ٔ حََژة ٔحٍىِ رََُّٔ حٓض ،نٌح َْچّ آٌ َیَٔ
کىطَ ٕٗى ،كَکض َُّٔ َیِ آْٔظّطَ هٕحْي ٗي ،طخ ٓوٕ ١کُيَ .لْ ًْیٍ يطهذ
ىنیم طالُو ریٍ ٓزذ ٔ ئزذ حٓض َّ ،حیَحى يُخهّ٘ رَ طالُو.
كهٔلّ طـَرّٖ رَٖ٘ ٔ ریُٖ حَٔخَٗ َٔزض رّٔحهؼیخص پیَحيٌٕ حٓض .كهٔلّ،
رئٌ پیٖكَ ٔ ٝرخ ًُْیظٗ آُحى َٓحؽ يٕٕٟػخص يٍٗٔى ،رخ ٗـخػض رّکُکخٕ
يٗپَىحُىْ ،یچ َٕع طخرٕ ًَُٗٗخٓيْ ،یچچیِ ٍح حُ ههى ًَٗحَيحُى ،رخ حػظًخى رَّلْ
هيو رَيٗىحٍى ٔ رخ ٛيحهض ٓوٍ يَُٗي .طخٍین ػخرض کَىِ حٓض کّ كهٔلّ پخیّ ٔ
حٓخّ طًخو پيیيِ ْخ ٔ طـییَحص حَٔخَٗ حٓض .رُیخى حؿظًخع ،رُیخى كَُْگ ،ػهٕو،
حهظٜخىٓ ،یخٓض ،ػيحنض حؿظًخػٗ ٔ ...حٓخّ ًّْچیِ حٓض .طخ كهٔلّ َيحٗظّ رخٗیي،
ْیچ چیِ َيحٍیي .كهٔلّ حُ چُيحٌ هيٍص حَطزخم رَهٍٕىحٍ حٓض کّ ىٍ َْىٍِٔ حُ
كیخص رَٖ٘ هخىٍ حٓض رخد ًْکخٍٖ ًٛیًخَّ رخ ًّْٖ ٍٗظّْخٖ ػهٕو ٔ يؼخٍف
رَٖ٘ ٍح رگ٘خیي .آٌ رخ ػهى ٓخُگخٍ حٓض ،رخ حهالم ،رخ ػَكخٌ ٔ َْچیِٖ ىیگَ.
ٓ۳4 كکًض یگخَّ
كهٔلّ يٗگٕیي رَحٖ طـییَحص يؼزض ىٍ َُيگٗ رَ٘ ،پَٖٓ ٔ پخٓن رخیي ىٍٓض
ٔ رُّْگخو َ١ف گَىى ٔ حُ َْنلخظ رخْى يطخروض کُُي ،چٌٕ پَٖٓ ؿهًَٗ ٢طٕحَي
پخٓوٗ ٛلیق ىحٗظّ رخٗي ٔ ،پخٓن ٛلیق رئٌ يوظ٠یخص يلیطٗ ٔ يلهٗ رُّٓگ
يٗهٍٕى ٔ هَیيحٍٖ َيحٍى ،چٌٕ رٌٍٖ حٓض ىٍ ٍُِٕٗحٍَْٓ .یٔظًٗ کّ يزظُٗ
کَرَ حٕٛل ٔ طل ّکَ كهٔلٗ َزخٗي يلکٕو رّكُخء حٓض ،چٌٕ َّطُٓخ يزظُٗ رَ طل ّ
حَٔخَٗ َیٔض ،رهکّ یک َٕع حكٔخٓخص َٛف حٓض کّ رُیخى ػوالَٗ َيحٍى.
ـ آیخ طؤیى كهٔلّ رَّٗهٗ ٔ ؿَرٗ ىٍٓض حٓض؟
= هیَ؛ حَٔخٌ ٔحكي کؼیَ حٓضْ ،یچ كَهٗ ریٍ حَٔخٌ حیٍ ٕٖٓ ىَیخ رخ حَٔخٌ آٌ
ٕٖٓ ىَیخ َیٔض ،ػٔم ىٍ کخو ٓوَحٗ ١یَیٍ حٓض ،ىٍ کخو چًٍػهی ْى ٗیَیٍ
حٓض .يگَ حیٍکّ یکی حُ حیٍ ىٔ ریًخٍ رخٗي .رًّْیٍ ٓیخم ،طوٜی ٔ ٚطلکیک
كهٔلّ رَّخو حیٍ یخ آٌ کیٖ ٔ آثیٍ ،یخ َُٓيیٍ هطؼخ ً کخٍٖ َخ ٕٛحد حٓض ،رٔخ ؿه٢
ٔ هٕىكَیزٗ هٕحْي رٕى حگَ کٔٗ روٕحْي ىٍ پٗ طـِیّٖ حٕٛل كهٔلّ رَآیي ٔ
رُّػى هٕى رگٕیي :حیٍ كهٔلّٖ ٰانٓی حٓض ،آٌ كهٔلّٖ ىَْٖ حٓض ،حیٍ يؼُٕٖ
حٓض ،آٌ يخىٖ حٓض ،حیٍ َٗهٗ ٔ آٌ ؿَرٗ حٓض؛ حیٍ یکٗ يخل يٍ حٓض ،آٌ ىیگَ
رّيٍ طؼهن َيحٍى ...كویوض حیٍ حٓض کّ كهٔلّ ،كهٔلّ حٓض ٔ پخٓن رَّيحٖ ىٍَٔٗ
رَ٘؛ ْیچ طؤیى ٔ طلکیک رًََٗطخري ٔ يَُرُيٖ يیخٌ حٕٛل ٔ يزخَٗ كهٔلّ حٛالً
يًکٍ َیٔض ،کٔٗ کّ رُّػى هٕى روٕحْي كهٔلّ ٍح طلکیک کُي ،يخَُي آٌ حٓض کّ
هٜي کُي ىٍ ههوض ىٓض رَىِ ٔ حَٔخٌ ٍح طؤیى ًَخیي" .حكال "ٌٕ١ىٍ ٍٓخنّٖ
«طیًخثّٕ» يٗگٕیي« :كهٔلّ رٍِگطَیٍ ْيیّٖ حٓض کّ هيحیخٌ رّرَ٘ كخَٗ ىحىِ
حٓض ».حیٍ گلظّٖ حكال ٌٕ١حُ آٌؿخ حًْیض ي٠خػق يٗیخري کّ كهٔلّ يلٕٜل
حىٍحک ػوالَٗ حُ ؿٓخٌ پیَحيٌٕ حٓض ٔ "ػوم" ًْخٌ ْيیّٖ يُل َٜرّكَى حٓض
کّ هيح رّرَ٘ ػُخیض كَيٕى .نٌح رَحٓخّ حٛم «ٔكيص ػخنى حَٔخَٗ» كهٔلّ یک
ٔحكي الیظـِٖ حٓض .رهٗ؛ آٌچّ حطلخم يٗحكظي ،طُٕع گٌٍگخْخٖ حَيیّٖ٘ رَٖ٘ حٓض
کّ يًکٍ حٓض َْروٖ ٍح رَّظَگخْخ ٔ ُٔحیخٖ ىیي هخ ٙرک٘خَي .یؼُٗ حهظالف ىٍ
ٍٕٔ ،ىٍ ُحٔیّٖ ىیي ،ىٍ طٕؿیّ ٔ طلٔیَ َظَگخْخ حٓض؛ َّىٍ حٛم كویوض ٔؿٕى.
كیي چیَذ؟
«ىیٍ» ىٍ طؼَیق رئی ٔ يُطوت هٕى يـًٕػّٖ رٓى پیٕٓظّ ٔ گٔٔضَخپٌیَ
حٓض ،يظ٘کم حُ حػظوخىحص [َظَی] ٔ حكکخو [ػًهی] کّ ؿًؼخ ً يُ٘ؤ ٔ يوٜي ٰانٓی
ٔ۳4 كکًض َٓى :كهٔلّی حٓاليی
(يخٍٔحیی) ىحٗظّ رخٗي .ىیٍ ٔحژِٖ حٓض ػَرٗ کّ ىٍ نـض رّيؼُخٖ حػظوخى ٔ ح١خػض
ٔ ػًم ٔ ؿِحء آييِ حٓض .ىٍ حٛطالف رّيؼُخٖ حػظوخى رّآكَیُُيِٖ رَحٖ ؿٓخٌ ٔ
حَٔخٌ ٔ ،ىٓظٍٕحص ػًهت يظُخٓذ رخ حیٍ ػوخیي يٗرخٗي .حُ حیٍٍٔ ،کٔخَٗ کّ يطهوخ ً
يؼظوي رّآكَیُُيِٖ َیٔظُي ٔ پیيحیٖ پيیيِْخٖ ؿٓخٌ ٍح طٜخىكٗ ،یخ َٛكخ ً يؼهٕل كؼم
ٔ حَلؼخالص يخىٖ ٔ ١زیؼٗ يٗىحَُي «رٗىیٍ» َخيیيِ يَٕٗٗي .ح ّيخ کٔخَٗ کّ يؼظوي
رّآكَیُُيِ ٖ رَحٖ ؿٓخٌ ْٔظُيَْ ،چُي ػوخیي ٔ يَحٓى ىیُٗ حی٘خٌ طٕأو رخ حَلَحكخص
ٔ هَحكخص رخٗي «رخ ىیٍ» ًَٗىِ يَٕٗٗي .رَ حیٍ حٓخّ ،حىیخٌ يٕؿٕى ىٍ يیخٌ
حَٔخٌْخ رّكن ٔ رخ١م ،طؤیى يَٕٗٗي ٔ ،ىیٍ كن ػزخٍص حٓض حُ آثیُٗ کّ ىحٍحٖ
ػوخیي ىٍٓض ٔ يطخرن رخ ٔحهغ رٕىِ ٔ ٍكظخٍْخٖ ٍح يٍٕى طٕٛیّ ٔ طؤکیي هَحٍ ىْي
کّ حُ ًٟخَض کخكٗ رَحٖ ٛلض ٔ حػظزخٍ رَهٍٕىحٍ رخُٗي.
حٛطالكٗ
ِ رخ طٕؿّ رّطٕٟیلٗ کّ ىٍرخٍِٖ يلٕٓو إْل ّ كوّع كیي:
ىیٍ ىحىِ ٗي ٍٍٗٔ ،گَىیي کّ َْىیُٗ ىٓظکى حُ ىٔ روٖ ط٘کیم يٗگَىى:
ٔ ـ ػویيِ یخ ػوخیيٖ کّ كکى پخیّ ٔ حٓخّ ٔ ٍیّٖ٘ آٌٍح ىحٍى.
ٕ ـ ىٓظٍٕحص ػًهٗ کّ يظُخٓذ رخ آٌ پخیّ یخ پخیّْخٖ ػویيطٗ ٔ رَهخٓظّ حُ
آٌْخ رخٗي .رُخرَحیٍ کخيالً رّؿخ حٓض کّ روٖ ػوخیي ىٍ َْىیُٗ «حٕٛل» ٔ ،روٖ
حكکخو ػًهٗ «كَٔع» آٌ ىیٍ َخيیيِ ٕٗى ،چُخٌکّ ىحًَُ٘يحٌ حٓاليٗ ،حیٍ ىٔ
حٛطالف ٍح ىٍ يٍٕى ػوخیي ٔ حكکخو حٓاليٗ رّکخٍ رَىِحَي.
ح ّيخ ىٍ ًَخىْخی طؼیُی هٕى «ىیٍ» ػُٕحَٗ كٕمحنؼخىِ كَرّ حٓض .کّ ىٍ طؼَیق
ؿخيغ ٔ يخَغ َگُـي .ىٍ حیٍ كَُِْٕ ،طؼَیلٗ حُ ىیٍ حٕٛالً ٍرٔ ٢ػیوٗ رخ يزخَٗ ٔ
ٍٖٔکَى ٔ ؿَ ٝحٍحثّ ىُْيِٖ آٌ ىحٍى؛ ىٍ پ٘ض طؼخٍیق يظؼيىٖ کّ حُ ىیٍ حٍحثّ
يٗگَىى ،كٍٖٔ ٍٕ٠کَىْخٖ يوظهق َٔزض رّ«ؿٓخٌ»« ،حَٔخٌ» ٔ «طخٍین» کّ
يُزؼغ حُ حكٔخٓخص ٔػٕح١ق ٗؤ ٜٗيکخطذ ُٗخهظّ ٗيِٖ كهٔلٗ ،ؿخيؼُّٗخهظٗ
ٔ ٍٔحٌُٗخهظٗ حٓض ،هخرم ي٘خْيِ حٓض.
َْحَيیًُ٘ي ىیٍُٗخّ ،ىٍ طؼَیلٗ کّ حُ ىیٍ حٍحثّ يٗىْي ،ىٍ ٔحهغ پخٓنْخٖ
َظَٖ هٕى ٍح رّحٓخٓٗطَیٍ پَْٖٓخٖ رَ٘ ،ىٍ چکیيِطَیٍ ػزخٍص ریخٌ يٗىحٍى.
حیٍ «طؼيى» گخِ رّچُخٌ «طُٕػٗ» يٗحَـخيي کّ رَّظَ يٍٗٓي ؿِ ىٍ نلعْ ،یچ
حٗظَحک ىیگَٖ رخْى َيحٍَيَْ ٔ .یک رّچیِٖ حٗخٍِ ىحٍى ،يظلخٔص حُ ىیگَٖ.
حُ حیٍ ٍٔ حگَچّ حیٍ طؼخٍیق رَِّحع رخ یکىیگَ رَهخٓظّحَيٰ ،نکٍ رّىنیم
يُظَْخٖ يظلخٔص ٔ ٍٖٔکَىْخٖ يوظهق َٔزض رّىیٍ ،رؼ٠خ ً رّيؼخرّ ؿِحیَ
ٕ۳4 كکًض یگخَّ
یک حٗظَحک نلظٗ حٓض ٔ رّکخٍگیَٖ طٕأو رخ ئخيلّٖ آٌ رَحٖ حیٍ حَٕحع كَحٔحٌ
ًَٗ طٕحَيَ ٔ ،زخیي يٕأیي ٔؿٕى حٛم یخ ًحص ٔحكي رَحٖ آٌ رخٗي)ٔ(.
آٌچّ رَ ًَٗىِ ٗي ،ؿيحی حُ طلٔیَ، كهک كیٌٔ:
طؤٔیم ٔ كٓى ٗوٜی حُ يظٌٕ ٔ طؼخنیى ىیٍ حٓض کّ حُ ىٍٔحٌ یَٕخٌ رخٓظخٌ طخ حئَُ
رّآٌ «َْيیُٕطیک» يٗگٕیُي ٔ )ٕ(.يٕؿذ آٌ ٗيِ حٓض طخ ىٍ حىٔحٍ يوظهق طخٍین
حىیخٌ ،ىٍ پیَٕي رخ ػٕحيم رًٗٗخٍ ،طلخٔصْخٖ ػًيِ ظخَْ گَىى کّ طؤػیَ ُيخٌ ٔ
يکخٌ رو٘ٗ حُ آٌ حٓض .طَؿًّ ٔ حٍطزخ١خص ػهًٗ ٔ كَُْگٗ َیِ رو٘ٗ ىیگَ
رخٗي ،حٟٔخع ٔ َٗحی ٢يظال١ى حؿظًخػٗ يخَُي ؿُگْخٖ هخٍؿٗ ٔ يُخُػخص ىحههٗ،
كذ ٔ رـْ ٞخ ٔ يُخٓزخص هيٍص ٔ ٓیخٓض ػخيهٗ ىیگَ حٓض کّ رَ َْيیُٕطیک
ىیُی طؤػیَ ػًین يیگٌحٍى .يخَُي هٕل هٕى ٓیّي کّ كَيٕى« :حگَ أرًٍٕ يیىحَٔض کّ
ىٍ ههذ ٓهًخٌ چّ يیگٌٍى ،حٔ ٍح يیک٘ض ».حُ ًْیٍ ٍْگٌٍ كَهّْخ ٔ يَ٘دْخ
رّٔؿٕى آييِحَي .کّ حگَ حیٍْخ ٍح َیِ رَ يٕٟغ كٕم كًم کُیى َٓٓخوآٍٔ يٕٗٗى.
كلَلَ ّ كیي
حُ ىیَرخُ حیٍ پَٖٓ ػخيیخَّ ىٍ ثْك ،یب ًجْك كلَلَٓ اٍالهٔ:
حیٍؿخ ٔ آٌؿخ يطَف رٕىِ کّ «كهٔلّٖ حٓاليٗ چیٔض؟» حٓخٓخ ً حٓالو كهٔلّ ىحٍى،
َيحٍى؛ حگَ ىحٍى چطٕ ،حگَ َيحٍى؛ چَح؟ ...رلغ ػخوطَ آٌ حیٍگَّٕ هخرم َ١ف حٓض
کّ حٓخٓخ ً حیًخٌ ىیُٗ (َْىیُی) رخ ریُٖ ػوهٗ ٔ كهٔلٗ هخرم ؿًغ طٕحَي رٕى ،یخ هیَ؟
پخٓن حیٍ پَْٖٓخ طُٓخ رخ یک کهًّٖ آٍٖ یخ َّ هخرم كٕٜل َیٔضَْ ،چُي
حیًخَی يزظُی رَ ٔكی ،رخ طلکَحص ػوهت رَهخٓظّ حُ ًحص حَٔخَی (رّظخَْ) ىٔ حيَ
يظلخٔص يیًَخیيٰ ،نکٍ حیًخٌىحٍحٌ رّىٓظٍٕحص ٔكیخَی يیگٕیُي :حُ آٌؿخ کّ هخنن
حَٔخٌ هيحی كکیى حٓض ،رُخءح ً ٔكی ٰانٓی ىهیوخ ً يظُخٓذ رخ حٓظؼيحى ٔؿٕىة حَٔخٌ ٔ
ىٍ پخٓن رَّیخُْخی ٔؿٕىة حٔ طُظیى ٗيِ حٓض ،پْ رخطلکَ ػوهت حٔ ٓخُگخٍ حٓض.
حگَ حیٍ ٓوٍ ٛلض ىحٗظّ رخٗي ،ي٘کهی َیٔض .یؼُی َْگخِ يؼخٟيص ٔكی ٔ
كکًض ػوهی ىٍ یک كَحیُي ١زیؼىٗ رّآُيٌٕ گٌحٍىِ ٕٗى ،ئهًخ ً َظخیؾ يؼزض رّىٓض
يیىْي؛ ْىچُخٌ کّ ًَٕىْخٖ ىٍ طخٍین ىحٍى ٔ يٜيحم حکًم آٌ ،يؼظِنّ ْٔظُي.
ٰنکٍ َْگخِ َلًْْیٍ پَٖٓ ىٍیک يَكهّٖ ٗظخدآنٕى ٔ طٕأو رخ پیٖكَْٝخ
حُ پ٘ض ػیُک ٍَگٗ َ١ف گَىى ،حيکخٌ ىٍیخكض پخٓوٗ يُلٗ حُ َْىٔ ٕٓ ،ىٍٔ
حُ ًٍْ َیٔض ،کًخ حیٍکّ رخُْى ًَٕىْخٖ ىٍ طخٍین ىحٍى .كَ ٝحٔل طخ آٌكي ريیٓٗ
۳44 كکًض یگخَّ
رَّظَ يٍٗٓي کّ پَٓیيِ ٕٗى« :ػٔم» ىٍ يٌحم گَِْٔخٖ يظُٕع آىيی چّ يِِٖ
ىحٍى؟ یخ ٓجٕحل ٕٗى« :رَف» ىٍ َظَ َْیک حُ آٌْخ چّ ٍَگٗ ىحٍى؟...
كَ ٝىٔو يخَُي آٌ حٓض کّ ًْخٌ ػٔم رّکخو ٗو ٚيَی ٔ ٞىحٍحٖ حهظالل
ًحیوٍّ ،یوظّ ٕٗى ٔ .آٌ ىیگَٖ ،ىٍ ْٕحٖ رَكٗ رخ ػیُک ٍَگٗ حُ هخَّ ریٌَٔ آیي.
يغٌْح رلغ رّحیٍ ٓخىِگْٗخ هخطًّ ًَٗیخريًّْ ،چیِ رّحیٍ رٔظّگی ىحٍى کّ
ًٗخ رَحی ي٘خْيِی یک يُظَِ ىٍ چّ ؿخیگخْی حیٔظخىِ رخٗیي ٔ حُ چّ ُحٔیّی رّآٌ
رُگَیيًْ .یٍ يُظَ ٔ ؿخیگخِ حٗوخ ٙحٓض کّ حهظالف آٍحء ىٍ يٕٕٟع رٕى ٔ َزٕى
كهٔلّٖ حٓاليٗ ٍح ٗيیي يیکُي .چُخٌکّ گَْٔٗ حُ يلووخٌ رّکهٗ يُکَ آٌ ٗيِحَي،
ٔ يٗگٕیُي آٌچّ كهٔلّٖ حٓاليٗ ػُٕحٌ گَكظّ ،چیِٖ ؿِ حَيیّْ٘خٖ حٍٓطٕ ٔ
َٕحكالَٕ١یخٌ َیٔض کّ ىٍ ػٓي ههلخٖ ػزخٓٗ رّٔٓیهّٖ َٓیخَیخٌ رُّرخٌ ػَرٗ
طَؿًّ ٗي ٔ ىٍ َُٓيیٍْخٖ ىٍٔ حُ ؿِیَسحنؼَد ٍٔحؽ یخكض.
"حٍَٔض ٍَخٌ" (ٖٕٔ۴ـ ٕ )ٔ۴۲يٗگٕیي :حگَ يـًٕػّٖ حكکخٍ ٔ ػوخیيٖ ٍح
کّ ىٍ يُخ١ن حيپَح ٔ ٍٖٕ١ىٍ َُٓيیٍْخٖ ىٍٔ حُ ٗزّؿِیَِٖ ػَرٔظخٌ،
رّػُٕحٌ ػکْحنؼًهٗ ىٍ رَحرَ ٍٔكیّٖػَرٗ رّٔؿٕى آيي «كهٔلّٖ ػَرٗ» رُخيیى،
ؿِ هه ٢يزلؼٗ َخٓظٕىِ چیِٖ ىیگَٖ َوٕحْي رٕىٍَ" .خٌ" ىٍ طٕٟیلخطٖ حٟخكّ
يٗکُي« :كکًخٖ ػَد َیِ چٌٕ كکًخٖ الطیٍ ىٍػیٍ كخل کّ كهٔلّٖ حٍٓطٕ ٍح
َٗف کَىِحَي ،ىٍیخكظّحَي کّ چگَّٕ رَحٖ هٕى كهٔلّٖ آکُيِ حُ ػُخ َٛهخ ٙهٕى
رّٔؿٕى آٍَٔي کّ حُ آٌچّ ىٍ نٕکیٌٕ طيٍیْ يٗٗي يظًخیِ رخُٗي».
ىٍ ؿخٖ ىیگَ يٗگٕیي« :كهٔلّٖ كویوٗ حٓالو ٍح رخیي ىٍ يٌحْذ يظکهًخٌ
ؿٔض ٔؿٕ کَى" ».يٓيٖ كخیَٖ یِىٖ" ًْیٍ َظَ ٍح گَكظّ يٗگٕیي« :هخٓظگخِ
كهٔلّ یَٕخٌ رٕىِ حٓض ،آٌچّ كهٔلّٖ حٓاليٗ هٕحَيِ يٕٗٗى ىٍ ٔحهغ ًْخٌ كهٔلّٖ
یَٕخٌ حٓض کّ رّػَرٗ طَؿًّ ٗيِ ٔ رخ آیخص هَآٌ ٔ حٕٛل ٔ يؼظويحص حٓاليٗ
ططزین گَىیي .هزم حُ ٍٔٔى كهٔلّ رّههًَٔ يؼظويحص حٓاليٗ ،ػهى "کالو" ٔؿٕى ىحٗض
ٔ يظکهًیٍ ىٍ حػَ يؼظويحص حٓاليٗ يٗهٕحٓظُي رَحٖ حٕٛل حػظوخىٖ حٓالو ٍحِْخٖ
ُّٓض ٓیّيحنًَٓهیٍ ٔ آیخص هَآٌ يُطزن رخٗي ،رّ ٍٖٕ١کّ ٍحِ ىیٍ
حُػوم ریخرُي کّ رَ ُ
ٍح رخ ٍحِ ػوم ًْآُْگ ٓخَُي».
گَِٔ ىیگَٔ ،ؿٕى كهٔلّٖ حٓاليٗ ٍح ئهى پُيحٗظّحَي "حرَحْیى ييکٍٕ"
كیهٕٔف ٔ ػخنى كوّحنهّـش يَٜی (ٕٓٔ۲ـ )ٔ۲۲۶ىٍ ُيَِٖ حیٍ گَِٔ هَحٍ ىحٍى
کّ ىٍ يوييّٖ کظخد «كٗ حنلهٔلش حالٓاليیّ يُٓؾ ٔ ططزیوّ» َظَ حٍَٔض ٍَخٌ ٍح
۳4۳ كکًض َٓى :كهٔلّی حٓاليی
حیٍ ػیٍ طُخه ٞحٓض .كکًخٖ حٓاليٗ ىهیوخ ً يظٕؿّ ًْیٍ طُخه٠خص ٗيِ ٔ ٍحِ
كم آٌٍح پُٓخٌ ٗيٌ ىٍ يیخٌ ؿُگم حَزْٕٗ حُ حنلخظ ٔ کهًخطٗ ؿخي ٔ ٞپیچیيِ،
رخنکُخیخص یخكظّحَي کّ ىٍ ٔحهغ رٍّٕٔ يـخُ حَيٍ يـخُ ،طؤٔیم ىٍ طؤٔیم ٔ حٓظؼخٍحص ٰ
حيَْ ،یچچیِٖ ٍح ػًَٕٗ ٝکُي ٔ ىٍ َٓخیض طٕٜیَٖ ؿیَ حُ ؿُیُٗ يَىِ ىٍ
ٍكى يخىٍ ٍح َ٘خٌ ًَٗىْي .كهٔلّی حٓاليی ىٍ حٛهیض هٕى ًْخٌ ؿُیٍ يَىِ حٓض.
ٰانٓیخص حٓاليٗ َیِ ًْیٍ كکى ٍح ىحٍىٔ ،ؿٕى هيح ٍح ىٍ ئیَ طللٜخص ٔ
حىحيّٖ کخٍ هٕیٖ يٍكیغ َظخیؾ کخٍ «ک٘ق» َکَىِ حٓض؛ رهکّ رَّلٕٖ َخگِیَ،
پی٘خپیٖ ؿخیگخِ هيح ٔ يهِٔيخص آٌٍح يلَٔ ٝىحَٔظََّْٕ ٔ ،ع رلغ ٍح رؼي حُ
يَُ هيحُٗخٓٗ آؿخُ کَِ حٓضََٕٗٓ .ض ٰانٓیخص حٓاليٗ ٍح پیٖ حُ ًّْ ،كَ٠ص
ػهٗ ىٍ هطزّٖ طٕكیيیّٖ َٓؾحنزالؿّ ي٘و ٚکَىِ حٓض .حیٍ هطزّ ًٍٟحیٍکّ
یک ٗخْکخٍ حىری حٓضٛ ،زـّی كهٔلی ىحٍى ٔ ُٗخهض يخْیض هيح ٍح َخيًکٍ
ٜی ََ ْؼ ًَخ َءُِ ْحنؼَخىٌَُّٔ َٔ َال ی َُئ ِىّی يٗىحَيْ « :حن َل ًْيُ ِ َّللِ حنٌَِی َال یَ ْزهُ ُؾ ِي ْي َكظَُّ ْحنوَخثِهٌَُٕ َٔ َال یُلْ ِ
ط ٍِ »... ْ ٙحن ِل َ َكوَُّ ْحن ًُـْ ظ َ ِٓئٌَُ حنٌَِی َال یُي ٍِْ ُکُّ رُ ْؼيُ ْحن ِٓ ًَ ِى َٔ َال َیَُخنُُّ ؿ َْٕ ُ
= ٓپخّ هيحی ٍح کّ ْیچ گٕیُيِٖ هخىٍ رّٓظخیٖ حٔ َیٔض ٔ َؼًضْخیٖ حٛالً هخرم
حكٜخء َظٕحَي رٕىْ ،یچ طالٕگَی هخىٍ رّحىحی كن حٔ َیٔض؛ آٌ هيحی کّ ٔحالطَیٍ
حٓظؼيحىْخ ٔ طلکَحص هخىٍ رّىٍکٖ َیٔض ...حگَ حیٍهطزّ ٍح ُٓگرُخی ٰانٓیخص
حٓاليی ريحَیى چُيحٌ رّهطخء ََكظّحیى .كهٔلّٖحٓاليی رؼي حُ حیٍ يَُ آؿخُ يٕٗٗى.
كالٓلّٖ ئهًخٌ يٗپُيحٍَي) یخ حیٍکّ هيح ؿِ ػ٘ن ٔ يلزض ٔ ٛلخ َیٔض (چُخٌکّ
يظٕٜكّ گًخٌ ىحٍَي) حیٍْخ حٓخّ حهظالف ٔ َوطّٖ آؿخُ يزخكؼخص يیخٌ رُيِگخٌ هيح
حٓض کّ كهٔلّ ،کالوٰ ،انٓیخص ٔ يؼَكض حٓاليیخٌ رّآٌ يؼطٕف يَٕٗٗي.
گَِٔ حٔل ٔؿٕى هيح ٍح يلَٔ ٝىحَٔظّ ٔ َ١ف ْیچَٕع يزخكؼّٖ ػوهٗ
پیَحيٌٕ يٕٕٟع ٍح طـٕیِ ًَٗکُُي .حُ ىیي آٌْخ ٔؿٕى هيح ريیٓٗ ٔ حیًخٌ یک ٍيِ
ٔ ٍحُ ٰانٓی حٓض ،هيحَٔي َْنلظّ ،آٌ رٌّ حُ َ١ین ػهى ك ٍٖٕ٠رَ َٓ ًٍَِْ
ك ٍٕ٠يَيُٕ ىحٍى ،ئظویًخ ً رَ آٌ ىٓظٍٕ «کٍ» يٗىْي ٔ پخٓن «كیکٌٕ» ىٍیخكض
ّللا» حٓض کّ رّكکى آٌ ٍَٓٗظّٖ حيٍٕ ْٔظٗ ٍح ىٍ ىٓض يٗکُي .حیٍ ػیٍ «ي٘یّش ّ
ىحٍى ،چُخٌکّ یک رَگ ىٍهض رئٌ حٍحىِٖ حٔ رُّيیٍ ًَٗحكظي.
رُخرَحیٍ يزخكؼخص پیَحيٌٕ يٕٕٟػخص كکَة ىیُٗ رخیي رؼي حُ يَُ هيح آؿخُ
ّللا» ٔ حكظخىٌ رَگ ىٍهض َٗٔع یخري .ح ّيخ كکًخٖ حٓاليٗ َیِ حُ ًْیٍ «ي٘یّش ّ
يٗکُُي ٔ َظیـّ يٗگیََي کّ رَگ ىٍهض هٕىٕ ًَٗحكظي ،پخٍحيظَْخٖ ىٍ کخٍ حٓض
طخ آٌٍح رُّيیٍ ریخَيحُى ،كو ٢يزخكؼخص رَ َٓ َخوگٌحٍٖ حیٍ ػٕحيم حٓض ،کّ آٌٍح
چّ روٕحَیى :هيح ،ئزذحالٓزخد ،ػهض حٔنٗ ،ػوم کم ...یخ هخٌَٕ كخکى رَ ْٔظٗ.
كکًخٖ حٓاليٗ ٓؼٗ کَىِحَي رخ َٗكٗ آيیوظّ رخ ػوالَیض يوٕنّٖ «ي٘یّش
ّللا» ،حَيکٗ حُ حٍىٔگخِ يظؼزيیٍ كخٛهّ رگیََي ٔ هٕىٍح رّكي كخٛم ریٍ ىٔ َظَیّٖ ّ
يخىٖگَحیخَّ ٔ هيحرخٍٔحَّ رَٓخَُي ٔ .رخ حطوخً يٕحٟغ يٜخنلّؿٕیخَّ ،هٕى ٍح
رّحٍىٔگخِ «هخٌَٕگَحیخٌ َٛف» َِىیک ًَخیُي .حُ َگَگخِ حیٍ گَِٔ هيح (یخ هخٌَٕ
١زیؼض) ػهض ىٍَٔٗ َْچیِ حٓض کّ ٍٖٔ يٗىْي ،هيح ػهض ریََٔٗ َیٔض .هيح
ّللا» ًْخٌ «ٟٔغ حٍحىِٖ هٕى ٍح حُ َ١ین هٕحَیٍ ١زیؼٗ يظـهّی يٗکُي« .ي٘یّش ّ
هخٌَٕ حُ َخكیّٖ ػوم کم حٓض ».کّ رّآٌ «هٕحَیٍ ٰانٓی كخکى رَْٔظٗ» يٗگٕیُي.
يؼُٗ حیٍ گلظّ آٌ حٓض کّ هخٌَٕ ٔؿٕى ىحٍى ،ح ّيخ حیٍ هخٌَٕ هٕى رّهٕى طوَیَ َ٘يِ،
آٌٍح «ػوم کم» ٟٔغ کَىِ حٓض .رّحیٍ يؼُت ػخو کّ «هيحَٔي ؿٓخٌ ٍح آكَیيِ،
رَكؼم ٔحَلؼخالص ِػ ِهّت کّ يزُخٖ ػخنى حٓضَ ،ظخٍص ىهین حػًخل ىحٗظّ ٔ هٕحَیٍ يؼیٍ
ٍح كخکى کَىِ حٓض .پیيحیٗ ٔ روخٖ حیٍ كؼم ٔ حَلؼخالص يُٕ ١رّهِٕٖ ٰانٓی حٓض...
حیٍ ًْخٌ چیِٖ حٓض کّ رخيؼظِنّ آؿخُ ٗيِ ،رخ آُْگٗ آٍحوطَ حُكَکض كهٌِٔ
پیٍٖكظّ ٔ هٌَْخ ٍح ىٍ ٍَٕىیيِ حٓض .ىٍ حیٍ كَحیُي ٕ١الَٗ طلض طؤػیَ ك٠خٖ
ریََٔٗ ٔ يُخٓزخص هيٍص َیِ هَحٍ گَكظّ ٔ پیٍٖكض ٔ پْ ٍكضْخٖ ٍح طـَرّ کَىِ
حٓضٰ ،نکٍ رَحرَ رخ حىػخ ٔ حْيحف هٕى رٔٗ ٔ ٢ؼخع َیخكض ٔ ْیچگخِ رَ حكکخٍ كخکى
ٔ۳۳ كکًض َٓى :كهٔلّی حٓاليی
َ٘ي ٔ حٓخّ هيٍص حؿَحیٗ هَحٍ َگَكض ،ؿِ حیٍکّ ىٍ یک يوطؼٗ کٕطخِ رّىٍرخٍ
ههلخء ػزخٓٗ ٍحِ یخكض (کّ َٗكٖ رؼيح ً يٗآیي ).حُ ىیگَٕٓ ،چٌٕ يُخكغ ١زوخص
هخٍ ٙح رّهطَ يٗحَيحهض ،يزـٕ ٔ ٝيطَٔى َیِ ٔحهغ ٗيِ ٔ ًْٕحٍِ يوخ١زخَٗ
يلئىٖ ىحٗظّ کّ حؿهذ ىٍ كٕحٗت ؿٕحيغ ىیُٗ ٔ ىٍ ریـٕنّْخ رّکخٍ هٕى حىحيّ
يٗىحىَي ،يغٌْح حٓخّ حٓظٕحٍٖ ٍح ىٍ ههًَٔ طل ّکَ هيحرخٍٔحَّ پٍٗیِٖ ًَٕىَي کّ
رّآٌ ػُٕحٌ كهٔلّٖ حٓاليیخٌ ىحىیى .يٓىطَ حُ ًّْ حیٍکّ يُخه٘خص كهٔلت حٓاليیخٌ
ىٍ كَحیُي کخٍ هٕى ىٔ پْ يُظَ ي٘و ٚحؿظًخػٗ ،حػظوخىٖ ىحٗض:
ٔ ـ ىٍ ًٍْ کٔخَٗ کّ حُ يَحطذ طؼزي رَِٖٓ کىطَٖ ىحٗظُي ٔ ييههیض ػوم ٍح
ىٍ حيٍٕ ريیٓٗ رخٍٔ کَىِ رَٕيَ ،ظَیّٖ "هيحٖ هلظّ" ٍح طيحػٗ ًَٕى .حیٍ ًْخٌ
چیِٖ حٓض کّ كویٓخٌ ٔ يظکهًخٌ پیٖریُٗ کَىِ رٕىَي ٔ حؿخُِی طلون آٌ ٍح ًَی
ىحىَي .یؼُٗ هيحٖ ٔؿٕى ىحٍى ،حُ حرظيح ىَیخ ٍح آكَیي ،طُٕع رو٘یيٓ ،پْ هخٌَٕ ٟٔغ
ًَٕى ،کخٍ حىحٍِٖ ْٔظٗ ٍح رّىٓض هخٌَٕ ٓپَى ٔ هٕى ٍكض ٔ هٕحریي .حیٍؿخ حٓض
کّ هيح ریکخٍ ٔيوخو حٔ طَ٘یلخطٗ يٕٗٗى = :ؿٓخَٗ هٕىگَىحٌ ٔ هيحٖ ریکخٍ ٔ
هلظّ کّ ٔؿٕى ٔ ػييٖ ئخٖٔ حٓض! كظٗ گلظّ ٗي :حگَ ْى هيحٖ رٕىِ کّ ىٍ
ٍُٔگخٍحٌ هیهٗ پی٘یٍ ىَیخ ٍح يٕؿٕى کَىِ حٓض ،حکٌُٕ ىیگَ ٔؿٕىٕ ٍَٖٟٔ
َیٔض ،چٌٕ حٔ ىیگَ طؤػیَٖ ىٍگَىٕ ػخنى ْٔظٗ ٔ ىٍَُيگٗ ٔيٕؿٕىیض يخ َيحٍى.
هٕحَیٍ طوطَٗخپٌیَٖ كخکى رَحٍکخٌ ٔ حؿِحٖ ْٔظٗ رَّلٕ حطٕيخٓیٌٕ رّکخٍ هٕى
حىحيّ يٗىْي ،رّكکى ًْیٍ هخٌَٕ رَگ ىٍهض ىٍ يٕهغ يؼیٍ رخیي رُّيیٍ ریخكظي.
حیٍ كکَ ىٍ ریٍ رؼ ٗ٠حٛلخد يؼظِنّ ْى رٕىِ حٓض کّ يٗگلظُي« :نٕ ؿخُ
َٟػييّ ٔؿٕى حنؼخنى ».یؼُٗ حگَ ػَٔ ٝػيو ىٍ َٔ١حنؼيو ػهٗ ٔؿٕىحنزخٍٖ نًخ ّ
"رخٍٖ طؼخنٗ" ؿخیِ رخٗي ،حیٍ حيَ ي َ٠رّػخنى ْٔظٗ َیٔض .چُخٌکّ حَْحو ئ َٜ
پیکَِٖ أرٕحنٕٓل ٓخهظّ ٗيِ ٔ رّروخٖ هٕى حىحيّ يٗىْي ،كخل آٌکّ يؼًخٍحٌ آٌ
ِْحٍحٌ ٓخل حٓض ىٍ ُیَ هخک هلظّحَي .حیٍ ػیٍ ٓوٍ "كَیيٍیٖ َیچّ" حٓض کّ
گلض" :هيح يَىِ حٓض؛ حَٔخَیض ٍح ریيحٍ کُیي( ".حنزظّ هٜي َیچّ ٔحگٕیی رلَحٌْخی
حهالهی ىٍ ىٌٍٔ ؿخيؼّٖ يٌْزی حٓض ،حٔ ىٍ حیٍؿخ رخ كَٟیخص رٕى ٔ َزٕى هيح
کخٍی َيحٍى .ىٍ كویوض َیچّ يٗگٕیي ىیگَ حػظوخى رّٔؿٕى هيح هخىٍ َیٔض ؿهٕ يلخٓي
رُيِگخٌ ٍح رگیَى ،پْ رخیي حٕٛل ٔ ٕٟحر ٢حهالهی ٍح ؿخگِیٍ حػظوخى رّهيح کَى).
هزم حُ َیچّ ،حَـًُٗ يٕٕٓو رّ"حهٕحٌحنٜلخء" (هٌَ چٓخٍو ْـَٖ) چُیٍ
يٗحَيی٘یي .حیُخٌ آكَیيِگخٍ ٍح ػهض َؤظیٍ ههوض کخثُخص يٗىحَٔظُئ ،نٗ يؼظوي
ٕ۳۳ كکًض یگخَّ
رٕىَي کّ ػًم آكَیيِگخٍ ىٍ کخٍ کخثُخص رًّْیٍؿخ پخیخٌ يٗیخري ٔ ػخنى کخثُخص ُیٍ
پْ ١زن هٕحَیٍ ١زیؼٗ حىحٍِ يٕٗٗى .رَگ٘ض طخٍیوت حیٍ ٓوٍ رّكیهٕٔكخٌ ١زیؼت
چٌٕ كیؼخؿٍّٕ حٓض کّ هزالً ريحٌ حٗخٍص ٍكض.
حیٍ َظیـّٖ يُطوٗ ٔ ١زیؼت حػظوخى رّكکٕيض ًِْيخٌ ،یخ طٕأيخٌ هيح ٔ هخٌَٕ،
رَ حٍکخٌ ْٔظىٗ حٓض .يخَُي ىٔ ٓهطخٌ ىٍ یک کٍٕ٘ يٕٗٗى کّ یکٗ حُ آٌْخ رخیي
ٓخهٕٗ ٢ى :يخ ىیيیى کّ رَگ ىٍهض کُيِ ٗي ٔ رُّيیٍ حكظخى ،ؿَیِِٖ رَٖ٘ رّيخ
حؿخُِ ًَٗىْي ىٍ رَحرَ ػهض آٌ ٓکٕص کُیى .الؿَو حُ هٕى يٗپَٓیى کّ چَح رَگ
ىٍهض حُ ٗخهّی يَرٕ ّ١کُيِ ٗي؟ چَح رُّيیٍ حكظخى؟ (ٓئحنی کّ َیٕطٍ حُ هٕى
کَى ٔ يُظؾ رّک٘ق ؿخًرّی ُيیٍ ٗي ).حگَ يؼظوي رّْٔض یخ َیٔض يطهن هيح رخٗیى،
ه٠خٔص آٓخٌ حٓضٰ ،نکٍ آٌؿخ کّ ٔؿٕى يٕحُٖ (یخ طٕأيخٌ) هيح ٔ هخٌَٕ ٍح
يٗپٌیَیىًَٗ ،طٕحَیى رٍُّٔٗٗ ه٠خٔص ًَخثیى کّ آٌ کخٍ کيحو یک رٕىِ حٓض؟
هيح ،یخ هخٌَٕ؟ حگَ رَگ ٍح هيح حَيحهظّ ،پْ هخٌَٕ چّکخٍِ حٓض؟
حگَ هخٌَٕ رَگ ٍح رُّيیٍ حَيحهظّ ،پْ حػظوخى رّٔؿٕى هيح حٟخكی حٓض...
ٕ ـ ىٔيیٍ پْ يُظَ یخ يُلؼظی کّ كکًخی حٓاليی رّىٓض آٍٔىَي حیٍ رٕى کّ
حُ هَٕ٘ض هيح ٔ ىهخنض ٔ َظخٍص يٕ رّيٕٖ حٔ رَ َُيگٗ رُيِگخٌ کخٓض .هيحٖ
رخُيخَيِ حُ ػٓي ػظین ٔ ىٍٔحٌْخٖ ٕ١الَٗ آٔحٍِگٗ ٔ ريروظٗ هٕو یٕٓى کّ رٔیخٍ
ؿیٍٕ(ٓ )4وضگیَ ،رٗگٌٗض ٔ ىهخنضگَ ىٍ ؿِثیخص َُيگٗ رُيِگخٌ رٕى ٔ ٌٍَٔحص
ٔ هَرخَْٗخٖ ػظیى يٗهٕحٓض طخ ٍٟخیض َلْ ک٘یيٌ رّرُيِگخٌ ىْي( )۳ؿخٖ هٕى
ٍح رّهيحٖ ىحى کّ پیَ ٔ َلیق ٗيِ رٕى ٔ طخكيٖ َََوهٕ ٔ ىیًٕکَحص َیِ رٕى.
رٌلئ كهثبى
١زیؼٗ حٓض کّ یک چُیٍ هيحٖ ٛزٍٕ ٔ يَٓرخٌ ،ىٍ ْٔهّٖ َؤض يُخكغ
ًَخیُيِگخٌ ٔ هخىيخٌ هٕى ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ ٍح رّهطَ يٗحَيحُى ،ػلٕ ٔ روٖ٘ حٔ
َٔزض رّرُيِگخٌ ،ئخٖٔ حٓض رخ ریکخٍ ٗيٌ ٔ گَُّٓيخَيٌ ًَخیُيِگخٌ حٔ ىٍ ٍٖٔ
ُيیٍ .پْ حٔ رخیي هٍ٘ ٔ کٕرُيِ رخٗي طخ ؿٓض ؿهذ ٍٟخیض حٔ هَرخَْٗخ ًرق گَىى،
ٔ ٌٍَٔحص ٔ ٛيهخص حْيحء ٕٗى ٔ ريیٍطَطیذ ،يُخكغ گَِْٔخٖ هخ ٗٛحُ ؿخيؼّ
طؤيیٍ گَىى .نٌح ػهٕو يؼوٕل ىٍٓض حُ ًْیٍ َوطّ يٍٕى كًالص ٗيیي هَحٍ گَكض،
طخؿخٖ کّ ََْٕع هَأص ػوهٗ ٔ كهٔلٗ حُ پيیيِْخٖ ْٔظٗ ٔ رخٍْٔخٖ حػظوخىٖ ٍح
كَحو ىحَٔظّ ٔ حكکخٍ ٔ يظٌٕ كهٔلٗ ٍح گًَحِ کُُيِ (ٟخنّ) حػالو کَىَي .رّيٕحُحص
ٖ۳۳ كکًض َٓى :كهٔلّی حٓاليی
آٌ ،يٕؽ گٔظَىِٖ طزهیـخص يُلٗ ٔ ؿُگ حػٜخد ػهیّ حٛلخد كهٔلّ ؿَیخٌ یخكض
ٔ هٌَْخ حىحيّ پیيح کَى ،طيٍیْ كهٔلّ ىٍ ههًَٔ كُِْٕخی ػهٕو ىیُی يًُٕع ٗي ٔ
ُّٓظٗ ،حرٍٓیُخ ٍح «يوُّغ ىَْٖ» يٗگلظُي ،کظخد «ٗلخء» ٍح هخىيخٌ رخٍْٔخٖ ُ
ّللا
«ٗوخء» َخو گٌحٍىَي ٔ ىٍ ؿهٔخص ٔػع ٔ ٓوَُحَٗ ،رؼي حُ ؿًهّٖ «ٛيم ّ
حنَؿیى» ٍح ْى كظًخ ً حٟخكّ يًَٕٗىَي.
حنؼظیى» ؿًهّٖ «ٔ کٌد حرٍٓیُخء ّ
ٗ
ٜئٍ ٔ ظُ ّ ٗ حن ّط٘زیٓٗ ٔ ٍيِٖ حٓض چُخٌکّ حْم هزَِ گلظُي« :هَآٌ هطؼ ّ
حنيّالنش» حٓض .حُ حیٍٍٔ ىٍ ریُٖ حٓاليٗ ریٖطَ طالْٕخ ىٍ ؿٓض ک٘ق يؼخَٗ
كویوٗ حنلخظ ،رّْيف ىٍک يلخْیى حٓض .حیٍ طالْٕخ ي٘وٜخ ً ىٍ ىٔ ئیَ يظلخٔص ٔ
رؼ٠خ ً رخ حْيحف يوخنق ٍٕٛص يٗگیَى :یک ،ىٍک كویوت يُظٍٕ ٗخٍع ،رّْيف
ػًم يظؼزيحَّ رّآٌ؛ کّ رخنًآل رّكَرّ ٗيٌ حكکخو ٔ طؼویم ریٖ حُ پیٖ آٌ حَـخيیيِ
حٓض ٔ ػهٕيٗ چٌٕ حٕٛل كوّ ،كوّ ٔ کالو حُ يٜخىین رَؿٔظّٖ حیٍ گِحٍِ حٓض.
ىٔ ،ؿيحل حنلخظ رّهٜي طؤٔیم آٌ ٔ ىٍ َظیـّ طـییَ يلخْیى حُ ٍْگٌٍ یخكظٍ ٍحِْخٖ
طٕؿیّ ػوالَٗ رَحٖ يُظٍٕ ٗخٍع؛ رّْيف کخْٖگَحیٗ ٔكَحٍ حُطؼزي َٔٓخیظخ ً طولیق
حكکخو؛ کخٍٖ کّ ىٍ گٌٗظّ ػیٔٗ َخ َٖٛرخ ىیٍ يٕٓی کَى ٔ «يؼظِنّ» رخ حٓالو.
ًْخٌٓخٌ کّ يُخُػخص يیخٌ «حْم ٍأٖ» ٔ «حْم كيیغ» يُظؾ رّطئیٍ «كوّ»
ُّٓض گَىیي .ىٍ ًْخٌ ُيخٌ رّيٕحُحص آٌْخ ،ىٔ يکظذ ٔ پیيحیٗ يٌحْذ حٍرؼّٖ حْم ُ
حٗخػَِ ٔ يؼظِنّ ىٍ يٕٕٟع حٛخنض «ػوم» ٔ «َوم» ٔ «ؿزَ» ٔ «طلٕی »ٞرخْى
ىٍگیَ رٕىَي .كخٛم طوخرم كکَٖ يیخٌ آَخٌ کّ َٓحَٓ ْلض هٌَ حٔل طخٍین حٓالو
ٍح ىٍ رَ ىحٗض« ،كهٔلّ» ٔ «کالو» حٓاليٗ ٍح رّٔؿٕى آٍٔى ٔ طکخيم رو٘یي.
رَهی حُ كالٓلّی ئهًخٌ رَ كٔذ يُطن ىیخنکظیکٗ "طِ" ٔ "آَظٗطِ" كهٔلّٖ
حٓاليٗ ٍح "ُٓظِ" ي٘خؿَحص کاليٗ ریٍ آٌ ىٔ يَ٘د كکَٖ يٗىحَُي .آٌْخ رَّیًٗ
حُ يطهذ حٗخٍِ کَىِحَيُ ،یَح َلْ ًْیٍ كکى ىٍ يٕٕٟع کالو حٓاليٗ َیِ ٛخىم
حٓض .حًْیض حیٍ ىٔ يَ٘د حُ آٌ رخرض حٓض کّ َْیک حُ كیغ َلًٕ ٔ طٕٓؼّٖ
«کاليٗ» ٔ «كهٔلٗ» طؤػیَٖ ػًین ىٍ َلِٕٖ هَأص حُ ٍٔحیخص ىیُٗ ٔ ٗکمگیَٖ
حكکخٍ ىیُٗ رّؿخ گٌحٍىِحَي .طخ آٌكي کّ يلووخٌ حُ َْکيحو رّػُٕحٌ یک «يکظذ»
ئظوم َخو يٗرََي ًّْٖ .كَهّْخٖ حٓاليٗ رَّلٕٖ رّیکٗ حُ حیٍ ىٔ يَ٘د كکَٖ
رَگ٘ض ىحٍَي .گَچّ حكکخٍ يؼظِنٗ هزم حُ حٗؼَٖ طکٕیٍ یخكظّ حٓضٔ ،نٗ ٍیّْ٘خٖ
حیٍ ىٔ يکظذ کّ رَگ٘ض رّىٔ َلهّٖ يٕٕٓو رّ«هيٍیّ» ٔ «يَؿجّ» ىحٍى ،حُ
كَکض ىٔ ؿَیخٌ كکَٖ ىٍ رٔظَ ُيخٌ هزَ يٗىْي.
ْىچُیٍ ىٍ طخٍین ٔ ؿخيؼُّٗخٓٗ ػخرض حٓض کّ ؿَیخٌْخٖ كکَٖ رَ٘ حُ َوخ١
کٕچک َٗٔع يَٕٗٗي ،حؿهذ رّيٕحُحص ْى كَکض يٗکُُي ،ىٍ حيظيحى ُيخٌ
ًْيیگَ ٍح ُیَ َظَ ىحٍَي <رّهٕل يؼَٔف> طِ ٔ آَظٗ طِ يٗکُُيٍٓ ،طِ ریٌَٔ
يٗىُْيُ ،يخٌيُي يَٕٗٗي ،حٔؽ يٗگیََي ٔ حٓظلخنّ يٗگَىَي ...حیٍ رّآٌ يؼُٗ
حٓض کّ گلظّ ٕٗىٔ :حهؼیضْخٖ رَٖ٘ حُ كیغ طزؼیض حُ هخٌَٕ ١زیؼی ىٍ كکى هٕى
۳۳۳ كکًض َٓى :كهٔلّی حٓاليی
رَ٘ حٓض ،ىٍٔحٌ ؿُیُٗ ىحٍى ،يظٕني يٕٗٗىٍٗ ،ي يٗکُي ،ىحى ٔ گَكض ىحٍى،
کٕٓنض ىحٍى ٔ َٓحَـخو ،يَگ .يُظٓٗ یک َکظّ ئهى حٓض کّ َْكکَ ٔ حیيِٖ
رَٖ٘ رًّْخٌ حَيحُِ کّ حُ يزخَٗ يلکى يُطوٗ ٔ كهٔلٗ رَهٍٕىحٍ رخٗي ،ىٔحوىحٍ
حٓض .ىٔ ؿَیخٌ كکَٖ ٔػویيطت يٕٕٓو رّ"حٗؼَٖ" ٔ "حػظِحنٗ" َیِ حُ حیٍ هٕحػي
ئظؼُٗ َزٕىِحَي .حیٍ ىٔ ؿَیخٌ ىٍ ٕ١ل ٖٗ هٌَ حٔل حٓالو ىٕٔ رّىٕٔ ْى ٍحِ
پیًٕىِ ٔ رَ َلِٕٖ هَأص ىیُٗ ئهًیٍ ٓخیّ حَيحهظُي .ىٍػیٍكخل َْیک حُ آٌْخ حُ
كیغ طئیٍ يزخَٗ هٕیَٖٕ ،ػٗ پیٍٖكض ٔ پْ ٍكض ٍح َ٘خٌ يٗىْي کّ رؼ٠خ ً
يظؤػَ حُ حٟٔخع ٔ َٗحی ٢كکٕيظٗ ٔ يیِحٌ ىٍٖٔ یخ َِىیکٗ رّىٍرخٍ رٕىِ حٓض.
هٕى يٗ طٕحَي يیخٌ َیک ٔ ري کخٍْخ كَم رگٌحٍىْ ،کٌح ىٍ حػزخص ٛلض ىیٍ حٓالو.
ٔ ًْیٍ حيَ يُـَ رّٟٔغ هخػيِٖ يؼَٔف حی٘خٌ ٗي کّ «حنلکَ هزم ٍٔٔى حنًٔغ».
کَ ٔ حٍحىِٖ يخ رَحٖ َیم رَّظخیؾ ػهًٗ ،ػهض طخيّ ٔ يؼظِنّ حػظوخى ىحٗظُي« :طل ّ
حیـخىٖ حٓض ».رخ حیٍ يزُخ ٍكظّ ٍكظّ حُ هٕى ٰانٓیخص کخيهٗ رّٔؿٕى آٍٔىَي .کّ هَیذ
رّ ٰانٓیخص ػوهٗ ُٗخهظّ ٗي .يؼظِنّ َؤظیٍ يکظذ ٰانٓیخص حٓاليٗ رٕى کّ َّكو٢
رّيیِحٌ رخنُٔزش ٔٓیؼٗ حٓهٕد طٕٟیق ٔ طٕؿیّ ئخثم ىیُٗ ٍح رّیخٍٖ حٓظُظخؿخص
ػوهٗ ٔ يُطوٗ رّکخٍ رٔظُي ،رهکّ ىٍ حيَ رَهَحٍٖ حٍطزخ ١يیخٌ هَأص ىیُٗ رخ حكکخٍ
ػوهٗ یَٕخٌ رخٓظخٌ طالْٕخٖ يٕأػَٖ ىحٗظّحَي .آٌچّ حئَُ كهٔلّ ٔ كکًض حٓاليٗ
هٕحَيِ يٕٗٗى يٌَْٕ طالْٕخٖ حی٘خٌ حٓض .يؼظِنّ ،چٌٕ كیهٕٔكخٌ ئهًخٌ،
كهٔلّٖ یَٕخٌ ٍح ىٍرٔض َپٌیَكظُي؛ رهکّ آٌچّ ٍح رخ ىیٍ يٕحكن یخكظُي ،هزٕل کَىَي،
ٔ َْچّ ٍح يوخنق ىیٍ ىیيَي يَىٔى ُٗخهظُي.
پیلایٔ هؼزيلَ
يلووخٌ ٔ ئظَ٘هخٌ ،يُ٘ؤ پیيحیٗ يکظذ يؼظِنّ ٍح حُ يللم كٍٔ رٕٕ( َٖٜ
ـ ٓٔٔ ْ ،ق) در تصزٍ هٔداًٌذ .دظي تصزٓ یکٗ حُ ٕٛكیخٌ َخيٗ ىٍٔحٌ
َؤظیٍ طٕٜف رٕى ،حٔ پَٔ حٓیَ ئیلٗ رٕى کّ ػَیخٌ رّييیُّ آٍٔىِ ٗيِ رٕى ،ىٍ
آٌ َٗٓ حٓالو آٍٔى ٔ رّؿًغآٍٖٔ حكخىیغ پَىحهض .ىٍ حیٍ كُِْٕ ٔ ،ى ىٍ ُْي ٔ
پخٍٓخیٗ َٗٓطٗ رٔیخٍ کٔذ ًَٕى .ؿٍٕٔحَّ ههلخٖ حيٕٖ چٌٕ یِیي ،ػزيحنًهک
ئَحٌ ٔ كـخؽ ٍح ًو يًَٕٗى .يللهٗ حُ پیَٔحٌ ىٍ ر َِٜگَى هٕیٖ ؿًغ کَى ٔ
رّطٕٓؼّ ٔ طؼًین طٕٜف يزخىٍص ٍُٔیي .ىٍ آٌ ُيخٌ ُْي ٔ طٕٜف یکٗ يلٕٔد
يٗٗي ٔ طٕٜف ىٍ ؿٕف ُْي هخرم طؼَیق رٕى.
رّپُيحٗض "َٗٓٓظخَٗ" ىٍ «يهم ٔ َلم» ىٔ طٍ حُ ٗخگَىحٌ حٔ رَّخوْخٖ
«ٔحٛم رٍػطخء» ٔ «ػًَٔ رٍػزیي» ىٍ يٕٕٟػٗ رخ كٍٔ ر َٖٜحهظالف کَىَي
ٔ حُ حٔ کُخٍِ گَكظُئ .حٛم ىٍ گّٕٖٗ ئـي َ٘ٔض ٔ رّریخٌ ظَُٕخص هٕى
پَىحهض .پْ كٍٔ ر َٖٜگلض« :حػظِل ػُخ ٔحٛم» حُ آٌ پْ ْٕحهٕحْخٌ آٌْخ
"يؼظِنّ" نوذ گَكظُي = (گّٕٗ گَكظّگخٌ ،ؿيح ٗيِگخٌ).
ىحٓظخٌ حیٍگَّٕ ْى َوم ٗئٍُِ :ی ىٍ ؿهّٖٔ ىٍٓی كٍٔ رَٜی يَىی
ٔحٍى ٗي ٔ گلض :حی حيخو ىیٍ ،ىٍ ُيخٌ يخ ؿًخػظی پیيح ٗيِحَي کّ َْکْ يَطکذ
گُخِ کزیَِ ٕٗى حٔ ٍح طکلیَ يٗکُُي؛ ىٍ ػٕ ٝگَْٔی ىیگَ ْٔظُي کّ يٗگٕیُي:
۳۳۰ كکًض َٓى :كهٔلّی حٓاليی
گُخِ کزیَِ ْیچ ُیخَی رّحیًخٌ ٗؤ ٚحٍى ًَٗکُي ٔ گلظّحَي کّ ػًم ىحهم ىٍ حیًخٌ
َیٔض؛ يخ چگَّٕ ىٍ يٍٕى حػظوخى آٌْخ كکى کُیى؟
كٍٔ رَٜی رّكکَ كَٔ ٍكض طخ ؿٕحد آٌ ٗوٍ ٚح طٓیّ کُي ،ىٍ حیٍ ُْگخو
ٔحٛم رٍػطخء کّ ىٍ ؿهّٔ ك ٍٕ٠ىحٗض ،هزم حُ آٌکّ كٍٔ رَٜی پخٓن ىْي
گلض :يٍ يٗگٕیى :کٔی کّ گُخِ کزیَِ يَطکذ ٕٗى کخكَ يطهن َیٔض ٔنی يئيٍ
يطهن َیِ َیٔض ،رهکّ حٔ ىٍ ریٍ حیٍ ىٔ ٛلض هَحٍ ىحٍى (يُِنش ریٍ حنًُِنظیٍ)
یؼُی َّيئيٍ حٓضَّ ،کخكَ! حیٍ ٓوٍ ٔحٛم حرٍػطخء ػکْحنؼًم رویّٖ ٗخگَىحٌ
ٍح رَحَگیوض ٔ ؿهّٔ يظُ٘ؾ ٗي .ىٍ حیٍ يیخٌ ٔحٛم رَهخٓض ٔ رّٕٓی یکی حُ
ٓظٌْٕخی ئـي ٍكض ٔ ىٍ آٌؿخ حػظِحل ًَٕى .ىٍ حیٍ يٕهغ كٍٔ رَٜی گلض:
«اػظِل ػُّخ ٔحٛم» حُ آٌ ُيخٌ رّرؼي رّحٛلخد ٔحٛم يؼظِنّ گلظُي.
"حنلخهٍٕٖ ٔ حنـَ" رخ حٓظُخى رّيُخرغ هٕى ،حػظوخى کَىِحَي کّ ػُٕحٌ يؼظِنّ
رّٓخلْخ پیٖ حُ حػظِحل ٔ حَلٜخل ٔحٛم حُ كٍٔ ر َٖٜرَ يٗگَىى ٔ يٗگٕیُي:
«ٍیّٖ٘ يؼظِنّ یک ٍیّٖ٘ ٓیخٓٗ حٓض کّ ىٍ ًْخٌ ؿٕٖ کّ ٗیؼّ ٔ
هٕحٍؽ ىٍ آٌ رّٔؿٕى آييَي ،پيیيحٍ گَىیي .يٕٕٟع هالكض ػهٗ رٍحرٗ١خنذ يٕؿذ
رَُٔ رٔیخٍٖ حُ كٕحىع يٓى كکَٖ ٔ ٓیخٓٗ ىٍ ػخنى حٓالو ـ حگَ َگٕثیى ًّْٖ
كٕحىع ـ ٗي .ىیيیى کّ ١هلّ ٔ ُریَ رؼي حُ هظم ػؼًخٌ رَػهٗ ٍٕٗیيَي ٔ هٌٕ
ػؼًخٌ ٍح حُ حٔ يٗ١هزیيَي ٔ ،ىیيیى کّ طُٗ چُي حُ ٛلخرّ کّ ىٍ ٍأّ آٌْخ «ٓؼيرٍ
ػزيّللا رٍػًَ» ٔ «دمحمرٍ ئهًّ» ٔ «ػؼًخٌ رٍ ُیي» ٔ ىیگَحٌ ّ حرٗ ٔهخ« ٔ »ٙ
رٕىَي ،حُ ریؼض رخػهٗ َٓرخُ ُىَي ٔ رَٗ١كٗ حهظیخٍ کَىَي؛ رّگلظّٖ «١زَٖ» ٔ
«ىیٍُٕٖ» ٔ ىیگَ يٍٕهخٌ ،حكًي رٍهیْ ىٍ ر َِٜرخ ٖٗ ِْحٍ يَى ٔ ؿًخػض
«حُى» حُ ؿُگ کُخٍِ گَكضَٕ« .روظٗ» ىٍ کظخد «كِ ََم حن٘یؼّ» ىٍرخٍِٖ "ٓؼيرٍ
"ػزيّللا رٍػًَ" ٔ "دمحمرٍ ئهًّ" ٔ "حٓخيش رٍ ُیي" گٕیي« :حی٘خٌ
ّ حرٗ ٔهخٔ "ٙ
حُ ػهٗ حػظِحل ؿٔظُي ٔ هظخل ىٍ ٍکخد حٔ ٍح طَک کَىَي ،چُخٌکّ رخ هٜى حٔ َیِ
َپیٕٓظُي ...پْ حی٘خٌ ٍح يؼظِنّ گلظُي ٔ .حیُخٌ َٓيُ٘ؤ ىیگَ يؼظِنّحَي».
ىٍٓض حٓض کّ يٕحٟغ ٓیخٓٗ يؼظِنّ َیِ رًَْیٍ يزُخ طکٕیٍ ٗي؛ ٰنکٍ يؼظِنّ
رّػُٕحٌ یک كَهّٖ ىیُٗ یخ یک يکظذ كکَة ئُـى حُ ًْخٌ يٕٕٟع حهظالف
ٔحٛم رٍػطخء ٔ ػًَٔ رٍػزیي رخ كٍٔ ر َٖٜيلٕٓو يٗیخرئ .حٛم رٍػطخء ٔ
ػًَٔ رٍػزیي َیِ چٌٕ كٍٔ رَ١ َٖٜفىحٍ حٛم آُحىٖ حٍحىِ رٕىَئ ،نٗ َْىٔ
ىٍ ئخثم ىیگَ رخ حٓظخى هٕیٖ حهظالف کَىَي .حُ ؿًهّ يٕٕٟع گُخْخٌ ؿیَ
۳۳۴ كکًض یگخَّ
يَ٘ک رٕى؛ یخ رّحٛطالف «يَطکزیٍ گُخْخٌ کزیَِ» رلغ گُخْخٌ کزیَِ رّٓزذ
حهظالكخص َٓحٌ ىٍ حيَ هالكض ٔ هظم ػؼًخٌ ٔ ؿُگْخٖ ؿًم ٔ ٛلیٍ ٔ ََٓٔحٌ ٔ
طزؼخص َْیک ،كَحٔحٌ ٗيِ رٕى .ئهًخَخٌ حیٍ ٍح رخ آٍحء يوظهق ٔ حهٕحل گَٕخگٌٕ
يٍٕى رلغ هَحٍ يٗىحىَي .يٍؿًهّ ىٍ يللم كٍٔ رَ َٖٜیِ حیٍ رلغ پیٖ آيي کّ
كَى ئهًخَٗ يَطکذ گُخِ کزیَِ چّ كخنٗ هٕحْي ىحٗض؟
يٗطٕحٌ حٔ ٍح يئيٍ رّىیٍ حٓالو ًَٗى؛ یخ هیَ؟
كٍٔ ر َٖٜػهیّ ػویيِٖ ٍحیؾ "يَؿیخٌ" کّ يٗگلظُي :ئهًخٌ يَطکذ گُخِ
کزیَِ ْىچُخٌ ئهًخٌ رخهٗ يٗيخَئ ،نٗ كخٓن حٓض؛ ٔ رَ ٟي َظَ "هٕحٍؽ" کّ
حػظوخى ىحٗظُي ئهًخٌ يَطکذ کزیَِ کخكَ هٕحْي رٕى ،چٌٕ حیًخٌ رئٌ ػًم يؼُخٖ
َيحٍى؛ ػویيِٖ ػخنؼٗ حظٓخٍ ىحٗض کّ« :ئهًخَٗ يَطکذ گُخِ کزیََِّ ،ئهًخٌ
حٓضَّ ٔ ،کخكَ؛ يُخكن (ىٔ ٍٔ) حٓض».
ح ّيخ ٔحٛم گلضٗ :و ٚئهًخٌ چٌٕ يَطکذ گُخِ کزیَِ ٗيِ ،ىیگَ يئيٍ
َیٔض ٔ کخكَ ْى َوٕحْي رٕى ،ریُخریٍ حیٍ ىٔ كخنض هَحٍ ىحٍى ،كَحطَ حُ کلَ ٔ كَٔطَ
حُ حیًخٌ؛ کّ آٌٍح «يُِنشٌ ریٍ حنًُِنظیٍ» هٕحَي« ،ػًَرٍ ػزیيرٍ رخد ،يؼَٔف
رّحرٕػؼًخٌ رَٜی» َیِ رّٔحٛم پیٕٓض .ػًَٔ حُ يليػخَٗ رٍِگ ٔ رخ حػظزخٍ
«هيٍی» رٕى کّ چٌٕ رّيؼظِنّ يهلن ٗي ،گَِٔ کؼیَٖ حُ يليػخٌ هيٍٖيٌْذ
ر َِٜرّحٔ پیٕٓظُي ،چُخٌکّ يؼظِنٗ ٔ هيٍٖ ىٔ نلع يظَحىف ٗيَي.
"ػزيحنوخَْ رـيحىٖ" (و ْ ، ٖ۶۶ق)در«الفزقتیي حن ِل ََ ْم» ًْیٍ گِحٍِ ٍح
ٔؿّ طًٔیّٖ يؼظِنّ حهظیخٍ کَىِ ٔ گلظّ :ريیٍهَحٍ َْىٔ گَِٔ حُ ئهًخَخٌ حػظِحل
گَكظُي .حهظالف ٔحٛم ٔ ػًَٔ رخ كٍٔ ر َٖٜىٍ ظخَْ چُيحٌ رٍِگ ًًََٗخیي،
ٔنٗ رّٔحهغ رٔیخٍ ػًین ٔ رٍِگ رٕى چٌٕ ىحٍحٖ ٔؿّ ٓیخٓٗ َیِ رٕى کّ ئظویًخ ً
رّيَ٘ٔػیض ٔ ػيحنض ههلخء ٔ حيَحء ٔ چُي ٔ چٌٕ يظخرؼض یخ ػيو يظخرؼض حُ كَحيیٍ
حی٘خٌ رَ يٗگ٘ض ٔ رلغ حؿًخع حيض ٍح ْى ىٍ رَ يٗگَكض.
ىٍ پیَٕي رخ ًْیٍ َکظّ رٕى کّ يؼظِنیخٌ حػظوخى کَىَيَْ :گخِ رلغ ٔ ىػٕحٖ
ریٍ ئهًخَخٌ ،يخَُي حهظالف ػهٗ رخ ػخیّ٘ ٔ ١هلّ ٔ ُریَ ىٍ گیَى ٔ ،یخ ىٍ
يزخٍُِٖ ػهٗ رخ حيٕیخٌ ،يئيُخٌ رخیي رَٗ١كٗ پیّ٘ کُُي.
ٔحٛم رٍػطخء ىٍ رَحرَ َظَ هٕحٍؽ کّ َ١كيحٍحٌ ػهٗ ٍح طکلیَ يٗکَىَئ ،
ُّٓض کّ رّٛلض حیًخٌ َْىٔ َ١ف ؿُگ ؿًم ٍأٖ يٗىحىَي، ىٍ رَحرَ حْم ُ
يٕٟغ ىیگَٖ حهظیخٍ کَى ٔ ْیچیک حُ حیٍ ىٔ ٍأٖ ٍح َپٌیَكض .رٍّٖٕ١
۳۳۲ كکًض َٓى :كهٔلّی حٓاليی
َخي٘و ٚگلض« :یکٗ حُ َ١كیٍ ؿُگ ؿًم كخٓن حٓض ».ح ّيخ يؼهٕو َیٔض يئيٍ
کيحو حٓض ٔ كخٓن کيحو .رُخرَحیٍ گٕحْٗ ىٔ يَى حُ َْىٔ كَهّ هخرم هزٕل حٓضٔ ،نٗ
گٕحْٗ ىٔ يَى ٍح کّ یکٗ حُ كَهّٖ ػهٗ ٔ ىیگَٖ حُ كَهّٖ ١هلّ رخٗي ،يَىٔى
ىحَٔض .حیٍ َٓخیض يٜهلضحَيی٘ٗ [یخ طَىیي ٔحهؼی] ٔحٛم ٍح يٍٗٓخَي؛ ٔنٗ ػًَ
رٍ ػزیي رٍ رخد (و ْ ، ٔ4۳ق)پااسایٍ كَحطَ َٓخى ٔ گلضَْ :ىٔ كَهّ کّ ىٍ ٍُٔ
ؿُگ ؿًم رخْى ٍٔ رٍّٔ ٗيَي ،كخٓنحَي ٔ ٗٓخىص ْیچ َ١ف هخرم پٌیَٕ َیٔض.
هؼزيلَ ّ ظبُویبى
يؼظِنّ يظخرؼض کٍٕکٍٕحَّ حُ ظٕحَْ ٍٔحیخص ٔ حكخىیغ ٍح (کّ ٗخكؼیخٌ،
كُزهیخٌ ٔ ىیگَ ظخَْیخٌ ٔ ؿیَ آَخٌ رّآٌ گَحیٖ ىحٗظُي) ٍى يٗکَىَي ،یک ٔؿّ
طًٔیّٖ يؼظِنّ ،حػظِحل آٌْخ حُ كيیغ حٓض ،گَچّ هٕى كٍٔ ر َٖٜكيیغ ٍح
هزٕل ىحٗض ٔ ىٍ ٛلزضْخیٖ يکٍَ رّحكخىیؼٗ حُ َزٗ يکَو حٓظُخى يٗکَىٰ ،نکٍ
پیَٔحٌ حٔ رًّْخٌ َٔزض کّ رّػوالَیض ٔ كهٔلّٖ یَٕخٌ َِىیک ٗيَي حُ حكخىیغ
ىٍٖٔ گِیيَيَْ .چُي هَآٌ ٍح يُزغ ٔ يُ٘ؤ كویوٗ ىیٍ يُٗٗخهظُئ ،نٗ رَحٖ آٌ
ظخَْ ٔ رخ ٍ١هخثم ٗيَي ٔ طؼزیَ آُحىحَّ ٔ حیٓخيٗ هَآٌ ٍح ؿخیِ يًَٗٗىَي ٔ يؼُٗ
رخ ٔ ُٗ١يولٗ رَحٖ آٌ ؿٔض ٔؿٕ يٗکَىَي.
رًّْیٍ ٓزذ يؼظِنّ ٔ ىیگَ پیَٔحٌ ؿَیخَخص ػوهت حٓاليٗ ٍح «طؤٔیمگَحیخٌ»
ىٍ يوخرم «ظخَْگَحیخٌ» يٗهٕحَيَي .ىٍ رؼ ٞيُخرغ رّآٌْخ «رخُ١یخٌ» َیِ گلظّ
ٗيِ حٓض( .گَچّ حیٍ طؼزیَ رّ«حًٓخػیهیخٌ» حََٜحف ىحٍى ٔ َ٘خیي طُٓخ رّيؼظِنّ
ٛيم کُي ).حهظالف َظَ يؼظِنّ رخ ظخَْیخٌ رٔیخٍ رُیخىٖ حٓض کّ حُ ٍى ط٘زیّ ٔ
طًؼیم ٔ ٍإیض هيحَٔي رٍّٕٛص حَٔخٌ ،یخ َْٗٗء يوهٕم ٔ يٕؿٕىٖ ىیگَ َٗٔع
يٕٗٗى؛ رّيٕٕٟع يوهٕهیض ،یخ ػيو يوهٕهیض هَآٌ يٍٗٓي ٔ رًّْیٍطَطیذ ىیگَ
ُیَ يـًٕػّْخٖ حػظوخىٖ ٔ كکَٖ ٍح ىٍ رَ يٗگیَى:
كُزهیخٌ ٔ ىیگَ ظخَْیخٌ، كه هْهك «رْجیَ»:
يؼُٗ ظخَْة آٌىٓظّ حُ آیخص هَآٌ ٍح ىٍ َظَ يٗگَكظُي کّ رَ «آىوٓخٌ» رٕىٌ
ػهَٗ ْحنؼَ َْ ِٕ ح ْٓظ ََٕٖ،
حنَكْ ًَ ٍُ َ
هيح طَٜیق ىحٍى« :هيح رَ طوض ؿهّٕ ىحٍى(َ = )۳
ٕٓ 4 :ـ ٓیًخ ٔ ٍٕٛص ىحٍى ۳ٕ :۶ ،ـ چ٘ى ىحٍى ٔ يٗریُئ4 :۳4 ، ٔٔٓ :ٕ ،ـ
يُٕٗٗى ۰۶ :۳ ،ـ ىٔ ىٓض ىحٍى 4۰ :۳ٔ ، ۰۳ :ٖ۴ ، ۶4 :۳ ،ـ پخ ىحٍى ٔ ٍحِ
ٍٕح ٕٖ :ٕ۳ ،ـ رئٌ ػ ًَ ٍم كَ َـ َؼ ْهَُخُِ َْزَخ ًء َيُؼ ُ ً
ػ ًِهُٕح ِي ٍْ َ
يٍٗٔىَٔ )۶(.هَي ِْيَُخ ِانَ ٰٗ َيخ َ
ٓ۳۶ كکًض یگخَّ
ىٍ ؿخٖ ىیگَ ط٘زیّ )۰(...۰۲ ٔحٓطّ رخ يٕٓٗ ٓوٍ گلظّ ٖٓ :ٕ۴ ، ٔ۶4 :4 ،ـ
)۴(»ٖ۳ :ٕ4 ،ٝ ص َٔ ْحْل َ ٍْ ِٔ ًَ َخٔح ِ
ٍٕ حن َّللاُ َُ ُ
رٍَّٕ ٗيِ حٓضَ « :
ظخَْیخٌ حَٛحٍ ىحٗظُي ٔ ىحٍَي کّ يؼخَٗ ظخَْة حیٍ آیخص ىٍ َظَ گَكظّ
ٕٗى .كخل آٌکّ چُیٍ پُيحٗظٗ هالف گلظّٖ هٕى هَآٌ حٓض (ٍِٕٖٓ ٕٔٔ ،طٕكیي)
ًٗخٍی ىیگَ يٗگلظُي ئهًخٌ رخیي حیٍ ٓوُخٌ هَآٌ ٍح رخٍٔ کُي ٔ ىٍ ٛيى طل ّکَ ٔ
طٕؿیّ ػوهت آیخص هَآٌ رََیخیي .يخنکیخٌ حُ حیٍ ُيَِ ْٔظُي .يٓىطَ حیٍکّ
گٌحٍْٕخٖ ىٍ هَآٌ آييِ کّ َْگخِ كًم رَ ظخَْ ٕٗى یک «هيحی ٓهطخٌٔحٍ» ٍح
رّيخ يؼَكی يٗکُي ٔ چُیٍ يؼُٗ يٍٗٓخَي کّ هيح ػٜزخَٗ ْى يٕٗٗى ،ػزخٍحطٗ
ّللا" " ،ؿ٠زُخ" " ،كخَظوًُخ" " ،كي ّيََخ" " ،كوًُٜخ" ...ىٍ هَآٌ ُیخى چٌٕ "ؿ٠ذ ّ
آييِ حُ ؿًهّ ىٍ حىحيّٖ ىحٓظخٌْخٖ يٕٓٗ ٔ كَػٌٕ يٗگٕیي« :كَهَ ًَخ آ َ
ٓلََُٕخ حَظَوَ ًَُْخ
ِي ُْ ُٓ ْى كَؤ َ ْؿ ََ ْهَُخ ُْ ْى أَؿْ ًَؼِیٍَ )۲(»۳۳ :4ٖ ،حیٍْخ حُ ٛلخص َخه ّٜحٓض ،ىٍ كخنیکّ
ٔؿٕى رخٍی يُِِ حُ ََْٕع ٛلخص َخه ّٜحٓض.
طًخو حیٍ يؼخَٗ رّ ٍٕ١يَٜف ٔ يَ٘ٔف ىٍ کظخد «هَٔؽ» ػٓي ػظین آييِ
حٓض ٔ حَٔخٌ هیخل يٗکُي کّ هَآٌ حیٍ آیخص ٍح ئظویًخ حُ طٍٕحص گَكظّ رخٗي رخ حیٍ
طـییَحص کّ ػَٕ هيح ٍح حُ کِٕ كٍٕیذ ،رّآًٓخٌ رَىِ ٔ حٍٔح ىٍٔطَ کَىِ حٓض.
ىٔو ،حرَ ٍح رخ ٍَٕ ،یکٗ کَىِ؛ ٕٓو ،چیِْخٖ چٌٕ چ٘ى ٔ گٕٕ ٔ ىٓض ٔ پخ
ٍح کّ ىٍ ػٓي ػظین َیخييِ رَحٖ هيح حكِٔىِ حٓض .ظخَْیخٌ طًخو حیٍ ػزخٍحص ٔ
ط٘زیٓخص ٍح ىٍرٔض پٌیَكظّحَي( .رَّ٘خٌْخ ،ىٍ آهَ روٖ ٍؿٕع ٕٗى ).ح ّيخ يؼظِنّ
حیٍ کهًخص ٍح حٓظؼخٍِٖ ریٖ ًَٗىحَٔظُي ٔ .ط٘زیّ هيحَٔي ٍح گُخِ کزیَِ يًَٗٗىَي.
ىٍ ٔحهغ يؼظِنّ ىٍ حیٍ يٕٟغ کخٍٖ ریٖ حُ طٍٕحصُىحیٗ حُ يلخْیى هَآٌ َکَىِحَي.
يؼظِنّ يٗگلظُي هيح ؿَْٕ كه هْهك «هإیذ»:
َیٔض ،ػََ ٝیٔضٕ١ ،ل ٔ ػَ ٔ ٝػًن ٔ حرؼخى ٔ حرؼخ ٔ ٝحؿِحء ٔ حػ٠خء ٔ
ؿٕحٍف َيحٍى ٔ كٕحّ ٍح هيٍص ىٍک حٔ َیٔض؛ رًّْیٍطَطیذ ٍإیض هيح ىٍ آهَص
َیِ حيَٖ ؿیَ يًکٍ حٓض .چّ حگَ حيکخٌ ٍإیض رخٗي ،الُوآیي کّ ىٍ يکخَٗ ،ىٍ
رَحرَ ریُُيِ ،يظلیِّ ٕٗى ٔ ىٍ ؿخٖ هَحٍ گیَى ،ىٍ ًْخٌكخل ىٍ ؿخْخٖ ىیگَ َزخٗي.
رخ حیٍکّ هيح ؿخ ٔ يکخَٗ َيحٍى ٔ هٕى رخ حیٍ آیَّ ،لٗ ٍإیض کَىِ حٓض:
یَ »ٖٔٓ :۶ ،حگَ یق ْحن َو ِز ُ
خٍ ۖ َٔ ُْ َٕ حنهَ ِط ُ
َ ٜک ْحْل َ ْر َخٍ َٔ ُْ َٕ یُي ٍِْ ُ
ُ ٜ« َال طُي ٍِْ ُکُّ ْحْل َ ْر َ
ىٍ هَآٌ آیخطٗ یخكض ٕٗى کّ يْٕٕو ؿٕحُ ٍإیض ىٍ آهَص رخٗي ،يخَُي حیٍ آیّ:
َخظ ََسٌ ٕٕ :۰۳ ،ـ ٖٕ» رخیي آٌْخ ٍح طؤٔیم کَى ٔ َخََ ٟس ٌ ِانَٗ ٍَ ِرّ َٓخ َ ِ «ُ ُٔ ؿٌِٕ ْیٕ َيجِ ٌٍ َ ِ
ٔ۳۶ كکًض َٓى :كهٔلّی حٓاليی
رّيؼُٗ ظخَْٖ َپَىحهض .یخ رَحٖ ىٍک يؼخَٗ ٔحهؼٗ رّنـض يَحؿؼّ کَى .يؼالً ىٍ
حیٍ آیّ «َظَ» رّيؼُٗ حَظظخٍ حٓضٍَّ ،إیض.
کالو (ٓوٍ گلظٍ) حُ ٛلخص هيح حٓضَٔ « :کَهَ َى َ
ّللاُ كه هقلْهیذ هوآى:
ٓ ٰٗ ط َ ْک ِهی ًًخ »ٔ۶4 :4 ،حیٍ رلغ پیٖ يٗآیي کّ کالو هيح حُنٗ حٓض ،یخ كخىع؟ ُيٕ َ
رَهٗ رَ آٌحَي کّ هٕل رّحُنیض هَآٌٍ ،یّٖ٘ ئیلٗ ىحٍى؛ ُیَح ئیلیخٌ
کهًشّللا ٍح حهُٕو ىٔو حُ ػخنٕع حهيّ ٔ ،حُنٗ يٗىحَُي .يؼظِنیخٌ رّهٜي پیٖگیَٖ حُ ّ
ي٘ظزّ ٗيٌ حٓالو رخ یکٗ حُ كِ ََ ْم ئیلیض رخ حیٍ ٍأٖ رّيزخٍُِ رَهخٓظُي ٔ گلظُي
کالو هيح كخىع حٓض .چّ ًّْٖ َٗحی ٢كئع ىٍ آٌ ؿًغ رخٗي:
هَآٌ حُ كَٔف ٔ کهًخص ٔ آیخص ٔ ٍِْٕٓخ طَکیذ یخكظّ .كَٔف ٔ کهًخص حٓض
کّ هٕحَيِ يَٕٗٗي ٔ ُٗیيِ يَٕٗٗي .هَآٌ ٍح آؿخُ ٔ حَـخو حٓض ،رُخرَحیٍ ًَٗطٕحَي
حُنٗ رخٗي .گٌٗظّ حُ حیٍ ىٍ هَآٌ َخٓن ٔ ئُٕم حٓض؛ َخٓن ئُٕم ٍح َٔن
يٗکُيَ ،یِ هيح ىٍ طٕٛیق آٌ گلظّ حٓضَ « :يخ یَؤْطِی ِٓى ِ ّيٍ ًِ ْک ٍَ ِ ّيٍ ٍَرِّ ِٓى ُّيلْ يَعٍ:ٕٔ ،
ٕ» ٔ ؿخیِ َیٔض کّ هيیى يؼََٔ ٝن ٔحهغ ٕٗى ،یخ حُنٗ رّكئع يظٜق گَىى.
رُخرَحیٍ هَآٌ يوهٕم حٓض ،کالو هيح َیِ يوهٕم حٓض ٔ هيحَٔي رُّْگخو كخؿض
آٌٍح ههن يٗکُي ٔ .حیٍ کالو هخیى رّحٔ َیٔض ،رهکّ هخٍؽ حُ ًحص حٔ حٓض .آٌٍح ىٍ
يلهٗ ههن يٗکُي ٔ ىٍ آٌ يلم ُٗیيِ يٕٗٗى.
َٗٓٓظخَٗ يٗحكِحیي« :حیٍ ٓوٍ ىٍ آؿخُ َخپوظّ رٕى ٔ ٔحٛم رٍػطخء ىٍ
حػزخص َظَحص هٕى رّحٓظيالل ٓخىِ يٗپَىحهض ،ريیٍيؼُٗ کّ حطلخم ػوالء رَ حیٍ
حٓض کّ ٔؿٕى ىٔ هيحٖ هيیى ٔ حُنٗ يلخل حٓضٔ .حٛم يٗگلض َْکْ حػزخص يؼُٗ
ٔ ٛلض هيیى کُي ،ىٔ هيح حػزخص کَىِ حٓض .حٛلخد ٔحٛم رؼيْخ رّيطخنؼّٖ کظذ
كالٓلّ پَىحهظُي ًّْٖٔ ٛلخص ٍح رّىٔ ٛلض ػخنًیض ٔهخىٍیض رَ گَىحَیيَي .آٌگخِ
گلظُي کّ حیٍ ىٔ ٛلض ًحطٗ ْٔظُي .چُخٌکّ ؿزخیٗ گٕیي ،ىٔ حػظزخٍحَي رَحٖ ًحص
هيیى؛ یخ چُخٌکّ أرْٕخٗى گٕیي ،ىٔ كخنضحَي ٔ .أرٕحنلٍٔ ر َٖٜيؼظوي رٕى کّ حیٍ ىٔ
ٛلض ،رّیک ٛلض ،یؼُٗ ػخنًیض ،رخُ گَىى ٔ .حیٍ ػیٍ يٌْذ كالٓلّ حٓض».
«أرٕحنٌٓیم ػالف» ( ٖٔ۳ـ ْ ، ٕٕ۶م) ىٍ حیٍرخٍِ يٌْذ هخ ٗٛىحٍى ،حٔ
يٗگٕیي« :هيح ػخنى حٓض رّػهًٗ کّ ػیٍ ًحص حٔ حٓض ٔ ،هخىٍ حٓض رّهيٍطٗ کّ
ٗ حٓض رّكیخطٗ کّ ػیٍ ًحص حٔ حٓض». ػیٍ ًحص حٔ حٓضَ ٔ ،ك ّ
حیٍ رّآٌ يؼُٗ حٓض کّ ٛلخص هيح ػیٍ ًحص حٔ حٓض .حیٍ ًْخٌ هٕل حٍٓطٕ
حٓض کّ يٗگٕیي« :هيح ًّْحٕ ػهىًّْ ،حٕ هيٍص حٓضًّْ ٔ ،حٕ كیخص حٓض».
"حٗؼَٖ" يٗگٕیي« :أرٕحنٌٓیم ىٍ رـيحى کظذ حٍٓطٕ ٍح هٕحَيِ ٔ حیٍ َظَحص
ٍح حُ حٔ گَكظّ حٓض ».حٗؼَٖ ىٍ کظخد «يوخالص حالٓاليییٍ» يٗگٕیي« :يؼظِنّ
يؼظويحَي کّ هيح یکظخ حٓض ٔ ْیچچیِ ًْخَُي حٔ َیٔض ،ؿٔى َیٔضٗ ،و ٔ ٚؿَْٕ
ٔ ػََ ٝیٔض ،ىٍ ُيخٌ َیٔض ،ىٍ ْیچ يکخَٗ كهٕل ًَٗکُيْ ٔ ،یچ یک حُ
ٛلخص يوهٕم کّ ىالنض رَ كئع ىحٗظّ رخٗي ،ىٍ حٔ َیٔض .يلئى َیٔضَّٔ ،حني
حٓض ٔ َّيٕنٕى .رّْیچ ٔؿّ ٗزیّ يوهٕم َیٔض .كٕحّ حٔ ٍح ىٍَیخري ،چ٘ىْخ حٔ ٍح
َزیُي ٔ حْٔخو رّحٔ حكخَ ّ١یخرُيٗٗ .ء حٓض ٔنٗ َّچٌٕ ىیگَ حٗیخء .ػخنى ٔ هخىٍ ٔ
َكٗ حٓضَّ ،چٌٕ ػخنًخٌ ٔ هخىٍحٌ ٔ َُيِگخٌ .طُٓخ حٔ هيیى ٔ حُنٗ حٓض ٔ ْیچچیِ
ؿِ حٔ َیٔض .هيحٖ ؿِ حٔ َزخٗي ٔ ىٍ حیـخى آٌچّ حیـخى کَى ىٓضیخٍٖ َيحٗض».
يٕٕٟع ػيل رّرلغ ؿزَ ٔ حهظیخٍ ٕ ـ ٕ ـ ػلل:
پیَٕي يٗیخري ٔ حیٍکّ َْحَٔخَٗ ىٍ رَحرَ حػًخل َیک ٔ ريٕ پخىحٕ ىٍیخكض يٗکُي
یخ يٍٕى رخُهٕحٓض هَحٍ يٗگیَى .پْ آُحى حٓض ،یخ يـزٍٕ؟
يوٕنّٖ ؿزَ یخ حهظیخٍ حُ حیخو کٍٓ ًٍْ رَ٘ ٍح رّهٕى ي٘ـٕل ىحٗظّ رٕىٔ .هظٗ
حٓالو آيي ىٔ ىٓض آیخص ىٍ هَآٌ ىیيِ ٗي .یکٗ حُ ؿزَ يطهن ٓوٍ يٗگلض چٌٕ:
ّللاُ نََُخ ُْ َٕ َي ْٕ َالََخ« ٔ »۳ٔ :۲ ،يٍ یٓي ّ
ّللا كٕٓحنًٓظيٖ َذ َُٜیزََُخ اِ َال َيخ َکظ َ «هُم نٍَ ی ِ
ِ ٠ه ْم كَؤُٔ ٰنَجِ َ
ک ُْ ُى ْحنوَخ ِٓ ٌََُٔ »ٔ۰۴ :۰ ،گَِٔ ىیگَ حُ ِی َٔ َي ٍْ یُ ْ ّللاُ كَ ُٓ َٕ ْحن ًُ ْٓظَي ۖ
َي ٍْ َی ْٓ ِي َ
۳۶4 كکًض یگخَّ
ض ٍَِْیَُشٌٔ »ٖ۴ :۰4 ، ٔ َز ْ آیخص هزَ حُ حٍحىِٖ آُحى حَٔخٌ يٗىحىَيُ « :ک ُّم ََ ْل ٍْ ِر ًَخ َک َ
ظ َال ٍو ِنّ ْهؼَزِیئِ »4۶ :4ٔ ،ک رِ َ ٛخ ِن ًلخ كَ ِهَُ ْل ِٔ ِّ ۖ َٔ َي ٍْ أ َ َ
ٓخ َء كَؼَهَ ْی َٓخ ۗ َٔ َيخ ٍَرُّ َ « َي ٍْ َ
ػ ًِ َم َ
ىیگَ آیخص کّ ٗ١آٌْخ رّآُحىٖ حَٔخٌ طَٜیق ٗيِ ٔٓ4 :۶ ،ـ ٕ»ٕ۲ :ٔ۴ ،ٔ۳
يؼظِنّ حیٍ حٛم ي٘ظَک يیخٌ يٌحْذ حٓاليٗ ٍح پٌیَكظّ ٔ حُ آٌ حٛم آُحىٖ
حٍحىِ ٍح َظیـّ گَكض ،يؼظِنّ حكؼخل آىيٗ ٍح رّىٔ گَِٔ حٟطَحٍٖ ٔ حهظیخٍٖ طؤیى
يٗکُي .حٔنٗ چٌٕ نَُٗٗ کّ رُّْگخو َٓيخ یخ طذ رَ حَٔخٌ ػخٍ ٝيٕٗٗى.
يٗگٕیُي حیٍ حػًخل يوهٕم هيحَٔي حٓض ٔ حَٔخٌ ٍح ىٍ حیـخى آٌ هيٍطٗ َیٔض ٔ
ػٕحد ٔ ػوخرٗ ْى َيحٍى .ىٔو حػًخل حهظیخٍٖ چٌٕ ٍحِ ٍكظٍَٕٗ ،ظٍٓ ،وٍ گلظٍ ...
حیٍ ؿخ حٓض کّ طويیَ ٍح ٍى کَىَي ٔ گلظُي چٌٕ هيحَٔي ػخىل حٓض رُخرَحیٍ
آٌچّ يطخرن رخ ػيل ٔ كکًض ٔ يٜهلض حٓض يٗآكَیُي ،هيحٖ ػخىل ًَٗطٕحَي
يُ٘ؤ ريْٖخ ٔ يظخنى حػًخل ؿیَ حهالهٗ ٔ ٍَٗٔ رُيِگخٌ رخٗي .يُ٘ؤ ريٖ حٍحىِٖ
هيحَٔي َیٔض ،رهکّ حٍحىِٖ آُحى هٕى حَٔخٌ حٓض کّ هيحَٔي ىٍ حهظیخٍ ًّْ يوهٕهخص
هٕیٖ حػى حُ حَٔخٌ ،كَٗظّگخٌ ٔ حرهیْ َٓخىِ حٓض .ؿخیِ َیٔض هيحَٔي ٍح حُ یکٕٔ
هخنن حَٔخَٗ رئٌ حٍحىِٖ آُحى ريحَیى ٔ ىٍ ػیٍكخل يؼظوي گَىیى کّ رّهخًْ َ١خٌ
حكؼخنٗري يـخُحطٖ کُي .رٓ٘ض ٔ ىُٔم پخىحٕ ػخىالَّٖ حٓض کّ ىٍ يوخرم حػًخنٗ کّ
حَٔخٌ ىٍ ٕ١ل َُيگٗ هٕیٖ رخ حهظیخٍ يَطکذ ٗيِحَي ،حگَ آىيٗ ٔحؿي آُحىة حٍحىِ
ًَٗرٕىًَٗ ٔ ،طٕحَٔض ریٍ هٕد ٔ ري یکٗ ٍح حَظوخد کُي ٔ رخنُظیـّ ئجٕنیض حكؼخل
ٔ حػًخل هٕیٖ ٍح ًَٗىحٗضٔ ،ؿٕى ىُٔم هٕى ظهى رٍِگٗ يلٕٔد يٗٗي.
حیٍ یک حٛم ئظوم َیٔض ،رم ٖ ـ ٖ ـ ّػلٍ ّ ّػیل:
كَػٗ رَ حٛم ػيل حٓض .يؼظِنّ گلظُي کّ ػيل رَ هيح ٔحؿذ حٓض ٔ ًْیٍ يٕؿذ
آٌ يٗ ٕٗى کّ هيح ٔػيِ ٔ ٔػیي هٕى ٍح ػًهٗ ٓخُى ٔ پخىحٕ ٔ يکخكخص حػًخل َیک
ٔ ري رُيِگخٌ ٍح يي َظَ کُي چّ هٕى ًحص هٕیٖ ٍح ريیٍ يهظِو کَىِ حٓض.
ًْیٍ حٛم رٕى کّ ٔحٛم ۱ـ ۱ـ إل الوٌيلخ ثیي الوٌيلزیي:
رٍ ػطخء ٍح حُ كٍٔ ر َٖٜؿيح کَى .چُخٌکّ َٗف آٌ هزالً گٌٗض ،يؼظِنّ كٔن ٍح
يَطزظٗ رخالطَ حُ کلَ ٔ َخُلطَ حُ حیًخٌ ًَٗى ٔ رَحٖ آٌ يُِنظٗ ئظوم هخثم ٗيَي.
گلظّ ٗيِ کّ آٌْخ حیٍ يیخٍَّٖٔ ٍح حُ آیخص هَآٌ ٔ حكخىیغ َزٕٖ حٓظوَحؽ کَىَي.
حیٍ یک حٛم طکهیلٗ ۰ـ ۰ـ اهو ثَهؼوّف ّ ًِٔ اى هٌکو:
حٓض کّ رّيٕؿذ آیخص ٖ ٔٓ4 :ـ ٓٔٔ ٔ۰ :ٖٔ ، ۰ٔ :۲ ،حُ هَآٌ ،يؼظِنّ حهيحو
۳۶۳ كکًض َٓى :كهٔلّی حٓاليی
رّآٌٍح رَ َْكَى يئيُٗ ٔحؿذ ًَٗىَي .رّپُيحٗض يؼظِنّ حيخو یخ ههیلّ يئظق حٓض
َّطُٓخ رّیخٍٖ ُرخٌ ٔ ىٓض ،کّ كظٗ رَّٟد ًٗ٘یَ حيٍٕ ىیٍ ٍح هخیى کُي.
رٍِگخٌ يٍٕ٘ٓ يؼظِنّ رَ ۶ـ ۶ـ اًکبه كؼلیذ ثِْذ ّ عٌِن:
حیٍ رخٍٔحَي کّ رٓ٘ض ٔ ؿُٓى ىٍ كخل كخ َٟيٕؿٕىیض رخنلؼم َيحٍَي؛ ىٍ ٍُٔ
هیخيض رَحی كٔخد ٔ ؿِحء ههن يیَٕٗئ .ؿٕى کَُٕی رٓ٘ض ٔ ؿُٓى نـٕ حٓض ٔ
هيحَٔي کخٍ نـٕ حَـخو ًَیىْي« .أرْٕخٗى ؿزخثی» حُ َٓحٌ كَم يؼظِنی ىٍ حیٍرخٍِ
يیگٕیي« :يلخل حٓض کّ رٓ٘ض ٔ ؿُٓى ْى حکٌُٕ ٔؿٕى ىحٗظّ رخُٗي؛ ُیَح هزم حُ
هیخيض ،ػخنى كخَی يیٕٗى ٔ الُيّی حیٍ كُخء ،كُخی ًّْی ٓخُِْخی يٕؿٕىِ حٓض.
یؼُی حگَ <رّكَ >ٝرٓ٘ض ٔ ؿُٓى ْى حکٌُٕ يٕؿٕى يیرٕىَي ،رخ كخَی ٗيٌ ػخنى،
كخَی يیٗيَي ٔ حیٍ ىنیم رَ يلخل رٕىٌ ٔؿٕى كؼهی رٓ٘ض ٔ ؿُٓى حٓضْ٘ .خو رٍ
ػًَٔ حنلٕ١ی حنکٕكی <حُ َٓحٌ يؼظِنّ ٔ رُیخٌگٌحٍ كَهّی ْ٘خيیّ> ىٍ حیٍ يٍٕى
آٌهيٍ ؿهٕ يیٍٔى کّ كکى رّکلَ يؼظويیٍ رّٔؿٕى رخنلؼم ؿُض ٔ ىُٔم يیکُي!
كلَلَٓ هؼزيلَ
كهٔلّٖ ١زیؼٗ يؼظِنّ يهٓى حُ ىٔ الق ـ ٛجیؼذ:
حٛم طٕكیي ٔ ػيل حٓضٔ :ؿٕى هيح ًْٕحٍِ رَ کخثُخص ٓزوض ىحٗظّ ٔ حٔ ػخنى ٍح حُ
ػيو رّٔؿٕى آٍٔىِ ،رّآٌ ٍٕٛص رو٘یيِ حٓض .يَحى حُ «ػيو» َِى يؼظِنّ ػزخٍص
حُ «يخىِٖ ػخنى» حٓض .رُخرَ حیٍ ،ػخنى َِى يؼظِنّ حُ ىٔ چیِ طَکیذ یخكظّ:
یک ،يخىِ ،کّ يؤهًٕ حُ ػيو حٓض؛ ىٔٔ ،ؿٕى ،کّ حُ ٕٖٓ هيح حَ٘خى ٗيِ
حٓض .پْ «ػيو» يخىِٖ ػخنى؛ ٔ «ٔؿٕى» ٍٕٛص آٌ حٓض .يؼظِنّ يٗگٕیُي يؼئو
رَ ىَٕٔع حٓض :يؼئو يًکٍ ٔ ،آٌ هزم حُ آٌکّ ٍٕٛص ٔؿٕى یخريٗٗ« ،ء» یؼُٗ
ًحص ٔ ػیٍ كویوض حٓض .ىیگَ يؼئو ؿیَ يًکٍ کّ َْگِ طلون َیخري؛ ُیَح ٗٗء
َیٔض .يؼظِنّ ىٍ حػزخص حیٍکّ ػيو چیِٖ حٓض چٌٕ ٗٗء ،يخْیضً ،حص ٔ ػیٍ؛
ىالیم كَحٔحٌ ػَ ّٟىحٗظّحَي ،حُ كًهّ:
ٔ ـ ػهى رخیي رَ ٗٗء کّ يؼهٕو حٓض يظکٗ رخٗي ٔ .ػيو يؼهٕو حٓضُ ،یَح
حَيیّٖ٘ آٌ ىٍ ًٍْ يخ يٕؿٕى حٓض ،پْ ػيو ٗٗء حٓض.
ٕ ـ ػهى هيح هيیى حٓض ٔ چُیٍ حٓض آٌچّ يٕٕٟع ػهى حٔ حٓض .چٌٕ هيح
رّحٗیخء هزم حُ ٔؿٕىٗخٌ ػهى ىحٗظّ ،الُو يٗآیي کّ حیٍ حٗیخء هزم حُ ٔؿٕىٗخٌ،
يٕؿٕى رٕىِ رخُٗي.
۳۶۶ كکًض یگخَّ
ٖ ـ حگَ هيح حٗیخء ٍح ههن کَىِ رٕى ،يخْیض حٗیخء چٌٕ يخْیض هٕى هيح يٗرٕى
كخل آٌکّ (نیْ کًؼهّ ٗٗء) پْ حٔ حٗیخء ٍح َیخكَیيِ ،رهکّ رّحٗیخء ٔؿٕى رو٘یيِ.
حگَ هيحَٔي طؼخنٗ ًَٗرٕى کخثُخص يٕؿٕى ًَٗٗي .چٌٕ هيحَٔي حیٍ حٗیخء ٍح ٔؿٕى
رو٘یي ،ؿِ ٛلض ٔؿٕى ،چیِٖ طخُِٖ رَ آٌْخ َیخكِٔى.
4ـ هيح هٕى يـَى حُ ؿًیغ ٛلخص يخىِ حٓض (نیْ کًؼهّ ٗٗء) ريیٍطَطیذ،
يؼظِنّ رّٔؿٕى ىٔ هيیى هخثم ٗيِحَي :یک ،هيح ؛ ىٔ ،ػيو ْیٕنٗ!
أرٕػؼًخٌ ػًَ رٍ رلَ يؼَٔف ة ـ ًظبم ٛجیؼذ:
رّؿخكع حنزَٜی ( ٔ۳۲ـ ْ ، ٕ۳۳م) گٕیي« :حؿٔخو ٍح ١زخیغ ٔ حكؼخنٗ حٓض
ٔیژِٖ آٌْخ» پْ ىٍ َظَ يؼظِنّ َْؿٔى ١زیؼٗ ٍح هٕحَیٍ ػخرظٗ حٓض کّ رَآٌ
كکى كَيخ حٓضٔ .نٗ حیٍ كظًیض ٗخيم ًحص رخٍٖ ًَٕٗٗىُ ،یَح حٔ ؿٔى َیٔض.
ؿٔى چیٔض؟ ؿٔى يـًٕػّی يَکذ حُ حؿِحء ٔ ًٍحص کٕچک حٓض کّ رّْى
پیٕٓظّ ٔ ْیجظی ٍح يٕؿٕى کَىِ حٓض ،يخَُي یک هطؼّ ُٓگ یخ یک حٛهّ ىٍهض ...
حٍٓطٕ ىٍ طؼَیق ؿٔى گٕیي« :ؿٔى يَکذ حُ ْیٕنٗ ٔ ٍٕٛص حٓض».
أرٕحنٌٓیم گٕیي« :كي حهم حؿِحء ؿٔى ٖٗ طخ حٓضٍ ،حٓض ٔ چپ پ٘ض ٔ ٍٔ ٔ رخال ٔ
پخثیٍ ».يؼًَ گٕیي« :كي حهم حرؼخى ٔ حؿِحٖ ؿٔى ْ٘ض طخ حٓض».
ؿٔى حُ ىیي يؼظِنّ ط ـ عُْو كوك = عيء الیزغيٓ:
حُ حؿِحٖ الیظـِٖ طَکیذ گَىیيِ کّ حنلٕ١ی حنکٕكی حُ ٓٗ ٔ ٖٗ ؿِء ىحَٔظّ
حٓض .حنلٕ١ی َْ ؿٔى ٍح يَکذ حُ ٖٗ ٍکٍ يٗىحَي ٔ َْ ٍکٍ ٍح يَکذ حُ ٖٗ
ؿِء .آٌچّ ٍح أرٕحنٌٓیم ؿِء يٗگٕیي ٔ ٖٗ طخ يٗىحَئ ،كٍٕ ٗ١کٍ يَٗخيي.
رؼ ٗ٠حُ يؼظِنّ گٕیُي ؿِء ٍح ٕ١ل ٔ ػََ ٝیٔض ،چٌٕ َوطّٖ ُْيٓٗ.
حیٍ هٕل حُ كیؼخؿٍٕیخٌ آييِ حٓض .ؿزخیٗ گلظّ« :كي حهم حؿِحٖ ؿٔى ْ٘ض طخ حٓض،
ىٔ ؿِء کّ رّْى يُ٠ى َٕٗي ٕ١ل ٍح ط٘کیم يٗىُْي ،رخ حًَ٠خو ىٔ ؿِء ىیگَ،
ػَ ،ٝكخٛم آیي ٔ ،حُ حًَ٠خو چٓخٍ ؿِء ىیگَ کّ رَ آٌ چٓخٍ ؿِء يُطزن
گَىَي ،ػًن كخٛم آیي .پْ آٌچّ حُ ْ٘ض ؿِء ط٘کیم ٕٗى ؿًٔٗ حٓض ىحٍحٖ
ٕ١ل ٔ ػَ ٔ ٝػًن .ح ّيخ ىٓظّٖ ىیگَ حُ يؼظِنّ يؼظويحَي کّ ؿِءالیظـِٖ ،هٕى
ىحٍحٖ حرؼخى ٔ ٛلخطٗ حٓض ،چُخٌکّ ؿزخیٗ گٕیي:
«ؿَْٕ ٔحكي (= ؿَْٕ كَى) ىٍ ػیٍكخل کّ طؤیىپٌیَ َیٔض يٗطٕحَي يؼم
ؿٔى ىحٍحٖ ٍَگ ٔ ١ؼى ٔ رٕ رخٗي ».حٓکخكٗ ٍح َیِ چُیٍ ٍأٖ حٓض" .حرَحْیى
َظخو" ىٍ ه٠یّٖ ؿِءالیظـِٖ رخ ىیگَ يؼظِنّ حهظالف ىحٍى حٔ ؿِثٗ ٍح کّ ىٍ ّ
۳۶۰ كکًض َٓى :كهٔلّی حٓاليی
ًٍْ َظٕحٌ آٌ ٍح طؤیى کَى َلٗ يٗکُي .حُ حیٍٍٔ ُْگخيٗ کّ رّریخٌ حؿٔخو ١زیؼٗ
يٗپَىحُى ٓوٍ حُ ؿِء الیظـِٖ ًَٗگٕیيٗ .خیي حی٘خٌ حُ ًیًوَح١یْ طؤػیَ پٌیَكظّ
رخٗي کّ طؤکیي يٗىحٍى يخىِٖ رخنلؼم طخ رَٗٓخیض طؤیىپٌیَ حٓض.
رلغ يؼظِنّ ىٍرخٍِٖ ك ـ ػوٗ:
ؿِءالیظـِٖ حی٘خٌ ٍح رّرلغ ىٍرخٍِٖ ػَٔ ٔ ٝچگَّٕگٗ ٍٔحر ٢آٌ رخ ؿَْٕ
ک٘خَیيِ حٓض .رَهٗ حُ حی٘خٌ يیخٌ ؿَْٕ ٔ ػَ ٝطًیِ َٓخىَي ٔ گلظُي ػَٝ
ٛلظٗ حٓض يالٛن رخ ؿَْٕ .رؼ ٗ٠گلظّحَي حػَح ٝحُ طًخّ ٔ طَکیذ حؿِحء
كخٛم َٕٗي .يؼًَ گٕیي :يخ ؿٕحَْ ٍح ىٍک ًَٗکُیى ،آٌچّ رّحىٍحک يخ يٗآیي
حػَحٝحَي ٔطُٓخ حػَحٝحَي کّ يلّٕٔحَي .رؼيْخ حیًخَٕثیم کخَض (پيٍ الحىٍیگَحٌ
يؼخ )َٛىٍٓض ًْیٍ ٓوٍ ٍح ُى« :آٌچّ طلض حىٍحک يخ هَحٍ يٗگیََي پيیيِ
حٓضٍ ».أٖ يؼظِنّ ىٍ يٍٕى ػَ ٔ ٝحٍطزخ ١آٌ رخؿَْٕ ،آٌٍح رّهخٌَٕ كظًیض
ٕٓم ىحىُ ،یَح ًْخٌ ٍٖٕ١کّ هٜخی ٚؿٕحَْ ػخرض ْٔظُيْ ،ى هٕى ؿٕحَْ
ػخرضحَي .پْ َْ ؿُٔٗ حُ حؿٔخو ،يٕؿي َٕع يؼیُٗ حُ حػًخل حٓض.
رُخرَحیٍ حگَ رًّّْٖ هٜخی ٚآگخِ ٕٗیى رّهٜخی ٚؿٔى آگخِ ٗيِحیى ٔ
رّهٕحَیُٗ کّ رَ آٌ كخکى حٓض پٗ رَىِحیىُ ،یَح حیٍ هٕحَیٍ ػخرض ٔ الیظـیَحَي.
ىحَٔظیى کّ ههنَِ ،ى يؼظِنّ یؼُٗ ػًهٗ ٰانٓی ُ ـ ؽوکذ:
کّ حٗیخء ٍح حُ ػيو رّٔؿٕى يٗآٍٔى .پْ حگَ حی٘خٌ يؼظوي رخُٗي کّ حٗیخء ،هزم حُ
ٔؿٕى یخكظٍ ىحٍحٖ ٛلخطٗ ْٔظُي کّ رؼي حُ ٔؿٕى رّآٌ يظٜق يَٕٗٗي ،ىٍ َظیـّ،
يظلَک رٕىٌ يؼئو ٍح حَکخٍ کَىِ ٔ هخثم ٗيِ حٓض کّ كَکض ٛلظٗ حٓض کّ
حؿٔخو آٌٍح حُ ٔؿٕى کٔذ يٗکُي ٔ چٌٕ يؼُٗ كَکض حَظوخل ؿٔى حٓض حُ يکخَٗ
رّيکخَٗ ،رّػزخٍطٗ ىیگَ :کَٕٗ ىٍ يکخٌ ىٔو؛ رُخرَحیٍ كَکض ئظهِو ىٔ يکخٌ ٔ
ىٔ ُيخٌ حٓض .ىٍ كخنٗکّ ٓکٌٕ کّ ػزخٍص حٓض حُ ىٍَگ ىٍ يکخٌ ٔحكي ،ىٍ ىٔ
ُيخٌ يظٕحنٗ ـ یک يکخٌ حٓض ٔ ىٔ ُيخٌ .حٍٓطٕ يٗگٕیي كَکض رَ ٖٗ هٔى
حٓض :کٌٕ ٔ كٔخى ،كَکض يکخََٗ ،ًَٕ ،و ٔ ٚحٓظلخنّ؛ ٔنٗ أرٕحنٌٓیم رّىٔ َٕع
كَکض يؼظوي حٓض :کٌٕ ٔ حَظوخل ٔ .چٌٕ كَکض ػَ ٝحٓض ٔ حػَح ٝىحیًٗ
َیٔظُي ،پْ كَکض َیِ ىحیًٗ َیٔض ٔ ًّْٖ كَکخص رّٓکٌٕ يُظٓٗ يَٕٗٗي.
هيح گلض« :کٍ!» = رخٕ» ٔ ػخنى ّ ـ ػلذ اّلٔ:
حیـخى ٗي .یؼُٗ حُ ػيو رّٔؿٕى يُظوم گ٘ض .پْ هيح ػهض حٔالٖ ؿًیغ کخثُخص حٓض،
ٔ َْػهض ىیگَٖ رَّظَ آیئَ ،زض رّآٌ ػهض حٔنٗ ،ػهض ػخَٕٖ حٓض.
۳۶۴ كکًض یگخَّ
يَكهّٖ رهٕؽ هٕیٖ رّآٌ ىٓض يٗیخري ٔ .ػوم هٕى رَحٖ يؼَكض هيح ٔ يؼَكض
هیَ ٔ َٗ رُٔيِ حٓض .رّهٕل أرْٕالل ػٔکَٖ« :هييخٖ يؼظِنّ حُ ًْخٌ آؿخُ
رّػوم يظکٗ رٕىَي ٔ َیَٖٔ آٌٍح ىٍ ؿُذ آیخص هَآَٗ طٜيین يٗکَىَي».
طلٜیم حیٍ يطهذ ىٍ ٕ١ل رلغ آييِ حٓض ٔ ٛـ اهاكٍ:
ىحَٔظیى کّ ىٍ ٔحهغ ييحٍ كَف يؼظِنّ ،ػوم ٔ آُحىٖ حٍحىِ حٓض ٔ .يٗگٕیُي:
«حُحَٔخٌ ؿِ كؼم حٍحىٖ َٓ ًََُٗي .ىیگَ حػَح ،ٝحكؼخل ١زیؼٗ حؿٔخوحَي».
يؼظِنّ يٗگٕیُي آىيٗ ىٍ ٔؿيحٌ ی ـ ّؼْه ّ افزیبه:
هٕى حكٔخّ يٗکُي کّ رَ كٔذ ىٔحػٗ ٔ یخ ػهم يَُٜف کُُيِ ،حكؼخنٗ حُ حٔ َٓ
يَُٗي .چٌٕ حٍحىِٖ ٍكظٍ کُي رٍّحِ يٗحكظي ٔ چٌٕ هٕحْي رخیٔظي ،يٗحیٔظي ...پْ
ٔؿٕى ػهم ٔ حٓزخد ،حیـخى ػِو يٗکُي ٔ حیٍ ػِو َٗ ١حٓخٓٗ كؼم حهظیخٍٖ حٓض.
ُیَح حٍحىِ چیِٖ ؿِ يیم َلْ رّحَـخو كؼم يٍٕى َظَ َیٔض.
ٔػيِ ٔ ٔػیي يؤٌَ رّطکهیقحَي .يوٕٜى حُ طکهیق ک ـ رکلیق:
چیِٖ حٓض کّ حَـخو آٌ حُ آىيٗ هٕحٓظّ ٗيِ حٓض ٔ طکهیق رّيؼُٗ ٔحهؼٗ هٕى
ػًهٗ َیٔض ،يگَ حیٍکّ يکهق يوظخٍ ٔ هخىٍ رّحَـخو کخٍ رخٗي ٔ حگَ حهظیخٍ َزخٗي،
طکهیق چّ حُ ؿخَذ هيح رخٗي چّ حُ ؿخَذ ػوم ،رخ١م حٓض ٔ .رَحٖ حػزخص حیٍ َظَ
ىالیم ُیخىٖ حُ هَآٌ يٗآٍَٔي .حُ آٌ گَِٔ آیخطٗ کّ ىحل رَحٍحىِٖ آُحى حَٔخٌ حٓض.
ىٍ يکظذ يؼظِنّ ،كیخص حهالهٗ رخُ ل ـ افالم:
رًّْخٌ حهظیخٍ ٔ حٍحىِٖ آُحى حَٔخٌ رَگ٘ض يٗکُي ٔ .رَ ىٔ پخیّ هَحٍ ىحٍى:
یک ،يؼَكض هخٌَٕ ١زیؼٗ؛ ىٔ ،هيٍص حَٔخٌ رَ حؿَحء یخ ػيو حؿَحٖ آٌ.
هیَ ٔ َٗ حُ آٌ رخرض هیَ ٔ َٗ َیٔظُي کّ َٗیؼض آٌٍح رّآٌ ٛلخص هٕحَيِ
حٓض ،رم حُ آٌ رخرض کّ هیَ ًحطخ ً هیَ؛ ٔ َٗ ًحطخ ً َٗ حٓض .رُخرَحیٍ يالک حهالهٗ
حكؼخل ىٍ هٕحَیٍ َٗػٗ َیٔض ،رهکّ ىٍ ًحص ًْخٌ حكؼخل حٓض ٔ يزخَی ػوالَی ىحٍى.
یؼُی يالک ك٠یهض هٕى ك٠یهض ٔ يالک ٍُیهض ٔ َٗحٍص هٕى ٍُیهض حٓض.
ٔظیلّٖ َٗع حیٍ حٓض کّ كوخیوٗ ٍح کّ ػوم ىٍک کَىِ ،حػزخص کُي.
يؼظِنّ يٗگٕیُي حُ ػزخىحص ٔ يؼخيالص آٌچّ حكٍٔ حٓضً ،حطخ ً حكٍٔ حٓضٔ .
آٌچّ هزیق حٓضً ،حطخ ً هزیق حٓضَّ ،رّٓزذ ػهظٗ هخٍؽ حُ ًحص هٕى كؼمَ .یِ ١خػض
ًحطخ ً ١خػض حٓض ٔ يؼٜیض ًحطخ ً يؼٜیض .طخ آٌؿخ کّ َٗیؼض ٍح كن آٌ َیٔض کّ
حكؼخنٗ ٍح کّ ًحطخ ً هزیقحَي يزخف ٓخُىٔ .نٗ هيح ًْیّ٘ آىيٗ ٍح رّٗخیٔظّطَ حيَ يٗکُي
ٔ حٔ ٍح َ٘خیي کّ رّيؼٜیض كَيخٌ ىْي ٔ حُ كُّٔ َٓٗ کُي.
ٓ۳۰ كکًض یگخَّ
ىٍ رلغ حهالم حٍُٕ ٔكٗ چیٔض؟ گلظّ ٗيِ کّ م ـ ًوِ ّؽٔ:
«ٔكٗ حٍُٕ كویوٗ رَهٗ حكؼخل ٍح کّ ىٍ حٍُٕ آٌْخ طَىیيٖ ٔؿٕى ىحٍى ،طؼزیض
يٗکُئ ،نٗ رّْیچ یک حُ حكؼخل ْیچگَّٕ حٍُٕ حهالهٗ حػطخء ًَٗکُي؛ ُیَح
حٍُٕ حهالهت َْكؼهت ًحطٗ حٔ حٓض ».حُ آٌ ٍٔ کّ يٕٕٟع حٍُْٕخی حهالهی
ٍكظخٍ حهظیخٍی حَٔخٌ حٓض .پْ ُيخَی يیطٕحٌ ٓوٍ حُ حٍُْٕخی حهالهی گلض کّ
حيٍٕ يطهٕد حُ ٍٔی حهظیخٍ کٔذ ٕٗىَ .ظیـّٖ ٔكٗ حیٍ حٓض کّ «يُـَ رّٟٔغ
حكکخيٗ يٕٗٗى کّ ْیچػوهٗ رّآٌْخ ََٓیيِ ْٔیچ حَيیّٖ٘ رّآٌْخ ٍحِ َیخكظّ حٓض».
ٔكٗ يظُخهَٗ ٞیؼظٗ کّ ػوم رّآٌٍحِ یخكظّ حٓضَ ،یٔض .رهکّ يکًم ٔ طٕٟیق
ىُْيِٖ آٌحٓضَٗ ٔ .یؼض ػوهٗ رَحٖ َْحَٔخَٗ کّ پوظّگٗ ػوهٖ کخيم ٗيِ رخٗي،
كخٛم يٕٗٗى .ح ّيخ ٔكی طُٓخ رّرَهٗ حُ يَىو يٍٗٓي .چٌٕ ىٍ يٍٕىٖ رخ آٌچّ
ػوم آٌٍح حػزخص کَىِ حٓض ،يظُخه ٞآيي ،رخیي ىٍ پَطٕ ػوم رّطؤٔیم آٌ پَىحهض.
ًٍٖ ًیًوَح١یْ ٔ حرٍَيیى گٕیي« :حُ َ١ین ًْیٍ طَؿًّْخ رٕى کّ يٌْذ ّ
حپیکٍّٕٔ ىٍػوخیي يظکهًیٍ ٔ حٗخػَِ طؤػیَ گٌحٗضْ ،ىچُخٌکّ يٌْذ يخىٖ
َظخو" رٍِگطَیٍ ىنیم حیٍ ٍٔحهیخٌ ىٍ يٌْذ يؼظِنّ يٕأػَ رٕىَٕٗ .ظّْخٖ "حرَحْیى ّ
ييػٗ حٓض ».آػخٍ كکَٖ حٍٓطٕ يوخو حٔل ٍح َِى ئهًیٍ رّىٓض آٍٔى .حٔ ٍح يؼهى
حٔل َخيیيَي ٔ طؤنیلخطٖ حُ ١زیؼیخص طخ يخرؼيحنطزیؼش ٔ کظذ حهالهٗ ٔ ٓیخٓٗ ٔ يُطوٗ
ٍح رخٍْخ رّػَرٗ طَؿًّ کَىَئ .نٗ حئَُِ ٛخكذ َظَحٌ حػظوخى ىحٍَي کّ حكکخٍ
حٍٓطٕ رَّلٕ هخن ٔ ٚىٓضَوٍٕىِ رّئهًیٍ ََٓیي .حرَحْیى ييکٍٕ يٗگٕیي:
«حگَ كالٓلّٖ حٓالو حٍٓطٕ ٍح كو ٢حُ هالل کظخدْخٖ حٔ یخ کظخدْخٖ يکظذ
٘خء ُٗخهظّ رٕىَي ،رّ ٍٖٕ١هطغ يیَحػٗ کّ رَحٖ يخ يٗگٌحٗظُي ؿیَ حُ حیٍ رٕى ي ّ
کّ حکٌُٕ ْٔض ،ح ّيخ ييٍّٖٓ حٓکُيٍیّ يیخٌ آٌْخ ٔ يؼهى حٔل كخٛهّ ٗي ٔ ،طؤػیَٖ
رٔیخٍ ىٍ حكکخٍ آَخٌ رَؿخٖ َٓخى .ػالِٔ رَحیٍ ،آٌچّ حیٍ طؤػیَ ٍح َیَٔيُيطَ کَى
حیٍ رٕى کّ كهٔلّٖ حٓکُيٍیّ ،کّ ئظویًخ ً رّآٌْخ ٍٓیي ،رخ حٕٛل ػوخیي حٓاليٗ رٓظَ
ٔكن يٗىحىْ .ىچُیٍ كکًخٖ حٓالو ،حٍٓطٕ ٍح حُ هالل يٍُٕ٘ َٕحكالَٕ١یخٌ ىیيَي.
حُ حیٍٍٔ حٓض کّ كالٓلّٖ ئهًخٌ ،کٔخَی چٌٕ :كَكٍٕیّٕ ٔ طخئطیّٕ ٔ
آيَٕیّٕ ٔ ًٓزهیوّٕ ٔ ىحٔٔى حٍيُٗ ٍح ریٖطَ حُ ٗخگَىحٌ رالكٜم حٍٓطٕ
يُٗٗخهظُي .ئهًخَخٌ َٗٔف حٓکُيٍیّ ٍح يظًى كکًض حٍٓطٕیٗ يًَٗٗىَي».
ٔحهغ ه٠یّ َْچّ رخٗي ،حؿًخع ئظَ٘هخٌ رَ حیٍ حٓض کّ طَؿًّْخٖ يٌکٍٕ،
ىٍ ؿٓخٌ حٓالو ٔ ػَد يٕؿذ چُخٌ حَوالد كکَٖ ٔ كَُْگٗ ٔ نـٕٖ گَىیي کّ ىٍ
طًخو طخٍین طًيٌ رَٖ٘ َظیَٖ َيحٗظّ حٓض .ػَد ىٍ ٛيٍ حٓالو ٔ ىٍ ػٓي ىٔنض
حيٕٖ ،ؿِ رّػهٕو هَآَٗ ٔ كَٔع آٌ ،چٌٕ كيیغ ٔ نـض طٕؿٓٗ َيحٗض؛ ح ّيخ ٍٔحؽ
حٛطالكخص كهٔلٗ ٔ کٕٖٗ ىٍ رّکخٍ رٔظٍ حٓظُظخؿخص ػوهٗ رَحرَ رخ يُطن ٔ
كهٔلّٖ یَٕخََٕٗ ،طَیٍ ٔ آهَیٍ حٓهٕد ىٍ يلخكم طلٜیمکَىِگخٌ ػَد يلٕٔد
يٗٗي .ػهًخٖ يؼظِنٗ هٌَ ٕٓو ْـَٖ ىٍ حیٍ کٕٖٗ ًٓٓٗ ػًيِ ىحٗظُي .ىٍ يیخٌ
آٌْخ كَىٖ رَؿٔظّ ٔ حىیذ ؿخيغ رَّخو "ؿخكع" ٔؿٕى ىحٗض کّ حٕٛل طؼخنیى
يؼظِنّ ٍح رٍّٕٛص يئٌ ٔ يُظى ىٍ آٍٔى.
ىٍ حیٍ يٍٕى کظخدْخی ُیخىی َگخٗظّ ٗيِ حٓض، ٛجوبد هؼزيلَ:
ىٍ رَهی حُ آٌْخ ًٗخٍ ُیخىی حُ رٍِگخٌ ىیُی <حُ ٗوٓ ٚیّي گَكظّ طخ كَ٠ص
ػهی ٔ ههلخء ػزخٓی> حُ ُيَِی ١زوّی حٔل يؼظِنّ ههًيحى ٗيِحَي! ح ّيخ ىٍ ٍٔی
ُيیٍ ١زوّی حٔنی ػزخٍصحَي حُ :كٍٔ رَٜی ،ػًَٔرٍ ػزیئ ،حٛمرٍ ػطخء،
ٖ۳۰ كکًض َٓى :كهٔلّی حٓاليی
حرَحْیى رٍیلیی ييَی ،هخنيرٍ ٛلٕحٌ١ .زوّی ىٔو :كٔیٍرٍ ًکٕحٌ ،كلٚرٍ ٓخنى،
ػؼًخٌرٍ ٕ١یم١ .زوّی ٕٓو :يؼًَرٍ ػزّخى ،أرٕرکَ حٛى ،أرٕحنٌٓیم ػالف ،حنلٕ١ی
َظخو ،ػزخىرٍ ٓهًخٌ ،أرٕػهی ؿزخیی ،ؿخكع١ .زوّی چٓخٍو :رَ٘رٍ حنکٕكیّ ٗ ،لخوّ ،
يؼ ًَّ ،ػیٔی حٕٓحٍی ،أرْٕخٗى ؿزخیی ،أرٕحنلٍٔ حٗؼَی (کّ يظؼخهزخ ً گٔٔض)
ىحٔٔى ،أرٕيٕٓی يَىحٍ ،ؿؼلَرٍ يزَ٘ ،ؿؼلَرٍ ًٛخيش رٍحَّٗ ،حكًيرٍ حری ُ
كَد ،أرٕحنلٍٔ هیخ ،١ػیٔیرٍ ْیؼى ،حرٍؿُیي حٓکخكی١ .زوّی پُـى :أرٕحنوخٓى رهوی)ٔٓ(...
يٗکٕٗیي طخ يٌْذ ٔحكيٖ ٍح رَحٖ ئهًخَخٌ يوٍَ ٓخُى .حیٍ ٍٕٔ رّآٌ ٓزذ
ٍَٟٔص ىحٗض کّ يوخنلخٌ هالكض ىٍ ُیَ نلخكّٖ ىیٍ حهيحو يٗکَىَي .طؼهیًخص
يؼظِنّ حُ آٌ رخرض رّػُٕحٌ يٌْذ ىٔنظٗ يؼَكٗ ٗي کّ يئٌطَیٍ ٔ يُظىطَیٍ
يکظذ ٰانٓیخص رٕىَٔ ٔ ،زض رّىیگَ يٌحْذ ىهینطَ يًَٕٗى .رخ ٍٔف حَيیّْ٘خٖ
كهٔلٗ کّ ىٍ ههًَٔ هالكض حَظ٘خٍ یخكظّ رٕىٓ ،خُگخٍٖ ىحٗض .ىٍ كخنٗکّ كویٓخٌ
يٌحْذ ُٓٗ َٓگَو گَىآٍٖٔ حكخىیغ ٔ رلغ ٔ ىػٕٖ نلظٗ رَ َٓ ئخثم ؿِثٗ
ىٍ ریٍ هٕى رٕىَي .كَيخٌ يَرٕ ّ١ىٍ ٓخل ٕٕٔ (ْ م) ٛخىٍ ٗي.
ىٍ ٓخل ٕٔ۴كَيخٌ طخُِٖ ٛخىٍ ٗي کّ رّيٕؿذ آٌ رخیي ًّْٖ هخٟیخٌ ٔ
ػهًخء ٔ كویٓخٌ حُ نلخظ يؼظويحص ىیُٗ يٍٕى حيظلخٌ ٔحهغ َٕٗيَْ .کْ حُ هزٕل
حٕٛل يؼظِنّ حيظُخع ٍُٔى رخیي طزؼیي ٕٗى ،حىحٍِٖ ٔیژِٖ رَّخو «يلُش» کّ َٕػٗ
يلکًّٖ طلظیٖ ػوخیي رٕى ،طؤٓیْ ٗي ٔ ػيِٖ کؼیَٖ رَحٖ رخُؿٕیٗ رّآٌ حىحٍِ
حك٠خٍ ٗيَي ،حُ آٌ ؿًهّ رٕى حيخو «حكًي كُزم» ٍثیْ كَهّٖ كُزهیّ؛ ٖٔ رّهخَ١
پخك٘خٍی ٍٔی ػوخثیي هٕى رَُّيحٌ ٍكض .رٔیخٍی حُ پیَٔحَٖ ٍح رَّخكیّٖ يَکِٖ
کیهیکیّ طزؼیي کَىَي.
حٔحٓٛ ٢يِٖ ٕٓو حٔؽ هيٍص حؿظًخػی ٔ ٓیخٓی يؼظِنّ رٕى ،رّگَّٕی کّ
كظی ؿًٍٕٓ يَىو رَ حیٍ رخٍٔ رٕىَي کّ يؼظِنّ حكَحىی ىهین حنُظَ ٔ ٔٓیغ حنلکَ ٔ
يلون يیرخُٗي ٔ آٍحء طلویوخطی آَخٌ رّػوم َِىیکطَ حٓض ،رؼ٠ی حُ ١الد ؿٕحٌ
ٔ حكَحى َٗٓص١هذ َیِ حػظِحل ٍح رّػُٕحٌ يي ٍُٔ پٌیَكظّ رٕىَي .يؼظِنّ ٍْزَی
گَِٔ كیهٕٔكخٌ يظيیٍ ٍح رّػٓيِ ىحٗض کّ ىٍ ُيخٌ هٕیٖ ىحًَُ٘يحٌ ٍُٔٗلکَ،
پَؿٕٕ ٔ ُيظ َ َک ِهّ ْى ػ َٜهٕى رٕىَي .حی٘خٌ حیٍ رلغْخی ػهًٍٗح يؼیخٍ کلَ ٔ حیًخٌ
طؼییٍ کَىَي ،ىٍيوخرم ٗخٌ گَِٔ يليػیٍ ٔ كوٓخء رٕىَي کّ ىٍ حیٍ ئخثم پیَٔ ئهک
گٌٗظّگخٌ رٕىَي ٔ حیٍ َٕع طلهیمْخ ٔ طؼزیَْخ ٍح ي ٔ َ٠ریْٕىِ يیىحَٔظُي)ٔٔ(.
يٌْذ يؼظِنّ ىٍ ػٓي ؿخَ٘یُخٌ يؤيٌٕ ـ يؼظٜى (کّ حُ ٓخل ٕٔ۴طخ ٕٕ۴
ْـَی هًَی كکٕيض کَى) ْىچُخٌ يٌْذ ًٍٓٗ ىٔنظٗ رخهٗ يخَي ٔ ىٍ يٍٕى
طؤنیلخطٗ کّ رَٟي يؼظِنّ رٕى ٓخٍَٕٔ رَهَحٍ ٗي .كویٓخٌ ٔ کخٍيُيحَٗ کّ حٛم
يوهٕهیض هَآٌ ٍح هزٕل َيحٗظُي حُ کخٍ رَکُخٍ ٔ يـخُحص ٗيَي .ىٍ ٓخل ْ( ٕٔ۲م)
حرٍكُزم يـيىح ً رَحٖ رخُؿٕیٗ حك٠خٍ ٗي ٔ رّيـخُحص طخُیخَّ يلکٕو گَىیي.
ْـٕیَی يٗگٕیي« :گَِٔ يؼظِنّ ىٍ رـيحى َلًٕ ٔ هيٍص كَحٔحَی پیيح کَىَي،
رّگَّٕٖ کّ حيخو حكًي ٍح طلض ك٘خٍ هَحٍ ىحىَي کّ رگٕیي هَآٌ کالو هيح كخىع
۳۰۳ كکًض َٓى :كهٔلّی حٓاليی
حٓض ،حيخو َپٌیَكض ٔ آَخٌ ،ههیلّ ٍح ٔحىحٍ کَىَي کّ ىٓظٍٕ ىْي ِْحٍ طخُیخَّ رّحٔ
رَُِي ٔ كَيخٌ ههیلّ حؿَح ٗي ٔ گٕیُي رّػهض کٕٓنض حُ ُىٌ ًّْٖ طخُیخَّْخ ىٓض
ريحٗظُي ٔ حيخو آٌ چُخٌ ؿَحكظی پیيح کَى کّ طخ پخیخٌ كیخطٖ رٓزٕىی َیخكض ٔ رخ آٌ
ٔكخص یخكض .رّحيخو حكًي گلظُي :ىٍرخٍِٖ حیٍهٕيی کّ طٍٕح طخُیخَّ ُىَي چّ يٗگٕیی؟
گلض :چّ رگٕیى کّ آَخٌ كکَ يیکَىَي کّ يٍ رَ رخ١هى ٔ رَحی هيحَٔي يَح
ُىَي ،حگَحی٘خٌ رَكنحَي رّهخ َ١حیٍ ؿَحكض ىٍ هیخيض رخ حی٘خٌ ىًُٗی َکُى)ٕٔ (».
کخٍ طلظیٖ ػوخیي رّؿخٖ ٍٓیي کّ ىٍ ٓخل ٖٕٔ (ْ م) ُْگخو يزخىنّٖ حٓیَحٌ
يیخٌ ههیلّ ٔ ىٔنض ریِحَْ ،کخٍيُيحٌ هالكض حُ ًّْٖ حٓیَحٌ ئهًخَٗ کّ حُ
ریِحَْ رخُگ٘ظّ رٕىَي رخُؿٕیٗ ػویيطی رّػًم آٍٔىَي ٔ ًّْٖ کٔخَٗ ٍح کّ
رّيوهٕهیض هَآٌ حًػخٌ يٗکَىَي ٔ حظٓخٍ يًَٕٗىَي کّ هيح ىٍ آٌ ؿٓخٌ َیِ َخىیيَٗ
حٓض (رّػزخٍطٗ يُکَ ط٘زیّ ٗيَي) پٌیَكظُي ٔ کٔخَٗ کّ رّحیٍ حٕٛل حػظوخى َيحٗظُي
رّهخک ریِحَْ رَگَىحَیيِ ٗيَي)ٖٔ(.
رٍّؿى حیٍ حهيحيخص ،طؼهیًخص يؼظِنّ كو ٢رّكیغ يٌْذ َوزّگخٌ يٍٕى پٌیَٕ
هَ٘ ػخنٗ ٔ طلٜیمکَىِ هَحٍ گَكض .طؼزیَحص ػوالَٗ آٌْخ ىٍ يیخٌ ١زوخص ٔٓیغ
ٔ طٕىِْخٖ رٕٗٓحى يوزٕنیض َیخكض ٔ يٕؿزخص َخٍٟخیظٗ ػًین ٍح كَحْى کَى ،كویٓخٌ
رَٟي آٌ هیخو کَىَي...
"حكًي حيیٍ" رخ َظَىحٗض حیٍ يوطغ حُ طخٍین يؼظِنّ يٗگٕیي:
«رَّظَ يٍ رٍِگطَیٍ يٜخیذ ئهًیٍ يَگ يؼظِنّ رٕى ٔ ،حیٍ ؿُخیظٗ رٕى
کّ هٕى رَهٕى ٍٔح ىحٗظُي ».آٌْخ يٗهٕحٓظُي ىٍ ٍحِ آُحىٖ يزخٍُِ کُُئ ،نٗ
آُحىٖ ٍأٖ ٔ ػویيِٖ کٔخَٗ ٍح کّ رّيٌْذ حی٘خٌ رخٍٔ َيحٗظُي ،يلظَو ًَٗىحٗظُي.
رّ يل ٗ٠حكٔخّ کَىَي کّ ههیلّ يؤيٌٕ ػوخیي حی٘خٌ ٍح پٌیَكظّ حٓض ،حػظوخىحص
هٕى ٍح حُ ٔحؿزخص ًَٗىَي ٔ َْکّ ٍح کّ ىو حُ يوخنلض ُى ،رّٗيیيطَیٍ ٔؿّ رّرُي
ک٘یيَي .ؿخيؼّٖ حٓاليٗ ٍح رّىٔ گَِٔ طؤیى ًَٕىَي .گَْٔٗ رّػوم حیًخٌ ىحٗض ٔ
ىیٍ ٍح كَيخٌرَىحٍ حكکخو آٌ يٗىحَٔض؛ گَْٔٗ ىیگَ ٓوض رّظخَْ هَآٌ طًٔک
ؿٔظّ ٔ َْ پيیيِٖ طخُِٖ ٍح ريػض ٔ کلَ ًَٗى.
ىٍ ٓخل ْ( ٕٖ۶م) ههیلّ ثوگْذ هّىگبه!
يظٕکم (کّ حُ ٓخل ٖٖٕ طخ ْ ٕ4۰ـَی هًَی كکٕيض کَى) رخ ىٍ َظَ گَكظٍ
يوخنلض ػًٕيٗ ،ؿخَذ يٌحْذ ُٓٗ ٍح گَكض؛ ٖٔ َؤض َْگَّٕ رلغ ٔ ىػٕٖ
رََٓ يظٌٕ هَآَٗ ٍح يُغ کَى ٔ ىٍ ٓخل ٕٖ۰حػظوخى رّيوهٕهیض هَآٌ ٍح رّيُِنّٖ
۳۰۶ كکًض یگخَّ
هٌَْخ ،رًّّْی رلغْخ ٔ ؿيحل ْخٖ نلظٗ پخیخٌ ىحى .حُ آٌ پْ ىَیخ ٍَگ ىیگَٖ
رّهٕى گَكضُ .ویَْ كًیبی پیِ اىعٌگ ثب كًیبی پٌ اىعٌگ یکَبى ًقْاُل ثْك.
کیهٕ آٍى يَؿٕد کّ رخ یک نیظَ ٍٔؿٍ ُیظٌٕ يوهٕٗ ١يِ رخٗي طويیى کٍ .یک نیظَ َٗحد َیِ
رّػُٕحٌ ْيیّٖ َٕٗیيَٗ طويیى ًَخ».
* ْيیّ رَحٖ ػزخىطگخِ« :هَٔؽ» رخد ٓٗ ،آیخص ٔٔ ـ « :ٔ۶هيحَٔي رّيٕٓٗ كَيٕى،
َْيٕهغ رُٗ حَٓحثیم ٍح ًَٓٗخٍٖ يٗکُٗ َْکٔٗ کّ ًَٗىِ يٕٗٗى ،رخیي رَحٖ ؿخٌ هٕى رّيٍ
كيیّ ىْي طخ ُْگخو ًَٓٗخٍٖ رالٖ رَهٕو َخُل َٕ٘ى ،كيیّٖ کّ حٔ رخیي رپَىحُى َیى يؼوخل َوَِ حٓض
کّ رخیي رّيٍ طويیى ٕٗى ،طًخو حكَحى ریٔض ٓخنّ ٔ رخالطَ رخیي ًَٓٗخٍٖ َٕٗي ٔ حیٍ ْيیّ ٍح رّيٍ
ريُْي ،آٌکّ ػَٔطًُي حٓض حُ حیٍ يويحٍ ریٖطَ َيْي ٔ آٌکّ كویَ حٓض کىطَ َيْي ،چٌٕ حیٍ کلخٍِ
ٍح رَحٖ ؿخٌْخٖ هٕى رّيٍ يٗىُْي».
* ػٓي هيیى کظخد «الٔیخٌ» حَٕحع هَرخَٗ ـ رخد حٔل ـ «هَرخَٗ ٕٓهظُٗ»« :هيحَٔي حُ
هیًّٖ ػزخىص رخ يٕٓٗ ٓوٍ گلض ٔ رّحٔ كَيٕى کّ ىٓظٍٕحص ُیَ ٍح رّهٕو حَٓحثیم ريْئ :هظٗ
کٔٗ رَحٖ هيح هَرخَٗ يٗکُي ،هَرخَٗ حٔ رخیي گخٔ ،گٕٓلُي ٔ یخ رِ رخٗي ،حگَ روٕحْي رَحٖ هَرخَٗ
ٕٓهظُٗ یک گخٔ هَرخَٗ کُي ،آٌ گخٔ رخیي ََ ٔ رٗػیذ رخٗي .گخٔ ٍح ىو ىٍ ٍٔٔىٖ هیًّٖ ػزخىص
ریخٍٔى طخ يٍٕى هزٕل هيحَٔي هَحٍ گیَىٗ ،و ٜٗکّ آٌٍح يٗآٍٔى ،رخیي ىٓظٖ ٍح ٍٖٔ َٓ كیٕحٌ
رگٌحٍى .رّحیٍطَطیذ آٌ هَرخَٗ پٌیَكظّ ٗيِ ،گُخْخٌ ٗوٍ ٚح کلخٍِ يٗکُي ،رؼي هٕى آٌ ٗوٚ
كیٕحٌ ٍح ىٍ ك ٍٕ٠هيحَٔي َٓ رزَى»...
رخد ىٔو ْ« :يیّٖ آٍى» ـ آٍى يَؿٕد ،رخ ٍٔؿٍ ُیظٌٕ ٔ کُيٍ ...
رخد ٕٓو« :هَرخَٗ ٓاليظٗ» ـ گخٖٔ ََ یخ يخىِٓ ،خنى ٔ رٗػیذ ...
رخد چٓخٍو« :هَرخَٗ گُخِ» (حگَ گُخِ ٕٖٓٓ رخٗي) یک گٕٓخنّٖ ٓخنى ٔرٗػیذ.
رخد پُـى« :يٕحٍى هَرخَٗ گُخِ» :کظًخٌ ٗٓخىص ،نًْ الّٖٗ كیٕحٌ كَحوگٕٗض ،كظٗ حگَ
حُ ٍٖٔ َيحَٔظّگٗ؛ نًْ َـخٓض حَٔخٌ؛ كظٗ حگَ حٍُٖٔ َيحَٔظّگٗ.
رخد ٗ٘ى« :يوٍَحص هَرخَٗ ٕٓهظُٗ».
رخد ْلظى« :يوٍَحص هَرخَٗ ؿزَحٌ ـ ٔ ٓٓى کخٍْ حُ هَرخَٗ»
رخد ىٔحُىْى« :هَرخَٗ ُحیًخٌ» ـ یک رَِٖ یک ٓخنّ ٔ یک ؿٕؿّ کزٕطَ...
رخد چٓخٍىْى« :هَرخَٗ ٓ١خٍص حُؿٌحو» ىٔرَِٖ ََ رٗػیذ ٔیک يیٖ یکٓخنّٖ رٗػیذ.
رخد ریٔض ٔ ٕٓو« :ػیي َٕرَ يلٕٜالص» ـ ْلض رَِٖ یک ٓخنّٖ ٓخنى ٔ رٗػیذ ،یک
گٕٓخنّ ٔ ىٔ هٕچ ...
رخد ریٔض ٔ ْلظى« :هٕحَیٍ يَرٕ ١رّيٕهٕكخص»ٔ :هق حٗوخََ ٔ ٙم يؼیٍ َْكَى ،رٔظگٗ
رٍّٓ ٔ ؿُْ رَحٖ رخُ هَیي هٕى .يَىٖ ریٍ ریٔض طخ ٜٗض ٓخل رخ پَىحهض پُـخِ يوخل َوَِ آُحى
يٕٗٗى( .پُـخِ يؼوخل َوَِ چويٍ هیًض ىحٗظّ؟) :رخد ٕ۰آیّٖ « :ٔ۶هطؼّ ُيیُٗ کّ ٛي کیهٕ ؿٕ
ىٍ آٌ پخٗیيِ ٕٗى ،پُـخِ يؼوخل َوَِ حٍُٕ ىحٍى».
آیّٖ :ٕ۶حهظٜخ ٙحٔنیٍ َُٕحى كیٕحٌ ٔ حَٔخٌ رّهيح ٔ ىٓظٍٕحص يَرٕ ٔ ... ّ١آیخص ٖٓ
ٔ ٕٖ« :ىِ یک ي لٕٜل ُيیٍ ،چّ حُ ؿهّ ٔ چّ حُ يیِٕ ،حُ آٌ هيحَٔي حٓض ٔ يويّ يٗرخٗي ،
حگَ کٔٗ روٕحْي حیٍ يیِٕ یخ ؿهّ ٍح رخُهَیي ًَخیي ،رخیي یک پُـى رّهیًض حٛهٗ آٌ حٟخكّ کُي».
« ىِ یک گهّ ٍٔيّ حُ آٌ هيحَٔي حٓضٔ .هظٗ كیٕحَخص ًَٗىِ يَٕٗٗي َْ ،ىًْیٍ كیٕحٌ
يظؼهن رّهيحَٔي حٓض ٛ ،خكذ کهّ َزخیي كیٕحَخص ٍح ٍٖٕ١هَحٍ ىْي کّ كیٕحَخص ري رَحٖ هيحَٔي
۳۰۲ كکًض َٓى :كهٔلّی حٓاليی
ؿيح َٕٗي ٔ َزخیي ؿخٖ كیٕحٌ هٕد ٍح رخري ػٕ ٝکُي .حگَ چُیٍ کُي َْىٔ كیٕحٌ يظؼهن رّهيحَٔي
هٕحُْي رٕى( ».ػٓي هيیى «حػيحى» رخد پخَِىْى« ،هٕحَیٍ هَرخَٗ» )...
«حػيحى» رخد ریٔض ٔ ْ٘ض« ،هَرخَٗ ٔ ْيحیخٖ ٍُٔحَّ» :ىٔ رَِٖ ََ یک ٓخنّٓ ،خنى رخ
ًَْحِ رخ يوهلخص چٌٕ :آٍىٍٔ ،ؿٍ ُیظٌٕ کُيٍ ٔ َٗحد ( ...آیخص ٔ طخ )۴
ـ «حػيحى» رخد ریٔض ٔ ْ٘ض« ،هَرخَٗ ٍُٔ ٓزض» :آیخص « :ٔٓ ٔ ۲ىٍ ٍُٔ ٓزض ػالِٔ
رَ هَرخَٗ ٕٓهظُٗ ٍُٔحَّ ٔ ْيیّٖ َٕٗیيَٗ آٌ ،ىٔ رَِٖ ََ رٗػیذ یکٓخنّ َیِ هَرخَٗ ٕٗى.
رخ حیٍ هَرخَٗ رخیي ْيیّٖ آٍىٖ کّ ٗخيم ىٔ کیهٕ آٍىٖ يوهٕ ١رخ ٍٔؿٍ حٓضْ ٔ ،يیّٖ َٕٗیيَٗ
آٌ طويیى ٕٗى».
ـ «حػيحى» رخد ریٔض ٔ ْ٘ض« ،هَرخَٗ ٔ ْيحیخٖ يخْخَّ ،آیخص ٔٔ طخ ْ« :ٔ۳ىچُیٍ ىٍ حٔل
َْيخِ رخیي هَرخَٗ ٕٓهظُٗ ىیگَٖ َیِ رّهيحَٔي طويیى ٕٗى کّ ٗخيم ىٔ گخٔ ؿٕحٌ ،یک هٕچ ٔ
ْلض رَِٖ ََ یکٓخنّ حٓض کّ ًّْٖ آٌْخ رخیي ٓخنى ٔ رٗػیذ رخُٗي ،رَحٖ َْگخٔ ّٓ کیهٕ آٍىٖ
يوهٕ ١رخٍٔؿٍ رّػُٕحٌ ْيیّٖ آٍىٖ ،رَحٖ هٕچ ىٔ کیهٕ ٔ ،رَحٖ َْرَِ یک کیهٕ طويیى ٕٗى ...
رخ َْگخٔ ىٔ نیظَ َٗحد رّػُٕحٌ ْيیّٖ َٕٗیيَٗ ،رخ هٕچ یک ٔ َیى نیظَ َٗحد ٔ ،رخ َْرَِ یک
نیظَ طويیى ٕٗى .حیٍ حٓض هَرخَٗ ٕٓهظُٗ يخْخَّ کّ رخیي ىٍ ٕ١ل ٓخل طويیى ٕٗىْ ،ىچُیٍ ىٍ ٍُٔ
حٔل َْيخِ یک رِ ََ رَحٖ هَرخَٗ گُخِ رّهيحَٔي طويیى کُیي .حیٍ هَرخَٗ ؿیَ حُ هَرخَٗ ٕٓهظُٗ
ٍُٔحَّ ٔ ْيیّٖ َٕٗیيَٗ آٌ حٓض».
ٔق ،آیخص ٔ۶طخ ( :ٕ۳يوخٍؽ :رَحرَ رخ ـ «حػيحى» رخد ریٔض ٔ ْ٘ض« ،هَرخَٗ ٔ ْيحیخٖ ِپ َ
هَرخَٗ حٔل َْيخِ)
ـ «حػيحى» رخد ریٔض ٔ َٓى« ،هَرخَٗ ٔ ْيحیخٖ ػیي ٗیپٍْٕخ» آیخص ٕ طخ ( :۶يوخٍؽ :یک
گخٔ ؿٕحٌ ،یک هٕچ ْٔلض رَِٖ ََ یکٓخنًَّْ ،حِ رخ يوهلخص ًْیّ٘گٗ)
ـ «حػيحى» رخد ریٔض ٔ َٓى « ،هَرخَٗ ٔ ْيحیخٖ ٍُٔ کلخٍِ» ،آیخص ۰طخ ٔٔ( :يوخٍؽ :یک
گخٔ ؿٕحٌ ،یک هٕچ ٔ ْلض رَِٖ ََ یکٓخنًَّْ ،حِ رخ يوهلخص ًْیّ٘گٗ)
ـ «حػيحى» رخد ریٔض ٔ َٓى« ،هَرخَٗ ٔ ْيحیخٖ ػیي ٓخیزخٌْخ» آیخص ٕٔ طخ ٓ 4يوخٍؽ:
ـ ىٍ ٍُٔ حٔل ػیيٓ ،یِىِ گخٔ ؿٕحٌ ،ىٔ هٕچ ٔ چٓخٍىِ رَِٖ ََ یکٓخنًَّْ ،حِ رخ يوهلخص
ـ ٍُٔ ىٔو ػیي ،ىٔحُىِ گخٔ ؿٕحٌ ،ىٔ هٕچ ٔ چٓخٍىِ رَِٖ ََ یکٓخنّ ًَْ ،حِ رخ يوهلخص.
ـ ٍُٔ ٕٓو ػیي ،یخُىِ گخٔ ؿٕحٌ ،ىٔ هٕچ ٔ چٓخٍىِ رَِٖ ََ یکٓخنّ ًَْ ،حِ رخ يوهلخص.
ـ ٍُٔ چٓخٍو ػیي ،ىِ گخٔ ؿٕحٌ ،ىٔ هٕچ ٔ چٓخٍىِ رَِٖ ََ یکٓخنّ ًَْ ،حِ رخ يوهلخص.
ـ ٍُٔ پُـى ػیي َّ ،گخٔ ؿٕحٌ ،ىٔ هٕچ ٔ چٓخٍىِ رَِٖ ََ یکٓخنّ ًَْ ،حِ رخ يوهلخص.
ـ ٍُٔ ٗ٘ى ػیيْ٘ ،ض گخٔ ؿٕحٌ ،ىٔ هٕچ ٔ چٓخٍىِ رَِٖ ََ یکٓخنّ ًَْ ،حِ رخ يوهلخص.
ـ ىٍ ٍُٔ ْلظى ػیيْ ،لض گخٔ ؿٕحٌ ،ىٔ هٕچ ٔ چٓخٍىِ رَِٖ ََ یکٓخنّ ًَْ ،حِ رخ يوهلخص
ـ ىٍ ٍُٔ ْ٘ظى ،یک گخٔ ؿٕحٌ ،یک هٕچْ ،لض رَِٖ ََ یکٓخنّ ًَْ ،حِ رخ يوهلخص.
۳ـ «هَٔؽ» كٜم ریٔض ٔ چٓخٍو ،آیخص ۲طخ ٔٔ« :يٕٓٗ ٔ ْخٌٍٔ ٔ َخىحد ٔ حریٕٓ رخ
ْلظخى َلَ حُ رٍِگخٌ حَٓحثیم حُ کِٕ رخال ٍكظُي ٔ ،هيحٖ حَٓحثیم ٍح ىیيَي .رَّظَ يٍٗٓیي کّ ُیَ
پخٖ حٔ كَٗٗ حُ یخهٕص کزٕى رّٗلخكٗ آًٓخٌ گٔظَىِ ٗيِ رخٗيَْ .چُي رٍِگخٌ حَٓحثیم هيح ٍح
ىیيَي ،ح ّيخ آٓیزٗ رّحی٘خٌ ٔحٍى َ٘ي .آٌْخ ىٍ ك ٍٕ٠هيح هٍٕىَي ٔ آٗخيیيَي».
ٓ۳۴ كکًض یگخَّ
۶ـ «الٔیخٌ» رخد ریٔض ٔ ٖٗ ،آیّٖ ٕٔ« :ىٍ يیخٌ ًٗخ ٍحِ هٕحْى ٍكض ٔ هيحٖ ًٗخ
هٕحْى رٕى ٔ ًٗخ هٕو يٍ هٕحْیي رٕى».
۰ـ «هَٔؽ» كٜم ٕٓو ،آیخص ٔ طخ ٍُٖٔ« :۶کّ يٕٓٗ ي٘ـٕل چَحَیيٌ گهّٖ پيٍ ٌُ
هٕى َظٌَٔ ،کخٍْ ييیخٌ رٕى ،گهّ ٍح رّآٌ ٕٖٓ ریخرخٌ ،رَّ١ف کِٕ كٍٕیذ ،يؼَٔف رّکِٕ هيح،
ٍحَيَ ،خگٓخٌ كَٗظّٖ هيحَٔي چٌٕ ٗؼهّٖ حُ يیخٌ رٕطّٖ رَ حٔ ظخَْ ٗي .يٕٓٗ ىیي کّ رٕطّ
ٗؼهٍّٔ حٓضٔ ،نٗ ًَُٕٗٓى ،رخ هٕى گلض :ػـیذ حٓض! چَح رٕطّ ًَُٕٗٓى؟ پْ َِىیک ٍكض
طخ ػهظٖ ٍح رلًٓئ ،هظٗ هيحَٔي ىیي کّ يٕٓٗ رّرٕطّ َِىیک يٕٗٗى ،حُ يیخٌ رٕطّ َيح ىحى:
«يٕٓٗ! يٕٓٗ!
ـ يٕٓٗ ؿٕحد ىحى :رهٗ!»
هيح كَيٕى« :ریٖ حُ حیٍ َِىیک َٕ٘! کلْٖخیض ٍح حُ پخٖ ىٍآٍُٔ ،یَح يکخَٗ کّ ىٍ آٌ
حیٔظخىِحٖ ُيیٍ يويٓٗ حٓض ،يٍ هيحٖ حؿيحى طٕ حرَحْیى ،حٓلخم ٔ یؼوٕد ْٔظى».
۴ـ «هَٔؽ» كٜم َُٕىْى ،آیّٖ َٓى« :هيحَٔي رّيٕٓٗ كَيٕى :يٍ ىٍ حرَ ؿهیظٗ َِى طٕ
يٗآیى طخ ُْگخيٗ کّ رخ طٕ گلض ٔ گٕ يٗکُى هٕو ٛيحٖ يَح رّگٕٕ هٕى رَُٕ٘ي ٔ حُ حیٍ پْ گلظخٍ
طٕ ٍح رخٍٔ کُُي».
۲ـ «هَٔؽ» كٜم چٓخٍىْى :ػزٍٕ حُ ىٍیخٖ َٓم ...
ٓٔ ـ «ػزيهللا رٍ حكًي رٍ يلًٕى ،يؼَٔف رّأرٕحنوخٓى رهوی کؼزی» َٓکَىِی یکی حُ كِ ْ
َم
يؼظِنّ يٕٕٓو رّ«کؼزیّ» حٓض .حٔ حُ يظکهًخٌ يٍٕ٘ٓ يؼظِنّی رـيحى رًّٗخٍ حٓض .رّحیٍ گَِٔ
رّحػظزخٍ ُحىگخِ رهوی« ،رهویّ» َیِ يیگٕیُي .رهوی ىٍ کالو ،كوّ ،حىریخص ٔ طلٔیَ حُ رٍِگخٌ
ػ َٜهٕى رٕى .حٔ رخ رٔیخٍی حُ ىیگَ ػخنًخٌ ٔ ىحًَُ٘يحٌ ىٍٔحٌ هٕى يُخظَحص ٔ يکخطزخص ػهًی
كَحٔحٌ ىحٗض .أرٕحنوخٓى رهوی حُ نلخظ ػهًی َٗٓص ریٖطَی ىٍ رـيحى َٔزض رّرهن ىحٗض.
گٌحٍٗخطی َیِ حُ طکلیَ حٔ طٕٓ ٢رٍِگخٌ هَحٓخٌ ٔ يخٍٔحءحنَُٓ ٔؿٕى ىحٍى .حٔ پْ حُ ييطی
رّرهن رخُگ٘ض رؼي حُ ػًَی هييض رّکالو يؼظِنیَٓ ،حَـخو ىٍ ُيخٌ يوظيٍ ػزخٓی ،ىٍ ٓخل
ْ( ٖٔ۲م) حُ ىَیخ ٍكض ٔ ىٍ رهن ييكٌٕ ٗي.
أرٕحنوخٓى رهوی حُ يظکهًخٌ ٔ يٕأنّلخٌ پَ کخٍ يؼظِنی رًّٗخٍ يیٍٔى ،کظخدْخ ٔ ٍٓخنّْخی
ُیخىی ىٍ ُيیُّْخی کالو ،طلٔیَ ،كيیغ ،يُطن ٔ ٍىّی رَ آٍحء ٔ ػوخیي يوخنلخٌ يؼظِنَّ ،گخٗظّ
حٓض .حُ طؤنیلخص يٓى حٔ حٓضٔ:ـ هزٕل حالهزخٍ ٔ يؼَكش حنَؿخل؛ ٕـ حنظلٔیَ حنکزیَ كی حنوَآٌ؛ ٖـ
کظخد حنـٍَ ٔ حنُٕحىٍ؛ 4ـ کظخد حنُٔش ٔ حنـًخػش؛ ۳ـ حنًؼظِنّ يخ یوٕل؟؛ ۶ـ حنکالو كی حاليخيّ ػهی
حرٍهزّ؛ ۰ـ حٔحثمحالىنّ كی حٕٛلحنيّیٍ؛ ۴ـ حنظٌٓیم كی حنـيل؛ ۲ـ حالًٓخء ٔ حالكکخو؛ ٓٔـ حنًٔظَٗي
كی حاليخيّ؛ ٔٔـ يلخهَ هَحٓخٌ؛ ٕٔـ ٔػیي حنلّٔخم؛ ٖٔـ يلخٍٓ آل ١خَْ؛ ٔ4ـ ػیٌٕ حنًٔخثم ٔ
حنلیٕحَخص؛ ٔ۳ـ حنًوخالص؛ ٔ۶ـ حنُو ٞػهی حنَحُی كی حنؼهى ٰانٓی؛ ٔ۰ـ حنً٠خْخص ػهی رَؿٕص؛
ٔ۴ـ َو ٞکظخد حنوهیم؛ ػهی رَؿٕع؛ ٔ۲ـ طللش حنٍُٕحء.
ٔٔ ـ يُٓؾ حنًؼظِنش كی طٕكیي حْلًٓخء ٔحنٜلخص ػََٔ ٝو ٞـ حنـخيؼش حإلٓاليیش كی ؿِس
ٕٔ ـ ػهی حنٓـٕیَی :ک٘قحنًلـٕد ٔ4۳ ٚٛ ،ـ ٔ4۶
ٖٔ ـ «١زَٖ» َٗف ؿى حَگیِی حُ يخؿَح حٍحثّ يٗىْي ،ؽ ٖ ٖٔ۳ٔ ٚٛ ،ـ ٖٔ۳۰
ٔ۳۴ كکًض َٓى :كهٔلّی حٓاليی
ٓٔ
ــــــــــــــــــــــــــ
اٍـــالهی کـــالم
ــــــــــــــــــــــــــــ
ٕ۳۴ كکًض یگخَّ
کالم چیَذ؟
کالو ىٍ نـض رّيؼُخی «ٓوٍ» یخ «ٓوٍ گلظٍ» حٓض؛ ىٍ حٛطالف ،ػهى ٓوٍ
ُٗخٓت ٍح گٕیُي کّ رخ حٓظلخىِ حُ هَحیٍ ػوهی رّيَحى ُيظَک َِهّ ْى پی رزََي .کالو ىٍ
«نـض» نلظٗ حٓض يَکذ حُ چُي کهًّ ،کّ َّ١زؼخً ،رم ٟٔؼخ ً ٔ حٛطالكخ ً رَ يؼُخٖ
ىالنض کُي؛ ٔنٗ ىٍ ؿیَ يؼُٗ َٛكٗ ٔ َلٕٖ هٕى؛ َؤض حُ ًّْ ،یکٗ حُ ٛلخص
ّللا» رخٗي .ريیٍطَطیذ «کالو» ػزخٍص ٗي هيح حٓض .رّطزغ آٌ حٓض کّ هَآٌ «کالو ّ
حُ« :حٕٛل الیظـیَ ٰانٓیخص ٔ ػهًٗ کّ ىٍ يٕٕٟع رخٍٖ طؼخنٗ ،حػى حُ ًحص،
ٛلخص ٔ حكٕحل يًکُخص حُ آؿخُ طخ حَـخو ،رَ ١زن يٕحُیٍ حٓاليٗ رلغ کُي».
کٔخَٗ ٍح کّ رّحیٍ ػهى حٗظـخل ىحٗظّ رخُٗي «يظکهى» یخ «ػخنى ٰانٓیخص» گٕیُي.
چُخٌکّ طٔخيلخ ً رظٕحٌ كوّ ٍح (کّ ي٘ظًم رَ حكکخو طکهیلی ٔ كوٕهی حٓض) رخ كوٕم ٔ
كيیغ ٍح رخ طخٍین يوخیّٔ کَى .كَم ػهى کالو رخ ػهى كوّ (یؼُٗ حكکخو طکهیلی ٔ
كوٕهی) ٔ يظکهى رخ كویّ (كوٕم ىحٌ) ٔ ْىچُخٌ رخ كيیغ (َوم هٕل) ٔ يليع (َوخل ـ
يٍٕم) ىٍ آٌ حٓض کّ يظکهى ،رَحٖ كٓى َ ٔ ٚىكخع حُ ػویيِٖ هٕى ،حُ َیَٖٔ
ػوم َیِ ييى يٗگیَى .حُ حیٍٍٔ ُيظَک َِهّ ًْخٌ ٍح يٗطٕحٌ كَهّٖ ؿيحگخَّ طٕٛیق کَى
کّ رخ كُزهیخٌ (کّ طُٓخ رّػویيِٖ ٓهق طًٔک يٗؿٕیُي) ٔ يظٕٜكّ (کّ يؼَكض هٕى
ٍح رَ ي٘خْيِٖ ىٍَٔٗ ٔ ٍیخٟض رُخ يَُٗٓي) ٔ كالٓلّ (کّ حٓخّ کخٍ هٕى ٍح رَ
كهٔلّٖ یَٕخٌ يزظُٗ يٗىحٍَي ٔ ًّْٖ كویوض ٍح ىٍ آٌ يٗؿٕیُي) كَم ىحٍى...
ىٍ يظٌٕ حٔنیّٖ حٓاليٗ ،ػهى ئظوهٗ رَّخو «ػهى کالو» ًَٗیخریى؛ كویٓخٌ
ػهٗحنوخػيِ رّظٕحَْ هَآٌ ٔكيیغ حٓظُخى يٗکَىَي .ح ّيخ َلًٕ حكکخٍ یَٕخَٗ حُ ٍْگٌٍ
طَؿًّْخٖ َٓیخَٗ ،يُـَ رّپیيحیٗ يؼظِنّ ٔ ٍٔحؽ ييههیض ػوم ىٍ كٓى َٕٜٙ
۳۴4 كکًض یگخَّ
ٔ ـ ٍىی رَ ىَْیٌٕ کّ يؼظوي رّهييض ػخنى ْٔظُيُ .يظَک َِهّ ًْخٌ رَ كخىع رٕىٌ
حؿٔخو ىنیم ٔ رَْخٌ آٍٔىِ ٔ آٌٍح ىحل رَ ٔؿٕى پٍَٔىگخٍی يٗىحَُي کّ ػخنى كخىع
ٍح رّٔؿٕى آٍٔىِ حٓض ٔ حٔ هللا يظؼخل يٗرخٗي.
ٕ ـ يُِِ ىحَٔظٍ هيحی يظؼخل حُ حكظَحْخ ٔ ٍىی رَ حْم کظخد یؼُی یٕٓى ٔ
َٜخٍی ٔ حرطخل پُيحٍْخی کٔخَی کّ حػظوخى رّچُي هيحیی ىحٍَي ،يخَُي يـّٕ کّ
هخثم رّ ٔؿٕى ىٔ هيح رٕىَي ،هيحی ٍَٕ ٔ هيحی طخٍیکی؛ ٔ ٍى پُيحٍ یٕٓى کّ ٛلخص
يوهٕهخص ٍح رّهللا طؼخنی َٔزض ىحىَي ٔ َٜخٍی کّ حىػخی طؼهیغ یخ ّٓ هيحیی کَىَي.
ٖ ـ حػزخص حیٍکّ هللا يظؼخل ػخنى ،هخىٍ ،كی ٔ هیٕو ٔ یگخَّ حٓض ٔ ٍى کٔخَی کّ
ٛلخص هيحَٔي يظؼخل ٍح َلی يٗکَىَي.
4ـ ٓوٍ ىٍ رخد ىیيٌ هللا يظؼخل ىٍ رٓ٘ضَ ،لیخ ً ٔ حػزخطخ ً ٔ رلغ ىٍ يٍٕى حیٍکّ
کالو هيحی يظؼخل ىٍ هَآٌ کَیى يوهٕم حٓض یخ ؿیَ يوهٕم.
۳ـ رلغ ىٍ رخد حكؼخل رُيِگخٌ ٔ حیٍکّ آیخ حكؼخل رُيِگخٌ ٍح هيحَٔي يظؼخل حیـخى
يٗکُي یخ رُيِگخٌ هٕى ػخيم ٔ رّٔؿٕى آٍَٔيِٖ حكؼخل هٕى ْٔظُي ،آیخ طٕحَخیی هزم حُ
حَـخو ػًم حٓض یخ ًَْحِ رخ آٌ.
۶ـ كکى کٔی کّ رخ حٍطکخد گُخْخٌ کزیَِ يٗيیَى ٔ حیٍکّ آیخ چُیٍ كَىی
ؿخٔیيحَّ ىٍ آطٖ يٗيخَي یخ ؿخیِ حٓض هللا يظؼخل ٔی ٍح يٍٕى ٍكًض هَحٍ ىحىِ ٔ حُ
حٔ ىٍگٌٍى ٔ ٔحٍى رٓ٘ض گَىحَي؟
۰ـ ىالیم حػزخص َزٕص پیخيزَحٌ ٔ ٍى رَ رَحًّْ ٔ ىیگَ کٔخَی کّ يُکَ َزٕص
ْٔظُي هٕٜٛخ ً ىالیم حػزخص َزٕص ٓیّي.
۴ـ ٓوٍ ىٍ رخد حيخيض یخ هالكض ٔ کٔی کّ ٗخیٔظّگی حیٍ يوخو ٍح ىحٍى ٔ حیٍ
يوخو ىٍهٍٕ حٔ حٓض ٔ .حیٍکّ آیخ ئؤنّٖ يٜهلظی حٓض کّ رخ ط٘کیم حْم كم ٔ
ػوي ىٍ يٍٕى آٌ طًٜیى گَكظّ يٕٗٗى ،یخ ىٍ حیٍ يٍٕى َ ٚه٠خٔص يٗکُي؟...
حیٍ ؿُزٖ َؤظیٍرخٍ ىٍ كـخُ ،هخٛش ييیُّ ،کّ ُُْٕ حكکخٍ ػوهت یَٕخٌ ىٍ
آٌ ٍحِ َیخكظّ رٕى ،پيیي آيي" .حنلخهٍٕٖ ٔ حنـَ" حُ هٕل "گخٍىِ" ٔ "هُٕحطٗ" َوم
يٗکُُي کّ « :ػهى َلٕ ٍح ػـًیخٌ پيیي آٍٔىَي طخ رَ كٓى کظخد هيح هخىٍ رخُٗي ٔ .ػهى
هطخرّ ىٍ ؿٓض ریخٌ ُیزخیْٗخ ٔ حػـخُ هَآٌ پيیي آيي ٔ .كيیغ رّهخَٗ َ١ف ٔ
طٕٟیق آیخص هَآٌ ٔ ریخٌ يطخنزٗ کّ ًکَٕ ىٍ هَآٌ َیخييِ رٕى ،ؿًغآٍٖٔ ٗئ .
كوّ رّهخ َ١رُخٖ يزخىة حهالهٗ ٔ حؿظًخػٗ يزظُٗ رَ طؼخنیى هَآٌ رّٔؿٕى آيي؛
رخالهَِ ،ػهى کالو رّؿٓض ىكخع حُ هَآٌ ٔ حهخيّٖ رَْخٌ رَ ٛلض آٌچّ ىٍ آٌ آييِ
۳۴۶ كکًض یگخَّ
حٓض ،طکٕیٍ یخكض .حرٍههئٌ رَحٖ ظٍٕٓ ػهى کالو ىنیم ىیگَٖ ىحٍى کّ يَؿغ آٌ
َیِ هَآٌ حٓض« :رَهٗ حُ آیخص هَآٌ يلکًخص حٓض ،یؼُٗ آیخطٗ حٓض کّ ىٍک
يؼخَٗ آٌ آٓخٌ حٓض .رَهٗ يظ٘خرٓخص حٓض ،یؼُٗ آیخطٗ کّ ىٍک يؼخَٗ آٌْخ آٓخٌ
َیٔض ٔ حٓظياللْخٖ گَٕخگٌٕ پیَحيٌٕ آیخص يظ٘خرّ ٓزذ طکٕیٍ ػهى کالو گَىیي».
پیلایِ اّؼویَ
رَهٗ حُ يظل ّکَحٌ آؿخُ حٗؼَٖگَٖ ٍح رّؿَیخٌ كکًیض ىٍ ؿُگ ٛلیٍ (يخِ
ٛلَ ٓخل ْ ٖ۰ـَٖ) يؼطٕف يٗکُُي کّ ٗ١آٌ أرٕيٕٓٗ حٗؼَٖ حؿلخل هٕى
طٕٓ ٢ػًَ ػخٍ ٙح رّحٍحىِٖ هيح يَرٕ ٔ ١يينم يٗکَى .حیٍ حػظوخى حُ آٌؿخ آييِ
حٓض کّ ٍیّْ٘خٖ كکَٖ حٗؼَیّ رّگَِٔ يٕٕٓو رّ"يَؿجّ" یخ "يَؿیخٌ" ٍر ٢ىحىِ
ٗيِ حٓض .يَؿیخٌ کّ ىٍ هٌَ َؤض ْـَٖ رّٔؿٕى آييَي «ؿزَٖ» كکَ يٗکَىَي
ٔ ًّْ حكؼخل َیک ٔ ري آىيٗ ٍح رَگَكظّ حُ حٍحىِٖ هللا يٗىحَٔظُي ،حُ حیٍ ٍٔ
رّ"طويیَیّ" َیِ يؼَٔفحَي .ىٍ رَحرَ حیٍ گَِٔ «هَيٍَیّ» ٔؿٕى ىحٗض کّ رّحهظیخٍ ٔ
حٍحىِٖ آُحى حَٔخٌ يزظُٗ رَ ػوم رخٍٔ ىحٗض .چُخٌکّ ىٍ رلغ يؼظِنّ گٌٗض.
ٔخک ...هًٔض ىٔوَٗ ،ف ػوخیي حْم كيیغ ٔ ؿًٓیَّٟ ،حٍیَّ ،ـخٍیّ ،رکَیّ ٔ َ ّ
ُّٓض ٔ ،ىٍ هًٔض ٕٓو يٌحْذ يوظهق کاليٗ ٍح يٍٕى رلغ هَحٍ ىحىِ حٓض. ُ
آػخٍ حٗؼَٖ ىٍِٖٔ کخيهٗ حُ يؼظويحص کاليت حٓاليٗ حٓض کّ حُ حُنیض ٔ ؿیَ
يوهٕم رٕىٌ هَآٌ طخ ه٠خء ٔ هيٍ ،هیَ ٔ َٗ ،ط٘زیّ ٔ ٍإیض كنطؼخنٗ ،حٍطيحى،
حٍطکخد کزیَس ،ههٕى یخ ػيو ههٕى ىٍ آطٖ ىُٔم ٍح ٗخيم حٓض.
حٗؼَٖ يؼظوي رٕى کّ ئهًخٌ يَطکذ گُخِ کزیَِ ْىچُخٌ ئهًخٌ رخهٗ يٗيخَي،
حگَ ىٍ ًْیٍ ىَیخ طٕرّ ًَخیي ،حُ گُخِ پخک يٕٗٗى ،ىٍ ؿیَ حیٍ ٍٕٛص ىٍ آٌ ىَیخ
يظُخٓذ رخ كـى گُخِ هٕى ىٍ ىُٔم يؼٌد هٕحْي ٗي ،ح ّيخ يوهي َوٕحْي رٕىٗ .لخػض
ُّٓضپیخيزَحٌ َیِ رَحٖ آٌْخ يٕأػَ حٓض .حیٍ َظَ رخ حهزخل ػًٕيٗ ػهًخٖ حْم ُ
يٕحؿّ ٗي ٔ يٌْذ حيخيیّ َیِ ،رخ رَؿٔظّطَ ىحَٔظٍ ٗلخػض ،رًَْیٍ ٍٔحل حٓض.
حٗؼَٖ حٕٛنٗ ٍح طئیٍ کَى کّ كي ٔٓ ٢ػوم ٔ َوم حٓض .حیٍ َظَ حٔ حُ کظخد
«حٓظلٔخٌ حنوٕ ٝكٗػهى حنکالو» َیک ٍٍٔٗ حٓض .حیٍکظخد ٍح ىٍ ٍى ؿًخػظٗ
َٕٗض کّ حْم َظَ َزٕىَي ٔ رَحٖ طؤییي ىیٍ هخىٍ رّحهخيّٖ حىنّٖ ػوهٗ ًَٗٗيَي،
ُّٓض ىنیم آٍٔى کّ حیٍ ىٔ،رًّْیٍ ٓزذ رّحْم کالو هَىِ يٗگَكظُي .حٔ حُ هَآٌ ٔ ُ
َّرخد ػوم ٍح ئئى کَىِحَي ٔ ََّظَ حٓظيالنٗ ٍح كَحو ىحَٔظّحَي ٔ .گلض« :پْ
رَهالف هٕل ؿخْالٌ ،رّکخٍ گَكظٍ ػوم ىٍ كٓى ىیٍ ٔ طؤییي آٌ ٔحؿذ حٓض».
حٗؼَٖ ًْخٌگَّٕ کّ يوخنلخٌ حٓظُظخؿخص ػوهٗ ٍح يٍٕى حَظوخى هَحٍ يٗىحى ،آٍحء
کٔخَٗ ٍح ْى کّ چٌٕ يؼظِنّ ىٍ حطکخء رّػوم ٍحِ يزخنـّ يٗپیًٕىَيٍ ،ى يٗکَى ٔ
گلض :حی٘خٌ ريیٍٓزذ حُ ٍحِ ٍحٓض يُلَف ٗيَي کّ ٛلخص هيح ٍح َلٗ کَىَي ٔ
کخٍ ٗخٌ رّ«طؼطیم» ک٘یي .هيح ٍح آٌچُخٌ رٍّٕٛطٗ يـَى ٔٛق کَىَي کّ ػوم
ٍح طٕحَخیٗ ط ٍٕٜحٔ َیٔض .ريیٍطَطیذ حٔ ٍح حُ حًْخٌ حَٔخٌْخ ریٌَٔ رَىَي.
ٛجوبد اّؼویْى
"حرٍػٔخکَ ىي٘وی" ( 4۲۲ـ ٔ ْ ، ۳۰م) ىٍ «طزییٍ کٌد حنًلظَی» ٔ
ٓزکی» ( ۰ٔ۲ـ ٖ ْ ، ۰۰م) ىٍ «١زوخص حن٘خكؼیش حنکزَٖ» ٗخگَىحٌ ٔ «رٓخءحنيّیٍ ُ
پیَٔحٌ حٗؼَی ٍح (کّ حُ ٛيْخ طٍ كَِٔی يیکُي) حیٍگَّٕ ١زوّرُيی يیًَخیي:
(ٗخگَىحٌ ئظویى ٔ رالٔحٓطّی أرٕحنلٍٔ حٗؼَٖ) ٔ :ـ ٛجوَٓ اّل:
حرٕػزيهللا حرٍيـخْي رَٜی (ٓ ٕ۶ـ ْ ،ٖٕ4م) ٕ ـ أرٕحنلٍٔ رخْهی رَٜی ٖ ،ـ
أرٕحنلٔیٍ رُيحٍ رٍكٔیٍ ٗیَحُی 4 ،ـ أرٕرکَ هلخل ٗخٗی ۳ ،ـ حرٕدمحم ١زَی ۶ ،ـ
۳۴۲ كکًض ىْى :کالو حٓاليی
حرٕٓٓم ٛؼهٕکی َی٘خرٍٕی ۰ ،ـ حرُٕیي ئَُی ۴ ،ـ حرٕػزيهللا رٍهلیق ٗیَحُی،
۲ـ حرٕرکَ ؿَؿخَی يؼَٔف رّحًٓخػیهی ٔٓ ،ـ حرٕحنلٍٔ ػزيحنؼِیِ ١زَیٔٔ ،
ـ حرٕحنلٍٔ ػهی ١زَی ٕٔ ،ـ حرٕؿؼلَ ٓهًی رـيحىی ٖٔ،ـ حرٕػزيهللا حٛلٓخَیٔ4 ،
ـ حرٕدمحم هَٗی َُْیٔ۳ ،ـ حرٕرکَ روخٍی حٔىَی ٔ۶ ،ـ حرٕيُ ٍٕٜرٍ كً٘خى
َی٘خرٍٕیٔ۰ ،ـ حرٕحنلٔیٍ رًٍٓؼٌٕ رـيحىیٔ۴ ،ـ حرٕػزيحنَكًٍ َٗٔ١ی
ؿَؿخَیٔ۲ ،ـ حرٕػهی كویّ َٓهٔی...
يوٕٜى حُ حیٍ ١زوّ کٔخَی ْٔظُي کّ يلٗ َ٠ین ٛجوَی كّو اّبػوٍ:
حرٕحنلٍٔ ٍح ىٍک َکَىِحَي ،طؼيحىی حُ َٓحٌ آٌْخ ػزخٍصحَي حُ ٕٓ :ـ حرٕٓؼیي
رٍحریرکَ حًٓخػیهی ؿَؿخَی ٕٔ ،ـ حرٕحنطیذ رٍحریٓٓم ٛؼهٕکی َی٘خرٍٕیٕٕ ،
ـ حرٕحنلٍٔ رٍ ىحٔى يوَی ىحٍحَی ىي٘وی ٕٖ ،ـ هخٟی حرٕرکَ رٍ ١یذ رخهالَیٕ4 ،
ـ حرٕػهی ىهخم َی٘خرٍٕی ٕ۳ ،ـ حرٕحنوخٓى ه٘یَی ٕ۳ ،ـ حرٕػزيهللا كخکى َی٘خرٍٕی،
ٕ۶ـ حرَٕ َٜرٍ حری رکَ حًٓخػیهی ؿَؿخَی ٕ۰ ،ـ حرٕرکَ حرٍ كٍٕک حٛلٓخَی،
ٕ۴ـ حرٕحٓلخم حٓلَحیُیٕ۲،ـ حرٕػهی رٍٗخًحٌ رـيحىیٖٓ،ـ كخكع حرَٕؼیى حٛلٓخَی...
گَْٔی کّ حُ ٗخگَىحٌ رال ٔحٓطّی ٗین ىٍّ كَح َگَكظّ ٛجوَی ٍْم:
ٔ حُ ٗخگَىحٌ ٗخگَىحٌ حٔ ىٍّ آيٕهظّحَي؛ ػيِی حُ َٓحٌ ٔ حػخظى حیٍ گَِٔ
ػزخٍصحَي حُ ٖٔ :ـ حرٕحنلٍٔ ٓکَی رـيحىی ٖٕ ،ـ حرٕيُ ٍٕٜحیٕری َی٘خرٍٕی،
ٖٖ ـ حرٕدمحم ػزيحنْٕخد رـيحىی ٖٖ ،ـ حرٕحنلٍٔ َؼیًی رَٜی ٖ4 ،ـ حرٕ١خَْ رٍ
هَحّٗ ىي٘وی يوَی ٖ۳ ،ـ حرٕيَُ ٍٕٜی٘خرٍٕی رـيحىی ٖ۳ ،ـ كخكع حرًٍٕ َْٔی،
ٖ۶ـ حرٕرکَ ىي٘وی يؼَٔف رّحرٍ ؿَيی ٖ۰ ،ـ حرٕدمحم ؿٕیُی (پيٍ حرٕحنًؼخنی
ؿٕیُی) ٖ۴ـ حرٕحنوخٓى رٍ حرٍ ػؼًخٌ ًْيحَی رـيحىی ٖ۴ ،ـ كخكع حرٕرکَ ریٓوی...
ٖ۲ـ حرٕرکَ هطیذ رـيحىی 4ٓ ،ـ حٓظخى ٛجوَی چِبهم:
حرٕحنوخٓى ه٘یَی َی٘خرٍٕی 4ٔ ،ـ حرٕػهی رٍ حری كَیًْ ّٜيحَی ىي٘وی 4ٕ ،ـ
حرٕحنًظلَ حٓلَحیُی 4ٖ ،ـ حرٕحٓلخم حرَحْیى رٍ ػهی ٗیَحُی 44 ،ـ حرٕحنًؼخنی
ؿٕیُی 4۳ ،ـ حرٕحنلظق َ َٜرٍ حرَحْیى يويٓی 4۶ ،ـ حرٕػزيهللا ١زَی...
ٛجوَی پٌغن 4۰ :ـ حرٕحنًظلَ هٕحكی 4۴ ،ـ حرٕحنلٍٔ ١زَی 4۲ ،ـ حرٕكخيي
ؿِحنی ۳ٓ ،ـ حرٕرکَ ٗخٗی ۳ٔ ،ـ حرٕحنوخٓى حَٜخٍی َی٘خرٍٕی ۳ٕ ،ـ حرَٕ َٜرٍ
حری حنوخٓى ه٘یَی ۳ٖ ،ـ حرٕػهی كٍٔ رٍ ٓهیًخٌ حٛلٓخَی ۳4 ،ـ حرٕٓؼیي حٓؼي رٍ
حری َ ۳۳ ،َٜـ حرٕػزيهللا دمحم رٍ حكًي رٍ یلیی ۳۶ ،ـ هخٟی حرٕحنؼزخّ حكًي رٍ
ٓاليّ ۳۰ ،ـ حرٕػزيهللا كَحٔی َی٘خرٍٕی ۳۴ ،ـ حرٕحنلٍٔ ٓهًی ىي٘وی...
ٓ۳۲ كکًض یگخَّ
۳۲ـ حيخو كوَ ٍحُی ۶ٓ ،ـ ٓیق حنيیٍ آييی ۶ٔ ،ـ حرٍ ٛجوَی ّْن:
كخؿذ يخنکی ۶ٕ ،ـ ٗینحالٓالو ػِحنيیٍ رٍػزيحنٔالو ۶ٖ ،ـ ػِحنيیٍ كٜیَی...
۶4ـ طویحنيیٍ حرٍ ىهین حنؼزي ۶۳ ،ـ ػالءحنيیٍ ٛجوَی ُلزن:
رخؿی ۶۶ ،ـ طویحنيیٍ ٓزکی ۶۰ ،ـ ٛلیحنيیٍ ُْيی ۶۴ ،ـ ٛيٍحنيیٍ يَكم...
َْیک حُ حیٍ حكَحى رَحٖ ػوخیي حٗؼَٖ يوييخص ٔ يزخىٖ كهٔلٗ طَطیذ ىحىَي ٔ
کٕٗیيَي آٌٍح رخ ػوم ٓخُگخٍ ٓخَُي .پْ حُ حیٍْخ طلکَ حٗؼَی ٍٔ رّحَلطخ١
گٌحٗض ٔ ىٍِٖٔ كخٗیَّٕیٔی ٔ َٗف رََٗف آؿخُ گَىیي.
َکظّٖ ؿخنذ حیٍکّ رٔیخٍی حُ حػخظى ٔ كلٕل حٗؼَی ىحیًخ ً يیخٌ كهٔلّ ٔ کالو،
ُّٓضَٕٓ ،خٌ کَىِحَي! يؼالً رخهالَٗ کّ ىٍ ػٓي هٕى حيخو آٌ هٕو ٗي ،رخٍٖ يؼظِنّ ٔ ُ
ىیگَ رّيٌْذ كهٔلت يؼظِنّ رَحٓخّ «ؿَْٕٖ كَى» ٔ «ؿِثٗ الیظـِٖ» گَیِ
ُى ٔ حُ آٌ ىنیهٗ ٓخهض رَحٖ حػزخص هيٍص رٗكي هيح ٔ گلض:
«ؿًٔٗ يَکذ ،حُ حؿظًخع چُي ؿَْٕ پيیي آیي ٔ .حیٍ ؿَْٕ ىٍ ػخنى ٔؿٕى
كخٛم َٕ٘ى ،يگَ حیٍکّ ػَ ٟٗرَ آٌ حكِٔىِ گَىى .ؿٕحَْ هٕى يًکٍ ٔ
الْٔ ٍَٖٟٔظُي ٔ ْىچُیٍ حٓض حػَح ٟٗکّ رَ آٌْخ ػخٍَٕٗ ٝي .رُخرَحیٍ
حؿٔخيٗ کّ حُ ؿَْٕ ٔ ػَ ٝكخٛم َٕٗي َیِ يًکٍ رخُٗي ًّْ ٔ .يوهٕم هيح
ْٔظُي .هيح حٓض کّ «ؿَْٕ كَى» ٍح آكَیيِ حٓضْ ،ىچُخٌ کّ حػَح ٔ ٝحؿٔخو ٍح
آكَیيِ .حیٍ ههن پیٕٓظّ حٓضُ ،یَح ؿَْٕ ٔ حػَح ٔ ٝؿٔى ىٍ ریٖطَ حُ «آٌ»
َظٕحَُي يٕؿٕى َٕٗي ٔ .حگَ هيح یک «آٌ» حُ آكَیُٖ رخُ حیٔظيَْ ،آٌچّ طلون یخكظّ
ٍْٔپخٍ ػيو گَىى ٔ ُٔحل یخريَْ .ػٍَ ٟٗح ،ىیگَ ػَ ٝىٍ رَحرَ رخٗي ،چٌٕ
يَگ ىٍ رَحرَ َُيگٗ ،كَحٍص ىٍ رَحرَ رَٔىص ...ىٔ ػَ ٝيوظهق ٍح َ٘خیي کّ
ىٍ یک ؿٔى ٔحكي حُ ؿٓض ٔحكي ٔىٍ«آٌ» ٔحكي طالهٗ کُُئ ،نٗ طؼخهذ حػَحٝ
يظوخرم رَؿَْٕٖ ٔحكي يًظُغ َزخٗي».
رخهالَٗ حُ حیٍ آٍحء ،حرطخل َظَیّٖ يؼظِنّ ٍح هٜي کَىِ حٓض کّ «هٕحَیٍ
١زیؼض ٍح ؿزَٖ يٗىحَٔظُي» ٔنٗ رخهالَٗ يٗگٕیي حثظالف ًٍحص ٔ طؼخهذ حػَحٝ
رَ آٌ ،ىٔ حيَ ًحطٗ ٔ َٔزٗحَي کّ َّحُ ١زیؼض ؿٕحَْكخٛم َٕٗي ٔ َّحُ ١زیؼض
حػَح ،ٝرهکّ يلٕٜل حٍحىِٖ هيح رخُٗي .رُخرَحیٍ َْگخِ هيح روٕحْي َظخيٗ ٍح کّ
رَّظَ يخ رَػخنى كخکى حٓض ،ىیگَگٌٕ ٓخُى ،يٗطٕحَي .ريیٍَ١ین کّ ػخىص ٍح
طـییَ ىْي ٔ ػٍَ ٟٗح ريل رّػَ ٝىیگَ کُي .پْ يؼـِِٖ ٍم يٗىْي ٔ .يؼـِِ
ؿِ هَم ػخىص َزخٗي .پْ ٓززیض ىٍ يیخٌ َیٔض ،آٌچّ ْٔض طؼخهذ حػَح ٝحٓض،
ٔ۳۲ كکًض ىْى :کالو حٓاليی
ٔ حیٍ طؼخهذ ،گخِ ًْخٌٓخٌ حىحيّ يٗیخري ٔ گخِ رَ كٔذ آٌچّ هيح حٍحىِ کُي
ىیگَگٌٕ يٕٗٗى ٔ .آٌچّ ط ٍٕٕٜرَحٖ يخ يًکٍ رخٗئ ،هٕػٖ َیِ يًکٍ حٓض.
حُ حیٍؿخَ ،لٗ ٓززیض یکٗ حُ حٕٛل حٗؼَیخٌ ٗي .طخ ؿخٖ کّ کٔخَٗ ٍح کّ
يؼظوي رّآٌ رٕىَي ٔ رَحٖ حٓزخد حهظیخٍٖ هيٍص كخػهٗ هخثم يٗٗيَي ـ يخَُي كالٓلّ ٔ
ىَْیخٌ ـ طکلیَ يٗکَىَي" .ؿٕیُٗ حنَٓٔی" َیِ ًْخٌ ٍحْٗ ٍح کّ رخهالَٗ رؼي حُ
حٗؼَٖ پیًٕى ،ىٍ پیٖ گَكض ٔ ىٍ رٍِگيحٗض ػوم حُ آٌ ىٔ ٓزوض گَكض.
ريیٍَ١ین ه٘ى حْم كيیغ ٍح رَ حَگیوض ،طخ آٌ كي کّ َؤض رّرـيحى گَیوض
ٔ حُ رـيحى رّكـخُ ٍكض ٔ ىٍ يکّ ٔ ييیُّ حهخيض گِیي .ىٍ آٌؿخ رّطيٍیْ پَىحهض
ٔ يهوذ رّحيخو حنلَيیٍ ٗي .چٌٕ َظخوحنًهک ُٔحٍص یخكض ٔ ييٍّٖٓ َظخيیّٖ
َی٘خرٍٕ ٍح طؤٓیْ کَى حٔ ٍح رّآٌؿخ كَحهٕحَي طخ طيٍیْ کُي.
رئٌ حٍحىِ ٖ حٔ پيیي گَىى یخ حُ ٍٖٔ ٕٓٓ حٓض؛ یخ حُ ٍٖٔ ؿلهض ٔ یخ حُ ػـِ ٔ
ه ٔ ،ٍٕٜحیٍْخ حُ ًحص رخٍٖ رّىٍٔ حٓض.
حٗؼَٖ حكؼخل ٍح رَ ىٔ گَّٕ ط ـ اٍزطبػذ ّ کَت:
يٗىحَي :حٟطَحٍٖ ،حهظیخٍٖ ٔ .يٗگٕیيَْ :کْ يٗىحَي کّ كَکخص حٍحىٖ
رّحهظیخٍ ٗو ٚحُ حٔ ٛخىٍ يٕٗٗى ،چّ حٔ هخىٍ حٓض کّ آٌْخ ٍح حَـخو ىْي یخ
حَـخو َيْي .ح ّيخ هيٍص ىٍ حَٔخٌ ،چیِٖ حٓض هخٍؽ حُ ًحص حُٔ ٔ ،حثیي رَ حُٔ ،یَح
حگَ هيٍص ًحطت حَٔخٌ رٕىَْ ،گِ حُ حٔ ؿيح ًَٗٗي .كخل آٌکّ حیٍ هيٍص حُ حٔ ؿيح
يٕٗٗى .گخِ رّحَـخو کخٍٖ هخىٍ حٓض ٔ گخِ َیٔض .حیٍ هيٍص ،هخنن حكؼخل حَٔخٌ
َیٔضُ ،یَح حگَ حكؼخل حهظیخٍٖ يوهٕم هيح ٔ رُيِ َْىٔ رخٗي ،حؿظًخع ىٔ يئأػَ ىٍ
یک حػَ الُو يٗآیي کّ يلخل حٓض.
ـ پْ يؼُٗ طکهیق چیٔض؟ ٔ چگَّٕ ًحص رخٍٖ حَٔخٌ ٍح رّکیلَ حكؼخنٗ کّ
حَـخو ىُْيِٖ آٌْخ َزٕىِ حٓض ،يؼخهذ يٗکُي؟
= حٗؼَٖ ىٍ پخٓن گٕیي :هيٍص حَٔخٌ حگَ ههن کُُيِ َزخٗي ،کٔذ کُُيِ حٓض،
ُیَح کخكَ کّ حیًخٌ ًَٗآٍٔى رّٓزذ ػـِ کهٗ َیٔض .رهکّ رّآٌ ٓزذ حٓض کّ ٟي
حیًخٌ حهيحو کَىِ ٔ حُ حیًخٌ حػَح ٝکَىِ حٓض .پْ کٔذ رّيؼُٗ آٌ حٓض کّ آىيٗ
حٍحىِٖ هٕى ٍح رّٕٖٓ حػًخل پُٔيیيِ يظٕؿّ ٓخُى .ىٍ حیٍ ُْگخو هيحَٔي هيٍص
رّػًم ٍح ىٍ حٔ ههن يٗکُي ٔ حَٔخٌ ئظلن ػٕحد يٕٗٗىًْ .یٍ ٍٕ١حٓض حٍحىِٖ
ػًهٗ َٗ ،کّ َْگخِ ٗو ٚحٍحىِٖ ػًم َٖٗ کُي ،هيحَٔي هيٍص ػًم َٗ ٍح ىٍ
حٔ ههن يٗکُي ٔ .حٔ ٍح رَ آٌ ،ػوٕرض يٗکُي .ىٍ حیٍؿخ حٗؼَٖ رخ يؼظِنّ یکٗ
يٕٗٗى ٔ حٛم طويو ٔ ،آُحىٖ حٍحىِ ٍح يٗپٌیَى.
ىحَٔظیى کّ يؼظِنّ يؼظوي رّههن هَآٌ رٕىَي ك ـ کالم فلا:
ٔ يٗگلظُي کالو هيح كخىع حٓض ،ح ّيخ حٗؼَٖ ػوخیي حی٘خٌ ٍح يَىٔى ُٗخهض ٔ
رّحػزخص هيو هَآٌ ٔ کالو هيح کًَ رٔض .حٗؼَٖ يٗپٌیَى کّ حػزخص هييض کالو هيح رخ
َ ٚحيکخٌ َيحٍى .حُ حیٍٍٔ يٗکٕٗي طخ حیٍ يطهذ ٍح رخ ىالیم ػوهٗ رّػزٕص ٍٓخَي.
کٌٕ»4ٓ :ٔ۶ ، َیءٍ ِاًَح أ َ ٍَ ْىََخُِ أٌَ ََوُٕ َل نَُّ کٍ كَ َی ُ
ٔ ىٍ يؼُٗ آیِّٖ « :اََ ًَخ هَ ْٕنَُُخ ِن٘ ْ
يٗگٕیُي :يلووخ ً يُظٍٕ كخىػخص حٓض ،حگَ کالو هيح َیِ ىحهم حیٍ يوٕنّ رخٗي ،هٕى
کهًّٖ «کٍ» (= رخٕ ،حیـخى ٕٗ) کّ حُ ؿًهّ کالو هيح حٓض رَحٖ ٔؿٕى یخكظٍ
َیخُيُي کهًّٖ «کٍ» ىیگَٖ هٕحْي رٕىًْ ٔ .یٍ ٍٕ١يٍٗٔى طخ رَٗٓخیض .پْ رخیي
کالو هيح حُنٗ رخٗي ٔ ْیچ «كکى ٔ کهًّٖ ىیگَٖ» رَ آٌ ٓزوض َيحٗظّ رخٗي.
ٖ۳۲ كکًض ىْى :کالو حٓاليی
کالو رَ ىٔ َٕع حٓضَ :لٔٗ ،نلظٗ .ح١الم ػُٕحٌ کالو رَ َٕع ىٔو ،یخ رَ ٓزیم
يـخُ حٓض ،یخ حُ رخد حٗظَحک نلظٗ ٔ .يُظٍٕ حُ هييض کالو هيح ًْخٌ کالو َلٔٗ
حٓضٔ .گََّ ،کهًخص ٔ كَٔف ٔ کخؿٌ ٔ يَکذ ٔ ؿیَِ ًّْ كخىعحَي.
يؼظِنّ ٍإیض هيح رخ چ٘ى ٍح ىٍ َْىٔ ُ ـ هإیذ فلا:
ؿٓخٌ َلٗ کَىَي .حٗؼَٖ رخ حٓظُخى رّحیٍ ىٔ آیّ ،آٌٍح رَحٖ آهَص حػزخص ًَٕى:
َخظ ََسٌ ٕٕ :۰۳ ،ـ ٖٕ» ىٍ حیٍ آیّ َظَ ٍح خََ ٟس ٌ ،اِنَ ٰٗ ٍَ ِرّ َٓخ َ ِ
« ُٔ ُؿٌِٕ ْیٕ َيجِ ٌٍ ََ ِ
يؤٌَ رّٔؿّ آٍٔىِ کّ يَحى حُ آٌ َظَ رخ چ٘ى حٓض .ح ّيخ حیٍ آیّ ٍح کّ يٗگٕیي:
خٍ ۖ »ٖٔٓ :۶ ،چُیٍ طٕؿیّ کَىِ کّ َ ٜ ک ْحْل َ ْر َخٍ َٔ ُْ َٕ یُي ٍِْ ُ « َال طُي ٍِْ ُکُّ ْحْل َ ْر َ
ُ ٜ
يوٕٜى ىٍ حیٍ ىَیخ حٓضَّ ،ىٍ آهَص...
حٗؼَٖ ىٍ يٍٕى آكَیُٖ ػخنى يٗگٕیي: ّ ـ آكویٌِ:
ًّْٖ حؿٔخو حُ ؿٕحَْ ٔ حػَح ٝطکٕیٍ یخكظّحَي ٔ ْیچ ؿَْٕٖ رئٌ ػَ ٝیخكض
َٕ٘ى ،چُخٌکّ ط ٍٕٜػَ ٝرئٌ ؿَْٕ َیِ يًکٍ َیٔض .پْ رخیي يیخٌ ؿَْٕ ٔ
ػَ ٝيالُيّٖ رخٗي .ريیٍٓخٌ کّ ٔؿٕى َْیکٔ ،ؿٕى ىیگَٖ ٍح هٕحْي ٔ .چٌٕ
رّحػَح ٝرُگَیى ،يٗریُیى کّ يظـیَحَيَْ .يظـیَٖ اليلخنّ كخىع حٓض .حگَ
حػَح ٝكخىع رخُٗي پْ ؿٕحَْ َیِ كخىعحَيُ ،یَح يًکٍ َیٔض حػَح ٝهزم حُ
ؿٕحَْ رخُٗي ،چٌٕ رئٌ حػَح ٝطلون َیخرُيَْ ٔ .چیِ کّ يالُو رخ كخىع رخٗي ٔ
ىٍ ٔؿٕى رَ حٔ طويو ُيخَٗ َيحٗظّ رخٗئٍَٟ ،س ً هٕى كخىع حٓض.
يؼظِنّ رَحٖ ریخٌ َظَ ى ـ هؼوكذ:
هٕى ىٍ يؼَكض ،حُ آُحىٖ حٍحىِ ٔ حهظیخٍػًم ييى گَكظّ رٕى ٔ حَٔخٌ ٍح هخنن
حػًخل هٕیٖ يٗىحَٔضٔ .نٗ حٗؼَٖ يُکَ آٌ حٓض کّ حَٔخٌ هخنن حكؼخل هٕى رخٗي
ٔ يٗگٕیي يؼَكض ٛلظٗ حٓض کّ هيح آٌٍح [پْ حُ َظَ] ىٍ حَٔخٌ يٗآكَیُي .حٍحىِ
ٔ كٓى يخ رَحٖ ک٘ق كویوض ٔ َیم رَّظخیؾ ػهٕو ،رٗطؤػیَ حٓض؛ يخ طُٓخ حُ رخد
ؿَیخٌ ػخىص ٔ طؼخهذ حطلخهٗ حيٍٕ رّحرٕحد ٔ يَحكهٗ حُ ػهى يٍٗٓیى .پْ يؼَكض
رَ كٔذ ػخىص ،طخرغ َظَ حٓض ٔ هيح حٓض کّ َظَ ٍح يٗآكَیُي ٔ ػخىص رَ حیٍ
ؿخٍٖ ٗيِ کّ يؼَكض ٍح رؼي حُ آٌ ریخكَیُي.
يؼظِنّ يَطکزیٍ گُخِ کزیَِ ٍح ػ ـ ایوبى:
كخٓن يًَٗٗىَي ٔ آَخٌ ٍح ىٍ ؿخیگخِ «يُِنشٌ ریٍ حنًُِنظیٍ» هَحٍ يٗىحىَي ،ح ّيخ
ِ ٛيهِیٍَ »ٔ۰ :ٕٔ ،يؼُٗحٗؼَٖ رخ حٓظُخى رّآیّٖ « َٔ َيآ أََضَ ِر ًُئْ ِي ٍٍ نََُخ َٔ نَ ْٕ ُکَُخ َ
۳۲4 كکًض یگخَّ
حیًخٌ ٍح «طٜيین» يٗىحَي .پْ يَطکذ کزیَِ حگَچّ كخٓن رخٗي ،چٌٕ طٜيین
کُُيِ حٓض ،يئيٍ حٓض ٔ .ريیٍَ١ین ؿًغ يیخٌ ىٔ ٛلض كٔن ٔ حیًخٌ يًکٍ رخٗي.
چُخٌکّ گلظّ ٗي ،ىٍ يٌْذ كوٓت ٗوٚ ٛـ هناُت (اٍالهٔ):
أرٕحنلٍٔ حٗؼَٖ حهظالف حٓض ٔ طًخیالص گَٕخگَٕٗ رّحٔ َٔزض ىحىِحَي ،رَهٗ حیٍ
ٍح ىنیم ػالهّٖ حٔ رَ ًّْٖ يٌحْذ ٔ كِ ََ ْم ىحَٔظّحَي ٔ حػظوخى رّحیٍکّ ًّْٖ آٌْخ
ىٍ حٕٛل يظلنحَي ٔ حگَ حهظالكٗ رخٗي ىٍ كَٔع حٓض .حرٍػٔخکَ حُ حٗؼَٖ َوم
کَىِ کَّٓ« :حٌ يٌحْذ ًّْ ،يـظٓي ٔ يٜیذ رٕىَي ًّْ ،رَ كنحَي ،ىٍ حٕٛل
حهظالكٗ َيحٍَي ،حهظالف ٗخٌ ىٍ كَٔع حٓض ».ح ّيخ حیٍ ٍٍٔٗ حٓض کّ ٗخگَىحٌ
حٗؼَٖ ًَٗهٕحٓظُي يکظذ ٔ يٌْذ هخ ٙكوٓٗ ىحٗظّ رخُٗي .يٗگلظُي يخ ًّْ يؼظوي
رّهيحٖ ٔحكيیى ٔ .حٗؼَٖ چیِٖ طخُِٖ َیخٍٔىِ حٓض .رهکّ آٌچّ ٍح کّ حٓالف
پخکٖ آٍٔىِ رٕىَي یکؿخ گَى کَىِ ٔ رٍّٕٛطٗ ٓخىِ ٔ ٍٍٔٗ ىٍ آٍٔىِ حٓض.
يالهخص کُيَ .ظخوحنًهک حُ ؿِحنی رٔیخٍ هٕٖٗ آيي ٔ حٔ ٍح رَُّ١ی َیکٕ حکَحو
کَى ٔ رّييص ٖٗ يخِ َِى هٕى َگّ ىحٗض .ىٍ ٓخل ْ( 4۴4م) رّيوخو حٓظخىٖ
ييٍّٖٓ َظخيیّ (ىحٍحنؼهى يٍٕ٘ٓ رـيحى) رَگِیيِ ٗي ٔطؼيحى ٖٓٓ َلَ ٗخگَى ىحٗض.
ؿِحنی ىٍ ٍٓخنّی «حنًُوٌ يٍ ؿيالی ّ ػلن کالم:
حن٠الل» ىٍ رخد ػهى کالو يیگٕیي :ؿخیض حیٍ ىحََٖ ،گخِىحٍی رخٍْٔخی حْم ُّٓض
ٔ پخٓزخَی آٌ حُ إٓٗدگَی حْم ريػض حٓض .حٔ ىٍ حيَ ٗکمگیَی ػهى کالو ىٍ
يیخٌ ئهًیٍَ ،ظَی ٍح يطَف يیکُي کّ َ٘خٌ يیىْي حٔ ػهى کالو ٍح رَحی
َٔص ٔ يٕحؿّٓ رخ حْم ريػض طـٕیِ يیًَخیي .رّریخٌ ٔی چٌٕ هيحی ػ َ
ٍُٔگخٍ ُ
يظؼخل رّرُيِگخَٖ حُ ُرخٌ ٍٕٓل هٕیٖ ،ػویيِی كوی ٍح حرالؽ کَىِ کّ ٛالف ىیٍ
ٔ ىَیخٗخٌ ىٍ آٌ َٓلظّ حٓض ٔ هَآٌ ٔ ٍٔحیخص َیِ آٌ ٍح ریخٌ يیکُُيٗ ،یطخٌ ىٍ
ُّٓض پیخيزَ رٕى .پْ حَيیّْ٘خی رخ١م حْم ريػض ،يطخنزی ٍح حنوخء کَى کّ هالف ُ
هالین ريیٍ ريػضْخ ٍٔی آٍٔىَي ٔ َِىیک رٕى کّ ػویيِی كن ٍح رَ حْهٖ پَی٘خٌ
ؿهِٕ ىُْي ،حُ حیٍٍٔ هيحَٔي يظؼخل ؿًخػض ُيظَک َِهّ ًْخٌ ٍح پيیي آٍٔى ٔ حَگیِِْخی آَخٌ
ُّٓض ،رّؿُزٖ ىٍآٍٔى ٔ آَخٌ َیِ رخ ریخَی حٓظٕحٍ رّک٘ق ٍح ؿٓض یخٍی ُ
ض يُوٕل رٕى ،پَىحهظُي .ىحَٖ کالو ٔ ُٓ ّ ِ
كنپٕٗخَیْخی حْم ريػض کّ رَهالف ُ
ُيظَک َِهّ ًْخٌ حُ حیٍؿخ رّٔؿٕى آييَي .ؿًخػظی حُ ُيظَک َِهّ ًْخٌ رّآٌچّ هيحی يظؼخل آَخٌ ٍح
ُّٓض کَىَي ٔ ريػضْخی ٍح ريحٌ يؤيٍٕ ٓخهظّ رٕى ،هیخو ًَٕىَي ٔ رَّیکٕثی ىكخع حُ ُ
کّ طخُِ رّٔؿٕى آييِ رٕى ،طـییَ ىحىَي؛ حيخ ىٍ حیٍ ىحَٖ رّيوييخطی حػظًخى يیکَىَي
کّ حُ يوخنلخٌٗخٌ ىٍیخكض کَىِ رٕىَي ٔ آٌچّ آَخٌ ٍح رّطٔهیى يـزٍٕ کَىِ رٕى ،یخ
طوهیي رٕى ،یخ حِؿًخع حيض ٔ یخ طٍ ىحىٌ رّطُخه٠خص يٕؿٕى ىٍ حَيیّ٘ی يوخنلخٌٗخٌ
ٔهًخصٗخٌ طٕرین کُُي ...حیٍ ٍٕٔ ُيظَک َِهّ ًْخٌ ىٍ رٕى ٔ حیٍکّ آَخٌ ٍح رخ نٕحُو ٔ ُي َ
يٕحؿّٓ رخ کٔخَی کّ ؿِ رٍَّٟٔیخص طٔهیى ًَیَٕٗي ،حٓخٓخ ً ریكخیيِ رٕى.
ؿِحنی پْ حُ حیٍ يظٌکَ يیٕٗى کّ رخ كٓى حیٍ حيٍٕ ػهى کالو رَحی يوٕٜى يٍ
رُٔيِ َزٕى ٔ رَحی ىٍىی کّ حُ آٌ َخالٌ رٕىوٗ ،لخءىُْيِ َزٕىَْ .چُي ىٍ ُيخٌ
ُّٓض رّرلغ ىٍ رخد پیيحیٖ ىحَٖ کالوُ ،يظَک َِهّ ًْخٌ رَ آٌ رٕىَي کّ ٍٔحی ىكخع حُ ُ
كوخین حٗیخء رپَىحَُي ٔ ىٍ حیٍ ٍحٓظخ رّرٍَٓی ؿٕحَْ ٔ حػَح ٔ ٝحكکخو آٌ
پَىحهظُي ،حيخ حُ آٌؿخ کّ حیٍ کخٍ ؿخیض ىحَٖ ٗخٌ َزٕىٓ ،وُخٌٗخٌ ىٍ حیٍ ُيیُّ
رَّوطّی يطهٕد ََٓیي ٔ حُ آٌ ،چیِی کّ طیَِگیْخی َٓگَىحَی ٍح ىٍ حهظالكخص
ههن حُ يیخٌ رزَى ،رّىٓض َیخيي.
۳۲۶ كکًض یگخَّ
ؿِحنی ىٍ"حكیخء ػهٕوحنيّیٍ" َیِ حْم حٓالو ٍح رّحیٍ طٕؿّ يیىْي کّ ىٍ حٓظلخىِ
حُ حَيیّ٘ی ُيظَک َِهّ ًْخٌ َ١ین يزخنـّ َّپیًخیُي ٔ يظٌکَ حیٍ رخُٗي کّ ؿخیگخِ ػهى کالو ٍح
ىٍيوخرهّ رخ هٜى ىیٍ ٔ حْم ريػض رزیُُي ٔ َّریٖطَ ٔ .حُ ػهى کالو رّػُٕحٌ پخٓزخٌ
ٔ َگخْزخٌ حٓظلخىِ کُُي ٔ .آٌ ٍح يٍكیغ ىٔحء ريحَُي ٔ َّؿٌح .رّحػظوخى ٔی ػهى کالو
حُ كَُٕی حٓض کّ رَحی رخُىحٗظٍ ىلْخی ػٕحو حُ پٌیَٕ طویّالص ريػضگٌحٍحٌ
ٔحؿذ کلخثی حٓض ٔ ،حیٍ ٔؿٕد رّٓزذ رَُٔ ًْیٍ ريػضْخ رّٔؿٕى آييِ حٓض،
ْىچُخٌکّ َیخُ حَٔخٌ رّحؿیَکَىٌ ٍحًُْخ ٔ َگٓزخٌ ىٍ ٍحِ كؾ رَحػَ ٔهٕع ٓظىگَی
ٔ ىُىی پيیي آييِ حٓض؛ حگَ ىُى ٔ ٌٍِْ ىٍ کخٍ َزخٗي ،حٓظويحو َگٓزخٌ حُ ؿًهّ
َٗحیٓ ٢لَ ك ّؾ َوٕحْي رٕىًْ ،چُیٍ حگَ ريػضگَحٌ ريػضْخی هٕیٖ ٍح ٍْخ
کُُي ،رّيٕٕٟػخطی ریٖ حُ آٌچّ ىٍ ىٍٔحٌ ٛلخرّ يؼًٕل رٕىِ َیخُی َیٔض.
رُخرَحیٍ حْم کالو رخیي كئى ٔظخیق هٕى ٍح ىٍ هزخل ىیٍ رُ٘خُٓي ٔ يٕهؼیض
َگٓزخٌ ٍحِ كؾ حگَ
ِ هٕى ٍح َٔزض رّآٌ يخَُي يٕهؼیض َگٓزخٌ ىٍ ٍحِ ك ّؾ ريحَُي.
هٜيٕ طُٓخ پخٓيحٍی حُ كخؿیخٌ رخٗي حُ كخؿیخٌ َیٔض ٔ حْم کالو حگَ يُظٍٕٗخٌ
طُٓخ يُخظَِ ٔ ييحكؼّ رخٗي ٔ ىٍ ٍحِ آهَص گخو رََيحٍَي ٔ رّيلخكظض ىل ٔ حٛالف
آٌ َپَىحَُيَْ ،گِ حُ ؿًهّی ػهًخی ىیٍ رًّٗخٍ ًَیآیُيُ ،یَح ىٍ حیٍ ٍٕٛص
ُيظَک َِهّ ْى حُ ىیٍ ؿِ ػویيِی کّ ػٕحو يَىو َیِ ىٍ آٌ رخ حٔ ي٘خٍکض ىحٍَي چیِی ىٍ
ىٓض َيحٍى ٔ ،طُٓخ رّىحٗظٍ َُْ يـخىنّ ٔ ييحكؼّ حُ ػٕحو يًظخُ يیرخٗي.
ؿِحنی رَ آٌ حٓض کّ يؼَكض هيحَٔي ٓزلخٌ ٔ ُٗخهض ٛلخص ٔ حكؼخل حٔ ٔ
ًّْی آٌچّ ىٍ ػهى يکخٗلّ يٕؿٕى حٓض ،حُ ػهى کالو رّىٓض ًَیآیي ٔ كظی يًکٍ
حٓض كـخد ٔ يخَغ آٌْخ َیِ رخٗيٍٓ .یيٌ رّآٌْخ طُٓخ حُ َ١ین يـخْيِی کّ هيحَٔي
آٌ ٍح يوييّی ْيحیض هٕى هَحٍ ىحىِ حيکخٌپٌیَ حٓض)۳(.
ؿِحنی ْى رٍّٗي ػهى کالو کًکی رٔیخٍ کَىِ حٓض ٔ ْى ىٍ َوي آٌ کٕطخْی
َکَىِ .ىٍ كویوض چخٍچٕد ٔ رخیيْخ ٔ َزخیيْخی ػهى کالو ٍح ي٘و ٚکَىِ حٓض .ىٍ
َگخِ ؿِحنیَ ،زخیي ىٍ طَریض ىیُت يَىو حُ ػهى کالو حٓظلخىِ کَى ،يگَ رٍَّٟٔص.
ريیم ٍٔیکَى کاليی رَحی ػخيّی يَىوَ ،ؤض حٓالو ُٗخٓت ىٌٍٔىیُی حٓض؛
ىٔو طٕؿّ رّحكٔخٓخص ىیُت كَى؛ ٔ ىٍ َٓخیض ،ريیم ٕٓو ،آيُٕٕ حَلَحىة ػهى کالو
حٓض کّ ؿِحنی رخ َٗحی ٢هخٛی ٔ ىٍ ٍٕٛص ٍَٟٔص آٌ ٍح طـٕیِ يیکُي.
چّ کٔخَی رخیي رخ حىنّی َوهی ٔ ک ِلّ ْن ثبٌّل؟
چَ کَبًی هیرْاًٌل ُهزَ َ
ػوهی ىیٍ رّهٕری آُٗخ رخُٗي طخ رظٕحَُي حُ حػظوخىحص ىیُت يَىو ىكخع ًَٕىِ ٔ ٗزّٓی
۳۲۰ كکًض ىْى :کالو حٓاليی
يوخنلخٌ ٍح ٍى کُُي؟ ؿِحنی ػًٕو يَىيخٌ ٍح يؼخف حُ ػهى کالو يیىحَي ٔ رم آٌْخ
ٍح حُ پَىحهظٍ رّآٌ رَ كٌٍ يیىحٍى .رّْیچ ٍٔ َزخیي يَىو ػٕحو ٍح ىٍ ئخیم کاليی
ىٍگیَ کَى .حگَ ًٍْ ػخيی رخُ ْى رّحیٍ حيٍٕ کاليی پَىحهض ،رٓظَ حٓض رّرخُی ٔ
طلَیق َٓگَو ٕٗى ٔ كظی رَحی ػخيیٍٔ ،ی آٍٔىٌ رّيؼخٛی رٓظَ حُ آنٕىِ ٗيٌ
رّيزخكؼخص کاليی حٓض؛ چَح کّ َٓخیض کخٍ گُخْکخٍ كٔن حٓض کّ رخ طٕرّ رو٘یيِ
يیٕٗى ،حيخ ػخهزض پَىحهظٍ رّيزخكؼخص کاليی رَحی ػخيیَٗ ،ک حٓض ٔ کلَی کّ
طخ آهَ رخ آىيی يیيخَي ٔ روٖ٘ َيحٍى )۶(.حٔ رخ حٓظُخى رّظٕحَْ حهزخٍ ،حیًخٌ ٍح
ٍََٟٗٔ ١ة َـخص يیىحَيَ ٔ ،ـخص َٓخیظخ ً َٜیذ طًخيی يئيُخٌ هٕحْي ٗي.
ؿِحنی رَ آٌ حٓض کّ ىٍ َْ َٕع گلض ٔگٕی رخ حیٍ حٗوخ ٙىٍ هٕٜٙ
ئخیم کاليی ،رخیي ىٔ ٍَٗ ١ح ٍػخیض کَىَ :ؤض آٌکّ ىٍ ىل هٕى رّآٌچّ
ٍٓیيِ حٓض ،یویٍ ٔ ؿِو َيحٗظّ رخٗي؛ ىیگَ آٌکّ ىٍ ریخٌ ٔ نلع ،رخ هطؼیض ٓوٍ
َگٕیي ،رهکّ حُ ٔحژِگخَی چٌٕ«كيّ يیَُى» « ،رّگًخَى» ٗ« ،خیي» ...حٓظلخىِ
ًَخیي .ؿِحنی رخ طکیّ رَ آٍحء کاليت هٕیٖ رَّوي ریٔض يوٕنّ يیپَىحُى ٔ هخثهیٍ ّٓ
آيُِٕ حُ يیخٌ آٌْخ ٍح يلکٕو رّکلَ يیکُي .ىٍ رلغ حُ ریٔض يوٕنّی كهٔلی،
رّه ّٓ ٕٜٙيوٕنّی هِيَو ػخنى ،ػيو ػهى هيحَٔي رّؿِثیخص ٔ يلخل رٕىٌ يؼخى
ؿًٔخَی يیپَىحُى ٔ هخثم رٕىٌ رّحیٍ ّٓ آيُِٕ ٍح طٕٓ ٢كالٓلّ کلَ طهوی يیکُي.
ؿِحنی ىٍ حىحيّ ،رلغ طؤٔیم ٍح رّيیخٌ يیآٍٔى ٔ يؼظوي حٓض کّ حگَ رظٕحٌ
ٓوٍ ٍح طؤٔیم کَى ٔ حػَی حُ کلَ ىٍآٌ يٕ٘ٓى َزخٗي ،يخ يـخُ َیٔظیى کّ ىٍ يٍٕى
كَىی كکى رّحٍطيحى کُیى.
ؿِحنٗ ىٍ يزخكؼخص کاليٗ يٓخٍص ُحیيحنٕٛلٗ َ٘خٌ ىحى ٔ َٗٓطٗ ػظیًٗ پیيح
کَى .کخٍٔحٌْخٖ کّ رـيحى ٍح طَک يٗگلظُي هزَ ظٍٕٓ حیٍ کٕکذ ؿيیي ػخنى حٓالو
ٍح رّحکُخف َُٓيیٍْخٖ حٓاليٗ يٗرَىَي .ىٍ حیٍ يٕهغ ظخَْ ؿِحنٗ رٔیخٍ آٍحٓظّ
رٕىٔ ،نٗ حُ رخ ٍ١كَٔ ٍیوظّ رٕى (چُخٌکّ رؼيْخ هٕى حػظَحف کَى) ٗک حٔ چُيحٌ
ػًین ٗيِ رٕى کّ حیًخٌ رًّّْچیِ ٍح حُ ىٓض ىحىِ رٕى ،رخ ٓؼٗ طًخو كهٔلّْخٖ
گَٕخگٌٕ ٍح يطخنؼّ يٗکَى ٔ ْیچ یک حُ آٌْخ ٍٟخیض هخ َ١آٗلظّٖ حٔ ٍح كَحْى
ًَٗآٍٔى ،كظٗ رّهٕى كهٔلّ ْى ٗک کَى ،يغٌْح حػظوخىحص هٕى ٍح پُٓخٌ يٗکَى ٔ
رخ كلع ظخَْ ،کًخکخٌ رّطيٍیْ كوّ ٗخكؼٗ ي٘ـٕل رٕى ٔ ىٍ ىكخع حُ آٌ ٓوٍ
يٗگلض .ىٍ ٓخل ْ( 4۴۴م) ٍٓخنّٖ طلض ػُٕحٌ «حنًُوٌ يٍ حنّ٠الل» (َـخص حُ
گًَحْٗ) حَظ٘خٍ ىحى ،رَحٖ ُٗخهض كویوض حُ َ١ین حكٔخّ رخ ُٗ١رخٍٖ ىیگَ
۳۲۴ كکًض یگخَّ
هبرویلٓ
ْىُيخٌ رخ «حٗؼَٖ» یک ػخنى يٌْذ كُلٗ رَّخو «أرٕيُ ٍٕٜدمحمرٍ يلًٕى
حنًخطَیيٖ» يهوذ رّيظکهى حنًَٔهُيٖ (يظٕني ىٍ هَیّٖ يخطَیيَِ ،ىیک ًَٓهُي،
يظٕكٗ رّٓخل ٖٖٖ ْ ،م) رّ ٍٕ١ئظوم حٕٛل کاليٗ هٕیٖ ٍح يئٌ ٔ يُظى
ٓخهض .حٕٛل کاليت ٖٔ كو ٢حَيک طلخٔطٗ رخ کالو حٗؼَٖ ىحٍى ،چُخٌکّ
کخٍُٗخٓخٌ يٗگٕیُي :طلخٔص کالو يخطَیيٖ رخ کالو حٗؼَٖ ىٍ هیخّ رّٔؿٕى حهظالف
يیخٌ ىٔ يٌْذ كُلٗ ٔ ٗخكؼٗ هیهٗ َخچیِ حٓض .ػهًخٖ ُٓٗ طؼيحى ٖٔ كوَِ حهظالف
يیخٌ حیٍ ىٔ يٕأْٓ کالو رَيًٗٗخٍَي ٖٗ ،كوَِ يؼُٕٖ ٔ ْلض كوَِ نلظٗ.
«يخطَیيٖ» رّ پیَٖٔ حُ يؼهى هٕیٖ أرٕكُیلّ ،ىٍ يٕٕٟع طويیَ ٔ آُحىٖ
حٍحىِ ،رَهالف حٗؼَٖ يؼظوي حٓض کّ گَچّ حػًخل ري آىيٗ رخ حٍحىِٖ هيحَٔي حَـخو
ًَٕٗٗى؛ ٔنٗ رئٌ حٍحىِٖ هيح َیِ حَـخوپٌیَ َیٔضٰ .نکٍ رّيیم ٔ ٍٟخٖ آكَیيِگخٍ
َیٔض .رّگلظّٖ يخطَیيٖ هيحَٔي آىيٗ ٍح رخ حٍحىِٖ آُحى آكَیيِ ،ريیٍٓزذ آىيٗ
يٗطٕحَي حیٍ یخ آٌ ػًم ٍح رّحَظوخد آُحى هٕیٖ حَـخو ىْي ٔ ىٍ يوخرم آٌ حػًخل،
پْ حُ يَگ پخىحٕ يٗگیَى ،یخ يـخُحص يٕٗٗى .هيحَٔي آىيٗ ٍح ىٍ کخٍْخٖ َیک
یخٍٖ يٗکُي؛ ٔ نٗ ىٍ کخٍْخٖ ري ٍْخیٖ يٗٓخُى .رئٌ حیٍکّ ييحههّ کُي ،يَطکذ
گُخِ ٍح رّكخل هٕى ٍْخ يٗکُي .حٔ طلٔیَٖ ىحٍى رَّخو «طؤٔیالص حنوَآٌ» کّ ٍحِْخٖ
ػوم ٍح ىٍ كٓى هَآٌ كَحم يٗریُي.
يخطَیيیخٌ ىٍ يٍٕى "آىيٗٓخٌ رٕىٌ هيح" ْى ط٘زیّ ٔ ْى طؼطیم ٍح ٍى کَىِحَي
ٔ ػویيِٖ هٕى ٍح ريیٍٍٕٛص ٓهزٗ حرَحُ ىحٗظّحَي کّ ىٍ طٔ ٍٕٜؿٕى آكَیيِگخٍ
َ٘خیي كي ٔ يَُٖ هخثم ٗيٛ ،لخص حٔ ٍح ًَٗطٕحٌ حَيحُِ گَكض ٔ ًَٗى.
حٕٛل يخطَیيٖ ًْخٌ يوزٕنیظٗ ٍح ىٍ يلخكم كُلٗ پیيح کَى کّ حٕٛل حٗؼَٖ
ىٍ يیخٌ ٗخكؼیخٌ ،هخٛشً ىٍ َٕحكٗ ىٕٖٔٓ آيٕىٍیخ کّ يَىو ًّْ پیَٔ يٌْذ كُلٗ
رٕىَي ،طلٕم یخكض .رّئٍَ َْىٔ ؿَیخٌ کاليٗ رّْى َِىیک ٗيَي ٔ َِى ُٓیخٌ،
رَكن ُٗخهظّ ٗيَي .يٕحٟغ َْىٔ ؿَیخٌ کاليٗ ىٍ رَحرَ يؼظِنّ یکٔخٌ رٕى .نٌح
ىٍػهى کالو حُ حرٕحنلٍٔ حٗؼَی ٔ حرٕيُ ٍٕٜيخطَیيی رّػُٕحٌ ٗیویٍ یخى يیٕٗى.
پیَٔحٌ يخطَیيی ٔی ٍح رخ حنوخری چٌٕ حن٘ین ،حنلویّ ،ػهى حنٓيی ،حيخو حنٓيی ٔ
حيخو حنًظکهًیٍ يیهٕحَُي .طؼيحىی حُ پیٕ٘حیخٌ يٌْذ كُلی حُ ٗخگَىحٌ يخطَیيی
يلٕٔد يیَٕٗي حُ ؿًهّ حرٕحنوخٓى حٓلخم رٍدمحم كکیى ًَٓهُيی ،حرٕحنلٍٔ ػهی
رٍٓؼیي ٍٓظـلُی ،حرٕدمحم ػزيحنکَیى رٍيَْٕ رِىٔی ،حرٕنیغ روخٍی ٔ ىیگَ کٔخٌ.
ٓٓ۶ كکًض یگخَّ
ٌٍّذ
عبیگبٍ اّبػوٍ كه هیبى اُل ُ
حٗؼَیْخ ٔ يخطَیيیْخ يؼخٍٟخٌ ىیگَی ْى ىحٗظُي کّ ًْخَخ «حٛلخد
حنليیغ» رٕىَي ٔ يظؼخهزخ ً رّ«ٓهلیّض» يٍٕ٘ٓ ٗيَيٓ .هلیْخ حی٘خٌ ٍح ىٍ ُيَِٖ حْم
ُّٓض ٔ ؿًخػض ًَٗپٌیََي ،چُخٌکّ ىٍ ُٓي ًیم آييِ حٓض: ُ
ُّٓضـ نطلخ ىٔ كَهّٖ حٗؼَیّ ٔ يؼظِنّ ٍح رّ ٍٕ١کخيم يؼَكی کُیي ٔ ،حْم ُ ً
ؿِء کيحو یک يلٕٔد يٕٗٗى؟
ُّٓض ىحىِ ٕٗى:
= حنلًيهلل ،ىٍ حرظيحء الُو حٓض طٕٟیلی ىٍ يٍٕى حْم ُ
ُّٓض یخ ُٓیيٌْذ رّکٔی گلظّ يٕٗٗى کّ يؼظوي رخٗي ىٍ َظَ ػٕحو حنُخّ ،حْم ُ
أرٕرکَ ٛيین ٍٟیهللا ػُّ ههیلّٖ حٔل ئهًیٍ حٓض ٔ ػًَ ٔ ػؼًخٌ ٔ ػهی
ٍٟی هللا ػُٓى رؼي حُ حٔ ههیلّ ٗيَي .رَ حٓخّ حیٍ طؼَیقَْ ،کْ کّ يؼظوي رخٗي
ُّٓض َخو يٗگیَى ٔ َْکْ أرٕرکَ ٍٟیهللا ػُّ ههیلّٖ حٔل حٓض ،حٔ ُٓی یخ حْم ُ
چُیٍ يؼظوي َزخٗي ،حٔ ٍح ٗیؼّ گٕیُي!
ُّٓض ٔ ؿًخػض رّکٔخَی يٗگٕیُي کّ يُٓؾ ح ّيخ ىٍ حٛطالف ٛلیق آٌ ،حْم ُ
ػویيطی ٔ كوٓت هٕى ٍح رَ ١زن ٍحِ ٔ ٍٕٔ پیخيزَ ٛهی هللا ػهیّ ٔحنّ ٔٓهى ٔ
ٛلخرّ ٍٟیهللا ػُٓى ٔ طخرؼیٍ ٔ طخرغ طخرؼیٍ حُ حثًّٖ حٍرؼّ گَكظّ رخُٗي کّ رّآٌ
هٌَٔ يل٠هّ یخ هٌَٔ ١الیی گٕیُي .ىٍ حیٍ طؼَیق ،کٔخَی کّ ىٍ يزخكغ حًٓخء ٔ
ٛلخص (رئٌ طؤٔیم یخ طلَیق یخ طؼطیم ٔ طًؼیم) ٔ حٍکخٌ حیًخٌ ٔ طؼَیق حیًخٌ
(حػظوخى ىٍ ههذ +حهَحٍ رخ ُرخٌ +ػًم رّحٍکخٌ حٓالو) ٔ ىیگَ يزخكغ کاليی رَ
ُّٓض ٔ ؿًخػض گٕیُي .ىٍ ؿیَ حیٍ ٍٕٛص ،حگَ كظی يُٓؾ ٓهق ٛخنق ْٔظُي ،حْم ُ
کٔی يؼظوي رخٗي کّ أرٕرکَ ٍٟیهللا ػُّ ههیلّٖ حٔل ئهًیٍ حٓضٔ ،نی ىٍ ئخثم
ُّٓض ٔ ؿًخػض هخٍؽ گ٘ظّ ٔ ؿِٔ يٌکٍٕ رَ يُٓؾ آٌْخ َزخٗي ،حٔ حُ ىحیَِٖ حْم ُ
حْم ريػض ٔ ِك ََ ْم هٕحْي رٕى يخَُي كَهّٖ ٕٛكیّ ٔ ...نٌح يظٕؿّ يٕٗٗیى کّ حػظوخى
رّحیٍکّ أرٕرکَ ٍٟیهللا ػُّ ههیلّٖ حٔل حٓض ١َٗ ،الُو حٓض ٔنی کخكی َیٔض.
ُّٓض ْٔظُي.
كخل رخ طٕؿّ رّحیٍ طؼَیلخص١ :زن طؼَیق ػٕحو ،يؼظِنّ ٔ حٗخػَِ حْم ُ
ُّٓض َیٔظُي ،رهکّ ؿِٔ حْم ح ّيخ ١زن طؼَیق حٛطالكی :يؼظِنّ ٔ حٗخػَِ حْم ُ
ُّٓض رَ ١زن طؼَیق حٛطالكی ريػض ههًيحى يَٕٗٗي ٔ .حگَ ٗو ٚرَ يُٓؾ حْم ُ
ُّٓض رُخيي.
َزخٗي ،حٔ حْم ريػض حٓض َْچُي کّ هٕى ٍح حْم ُ
ُّٓض رخ
رّػزخٍطی ،ئهًخَخٌ رَ حٓخّ يیِحٌ ىٍٔی ٔ َِىیکی آٌْخ حُ کظخد ٔ ُ
كٓى ٓهق ُٓـیيِ يَٕٗٗي ،نٌح َْکْ کّ ریٖطَ رّآٌ ىٔ حنظِحو ىحٗظّ رخٗي يطًجُخ ً
ٔٓ۶ كکًض ىْى :کالو حٓاليی
ریٖطَ يٍٕى طؤییي حٓالو هٕحْي رٕى .ح ّيخ رَّْيیِحٌ کّ ىٍٔ َٕٗي ٔ رّٓلٔطّ ٔ کالو
ُّٓض ىٍٔ يَٕٗٗي. ٔ هَحكخص ٔ َٗک ٍٔی آٍَٔي ،رًّْخٌ يیِحٌ ْى حُ حٓالو ٔ ُ
ُّٓضکٔخَی ىحهم ىٍ كَهّٖ طٕٜف ٔ حٗؼَیّ ْٔظُي ٔ آٌْخ هٕى ٍح حْم ُ
ُّٓض ٔيَٗخيُي! ىٍكخنیکّ رَ حٓخّ طؼَیق حٛطالكیْ ،یچیک حُ آَخٌ حْم ُ
ؿًخػض َیٔظُي رهکّ ؿِٔ حْم ريػض يلٕٔد يَٕٗٗيَْ ،چُي کّ كَهّٖ حٗخػَِ
ُّٓض َِىیکطَ ْٔظُي)۰ (.رخٍْخ حُ كَهّٖ ٕٛكیّ رّ ُ
ٓهلیْخ گلظُي حٓهٕد ٔ ٗیِْٕخی کاليی َیِ حُ كهٔلّٖ یَٕخٌ گَكظّ ٗيِ حٓض،
ىٍكخنیکّ ٗخیٔظّ حٓض طخ رّحىنّٖ َٗػی ٔ هزم حُ َْچیِ رّهَآٌ کَیى ٍؿٕع
کُیىُ ،یَح ٍٕٔ هَآٌ کَیى ىٍ هطخد هَحٍ ىحىٌ حَٔخٌ ،رَحَگیوظٍ هٕحَیٍ ٔ
حٓظيالالص ػوهی ٔ رَحَگیوظٍ ٔؿيحٌ حَٔخٌ ٔ ریيحٍ کَىٌ ههذ حٔ حُ ؿلهض حٓض.
ٓهَق حٓظٕحٍطَ ٔح ّيخ حٗؼَیْخ رَ حیٍ رخٍٔ رٕىَي کّ ٍٕٔ حی٘خٌ حُ ٍٔیکَى َ
ُّٓض يٕحكن رٕى ،حُ ػهٕو َٗػی يلٕٔد آگخْخَّطَ حٓض .حگَ ػهى کالو رخ هَآٌ ٔ ُ
يٗ ٕٗى ٔ حگَ رظٕحٌ رخ ػهى کالو ػوخیي ٓهق ٍح یخٍی ًَٕى ،حیٍ ػهى ٓظٕىَی حٓض ٔ
رخ حیٍ ٍٕٔ يٗطٕحٌ َظَحص يوخنلیٍ ٍح ٍى کَى .ح ّيخ حگَ يخَُ ِي کالو يؼظِنّ ٔ
ُّٓض طٕحكن َيحٗض ،حُ ػهٕو َٗػی َیٔض ٔ َکْٕیيِ حٓض. ىیگَحٌ ،رخ هَآٌ ٔ ُ
ىٍ يوخرم ،آَخَی کّ ىٍ حٓظيالل رّيُٓؾ ٓهق پخیزُي رٕىَي ،حىػخ ىحٗظُي ٍٕٔ
ٓهق حُ ٍٔیکَى َههَق ،آگخْخَّطَ ،يلکىطَ ،يلظخ١خَّطَ ٔ ٓخنىطَ حٓض .رٔیخٍی
حُ يزخَی ٔ ىٓظٍٕحص ىیٍ رخ ػوم هخرم ىٍک ٔ ىٍیخكض َیٔض ،يخَُي ًحص هيحَٔي،
کیلیض ٔكی ،ػخنى ؿیذ ،كهٔلّٖ حكکخو ،ػخنى حٍٔحف ،ىَیخی ىیگَ ...حیٍ حُ يٕحٍىی
حٓض کّ ػوم ٍح ىٍ گُـخیٖ ٔ ک٘ق آٌ ٍحْی َیٔض .ػوم يخَُي حیٍ حٓض کّ َِى
ٗوَ ٚخُٕٗح ٔؿٕى يُل َٜىٍ يلٕٔٓخص چٓخٍگخَّ حٓض ٔ كخهي روٖ ُٗیيحٍیْخ
يٗرخٗيْ ،ىچُیٍ َِى كَى کٍٕ ،آٌچّ ىیيِ يٕٗٗى ىٍ ٔؿٕى ؿخیگخْی َيحٍى.
حیٍ رّيؼُخی َوٜخٌ ىٍ ػوم َیٔض رهکّ ػوم يیِحٌ ٔ يؼیخٍی ٛلیق حٓض
ُیَح کّ حكکخو آٌ یویُی حٓض؛ ح ّيخ حُ حكخ ٔ ّ١ىٍک کخيم ٔؿٕىَ ،خطٕحٌ حٓض ُیَح
کّ ظَكیض ٔؿٕى رٔیخٍ ٔٓیغطَ حُ طٕحٌ حىٍحک حَٔخٌ َٔزض رّآٌ حٓض.
يؼخل آٌ يخَُي كَىی حٓض کّ طَحُٔی ىحٍى کّ رخ آٌ ١ال ٍح ٌُٔ يٗکُي ٔ حٔ
روٕحْي رخ آٌ کِْٕخ ٍح ٌُٔ کُي ،حیٍ کخٍ يًکٍ َیٔض .چُیٍ ٗوٜی ىٍک ًَٗکُي
کّ طؼییٍ يیِحَی رَحی حكکخو ٰانٓی حيکخٌپٌیَ َیٔض ح ّيخ ػوم رّآٌ حَٛحٍ يٗکُي طخ
پٍَٔىگخٍ ٔ ٛلخص حٔ ٍح ىٍک کَىِ ٔ رّآٌ حكخ ّ١یخري .حَٔخٌ ًٍِٖ حُ ًٍحص
ٕٓ۶ كکًض یگخَّ
ٔؿٕى حٓض کٔی کّ ىٍ حيؼخل حیٍ ه٠خیخ ،ػوم ٍح رَ ُٗیيٌ يويو کُي ،رّحٗظزخِ
يٗحكظي ٔ كٓى حَيک ٔ کؾَظَی ،حٔ ٍح رّكن ًٍَٗٓخَي .حُ آٌچّ ریخٌ ٗي كن رَحیض
ٔحٟق ٔ آٗکخٍ گ٘ض)۴ (.
َٓحَـخو ،طیَ هالٍ ٙح ٗین ٓلَ رٍ ػزيحنَكًٍ حنلٕحنی (ٍثیْ هٔى حنؼویيس
حنًٍُٕس) رّيـِ حٗخػَس ٗهیک يٗکُي .حٔ ىٍ کظخد «يُٓؾ ّ رـخيؼش أو حنوَٖ ـ رخنًيیُش
حالٗخػَس» يٗگٕیي« :حنلکى حنٜلیق كیحْلٗخػَس أَٓى يٍ أْم حنوزهش ،ال ٗک كی
ُّٔش :كال! = كکى ٛلیق ىٍ يٍٕى حٗخػَس حیٍ حٓض کّ ًنک ،أيخ أَٓى يٍ أْم حن ّ
ُّٓض َیٔظُي)۲ (».
آٌْخ أْم هزهّ ْٔظُي ،ىٍ حیٍ ٗکی َیٔض ،ح ّيخ آٌْخ حُ حْم ُ
کزبةٌّبٍٔ:
ٔـ ک٘ق حنظٌُٕ ػٍ حٓخيی حنکظذ ٔحنظٌُٕ ـ يٜطلی رٍ ػزيهللا.
ٕـ ْيیش حنؼخٍكیٍ كی حًٓخء حنًٕأنلیٍ ٔ آػخٍ حنًُٜلیٍ ـ حًٓخػیم پخٗخ.
ٖـ حنظليع رُؼًش هللا ـ ؿاللحنيّیٍ ػزي حنَكًخٌ ٓیٕ١ی.
4ـ ؿٕحيغ حنؼهٕو ـ حرٍكَكٌٕ.
۳ـ حنظٕكیي ـ أرٕيُ ٍٕٜيخطَیيی.
۶ـ يوييّ ـ حرٍههئٌ.
۰ـ ٔكیخص حالػیخٌ ـ حرٍههکخٌ.
۴ـ كـَحالٓالو ـ حكًي حيیٍ.
۲ـ يوخالص حالٓاليییٍ ـ حٗؼَٖ.
ٓٔـ حنظًٓیي ـ أرٕرکَ حنزخهالَٗ.
ٖٓ۶ كکًض ىْى :کالو حٓاليی
ٔٔ
ـــــــــــــــــ
ـــذ ّ یٍـــلل
ــــــــــــــــــــ
۶ٓ4 كکًض یگخَّ
ٍللیّذ
کهًّٖ «ٓهق» ٔ ي٘ظوخص آٌ ْ٘ض رخٍ ىٍ هَآٌ کَیى ًکَ ٗيِ حٓض ،کّ نِٔيخ ً
ق:ٕ ، ٓهَ ٍَرٔ ٢ػیوی رخ ييػیخص ٓهلیٌٕ َيحٍى؛ رخٍی ىٍٍِٕٖٓ روَِ« :كَهَ ۥُّ َيخ َ
ق ٕٕ :4 ،ـ ٖٕ» یک رخٍ ىٍ ٓهَ َ »ٕ۰۳ىٔ کَص ىٍ ٍِٕٖٓ َٔخءِ « :ا َال َيخ هَ ْي َ
ق »۲۳ :۳ ،رخٍی ىٍ ٍِٕٖٓ حَلخل« :یُ ْـلَ َْ نَ ُٓ ْى َيخ هَ ْي ٓهَ َ ػ ًَخ َ ػلَخ َ
ّللاُ َ ٍِٕٖٓ يخثيَِ « :
ض»ٖٓ :ٔٓ ، ک ط َ ْزهُٕ ُک ُّم ََ ْل ٍْ َيخ أ َ ْٓهَلَ ْ ق »ٖ۴ :۴ ،ىٍ ٍِٕٖٓ یََُُْْٕ « :خ ِن َ ٓهَ َ َ
ٓهلخ َٔيؼال ِنآل ِه َِیٍَ »۳۶ :4ٖ ، ْ ً ً َ ْ
ىٍ ٍِٕٖٓ ُهَف« :كَ َـؼَهَُخ ُْ ْى َ
ْ
ٔ ىٍ ٍِٕٖٓ كخهُّ « :کهُٕح َٔح ْٗ ََرُٕح َُِْیجًخ ِر ًَخ أ َ ْٓهَ ْلظ ُ ْى كِی ْحْلَی َِخو حنوَخ ِن َی ِش»ٕ4 :۶۲ ،
ػالِٔ رَ حیٍ يٕحٍى ،آیخطی ىٍ هَآٌ آييِ کّ حُ نلخظ يؼُخیی ٔ يلٕٓيی ًْخٌ
ٓهلیّض ٍح يٍٗٓخَي ٔ ٓهلیٌٕ يیطٕحَُي رّآٌ رچٔپُي ،يخَُي حیٍ آیّ حُ ٍِٕٖٓ طٕرّ:
ﭐّللُی َ َ ٟ ٔ ٍٖ ٍَ ِ خٍ َٔﭐنٌَِیٍَ ﭐطَزَؼُٕ ُْى رِب ِ أك ٰ َ ٔزِوٌَُٕ أﭐْل َ َٔنٌَُٕ ِيٍَ أﭐن ًُ ٰ َٓ ِـ َِیٍَ َٔ أﭐْلََ َ
ِ ٜ « َٔﭐن ٰ َ
ک أﭐنلَ إٔ ُُ ض ط أَـ َِی ط أَلظ َ َٓخ أﭐْل َ أَ ٰ َٓ َُ ٰ َه ِهيِیٍَ كِی َٓخ ٓ أ َ َريٗ ۚح ًَٰ ِن َ ػيَ نَ ُٓ أى َؿ َُٰ ٖ
ػ أُُّ َٔأ َ َ
ٕٟحْ َ
ػ أُ ُٓ أى َٔ ٍَ ُ
َ
أﭐنؼَ ِظی ُى = ٔٓٓ ،پی٘گخيخٌ َؤظیٍ حُ يٓخؿَیٍ ٔ حَٜخٍ ٔ کٔخَی کّ رَّیکی ٍٕٔ
آَخٌ ٍح ىٍ پیٖ گَكظُي ٔ ٍحِ حی٘خٌ ٍح رّهٕری پیًٕىَي ،هيحَٔي حُ آَخٌ ٍحٟی حٓض
ٔ حی٘خٌ ْى حُ هيح هُٕ٘ىحَي ٔ هيحَٔي رَحی آَخٌ رٓ٘ظی ٍح آيخىِ ٓخهظّ حٓض کّ ىٍ
ُیَ ىٍهظخٌ ٔ کخمْخی آٌََْٓ ،خ ٔ ٍٔىرخٍْخ ؿخٍی حٓض ٔ ؿخٔیيحَّ ىٍ آٌ
يیيخَُي؛ حیٍ حٓض پیَُٔی رٍِگ ٔ ٍٓظگخٍة ٓظَگ».
رؼي حُ هَآٌ ،ىٍ هطخد ٓیّيحنزَ٘ ،ىٍ آهَیٍ ىهخین كیخص يزخٍکٖ ،رّىهظَٕ
كخَُْ ًّٖ١ح ٔحژِٖ ٓهق رّکخٍ ٍكظّ حٓض« :حَّک حٔل حْم ریظی نلٕهخ ً ری ٔ َؼى
ٓهق حَخ نک = طٕ حٔنیٍ كَى حُ حْهزیض ْٔظی کّ رّيٍ يٗپیَٕيی ٔ ،يٍ رٓظَیٍ
ٓهق رَحی طٕ ْٔظى )ٔ(».ح ّيخ حیٍ ٔحژِ ىٍ حیٍؿخ رّيؼُی نـٕی هٕى رّکخٍ ٍكظّ ٔ
َ٘خَگَ ْیچگَّٕ َظَیّپَىحُی ىٍ ُيیُّٖ رلغ يخ َیٔض.
رًّْیٍطَطیذ حٛطالف ٔ ي٠خيیُی طلض ػُخٔیٍ ٓهقٓ ،هق ٛخنق یخ حٓالف
ٛخنق ىٍ يظٌٕ يظؼهن رّحٔحیم هٌَ ىٔو ٔ رؼي ،طٕٓ ٢حػخظى ٔ كلٕنی چٌٕ حيخو
حكًي رٍ كُزم ،حيخو روخٍی ،حيخو ئهى ،ػزيهللا رٍ يزخٍکٍ ،حٗي رٍ ٓؼي ،رَرٓخٍی،
حيخو حُٔحػی ،أرٕحنلَؽ حرٍحنـُٕی ،حنيحٍ هطُی ،ػزيحنوخَْ رـيحىی ،هطیذ رـيحىی،
أرَٕؼیى حٛلٓخَی ٔ يطَٓ رٍ ١خَْ يويٓی ...رّکخٍ ٍكظّ حٓض.
يَحى حیٍ حػخظى حُ کهًّٖ ٓهق ًْخٌ يؼُی نـٕی ٔ ًْخٌ يٜخىیوی حٓض کّ
حئَُِ ٓهلیٌٕ هٜي يٗکُُي .یؼُی «ٛلخرّ ٔ کٔخَی پْ حُ آٌْخ يٗرخُٗي ».يؼالً
حنَکٕد ػهٗ حيخو روخٍی ىٍ ٛلیق هٕى رخری ٍح رخ حیٍ ػُٕحٌ رخُ يٗکُي« :رخد ُّ
۶ٓ۰ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
ٜؼزش ٔحنلُلٕنش يٍ حنویم ٔهخل ٍحٗي رٍ ٓؼي کخٌ حنٔهق یٔظلزٌٕ حنللٕنشحنيّحرش حن ُّ
ْلَّٓخ أؿَٖ ٔأؿَٔ = ٍحٗي رٍ ٓؼي گٕیيٓ :هق ٕٓحٍ ٗيٌ رَ كیٕحٌ ََ ٍح ىٔٓض
ىحٗظُي چَح کّ طُئٍطَ ٔ ىنیَطَ حٓضَ ».یِ رخد ىیگَی ٍح ىٍ ٛلیق روخٍی رخ
حیٍ ػُٕحٌ ًکَ ًَٕىِ حٓض« :رخد يخکخٌ حنٔهق یيهٌَٔ كی ریٕطٓى ٔأٓلخٍْى يٍ
حنطؼخو ٔحنهلى ٔؿیَِ» = رخد ؿٌح ٔ گٕٗض ٔ چیِْخی کّ ٓهق ىٍ هخَّْخ ٔ
ٓلَْخٖٗخٌ ًهیَِ يٗکَىَي ٔ ».حيخو ئهى ٍٔحیض يٗکُي کّ ػزيهللا رٍ يزخٍک ىٍ
يأل ػخو يٗگلض« :كيیغ ػًَٔ رٍ ػخرض ٍح ٍْخ کُیي کّ حٔ ٓهق ٍح ىُٗخو يٗىحى».
ٰنکٍ طخ حیٍؿخ ٓهلیّض َٛكخ ً یک حٛطالف ػهًی حٓض ٔ ُُْٕ رّػُٕحٌ یک
ؿَیخٌ كکَی ٔ ػًهی ٔ حؿظٓخىی ٔ ؿٓخىی ظخَْ َ٘يِ حٓض .رُخرَحیٍ ِٓحٔحٍ حٓض
يیخٌ ٓهلیّض رّػُٕحٌ یک حٛطالف ػهًی ٔ ٓهلیّض رّػُٕحٌ َٕػی ػویيِ ٔ ٍٕٔ
ٍُٔگخٍ ػزخٓیخٌ ىٍ رَحرَ يؼظِنّ ٔ حٗخػَِ ٔ ىٍ يوخنلض
ِ ػًهی کّ هٌَْخی رؼي ىٍ
رخ ؿَیخٌ طَؿًّٖ ػهٕو ٔ كهٔلّٖ یَٕخٌ ًَٕىحٍ گ٘ض ،طلخٔص هخثم ٗي.
ُّٓض كُّٖٔ ٍٕٓل هيح ٔ ههلخی ٍحٗيیٍ ٔ ٓخیَ ٛلخرّٖ کَحو حٓض ،حیٍ رّ ُ
كَحیُيی الُو ٔ حَکخٍَخپٌیَ رَحی حيض حٓاليی حٓض ».حٛطالف «حنٔهق» ُيخَی
ظخَْ ٗي کّ َِحع ىٍ يٍٕى حٕٛل ىیٍ ریٍ كَهّْخی کاليی ىٍ گَكض)۳(.
رَحی حیٍکّ ىٍک ىٍٓظی حُ ٍیّْ٘خ ٔ ُيیُّْخی پیيحیٖ ٓهلیّض رّىٓض آٍٔیى
رخیي چٓخٍ ؿَیخٌ كکَة ٍح کّ ْىُيخٌ ىٍ حهطخٍ يَکِی رالى حٓاليی ؿَیخٌ ىحٗظّ،
ىٍ َظَ رگیَیى؛ ىٍ كویوضٓ ،هلیّض ْى يلٕٜل ٔ ْى ٔحکُ٘ی ىٍ رَحرَ حیٍ چٓخٍ
ؿَیخٌ حٓض ٔ :ـ حٛلخد كيیغ ٕ ،ـ حٛلخد ٍأی ٖ ،ـ يؼظِنّ 4 ،ـ حٗؼَیّ.
ٓهلیّض طکخيم یخكظّٖ ؿَیخٌ كيیؼی ىٍ رَحرَ ٖ ؿَیخٌ ىیگَ حٓض.
ىٍ کظخد «ػویيِٖ ١لخٔیّ» <کّ یکی حُ يٓىطَیٍ يُخرغ ػویيطی ٓهلیخٌ ٔ
كخٔة حٕٛل ػوخیي ٓهلی حٓض> آييِ حٓض:
ْ
ػهَٗ حن َؼ َْ ِٕ ح ْٓظ ََٕٖ:ٕٓ ،
حنَكْ ًَ ٍُ َ
«ٗو ٜٗحُ يخنک رٍحَْ ىٍرخٍِٖ آیّٖ « َ
»۳پَٖٓ کَى ،حٔ ىٍ پخٓن گلض« :حٓظٕحٖ هيح رَ ػَٕ يؼهٕو ،کیلیض حیٍ حٓظٕح
يـٕٓل ،حیًخٌ رّآٌ ٔحؿذٓ ٔ ،ئحل ىٍ رخٍِٖ آٌ ريػض حٓض».
حكًي حرٍطیًیّ ىٍ کظخد «َو ٞحنًُطن» ٔیژِگیْخ ٔ كخکظٍْٕخی حْم كيیغ ٍح
ىٍ يزخنـّآيیِطَیٍ ٔؿّ ریخٌ يٗکُي ،آَخٌ ٍح ىٍ ػهى ٔ ىحَٖ ٔ ك٠م رَ ػهًخی
ُيظَک َِهّ ًْیٍ يويَو يٗىحٍى ٔ رَػَٕ حػهی يَٗ٘خَي:
«ٔحٟق ٔ ٍٍٔٗ حٓض کّ حْم كيیغ رخ َْگَِٔ ،ىٍ ٛلخص کًخنی کّ رّآٌ
آٍحٓظّحَي ،رخ آَخٌ َٗیک حٓض؛ ٰنکٍ حی٘خٌ ٔیژِگیْخی ىحٍَي کّ حُ ىیگَ گَِْٔخ
يظًخیِ ْٔظُي ٔ ىیگَحٌ حُ آٌ ریرَِٓحَي .کٔی کّ رخ حْم كيیغ ىٍ َِحع ٔ کً٘کٖ
ض هٕى رخ حی٘خٌ ٍحْی ىیگَ يؼمَ :ظَ ػوهی ،هیخٍّ ،أی ،کالو، حٓض ،رخیي ىٍ يوخنل ِ
حٓظيالل ،يـخىنّ ،يکخٗلّ ،يُخظََِٔ ،ؿْ ئً ،م( … )۶حٍحثّ ىْي».
طَیٍ حیٍ ٔیژِگیْخ ىٍ حْم كيیغ يٕؿٕى حٓض؛ آَخٌ «ح ّيخ چکیيِ ٔ پخک ِ
ػخهمطَیٍ ،ػخىلطَیٍ ،ىٍٓضکخٍطَیٍٍ ،حٓظگٕطَیٍَ ،یکحَيیٖطَیٍ ،يينّمطَیٍ،
طَیٍ
ُیَکطَیٍ ،يُخظَِگَطَیٍْ ،يحیضیخكظّطَیٍ ،ریُخطَیٍُٕٗ ،حطَیٍ ٔ هًٕٕٔم ِ
يَىو ْٔظُي .حیٍ ٔیژِگیْخ رَحی ػًٕو ئهًیٍ َٔزض رّىیگَ يهضْخ حٓض ٔ رَحی
ُّٓض ٔ كيیغ َٔزض رّىیگَ گَِْٔخ حٓض)۰(». حْم ُ
«حگَ هٕٗزوظی ىَیخ ٔ آهَص ىٍ پیَٔی حُ پیخيزَحٌ ٛهٕحص هللا ػهیٓى حؿًؼیٍ
رخٗي ،يؼهٕو حٓض ِٓحٔحٍطَیٍ يَىو رّآٌ ،آگخِطَیٍ يَىو رّآػخٍ پیخيزَحٌ ٔ
ػخيالٌ رّٓوٍ ٔ
ِ َپیَٔطَیٍ حكَحى ىٍ حیٍ آػخٍحَي .ىٍ َْرَّْ حُ ُيخٌ ٔ يکخٌ
کَىحٍ پیخيزَحٌ ػهیٓى حك٠م حنٜالس ٔحنٔالو ،حْم ٓؼخىص ٔ کخؤٍحیی ْٔظُي)۴(».
«طخُِ حْم كيیغ ٔیژِگیْخی ىیگَی ْى ىحٍَي ٔ آٌ حیٍکّٓ :وُی ٍح کّ آَخٌ
گلظّحَي ٔ رَهی َلًٓیيِحَي ،ىٍ ًحص هٕى كن ٔ ىٍٓض حٓض ٔ رّآٌ حیًخٌ آٍٔىِحَي.
ح ّيخ ُيظَک َِهّ ًْیٍ رخ طکهق ٔ ٓوظیٓ ،وُی ریخٌ يٗکُُي کّ هٕى ًَیكًُٓي ٔ َیِ ًَٗىحَُي
َو ٞحٛم رٍِگی حُ حٕٛل کّ آٌ ٓوٍ كن حٓض .ىٔيخًَْ :گِ حْم كيیغ رَحی ِ
َٗیؼض رٍّٔحیخص ٟؼیق حٓظيالل ًَیؿٕیُي؛ رهکّ یخ رَحی طؤییي آٌ حٛم ٔ یخ رَحی
كَػی حُ كَٔعٍٔ ،حیض ٟؼیق ٍح ىنیم يیآٍَٔيٰ .نکٍ ُيظَک َِهّ ًْیٍ ىٍ ٗکٔظٍ ٔ َوٞ
كن ٔ ػخرض ،كئى ٔ هیخّْخی كخٓي ٍح ىنیم يیآٍَٔي)۲(». حِ ٕٛل رَ ّ
ٔٔ۶ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
حٓض« )ٔ۳(».حْم كيیغ ًْخٌ كَهّٖ َـخص ىُْيِ حٓض ،کٔی کّ رخ پیَٔی حُ كيیغ
َـخص َیخري پْ رخ چّ چیِی َـخص يٗیخري؟ حْم كيیغ ًْخٌ ١خثلّٖ يُ( ٍِٕٜگَِٔ
طؤییي ٗيِ) ْٔظُي ،کٔی کّ رخ كيیغ پیَُٔ َٕ٘ى پْ رخ چّ چیِی پیَُٔ يٕٗٗى؟
حيخو حكًي ىٍرخٍِٖ ١خثلّٖ يُ ٍِٕٜگلظّ حٓض« :حگَ ١خثلّٖ يًُْ ٍِٕٜخٌ
حْم كيیغ َزخٗي پْ يٍ ًَٗىحَى چّ کٔخَی ْٔظُي)ٔ۶(».
ُّٓض ٔ ؿًخػض» «حْم كيیغ ،حْم حطزخع ،حْم حػًَّْ ،گی يظَحىف «حْم ُ
ُّٓض ٔ ؿًخػض ْٔظُي ،کّ ٔیژِگیْخی یک ْٔظُي ،پْ حْم كيیغ ًْخٌ حْم ُ
ُّٓض ٍح ىحٍَيٍٕٓ .لهللا ٛهی هللا ػهیّ ٔ ٓهى يٗكَيخیي:
ئهًخٌ طخرغ کظخد ٔ ُ
« ...ال طِحل ١خثلش يٍ حيظی ظخَْیٍ ػهی حنلن ال یَْ٠ى يٍ هٌنٓى كظی یؤطی
حيَهللا» (روخٍی) = ًْٕحٍِ گَْٔی حُ حيض يٍ رَ كن هٕحْي رٕى ٔ کٔخَی کّ ىٍ
ٛيى هٕحٍ کَىٌ ٗخٌ رَآیُي هخىٍ رُّیخٌ ٍٓخَيٌ رّآٌْخ َوٕحُْي رٕى ،طخ حیٍکّ حيَ
هيحَٔي كَح يٍٗٓي ٔ ».حْم كيیغ ًْخٌ ٛلخرّ ٔ طخرؼیٍ ٔ طخرغ طخرؼیٍ ٔ حثًّٖ
حٍرؼّ ٔ رٍِگٕحٍحَی ًْچٌٕ روخٍی ٔ ئهى ٔ َٔخثی ٔ رویّٖ ػهًخی رٍِگٕحٍ
حٓالو ٔ ْىچُیٍ طًخيی کٔخَی کّ رَ ٍحِ ٔ يُٓؾ آٌْخ ْٔظُي ،يٗرخُٗي».
ُّٓض ٔ ؿًخػض" «َکظّٖ کّ رخیي ىٍ َظَ ىحٗض ،حیٍ حٓض کّ يَحى حُ "حْم ُ
ىٍ حیٍؿخ ،طؼَیق ػخيیخَّ کّ ىٍ ریٍ ػٕحوحنُّخّ ٗخیغ حٓض <کّ َْآٌکْ ٗیؼّ
ُّٓض ٔ ؿًخػض ٍح رخیي ىٍ ُّٓض يٗىحَُي> َیٔض ،رهکّ حْم ُ َزخٗي حٔ ٍح ُٓی یخ حْم ُ
ُّٓض ٔ ؿًخػض طؼَیق حٛطالكی آٌ ُٗخهض؛ ىٍ حٛطالف ٛلیق آٌ ،حْم ُ
رّکٔخَی يٗ گٕیُي کّ يُٓؾ ػویيطی ٔ كوٓی هٕى ٍح رَ ١زن ٍحِ ٔ ٍٕٔ پیخيزَ
ٛهیهللا ػهیّ ٔ ٓهى ٔ ٛلخرّ ٍٟیهللا ػُٓى ٔ طخرؼیٍ ٔ طخرغ طخرؼیٍ حُ حثًّٖ حٍرؼّ
گَكظّ رخُٗي ،کّ رّآٌ هٌَٔ يل٠هّ یخ هٌَٔ ١الیی يٗگٕیُي)ٔ۰(».
ػزيحنوخىٍ رـيحىی گلظّ حٓض« :حْم كيیغ ًْخٌ حْم ؿٓخى ٔ يَُرخَخٌ ْٔظُي.
يَُرخَخٌ ٍٔو ٔ ؿِیَِٖ ٗخو ٔ آًٍرخیـخٌ ًّْگی رَ يٌْذ حْم كيیغ رٕىِحَي ٔ
َیِ يَُرخَخٌ آكَیوخ ٔ حَينْ ٔ ًّْٖ يَُرخَخٌ ىٍیخی يـَد ٔ يَُرخَخٌ یًٍ ىٍ
ٓخكم َُؾ ،يٌْذ ًّْٖ حی٘خٌ حْم كيیغ رٕىِحَي)ٔ۴(».
« حْم كيیغ رخ يُٓؾ ٔحكي ٔ يظلي رٕىَي ٔ رخ حهظالف کى ٗخٌ يظًخیِ ٔ ُٗخهظّ
يَٕٗٗي .چیِی کّ رّرَكن رٕىٌ حْم كيیغ ىالنض ىحٍى حیٍ حٓض کّ حگَ ًّْٖ
کظخدْخی طخنیق ٗيِٖ حی٘خٌ ،حػى حُ کظذ هيیًی ٔ ْى کظذ ؿيیي ٍح حُ حٔل طخ آهَ
يطخنؼّ کُیى ،رخ ٔؿٕى يوظهق رٕىٌ َُٓيیٍْخ ٔ ُيخٌْخی ٗخٌ ٔ ،ىٍٔ رٕىٌ ٗخٌ
ٖٔ۶ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
حُ یکيیگَ ًّْٖ ،آٌْخ ٍح ىٍ ریخٌ حػظوخى ،يخَُي ْى ٔ رَ یک ٍٕٔ يٗریُیى ،کّ ىٍ
حیٍ ٍحِ رخ حطلخى كَکض يٗکُُي ٔ ًٍِٖ حُ حیٍ ٍحِ ،کؾ ٔ يُلَف ًََٕٗٗي .حهٕحل ٔ
حكؼخل حی٘خٌ یکی حٓض ،يیخٌ آٌْخ ْیچ حهظالف ٔ طلَیوّٖ ًَٗریُیي».
«حگَ ًّْٖ ٓوُخٌ ٗخٌ ٍح کّ حُ گٌٗظّگخٌ هٕى َوم يٗکُُي ؿًغآٍٖٔ کُیى،
آٌ ٓوُخٌ ٍح حیٍگَّٕ يٗیخریى کّ گٕیی ًّْٖ آٌْخ حُ یک ههذ رهُيِ ٗيِحَي ٔ حُ
یک ُرخٌ ؿخٍی ٗيِحَي .آیخ رَحی رَكن رٕىٌ ٗخٌ ىنیهی ٍٍٔٗطَ حُ حیٍ
يٗهٕحْیي؟»()ٔ۲
«حْم كيیغ يؼٕٜو َیٔظُي ،ىچخٍ نـِٕ ٔ گُخِ َیِ يَٕٗٗي .آٌْخ یک كِد
َیٔظُي کّ رخ حیٍ حٓى ُٗخهظّ َٕٗي ،رهکّ ىٍ کٍْٕ٘خی يوظهق ؿٓخٌ ٔ ىٍ َٓطخَٓ
ىَیخ پَحکُيِ ْٔظُي .رؼ٠ی حُ آٌْخ يزخٍُحٌ ٔ يـخْيحٌ ٗـخػی ْٔظُي کّ ىٍ يیيحٌ
ؿُگ رخ ىًٍٗ يٗؿُگُي ،رؼ٠ی حُ آٌْخ كویّ ،رؼ٠ی يليع ،رؼ٠ی پَْیِکخٍ ٔ
حيَکُُيِگخٌ رّکخٍ َیک ٔ َٓی کُُيِگخٌ حُ يُکَ ْٔظُي .الُو َیٔض ًّْگی ىٍ یک
ؿخ ؿًغ رخُٗي ،رهکّ آٌْخ ىٍ حهٜی َوخُ ١يیٍ يظلَم ٔ پَحکُيِ ْٔظُي)ٕٓ(».
ة ـ اى هنُت ّبكؼی:
دمحم رٍ اىٍیْ حن٘خكؼی (ٓ ٔ۳ـ ْ ،ٕٓ4م)
ػؼًخٌ رٍ ٓؼیي حنيحٍيی (و ٓ ْ ، ٕ۴م)
حرٍَٓیؾ حن٘خكؼی ( ٕ4۲ـ ْ ، ٖٓ۳م)
أرٕرکَ حنوٕحٍُيی حنزَهخَی ( ٖٖ۶ـ ْ ، 4ٕ۳م)
أرٕحنوخٓى حْلَُْی ( ٖ۳۳ـ ْ ، 4ٖ۳م)
۶ٔ۳ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
ط ـ اى هنُت ؽٌلی:
أرٕكُیلش حنُؼًخٌ (ٓ ۴ـ ٓ ْ ، ٔ۳م)
أرٕؿؼلَ حنطلخٔی ( ٕٖ۴ـ ٕٖٔ ْ ،م)
حرٍأری حنؼِ حنلُلی (ٖٔ ۰ـ ْ ، ۰ٕ۲م)
يلًٕى ٗکَی حآلنٕٓی (ٖ ٕٔ۰ـ ٕ ْ ، ٖٔ4م)
ٗٓخدحنيّیٍ أرٕحنؼُخء حنلٔیُی حآلنٕٓی ( ٕٔٔ۰ـ ٓ ْ ، ٕٔ۰م)
أكًي دمحم ٗخکَ ( ٖٔٓ۲ـ ْ ، ٕٔ۰۰م)
ػزيحنوخىٍ حْلٍَخإٔ( ١و ْ ، ٔ4ٕ۳م)
ًْٗحنيّیٍ حْلكـخَی (ٕ ٖٔ۰ـ ٕٓ ْ ، ٔ4م)
ػزيحنلظخف أرٕؿيس ( ٖٖٔ۶ـ ْ ، ٔ4ٔ۰م)
ٗؼیذ حْلٍَخإٔ ٖٔ4۶( ١ـ ْ ، ٔ4ٖ۴م)
ك ـ اى هنُت هبلکی:
يخنک رٍ أَْ (ٖ ۲ـ ْ ، ٔ۰۲م)
أرٕدمحم ػزيهللا رٍ ارَحْیى رٍ دمحم حْلٛیهی ( ٖٕ4ـ ٕ ْ ، ٖ۲م)
أرٕػًَ حنطهًُکی (ٓ ٖ4ـ ْ ، 4ٕ۲م)
أرٕحنٕنیي حرٍحنلَٟی (ٔ ٖ۳ـ ٖٓ ْ ، 4م)
حرٍأری ُیي حنویَٔحَی (ٖٓٔ ـ ْ ، ٖ۴۶م)
حرٍهٕیِ يُيحى (و ٔ ْ ، ۲۴م)
أرٕدمحم يکی حنویٔی (و ْ ، 4ٖ۰م)
۶ٔ۰ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
ُ ـ اى هنُت ظبُوی:
أرٕرکَ دمحم رٍ ىحٔٔى حنظخَْی ( ٕ۳۳ـ ْ ، ٕ۲۰م)
حرٍكِو حْلَينٔی ( ٖ۴4ـ ْ ، 4۳۶م)
حرٍ١خَْ حنویَٔحَی ( 44۴ـ ْ ، ۳ٓ۰م)
أرٕدمحم حنًويٓی (يٕحنیي ٖٔ۰۴ـ ْ ،م)
أرٕطَحد حنظخَْی (ٖ ٖٔ4ـ ٖٕ ْ ، ٔ4م)
طویحنيّیٍ حنٓالنی (ٖٔٔٔ ـ ْ ، ٔ4ٓ۰م)
حرٍػویم حنظخَْی (يٕحنیي ْ ، ٖٔ۳۰م)
دمحمحْليیٍ أرٕهزِس حنظطٕحَی (يٕحنیي ٔ ْ ، ٖٔ۳م)
یک کظخد ٓیٜي طخ چٓخٍٛي ٛللّحی ٓخهظّحَي .کٔخٌ ُیخىی کظخد ٍح َٗف ٔ
طؼهین کَىِحَي ٔ ىٍ ؿخْخی يظؼيى چخپ ٗيِ حٓضَٔ .وّٖ کّ يخ رَگِیيیى رخ طٜلیق
ٔ َٗف أرٕػزيحنَكًٍ رٍ ػزيحنًـیي حنً٘یَی حٓض .حٛم حيخَضىحٍی ٍػخیض ٗيِ ٔ
يظٍ ٔ َٗف حُ ْى يُلک حٓض .آٌچّ کظخد ٍح رخ حًْیض يٗکُي یکی ػُٕحٌ کظخد
حٓض ،ىٔ ىیگَ يٕهؼیض ُيخَی طلَیَ کظخد ٔ يُِنض َٕیُٔيِ َِى ٓهلیٌٕ يٗرخٗي.
حًْیض کظخد َِى ٓهلیٌٕ آٌهيٍ حٓض کّ «ٗین یلیٗ رٍ ػهی حنلـٍٕی» حُ
ي٘خین ٓهلیٌٕ یًٍ رَ آٌ يوييّٖ َگخٗظّ ٔ َخَٗ ْى کظخد ٍح رّحٔ طويیى کَىِ حٓض.
رخ طٕؿّ رّيلظٕی کظخد يٗطٕحٌ گلض نیٔض کخيم حُ يؼظويحص ٓهلیّض ٔ حْم
كيیغ رّىٓض يٗىْي .ىٍ حیٍؿخ يزخكغ پخیّحی آٌٍح كَٓٓض يٗکُیى ،رخ حیٍ كَٓٓض
یک چخٍچٕد کهی حُ ػوخیي ٓهق ٔ أٛلخد كيیغ رّىٓض يٗآٍٔیى:
ٔ ـ ىٍ ًٗخٍِ ٔ َٕیُٔيِ ىٍ حرظيح يٗگٕیي «کظخد رّىٍهٕحٓض رَحىٍحٌ ىیُی ىٍ
يٍٕى حٕٛل ىیٍ ٔ ئظًٔک ػهًخی ئهًیٍ ٔ ٓهق ٛخنلیٍ َگخٗظّ ٗيِ حٓض».
ٕ ـ يؼظويحص حٛلخد حنليیغ كی ٛلخص هللا :حْم كيیغ ًّْ يٕكي ْٔظُي ٔ
رٍّٓخنض ٓیّي گٕحْی ىحىِحَي .هيح ٍح رخ ًْخٌ ٛلخطی يُٗٗخُٓي کّ هٕىٕ رّٔٓیهّٖ
طُِیم ٔكی هٕى ٍح آٌگَّٕ يؼَكی کَىِ حٓض .يؼظوي رّط٘زیّ ٛلخص هيح رّٛلخص
يوهٕم َیٔظُي ...حیٍ يؼظِنّ ْٔظُي کّ کالو هيح ٍح طلَیق يٗکُُي ،هيحَٔي هخٍ ٔ
ًنیم ٗخٌ کُي.
ٖ ـ ػویيِٖ ٓهق ٔ حٛلخد كيیغ ىٍ يٍٕى ٛلخص :ؿًیغ ٛلخص هيح کّ ىٍ
هَآٌ آييِ ٔ حهزخٍ ٛلیق ْى آٌٍح طؤییي کَىِ حٓض کّ ػزخٍصحَي حُ ًٓغ ٔ رٔ َٜ
چ٘ى ٔ ٍٕٛص ٔ ػهى ٔ هٕص ٔ هيٍص ٔ ػِص ٔ ػظًض ٔ حٍحىص ٔ ي٘یّض ٔ گلظخٍ
ٔ هُٕ٘ىی ٔ ه٘ى ٔ َُيِ رٕىٌ ٔ ٗخىی ٔ هُيِ ٔ ؿیَ حیٍْخ ...ىٍ هيح ٔؿٕى ىحٍى
ح ّيخ ٗزیّ آٌچّ ىٍ يوهٕهخص حٓضَ ،یٔض .کیلیض آٌٍح ؿِ هيح کٔی ًَٗىحَي.
4ـ هَآٌ کالو هللا ٔ ؿیَ يوهٕم حٓض ،يؼظويحٌ رّيوهٕهیض هَآٌ ،کخكَ ْٔظُي.
۳ـ حٓظٕحی هللا رَػَٕ :حْم كيیغ حػظوخى ىحٍَي ٔ گٕحْی يٗکُُي کّ هيح كٕم
آًٓخٌ ْخی ْلظگخَّ ،رَػَٕ هٕى طکیّ ىحٍى .ىٍ كيیغ يظٕحطَ آييِ کّ حٓظٕحی هيح
رَػَٕ يؼهٕو حٓض ،چگَّٕگی آٌ هخرم ىٍک َیٔض ،هزٕل آٌ حیًخٌ حٓض ٔ حَکخٍٕ
کلَ حٓض.
۶ـ حػظوخى ٓهلیّض ٔ حْم كيیغ رَِّٔل هيحَٔي ىٍ َْٗزخٌگخِ رّآًٓخٌ ىَیخ:
«یُِهللا کم نیهش حنی حنًٔخءحنيَیخ كیٍ یزوی ػهغ حنهیم حالهیَ(»...كيیغ يظٕحطَ حٓض)
۶ٔ۲ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
ٔ َيح يٗىْي آیخ کٔی ْٔض روٕحَي يَح طخ حؿخرض کُى حٔ ٍح؟ آیخ کٔی حُ يٍ چیِی
يٗهٕحْي طخ رّحٔ ػطخء کُى؟ آیخ کٔی ْٔض طخ ١هذ روٖ٘ ًَخیي طخ حٔ ٍح رزو٘ى؟
رئٌ حیٍکّ حیٍ َِٔل ٍح ٗزیّ َِٔل يوهٕم ريحَُي)ٕٔ(.
۰ـ يٕهق ٓهق ىٍيٍٕى كيیغ َزٕی ٍإیض« :حَّکى طُظٌَٔ حنی ٍرّکى کًخ
طُظٌَٔ حنیحنوًَ نیهش حنزيٍ( )ٕٕ(».كيیغ يظٕحطَ حٓض) ًٗخ پٍَٔىگخٍطخٌ ٍح َظخٍِ
هٕحْیي ًَٕى يخَُي آٌکّ يخِ ٗذ چٓخٍىِ ٍح يٗریُیيٍ ...إیض ٛلض ىحٍى رال کیلیّ.
۴ـ حنزؼغ رؼيحنًٕص.
۲ـ حن٘لخػش.
ٓٔ ـ حنلٕ ٔ ٝحنکٕػَ.
ُّٓض گٕحْی يٗکُُي کّ يئيُیٍ هيح ٍح ىٍ ٔٔ ـ ىیيحٍ هيح ىٍ آهَص :حْم ُ
هیخيض رخچ٘ى َٓ يٗریُُي َٔظَ يٗکُُي رّحٔ يخَُي آٌکّ يخِ ٗذ چٓخٍىِ ٍح يٗریُُي.
ٕٔ ـ حیًخٌ رّرٓ٘ض ٔ ىُٔم.
ٖٔ ـ حیًخٌ هٕل حٓض ٔ ػًم حٓض ٔ کى ٔ ُیخى يٕٗٗى.
ٔ4ـ ْیچ ئهًخَی رخ ْیچ گُخْی کخكَ ًَٕٗٗى ،يگَ حیٍکّ ػویيِحٕ رّگُخِ
رٕىٌ گُخِ حُ ریٍ رَٔى.
ٔ۳ـ كکى طخٍک حنٜالس.
ٔ۶ـ حكؼخل آىيیخٌ يوهٕم هيح حٓضٔ« :ی٘ٓي حْم حنُٔش ههن حكؼخل حنؼزخى ،یؼظوي
ُّٔض ٔ حنـًخػش حٌ حکٔخد حنؼزخى حَّٓخ يوهٕهش هللا طؼخنی( ».ؿزَ يطهن)حْم حن ُ
ٔ۰ـ ٔ ی٘ٓي حْم حنُٔش کّ ْيحیض حُ ؿخَذ هيح حٓض.
ٔ۴ـ ٔ ی٘ٓي حْم حنُٔش کّ هیَ َٔٗ حُ ؿخَذ هيح حٓض.
ٔ۲ي٘یش هللا ٔ :ی٘ٓي حْم حنُٔش حٌ هللا يَیي نـًیغ حالػًخل حنؼزخى = حػًخل
رُيِگخٌ رَ حٓخّ حٍحىِٖ هيح حٓض.
ٕٓ ـ حْم كيیغ يؼظوي حٓض رُيِگخٌ هيح ًَٗىحَُي ػخهزض ٗخٌ چّ يٕٗٗى .رخ
حیًخٌ حُ ىَیخ يٍَٗٔي یخ رخ کلَ ٔ َٗک ،رٓ٘ظی هٕحُْي رٕى یخ ؿًُٓی؛ پْ يئيٍ
رخیي ييحو يیخٌ هٕف ٔ ٍؿخء رخٗي.
ٕٔ ـ َْکْ رخ حٓالو رًیَى حيیي رٓ٘ض حٓض ،ئهًخٌ يوهي ىٍ ىُٔم َوٕحْي
رٕى ،رّحَيحُِٖ گُخْٖ ػٌحد يٕٗٗى ،حگَ طٕرّ َکَىِ رخٗي.
ٕٕ ـ کٔخَی کّ ٓیّي رّآٌْخ ٔػيِٖ رٓ٘ض ىحىِ حٓض ـ ػَِٖ٘ يزَ٘س.
ٖٕ ـ حك٠هیض ٛلخرّ رّطَطیذ هالكض حٓض.
ٕٓ۶ كکًض یگخَّ
رَ ٔ كخؿَ.
ٕ4ـ ؿٕحُ ًَخُ ٔ ؿٓخى پ٘ض َٓ حيخو ّ
ٕ۳ـ حكظَحو طًخو ٛلخرّ ٔ حُٔحؽ ٓیّي ٔحؿذ حٓض.
ٕ۶ـ ْیچکْ ئظلن رٓ٘ض َیٔض َْچُي َیکٕکخٍ رخٗي ،رٓ٘ض كو ٢حُ ٍكًض
ٰانٓی حٓضٗ ،خيم َْکّ حٔ روٕحْي يیٕٗى.
ٕ۰ـ َْيوهٕهی يٗيیَى.
ٕ۴ـ ٗیطخٌ ىحیًخ ْ ىٍ پی كَیذ آىيیخٌ حٓض.
ٕ۲ـ كَيض ٓلَ ٔ ؿخىٔ.
ٖٓ ـ آىحد حْم كيیغ :ىٍٔی حُ ئکَحصٓ ،زوض ىٍ حيَ ًَخُ ٔ ػزخىحص ٔ
کخٍْخی هیَ ٔ حيَ رّيؼَٔف َٔٓی حُ يُکَ ٔ ...کم هیَحص.
ٖٔ ـ ػاليخص حْم حنزيع.
ُّٔش)ٕٖ(.
ٕٖ ـ ػاليخص حْم حن ّ
حىػخی حٍطزخ ٔ ١حطٜخل رّٓهق ٍح ىحٗض ،ييٍّٖٓ حٗؼَی رٕى کّ رخ «ػزيهللا رٍ
ٓؼیي رٍ ُکالّد» َٗٔع ٗي ٔ رخ أرٕحنلٍٔ حٗؼَی حٔؽ گَكض .رؼي حُ حٔ ٗیٕم ٔ
رٍِگخٌ يٌْذ ػزخٍص رٕىَي حُ رخهالَی ،ؿٕیُی ،ؿِحنیَٓٓٗ ،ظخَیٍ ،حُی …
حیٍ ىٔ گَحیٖ ىٍ طلکَ حٓاليی ،پیٕٓظّ ٔ طخ رّحئَُ رَ پخ ٔ َُيِحَي.
أرٕحنلٍٔ حٗؼَی کّ ٗوٜخ ً ٓخروّٖ يؼظِنی ىحٗض؛ ٔنی رّىنیم پخرُيی رّحكکخو
َٗیؼض ،حُ يؼظِنّ ؿيح ٗئٍ ،یکَى کاليت هٕیٖ ٍح رَحی ىكخع حُ ػوخیي ٔ رخٍٔ-
ُّٓض ٔ ؿًخػض ،ىٍ يٕحؿّٓ رخ يؼظِنّ رّکخٍ گَكض ٔ رّههق يٍٕ٘ٓ ٗي. ْخی حْم ُ
رخ پیيحیٖ يُٓؾ یخ ٍٕٔ «ههق» ،حْم كيیغ (كظی رؼي حُ حيخو حكًي رٍ كُزم)
پیٕٓظّ رَ يُٓؾِ هخ ٙهٕیٖ ػخرضهيو يخَيَي ٔ ًّْٖ ٍحِْخ ٍح ىٍ پیَٔی حُ
يُوٕالص يٗىحَٔظُي؛ حیٍ ؿَیخٌ رّپیَٔی حُ ٓهق يٍٕ٘ٓ گَىیي.
ههَق» ىٍ يوخرم ْى هَحٍ گَكظُي)ٕ۴(. ٓهَق» ٔ « َ حیٍگَّٕ ٗي کّ ىٔ حٛطالف « َ
ٕٓو ٗیٕمِ حٗخػَِ حٓضْ )ٖٓ(.ىچُیٍ آَخٌ رَ حیٍ رخٍٔ رٕىَي کّ ٍٕٔ ٓهق ،کّ
ُّٓض يٗرخٗيٓ ،خنىطَ ٔ رّحكظیخَِ ١ىیکطَ حٓض؛ ٰنکٍ ٍٕٔ ٔ يُل َٜرّهَآٌ ٔ ُ
ُّٓض ،ػهًیطَ ٔ يلکىطَ رََخيّٖ حٗخػَِ ،رَ حٓخّ ػهى کالو ىٍ ٍىّ يوخنلیٍ حْم ُ
يٗرخٗي ٔ .آَخٌحَي کّ ػوم ٔ َوم ٍح رخ ْى ؿًغ کَىِحَي .آَخٌ حیٍگَّٕ هٕى ٍح حىحيّٖ
ٓهق يٗپُيحٗظُي ٔ نوذ َههَق ٍح رَهٕى ح١الم ًَٕىَي.
ػهًخی ػهى کالو ىٍ ىكخع حُ يُٓؾ هٕى رّىالیم ُیَ حطکخء يٗکُُي:
ٔ ـ ظٍٕٓ ػهى کالو ىٍ ُيخٌ طخرغ طخرؼیٍ رٕىِ حٓض ٔ حٓظلٔخٌ حهظ٠خی پیَٔی
حُ آٌٍح يٗکَى ٔ کظخدْخی يوظهلی حیٍ ػهى ٍح طئیٍ ًَٕىِ حٓض .پْ ريػض كُّٔ
رًّٗخٍ يٗآیي ٔٓزذ ىٍٔٗيٌ ٗزّٓ حُ ههذ حْم رخ١م ٔ ػزخص یویٍ يٕكيحٌ يٗرخٗي.
ٕ ـ ىالیم ػوهی رَحی ریخٌ ٛلض ٔ ىٍٓظی حٕٛل ىیٍ ٔ ریخٌ كوخین آٌ الُو ٔ
ٍَٟٔی حٓض؛ ُیَح يُٓؾ ٛلیق ىٍ ُٗخهض كویوض کظخد ٔ ىٍٓظی ٔ ٍحٓظی
ٍٕٓل ،ئظُي رّحٓظيالل ٔ رَحْیٍ ػوهی حٓض.
ٖ ـ حگَ طُٓخ حُ َوم پیَٔی کُیى <َّػوم> حیٍ ٍٕٔ يوخنق هَآٌ حٓض؛ ُیَح
هللا يظؼخل ىٍ هَآٌ طوهیي ٍح يٌيٕو ٔ َخپُٔي ىحَٔظّ حٓض ٔ يَىو ٍح رّرَْخٌ ٔ
حٓظيالل ىػٕص يٗکُي ٔ رّآٌْخ حيَ کَىِ حٓض کّ رخ ىالیم ػوهی رخ يَ٘کیٍ يـخىنّ
کُُي؛ رخ طيرَ ىٍ هَآٌ ٔ يؼخَی آٌ ،ىٍٓظی حیٍ حٛم ٍح يٗیخریى کّ هَآٌ يخ ٍح
رّؿيحل حكٍٔ كَحهٕحَيِ حٓض )ٖٔ(.کٔخَی کّ ػهى کالو ٍح طؤییي يٗکُُي حُ ًّْٖ
حیٍْخ چُیٍ َظیـّ يٗگیََي کّ حْم كيیغ ىٍ ىكخع حُ ىیٍ ػخؿِ ٔ َخطٕحٌحَيُ ،یَح
ٍٕٔ آٌْخ رخ ٍٕٔ ُيظَک َِهّ ًْیٍ کّ يظکی رّػوم ٔ ؿيحل حكٍٔ حٓض يـخیَ يٗرخٗي.
رخنًوخرم ،ػهًخی ٓهق ىٍ پخٓن رّحیٍ ىالیم يٗگٕیُي :ىٍٓض حٓض کّ هللا يظؼخل
رّؿيحنی َیک حيَ ًَٕىِ ٔ ٓیّي َیِ كَيخٌ هللا يظؼخل ٍح حؿخرض کَىِ حٓض ،يخَُي« :هُ ْم
حكيَ ٍِ أٌَ طَوُٕ ُيٕح ِ َّللِ َيؼَُْٗ َٔكُ ََحىَٖ ٔ »4۶ :ٖ۳ = ،حؿَحی حئََ « :أٌََ ٍِْ ظ ُ
کى رِ َٕ ِ اََِ ًَخ أ َ ِػ ُ
ک ْحْل َ ْه ََرِیٍَ »ٕٔ4 :ٕ۶،حیٍْخ ًََّْٕخی حُ ؿيحل حكٍٔ حٓض کّ ىٍ يٍٕى ِیَط َ َ
ػ٘ َ َ
ىٔو ٓیّي رخالی کِٕ ٛلخ يٍٗٔى ٔ كََُيحٌ هَیٖ ٍح َيح يٗىْي طخ ؿًغ يَٕٗٗي ٔ
حُ آٌْخ يٗپَٓي« :آیخ حگَ رًّٗخ هزَ ىْى ىًٍٗ پ٘ض کِٕ حٓض ٔ يٗهٕحْي رًّٗخ
كًهّ کُي ،كَفيَح رخٍٔ يٗکُیي؟» كخَٟحٌ گلظُي :رهّ ،حُ طٕ ؿِ ٍحٓظی َُ٘یيِحیى.
پْ گلض :يٍ ًٗخ ٍح حُ ػٌحد ٗيیي ٔ َِىیک رَكٌٍ يٗىحٍو ...حیٍ حٓض
ؿيحل حكٍَّٔ ،يطهن ؿيحل؛ رخ حیًٍّْ ،حُ ٓیّي َْگِ َوم َ٘يِ کّ رخ حٓهٕد ُيظَک َِهّ ًْخٌ
ٔ حْم ؿيل ،يـخىنّ کُي ٔ ػخرض ٗي کّ آٌچّ َیک ٔ حكٍٔ حٓضٍ ،حِ ُيظَک َِهّ ًْخٌ
۶ٕ۳ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
َیٔض .يؼخلْخی رٔیخٍی حُ يـخىنّ ٔ رلغ ٔ ؿيحل پیخيزَحٌ ىٍ هَآٌ آييِ حٓض يخَُي
ٍِٕٖٓ ْٕى ٔ حٓظيالل حرَحْیى رَحی هٕيٖ ٔ ریخٌ یٕٓق رخ ٛخكذ َُيحٌ)ٖٕ(...
ُّٓض ٓهق ػهیَؿى حىػخی حٗخػَِ ٔ يخطَیيیْخ کّ هٕى ٍح پیَٔ ٍحٓظیٍ ُ
يٗهٕحَُي ٔ رٍّؿى طالٕ كَحٔحَی کّ ىٍ ٍىّ گَِْٔخی ريػظی هٕٜٛخ ً يؼظِنّ
ىحٗظُيَٛ ،كخ ً حُ آٌؿخ کّ ػوم ٍح رَ َوم يويو يٗىحٗظُي ٔ ىٍ رلغ حًٓخء ٔ ٛلخص
ٓهَق يوخنلض ىحٗظُي؛ حُ ٕٓی حْم كيیغ کالو هللا ،رخ َ
ِ ٔ ه٠خء ٔ هيٍ ٔ حیًخٌ ٔ
رّػُٕحٌ ٓهلی ُٗخهظّ َ٘يَي ،كظی ُٓی ُٗخهظّ َ٘يَي .رخ حیٍکّ حُ يیخٌ حْم ريػض،
ُّٓض َِىیکحَئ ،نی رخُ ْى ُٓیْخ حی٘خٌ ٍح کىطَیٍ ريػض ٍح ىحٍَي ٔ رٔیخٍ رّحْم ُ
ُّٓض ٔ ؿًخػض ىٍٓض ًًَٗٗخٍَي. حُ هٕى ًَٗىحَُي ٔ َٔزض ىحىٌ آَخٌ ٍح رّحْم ُ
ىٍكخنیکّ حٗخػَِ يؼظوي رٕىَي ىٍ حٛم ،حْم كيیغ ْٔظُي ٔ حُ رََخيّ ٔ
ٍٕٔ ٓهق کؾ َ٘يِ ٔ يؼظوي رّيُٓـی يیخَّ ،ؿیَ حُ ٓهلیّض ٔ کالو َیٔظُئ .نی َِى
ٓهلیْخٓ ،هلت هخنَ ٚیٔظُي .چَح کّ يٌْذ ٓهلی رّيؼُخی ىهین ،ػهى کالو ٍح هٕحِ
رٍّٕٔ يؼظِنّ رخٗي یخ حٗخػٍَِ ،ى ًَٕىِ ٔ ىٍٔ يیحَيحُى.
حرٍطیًیّ يٗگٕیي« :رٍّحٓظی ْیچ َهَهلی ٍح ًَییخری يگَ حیٍکّ َٔزض رّٓهلیّض
کَحْض ىحٗظّ ٔ حَظٔخد رّٓهق ٍح َخپُٔي يٗىحَي ،رّٔیژِ کٔخَی کّ رّیکی حُ
ُّٓض ٔ ؿًخػض يوخنقحَي)ٖٖ(». ؿًخػضْخی ىػٕی يؼخ َٛئُٕد ْٔظُي ٔ رخ حْم ُ
ص هٕى طالٕ کَىِ حٓض يٍٕ٘ٓ حٓض کّ أرٕحنلٍٔ حٗؼَی ىٍ آهَیٍ طؤنیلخ ِ
ىٔرخٍِ رٍّٕٔ ٔ يٌْذ حْم كيیغ رخُ گَىى .ىٍ حیٍ ُيیُّ کظخدْخی «حإلرخَّ ػٍ
إٔٛل حنيیخَّ» ٔ «يوخالص حإلٓاليییٍ» حُ ٔی ٍح ًََّٕ يٗآٍَٔي کّ چَهٖ ُیخى
رًّٓض حْم كيیغ ىحٍى .حگَ حیٍ ٓوٍ ىٍٓض رخٗي ،حیٍ ٕٓيیٍ چَهٖ كکَی
أرٕحنلٍٔ حٗؼَی حٓض .کٔخَی کّ ٗوٜیض حٗؼَی ٍح يؼَكی ًَٕىِحَي <ٔ
رخٍُطَیٍ آٌْخ حرٍػٔخکَ حٓض> ىٍ کظخد «طزییٍ کٌد حنًلظَی» ػخرض کَىِ کّ
کظخد «حالرخَّ» آهَیٍ کظخد أرٕحنلٍٔ حٗؼَی رٕىِ ٔ ىنیهی حٓض رَ حٓظوَحٍ حی٘خٌ
رَ ٍٕٔ حيخو حكًي ٔ ریخَگَ آٌ حٓض کّ ىٍ يُٓؾ ٔ ػویيِ پیَٔ ػویيِٖ ٓهق رٕىِ
حٓض .آَخٌ رّٓوٍ حٗؼَی ىٍ کظخد حالرخَش حٓظُخى کَىِحَي ،آٌؿخ کّ يیگٕیي:
«ٓوُی کّ يیگٕثیى ٔ ىیخَظی کّ رَ آٌ ْٔظیى ،طًٔک رّکظخد هللا ػِٔؿم
ُّٓض پیخيزَ يخ دمحم ٔ آٌ چیِی حٓض کّ حُ ٍَٓٔحٌ ٛلخرّ ٔ پٍَٔىگخٍ يخ ٔ رّ ُ
طخرؼیٍ ٔ حيخيخٌ كيیغ ٍٔحیض ٗيِ ٔ يخ رَ حیٍ پخرُيیى ٔ رّٓوٍ أرٕػزيهللا حكًي رٍ
دمحم رٍ كُزم کّ هيحَٔي چَِٓحٕ ٍح ٍٍٔٗ گَىحَي ٔ ىٍؿخطٖ ٍح ٔحال ٔ حؿَٕ ٍح
۶ٕ۶ كکًض یگخَّ
حكٌِٔ ،هخثم يیرخٗیى ٔ يوخنق ٓوٍ يوخنلخٌ حٔثیى؛ ُیَح ٔی آٌ حيخو كخٟم ٔ
ٍثیْ کخيهی حٓض کّ هيحَٔي رّٔحٓطّحٕ كن ٍح آٗکخٍ ٓخهض ٔ گًَحْی ٍح ىٍٔ
ًَٕى ٔ يُٓخؽ ٔ ٍٕٔ ٛلیق ٍح ٔحٟق ًَٕى ٔ ريػض ريػضگٌحٍحٌ ٔ حَلَحف
يُلَكیٍ ٔ ٗک حْم ٗک ٍح حُ ریٍ رَى ،پْ ٍكًض هللا رَ آٌ حيخو پیَ٘ٔ ٔ
رٍِگٕحٍ ٔ ٔحال هيٍ ٔ ٍُٔٗگَ رخى)ٖ4(».
حیٍ طَٜیلی حٓض حُ ؿخَذ هٕى حٗؼَی يزُی رَ رخُگ٘ض رّيٌْذ ٓهق کّ
يوخنق يوخنلخٌ
ِ حيخو حكًي ًَخیُيِی آٌ حٓض ٔ حیٍکّ ٔی ٓوٍ حیٍ حيخو ٍح پٌیَكظّ ٔ
حٔ حٓض .هٕى حيخو حكًي َیِ رّٗيص يوخنق ُکالریخٌ رٕى ٔ رًّْیٍٓزذ رخ كخٍع
يلخٓزی کّ ُکالری رٕى ،هطغ ٍحرطّ کَى .حکٌُٕ حٗؼَی يٗگٕیي يٍ َیِ رخ ُکالریخٌ
هطغ ٍحرطّ يٗکُى؛ ٔنی ٓهلیْخ َْگِ حٗؼَی ٍح َزو٘یيِحَي ٔ طٕرّٖ حٔ ٍح
ًَٗپٌیََي؛ كٔخٓیض ٓهلیْخ ىٍ رَحرَ حٗؼَی ٔ حٗؼَیٌٕ چُيحٌ ُیخى حٓض کّ
حَظٔخد کظخدْخی «حإلرخَّ» ٔ «يوخالص حإلٓاليییٍ» رّحٗؼَی ٍح ُیَ ٓئحل يٗرََي
ٔ حٗخػَِ ٍح کًخکخٌ ُیَ َٟرخص يٗگیََي:
ُّٓض ٔ ؿًخػض ْٔظیى؛ ح ّيخ حیٍ حىػخ ٛلیق َیٔض، «حٗخػَِ يٗگٕیُي يخ حْم ُ
ُّٓض ٔ ؿًخػض َیٔض؛ ْىچُیٍ يؼظِنّ هٕى ٍح ُیَح يُٓؾ ٔ ٍٕٔ آٌْخ ،يُٓؾ حْم ُ
يٕكي يَٗخيُيَْ« .کْ حىػخی ٍحرطّ رخ نیهی يٗکُي؛ ح ّيخ نیهی حیٍ حىػخ کی طخثیي
ُّٓض ٔ ؿًخػض حٓض ،حنِحو يٗکُي» رُخرَحیٍ کٔی کّ حىػخ يٗکُي رَ يٌْذ حْم ُ
ُّٓض ٔ ؿًخػض پیَٔی کُي ٔ يُٓؾ يوخنلخٌ ٍح ٍْخ کُي، حٓض حُ ٍحِ ٔ ٍٕٔ حْم ُ
ح ّيخ حگَ هٜي ؿًغ کَىٌ ریٍ ًٕٓٓخٍ ٔ َُٓگ ىحٍى (چُخٌکّ يٗگٕیُي) رّحیٍ يؼُخ
کّ هٜي ؿًغ ریٍ كیٕحَخص ىٍیخ ٔ ه٘کی ٍح ىحٍى ،حیٍ حيَی ؿیَ يًکٍ حٓض ٔ حیٍ
ُّٓض ٔ ؿًخػض رخ يٌْذ يوخنلخَٖ رّيخَُي ؿًغ آد ٔ آطٖ حٓض .رُخرَحیٍ حْم ُ
ًْچٌٕ هٕحٍؽ ،يؼظِنّ ٔ كِد گَحْخی کّ هٕى ٍح ئهًخٌ يؼخ َٛيَٗخيُي ٔ
کٔخَی کّ طًٜیى ىحٍَي ریٍ گًَحْیْخی يؼخ ٔ َٛيُٓؾ ٓهق حٍطزخ ١رَهَحٍ کُُي،
ؿًغ ًَٕٗٗى ٔ .حیٍ حيض حٛالف ًَٕٗٗى يگَ رخ ٍحِ ٔ ٍٔٗی کّ حٔل حیٍ حيض ٍح
حٛالف ًَٕى)ٖ۳(».
كيیغحَيَْ .گِ حُ حیٍ ىٔ يُزغ ٍٔیگَىحَی ًَٗکُُيْ .يحیض ٍح كو ٢ىٍ آٌ ىٔ
ُّٓض رَحی کٔی کّ آٌٍح رّىٓض آٍٔى ٔ رّآٌ ض هَآٌ ٔ ُيٗؿٕیُي ٔ رئٌ ٗک ْيحی ِ
ػًم کُي يخ كٕم َْْيحیظی حٓضٓ .هق ٛخنق حُ ؿًهّ ٛلخرّ رّنـض هَآٌ ػخنىطَ ٔ
آگخِطَ رٕىَي ٔ ىٍ كٓى آیخص يلکى ٔ يظ٘خرّ رٔیخٍ ىهین رٕىَي رًّْیٍٓزذ ىٍ ػَٜ
ٔ ُيخٌ آٌْخ ىٍ حٕٛل ػویيِ حهظالكی رّٔؿٕى َیخيي ٔ ىٍ حیٍ حٕٛلًّْ ،گی حؿًخع
ٔ حطلخم َظَ ىحٗظُي .پْ حُ حیٍ رٕى کّ حَيک حَيک ؿيحییْخ ٔ طلَیوّْخ َٗٔع ٗي ٔ
َْگخِ ىٍ يٍٕى ئؤنّٖ يزخكغ ٔ ٓئحالطی يطَف يٗٗي یخ يیخٌ آٌْخ ٗکخكی
رّٔؿٕى يٗآيي ،ىحًَُ٘يحٌ ٔ يظلکَحٌ رٍِگ ئهًخٌ رَّٓػض حیٍ ٗکخف ٍح
يٗرٔظُي ٔ ٍحِ طلَیوّ ٔ حهظالف ٍح ٓي يٗکَىَي ٔ يخَُي ؿَیخٌ ظٍٕٓ هٕحٍؽ
رّىنیم كٓى َخىٍٓض هَآٌ یخ ظٍٕٓ ط٘یغ ٔ هٌٕهٕحْی كٔیٍ ٔ ىیگَ ؿَیخَخطی کّ
ىٍ کظخدْخی طخٍین آييِ حٓض ،آٍحء ٔ ىیيگخِْخی کاليی رّيخَُي ٓخهظًخَی ١زوّ ١زوّ
رخال يٍٗكض طخ حیٍکّ رّٗکهی ىٍآيي کّ حئَُِ ىٍ کظخدْخی ُيظَک َِهّ ًْیٍ رخ كَهّْخ ٔ
ييحٍّ يوظهق آٌْخ ي٘خْيِ يٗکُیى...
ىٍ ُيخٌ ٛلخرّ ٔ طخرؼیٍ طؤیىرُيی ىیٍ رّحٕٛل ٔ كَٔع ٔؿٕى َيحٗض ٔ
کٔی چُیٍ طؤیىرُيی ٍح ًَُٗٗخهض ،رهکّ حیٍ طؤیى رّظٍٕٓ يؼظِنّ رخُيٗگَىى.
ُيخَیکّ رَهی ىٍػهى کالو ؿَم ٗيِ رٕىَي)ٖ۶(.
(رؼيأالَزیخء) يؼهٓى كیاالیًخٌ ٔحنؼهى ٔحنلٓى ٔحنؼًمٔ ...هي رٔطُخ حنوٕل كیٌِْ حنًٔؤنش
كیحنلٜم حنؼخَی :أًْیش كٓى حنٔهق ٔيخ یظَطذ ػهیّ يٍ حنؼهى ٔحنؼًم».
۶ـ طـَرّٖ طخٍیویُٗ :خهض ػًین آیخص هَآٌ ٔ حكخىیغ َزٕیٛ ،لخرٍّح ىٍ
رَطَیٍ ٔ رخالطَیٍ ؿخیگخِ هَحٍ ىحى ٔ .طخٍین ٔ هٕحػيی ٍحٓوی کّ رَ آٌ حٓظوخيض
کَىَي ٔ يوخیّٖٔ آٌ رخ ٍٕٔ کٔخَی پْ حُ آٌْخ هٕى ریخَگَ حیٍ يطهذ حٓض .ح ّيخ
حیٍ رَطَی رخ کٔخَی کّ حُ يُٓؾ ٛلخرّ پیَٔی کُُي ،هٕحْي رٕى ٔ ؿًخػض حٓاليی
ُّٓض ٍٕٓلهللا چُگ يَُُٗي)ٖ۴(. يظٜم ٔ پیَٔ ٓهق ،يلکى ٔ حٓظٕحٍ رّکظخد هللا ٔ ُ
آٌچّ كویّ حُ َٗیؼض ریخٌ يیىحٍى یخ حُ ٛخكذ َٗیؼض َوم يیکُي کّ ىٍ حیٍ
ٍٕٛص كویّ يزهّؾ حٓض ٔ پیَٔی حُ حٔ رّهخ َ١ح١خػض هللا ٔ ٍٕٓل ٔحؿذ حٓض ،یخ
حیٍ کّ ٓوٍ كویّ حُ ٍٔحیظی کّ حُ ٛخكذ َٗیؼض َوم ٗيِ حٓظُزخٗ ١يِ حٓض ،ىٍ
حیٍ ٍٕٛص كویّ ىٍ ُٗخهض يَحى هللا ٔ ٍٕٓل حؿظٓخى کَىِ حٓض ٔ ،ح١خػض حُ حٔ
ح١خػض حُ «حٔنیحاليَ» حٓض کّ حُ آٌ حٓظُزخ ١يیکُُي ،هيحَٔي يظؼخل يیكَيخیي:
ٕٓ ِل َٔاِنَ ٰ ٓٗ ف أًََح ُ
ػٕحْ رِ ِۖۦّ َٔنَ إٔ ٍَىُُِّٔ اِنَٗ َ
ﭐنَ ُ « َٔاًَِح َؿخ ٓ َء ُْ أى أَيأ ّ ِ َٞيٍَ أﭐْلَيأ ٍِ أ َ ِٔ أﭐنو إَٔ ِ
ػهَ أی ُ
ک أى َٔ ٍَ أك ًَظ ُ ۥُّ َلَط َ َزؼأ ظ ُ ُى ُ ٠م َ
ﭐّللِ َ أ ُ ْٔ ِنی أﭐْلَيأ َِ ِي أُ ُٓ أى نَ َؼ ِه ًَُّ ﭐنٌَِیٍَ َی أٔظ َُۢ ِز ُ
طََٕ ۥُّ ِي أُ ُٓ أۗى َٔنَ إٔ َال كَ أ
طٍَ اِ َال هَ ِه ٗیال»۴ٖ :4 ، ٘ أی ٰ َ
ﭐن َ
طَىیيی َیٔض کّ ػهًخء حُ يٜخىین حٔنی کهًّٖ «حٔنیحاليَ» ْٔظُي کّ
هيحَٔي ىٍ حیٍ آیّ يخ ٍح رّح١خػض حُ آٌْخ كَيخٌ ىحىِ حٓض ،رؼ٠ی حُ ٛلخرّ ٔ
طخرؼیٍ کهًّٖ «حٔنیحاليَ» ٍح رّػهًخء طلٔیَ کَىِحَي .حرٍػزخّ يیگٕیي :آَخٌ
کٔخَیحَي کّ حُ هللا ح١خػض يیکُُي ،کٔخَی کّ رّيَىو يؼخَی ىیٍ ٗخٌ ٍح يیآيَُٕي
ٔ يَىو ٍح حيَ رّيؼَٔف ٔ َٓی حُ يُکَ يیکُُي ،رُخرَ حیٍ هيحَٔي ح١خػض حُ آٌْخ
ک أى، ٍح رَ رُيِگخٌ ٔحؿذ ًَٕىِ حٓض )4ٕ(.ؿخرَ رٍػزيهللا يیگٕیئَ « :أ ُ ْٔ ِنی أﭐْلَيأ َِ ِيُ ُ
»۳۲ :4یؼُی کٔخَی کّ ىحٍحی كوّ ٔ ریُٖ ٔ کٔخَی کّ حْم َیکی ْٔظُي)4ٖ(.
ْىچُیٍ يـخْي ٔ ػطخء ٔ حرٍ حری َـیق ٔ كٍٔ ٔ حریحنؼخنیّ ٔ َوؼی ٔ ؿیَِ
آٌٍح رّػهًخء طلٔیَ کَىِحَي )44(.هٕل حيخو يخنک َیِ ًْیٍ حٓض )4۳(.حيخ کٔخَی حُ
ٛلخرّ يخَُي أرَْٕیَِ( ٔ )4۶رؼ٠ی حُ طخرؼیٍ ٔ پیَٔحٌ ٗخٌ ًْچٌٕ يیًٌٕ رٍ
کخو ْٔظُي)4۰(. يَٓحٌ ٔ حرٍُیي ٔ يوخطم ٔ کهزی َوم ٗيِ کّ يُظٍٕ حُ أٔنیحاليَ ُك ّ
خّ َيخ َُ ِ ِّ َل ِانَ أی ِٓ أى َٔنَ َؼهَ ُٓ أى َیظَلَ َک ٌََُٔ ، ﭐنِر ۗ َُِ َٔأَََِ أنَُخ ٓ ِا َن أی َ
ک ﭐنٌّ أِک ََ ِنظ ُ َز ِیٍَّ ِنهَُ ِ « ِر أﭑن َزیِّ َُٰ ِ
ض َٔ ُّ
ٗ »44 :ٔ۶خيم َْىٔ يٍٕى يیٕٗى… ي٘و ٚحٓض کّ ْيف حُ َْٓوُی كًٓیيٌ
يؼخَی آٌ حٓض َّكو ٢كَحگَكظٍ کهًخص آٌ ٔ ،هَآٌ رّحیٍ چیِ ِٓحٔحٍطَ حٓض.
يؼًٕالً حیٍَ ٍٕ١یٔض کّ يَىو کظخری ٍح ىٍ كُّی يخَُي ١ذ ٔ كٔخد روٕحَُي ٔ
رَحی كًٓیيٌ يؼُخی آٌ َکُٕٗي ،پْ چگَّٕ يَىو رَحی كًٓیيٌ هَآٌ کّ يخیّی
َـخص ٔ ٓؼخىص ٔ حٓخّ ىیٍ ٔ ىَیخی آٌْخ حٓضَ ،کٕٗیيِحَي؟
حُ حیٍٍٔ حهظالف ٛلخرّ ىٍ يٍٕى طلٔیَ هَآٌ رٔیخٍ حَيک حٓض ،ىٍ حیٍ يٍٕى
يیخٌ طخرؼیٍ َیِ حهظالف ي٘خْيِ يیٕٗى ،گَچّ حهظالف طخرؼیٍ َٔزض رّکٔخَی کّ
رؼي حُ آَخٌ آييِحَي حَيک حٓضَْ ،چُي ىٍٔحٌ رٓظَ ٔ رَطَ رخٗي حطلخم ٔ ػهى ٔ ریخٌ
ىٍ آٌ ریٖطَ حٓض )4۴(.طخرؼیٍ طلٔیَ هَآٌ ٔ ػهى كيیغ ٍح حُ ٛلخرّ كَح گَكظُي،
رؼ٠ی حُ طخرؼیٍ رٕىِحَي کّ طًخو طلٔیَ هَآٌ ٍح حُ ٛلخرّ یخى گَكظّحَي ،چُخٌکّ
يـخْي يیگٕیي ّٓ :رخٍ هَآٌ ٍح حُ كخطلّ طخ آهَ َِى حرٍػزخّ هٕحَيو ،ىٍ َْآیّ حٔ
ٍح َگخِ يیىحٗظى ٔ ىٍ يٍٕى آٌ حُ حٔ يیپَٓیيو)4۲(.
ُّٓض ،حهظالف طُٕع حٓض َّحهظالف ٖ ـ ریٖطَ حهظالف ٓهق ىٍ كٓى هَآٌ ٔ ُ
ط٠خى )۳ٓ(.حُ آٌؿًهّ حیٍکّ رَحی یک ئ ًّی َْیک حًٓی ؿيح رگٌحٍىَْ ٔ ،حًٓی
رَ يؼُخیی ىالنض يیکُي کّ ىیگَی رَآٌ ىالنض ًَیکُي ،رخ حیٍکّ َْىٔ ىٍٓض
يیرخُٗي ،يخَُي َخو گٌحٍی هللا رخ َخوْخی كُٔی کّ َخوْخی يظؼيىی حٓض ح ّيخ ئ ًّی
یکی حٓض .يخَُي حیٍکّ ٓهق َٛح ١ئظویى ٍح رّچُي يؼُی طلٔیَ کَىِحَي ،رؼ٠ی
ُّٓض ٔ ؿًخػض طلٔیَ آٌٍح رّحٓالو طلٔیَ کَىِ ٔ رؼ٠ی آٌٍح رّهَآٌ ٔ رؼ٠ی رّ ُ
کَىِحَي ،کّ ًّْٖ يؼخَی ٍح ٗخيم يیٕٗى.
حیٍکّ َْیکی رؼ٠ی حُ حَٕحع طلٔیَ ٍح رّػُٕحٌ يؼخل ٔ رَحی آٌ يوخ١ذ رٓظَ
رلًٓيً ،کَ کَىِحَيَّ ،رّحیٍ يؼُی کّ كو ٢يُلَٜح ً ًْیٍ یک طلٔیَ ىٍٓض حٓض.
يخَُي حیٍکّ «حنظخنى نُلّٔ» کٔی کّ رَ هٕى ٓظى کَىِ ٍح حیٍگَّٕ طلٔیَ کَىِحَي کّ
ًَخُ ٍح حُ ٔهض آٌ طخهیَ يیکُي ،رؼ٠ی گلظّحَي «حنظخنى نُلّٔ» یؼُی رویم ،رؼ٠ی
گلظّحَي کٔی حٓض کّ ٍُِٔىحٍ حٓض َّيیهٍٕى ٔ َّيیآٗخيي ،ح ّيخ هٕى ٍح حُ گُخْخٌ
کُظَل ًَیکُي… ٔ حيؼخل حیٍْخ کّ حهظالف حٓضٔ ،نی رُیخىی َیٔض .حیٍکّ یکی
ٓززی ٍح رَحی َِٔل آیّ ریخٌ کُي ٔ ىیگَی ٓزذ ىیگَی ٍح کّ رخ يٍٕى حٔل يظ٠خى
َیٔض ریخٌ کُي ٔ ،يًکٍ حٓض ٓزذ َِٔل آیّ َْىٔ يٍٕى رخٗي ٔ ،یخ ىٔ رخٍ َخُل
ٗيِ رخٗي ،یک رخٍ رّحیٍ ٓزذ َخُل ٗيِ ٔ یک رخٍ رّهخ َ١آٌ ٓزذ ىیگَ)۳ٔ(.
ٖٔ۶ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
4ـ يٕحٍىی کّ ٓهق ىٍ آٌ حهظالف کَىِ ٔ حهٕحل آٌْخ يظ٠خى حٓضَٔ ،زض
رّآٌچّ ىٍ آٌ حهظالف َکَىِحَي حَيک حٓض ،رّه ٕٜٙىٍ ئخثم حػظوخىی يٕحٍى
حهظالف هیهی حَيک حٓض ٔ ىٍ ئخثم حٕٛل ًَیرخٗي .رُخرَحیٍ حگَ حهٕحل ٛلخرّ
ىٍ ُيخٌ ٗخٌ رّح١الع ػًٕو ٍٓیيِ ٔ رّآٌ حػظَحَ٘ ٝيَِِ ،ى ؿًٍٕٓ ػهًخء كـض
ُّٓض رَگَىحَیيِ يیٕٗىٔ ،رًّٗخٍ يیآیي؛ حگَ ىٍ چیِی حهظالف کَىِحَي رّهَآٌ ٔ ُ
حگَ رؼ٠ی رّيطهزی رخٍٔ ىحٗظّ ٔ رؼ٠ی ىیگَ هالف آٌٍح َگلظّحَي ،ىٍ حیٍ يٍٕى
حهظالف حٓض ،ح ّيخ ؿًٍٕٓ ػهًخء رّآٌ حٓظُخى يیکُُي )۳ٕ(.حگَ ئؤنّٖ حؿظٓخىی رخٗي
ٔ ىٍ يٍٕى آٌ ََٛ ٚیق َٗػی َیخييِ رخٗي ٔ رهکّ ىٍ پَطٕ کهیخص َٔ ٕٜٙ
يوخٛي ػهى َٗیؼض يٍٕى رٍَٓی هَحٍ يیگیَى ،طَىیيی َیٔض کّ ىٍچُیٍ يٕحٍىی
حؿظٓخى آكخى ٓهق حُ حؿظٓخى يخ رٓظَ حٓض ،حگَ حُهٕى آٌْخ کٔی يوخنق رخ آٌ َزخٗي.
حيخو ٗخكؼی يیگٕیي :آَخٌ ىٍ ػوم ٔ ك٠م ٔ َْٔٓیهّٖ کّ رخ آٌ ىحَ٘ی کٔذ
يیٕٗى حُ يخ رَطَحَي ٔ ٍأی آٌْخ رَحی يخ حُ ٍأی هٕىيخٌ يويو حٓض )۳ٖ(.یکی حُ
حٕٛل حيخو حكًي حیٍ رٕى کّ َْگخِ ىٍئؤنّٖ رخ يٕحٍى حهظالف ٛلخرّ يٕحؿّ
ُّٓض َِىیکطَ رٕى حَظوخد يیکَى ٔ حُ ىحیَِٖ يیٗيًْ ،خٌ هٕنی ٍح کّ رّهَآٌ ٔ ُ
حهٕحل آٌْخ ریٌَٔ ًَیٍكض ،حگَ رّحیٍ َظیـّ ًَیٍٓیي کّ یکی حُ حیٍ حهٕحل رّکظخد
ُّٓض َِىیکطَ حٓضْ ،یچیک ٍح طَؿیق ًَیىحى ٔ ،حهظالف ٍح ریخٌ يیکَى)۳4(. ٔ ُ
حیٍ ئؤنّ طلٜیالطی ىحٍى کّ يلم رلغ آٌ حیٍؿخ َیٔض)۳۳(.
يـُٕی رَحی ىٍٔحَيحهظٍرُخرَحیٍ حهظالف آٌْخ رخ حیٍکّ حَيک رٕىًَِ ،یطٕحَي ّ
ئخثهی رخٗي کّ آٌْخ رَ آٌ حؿًخع کَىِحَي ،یخ يطخنزی کّ ىٍ طلٔیَ َ ٕٜٙحٍحثّ
ًَٕىِحَي ،يٍٕى طٕؿّ هَحٍ َگیَى.
ـ يٗپَٓیى رخ حَٓحثیهیخص ٔحٍىِ چّ کُیى؟
= پخٓن يُٕٗٗیى :حَٓحثیهیخطی کّ رؼ٠ی حُ ٓهق َوم کَىِحَي حَيک حٓض ،رخیي
گلض کّ حیٍ ْخ كٓى ٔ ىٍک ٓهق حُ ََٗ ٕٜٙػی َیٔض ،رهکّ ٍٔحیخطی حٓض کّ
رؼ ٞحُ ٓهق آٌٍح حُ رؼ٠ی حْم کظخد َوم کَىِحَي ٔ ،يٕٟغ ٓهلی ىٍ يٍٕى
حَٓحثیهیخص ٔحٟق حٓضًْ ،خٌٍٕ١ی کّ ٓیّي يیكَيخیي:
«حْم کظخد ٍح َّطٜيین ٔ َّطکٌیذ کُیي ٔ رگٕثیي»:
«رّهللا ٔ آٌچّ رَ يخ َخُل ٗيِ حیًخٌ ىحٍیى)۳۶(».
ُّٓض ىحٍَي کّ پٌیَكظٍ آٌ حٗکخنیرؼ٠ی حُ حیٍ حَٓحثیهیخص ٕٗحْيی حُ هَآٌ ٔ ُ
ُّٓض َ٘خَگَ رطالٌ آٌ يیرخٗي ،کّ آٌٍح َيحٍى .رؼ٠ی رّگَّٕی حٓض کّ هَآٌ ٔ ُ
ٕٖ۶ كکًض یگخَّ
حنلًي هلل ٔحنٜالس ٔحنٔالو ػهٗ ٍٕٓلهللا ٔػهٗ آنّ ٔٛلزّ؛ أيخ رؼي:
ٜخنقْٔ ،ى أْم حنؤٌَ حنؼّالػش حنًلّ٠هش ،کًخ ؿخء كیٔهق حن ّٔهلیش َٔزش انٗ حن ّكخن ّ
حنليیغ حنٌّی یَٔیّ حنزوخٍی كی ٛلیلّ" :هیَحنُخّ هََی ،ػى حنٌیٍ یهَٕٓى ،ػى حنٌیٍ
یهَٕٓى ".كًٍ ٓخٍ ػهٗ َٓـٓى ٔحهظلٗ أػَْى ،كٕٓ ٓهلیٔ .ػًخى حنًُٓؾ حنٔهلی ْٕ
نِٔو حنطَیوش حنظی کخٌ ػهیٓخ حنٜلخرش يٍ حنظًٔک رخنکظخد ٔحنُٔش ػهًخء ٔػًال،
م انٗ یٕو حنویخيش ،یٜق حالَظٔخد انیّ ،أيخ يٍ ٍيی ٔكًٓخ ٔططزیوخٌْٔ ،ح حنًُٓؾ رخ ٍ
رزيػش أٔ َٗٓ رهوذ ؿیَ يَٟی ،يؼم :حنوٕحٍؽٔ ،حنَٔحكٔ ،ٞحنًؼظِنشٔ ،حنًَؿجش،
ٔحنـزَیشٓٔ ،خثَ حن ِل ََ ْم حن٠خنش ،كٕٓ هخٍؽ يٍ حنٔهلیش ،رم هخٍؽ ػهیٓخ.
هخل ػهیّ حنٔالو :ال طِحل ١خثلش يٍ أيظی ظخَْیٍ ػهٗ حنلن ،ال یَْ٠ى يٍ
هٌنٓى كظٗ یؤطی أيَ هللا ْٔى کٌنک .يظلن ػهیّ.
ٔأَٗٓ حنلَکخص حنٔهلیش حإلٛالكیش حنليیؼش :كَکش حن٘ین دمحم رٍ ػزي حنْٕخد
ٍكًّ هللا ،كوي ىػض انٗ طُویش يلٕٓو حنظٕكیئ ،كخٍرض حنَ٘ک ٔ ٔٓخثهّ ٔ ىػخطّ،
ٔطٜيص ن٘طلخص حنطَم حنٕٜكیشٔ ،ه٠ض ػهٗ حنزيع ٔحنوَحكخصٔ ،أكیض كَی٠ش
حنـٓخىُْٔ .خک ؿًؼیش أْم حنليیغْٔ ،ی يٍ أهيو حنـًؼیخص ٔحنـًخػخص حإلٓاليیش
كی ٗزّحنوخٍس حنُٓيیشٔ ،يٍ يوخٛيْخ :طٜلیش حإلٓالو يٍ حنزيع ٔحنوَحكخصٔ ،حطزخع
يُٓؾ حنٔهق حنٜخنق كی حنؼهى ٔحنؼًمَٔ ،زٌ حنظؼٜذ حنًٌْزی.
ُْٔخک ؿًخػش أَٜخٍ حنُٔش حنًلًيیش ،هخيض كی ي َٜأٔال ،ػى حَظَ٘ص كی
ؿیَْخ ػهٗ أٓخّ حنظٕكیي حنوخنٔ ٚحنُٔش حنٜلیلش ٔططٓیَ حالػظوخى َٔزٌ حنزيع
ٔحنوَحكخص َٗ١خ نؼٕىس حنوالكشٔ ،حنُٕٓ ٝرخْليش حإلٓاليیش.
يٍ هالل يخ طويو يٍ طؼَیق نهيػٕس حنٔهلیشَ ،يٍک أًْیش حنًوخٛي حنظی طَيی
انیٓخ ،كٓی طيػٕ انٗ حإلٓالو حنٜخكی حنُوی يٍ أىٍحٌ حنَ٘ک ٔحنوَحكخص ٔحنزيع
۶ٖ۳ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
گلض ،ىٍٔى رَ حٔ :گَْٔی حُ حيض يٍ ًْٕحٍِ ىٍ ٍحِ حظٓخٍ كن پخیيحٍ هٕحْي
رٕىٓ ،وظیْخ ٔ يَحٍصْخ آٌْخ ٍح حُ پخ ىٍ ًَٗآٍٔى طخ کًک هيح رّحی٘خٌ رَٓي ٔ
آٌْخ ًْیٍگَّٕ ْٔظُي .حیٍ ٍح ًّْ هزٕل ىحٍَي.
يٍٕ٘ٓطَیٍ كَکضْخی ٓهلت حٛالف ١هزخَّٖ يؼخ :َٛكَکض ٗین دمحم رٍ
ػزيحنْٕخد ٍكًّهللا حٓض کّ رّٕٓی طُویق يلٕٓو طٕكیي كَحهٕحَي ٔ رخَٗک ٔ ٔٓخیم
ٔ ٍْٕٔخی آٌ يزخٍُِ ًَٕى ٔ ؿهٕ ٗطلیخص كَهّْخی ٕٛكیّ ٍح گَكض ٔ رّطًخيی
ريػضْخ ٔ هَحكخص پخیخٌ رو٘یي ٔ كَی ّٖ٠ؿٓخى ٍح حكیخء ًَٕى.
ٔ ىٍ حیٍ يٍٕى ؿًؼیض حْم كيیغ ٔؿٕى ىحٍى کّ حُ هيیًیطَیٍ ؿًخػخص ٔ
ؿًؼیضْخی حٓاليی ىٍ ٗزّهخٍِٖ ُْي يٗرخٗي .حُ حْيحف ٔ يوخٛي آٌْخ حٓض:
طٜلیّٖ حٓالو حُ ريػضْخ ٔ هَحكخص ٔ پیَٔی ػهًی ٔ ػًهی حُ يُٓؾ ٓهق ٛخنق
ُّٔش حنًل ًّيیّش ٔؿٕى ىحٍى کّ
ٔ ٍىّ طؼٜزخص يٌْزی ٔ .ىٍ حیٍ يٍٕى ؿًخػش أَٜخٍ حن ّ
حٔل رخٍ حُ ي َٜهخيض ک٘یيٓ ،پْ رًّّْ ؿخ يُظَ٘ ٗي ،رَ حٓخّ طٕكیي هخنٔ ٚ
ُّٓض ىٍٓض ٔ پخکٓخُی ػوخثیي ٔ ُىٔىٌ ريػضْخ ٔ هَحكخص ٔ حیـخى ؿٕٖٗ ىٍ ُ
حيض حٓاليی رخ حيیي رّرَگ٘ض هالكض.
حُ هالل آٌچّ ىٍ طؼَیق ىػٕص ٓهلی گلظّ ٗي ،حًْیض يوخٛيی ٍح يٗكًٓیى
کّ حی٘خٌ رّٕٓی آٌ ٍٔحَُي ،آٌ ىػٕص رّٕٓی حٓالو پخک ٔ يُِِ حُ ٍگّْخی َٗک
ٔ هَحكخص ٔ ريػضْخ ٔ يُکَحص حٓض ٔ حیـخى ػِص َلْ ىٍ ٗوٜیض حَٔخٌ
ئهًخٌ کّ چگَّٕ پیَٔی ٔ ریِحٍی ؿٕیي ٔ ُىٔىٌ طؼٜذ َٔزض رّحٗوخٔ ٙ
حٓخيی ٔ هٕىٍأی رٕىٌ.
ٔ أ ّيخ يٕهق ؿًخػش ٓهلیش کّ حُ ؿًخػخص کُ٘گَ ىٍ ههًَٔ حٓاليی حٓض:
ْیچ ئهًخَی رخ ئهًخَی ىًُٗی َيحٍى حُ كیغ حیٍکّ ًّْ ىٍ یک ُٓگَ هَحٍ
ىحٍَي ،پْ آٌْخ يخَُي رُخی حٓظٕحٍ حٓض کّ یکيیگَ ٍح طوٕیض يٗکُُي ،آٌْخ كویوض
ٍح حُ َیکخٌ هٕى يٗپٌیََي ٔ حُ حٗظزخْخص یکيیگَ ػزَص يٗگیََي .آٌْخ ىٍ ٍحِ
حطلخى طالٕ ىحٍَي ٔ ىلْخی يئيُیٍ ٍح كٕل يلٍٕ کهًّٖ ٔحكي يٗهٕحُْي طخ حيض
ٍح حُ پَحکُيِگی ىٍ ىٓظّْخی کٕچک هخٍؽ کُُي ،حُ گَِْٔخی يلئى رّك٠خی
ٔٓیغ ٔ ىحيُّىحٍ حٓالو رَٓخَُي ،رَحٓخّ هخػيِٖ :ىٔٓض ريحٍ َْکْ ٍح رّحَيحُِٖ
ٔ هيح ىحَخ حٓض. ىیُٖ ٔ َلَص ريحٍ رّحَيحُِٖ يؼٜیظٖ.
«حنلظٕی» يٕهغ حن٘زکش حإلٓاليیش "آالو ٔیذ" حنظخرغ إلىحٍس حنيػٕس ٔحإلٍٗخى
حنيّیُی رُٕحٍس حْلٔهخف ٔحن٘ئٌٔ حإلٓاليیش رئنش هطَ.
۶ٖ۰ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
ؽلیش فیوالووّى
ٓهلیٌٕ ىٍ ػزخٍصپَىحُی ىیگَ ،هٕى ٍح پیَٔحٌ ّٓ هٌَ حٔل حٓالو يٗهٕحَُي
ٔ حیٍ ىػٕی هٕیٖ ٍح رخ كيیغ َزٕی يٍٕ٘ٓ رّ«هیَحنؤٌَ» يينم يٗکُُي .كيیغ
ُّٓض آييِ حٓض: رخ حنلخظ يظلخٔص ٔ ػزخٍحص کٕطخِ ٔ ىٍحُ ىٍ يُخرغ حْم ُ
ٓهَ َى هَخلَ« :هیَ ٛهَٗ هللاُ َ
ػهَ ْی ِّ َٔ َ ی َ ػ َُُّْ ،
ػ ٍِ حنَُزِ ِ ّ ػ ٍْ ػزيهللا رٍ ئؼٕى ٍٟیهللا َ
َ
حنُخّ هََی ،ػى حنٌیٍ یهَٕٓى ،ػى حنٌیٍ یهَٕٓى ،ػى یـیء أهٕحو طٔزن ٗٓخىس أكيْى
یًیُّٔ ،یًیُّ ٗٓخىطّ» (يظلن ػهیّ)(ٕ = )۶ػزيهللا رٍ ئؼٕى حُ ٓیّي َوم يٗکُي کّ
كَيٕى« :رٓظَیٍ يَىيخٌ کٔخَی ْٔظُي کّ ىٍ ىٍٔحٌ يٍ َُيگی يٗکُُيٓ ،پْ
کٔخَی کّ پ٘ض َٓ حیٍْخ يٗآیُي؛ ٓپْ کٔخَی کّ پ٘ض َٓ آٌْخ يٗآیُي؛ ٓپْ
يَىيخَی يٗآیُي کّ ىٍ گلظخٍ هٕى ٕٓگُي یخى يٗکُُي».
حیٍ كيیغ رخ حنلخظ يوظهق ٔحٍى ٗيِ ،ؿاللحنيّیٍ ٓیٕ١ی ىٍ ؿخيغ حنٜـیَ
كيیغ ٍح حیٍگَّٕ َوم کَىِ حٓض« :هیَحنُخّ هََی ػى یهَٕٓى ،ػى حنٌیٍ یهَٕٓى ،ػى
یـٗء أهٕحو طٔزن ٗٓخىس أكيْى یًیُّ ٔ ،یًیُّ ٗٓخىطّ» (يظلن ػهیّ)
* «هیَحنُخّ حنوٌَ حنٌی أَخ كیّ ،ػى حنؼخَی ،ػى حنؼخنغ» (ٍٔحِ ئهى)
* «هیَحنُخّ هََی ػىحنؼخَی ػىحنؼخنغ ،ػىیـٗء هٕو الهیَ كیٓى» (ٍٔحِ حنطزَحَی)
* «هیَحنُخّ هََی حنٌیٍ أَخ كیٓى ،ػى حنٌیٍ یهَٕٓى ،ػى حنٌٌ یهَٕٓىٔ ،حآلهٌَٔ
أٍحًل» ٍٔحِ حنلخکى ٔحنطزَحَی.
* «هیَ حنُخّ هََی ،ػى حنٌیٍ یهَٕٓى ،ػى حنٌیٍ یهَٕٓى ،ػى یؤطی يٍ رؼيْى هٕو
یظًٌُٕٔ ٔ یلزٌٕ حنًٍٔ ،یُؼطٌٕ حن٘ٓخىس هزم أٌ یٔؤنْٕخ» (ٍٔحِ حنظَيٌی ٔحنلخکى)
هوى چیَذ؟
يٕٕٟع ىیگَ حهظالف ػهًخء ٔ ٗخٍكخٌ كيیغ ىٍ يٍٕى طليیي ييص ُيخٌ هٌَ
حٓض ،ػَف ٗخیغ هٌَ ٍح ٛي ٓخل يٗىحَُي ،حگَ يَحى كيیغ ًْیٍ هٌَ ػَكی رخٗي
پْ يؼُی ىحٍى کّ رٓظَیٍ يَىيخٌ ًْخَخ يَىيخٌ ٓیٜي ٓخل حٔلحَي .يلَٔحٌ كيیغ
ىٍیخكظّحَي کّ حیٍ ئهًخ ً ؿه ٢حٓض ،يؼوٕل َیٔض کّ ٓیّي يَىيخٌ ٍح رَ حٓخّ ُيخٌ،
طل٠یم ٔ ٓظخیٖ ًَخیي؛ رهکّ طل٠یم َٗع رَ حٓخّ ػًم حكَحى حٓض .نٌح َْیک
رَحی هٌَ ييص ُيخٌ کىطَ يُظٍٕ ًَٕىِحَي کّ حُ ٓٔ ٓخل طخ ٕٓ ٔ ٖٓ ٔ ٓٓ 4خل
يظلخٔص حٓض ٔ ؿًؼخ ً ٕٓٔ ٓخل ٍح ىٍ رَ يٗگیَىٗ .خٍكخٌ كيیغ حیٍ ٍح هٌَ َُ َيُی
َخو يَُٗٓي کّ ىٍ ؿٕف هٌَ ػًهی ؿخٍی حٓض .آٌْخ رخ حٓظُخى رّآیّٖ « َٔ َک ْى أ َ ْْهَ ْکَُخ
۶ٖ۴ كکًض یگخَّ
ٔ ٍُ أَػَخػًخ َٔ ٍِثْیًخ »۰4 :ٔ۲ ،يٗگٕیُي يُظٍٕ هَآٌ حیٍ َیٔض کّ يخ هَ ْزهَ ُٓى ِ ّيٍ هَ َْ ٌٍ ُْ ْى أَكْ َ
حیٍ ؿًخػض ٍح ىٍ هالل ٛي ٓخل ْالک کَىیى ،رهکّ ْالکض رَ يـًٕػّٖ يظـخَٔش
ٔحٍى ٗيِ« :كبْالک هللا نهؤٌَ یؤطی نًـًٕػش يليىس يظـخَٔش ،ال ىهم نٓخ رخنِيٍ،
ٔنى یلٜم أٌأْهک هللا أْم ٓٓٔ ُٓش کهٓى ،اًَخ نـًخػش يليىس كٓى حنوٌَ».
ػهًخی كوّحنهـش ٔ ٗخٍكخٌ كيیغ يٗگٕیُي يؼُخی نـٕی هٌَ ىٍ ُرخٌ ػَری
رّيؼُخی يوخٍَّٖ ُيخٌ ٔ كخىػخص یخ طوخٌٍ كؼم ٔ ُيخٌ حٓض .دمحم ػزيحنَإف
حنًُخٔی (ٕ ۲۳ـ ٖٔٓٔ ْ ،م) ىٍ َٗف كيیغ يٗگٕیيٛ« :لیق حیٍ حٓض کّ ييص
یک هٌَ ي٘وَ ٚیٔض .هٌَ ٍٕٓلهللا ٔ ييص ُيخٌ آٌ حُ ٔهض رؼؼض طخ ٔكخص
آهَیٍ كَى حُ ٛلخرّ رٕى کّ ٛي ٔ ریٔض ٓخل ٕ١ل ک٘یي .هٌَ طخرؼیٍ طوَیزخ ً ریٍ
ٛي ٓخل طخ ْلظخى ٓخل رؼي حٓض ٔ ،هٌَ حطزخع طخرؼیٍ طوَیزخ ً طخ ٓخل ىٔٛي ٔ ریٔض
رٕى .ىٍ حیٍ ُيخٌ رٕى کّ ريػضْخ يظيحٔل ٗيَي ٔ يؼظِنّ ُرخٌ رخُ کَىَي ٔ كالٓلّ
َٓٗخٌ ٍح رخال ًَٕىَي ٔ حْم ػهى يٍٕى حيظلخٌ هَحٍ گَكظُي کّ گلظُي هَآٌ يوهٕم
حٓض .حٟٔخع رّٗيص طـییَ یخكض ٔ ٍٔ رّهَحری ٍكض طخ رّحئَُ)۶ٖ(».
حگَ كيیغ «هیَحنؤٌَ» ٍح يالک ٓهلیّض هَحٍ ىْیى ىٍ حیٍٍٕٛص ًّْٖ
ئهًخَخٌ ٓهلی يَٕٗٗيُ ،یَح حٓالو َْچّ ىحٍى يظؼهن رًّْیٍ ّٓ هٌَ حٓض.
َ ٔ ٕٜٙيظٌٕ حٓاليی ىٍ ًْیٍ ىٍِٔ طئیٍ ٗيِ ٔ پْ حُ آٌ َْکخٍی ٗيِ،
كخٗیَّٕیٔی ٔ َٗف رََٗف حٓض .رَهی ٓهلیْخ كيیغ «طلَم» ٍح َیِ پ٘ضرُي
كيیغ «هیَحنؤٌَ» يٗکُُي .هٕى ٍح كَهّٖ َخؿیّ يٗهٕحَُي ،هخل حنُزی:
«حكظَهض حنیٕٓى ػهٗ اكيٖ ٔ ٓزؼیٍ كَهشٔ ،حكظَهض حنُٜخٍٖ ػهٗ حػُظیٍ ٔ
ٓزؼیٍ كَهشٓ ٔ ،ظلظَم ٌِْ حْل ّيش ػهٗ ػالع ٔ ٓزؼیٍ كَهش ،کهّٓخ كی حنُّخٍ االّ ٔحكيس»
هیم :يٍ ْی یخ ٍٕٓلهللا؟ هخل :يٍ کخٌ ػهٗ يؼم يخ أَخ ػهیّ ٔ أٛلخری؛
ٔ كی رؼ ٞحنَٔحیخصْ« :ی حنـًخػشٍٔ ».حِ أرٕىحٔى ٔحنظَيٌی ٔ حرٍيخؿّ ٔ
حنلخکى ٔ ،هخلٛ :لیق ػهٗ َٗ ١ئهى».
= حيض يٍ رُّٔىی رّْلظخى ٔ ّٓ كَهّ طؤیى يٕٗٗى ٔ ًّْٖ آٌْخ ؿِ یک
گَِٔ ىٍ آطٖ ْٔظُي .حٛلخد گلظُي :حی ٍٕٓل هيح آٌْخ چّ کٔخَی ْٔظُي؟ كَيٕى:
«آٌْخ کٔخَی ْٔظُي کّ رَ آٌچّ يٍ ٔ حٛلخد يٍ رَ آٌ ْٔظیى ،رخُٗي».
ُّٓض ٔ ؿًخػض كویوی ىٍ ػوخیي ٔ ىیگَ ٓهلیٌٕ يٗگٕیُي حیٍ يخ ْٔظیى« :حْم ُ
ٓهَى پخرُي ْٔظُيػهَ ْی ِّ َٔ َ ٛهَی َ
ّللاُ َ ُّٓض ٛلیق ٍٕٓلهللا َحٕٛل ىیٍ هٕى رّکظخد هللا ٔ ُ
ُّٓض ٍح رخ ػوم ٔ ْٕحی َلٔخَی ٍى ًَیکُُي ٔ رّحٍکخٌ حیًخٌ ٔ ٔ َ ٕٜٙهَآٌ ٔ ُ
۶ٖ۲ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
حٓالو ًْخَُي ٛلخرّ ٍٟیهللا ػُٓى طًٔک ؿٔظُي ٔ حكَحىی ًْچٌٕ كٍٔ رَٜی،
ٓؼیي رٍئیذ ،يـخْي ،أرٕكُیلّ ،يخنکٗ ،خكؼی ،حُٔحػی ،حكًي ،حٓلخم ،روخٍی
… ٔ کٔخَی کّ رٍّحِ ٔ ٍٕٔ آَخٌ کّ پیٕ٘حیخٌ ْيحیض ٔ ٓوٍگٕیخٌ كن ٔ
ىػٕصگَحٌ رّهیَ ٔ ٍٓظگخٍی رٕىِحَي ،ىٍ ػویيِ ٔ حٓظيالل پخرُي ْٔظُي .ح ّيخ کٔخَی
ُّٓض رًّْخٌ ُّٓض ؿيح ٗيَي ىٍ آٌْخ حػظوخى رّ ُکّ ىٍ ئخثم حٕٛنی ىیٍ حُ حْم ُ
يیِحٌ ٔؿٕى ىحٍى کّ رخ ٛلخرّ ٍٟیهللا ػُٓى ٔ پیٕ٘حیخٌ ْيحیض حُ ئخثم حٕٛنی
ىیٍ حٓالو يٕحكن ْٔظُي .ىٍ آٌْخ حػظوخى رّريػضُ ،یخى یخ کى رًّْخٌ يیِحٌ ٔؿٕى
ُّٓض ٔ ؿًخػض ،ىٍ ُّٓض يوخنق ْٔظُيَِ .ىیکطَیٍ حیُخٌ رّحْم ُ ىحٍى کّ رخ حْم ُ
ػویيِ ٔ حٓظيالل ،أرٕحنلٍٔ حٗؼَی ٔ پیَٔحَٖ يٗرخُٗي)۶4(.
رَ ىٔ َٕع حٓض« :هیخّ ؿهی ،کّ كخیِ كـیض هطؼیش حٓض» ٔ «هیخّ هلی ،کّ
كخیِ كـیض ظُیش حٓض» ح ّيخ يٌْذ ظخَْی ٔ ٓهلیخٌ هیخّ هلی ٍح هزٕل َيحٍَي،
يٗ گٕیُي ْیچ طؼخٍ ٔ ٝيُخكخطی يیخٌ َوم ٛلیق ٔػوم َٛیق ٔؿٕى َيحٍى ٔ َوم
ُّٓض ٔ حؿًخعيويو رَػوم حٓض ،پْ ىٍٓض َیٔض کّ حىنّٖ ٛلیلّٖ چٌٕ کظخد ٔ ُ
رخ ىالیم ػوهی ٔ کاليی َوٕٗ ٞى .حُ حیٍٍٔ حُ هیخّ رَّيٍص حٓظلخىِ يٗکُُي.
اهکبى ٍللیّذ
يَحى ٓهلیٌٕ حُ طٕكیي یگخَّگی هيحَٔي ٔ ـ رْؽیل:
حٓض؛ هيحی ٔحكي هخنن ٔ گَىحَُيِٖ حیٍ ؿٓخٌ پُٓخٍٔ حٓض؛ يخْیض هيح ًْخٌ حٓض
کّ هٕىٕ ىٍ هَآٌ هٕى ٍح يؼَكی ًَٕىِ حٓض؛ حٔ ىحٍحی حًٓخء ٔ ٛلخطی حٓض کّ
ُّٓض َزٕی ٔ حهزخٍ ٛلیلّ َیِ حٔ ٍح حیٍگَّٕ رخُ هٕىٕ ىٍ هَآٌ يؼَكی ًَٕىِ ٔ ُ
يؼَكی کَىِ حٓض .رَ َْئهًخَی ٔحؿذ حٓض کّ رًّّْٖ آٌ حًٓخء ٔ ٛلخص حیًخٌ
ىحٗظّ رخٗي ًّْٖ .آٌ حٔٛخف رخیي كًم رَ ظخَْ گَىى رئٌ طؤٔیم ٔ پَْیِ حُ
ََْٕع َٗک؛ ٔ حیًخٌ رّحیٍکّ هيحَٔي رّْیچ چیِ ٗزیّ َیٔض ٔ ْیچ ٛلظی حُ
ْْ ک ًَِؼْ ِه ِّ ٗ ْ
َی ٌء َٔ ُْ َٕ ٛلخص يوهٕهخص ىٍ حٔ ٔؿٕى َيحٍى .چُخٌکّ ىٍ هَآٌ آييِ« :نَی َ
یَ »ٔٔ :4ٕ ،حیٍ ٍحْی حٓض کّ ٓهق حيض رّآٌ ٍكظّحَي. ٔ ًِی ُغ ْحنزَ ِ
ُ ٜ حن َ
هيحی ٔحكي ٗخیٔظّٖ پَٓظٖ حٓضْ ،یچکْ ٔ ْیچچیِ ؿِ حٔ ٗخیٔظّٖ ػزخىص
َیٔضٔ .حؿذ حٓض کّ يَىيخٌ كو ٢حٔ ٍح رَحی هٕى ىٔٓض ٔ حنّ رَ گِیُُي ٔ َٔزض
رّ حٔ هٕف ٔ ٍؿخء ىحٗظّ رخُٗي ٔ ىػخْخ ٔ ٌٍَٔحص ٔ ١خػض ٔ ١هذ ٔ طٕکم ٔ يخَُي
حیٍ ْخ ًّْ رَحی حٔ ٔ حُ ٕٓی حٔ رخٗي .كویوض طٕكیي حیـخد يٗکُي کّ ًّْٖ حيٍٕ
ٍح حُ ؿخَذ هيح ريحَیىْ ،یچ َلغ ٔ ٍَٟی َیٔض يگَ حُ ؿخَذ هللاَْ ،کْ رّؿیَ
هللا حيیي رُيى ،حُ ؿیَ حٔ ١هذ کًک ًَخیي ،یخ چیِی ٍح ٔ کٔی ٍح ریٍ هٕى ٔ هيح
ٗلیغ هَحٍ ىْي ،حٔ يَ٘ک حٓض )۶۳(.حٓى ؿخيغ هيح «هللا» حٓضْ ،یچ َخيٗ ىیگَ
ًَٗطٕحَي يؼَف ًحص ٔ ٛلخص حٔ رخٗي.
َٗٓٓظخَی ىٍ يهم ٔ َلم يٗگٕیي :کؼیَی حُ ٓهلیْخٛ ،لخص حُنٗ ٍح رَحی
هيحَٔي ػخرض يٗىحَٔظُيٛ ،لخطی چٌٕ ػهى ،هيٍص ،كیخص ،حٍحىًِٓ ،غ ،ر ،َٜکالو،
ػِص ٔ ػظًضٰ ،نکٍ يیخٌ ٛلخص ًحص ٔ ٛلخص حكؼخل كَهی ؿالل ،حکَحو ،اَؼخوّ ،
هخثم َزٕىَي .حكٌِٔ رَ حیٍ ٛلخص هزَیّ ٍح َیِ رَ هيحَٔي ػخرض يٗکَىَي .يُظٍٕ حُ
ٛلخص هزَیّ حٔٛخكی حٓض کّ ىٍ آیخص هَآٌ ٔ ٍٔحیخص آييِ حٓض؛ يؼم یيهللا (:4۴
ٔ۶4 كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
ٓٔ) ٔؿّ هللا ( )ٕ۰ :۳۳ػیٍ هللا (ٔٔ ٔ )ٖ۰ :حٓظٕحء رَ ػَٕ ( ... )۳4 :۰حْم
كيیغ حیٍ حٔٛخف ٍح يزظُی رَ حیٍ حُٓخى رَحی هيح ػخرض يٗکُُي ٔ ْیچ طؤٔیم ٔ
طلٔیَی حُ آٌْخ حٍحثّ ًَٗىُْي کّ َظیـّٖ آٌ هٕل رّط٘زیّ ٔ ؿٔى رٕىٌ هيح حٓض.
ىٍ َظخو حػظوخىی ٗخگَىحٌ ييٍّٖٓ ٓهلیّض، ٕ ـ رولیو:
طًخيی هیَ ٔ َٗ حُ ََْٕع آٌ حُ ؿخَذ هيحَٔي حٓض .هيحَٔي ىٍ حُل يی ىحَٔظّ کّ
چّ طؼيحى حُ رُیآىو ٔحٍى رٓ٘ض يَٕٗٗئ ،چّ طؼيحىی حُ آَخٌ ٔحٍى ىُٔم يٗگَىَي،
ًّْٖ آٌٍح رَٓزیم حؿًخل ٔ طلٜیم ٔ رٍّٕٛص کخيم ٔ طًخو يٗىحَٔظّ حٓض،
رٍّٕ١ی کّ ىٍ ػيىٗخٌ ُیخى ٔ کى ًَٕٗٗىَْ .حَٔخَی <رَحٓخّ ػهى هيح> ُُْٕ
رّىَیخ َیخييِ رَحیٖ َٕٗظّ ٗيِ حٓض کّ ٗوی یخ ٓؼیي حٓضْ ،ىچُیٍ رَ نٕف يللٕظ
َگخٗظّ ٗيِ حٓض ٔ ،ىٍ ػهى هيح طـییَ ٔ طزيیم َْگِ ٍحِ َيحٍى)۶۶(.
ػهى هيحَٔي حُنی حٓض ٔ رَ ٖ ـ ػلن اىلی فلاًّل:
ًّْچیِ حكخ ّٖ١کخيم ىحٍى ،هيحَٔي ػهى يخ کخٌ ٔػهى يخ یکٌٕ ٔ ػهى يخ هيیکٌٕ ٔ
ػهى يخ ٓیکٌٕ ٔػهى يخ نى یکٍ ٔ ػهى نٕ کخٌ ٔ کیق کخٌ یکٌٕ حٓض.
حٔنیٍ چیِی کّ هيح آكَیي ههى رٕى ،پْ حُ ههن ههى ،رّآٌ ۱ـ کزبثذ:
ىٓظٍٕ ىحى طخ يويٍحص هالین طخ ٍُٔ هیخيض ٍح رُٕیٔي ٔ ههى ْى آٌٍح ىٍ نٕف يللٕظ
َٕٗض ٔ .حیًخٌ يیىحٍیى رّنٕف ٔ ههى ٔ رّطًخو آٌچّ ىٍ آٌ ٍهى هـٍٕىِ حٓـض .حگـَ
ًْـّ ٖ ههن گَى ْى آیُي طخ يخَغ چیِی َٕٗي کّ هيحَٔي حٍحىِ رَ ٔؿـٕى آٌ گَكظـّ
حٓـض ًَٗ ،طٕحَُي يخَغ َٕٗي .حگَ ًّْ گَى ْى آیُي طخ چیِی ٍح کّ هيحَٔي يوٍَ
َلَيٕىِ پيیي آٍَٔـي ،رَآٌ هخىٍ َیٔظُي .ههى رّآٌچّ کّ طخ ٍُٔ هیخيض حطلخم يٗحكظي
ه٘کیيِ حٓض .هطخی کّ رَحی رُيِ رَحٓخّ ػهى هيحَٔي َٕٗظّ ٗيِ حٛالف ًَٕٗٗى،
ٔکخٍ ىٍٓض رُيِ َیِ کّ رَحٓخّ ػهـى هيحَٔـي َٕٗظّ ٗيِ رّهطخ ًٍَٗٔى)۶۰(.
َْچیِی ىٍ ؿٓخٌ طخرغ حٍحىِٖ هيحَٔي حٓض، ۰ـ هْیّخ ٰالِی:
َْچّ حٔ روٕحْي يٕٗٗى ٔ َْچّ حٔ َوٕحْي ٔحهغ َوٕحْي ٗي ،حُ کٕچکطَیٍ ٔهخیغ
طخ رٍِکطَیٍ كٕحىع ًّْ طخرغ ي٘یّش حٔ حٓض ،رّحیٍ «حٍحىِٖ کَٕیش» يٗگٕیُي .ىٍ
يوخرم آٌ «حٍحىِٖ َٗػیّ» حٓض کّ رُيِگخٌ ٍح رّ١خػض ٔ ػزخىص حيَ يٗکُي.
ُْگخيی کّ حٍحىِٖ هللا رَ ههوض طؼهن ۶ـ آكویٌِ:
گَكض ،آٌ ه٠خء حٓض؛ ىٍ ييص ُيخٌ يؼیٍ آٌٍح آكَیي ،هيٍ حٓض؛ كَم يیخٌ ه٠خء
ٔ هيٍ ًْخٌ ههن حٓض ،ي٘یّض ٔ ٛیَٔص کخثُخص ًْخٌ هيٍ حٓض .حیٍ ي٘یّض ٔ
ٛیٍَٔص پی٘خپیٖ يکظٕد ٔ يوٍَ حٓض.
ٕ۶4 كکًض یگخَّ
ػزخٍص حٓض حُ حهَحٍ رُّرخٌ ،حهال ٙىٍ ههذ ٔ ،ػًم ۰ـ ایوبى:
ؿٕحٍكی رّحٍکخٌ .حیًخٌ حيَی ًٔيَحطذ حٓض ٔ رخ حَـخو ٔ حٍطکخد حػًخل َیک ٔ
ري ،هخرهیض کى ٔ ُیخى ٗيٌ ىحٍى ،حیًخٌ کخيم ًَٕٗٗى يگَ رخ ػًمْ ،یچ هٕل ٔػًهی
َیٔض ،يگَ رخ َیض پخکْ ٔ .یچ هٕل ٔ ػًم ٔ َیظی حٍُٕ َيحٍى ،يگَ آٌچّ يٕحكن
ُّٓض َزٕی رخٗيْ .یچ ئهًخَی رخ حٍطکخد گُخِ کخكَ ًَٕٗٗى )۶۴(.آَخٌ حطلخم ىحٍَي کّ
ُ
حیًخٌ ىحٍحی حٛم ٔ كَع حٓض .يخىحيٗ کّ حٛم حیًخٌ پخ رَؿخ رخٗي ،كَع آٌ َیِ هخیى
حٓض؛ نٌح ئهًخٌ رخ حٍطکخد گُخِ ٔ يؼٜیض کخكَ ًَٕٗٗى ،يگَ حیٍکّ حٛم حیًخٌ
حُ ریٍ رَٔى ،ػٌحد ٔ ػوخری َیٔض يگَ ىٍ رَحرَ حػًخل ٔ ىالیم هخ)۶۲(.ٙ
پیَٔی حُ ىػٕص ٛلخرّ ٔ حْم ریض ٓیّي ٔحؿذ ۸ـ ٕؾبثخ:
حٓضْ ،ىچُیٍ حیًخٌ رّك٠خثم ٔ يُخهذ ٛلخرّ ٔ حْمریض ٔ حُٔحؽ ٓیّي کّ ىٍ هَآٌ
ُّٓض آييِ حٓض ٔ .حیًخٌ رّحك٠هیض ههلخی ٍحٗيیٍ رَ ؿًیغ رَ٘ رؼي حُ حَزیخء.
ٔ ُ
طَطیذ آٌْخ رَكٔذ ك٠یهض ػزخٍصحَي حُ أرٕرکَ ،ػًَ رٍحنوطخد ،ػؼًخٌ رٍ
ػلخٌ ،ػهی رٍأری ١خنذ؛ ٓپْ رخهی ػَِٖ٘ يزَِ٘؛ کٔخَی کّ حُٕٓی ٓیّي رّحی٘خٌ
ٔػيِٖ ؿُض ىحىِ ٗيِ حٓض ،آٌْخ ػزخٍصحَي حُ ُریَ رٍحنؼٕحو ٔ ١هلش رٍػزیيهللا ٔ
ٓؼي رٍأری ٔهخ ٔ ٙأرٕػزیيس رٍحنـَحف ٔ ٓؼیي رٍُیي ٔ ػزيحنَكًٍ رٍػٕف.
ٔ حیًخٌ رّحیٍکّ حُٔحؽ حنُزی يخىٍحٌ يئيُیٍ ْٔظُي ٔ آٌْخ ىٍ آهَص َیِ
ًَْٔحٌ حٔ هٕحُْي رٕى ،هٕٜٛخ ً هيیـش رُض هٕیهي ٔػخثّ٘ رُض أریرکَ.
ٓهلیّض رّػًٜض كَى كَى ْیچ یک حُ ٛلخرّ حػظوخى َيحٍى ،گُخِ ٔ حٗظزخِ ٍح حُ
َخكیّٖ حی٘خٌ ؿخیِ يٗىحَي؛ ٔنی حؿًخع ًّْٖ حی٘خٌ ؿًؼخ ً يؼٕٜيیض ىحٍى .حگَ
َِحػی كیيخریٍ حكَحىی حُ ٛلخرّ ٔحهغ ٕٗى رّهخ َ١حیٍ حٓض کّ ًّْٖ حی٘خٌ
يـظٓيحَي؛ َْيـظٓيی یخ ُيٜیذ حٓض یخ ُيوطی ...
رخ ًّْٖ حیٍْخ حی٘خٌ رٓظَیٍ رَ٘ رؼي حُ حَزیخء ْٔظُي)۰ٓ(.
َظَیخص كوٓی ٔ حكکخو ىیُی ٔ حؿظٓخىحص ٛلخرّ َِى ٓهق ٛخنق ٔ پیَٔحٌ
حی٘خٌ ،ىحٍحی ؿخیگخِ ٔ يُِنض هخٛی حٓض ٔ ىحٍحی يَحطذ هخٙ؛ طًخو حكکخو
كوٓت کّ ٛلخرّ رَآٌ حؿًخع ًَٕىِحَي ،ىنیم ٔ كـظی هطؼی حٓض .چَح کّ حؿًخع،
هٕى كـض حٓض ٔ .رخالطَیٍ حؿًخع ،حؿًخع ٛلخرّ حٓض .نٌح رَ كـض رٕىٌ حیٍ حيَ
ْى ،حؿًخع حٓضَْ ٔ .گِ كوٓخء رَحؿًخػی ؿیَ حُ حؿًخع ٛلخرّ حطلخم َظَ
َکَىِحَيُ .یَح حؿًخع آٌْخ ىٍ حكکخو َٗػی رّكي طٕحطَ ٍٓیيِ حٓض .حُ حیٍٍٔ
ٖ۶4 كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
کٔی رخ حؿًخع حی٘خٌ يوخنلض ًَُٕىِ حٓض؛ كظی آَخٌ کّ ٔؿٕى حؿًخع ٍح رؼیي
ىحَٔظّحَي ،رّحؿًخع ٛلخرّ حًػخٌ ىحٍَي)۰ٔ(.
ٓهلیٌٕ حػظوخى ىحٍَي کّ آلریض ۶ـ آلثیذ الٌّجی:
ٓیّي رٓظَیٍ گَِٔ حيض ْٔظُيْ« :ى يٍ أكخٟم حْليش» رَهی ٓهلیٌٕ ٍح يظٓى يٗکُُي
کّ رّك٠خثم آلریض ٓیّي رخٍٔيُي َیٔظُي ،ح ّيخ كویوض چُیٍ َیٔضُْ .گخيی کّ رّيُخرغ
ٔ آػخٍ رٍِگخٌ ٓهلی يَحؿؼّ يیکُیىٍٔ ،حیخص ُیخىی ىٍ ك٠خثم حْمریض يٗریُیى ٔ
يلزض آلریض ٍح ؿِء ػوخیي ىیُی يٗىحَُي ،يؼالً حرٍطیًیّ يٗگٕیي:
«ٔال ٍیذ أَّ آلل دمحم ٛهٗ هللا ػهیّ ٔ ٓهى كوخ ً ػهٗ حْل ّيش ال یَ٘کٓى كیّ ؿیَْى
ٔ یٔظلوٌٕ يٍ ُیخىس حنًلزّش ٔحنًٕحالس يخال یٔظلوّ ٓخثَ رطٌٕ هَیٖ = ٗکی َیٔض
کّ آل دمحم كوی رَ حيض ىحٍَي کّ ْیچکْ ىٍ آٌ كن َٗیک َیٔض؛ آٌْخ ئظلن
يلزض ٔ ىٔٓظت ُیخىحَي ،چیِی کّ ىیگَ حكَحى هَیٖ حُ آٌ رَهٍٕىحٍ َیٔظُي)۰ٕ(».
حرٍطیًیّ ىٍرخٍِٖ هظم كٔیٍ يٗگٕیئ« :أيخ يٍ هظم حنلٔیٍ أٔ أػخٌ ػهٗ هظهّ أٔ
ٍٟی رٌنک كؼهیّ نؼُشهللا ٔحنًالثکش ٔحنُخّ أؿًؼیٍ؛ ال یوزمهللا يُّ َٛكخ ً ٔال ػيالً»
= کٔی کّ كٔیٍ ٍح ک٘ظّ ،یخ رّهظم حٔ کًک کَىِ ،یخ رّهظم حٔ ٍحٟی رٕىِ؛
پْ رَ حٔ رخى نؼُض هيح ٔ يالیکّ ٔ ؿًیغ يَىيخٌ؛ هيحَٔي ْیچ ػًم هیَی حُ آَخٌ
هزٕل َوٕحْي کَى)۰ٖ(».
ٓهلیٌٕ ىٍ رَحرَ ريحیغ كٔخٓیض ٓٔ ـ ثلػذ:
ٗيیي ىحٍَي .يلٕٓو ريػض َِى ٓهلیّض حكيحع ٍحِ ٔ ًٍٓی حٓض رّيٕحُحص ىیٍ ٔ
ي٘خرّ ىیٍ ،ىٍ ىٌٍٔ یخ ریٌَٔ حُ ىیٍ .رّػزخٍص ىیگَ :حكِٔىٌ چیِی رَ ىیٍ کّ
رّآٌ كَيخٌ َيحىِ حٓض« :اىهخل يخ نیْ يٍحنيّیٍ كیحنيّیٍ» ٔحٍى کَىٌ چیِی ىٍ ىیٍ
کّ ىٍ آٌ َیٔض ٔ رَحی حْم هٕىَ ،لْ ىیٍ يًَٗخیي)۰4(.
ٓهلیٌٕ رّحؿَحی حكکخو هيح ٔ ٔٔ ـ اعوای ّویؼذ:
َٗیؼض ىٍ َُْيخٌ ٔ ىٍ َْيکخٌ طؤکیي ىحٍَي ،حكکخو ٔ َٗیؼض هيح ًْخٌ حٓض کّ
ُّٓض آييِ ٔ طؼطیمَخپٌیَ حٓض .طویّ ىٍ ػًم ٔ حػظوخى ٓهلیّض ٍحِ َيحٍى. ىٍ کظخد ٔ ُ
َْگخِ یک ًٍحع حُ ُيیٍ هيح ىٍ حهظیخٍ حی٘خٌ هَحٍ گیَى ،رخیي كٍٕح ٌ كکى هللا
ىٍ ًْخٌ یک ًٍحع حؿَح گَىىٔ ،نٕ رَحی یک نلظّ.
َْکْ ىٍ َْؿخ هخََٕی ٟٔغ ًَخیي کّ ؿیَ حُ هٕحَیٍ ٰانٓی رخٗي ،حٔ يَ٘ک
حٓض ،حػى حُ حیٍکّ چّ َٕع كکٕيض ٔ چگَّٕ يـخنْ ٔ يلخكهی رخٗي .نٌح هٕحَیٍ ٔ
يکخطذ ٔ حیيیٕنٕژیْخی ػَكی ٔ ػوهی ٔ طؤیى آٌْخ رّچپی ٔ ٍحٓظی ٔ نیزَحنیٔى ٔ
۶44 كکًض یگخَّ
كخىع ٔ هيیى ىٍ ؿٕحَْ ٔ أػَحَ١ ،ٝیوّٖ يزظيػّ حٓض کّ ىٍ ٛيٍ حٓالو حیٍ
يزخكؼخص ٔؿٕى َيحٗض ٔ ٓهق ٛخنق حيض رّآٌ ًَٗپَىحهظُي ،ػهى کالو ٛالكیض
ُّٓض َزٕی حٓظُزخ ١حٕٛل ىیٍ ٔ يؼَكش هللا ٍح َيحٍى َٕٜٙ .حٓاليی يخَُي هَآٌ ٔ ُ
کخكی حٓض ٔ يخ ٍح ىٍ يـخىنّ رخ يوخنلیٍ ٔ ىػٕص رّٕٓی حٓالو حُ حٓظياللْخی
ػوهی ٔ يُطوی رَٗیخُ يٗکُي )۰۰(.حُ «حنيحٍهطُی» َوم حٓض کّ «يَىحٌ حريح ٌ ىٍ ػهى
کالو ٔ ؿيل ٔحٍى ًََٕٗٗيٓ ،هلی حیٍ حٓض)۰۴(».
کٔخَی حُ ٓهلیّ يخَُي حرٍطیًیّ ٔ حنلخكع ؿًخلحنيّیٍ حنًِی گلظّحَي رخیي حُ ػهى
کالو رَحی ٍى يِحػى حْم کالو رَِٓ گَكض .ح ّيخ حیٍ پیَٖٓخى يٍٕى حهزخل ٓهلیٌٕ هَحٍ
َگَكض .کٔخَی يخَُي حنلخكع حنٌْزی ٔ حنًليع حْلنزخَی ََْٕع َِىیک ٗيٌ رّػهى
کالو ٍح ٍى کَىِحَي)۰۲(.
حُ ىیيگخِ ٓهق ،حیٍ ػهى رخ حٓهٕد ٔ يٜطهلخص هٕى ،ىٍ ىحیَِٖ ريػضْخ
هَحٍ يٗگیَى .حرٍطیًیّ يٗگٕیي« :ػهى کالو كویوض ػَكی حٓض ىٍ يٍٕى کٔخَی کّ
رٍّٔٗی ؿِ ٍٕٔ ئهًخَخٌ ىٍرخٍِٖ ىیٍ ٛلزض يیکُُي)۴ٓ(».
حرٍطیًیّ ىٍ هالل ىیيگخِْخی هٕى طؤکیي يٗکُي کّ حَظوخى ٓهق حُ ػهى کالو،
َخٗی حُ حَظوخى آٌْخ حُ يُٓؾ ٔ ٗیِْٕخی ػوهی َیٔض؛ رهکّ ٓهق يؼیخٍ ٔ يٕحُیٍ
َٗیؼض ٍح رَطَ يٗىحَُي ،چَح کّ رخ ػوم ًْآُْگ حٓض .رّحیٍطَطیذ ػخرض يٕٗٗى
کّ آٌْخ ػالِٔ رَ حیٍکّ ػهًخی حكخىیغ ٔ ٍٔحیخص ْٔظُي ،حْم َظَ ٔ ىٍحیض َیِ
يٗرخُٗيُ .يظَک َِهّ ًْیٍ رُخ رَ هٕحٓظّْخی هٕیٖ ٔ ىٍ ٍحٓظخی پ٘ظیزخَی ٔ كًخیض حُ
يٌْذ ٔ حَيیّٖ٘ هٕى ،يُٓؾ ٔ ٍٕٔ هٕیٖ ٍح رَ ه ٢ي٘ی ٔ ٍٔیکَى ٓهق،
يوي ّو يٗىحٍَي .نٌح يٗگٕیُيٓ ٍٕٔ :هقٓ ،خنىطَ ٔ رّحكظیخَِ ١ىیکطَ حٓض)۴ٔ(.
ىَزخل کَىٌ ػهى کالو ْیچ ٕٓىی ىٍ رَ َيحٍىَْ .آٌچّ ؿيحی حُ هَآٌ ٔ كيیغ
رخٗيٓ ،وُی حٓض گِحف؛ ٔ ٔهض ٔ ُكًض حَٔخٌ ٍح ٟخیغ يٗکُي .حگَ ُيظَک َِهّ ًْیٍ
ُّٓض ُحَٕی طه ًٌُّ رَُِي ،آٌٍح هٕحُْي كًٓیي)۴ٕ(.
رَحی یخىگیَی هَآٌ ٔ ُ
حرٍطیًیّ يٗگٕیي :رٍّٕٛص کهی ،كالٓلّ ٔ ُيظَک َِهّ ًْیٍٓ ،طلیَگَطَیٍ،
ىٍٔؽگٕطَیٍ ،طکٌیذ کُُيِطَیٍ حَٔخٌْخ ىٍ ئخثم ٔ ىالیم هٕیٖحَيٗ .خیي کّ یک
ئؤنّ حُ آَخٌ ْى ،هخنی حُ حیٍ ؿَیخٌ َزخٗئ .هللا حػهى)۴ٖ(.
ٓهلیٌٕ ُیخٍص حْم هزٍٕ ٍح رَحی طيرَ ٔ ػزَص ٔ۶ـ ىیبهح الوجْه:
گَكظٍ ٔ طلکَ ىٍ يٍٕى يٕص ٔ ٍُٔ ؿِحء ؿخیِ يٗىحَُيٰ ،نکٍ رؼ٠ی حهيحيخص يخَُي
حكيحع رُخء ٔ َٟیق رَ هزٍٕ ٔ ٕ١حف رَ هزٍٕ ٔ طٕٓم رّآٌ ٔ ١هذ كٕحیؾ حُ هزٍٕ
۶4۶ كکًض یگخَّ
ٔ ٌٍَ رَحی هزٍٕ ٔ رَپخیی يَحٓى يخَُي ٓخل يَگ یخ ٔالىص رَحی حْم هزٍٕ ٔ يخَُي
حیٍْخ يًُٕع حٓض ٔ ٍٔحیخص ٔ َٛ ٕٜٙلیلّ آٌٍح يُغ کَىِ حٓض)۴4(.
ٓهلیّض طٕٓم رّحَزیخء ٍح ىٍ ٔ۰ـ الزٍْل:
ىػخْخی هٕى ىٍ پی٘گخِ هيح ؿخیِ يٗىحَي ،رّنلخظ حیٍکّ حَزیخء َِى هيح حػظزخٍ ٔ
آدٍٔ ىحٍَئ ،نی طٕٓم رّٗؤً ٚحص حْلَزیخء ٔحنٜخنلیٍ ٔ هٕحٓظٍ كٕحیؾ حُ
حی٘خٌ ٍح ؿخیِ ًَٗىحَُي؛ رهکّ رّٗيص يُکَ آٌحَي ٔ آٌٍح يوخنق طٕكیي ٔ ههٕٙ
ىٍ ػزخىص يًٗٗخٍَي .يخَُي حیٍکّ رگٕیُي (حنهٓى اَی أٓؤنک رلالٌ ،یخ رگٕیُي حنهٓى
حَی أطٕٓم انیک رلن كالٌ ،أٔ رـخِ كالٌ) حیٍگَّٕ ػزخىحس ٔ طٕٓالص ،ؿیَ يَ٘ٔع
حٓض ٔ َٜی رَحی ٛلض حیٍْخ ٔحٍى َ٘يِ)۴۳(.
رَگِحٍی يلخكم ٔ۸ـ االؽزلبل ثبلوْلل الٌجْی:
ٍَٓٔ رَحی يٕنٕى ٓیّي حيَ يزظيع ٔ ؿیَ يَ٘ٔع حٓض .حٔل کٔخَی کّ حیٍ ؿٍ٘ ٔ ُ
ريػض ٍح پخیّگٌحٍی کَىَي كخ١یًیٌٕ رٕىَي)۴۶(.
ػهًخی كوّحنّهـش ٗلخػض ٍح حیٍگَّٕ طؼَیق ٔ۶ـ ّلبػذ:
ٓ ٢رخنوٕل كی ٕٔٛل ٗو ٚانٗ يُلؼش ىَیٕیَش أٔ أهَٔیش، ٘لخػش ْی حنظٕ ُّ کَىِحَي :حن ّ
ػش ً ٗلَخ َ يَ٠س يخٔ ،طکٌٕ كُٔش ٔٓیجش؛ کًخ هخل طؼخنَٗ « :ي ٍْ یَ ْ٘لَ ْغ َ َ أٔ هالٛش يٍ
ک ٍْ نَُّ ِک ْل ٌم ِي ُْ َٓخٔ »۴۳ :4 ،يٍ ً
ٓ ِیّجَش یَ ُ
ػش ًَ َٜیذٌ ِي ُْ َٓخ َٔ َي ٍْ یَ ْ٘لَ ْغ َ
ٗلَخ َ َُٔشً یَ ُک ٍْ نَُّ َ ِ َك َ
حنؼخَیش« :حن٘لخػش كی كي يٍ كئى هللا ـ ػِ ٔؿم ـ يؤهًٕس يٍ حن٘لغ ٟي حنٕطَ؛ کؤٌ
ٔطَحٓ ».هلیّض رّٗلخػض ٓیّي رَحی ػخيّٖ حيض ىٍ ٍُٔ هیخيض رخٍٔ حنً٘لٕع نّ کخٌ ً
ىحٍى :هيحَٔي حیٍ يُِنض ٔ حؿخُص ٍح رّحٔ ىحىِ حٓض ،حیٍ يُِنض يوٓ ٕٜٙیّي
حٓض .حیًخٌ ٔ حػظوخى رّٗلخػض َزٕی ؿِٔ ٍَٟٔیخص ىیٍ حٓض ٔ ًّْ رّآٌ حؿًخع
ىحٍَيٗ .لخػض رَحی ٓیّي رّحٗکخل يوظهق آييِ حٓض :رٍِگطَیٍ آٌ ًْخٌ ٗلخػض
رَحی طًخو حْم يٕهق ىٍ ٔهض كَ٘ حٓض طخ کّ هيحَٔي ىٍ يیخٌ يوهٕهخص كیٜهّ
ًَخیي ،پْ هيحَٔي رّٓیّي يٗكَيخیيٗ :لخػض کٍ کّ ٗلخػظض پٌیَكظّ يٕٗٗى)۴۰(.
ٍٔحیظی حُ پیخيزَ ىٍ يُخرغ آييِ کّ ىٍ يٍٕى هٕى كَيٕىِ« :أَََخ َ
ٓ ِیّيُ َٔنَ ِي آىَ َو یَ ْٕ َو
ػ ُُّْ ْحنوَز َُْ َٔأ َ َٔ ُل َٗخكِغٍ َٔأ َ َٔ ُل ُي َ
٘لَغٍ»()۴۴ ْحن ِویَخ َي ِش َٔأ َ َٔ ُل َي ٍْ یَ ُْ٘ َُّن َ
= يٍ ٓیّي كََُيحٌ آىو ىٍ ٍُٔ هیخيض ْٔظى ،حٔنیٍ کٔی ْٔظى کّ حُ هزَ
ریٌَٔ يٗآیى ،حٔنیٍ ٗلخػضگَ ْٔظى ٔ حٔنیٍ ٗلخػض ٗيِ ْٔظى .روخٍی ٔ ئهى ىٍ
كيیغ ٗلخػش حُ هٕل ٓیّي آٍٔىِحَي کّ ىٍ يٍٕى هٕى كَيٕىِ« :أَخ ٓیّيحنُّخّ» ىٍ
ٍٔحیض ریٓوی حُ هٕل حی٘خٌ آييِ کّ كَيٕىِ« :أَخ ٓیّيحنؼخنًیٍ» ىٍ ٛلیق حرٍيخؿّ
۶4۰ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
(ٕ )ٖ4۲۶حُ هٕل أرٕٓؼیي حنويٍی آييِ کّ ٓیّي كَيٕىِ« :أَخ ٓیي ٔني آىو ٔ ال
كوَ ،آىو كًٍ ىَّٔ يٍ حْلَزیخء طلض نٕحثی = يٍ ٓیّي كََُيحٌ آىو ْٔظى ،رئٌ حیٍکّ
يزخْخص کُى ،آىو ٔ ىیگَ حَزیخء طلض پَچى يٍ هٕحُْي رٕى».
حیٍْخ َٕٜٛی حٓض ىٍ ٓیخىص يطهن حی٘خٌ رَؿًیغ يَىيخٌ ،حُ حیٍ ٍٔحیخص
حٓظلخىِ يٕٗٗى کّ <حُ رخد ٍكًش نهؼخنًیٍ> ٗلخػض حی٘خٌ ٗخيم ؿًیغ يَىيخٌ
هٕحْي ٗئ .گََّ ٓیخىص يلٕٓيی هٕى ٍح ًَٗیخري .ىٍ ٔظخیق ٓیخىص يٗگٕیُي:
«ٓیّي کٔی حٓض کّ هٕو هٕىٍح ىٍ ٍحِ هیَ ٔ يٕكویض ٍْزَی يٗکُي ،ىٍ
ٗيحیي رَحی ٕٓٓنض حيٍٕ حی٘خٌ هیخو يٗکُي ٔ ٍَٗٔ ٍح حُ حی٘خٌ ىكغ يًَٗخیي»:
«حيخو حنُّٕٔی» ىٍ َٗف هٕى رَحی ٛلیق ئهى حُ هٕل «َْٔی» يٗگٕیي:
«ٓیي حنوٕوٍ :ثیٔٓى ٔأکَيٓى ،أٔ ْٕ حنٌی یلٕهٓى كی حنویَ ،أٔ ْٕ حنٌی یُلَِ ع
انیّ كی حنُٕحثذ ٔحن٘يحثي ،كیوٕو رؤيَْىٔ ،یظل ًَم ػُٓى يکخٍْٓى ٔیيكؼٓخ ػُٓىٔ ،کهٓخ
ٔ ِیّئَ .أ َ َيخ
ظوخٍرش ْٕٔ ،يٍ حنٜلخص حنً٘زَٓشٔ ،أٛهّ ٓیٕى أٔ ٕٓیي حن َ ظالُيش ُي ِ يؼخٌ ُي ِ ٍ
ذ حنظ َ ْو ِییي ٓ ِیّيْ ْى كِی حنيُّ َْ َیخ َٔ ِ
حآله ََس ،كَ َ
ٔ َز ُ ْ
ٓهَ َى( :یَ ْٕو حن ِو َیخ َيش) َي َغ أَََُّ َػهَ ْی ِّ َٔ َ ٛهَٗ َ
ّللا َ هَ ْٕنّ َ
الف
َخُعَٔ ،ال ُيؼَخَِئَََ ،لْ ِٕ ،رِ ِو ِ ٓئْ ىُىِ ِن ُک ِّم أ َ َكئٍَ ،ال یَ ْزوَٗ ُيُ ِ
ظ َٓ َُ ُ أ َ ٌَ كِی یَ ْٕو ْحن ِویَخ َيش یَ ْ
ٛهَٗ ػ ًَخء ْحن ًُ ْ٘ َِکِیٍَ .هَخ َل ْحنؼُهَ ًَخءَٔ :هَ ْٕنّ َ ک ح ْن ُکلَخٍ َٔ ُُ َ ک كِی َٓخ ُيهُٕ ُػُّ ًَ ِن َ حنيُّ َْ َیخ كَوَ ْي ََخَُ َ
ؿیَْ ُي ْٔ ِهى كِی َ ََ ٛف رَُِ ْل ِی ْحنلَ ْوَ كِی َ
ٓ ِیّي َٔنَي آىَو) نَ ْى یَوُ ْهُّ كَ ْو ًَح ،رَ ْم َ
ٓهَ َى( :أَََخ َ ػهَ ْی ِّ َٔ َ َ
ّللا َ
ٓ ِیّي َٔنَي آىَو َٔال كَ ْو ََ)... ْحن َليِیغ حن ًَ ْ٘ ٍُٕٓ( :أَََخ َ
ْ
َيحٗض)۲ٓ(.
ٔ حیٍ كخنض ىٍ ُيخٌ ٛلخرّ ٔ طخرؼیٍ ٔ طخرغ طخرؼیٍ ٔؿٕى
حنظِحو رّیک يٌْذ ي٘و ٚیخ ػيو حنظِحو رّآٌ رخ ْى یکی َیٔظُي ٔ ْیچکيحو
ؿخیِ َیٔض ،رهکّ حنظِحو رّیک يٌْذ حٗظزخِ ٔ ريػظی حٓض ىٍ ىیٍ رَحی حیٍکّ:
اّالً :ػيو حنظِحو رّيٌْذ ٔحكي ،حٛم ٔ آٓخٌطَ ٔ َِىیکطَ حٓض رّْيف ٔ
يُظٍٕ هيحَٔي طزخٍک ٔ طؼخنی؛ ُیَح ُيخَی کّ هيحَٔي رّئهًخَخٌ َخ آگخِ ٔ ؿخْم
ىٓظٍٕ يیىْي کّ حُ حْم ػهى ٓجٕحل کُُي ،حْم ػهى ٍح يلئى ٔ ي٘وَ ٚکَىِ
حٓض ،رهکّ رٍّٕٛص کهی ریخٌ كَيٕىِٔ ،آٌچّ يؼَٔف حٓض حیٍکّ يطهن ىٍ كخنض
کهی ٔ يطهن هٕى رخهی يیيخَي ،حگَچّ يویيی ریخیي ٔ آٌٍح يلئى ٔ يویي ٓخُى.
صبًیبً :ػيو حنظِحو رّیک يٌْذ ٔحكئ ،حؿذ حٓض ،روخْ َ١يف ي٘وٜی کّ
حیٍ ْيف ي٘وًْ ٚخٌ طلَین ٔ ؿيحیی ریٍ طزؼیض حُ ٍٕٓل حکَو ٔ طزؼیض حُ ؿیَ
ٍٕٓلهللا حٓض؛ ُیَح کٔخَی کّ يهظِو ٔ يویي رّیک يٌْذ ي٘و ٔ ٚيؼیُی ْٔظُي
ىٍ كویوض طزؼیض حُ َزی يؼٕٜو ٍح رخ طزؼیض حُ كویٓی کّ ْى حٗظزخِ يیکُي ٔ ْى
حٛخرّ رّكن يیکُي ،رَحرَ ٔ ئخٔی هَحٍ ىحىِحَي .حيخو يخنک يیگٕیي« :ىٍٓض
َیٔض رّهخ َ١ك٠م ٔ رَطَی ي٘وٜی حُ َْآٌچّ کّ يیگٕیي ،طزؼیض کَى»
َُُّٔ = ٔ۴ :ٖ۲ ،ر٘خٍص رّآٌ هيحَٔي يیكَيخیي« :ﭐنٌَِیٍَ یَ أٔظ ًَِؼٌَُٕ أﭐنوَ إٔ َل كَ َیظ َ ِزؼٌَُٕ أ َ أك َ
کٔخَی کّ رًّّْ ٓوُخٌ گٕٕ كَح يٗىُْي ٔ رٓظَیٍ آٌٍح پیَٔی يٗکُُي)۲ٔ(».
رلغ ىحؿی ىیگَ کّ ىٍ يلخكم ٓهلی ؿَیخٌ ىحٍى طـًیغ یخ یکٓخٌٓخُی
يٌحْذ حٓض« :يٍٕىی کّ رخهی يخَيِ حٓض ٔ يیهٕحْیى رَ حٓخّ ٓجٕحل رؼ٠یْخ
آٌٍح طٕٟیق ىْیى ىٍ يٍٕى حیٍکّ آیخ يخ يیهٕحْیى يٌحْذ ٍح رّ ٍٕ١کهی كٌف
کَىِ ٔ يٌْزی ؿيیي پخیّگٌحٍی کُیى؟ رّكویوض يخ يوخنق حروخء يٌْذ َیٔظیى؟»
«ىٍ ؿٕحد حیٍ ٓجٕحل يیگٕثیى :يخ رّكویوض يوخنق ؿيحیی ٔ حهظالف ْٔظیى ٔ
آٌٍح ىٔٓض َيحٍیى ٔ حُ ىًُٗی رخ ًْيیگَ ٔ پوٖ ٗيٌ ٔ چُيٗخهّگی يظُلَیى،
رًّْیٍ هخ َ١رُخ کَىٌ يٌْذ ؿيیيی رَّخو يٌْذ پُـى رّػویيِٖ يخ ؿیَ يؼوٕل ٔ
َخ ىٍٓض حٓض ،آٌگَّٕ کّ ىًُٗخٌ يخ ىٍرخٍِٖ يخ كکَ يیکُُي ٔ ْىچُیٍ طؤیى
ئهًخَخٌ رٍّٕٛص چٓخٍ يٌْذ ٍح ْى ىٔٓض َيحٍیى ،رهکّ طًخيی ٓؼی ٔ طالٕ يخ
رَحیٍ حٓض کّ حیٍ چٓخٍ يٌْذ ٍح ىٍ یک يٌْذ ٔحكي ؿًغ کُیى ًْخٌگَّٕ کّ ُيخٌ
ٓهق ٛخنق ٟٔؼیض حیٍگَّٕ رٕى؛ ُیَح يخ يؼظويیى رّحیٍکَّْ :گِ ػخهزض یخ آهَ
حیٍ حيض ىٍٓض َوٕحْي ٗي ،يگَ رّٔحٓطّٖ آٌچّ کّ حٔل حیٍ حيض رّٔٓیهّٖ
ٛخنق ىٍٓض ٗيِ رٕىًْ .خٌ ٍٕ١کّ حيخو يخنک ٍكًّهللا گلظّ حٓض:
۶4۲ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
َْگِ ٟٔغ ئهًخَخٌ ىٍٓض ًَیٕٗى ٔ َْگِ ٍٓظگخٍ َوٕحُْي ٗي ،يگَ
ُيخَی کّ رّحٓالو ٛلیق هٕىٗخٌ ىٍ طًخيی ؿٓخص َُيگی حُ ؿًهّ حُ ؿٓض كوّ
رَگَىَي؛ نٌح يخ يؼظويیى کّ رَ ئهًخَخٌ ٔحؿذ حٓض رّآٌچّ کّ ُيخٌ ٛلخرّ ٔ
طخرؼیٍ ٔ طخرغ طخرؼیٍ ٍٕٟحٌ هللا ػهیٓى رَ آٌ ػویيِ ٔ َظَ ٔ كکَ رٕىِحَي ،رَگَىَي،
آٌ کٔخَی کّ ٍٕٓل حکَو ٛهیهللا ػهیّ ٔٓهى حُ آَخٌ طؼَیق ٔ طًـیي يیکُي ٔ
خّ هَ ََِْٗ ،ػ ُ َى حنٌَِیٍَ یَهََُٕ ُٓ ْى ،ػ ُ َى حنٌَِیٍَ یَهََُٕ ُ
ٓ ْى»(ٕ)۲ يیكَيخیيَ « :هی َُْ حنَُ ِ
«پْ يخ ئهًخَخٌ يئظق رّطوهیي یکی حُ يٌحْذ َیٔظیى ،رهکّ ٔظیلّ ىحٍیى حُ
ُّٓض پیَٔی ًَخثیى ،رًَْیٍ حٓخّ َْکيحو حُ حيخيخٌ حٍرؼّ یخ كظی ؿیَ آٌْخ کظخد ٔ ُ
ٍأی ٛلیقطَی َٔزض رّحيخو يٌْذ يخ ىحٗض ،يخ آٌ ٍأی ٍح ٔنٕ رَهالف يٌْذ
ٍحیؾ حٓض رَيٗگِیُیى ٔ حیٍ حيَ َّطُٓخ هخنی حُ حیَحى حٓض ،رهکّ ٔحؿذ َیِ حٓض.
ُیَح پیَٔی حُ ىنیم ٔحؿذ حٓض ٔ .حنزظّ حگَ حُ ٍٔی ْٕی ٔ ّْٕ رخٗي ،هطؼخ ً
ریٌَٔ ٗيٌ حُ يٌْذ ىٍ ئؤنّٖ ؿخیِ َیٔض ،طخ ُيخَی کّ ىنیم ىحٗظّ رخٗیىٔ .
حكَحى ػخيی َیِ رخیي حُ ػهًخء ٓئحل کُُي ٔ هٕى ٍح يهِو رّٓئحل حُ یک َلَ َکُُي ٔ
ُّٓض حٓض)۲ٖ(». رٓظَ حٓض حُ کٔی ٓئحل ًَخیُي کّ ریٖطَ حُ رویّ يهظِو رّکظخد ٔ ُ
«يیىحَیى کّ رٔیخٍی حُ ىًُٗخٌ يخ رَ يخ حكظَحء رٔظّحَي ٔحُ ؿخَذ يخ رَهالف
حیٍ كویوض رَحی يَىو رخُگٕ کَىِ ٔ گلظّحَي کّ يخ َٔزض رّحيخيخٌ حٍرؼّ رـٔ ٞ
کیُّ ٔ ىًُٗی ىحٍیى ٔ آَخٌ ٍح يٍٕى ١ؼٍ ٔ ََُٖٓ هَحٍ يیىْیى ٔ آٍحء ٔ َظَحص
آَخٌ ٍح ىٓظکى يیگیَیىًْ ،خٌٍٕ١کّ حنزٕ١ی ىٍ کظخد «حنالّيٌْزیّ هُطَس حنالّىیُیّ»
رّيخ طًٓض ُىِ حٓض .ؿیَ حُ حٔ َیِ ىٍ کظخد «حالؿظٓخى ٔحنًـٓظئٌ» ٓوُخَی
حیٍگَّٕ ػهیّ يخ گلظّحَي ٔ يوخنلض يخٍح ىٍرؼ٠ی حُ ئخثم كوٓی رخ رؼ٠ی حُ حيخيخٌ
حٍرؼّ رّػُٕحٌ ٔٓیهّٖ رَحی ىٍٔؽ گلظٍ ٔ حكظَحء ػهیّ يخ حَظوخد کَىِحَي)۲4(».
ٍللیّذ ّ رْیغ
«أرٕرکَ َهالّل» ( ٕٖ4ـ ٖٔٔ ْ ،م) ػخنى ٔ كویّ كُزهی یکی حُ يٓىطَیٍ طئیٍ
ُّٔش» يَُْخیکُُيِگخٌ آٍحء كوٓی ـ کاليی حكًي رٍ كُزم حٓض .حٔ ىٍ کظخد «حن ُ
ٗیؼّ ٔ ُٓی ٍح رخنظلٜیم ریخٌ يیىحٍى .رَ ًْیٍ يزُخ حٓض کّ ٓهلیٌٕ يٌْذ ٗیؼّ
ٍح ىٍ ػيحى يٌحْذ حٛیم حٓاليی ًَٗىحَُيٗ ،یؼیخٌ ٍح ٍحك٠ی ٔ يَ٘ک يٗهٕحَُي
ٔيٌْذ حی٘خٌ ٍح ىٍ ٍىیق َٗک ٔ ؿالّس يًٗٗخٍَي .ىٍٓض يخَُي حٔ حٓض ػزيحنوخىٍ
حنَٔحك ٞكخٌ حنٔزؤیّ يُٓى ،حظَٓٔح ريػظٓى كی ُيخٌ ػهی
رـيحىی کّ يٗگٕیئ« :ح ّيخ ّ
ٓ۶۳ كکًض یگخَّ
ٍٟیهللا ػُّ ،كوخل رؼٓ٠ى نؼهی حَض حالنّ ،كخكَم ػهی هٕيخ ً يُٓى ٔ َلی حرٍٓزؤ حنی
يخرخ ١حنًيحیٍ ٌِْٔ .حنلَهّ نیٔض يٍ كَهش حيش حالٓالو نظًٔیظٓى ػهیّخ حنٓخ »...
= ٔ ح ّيخ ٍٔحك ،ٞپْ ٓزؤیّ حُ آٌْخ حٓض ،آٌْخ ريػض هٕى ٍح ىٍ ُيخٌ ػهی
ٍٟیهللا ػُّ ،ظخَْ کَىَي ،رَهی حُ حی٘خٌ رّػهی گلظُي طٕ هيح حٓظی ،پْ ػهی
طؼيحىی حُ آٌْخ ٍح ىٍ آطٖ حكگُي ٔ حرٍٓزؤ ٍح رّييحیٍ طزؼیي کَى .حیٍ كَهّ حُ حيض
حٓالو َیٔض ،رّهخَ١ی کّ ػهی ٍح هيح َخيیيِحَي ٓ ...پْ يظلَم ٗيَي ٍٔحك ٞرؼي
حُُيخٌ ػهی رّچٓخٍ گَُِٔ :یيیّ ،حيخيیّ ،کیٔخَیّ ٔ ؿالس؛ َْکيحو كَهّٖ ؿيحگخَّٖ
ٗيَي کّ ًْيیگَ ٍح طکلیَ يٗکَىَي َْ ٔ ...گَِٔ ًْیٍ ٍٕ١طؤیى ٗيَي ...طخ
رّریٔض گَِٔ ٍٓیيَي ٔ رخُْى طؤیى ٗيَي ٔ رّىِْخ گَِٔ ٍٓیيَي)۲۳(...
أرٕٓٓم ػهی رٍدمحم رٍكٍٔ رٍيٕٓی َٕروظی ( ٕٖ۰ـ ٖٔٔ ْ ،م) کّ هٕى
ٗیؼّ حٓض ،ىٍ کظخد «كِ ََ ٌم حن٘یؼّ» طؼيحى كَهّْخی ٗیؼّ ٍح رّٛي يٍٗٓخَي.
أرٕحنلٍٔ حٗؼَی ىٍ «يوخالص حالٓاليییٍ ٔ حهظالف حنًٜهیٍ» طؼيحى كِ ََ ْم ٗیؼّ ٍح
طخ ىٔٛي كَهّ يٍٗٓخَي.
حرٍطیًیّ ىٍ رخٍِٖ ٍٔحكَ ٞظَحص طُيی حٍحثّ يٗکُيًّْ ،چیِ يٗگٕیئ ،نی
ىٍ ْیچؿخ كکى َٛیق رّکلَ ٗیؼّ ًَٗکُيًْ ،یٍ رخػغ ٗيِ کّ حئَُِ ریٍ ٓهلیٌٕ
حیٍ رلغ ؿخٍی رخٗي کّ" :رخالهَِ ٗیؼّ کخكَ حٓض یخ َیٔض؟" يؼالً حیٍ َظَ حرٍطیًیّ
چويٍ ىٔ پٓهٕ حٓض« :حنَحك٠ش حنًل٠ش ْى أْم إْٔحء ٔحنزيع ٔحن٠اللٔ ،ال یُزـی
نهًٔهى أٌ یِٔؽ يٕنیظّ يٍ ٍحك٠یٔ ،اٌ طِٔؽ ْٕ ٍحك٠یش ٛق حنُکخف ،اٌ کخٌ
یَؿٕ أٌ طظٕدٔ ،اال كظَک َکخكٓخ أك٠م ،نجال طلٔي ػهیّ ٔنيِ».
= «ٍحك ّٖ٠يل ،ٞآٌْخ حْم ْٕحء ٔ ريػض ٔ گًَحْی ْٔظُيِٓ ٔ ،حٔحٍ
َیٔض کّ كَى ئهًخٌ رخ حی٘خٌ حُىٔحؽ ًَخیي؛ ٔ ىهظَ هٕى ٍح رّكزخنش حی٘خٌ ىٍ
آٍٔى .حگَچّ ىٍ ٍٕٛص حُىٔحؽَ ،کخف ٛلیق حٓض ،حگَ حيیي طٕرّٖ ٍحك٠ش ٍح
ىحٗظّ رخٗي؛ ٔگََّ طَک حُىٔحؽ رٓظَحٓض ،رَحی حیٍکّ كََُيحَٖ كخٓي ََٕ٘ي)۲۶(».
حئَُِ حكَح١یٌٕ ٓهلی ىیگَ ًَٗگٕیُي يٌْذ ٗیؼّ ،رهکّ يٗگٕیُي «ىیٍ ٗیؼّ
ـ ىیٍ ؿؼهت ٗیؼّ»! حٟٔخع ؿخٍة يُطوّ ٔ ؿَیخٌْخی ىٍگیَ ىٍ آٌٟٔ ،غ ٍح
رٔیخٍ آٗلظّ کَىِ حٓض .ىٍ حیٍ يٍٕى ٓوٍ رٔیخٍ ُیخى حٓض .حُ رخد ًََّٕ رّیک
ٓهٔهّ كظٕی حُ کظخد «كظخٔی ػهًخء حنزهي حنلَحو» طٕؿّ ًَخثیي .رُخ رّىالیم ًُْی ٔ
ط٠خيُی يٗطٕحٌ كًٓیي حٓظلظخء كَٟی حٓض ٔ كظٕی ٔحهؼی يٗرخٗي:
ٔ۶۳ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
َظِٔؽ يٍ َٔخثٓى ٔ ،ال یلم نُخ أٌ َؤکم يٍ ًرخثلٓى ،هخل هللا طؼخنَٗ َٔ « :ال ط َُ ِک ُلٕح
ص َكظ َ ٰٗ یُئْ ِي ٍَ ۚ َٔ َْل َ َيشٌ ُّيئْ ِيَُشٌ َهی ٌَْ ِ ّيٍ ُّي ْ٘ َِ َک ٍش َٔنَ ْٕ أ َ ْػ َـزَظْ ُک ْى ۗ َٔ َال طُُ ِک ُلٕح ْحن ًُ ْ٘ َِکَخ ِ
ک َی ْيػٌَُٕ ِانَٗ ک ْى ۗ أُٔ ٰنَجِ َ
ْحن ًُ ْ٘ َِکِیٍَ َكظ َ ٰٗ یُئْ ِيُُٕح ۚ َٔنَ َؼ ْزيٌ ُّيئْ ِي ٌٍ َهی ٌَْ ِ ّيٍ ُّي ْ٘ َِکٍ َٔنَ ْٕ أ َ ْػ َـ َز ُ
خّ نَؼَهَ ُٓ ْى یَظٌََ َک ٌََُٔ :ٕ ، ػٕ اِنَٗ ْحن َـَُ ِش َٔ ْحن ًَ ْـ ِل ََسِ رِب ِ ًَِْ ِّ ۖ َٔیُزَ ِیّ ٍُ آیَخطِ ِّ ِنهَُ ِ
ّللاُ یَيْ ُ
خٍ ۖ َٔ َحنَُ ِ
ٕٕٔ» حَظٓٗ ٔ .رخهلل حنظٕكینٛ ٔ ،هی هللا ػهی َزیُخ دمحم ٔ آنّ ٔ ٛلزّٔ ٓهى.
حن٘ین ػزيحنؼِیِ رٍػزيهللا رٍ رخُ ،حن٘ین ػزيحنَُحم ػلیلی ،حن٘ین ػزيهللا رٍ
«كظخٖٔ حنهـُش حنيحثًش» ()ٕ/ ٕ۶4 ؿيیخٌ ،حن٘ین ػزيهللا رٍ هؼٕى.
ىًُٗخٌ ٗخٌ رٕىِ ،كٌف ًَٕىِحَي .رُخرَحیٍ حُ هَآٌ پیَٔی ًَٗکُُي ٔ آٌٍح يخیّٖ
گًَحْی يٗىحَُي ٔ َیِ آٌْخ رٍِگخٌ ٛلخرّ يخَُي ههلخی ّٓگخَّ ٔ رویّٖ ػَِ٘ ٔ
أيٓخص حنًئيُیٍ ٔ ي٘خْیَ ٛلخرّ يخَُي حَْ ٔ ؿخرَ ٔ حریَْیَِ ٔ يخَُي حی٘خٌ ٍح
هزٕل َيحٍَي ٔ حكخىیغ ٗخٌ ٍح هزٕل َيحٍَي ُیَح رّپُيحٗض هٕى ،حی٘خٌ ٍح کلخٍ
يٗىحَُي ٔ ،رّحكخىیغ ٛلیلیٍ ػًم ًَٗکُُي ،يگَ آٌچیِی کّ حُ حْهزیض رخٗي ٔ
هٕىٗخٌ ٍح رّحكخىیغ ىٍٔؽ آٔیِحٌ يٗکُُي ،یخ چیِْخی يٗگٕیُي کّ ْیچ ىنیهی
رَحی ٗخٌ َیٔضٔ .نی رخ ٔؿٕى حیٍ يُخكوض يٗکُُي ٔ چیِْخی رُّرخٌ يٗگٕیُي کّ
ىٍ ىل ٗخٌ َیٔض ٔ ىٍ ىٌٍٔ ٗخٌ آٌچّ ٍح کّ حػظوخى ىحٍَي ،پُٓخٌ يٗکُُي ٔ َیخص
ٗخٌ ٍح رَحیض ظخَْ ًَٗٓخَُي ٔ يٗگٕیُيَْ« :کْ طویّ َيحٗظّ رخٗي ىیٍ َيحٍى».
حىػخی آَخٌ ىٍ يٍٕى رَحىٍی ٔ ىیٍىٔٓظی ٗخٌ پٌیَكظّ َیٔض حنن ...ػویيِٖ آَخٌ
پخیخٌ. ٔ هيح ىحَخطَ حٓض)۲۴(. َٗٗخٌ ٍح کى کُي.
َلخم حٓض .هيح ّ
ىٍطخٍین ٓهلیّض حُ آؿخُ طخ کٌُٕ "َُّ" يَكهّٖ رَُٔ ٔظٍٕٓ يٗریُیى کّ َْرخٍ
ٔحکُ٘ی رٕىِ حٓض ىٍرَحرَ ؿَیخٌْخی كکَة َٕظٍٕٓ ىٍ يیخٌ حيض حٓالو ،یخ ٔهٕع
كٕحىع ًٓٓگیٍ ىٍ ػخنى حٓالو ،يخَُي ؿُگ رخ کلخٍ ىٍ يوخرم حیهـخٍ ٔ حٗـخل:
ىٍٔحٌ آؿخُیٍ <ًِْيخٌ> ىٍ ٔ ـ هوؽلَٓ اّل:
رَحرَ حْم ٍأی ،يَؿجّ ،ؿٓیًیّ ،کَحيیّ ،يؼظِنّ ،هيٍیّ ،ي٘زّٓٓ ،خنًیّ ،کیٔخَیّ،
رکَیّ ،هيٍیَّٟ ،حٍیّ ،طٕٜفٍٔ ،حك ٔ ٞىیگَ كهوخص كکَة کّ آٌْخ ٍح حْم
ريػض ٔ حَلَحف يٗىحَٔضَٓ( .حَٓ هٌَ ىٔو ْـَی)
ىٍ رَحرَ يؼظِنّ :چُخٌکّ ىٍ روْٖخی ٕ ـ هوؽلَٓ كّم:
هزهی هٕحَيیى :ىٍ كٕحٛم هٌَٔ ىٔو ٔ ٕٓو ْـَی ٍهیذ هيٍصيُيی رَحی يکظذ
حْم كيیغ رَُٔ کَى ٔ ٗوخهی ىٍ آٌ حیـخى ًَٕى .حهظالف رََٓ َلِٕٖ رَهٍٕى رخ
آٍحء يؼظِنّ رٕى کّ رخ َ١ف يزخكؼخص ػوهت چٌٕ ؿخَزيحٍی حُ طؼطیم ٔ ٍى ط٘زیّ ٔ
طزهیؾ يوهٕهیض هَآٌ ؿٕؿخی رّپخ کَىِ رٕى .طخ ىٍٔحٌ هالكضْخٌٍٔ حنَٗیي ،گَِٔ
يؼظِنّ چُيحٌ ًَٕىی َيحٗض ،ح ّيخ ىٍ ىٍٔحٌ پَٕٔ يؤيٌٕ کّ ٔی حُ كهٔلّٖ یَٕخٌ
ٔ رلغْخی ػوهی يظؤػَ رٕى )ٔٓٓ(.يٍٕى كًخیض حٔ هَحٍ گَكظُي ٔ پْ حُ حٔ يؼظٜى
ٔ ٔحػن ػزخٓی َیِ حُ كخيیخٌ َٓٓوض يؼظِنّ گ٘ظُي .رُخ رّىٓظٍٕ يؤيٌٕ يوٍَ ٗي
کّ َْکْ رّهالف َظَ يؼظِنّ ،يؼظوي رّػيو ههن ٔ كئع هَآٌ گَىى طؤىیذ ٕٗى.
(حیٍ يَكهّ رّ«ىٍِٖٔ يلُش» يٍٕ٘ٓ حٓض) رّىَزخل حیٍ ىٓظٍٕ حكَحى كَحٔحَٗ
رَُّيحٌ حكظخىَي ٔ ٗکُـّْخ ىیيَي حُ ؿًهّٖ آٌْخ حكًي رٍ كُزم رٕى کّ هخثم رّههن
هَآٌ ٔكئع آٌ َزٕى ،رهکّ هَآٌ ٍح هيیى يٗىحَٔض .حكًي حرٍكُزم رَ َظَیّٖ هٕى
حَٛحٍ کَى ٔ ٓخلْخ ىٍ َُيحٌ رًخَي ،حیٍ ؿَیخٌ طخ ُيخٌ يظٕکم حىحيّ ىحٗض.
يظٕکم رَ ٟي يؼظِنّ رَهخٓض ٔ يؼظِنیخٌ ٍح يُکٕد کَى .ىٍ ىٍِٖٔ حٔ
حرٍكُزم يٍٕى حکَحو هَحٍ گَكض ٔ يظٕکم ػزخٓی کّ ىٍ ػویيِٖ ههن َ٘يٌ هَآٌ رخ
حٔ ْىٍأی رٕى ٔ يوخٔيض حٔ ٍح ىٍ رَحرَ يؤيٌٕ يٗٓظٕى ،ؿخیگخِ رخالی رَحی حٔ هخثم
ٗيًْ .یٍ حهزخل ىٔنض رّحرٍكُزم يُـَ رَّلًٕ َْچّ ریٖطَ کالو حٔ ٗي .يَىو رّىٍٔ
حٔگَى ٗيَي ٔ يٌْذ حٔ گٔظَٕ پیيح کَى .ىٍ حیٍ ىٍِٔ يؼظِنّ ط٠ؼیق گَىیي ٔ
هيٍص يوخنلیٍ آٌْخ یؼُٗ «حْم حنُٔش» ٔ «حْم حنليیغ» حكِحیٖ یخكض)ٔٓٔ(.
<رّحٟخكّٖ ؿَیخٌْخی هزهی> ٖ ـ كه ثواثو کالم اّؼوی:
حُ هٌَ ٕٓو طخ هٌَ ْلظى ٔ طخکٌُٕ! چُخٌکّ ىٍ روٖ هزهی هٕحَيیىٓ ،هلیٌٕ ،حٗؼَی
ٔ ػهى کالو حٍٔح هخٍؽ حُىحیَِی ُٓض ىحَٔظُي ٔ طخُُْٕ رًَْیٍ يٕٟغ هٕى ْٔظُي.
۶۳۰ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
يـيى ىػٕی رخُگ٘ض رّحٓالو ،حَيیّٖ٘ پیَٔی حُ ٓهق ٛخنق ٍح رخٍ ىیگَ
رّػَ ّٖٛيُخُػخص يٌْزی آٍٔى .حٔ رخ حٓظُخى رَّکظّٖ «ريأ حالٓالو ؿَیزخ ً ٔ ٓیؼٕى
ؿَیزخ ً» يؼظوي رٕى کّ حٓالو حٛم َؤظیٍ ٍح ىٍ ؿَرض یخكظّ حٓض؛ حُ حیٍٍٔٔ ،ی رخ
آٌچّ کّ آٌ ٍح ريػض ٔ هالف طٕكیي يٗهٕحَي ،رّيزخٍُِ رَهخٓض ٔ ئهًخَخٌ ٍح
رّٓخىِگٗ حٔنیّ ٖ ىیٍ ٔ پیَٔی حُ ٓهق ٛخنق ىػٕص کَى .طؤکیي ٔ كٔخٓیض دمحم رٍ
ػزيحنْٕخد رَ طٕكیي ٔ يزخٍُِ رخ َٗک رٕى .حٔ يؼظوي رٕى کّ َٓحَٓ ؿٕحيغ حٓاليی
آنٕىِ رخ َٗک ٔ ًَخىپَٓظی ٗيِ حٓض کّ رخیي حٛالف ٕٗى.
يٓىطَیٍ حػَ حٔ «حنظٕكیي ٔ يوظٓ َٜیَسحنَٕٓل» َخو ىحٍى٠َٓ .ض ٔی ؿُزّٖ
ٟي كکٕيض ػؼًخَی رّهٕى گَكض ٔ حيَحی ٓؼٕىی َـي <کّ كُزهیيٌْذ رٕىَي>
ىػٕص حٔ ٍح حؿخرض کَىَئ ،ی رَحی كَيخٌٍٔحیی ػؼًخَی هطَٓخُ گَىیي ،نٌح
دمحمػهی پخٗخ ،هيیٕ ي ،َٜحُ ؿخَذ ٓهطخٌ ػؼًخَی رَحی َٓکٕد آَخٌ يؤيٍٕ ٗي.
ح ّيخ ػهیَؿى حیٍ َٓکٕری ،رخ گٌٍ ُيخٌ پیَٔحٌ دمحمرٍ ػزيحنْٕخد رَ َـي ٔ كـخُ
طٔه ٢یخكظُي ٔ حٓخّ ىٔنض ٓؼٕىة کَُٕی ٍح رُیخى گٌحٍىَي.
ًْخٌٍٕ١ی کّ حرٍطیًیّ حٕٛل ٔ هٕحػي ٓهلیّض ٍح يُوق ٔ يئٌ ًَٕى ،دمحم رٍ
ػزيحنْٕخد حیٍ حٕٛل ٍح حؿَحیی کَى ٔ رّكکٕيض ٍٓخَیيٓ .هلیّ رؼي حُ دمحم رٍ
ػزيحنْٕخد رٍّٕٛص یک ط٘کم ٔ ٓخهظخٍ ٓیخٓی ٔ كکٕيظی ىٍآييْ .ىپیًخَی ٔی
رخ دمحم رٍٓؼٕى ،رخػغ پخیّگٌحٍ كخکًیض آلٓؼٕى ىٍ ػَرٔظخٌ گَىیي .حيٕحؽ كکَة
دمحم رٍػزيحنْٕخد َٓحَٓ ٗزّؿِیَِ ٍح ىٍرَ گَكض ٔ حئَُِ ػویيِٖ كخکى
رَٓخکُیٍ ػَرٔظخٌ ،هطَ ٔ حيخٍحص ًْخٌ طلکَحص دمحم رٍ ػزيحنْٕخد حٓض)ٔٓ4(.
ؿُزٖ ٓهلی ىٍ حیٍ ۶ـ عٌجِ «ًٍْللی» كه كّهاى هؼبٕو:
يَكهّ ط٘کیالطی يٕٗٗى ،رٔیخٍ گٔظَٕ يٗیخري ٔ ٍیّْ٘خ ٔ ٗخهّْخیٖ ىٍ حَلخء
رالى حٓاليی َ٠ؾ يٗگیَىَٓ .حٌ ٔ کُ٘گَحٌ حیٍيَكهّ ػزخٍصحَي حُ ٓیّي
ؿًخلحنيّیٍ حكـخٌ کّ گلض« :حٓالو َّ حیٍ حٓض کّ ْٔض» كٍٔ حنزُخء ،دمحم حنـِحنی،
ٓیّيٍٗیي ٍٟخٓ ،یّيهطذ ،دمحم هطذ ...ىٍ يَٜ؛ ٗخِ ٔنی هللا ىْهٕیٓ ،یّيأرٕحالػهی
ٔ ٓیّيحهزخل الٍْٕیٓ ،یَٓیّيحكًيهخٌ ٔ ؿًخػض حٓاليی ىٍ ٗزّهخٍِٖ ُْي؛ رؼيح ً
ٓخُيخٌ ؿٕحَخٌ ئهًخٌ ٔ كِد حٓاليی ٔ ؿًؼیض حٓاليی ىٍ حكـخَٔظخٌ...
ًّْی حیٍْخ ىٍ کظّگٍٕی «ؿُزٖ حهٕحٌحنًٔهًیٍ» هخرم رٍَٓی حٓض.
ظٍٕٓ حیٍ ىٍِٔ حُ ٓهلیّض رخ ىٍِْٔخی يخهزم ىحٍحی طلخٔصْخی کیلی حٓض ،حُ
آٌرخرض کّ ىَیخ طـییَ کَىِ رٕى ،رلغ حٓظؼًخٍ ٔ حٗـخل َُٓيیٍْخی حٓاليی يطَف
۶۳۲ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
رٕى ،ػوٕل آىيیخٌ رٍِگطَ ٗيِ رٕى ٔ حُ يطخنزخص ػ َٜؿيیي ٍٔیکَى ػوالَیطَ
ٔ يهًّٕطَ رخ ئخثم ٓیخٓی ٔحؿظًخػی رٕى .نٌح ىحىِْخی كکَة حیٍ ىٍِٔ حُ ػُخَٛ
ٓهلی يخَُي آػخٍ ٓیّيهطذٗ ،خِٔنیهللا ىْهٕیٓ ،یّيأرٕحالػهی يٕىٔىی ٔ حهزخل الٍْٕی
رخ آػخٍ حرٍطیًیّ ٔ حرٍؿُٕیّ ...رٔیخٍ كَم ىحٍى .آػخٍ پی٘یُیخٌ حَظِحػی ،كَىی،
طکهیلی ٔ طؼزيی رٕى؛ ح ّيخ ٍٔیکَى َٕٓهلیخٌ آيیوظّ رخ حكکخٍ ٓیخٓی رَحی کٔذ
هيٍص كکٕيظی ٗي کّ ٗؼخٍْخی چٌٕ ػيحنض حؿظًخػی َیِ چخُٗی آٌ گَىیيِ رٕى.
ٗخِریض حیٍ يَكهّ حُ ؿُزٖ «َٕٓهلی» کظخد «ػيحنض حؿظًخی ىٍ حٓالو» حُ
ٓیّيهطذ ٔ حیٍ يوًْ حهزخل الٍْٕی« :حُ هٕحدگَحٌ هٕحدگَحٌ هٕحدگَحٌ هیِ؛
حُ هٕحدگَحٌ هیِ» رٕى .حهزخل ىٍکظخد «حكیخی كکَ ىیُی ىٍ حٓالو» يخَُي ٓیّيؿًخل
يؼظوي ٗي «حٓالو َّ حیٍ حٓض کّ ْٔض» حٔ حیيِْخی َٕٓهلی هٕى ٍح چُیٍ ریخٌ کَى:
َیٔض يًکٍ ؿِ رّهَآٌ ُیٔظٍ گَ ًْی هٕحْی ئهًخٌ ُیٔظٍ
کّ پیـــخو هــيح گلــظُي يــخٍح * ُيـخ رـَ ٛـٕكی ٔ يال ٓـاليی
هيح ٔ ؿزَثیم ٔ يٜطلی ٍح ٔنی طؤٔیم ٗخٌ ىٍ كیَص حَيحهض
حُ حیٍ ىٍِٔ رّرؼي ٓهلیّض رّحٓالو ٓیخٓی ٔ ػًمگَح يزيل ٗي .حُ َظَ يلووخٌ،
ٗؼخٍ حیٍ ىٍِٔ حُ «ٓهلیّض» َؤض ىٍ يطزٕػخص ي َٜيطَف ٗي؛ آٌگخِ کّ يَٜ
رّحٗـخل حَگهٔظخٌ ىٍآيي ٔ گَْٔی حُ يٜهلخٌ يخَُي ٓیّيؿًخلحنيّیٍ حكـخٌ ٔ ٗین دمحم
ػزيِ رّحیٍ رخٍٔ ٗيَي کّ یگخَّ ٍحِ َـخص ئهًیٍ حُ ػوذيخَيِگی ٔ َـخص حُ حٗـخل
ٔ حٓظؼًخٍ رخُگ٘ض رّهٕیٖ حٓض ٔ هٕیٖ ٍح ًْخٌ حٓالو پی٘یُیخٌ يؼُی کَىَي.
رّىٍٔ حُ طؼٜزخص كَهٕی ٔ يلهی ٔ رئٌ طویي رّيٌْزی هخ:ٙ
حُ ٓیّي ؿًخلحنيّیٍ ٓجٕحل ٗي« :پیَٔ چّ ىیُٗ ْٔظٗ؟»
ٓیّي پخٓن ىحى« :ئهًخَى»
يـيىح ً ٓجٕحل ٗي« :حُ کيحو َ١یوض؟» ...
كَيٕى« :کٍٔٗح رٍِگطَ حُ هٕى ًَٗىحَى کّ َ١یوض حٔ ٍح هزٕل کُى)ٔٓ۳(».
ؿُزٖ حهٕحٌحنًٔهًیٍ ىٍ ٓخل ٔ۲ٕ۴طَٓخیی ( ْ ،ٖٔ4۰م) ىٍ َٗٓ رُيٍی
حًٓخػیهیّ (ي )َٜرٍّْزَی كٍٔ حنزُخ رُیخى َٓخىِ ٗيٓ ،پْ كؼخنیض هٕى ٍح رّىیگَ
کٍْٕ٘خی ػَری ٔ حٓاليٗ گٔظَٕ ىحىٗ ،ؼخٍ حيض رّؿخی يهض ٍح ىٍ ىٓظٍٕکخٍ
هَحٍ ىحى .رّئخثم ٓیخٓی پَىحهض ٔ ىٍ پی طٔویَ هيٍص ٔ طؤٓیْ كکٕيض ٗي.
حهٕحٌحنًٔهًیٍ پْ حُ یک هٌَ طالٕ ،رَحی َؤظیٍرخٍ ىٍ ٓخل ٕٕٔٓ ١ی
حَظوخرخص آُحى ٔ ىٔ يَكهّی رّهيٍص ٍٓیي ٔ«دمحم ُيَٓی ػیٔی حنؼیخ »١پُـًیٍ
ٓ۶۶ كکًض یگخَّ
ٍثیْؿًٍٕٓ يٗ َٜي .حٔ ٍثیْ «كِد آُحىی ٔ ػيحنض» یک كِد طؤٓیْ ٗيِ
طٕٓ ٢حهٕحٌحنًٔهًیٍ رٕى .دمحم يَٓی کخَيیي ًْیٍ كِد رٕى ٔ كئى یک ٓخل
كکٕيض کَى .حهٕحٌحنًٔهًیٍ كخٓيطَیٍ كکٕيض ٍح ىٍ ي َٜط٘کیم ىحى ،چیِی ىٍ
كي كکٕيض يـخْيیٍ ىٍ حكـخَٔظخٌ (کّ ىٔ ىّْ هزم حُ آٌ رّػًَ ٍٓیيِ رٕى ٔ ريطَیٍ
يؼخلْخی حُ پهیيی ٔ ُٗظی ٔ كٔخى ٔ هَٕ٘ض ٔ طزخْی ٔ ريَخيی ٔ ٍٔٓیخْی حُ هٕى
رّیخىگخٍ گٌحٗض ).حهٕحٌحنًٔهًیٍ کّ طخ آٌ ٍُٔ ْیچگخِ ١ؼى هيٍص ٍح َچ٘یيِ رٕى،
هيٍص ٍح حَلٜخٍ کَى ٔ رٔیخٍی حُ حػ٠خی آٌ ،کّ ػٕ٠یض پخٍنًخٌ ٍح کًخیی
کَىِ رٕىَي ،یخ ىٍ حىحٍص ىٔنظی حٗظـخل یخكظُي ،حهيحو کَىَي رّػًم ؿَحكی ُیزخیی!
ًّْچیِ ىٍحَلٜخٍ حهٕحٌحنًٔهًیٍ ىٍآيي ،طًخو حيظیخُحص رَحی حػ٠خی حهٕحٌ!
...يَىو ي َٜرّٓظِٕ آييَيَ ،خآٍحيی ٔ رلَحٌ َٓحَٓ کٍٕ٘ ٍح كَح گَكض،
يوخنلیٍ حهٕحٌ کّ ىٍ يیيحٌ «حنظلَیَ» گَى آييَي ،گلظُي« :يَٓی ىٍ کَِی َُيگی
يیکُي کّ طًخو ٓخکُیٍ آٌ حهٕحٌحنًٔهًیٍ حٓض ٔ ىیگَحٌ ٍح ْیچ ًَیریُي».
پیٖطَ حُ حیٍ «َ َٜكخيي أرُٕیي» (رُخ رّىالیم هٕى) حُ َظخیؾ کخٍ
حهٕحٌحنًٔهًیٍ ٍحٟی َزٕى .حٔ يیگٕیي:
«حُ ُيخٌ ٓیي ؿًخلحنيّیٍ حكـخَی ٔ دمحم ػزيِ ،يظلکَحٌ ؿُزٖ َُٕحیٖ ػَری
ىحػیّی َٕحَيی٘ی ىحٗظّحَي ،ح ّيخ حیٍ ىػٕص ؿِ پخٍِی ىٓضآٍٔىْخی حَيک چیِی
رّرخٍ َیخٍٔىِ حٓض کّ حگَ آٌ ٍح رخ َٕٓخُی ؿَیخٌ حَيیّ٘ی حٍطـخػی ىٍ يیَحع
گٌٗظّ يوخیّٔ کُیى ،رٔیخٍ کىحٍُٕ يیًَخیيٍٗ .یي ٍٟخ ٗخگَى دمحم ػزيِ حٓض ٔ
ًْٕ يیَحع حيخو ػزيِ ٍح رَحی يخ رخهی َگّ ىحٗض ،حيخ ىٍ كُِٕی حَيیّ٘ی ىیُی ٔ
حىری ،رّیکٔخٌ ،گَحیْٖخی حٍطـخػی ٔ يظلـَحَّ حُ آٓظیٍ حٔ ریٌَٔ آييّ١ .
كٔیٍ ٔ ػزخّ ػوخى َیِ كیخص كکَیُ ،رخَی ٔ حىری هٕى ٍح رخ َٕحَيی٘ی آؿخُ
کَىَي ،ح ّيخ َٓحَـخو يلخكظّکخٍحَی يَطـغ گ٘ظُي کّ ىٍ رَحرَ ؿَیخٌْخی َٕحَيی٘ی
كخٛم حُ حكکخٍ َؤظیٍ هٕى حیٔظخىَيَٕ .حَيی٘ت کّ رئٌ پ٘ظٕحَّی ىٍک ػهًی حُ
يیَحع ،رَ پخیّی حیيثٕنٕژیک رُخ ٕٗى ،هطَٕ کىطَ حُ طوهیي َیٔض)ٔٓ۶(».
طٍٕٕٓٔٗ ٢ی <کًَٕیٔض> ۰ـ كه كّهاى اّـبل اكـبًَزبى:
حُ حٔحیم ٓخل ٓ ٔ۲۴كٜم ؿيیيی ىٍ طخٍین ِْحٍ ٔ چُي ٛيٓخنّٖ ٓهلیٌٕ گٕ٘ىِ
ٗيٓ .هلیٌٕ رَحی حٔنیٍرخٍ ؿـَحكیخی ػًم یخكظُي ،ىٓضٗخٌ رّٓالفْخی ييٌٍ ٍٓیي
ٔ رٕی هٌٕ طخُِ حٓظً٘خو کَىَي .حیٍ ؿُگ رٓظَیٍ ُيیُّ ٍح رَحی ٍٗي ػًهی ٔ
ٔ۶۶ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
هَحٍگخِ» ىٍ ُرخٌ ىٍی حٓض .يطخرن يوٍَحص ىحههیْ ،یچ ؿیَ ئهًخَی كن ىحهم
ٗيٌ ىٍ حنوخػيِ ٔ پخیگخِ ٍح َيحٗض؛ ػَدْخ حٕٛالً حكـخَٔظخٌ ٍح َُٓيیُی
يٗىحَٔظُي کّ ىٍ آٌؿخ هٌٕ ٗٓيح رَ ُيیٍ ٍیوظّ ٗيِ حٓض ،رُخرَحیٍ يويّ حٓض ٔ
ْیچ ؿیَ ئهًخٌ َزخیي حؿخُِٖ ىحهم ٗيٌ رّحیٍ َُٓيیٍ ٍح ىحٗظّ رخٗي.
ىٍ يُخرغ آييِ کّ ىٍ ٓخل ٔ۲۴۶ىٔ طٍ حُ حكَحى رهُيپخیّٖ ٓخُيخٌ ٓیخ يولیخَّ
ٔ رّکًک حكَحى آی حّ آی رّحیٍ يُطوّ ٍكظُي .یکی حُ حیٍ ىٔ «كَحَک حَيٍٍٓ»
ئجٕل روٖ ػًهیخص ٓی آی حی ىٍ حكـخَٔظخٌ ٔ ىیگَی «ؿخٌ ریَىٌ» رٕى .حیٍ ىٔ
پْ حُ ىیيٌ يُطوّ ،ىٍ ؿَیخٌ رخُگ٘ض رخ ؿیپ ٗخٌ حُ يلهی يٗگٌٗظُي کّ رخ یک
پٕٓظّٖ حيُیظی ػَدْخ رَهٍٕى کَىَي .یک ؿٕحٌ ػَد ئهق رّکالٗیُکق ،کّ ىٍ
ىٍٔحُِٖ کُظَٔنی حیٔظخىِ رٕى رّيٕطَ آَخٌ حيَ طٕهق ىحى ٔ رخ ىیيٌ حَيٍٍٓ ٔ ریَىٌ
رّٗيص ػٜزخَی ٗي ٔ يخّٗی طلُگ هٕى ٍح ک٘یي ...ىٍ ٛلزظی کّ رّػًم آيي،
يـخْي ػَد ىٍكخنیکّ حيَیکخثیْخ ٍح رخ ٓالف ىٓض ىحٗظّحٕ طٓيیي يًَٕٗى گلض:
«کخكَحٌ َزخیي رّحكـخَٔظخٌ ریخیُي ،حیٍ َُٓيیٍ يويّ حٓضَٓ ».حَـخو حیٍ
ي٘خؿَِ رخ حیٍ هٕل کّ ىیگَ آٌْخ رّحكـخَٔظخٌ َوٕحُْي آيي ،پخیخٌ گَكض)ٔٓ۴(.
حكٔخٓی کّ حیٍ رَهٍٕى رّٔؿٕى آٍٔى حیٍ رٕى کّ طٕٓؼّٖ َلًٕ ػَدْخ ىٍ
حكـخَٔظخٌ يٗطٕحَي ىٍ آیُيِ یک هطَ رَحی آيَیکخ رخٗي ،ح ّيخ رٍّٕٛص ػًٕيی رخٍٔ
آيَیکخثیْخ حیٍ رٕى کّ ػَدْخ رخ گَِْٔخی ریٖطَ َِىیکحَي کّ «ٍّٔکٖ»ْخی
هٕری ْٔظُي؛ رُخرَحیٍ َلغ حیٍ ك ٍٕ٠حُ ٍَٕٟریٖطَ حٓض.
رخ ٗکٔض ٍٕٗٔی ىٍ ۸ـ پٌ اى ّکَذ ّْهّی:
ؿُگ حكـخَٔظخٌ ٔ كَٔپخٗی ٍٕٗٔی «يـخْيحٌ ٍحِآُحىی» پیَُٔی رٍِگی رّىٓض
آٍٔىَي ،پیَُٔة کّ پیٖریُی َ٘يِ رٕى ٔ رَحیٖ رََخيٍّیِی ْى َ٘يِ رٕى .نٌح حیٍ
پیَُٔی ُٔىٍّ ٔ رخى آٍٔىٍِ ًّْ ،ح َٓىٍگى کَىٗ .کٔض ٍٕٗٔی رَحی ؿٓخٌ
ؿَد َیِ ؿیَيُظظَِ رٕى ،ؿَد گًخٌ کَىِ رٕى ؿُگ رخ ٍٕٗٔی ىِْخ ٓخل حىحيّ
هٕحْي ىحٗض .رًّْیٍ ىنیم «يـخْيحٌ ٍحِآُحىی» ٍح ىٍ طُخٓذ رخ یک ؿُگ ٕ١الَی
رخ یک حرَهيٍص طـٓیِ کَىِ رٕىَي .ح ّيخ ٍٕٗٔی حكـخَٔظخٌ ٍح ىٍ كخنی طَک کَى کّ
گَِْٔخی ؿٓخىی َٓٗخٍ حُ حََژی ٔ ؿَم طلٔیٍ ؿٓخَی ٔ ؿَم ٓخُ ٔرَگ
َظخيی رٕىَيًٕٓ ،چْخ ٔ يـخٍِْخ نزَیِ حُ حَٕحع ٓالفْخی پیٍٖكظّ رٕى...
ًّْٖ حیٍ حٟٔخع ٔ َٗحی ٢يُظؾ رّؿُگ ىحههی ىٍ حكـخَٔظخٌ ٔ ظٍٕٓ ١خنزخٌ
ٔ حنوخػيِ حُ رطٍ آٌ ٗي .حنوخػيِ كیخص ًٍٓی هٕى ٍح رّٓخل )ٕ ْ(ٖٔ۶۰حُ کِْٕخ
ٖ۶۶ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
هلاهً كیْثٌلی
ؿُزٖ ىیٕرُيی» ىٍ حرظيح یک ؿُزٖ حٓاليی رَ حٓخّ يٌْذ ُّٓت كُلی ،رخ « ِ
گَحیٖ ٕٛكیخَّ رٕى کّ حُ كَهّْخی َو٘زُيیّ ٔ چ٘ظیّ پیَٔی يیًَٕى ٔ ىٍ حٕٛل
ٔ کالو طخرغ يخطَیيی رٕى .آٌ ؿُزٖ ىٍ ٓخل ( ٔ۴۶۰و) طلض ٍْزَی «ٗین حييحىهللا
يٓخؿَ يکی» ٔ «ٗخگَىٕ دمحم هخٓى َخَٕطٕی» ٔ ىیگَ یخٍحٌ آَخٌ ىٍ ٔحکُٖ
ض «حٔطخٍپَحىِٕ» ىٍ ُْي رٍّحِ رّحٓظؼًخٍ رَیظخَیخ ،حُ َٗٓ "ىیٕرُي" ٔحهغ ىٍ حیخن ِ
حكظخى ٔ هیهی ُٔى ىٍ يیخٌ ئهًخَخٌ ٗزّهخٍِ ٍٔحؽ گٔظَىِ یخكض.
رّطؤٓیْ ييحٍّ ىیُی ٔ يَحکِ حٓاليی پَىحهض .ىٍپُـى يلَو حنلَحو ٖٕٔ۴
(ْ م) رَحرَرخ ( ٔ۴۴۶و) ىحٍحنؼهٕيی ٍح رخ یک ييٍّٓی ىیُی ىٍ هَیّی "ىیٕرُي"
طؤٓیْ کَى کّ رؼيح ً حُ رٍِگطَیٍ يـخيغ ىیُت حٓاليی ىٍ ٗزّهخٍِی ُْي گَىیئ .
َوٖ رٍِگی ىٍٗکمىْت كکَ ىیُت حٓاليی ىٍ ٗزّهخٍِ حیلخء ًَٕى ،حُ حكکخٍ حیٍ
كَهّ حٓض يلخكظض رَ طؼخنیى حٓاليی ََ٘ ،طؼخنیى حٓالو ٔ آىحد آٌ ،يوخٔيض ىٍ
يوخرم يٌحْذ طوَیزی ٔ طز٘یَیٓ ،ظیِ رخ آىحد ٔ ٍٕٓو حَگهیٔی ،حْظًخو رََّ٘ ُرخٌ
ػَری رّػُٕحٌ حرِحٍ حٓظلخىِ حُ يُخرغ حٓاليی...
۶۶۳ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
حیٍکّ ئجٕنیضَخپٌیَ ٔ كظی رٗحٍحىِ ٔ رْٗيف يٗکُي .چُخٌکّ ْیچ يلخٓزّ ٍٔی
کخٍکَى هٕى َيحٗظّ رخٗي ٔ هٕى ًَٗىحَي چّ يٗکُي ٔ چّ يٗهٕحْي ٔ رّکـخ يٍٗٔى.
رّػزخٍص ىیگَ :پیَٔی ٓهلیّض حُ ؿزَ يطهن ٔ ي٘یّض ٰانٓی ،حٔ ٍح رّیک
ٛوَِٖ ُٓگی يزيل يٗکُي کّ حُ رهُيی ٍْخ ٗيِ ٔ رٗحهظیخٍ ٔ رْٗيف
رًّٓضَٓحُیَی ٍٔحٌ حٓض .يیکٕري ًّْٔچیٍِح هَحد يیکُي ٔ يیٍٔى.
طالٕ ٕ ـ ثوفْهك ػویلری ثب هَبئل ٍیبٍی:
رَحی یکٔخٌٓخُی ىیٍ ٔ ٓیخٓض حُ ََْخكیّ ٔ رخ َْٗؼخٍ ٔ ْيكی کّ رخٗي،
کٕٗ٘ی حٓض رَحی َ٘خَیيٌ هيح ٔ ٗیطخٌ پ٘ض یک يیِ یخ ٍٔی یک چٕکی .ػًهی
کّ حٓخٓخ ً َخ يًکٍ حٓض ،ح ّيخ گَِْٔخی ىٍ طالٕحَي آٌٍح ػًهی ٓخَُي .حگَ ٍُٖٔ
ُٗیيیي کّ هيح ٔ ٗیطخٌ رخْى آٗظٗ کَىِحَي ،آٌگخِ حكظًخل ىْیي کّ ٓیخٓض ٔ ىیخَض
َیِ يًکٍ حٓض رظٕحَُي یک ؿخ ؿًغ َٕٗي .ىٍ طالٕ َخکخو رَحی یکٔخٌٓخُی ىیخَض
ٔ ٓیخٓض ،ىٔ ٍٔیکَى ىٍ يیخٌ کُ٘گَحٌ يظؤهَ ئهًخٌ ؿَیخٌ ىحٍى:
یک ـ ػيِٖ طالٕ ىحٍَي طخ رخ کُيٌ پَ ٔ پٕى ىیٍ ،آٌٍح ؿًغ ٔ ؿٍٕ ٔ رٍُّٔ
ًَخیُي ،طخ آٌٍح رخ ٓیخٓض ٍُٔ ىئخُ کُُي؛ َخو آٌ ٍح «حٛالكخص ىیُی» يٗگٌحٍَي!
حٛطالكخص ٔ طَکیزخطی چٌٕ ٍُٔٗلکَ ئهًخٌٍُٗٔ ،لکَی ىیُی ،يهی
يٌْزی ،كِد حٓاليی ،ؿًٍٕٓی حٓاليی ٗ ...هـى ٍٕٗرخ ،یخ آد ىٔؽ هیخٍی حٓض
کّ حُ حیٍ ٍْگٌٍ يٗآیي .حُ آٌؿخ کّ يخ حیٍ طَکیزخص ٍح ُیخى ُٗیيِحیى ىٍ گٕٕ يخ
ػخىی ٗيِ حٓض ،پْ رَحی حیٍکّ رلًٓیى حیٍ طَکیزخص طخ چّ كي َخيظـخَْ حٓض ،آٌٍح
رًّّْٖ يٌحْذ طؼًیى ريْیى ،یؼُی ْىچُخٌ کّ يٗگٕثیى ؿًٍٕٓی حٓاليی ،رگٕثیى
ؿًٍٕٓی ئیلی ،ؿًٍٕٓی یٕٓىی ،ؿًٍٕٓی ٓیکی ،ؿًٍٕٓی رٕىحیی ،ؿًٍٕٓی
ُْئیی ،ؿًٍٕٓی ٗیطخٌپَٓظی ،ؿًٍٕٓی گخٔپَٓظی ...
ىٔ ـ گَِٔ ىیگَ کّ ىٍ طوخرم حیٍ هَحٍ ىحٍى ،رَ آٌ حٓض طخ ىیٍ ٍح آَٔخٌ کّ ىٍ
يظٌٕ حٔنیّ يُيٍؽ ْٔض رَکَٓی ٓیخىص رُ٘خَُي ٔ ٓیخٓض ٍح ىٓضرٔظّ ىٍ هييض
ىیٍ ىٍ آٍَٔي .حیٍ ٓهلیّض حٓض .ػًم َْىٔ هٔخٍحطی كَحٔحٌ ٔ ِْیُّْخی حٟخكی رَ
ؿٕحيغ حٓاليی طلًیم کَىِ ٔ يٗکُي .ػخهزشحاليَ رّْیچ ؿخی ْى َوٕحُْي ٍٓیي ،كو٢
َٓيخیّ ٔ ُيخٌ ٍح حُ ىٓض ىحىِحَي ٔ ىٍ ٍٔی ُيیٍ حكٔخى کَىِحَي.
پْ طلکیک يیخٌ ىیخَض ٔ ٓیخٓض یگخَّ ٍحْی حٓض کّ يخ رخیي َْچّ ُٔىطَ
رّآٌ رَٓیى .ىیٍ ىٍک يٗکُي کّ ٓیخٓض ،ػهى نلظّْخ ٔ كَٛضْخ حٓض ،رخیي
يظُخٓذ رخ حٟٔخع ٔ َٗحی ٢يظـیَُ ،یکِحک رَىحٍى؛ ٔ هٕى ٍح پَطٕٖ حُ آٌ
۶۶۴ كکًض یگخَّ
ؿَِْٕٖ َلیْ ٔ الیِحنی يٗىحَي کّ ًَٗطٕحَي نلظّ رّنلظّ ٔ آٌ رّآٌ <حُ حیٍ حطخم
طخ آٌ حطخم> رّيوظ٠خٖ كخل <يٌحکَحص ٓیخٓی> پیچ ٔ طخد رَىحٍى .ىٍ ؿیَ حیٍ
ٍٕٛص ،ىیٍ َوٕحْي رٕى ،رئٌ حیٍکّ هـخنض رک٘ي رخیي َخيٗ ىیگَ رَهٕى رَگِیُي
ٔ آُحى ٔ ػهُٗ پخ رّػَٓ ّٖٛیخٓض رگٌحٍى؛ ٔهظٗ کّ ٔحٍى يیيحٌ ٓیخٓض ٗي ،آٌؿخ
ىیگَ يظکهى ٔكيِ َوٕحْي رٕىٛ ،زـّٖ هيٓٗ ٔ يهکٕطٗ ْى َوٕحْي ىحٗض ،چٌٕ
یکٗ حُ َٗکخء يٌحکَِ ٔ ريِ ـ رٔظخٌْخٖ ٓیخٓی حٓض.
رّىیگَ ریخٌ :ىیٍ ًَٗطٕحَي هَرِِ روٍٕى ٔ نَُ َکُيًَٗ ،طٕحَي ٔحٍى ىٍیخ
رٕ٘ى؛ ح ّيخ ََى رََيحٍى! حیٍ ئخٖٔ هٕحْي رٕى رخ ػئل حُ رٔیخٍٖ َظَحص يوظٚ
رّ هٕىُ .یَح ٔحٍى رخُة ٗيِ کّ چٌٕ ىیگَ َٗکخءَ ،خچخٍ حُ ٍػخیض هٕحػي ٔ
يوٍَحص آٌ حٓض؛ آٌ ًَٗطٕحَي ىٍ آٌ ٔحكي ْى رخُیگَ رخٗيْ ،ى ىحٍٔ ...
حیٍ چیِی حٓض کّ ٓهلیّض حُ ىٍک آٌ ػخؿِ حٓض.
حگَ يُٜلخَّ رُگَیى ٖ ـ ٍّبئل ّ هُُّب:
رٔیخٍی حُ ىٔحػی رَ٘ی كیَلّٔ َخكن َیٔظُي؛ ح ّيخ حیٍ ٔٓخیم ٔ ٍْٕٔخ حٓض کّ آٌ
ٍح يوزٕلحنؼخيّ يیکُي یخ هیَ .ىٍ كویوض حیٍ ٔٓخیم ٔ ٍْٕٔخ حٓض کّ رٓظَ حُ َْ
ُرخَی ىیگَ يخ ٍح رّيوخ١ذ يؼَكی يیکُي ٔ رًّّْ يیكًٓخَي کّ يخ کی ْٔظیى ،چّ
يیهٕحْیى ٔ ،چگَّٕ يیهٕحْیى رّآٌ رَٓیى .نٌح ه٠خٔص ٍٔی َیخص ًَیٕٗى،
ه٠خٔصْخ ٍٔی کُْٖخ ٔ ٍْٕٔخ ٔ َظخیؾ يُؼوي يیگَىى.
ؿٕحَْ نؼم ََٓٔ يیگٕیي:
«ؿخٖ ْیچ طَىیيٖ َیٔض کّ رُیخٌگٌحٍحٌ يٌحْذ حُ ُيَِٖ رٍِگطَیٍ ٔ
َـیذطَیٍ يَىحَٗ ْٔظُي کّ ىٍ ىَیخ رّٔؿٕى آييِحَي .ح ّيخ پیَٔحٌ آٌْخ ٔ کٔخَٗ کّ
رؼيْخ پْ حُ حی٘خٌ آييِحَي حؿهذ حُ َیکٗ ٔ رٍِگٗ رّىٍٔ رٕىِحَي».
ـ «يخ حؿهذ ىٍ طخٍین يٗریُیى کّ يٌْذ َْچُي کّ رَحٖ طکخيم يخ ٔ رٓظَ
ٓخهظٍ يخ ٔ َـیزخَّطَ ٗيٌ ٍكظخٍ يخ رٕىِ حٓض ،ػًالً يَىو ٍح رٍّٕٛص كیٕحَخص
پٔض ىٍآٍٔىِ حٓض .رّؿخٖ حیٍکّ ىٍ يَىو ٍٍٔٗریُٗ رّٔؿٕى آٍٔى ،حؿهذ آٌْخ ٍح
ىٍ طیَِگٗ َگخِ ىحٗظّ حٓض .رّؿخٖ آٌکّ ٔٓؼض ًٍْ ٔ كکَ ىٍ آٌْخ حیـخى کُي،
حؿهذ يٕؿذ طُکكکَٖ ٔ کٕطَّظَٖ ٔ طلًم َکَىٌ ىیگَحٌ ٗيِ حٓض».
«رخ کًک يٌْذ کخٍْخ ٔ چیِْخٖ رٔیخٍ ػخنٗ ٔ رٍِگ حَـخو گَكظّ حٓض ،ح ّيخ
رَّخو يٌْذ َیِ ِْحٍحٌ ِْحٍ ٔ يیهیٌْٕخ َلّٕ رَٖ٘ ک٘ظّ ٗيِحَي ٔ ؿُخیخص يٓیذ
ٔ طٍَٕٜخپٌیَ ٍٕٛص گَكظّ حٓض)ٔٔٔ(».
۶۶۲ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
۴ـ ًْخٌ.
۲ـ ًْخٌ.
ٓٔ ـ يـًٕع حنلظخٖٔ ،ؽ ٖ۳۳ ٙ ۶
ٔٔ ـ ًْخٌ.
ٕٔ ـ يـًٕع حنلظخٖٔ ،ؽ ۳ٔ ٙ 4
ٖٔ ـ يـًٕع حنلظخٖٔ ،ؽ ۳ٓ ٚٛ 4ـٔ۳
ٔ4ـ يـًٕع حنلظخٖٔ ،ؽ ۲۳ ٙ 4
ُّٓض حیَحٌ.
ُّٓض ٔ ؿًخػضٔ ،رٔخیض ٔحرٔظّ رّحْم ُ ٔ۳ـ حْم ُ
ٔ۶ـ كظق حنزخٍی َٗف ٛلیق حنزوخٍی ،أكًي رٍػهی رٍ كـَ أرٕحنل٠م حنؼٔوالَی حن٘خكؼی،
ؽ ٔ ، ۴۳ ٙىحٍحنًؼَكش ـ ریَٔصٖٔ۰۲ ،
ُّٓضًٗ.خٍِٖ كظٕی ٖ۶ٕ۳ ُ حْم كظخٔحی ٓخیض ـ پخٓن ٔ ٔ۰ـ ٔرٔخیض كظخٔی ،حٓالو ـ پَٖٓ
ٔ۴ـ إٔٛلحنيّیٍ ،ؽ ٔ َ ، ٖٔ۰ ٙوال ػٍ هيو أٛلخد حنليیغ نهٓخًٗی۳۶ٙ ،
ٔ۲ـ حالَظٜخٍ ْلٛلخد حنليیغ ،أرٕحنًظلَ ،يُ ٍٕٜرٍدمحم رٍػزي حنـزخٍ حرٍأكًي حنًَُٖٔ
حنًٔؼخَی حنظًیًی حنلُلی ػى حن٘خكؼی (حنًظٕكٗ ْ ،4۴۲ :م) 4۳ٙ
ٕٓ ـ َٗف ئهى نهُٕٔی ،ؽ ٖٔ ۶۰ ٙ
ٕٔ ـ حهَؿّ حنزوخٍی كی «ههن حكؼخل حنؼزخى»
ٕٕ ـ حهَؿّ حنزوخٍی ،ف ٔ ٔ 4۴۳ئهى ،ف ٖٖ۶
ٖٕ ـ ػویيس حنٔهق ٔ أٛلخد حنليیغٗ ،ین حالٓالو حًٓخػیم حنٜخرَٕی ،رخ طٜلیق ٔ َٗف
أرٕػزيحنَكًٍ حنً٘یَی ،ىحٍ ػًَ رٍ حنوطخد نهَُ٘ ٔحنظُٕیغ ،ؿًٍٕٓیش ي َٜحنؼَریش ـ حنوخَْس.
ْ( ٔ4ٕ۴م) ( ٕٓٓ۰و) َظیَ ًْیٍ حٓض کظخد «َٗف ػوخیي ١لخٔیّ» حُ «حرٍ حریحنؼِ حنلُلٗ»
(ٖٔ ۰ـ ٕ ْ ، ۰۲م) ح ّيخ حیٍ ئُـىطَ حٓض ٔ ئخثم رُیخىیطَ ٍح رّرلغ ک٘یيِ حٓض.
ُّٓض ٔ ؿًخػض ـ ٔرٔخیض. ٕ4ـ حْم ُ
ُٓض ٔ ؿًخػض ىٍ کظخد َظخو حنوالكّ كی حنلکَ ّ پیيحیٖ حٛطالف حْم ُ ِ ٕ۳ـ يزلغ
حالٓاليیٕ۴4 ٚٛ ،ـ ٖ ٔ ٕ۲يزلغ پیيحیٖ حٛطالف ٓهلیّض ىٍ کظخد «هٕحػي حنًُٓؾ حنٔهلی»
ٕٖ ٚٛـ َْ .ٖ۲ىٔ کظخد َٕٗظّٖ يٜطلی ُكهًی حٓض.
ٕ۶ـ َٗٓٓظخَی ،حنًهم ٔ حنُلم ،ریَٔص ،ىحٍحنًؼَكش ،ؽ ٔ ٕٓ۳ ٙ
ٕ۰ـ َظخو حنوالكش كی حنلکَ حإلٓاليی ـ يٜطلٗ ُكهًی ،ٖ۴ٖ ٙ ،حنًؼظِنّٕ۳ٖ ٙ ،
ُّٓض ٔ ؿًخػض ىٍ کظخد َظخو حنوالكّ كی حنلکَ پیيحیٖ حٛطالف حْم ُِ ٕ۴ـ يزلغ
حالٓاليیٕ۴4 ٙ ،ـ ٖ ٔ ٕ۲يزلغ پیيحیٖ حٛطالف ٓهلیّض ىٍ کظخد «هٕحػي حنًُٓؾ حنٔهلی» ٙ
ٖٕـ َْ ٖ۲ىٔ کظخد َٕٗظّٖ يٜطلی ُكهًی حٓض.
ٕ۲ـ ١زوخص حنلُخرهّ ،حرٍ حرییؼهی ،ریَٔص ،ىحٍحنکظذ حنؼهًیّ ،چخپ حٔل ،ؽٔ ٖٓٙ
ٖٓ ـ َظخو حنوالكّ كی حنلکَ حالٓاليی ٖ۴ٖ ٚٛ ،ـ ٖ۴4
ٖٔ ـ ؿاللحنيّیٍ حنٔیٕ١ی ٌٕٛ :حنًُطن ٔحنکالو كی كٍ حنًُطن ٔحنکالؤ۳۰ ٙ ،
ُّٓض ٔ ؿًخػض ـ ٔرٔخیض. ٕٖ ـ حْم ُ
ٖٖ ـ يـًٕع حنلظخٔی ،ؽ ٔ۳۳ ٙ 4
ٔ۶۰ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
ٕ ۶ـ روخٍی (ٔ ٔ )ٕ۶۳ئهى (ٛ )۶۶ٖ۴لیق روخٍی ،كيیغ ًٗخٍِ ٓٔ ٕ۶۳ٔٔ ٖ۶۳
۶۶۲۳ ٔ ۶4ٕ۴؛ ئهى ،ف ـ ٕ ۶۶ٖ۴ـ ٓ ۶۶4؛ أرٕىحٔٔى ،ف ـ ٕ 4۶۳۲؛ طَيٌی ،ف ـ ٕ
ٕٕٕٔ ؛ َٔخیی ،ف ـ ٕ ، ٖ۴ٓ۲حُ َ١ین ُْيو رٍ يَ٠د ْٔالل رٍ ٓیخف ٔ ٍُحٍس رٍ
حریحٔكی ٍٔحیض کَىِحَي« :هخل ًٓؼض ػًَحٌ رٍ كٜیٍ ٍٟیهللا ػًُٓخ هخل هخل حنُزی هیَکى
هََی ػى حنٌیٍ یهَٕٓى ػى حنٌیٍ یهَٕٓى هخل ػًَحٌ ال أىٍی أًکَ حنُزی رؼي هََیٍ أٔ ػالػّ هخل حنُزی اٌ
رؼيکى هٕيخ یوٌَٕٕ ٔال یئطًٌُٕ ٔی٘ٓئٌ ٔال یٔظ٘ٓئٌ ٔیٌٌٍُٔ ٔال یلٌٕ ٔیظَٓ كیٓى حنًٍٔ».
ٖ ۶ـ «كی ٞحنويیَ كَٗٗف حنـخيغ حنٜـیَ يٍ أكخىیغ حنز٘یَ حنٌُیَ» (« :هیَ حنُخّ) أْم
(هََی) أی ػَٜی يٍ حالهظَحٌ كی حْليَ حنٌی یـًؼٓى یؼُی أٛلخری أٔ يٍ ٍآَی ٔيٍ کخٌ كیخ ً
كی ػٓيی ٔييطٓى يٍ حنزؼغ َلٕ يؤس ٔػَ٘یٍ ُٓش يٍ حنزؼؼش .ػى حنٌیٍ یهَٕٓى أی ػٓي حنظخرؼیٍْٔ ،ى
يٍ يجش انٗ طٔؼیٍ ،ػى حنٌیٍ یهَٕٓى ،أی ػٓي أطزخع حنظخرؼیٍْٔ ،ى انٗ كئى حنؼَ٘یٍ ٔيجظیٍ ،ػى
ظَٓص حنزيع ٔأ١هوض حنًؼظِنش أنُٔظٓخٍٔ ،كؼض حنلالٓلش ٍإٔٓٓخٔ ،حيظلٍ أْم حنؼهى رخنوٕل روهن
حنوَآٌ حنکَیىٔ ،نى یِل حْليَ كی َو ٚانٗ حآلٌ.
۶4ـ يٕهغ كظٕی ـ ٔرٔخیض
۶۳ـ حنًوَیِی :طـَیي حنظٕكیي حنًلیئ۶ ٙ ،
۶۶ـ َٗف پخٍٓی ػویيِٖ ١لخٔیّ ،دمحم َخَٛحنيّیٍ آنزخَی ـ هًٔض ٓیِىِْىٖ۰ ٙ ،
۶۰ـ ًْخٌ ،هًٔض چٓخٍىِْى4ٓٙ ،
۶۴ـ حػظوخى أثًش حنليیغْ ،لریرکَ حإلًٓخػیهی
۶۲ـ أْم حنُٔش ٔحنـًخػش يؼخنى حالَطالهش حنکزَٖ ،نًلًي ػزي حنٓخىی حنًَٜی
ٓ ۰ـ حنؼویيس حنویَٔحَیش ،إلرٍ أری ُیي حنویَٔحَی
ٔ ۰ـ حٕٛل حنلوّ ،دمحم أرَُِْٕ ،ىحٍحنلکَ حنؼَری حنوخَِْ ٔ۶۰ ٚٛ ،ـ ٔ۶۴
ٕ ۰ـ يُٓخؽ حنُٔش حنُزٕیش ،ؽ 4۲۲ ٙ ۳
ٖ ۰ـ يـًٕع حنلظخٖٔ ،ؽ 4۴۰ ٙ 4
۰4ـ "حالػظٜخو" نه٘خ١زی.
۰۳ـ "حنيػٕس حنٔهلیش" يلًٕى ػزي حنلًیي حنؼٔوالَی
ٗ ََحد كی کظخرّ"ػِحنيّیٍ حنؤخو ٗین حنًـخْيیٍ كی كهٔطیٍ". ۰۶ـ دمحم كٍٔ ُ
۰۰ـ حنـُیش ػٍ حنکالو ٔأْهّ ْلری ٓهیًخٌ حنوطخری.
۰۴ـ ًْزی ـ كی حنٔیَ4۳۰ ٙ ٔ۶ ،
۰۲ـ يوظَٗ َٜف حنطلخٔیش ،نألنزخَیٖ۳ ٙ ،
ٓ ۴ـ يـًٕع كظخٔی حرٍطیًیّ ،ؽ ٕٔ 4۶ٓ ٚٛـٔ4۶
ُّٓض ٔ ؿًخػضٔ .رٔخیض ٔ ۴ـ حْم ُ
ٕ ۴ـ حنٔهلیّ ریٍ حنؼویيِ حالٓاليیّ ٔ حنلهٔلّ حنـَری ،حػَ يٜطلی كهًی ۶۲ ٚٛ ،ـ ۰4
ٖ ۴ـ َو ٞحنًُطن ،يکظزّحنُٔش حنًلًيیّ حنوخَِْ ،رخ طٜلیق دمحم كخيي حنلوی ۰ ٚٛ ،ـ ۴
۴4ـ "کظخد حنظٕكیي حنٌی ْٕ كن هللا ػهٗ حنؼزیي" نًلًي رٍ ػزي حنْٕخد.
۴۳ـ هخػيس ؿهیهش كی حنظٕٓم ٔحنٕٓیهش ـ الرٍطیًیش
۴۶ـ حنوط ٢حنًوَیِیش ،نهًوَیِی.
ٖ۶۰ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
۴۰ـ ٛلیق روخٍی ،ؽ ٖٔ ٗ۰ٖ ٙكيیغ ٓٔ٘ ٔ ۰ئهى ٔ ٔ۴ٕ ٚٛــ ٗٙ ٔ۴
َٗ ٔ ٖٕٙف ػوخیي ١لخٔیّ ـ هًٔض ىٔحُىِْى ٖٔ ٙ ،
۴۴ـ ٍٔحِ ئهى (حنل٠خثم)4ٕٕٖ /
* أهَؿّ حإليخو أرٕیؼهٗ حنًٕٛهی كی «ئُيِ» 4۴ٓ ٚٛـ ٔ ۴۴ـ ٕ ٖ۰4۲
* ٔ حرٍكزخٌ كی «ٛلیلّ» ( ٔ4ـ ٖ۲۴ـ )۶4۰۴
* ٔحن٠یخء حنًويٓی كی «حْلكخىیغ حنًوظخٍس» ( ۲ـ 4ٕ۴ـ )4۳۳
* ٔحرٍأری ػخٛى كی «حنُٔش» (ٕ ـ ٖ۶۲ـ ٓ ٖ۰ـ ٖ)۰۲
* ٔحنطزَحَی كی «حنًؼـى حنکزیَ» (ؽ ٖٔ )ٖ۲۲ ٙ
* ٔحنالنکخثی كی «َٗف إٔٛل حػظوخى أْم حنُٔش ٔحنـًخػش» (ؽ 4ـ ۰۴۲ـ ٕ )ٔ4۳۶يٍ
َ١ین ػًَٔ رٍ ػؼًخٌ حنکالری :كيػُخ يٕٓٗ رٍ أػیٍ ػٍ يؼًَ رٍ ٍحٗي ،ػٍ دمحم رٍ ػزيهللا رٍ
أری یؼوٕد ،ػٍ رَ٘ رٍ ٗـخف ،ػٍ ػزيهللا رٍ ٓالو.
* هخل حنٓیؼًی كی «يـًغ حنِٔحثي» (ؽ ٍٔ« )ٕ۳4 ٙ ۴حِ أرٕیؼهٗ ٔحنطزَحَی؛ ٔكیّ ػًَٔ
حرٍػؼًخٌ حنکالریٔ ،ػوّ حرٍكزخٌ ػهٗ ٟؼلّٔ ،رویش ٍؿخنّ ػوخص».
* ٔحنطیخنٔی كی «ئُيِ» ( 4ـ ٖٓ 4ـ ٖٖ 4ـ )ٕ۴ٖ4
* حنزیٓوی كی «ٗؼذ حإلیًخٌ» (ؽ ٕ ٔ۴ٓ ٚٛـ ٔ)ٔ4۴۴ ٕ ٔ۴
* ٔ كی «ىالثم حنُزٕس» ( 4۴ٔ ٚٛـ ٖ )4۴ػٍ حرٍػزخّ.
* أهَؿّ حنظَيٌی ( ۳ـ ٖٓ۴ـ )ٖٔ4۴ ٕ ٖٓ۲
ُ٘ن ػُّ حنوزَ ٌِْ :ك٠یهش هخٛش رُزیُخ كٕٓ أٔل َيٍ یُز َؼغ يٍ اهٕحَّ حْلَزیخء. * ٔأٔل َيٍ َی ُّ
۴۲ـ ٔحكش حنؼویيس ـ ٔرٔخیض.
ُّٓض ٔ ؿًخػض ـ ٓهٔهّ رلغْخی «حنظِحو رّیک يٌْذ يؼیٍ ريػض حٓض»(ٕ) ٓ ۲ـ حْم ُ
ُٓض ٔ ؿًخػض ـ ٓهٔهّ رلغْخی «حنظِحو رّیک يٌْذ يؼیٍ ريػض حٓض» (ٔ) ّ ٔ۲ـ حْم ُ
ُّٓض ٔ ؿًخػضٔ ،رٔخیض ٕ ۲ـ حْم ُ
ٖ ۲ـ آیخ پیَٔی حُ (يٌْذ) يٌحْذ چٓخٍگخَّ ٔحؿذ حٓض؟ ٓؼیي حكـخَیٔٔٙ ،
۲4ـ حنٔهلیٌٕ ٔحْلثًش حْلٍرؼش ـ ٍٟیهللا ػُٓى ـ ػزي حنَكًٍ رٍ ػزي حنوخنن یٕٓق.
ُّٓض ٔ ؿًخػض :ىیيگخِ يخ ىٍ ٍحرطّ رخ حيخيخٌ يـظٓي چٓخٍگخَّ (ٔ) * حْم ُ
* إٔٛل ٔهٕحػي كی حنًُٓؾ حنٔهلی ،ػزیي رٍ ػزيهللا رٍ ٓهیًخٌ حنـخرَی.
* ْی حنٔهلیش َٔزش ٔػویيس ٔيُٓـخ ،يل ًّي ارَحْیى ٗوَس.
رؤٌ ئظوزم حإلٓالو رلٓى حنٔهق حنکَحوٓ .هیى رٍ ػیي حنٓالنی. * اػالو حْلَخو ّ
* حْلٕٛل حنؼهًیش نهيػٕس حنٔهلیش ،ػزيحنَكًٍ رٍ ػزيحنوخنن حنیٕٓق.
* حنلَکش حنٔهلیش ٔ ىٍْٔخ كی اكیخء حنُٔش ،ػزيحنَكًٍ ػزيحنـزخٍ.
* حنٔهلیش هٕحػي ٔإٔٛل ،أكًي كَیي.
* ٍيُٕ حإلٛالف حنٔهلی حنًؼخ .َٛيٕأنق :حٓخيش ٗلخىس.
* «حنٔهلیش ٔحنًٌحْذ حْلٍرؼش» ٔرٔخیض.
۲۳ـ حنلَم ریٍ حن ِل ََ ْم ٔ ٕٔ ٙرؼي ...
۲۶ـ يـًٕع حنلظخٖٔ ،ؽ ۶ٔ ٙ ٖ۶
۶۰4 كکًض یگخَّ
۲۰ـ «ٔ رخ َُخٌ يَ٘کش طخ حیًخٌ َیخٍَٔي حُىٔحؽ يکُیي ٔ ،رٗ گًخٌ کُیِ يئيُی حُ ٌُ آُحى
(يَ٘کش) رٓظَ حٓض ،حگَچّ (ُیزخیی یخ ػَٔص یخ يٕهؼیض حٔ) ًٗخ ٍح رّٗگلظی حَيحهظّ رخٗي...
۲۴ـ يُزغ :کظخد كظخٔحی ػهًخء حنزهي حنلَحؤ ،رٔخص حالٓالو ٓئحل ٔ ؿٕحد ـ ُیَ َظَ ٗین
دمحم ٛخنق حنًُـي ٔ ( cTolpss.nrpحٓالو پَٖٓ ٔ پخٓن) ٔ cTolpslshـ َٕحٍ حٓالو.
۲۲ـ ْ٘خو َٗحری :كکٕيض ٔ ٓیخٓض ىٍ هخٍٔيیخَّی هٌَ ریٔظىٖٔ ٙ ،
ٓٓٔ ـ يخيٌٕ ٍُٔی رَطَی كَ٠ص ػهی ٍح حُ ٛلخرّٖ ػالػّ رّکٍٕ٘ حػالٌ کَى کّ ىٍ
حػَ آٌ ْیـخٌ ػـیزی رّٔؿٕى آيي ،رخٍ ىیگَ ؿٕحُ ٛیـّ ٍح حػالو کَىٓ ،پْ ُْگخيی کّ هخٟی
حنو٠خص یلیی رٍ حکؼى رخ ىالثم هٕىٕ حٔ ٍح هخَغ کَى ،كَيض آٌٍح يـيىح ً رخُگَىحَیي.
ٔٓٔ ـ حرٍکؼیَ ـ أرٕحنليحء حًٓخػیم :حنزيحیش ٔ حنُٓخیش ،ىحٍ حنلکَ ،ریَٔص ،ؽ ٓٔ ٖٖٓ ٙ
ٕٓٔ ـ ىػٕس ٗین حالٓالو حرٍطیًیّ ٔ حػَْخ ػهی حنلَکخص حالٓاليیش حنًؼخَٛسٔ۳۲ ٙ ،
ٖٓٔ ـ يٜطلی كهًی :هٕحػيحنًُٓؾ حنٔهلی كی حنلکَحالٓاليی ـ حنزلغ حنؼخنغٔ۳۲ ٙ ،
ٔٓ4ـ حنٔهلیش ٔ ىػٕس حن٘ین دمحمرٍ ػزيحنْٕخد ۲ ٚٛ ،ـ ٓٔ
ٔٓ۳ـ يـهّٖ كُِٕ ،چخپ هىًٗ ،خٍِْخٖ پُـى ٔ ٗ٘ى ٓخل ىْى ٕ ٖٔٔ ٚٛ ،ٖٔ۰ـ ٕٔٔ
ٔٓ۶ـ يلٕٓو حنُ ََٜ ،ٚكخيي أرُٕیي ،حنٓیجش حنًَٜیش حنؼخيش نهکظخدٓ۳۴ ٙ ، ٔ۲۲
ٔٓ۰ـ حكًي ٍٗیي١ :خنزخٌ ،حٓالوَ ،لض ٔ رخُی رٍِگ ؿيیئ۰ٖ ٙ ،
ٔٓ۴ـ ٓظیٕکٕل :ؿُگ حٗزخف ،طخٍیوچّٖ ييحهالص ٓی.آی.حی ،آی.حّ.آی ،کخ.ؿی.ریٔ ،
حٓظوزخٍحص ٓؼٕىی ىٍ حكـخَٔظخٌ حُ طٓخؿى ٍٕٗٔی طخ ٓٔ ٓپظخيزَ ٕٔٓٓ
ٔٓ۲ـ حنِیخص يُظ :َٜأیًٍ حنظٕحَْی کًخ ػَكظّ ،چخپ ىٔو :ىحٍ ي َٜحنًلَٔٓشٕٕٓٓ ،
ٓٔٔـ ٗخیي رَحی رَهی ىٕٗحٍ رخٗي کّ «حيخٍص حٓاليی ١خنزخٌ» ٍح ٓهلی ػویيطی ٔ يخْٕی
رّكٔخد آٍَٔي؛ ٔنی حُ آٌؿخ کّ ١خنزخٌ حٍطزخ١خص گٔظَىِی رخ َلهّْخی ٓهلی ىحٍَي ٔ هٕحْخٌ
حؿَحی رخنظًّخو هٕحَیٍ َٗیؼض يیرخُٗي ،الؿَو ىٍ ُيَِی ٓهلیٌٕ هَحٍ يیگیََيٓ .هلیٌٕ
ؿَیخٌْخی يظلخٔص ْٔظُي .يًکٍ حٓض ١خنزخٌ حُ َظَ ٓیخٓی ٓهلی كکَ َکُُي ،هٕى حی٘خٌ هٕىٍح
پیَٔ يٌْذ كُلی يیىحَُي؛ كظی رخ ىیگَ گَِْٔخی ٓهلی يخَُي «ىحػٖ» ٔ «ؿًؼیض حنوَآٌ»
هَآَی
ِ ييحٍّ
ِ ىٍگیَی ىحٍَي ،حيخ حُ َگخِ يُٓـی ٔ کظخری ٓهلی ْٔظُي١ .خنزخٌ رَهخٓظّ حُ
ً
ىیٕرُيی ىٍ پخکٔظخٌ حٓض کّ ىٍ ىّْْخی حهیَ رّٓهلیّض گَحیٖ یخكظّ حٓض؛ رُخءح حیيیٕنٕژی ٔ
كَُْگ ١خنزخٌ يهـًّی حٓض حُ حٓالو ٓهلی ،كوّ كُلی ،طٕٜف چ٘ظی ٔ َو٘زُيی ،ؿًغ
پ٘ظَٕٕحنی ٔ َخٓیَٕخنیٔى حكـخَی .حُ ًّْی حیٍْخ گٌٗظّ ،حئَُِ يٓىطَیٍ كخيی ٓیخٓی ١خنزخٌ
ىٔنض هطَ حٓض ٔ هطَ حئَُ پَچىىحٍ حهٕحٌحنًٔهًیٍ ٔ يیِرخٌ َٓحٌ حیٍگَِٔ َُـیَِحی حٓض.
حيخ ىٓظّؿخص يخَُي ؿًؼیض حٓاليی ٔ كِد حٓاليی رّ ٍٕ١آٗکخٍ ىٍ پیَٕي حنٓخو یخكظّ حُ
حهٕحٌحنًٔهًیٍ َٗٔع رّكؼخنیض ًَٕىِ ٔ رَحٓخّ حَيیّْ٘خی ٍْزَحٌ حهٕحٌ يخَُي ٓیّيهطذ ،دمحم
هطذٗ ،خِٔنیهللا ىْهٕی ٔ حرٕحالػهی يٕىٔىی ...ط٘کیم ٗيَيَْ .چُي رؼيْخ گَحیْٖخی رٍٕژٔحیی
رَحی٘خٌ ؿخنذ ٗي ٔ ٓیخٓض ٔ هيٍص ٔ ػَٔصحَئُی ٔ طـًم رّْيف حٛهی حی٘خٌ يزيل گَىیي.
ٔٔٔ ـ ؿٕحَْ نؼم َََٓٔ" :گخْٗ رّطخٍین ؿٓخٌ" :يلًٕى طل٠هٗ ،ؽ ٔ ۲ٔٚٛـ ٕ۲
ٕٔٔ ـ ٍَُٕٔ ٔ ،ٖٔ۴پیخو يخْٕحٍِحی ٍْزَحٌ حنوخػيِ.
ٖٔٔ ـ حكـخَٔظخٌ ٔ ػَدْخی حكـخٌٔ ،كیي يژىِ۳۲ ٙ ،
۶۰۳ كکًض یخُىِْىٓ :هلیض
ٕٔ
ـــــــــــــــــــــــــــــ
کالهی ٓ هوْلَ چٌل
ـــــــــــــــــــــــــــــــ
۶۰۰ كکًض ىٔحُىِْى :چُي يوٕنّی کاليی
هٚبء ّ هله
ه٠خء ٔ هيٍ حٓض :طٕنيَُ ،يگٗ ،ؿٔى ،کخٍ ،كخىػخص ،ؿىٗ ،خىی ،يٕكویضٗ ،کٔض،
ٕ١ل ػًَ ٔ يَگ ...ؿًهّگٗ ىٍ هیي ُيخٌ ،يکخٌ ٔ كـى يخىٖ گُـخَیيِ حٓض؛ ح ّيخ
ىٍ حرؼخى يؼُٕٖ هٕى يطهن حُ حیٍگَّٕ هیٕى ٔ كئى يٗرخٗيٍٓ« :ي آىيٗ رّؿخٖ کّ
رّؿِ هيح َزیُي»« ،آٌچّ حَيٍ ْٔى َخیي آٌ ٕٗو» ٔٓؼض يیيحٌ ٍٗي رَحٖ ٍٔف
رَ٘ ،رَحٖ ىحَٖ حٔ ،رَحی حیًخٌ ٔ هالهیض حٔ هخرم طویي رّ«هيٍ»َ ...یٔض.
یک چُیٍ ٓهٔهّٖ َخگٔٔظُٗ ىٍ حٗیخء ٔ ًٔحص َیِ طـهّی کَىِ حٓض .چُخٌکّ
ىٍ ػخنى يًکُخص ٔ ػیٌَٕ ،یِ َْپيیيِ رّطُٓخیٗ ًَخیخٌگَ طًخو حًٓخء ٔ ٛلخص
كنطؼخنٗ حٓض .يخ حُ رخد ه ٍٕٜکالو ٔ كوَ يؼخَی ٔ يلئىیض ًُْٗ يـزٍٕ رّهٕل
«طؼيى حًٓخء ٔ يٕؿٕىیض ًحص» يٕٗٗیى .رّٔیژِ حُ حیٍ ٍْگٌٍ کّ ّحٔالً يٗىحَیى حٔ
«ٔحؿذ حنٕؿٕى رخنٌّحص حٓض» .ػخَیخ ً طؼيى حًٓخء ٔ ٛلخص ٍح حُ کؼَص آیخص ٔ
ٍٕٛصْخ حٓظوَحؽ يٗکُیى ،يخ ػیُخ ً َیخُيُيٖ ٔ طکخيمپٌیَٖ يظخَْ ْٔظٗ ٍح
ٕٗٓى يٗکُیىٓ ،پْ حٓظُزخ ١يًَٗخثیى کّ َْیک حُ آٌْخ كَيخَٗ حُ ؿیذ يٗگیََي.
حیٍ كَيخٌ ًْخٌ هخٌَٕ حٓض کّ ىو رّىو ٔ آٌ رّآٌ رالحَوطخع ٛخىٍ ٔ حؿَحء
يٕٗٗىًْ .یٍ ٛئٍ ٔ حيظؼخل كَيخٌ «آٌ رّآٌ» ٍح كَ٠ص ػهٗ چُیٍ طٕٛیق
يٗکُي« :يٍ ْیچ چیِ ٍح َيیيو ،يگَ حیٍکّ هيح ٍح هزم حُ آٌ ٔ رؼي حُ آٌ ٔ ىٍ
يؼیض آٌ ي٘خْيِ ًَٕىو = يخ ٍأیض ٗیجخ ً حالّ ٍأیض ّ
ّللا هزهّ ٔ يؼّ ٔ كیّ».
یؼُٗ کّ «طـییَپٌیَٖ يظخَْ ْٔظٗ ٍح آٌ رّآٌ ٕٗٓى کَىِحو» ٔگََّ ًحص
نـٕٖ رَحٖ هيح هخرم طَ ٍٕٜیٔض .حٔ ؿهِْٕخٖ حُ ٛلخص ٍح ىیيِ حٓضٛ .لخص ٔ
حًٓخء هيح ىٍ ػیٍ حیٍکّ ؿِء ًحص حٔ يلٕٔد يَٕٗٗي؛ کهیض ًحص ًَٗرخُٗي.
حًٓخءّللا َٕػٗ حٍطزخ ١حٓظٕحٍ رَهَحٍ حٓض ،آٌ
ّ رُخرَحیٍ ریٍ پيیيِْخٖ ْٔظٗ رخ
چُخٌکّ ٗخیي رظٕحٌ يـًٕع آٌْخ ٍح رو٘ٗ حُ ظٍٕٓ ٔ ػزٕص حًٓخء ٔ ٛلخص هٕحَي،
َْیک حُ حیٍ حًٓخء ٔ ٛلخص ىٍ ػخنى يؼُٗ يطهن ٔ رَٗٓخیضحَيٰ ،نکٍ آٌؿخ کّ ىٍ
کظخد طکٕیٍ ظٍٕٓ ٔ طـهّی يٗیخرُيَٛ ،كخ ً حُ كیغ حهظ٠خٖ يلئىیض يخىِ ،طؼخىل
ٔ َٔزیض كخٛم يٗکُُيُ .یَح «طویّي رّكئى» َٗ ٍَٖٟٔ ١حیٍ ظٍٕٓ ٔ ػزٕص
ْٕیضْخ حٓض ،رئٌ آٌ طؼیٍ ًحص ٔ طؼيى ْٕیض يلون ًَٕٗٗى.
رّػزخٍص ىٔوَ٘« :خیي طٕهغ ىحٗض کّ ٛلخص ٔ حًٓخء يطهن ىٍ طؼیٍّ هٕى َیِ
يطهن رخٗي ».چُیٍ حيَٖ يًظُغ ًحطت يخىِ حٓض ،کّ ًَخىٖ حُ يلئىیض يٗرخٗي.
رّحیٍ يٗگٕثیى «ه٠خء ٔ هيٍ» رخیي ىحَٔض کّ طویّي ًحطیخص رّ«هيٍ» هٕى ىنیم
يلکى رَ ح١الم ًحص ٔ ٛلخص حٓض .رّىنیم حیٍکّ يٗطٕحَي ىٍآٌ ٔحكي ىٍ َْْٕیض،
ٓ۶۴ كکًض یگخَّ
کًیض ٔ هٕح ٗٛکّ روٕحْي ظخَْ يٕٗٗى ،ىٍ ًْخٌ «آٌ» ىٍ ْٕیض يظلخٔص َیِ
يظـهّی حٓض« :یخ يٍ الی٘ـهّ كؼ ٌم ػٍ كؼ ٍم؛ یخ يٍ الیـهطّ ًٓ ٌ
غ ػٍ ًٓغٍ )ٔ(...
هْیّخ ٰالِی
ُّٓضْخٖ هطؼٗ ٔ ؿخٍٖ ىٍػخنى کخثُخص رَهَحٍ هخنن كکیى ٔ ػخىل یک ٍٗظّ ُ
کَىِ حٓض کّ ْیچ طـییَ ٔ طزيیم ًَٗپٌیَى .حُ آٌ ؿًهّ ،طالُو رالكٜم ػًم ٔ
ػکْحنؼًم رخٗيَْ ،کْ رّآٓخَٗ يٗطٕحَي رلًٓي کّ َْػًهٗ ىحٍحٖ چّ ػکْحنؼًم
حٓض .حیٍ ؿِثٗ حُ ػهى هيح حٓض ،کّ ي٘یّض ٔ ؿزَ ْى يلٕٔد يٕٗٗى ،رَحٖ رَ٘
َیِ هخرم حىٍحک حٓض .حكٌِٔ رَآٌ "هخٌَٕ ٔ هٕحَْ "ٙکخثٍ َیِ ي٘وٗ ٚيِ حٓض
کّ رّآٌ "ػهى كٕٜنٗ" گلظّ يٕٗٗى .رّػُٕحٌ يؼخلَُٕٓ :يِگٗ آطٖ ،هلّ کَىٌ
آدٗ ،کٔظٍ حٓظوٕحٌْخٖ ريٌ ىٍ َظیـّٖ ٓوٕ ١آُحى ...حُ ؿًهّ يٕحٍىٖ ْٔظُي کّ
ْى ؿِء ي٘یّش ٰانٓی حىٔضْ ،ى الُيّٖ حكخ ّٖ١ػهى حٔ يٗرخُٗيْ ،ى رَحٖ رَ٘ هخرم
حىٍحک حٓض .رُخرَحیٍ رَ٘ يوظخٍ حٓض کّ ىٓض هٕى ٍح ىٍ آطٖ كَٔ رزَى ،یخ َزَى.
ُّٓض
ُّٓضْخٖ هطؼیّ ْٔض ،پَْیِ رَ٘ يٗطٕحَي حیٍ ُ َُٕٓيِگٗ آطٖ ؿِء الیُلک ُ
ٍح طؼهین کُيًْ .یٍ يٍٕى ىحهم ىٍ ىحیَِٖ "ه٠خء" َیِ يٗرخٗي.
ه٠خء یؼُٗ «حهظ٠خء ٔ يُطن ًحطت َْٗٗء» يُطن ًحطت آطٖ آٌ حٓض کّ
رُٕٔى ٔ رُٕٔحَي ،حیٍ ػیٍ ه٠خء حٓض .کهًّٖ ه٠خء ًَْحِ رخ ي٘ظوخص هٕى ؿًؼخ ً
ٖ 4يَطزّ ىٍ هَآٌ کَیى آييِ حٓض .حكٌِٔ رَآٌ حُ يوٕنّٖ" ه٠خء" رّ«کظخد» ْى
طؼزیَ ٗيِ حٓض .ىٍ يُطن هَآٌ «کظخد رّيؼُٗ يلخٓزّ ٔ هخٌَٕ حٓض» .آٌچّ ٍح کّ
ىٍ ػَف ػخو کظخد يٗگٕیُي كٗحنٕحهغ يکظٕد حٓضَّ ،کظخد .ػَف ػخو حُ رخد
طـهیذ يٕٕٟع رَ يلًٕل ،حٓى ٍح ػیٍ ئًٗ هَحٍ ىحىِ حٓض .يخَُي «طٔزیق» کّ
رّؿٓض طـهیذ ًکَ ،رَكزّّْخٖ ي٘و ٚح١الم يٕٗٗى .يوٕالطی چٌٕ "کظخد"،
"ه٠خء" ٔ "ي٘یّض" ؿًهّگٗ حُ یک هخَٕحىِحَي کّ ػزخٍص حُ «حهظ٠خء ٔ يُطن
ًحطٗ ََْٗٗء َٔزض رّحٕٛل ٔ کًخالص يوٍَ يٗرخٗي ».ح ّيٓخص آٌ کظخد ىٍ پی٘گخِ
ًحص حهيّ حنْٕٗ ي ًَ٠حٓض؛ ًّٖٗ حُ آٌٍح رَحٖ هخکیخٌ حٍُحَی ىحٗظّ حٓض،
ًْخٌ يويحٍ کّ رخ ظَكیض َخچیِ يخ يُخٓذ رخٗي ٔ حكظیخؿخص ٍُٔيَِٖ يخ ٍح يَطلغ
ٓخُى .حٛالً ػوم ٔ هِٕٖ ييٍکّٖ يخ رو٘ٗ حُ ًْخٌ کظخد يلٕٔد حٓضَٔ « :اٌِ ِ ّيٍ
ٕو»ٕٔ :ٔ۳ ،َیءٍ ِا َال ِػُيَََخ هََِ حثُُُِّ َٔ َيخ َُُ ِ َِّنُُّ ِا َال رِوَيَ ٍٍ َي ْؼهُ ٍ
ٗ ْ
ٔ۶۴ كکًض ىٔحُىِْى :چُي يوٕنّی کاليی
هَآٌ کَیى کّ يظُخٓذ رخ ظَكیض ٔ حٓظؼيحى رَ٘ (َ١حُ ههوض) طُظیى ٗيِ حٓض،
ؿهِٕٖ کىٍَگ حُ آٌ کظخد يويٍ ْٔظٗ حٓض ،طؤکیي هَآٌ ىٍ يٍٕى طل ّکَ ٔ طيرَ
ىٍرخٍِٖ ک٘ق ٔ رَِٓيُيٖ حُ َکخص آٌ کظخد حٓض .آٌ کظخد ًْخٌ هخٌَٕ كخکى
رَْٔظٗ حٓض .هزالً گلظیى کّ حنق رخٖ آٌ کظخد ،حىٍحکٗ ٔ ٕٗٓىٖ حٓض ،کّ يُلَٜح ً
يلٕٜل طـَریخص ٗو ٜٗيٗرخٗي .يؼالً حَٔخٌ ٔ کِٕ ٔ ىٍیخ ٔ ىٍهض ٔ ٓظخٍِگخٌ
يٗطٕحَُي حنق رخی ًْخٌ کظخد رخُٗي.
رّػزخٍص ٍٍٔٗطَ :ىٍ ػخنى ْٔظی ىٔ َٕع کظخد ٔؿٕى ىحٍى ،یکی کظخد
طکٕیٍ ٔ ىیگَ کظخد طئیٍ ،کظخد طکٕیٍ ػزخٍص حٓض حُ ًْخٌ ًحطیخص ٔ حػیخٌ ػخرظّ
يخَُي کِٕ ٔ ىٍیخ ٔ ىٍهض ٔ حَٔخٌ ...کظخد طئیٍ ًْخٌ هٕحَیٍ ٔ حٕٛل ٔ کًخالص
يوٍَِ حٓض کّ َْکخثیُی الؿَو حُ آٌ پیَٔی يیًَخیي ٔ ئیَ ي٘وٜی ٍح ١ی
يیکُي .يلخطق َْىٔ کظخد ىٍ ىٓض حٔ طؼخنی حٓض ٔ رَ٘ ٍحْی ىٍ آٌ َيحٍى.
يخ ًَٗ طٕحَیى کِٕ ٔ ىٍیخ ٔ رخى ٔ رخٍحٌ ریخكَیُیى ،یخ هٕحَیٍ كخکى رَ آٌْخ ٍح
طـییَ ىْیىًَٗ ،طٕحَیى كٕٜل حٍرؼّ ٍح پْ ٔ پیٖ یخ ؿخ رّؿخ کُیى .يلخطق حیٍْخ ىٍ
ذ َال یَ ْؼهَ ًُ َٓخ اِ َال ُْ َٕ ۚ َٔیَ ْؼهَ ُى َيخ كِی ْحنزَ ِ َّ َٔ ْحنزَلْ َِ ۚ َٔ َيخ
ىٓض هيح حٓضِ َٔ « :ػُيَُِ َيلَخطِ ُق ْحنـَ ْی ِ
ذ َٔ َال یَخ ِر ٍْ اِ َال كِی ٍ ١َ َٔ ٝال ٍَ ْ ص ْحْل َ ٍْ ِ ظهُ ًَخ ِ ٍٔهَ ٍش ِا َال َی ْؼهَ ًُ َٓخ َٔ َال َكزَ ٍش كِی ُ
ِ ٢يٍ َ ط َ ْٔوُ ُ
یًٍّْ »۳۲ :۶،چیِ ىٍ آٌ ىٔ کظخد يُيٍؽ حٓضًْ .یٍ حٓض ه٠خء ٔ هيٍ د ُّيزِ ٍِکظ َخ ٍ
کّ پیٕٓظّ ىٍ ًحص ََْٗٗء ٓخٍٖ ٔ َخكٌ يٗرخٗي ...يخ كو ٢يئظق ْٔظیى کّ هٕى ٔ
ٍیظى َُيگی هٕیٍٖح رخ حیٍهٕحَیٍ ًْآُْگ ًَخییى؛ ىٍؿیَ حیٍٍٕٛص َخرٕى يیٕٗیى
«ه٠خء ٔ هيٍ» َّكکى طَ٘یؼٗ هيحَٔي يظؼخل حٓض ،کّ كکى طکٕیُٗ يٗرخٗي.
حٛم رَه٠خء حٓض ،کّ يـخٍٖ حيٍٕ ٍح رّ ٍٕ١ػخو ٔ ًًّْٕٗل ي٘و ٚيٗکُي.
یؼُٗ «ًْخٌ ٛیٍَٔص ١زیؼت حيٍٕ ،رَطخكظّ حُػیٍ ه٠خء يٗرخٗي ».ىٍٓض رّكکى
ه٠خء ٔ حكکخو يُيٍؽ ىٍ آٌکظخد رٍِگ ْٔظٗ حٓض کّ آد َٓ پخثیٍ يٍٗٔى ،ىٍ
گَيخ روخٍ ٔ ىٍ َٓيخ يُـًي يٕٗٗى ،هٍٕٗیي ٍَُْٔ ٛزق ىٍٓخػض يؼیٍ حُ
َوطّٖ يؼیٍ ١هٕع يًَٗخیي ٔ ىٍ نلظّٖ يوٍَ ىٍ َوطّٖ يؼیٍ ؿَٔد يٗکُي ...
پْ «ه٠خء ََْٗٗء يوظ٠خٖ ١زیؼت آٌ َٗٗء يٗرخٗي ».رَگ ىٍهض ُيخَٗ
رُّيیٍ يٗحكظي کّ ئیَ ٔ يوظ٠خٖ ١زیؼت هٕى ٍح ٗ١کَىِ رخٗي .رّهٕل يٕنٕٖ:
رٗه٠خء ٔ كکى آٌ ٓهطخٌ روض ْیچ رَگٗ ىٍ َیخكظي حُ ىٍهض
طخ َگٕیي نوًّ ٍح كـــن کّ حىههٕح حُ ىْخٌ نوًّ َ٘ــــي ٕٖٓ گهٕ
ٕ۶۴ كکًض یگخَّ
عجو ّ افزیبه
يزخكؼخص پیَحيٌٕ "ه٠خء" ٔ "هيٍ" ٔ "ي٘یّش ٰانٓی" هٕى رّهٕى رخ يُخُػخص
«ؿزَ ٔ حهظیخٍ» پیَٕي يٗهٍٕى ،حیٍ يوٕالص کّ حُ يُخه٘خص کٍٓ كهٔلٗ ـ کاليٗ
حٓض ،پیٕٓظّ ٓؼٗ رَآٌ ىحٗظّ طخ يُخٓزخص ّٓ ٍکٍ ٍکیٍ ْٔظٗ چٌٕ :هيح ،حَٔخٌ ٔ
١زیؼض ٍح رّىٍٓظٗ ک٘ق ٔ طؼَیق ًَخیي ٔ رّحیٍ پَْٖٓخ پخٓن گٕیي کّ:
ـ چّ َٕع ٍحرطّٖ يظوخرم ریٍ حَٔخٌ ٔ هيح ٔ ١زیؼض ٔؿٕى ىحٍى؟
ـ آیخ يخ ْٔظّٖ ئظوهٗ ْٔظیى کّ ىٍ ُيخٌْخٖ پی٘یٍ حُ ؿخَذ هيح رّٔؿٕى
آييِحیى ٔ رّٕٖٓ حريیض يٍٗٔیى ،یخ كویوض رّگَّٕٖ ىیگَ حٓض؟
ـ هيح چّ َو٘ٗ ىٍ َُيگٗ كَى كَى يخ ٔ ىٍ َْآَٗ حُ آَخص كیخص يخ ىحٍى؟
ـ رَ٘ ىٍ حیٍ پُٓيٗض ْٔظٗ ىحٍحٖ حهظیخٍحطٗ ْٔض ،یخ َیٔض؟
ـ آیخ طٜخيیى يخ حُ َخكیّٖ ؿٓخٌ يخرؼيحنطزیؼّ ىٍ ًٍْ يخ طٍِین ٔ طؼزیّ
يٕٗٗى ،یخ هٕى ىٍ حَؼوخى آٌ يوظخٍیى؟
...حیٍ یک رلغ کخٍرَىٖ حٓضَ ،ظخیؾ طللٜخص ،رَکخٍ رَ٘ طؤػیَ حٓخٓٗ
ىحٍى .حُ ؿًغرُيٖ آٌچّ گلظّ ٗيِ حیٍ َظیـّ كخٛم يٗآیي کّ رّحٓظؼُخٖ حَٔخٌ ،ىیگَ
يٕؿٕىحص ْٔظٗ كَيخٌرَىحٍ يطهن ٔ رئٌ چٌٕ ٔ چَحٖ هٕحَیٍ يٕٕٟػّٖ
ٰانٓیحَي؛ ىٍ حیٍؿخ ؿيحل نلظٗ يلهٗ َيحٍىْ ،یچ كَهٗ ًَٗکُي کّ حیٍ ٍح ؿزَ رُخيیى،
یخ هخٌَٕ؛ ي٘یّش ٰانٓی ،یخ ػ٘ن یخ چیِی ىیگَ؛ يٓى حیٍ حٓض کّ یک چُخٌ يکخَیًٔٗ
ٔؿٕى ىحٍى کّ پيیيِْخٖ ػخنى يخىِ ٍح حُ يَكهّٖ الْٕطٗ ریٌَٔ ک٘یيِ ،رَّْیک
ْٕیض ي٘و ٚيٗرو٘ي ٔ رّٕٖٓ ْيف يؼیٍ پیٖ يٗرَى ،ىٍ حیٍ كَحیُي ْیچ ًٍِٖ
طوطٗ ًَٗکُي .ح ّيخ حَٔخٌ ٍح رخیي حُ حیٍ يـًٕػّ ؿيح کَى ،حٔ ٍح رّىٔ َیًّٖ
يؼخٍ ٝطؤیى ًَٕى ،رّهٕل يٕنَٕٖ« :یًٗ حٔ ُكَٗظّ ٔ َیًٖ ُ هَ!»
آٌ َیًّٖ كَٗظی ىٍ آُحىٖ يطهن ٓیَ يٗکُي ٔ َیًّٖ رٓیًٗ (ىٍٓض رّىنیم
هخٛیض يخىٖ) ىٍ حٓخٍص ٔ رُي يطهن هَحٍ ىحٍى؛ ُیَح َٓحَٓ َیخُ ٔ ٔحرٔظّگٗ
حٓض کّ َخگِیَحُ طزؼیض َٔزض رّٓیَ ١زیؼٗ يخىِ ،حُ آؿخُ حَؼوخى َطلّ ،طخ نلظّٖ
يَگ يٗرخٗي .آٌ َیًّٖ يهکٕطٗ کّ ػزخٍص حُػوم ،حٍحىِٔ ،ؿيحٌ ٔ آگخْٗ رخٗي؛
ىٍ کًخل آُحىٖ حٓض ٔ يیيحٌ ٔٓیؼٗ ؿٓض ؿٕالٌ ىٍپیٖ ىحٍى.
ٔنی حرٍػَرٗ گلظّ حٓض :آىيیخٌ ٔحهؼخ ً ىحٍحٖ آُحىة حٍحىِ َیٔظُي ،آٌچّ ىحٍَي
ْٔى ٔ ظٍ کخًرٗ ریٖ َیٔض .حٍٔحف ٍح هيح ٍْزَٖ يٗکُي ٔ چٌٕ ٍٔف ١زؼخ ً ٰانٓی
حٓضٔ ،حؿي آُحىة حٍحىِ َیٔض ،رُخءح ً َْگَّٕ كَم ٔ طلخٔص يیخٌ َیک ٔ ري َخرٕى
ٖ۶۴ كکًض ىٔحُىِْى :چُي يوٕنّی کاليی
گٌٗظّ حُ َظَحص حیٍ كَ٠حص ،هَآٌ کَیى رَحٖ رَ٘ چُخٌ آُحىٖ ،كَيض ٔ
يیيحٌ ٍٗي هخثم ٗيِ کّ كظٗ حٔ ٍح حُ ىحیَِٖ طًهک هيح هخٍؽ ىحَٔظّ حٓض ،رخ
حیٍکّ ؿٔى رَ٘ یک يٕؿٕى ١زیؼٗ ٔ طخرغ ًّْٖ يظـیَْخٖ ؿخٍٖ رَىیگَ پيیيِْخٖ
ْٔظٗ يٗرخٗيٰ ،نکٍ هَآٌ رَحٖ حٔ ْٕیض ئظوم هخثم حٓض :يطخرن رخ حیٍ ىیي،
ًّْچیِ يًهٕک هيح حٓضٰ ،نکٍ حَٔخٌ َّيًهٕک هيح ،کّ «ٍهیذ» هيح حٓض ،يؼخٌٔ
ٔ ههیلّ ٔ ؿخَ٘یٍ حٔ حٓض .يؼم ٔ يخَُي حٔ حٓض .حیٍ حنظلخص ػًین َٔزض رّؿُزّْخٖ
ٍٔكخَٗ ٔيؼُٕٖ رَ٘حٓض کّ ػخنٗطَیٍ حَيیّٖ٘ ْیٕيخَیٔظٗ ٍح رًَّخیٖ يٗگٌحٍى.
ىٍ ٛلق ىیُٗ ٔ يُخرغ ػَكخَٗ يکٍَح ً گلظّ ٗيِ کّ رَ٘ ىحٍحٖ ىٔ ؿُزّ حٓض:
ٔ ـ ؿُزّٖ ٕٗٓحَٗ (هٕى ٕٗٓحَٗ = يٕؿٕىی حٓیَ).
ٕ ـ ؿُزّٖ يؼُٕٖ (هٕى ػوالَٗ = يٕؿٕىی آُحى).
يیخٌ حیٍ ؿُزّْخٖ ىٔگخَّٖ حَٔخٌ یک ک٘خکٖ ىحیًٗ رٍّٕٛص «حنّ کهُگی»
رَهَحٍ حٓضَْ ،کيحو ؿخنذ ٕٗىَ١ ،ف ىیگَ ٍح ط٠ؼیق يٗکُي .رًَْیٍ حٓخّ،
رَ٘ رًّْخٌ يیِحٌ کّ طخرغ ٕٗٓحص رخٗي ،كیٕحٌ حٓض ٔ حٓیَ؛
رًّْخٌ يویخّ کّ طخرغ ِهَى ٔ آگخْٗ حَٔخَٗ رخٗي؛ آُحى حٓض ٔ ههیلّٖ هيح ىٍ
ُيیٍ يٕٗٗى .گلظّ ٗيِ کّ« :آُحىطَیٍ ٔ هٕٖطَیٍ آىوْخٖ ىَیخ کٔخَٗ رٕىَي ٔ
ْٔظُي کّ طٕحَٔظّحَي رُّهخٍف ىَیخ "َّ" رگٕیُي».
یؼُی «حگَ رَ٘ رَهٕى (ٕٗٓحَٗ) ؿخنذ آیي ،رَ ىَیخ ؿخنذ يٗگَىى».
ىٍرلغ ٓهلیّض ْى هٕحَيیى کّ گلظُي« :هيحَٔي هخنن حٍحىِ ٔ حكؼخل آىيی حٓض».
حُ حیٍ ٗزّٓ چُیٍ پخٓن ىحىِ يٕٗٗى کّ «ػهى حُنت هيحُ ،يـزَ رَكؼم ػزي
َیٔض» چٌٕ حٍحىِٖ ًحطت حَٔخٌ کّ يظکٗ رَّیَٖٔ ػوم يٗرخٗي ،پْ حُ حىٍحک ٔ
يلخٓزّٖ يٜخنق ٔ يلخٓي حَٔخٌ "يُلؼضؿٕ" حهيحو رّػًم يٗکُي« .يخ يٍ ػًهٗ»
کّ حَٔخٌ رئٌ كٔخد ٕٓى ٔ ُیخٌ ٔ يالكظّٖ «كُذّ ِ ًحص» رّآٌ يزخىٍص ٍُٔى.
(هٕد ىهض ٕٗى) چّ حهظیخٍ گٔظَىَِْٖ :کخٍٖ ٍح کّ رَّلغ هٕى يٗىحَٗ،
ًْخٌ ٍح حَـخو يٗىْٗ .آٌچّ ٍح رّ ٍَٟيٗپُيحٍٖ ،ىٍٖٔ يٗکُٗ .حَٔخٌ حرظيح
يطخرن رخ پُيحٗض هٕى ،هٕد ٔ ري ٔ َلغ ٔ ٍ ٍَٟح يلخٓزّ يٗکُيٓ ،پْ رَحرَ رخ
ط٘وی ٚهٕیٖ <رَحی ؿهذ يُلؼض ٔ ىكغ >ٍَٟػًم يًَٗخیيٰ ،نکٍ ىٍ يٍٕى
ٛلض ط٘وی ٔ ٚحىٍحک رَ٘ ْیچ طً٠یُٗ ٔؿٕى َيحٍى ،رّىیگَ ریخٌ :هيح رّرَ٘
حٓظؼيحى حَيی٘یيٌ ىحىِ حٓض ،ح ّيخ َٔزض رّٛلض يلخٓزخص رَ٘ طً٠یٍ َٔپَىِ حٓض
کّ كظًخ ً ىٍٓض ریخَيی٘ي .حگَ چُیٍ يٗکَى ،ؿزَ يٗٗي .ىٍ حیٍؿخ ؿزَ َیٔض ،چٌٕ
رَ٘ هٕى يٗحَيی٘ي ،هٕى طًٜیى يٗگیَى ،هٕى ػًم يٗکُي ٔ هٕى ٕٛحد ٔ هطخء
يٗکُي .حیٍ کًخل آُحىٖ ٔ حهظیخٍ حٓض ٔ ىٍ طًخيت طٜخيیى ٔ ػًم حٔ «ؿهذ يُلؼض
ٗوٜی ٔ كُذّ ِ ًحص» يلٍٕ حٛهی حٓض .پْ چّ آُحىة رخالطَ حُ حیٍ؟
حُ آٌؿخ کّ ىٍ كُِٕٖ يلخٓزخص َظَٖ حيکخٌ ٕٛحد ٔ هطخء رَّلٕ یکٔخٌ
ٔؿٕى ىحٍى ٔ ،يخ ٍَُِْٔ ىٍ طًٜیًخص هٕى آٌٍح طـَرّيٗکُیى ،ئجٕنیض هطخْخٖ
حَٔخٌ ئظویًخ ً يظٕؿّ هٕى حٔ حٓض .هطخء ىٍؿخٖ ٔحهغ يٕٗٗى کّ رُّْگخو يلخٓزّ،
يٕأنلّْخٖ حُ ىحیَِٖ طوًیٍ ٗو ٚریٌَٔ يخَيِ رخٗي ،حیٍ كهوخص يلوٕىِ رؼيح ً ىٍ
پَّٖٔٓ ػًم ظخَْ يٗگَىىٍَٔ ٔ ،ي طکًیم پَٔژِ ٍح َخکخو يٗٓخُى .آٌ ٔهض
يُطن رَٖ٘ چُیٍ حٓض کّ حگَ پَٔژِٖ گَكض ٔ هٕد ؿٕحد ىحى ،حيظیخُ آٌٍح
رّهٕى َٔزض يٗىْي ،ح ّيخ آٌؿخ کّ يٕحؿّ رخ ٗکٔض گَىیي ،ػٕحيم ىیگَ ىهیم رٕىِ
حٓضَّٟ ،ؼق يلخٓزخص حٔ.
يًکٍ حٓض گلظّ ٕٗى« :چٌٕ يزُخٖ طًٜیىٓخُْٖخٖ يخ ؿهذ يُلؼض ٗوٜٗ
حٓض ،کّ حیٍ هٜهض رخ ؿَیِِ ٔ َٓٗض يخ ػـیٍ يٗرخٗي ،رُخرَحیٍ ؿزَ ىٍ حیٍؿخ
هٕى ٍح ظخَْ يٗٓخُىُ ،یَح آٌ ؿَیِِٖ ًحطت يُلؼضؿٕیخَّ ٍح کّ يٍ هٕى
َٔخهظّحو ،هيح رّيٍ ىحىِ حٓض».
رهٗ ،حیٍ ؿَیِِ ٍح هيح رًّٗخ ىحىِ حٓض ،رّآٌ هخ َ١کّ ٔؿٕى چُخٌ ؿَیِِٖ
هٕٖ ،رَحٖ روخٖ ٗوَٕ ٔ ٜٗػٗ ،حُ َ١ین َٛف ؿٌح ٔ طٕنیي يؼم ١َٗ ،حٔل
۶۴۳ كکًض ىٔحُىِْى :چُي يوٕنّی کاليی
حٓظًَحٍ كیخص حٓض .چُخٌ کٖ٘ ًحطٗ ىٍ َٓخى َْيٕؿٕى َُيِ رّكي َیخُ رّٔىیؼّ
گٌحٗظّ ٗيِ کّ كکى يٕطٍٕ كیخص ٍح ىحٍىٰ .نکٍ حیٍ کٖ٘ ىٍ َٓخى رَ٘ َّطُٓخ هٕٖطَ
حٓض کّ رّچُي ٗخهّٖ هٕٖ ْى يُ٘ؼذ ٗيِ ٔ يظُخٓذ رخ ىیگَ ي٘وٜخص رَ٘
طکخيم یخكظّ حٓض .حُ آٌؿًهّ حٓض :رَطَٖ١هزُٗ ،یخىِهٕحْٗ ،كٔخىص ،هٕٜيض،
حَظوخوؿٕیٗ ...کّ طلض ػُٕحٌ کهٗ «كذّ ًحص» هخرم ؿًغحَي.
ىٍ يوخرم آٌَ ،یَٖٔ هٕٖ يٕٕٓو رّ«ٔؿيحٌ = ٔؿيحٌ حهالهٗ ،هیَهٕحْٗ»
ىٍ َٓخى حَٔخٌ رّ ػًَ ٍٓیيِ کّ يُ٘ؤ ػوالَٗ ٔ يؼُٕٖ ىحٍى .حیٍ َیَٔ َیِ رّحَيحُِٖ
هٕحٖ پیٖگلظّ ىحٍحٖ طٕحَخیٗ حٓض .هخرم پٍَٕٔ ٔ طوٕیض طخكي رَٗٓخیض ْى ْٔض.
يزظُٗ رًَْیٍ َیَٔ حٓض کّ كيحکخٍْٖخ ،حیؼخٍْخ ،هیَهٕحْْٗخ ٔ کًخلؿٕیٗ
هخرم طؼَیق حٓض ًّْٖ .حیٍ ٛلخص ،ؿٕٖٗ ىٍَٔٗ ىحٍىْ ،ىچُخٌ کّ هٕحٖ يظؼهن
رّؿَحیِ َیِ کٖ٘ ىٍَٔٗ ىحٗض .يخ يٗطٕحَیى طًٜیى رگیَیى کّ هٕد رخٗیى؛ ىٍٓض
رًّْخٌ حَيحُِ کّ يٗطٕحَیى طًٜیى رگیَیى کّ ري کُیىْ .ىچُیٍ رّآٓخَٗ يٗطٕحَیى ؿخٖ
هیَ ٔ َٗ ٍح ػٕ ٝکُیى ...پْ آُحىیى .رّهٕل يٕنٕٖ:
هٕى ىنیم حهظیخٍ حٓض حٖ ُٛى حیٍکّ گٕیٗ حیٍ کُى ٔ آٌ کُى
حگَ كٍَ ٝح رَ حٛخنض ؿزَ حٓظٕحٍ ًَخثیى ،هطخْخٖ يلَٔ ٝرَٖ٘،
َّرّػٓيِٖ حَٔخٌ ،کّ رّػٓيِٖ ًحص هيٓٗ يٗحكظي! يُطوٗ رَّظَ ًٍَٗٓي کّ
يلخٓزّ ٔ ػًم ٍح ًٗخ حَـخو ىْیي ،ئجٕنیض آٌ يظٕؿّ هيح رخٗي .هَآٌ رخ َٛحكض
حیٍ كٍَ ٝح يَىٔى ىحٗظّ ٔ رّحهظیخٍ کخيم حٗؼخٍ كَيٕىِ حٓض:
ض ٍَِْیَُشٌَْ = ٖ۴ :۰4 ،کٔٗ ىٍ گَٔ حػًخل هٕى حٓض». ـ « ُک ُّم ََ ْل ٍْ ِر ًَخ َک َ
ٔ َز ْ
رّطؼزیَ ػٕحوَْ :کْ َخٌ ػوم هٕى ٍح يٗهٍٕى .حیٍ ػیٍ آُحىی ٔ حهظیخٍ حٓض.
ّللاَ ال یُـَ ِی َُّ َيخ ِروَ ْٕ ٍو َكظَٗ یُـَ ِی َُّٔح َيخ ِرؤََلُ ِٔ ِٓ ْىٔٔ :ٖٔ ، ـ « ِا ٌَ َ
= هطؼخ ً هيح ََٕٓٗض ْیچ هٕيٗ ٍح طـییَ ًَٗىْي ،يگَ حیٍکّ هٕى آٌچّ ٍح
کّ رّآٌ گَكظخٍحَي طـییَ ىُْي».
طؼییٍ ََٕٓٗض هٕد ،یخ ري َْهٕو رّىٓض هٕى آٌ هٕو حٓض.
ػهَ ٰٗ هَ ْٕ ٍو َكظ َ ٰٗ یُـَ ِیّ َُٔح َيخ ِرؤََلُ ِٔ ِٓ ْى ۙ َٔأ َ ٌَ
ک ُيـَیِّ ًَح َِّ ْؼ ًَشً أ َ َْ َؼ ًَ َٓخ َ
ّللاَ نَ ْى َی ُک ِرؤ َ ٌَ َ ـ « ًَٰ ِن َ
ػ ِهی ٌى = ۳ٖ :۴ ،يلووخ ً هيح َؼًظٗ ٍح کّ رّهٕو ٔ گَْٔٗ ػُخیض كَيخیي ،پْ ٓ ًِی ٌغ َ َ
ّللاَ َ
ًَٗگیَى؛ يگَ حیٍکّ هٕىٗخٌ حُ ىٓض ىُْي».
٘يِیيٌ۰ :ٔ4 ، ػٌَحرِی نَ َ
ک ْى ۖ َٔنَجٍِ َکلَ َْط ُ ْى اِ ٌَ َ ٗک ََْط ُ ْى َْل َ ُِیيَََ ُ
ـ «نَجٍِ َ
۶۴۶ كکًض یگخَّ
= حگَ ٓپخّگِحٍ رخٗیي رًَٗخ گ٘خیٖ ٔ حُىیخى َؼًض ٍٔح يٗىحٍو ،حگَ کلَحٌ
پیّ٘ کَىیي ،ىچخٍ ػٌحد ٔ يلَٔيیض هٕحْیي ٗي».
ٍٕحٖ :۰۶ ، ٔزِی َم ِا َيخ َٗخ ِک ًَح َٔ ِا َيخ َکلُ ًـ « ِاََخ َْيَ ْیَُخُِ حن َ
= ًْخَخ يخ ٍحِ ىٍٓض ٍح رًّٗخ حٍحثّ کَىیى ،هٕى يٗىحَیي چّ کُیي».
ف ی ََُٖ ٖ۲ :۳ٖ ،ـ ٓ4 ٓ َؼٗ َٔ ،أ َ ٌَ َ
ٓ ْؼیَُّ َ
ٓ ْٕ َ خٌ ِا َال َيخ َ ٔ ِ إل َْ َ ـ « َٔأ َ ٌْ نَی َ
ْْ ِن ْ ِ
ٔ حیٍکّ رَحٖ حَٔخٌ ؿِ كخٛم طالٕ حٔ َیٔضَ ٔ ،ظیـّٖ کٕٖٗ حٔ رُّٔىٖ
ٔكی:ٔ۳ ، ىیيِ هٕحْي ٗي ».يٓىطَ حُ ًّْ حیٍکّ رُخ رّحىنَََّٖٔ « :لَ ْوضُ كِی ِّ ِيٍ ٍُّ ِ
ٔ »ٕ۲هظٗ ٍٔف هيح ىٍ کخنزي حَٔخٌ ىيیيِ ٗي ٔ حٔ ؿخَ٘یٍ هيح ىٍ ُيیٍ گَىیي،
الؿَ و حهظیخٍحص ٔ ٛلخص هيحیٗ َیِ ىٍ ٔؿٕى حٔ حٓظوَحٍ یخكض؛ ىٍ ؿیَ حیٍ
ٍٕٛص "َلن ٍٔف" ٔ "ؿؼم ههیلّ" رٗيؼُٗ حٓض .طؼًن َٔزض رّیگخَّگٗ ٍٔف
حَٔخَٗ رخ ٍٔف هيحیٗ رٔیخٍٖ حُ يوٕنّْخ ،پَْٖٓخ ٔ پُيحٍْخٖ کاليٗ ٔ كهٔلٗ
چٌٕ ؿزَ ٔ حهظیخٍ ٔ هیَ ٔ َٗ حهالهٗ ٍح یکؿخ كم يٗکُئ :هظٗ حَٔخٌ هخیى يوخو
هيح رخٗي پْ ىٍ ههًَٔ ٛالكیض ٔ حٓظؼيحى هٕىٕ ٛخكذ حهظیخٍ طخو حٓض)ٖ(.
فیو ّ ّو
ـ آیخ "َٗ" ٔؿٕى ىحٍى؟
ـ "َٗ" چیٔض؟ ـ چَح ْٔض؟
= حكَحى "ؿزَٖ" حُ یک ٕٓ يؼظويحَي کّ «هيح هیَ يل ٞحٓض» ٔ ًْیٍ هیَ
يل ٞىحٍحٖ ٛلخص ػخنت چٌٕ ػخنى يطهن ،هخىٍ يطهن ٔ كؼخل يخی٘ؤ يٗرخٗي؛
چُخٌکّ ًّْٖ حيٍٕ رّحٔ رَيٗگَىى .حُ ٕٖٓ ىیگَ يٗپٌیََي کّ ىٍ ؿٓخٌ «َٗ»
ْى ٔؿٕى ىحٍى؛ كظٗ يٗکُٕٗي طخ حُ َ١ین پَىحهظٍ رّيٕػظّ ،يُزََٜ ،یلض ،حيَ
رّيؼَٔف ٔ َٓٗ حُ يُکَ رَ حٍحىِٖ كَى يظوخ ٗ١طؤػیَ رگٌحٍَي ٔ حُ حیٍ ٍْگٌٍ
ًٍْ ٔ ػًم حٔ ٍح حُ َٗ حهالهٗ رّهیَ حهالهٗ يُؼطق ًَخیُي.
نٌح ؿخَذىحٍحٌ ؿزَیض رخیي َ٘خٌ ىُْي کّ حؿظًخع حیٍ ىٔ حيَ يظ٠خى ،يُطوخ ً
چگَّٕ يًکٍ حٓض .نِٔيٗ َيحٍى طخ ػخرض کُُي کّ حیٍ ىٔ گِحٍِ ٔحهؼخ ً ٔؿٕى ىحٍى،
ٜيم ْٔظُي. رهکّ ػخرض کُُي کّ چگَّٕ يلظًم حنـًغ ،یخ يلظًم حن ّ
يُظويیٍ رَؿزَیض َیِ ًٍٟحیٍکّ ٔؿٕى يُطوٗ َٗ ٍح يٗپٌیََي ،طؤکیي
يٗکُُي کّ ٔؿٕى طٕأيخٌ هيح ٔ َٗ َخ يًکٍ حٓض .آٌْخ يٗگٕیُي رخ حیٍکّ ٔؿٕى َٗ
َٟٔص يُطوٗ َيحٍى١ ٍَٔٗ ،زیؼٗ ٔ کٍٕ ٔ رْٗيف ْى ٔؿٕى َيحٍىٰ ،نکٍ َٗ
۶۴۰ كکًض ىٔحُىِْى :چُي يوٕنّی کاليی
حهالهٗ ٔؿٕى ىحٍى کّ حُ ػًم حَٔخٌ يوظخٍ َخٗٗ يٕٗٗى ،هيحَٔي َٕػٗ يوهٕم
يوظخٍ آكَیيِ حٓض کّ َوٕحٓظّ حٔ ٍح يـزٍٕ رّحَـخو كؼم ػٕحد يلًَ ٞخیي.
ىٍ حیٍ ٍٕٛص ٛلخص رَٖ٘ چٌٕ حرظکخٍ ٔ هالهیض کّ يظکٗ رَ حٍحىِٖ آُحى
حٓضًَٗ ،طٕحَٔض ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي .ىٍ آٌ ٍٕٛص آٌ يوهٕم رّيؼُٗ ٔحهؼٗ يوظخٍ
ًَٗرٕى .رُخرَحیٍ الُيّٖ ههن يٕؿٕىحطٗ کّ ىحٍحٖ هخرهیض حَـخو كؼم هیَ حهالهٗ
ْٔظُي ،آٌ حٓض کّ هيحَٔي آَخٌ ٍح رّحَـخو كؼم َٗ حهالهٗ ْى هخىٍ ٓخَُيْ .ىچُخٌ
کّ هيحَٔي ًَٗطٕحَي رّآٌ يوهٕم حهظیخٍ حَـخو كؼم َٗ يطهن رزو٘يًَٗ ،طٕحَي آٌ
حهظیخٍ حَـخو كؼم هیَ ٔ َٗ ٍح حُ حٔ ٓهذ ًَخیي.
گلظیى يخىِ ًَخىی حُ يلئىیض حٓض کّ آٌ رّآٌ ىٍكخل طـییَ حٓض ٔ ٍٔ رّکًخل
يٍٗٔى ،رُخ رَحیٍ طخ حیٍ يَكهّ َ٘خیي گلض ْیچ يٕؿٕىی رّکًخل َٓخیی ٍٓیيِ رخٗي؛
حُ ؿًهّٖ يٕؿٕىحص حَٔخٌ حٓض کّ ٔحؿي کًخل طخو ٔ طًخو ًَٗرخٗي ،حٔ كیٍ حَـخو
حػًخل حهظیخٍٖ ىچخٍ هطخء يٕٗٗى ،حیٍ حيَ َٓچًّٖ٘ َٗ حهالهٗ هَحٍ يٗگیَى.
ٕٓىؿٕیی ٔ يلخى١هزت ٗوٜی یک ؿَیِِی اكيّى فْاُی:
رُیخىیٍ ىٍَٓخى َْ كَى رَ٘ی حٓض؛ یک ػًم ،طخ آٌؿخ کّ ىٍ ؿٓض كٕٜل رخالطَیٍ
يلخى ٔ طٕنیي رٍِگطَیٍ هٕٗی ٔ يٕكویض ٔ ٓؼخىص رَحی كَى رَ٘ی رخٗي رَحی حٔ
هیَ يلٕٔد يیٕٗى؛ حُ حیٍٍٔ َٗ َیخُ رّيزيأ ٔ آكَیُُيِ َيحٍىُ ،یَح حیـخىگَ ٔ
آكَیُُيِی َٗ ًْخٌ َلْ حكٌِٔ١هذ آىيی حٓض .رّحیٍ يیگٕثیى «ٍَٗٔ َٔزی ٔ
رخنؼَ ٝکّ رخ ؿَیِِی حكٌِٔهٕحْی ٔ ١زیؼض رَ٘ی گَِ هٍٕىِ حٓض».
حیٍ كویوض کّ يٕؿٕىحص يوظخٍ ىچخٍ نـِٕ ٔ هطخٖ َظَی ٔ ػًهی يَٕٗٗي،
َّرخ هيٍص هيح يُخكخص ىحٍىَّ ،رخ هیَیّض يطهن يؼخٍ ٝحٓض .چَح کّ هيحَٔي كو ٢رخ
كٌف حيکخٌ ٔهٕع هیَحهالهٗ حٓض کّ يٗطٕحَي حُ حيکخٌ ٔهٕع َٗحهالهٗ
ؿهٕگیَٖ کُي .ىٍ حیٍ ٍٕٛص يؼخىنّ یکٕٓیّ ٔ َخه ٚهٕحْي ٗي ،ىٍكخنٗکّ
هيحَٔي ؿٓخَٗ ههن کَىِ حٓض کّ ٔحؿي كي حکؼَ طٕحٌُ يیخٌ هیَ ٔ َٗ حٓض .يزظُٗ
رًَْیٍ طٕحٌُ يُطوٗ حٓض کّ طٕٛیق ٔ طلکیک هیَ رخ ٔؿٕى َٗ حيکخٌپٌیَ حٓض.
هیَ ُيخَٗ يؼُٗ يٗیخري کّ َٖٗ ىٍ کخٍ رخٗي .رُخءح ً حُ آٌؿخ کّ هيح هٕحٓظّ
حَٔخٌ يظکخيم ریخكَیُي ،چُخٌ طکخيم طُٓخ ىٍ كَحیُي ؿيحل هیَ ٔ َٗ يیَٔ طٕحَي رٕى.
ىٍ يوخرم حیٍ پَٖٓ کّ «هيح چَح َظٕحَي حَٔخٌْخٖ ریخكَیُي کّ ًْیّ٘ يوظخٍحَّ
ٍحِ هیَ ٍح رَگِیُي؟» چُیٍ حكظـخؽ ٗيِ حٓض کّ «هيٍص هخىٍ يطهن رّْیچ كيٖ،
ؿِ كئى يُطوٗ يلئى َیٔض .يظؤنّٓخٌ يؼظويحَي کّ هيح يٗطٕحَي ؿًیغ ٟٔؼیضْخٖ
۶۴۴ كکًض یگخَّ
كٗ َلّٔ يًکٍ ٍح يلون کُي ،یؼُٗ ؿًیغ ٟٔؼیضْخٖ حيٍٕٖ ٍح کّ طٕٛیق ٗخٌ
كخهي َخٓخُگخٍْٖخٖ يُطوٗ حٓض .يؼالً هيح طٕحَٔظّ ٔ يٗطٕحَي کَحص ًٓخٖٔ ٍح ىٍ
ْٕح ُٗخٍٔ ٓخُى ٔ آٌْخ ٍح َگٓيحٍىُ ،یَح يُطوخ ً يًکٍ ْٔضٔ ،نٗ َ٘خیي حكَحى
يـَى يظؤ ّْم ریخكَیُيًَٗ ،طٕحَي كَ ِى ُٔؽ ریخكَیُيًَٗ ،طٕحَي ىٔحیَ چٓخٍگٕٕ
ّ
ریخكَیُيُ ،یَح رخ يُطن ًحطٗ ٔ ىٍَٔٗ هٕى آٌ ٗٗء َخٓخگخٍ حٓض)4(.
ؽٌ ّ ػول
طخ حیٍؿخ ىحَٔظیى کّ پيیيحٍُٗخهظٗ رَ٘ ىٍ ٓیَ طخٍیوٗ هٕى رّىٔ ٗؼزّٖ
رٍِگ طؤیى ٗيِ حٓض:
ٔ ـ ػومگَحیخٌ یخ "يؼَكض ػوهٗ".
ٔٗ".ٕ ـ كْگَحیخٌ یخ "يؼَكض ك ّ
هالٓ ّٖٛوٍ َْىٔ گَِٔ چُیٍ حٓض:
ـ "ؿٓخٌ ًْخٌ حٓض کّ رّػوم يخ يٍٗٓي".
ـ "ؿٓخٌ ًْخٌ حٓض کّ رخ كٕحّ هٕى ىٍک يٗکُیى".
الق ـ گوٍّ اّل ثًَْثَٓ فْك ثَكّ كوهَ روَین هًّْٔل :یک ،ػوم ه٘ک
<ػوم يل >ٞکّ رّيؼَكض ػهًی ٍحِ يٗرَى؛ ىٔ ،ػوم يُؼطق ،كؼخل ٔ َؿ ّٕحل کّ
رّيؼَكض ًُْی ٍحِ يٗگ٘خیي .پیَٔحٌ حیٍ كَهّ يؼظويحَي« :پخیّٖ يؼَكض حَٔخٌ ًّْ
ىٍ ًٍْ حٓض ».حیٍ ٓوٍ ١یقْخٖ يظُٕع آىيٗ ٍح رّْى يٍٗٓخَي ،کٔخَی کّ ریٍ
هٕىٗخٌ ِْحٍ ٔ یک ي٘کم ىحٍَي؛ ٰنکٍ ىٍ حیٍ یک َکظّ رخْى يظلنحَيٗ .ؼخع يطهذ
رٔخ كَحطَ حُ ههًَٔ یک یخ چُي ىیٍ ٔ كَهّ؛ یخ يٌْذ ٔ يکظذ حٓض.
يظکهًخٌ ،يظٕٜكخٌ ،كویٓخٌ ،هيحرخٍٔحٌ ،رّحٟخكّٖ ٔكيص ٔؿٕىْٖخ حػى حُ
ََْٕع ٔحرٔظّگٗ كَُْگٗ ،ىٍ ُيَِٖ حیٍ کظّگٍٕٖ هَحٍ يٗگیََي .رخ حیٍکّ آٌ
گَِْٔخ ػومگَحیٗ يلٍ ٞح هزٕل َيحٍَي (چٌٕ ػوم يلًَٗ ٞطٕحَي ٔؿٕى هيح ٍح
حػزخص کُي) ىٍ ًْیٍكخل كْگَحیٗ ٍح َیِ رًّْخٌ ىنیم يَىٔى يًٗٗخٍَي؛ يٗگٕیُي
يخ ًَٗ طٕحَیى ٔؿٕى هيح ٍح رخ كٕحّ ظخَْی كْ کُیى ،رهکّ رخیي حُ ٍْگٌٍ
ي٘خْيحص ٔ حٓظُظخؿخص ػَكخَی ٔ ػوهی ،حٔ ٍح حىٍحک کُیى.
حیٍ ئظهِو َٕع هخ ٙكؼخنیض ًُْٗ حٓض کّ رّآٌ «ػویيِ» یخ "كْ رخ"ُٗ١
يٗگٕیُي .رّرخٍٔ آٌْخ ىٍ ؿٓخٌ چیِْخٖ ْٔض کّ َّىٍ چخٍچٕد ػوم <ه٘ک>
يٗگُـُي ٔ َّرخ كٕحّ ظخَْٖ هخرم حىٍحکحَي .حُ ؿًهّٖ يٕؿٕىحص ًُْٗ ًحص هيح
۶۴۲ كکًض ىٔحُىِْى :چُي يوٕنّی کاليی
حٓض کّ ػوم يٕؿٕىیض حٔ ٍح يٗپٌیَىٔ ،نٗ حُ ک٘لٖ ػخؿِ حٓض .كو ٢رّکًک
كْ رخ ُٗ١حٓض کّ يٗطٕحٌ رّٔؿٕى حٔ پٗ رَى.
ٰ
حیٍ كْ رخٍ ُٗ١ح َْیک رَّ١یوّٖ هٕى "انٓیخص" " ،کالو" " ،ػَكخٌ" ،
"ػ٘ن" " ،ؿٌُٕ" " ، "ٍٕٗ" ،كخل" " ،ؿٌرّ" ٔ ؿِ حیٍْخ يٗگٕیُي .حیٍْخ َٕػٗ
كْ الیظُخْٗ حٓض کّ گٕیخ حَزیخء ٔ حٔنیخء ٔ پْ حُ آٌْخ ٕٛكت ٛخكٗ حُ آٌ رَِٓ
ىحٍَي .يخَُي آٌکّ ٓوَح ١حىػخ يٗکَى ىٍ َٓخى هٕى «َيحٖ ٰانٓی» ٍح يُٕٗٗى.
ٗخیي يُظٍٕ ٓوَحَ« ١يحٖ ٔؿيحٌ» رٕىِ؛ ٔنٗ حئَُِ ىٍ يلخكم گلظّ يٕٗٗى
کّ حٔ "ٛيحْخٖ" يْٕٕيٗ حُ ریٌَٔ يُٗٗیيِ کّ كکخیض حُ كْ ک٘ق يـٕٓل
ىحٍى .حئَُِ حگَ حیٍ حىػخی ٓوَحٍ ١ح ىٍ طَحُٔی ػهى رگٌحٍیى ،ػهى ه٠خٔص
هٕحْي کَى کّ ٓوَح ١ىچخٍ ریًخٍی «ٗیِٔكََیخ» رٕىِ حٓض!
حظٓخٍحص پیخيزَحٌ ىٍ يٍٕى ىٍیخكض پیخو "ٔكٗ" َیِ حُ ًْیٍ ُٓن حٓض.
پْ حُ آٌْخ حٔنیخء ٔ ٕٛكیخٌحَي کّ حُ ظٍٕٓحص ٔ طـخٍد هٕى طلض ػُخٔیٍ
چٌٕ :ئظٗ ،هًخٍَٖ ،ظَٓٗ ،ؿًِِ ،ؿخَخٌ ،يٗٓ ،خهٗ ،رخىَِ١ ،د ،طًکیٍ،
ُنق ،حرَٔ ،ػِٕ٘ ،کًََّٗ ،خُ ،ؿهِٕ ...یخى يٗکُُي .رّپُيحٗض ٕٛكیخٌ چُیٍ
كٔٗ حکظٔخرٗ حٓض کّ پْ حُ ٗ١يَحكم ٍیخٟض ٔ َ١حین طٕٜف ٔ ىٍٔی٘ٗ
ىٓض یخكظُٗ رخٗي .رَحٖ حیٍ يَحكم َیِ ػُخٔیُٗ چٌٕ هَحرخص ،هَحرخطٗ ،پیَ ،يَحى،
يَیي ،يَٗي ٔ ؿیَِ ٍح رّکخٍ يٗرََي .حیٍ ػُخٔیٍ ىٍ َ١حین گَٕخٌ ٕٛكیّ ىحٍحٖ
رخٍ يؼُخیٗ هیهٗ ُٓگیٍحَيَ١ .م ٕٛكیخٌ َْیک رَحرَ رخ يَ٘د هٕى يوخيخطٗ ٍح
رَحٖ َیم رّحٍٔحف ػخنیّٖ حَٔخَٗ ٔ كْ رخ ٔ ُٗ١حٓظلوخم ظٍٕٓحص رَ يًٗٗخٍَي
کّ رٔخ يوظهق حٓض.
حٓخّگِحٍ «يؼَكض ًُْٗ» حكال ٌٕ١حٓض کّ ػخنى «يؼم» ٍح ک٘ق ًَٕى ٔ ىٍ
پیَٕي رخ آٌ «حٍّٔ» (رّيؼُٗ «ػ٘ن») ٍح حريحع کَىََٓ ًّْٖ .نْخ رّحٔ هظى
يٕٗٗى .یک ه ٢ئظویى ،يخ ٍح حُ ٓوَح ٔ ١حكال ٌٕ١رّ«آٔگٕٓظیُّٕ» هيیْ (ػخنى
ٰانٓیخص ئیلٗ ،حُ آرخٖ کهیٔخ ٖ۳4 ،ـ ٖٓ ، 4و) يٍٗٓخَي .حُ حٔ رّ«ًٔحنٌُٕ
ق)هٔرصیى« .حىٔحٍى رَحٌٔ» ٔ «ٍَٕني َیکهٌٕٔ» ًٔحنٌُٕ
ي( »َٖٜو ْ ، ٕ4۶
يٍ َٖٜح َؤظیٍ ػخيم َلًٕ كهٔلّٖ َٕحكالَٕ١ت ٔكيص ٔؿٕى ىٍ طٕٜف ٔ
ػَكخٌ حٓاليٗ يٗىحَُئ .نٗ «پطَٔٗلیٔکی» رّٛلض حیٍ حيَ حظٓخٍ طَىیي
يٗکُي( )۳ىٍ حيظيحى حیٍ هٕ١ ٢نی ،حُ ًٔحنٌُٕ رّيُ ٍٕٜكالؽ (يوظٕل ٖٓٔ ْ ،ق)
ٓ۶۲ كکًض یگخَّ
ّأرٕؿؼلَ دمحم رٍ ػهٗ ٗهـًخَٗ (يوظٕل ْ ، ٖٕ4ق)ّيلیحنيّیٍ حرٍػَرٗ (ٔ ۳۶ـ
ق)هٔرٓیى.
ُ،
ْ ، ۶ٖ۴ق)ّؿاللحنيّیٍدمحمهْلْٓتلخی۶۰۲(ـ ۶۱۴
حگَ حیٍ َن ٍح ریٖطَ رک٘یى ،ىٍ كهٔلّٖ يؼخ َٛؿَد رّ"ٍَّ ىکخٍص" ٔ۳۲۶
ـ ٓ ،ٔ۶۳و) يٍٗٓیى .ىکخٍص حػظوخى ىحٗض طٔ ٍٕٜؿٕى کخيم ٍح ًّْٖ يخ ىحٍیى،
الُيّ ٖ چُیٍ ط ٍٖٕٜآٌ حٓض کّ رخیي ٔؿٕ کخيهٗ يٕؿٕى رخٗي .حگَ ٔؿٕى کخيم ىٍ
يیخٌ ًَٗرٕى ،ط ٍٕٜآٌ َیِ رًٍّْ يخ ٍحِ ًَٗ یخكض .ط ٍٕٜکًخل ًَٗطٕحَي حُ يٍ
رٗکًخل ٓخهظّ رخٗي.
رّپُيحٗض ىکخٍص ْٔظٗ حُ ىٔ ؿَْٕ کخيالً يـِٖ ،یؼُٗ "يخىِ" ٔ "حَيیّ٘"
ط٘کیم ٗيِ حٓض .ىٍ حرظيح رخیي رًّّْ چیِ ٗک کَىَْ .گِ َ٘خیي رّآٌچّ کظخدْخٖ
هيیًٗ گلظّحَي حػظًخى ًَٕى ،كظٗ رّآٌچّ كٕحّ يخ يٗگٕیُي َیِ َ٘خیي حً١یُخٌ کَى.
حُ يُظَ ىکخٍصٍ ٍٕٔ ،یخ ٟٗرٓظَیٍ گِیُّ ؿٓض ُٗخهض ؿٓخٌ حٓض.
كکَْخ یک یک ُٓـیيِ ٔ حَيحُِگیَٖ َٕٗيٓ ،پْ َظیـّگیَٖ رّػًم آیي.
َظیـّ گیَٖ کخٍ ػوم حٓض ،حُ ًْیٍ رخرض كو ٢ػوم حٓض کّ هطغ ٔ یویٍ
يٗآٍٔى ،گِحٍِٖ يؼَٔف «يٍ يٗحَيی٘ى ،پْ ْٔظى ».حُ حٔ حٓض.
ة ـ گوٍّ كّهٔ هٔگْیٌلُٗ« :خهض ؿٓخٌ ُحثیيِٖ كٕحّ يخ حٓض ».حَزخٗض
ٔت يخ حٓض ًٍْ ،كَٗلّٔ ظَف هخنٗ حٓض کّ رئح ً ًُْت يخ يلٕٜل طـَریخص ك ّ
ٔت يخ آٌٍح طـٌیّ يٗکُي ،رّكؼخنیض ٔح يٗىحٍى ْیچچیِ ىٍهٕى َيحٍى ،حىٍحکخص ك ّ
َٓحَـخو ،رّحٓظُظخؿخص ػوهٗ يٗک٘خَي .کٕىک حَٔخٌ ىٍ حرظيح ْیچ طٍٕٜی حُ ؿٓخٌ
پیَحيٌٕ َيحٍى ،رّيٕحُحص ٍٗي ؿًٔی ،يـِ حٔ َیِ ٍٗي يیکُي ٔ هيو رّهيو رّىٍک
ٔ طؼَیق حُ يلٕٔٓخص ىٓض يییخري.
َٓٓهٔهّٖ حیٍگَِٔ حٍٓطٕ يٗرخٗي کّ رخالطَیٍ يیِحٌ ٔحهؼیض ٍح ىٍک رخ
كٕحّ يٗىحَي .حُ حٍٓطٕ رّ«أرٕیٕٓق کُيٖ رَٜی» ( ٔ۴4ـ ْ ، ٕ۳۲ق)
رطین؛اًّخظتیيدکیناطالهیاطتکَتَآػخٍ كکًخی یَٕخٌ ىٓظَٓی ىحٗظّ ٔ
هٔ
رّطَؿًّٖ آػخٍ حٍٓطٕ ٔ طلٔیَ ٔ ریخٌ آٌْخ پَىحهظّ حٓض .پْ حُ حٔ «أرََٕٜ
كخٍحری» ( ٕ۳۰ـ ْ ، ٖٖ۲ق)حرٍٓیُخ رهوی (ٓ ٖ۰ـ ْ ، 4ٕ۲ق)ّدمحمتيُیثن
ق)ُویيراٍرارفتَاًذ .کٖ ٔگیَ يیخٌ حیٍ ىٔ گَِٔ
رَٜی ( ٖ۳۳ـ ْ ، 4ٕ۰
رٔیخٍ گٔظَىِ حٓض ٔ ػَّْٛخی ُیخىی ٍح ىٍ رَ يٗگیَى.
ْىچُخٌ کّ يطخرن رخ ٍٔیّٖ ؽل ٍّ:ٜ
ػَكٗ ،يظؼخهذ َْ يُخُػّٖ ،یک ػيِ ٍیٖٓلیي پیيح يَٕٗٗي طخ كي ٍٔٓ ٢ح رگیََي
ٔ۶۲ كکًض ىٔحُىِْى :چُي يوٕنّی کاليی
ٔ ىٔ َ١ف ىػٕٖ ٍح رّيٜخنلّ ىػٕص کُُي ،ىٍ حیٍ يٍٕى َیِ رٍِگخَٗ حُ كالٓلّ
پخ ىٍيیخَٗ ًَٕىِ ٔ هخثم رّكًغ يیخٌ َْىٔ گِیُّٖ ظخَْ ٔ رخ ٍ١یخ ًْخٌ طؼخٟي
"ػوم" ٔ "كْ" ٗيِحَي .حُ حكَحى ٗخه ٚآٌْخ "دمحم رٍ حكًي رٍ ٍٗي حَينٔی" حٓض
(ٕٓ ۳ـ ْ ، ۳۲۳ق)حرٍٍٗي پخَِىِ ٓخل رؼي حُ كٕص ؿِحنٗ (ٓ 4۳ـ ْ ، ۳ٓ۳ق)
تَدًیاآهذ،تاهذتْیاتکظخد «طٓخكش حنلالٓلّ»ٖ ؿِحنٗ (کّ رّ ٍٕ١کهٗ ػهیّ كخٍحری
ٔ حرٍٓیُخ رٕى) رّيوخنلض رَهخٓظّ ٔ ىٍ پخٓن رّآٌ ٍٓخنّٖ طلض ػُٕحٌ «طٓخكض
حنظٓخكش» (طکٌیذ طکٌیذ) َٕٗض .ؿِحنٗ ىٍ «طٓخكش حنلالٓلّ» کٕٗیيِ رٕى طخ حٓخّ
كهٔلّ ٖ يزظُٗ رَ حٓظُظخؿخص ػوهٗ ٍح رٓى ٍیِى ٔ ػخرض ًَخیي کّ َ٘خیي رّیخٍٖ
حٓهٕدْخٖ حی٘خٌ رُّٗخهض كویوٗ َخیم ٗي.
رلغ "كئع" ٔ "هيو" ػخنى کّ حُ حْى ئخثم كهٔلّٖ حٔنٗ (يخرؼيحنطزیؼش) ىٍ
٘خء حٍٓطٕثٗ حٓض ،ىٍ «طٓخكش حنلالٓلّ» ؿخیگخِ رَؿٔظّ ىحٍى .هِيو ػخنى كکًض ي ّ
یکٗ حُ ّٓ ئؤنّٖ حٓض کّ ؿِحنٗ ىٍ آٌْخ كکى رّکلَ كالٓلّ کَىِ حٓض .ىٔ ىیگَ
حَکخٍ يؼخى ؿًٔخَٗ ٔ ػهى هيحَٔي رّؿِثیخصحَي )۶(.ؿِحنٗ ىٍ "يوخٛي حنلالٓلّ" َیِ
ًْیٍ يطهذ ٍح پٗ گَكض .حٔ ٓؼٗ کَىِ رٕى رخ يُطن ؿينٗ ػخرض ًَخیي کّ يخ
ًَٗطٕحَیى ٔحهؼیض ػهض ٔ يؼهٕل ٍح ىٍک کُیى ،رهکّ كو ٢يٗطٕحَیى رّحیٍ يؼَكض
َخیم گَىیى کّ پيیيِْخ يظؼخهذ یگىیگَ يٗآیُي؛ ٔ رْ!
حیٍ َظَ ؿِحنٗ رخ حٓظوزخل ػظیى حُ ٕٖٓ يظکهًخٌ ٔ يظٕٜكخٌ ٍٔ رٍّٔ ٗي،
کظخد رُّرخٌْخٖ يوظهق رَگَىحَیيِ ٗي ٔ يٍٕى حهزخل ػهًخء ٔ كوٓخٖ َّْٓ ىیٍ
حرَحْیًی ٗخيم ئهًخٌ ،ئیلٗ ٔ یٕٓىٖ هَحٍ گَكض ،يظّلوخ ً آٌٍح طؤییي ٔ طٜيین
کَىَيًْ ،خٌٓخٌ کّ کظخد «طٓخكض حنظٓخكش» حرٍٍٗي ٍح یک ٛيح يلکٕو ًَٕىَي.
يؼهٕو ٗي ًّْٖ حٍرخد يٌحْذ رخ ػومگَحیخٌ هٕى ي٘کم ىحٍَي.
حرٍٍٗي حػظوخى ىحٗض کّ حیًخٌ ىیُٗ ٔ حكکخٍ ػوهٗ َْ ىٔ كویوض ؿيحگخَّ ٔ
يظًیِ حُ ْى ْٔظُي کّ َْیک رَحرَ رخ حكظـخؿخص هٕى ىٍٓض يٗگٕیُي .یک ه٠یّ
يًکٍ حٓض ىٍ كهٔلّ ،رخ حٓظيالل ٍى ٕٗى؛ حيخ حُ نلخظ حیًخٌ يٗطٕحَي رّيٕؿذ
َٛ ٕٜٙلق يويّ ،یخ كظٕٖ پٌیَكظّ گَىى .حرٍٍٗي يیگٕیيْ :یچ طؼخٍٟی يیخٌ
ىیٍ ٔ كهٔلّ ٔؿٕى َيحٍىَْ ،ىٔ ٍحِْخی حٓض کّ رّیک يوٜي يُظٓی يیٕٗى.
يطًجُخ ً ٍْٕٔخی ىیگَی َیِ ٔؿٕى ىحٍى کّ يیطٕحٌ رًّْخٌ كویوض ىٓض یخكض.
رّپُيحٗض حرٍٍٗئٍ ،ف رّىٔ روٖ طؤیى يیٕٗى :روٖ حٔل ٗوٜی ـ َلٔی،
ٔ روٖ ىٔو ٰانٓی حٓض .حُ آٌؿخ کّ ٍٔف ٗوٜی هخرم كٔخى حٓضًّْ ،ی حكَحى آىيی
ٕ۶۲ كکًض یگخَّ
ىٍ یک ٓطق حُ آٌ رَهٍٕىحٍحَي؛ روٖ ىٔو ٍٔف ٰانٓی حٓض کّ رَحرَ رخ حٓظؼيحى
كَىی ٔ کٕٖٗ ٔ طالٕ ٗوٜی ىٍ َٓخى كَى آىيی ٔنٕؽ ٔ ٍٗي يیکُي.
ىٍ حیٍؿخ ٛق ٕ١یهٗ حُ حػخظى ٔ كلٕل كالٓلّ ٔ كکًخٖ حٓاليٗ ٔ ؿیَ
ئهًخٌ ٍح يٗریُیى کّ پ٘ض َٓ حرٍٍٗي حیٔظخىِحَي :هٕحٍُيٍٗ ،حُٖ ،ئؼٕىٖ،
ریََٔٗ ،يـَیطَٜٗ ،یَحنيّیٍ ٍَٔٓٓ ،ٕٗٓ١ىٖ ،حرٍ١لیم ٔ حرٍرخؿّ حُ آٌ
ؿًهّحَي .کُيٖ ،كخٍحری ٔ حرٍٓیُخ َیِ ىٍ حیٍؿخ ىیيِ يَٕٗٗي .ىٍ آهَ رّ"حیًخَٕییم
کخَض" ( ٔ۰ٕ4ـ ، ٔ۴ٓ4و) يٍٗٓیى.
"کخَض" ىٍ «ُٓـٖ هَى َخد» يٗگٕیي« :رَهٗ حكٕحالص ًٍْ رَ ىٍک يخ حُ
ؿٓخٌ حػَ يٗگٌحٍى ».يخَُي ي٘خْيِٖ حؿٔخو حُ پ٘ض ػیُک ٍَگٗ ًٍْ .حَٔخٌ يٕيٗ
ََو َیٔض کّ يلٕٔٓخص هخٍؽ ٍح َٛكخ ً ىٍیخكض ىحٍى .هٕى ًٍْ ْى رَ چگَّٕگٗ
ىٍک يخ حُ ؿٓخٌ طؤػیَ يٗگٌحٍى ،ىٍٓض يخَُي آرٗ کّ ىٍ ظَكٗ يٍٗیِیى ٔ آد
ٔٗ يخ َیِ رخ ٍٕٛصْخٖ الؿَو هٕى ٍح رخ ٗکم ظَف ططزین يٗىْي .حىٍحکخص ك ّ
ٕٗٓى ططزین يٗکُي .طُٓخ ًٍْ َیٔض کّ هٕى ٍح رخ حٗیخء ططزین يٗىْي ،حٗیخء َیِ
رخًٍْ حَطزخم پیيح يٗکُُي.
رّپُيحٗض "کخَض" ىٔ ػُ َٜحٓض کّ رُّٗخهض حَٔخٌ حُ ؿٓخٌ کًک يٗکُي:
یکٗ حكٕحل هخٍؿٗ کّ طخ آٌْخ ٍح حُ ٍحِ كٕحّ ىٍک َکُیى ًَٗطٕحَیى ريحَیى؛ «حیٍ
ٍح يخىِٖ ُٗخهض يَٗخيیى ».ىیگَٖ حكٕحل ىٍَٔٗ هٕى حَٔخٌ حٓض يخَُي حىٍحک
ٔٗ ٍٖٔىحىْخ رّيُِنّٖ كَحیُيْخٖ طخرغ هخٌَٕ ههمَخپٌیَ ػهیض ريحٌگَّٕ کّ ىٍ ك ّ
ُيخٌ ٔ يکخٌ ٍٖٔ يٗىْي؛ حیٍ ٍح ٍٕٛص ُٗخهض يَٗخيیى.
"کخَض" حىحيّ يٗىْي :چیِْخٖ ٍح کّ يخ يٗطٕحَیى ريحَیى كي ٔ ك َٜىحٍىٗ .خیي
رظٕحٌ گلض ػیُک ًٍْ حٓض کّ حیٍ كئى ٍح ي٘و ٚيٗکُي .يخ ًَٗطٕحَیى رخ هطؼیض
ريحَیى کّ ؿٓخٌ ىٍ َلْ هٕى چگَّٕ حٓض .يخ يٗطٕحَیى كو ٢ريحَیى ؿٓخٌ رَحٖ "يٍ"
ٔٗ كیِیکٗ یخ رَحٖ َْکْ چگَّٕ حٓض .ػوم کٕىک طخ ٔهظٗ کّ يويحٍٖ طًَیٍ ك ّ
َکَىِ ًٍْ ،هخنٗ حٓض ٔ رٍّٗي کخيم ََٓیيِ حٓضُ .يخٌ ٔ يکخٌ َیِ ٔحرٔظّ
ٔٗ يخ حٓضَّ ، رّكخنض حَٔخٌ حٓضُ .يخٌ ٔ يکخٌ پیٖ حُ َْچیِ كخالص حىٍحک ك ّ
ٛلخص ؿٓخٌ كیِیکٗ.
ىیگَ ًَخیُيِٖ كهٔلّٖ يؼخ َٛؿَد کّ رخ يزخَی حرٍٍٗي هَحرض َ٘خٌ يٗىْي
«كَیيٍیٖ ْگم» حٓض (ٓ ٔ۰۰ـ ٖٔ ، ٔ۴و) ْگم يیگٕیي :يٍ َظَحص َْههیظّٕ
ٍح ىٍ ىیخنکظیک ٔحٍى کَىِحوَْ .ههیظّٕ رّطـییَ ىحثًی ٔ ػيو ػزخص يؼظوي رٕى .حُ
ٖ۶۲ كکًض ىٔحُىِْى :چُي يوٕنّی کاليی
َظَ َْههیظّٕ «ىٍ حیٍ ؿٓخٌ حُ رٕىٌ هزَی َیٔضَْ ،چّ ْٔض ىٍ كخل ٗيٌ
حٓض ».حُ ىیيگخِ ْگم ،ىیخنکظیک ٓخُٕ طُخهْٞخ ٔ حٟيحى ىٍ ٔؿٕى حٗیخءٔ ًٍْ ،
١زیؼض حٓضْ .ىچُیٍ ىیخنکظیک حُ َظَ حٔٓ ،یَ حُ ٔكيص رّکؼَص ٔ حُ کؼَص
رّ ٔكيص حٓضْ .گم يؼظوي حٓض کّ ىیخنکظیک حرِحٍ طلوین َیٔض ،رهکّ ػیٍ كهٔلّ ٔ
هخػيِٖ كکَ ٔ ٔؿٕى حٓض.
ىیخنکظیک ْگم <رَهالف َظَ رٔیخٍی> يؼهغ «طِ ،آَظی طِ ٔ ُٓظِ» َیٔض.
ْگم ُٗخهض ٍح رَحٓخّ ّٓ ٔحژِٖ «حُ هٕى»« ،ىٍ هٕى» « ،رَحی هٕى» ریخٌ
يیکُي کّ رّطَطیذ يئیي ُٗخهض ىٍ ّٓ يَكهّٖ ًُْی ،ػیُی ٔ ىٍَٔی ٗيٌ حٓض،
رَّلٕی کّ ىٍ يَكهّٖ ٕٓؤ ،حهؼیض ػیُی رًُّْیض رَيٗگَىى.
رّ پُيحٗض ْگم ًٍْ ٔ ٔحهؼیض یک چیِ ْٔظُي ٔ ىیخنکظیک یؼُی هخٌَٕ ٓیَ
طلٕالطی کّ ىٍ ًٍْ ٍٕٛص يیگیَى .حُ َ١ین كْ ًَیطٕحٌ رّكویوض حٗیخء پی
رَى ٔ ىیخنکظیک یؼُی حٛخنض ىحىٌ رٍّٔحی يلٕٔٓخص .كویوض ٔ ْٔظی چیِی
َیٔظُي ؿِ ػوم ٔ ػهى .حُ يُظَ ْگم حؿِحءٔ ،ؿٕىی ئظوم َيحٍَي ،رهکّ يَطزّی
حُ يَحطذ ٍٔحٌ ْٔظُي .ريیٍطَطیذ١ ،زیؼض ْى يـًٕػّٖ حُ کؼَص َیٔض،
ىٍكویوض ٍٕٛطی حُ ٍٔحٌ حٓض .حُ ىیيگخِ حٔ ،كهٔلّ رخالطَیٍ يَطزّٖ ٍٔحٌ
يلٕٔد يیگَىى .رًّْیٍ ىنیم ،رّيٌْذ ْگم ،يٌْذ حٛخنض ػهى يطهن یخ حٛخنض
ػوم َیِ گلظّ يیٕٗى ٔ ىیخنکظیک حٔ «ْٔظیَ ،یٔظی ٔ گَىیيٌ» حٓض.
حٔ حُ ْٔظی آؿخُ يیکُي ٔ يیگٕیي ْٔظی حٔنیٍ ٔ ٍٍٔٗطَیٍ يلٕٓيی حٓض
کّ ًٍْ رّآٌ رخٍٔ ىحٍى ٔ يیطٕحَي پخیّٖ يُخٓزی رَحی آؿخُ كهٔلّ رخٗي .ح ّيخ ْٔظی
ىٍ هٕى يلٕٓو يظ٠خى هٕیٖ یؼُی َیٔظی ٍح ىٍ رَىحٍىْٔ َْ .ظی ىٍ هٕى كخٔی
َیٔظی حٓضْٔ .ظت حٔ ىحٍحی ْیچ طؼیُی َیٔض ٔ يطهوخ ً َخيؼیٍ ٔ ریٗکم ٔ یکَِٔ
طٓی حٓض ٔ هالء يل ٞحٓض .حیٍ هالء يلًْ ٞخٌ َیٔظی حٓض.
پْ ْٔظی َیٔظی حٓض ٔ َیٔظی ًْخٌ ْٔظی حٓض .حیٍ گٌٍ حُ ْٔظی رَّیٔظی
رّگَىیيٌ يیحَـخيي ٔ ّٓ پخیّی کخيم يیٕٗى .يوٕنّٖ ٕٓو َوی ٞىٔ يوٕنّ ىیگَ
ٍح ىٍ هٕى ىحٍى ٔنی ٗخيم ٔؿِٕ ٔكيص ٔ ًْآُْگی آٌْخ َیِ ْٔض .ريیٍگَّٕ
گَىیيٌ ْٔظت حٓض کّ َیٔظی حٓض ،یخ َیٔظت حٓض کّ ْٔظی حٓض .رُخرَحیٍ ْگم
يؼظوي رٕى ْٔظی رَ حٛم ط٠خى هخثى حٓض َْ .آٌچّ ىٍ ػخنى ههوض يیریُیى ىحٍحی
ٟيی حٓضًٗ .خ ًَیطٕحَیي رّریَٓخیض رئٌ َٓخیض ٔ رَُّيگی رئٌ يَگ ریخَيی٘یي.
۶۲4 كکًض یگخَّ
حٓخّ ػویيِ ٖ ْگم رَ ّٓ حٛم حٓظٕحٍ حٓضٟٔ :غٟٔ ،غ يوخرم ٔ ٔ ٟغ
ؿخيغٟٔ َْ« .ؼی ىحٍحی ٟٔغ يوخرم هٕى حٓض .ح ّيخ َْ چیِی َّطُٓخ ٟي هٕى ٍح
ىٍ رَ ىحٍى ،رهکّ ٟي هٕى حٓضْٔ .ظیَِ ،حع هٕحی يوخنق حٓض رَحی طَکیذ آٌْخ
رّ ٍٕٛطی ٔحكئٟ .غ حُ یک ٕٓ ٔ ٟٔغ يوخرم حُ ٕٓی ىیگَ رخ ْى ىٍ کً٘کٖ
ْٔظُي ٔ حُ طَکیذ آٌْخ ٟٔغ ؿخيغ َظیـّ يیٕٗى».
ٖٔ
ـــــــــــــــــــــــــــــــ
رٖـــْف ّ ػوكـــبى
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ًغبد اًَبى
گلظًخٌ ػَكخٌ ٔ طٕٜف رٔیخٍ پیچ ىٍ پیچ ٔ ُچوٍٕ حٓض .حُ آٌ رخرض کّ
كُِْٕخی كَحٔحٌ ٔ يظُٕػی ٍح ىٍ رَيیگیَى .گٔظَىِگی ٓهٔهّْخ ٔ كِ ََم ٔ ػًن
ىیي َْیک ٔ ،يوٕالص يٍٕى ػالهّٖ حی٘خٌَْ ،کيحو کخْٕٔخی ؿيحگخَّ ٔ رلغ
ئظوم يٗ١هزُي .ىٍ ػ َٜيخ ،رٔیخٍی حُ يلووخٌ ،رّٗیِْٕخی گَٕخگٌٕ ،يٕٕٟع
طٕٜف ٍح رٍَٓی ،طلهیم ٔ َوي کَىِحَيَْ ،یک رخ َگخْی ٔیژِ ،ؿُزّی پُٓخَی حُ
آٌ ٍح ظخَْ ٓخهظّ ،یخ رَّٗف َکخص ؿخي ٞپَىحهظّ حٓض .رخ ًّْی حیٍ طالْٕخ
<کّ حنزظّ ػًَروٖ ْى رٕىِ حٓض> رخُْى رلغ طٕٜف کًخکخٌ هّٜی َخطًخو حٓض.
ُُْٕ پَْٖٓخی ریًٗخٍی كَحٍٔی پژْٖٔگَ ىَیخی طٕٜف ٔ ػَكخٌ ٔؿٕى
ىحٍى کّ ًْٕحٍِ ًٍْ حٔ ٍح ي٘ـٕل يیٓخُى ٔ حٔ ٍح رّکٕٗ٘ی َٕ كَح يیهٕحَي.
ىٍ رئ َظَ چُیٍ يًَٗخیي کّ طٕٜف ٔ ػَكخٌ حنظوخ ٔ ١يوهٕ١ی حٓض حُ
كهٔلّ ٔ ىیٍ؛ ٔنی ُْگخيی کّ رّػًن يطهذ ؿٕ ٙيٗکُیى رٍُّٔٗی يٗریُیى کّ
ٓوٍ رّحیٍ ٓخىِگیْخ َیٔض .حٟخكّ رَ ىٔػُ َٜكهٔلّ ٔ ىیٍ ،چیِْخی ُیخى ىیگَی
ىٍ طٕٜف ٔ ػَكخٌ ٔؿٕى ىحٍى کّ آٌٍح حُ ىیٍ ٔ كهٔلّ يظًخیِ يٗکُي.
يٓىطَ حُ ًَّْ ،گخِ طٕٜف َٔزض رّحَٔخٌ ٔ ؿٓخٌ پیَحيٌٕ حٓض ،کّ ؿیَ حُ
َ َُ١گَٕ كهٔلّ ٔ ىیٍ َٔزض رّحَٔخٌ ٔ ؿٓخٌ حٓض .طٕٜف «ؿٓخٌ ْٔظی» ٍح
یکپخٍچّ يیریُي ،حَٔخٌ ٍح حٛم ىٍ ْٔظی يیهٕحَي ٔ رَحی حٔ يوخو ٔحالی <طخ
َٓكي هيحیی هخیم حٓض> ٔ حىیخٌ ٍح ىحٍحی ٔكيص رخُ١ی يیُٗخٓي.
حُ طٕٜف طؼَیقْخی يوظهق حٍحثّ ٗيِ حٓض .هيٍؿخيغ حیٍکّ طٕٜف ٍح
«ػهى هٕىُٗخٓی ٔ هيحُٗخٓی ٔ يـًٕػّٖ ٓهٕک رَحی ک٘ق ٔ َیم رّكویوض
۶۲۴ كکًض یگخَّ
پٍْذ ّ هـي
ٔهظی ٓوٍ حُ ػَكخٌ ٔ طٕٜف ىٍ ریٍ رخٗي ،رالىٍَگ َخو يلیحنيّیٍ حرٍػَری
رّيیخٌ يیآیي کّ طکیٍ ٔ ریٍهیذ رَ ههّی ػَكخٌ ٔ طٕٜف حیٔظخىِ حٓض .رُخ
رّطؼَیق «حرٍػَرٗ» طٕٜف يـِ حىیخٌ حٓض" .حنوَ٘ ٔ حنهُّذ" ػُٕحٌ یکٗ حُ
ٍٓخیم يظؼيى حرٍػَرٗ حٓض کّ حٍطزخ ١يیخٌ ظخَْگَحیٗ ٔ رخٍ١گَحیٗ ٍح رٍّٕٛص
ٍيِٖ ریخٌ يٗکُي .ظخَْ ٔ رخ ٍ١رّطَطیذ رّپٕٓظّٖ ریََٔٗ یک يیِٕ ٔ روٖ
۶۲۲ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ىٍَٔٗ آٌ یؼُٗ يـِ ،یخ گٕٗض ط٘زیّ ٗيِ حٓض" :حنوَ٘" (پٕٓض) ًْخٌ َٗیؼض
حٓض ،هخٌَٕ ظخَْٖ ىیٍ کّ هطخد رًّّْگخٌ حٓض طخ ًّْگخٌ حُ آٌ پیَٖٔ کُُي.
"حنهُّذ" (يـِ) ًْخٌ كویوض حٓض کّ رَهالف َٗیؼض ىٍ ىٓظَّ ًّْگخٌ
َیٔض ،رهکّ حهظٜخ ٙرّکٔخَٗ ىحٍى کّ يٗىحَُي چگَّٕ آٌٍح ىٍ ُیَ ظٕحَْ طًیِ
ىُْي ٔ چگَّٕ حُ َ١ین ٍٕٛریََٔٗ کّ آٌٍح پُٓخٌ يٗکُي ٔ ىٍػیٍكخل حُ آٌ
كلخظض يًَٗخیي ٔ نزخّ يزيل رّآٌ يٗپٕٗخَي ،رّآٌ ىٓض یخرُي.
ىٍ ٍيِپَىحُٖ ىیگََٗ ،یؼض ٔ كویوض رّطَطیذ رّػُٕحٌ "ريٌ ظخَْٖ"
(حنـٔى) ٔ "حٍگخٌ رخ( "ُٗ١حنًن) َیِ يؼَكٗ يَٕٗٗي .کّ حٍطزخ ١آٌ َیِ ىهیوخ ً ًْخٌ
حٍطزخ ١پٕٓض ٔ يـِ حٓض .حیٍ ٍيِپَىحُٖ طلض َْػُٕحَٗ حٍحثّ ٕٗى ،يطهذ
ًْخٌ ظخَْ ٔ رخ ٍ١حٓض کّ َْیک رّهخَٗٓ َ١ضٗخٌ آٗکخٍ ٔ َٓخٌ يخَيِحَيَّ ،
ىٍ حػَ ْیچگَّٕ هَحٍىحىٖ ،یخ َّ ىٍ حػَ حكظیخْ١خٖ کّ حىػخ يَٕٗٗي.
حُ َظَ حکؼَیض حكَحى رَ٘ ،یؼُٗ آَخٌکّ رٍّٕٛص حؿظُخدَخپٌیَ حُ هخٌَٕ
ظخَْٖ طزؼیض يٗکُُي ،هخٌَٕ ظخَْٖ ٔحؿي هٜهظٗ يٕٗٗى کّ کىطَ يلئىیض ٔ
ریٖطَ ٍحًُْخیٗ حٓض .گَچّ ًْٕحٍِ یک هیي ٔ رُي ْٔض ،ح ّيخ هیي ٔ رُيٖ کّ يخَغ
حَلَحف آَخٌ يٕٗٗى ٔ كَکض يئٍ ػٕحو ٍح ًْٕحٍِ ىٍ یک كخٛهّٖ ػخرض َگّ
يٗىحٍى« .كویوض» ىٍ يَکِ ػخرض حیٍ ىحیَِ هَحٍ يٗگیَى ٔ رَحٖ ػزٍٕ حُ يلی٢
رّيَکِ (حُ ظخَْ رّرخ ٍ١ـ حُ پٕٓض رّيـِ) َ١م کؼیَِٖ ٔؿٕى ىحٍى کّ رّػُٕحٌ
ٗؼخع كویوض رٍّٕٛص ه ٢ئظویى ؿهِٕ يٗکُي .رخیي یکٗ حُ حیٍ ٗؼخعْخ ٍح ىَزخل
کَى ٔ رّيَکِ ٍٓیي ،حیٍ ًْخٌ َ١یوض حٓض ،ىٍػیٍكخل ه ٢ئظویى کٍِٕ ٍحِ
رخٍیکٗ حٓض کّ كو ٢يؼئىٖ ىٍآٌ گخو يَُٗٓي.
«حرٍػَرٗ» يؼظوي رٕى کّ حػًخل ٔ ػزخىحص ىیُٗ ىٍ طًخو حىیخٌ ٔؿٕى ىحٍى.
رّگلظّ ٖ حٔ حیًخَٗ ٍح کّ يزظُٗ رَحٕٛل ٔ َٗحیغ الیظـیَ (ىگًخص) یخ ىٍک ٔحهؼیخص
رّٔحٓطّٖ طل ّکَ ٔ يـَى حُ ػًم رخٗي يٗطٕحٌ ٍى کَى ،ح ّيخ حیًخٌ ٗو ٔ ٜٗحیًخَٗ
کّ يزظُٗ رَ ُٗخهض ٔ ىٍک رالٔحٓطّٖ كویوض رخٗي (حیًخٌ ههزٗ) هخرم ٍى َیٔض.
ريیٍٓزذ ٗکم ظخَْٖ ىیٍ يٓى َیٔضًَ ،خُ ٍح يٗطٕحٌ ْى ىٍ ئـي گِحٍى،
ْى ىٍ ٕٛيؼّْ ،ى ىٍ کُیّٔ ٔ كظٗ ىٍ رضهخَّ؛ رَّٗ ٗ١کّ ًَخُگِحٍ حیًخٌ
ىحٗظّ رخٗي کّ يوخ١ذ حٔ هيح حٓضَّ ،رض .يغٌْح حرٍػَرٗ حػظوخى ىحٗض کّ حٓالو
يُخٓذطَیٍ ٗکم ىیٍ ٔ ،طٕٜف كهٔلّٖ ٔحهؼٗ حٓالو حٓض .ريیٍٓزذ ٖٔ هٕی٘ظٍ
ٍح ئهًخٌ يئيٍ يٗهٕحَي ٔ رّٕٛكیخٌ طٕٛیّ يًَٕٗى کّ هٕحػي َٗیؼض ٍح يـَٖ
ٓٓ۰ كکًض یگخَّ
ٔ يَػٗ ىحٍَي ٔ ،يطًجٍ رخُٗي کّ (رئٌ كَٔگٌحٗض حيٍٕ ىیٍ ،یخ گٌٍ حُ حیٍ ىیٍ
رّآٌ ىیٍ) يیطٕحَُي حُ ٍْگٌٍ ىیٍ هٕى رّكویوض ٔ ٍٓظگخٍی َخیم آیُي .رخ حیٍ
ٔٛق ًّْٖ ،آٌْخ يٍٕى ريگًخَٗ كویٓخٌ حهزخٍٖ هَحٍگَكظُي ٔ َُيین هٕحَيِ ٗيَي.
ؽویوذ چیَذ؟
ح ُ ّوحنًزخكغ كویوض ىٍيلٕٓو رئٖ ٔط ٍٖٕٜهٕى ىٔ ٔؿّ ػًيِ رّىٓض يٗىْي:
ٔ ـ ًحص رخٍٖ طؼخنٗ ،کّ ْٔظّٖ يَکِی ٔؿٕى ٔ كویوض يطهن ٔ ؿخیٗ حٓض؛
ٕ ـ رّيؼُٗ «َلْحاليَ» یخ ُکُّ ٔ ٍٕٛص كویوت َْٗٗء کّ ىٍ طؼَیق يٕٓغ
هٕى ٗخيم يؼظويحص ٔ حكکخو طکهیلٗ َیِ يٕٗٗىٰ .نکٍ حُ آٌؿخ کّ ٔؿّ ىٔو هخیى رَ
ٔؿّ حٔل حٓض ،ؿخیشحاليَ «كویوض» یک يلٕٓو کهٗ يٕٗٗى کّ حیٍٓخٌ هخرم طؼَیق
کيُّ ٔ ٔحهؼیضْخٖ يٕؿٕى يٍ ٌ
رخٗي« :كویوض ػزخٍص حٓض حُ حىٍحکٗ کّ يطخرن رخ ُي َ
ىٍ هخٍؽ حُ ًٍْ رخٗي».
حیٍ طؼَیق ،حنظلخص رّ«كویوضکهٗ» ٔ ٔحهؼیضْخٖ يٕؿٕى ،ىٍ كي ر٠خػض
ُيِؿخص حٓض؛ ٍَّٔ كویوضؿخیی هخرم طؼَیق َظٕحَي رٕى ،چٌٕ هخرم حىٍحک َیٔض .يخ
ًّْ رَٓزیم يـخُ گًخٌ يٗرَیى کّ ىٍ ئیَ كویوض گخو رَيٗىحٍیى .حُ حیٍ يُظَ،
كویوض آثیُّی رٕى کّ حُ آًٓخٌ رُّيیٍ هٍٕى ٔ ِْحٍحٌ پخٍچّ ٗي! َْکٔی یک
پخٍچّ حُ آٌ ٍح رَىحٗض ٔ َوٖ هٕىٍح ىٍ آٌ ىیي ٔ هٕى ٍح كویوض رخنظًخو پُيحٗض!
ئهًخ ً كویوض ىٍ نلع َیٔض ،ىٍ ظٕحَْ ٔ طَ٘یلخص َیٔض ،ىٍ يٜهلضحَيی٘ٗ
َیٔض ًّْٖ ...حیٍْخ رَحٖ َُيگٗ رَ٘ الُو حٓض ،رَّٗ ١حیٍکّ َْیک ىٍ ؿخٖ
ىٍٓض هٕى رّکخٍ ٍَٔي ،ىٍ حیٍ ٍٕٛص كظٗ يٗطٕحَُي ىٍ كَيٕل ُٓگرُخٖ كویوض
َیِ رّکخٍ ٍَٔي« .يٓخطًخ گخَيٖ» رّٓئحل كویوض حیٍگَّٕ پخٓن يٗىْي:
« ...حیٍ پَٖٓ رٔیخٍ ىٕٗحٍ حٓض؛ ح ّيخ يٍ آٌٍح رَحٖ هٕى رّحیٍ ٍٕٛص كم
کَىِحو کّ كویوض آٌچیِٖ حٓض کّ ٛيحٖ ىٍَٔٗ رًّٗخ يٗگٕیي .كویوض ىٍ ىل َْ
رَٖ٘ هخَّ ىحٍى ٔ َْکْ رخیي آٌٍح ىٍ آٌؿخ ؿٔض ٔؿٕ کُي ٔ كویوض ٍح رًّْخٌ
ٍٕٛطی کّ يٗریُي ىَزخل کُي .ح ّيخ ْیچکْ كن َيحٍى ىیگَحٌ ٍح يـزٍٕ کُي کّ
يٕحكن َظَٖ کّ حٔ ىٍرخٍِٖ كویوض ىحٍى ،ػًم ًَخیي».
«كویوض َؤظیٍ چیِٖ حٓض کّ رخیي آٌ ٍح ؿٔض ٔؿٕ کَى .كویوض ٍح رـٕثیي،
ُیزخیٗ ٔ هٕرٗ هٕى رّهٕى رّٕٖٓ ًٗخ هٕحْي آيي ...كویوض هيح حٓض ،هيح ٔؿٕى
ىحٍى حُ آٌ ؿٓض کّ كویوض ٔؿٕى ىحٍى .يخ رّؿٔض ٔؿٕ يٗپَىحُیىُ ،یَح ػویيِ
ٔٓ۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ىحٍیى کّ كویوظٗ ْٔض ٔ حُ ٍحِ ؿٔض ٔؿٕٖ ٓخػیخَّ ٔ ٍػخیض ىهین هٕحَیٍ ٔ
ىٓظٍْٕخٖ ُٗخهظّ ٔ آُيخیٖ ٗيِٖ آٌ يٗطٕحَیى كویوض ٍح ریخریى .طخٍین َ٘خٌ
ًَٗىْي کّ چُخٌ ؿٔض ٔؿٕٖ رَّخکخيٗ حَـخيیيِ رخٗي ...كظٗ اليٌْزخَٗ کّ طٍٕٜ
يٗکُُي رّهيح ػویيِ َيحٍَي ،رّكویوض حػظوخى ىحٗظّحَيٍ .يِ کخٍٗخٌ حیٍ حٓض کّ
رّهيح َخيٗ ىیگَ يٗىُْي ،کّ َخيٗ طخُِ ْى َیٔض .رَحٖ حٔ ِْحٍحٌ ِْحٍ َخو ْٔض.
«كویوض» ػخنٗطَیٍ َخيٗ حٓض کّ يٗطٕحٌ رّحٔ ىحى)ٔ(».
ّللا> ٍح رٍّٗظّٖ طلَیَ حكِحیٖ یخرُي ٔ ؿًؼخ ً يَکذ َٕٗيًَٗ ،طٕحَُي <کهًخص ّ
ىٍآٍَٔي .حنزظّ کّ هيحَٔي ػِیِ ٔ كکیى حٓض ».چُخٌکّ يلًٕى ٗزٔظَی يٗگٕیي:
کّ رلَ ههِو حَيٍ ظَف َخیي يؼخَی َْگِ حَيٍ كَف َخیي
ٍٕٛصْخی ْٔظی حُ يٜيٍ ٔحكي «کهًشهللا» ظٍٕٓ يٗیخرُي ٔ ىٍ ْیؤص
ّللا" يظکؼَ يًَٗخیُي؛ ٓپْ رّ«کهًش هللا» ٔحكي رَگ٘ض يٗکُُي ٔ ىٍ آٌ يلٕ "کهًخص ّ
ٔ ئظٓهک يٗگَىَي .حیٍ چَهّٖ ظٍٕٓحص حُ ٔكيص رّکؼَص ٔ حُ کؼَص
رّٔكيص ،ىحیًی ٔ آٌ رّآٌ حٓض؛ ٰنکٍ يخ ًَٗطٕحَیى آٌٍح حكٜخء کَى؛ ُیَح ىٍ
ظٍٕٓحص َّطکَحٍ حٓض ٔ َّحٓظًَحٍ .يخ كو ٢يٗطٕحَیى ؿهِْٕخی کىٍَگی حُ رَهی
ّللا" ىلْخٖ آىيیخٌ يظخَْ ٍح رٍّٕٛص ٗزقآٓخ ٕٗٓى کُیى .حىٍحک ٔ ٕٗٓى "کهًخص ّ
ٍح رّْى َِىیک يٗکُي ،طـَریخص آٌْخ ٍح رّْى ٔٛم يًَٗخیي ٔ یک ٓهٔهّٖ
َخگٔٔظُٗ رّٔؿٕى يٗآٍٔى .كخل آٌکّ ،يـخىنّ رخ حنلخظ ٟٔؼٗ رَ٘ يظيحٔيخ ً يخ ٍح حُ
يوٜي َٓخیٗ ٔ كویوض ؿخیٗ ىٍٔ يٗکُي؛ حنلخظٓ ،وض كظُّحَگیِ حٓض ،رّحَلَحكخص ٔ
ٗوخم يٗک٘خَي ٔ يٕؿزخص ك٠یهضطَحٗٗ ٔحْٗ يٕٗٗى ،چُخٌکّ يالی ٍٔيی گٕیي:
چٌٕ رّيؼُٗ ٍكض ،آٍحو حكظخى حهظالف ههن حُ "َخو" حكظخى
«يٓخطًخ گخَيٖ» ْى ىٍ حیٍ ه ٕٜٙيطهزٗ ىحٍى کّ رّؿخیض نطیق حٓض:
«کظخدْخ ىٍ رٓظَیٍ ٍٕٛص هٕى يٗطٕحَُي كوٓٔ ٢یهّٖ کًک رخُٗي ٔ حؿهذ
ْى يٕؿذ يِحكًض ٔ طٕ٘یٖ حًْخٌ يَٕٗٗي».
«يٌحْذ ٍحِْخٖ گَٕخگَٕٗ ْٔظُي ،کّ رّٕٖٓ َوطّٖ ٔحكي ٔ ي٘ظَک يٍَٗٔي.
طخ ٔهظٗ کّ يخ ًّْ رّٕٖٓ یک يوٜي يٍٗٔیى ٔ رّیک َٓيُِل يٍٗٓیى؛ حگَ
ٍحِْخٖ يخ يظلخٔص رخُٗي حًْیّظٗ َوٕحْي ىحٗض .ىٍ ٔحهغ طؼيحى يٌحْذ رّطؼيحى َلّٕ
حكَحى آىيٗ حٓض .حگَ کٔٗ رّكویوض ٔ ههذ يٌْذ هٕى رَٓي ،رّكویوض ٔ ههذ
يٌْذ ىیگَٖ َیِ ٍٓیيِ حٓض)ٕ(».
ىٍ يوخرم حیٍ ریُٖ حَٔخٌييحٍحََّ ،ظَ حَلٜخٍگَحیخَّ ٔؿٕى ىحٍى کّ يؼظوي
حٓضٍٓ :ظگخٍٍْٖ ،خیٗ ،کًخل ٔ َْ چیِٖ کّ ْيف ؿخیٗ ىیٍ حٓض ،يُلَٜح ً حُ
َ١ین پیَٖٔ حُ یک ي٘ٗ هخ ٙرّىٓض يٗآیي١ .زن حیٍ َظَ ،حىیخٌ ىیگَ ْى
يًکٍ حٓض كخيم رو٘ٗ حُ كوخین رٕىِ رخُٗيٰ ،نکٍ حُ يُظَ هيحَٔي طخٍین يَٜف
ٗخٌ گٌٗظّ حٓض ،نٌح رخ١محَي .يُلَٜح ً یک َظَ كن ٔؿٕى ىحٍى ،طُٓخ ًْخٌ یک
َظَ ٍحِ ٍٓظگخٍٖ ٍح پیٖ ٍٖٔ يخ هَحٍ يٗىْي .پیَٔحٌ ٓخیَ حىیخٌ كظٗ حگَ حُ
كیغ حهالهٗ ىٍٓضکخٍ ْى رخُٗيًَٗ ،طٕحَُي حُ َ١ین ىیٍ هٕى ٍٓظگخٍ َٕٗي.
ٖٓ۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
٘خء حٍٓطٕ رَ يٗگَىى .حیٍْخ ریٍ ٍیّْ٘خی حیٍ َظَیّ ىٍ َٓخیض رّكهٔلّٖ ي ّ
ٔؿٕى ٔ يخْیض [رّطؼزیَ ٓخىِ ریٍ هيح ٔ يظخَْ ْٔظی] «ىٔثیض ٔؿٕى» هخثمحَي کّ
حُ آٌ رّ«ٔؿٕى» ٔ «يخْیض» طؼزیَ يٗکُُئ .ؿٕى ٍح حٛم ٔ يخْیض ٍح كَػی ٔ
ػخٍیظی يًٗٗخٍَي .حٔنی ٍح «ٔحؿذ حنٕؿٕى رخنٌحص» يٗىحَُي کّ ْٔظّٖ يَکِی ٔ
ػهض حنؼهم ًّْچیِ حٓض ٔ ٔؿٕىٕ هخیى رًّحص هٕیٖ يٗرخٗي.
ىٔيی ٍح «يًکٍ حنٕؿٕى» يٗهٕحَُي کّ كیَلّٔ ٔؿٕى َیٔض ،ح ّيخ ٔؿٕى ىحٍى،
ىٍكخنیکّ يٗطٕحَٔض ٔؿٕى َيحٗظّ رخٗئ .ؿٕى ،ؿَْٕ ٔ يخْیض ػَ ٝحٓض؛
ٔؿٕى ٔحكي حٓض ٔ يخْیض يظکؼَ .يخْیض هزم حُ طلون ٔ ظٍٕٓ ٔ طکؼَ ،یؼُی پیٖ
حُ آٌ کّ يٕؿٕى ٕٗى ىٍ ػهى حُنت هيح يٕؿٕى رٕىِٔ .ؿٕى هخرم طؼَیق َیٔض،
حىٍحکخص ٔ طٕٛیلخص يخ رَحی يخْیض حٓض .حیٍ يخْیض حٓض کّ هخرم طؼَیق حٓض.
هيحَٔي يخْیض َيحٍى ،رُخرَحیٍ َّهخرم حىٍحک حٓض ٔ َّهخرم طٕٛیق .حگَ ًٗخ رپَٓیي
کّ هيح چیٔض؟ چگَّٕ حٓض؟ پخٓوی ؿِ ٓکٕص <یخ ًَٗىحَى> َوٕحْیي ىحٗض .ح ّيخ
حگَ حُ يخْیض پَٓخٌ کُیي يٗطٕحَیى رگٕیى حیٍ کِٕ حٓض ،آٌ ىٍیخ حٓض ،آٌ ىٍهض
٘خء ًْیٍ حٓض( .ػهض حٔنی) حٓض ٔ آٌ ْى حَٔخٌ ٓ ...ظٌٕ كوَحص كهٔلّٖ ي ّ
ط٘زیّ ىٍ حٛطالف ػهى کالو، ط ـ رْجیَ ّعْك:
ًْخَُي کَىٌ هيحَٔي ىٍ ًحص یخ ٛلخص رّيوهٕهخص {هخ ّٛحَٔخٌ} ٔ حُِٓخى ٛلخص
يوهٕم رّهخنن حٓض .رَهٗ كَهّْخٖ ئهًخٌ رَحٖ ُٗخهض هيح ،ظٕحَْ آیخص هَآٌ
٘ ِزّ َّٓ» یخ
کَیى ٍح رَگَكظّ ٔ رَحٖ هيحَٔي ٛلخص ؿًٔخَٗ پُيحٗظّحَي .حیُخٌ ٍح « ُي َ
ٔ ًَّ» َخو َٓخىِحَي .رَ ١زن ىیيگخِ «ط٘زیّ» طلخٔص حٓخٓی ریٍ حٔٛخف هيح ٔ « ُي َـ ِ ّ
حٔٛخف يوهٕهخص َیٔض ٔ آٌ ىٓظّ حُ ٛلخطی کّ ْى رَ هيح ٔ ْى رَ يوهٕهخص حٔ
يخَُي حَٔخٌ ح١الم يیگَىَي ،يؼُخی ٔحكي ٔ ي٘ظَکی ىحٍَي کّ ىٍ َْ ىٔ یکٔخٌ
حٌ هللا ههن آىو ػهی ٍٕٛطّ». حٓض .كيیغ يٍٕ٘ٓی حٓض طلض ػُٕحٌّ « :
= هيحَٔي آىو ٍح رَحرَ رخ ٍٕٛص ٔ ٓیًخی هٕى آكَیي.
حیٍ ٍٔحیض <کّ حهظزخّ حُ ٍُٔ ٗ٘ى ههوض ،ىٍ کظخد پیيحیٖ طٍٕحص حٓض>
٘زِّ َّٓ» ٔ يظٕٜكّ يٗرخٗيَْ . يٍٕى حٓظُخى رٔیخٍی حُ كِ ََ ْم حٓاليی رًّٕٗل « ُي َ
گَْٔی ١زن ًٔم ٔ يُٖ هٕى حُ آٌ حٓظلخىِ يٗکُي .رًَْیٍ حٓخّ ،حرٍػَرٗ
آكَیُٖ رٍّٕٛص ٰانٓی ٍح رَ طًخو ْٔظی طؼًیى ىحىِ حٓض؛ رَّظَ حٔ ىٍ كيیغ يٍٕى
رلغ ،طُٓخ حُ آٌ ؿٓض «ههوض رَ ٍٕٛص ٰانٓی» يُل َٜرّآىو ریخٌ ٗيِ کّ حَٔخٌ،
طًخو كوخین ػخنى ٍح ىٍ هٕى ؿًغ کَىِ حٓض؛ کّ ىٍ يظٌٕ ػَكخَی «حًٓخء ٰانٓیّّ»
۰ٓ۳ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
هٕحَيِ ٗيِ ٔ ػیٍ ًحص هيح يلٕٔد يٕٗٗى )ٖ(.حُ ًْیٍ ؿٓض حٓض کّ حَٔخٌ ٍح
َٔوّٖ حُ ؿٓخٌ ههًيحى يٗکُي« :حإلَٔخٌ ْٕحنکهًش حنـخيؼش ٔ َٔوش حنؼخنى ،كکم يخ
كی حنؼخنى ؿِء يُّ = حَٔخٌ کهًّٖ ؿخيغ ٔ َٔوّٖ ؿٓخٌ حٓض؛ پْ َْ آٌچّ ىٍ
ْٔظی حٓض ،رو٘ی حُ حَٔخٌ يٗرخٗي ».حٔ طالٕ کَىِ حٓض طخ كيیغ يٌکٍٕ ٍح رخ
َظَیّٖ «ٔكيص ٔؿٕى ٔ يٕؿٕى» ٔكن ىْي؛ حرٍػَرٗ حكَحٍ ١ح رّؿخی يٍٗٓخَي
کّ ىٍ يٕٟغ ىیگَ ،كيیغ ٍح حیٍگَّٕ طلَیق يٗکُئ« :هي هخل :اَّّ ههن حنؼخنى
ػهٗ ٍٕٛطّ = گلظّ ٗيِ حٔ ؿٓخٌ ٍح يطخرن ٍٕٛص هٕى آكَیيِ حٓض)4(».
ط٘زیّ یک کٖ٘ ؿزَة ًُْی حٓض ،حگَ هيحی ٔؿٕى ىحٍى رخیي ٗزیّ یک چیِی
رخٗي .ریٍ ي٘زّٓ ٔ يـًّٔ يَُ رخٍیکی ٔؿٕى ىحٍى .يٗطٕحٌ گلض يـًّٔ حُ ىل
ي٘زّٓ ریٌَٔ آييِ حٓضَٓٓٗ .ظخَی ىٍ يهم ٔ َلم حُ گَْٔی حُ ئهًخَخٌ رّػُٕحٌ
ًّٔ یخى کَىِ حٓض .حیٍ گَِٔ هيحَٔي ٍح رّيٕؿٕىحص ؿًٔخَی ،ط٘زیّ ي٘زّّٓ ٔ يـ ّ
يیکُُي ٔ رَحی هيحَٔي ىٓض ٔ پخ ٔ ىیگَ حػ٠خء ٔ ؿٕحٍف هخثمحَي.
يـًّٔ رّيؼُخی حػظوخى رّؿًٔخَی رٕىٌ هيحَٔي حٓض .حَظٔخد حٔٛخف ؿًٔخَی
َظیَ ىحٗظٍ حَيحو چٌٕ ىٓض ٔ پخ ٔ چ٘ى ٔ گٕٕ ٔ ك ٍٕ٠ىٍ يکخٌ يؼیٍ ٍح رًّحص
كن ٍٔح ىحَٔظّ ٔ آیخص يظ٘خرّ هَآٌ کَیى ىٍ حیٍ ُيیُّ ٍح رَ ًْخٌ يؼخَی ظخَْی
ؿًٔخَی ٔ رَ٘ی كًم ًَٕىِحَي .ىٍ طهوٗ ي٘زّٓ ٔ يـًّٔ ،هيحَٔي يلم ٔ يکخٌ
ىحٍى ،رَػَٕ ؿهّٕ کَىِ ،پخْخ ٍح رَکَٓٗ َٓخىِ ٔ َٓ ،ىٓض ٔ حَيحيٖ ٍح يَطذ
طکخٌ يٗىْي ٔ ًَخیُيِگخَٖ ٍح ىٍ ُيیٍ َگخِ يٗکُي .چُیٍ طٕٜیَ حُ هيحَٔي کّ ىٍ
حىیخٌ ََٜحَیض ٔ یٕٓىیض ٍیّ٘ ىحٍى ،ىٍ يیخٌ رَهی ُيظَک َِهّ ًْیٍ ئهًخٌ رّهٕٜٙ
ظخَْیّ <حطزخع ىحٔٔى ظخَْی> ٔ کَحيیّ <حطزخع دمحم رٍ کَحو ٓـٔظخَی> ٔ ىیگَ
يـًٔیٌٕ ٔؿٕى ىحٍى .رَهی حهٕحل حٗخػَِ ،يخَُي هٕل رٍّإیض رَٜی كنطؼخنی ىٍ
ػخنى ،یخ ىٍ هیخيضَ ،یِ ئظهِو ًْیٍ ىیيگخِ يیرخُٗي)۳(.
ىٓظّٖ ىیگَ يٗگٕیُي يخ حٔٛخف ك ـ رٌيیَ ّعْك:
يًکُخص ٍح ىٍک يٗکُیىٓ ،پْ َٕحه ٔ ٚيلئىیضْخ ٔ ٟؼقْخ ٍح حُ آٌ
رَيٗىحٍیى ٔ آٌ يؼُخی يطهن ٔ کخيهٖ ٍح رّهيحَٔي َٔزض يٗىْیى کّ حیٍ (طُِیّ)
حٓض .هيح ىحٍحی ٛلخص ػزٕطیّ ٔ ٓهزیّ حٓضُْ .گخيی کّ يٗگٕثیى «هللا = هيح»
ًحطی ٍح هٜي کَىِحیى کّ ئظـًغ ؿًیغ ٛلخص کًخنیّ ٔ يزَی حُ ؿًیغ ٛلخص
َخه ّٜحٓض .طُِیّ ػزخٍص حٓض حُ حػظوخى رّيُِِ رٕىٌ هيحَٔي حُ ٛلخص ٓهزیّ يخَُي
ػَُٔٔ ٔ ٝحل ٔ ،ىحٍحیی ٛلخص ػزٕطیّ يخَُي ػهى ٔ هيٍص ٔ ػيحنض…
۰ٓ۶ كکًض یگخَّ
ىٍ ىیيگخِ «طُِیّ» یخ «حػزخص رئٌ ط٘زیّ» طلهیهی حُ يؼُخی ٛلخص ٰانٓی حٍحثّ
طُِِ ٔ طؼخنی هيحَٔي حُ َوخی ٔ ٚيلئىیضْخی يوهٕهخص هٕى يیٕٗى کّ حُ یکٕٓ ّ
ٍح پخّ ىحٍى ٔ حُ ٕٓی ىیگَ حٔٛخف حٔ ٍح ُٗخهضپٌیَ يؼَكی کُي.
حیٍ گَِٔ هخثم رّطؼطیم حیٍگَّٕ ُ ـ رؼطیل ّعْك:
يزخكؼخصحَي .ريیٍي ًٌٕ٠کّ َْگَّٕ رلغ ٔ کُکخٕ پیَحيٌٕ ًحص رخٍی طؼخنی
يًُٕع ٔ يلخل حٓض ٔ حٕٛالً ٍحِ كٓى ٔ ُٗخهض ًحص كن رَ حَٔخٌ ئئى يیرخٗي.
رَ٘ طُٓخ يیطٕحَي ْٔظت حٔ ٍح طٜيین ًَخیي ،رئٌ آٌکّ ٛلظی ٔ حًٓی ٔ
ي٘وٜخطی ٍح رّحٔ ئُٕد ىحٍى .آَخٌ يٗگٕیُي حكکخو يًکُخص ٍح ًَٗطٕحٌ رَهيح
ؿخٍی کَى .چُیٍ طلکَ ىٍ ریٍ گَْٔی حُ حْم كيیغ ٔ ظخَْیخٌ ٔ ُيظَک َِهّ ًْخٌ
پخیگخْی ىحٗظّ حٓضَْ ،گَّٕ ٓئحل ٔ حٓظلٔخٍ پیَحيٌٕ ًحص ٔ ٛلخص كنطؼخنی ٍح
ريػض ىحَٔظّ ٔ آیخطی حُ هَآٌ کَیى ٍح کّ ىٍ يٍٕى حیٍ يطخنذٔ ،حٍى ٗيِ ،رّؿٓض
حػظوخى رَ٘ رّآٌْخ َّ ٔ ،طلٓیى رَ٘ َٔزض رّيينٕالص آٌْخ ىحَٔظّحَي.
رَىیگَ گَِْٔخ َٓیذ يٗکُُي کّ حٛالً ًٗخ چّ كوی ىحٍیي کّ َٓرخال َگخِ کُیي،
ٔؿٕى ٔ الٔؿٕى رگٕثیي ،یخ ط٘زیّ ٔ طُِیّ کُیي؟! يؼهٕو حٓض کّ یک هيحی هيٍصيُي
آٌ رخال َ٘ٔظٍَّٗٓ ،ظّٖ ًّْٖ حيٍٕ ٍح رّىٓض ىحٍى ٔ رَگ٘ض ًّْٖ حيٍٕ َیِ
رّحٔ حٓضًٗ .خ كو ٢پیٖ پخی هٕى ٍح رزیُیي ٔ .گْٕٕخی هٕى ٍح رخُ کُیي ٔ رُٕ٘یي
کّ هيح چّ ىٓظٍٕحص ٔ كَحيیُی ٛخىٍ کَىِ ٔ ًٗخ يکهق رّحؿَحی آٌ ْٔظیي.
«الحىٍی» رّيؼُخی «ًَٗىحَى» حٓض. ّ ـ الاكهی:
حئَُِ آٌٍح «َيحَىگَحیی» طؼزیَ يٗکُُي .رّٟٔؼٗ گلظّ يٕٗٗى کّ ٗو ٚىٍ
رَحرَ ٔؿٕى یخ ػيو هيح ؿٕحرٗ ٍٍٔٗ َيحٍى ٔ ،كٔخٓیظٗ ُیخى ْى َ٘خٌ ًَٗىْي،
چٌٕ َظخو ْٔظی ىحٍى کخٍ هٕى ٍح يیکُي ،رٕى ٔ َزٕى هيح طؤػیَی رخالی آٌ َيحٍى؛
حیٍؿخ حٓض کّ كَ ٝرٕىٌ هيح يِحكًٖ َیٔض ٔ َزٕى هيح ْى حٔ ٍح ىلطُگ ًَٗکُي.
الحىٍٖگَة ىیُٗ ،حنلخى ٔ رٗهيحیٗ َیٔض ،رهکّ َٕػٗ ٗکخکیض ٔ حظٓخٍ
ػـِ حُ حيکخٌ حػزخص یخ َلی ٔؿٕى هيح حٓض.
َْچُي حْم هزَِ ،يُ٘ؤ الحىٍیگَی ٍح رّٕٓكیٔطخثیخٌ ٗکخک یَٕخَی
رَيٗگَىحَُي کّ َْگَّٕ حظٓخٍَظَ ىٍرخٍِٖ هيحیخٌ ٍح هطخء يٗىحَٔظُي ،رّحیٍ
ىنیم کّ ػهى رّآٌْخ ؿیَيًکٍ حٓضَٓ .ىٓظّٖ يٍٕ٘ٓ حیٍ گَِٔ ىٍ هٌَ پُـى هزم
حُ يیالى «پَٔطخگٍٕحّ» رٕى کّ ىٍ آؿخُ کظخری رخ ػُٕحٌ «ىٍرخٍِٖ هيحیخٌ ،رُخ رَ
ٍٔحیض الثَطیّٕ» َٕٗض ٔ گلض« :يٍ ٔٓیهّٖ ىٍ حهظیخٍ َيحٍو کّ ىٍرخٍِٖ
۰ٓ۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
هيحیخٌ ريحَى ٔؿٕى ىحٍَي یخ ٔؿٕى َيحٍَيُ ،یَح يٕحَغ رٔیخٍی ىٍ ٍحِ ُٗخهض ٔؿٕى
حرٓخو ئؤنّ ٔ کٕطخْی ػًَ آىيی».
ِ ىحٍى؛ حُ ؿًهّ،
حیٍ َُ١طلکَ ىٍ يیخٌ ئهًخَخٌ َیِ ٍٕٓم ًَٕىِ ٔ يلخْیى ٔ كَهّْخی
كٔزخَیّ ٔ َٕٓطخَیّ ٍ ...ح رّٔؿٕى آٍٔى کّ گَچّ ىٍ حههیضحَئ ،نی رخُْى ٔؿٕى
ىحٍَي .آٌچّ ىٍ طلکَ حٓاليی رّ"الحىٍی" حػظزخٍ ىحىِ حٓض ٓوُخٌ رَهی حُ رٍِگخٌ
ىیٍ حٓض کّ ىٍ يٕٟغ ٔ يؼُخی پُٔيیيِ رّکخٍ ٍكظّ حٓض ،حُ ؿًهّ ىٍ َٓؾحنزالؿّ
(كکًض )۴۳آييِ حٓض« :يٍ طَک هٕل الحىٍی حٛیزض يوخطهّ = َْکْ گلظٍ
"ًَیىحَى" ٍح طَک کُي ،هٕى ٍح رّْالکض ک٘خَیيِ حٓض .ػالِٔ رَ آٌ ،ىٍ طلویوخص
حىرت ُّٓظی ىٍ يٕحٍىی کّ َٓحیُيِٖ ریظی یخ گٕیُيِٖ هطؼّٖ ٍح ًَیىحَٔظُي ،حؿهذ
ىٍ کُخٍٕ ٔحژِٖ الحىٍی ٍح يیَٕٗظُي ،یؼُی گٕیُيِٖ آٌٍح ًَیُٗخٓى.
ؿَؿخَی ىٍ طؼَیلخص ،الحىٍیّ ٍح گَْٔی ىحَٔظّ حٓض کّ رّطٕهق ىٍ حظٓخٍ
َظَ ىٍرخٍِٖ ػزٕص چیِی یخ ػيو ػزٕص آٌ يؼظويحَي.
حئَُِ "حیًخَٕثیم" کخَض ٍح رّحػظزخٍ ؿیَػوالَٗ ىحَٔظٍ يخرؼيحنطزیؼش ٔ رَپخ
کَىٌ ىیٕحٍ رهُي ریگخَّگٗ يیخٌ ىیٍ ٔيؼَكضَٓ ،يُ٘ؤ الحىٍٖگَحٌ ىیُٗ يُٗٗخُٓي.
حٔ ييػٗ حٓض کّ يؼَكض ،چٌٕ طُٓخ رّحٗیخٖ يظلیِّ رُّيخٌ ٔ يکخٌ طؼهن يٗگیَى،
پْ ًَٗطٕحٌ يلخْیى ىیُٗ ٍح <کّ كَحُيخٌ ٔ كَحيکخٌحَي> ىٍ چُزَِٖ يؼَكض ؿخٖ
ىحى .حٔ ٍ ًٍٟى طًخيٗ طالْٕخٖ کّ ىٍ ٍحِ پٍَٔحَیيٌ ٰانٓیخص رَْخَٗ ٍٕٛص
گَكظّ حٓض ،رَحیٍ َکظّ طؤکیي يٍُٗٔى کّ رَحٖ كهٕل حیًخٌ ىٍ ههذ ،رخیي ػوم ٔ
ُٗخهض ٍح کُخٍ ُى)۶(.
ىٍ رَهی آػخٍ يظويو رَّيٍص حىری ٔ ؿخنزخ ً کاليیٔ ،حژِٖ ٕٓكٔطخثیّ ٔ ي٘ظوخص
آٌ رّکخٍ ٍكظّ حٓض .يخَُي حن ِؼوي حنلَیي حرٍػزيٍرّ( )۰يوخالص حالٓاليییٍ حٗؼَی()۴
طؼَیلخص ؿَؿخَی (ًٗخٍِ )۰۴4حنزيء ٔ حنظخٍین يويٓی( )۲حنًـُی كی حرٕحد حنظٕكیي،
حُ هخٟی ػزيحنـزخٍ(ٓٔ) ٔ ىیگَحٌ.
ْىچُیٍ حٓض حٛطالف «كٔزخٌ» کّ رّيؼُخی «گًخٌ ٔ پُيحٗض» حٓض ٔ نلع
«كٔزخَیّ» رّيؼُخی «کٔخَی کّ رّىٓظَٓی رّیویٍ هخثم َیٔظُي» حیٍ حٛطالف َیِ
رّ ٍٕ١گٔظَىِ ىٍ حیٍ يُخرغ رّکخٍ ٍكظّ حٓض .ح ّيخ يؼُخ ٔ يلٕٓو آٍحی الحىٍیّ ىٍ
يُخرغ حٓاليی هييض ریٖطَ ىحٍىَ .ظیَ حنظٕكیي يخطَیيی(ٔٔ) حٕٛلحني ّیٍ رـيحىی(ٕٔ)
حنلٜم حرٍكِو(ٖٔ) حٕٛلحنيّیٍ رِىٔی( )ٔ4يوخالص حالٓاليییٍ حُ حرٕحنلٍٔ
حٗؼَی( ٔ )ٔ۳حنزيء ٔحنظخٍین ـ يويٓی( ٔ )ٔ۶حرٍؿُٕی ىٍ «طهزیْ حرهیْ»...
۰ٓ۴ كکًض یگخَّ
ّؽلد ّعْك
«ٔكيص ٔؿٕى» یک حُ ؿُـخنیطَیٍ يزخكغ ػَكخَی حٓض کّ رخ رَهٍٕىْخی
کخيالً يظ٠خىی ٍٔرٍّٔ ٗيِ حٓض ،رَهی آٌ ٍح طخ كي َٗک ٔ کلَ رخال رَىِ ٔ
رَهی آٌ ٍح ػیٍ طٕكیي ٔ كویوض آٌ ىحَٔظّحَي .رَّظَ يیٍٓي رٔیخٍی حُ
يٕٟغگیَیْخی يُلی ،يٕنٕى كٓى َخىٍٓض حُ كویوض َظَیّی ٔكيص ٔؿٕى رخٗي.
َگخْی حؿًخنی رّئؤنّی طٕكیي ىٍحٓالو َ٘خٌ يیىْي کّ طخ پیٖ حُ آيیوظّٗيٌ
ػوخیي طٕكیي ئهًخَخٌ رخ حَيیّْ٘خی ػَكخَی ـ كهٔلی ،يزخكؼی چٌٕ ٔكيص ٔؿٕى کّ
یویُخ ً يزلؼی كهٔلی حٓض ،ىٍ يزخكغ طٕكیيی ؿخیگخْی َيحٗظّ حٓض .ىٍ طزییٍ
ىیيگخِْخی طٕكیية رٍِگخٌ ٕٛكیّ هزم حُ حرٍػَری ،يزلغ طٕكیي ،يزلؼی رٔی٢
رٕىِ کّ ىٍ آٌ هيحَٔي رخ ًکَ حٔٛخكی طٕٛیق يیٗيِ حٓض ،رخالطَیٍ يوخيی کّ
۰ٓ۲ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
رَحی ٓخنک ىٍ حیٍ ىٍِٔ طَٓیى يیٗيِ ،يوخو كُخء رٕىِ حٓض ،یؼُی ػزي ىٍ ٍد كخَی
يیٕٗى ٔ حیٍ هيح حٓض کّ ىیگَ ىٓض ٔ ُرخٌ ٔ حػ٠خء ٔ ؿٕحٍف حٔ يیٕٗى؛
ٔحٟق حٓض کّ حیٍ يوخو رخ ٔكيص ٔؿٕىی کّ حرٍػَری کخٗق ٔ يُخىة آٌ حٓض،
رٔیخٍ كخٛهّ ىحٍى ،رهکّ يیطٕحٌ گلض طلخٔطی يخْٕی ىٍ حیٍ ىٔ يوخل یخكض يیٕٗى.
ىٍک ٔ طؼَیق ٓخىِی ٔكيص ٔؿٕىی کّ رَهی ػَكخء رَّٓکَىِگی حرٍػَری
ريحٌ حػظوخى ىحٍَي چُیٍ حٓض کّ يٗگٕیُي :آٌچّ ٍح «ْٔظی ـ ؿٓخٌ ـ ػخنى» يَٗخيیى،
ىٍ طًخيیض هٕى «یک ٔؿٕى حٓض ٔ ».هيح َیِ ىٍ ىحیَِٖ ًْیٍ ٔؿٕى يٕهؼیض
ىحٍىَْ .چُي کّ حٔ ؿٓخٌ ٍح يٕؿٕى کَىِ حٓض ،ح ّيخ هٕى ریٌَٔ حُ حیٍ ؿٓخٌ َیٔض،
ًْخٌگَّٕ کّ هطَِ ؿِء حُ ىٍیخ حٓض .رخ َلٗ "كي" حُ هيحٖ طؼخنٗ ٔؿٕى ٍح
َخيظُخْت رخنلؼم يٗىحَُي ،رَ یگخَّگٗ ًّْٖ حٗیخء رخ هيح حػظوخى ىحٍَي ٔ يٗگٕیُي:
«ًّْٖ يظخَْ حيکخَیّ ،طـهّی ٔ ظٍٕٓ رخنلؼم هيح حٓض».
يؼخنی کّ يٗطٕحٌ رَحی كَف آٌْخ آٍٔى حُ هٕى حَٔخٌ حٓض .يؼالً ًٗخ ىٍ
ٛللّٖ ًٍْ هٕى ٔ ىٍ حَيیّٖ٘ هٕى یک ػخنى ههن کُیي ،يٗریُیي کّ آٌ ػخنى حُ
ًٗخ ؿيح َیٔض؛ رهکّ ىٍ ًٗخ ؿَم حٓض .ؿيحی حُ ًٗخ ٔؿٕى َيحٍى ٔ ىٍ یي هيٍص
ًٗخ حٓض ،ىٍػیٍكخل ًٗخ ىٍ آٌ هالًَٕٗٗ ّٛیي چٌٕ ًحص ًٗخ كَحطَ حُ آٌ ْى
ْٔض ،حگَ طًخو آٌٍح حُ ریٍ رزَیي ٔ يؼئو ٓخُیي رًّٗخ ْیچ ُیخَی ًٍَٗٓي ٔ َلْ
ػ ٍِ
ی َ ّللاَ نَـَُِ ٌّ
ًٗخ ىٍ ؿخی هٕیٖ ػخرض حٓض .رًّْیٍ يؼُخ هَآٌ يٗگٕیي « ِا ٌَ َ
ْحنؼَخنَ ًِیٍَ »۶ :ٕ۲ ،حگَ طًخو ػخنى حُ ریٍ رَٔى رّهيحَٔي ْیچ ُ ٔ ٍَٟیخَی ًٍَٗٓي
چٌٕ ًحص حٔ ٔ ،حٛم ْٔظت كنطؼخنی كَحطَ حُ ػخنى حٓض ٔ ههن حٔ طُٓخ یک طـهّی
ىٍ ىٌٍٔ ههًَٔ هٕى حٔ رٕىِ حٓض.
يطهذ ىیگَ حیٍکّ «ٔؿٕى» یخ «ْٔظی» رًّحص هٕى يٕؿٕى حٓض ٔ ىٍ طلون
هٕى يلظخؽ ْیچ ٔؿٕى ىیگَی َیٔض ،چٌٕ يؼُخ َيحٍى کّ رگٕثیىٔ :ؿٕى رّ١لیم
ٔؿٕى ىیگَی يٕؿٕى حٓض؛ حگَ چُیٍ ریخَيی٘یى الُيّ حٕ حیٍ يٕٗٗى کّ آٌ ٔؿٕى
َیِ رّٔؿٕى ىیگَی يلظخؽ ٔ يظکی هٕحْي رٕى ...حیٍ طٔهٔم يٍٗٔى طخ رَٗٓخیض ٔ
رخ١م حٓض؛ پْ ٔؿٕى ىٍ ًحص هٕى ؿُی ٔ حُ ًّْچیِ رَٗیخُ حٓض .يؼُٗ حیٍ گلظّ
آٌحٓض کّ «كویوض ٔؿٕى هيح چیِٖ ؿِ ٔؿٕى کم حٗیخء ٔ هٕٜٛیخص آٌْخ
َیٔض؛ يـًٕػّٖ حٗیخء رَّ ٍٕ١خيلئى ٔ َخيظُخْٗ ٔؿٕى هيحَٔي ٍح ط٘کیم
يٗىُْيًّْ ».چیِ ػیٍ هيح حٓض ،ىٍ ًْخٌ كخل ْیچ چیِ کم هيح ،یخ ًحص هيح
ٓٔ۰ كکًض یگخَّ
َیٔض .رّػزخٍص ىیگَ :ػَكخء يؼظويحَي کّ طُٓخ ٔؿٕى كویوی ىٍ حیٍ ػخنى هيح حٓض،
ىیگَحٌ ٔؿٕى كویوی َيحٍَي ،رهکّ ًّْگی يظخَْ ٔ ٓخیّْخی حُ ٔؿٕى هيح ْٔظُي.
رُخرَحیٍ يـخُح ً رّآٌْخ ٔؿٕى گلظّ يٕٗٗى .حیٍ ٓوٍ َّحَکخٍ هيح ٔ َّحَکخٍ
ؿٓخٌ حٓض .ػَكخء يیگٕیُي يخ کؼَص ٍح ىٍ ؿٓخٌ يیپٌیَیى ،ح ّيخ يیگٕثیى حیٍ کؼَص
حنظخْ َُِ َٔ ْحن َز ِ
خَٕ ُْ َٔ ۖ ٍُ ١ ىٍ يظخَْ ٔؿٕى حٓض َّ ،ىٍ هٕى ٔؿٕىْ َٕ ُْ « :حْل َ َٔ ُل َٔ ْحآل ِه َُ َٔ َ
ػ ِهی ٌى»ٖ :۳۰ ، رِ ُک ِّم ٗ ْ
َیءٍ َ
ػخنى کخثُخص حُ ٔؿٕى آكَیيِگخٍ ٛخىٍ گَىیئِ ،نٗ َّىٍ َظیـّٖ حٍحىِ ٔ
هالهیض آُحى هيحَٔي ،رهکّ ٛئٍ ػخنى حُ َخكیّٖ آكَیيِگخٍ ،كؼهٗ رٕىِ کّ
ٍَٟٔص ١زیؼٗ ىحٗظّ ٔ َظیـّٖ حٗزخع ٔ حَزخٗظّگت يُزغ حٔنیّ ًَٗىِ يٕٗٗى؛
يَكهّٖ رؼي ىَیخٖ حَيیّْ٘خَ ،لْ کم ،حٍٔحف كَى كَى آىيیخٌ ،يخىِٖ حٔنیّ ٔ ىَیخٖ
يخىٖ رٕىِ حٓض١ .زن حیٍ حٛم ،آكَیيِگخٍ ٔ ػخنى آىيٗ كو ٢كهوّْخٖ ْٔظُي ىٍ
ؿَیخٌ کهٗ آكَیُٖ کّ هخٌَٕ ١زیؼٗ ٔ طخٍیوٗ آٌْخ ٍح رّْى يَرٕ ٔ ١يظلي
يٗٓخُى ٔ طکخيم يُطوٗ حیٍ حٛم رّٔكيص ٔؿٕى يُـَ يٕٗٗى ٔ ٗيِ حٓض.
دمحم حُ ػخنًخٌ كوّ ٔ كيیغ ٔ طٕٜف رٕى ٔ ؿيٕ َیِ یکی حُ ه٠خص حَينٔی رٕى.
ٖٔ ىٍ «حٗزیهیّ» ٕٓ« ،یال» ٔ «ٓزظّ» رّطلٜیم ػهى پَىحهض .ىٍ ًْیٍ يوخ١غ
رٕى کّ «أرٕحنٕنیي أكًي حرٍٍٗي ،كیهٕٔف کزیَ هَ١زٗ ،رّيالهخص حٔ ػالهّيُي ٗي،
حیٍ يالهخص يٓى يیخٌ حیٍ ىٔ حٓطٍِٕٖ ػوم ٔ ػَكخٌ كخٛم گَىیي.
يٕٓی رٍ يیًٌٕ (حیٍ یٕٓىة ئهًخٌ!) ٔ ٗین أرٕييیٍ يـَری ،ىیگَ ػخٍف
رٍِگ َیِ ىٍ ًْیٍ ُيخٌ يُٗیٔظّحَي .گٌحٍٗخطی ٔؿٕى ىحٍى کّ يیخٌ حیٍْخ َیِ
يالهخصْخی ٍٕٛص گَكظّ حٓض .حرٍػَرٗ ىٍ ٍٓ ٖٓ ٓخنّگٗ حٓپخَیخ (حَينْ) ٍح
طَک کَى ٔ رّطَْٕ ٔ يکّ ٔ رـيحى ٔ كهذ ٔ يٕٛم ٔ آٓیخٖ ٛـیَ ٓلَ ًَٕى.
هزَْخی ىٍ ىٓض حٓض کّ ریٍ حرٍػَرٗ ٔ يٕنٕی َیِ يالهخصْخی كخٛم ٗيِ حٓض.
ىٍ آٓیخٖ ٛـیَ ٓهطخٌ هخَّٖ رّحٔ ْيیّ کَى ٔ حٔ رٗىٍَگ هخَّ ٍح رّگيحٖ
رو٘یيَٓ .حَـخو ىٍ ىي٘ن ٍكم حهخيض حكکُي ٔ ىٍ ٕٕ ٍریغحنؼخَی ْ ۶ٖ۴ـَی
هًَی يطخرن رخ ٓٔ َٕحيزَ ٓ ٕٔ4طَٓخثی ىٍ ٍٓ ٓ ۰۴خنّگی ىٍ آٌؿخ آٍحو گَكض.
حرٍػَرٗ حُ نلخظ َظَگخِ كوٓٗ رّظخَْیخٌ طؼهن ىحٗض ٔ يُکَ "ٍأٖ" ٔ
"هیخّ" ٔ "طوهیي" رٕىٔ .نٗ حؿًخع ٍح هزٕل ىحٗض.
حٔ ػوخیي ظخَْیخٌ ٍح ىٍ ئخثم كوٓٗ رّٟٔغ ػـیزٗ رخ طؼزیَ رخ ٔ ُٗ١طؼزیَ
حیٓخيٗ هَآٌ ىٍْى آيیوض کّ ىٍ حیٍ ُيیُّ کخٍ ٍح رّكي حكَحٍٓ ١خَیي.
حرٍػَرٗ رخ كهٔلّ يیخَّٖ َيحٗض؛ ح ّيخ رَهی رّؿه ٢حٔ ٍح كیهٕٔف َٕحكالَٕ١ی
َیِ يٗهٕحَُي .طخؿخی کّ ىٍ رالى يلم طٕني هٕیٖ رّ«حرٍحكالَ »ٌٕ١یِ َِٗٓ حٓض.
حٔ پیٖ حُ َْچیِ یک ٕٛكی رٕى ٔ ىٍ ٰانٓیخص ٔكيص ٔؿٕىٖ رٕى.
هالّٛطَیٍ ٔ گٕیخطَیٍ طؼزیَ ىٍ طؼخنیى حرٍػَرٗ ىٍ يٍٕى يخْیض حیٍ ٔؿٕى
ٔحكي ٔ ٍحرطّٖ آٌ رخ کؼَص ؿٓخٌ ،حیٍ ػزخٍص حٓض ْٕ« :ال ْٕ!» = (حٔ َّ حٔ!)
یک يٕؿٕى ،یک ٗیء ،یک ٔحهؼیض ،یک ؿٓخٌ ،یک ْٔظی< :حٔ ْٔض َّ حٔ!>.
یؼُی ًّْ حٔ ْٔض ٔ ىیگَ ْیچ! حرٍػَرٗ کٔخَی ٍح کّ ؿٓخٌ ٍح رٍّٕٛص
«حٔ َّ حٔ» يٗریُُي «ًٔحنؼیُیٍ» (ىحٍحی ىٔ چ٘ى) يَٗخيي کّ رخ یک چ٘ى طُِیّ
يطهن هيح ٍح ي٘خْيِ يٗکُُي ،رخ چ٘ى ىیگَ ط٘زیّ حٔ ٍح« :حَٔخٌ کخيم كن ٍح ىٔ
گَّٕ يٗریُي ،حُ حیٍٍٔ هيحَٔي رّحٔ ىٔ چ٘ى ىحىِ حٓض؛ رخ یک چ٘ى ،حُ ؿٓض
رَٗیخُی حٔ حُ ؿٓخَیخٌ رّحٔ يَٗگَى ،رُخرَحیٍ ،حٔ ٍح َّ ىٍ چیِی ٔ َّ ىٍ هٕى
يٗریُي؛ رخ چ٘ى ىیگَ حُ ؿُزّٖ حٓىحنَكًٍ رّحٔ يَٗگَى کّ ىٍ ١هذ ػخنى حٓض ٔ
ػخنى ىٍ ١هذ حٔ حٓض؛ حُ حیٍٍٔ ٔؿٕى حٔ ٍح ىٍ ًّْچیِ ٓخٍی يٗریُي)ٔ۲(».
ٕٔ۰ كکًض یگخَّ
حگَ ٔؿٕى طُٓخ رّهيح طؼهن ىحٗظّ رخٗي ،ىٍ حیٍ ٍٕٛص ،يخ ٕٓیهللا كیَلّٔ ػيو
ْٔظُئ ،نی طخ آٌؿخ کّ يظَٓ كن ْٔظُي ،يٕؿٕىحَي .يوهٕهخص كیَلّٔ حػیخٌ ٔ یخ
حٗیخء ْٔظُي ،ح ّيخ حُ هٕى ٔؿٕىی َيحٍَي .حػیخٌ ػخرظّٖ يٍٕ٘ٓ ،کّ ؿخنزخ ً رَّلٕی
گًَحِ کُُيِ « ُيؼُم» َخيیيِ يَٕٗٗي ،ػزخٍصحَي حُ :حٗیخء رٍّٕٛطی کّ حُ حُل ىٍ
ػهى ٰانٓی رٕىِ حَي .حػیخٌ ػخرظّ ًْیٍ حٗیخی رئٌ ٍرَٔ ٔ ٢زض رخ ٔؿٕىٗخٌ ىٍ ؿٓخٌ
يوهٕم ْٔظُي ،حُ حیٍٍٔ کى ٔ ریٖ ي٘خرّ ًٔحص ٔ یخ يخْیخص كالٓلّ ْٔظُي.
ىٍٓض ًْخٌگَّٕ کّ رخ طخرٖ ٍَٕ ٍَگْخ ظخَْ يَٕٗٗيُْ ،گخيی کّ هيحَٔي
ٔؿٕى ٍح رّحٗیخء حكخ ّٟيٗکُي ،آٌْخ ىٍ ؿٓخٌ ظٍٕٓ يٗیخرُي .ح ّيخ َظَ رّحیٍکّ
حٗیخء حُ هٕى ْیچ ٔؿٕىی َيحٍَي ،آٌچّ حىٍحک يٕٗٗى ،چیِی ؿِ ٔؿٕى هيحَٔي
کّ حُ کیلیخص ٔ یخ حكکخو حٗیخء نزَیِ ٗيِ حٓضَ ،یٔض .ىٍ طالٕ رَحی طٕٟیق حیٍ
َکظّ ىٍ یک رلغ كَ٘ىِ ،رٓظَیٍ ٍحِ ييى ؿٔظٍ حُ ط٘خرّ ٍَگیٍکًخٌ حٓض ،کّ ىٍ
آٌؿخ گَٕخگَٕی ٍَگْخَ ،خكی ٔكيص ٍَٕ َیٔضٍَ .گْخی آری ٔ هَيِ ْیچ ٔؿٕىی
حُ هٕى َيحٍَيُ ،یَح طُٓخ ٍَٕ ٔ ٍٍٗٔ ،آٗکخٍ حٓض .يخ يٗطٕحَیى حُ ٔحهؼیض ٔ یخ
يٕؿٕىیض ٔ یخ ٗیء هَيِ ٔ یخ آری ٓوٍ رگٕثیى ،ح ّيخ َّرّحػظزخٍ ٔؿٕى ئظوم
هٕىٗخٌُ ،یَح ٔؿٕى آٌْخ طُٓخ گَّٕٖ حُ ٔؿٕى ٍَٕ حٓض.
ـ َوٖ َٗیؼض چّ يیٕٗى؟
= حرٍػَرٗ حٛطالف َٗیؼض (َٗع) ٍح ىٍ کم رَحی َ٘خٌ ىحىٌ طؼخنیًی
رّکخٍ يیرَى کّ حُ َ١ین پیخيزَحٌ آييِ ٔ رّ ٍٕ١هخَ ٙخظَ رّطؼخنیى يٕؿٕى ىٍ
ُّٓض حٓض؛ رخُ رّ ٍٕ١هخٙطَٗ ،خيم حكکخو (ىٍ يوخرم حهزخٍ) يیٕٗى. هَآٌ ٔ ُ
کخٍکَى َٗیؼض ىٍ طًخيی حیٍ يؼخَی ػزخٍص حٓض حُ رخُگ٘ض رّٕٓی هيح رّگَّٕٖ
کّ ٓؼخىص طً٠یٍ ٕٗى .نٌح َٗیؼض کّ ٗخيم طًخيی حكکخو يیٕٗى ،ىنیم ٔ ٍحًُْخی
حؿظُخدَخپٌیَ حٓض .حٔ ْ٘يحٍ يیىْي کّ ػخٍف ٍحٓظیٍ ٔ حَٔخٌ کخيم رَّْ يَطزّٖ
حُ کًخل رَٓيَ ،زخیي هٕى ٍح حُ هیي ػزٕىیّض ٍْخ ٓخُى؛ نٌح رّػخٍكی کّ ىو حُ ٔكيص
ٔ ٕٗٓى ٔ كُخء يَُٗي ،حَيٍُ يیىْي کّ رخیي ىٍ ػزٕىیّظٖ رخهی رًخَي ٔ َْگِ حىػخی
ٍرٕریّض َکُي ،کّ كُخی طخو ٔ يلٕ ؿًیغ آػخٍ ػزٕىیّض ىٍ حیٍ ػخنى ئظلیم حٓض:
ٔزک(ٕٓ) كظٌْذ رخنظؼهین كی حنُخٍ ٔ حن ُّ كکٍ ػزي ٍدّ الطکٍ ٍدّ ػزيِ
كخٛم حیٍکّ ؿِ رّيوخو ػزٕىیّض ظخَْ يٕ٘ ،کّ آٌ حَٗف يوخيخص ٔ حٓهى حُ
آكخص حٓض )ٕٔ(.یکی حُ ػُخٔیٍ حَٔخٌ کخيم «ػزيهللا» حٓض .رًّْیٍ ٓزذ حٓض کّ حٔ
ؼِل»َ٘یؼش حريح الطکٌٕ ر ًَ ِ حیٍ ػویيِٖ يؼوٕل ٔ كکى يؼظيل ٍح حظٓخٍ يیکُئ« :حن ّ
۰ٔ4 كکًض یگخَّ
ي٘خْيِ کَى> ي٘وٜخ ً ىٍ َظَیّٖ هیخل حرٍػَرٗ ٍم يیکُي ٔ ،حیٍ حٛطالف ىٍ
َگیٍ گَىٌرُ ِي
ِ طًخيی يزخكغ طؼهیًت حٔ يلٍٕیض ىحٍى .حٔ رّيخ يیگٕیي کّ هیخل
يؼَكض حٓض حیٍ هِٕٖ ُٗخهض حَٔخٌ حٓض کّ ٍٔحر ٔ ٢یکٔخَی ٍح ط٘وی ٚيیىْي
ٔ رّيؼُخی ىهین کهًّ ،ىٍ يوخرم ػوم هَحٍ ىحٍى کّ طلخٔص ٔ طـخیَ ٍح طًیِ يیىْي.
هیخل ًحطخ ً رّط٘زیّ گَحیٖ ىحٍى ٔ ػوم رّطُِیّ .حگَ ػهى رّىٓض ػوم ٓپَىِ
ٕٗىْ ،یچ ىٍک ٔ ُٗخهظی حُ ك ٍٕ٠هيح ىٍ ؿٓخٌ كخٛم ًَیٕٗى ٔ حگَ رّىٓض
هیخل ٓپَىِ ٕٗىْ ،یچ ىٍکی حُ كخٛهّ رخ هيحَٔي كخٛم َوٕحْي ٗي .ػوم رّآٓخَی
ػ ّهٕ ٔ ؿالل هيحَٔي ٍح ىٍک يیکُي ،ح ّيخ طُٓخ ىٍ يوخو َظَ يیطٕحَي آٌٍح ىٍیخري. ُ
هَد ٔ ؿًخل ٔ ىٍک ئظویى ك ٍٕ٠هيحَٔي طُٓخ حُ َ١ین هیخل حيکخٌپٌیَ حٓض.
ٓم يزیُّّ ٔ كوخین ػالػّٖ ٔؿٕىیّ :هيح،حػَ ىٍ رخد حَٓحٍ ٰانٓیّّ ٔ حَٓحٍ حَزیخء ٔ ٍُ ُ
ْٔظی ٔ حَٔخٌ؛ ٔ ػالهّٖ حَٔخٌ رخ ْٔظی ٔ رخ هخنن ْٔظی ،طکهّى ًَٕىِ ٔ حُ حػخظى
کظذ يظٕٜكّ ٔ ئهًیٍ حٓض .حیٍ حػَ رخ ٔؿٕى كـى حَيکٖ ،يٓىطَیٍ حػَ حرٍػَرٗ
حٓض کّ ىٍ حٔحهَ ػًَٕ رٍّٗظّٖ طلَیَ ىٍ آييِ حٓض .کظخد ي٘ظًم رَ ٕ۰كٚ
حٓض ٔ َْ ك ٚرّيُِنّٖ یک كٜم حٓض َْ .ك ٚي٘ظًم رَ كکًضْخی حٓض کّ
رّیکی حُ پیخيزَحٌ َٔزض ىحىِ ٗيِ حٓض( .آىو ٔ ٕ۶پیخيزَ ىیگَ) حنزظّ يوٕٜى
حرٍػَرٗ حُ حیٍ پیخيزَحٌ ًََّٕٖ َٕػی حٓض ٔ حُ يوخيخص ٔ ٔیژِگیْخی کهی چُیٍ
حكَحى رلغ يیکُيْ .يف حٔ رٍَٓی طخٍیوی حكَحىی يؼیٍ رٍّٕٛص هخَ ٙیٔض.
حرٍػَرٗ ىٍ يوييّٖ کظخد طَٜیق کَىِ حٓض کّ آٌچّ ىٍ حیٍ کظخد َگخٗظّ
حٓضًْ ،خٌ چیِی حٓض کّ پیخيزَ حٓالو ٔی ٍح رَّگخٍٕ آٌ حيَ کَىِ حٓض .یؼُی
يلظٕحی كٕٜٙحنلکى ٍح ىٍ ػخنى ٍإیخ رّٔی ٓپَىِ ٔ حٔ ٍح يؤيٍٕ کَىِ حٓض طخ
آٌٍح رّحْهٖ حٍحثّ کُي .رّهخ َ١حًْیض ٔ حٍُٕ ٔحالی آٌ ،طخ کٌُٕ ریٖ حُ ٛي ٔ
ىِ َٗف يوظهق ،رُّرخٌْخی گَٕخگٌٕ ،رَ كٕٜٙحنلکى َگخٗظّ ٗيِ حٓض.
ىٍ يیخٌ طؤنیلخص حٔ طلٔیَ یخ طؤٔیم هَآٌ رَّخو «کظخد حنظلٔیَ» َیِ ٔؿٕى ىحٍى.
ىیگَٖ «حالٛطالكخص حنٕٜكیّّ» حٓض ...طؤنیلخص یخى ٗيِ <کّ حَ٘خی پَ
ً١طَحم ٔ پَ ٍُم ٔ رَم حٓض> حرٍػَرٗ ٍح ىٍ يوخو رٍِگطَیٍ َٕیُٔيِٖ
ػَكخٌ حٓاليٗ هَحٍ ىحىِ ٔ يلووخٌ ٔ ئظَ٘هخٌ ٔ ٗخٍكخٌ ُیخىی ٍح رّهٕى ي٘ـٕل
ىحٗظّ حٓض؛ يغٌْح ًّْگخٌ حػظَحف ىحٍَي کّ آػخٍ حٔ <چُخٌکّ رخیي> طخ ُُْٕ يٍٕى
يطخنؼّ هَحٍ َگَكظّ حٓض" .کخٍل رَٔکهًخٌ" (يظٍُٗخّ ُرخٌْخی َٗهی ٔ
ُرخٌْخی ُْئحٍٔپخیی = ٔ۴۶۴ـ )ٔ۲۳۶يٗگٕیي« :ىٍ ػَكخٌ ْیچکْ رّحَيحُِٖ
حرٍػَرٗ نگخو طٍٕٓ طویم ٍح ٍْخ َکَىِ حٓضْ ».ىچُیٍ "ىحَیم يخکئَخني" هخَ١
َ٘خٌ يٗکُي« :کظخدْخٖ حٔ كخٖٔ يوهٕٗ ٗ١گلظٗحَگیِ حُ كکًض ٰانٓی ٍُٔگخٍ يخ
رٕىِ حٓض" ».آىحو آٍرَٖ" يٗگٕیي« :حيَ يطخنؼّٖ يیَحع حىرٗ حرٍػَرٗ طخ کٌُٕ
ىٍ يَكهّٖ کٕىکٗ هَحٍ ىحٍى ٔ حُ آٌكي طـخُٔ َکَىِ حٓض)ٕ۰(».
ىٍطخٍین طلکَ حٓاليی ٗوٜیضْخی حَگ٘ضًٗخٍی حُ گٔظَِگی َلًٕ حرٍػَرٗ
رَهٍٕىحٍ ٗيِحَيْ .ىچُخٌ کّ پژْٖٔگَحٌ ؿيیي َیِ يطخنؼخص حَيکی ىٍ آػخٍ حٔ
رّػًم آٍٔىِحَي کّ ًْیٍ يويحٍ ْى ىٍ كُِْٕخی هخٛی يلئى حٓضٗ .خیي ػهض آٌ
رخٗي کّ حرٍػَرٗ یکی حُ پَحػَطَیٍ ٔ ي٘کمَٕیْطَیٍ َٕیُٔيِگخٌ ئهًخٌ حٓض.
طًخيی آػخٍ حٔ ًَخیخَگَ یک رخٍیکریُی ٔ پیچیيِگی كٕمحنؼخىِ ىٍ ٓطق رخال حٓض کّ
۰ٔ۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
رّ ٍٕ١هطغ رَحی حٓظلخىِی طٕىِی يَىو ىٍ َظَ گَكظّ َ٘يِ حٓضَْ .گخِ حٔ رخ
طلویَ رّؿًٍٕٓ حٗخٍِ يٗکُي ،يُظٍٕٕ ػهًخی ظخَْ ،یخ كوٓخة ْٔظُي کّ آٌْخ ٍح
"ػهًخء حنَٕٓو" يَٗخييْ .ىچُیٍ حیٍ طؼزیَ ٍح ىٍ يٍٕى ٕٛكیخَی رّکخٍ يٗرَى کّ
طخکٌُٕ رّيَطزّی طلوین ََٓیيِحَي ٔ ُُْٕ طوهیي يٗکُُي.
حرٍػَرٗ حَظظخٍ ىحٍى کّ هٕحَُيِگخٌ آػخٍ حٔ َّطُٓخ رخیي حْم طٕٜف ٔحهؼی
رخُٗي ،رهکّ رخیي رخ ریٖطَ كُِْٕخی ىحَٖ ،رّٔیژِ طلٔیَ هَآٌ ،كيیغ ،كوّ ،کالو ٔ
كهٔلّ آُٗخ رخُٗي .کٔخَی ٍح کّ حیٍػهٕو ٍح رّهٕری ًَٗىحَُي ،کىطَ رّكٔخد
يٗآٍٔىَٕٗ .ظّْخی حٔ َٛیق ،ئُـى ٔ رّنلخظ يُطوی َظخو یخكظّحَي ،گٕحیٍکّ
يًکٍ حٓض رَحی کٔخَی کّ رخ آٌْخ آُٗخیی َيحٍَي ،يزٓى ٔ ؿخي ٞرَّظَ آیُي.
يوخنلخٌ حرٍػَری ،حنوخد ٔ ػُخٔیٍ ػـیذ ٔ ؿَیذ رّحٔ ىحىِحَي ،يخَُي :آٗلظّ،
ىیٕحَّ ،يؼظوي رًّّْهيحییَُ ،يین ،يَطئ ،كيصگَح ٔ ؿیَِ .حػطخی حیٍگَّٕ حنوخد
رّحرٍػَرٗ پیٖ حُآٌکّ َ٘خَگَ ىٍک ٗوٜیض ٔ ىحٍٔی ػخىالَّ رخٗي ،رخُطخدْخی
حُ حظٓخٍ ػـِ ىٍ رَحرَ یکٔخٌٓخُی ٔ یکپخٍچّ ٓخهظٍ يطخنذ ٔ كٓى آػخٍ حٔ حٓض.
رّهخ َ١حًْیض كٕمحنؼخىِٖ َظَحص حرٍػَرٗ ،ىٍ حیٍؿخ ػٜخٍِٖ يؼظويحص حٔ
ىٍ يٍٕى «ٔكيص ٔؿٕى» ٍح حُ يظٍ ىٔ حػَ يٓى حٔ كَٓٓض يٗکُیى:
حنق ـ گِحٍِْخی «ٔكيص ٔؿٕىی» ىٍ كٕٜٙحنلکى ـ َٔوّٖ رَگِیيِ رخ
طؼهیوخص «أرٕحنؼالء ػلیلی» ىحٍحنکظخد حنؼَری ،ریَٔص ـ نزُخٌ :ٔ۲۰۶
ٔـ ٔنٕالَٓیخٌحنلن كٗحنًٕؿٕىحص رخنٍٕٜس يخکخٌ نهؼخنى ٔؿٕى(ًْخٌ)۳۳ٙ ،
ٕ ـ ٔػهی حنلویوّ ،كًخ ػى حال كویوش ٔحكيسًْ( .خٌ)۶۳ ٙ ،
ٖ ـ ٔحٌ کخٌ حنکم ،هلل ٔ رخهلل رم ْٕ هللاًْ( .خٌ)۰ٖ ٙ ،
4ـ ْٕٔ يٍ كیغ حنٕؿٕى ػیٍ حنًٕؿٕىحصًْ( .خٌ)۰۶ ٙ ،
۳ـ ٔ يخ ػى حال ًْْٕ( .خٌ)۰۶ ٙ ،
۶ـ نٌحنک َوٕل كیّ ْٕ ال ْٕ ،حَض ال أَضًْ( .خٌ)۰۶ٙ ،
۰ـ ْٕٔ يٍ كیغ حنٕؿٕى ػیٍ حنًٕؿٕىحصًْ( .خٌ)۰۶ ٙ ،
۴ـ كٕٓػیٍ يخظَٓ ْٕٔػیٍ يخرطٍ كیكخل ظٍِٕٓ ٔيخ ػى ًْ(...خٌ)۰۰ٙ ،
۲ـ كخٌ حنٕؿٕى ،كویوش ٔحكيسًْ( .خٌ)۲ٕ ٙ ،
ٓٔ ـ ٔ نیْ كی حنٕؿٕى حال ٔؿٕى حنلنًْ( .خٌ)۲۶ ٙ ،
ٔٔـ كٕٓ ْٕ الؿیَ ،كک ّم يخَيٍکّ كٕٓ ٔؿٕىحنلن كٗحػیخٌ حنًًکُخص()ٖٔٓٙ
۰ٔ۴ كکًض یگخَّ
رّ ٍٕ١کهٗ حكکخٍ ٔكيص ٔؿٕىٖ حرٍػَرٗ ىٍرخٍِٖ ٔكيص هيح ٔ کخثُخص ىٍ
ؿًهّٖ ُیَ هالٗ ّٛيِ حٓضٔ« :ؿٕى حنوخنن ػیٍ ٔؿٕى حنًوهٕهخص = ْٔظی هخنن
ػیٍ ْٔظی يوهٕهخص حٓض ».ػکْ حیٍ يؼخىنّ َیِ ىٍٓض حٓضٔ« :ؿٕى حنًوهٕهخص،
ػیٍ ٔؿٕى حنوخنن» = «ْٔظٗ آكَیيِگخٌ ػیٍ ْٔظٗ آكَیيِگخٍ حٓض».
ىٍ "كْ ٚخٍَٔی" يیگٕیي« :ػخٍف کخيم کٔی حٓض کّ َْيؼزٕىی ٍح
<ىٍٍَْٕٛطی> ؿهِٕٖ كن رزیُي کّ كن ىٍ آٌ ٍٕٛص هخ ،ٙػزخىص يیٕٗى.
حُ حیٍٍٔ حٓض کّ ًّْٖ آٌْخ ٍح «حنّ» َخيیيِحَي .رخ حیٍکّ آٌ يؼزٕى ،گخِ ُٓگ
حٓض؛ گخِ ىٍهض ،گخِ كیٕحٌ حٓض؛ گخِ حَٔخٌ ،گخِ ٓظخٍِ حٓض؛ گخِ كَٗظّ ...ػخٍف
کٔی حٓض کّ كن ٍح ىًٍّْچیِ رزیُي؛ رهکّ ػخٍف حٔ ٍح ػیٍ َْ چیِ يیریُي».
ىٍ آػخٍ حرٍػَرٗ حُ حیٍ َٕع گِحٍِْخ كَحٔحٌ حٓض ،حگَ کٔی طلوین ٔ طللٚ
ریٖطَی کُي ،آٌْخ ٍح رّىٓض يٗآٍٔى ،ریطَىیي ػزخٍحص يُوٕل حُ حرٍػَرٗ َْیک
َخظَ رّٔكيص ٔؿٕى حٓض ،رُخرَحیٍ ؿخی کىطَیٍ طَىیيی رخهی ًَٗيخَي کّ حٔ كکیى
ٔػخٍف ٔكيص ٔؿٕىی حٓض .ىٍيکظذ حرٍػَرٗ ٔؿٕى ٔحهؼٗ ًّْٖ حٗیخء رّطًخيّ،
هيح حٓضْ ،یچ چیِ ٔحهؼٗ ؿِ حٔ ٔؿٕى َيحٍى ًّْٖ .حٗیخء حُ نلخظ ؿَْٕ ٔ يخْیض
ٔحكيحَي ،ريیٍٓزذ َْ ؿِء کخثُخص كکى ًّْٖ کخثُخص ٍح ىحٍى .كویوض ٔحهغ ،كو٢
ًْیٍ ٔكيص کم ٔ ىَیخیی ًحص هيحَٔي حٓض ،ىٍ ٍٕٛطٗ کّ ٔؿٕى ظخَْٖ ٔ طـَرٗ
ٗزقآٓخ حٓض .حیٍ ٔؿٕى ظخَْٖ كو ٢ىٍ َظَ ٔ هِٕٖ ىٍحکّٖ آىيیخٌ ٔ ىٍ ٗ١
َُيگخَٗ حی٘خٌ ىٍ حیٍ ؿٓخٌ رّٔحهغ يٗيخَئ ،نٗ ىٍ كویوض ٔ َلْ حاليَ ْٔى ٔ ظٍ
رخ١هٗ ریٖ َیٔض .ؿَْٕ ٔؿٕى رَ٘ ٔحكي حٓض ،گَچّ ىٍ ٔؿٕى حكَحى کؼیَ حٓض.
ًّْٖ حٗیخء ٔ کخثُخص َیِ يخَُي حٍٔحف آىيیخٌ حُ يزيأ ٰانٓی ٛئٍ یخكظّحَي .ريیٍٓزذ
َیَٖٔ ٰانٓی ىٍ َٓحَٓ کخثُخص گٔظَىِ حٓض.
يغٌْح هيح رّْیچ ٔؿّ كخهي ٓیًخٖ ٗوَ ٜٗیٔض ،حٔ ٔحؿي ػهى ٗو ٜٗحٓض ٔ
يٗطٕحَي رخ حٍٔحف آىيیخٌ يَرٕ ١رخٗي .حٍٔحكٗ کّ حُ يزيأ ٰانٓی ٛئٍ یخكظّحَي،
رَحٖ حَـخو ٔظیلّ ٔ ٍٓخنض هٕیٖ ،پْ حُيَگ رّهيحَٔي رخُ يٗگَىَي ٔ ريیٍٓزذ
يَگ چیِٖ ؿِ ٔالىص َٕیٍ ،رَحٖ َُيگٗ ىٍ ٔؿٕى هيحَٔي َیٔض .حٍٔحف رَگِیيِ
كظٗ ىٍ ُيخٌ كیخص يٗطٕحَُي رّهيح رخُ گَىَي ،ريیٍَ١ین کّ هزالً حُ یٕؽ ٔؿٕى
ظخَْٖ ٔ طـَرٗ ٔ "يٍ" هٕیٖ آُحى َٕٗي ٔ رّىٍک ٔكيص ؿَْٕٖ هخنن َخیم
آیُي" .كُخء" ًْخٌ حنلخم ٍٔف رّهيحَٔي ىٍ ُيخٌ كیخص ٔ كم کخيم ٍٔف ىٍ حٔ حٓض
ٔ رخ حُ ىٓض ىحىٌ ٗوٜیض هخکٗ ٔ حیٍ ؿٓخَٗ ٔ ٗزقآٓخ ًَْحِ حٓض».
ىٍ ریٍ حٛطالكخص كُت ٕٛكیّ ،کىطَ حٛطالكٗ رَّٗٓص «ٔكيص ٔؿٕى»
ٍٓیيِ حٓض .ػُٕحٌ «ٔكيص ٔؿٕى» یخ «ْٔظٗهيحیی» رخ َخو حرٍػَرٗ گَِهٍٕىِ
حٓض؛ ىٍ حیٍ يیخٌ رَهی يؼظويحَي کّ طؼزیَ «ٔكيص ٔؿٕى» حُ حرٍػَرٗ َیٔض.
«ٔیهیخو چیظیک» یکی حُ آٌْخ حٓض .چیظیک کّ رَ ٍٔی حَيیّ٘ ٔ آػخٍ حرٍػَرٗ
رٔیخٍ کخٍ کَىِ ،ىٍ يوييّٖ کّ رَ طَؿًّٖ پخٍٓی «َوي حنُ ٕٜٙكَٗٗف َوٖ
حنل »ٕٜٙحُ ػزيحنَكًٍ ؿخيی َگخٗظّ ،حیٍ حَکخٍ ٍح يطَف کَىِ حٓض.
ٔنی طخ حیٍؿخ ئهى حٓض کّ حرٍػَرٗ ٔ ٗخگَىحٌ رالٔحٓطّحٕ پٌیَكظّ رٕىَي کّ
طُٓخ یک ٔؿٕى كویوی يٕؿٕى حٓض ٔ رَ حیٍ رخٍٔ رٕىَي کّ کؼَص ؿٓخٌ ،طـهّیخص
ٔؿٕى ٔحكي حٓض ،رئٌ آٌکّ رّکؼَص آٌ ریخَـخيي.
ٕٕ۰ كکًض یگخَّ
رَّْكخل ،هَٕٕی حٛطالف «ٔكيص ٔؿٕى» ٍح رّکخٍ رَىِ ،ح ّيخ حُ َظَ حٔ حیٍ
حٛطالف ْیچ يؼُخی كُی هخٛی َيحٗضَْ .ؿخ کّ حُ حیٍ طؼزیَ حٓظلخىِ کَىِ طُٓخ
رّ حیٍ يؼُخ حٓض کّ كو ٢یک ٔؿٕى كویوی ٔؿٕى ىحٍى ٔ آٌ ْى ٔؿٕى هيح حٓض ٔ
ٍحرطّٖ حیٍ ٔؿٕى رخ يٕؿٕىحص ؿٓخٌَ ،یخُيُي طٕٟیق حٓض.
حیٍ حيَ حُ هٕى حٛطالف ٔكيص ٔؿٕى كًٓیيِ ًَٕٗٗى .هَٕٕی کخيالً رخ كهٔلّ
آُٗخ رٕى ،طالٕ ىحٗض طخ َظخیـی ٍح کّ حُ رَْخٌ رّىٓض يٗآیي رخ َظخیؾ يکخٗلّٖ
يلون ٔ ي٘خْيِٖ ئظویى ػخنى ؿیذ یخ حػیخٌ ،طَکیذ ٓخُى .كخل آٌکّ كظٕكخص
يکیّٖ حرٍػَرٗ حٓخٓخ ً طلٔیَی حٓض رَ يُظوزی حُ آیخص هَآٌ ٔ حكخىیغ ،کّ حَٔخٌ
ُْگخو يطخنؼّٖ كظٕكخص ىحثًخ ً هٕى ٍح َٔزض رّيُخرغ حٓاليی َِىیک حكٔخّ يٗکُي
ٔ ْیچگخِ طلٕم ٔ ٓهطّٖ ٗیِٕٖ َظخويُي كیهٕٔكخٌ ٍح حكٔخّ ًَٗکُي ،ح ّيخ ٍٕٔ
ػوالَی ٔ ئُـى [يُطوی] رَ آػخٍ هَٕٕی ٓیطَِ ىحٍى ،گٕ حیٍکّ طؤکیي رَ يکخٗلّٖ
ػَكخَی رّػُٕحٌ طُٓخ يُزغ يؼَكض ،یک حَٔخٌ يُطوی ٍح هخَغ ًَٗٓخُى.
حُ يیخٌ ٗخگَىحٌ ٔ ة ـ هئیلاللّیي ثي هؾوْك ُعٌلی:
يَیيحٌ كَحٔحٌ هَٕٕی ،ىٔ طٍ حُ آٌْخ ىٍ گٔظَٕ يکظذ حرٍػَرٗ حُ حًْیظی ٔیژِ
رَهٍٕىحٍ ْٔظُي ،حٔنی يئیيحنيّیٍ رٍ يلًٕى ؿُيی (و ٓٓ ْ ، ۰م) حٓض کّ َٗف
حٔ رَ كٕٜٙحنلکى حرٍػَرٗ ،يزُخی حکؼَ َٗٔف يظؼيىی حٓض کّ رؼيْخ رَ حیٍ حػَ
َٕٗظّ ٗي .رخ ٔؿٕى ىنزٔظّگی ػًین حٔ رّطٕٟیق يخْیض ٔؿٕى ٔ ٔكيص ،رَّظَ
ًَٗآیي کّ حٛطالف «ٔكيص ٔؿٕى» ٍح كظی رًُّٟ ٍٕ١ی رّکخٍ رَىِ رخٗي .ح ّيخ
یخكظٍ ػزخٍطی هَیذ رّحیٍ ي ًٌٕ٠ىٍ آػخٍ حٔ کخٍ ي٘کهی َیٔض؛ يؼم حیٍ گِحٍِْخ:
«ٔؿٕى كویوض ٔحكيی حٓض کّ رّٕٟٔف ىٍ ٓطٕكی يظًخیِ ،طُٕع یخكظّ حٓض،».
«كو ٢یک چیِ ٔؿٕى ىحٍى ٔ آٌ كن حٓض ».ؿُيی رّىٔ ُرخٌ ػَری ٔ پخٍٓی ٗؼَ
َٓٔىِ حٓض .رَهی يلم ٔالىص ؿُيی ٍح رهن ٔ ،کٔخَی ْى كَؿخَّ ىحَٔظّحَي کّ
پیٖ حُ كًهّٖ يـٕل ُحىگخِ هٕى ٍح طَک ًَٕىِ ٔ ىٍ هَٕیّ ٓکُی گِیيِ رٕى.
ىٔيیٍ يَیي حٛهی هَٕٕی، ط ـ ٍؼیلاللّیي كوؿبًی:
ٓؼیيحنيّیٍ كَؿخَی (و ْ ،۶۲۲م) حٓض .كَؿخَی ىٍ آػخٍ هٕى رَحی طٕٟیق طؼخنیى
حرٍػَرٗ ييحو حُ يؼخل ٔ َوم هٕل حٓظلخىِ يٗکُي .كَؿخَی ىٍ يیخٌ پژْٖٔگَحٌ
رؼيی «ٔكيص ٔؿٕى» ػالهّيُيحٌ كَحٔحَی یخكظّ حٓضُ ،یَح رَهالف حرٍػَرٗ ىٍ
كَ َْ ،ٕٜٙکظّ حُ طؼخنیى حرٍػَرٗ ٍح رّٗیِٕٖ يُظى يٍٕى رلغ هَحٍ يٗىْي ٔ
رَهالف هَٕٕیََْ ،کظّ ٍح رّطلٜیم طٕٟیق يٗىْي .ىٍ آػخٍ كَؿخَی ٔكيص ٔؿٕى
۰ٕ4 كکًض یگخَّ
کخيالً ىٍ ئیَ طزيیم رّیک حٛطالف كُی حٓض ،چُخٌکّ حُ ُيخٌ كَؿخَی رّرؼي
رّطيٍیؾ حیٍ طؼزیَ رٍّٕٛص یک حٛطالف هخ ٙىٍآيي .كَؿخَی رّکَحص طؼزیَ
«ٔكيص ٔؿٕى» ٍح رّکخٍ رَىِ حٓضًْ .خٌ ٍٕ١کّ پیٖطَ یخىآٍٔ ٗيیى حرٍػَرٗ
آيُِٕٖ طٕكیي ٍح رخ طَٜیق رّط٘زیّ ٔ طُِیّ ًِْيخٌ هيحَٔي ریخٌ يٗىحٍى رّحیٍ يؼُخ
کّ حٔ ىٍ ًحص هٕى ٔحكي ٔ رّنلخظ يظخَْ ٔ يـخنیحٕ کؼیَ حٓض.
كَؿخَی گخِ ًْیٍ حَيیّ٘ ٍح رخ يوخیّٖٔ ٔكيص ٔؿٕى رخ کؼَص ػهى ٰانٓی ،ریخٌ
يٗىحٍى .هيحَٔي رًّّْٖ حٗیخء ىٍ ًحص هٕى رٍّٕٛص حيٍٕی الیظـیَ ػهى ىحٍى،
ٓپْ رَ يزُخی ًْیٍ ػهى ،ؿٓخٌ ٍح ههن يٗکُي؛ چٌٕ هيح ٔحكي حٓضٗ ،خنٕىِٖ
ههوض َٕػی ٔكيص ؿخیی حٓض ،ح ّيخ چٌٕ يُ٘ؤ َْکؼَطی ،ػهى هيحَٔي رّحيٍٕ کؼیَ
حٓض ،يوهٕهخص رّيؼُخی كویوی کؼیَ ْٔظُئ .كيص ٔ کؼَصَْ ،ىٔ ٔیژِگیْخی
كویوض ٰانٓیحَئ ،نی حُ يُظَْخی يظلخٔص .ىٍ کهًخص كَؿخَی «ٔكيص ٔؿٕى» ٔ
«کؼَص ػهى» َْىٔ ٛلض ًحصحَي.
( ۶ٔ4ـ ْ ، ۶۶۲م) كیهٕٔف ك ـ ػجلالؾن ثي ٍجؼیي:
ٔ ػخٍف حْم حَينْ ،كهٔلّٖ حٔ حُ يٓىطَیٍ يزخكغ كهٔلی ىٍ چخٍچٕد ىیٍ ًَٗىِ
يیٕٗى« .كَىٍیک ىٔو» حيپَحطٍٕ ٍٔو ٓئحالطی ٍح رَحی حٔ كَٓظخى ٔ حٔ ؿٕحد
آٌْخ ٍح رَحی حٔ حٍٓخل کَى ٔ آٌٍح ىٍ ٍٓخنّٖ رَّخو «حنًٔخثم حنٜوهیش» ؿًغآٍٔی
کَى .ىٍ حیٍؿخ حٛطالف «ٔكيص ٔؿٕى» ٍح رّيؼُخی كُت هٕى رّکخٍ رَىَ .خو حٔ ىٍ
حٍٔپخ رّكيی يؼَٔف ٗي کّ پخپ ٔحطیکخٌ ىٍ ُيخٌ ٔی گلظّ رٕىْ« :یچ یک حُ
ئهًخَخٌ چٌٕ حٔ ىٍ يٍٕى هيحَٔي ىحَخ َیٔض».
حُ ٗوٜیضْخی رَؿٔظّٖ کّ ٍحِ حرٍٓزؼیٍ ُ ـ اّؽلاللّیي ثلیبًی:
ٍح پی گَكظُي حٔكيحنيّیٍ رهیخَی (و ْ ،۶۴۶م) حٓض .رهیخَی َٕیُٔيِٖ «ٍٓخنّٖ ىٍ
طٕكیي» حٓضٍٓ .خنّٖ حٔ ىٍ طالٕ رَحی حٍحثّٖ طٕٟیق کخيهی حُ كویوض ٔؿٕى،
چیِی ریٖ حُ حَخحنلن ىحثًخ ً يکٍَ كالؽ َیٔض .يیگٕیي« :حٔ رخ هٕى هٕى ٍح
يٗریُي ٔ ،رخ هٕى رّهٕى ػهى ىحٍىْ« ، ».یچچیِ ؿِ حٔ حٔ ٍح ًَٗریُي ٔ ْیچچیِ ؿِ
حٔ حٔ ٍح حىٍحک ًَٗکُي« ، ».كـخد كن ٔكيص حٔٓضْ ،یچچیِ ؿِ حٔ كـخد حٔ
َیٔض« ، ».كـخد حٔ حهظلخی ٔؿٕى حٔ ىٍ ٔكيص حٔٓض» ٍٕٓ« ،ل حٔ حٔٓضٔ ،
ٍٓخنض حٔ حٔ ٔ ،کهًخص حٔ حٔ .حٔ هٕى ٍح رخ هٕى رّٕٓی هٕى كَٓظخى»...
حُ ؿًهّ ٗوٜیضْخی يٓى ّ ـ ٍؼلاللّیي ؽوْیَ:
کّ ىٍ طؤٓیْ ٔكيص ٔؿٕى رّػُٕحٌ یک حٛطالف كُی َوٖ ىحٗظّحَيٓ ،ؼيحنيّیٍ
۰ٕ۳ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
كًٕیّ (و ْ ، ۶4۲م) حُ ٗخگَىحٌ َـىحنيّیٍ کزَی رٕى .كًٕیّ چُيیٍ ٓخل حُ
َُيگی هٕى ٍح ىٍ ىي٘ن گٌٍحَیي .ىٍ آٌؿخ رخ حرٍػَرٗ ٔ ٛيٍحنيّیٍ هَٕٕی يالهخص
کَى .حٔ ىٍ َخيّٖ رّحرٍػَرٗ حُ حٔ هٕحٓض طخ رَهی َکخطی ٍح کّ ىٍ رؼ٠ی
َٕٗظّْخیٖ آييِ رٕى طٕٟیق ىْي.
(و ٔ ْ ، ۶۲م) ٓوٍ هٕى ٍح ى ـ ػيیياللّیي ًُ ُ
َلی:
ىٍ ػزخٍحطی يٕؿِ ٔ هٜخٍگَّٕ ریخٌ ىحٗظّ حٓض .رَحی ًََّٕ يٗگٕیي:
حُ ٗین حن٘یٕم ٓؼيحنيّیٍ كًٕیّ پَٓیيَي« :هيح چیٔض؟»
حٔ پخٓن ىحى« :يٕؿٕى ،هيح حٓض».
آٌ گخِ حُ حٔ پَٓیيَي« :ؿٓخٌ چیٔض؟»
حٔ پخٓن ىحى« :يٕؿٕىی ؿِ هيح َیٔض».
حٔ ًْچٌٕ حرٍٓزؼیٍ ،کّ ىٍ کظخدْخیٖ گٓگخِ رّحٔ حٍؿخع يٗىْي ،ىٍ يٕحٍى
يؼئىی طؼزیَ ٔكيص ٔؿٕى ٍح رّػُٕحٌ یک حٛطالف كُی ٔ رَحی حٗخٍِ رّیک
آيُِٕٖ کخيم ٔ َّ رو٘ی حُ یک آيُِٕ ،رّکخٍ يٗرَى.
ىیگَ کٔخَی کّ حٛطالف ٔكيص ٔؿٕى ػ ـ كیگو ًْیٌَلٍگبى:
ٍح رّيؼُخی كُی هٕى رّکخٍ رَىِحَيٗ ،خگَىحٌ ٔ یخ َٔم رالكٜم رؼي حُ حرٍػَرٗ
ًْچٌٕ حًٓخػیم حرٍٕٓىکیٍ (و ْ ، ۶4۶م) ٗؼیذ أرٕييیٍ (و ْ ، ۳۲4م)
ٔالو حرٍي٘یٖ (و ْ ، ۶ٕ۳م) أرٕحنلٍٔ ٗخًنی (و ْ ، ۶۳۶م) ريٍحنيّیٍ ػزيحن ّ
كٍٔ رٍْٕى (و ْ ، ۶۲۲م) أرٕحنلٍٔ ٕٗٗظَی (و ْ ، ۶۶۴م) ػلیقحنيّیٍ
طهًٔخَی ٔ رٔیخٍی ىیگَ ْٔظُيٗ .خگَىحٌ ٔ پیَٔحٌ حرٍػَرٗ هٕٕكخل رٕىَي حُ
حیٍکّ حیٍ حٛطالف ٍح طؼزیَی ٓظخیٖآيیِ ٔ ٗیک ٔ ييٌٍ ٔ ٍُٔٗلکَحَّ رً٘خٍَي
ٔنٕ حیٍکّ يُظويحٌ آٌْخ ،آٌٍح طؼزیَی هزقآيیِ ٔ کلَٖ طهوی يٗکَىَي.
حٔ حُ يٕٟغ يوخنلض ٗيیي رخ َظخو كکَی حرٍػَرٗ، ٛـ اثيریویَ:
طَکیذ «ٔكيص ٔؿٕى» ٍح رّکخٍ گَكض ٔ آٌٍح ىٍ ٟيیض رخ حٓخٓخص ىیٍ ىحَٔض.
كًالص ٗيیي حیٍ كویّ كُزهی ػهیّ حرٍػَرٗ ٔ پیَٔحٌ حٔ يٍٕ٘ٓ حٓض .پیَٔحٌ حٔ طخ
ُُْٕ ىٍ ٍٓخَّْخ ٔ ٛلخیق ٍحِ حٔ ٍح َٓٓوظخَّ حىحيّ يٗىُْي ٔ رخ َ١ف
ٓلٔطّْخی يخىٌٔ ػخيیخَّ ،حُ حٗیخء ٔكیٕحَخص {رّپُيحٗض هٕى ،پٔض} َخو يٗرََي،
ٓپْ رخ يوخ١ذ َ١ف ٓئحل يٗکُُُي کّ <حیٍ چیِ> چگَّٕ يٗطٕحَي هيح رخٗي؟!
يؼهٕو حٓض کّ آٌْخ حٛالً ًَٗهٕحُْي رّػًن ىیي حرٍػَرٗ ٔحٍى َٕٗي،
ىٍكخنیکّ ٓخىِطَیٍ كَى ػٕحو ْى يٗكًٓي کّ ْٔظی یک کهت رّْى طُیيِ حٓض .طًخو
۰ٕ۶ كکًض یگخَّ
ؿِثیخص ىٍ پیَٕي رخ ْى ْٔظُي ٔ ؿًؼخ ً یک کهی ٍح ٗکم يٗىُْيْ .یچ ؿِثی رئٌ
پیَٕي رخ آٌ کهی ًَٗطٕحَي ْٕیض یخري؛ يؼالً یک ىٍهض رئٌ ػُخَٛحٍرؼش ًَٗطٕحَي
ىٍهض ٕٗى ،کًخ حیٍکّ ػُخَٛحٍرؼش رئٌ َظخو کیٓخَی ًَٗطٕحَي يٕؿٕى رخٗي ٔ
ػًم کُي ...ريیٍطَطیذ ٍٔی َْؿِثی کّ حَگ٘ض رگٌحٍیى ،ىٍكویوض ٍٔی کم ْٔظی
حَگ٘ض َٓخىِحیىٗ .یء ؿِثی ػخٍی حُ يوظ٠یخص پیَحيٌٕ ًَٗطٕحَي يٕؿٕى ٕٗى.
َکظّٖ کهیيی ٔ يٓى طؼَیق «ٔؿٕى» حُ يُظَ كهٔلّ ٔ ػَكخٌ حٓض ،حٛلخد
رَْخٌ ٔ حٍرخد يؼَكض حٛطالف «ٔؿٕى» ٍح رَحی چیِی رّکخٍ يٗرََي کّ
ُٔحلَخپٌیَ رخٗي ،رُخرَحیٍ ًٗؼی کّ طخ ىهخین رؼي يُٕٗٓى ٔ هخيٕٕ يٕٗٗىٔ ،ؿٕى
َيحٍى؛ ٓزِِ ٔ گیخْی کّ چُي ٍُٔ رؼي ٍُى ٔ ه٘ک ٔ هخک يٕٗٗى ٔؿٕى َيحٍى،
يخْیض ىحٍى .حگَ چیِی ٔؿٕى ًحطی َيحٍىًَ ،یطٕحَي ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي.
حرٍػَرٗ يؼظوي حٓض :رّکم يخ ٕٓیهللا ،حػى حُ ٍٔف ٔ ؿٔى ،ػخنی ٔ ٓخكم،
ػخنى گٕیُي؛ هٕحِ يخ آٌْخ ٍح ریخریى یخ َیخریى ٔ ًّْٖ حیٍ ػخنى ىالنض رَ ػهى ٔحؿذ
ىحٍَي؛ ُیَح ػخنى ًحطخ ً يؼئو رٕىِ ٔ ػهى ٔ هيٍص هيح رّآٌْخ ٔؿٕى حكخ ّٟيٗکُي:
« ...کم ٗیء ْخنک حال ٔؿّٓ »...يَحطذ حیٍ ػخنى رّطَطیذ ػزخٍصحَي حُ ػخنى
حٍٔحف ٍَٕی کّ حُ ؿًهّٖ آٌْخ ػوم حٔل ،یؼُی «ههى ٰانٓی» حٓض؛ رؼي ػخنى َلّٕ،
یؼُی «نٕف يللٕظ» ٔ رؼي ػخنى حؿٔخو)ٕ۴(...
حرٍطیًیّ حُ يٕٟغ حٓظُکخٍ ،ؿخنزخ ً رّحٛطالف ٔكيص ٔؿٕى حٗخٍِ يٗکُي .كظی
آٌٍح ػُٕحٌ ىٔ طخ حُ ٍٓخثم هٕى هَحٍ ىحىِ حٓض« :ارطخل ٔكيس حنٕؿٕى ٔحنَى ػهٗ
حنوخثهیٍ رٓخ» ٔ «ٍٓخنش حنی يٍ ٓجهّ ػٍ كویوش يٌْذ حالطلخىییٍ حی حنوخثهیٍ رٕكيص
حنٕؿٕى» حیٍ يطهذ كخیِ حًْیض حٓض کّ حرٍطیًیّ ىٍ ىٔيیٍ ٍٓخنّٖ هٕىٔ ،كيص
ٔؿٕى ٍح رخ حطلخى ،یکی ىحَٔظّ ٔ حیٍ یکٔخَی ٍح ىٍ رٔیخٍی حُ آػخٍٕ طکَحٍ کَىِ
حٓض .ؿخنزخ ً حٛطالف كهٕل ٍح َیِ رٍّٕٛص ىٔيیٍ يظَحىف َِىیک حیٍ حٛطالف
حٟخكّ کَىِ حٓض َْ .ىٔی حیٍ حٛطالكخص ييصْخ رّػُٕحٌ ريػضْخی رَهی كِ ََ ْم
ٔ یخ حٗوخ ٙيٍٕى كًهّ ٔ حَظوخى رٕىِحَي .حرٍطیًیّ حیٍ طؼزیَ ٍح رخ ريػضْخی رٍِگ
كهٕل ٔ حطلخى ،يظَحىف ىحَٔض .حٔ حػظَحٟخص هٕى ٍح رَ كخيیخٌ ٔكيص ٔؿٕى ىٍ
حیٍ حىػخ هال ّٛيٗکُي کّ آٌْخ يُکَ ّٓ حٛم حٓخٓی ىیٍ ْٔظُي؛ رّهيح،
پیخيزَحٌٔ ٍُٔ ٔ ،حپٔیٍ ،حیًخٌ َيحٍَي:
ٔ ـ ىٍ يٍٕى حیًخٌ رّهيح :آٌْخ رَ حیٍ حَيیّ٘حَي کّ ٔؿٕى حٔ ػیٍ ٔؿٕى ؿٓخٌ
حٓض ٔ ؿٓخٌ ٛخَؼی ؿِ هٕىٕ َيحٍى .كخيیخٌ ٔكيص ٔؿٕى يٗگٕیُي کّ ٔؿٕى
۰ٕ۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
یکی حٓض ٔ ٔؿٕى ٔحؿذ کّ رّهخنن طؼهن ىحٍى رخ ٔؿٕى يًکٍ کّ يَرٕ١
رّيوهٕهخص حٓض ،یکٔخٌ حٓض.
ٕ ـ ىٍ يٍٕى پیخيزَحٌ :حیٍ گَِٔ رَ حیٍ رخٍٔحَي کّ يؼَكض آٌْخ رّهيح حُ
ٍٕٓل هيح ٔ ٓخیَ حَزیخء ریٖطَ حٓض .رَهی حُ آٌْخ ييػی ْٔظُي کّ يؼَكض هيح
<یؼُی ٔكيص ٔؿٕى ٔ طؼطیم> ٍح حُ چَحؽ َزٕص ىٍیخكض ىحٗظّحَي.
ٖ ـ َظیـّی يُطوی َْىٔ يٍٕى ئظهِو ٍى طؼخنیى حَزیخء ٔ حَکخٍ يؼخى حٓض.
حرٍطیًیّ حَٔخٌ پَکخٍ ٔ پَطُٖ حٓض .حُ َٕک ههى حٔ هٌٕ يیچکي ،ىٍ چُي
ؿزّٓ يٗؿُگي ،ػُخٔیٍ ٔ يلظٕحی آػخٍٕ حَلـخٍی ٔ چخنٖ رَحَگیِ حٓض ،يخَُي
٘یطخٌ» ٔ «يؼظويحص حْم حن٠الل» ٔ «حنطَین حنَكًٍ ٔ أٔنیخءحن ّ
«حنلَهخٌ ریٍ أٔنیخء ّ
حنَى ػهی حنًُطوییٍ» رخ كالٓلّ َیِ َٓ آٗظی َيحٍى. ُّٔش كی ّ
حنَى حْم حنزيػش» ٔ « ّ حن ّ
یکی حُ آػخٍ حٔ «حرطخل هٕل حنلالٓلش رخػزخص حنـٕحَْ حنؼوهیش» يٗرخٗي.
ریٖطَیٍ ىٍگیَی ٍح رخ َظخو كکَی حرٍػَرٗ ٔ پیَٔحٌ حٔ ىحٍى)ٕ۲(.
(و ٓ ْ ، ۰4م) ىیٕحٌ گهٍ٘ ٍحُ حٔ ریخٌ ی ـ هؾوْك ّجَزوی:
ٗخػَحَّی حٓض حُ يٌْذ ٔكيص ٔؿٕى .حیٍ کظخد رّٓخل ٓٔ ۰ىٍ پخٓن رّٓئحالطی
کّ حيیَكٔیُی حُ َْحص ىٍرخد كکًض ٕٛكیخَّ رَحی حٔ كَٓظخىِ رٕىَٔٓ ،ىِ ٗيِ
حٓض .ریخٌ يٌْذ ٔكيص ٔؿٕى ىٍ حیٍ کظخد ریٌَٔ حُ آٌچّ حرٍػَری گلظّ رٕى،
َیٔضٗ .زٔظَی يطهذ ٍح حُ پیٕ٘حی ٍٔكخَی هٕیٖ رٔیخٍ ٍٍٔٗطَ ٔ ىهینطَ ریخٌ
کَىِ حٓض .حٔ يیگٕیئ« :ؿٕى رّطؼَیق ّحٔنیّ ػزخٍص حٓض حُ يٕؿٕى"ٔ ،ػيو"
ػزخٍص حٓض حُ يؼئو .ىٍ ىحٍ ٔؿٕى چیِی ؿِ ٔحكي َیٔض .يًکٍ ٔ ٔحؿذ َْگِ
ٍٔی ٔحكي رُگَیٔ ،حكي حٓض، ِ ؿيح َزٕىِحَي؛ آٌْخ حُ حُل یکی رٕىِحَي .حگَ رّیک
حگَ رٍّٔی ىیگَآٌ رُگَیٔ ،ؿٕى يظکؼَ يیٕٗى .طُٓخ كَم ىٍ حیٍ حٓض کّ ؿُزّی
ٔكيص ٔحهؼی حٓض ،كخل آٌکّ ؿُزّی کؼَص هیخنی حٓض .كویوض یکی حٓضٔ ،نی
حٓخيی آٌ گَٕخگٌٕ حٓضًْ ٔ ،یٍ کؼَص حٓض کّ يخیّی طؼيى يیٕٗى.
َخطٕحَی
ِ حیٍ چُیٍ ًحطی ىٍ كَحٕٓی يؼَكض ٔ كٓى يخ حٓض .رَّظَ ٗزٔظَی ،حیٍ
د حٔ رّيخ َٓچًّ٘ يیگیَىً .حص ،رّػُٕحٌ ٍَٕ يطهن ص هيح حُ هَ ِ
يخ ىٍ يؼَكض ًح ِ
رّچ٘ى يخ ْىچُخٌ َخىیيَی حٓض کّ ػيو کّ ظهًض يطهن حٓضْ .یچکْ ئظویًخ ً
ًَیطٕحَي رّآكظخد رُگَىٔ .نی آٌٍح رَّلٕی کّ ىٍ آد يُؼکْ ٗيِ رخٗي يیطٕحٌ
ىیي .ػيو َٔزی ًْچٌٕ آد حٓض ٔ رّيُِنّی ِيَآطی حٓض حُ ٍَٕ يطهن کّ پَطٕ كن
ىٍ آٌ طخریيِ رخٗي .حیٍ ػيو َٔزی ًْخٌ ػیٍ ػخرظّ ىٍ َظخو حرٍػَری حٓض ،کّ ٍَٕ
۰ٕ۴ كکًض یگخَّ
ػُٕحٌ ٍَٕی
ِ ٰانٓی ٍح رُخ رَ حٓظؼيحىحص ١زیؼی هٕى يُؼکْ يیٓخُىٰ ٍَٕ .انٓی رّ
َٛف کُِی يولی رٕىٔ ،نی آٌگخِ کّ ىٍ يَآص يُؼکْ ٗي ،هِحَّ ظخَْ ٗئ .نی
ىٍ حیٍ ؿَیخًٌ ،حص ْى کّ ٔحكي رٕى يظکؼَ گَىیي:
حُ آٌ ؿًهّ یکٗ رــــض رخٗي آهَ چٕ حٗیخءحَي ْٔظٗ ٍح يــــظخَْ
کّ رض حٍُٖٔ يؼُٗ َیٔض رخ١م َیکٕ حَيیّ٘ کٍ حٖ يـــَى ػخهم
اگو ّوٓ اٍذ كه ّٓ آى ى ؿیو اٍذ ّعْك آىعب کَ ثبّل هؾ٘ فیواٍذ
یویيکوكٓ کَ كیي كه ثذ پوٍزٔ اٍذ کَ ثذ چیَذ هَلوبى گو ثلاًَزٔ
حٗیخء َیک َیٔض ،رهکّ ىٍ حٗیخثی ْى کّ يخ ىٍ حٛطالف ِ طـهّی ٰانٓی طُٓخ ىٍ
يَٕٓو پٔض ٔ ٓویق يیپُيحٍیى ،طـهّی ْٔض .چٌٕ هيح طُٓخ ٔؿٕى يٕؿٕى حٓض ٔ
طُٓخ ػهض ًّْی حٗیخء؛ نٌح ًّْی حٗیخء رئٌ حٓظؼُخء ٍَٕ حٔ ٍح ظخَْ يیٓخَُي.
ٟٔغ يُطوت ٔكيص ٔؿٕى چُخٌ حٓض کّ هٕد ٔ ري ًّْ یکٔخٌحَي ًّْ .يظخَْ هيح
ْٔظُي ًّْٔ پخیگخْی ئخٔی ىحٍَي .ح ّيخ ٔهظی رّػوخیي يظيحٔل يَٕٓو َظَ يیحكکُیى،
يیخٌ آٌْخ كَم يیَٓیى ،هیَ ٍح رّهيح ٔ َٗ ٍح رّٗیطخٌ َٔزض يیىْیى:
ُ كي هٕی٘ظٍ ریٌَٔ يُّ پخی يٕأػَ كن ُٗخّ حَيٍ ًّْ ؿخی
كنحَيٍ رخ١م آيي کخٍ ٗیطخٌ كن حَيٍ کٕٔص كن ىیٍ كنىحٌ
ٛئٍ ٔحكي ٍح رّٗیِٕی حرٍػَری ریخٌ يیکُيَ .ؤظیٍ ِ ٗزٔظَی ،پْ حُ آٌ،
ًحص ػوم کهی حٓض کّ يَكهّی حكيیض حٓض؛ ىٔيیٍ ٛخىٍ َلْ کهی ٛخىٍ حُ ْ
حٓض .پْ حُ آٌ ػَٕ ،کَٓی ،حكالک ٓزؼّی آًٓخَی ،ػُخ َٛحٍرؼّ ،يٕحنیي ػالػّ،
یؼُی يؼخىٌ ٔ َزخطخص ٔ ،كیٕحَخص يیآیي .آهَیٍ ٛخىٍ ىٍ حیٍ ٍٗظّ ،حَٔخٌ حٓض کّ
ض آكَیُٖ حٓض .حگَچّ حَٔخٌ يٕهّظخ ً ىٍ حیٍ ٍٗظّ آهَیٍ حٓضٔ ،نی يُطوخ ً حٔ ؿخی ِ
َؤظیٍ حٓضًْ ،خٌ ٍٕ١کّ ىٍهض رخنوِٕ يويو رَ طوى حٓضًّْ .ی يٕؿٕىحص رَحی
حٔ آكَیيِ ٗيِ ،ىٍكخنیکّ حٔ رّػُٕحٌ ٔحالطَیٍ ٛخىٍ ،یخ يظَٓ ٰانٓی رَحی هٕىٕ
ػُ َٜپٔض ٔ كویَ حٓضٔ ،نی رخ حیٍ ًّْ ٔؿٕىِ آكَیيِ ٗيِ حٓضٔ .ی هيحَٔي چُي
ُخ َٛرَحی طکخيم حهالهی حٔ حٓخٓی حٓض .آثیُّ رَحی حیٍکّ هخىٍ رّيُؼکْ ػ ِ حیٍ َ
کَىٌ حٗیخء رخٗي ،رخیي یک ٍٔی آٌ یکَِٔ ٓیخِ رخٗي .حگَ حیٍ آثیُّ ًّْ ٗلخف ٔ
رهٍٕیٍ رٕى ىیگَ رّػُٕحٌ آثیُّ رّکخٍ ًَیٍكض:
ًَخیي ٍٔی ٗو ٚحُ ٍٔی ىیگَ چٕ پ٘ض آثیُّ رخٗي يکــــــيٍّ
چٌٕ حَٔخٌ ْيف ؿخیی ههوض حٓضًّْ ،ی حٗیخء چُخٌ ٓخهظّ ٗيِحَي کّ حُ حٔ
كَيخٌ رزََيًّْ .ی حًٓخء گَٕخگٌٕ ٰانٓی ْٔظُئ ،نی آىيی چٌٕ حَؼکخّ ُئ ًّی
۰ٕ۲ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
حٓضًّْ ،ی حًٓخء ٍح ىٍ رخ ٍ١هٕیٖ گَى يیآٍٔى؛ حُ حیًٍٍّْٔ ،ی آكَیُٖ ىٍ
رخ ٍ١حٔ حٓض .حٔ ٗگلظیطَیٍ آكَیيِی پٍَٔىگخٍ حٓض ٔ ًّْچیِ هٕى ٍح يٌَْٕ حٔ
آٌ پٍَٔىگخٍ حٓض.حٓض؛ ًّْی هيٍص ،يؼَكض ٔ ،حٍحىِی حٔ حُ ِ
يؼَٔف ک ـ كیگوٓ اهیو أثْالوبٍن هیوؽَیٌی
رّيیَكُيٍٓکٗ (ٕ ۲4ـ ٓ ْ ، ٔٓ۳م) حٓض کّ ْٔظٗ ٍح حیٍگَّٕ ي٘خْيِ يٗکُي:
چَم رخ َیک حهظَحٌ َـِ ٔهٕٕ ُٔیزخٓظٗ
ٛـٍٕطٗ ىٍ ُیَ ىحٍى ،آٌچّ ىٍ رخالٓــظٗ
ٍٕٛص پخثیٍ حگـــــَ رخ َــَىرخٌ يؼَكــض
رَ ٍٔى رخالًْ ،خٌ رخ حٛم هٕى یکظخٓـظٗ
حیٍ ٓوٍ ىٍ َِى ىحَخیخٌ پی٘یٍ ٓلظّحَي
پی رَى رَ ٍيِْخ َْکْ کّ حٔ ىحَخٓظی
ىٍ َیخري حیٍ ٓوٍ ٍح ْیـــچ كٓــى ظخَْٖ
گَ کّ رَٕٔ َٖٜگَ کّ رٕػهٗ ٓیُخٓظٗ
ٕ ـ ٕ ـ گَِٔ ىیگَ حُ ػَكخء ٔكيص ٔؿٕىی کّ حی٘خٌ ٍح هَآَی (حٓظوَحیی) ٔ
حػظيحنی هٕحَيیى ،ي٘خْيحص هٕى حُ ْٔظی ٍح حیٍگَّٕ گٌحٍٕ کَىِحَي کّ «ًحص
هيٓٗ ًْخٌ ْٔض َیٔض ٍَگی حٓض کّ ىٍ ىٌٍٔ ٔ ریٌَٔ ًٍَِْٔ ،ؿٕى کخيم ٔ
ك ٍٕ٠آَی ىحٍى ٔ ك٠خٖ حَ١حف يخ پَ حُ هيح حٓضٰ ،نکٍ يخ ًَٗطٕحَیى آٌٍح كْ
کَى ،چٌٕ حرِحٍْخٖ حىٍحکٗ يخ رّؿٓض ؿخیض يلئىیض هخىٍ رّطکخكٕٖ حىٍحک حٔ
َیٔضًْ ».خٌ ٍٖٕ١کّ آٌ َخریُخ هخىٍ رّطؼَیق ٍَگْخ َزٕى.
ٓهطخٌ حیٍهٕو ؿاللحنيّیٍ دمحم يٕنٕٖ رهوٗ حٓض کّ ىٍ كکخیض «كیم ٔ
طخٍیکهخَّ» ٔ كکخیض «فبهیلى هٍّزبیی كه ربهیکی ّیو ها ثَگوبى آىکَ گبّ اٍّذ»
يٗگٕیي :يخ حُ كیغ يلئیضْخی كٔی ٔ حرِحٍٖ نِٔيخ ً رَّو ٚحىٍحکٗ ىچخٍ
يٕٗٗیى ٔ كویوض ؿخیٗ ٍح ًَیطٕحَیى ٕٗٓى کَى؛ رُخ رَحیٍ َو ٚحىٍحکی رَّو ٚىٍ
ه٠خٔص يُـَ يٕٗٗى .نٌح رخیي رّحٓظوَحء ٍٕٛی يظٕٓم ٗي ٔ طـهّی ًحص حٔ ٍح ىٍ
ٛلخطٖ ؿٔض ٔؿٕ کَى ٔ يظخَْ حٔ ٍح پیَحيٌٕ هٕى حكٜخء ًَٕى.
حیٍ َظَ حىیخٌ ٔ يٌحْذ يوظهق ٍح رّْى پیَٕي يٗىْي ٔ یک ٓهٔهّٖ ٕ١الَٗ
رّٔؿٕى يٗآٍٔى .یٕٓىی ٔ ئیلی ٔ ئهًخٌ ٔ گزَ ٔ ُْئ ًّْ ...ىٍ حیٍؿخ ىیيِ
يَٕٗٗي )ٖٓ(.ػَكخٌ يٕنٕی ػَكخٌ ػخيیخَّ ٔ ػًهی حٓضْ ،ىچُخٌکّ ػَكخٌ
حرٍػَرٗ ػَكخٌ َوزّگخٌ حٓض .ىیيیى کّ حرٍػَرٗ چگَّٕ يؼَكض ٍح رّيـِ ٔ ٍٔحٌ
ٖٓ۰ كکًض یگخَّ
كٕحنض يٗىحى؛ ح ّيخ يٕنٕی يؼَكض ٍح حُ ٔظخیق كْ يٗىحَي .ىٍ «ىیٕحٌ کزیَ»
يٗگٕیي :کخثُخص ىٔىی حٓض کّ حُٕٓهظٍ ػٕىی (هيح) ٓخ١غ يٕٗٗى،ؿِل :ٕ۲4۲
ىٍ ؿیذ ْٔض ػٕىی کخیٍ ػ٘ن حُ حٔ حٓض ىٔىی
یک ْٔض َیٔض ٍَـگی کِ حٔ حٓض ْـــَ ٔؿٕىی
ٔآٌ ؿیذ ًْچٕ آطٖ ىٍپَىِْخی ىٔىی ْٔظی ُ ؿیذ ٍٓظّ رَ ؿیذ پَىِ رٔظّ
ىٔى حٍچّ ُحى ُآطٖ ْى ىٔى ٗي كـخرٖ رگٌٍ ُ ىٔى ْٔظی کِ ىٔى َیٔض ٕٓىی
حُ ىٔى گَ گٌٗظی ؿخٌ ػیٍ ٍَٕ گ٘ظی عبى ّوغ ّري چْْٛزی عبى آة ّري چْهّكی
گَگَىپٔض ٗٔظی هَ ٙكهک ٗکٔظی ىٍ َیٔض رَ ٗکٔظی رَ ْٔضْخ كِٔىی
ر٘کٔظی حُ ََی حٔ ٓـــــي ٓکُيٍی حٔ ُ حكَٗظّ ٔ پَی حٔ ٍٔرُيْخ گ٘ـــــٕىی
يهکٖ ٗيی يٓیخ حُ ػـــــَٕ طخ ػــَیخ حُ ُیَ ْلـــــض ىٍیخ ىٍ رــوخ ٍرـــــٕىی
هكزی لطیق ّ فوم ىاى ٍْ ى فْک ّ اى ًن ىٍ ػ٘ن گ٘ظّ يلَو رخ ٗخْيی رّٕٓىی
طزَیِ ًٗـــْ ىیُی گــَ ىحٍىٕ حيیُی
رخ ىیــيِٖ یوـــیُی ىٍ ؿیــذ ٔحَــًٕىی
ريیٍطَطیذ يٕنٕی َیِ ٔكيص ٔؿٕى ٍح طزهیؾ يٗکُيٰ ،نکٍ رٍّٕٔ هٕى ٔ رخ
يالیًض ریٖطَ حُ حرٍػَری؛ چُخٌکّ (ىٍ حٗؼخٍ كٕم) رَحی ْٔظی حٛم ٔ كَع،
ُیَرُخ ٔ ٍٔرُخی ىٍْىطُیيِ ٔ ىٍػیٍكخل طلکیکپٌیَ هخیم يیٕٗى ٔ يیهٕحْي حُ
حػَ پی رّيٕأػَ رزَى (يیخٌ حػَ ٔيٕأػَ ىٔثیض هخیم يیٕٗى) ىٍٓض ًْخٌ ٗیِٕی کّ
هٕى يٕنٕی ىٍ يٕٟغ ىیگَ آٌ ٍح حٓظيالل كهٔلی هٕحَيِ ٔ ٍى کَىِ حٓض.
ح ّيخ ىٍ حٗؼخٍ ًیم حَيیّ٘ی ٔكيص ٔؿٕىیحٕ ظٍٕٓی آٗکخٍطَ يییخري ،حػَ ٔ
يٕأػَ ٍح یکی يیهٕحَي چُيحٌکّ ؿهِْٕخی ٔؿٕى رخ حٛهیضهٕى ؿیَيظًیِّ يیًَخیي:
گخِ هٍٕٗیي ٔ گٓی ىٍیــــخ ٕٗی گخِ کِٕ هخف ٔ گـــّ ػُوخ ٗــــٕی
حی رٌَٔ حُ ْٔىْخ ُٔ ریٖ ریٖ طٕ َّحیٍ رخٗی َّآٌ ىًٍحص هٕیٖ
ْى ي٘زّْـــــى يٕكـــــي هیَِ َٓ حُ طٕ حی َوخٕ رخ چُـــيیٍ ٛـــٍٕ
ریَٓ ٔ ری پخ ريیى آٌ ٓـــَ ًّْ يُزٔ ٢رٕىیـــى یک ؿْٕـــَ ًّْ
ری گَِ رٕىیى ٔ ٛخكی ًْچٕ آد یک گـــــَٓ رٕىیى ًْـچٌٕ آكظخد
ٗي ػيى چـــــٌٕ ٓخیّْخی کُگَِ چٌٕ رٍٕٜص آيـــي آٌ ٍَٕ َِٓ
طخ ٍٔى كَم حُ يـــــیخٌ حیٍ كَین گُگَِ ٔیــــَحٌ کُـیي حُ يُـُین
نیک طَٓـــــى طخ َهـــِى هخَ١ی َٗف حیٍ ٍح گلظًی يـٍ حُ يَی
گَ َيحٍی طٕ ٓپَ ٔحپــْ گَیِ! َکظّْخ چٌٕ طیؾ پٕالىٓض طیـــِ
ٖٔ۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
حىیخٌ آٌْخ ٍح گمْخی ٍَگخٍَگ یک رخؽ ٔ یک رٓخٍ يًٗٗخٍَي ،يخَُي حیٍ گلظّٖ
ئُٕد رّحيیَ هَٔٔ ىْهٕی:
گَچّ يٌْذ يوظهق ٗي ْیچکْ ریگخَّ َیٔض
رخؿزخٌ ٍح ىٍ چًٍ َْگم رٍَّگ ىیگَی حٓض
ٔ يٕنٕی يٗگٕیي:
ٛي کظخد حٍ ْٔض ؿِ یک رخد َیٔض َْ َزــی ٔ َْ ٔنی ٍح ئهکی حٓض
نیک رخ كن يی رــــَى ؿًــهّ یکی ٓض َُ ١م ٍح يوه ٖٜیک هخَّ حٓض حیٍ ُ
حیٍ ْــِحٍحٌ ٓـــُزم حُ یــک ىحَّ حٓض ٛي ؿٓض ٍح هٜي ؿِيلَحد َیٔض
حی٠خ يٕنٕی:
پْ رٍَّگ َْیکی طخری ػیخٌ حَيحهظّ آكظخرــی ىٍ ْــِحٍحٌ آرـــگیُـــــّ طخكظـــّ
ؿًهّ یک ٍَٕحٓض ح ّيخ ٍَگْخی يوظهق حهظـــــالكی ىٍ يیخٌ حیـــٍ ٔ آٌ حَيحهظّ
ٗین يلًٕى ٗزٔظَی:
ُیٍ ٓزذ ْلظخى رم ٛي كَهّ ٗي رم كویوض ىٍ كویوض ؿَهّ ٗي
َیِ ٗین رٓخیی ىٍ يؤًی يیگٕیي:
َْ ؿخ کّ ٍٔو پَطــــٕ کخٗخَّ طٕیی طٕ َْ ىٍ کّ َُى ٛخكذ آٌهخَّ طٕیی طٕ
يوٕٜى يٍ حُ کؼزّ ٔ رظوخَّ طٕیی طٕ ىٍ يیکيِ ٔ ىیَ کــّ ؿــخَخَّ طــٕیی طٕ
يوٕٜى طٕیی کؼزّ ٔ رضهخَّ رٓخَّ
رخ ٔكيص ٕٗٓىَ ،وٖ ىٔگخَّگی حُ ىیيِٖ ػخٍف رَيٗهیِى ٔ ٔؿٕى كن ٍح ىٍ
ؿًیغ ًٍحص ػخنى ي٘خْيِ يًَٗخیي کّ ىٍ َْ َ٘ؤی رّحًٓی ٔ ٛلظی هخ ٙطـهّی
ًَٕىِ حٓض .يٕنٕی رَحی ٍٍٔٗ ٗيٌ يطهذ ىٍ طًؼیهی ُیزخ يٗگٕیي:
يخ ًّْ یک ؿَْٕ رٕىیى ،گٔظَىِ ىٍَٓحَٓ ْٔظی؛ ىٍ آٌ ػخنى ؿیذْ ،یچگَّٕ
كي ٔ يَُ ٔ ؿيحیی ٔ ىٔگخَّگی يطَف َزٕى .حیٍ گَْٕ يُزٔ ،٢يخَُي آكظخدًّْ ،ؿخ
د ُالل ٛخف ٔ هخن ٚرٕى؛ ح ّيخ حیٍ ٍَٕ هخنٔ ٚهظی ٍح كَحگَكظّ رٕى ٔ چٌٕ آ ِ
رّػخنى ٍٕٛص آيي ىچخٍ طؼيى ٔ ؿهِْٕخی ٍَگخٍَگ ٗي ،یخ يخَُي حیٍ يؼخلْخ:
ٔ ـ چ٘ى طٕ ىٍ ظخَْ ىٔطخ حٓض؛ ح ّيخ ىیي ٔ ٍَٕ آٌْخ یکی حٓض.
ٕ ـ حگَ آد ٛي ٓیذ ٍح رگیََي آد يیِٕٖ آٌْخ یکی حٓض.
ٖ ـ حگَ طؼيحى ُیخىٖ ًٗغ ْى ُيخٌ ىٍ یک يکخٌ ٍٍٔٗ رخٗي ٍَٕ ًّْٖ آٌْخ
یکی حٓضٓ .پْ َظیـّ يیگیَى کّ كوخین ٰانٓی هخرم طؤیى َیٔض طخ حكَحى ٔ حػيحى
ىحٗظّ رخٗي ،طُٓخ يخىِ حٓض کّ طؤیىپٌیَ حٓض؛ ًّْٖ ؿهِْٕخی ٔؿٕى ،يظخَْ یک
ٖٖ۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
كویوض ٔحكي ْٔظُي ،آٌچّ حیٍ ؿهِْٕخ ٔ يظخَْ ٍح يظؼيى يٗکُي ػخنى ٍٕٛص ٔ
ؿٓخٌ يخىی حٓض .حَٔخٌ طخ ُْگخيی کّ حٓیَ ٍَگ يخىی حٓض ًَٗطٕحَي آٌ ٔكيص
ًحطی ٍح ىٍک کُي.
ي٘خْيحص ػَكخَی ىٍ طًخو حىیخٌ ًْیٍ كویوض ٍح گٌحٍٕ يٗکُي .طخ ؿخٖ کّ هخرم
ىٍک حٓض ،يُطن ٔ حٕٛل «ػَكخٌ» ىٍ ٕ١ل طخٍین هٕىُٗخٓٗ رَ٘ ٔ ىٍ طًخو
حىیخٌ ٔ يٌحْذ ،حػى حُ «رضپَٓض ٔ هيحپَٓض» یکٗ حٓض؛ هطٕ ١حَيیّْ٘خی
ػَكخَت رَ٘ ،يُظٔذ رَّْ ىیُی ،گخِ رخ حطٜخل ،گخِ رخ حَلٜخل رّيٕحُحص یکيیگَ
كَکض کَىِ ٔ حكنْخی ُيخٌ ٔ يکخٌ ٍح ىٍ ٍَٕىیيِحَي.
ُرخٌ ي٘ظَک حكَحى حنٓخو یخكظّ يخیّٖ حػـخد حٓض ًّْٖ ،آٌْخ ىٍ َٗم ٔ
ؿَد ػخنى ٔ ،ىٍ َْيوطؼٗ حُ طخٍین رَٖ٘ ،رّیک َوطّ ٍٓیيِحَي ٔ یک چیِ
گلظّحَي! كَهٗ ًَٗکُي کّ َْیک حُ آَخٌ ٔحرٔظّ رّکيحو َُٓيیٍ كَُْگٗ رٕىِٔ ،
طلض چّ َٗحی ٔ ٢رخ چّ يٕهؼیض ٔ ؿخیگخْٗ َُيگٗ کَىِحَي .پیخو ًّْٗخٌ یکٗ
حٓض .چُخٌ ًْآُْگ ٔ ْىُرخٌ حُ «كویوض ؿخیٗ» ٓوٍ يَُُٗي کّ گٕثٗ طـَرّٖ
یکىیگَ ٍح رخُگٕ يٗکُُي .آٌچّ يٕالَخ گلظّ ،ىهیوخ ً ًْخٌ حٓض کّ "گخَيٖ" يٗگٕیي،
كَف گخَيٖ َیِ ًْخٌ حٓض کّ کُلٔیّٕ ٔ رٕىح ٔ ؿیَِ گلظّحَي.
ريیٍطَطیذ یک ٓهٔهّٖ َخگٔٔظُت طخٍیوٗ ىٍ ئخثم َظَٖ رّحیٍ پیچیيِگٗ
رّٔؿٕى آييِ حٓض کّ ىٍ ىٍؿّٖ حٔل ریخٌگَ ٔكيص كویوض حٓض؛ ىٍ ػخَٗ حػزخص حیٍ
َکظّ کّ «كویوض رَحٖ کٔٗ آٗکخٍ يٕٗٗى کّ رّىَزخنٖ رخٗي ».رخُْى يٕنٕٖ:
گٕیُي ىٍ یویٍ کّ رّیک رخٍ آييیى يَىحٌ ٍحِ ؿًهّ یکٗ ٍٔف ٔ یک ىلحَي
حیٍ ه ٢ئظویى حُ َؤظیٍ ٍُْٔخی هٕىُٗخٓی رَ٘ آؿخُ يیٕٗى ٔ طخ
«يٓخطًخ گخَيٖ» حىحيّ يییخري کّ يٗگٕیي« :رَحٖ ؿٔض ٔؿٕٖ هيح الُو َیٔض
رُّیخٍص حيخکٍ يويّ رَٔیى ،یخ ًٗغ ٔ چَحؽ ٍٍٔٗ کُیى ،یخ روٍٕحص يؼطَ
رُٕٔحَیى ،یخ رض ٔ يـًّٖٔ ٍح ٍٔؿٍيخنٗ کُیى ،یخ رَگ گم رَآٌ رپخٗیى؛ ُیَح هيح
ىٍ ههذْخٖ هٕى يخ حٓض ،حگَ رظٕحَیى طٕؿّ رّؿٔى يخىٖ ٍح رّکهٗ ىٍ هٕى َخرٕى
ٓخُیى ،هٕحْیى طٕحَٔض هيح ٍح ٍٔ ىٍ ٍٔ رزیُیى)ٖٔ(».
گخَيی ىٍ حىحيّ يیگٕیي« :حگَ یک كَى ئهًخٌ یخ یک ئیلی پیٖ يٍ ریخیي ٔ
رگٕیي کّ يیهٕحْي رّيٌْذ ُْئ ىٍآیي؛ يٍ رّحٔ هٕحْى گلض کّ رَحی َیم رّكویوض
َیخُی َیٔض کّ ُْئ رٕ٘ی ،رَٔ رّههذ يٌْذ هٕىص رًَّْ ،خٌ يٌْذ ُْئ
حٓضَْ .کْ رّههذ يٌْذ هٕى رَٓي ،رّههذ يٌْذ ىیگَی َیِ ٍٓیيِ حٓض».
۰ٖ4 كکًض یگخَّ
ربهیـ فلا
«هيحی ٔحكي» ىٍ حىیخٌ ًّْی يهضْخ طخٍین ي٘وٜی ىحٍى ،چُخٌکّ هيحی
یگخَّی َْيهض ،يلٕٜل طکخيم طخٍیوت آٌ يهض حٓض ٔ ؿِء حُ طخٍین آٌ يهض
رّكٔخد يیآیي .طوَیزخ ً ًّْی يهضْخی کٍٓ حُ چُيهيحیی آؿخُ کَىِحَي ٔ ىٍ ٓیَ
طکخيهی هٕى رّطکهيحیی ٍٓیيِحَي .طٕٜف ٔؿٕى هيحٖ ٔحكي ٍح يلَٔ ٝيیىحَي،
رُخءح ً رلغْخ ٍٔی طٕٛیلخص ٔ ؿهِْٕخی حٔ ىٍٔ يیَُيَّ ،حػزخص ٔؿٕىٕ.
ٕٗحْي ٔ حهزخٍٖ رّىٓض آييِ رّ ٍٕ١هطغ ػخرض يٗکُي کّ هيح ْٔض؛ چٌٕ يخ
ْٔظیى ،پْ حٔ ْى ْٔضَ .لْ ًْیٍ طللٜخص ًُْت يخ ىنیم هطؼٗ رَ ٔؿٕى هيح
حٓضْ .یچ ًٍْ هَىيُي ىَزخل "ْیچٗ" ًَٗگَىى ،چٌٕ َیٔظٗ َیخُ رّطللَ ٚيحٍى،
آٌ ْٔظٗ حٓض کّ يیم ٔ ٕٗم رّؿٕالٌ ًٍْ حیـخى يٗکُي.
ٔؿٕى هيح ؿخیض طکخپْٕخٖ ًٍْ رَ٘ حٓض« .يؼَكض» یؼُٗ ًْیٍ؛ چُیٍ
يؼَكض رّيخ يٗگٕیي هيح ٔؿٕى ىحٍى ،ح ّيخ هٕى ٍح رّيخ يؼَكٗ َکَىِ حٓض ،يخ حٔ ٍح
ک٘ق کَىِحیى .حٔ َیخُ رّيؼَكی هٕى َيحٍى؛ ْیچ چیِٖ حُ يخ َوٕحٓظّ ،چٌٕ ؿُت
رخنٌحص حٓضٰ .نکٍ يخ َیخُ رّک٘ق ٔ كظی كَٔ ٝؿٕى حٔ ىحٍیى؛ حگَ هيحیی ْى ٔؿٕى
ًَٗىحٗض رخیي آٌٍح يٗٓخهظیى .حگَ ؿٓخٌ ٍح ْى حٔ يٕؿٕى َکَىِ رخٗئْ ،ظی رئٌ
حٔ َخه ٚحٓض .کٔخَی کّ رّحَکخٍ حٔ کًَ يٗرُيَي ریٖطَ رّحػزخطٖ کًک يٗکُُي.
آٌْخ حرظيح ىٍ ًٍْ هٕى یک طٔ ٍٕٜحٟق ٔ يظًخیِی حُ هيح (ْىچٌٕ ؿَْٕ
َخيظُخْت يطهن کّ ْیچ کًخنی ٍح ًَٗطٕحٌ حُ آٌ ٓهذ کَى ).پيیي يیآٍَٔيٓ ،پْ
یک «َیٔض» رّىَزخنٖ يیآٍَٔي! حیٍ رٍِگطَیٍ پخٍحىٔکْ ًُْی رَحی کٔخَی
حٓض کّ هٕى ٍح هيحَخرخٍٔ يیهٕحَُي!
ىٍ كهٔلّ ػخرض حٓض کّ طٔ ٍٕٜؿٕى ،ئخٔی رخ ػیٍ ٔؿٕى حٓضَْ ،چیِی کّ
ط ٍٕٕٜيًکٍ رخٗئ ،ؿٕىٕ (ٔهٕػٖ) َیِ يًکٍ حٓض .رًَْیٍ يزُخ يظؤنٓخٌ
رَحی ٔؿٕى (هيح) چٓخٍ يَطزّٖ ٔؿٕىی هخثمحَي :ػیُیًُْ ،ی ،نلظی ،کظزی؛
رَّْیک حُ حیٍ يَحطذ کّ حٗخٍِ کُیى ىهیوخ ً رّٔؿٕى هيح َ٘خَّ ٍكظّحیى...
"هيحی ٔحكي" ػًَ هیهی ىٍحُ َيحٍى ،چیِی كئى چٓخٍ ِْحٍ ٓخل .ک٘ق
"هيحی ٔحكي" يلٕٜل طکخيم طخٍیوت رُیَٕع رَ٘ حٓض؛ رُخءحْ ػًَ رَ٘ هیهی
ریٖطَ حُ ػًَ "هيحی ٔحكي" حٓض١ .زن ٕٗحْي ٔ حُٓخى طخٍیوی ٔ يُيٍؿخص «ػٓي
ػظین» یٕٓى َؤظیٍ کخٗق هيحی ٔحكي حٓض« :حی حَٓحثیم! رُٕ٘ یِٕٓ هيحی يخ،
۰ٖ۳ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
یِٕٖٓ ٔحكي حٓض( ».ػٓي ػظین ،طؼُیّ )ٗ:ٙىٍ یٕٓى پی٘خطٍٕحص حَيیّٖ٘ چُيهيحیی
ٔ رضپَٓظی كخکى رٕى ٔ رض رٍِگ «يٕنُک» ىٍ ىٍِی «ُْى» ىٍ َِىیکٗ
«ریضحنًويّ» ئظوَ رٕى کّ ىٍ رَحرَ آٌ آىيیخٌ ٍح هَرخَٗ يٗکَىَي .هخٌَٕ طٍٕحص
آٌ ٍح يُغ کَى .ىٍ کظخد «الٔیخٌ» ػٓي ػظین رخد ریٔظى ،آیّٖ حٔل آييِ حٓض:
«َْکْ ،چّ حَٓحثیهٗ رخٗي چّ ؿَیزٗ کّ ىٍ يیخٌ ًٗخ ٓخکٍ حٓض ،حگَ
رچّٖ هٕى ٍح رَحٖ رض يٕنک هَرخَٗ کُي ،هٕو حَٓحثیم رخیي حٔ ٍح ُٓگٔخٍ کُُي».
ْىچُیٍ يَهْ ىٍ حَـیم هٕى يَٕٗیٔي« :یکی حُ ػهًخی ىیٍ یٕٓى حُ ػیٔی
پَٓیي :کيحو كکى َٗیؼض ،يٓىطَیٍ ًّْ حٓض؟ ػیٔی رّحٔ كَيٕى ،يٓىطَیٍ كکى
حیٍ حٓض< :حی حَٓحثیم! رُٕ٘ هيحَٔي هيحی يخ هيحَٔي یکظخ حٓض> (حَـیم يَهْ،
ٕٔ ٕ۴ :ـ َْ )ٕ۲چُي حئَُِ ىٍ ٛللخص يٗهٕحَیى کّ «يَىٔک = يَىٔم»
هيحی ٕٓيَیخٌ رٕىِ کّ رَ ىیگَ هيحیخٌ ؿهزّ یخكظّ ٔ هٕى رٍّٕٛص هيحی ٔحكي
ىٍآيي؛ َیِ ػویيِ ىحٍیى کّ پیٖ حُ حیٍْخ «حرَحْیى» ٔ «َٕف» ٔ «ٗیغ» « ٔ ...آىو»
کخٗق هيحی ٔحكي رٕىِحَي؛ ٔنی حُ آٌؿخ کّ ْیچ يظٍ ئظوهی حُ آٌ ىٍٔحٌْخ ىٍ
يٍٕى حیٍ ييػیخص ىٍ ىٓض َيحٍیى ٔ حیٍْخ حكٕحْیخطی حٓض کّ رخُْى حٔنیٍ ٍحٔة
ًّْٖ حیٍْخ «طٍٕحص» حٓض ٔ هزم حُ آٌ ْیچ ُٓي ٔ ييٍک يکظٕد ٔؿٕى َيحٍى؛
پْ حٛم ْىچُخٌ طٍٕحص ٔ طهًٕى حٓض کّ يؼَف حٔنیّٖ رٔیخٍی حُ حیٍ چَِْٓخ
يٗرخُٗي .یؼُی ًْیٍ چَِْٓخ ٍح ْى طٍٕحص ٔ طهًٕى رّيخ يؼَكی کَىِحَي.
ىٍ طخٍین ْیچ يظُی رّحَيحُِٖ طٍٕحص رَ حكکخٍ ٔ يؼظويحص رَ٘ ٓخیّ َیخَيحهظّ
حٓض ،كویَ ْیچ يظُی هيیًٗطَ حُ طٍٕحص ىٍ طخٍین رَ٘ َٓحؽ َيحٍى کّ يؼَف
هيحی ٔحكي َیِ رخٗي .ىٍ ًّْی طًيٌْخی پی٘خطٍٕحص ،يخَُي ریٍحنَُٓیٍ ٔ يَٜ
رخٓظخٌ ٔ كَُْگ ٔ يؼظويحص یَٕیخیی ٔ پخٍّ ٔ ُْي ٓ ...وٍ حُ هيحیخٌ يظؼيى ٔ
ٍدّ حنُّٕعْخ حٓض .ىٍ یَٕخٌ كئى پخَٜي ٓخل پیٖ حُ يیالى رٕى کّ «گَِلٌٕ» رَحٖ
َؤظیٍ رخٍ ٔؿٕى هيحٖ ٔحكي ٍح پیَٖٓخى کَى ٔ گلض هيح یکٗ ریٖ َیٔض َّ ،ؿًٔخ ً
ٔ َّ يؼُخ ً ٗزخْظٗ رخ آىيیخٌ ٔ ىیگَ يٕؿٕىحص كخَٗ َيحٍى.
«َْههیطّٕ» (ٓ ۳4ـ ٓ ، 4۴م.و) گلض« :هيح ًْخَخ ٍُٔ ٔ ٗذُ ،ئظخٌ ٔ
طخرٔظخٌ ،ؿُگ ٔ ٛهقٓ ،یَٖ ٔ گَُّٓگٗ حٓض».
َیِ يؼخ َٛحٔ "١خنْ" گلضًّْ« :چیِ ٔ ًّْ ؿخ پَ حُ هيح حٓض».
۰ٖ۶ كکًض یگخَّ
ىٍ حیٍ يٕهغ يُيٍؿخص طٍٕحص طکًیم ٗيِ رٕى .ىٍ يٍٕى حیٍکّ «گَِلٌٕ» ٔ
ىیگَ كکًخی یَٕخَی چیِی حُ يلظٕیخص طٍٕحص ُٗیيِ رٕى ،یخَّ؛ حهزخٍی ىٍ ىٓض
َیٔضٔ ،نی رَّْكخل گَِلٌٕ َؤظیٍ يُخىة هيحی ٔحكي ىٍ یَٕخٌ رخٓظخٌ حٓض.
ىٍ یَٕخٌ رخٓظخٌ ٓوٍ حُ ٍدّ حنُّٕع رٕى ،ىٍ ُْي َیِ ًْچُیٍ؛ ىٍ ي َٜرخٓظخٌ
َیِ ٓوٍ حُ «هيحیخٌ» حٓض؛ ٔ هيحی «آيٌٕ» رٍِگطَیٍ آٌْخ رٕى .پْ حُ حٔ
هيٍطًُيطَیٍ هيحیخٌ ي َٜرخٓظخٌ ػزخٍص رٕىَي حُ هيحی هٍٕٗیي یخ ٍع ٔ ،حنّٓی
يخىٍ یخ حیِیْ .يَٜیخٌ طًخيی حيٍٕ ٍُٔيَِی هٕیٖ ٍح يظکی رّهيٍص حیٍ
هيحیخٌ يیىحَٔظُيْ .کٌح ىٍ پخٍّ رخٓظخٌ َیِ ٓوٍ حُ چُيگخَّی «يَٓ»« ،يیظَح»،
«حٍْٕح يِىح» (هيحیخٌ يٌکَ) ٔ «آَخْیظخ» (هيحی يٕأَغ) ٔ ىِْخ ٍدّ حنُّٕع ىیگَ
حٓض کّ ؿًؼخ ً ُیَ يـًٕػّی آثیٍ(ْخی) ٍُىٗظی ٍح ط٘کیم ىحىِحَي.
يلّٕٔ يٗٓخُى؛ حػزخصَخپٌیَ حٓضُ .یَح رخ طًخو آٌچّ حُ ٍحِ كٕحّ ىٍک يٗکُى
يظلخٔص حٓض ٔ ٗزخْض َيحٍى .حیٍ َیَٔ کّ هيح حٓض ،حُ كئى حىٍحک ٔ حكٔخّ
ریٌَٔ حٓض؛ ح ّيخ يٗطٕحٌ رخ حٓظيالل طخ كئىٖ رّٔؿٕىٕ پٗرَى)ٖٕ(.
= «حیًخَٕثیم کخَض» يٗگٕیي« :كَٔ ٝؿٕى هيح یک ٍَٟٔص حهالهٗ حٓض».
= «حىٔحٍى یَٕگ»ٌُ« :گبم ّت ُوهٌکو فلایًٔ ،یوَ ایوبًٔ كه كل اؽَبً هٔکٌل».
= «كَحَٔیْ ریکٍ»«:حَکخٍهيح حيَٖ اٍذ کَ رٌِب ثوىثبى عبهٓ هّْٔك ًَ ،هلت».
= «ٍحنق ٔحنيیٕحيٍَٓ»« :هيح ىٍَْههزٗ ،حُىٍد يؤ ٕٜٙحٍى يٕٗٗى».
= «ؿخٌ رخکٍ»«:کٔٗ کّ هٌکو فلا اٍذ ،اى كاّزي یک ؽبهٔ ًبكیلًٔ هؾوّم اٍذ».
= «طٕيخّ كٕنَ»« :حگَ يٗهٕحْٗ هيح ٍح رزیُّٗ ،وغ کْچکذ ها فبهُْ کي».
= «آٍطٍٕ کالف»« :طوَیزخ ً ًّْ کْ ىٍ كخل ریًخٍٖ ،پیَٖ ،یخ يٜیزض آيخىِ
يٕٗٗى ،کّ ریخَيی٘ي ،هيحٖ ْٔض».
= «يٍٕیْ يظَنیُگ»« :کٔٗ ًَٗطٕحَي هيح ٍح رَحٖ ىیگَحٌ طٕٛیق کُي،
ُیَح رّيل ٞآٌکّ طٕحَٔض هيحٖ هٕیٖ ٍح ٔٛق کُي ،ىیگَ آٌ ٔؿٕى هيح َیٔض،
رهکّ يٕؿٕىٖ حٓض يخَُي يٍ ٔ ًٗخ».
= «ٔیکظٍٕ ْٕگٕ»« :یک پََيِٖ کٕچک کّ ُیَ رَگْخ َـًَّٓحیٗ يٗکُي،
رَحٖ حػزخص ٔؿٕى هيح کخكٗ حٓض».
= «ٍَّ ىکخٍص»« :ط ٍٕٜهيح ىٍ ًحص يخ حٓض ،حیٍ ط ٍٕٜحُ ٔهظٗ رّىَیخ
يٗآثیى رَ يخ َوٖ ٗيِ حٓض».
= «گخرَثیم ىحَظّ»« :ريطَیٍ نلظّٖ يُکَ هيح ٔهظٗ حٓض کّ حكٔخّ
ٗکَگٌحٍٖ رّحٔ ىٓض ىْيَ ٔ ،يحَي ٗکَ چّ کٔٗ ٍح رّؿخٖ آٍٔى».
= «ىٍٔطٗ ُکََٗ» :حَٔخٌ ىٍ ك٠خٖ رخؽ ،حُ َْؿخٖ ىیگَ کَِٖ ُيیٍ رّهيح
َِىیکطَ حٓض.
«هيح ؿٓخٌ ٍح َیخكَیيِ کّ هٕى ریٌَٔ حُ = ثبهّؿ اٍپیٌْىا:
آٌ حیٔظخىِ رخٗي ،هيح هٕى ؿٓخٌ حٓض ،ؿٓخٌ ىٍ هيح حٓض ،هيح ًّْچیِ حٓض ٔ
ًّْچیِ ىٍ هيح حٓض .حٔ چیِی ًَٗهٕحْي ؿِ حیٍکّ يطخرن كویوض ریخَيی٘یي ٔ
َُيگی کُیي ،حیٍ رّيؼُخی <ىٍ هيح رٕىٌ> حٓض.
«حٓپیُُٕح» ٔحٍٓظّطَیٍ ٔيٓىطَیٍ ٓهٔهّؿُزخٌ ٔكيص ٔؿٕى ىٍػَكخٌ یٕٓىی،
ىٍ ػٍُٗٔ َٜگَی حٓض ٔ۶ٖٕ( .ـ )ٔ۶۰۰يٓىطَیٍ حػَ حٓپیُُٕح کظخد «حهالم»
(ىٍ پُؾ ؿهي حٓض) حٔ طؤیى ؿٓخٌ رّىٔ روٖ يخىِ ٔ حَيیّ٘ ٍح ٍى کَى .رَّظَ حٔ
۰ٖ۴ كکًض یگخَّ
طُٓخ یک ؿَْٕ ٔؿٕى ىحٍى ،آٌچّ ٔؿٕى ىحٍى ؿِء ْٔظت یگخَّ حٓض .حهظالف ىٍ
َخوگٌحٍْٖخ حٓض کّ گخِ هيح ،گخِ هخٌَٕ ٔ ىٍ ؿخٖ ١زیؼض هٕحَيِ يٕٗٗى .ىٔ ؿَْٕ
ًَٗ طٕحَُي ىٍ ٛلض ي٘ظَکی ٓٓیى رخُٗي .هيحَٔي ؿَْٕی حٓض رخ ٛلخص َخيظُخْی ٔ
ًْیٍ ٍٕ١هيحَٔي ٔحؿذحنٕؿٕى حٓض .رُخرَحیٍ ْیچ ٛلظی ٔ َیِ ْیچ ؿَْٕی هخٍؽ
حُ هيحَٔي ٔؿٕى َيحٍى .هيحَٔي طُٓخ ؿَْٕ يٕؿٕى حٓضٔ .ؿٕى هيحَٔي ريیٓی حٓض.
آٗکخٍ حٓض کّ ٔؿٕىٕ هيٍص ٔ ػييٖ ٟؼق حٓض».
حٓپیُُٕح ىالثم يوظهلی حٍحثّ يٗىْي کّ چَح ىٔ یخ چُي ؿَْٕ ًَٗطٕحَُي ىحٍحی
ٛلخص ٔحكيی رخُٗي ،طخكيی کّ رٔیخٍ ٍٍٔٗ رَّظَ يٍٗٓي .حیٍ حٓظيالل َ٘خٌ
يٗىْي کّ طُٓخ ىٔ ٍحِ رَحی طًخیِ ؿٕحَْ ٔؿٕى ىحٍى :حهظالفٗخٌ یخ يَرٕ١
رّٛلخص حٓض یخ رّٔحٓطّٖ كخالصٗخٌ .رّكَ ٝکّ ؿٕحَْ کؼیَی ٔؿٕى ىحٍى ،يخ
يٗىحَیى کّ حيکخٌ َيحٍى حیٍ ؿٕحَْ ىحٍحی ٛلض ٔحكيی رخُٗي ،چٌٕ ٛلض ؿَْٕ،
ص يؼیٍّ ،ؿَْٕ حٓض. ًحص ٔ ١زیؼض ٍَٟٔیحٕ حٓض .حیٍ ًح ِ
ْىچُیٍ حگَ ىٔؿَْٕ یک يخْیض ٔ یک ١زیؼض ىحٗظّ رخُٗي ،آٌْخ رخ طؼَیق
يیطٕحَُي یک ؿَْٕ َٕٗي ٔ يخ هخىٍ َوٕحْیى رٕى کّ آٌْخ ٍح حُ ْى ط٘وی ٚىْیى.
َیِ طُٓخ ٍحِ رَحی ط٘وی ٚىٔؿَْٕ حُ ْى (رخ كَٔ ٝؿٕى ریٖ حُ یک ؿَْٕ) آٌ
حٓض کّ آٌْخ «كخالص» يظلخٔص ىحٗظّ رخُٗي .ح ّيخ كخالص ًَٗطٕحَُي رَحی طًخیِ
ؿٕحَْ حُ یکيیگَ يٍٕى حٓظلخىِ هَحٍ رگیََيُ ،یَح ؿَْٕ رَ حكٕحنٖ يويو حٓض .ىٍ
حیٍ ٍٕٛص طًخیِ رَپخیّٖ كخنض حُ ریٍ يٍٗٔى.
ىٍطؼَیق حٓپیُُٕح ؿَْٕ ٗیء حٓض کّ ىٍ هٕىٕ حٓض ٔ رَّلْ هٕىٕ
رّط ٍٕٜىٍيٗآیي ٔ طؼَیلٖ حُ ٛلض حیٍ حٓض کّٛ :لض ٗیء حٓض کّ ػوم آٌٍح
رّيؼخرّ «يوٕو ًحص ؿَْٕ» حىٍحک يٗکُي .ؿَْٕ ٍَٟٔطخ ً َخ يظُخْی حٓض .يًکٍ
حٓض ٗیء رّٔٓیهّٖ ٗیء ىیگَی کّ ىحٍحی يخْیض یکٔخَی حٓض ،يلئى ٕٗى.
ْىچُیٍ حٗیخء يخىی يًکٍ حٓض رّٔٓیهّٖ چیِ ىیگَی (يخَُي حٗیخء يخىی
پی٘یٍ يلئى َٕٗي) ح ّيخ ًَٗ طٕحَُي رخ حٗیخی کّ ًحطت ٗخٌ َیٔض ،يلئى َٕٗي ٔ ،حیٍ
ىٍ يٍٕى طًخو ٛلخص يًکٍ ٛخىم حٓضٔ ،نی َّكو ٢رَحی چیِْخی کّ ىٍ حيظيحى آٌ
ْٔظُي .رُخرَحیٍ ؿَْٕ طُٓخ يٗطٕحَي رّٔٓیهّٖ هٕىٕ يلئى ٕٗى.
يَكهّٖ رؼيی رَْخٌ حٓپیُُٕح حیٍ حٓض کّ َْ چیِی کّ ٔؿٕى ىحٍى یخ رخیي
يظُخْی رخٗي یخ َخيظُخْی .ىٍ حیٍؿخ ْیچگَّٕ كيّ ٔٓطی ٔؿٕى َيحٍى ٔ حیٍ يُطوی ٔ
هخرم ىٍک حٓض .ط ٍٕٜحیٍکّ چیِی َّ يظُخْی رخٗي ٔ َّ َخيظُخْی ،ىٕٗحٍ حٓض ح ّيخ
۰ٖ۲ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ؿیَيًکٍ َیٔض .رّپیَٔی حُ حیٍ يطهذ ،رَحی كٓى ػهّض حیٍکّ ًّْٖ ؿٕحَْ
ٍَٟٔطخ ً رخیي َخيظُخْی رخُٗي ،ؿَْٕ يظُخْی ٍح رٍَٓی يٗکُیى .حگَ ؿَْٕ يظُخْت
ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي يٗطٕحَي رّٔٓیهّٖ ؿَْٕ ىیگَی يلئى ٕٗى .چُخٌچّ يلئىیض
رّٔؿٕى آیي آٌٍح يظُخْی يٗکُي ،رّىنیم حیٍکّ یک ؿَْٕ يٗطٕحَي كو ٢رّٔٓیهّٖ
ؿَْٕی ىیگَی رخ يخْیظی یگخَّ يلئى ٕٗى.
ىٍ َظیـّ رخیي ىٔ ؿَْٕ رخ یک ًحص ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي کّ یکی رظٕحَي ىیگَی ٍح
يلئى کُي .ح ّيخ ىٍ رخال َ٘خٌ ىحىیى کّ حيکخٌ َيحٍى ىٔ ؿَْٕ رخ ٛلض ٔ ًحص یکٔخٌ
ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي .پْ ؿَْٕ َخيظُخْت رخنلؼم حٓض .رخالهَِ حیٍکّ ْیچ چیِی هخٍؽ
حُ هيحَٔي ٔؿٕى َيحٍى .حیٍ حػزخص ٗي کّ ىٔ ؿَْٕ ًَٗطٕحَُي ىٍ ٛلض ي٘ظَکی
ٓٓیى رخُٗيَ .یِ ػخرض ٗي کّ هيحَٔي ؿَْٕی حٓض رخ ٛلخص َخيظُخْی ٔ ًْیٍٍٕ١
هيحَٔي ٔحؿذحنٕؿٕى حٓض .رُخرَحیٍ ْیچ ٛلظی ٔ َیِ ْیچ ؿَْٕی هخٍؽ حُ هيحَٔي
ٔؿٕى َيحٍى .يخ َظیـّ يٗگیَیى کّ هيحَٔي طُٓخ ؿَْٕ يٕؿٕى حٓض.
حٓپیُُٕح حُ َ١ین رَْخٌ ٔؿٕىی ،هٕى ٍح رّهيح يٍٗٓخَي .ىٍ حیٍ رَْخٌ،
ٔؿٕى چیِی ٍح طٕٓ ٢طٍٕٜی کّ حُ آٌ ىٍ ًٍْ هٕى ىحٍیى حػزخص يٗکُي.
ريیٍ طَطیذ کّ يخ ىٍ ًٍْ هٕى طٔ ٍٕٜحٟق ٔ يظًخیِی حُ هيح ْىچٌٕ ؿَْٕ
َخيظُخْت يطهن ىحٍیى کّ ْیچ کًخنی ٍح ًَٗطٕحٌ حُ آٌ ٓهذ کَى .یکی حُ حیٍ
کًخالصٔ ،ؿٕى حٓض .رُخرَحیٍ هيحَٔي رٍَّٟٔص ٔؿٕى ىحٍى ٔ يلخل حٓض رظٕحٌ حٔ
ٍح الٔؿٕى ط ٍٕٜکَى .ح ّيخ ىٍ طْ ٍٕٜیچیک حُ يٕؿٕىحص ىیگَٔ ،ؿٕى َیٔض ٔ
يٗطٕحٌ آٌْخ ٍح يؼئو كَ ٝکَى .حُ حیٍٍٔ ،ط ٍٕٜهيح ٟٔغ يظلخٔص ٔ حٓظؼُخیی
حُ ط ٍٕٜيٕؿٕىحص ىیگَ حٓض)ٖٖ(.
«ُ ...یَح يٍ کّ هيحَٔي ،هيحٖ طٕ يٗرخٗى ،هيحٖ ؿیٍٕٖ ْٔظى ٔ کٔخَٗ ٍح
کّ رخ يٍ ىًُٗٗ کُُيٓ ،وض يـخُحص يٗکُى .حیٍ يـخُحصٗ ،خيم كخل كََُيحٌ
آٌْخ طخ َٔم ٕٓو ٔ چٓخٍو َیِ يٗگَىى )ٖ4(».چُیٍ هيحی رّ ٍٕ١گٔظَىِ ٔحٍى
حًْخٌ پیَٔحٌ گَىیي ٔ يُ٘ؤ ٍٔحیخص ىٍ حىیخٌ يخرؼي هٕى ٗي .ح ّيخ حیٍ ؿًهّٖ ئظؤَلّ
ٍح ْى ىٍ حیٍؿخ حٟخكّ کُى کّ طؼهیًخص ٓوض ،حَٔخٌْخی ٓوضکٕٕ ٔ يوخٔو رّرخٍ
يٗآٍٔى؛ ًّْ يٗىحَُي کّ ىٍ طخٍین چُي ِْحٍ ٓخنّ رَهٕو یٕٓى چّ آييِ حٓض ،حُ آٌ
َ١ف ْى ٓٓى یٕٓى ىٍ طًيٌ ؿٓخَی َیِ يخَُي آكظخد ٍٍٔٗ حٓض .کخيالً هخرم ىٍک
حٓض کّ حگَ یٕٓى حُ چُخٌ طؼهیًخص ٓوض رَهٍٕىحٍ َزٕى ،حئَُِ َّ حػَی حُ
يٕؿٕىیظٖ رخهی يٗيخَي ٔ َّ ًٓٓی ىٍ طًيٌ رَ٘ی يٗىحٗض .حیٍ يطهذ یخىآٍٔ حیٍ
َکظّٖ َظخيی حٓض کّ يٗگٕیي« :ػَم يیيحٌ آيُٕٕ ،هٌٕ يؼَکّی ؿُگ ٍح کى
يٗکُي ».يخ حیٍ ٍح رّٕٟٔف ىٍ َٓگٌٗض هٕو یٕٓى يٗریُیى کّ آٌ هيحی ٓوضگیَ
چگَّٕ رُيِگخٌ ٓوضکٕٕ پٍَٔیيًْ .یٍ ٟٔؼیض ٍح ىٍ ٛيٍ حٓالو يٗریُیى.
ىٍهٌَ ْلظى ْـَی یکػخنى ٔػخٍف رٍِگ یٕٓىی ،هيحی یٕٓى ٍح چکٖکخٍی
کَى ٔ يٍٕى طٕؿّ رٔیخٍ هَحٍ گَكض؛ حٔ «يٕٓی رٍ يیًٌٕ هَ١زی» (ٖٓ ۳ـ ٔٓ۶
(ْ م) ٖٔٔ۳ـ ٕٔٓ4و) ػخنى ٰانٓیخص١ ،زیذٍ ،یخٟیىحٌ ،حهظَُٗخّ ٔ كیهٕٔف
حٓض .ىٍ كوّ ٔ َٗحیغ یٕٓى چُيحٌ يوخو ٔحالی ىحٍى کّ یٕٓىیخٌ ىٍرخٍِٖ حٔ گلظّحَي:
«حُ يٕٓی رٍ ػًَحٌ ،طخ يٕٓی حرٍيیًٌٕ ىیگَ کٔی رََوخٓظّ حٓض)ٖ۳(».
حرٍيیًٌٕ گَچّ حُ ػهًخء ٔ حكزخٍ یٕٓى حٓضٔ ،نٗ چٌٕ ىٍ يلی ٢كَُْگٗ ٔ
ػهًت حٓاليٗ پٍَٕٔ یخكظّ ٔ ىٍ ١ذ ٔ كهٔلّ آػخٍ هٕى ٍح رّػَرٗ َٕٗظّ حٓض،
يظؼهن رّكُِٕٖ كَُْگ حٓاليٗ َیِ ْٔض .يٍٕهخٌ ػَد کُیّٖ حٔ ٍح أرٕػًَحٌ
َٕٗظّحَي کّ ٗخیي رّؿٓض َخو يٕٓٗ رّحٔ ىحىِ ٗيِ حٓض؛ ٔگََّ حٔ كََُيٖ رَّخو
ػًَحٌ َيحٗظّ حٓض طخ رخ حیٍ کُیّ هٕحَيِ ٕٗى .رؼ ٗ٠حُ َٕیُٔيِگخٌ ئهًخٌ حٔ ٍح
ػزیيّللا هٕحَيِحَي ،ىٍ ٍٕٛطٗ کّ َخو پيٍ حٔ ئهًخ ً يیًٌٕ رٕىِ حٓض. ّ يٕٓٗرٍ
ػزیيّللا ػَرٗٗيِ «ػٕرخىیّ» رخٗي کّ ىٔ طٍ حُ حؿيحى يٕٓٗ رٍ
ّ حكظًخل يٍٗٔى َخو
يیًٌٕ رّحیٍ َخو رٕىِحَي.
حرٍيیًٌٕ هٕى یکطُّْ ،ى حُ رٍِگطَیٍ ًَخیُيِگخٌ َٗیؼض یٕٓى رٕىْ ،ى حُ
يَحؿغ كهٔلّ ٖ هٌَٔ ٔٓطخیی يهٓى حُ یَٕخٌْ ٔ ،ى حُ ػٕحيم حٛهی ٗکٕكخی
هخٍمحنؼخىِٖ طل ّکَ كهٔلی ٔ ػهًت ؿٓخٌ ػَد ٔ حٓالو ىٍ هٌَ یخُىِْى ٔ ىٔحُىِْى
ٔ۰4 كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
طَٓخیی ٔ هٌَ ْلظى ْـَی .ػـذ هََی رٕىِ حیٍ هٌَ! چّ رٍِگخَی ىٍ حیٍ هٌَ
ظٍٕٓ کَىَي .حًْیض حیٍ ىٍِٖٔ رٍِگ كَُْگی ،ىٍ ٗکٕكخیی يٕحُی كَُْگْخ ٔ
ًِْیٔظی كَُْگی حٓض؛ کّ رؼيْخ كٕحیيٕ ٍح رَحی ؿٓخٌ رّحٍع گٌحٗضًّْٖ .
حیٍْخ ىٍ کخٍ حرٍػَرٗ ،يٕنٕیٛ ،يٍ هَٕٕی ،حرٍٍٗي ،حرٍيیًٌٕ ٔ رٔیخٍی ىیگَ
رَؿٔظّ ٔ آٗکخٍ حٓض .رخ ىهض ىٍ ىیيگخِْخی يٕٓی رٍ يیًٌٕ يٗطٕحٌ ؿخیگخِ حٔ ٍح
ىٍ كهٔلّ ،هٕٜٛخ ً كهٔلّٖ یٕٓىی هٌَٔ ٔٓطی ىٍیخكض .يٕهؼیض حٔ رّكيی ىٍ
كهٔلّ يٓى حٓض کّ طٕيخّ آکٕثیُخّ حٔ ٍح «يٕٓخی کزیَ» هطخد کَىِ حٓض.
يٓىطَیٍ حػَ حرٍيیًٌٕ «ىالنش حنلخثَیٍ» (ٍحًُْخی گً٘يِگخٌ) َخو ىحٍىْ .يف
حٛهی حیٍ کظخد ٓخُٕ ىحىٌ ظٕحَْ طٍٕحص رخ هٕحػي ػوالَی ٔ كهٔلی حٓضٔ .ی ىٍ
حیٍ َٕٗظخٍ يٗ کٕٗي کّ یک َٕع ٔكخم ٔ طوخٍد يیخٌ ىیٍ ٔ كهٔلّ حیـخى کُي .حُ َظَ
حرٍ يیًٌٕ ،حنلخظی کّ ىٍ يٍٕى هيحَٔي ىٍ طٍٕحص ٔ کظذ ىیُی یٕٓى ،رّکخٍ يٍٗٔى،
َزخیي كًم رّيؼخَی ظخَْی ٔ نـٕی َٕٗي.
حیٍ ىیيگخِ حرٍيیًٌٕ َخٗی حُ ٰانٓیخص طُِیٓی ٔ ٓهزت حٔ حٓض .يطخرن آيُِٕٖ
حرٍيیًٌٕ ْیچ يؼَكض حػزخطی (حنزظّ ىٍ كُِٕٖ ًحص ٔ َّكؼم) ًَٗطٕحٌ َٔزض
رّهيحَٔي ىحٗض ،چَح کّ هيحَٔي ْیچ يخرّحالٗظَحکی رخ ىیگَ يٕؿٕىحص ؿٓخٌ َيحٍى.
ًّْ ٖ ٛلخص ٔ حًٓخی هيحَٔي کّ ىٍ طٍٕحص آييِ ،كکخیض حُ آٌ ىحٍى کّ هيح چّ
َیٔضَّ ،آٌکّ چّ ْٔض .رّحػظوخى ٔی ْیچ يلًٕل یخ ٔٛلی ٍح ًَٗطٕحٌ رَحی
هيحَٔي رّکخٍ رَى ،يگَ ىٍ يؼُخی کخيالً ٓهزی ٔ یخ يظلخٔص رخ يؼُخی ٍحیؾ آٌ.
ٰانٓیخص ٓهزی رَّظخو ٰانٓیخطت گلظّ يیٕٗى کّ ىٍ ریخٌ يؼَكض يخ حُ هيحَٔي ،حُ
ػزخٍحص ٓهزی حٓظلخىِ يیکُي .ىٍ يوخرم آٌ ٰانٓیخص حیـخری حٓض کّ رَحی طٕٛیق
هيحَٔي رَ ػزخٍحص حیـخری ٔ يؼزض طؤکیي يیکُيٰ .انٓیخص ٓهزی رَ يزُخی يٕٕٟػخطی
چٌٕ ىٓظََّخپٌیَی ٔ طُِیّ ٔ طؼخنی هيحَٔي حٓظٕحٍ حٓض .رَحٓخّ حیٍ ىیيگخِ،
هيحَٔي حُ ًّْ کیلیخص ٔ ٛلخطی کّ ىٍ يٍٕى رَ٘ رّکخٍ يیٍٔى ٔ یخ آٌچّ رَ٘ رّحٔ
َٔزض يیىْي ،يُِِ ٔ يظؼخنی حٓض .رُخرَحیٍ حَٔخٌ ؿِ رخ ُرخٌ ٓهزی ًَیطٕحَي
ىٍرخٍِٖ هيحَٔي ٓوٍ رگٕیي .حُ َظَ حرٍيیًٌٕ ْیچ ٗزخْظی يیخٌ هخنن ٔ يوهٕم
َیٔض ،رُخرَحی ٍ ْیچ ٍحْی رَحی يؼَكض هيحَٔي ؿِ حُ َ١ین ٛلخص ٓهزی ٔؿٕى
َيحٍى ٔ رخ ْیچ ُرخَی ؿِ ُرخٌ ٓهزی ًَیطٕحٌ هيحَٔي ٍح طٕٛیق ًَٕى .حٔ يٗگٕیي:
ػٕحو یٕٓىیخٌ يؼظوي رّطـٔى حَٔخٌٔحٍ هيح حٓضَّ ،حْم كکًض ٔ حْم هَى حُ یٕٓى.
كکًخی یٕٓى َّهخثم رّطـٔیىحَي ٔ َّطلٔیَی حَٔخٌٔحٍ حُ هيح ىٍ ًٍْ ىحٍَي.
ٕ۰4 كکًض یگخَّ
رَّظَ حرٍيیًٌٕ ،چٌٕ ؿًٍٕٓ یٕٓىیخٌ رخ ظٕحَْ طٍٕحص حنلض گَكظّ ٔ حُ
طؤٔیم ٔ طلٔیَ ظٕحَْ آیخص َْحّ ىحٗظُي ،آٌ ػزخٍحص ٍح رّظخَْ ٔ يؼُخی طلض
حنهلظی كًم کَىِحَي ٔ حیٍ هٕى ُيیُّ ٍح رَحی «طالُو ٔؿٕى هيح رخ ؿٔى رٕىٌ حٔ
كَحْى آٍٔى .حُ ىیيگخِ حرٍيیًٌٕ طٍٕحص رُّرخٌ ػخيّٖ يَىو ٓوٍ يٗگٕیي ٔ
رٍّٕٛطی يوٕٜى هٕى ٍح حنوخء يٗکُي کّ ػٕحو يَىو آٌٍح رلًُٓي ٔ ىٍیخرُي ،چٌٕ
ػٕحو ُْگخيی يٕؿٕى رٕىٌ چیِی ٍح ٛلیق يٗىحَُي کّ ؿٔى رخٗي ،طٍٕحص هيحَٔي
ٍح رخ حٔٛخف ؿًٔخَی رَحی ؿًٍٕٓ يَىو طٕٛیق کَىِ حٓض .رًّْیٍ ؿٓض حٓض
کّ ػيِٖ حُ يَىو کّ ًٗخٍٗخٌ حَيک حٓض ،يؼخَی طٍٕحص ٍح ىٍیخكظّ ٔ رّطهٕیم ٔ
طًؼیم ىٍ طٍٕحص حكخ ّ١ىحٍَي ٔ ْیچگخِ هخثم رّطـٔیى ًََٕٗٗئ ،نی ػًٕو يَىو
رّىنیم ٟؼق هٕحی حىٍحکی هٕى چُیٍ َیٔظُي .رَّظَ حرٍيیًٌٕ ،طٕىِٖ يَىو يخَُي
١لم ٗیَهٕحٍحَي کّ هيٍص طُخٔل ٔ ْ٠ى ؿٌحی ُٓگیٍ ٍح َيحٍى .رًّْیٍ هیخّ يَىو
ػٕحو هيٍص ىٍک يلخْیى رهُي ٰانٓی ٍح َيحٍَيَّ ،رّآٌ هخ َ١کّ آٌ يلخْیى َخٛلیق
رخُٗي ،رهکّ ريیٍ ؿٓض کّ حیُخٌ هخرهیض ٗخٌ طًخو َیٔض.
يٕٓی رٍ يیًٌٕ يؼظوي حٓض حنلخظ ٔ ػزخٍحطی کّ كخکی حُ طلٔیَی حَٔخٌگَّٕ
رَحی هيحَٔي حٓض ،رَحی يؼخَت ىیگَ حٓظؼخٍِ آٍٔىِ ٗيِ حٓض .حٔ رَ حٓخّ حیٍ
َظَ ،روْٖخی ُیخىی حُ كٜمْخی ؿِء حٔل کظخد ىالنش حنلخثَیٍ (ٔ ۶ ،4 ،ٖ ،ـ
ٔ۴ ،ٔ۶ـ ٕ۰ ،ٕ۳ـٖٖٓ۶ ،ٖٖ ،ـ ٍ )۰ٓ ٔ ۶۶ ،4۴ ،4۳ح رّطزییٍ يؼخَت حیٍ حنلخظ
حهظٜخ ٙىحىِ حٓض )ٖ۶(.حرٍيیًٌٕ َؤض ٓؼی يٗکُي يؼُی نـٕی کهًّ ٍح رّکًک
آیخص ىیگَ ىٍ طٍٕحص ٍٍٔٗ کُيٓ ،پْ يؼخَت كویوی یخ يـخُة ىیگَی ٍح کّ حیٍ
نلع ىٍ آٌْخ حٓظؼًخل ٗيِ ،رخ حٓظًيحى حُ آیخص طٍٕحص ،طزییٍ ٔ ىٍ آهَ يؼُخی يٍٕى
َظَ ٍح رخُگٕ کُي.
رُخ رّىِْخ ىنیم ي٘ظَکی کّ ة ـ رغَین فلا كه هوآى:
ىٍ طئیٍ کظذ يويٓی چٌٕ طٍٕحص ،حَـیم ٔ هَآٌ ييههیض ىحٍَي ،هَآٌ َیِ ي٘ظًم
رَ ػزخٍحص ٔ کهًخطی حٓض کّ رَّٕػی طٕٛیق حَٔخٌٔحٍ حُ هيحَٔي حٍحثّ يٗکُي.
رّ طؼزیَ ٓخىِ :هيحی حٓالو ًْخٌ هيحی یٕٓى حٓض؛ رخ حیٍ طلخٔص کّ حَيکی حُ
هَٕ٘ظٖ کخٓظّ ٗيِ ٔ ٍكًٍ ٔ ٍكیى گَىیيِ حٓض .حیٍ هيح ىٍ ػٓي يیخَی طٕٓ٢
ئیلیض پْ ٍحَيِ ٗيِ رٕى ٔ حُ رٔیخٍی حيٍٕ ههغ یي گَىیيِ رٕى ،ح ّيخ حٓالو ٔحپْ
حٔ ٍح رّحهظيحٍٕ رَگَىحَیي .رّىنیم حكظَحُ حُ حُ١خد کالو ،طُٓخ رًََّّْٕخی حَيک حُ
طؼَیق ٔ يٕهؼیض هيح ىٍ حٓالو حٗخٍِ يٕٗٗى:
ٖ۰4 كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
آیخص ريیٍي ًٌٕ٠ىٍ هَآٌ رٔیخٍ حٓض کّ ؿًؼخ ً هيح ٍح حَٔخٌگَّٕ ،يوٕٜٛخ ً
ىٍ چَِٖٓ یک ٓهطخٌ يؼَكی يًَٗخیي .حیٍ ٗوٜیض ٓهطخَی ٍح رخ ٛلخطی چٌٕ
ؿزخٍیض ،هٓخٍیضْ ،یًُّ ،يُظوى ،يظکزَ ...ؿًغ کُیى رٔیخٍ طَُٓخک يٕٗٗى:
ٔ َال ُو ْحن ًُئْ ِي ٍُ ْحن ًُ َٓی ًِْ ٍُ ْحنؼَ ِِ ُ
یِ ک ْحنوُي ُ
ُّّٔ حن َ ّللاُ حنٌَِٖ َال اِ َالَِ اِ َال ُْ َٕ ْحن ًَ ِه ُ * ُْ َٕ َ
ػ ًَخ یُ ْ٘ َِ ُکٌَٕ ٕٖ :۳۲ ، ّللاِ َٓ ْز َلخٌَ َ َزَ َُخٍ ْحن ًُظَک ِ ّ
ْحن َـز ُ
یِ ًُٔ ح َْظِوَ ٍخو4۰ :ٔ4 ، ػ ِِ ٌّللاَ َ* اِ ٌَ َ
خٍٔ۶ :4ٓ ، ْ
حك ِي حنوَ َٓ ِ ْ ْ
ک حن َی ْٕ َو ِ َّللِ حن َٕ ِ ْ ْ
* ِن ًَ ٍِ حن ًُه ُ
چُیٍ طٕٛیلخص ٓزذ ٗيِ طخ كِ ََ ْم ي٘زّٓ ٔ يـًّٔ ىٍ حٓالو پيیي آیي .ػزيحنوخَْ
رـيحىی طًیًی ىٍ «حنلَم ریٍ حن ِل ََ ْم» يٗگٕیي ي٘زّٓ رَ ىٔ ىٓظّ رٕىَي:
۰44 كکًض یگخَّ
ٔ ـ ػيِٖ ًحص هيحَٔي ٍح رًّحص ؿیَ حٔ ط٘زیّ يٗکَىَي کّ هٕى رّٗخَِىِ كَهّ
يُ٘ؼذ يَٕٗٗي.
ٕ ـ ػيِٖ ىیگَ ٛلخص هيح ٍح رّٛلخص يوهٕهخص ط٘زیّ يٗکَىَي.
یٕكُخ ،رخد حٔل ،آیخص ط ـ رغَین فلا كه اًغیل:
ٔ طخ « :ٔ4ىٍ حرظيح کهًّ رٕى ٔ کهًّ َِى هيح رٕى ٔ کهًّ «هيح» رٕىٔ.ـ ًْخٌ (کهًّ)
ىٍ حرظيح َِى هيح رٕى ٕ.ـ ًّْچیِ رّٔحٓطّٖ حٔ آكَیيِ ٗي ٔ رّؿیَ حُ حٔ ،چیِی حُ
يٕؿٕىحص ٔؿٕى َیخكض ٖ.ـ ىٍ حٔ كیخص رٕى ٔ كیخص ٍَٕ ،حَٔخٌ رٕى 4.ـ ٔ ٍَٕ ىٍ
طخٍیکی يٗىٍه٘یي ٔ طخٍیکی آٌٍح ىٍ َیخكض ۳.ـ ٗوٜی حُ ؿخَذ هيح كَٓظخىِ ٗي
کّ حًٖٓ یلیی رٕى ۶.ـ حٔ رَحی ٗٓخىص آيي طخ رَ ٍَٕ ٗٓخىص ىْي ،طخ ًّْ
رّٔٓیهّٖ حٔ حیًخٌ آٍَٔي ۰.ـ حٔ آٌ ٍَٕ َزٕى ،رهکّ رَ ٍَٕ ٗٓخىص ىْي ۴.ـ آٌ ٍَٕ،
كویوظی َزٕى کّ َْ حَٔخٌ ٍح يٍُٕ يٗگَىحَي ٔ ىٍ ؿٓخٌ آييَی رٕى ۲.ـ حٔ ىٍ ؿٓخٌ
رٕى ٔ ؿٓخٌ رّٔحٓطّٖ حٔ آكَیيِ ٗي ٔ ؿٓخٌ حٔ ٍح َُ٘خهضٔٔ.ـ حٔ َِى هخٛخٌ
هٕى آيي ٔ هخٛخَٖ حٔ ٍح پٌیَكظُي ٕٔ.ـ ٔ ح ّيخ هيح رّکٔخَی کّ حٔ ٍح هزٕل کَىَي،
هيٍص ىحى طخ كََُيحٌ هيح َٕٗي .یؼُی :رَّْکْ کّ رّحٓى حٔ حیًخٌ آٍٔىٖٔ.ـ آٌْخ
َّحُ هٌٕ ٔ َّحُ هٕحْٖ ؿٔي ٔ َّحُ هٕحْٖ يَىو ،رهکّ حُ هيح طٕني یخكظُي .ـ ٔ
کهًّ «ؿٔى» گَىیي ٔ يیخٌ يخ ٓخکٍ ٗي ،پَ حُ كیٍ ٔ ٞحٓظی ٔ ؿالل حٔ ٍح ىیيیى،
ؿالنی ٗخیٔظّٖ پَٔ یگخَّٖ پيٍ»ٔ4.
ىٍػَكخٌ ئیلی ،ػخنى حُ ٔكيص رّکؼَص يٗگَحیي ٔ هيحی پيٍ ىٍ هيحی پَٔ
طـٔي يٗیخري ٔ ىٍيیخٌ آىيیخٌ ٓخکٍ يٕٗٗى« :پَٔ هيح»ٍٕٛ« ،ص هيح»ٍٔ« ،كی
کّ ىٍ ػخنى ؿخٍی حٓض» ٔ «ٔحٓ ٢ىٍ ههن ػخنى» ىٍ ٍٕٛص ٔ ْیجض «پَٔحَٔخٌ
= ئیق» ط٘و ٚيییخري .طًخو حٗیخء رّٔٓیهّٖ پَٔ ،حُ ٕٓی پَٔ ٔ ىٍ پَٔ،
ظخَْ حٓض .ئیق «کٌٕ ؿخيغ» ٔ «يزيأ كیخص» حٓضٍٔ ٔ .ف حٔ ىٍ طًخو پیَٔحَٖ
يظـهّی حٓض ٔ آٌْخ رّٔحٓطّٖ ٍٔف ئیق رّػهى ٔ يؼَكض ىٓض يییخرُي.
کهًّٖ کّ طوَیزخ ً ًْخٌ کخٍرَىْخی ػیٔی ٍح ىحٗظّ ،ىٍ كهٔلّٖ یَٕخٌ رخٓظخٌ
يٕؿٕى رٕىِ حٓض .یٕكُخ َیِ ىٍ ك٠خیی یَٕخَی يیحَيی٘یيُ .يخَی کّ حٔ ػیٔی ٍح
ىٍ يوييّٖ حَـیهٖ رخ ػُٕحٌ «کهًّ» َخو کَى ،يوخ١زخٌ حَـیهٖ رخ ىیيٌ حیٍ ٔحژِ
طؼـذ َکَىَي چٌٕ ْیچ ؿَحرظی رخ آٌ َيحٗظُي ٔ آٌٍح ىٍ ك٠خی كهٔلت یَٕخٌ کخيالً
ىٍک يٗکَىَيًٗ )ٖ۰(.خٍی رَ حیٍ رخٍٔحَي کّ حٓظلخىِٖ یٕكُخ حُ حیٍ ٔحژِ ،رّطوهیي
حُ هٕى ئیق رٕىِ حٓض؛ یؼُی ًْخٌگَّٕ کّ ئیق هٕى ٍح «کهًّ» هٕحَيِ حٓض،
یٕكُخ َیِ رّپیَٔی حُ ئیق ،حٔ ٍح کهًّ َخيیيِ حٓض)ٖ۴(.
رَهی ييػی ٗيِحَي کّ حیٍ هًٔض حُ حَـیم یٕكُخ ،حُ حٓخّ يـؼٕل رٕىِ ٔ
ًَٗطٕحٌ آٌٍح رّیٕكُخی كٕحٍی َٔزض ىحى .ىٍ َظیـّ ،حٓظؼًخل کهًّ رَحی ئیق
يُظلی حٓض )ٖ۲(.رَهی ىیگَ حُ يلووخٌ کظخد يويّ رّحیٍ َظَیّ ٍٔی آٍٔىِحَي کّ
یٕكُخ ىٍ کخٍرَی حیٍ ٔحژَِّ ،طُٓخ يظؤػَ حُ كهٔلّٖ یَٕخٌ ٔ يلخْیى يٕؿٕى ىٍ آٌ
رٕىِ حٓض ،رهکّ رخیي رَّوٖ "كیهٌٕ حٓکُيٍحَی" ٔ ٓخیَ حكَحىی کّ یٕكُخ ٍح رَحی
رّکخٍ رَىٌ حیٍ ٔحژِ آيخىِ کَىِحَي ،طٕؿّ کَى .حیٍ يطهذ ٍیّ٘ ىٍ حىریخص ُيظَک َِهّ ًْخٌ
یٕٓىی ،رّٔیژِ «كیهٌٕ حٓکُيٍحَی» ىحٍى .ىٍ كویوض« ،کهًّ»ی یٕكُخ يلٕٜل
طالهت كهٔلّٖ یَٕخَی ٔ کالو یٕٓىی حٓض ٔ .یٕكُخ يلٕٓو «کهًّ» ٍح حُ «كیهٌٕ
یٕٓىی حٓکُيٍحَی» ػخٍیض گَكظّ حٓض)4ٓ(.
كیهٌٕ ىٍ يیخٌ ٓخلْخی ٕٓ پیٖ حُ يیالى طخ ٓ ۳رؼي حُ يیالى يُٗیٔظّ حٓض.
ٔ ی كیهٕٔف یٕٓىی رٕى کّ ىٍ ُيخٌ كیخص هٕى ،يیخٌ یٕٓىیخٌ يٕهؼیض يًظخُ
ىحٗض ،ىٍ َِحػی کّ يیخٌ یٕٓىیخٌ ٔ كکٕيض ٔحرٔظّ رٍّو ىٍگَكض ،حٔ ىٍ يوخو
ٓلیَ یٕٓىیخٌ رّىٍرخٍ ٍو ػِیًض کَى .كیهٌٕ یکی حُ يظلکَحٌ رَّخو ىٍِٖٔ
حكالَٕ١ت يیخَّ حٓض کّ طؤػیَ ٗگَكی رَ يظلکَحٌ حىیخٌ ٓخيی رَ ؿخی گٌحٗض.
رٔیخٍی حُ ئخثهی کّ رؼيْخ حُ ٕٓی يظلکَحٌ حىیخٌ حرَحْیًی يطَف ٗي،
َؤظیٍرخٍ كیهٌٕ آٌ ٍح حٍحثّ کَىِ حٓض .رَهی حُ طخٍینَٕیٔخٌ كهٔلّ ،طلکَ ؿخنذ
ٔ كخکى رَ هٌَ حٔل طخ هٌَ ْليْى حىیخٌ حرَحْیًی ٍح طلکَ كیهَٕی هٕحَيِحَي.
كیهٌٕ رخ ًّْ حهزخنی کّ رّكهٔلّ رّػُٕحٌ پ٘ظٕحَّٖ رَحی کظخد يويّ َ٘خٌ
يیىحى ،حُ َخٍٓخییْخی آٌ َیِ ؿخكم َزٕى .حٔ يٗىحَٔض کّ كهٔلّ كخٔی آيُِْٕخی
رٔیخٍی حٓض کّ رخ آيُِْٕخی کظخد يويّ ىٍ طؼخٍ ٝحٓض.
رَحی يؼخلٔ ،ی پَٔطخگٍٕحّ ٍح رّهخ َ١آٌکّ حَٔخٌ ٍح يؼیخٍ ًّْچیِ
يیىح َي ،يلکٕو کَىِ ٔ ىٍ طؤییي َظَ هٕىٕٗ ،حْيی ٍح حُ کظخد يويّ ریخٌ يٗکُي.
۰4۶ كکًض یگخَّ
ىٍكخنیکّ َْگِ رَّٛحكض حكالٍ ٌٕ١ح يلکٕو ًَٗکُي ،رهکّ ًْٕحٍِ رّطؼخنیى حٔ
يؼُخی ؿيیيی يیرو٘ي طخ آٌْخ ٍح رخ کظخد يويّ ًْوٕحٌ ٔ ٓخُگخٍ کُي.
كیهٌٕ ،حٍٓطٕ ٍح رّىنیم حػظوخى رّهِيَو ػخنى ٔ َیِ ٍٔحهیخٌ ٍح رّىنیم طهوی
يخىیگَحیخَّٖ حی٘خٌ حُ هيح ٔ حػظوخى ٗخٌ رّطويیَ يلکٕو يٗکُي .ىٍ حیٍؿخ َیِ ىٍ
طؤییي يلکٕيیض حیٍ آيُِْٕخٕٗ ،حْيی ٍح حُ کظخد يويّ يٗآٍٔى؛ گَچّ حُ
یکٕٓ ،ىٍ ًّْ َٕٗظّْخی هٕى َ٘خٌ يیىْي کّ کظخد يويّ پی٘خپیٖ ،ىیيگخِْخی
ىٍٓض كالٓلّ ٍح يطَف کَىِ حٓض ،ح ّيخ حُ ٕٓی ىیگَ ،هخََ٘١خٌ يٗٓخُى کّ
چگَّٕ کظخد يويّ پی٘خپیٖ ىیيگخِْخی َخىٍٓض كالٓلّ ٍح يلکٕو يٗکُي.
ىٍرخٍِٖ طؤػیَ كیهٌٕ رَػٓي ؿيیي رّٔیژِ حَـیم یٕكُخ ٔ ٍٓخنّْخی پٕنْ ٍٕٓل
ٔ َیِ آػخٍ آرخی کهیٔخ ،کظخدْخ ٔ يوخالص يظؼيىی َٕٗظّ ٗيِ حٓضَْ .کْ حُ يُظَ
هخٛی رّریخٌ ٗزخْضْخ ٔ طلخٔصْخی حكکخٍ كیهٌٕ ،رخ ىیيگخِْخی حكَحى یخىٗيِ
پَىحهظّحَي .رَهی حُ ىیيگخِْخ ٍح ىٍ حیٍ ه ٕٜٙيظؤنّٓخٌ ٔ كیهٕٔكخٌ ؿَری حٍحثّ
کَىِحَي .حُ يیخٌ آػخٍ رٔیخٍی کّ رّحیٍ يٓى پَىحهظّحَي ،کظخد «ىیٕیي ٍَٔیخ» ٔ آػخٍ
«ٔنلٍٔ» ٍحِگ٘خ حٓض .يِیض کظخد ٍَٔیخ رخ ػُٕحٌ «كیهٌٕ ىٍ آػخٍ ئیلیض حٔنیّ»
رَ ٓخیَ کظخدْخ ٔ يوخالص ىٍ حیٍ حٓض کّ هال ّٖٛحُ ىیيگخِْخی يٓى ٍح ،کّ ىٍ
ٛيْخ کظخد ٔ يوخنّ رخیي ؿٔض ،ىٍ حهظیخٍ هٕحَُيِ هَحٍ يٗىْي.
ٍَٔیخ ىٍ کظخد هٕى حیٍ ىیيگخِ ٍح حرَحُ يٗىحٍى کّ ٍى پخی كیهٌٕ ىٍ ئیلیض
ٔ آػخٍ ئیلی ٍح يٗطٕحٌ رٍّٕٛص ٍٔ رٍّٗي ،رّٔیژِ ىٍ ٗٓخىصَخيّْخی پيٍحٌ
کهیٔخ ٔ ٓخیَ يُخرغ ئیلی ي٘خْيِ ًَٕىٗ .يص حػَ كیهٌٕ رَ ََٜحَیض ٍح يٗطٕحٌ
ىٍرخٍِٖ َوم هٕلْخی کّ حُ حٔ ىٍ طخٍین ََٜحَیض ٗيِ حٓض ،رّهٕری ي٘خْيِ کَى.
رَحی ًٍَََّٕٔ ،یخ حُ یٕٓزیّٕ حنویَٔحَی (ٓ ٕ۶ـ ،ٖٖ۲و) َوم يیکُي کّ
ىٍرخٍِٖ كیهٌٕ گلظّ ٗيِ کّ ىٍ ُيخٌ كکٕيض حيپَحطٍٕ کالىیّٕ ىٍ ٍو رّيالهخص
هيیْ پظَّ ٍكظّ حٓض)4ٔ(.
ٔحژِٖ «کهًّ» ىٍ طٍٕحص ٔ ىیگَ يظٌٕ يويّ ػزَی رّحیٍ يلخْیى رّکخٍ ََكظّ
حٓض ،ح ّيخ ىٍ كکًض یَٕیخیی ٔ ػٓي ؿيیي ٔ ىٍ هَآٌ رخ ًْخٌ کخٍکَىْخی کّ
يُٗٗخٓیى آييِ حٓض .كیهٌٕ رّػُٕحٌ یکی حُ رٍِگطَیٍ كالٓلّٖ یٕٓىی ٔ رّػُٕحٌ
یکی حُ َؤظیٍ ُيظَک َِهّ ًْخٌَ ،وٖ يًٓی ىٍ ٍٔٔى حیٍ ٔحژِ رّحىریخص ىیُی ىحٍىٔ .ی
يؼخَی ُیخىی ٍح رَحی «کهًّ» رًََٗىِ حٓض؛ رَهی ،يؼخَی يٍٕى َظَ كیهٌٕ حُ
حیٍ ٔحژِ ٍح ریٖ حُ ٓ ۶يؼُی حكٜخء ًَٕىِحَي.
۰4۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
طًخو حٔٛخكی کّ كیهٌٕ رَحی «کهًّ» ریخٌ کَىِ رٕى ،ىٍ حیٍ آیخص «حَـیم
یٕكُخ» يٕؿٕى حٓض .طُٓخ طلخٔص حیٍ حٓض کّ كیهٌٕ حیٍ ٛلخص ٍح رّٗو ٚهخٛی
يُلَ َٜکَىِ ،ح ّيخ یٕكُخ طًخو آٌْخ ٍح رّئیق َٔزض ىحىِ حٓض .پخیّ ٔ حٓخّ حَـیم
یٕكُخ رَ يزلغ «کهًّ» حٓض .ىٍ حیٍ حَـیم ،ػیٔی يخَُي یک كَى رَ٘ی ىٍ حیٍ
ؿٓخٌ ٔٛق ٗيِ ،رُخرَحیٍ حٔ رخالطَ حُ پَٔهيح رّيلٕٓو ػزَحَی آٌ حٓض.
چُخٌکّ ىٍ يوييّٖ حَـیم یٕكُخ آيئِ ،ؿٕى ػیٔیَْ ،چُي يظ ًٍ٠يؼُخی
ئیلیض حٓض ،حیٍ يؼُی ىٍ يوخو ٔ يلخىی رخالطَ ٔ ٔحالطَ يلٕ ٗيِ حٓض .ئیق
چٌٕ هِٕٖ هخنوّٖ کهًّ ،هيو رّػَ ّٖٛظٍٕٓ گٌحٗض ٔ پيٍ آًٓخَی َخيَثی طـهّی
کَىَّ .طُٓخ پیکَ ئیق ٗوٜیظی حٓض کّ حُ هيح َخٗی ٗيِ ٔ َـخصروٖ حٓض،
رهکّ ٔؿٕى حٔ َیِ رخ ههوض ػخنى يظٜم ٔ يَرٕ ١حٓض.
ىٍ هٌَ ىٔو طَٓخیی ،هيیْ کهًخٌ «کهًّ» ٍح ىٍ يؼُخی ئًِؽ حُ آٌچّ
كیهٕٔكخٌ یَٕخَی ٔ كیهٌٕ رّکخٍ يیرَىَي ،حٓظلخىِ کَى ،یؼُی ىٍ يؼُخی «هِٕٖ
ػخههّٖ ييرَ ْٔظی» یخ «هِٕٖ حُنیّٖ هيیى» کّ ًْخٌ ٔؿٕى ػیٔی حٓض .رُخرَحیٍ
«پَٔ» حیٍ هِٕٖ ػخههّ حٓض کّ هزم حُ طـٔيٕ ىٍ ٍٕٛص َخٕٓطی ىٍ ػخنى يٕؿٕى
رٕى .حیٍ هِٕ يظَٓ كیخص ٔ ٔؿٕى ىٍ ػخنى ْٔظی حٓضْ ،ىچُخٌ کّ يٜيٍ ػهى ٔ
ٔكی حٓض ٔ رخ ُرخٌ يٕٓی ٔ ىیگَ پیخيزَحٌ ٓوٍ يیگٕیي ،چُخٌکّ رخ ُرخٌ
كیهٕٔكخٌ یَٕخَی ٓوٍ گلظّ ٔ كکًض ٍح رّآَخٌ ٔكی کَىِ حٓض.
کلوَ كه هوآى
ٔٗ حر ٍُْ َي َْیَ َى ٍٕٓلهللا هَآٌ َیِ ػیٔی ٍح کهًّ هٕحَيِ حٓضِ « :اََ ًَخ ْحن ًَِٔی ُق ِػی َ
َٔ َک ِه ًَظُُّ أ َ ْنوَخَْخ اِنَٗ َي َْیَ َى َٔ ٍُٔ ٌف ِ ّي ُُّْٔ »ٔ۰ٔ :4 ،حژِی"کهًّ" ىٍ هَآٌ ُیخى طکَحٍ
ٗيِ ٔ ىٍ يٕحٍى يوظهق رّکخٍ ٍكظّ حٓض .ىٍ يٕٟغ ىیگَ طٕٟیق ىحىِحیى ،کّ هَآٌ
ؿًیغ يظخَْ ْٔظی ٍح "کهًّ" يٗهٕحَي .یؼُی ػُٕحٌ "کهًّ" ىٍ هَآٌ حُ ؿِء
هٔیْ طخ ریَٓخیض رّکخٍ ٍكظّ حٓض .حُ يُظَ هَآٌ ًّْی حؿِحی ْٔظی َْکيحو ىٍ
ص ٍَ ِرّی نََُ ِليَ ْحنزَلْ َُ هَ ْز َم أ َ ٌْ ط َ ُْلَيَ ؿخی هٕى «کهًّ» حٓض« :هُ ْم نَ ْٕ کَخٌَ ْحنزَلْ َُ ِييَحىًح ِن َک ِه ًَخ ِ
ص حُ نلع حيَة «کٍ» َک ِه ًَخصُ ٍَ ِرّی َٔنَ ْٕ ِؿجَُْخ ِر ًِؼْ ِه ِّ َييَىًح ٔ »ٔٓ۲ :ٔ۴ ،حیٍ َک ِه ًَخ ِ
ٌٕ »۴ٕ :ٖ۶ ،هَآٌ رّٔؿٕى آييِحَيِ « :اََ ًَخ أ َ ْي َُُِ ِاًَح أ َ ٍَحىَ َٗیجًخ أٌَ یوُٕ َل نَُّ ُکٍ كَی ُک ُ
«کهیض ْٔظی» یؼُی هخنن ٔ يوهٕم ٔ آيَ ٔ يؤيٍٕ ٍح طٕأيخ ً «کهًّ» يیهٕحَي.
۰4۴ كکًض یگخَّ
ىٍ يَطزّی ػخنی ٔ َٓخثی يـًٕع «کهًخص يظکخػَِ» ىٍ «کهًش حنؼهیخ = ٔحكيِ»
ْٕ ١ػخ ً َٔ
َ ٝص َٔ ْحْل َ ٍْ ًِٔخٔح ِ ّللاِ یَ ْزـٌَُٕ َٔ نَُّ أ َ ْٓهَ َى َي ٍْ كِی حن َ حىؿخو يیگَىَي« :أ َ كَـَی ََْ ى ِ
ِیٍ َ
ک ََْْخ ً َٔ ِانَ ْی ِّ ی َُْ َؿؼٌَُٕ »۴ٖ :ٖ ،ىٍ ي ًٌٕ٠ىیگَ ،حكکخو يؼُٕی ْى «کهًّ» حٓض:
یِ َك ِکی ٌى»4ٓ :۲ ، ػ ِِ ٌ ّللاِ ِْی ْحنؼُ ْهیخ َٔ ّ
ّللاُ َ « َٔ َؿؼَ َم َک ِه ًَشَ حنٌَِیٍَ َکلَ َُٔحْ حن ُّ
ٔ ْلهَٗ َٔ َک ِه ًَشُ ّ
= ٔ کهًّی کٔخَٗ ٍح کّ کلَ ٍُٔیيَي پٔضطَ گَىحَیي ٔ کهًّی هيح حٓض کّ
رَطَ حٓض ٔ هيح ٗکٔضَخپٌیَ كکیى حٓض...
ىٍ هخيّٕ ٕٛكیخٌ ئهًخٌ «کهًّ» ًْخٌ «كویوض دمحمیّ» حٓضَ .ؤظیٍ حٗخٍِ
رّحیٍ ي ًٌٕ٠حُ حرَحْیى حىْى حٓضٔ .ی «کهًّ» ٍح «كویوض دمحمیّ» يَٗخيي ٔ
يؼُخی «کهًّ» ٍح «حٓى حػظى» ٔ ٍكًض ؿخيغ ٰانٓی يیىحَي کّ ىٍ دمحم طًؼم یخكظّ
حٓض .طؼَیق «حٓى حػظى ٰانٓی» رّ«كویوض دمحمیّ» ًْخٌ حٓض کّ رؼيْخ حرٍػَری رخ
حیٍ ریخٌ کّ حٓى ىالنض رَ ئًی ىحٍى ٔ دمحم رٍِگطَیٍ ىنیم رَكنطؼخنی حٓض،
طٕٟیق يیىْيٗ .خیي َؤظیٍ ط ٍٕٜکخيم حُ طويو ٍَٕ دمحمی ،ىٍ طلکَ ٕٛكیخَّ،
طٕٓٓٓ ٢م طٔظَی (ٖٕٓ ـ ٖ ْ ، ٕ۴م) ریخٌ ٗيِ حٓضٔ .ی ىٍ طلٔیَحنوَآٌحنؼظیى
ّٓ يَطزّ رَحی ًٍیّٖ حَٔخٌ ریخٌ کَىِ کّ حٔنیٍ يَطزّٖ آٌ ،دمحم حٓض :كنطؼخنی،
ٍَٕ دمحم ٍح ِْحٍِْحٍ ٓخل هزم حُ ههوض ػخنى حُ ٍَٕ هٕى ٓخهض.
كَ٠ص آىو رّػُٕحٌ ىٔيیٍ يَطزّٖ ًٍیّٖ حَٔخٌ حُ ٍَٕ دمحم آكَیيِ ٗي.
ٕٓيیٍ يَطزّٖ ًٍیّٖ حَٔخٌ ،كََُيحٌ آىوحَي .رّػویيِٖ طٔظَی ٍَٕ ،دمحم حٔنیٍ
ًٍیّ حٓض کّ حُ ٍَٕ ٔی ٍَٕ ،طًخو حَزیخء ٔ يهکٕص ٔ ىَیخ ٔ آهَص حیـخى ٗي)4ٕ(.
كخٍؽ حُ حیٍکّ ىٍپ٘ض حیٍکهًخص ٔ حنلخظ ُٓگیٍ ٔ آُْگیٍ چیِی رخٗي یخ َزخٗي؛
َلْ َ١ف ٔ طٕٓؼّی حیٍرلغْخ رٍّٗي كکَی ٔ حهالهی رَ٘ کًک ٗخیخَی کَىِحَي.
ّؽلد كه اؽکبم
رخ حیٍکّ حٓالو هٕى ٍح پخیخٌ حىیخٌ ٔ ىیٍ کخيم ٰانٓی ٔ هخطى ًّْ يٗىحَي،
چُخٌکّ ْیچ ىیُی ٍح َّىٍ ػَ ٝهٕى يٗپٌیَى ٔ َّرؼي حُ هٕى؛ يغٌْح رٔیخٍی حُ
حكکخو حىیخٌ پیٖ حُ هٕى ٍح حي٠خء کَىِ ٔ ىٍ آیخطی چُي حُ هَآٌ يـیي ػزخٍص «حالّ
يخ هي ٓهق» ٍح رّکخٍ يٗرَى .حیٍ یؼُی طؤییي ًْخٌ حكکخو حىیخٌ پی٘یٍ .ىٍ آیّٖ
ىیگَ حیٍگَّٕ رّحىیخٌ پیٖ حُ هٕى حػظزخٍ يٗىْي:
ک َٔ ِر ْخآل ِه ََ ِس ُْ ْى یُٕ ِهٌَُُٕ »4 :ٕ ، ک َٔ َيخ أ ُ ِ
َِ َل ِيٍ هَ ْز ِه َ « َٔحنٌَِیٍَ یُئْ ِيٌَُُٕ ِر ًَخ أ ُ ِ
َِ َل ِانَ ْی َ
= آَخٌ کّ رّآٌچّ رَ طٕ َخُل ٗيِ ٔ آٌچّ پیٖ حُ طٕ َخُل گَىیيِ حیًخٌ ىحٍَي.
۰4۲ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
هَآٌ ىٍ ؿخی ؿخی هٕى طکَحٍ يٗکُي کّ ىیٍ حٓالو ًْخٌ ىیٍ كُیق حرَحْیًی
حٓض ٔ ئهًخَخٌ يهض حرَحْیى ْٔظُيُ ،یَح كویوض حیٍ ىیٍ ،رخ ىیٍ حرَحْیى ٔ ىیگَ
پیخيزَحٌ ٰانٓی یکی حٓض ،ح ّيخ رّنلخظ حیٍکّ حرَحْیى َٓٓهٔهّٖ حَزیخی حرَحْیًی
حٓض ،حٔ ٗینحالَزیخء ٔ پيٍ حىیخٌ طٕكیيی حٓض ،رّػالِٔ پیَٔحٌ ّٓ ىیٍ حٓالو ،یٕٓى
ٔ ئیق ٔ كظی ًّْ يَ٘کخٌ ػَد رَحی حرَحْیى حكظَحو هخثم ْٔظُي ٔ حٔ ٍح
رّپیٕ٘حیی هٕى هزٕل ىحٍَي ،نٌح َْ ىیٍ كوی ٍح رّحرَحْیى َٔزض يٗىُْي:
ِیى َكُِیلًخ »ٖٔ۳ :ٕ ، * «هُ ْم َر ْم ِيهَشَ ِار ََْحْ َ
ِیى َكُِیلًخ َٔ َيخ کَخٌَ ِيٍَ ْحن ًُ ْ٘ َِکِیٍَ »۲۳ :ٖ ، ّللاُ ۗ كَخطَزِؼُٕح ِيهَشَ اِر ََْحْ َ ٛيَمَ َ * «هُ ْم َ
یى كِیًٌب هِیَ ًوب ِّهلَّخَ ِاث َْوا ُِی َن َؽٌِی ًلب ۚ»ٔ۶ٔ :۶ ، ََ ٛحُّ ٍ١ي ْٔظ َ ِو ٍ * «هُ ْم ِاََُِی َْيَحَِی ٍَ ِرّی ِانَ ٰٗ ِ
بَّللِ»ٖ۸ :ٕٔ ، ک ثِ َّْة هب کبىَ لٌَب أَ ْى ًُْ ِْو َ ِیى َٔ آِْلخمَ َّ یَ ْؼوُ َ * « َٔحطَزَ ْؼضُ ِيهَشَ آرخثِی اِرَْحْ َ
ِیى َؽٌِیلًب ۖ َّ َهب کَبىَ ِهيَ ا ْل ُوْ ِْو ِکیيَ »ٕٖٔ :ٔ۶ ، ک أ َ ٌِ حطَزِ ْغ ِيهَشَ ِار ََْحْ َ * «ػ ُ َى أ َ ْٔ َك ْیَُخ ِانَ ْی َ
ٓ ًَخ ُک ُى ْحن ًُ ْٔ ِه ًِیٍَ ِي ٍْ هَ ْزمُ»۰۴ :ٕٕ ، ِیى ۚ ُْ َٕ َ * « ِيهَشَ أَرِی ُک ْى اِر ََْحْ َ
طلَ ْیَُخُِ كِی حنيُّ َْ َیخ ۖ َٔ ِاَََُّ ُّٛٔ ۚ َٔنَوَ ِي ح ْٓ ِلَّ ََ ْل َ ِیى ِا َال َيٍ َ ػٍ ِ ّيهَ ِش ِار ََْحْ َ َذ َ* « َٔ َيٍ َی َْؿ ُ
ٜخ ِن ِلیٍَ »ٖٔٓ :ٕ ، كِی ْحآل ِه ََسِ نَ ًٍَِ حن َ
ىٍ آیخص ىیگَ حُ حیٍ ْى رخالطَ يٍٗٔى:
ِیى َٔاِ ْٓ ًَخ ِػی َم َٔاِ ْٓ َلخمَ َِ َل اِنَ ٰٗ اِر ََْحْ َ َِ َل اِنَ ْیَُخ َٔ َيخ أ ُ ِ خّللِ َٔ َيخ أ ُ ِ * «هُٕنُٕح آ َيَُخ رِ َ
ی حنَُ ِزیٌَُّٕ ِيٍ ٍَ ِرّ ِٓ ْى َال َُلَ ِ َّ ُم رَیٍَْ ُ ُ ٕد َٔ ْحْل َ ْٓ َز ِ َٔ َی ْؼوُ َ
ٔ ٰٗ َٔ َيخ أٔطِ َ ٓ ٰٗ َٔ ِػی َ ی ُيٕ َ خَ َٔ ١يخ أٔطِ َ
أ َ َك ٍي ِ ّي ُْ ُٓ ْى َََٔلْ ٍُ نَُّ ُي ْٔ ِه ًٌَُٕ »ٖٔ۶ :ٕ ،
ْ ٛیَُخ
ک َٔ َيخ َٔ َ ٰٗ ٛرَُّٕ ًكخ َٔحنٌَِی أ َ ْٔ َك ْیَُخ ِانَ ْی َ ع نَ ُک ْى يٍَِ حنيّیٍ َيخ َٔ َ * «ٗ َََ َ
ٔ ٰٗ ۖ أ َ ٌْ أَهِی ًُٕححنيّیٍ َٔ َال طَظَلَ ََهُٕح كِی ِّ ۚ»ٖٔ :4ٕ ، ٓ ٰٗ َٔ ِػی َ ِیى َٔ ُيٕ َ رّاِر ََْحْ َ
= هيحَٔي رَحی ًٗخ ئهًخٌْخ ىیُی ٍح يوٍَ ىحٗظّ کّ رَّٕف پیـًزَ طٕٛیّ
کَى ٔ .آٌچّ رّطٕ ٔكی کَىیى ٔ آٌچّ کّ حرَحْیى ٔ يٕٓی ٔ ػیٔی ٍح رّآٌ طٕٛیّ
کَىیى کّ ىیٍ ٍح حٓظٕحٍ ريحٍیي ٔ ىٍ آٌ طلَیوّ ٍٔح ييحٍیي.
هَآٌ حػًخل ٛخنق َیکٕکخٍحٌ رٗىیٍ (يلُٔیٍ) ٍح َیِ پٌیَكظّ حٓض .يِیي رَ
حیٍ يٗطٕحٌ حُ یک آیّٖ هَآٌ کًک گَكض کّ َْگخِ [ىیگَ حىیخٌ] يَىو ٍح حُ
ريیْخ رَكٌٍ ٔ رّهٕریْخ ىػٕص کَىِ رخُٗي ،يٗطٕحٌ ىًٍْیٍ َوطّ رخ آٌْخ رّطلخْى
ِیَ»ٕ4 :ٖ۳ ، ِیَح ۚ َٔاٌِ ِ ّي ٍْ أ ُ َي ٍش اِ َال ه ََال كِی َٓخ ٌََ ٌ ِیَح ٌَََٔ ً ن َر٘ ً ک ِر ْخن َل ّ ِ ٓ ْهَُخ َ ٍٓیيِ « :اََخ أ َ ٍْ َ
= يخ طٕ ٍح رّكن كَٓظخىیى طخ ریى ىُْيِ ٔ حيیي ىُْيِ رخٗی ٔ ْیچ حيظی َیٔض
يگَ حیٍکّ ىٍ يیخٌ آٌْخ ریى ىُْيِٖ رٕىِ حٓض .ىٍ حیٍؿخ حگَ «ٌَیَ» ٍح طُٓخ
ٓ۰۳ كکًض یگخَّ
ًٍیهّ ٔ ٛلخص ٔ يهکخص َکْٕیيِ ،حٓخّ ٔ پخیّٖ کم حىیخٌ ٰانٓی ٔ کم يکخطذ كهٔلی
حٓضٗ .خیي رظٕحٌ گلض :حهالم کهیطَیٍ حٛم ٔكيص حىیخٌ ٔ آثیٍْخی رَ٘ی حٓض.
ـ ىٍ ًّْٖ حىیخٌ ٰانٓی ،یک َٕع حكکخو ٔ يوٍَحص ٔ طَ٘یغٔ ،ؿٕى ىحٍى .چّ
ىٍ ههًَٔ ػزخىحص ٔ آىحد ٔ ٓهٕک ٔ يؼخَٗص؛ چّ ىٍ ئخثم حؿظًخػیَْ .چُي حیٍ
روٖ حُ ئخثم هطؼی يٍٕى حهظالف حىیخٌ حٓضُ ،یَح حكکخو رّطُخٓذ َٗحیٔ ٢
يوظ٠یخص ُيخٌ ،طَ٘یغ گَىیيِ حٓض .يغٌْح هَآٌ کَیى ًٍٟطکَیى ٔ حكظَحو
رّپیخيزَحٌ ٔ کظذ آًٓخَٗ ٓخرن ،آٌْخ ٍح طٜيین يٗکُي .كئى ریٔض آیّ حُ هَآٌ
ُّٓض حىیخٌ حٓض کّ َْ کَیى ىٍ طٜيین ٔ طؤییي طٍٕحص ٔ حَـیم حٓض .حٕٛالً حیٍ ُ
پیخيزَٖ ،پیخيزَحٌ پی٘یٍ ٍح طؤییي يٗکُي ٔ َْ کظخد آًٓخَٗ ،کظخد آًٓخَت ٓخرن ٍح
طٜيین يیًَخیي .آٌچّ ٍح کّ يٗطٕحٌ حُ ُرخٌ هَآٌ ْى ىنیم يلکى رَ ٔكيص حىیخٌ
ک ْحن ِکظ َ
َخد ىحَٔض ٔ ْى كهٔلّٖ طلَم حىیخٌ هٕحَي ،حیٍ آیّ حُ هَآٌ حٓضَٔ « :أ َ ََِْ ْنَُخ ِانَ ْی َ
ػهَ ْی ِّ ۖ كَخكْ ُک ْى رَ ْیَُ ُٓ ْى رِ ًَخ أ َ ََِْ َل َ
ّللاُ ۖ َٔ َال د َٔ ُي َٓی ًًُِْخ َِ ٜيّهًخ ِن ًَخ رَیٍَْ یَيَ ْی ِّ ِيٍَ ْحن ِکظ َخ ِ
ن ُي َ رِ ْخن َل ّ ِ
ػشً َٔ ِي ُْ َٓخ ًؿخ ۚ َٔنَ ْٕ َٗخ َء َ
ّللاُ ن ۚ ِن ُک ٍّم َؿ َؼ ْهَُخ ِي ُْ ُک ْى ِٗ َْ َ
ک ِيٍَ ْحن َل ّ ِ ػ ًَخ َؿخ َء َ طَظ َ ِز ْغ أ َ ْْ َٕح َء ُْ ْى َ
ص ۚ ِانَٗ َ
ّللاِ َي َْ ِؿؼُ ُک ْى ٰ نَ َـؼَهَ ُک ْى أ ُ َيشً َٔ ِ
حكيَس ً َٔنَ ِک ٍْ ِنیَ ْزهُ َٕ ُک ْى كِی َيخ آط َخ ُک ْى ۖ كَخ ْٓظَزِوُٕح ْحن َوی ََْح ِ
َؿ ًِیؼًخ كَیَُُزِّج ُ ُک ْى ِر ًَخ ُک ُْظ ُ ْى كِی ِّ ط َْوظ َ ِهلٌَُٕ ٔ = »4۴ :۳ ،كَٓظخىیى رَطٕ کظخری ٍح کّ
رَپخیّی ٍحٓظٗ ٔ ىٍٓظٗ حٓض ،کظخری کّ ْىهٕحٌ رخ کظخدْخٖ پی٘یٍ حٓض...
پْ ىٍ يیخٌ آَخٌ رَ ٔكن آٌچّ هيحَٔي َخُل کَىِ حٓض ،ىحٍٖٔ کٍ ...
ّؽلاًیذ ّ کلیّذ
يال ْخىٖ ٓزِٔحٍٖ (ٕٕٔٔ ـ ْ ، ٕٔ۴۲م) ىٍ «يُظٕيّ» يٗگٕیي:
« يوظ٠خٖ رَْخٌ ٔ ئظلخى حُ هَآٌ ٔ ٍٔحیخص ٔ کهًخص يلوویٍ حُ كکًخء ٔ
حْم ػَكخٌ حیٍ حٓض کّ هيحَٔي ٔؿٕى ٔ ،يٕؿٕى ؿیَ يظُخْٗ حٓض ٔ ١زؼخ ً ٔكيص حٔ
ٔكيص ػيىٖ ًَٗرخٗي ،رهکّ ٔكيص يطهوّٖ كوّٖ كویویّ حٓض کّ طخٍ ٔ پٕى َظخو
ْٔظٗ ٍح كَح گَكظّ حٓض ٔ طًخو يٕؿٕىحص ،ط٘ؼ٘ؼخص ٔ طـهّیخص ٔؿٕى ؿیَيظُخْٗ
حٔ ٔ حُ ٗجٌٕ ٖٔ يٗرخُٗي ،ىٍػیٍ حیٍکّ حٔ رّنلخظ يَطزّٖ ًحص رٗيُظٓخیٖ رّْیچ
كيٖ يلئى ٔ يویي ًَٗرخٗي (چُخٌکّ يلخى هخػيِٖ رٔی ٢حنلویوش کم حالٗیخء ٔ نیْ
رٕحك ٍي يُٓخ يٗرخٗيْ ).ىچُخٌ کّ َلْ [کّ آیُّٖ ُٗخهض كنطؼخنٗ حٓض = يٍ ػَف
َلّٔ كوي ػَف ٍرّّ] رّنلخظ ٓؼّٖ ٔؿٕىٖ ٔ حكخّ١حٕ رَ طخٍ ٔ پٕى حَٔخٌ َٔزض
رّ هٕحء ٔ حػ٠خء ٔ ؿٕحٍف ريٌ هٕى چُیٍ ٔكيطٗ ٍح ىحٍح حٓض ٔ .طًخو هٕحٖ حىٍحکٗ
ٕ۰۳ كکًض یگخَّ
ٔ طلَیکٗ ٔ حػ٠خء ٔ ؿٕحٍف ٔ حؿِحء ريٌ ،كظٗ ؿِء هٔیْ آٌ يخَُي يٕ ٔ َخهٍ
حُ ٗجٌٕ ٔ ؿهِْٕخٖ َلْ حٓضَ .لْ طُٓخ یکٗ حُ آٌْخ يخَُي هِٕٖ ػخههّ رّطُٓخیٗ،
یخ هِٕٖ هیخل طُٓخ ،یخ كو ٢ىٓض ،َٓ ،پخَ ...یٔض رهکّ ًّْٖ آٌْخ يٗرخٗي)4ٖ(».
حٔ يُظٕيّٖ هٕى ٍح رخ حیٍ ریض آؿخُ يٗکُي:
حنظخَْ حنزخ ٍ١كٗ ظٍِٕٓ یخ يٍ ْٕ حهظلٗ نلٍََِٕ ١
«ٔكيحَیض حنْٕٗ ئخٖٔ حٓض رخ کهیض ْٔظت يطهن» ٔكيحَیظٗ کّ «رخنؼيى» ٔ
حُ ُِٓن حػيحى ٍیخَ ٟٗیٔض کّ ٔهظٗ گلظیى "یک" نِٔيخ ً رّ"ىٔ" ْى رَٓیى ،ىٍ ؿیَ
حیٍ ٍٕٛص یک يؼُخٖ َوٕحْي ىحٗض .حػيحى ٍح رَ٘ ٟٔغ کَىِ طخ ىٍ يٍٕى حػیخٌ
يظـِی ٔ ؿیَّ يظـِٖ رّکخٍ رُيى؛ كخل آٌکّ حنْٕیض كٗ ًحطّ ؿیَ ّ ػخرظّ ٔ حٗیخء
يظلیِّ حٓض» رًّْیٍ ؿٓض حیٍ «یک» حُ ُيَِٖ آٌ «یکْخ» َیٔض کّ ىٍ يُطن
ٔ ٍیخٟیخص ىحٗظیى .كکًخء كَيٕىِحَيً« :حص ٔحؿذ حنـٕى ال ٔحكي ٔ ال کؼیَ» حٓض.
ػ ِهی ٌى.»ٖ :۳۰ ، حنظخْ َُِ َٔ ْحنزَ ِ
خ َٕ ُْ َٔ ۖ ٍُ ١رِ ُک ِّم ٗ ْ
َیءٍ َ هَآٌ ْى گلظّْ َٕ ُْ « :حْل َ َٔ ُل َٔ ْحآل ِه َُ َٔ َ
َی ٌء» حٓض .رًّْیٍ ػهض ْْ ک ًَِؼْ ِه ِّ ٗ ْ کٍ نَُّ ُکلُ ًٕح أ َ َكيٌ» حٓض .حٔ «نَی َ حٔ « َٔنَ ْى َی ُ
هَآٌ يـیيً ،حص هيٓٗ ٍح ْى رخ ًٟخیَ «حٔل ٗو ٚيلَى = حَََخ ـ حَِّٗ» ْى رخ
ًٟخیَ «حٔل ٗو ٚؿًغ = حَِّخ» ْى «يظکهّى يغ حنـیَ = َلٍ» يؼَكٗ ًَٕىِ حٓض.
چٌٕ «حٔ» ىٍ كویوض «یک کم» حٓض .یک کهّت رٍِگ حٓض .حٔ ىٍ ًّْ ؿخ حٓض.
ًْهاًیذ هلٍٔ
ٓوٍ ىٍ يٍٕى چیٔظت هيح حٛالً يٍٕى َيحٍى آٌچّ ىٍ حیٍؿخ حطلخم يٗحكظي،
حهظالف ىٍ ؿهِْٕخٖ «كویوض ٔؿٕى» حٓض ،ىٍ حیٍ يَكهّ َیِ ًٍْ ،ػوم ،نلع ٔ
يؼًُّْٗ ،گٗ یک ؿخ رّطٕهق يٍُٗٓي ٔ ،رخد يـخُ ،حٓظؼخٍِ ،کُخیّ ،طًؼیم ٔ ٗؼَ
ٔ ٗخػَٖ گٕ٘ىِ يٕٗٗى .طؼزیَ ًحص هيٓٗ رّ«ٍَٕ» َیِ حُ ًْیٍ رخرض حٓض .آیّٖ
»ٖ۳ :ٕ4 ،ٝحٗخٍِ رّكؼم حٔ حٓض کّ رّيؼُٗ ص َٔ ْحْل َ ٍْ ِ
ٔ ًَ َخٔح ِ ّللاُ َُ ُ
ٍٕ حن َ يزخٍکّٖ « َ
ًٕٔحص ٔحالٍ »ٝيیرخٗي .ػزيحنَكًٍ ؿخيی ىٍ«َوي حنًُ »ٕٜٙکَ ّللا ُيُ ّ ِٕ ٍُحن ّ
« ّ
يیکُي کّ ٔؿّ ط٘زیّ كنطؼخنی رٍَّٕ ،ىٍ هَآٌ کَیى آٌ حٓض کّ ًّْچیِ رخ ٍَٕ
ىیيِ يیَٕٗي ،ح ّيخ هٕى ٍَٕ ىٍک ًَیٕٗى ٔ ؿخنزخ ً يـلٕلػُّ رخهی يیيخَي.
ْىچُیٍ ٍَٕ كن کّ ٔؿٕى يطهن حٓض ،طلض حن٘ؼخع هیٕى ٔ يویيحص ٔ يخْیخص
هخٔ ّٛحهغ يیٕٗى ٔ رّؿٓض ه ٍٕٜكٓى رَ٘ يـلٕلػُّ ٔحهغ يیگَىى« :حنٍُٕ
حنًـَى الیًکٍ ٍإیظّ» .چُخٌکّ حُ «ػهى» َیِ طؼزیَ رٍَّٕ ٗيِ حٓض ،چٌٕ "حٔ"
ٖ۰۳ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ػهى يطهن َیِ ْٔضَ .ظیـّ حیٍکّ هيح ُيخَٗ هيح حٓض کّ ٗزیّ ْیچ چیِ َزخٗي ،ىٍ
ًْخٌكخل ٗزیّ ًّْچیِ ْى رخٗي .ىٍَْؿخ رخٗي ،ىٍْیچ ؿخ ْى َزخٗي .حیٍ حٓض يؼُٗ
ٜلٌَُٕ »ٔ۴ٓ :ٖ۰ ، ک ٍَدّ ِ ْحن ِؼ َِسِ َ
ػ ًَخ یَ ِ ٓ ْز َلخٌَ ٍَ ِرّ َ
ّللا حکزَ يٍ حٌ یٕٛق!» ٔ « ُ « ّ
"ٍَٕ" يوهٕم حٓض ٔ ىحٍحٖ يَحطذ ٗيص ٔ ٟؼق رخٗيً ،حص رٗچٌٕ ًٍٟ
حیٍکّ حُ ََْٕع ئخَوض ٔ ي٘خرٓض رخ يوهٕم يزَٖ حٓض ،طٗ ٍٕٜيص ٔ ٟؼق
ىٍ يٍٕى حٔ َیِ رٗيٍٕى رخٗيْ ،ىچُیٍ حُ ََْٕع هیي ٔ ٔٛق يُِِ حٓض .كظٗ هیي
«يطهن رٕىٌ» رّپُيحٗض ػيِٖ "ٔحؿذ حنٕؿٕى رٔی ٢حٓض" هيحٖ ٔحكي ًَٗطٕحَي
ىحٍحٖ ٛلخص يظؼيى ٔ کؼیَِ رخٗيََْٕ ،ع حَيیّٖ٘ طکؼیَ َٔزض رًّحص رخٍٖ يُخكٗ
رخ "ٔكيص" حٓضْ .یچگَّٕ کؼَطٗ ىٍ حٔ َیٔضَْ ،چُي کّ کؼَص ٛلخص رخٗي.
حيخو دمحم ؿِحنی ـ ُيظَک َِهّ ْى رٍِگ حٗؼَی ،رخ طًٔک رّآیّٖ يزخٍکّٖ « َ
ّللاُ َُ ُ
ٍٕ
»ٝهيحَٔي ٍح ٍَٕی يل ٞيیىحَي .ىٍ کظخد "ي٘کخسحالَٕحٍ" ص َٔ ْحْل َ ٍْ ِ
ٔ ًَ َخٔح ِحن َ
طٕٟیق يٗىْي کّ حیٍ ٍَٕ رخ طًخو يَحطزٖ ىٍ حَٔخٌ يظـهّی يیٕٗى ٔ حَٔخٌ رخیي
رکٕٗي كـخدْخی ٍح کّ يخَغ طخرٖ حیٍ ٍَٕحَي يَطلغ ٓخُى.
ؿِحنی يلـٕرخٌ ٍح ّٓ ىٓظّ يیىحَي:
ٔ ـ يلـٕرخٌ رّظهًض يل( ٞيالكيِ ٔ ىَْیّ)
ٕ ـ يلـٕرخٌ رٍَّٕ ًَْحِ رخ ظهًض يل( ٞرضپَٓظخٌ ٔ ػُٕیخٌ)
ٖ ـ يلـٕرخٌ رٍَّٕ يل( ٞكالٓلّ) کّ حیٍ گَِٔ ٕٓو ،هيح ٍح رخطٕؿّ رّحػَٕ
ىٍ ْٔظی يیُٗخُٓي.
حيخ آیّٖ يزخٍکّ ىٍ حىحيّ طَٜیق ىحٍى کّ حیٍ یک ط٘زیّ ٔ طًؼیم حٓضَّ ،طُِیّ
ػ ِهی ٌى»ٖ۳ :ٕ4 ،
ٗ ْیءٍ َّللاُ رِ ُک ِّم َ
خّ ۗ َٔ َ ّللاُ ْحْل َ ْيؼَخ َل ِنهَُ ِ
د َ ٔ طٜيین َٔ « :یَُ َِْ ٠
رّػویيِٖ رَهٗ «هيح ٍح "ٔؿٕى" َیِ ًَٗطٕحٌ هٕحَي؛ ُیَح کّ حٔ حُ "ٔؿٕى"
ْى رخالطَ حٓض ».ح ّيخ رُخ رّحػظزخٍٖ کّ «ٔؿٕى» يخَُي «ٍَٕ» یک كویوض ط٘کیکٗ ٔ
ًٔيَحطذ حٓض؛ ىٍ ػیٍ ٔكيص ،کؼَص ٔ ىٍ ػیٍ کؼَص ٔحكي حٓض ٔ ْى رّؿٓض
«ٟین هُّخم» رخ ٍػخیض كِو ٔ حكظیخ ١حٔ ٍح «ٔؿٕى» يٗگٕثیى .یؼُٗ کّ حگَ حٔ ٍح
«ٔؿٕى» ْى َگٕثیى ،چّ يٗطٕحَیى گلض؟
ٔ چگَّٕ يٗطٕحٌ حُ ژٍكُخٖ حیٍ طلیَّ ػظیى ریٌَٔ آيي؟...
حرٍػَرٗ يٗگٕیي :ههذ يئيٍ يؼخل آثیُّ حٓض کّ هيح ىٍ آٌ ؿهِٕ کُي ،چُخٌکّ
هٍٕٗیي ىٍ آثیُّ؛ رئٌ حیٍکّ ظَكیض ههذ رخالٍٔى ٔ یخ هٍٕٗیي کٕچکطَ ٕٗى.
هيح حُ آٌ ؿٓض ىٍ ًٍْ رَ٘ َگُـي کّ يلی ٢رًٍَْ حٓض ٔ ًٍْ يخ يلخ ١رخٗي ،ىٍ
۰۳4 كکًض یگخَّ
ػیٍ حیٍکّ يٗطٕحَي ؿهِْٕخٖ ٔؿٕىٕ ىٍ ًٍْ يخ طـهّی ًَخیي .ىهیوخ ً يخَُي حَؼکخّ
هَ ٙهٍٕٗیي ىٍ آثیُّ کّ رّيؼُٗ گُـخیٖ هٍٕٗیي ىٍ كي ظَكیض آثیُّ َیٔض.
يزخكؼخص رَ َٓ رٕى ٔ َزٕى هيح كَٗلّٔ ىٍ ْیچ ُيخٌ ٔ يکخَٗ ٍٕٛص َگَكظّ
ٔ ًَٗگیَى ،رهکّ ًْٕحٍِ ٓوٍ رَ َٓ حٓظلخىِْخٖ ٗو ٜٗحُ َخو هيح ،حُ یکٕٔٔ ،
طالٕ ىٍ ؿٓض طؼًین َوٖ يؼُٕٖ هيح رّيُظٍٕ حٍطوخٖ ٍكظخٍ هَيُيحَّ ٔ حهالهٗ
رَ٘یض ،حُ ٕٖٓ ىیگَ؛ ًْٕحٍِ ؿَیخٌ ىحٗظّ حٓض .ىٍ یک َ١ف حیٍ آٍٔىگخِ،
يُطن «کََ ٕٗ» ـ «کٍٕ ٕٗ» كخکى رٕىِ ،ىٍ ٕٖٓ ىیگَ «حكال طؼوهٌٕ»؟ «حكال
یظيرٌَّٔ»؟ «حكال طظل ّکٌَٔ»؟ «حكالطؼهًٌٕ»؟ «حكالیُظٌَٔ» ...؟
ىٍ حیٍ آٍٔىگخِ ػظیى کٔخَٗ رّهٕى حؿخُِ يٗىُْي ىٍ ؿخیگخِ هيح هَحٍ گیََي،
ّللا» پُيحٗظّ ّٔللا ٍح «حؿُخو ّیخ طُٓخ هٕى ٍح پم حٍطزخ ١رخ هيح يؼَكٗ ًَخیُي .ههن ّ
كَف هٕى ٍح رَّخو هيح رَُِي .ىٍ حیٍ ٍحٓظخ هيحٖ کّ يؼَكٗ يٕٗٗى ىهیوخ ً ىٍ
چخٍچٕد ظَكیضْخٖ ٍٔكٗ ،كَُْگٗ ،يؼظويحص ،ػالین ٔ ٓالین ٗو ٜٗآٌ
ًَخیُيِٖ هيح هَحٍ ىحٍى ،رًّْیٍ ؿٓض هيحٖ ػَٗ ّٟيِ ىٍ ؿٕحيغ ػوذيخَيِ
ىحٍحٖ هَٕ٘ض ریٖطَ ٔ طٕهغ حٟخكٗ َٔزض رّرُيِگخٌ حٓض؛ ُٔى هَٓ يٗکُي،
رُّْگخو ه٘ى ىَیخ ٍح کٍ كیکٌٕ يًَٗخیي ،رُيِگخٌ ٍح طُزیّ يٗکُي ،حُ آٌْخ حَظوخو
يٗگیَى ،ه٘کٓخنٗ يٗآٍٔىٓ ،یم ٍحِ يٗحَيحُى ،آكخص ٔ حيَح ٝيٗكَٓظي ،ؿُگ
ٔ هلطٗ ٔ ُنِنّ رّپخ يٗکُي...
ح ّيخ ىٍ يوخرم طٕرّ ٔ حَخرّٖ رُيِگخٌ گُخِکخٍ ،رّه ٕٜٙىٍ رَحرَ رٌل يخل ٔ
هیَحص ٔ ٛيهخص ٔ ْيحیخ طٕٓ ٢آٌْخ ،هیهٗ ُٔى حُ ه٘ى كَٔ يَٗ٘یُيََْٕ ،ع
گُخْخٌ ٗوٍ ٜٗح ىٍ يوخرم حيٕحل ٔ ٛيهخص يٗرو٘ي ٔ يٕهظخ ً آٍحو يٕٗٗى...
ـ پَٖٓ حیٍؿخ حٓض کّ «حیٍ هیَحص ٔ ٛيهخص رّىٓض چّ کٔخَٗ يٍٗٓي؟»
= ٕٓىؿٕیخٌ حٓظلخىِْخٖ كَحٔحَٗ حُ حیٍ ٍٕٔ يٗرَىَي ،كٕحىػٗ َخٗٗ حُ هَٓ
١زیؼض ،يخَُي ٓیمُ ،نِنّ ٔ حيَح ،ٝىٍكخنٗ کّ َُيگٗ ػًٕو ٓخکُیٍ ٍح طزخِ
يٗٓخُى ،رَحٖ ػيِٖ يؼئىٖ ٓلَِٖ ٍَگیٍ آيخىِ يٗٓخهض ،يَىيٗ رٕٗٓحى ٔ
هَحكخطٗ (کّ حُ ىٍک ػهم ٔحهؼىت كٕحىع ػخؿِحَي) ًّْٖ آٌْخ ٍح رّهَٓ هيح َٔزض
يٗىُْي .كَٛظٗ هٕرٗ رَحٖ ؿخىٔگَحٌ ٔ ٕٓىؿٕیخٌ كَحْى يٗآيي طخ ىٍ رَحرَ حهٌ
ٔؿْٕخطٗ کالٌ ،رخ هَأص حٍٔحى ٔ ػِحثیى ،ه٘ى هيح ٍح كَٔ رُ٘خَُي ٔ حٍحىِٖ حٔ ٍح
ىٍ ؿٓض يؼزض ٕٓم ىُْي .حیٍ ػًم ىٍ يیخٌ پیَٔحٌ ًّْٖ حىیخٌ ٍٔحؽ ىحٗظّ ٔ
ىحٍى ،ىٍكخنیکّ هَآٌ کَیى حیٍ ػًم ٍح رّٗيص َکْٕٖ کَىِ حٓض:
۰۳۳ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
اٍزوالل ّعْك
رّگلظّی حرٍيیًٌٕ ػٕحو َیخُيُي آٌحَي کّ هيحی ٍح ٓظخیٖ کُُي کّ ىحٍحی ٛلخص
ٗوٜی رخٗي طخ رظٕحَُي ريحٌ ػ٘ن رٍَُٕي ٔ ريحٌ طکیّ کُُي ٔ ،حْٔى رظٕحَي رخ حطکخء
رًّْخٌ ٛلخص ٗوٜت هٕى هيحیی کُي .هيح رخیي ئظوم ،هيٍصيُي ٔ رَٗیخُ رخٗي.
هيحی کّ هٓخٍ ٔ ؿزخٍ ٔ يٓیًٍ ٔ يظکزَ َزخٗي ،هيحیی ًَٗطٕحَي .رَحی طؤيیٍ َظَ حیٍ
گَِٔ ،هيحی یٕٓى کخيمطَیٍ هيح حٓض« .ػزيحنوخىٍ ریيل ىْهٕی» ( ٔٓ۳4ـ ٖٖٔٔ ،
ْ م) حُ ٗیلظّگخٌ هيحی ئظوم ٔ هيٍصيُي حٓض:
کِٕ نَُى کًَ حُ ٓخیّٖ حٓظوالنٖ رّيوخيٗ کّ ٗکْٕٖ كَ٘ى پخٖ ػزخص
طٕٜیَ «حَٔخٌٔحٍ حُ هيح» کّ ٍیّْ٘خی ي٘ظَک <یخ یکٔخٌ> ىٍ حىیخٌ ٓخيی
<َظیَ یٕٓى ٔ ئیلیض> ٔ حىیخٌ َٗهی چٌٕ <ُْئثیٔى ٔ رٕىیٔى> ىحٍى ،حُ
َ١كی كکخیض حُ طالٕ رَ٘ رَحی ٓخىِٓخُی ط ٍٕٜحُ كنطؼخنی رّحَيحُِٖ كٓى
هٕیٖ ىحٍى؛ حُ ؿخَذ ىیگَ كکخیض حُ يیم حٔ رَحی ىٍگیَی حكٔخٓی ٔ ػخ١لی
(َّكو ٢رَهٍٕى رَْخَی ٔ حٓظيالنی ٔ ػوهت يل )ٞرخ ٔحؿذ حنٕؿٕى ىحٍى ٔ .حیٍ طخ
كيی حُ حكٔخّ َیخُ كطَی رَ٘ رّکًخنی کّ پُخْگخِ ٔ ىٓظگیَ ٔ كخيت حٔ رخٗي،
َٓچًّ٘ گَكظّ حٓض؛ آٌچُخٌ پُخْگخِ ٔ هيحی کّ رخیي رُٕ٘ى ٔ ؿٕحد ىْي ،رخیي
ىنُٕٔی کُي ٔ رزو٘خیي ،رخیي رزیُي ٔ رٍّكى آیي ،رخیي رّه٘ى آیي ٔ ىحى يظهٕيخٌ ٍح حُ
ظخنًخٌ رٔظخَيَ ،خرکخٍحٌ ٍح کیلَ ىْي ٔ َیکٕکخٍحٌ ٍح پخىحٕ ...
هيحی کّ هَآٌ يؼَكی يًَٗخیي ًْیٍ حٓض ٔ هیهی َِىیک رّهيحی یٕٓى حٓض،
هَآٌ ىٔ ٛلض رّهيحی یٕٓى حٟخكّ کَىِ حٓضٍ« :كًخَیض ٔ ٍكیًیض» حیٍ ىٔ
ٛلض ،هيحی هَآٌ ٍح يَٓرخٌطَ حُ هيحی یٕٓى کَىِ حٓض .ح ّيخ ًْخٌ حٓظوالل ٔ
۰۳۶ كکًض یگخَّ
ٛالرض ٔ ْیًُّ ٍح ىحٍى؛ ؿٓخٌ ٍح حُ َیٔظی رّْٔظی آٍٔىِ ٔ ٍْزَی يٗکُي .حیٍ
ٍٕٔ هيحُٗخٓی يٗگٕیي ًٍِ ًٍِٖ ػخنى ييٍکخص حػى حُ حیٍکّ ىٍ چّ چَِٓ ٔ
ٍَگٗ ظخَْ ٕٗى ،كو ٢حِػًخل حٍحىِ ٔ ظٍٕٓ حيَ هيح حٓض َّ طـهّی ًحص حٍَٕٔ .
هٍٕٗیي ػیٍ هٍٕٗیي َیٔض ،گَچّ يُلک حُ آٌ ْى َظٕحَي رٕىْ ،ىچُخٌ کّ كَيخٌ
يٕال ًَّحص يٕال حٓض ،ح ّيخ ٗؤٌ كَيخٌ رَحرَ رخ ٗؤٌ هٕى يٕال حٓض.
رًّْیٍ هیخّ ،يلٕٔٓخص َیِ ػیٍ ًحص حٔ َزٕىِ ،رهکّ حػَ حَگ٘ض حٔ حٓض.
يٗگٕیُي يخ يٗىحَیى کّ ػخنى يخىِ ىٍ ػَٔ ٔ ٝططٍٕ ىحیًٗ حٓض ٔ ََْٕع
ططٍٕٖ ئظهِو طؤػیَپٌیَٖ ٔ طٕهیض يٗرخٗي؛ ىٍ كخنٗکًّ ،حص ٔ ٛلخص ٰانٓی حُ
ََْٕع ػَٔ ٔ ٝططٍٕپٌیَٖ ٔ طٕهیض يُِِ حٓض ٔ رخ حطٜخف رّؿًیغ ٛلخص
کًخنیّ ٔ ،يزَٖ حُ ًّْٖ ٛلخص َخه ،ّٜىحٍحٖ ػزخص ٔ حٓظًَحٍ ؿیَ هخرم طٕٛیق
ٔ يوظ ٚرّهٕى حٓض .يٗگٕیُي حٔ يزيءحنًزخىٖ حٓض ،حٔ كیخص يطهن ٔ ؿخٔیي حٓض
کّ كَحطَ حُ ُيخٌ ٔ يکخٌ ،كٕم يخىِ ٔ َلْ كیخص رٕىِ ٔ يٕؿي ًّْٖ آٌْخ حٓض.
حُ ًْیٍ ٍٔ طًخيٗ ًٍحص ػخنى ،حٔ ٍح طٔزیق ٔ طويیْ يٗکُُي ،حیٍ ٓزٕف ٔ
هئّ کخثُخص َّرًَحص هٕیٖ حٓض کّ رُخ رّيوظ٠خٖ حىنّّٖ ػوهیّ رخ١م ٔ نـٕ حٓض.
حیٍ طٔزیلخص رًَحص حهيّ حنْٕٗ رخٗي کّ كٕم ًٔحص هٕیٖ حٓض.
حیٍ َُ١هيحُٗخٓی رَحی ٛلض َظَ هٕى رَحْیُی حٍحثّ يٗکُُي کّ حُ آٌ
ؿًهّ رَْخٌ «ٛیٍَٔص» حٓضٛ .یٍَٔص ؿِء هٕحَیٍ الیُلک يخىِ حٓض کّ الؿَو
ئظهِو يزيأ ٔ يوٜي ٔ حطزخع حُ هخٌَٕ هز ٔ ٞرٔ ٢ىٍ ظَف ُيخَت يویي حٓض کّ
رخ حُنیض ٔ حريیض يُخكخص طخو ىحٍى؛ ىٍكخنٗکّ ًحص حهيّ ٍرٕرٗ حُنٗ ٔ َٓييٖ
حٓض ٔ يُِِ حُ ؿًیغ هیٕى يٗ رخٗي .حٔ هٕى ٔحٟغ ََْٕع هیٕى ٔ هخٌَٕ حٓض.
حگَچُخٌ َزٕى حیٍ پَٖٓ رٍِگ رٗؿٕحد يٗيخَي کّ «هخٌَٕ ػَٔ ٔ ٝططٍٕ يخىِ
چگَّٕ َظى ٔ طُلیٌ یخكظّ حٓض؟»
حگَ گلظّ ٕٗى« :هخٌَٕ كخکى رَيخىِ حُ َٕػٗ هخٌَٕ يخكٕم هٕى طزؼیض يٗکُي»
ىٍَٔ الُو يٗآیي؛ حگَ رگٕیُي« :هخٌَٕ كخکى رَيخىِ يلٕٜل كؼم ٔ حَلؼخالص ًحطت
هٕى يخىِ يٗرخٗي» ىٍ حیٍ ٍٕٛص ٔكيص كخػم ٔ يلؼٕل ٔ ػخيم ٔ يؼًٕل الُو
يٗآیي؛ آٌ ْى حُ يلخالص ػوهیّ حٓض ٔ ْى حَکخٍ ٔؿٕى هيح حٓض .پْ َخگِیَ رخیي
هخثم رّحٓظوالل هيح رٕى .كویوض حیٍ حٓض کّ ُٗخهض هيح ٓٓم يًظُغ حٓض .يُخُػخص
ىٍ رخد هيحُٗخٓٗ ىحٍحٖ هٜهض ْٔض ٔ َیٔض ،حُ ُِٓن «ٓپیي» ٔ «ٓیخِ» يطهن
حٓض ،يطخرن رخ حیٍ ٓیخم رلغ ،یخ هيحٖ ْٔض ،یخ َیٔض؛ حگَ ْٔض ،الؿَو ىحٍحٖ
۰۳۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
يظؤنٓخٌ ٔيئيُیٍ رّآٌ حػظوخى ىحٍَي؛ حیٍ ٓٓمطَیٍ كَٝ ّ چُخٌ ٛلخطٗ حٓض کّ
هيحُٗخٓٗ حٓض؛ ٍحِ يًظُغ هيحُٗخٓٗ ًْخٌحٓض کّ كالٓلّ ىٍپٗ آٌحَي .حیٍ َ١ین،
یکٜيح حُ ٕٖٓ يظٕٜكخٌ ،يظؤنّٓخٌ ،يظکهًخٌ ،كویٓخٌ ٔ يليػخٌ حٓظُکخٍ ٗيِ حٓض.
حُ يخ ٔ ىٍ يخٍٔحء يخ حٓض .حٔ طلًم ٍَؾ حٓض .حٔ رَىرخٍ ٔ ىٍ ػیٍ كخل يٓیذ
حٓض ...ىٍ يٍٕى حٔ ؿٓم ٔ َخىحَٗ ػٌٍٖ ًَٗطٕحَي رٕى ٔ .رخ حیٍ ٔٛق ،رو٘خیُيِ ٔ
يَٓرخٌ حٓضُ .یَح ًْٕحٍِ رّيخ حيکخٌ طٕرّ ٔ پُٕٕ ٍح يٗىْي .حٔ رٍِگطَیٍ
ىيٕکَحطٗ حٓض کّ ىَیخ ُٗخهظّ حٓضُ ،یَح حٔ يخ ٍح يوظخٍ ٓخهظّ حٓض کّ يیخٌ
َیکٗ ٔ ريٖ َْکيحو ٍح روٕحْیى رَگِیُیى ٔ .حٔ رٍِگطَیٍ ؿزخٍٖ حٓض کّ
يُٗٗخٓیىُ .یَح حؿهذ ؿخو ٍح حُ نذ يخ يٗگیَى ٔ ىٍْى يٗٗکُي ،ىٍكخنٗ کّ يخ ٍح
ىٍ حٍحىِٖ هٕىيوظخٍ يٗٓخُى ،چُخٌ يیيحٌ يلئىٖ ٍح ىٍ رَحرَيخٌ هَحٍ يٗىْي
کّ كو ٢آٌچّ يٕؿذ هٕٕكخنٗ ٔ ئَص حٔ يٕٗٗى حَـخو ىْیى)44(».
اًَبىفلایٔ
حْخنی يؼَكض رّحَٔخٌ هیهی حًْیض يٗىُْي ،حٔ ٍح ىٍ ؿخیگخِ هيح یخ ىٓظکى ىٍ
پٓهٕی هيح يَٗ٘خَُي؛ ىٍكخنیکّ كویٓخٌ ٔ ُيظَک َِهّ ًْخٌ ٔ يليػخٌ رَحی حَٔخٌ ٔ آُحىی ٔ
حٍحىِٖ حٔ حٍُٕ ُیخىی هخثم َیٔظُي .حٔ ٍح کٕىکی يٗىحَُي کّ ْیچگخِ رخنؾ ًَٕٗٗى
ٔ هَحٍ ْى َیٔض رخنؾ ٕٗى .ح ّيخ حُ ىیي ػَكخء ٔ ٕٛكیخٌ طُئًٍْ ،یٍ حَٔخٌ هيح
حٓض .يُظٍٕ يخ ىٍ حیٍؿخ «ػیٔیهيحیی» َیٔض ،آٌ ىیيگخِ هخ ٙحٓض کّ طکیّ رَ
ٗو ٚىحٍى ،يُظٍٕ يخ ىیيگخِ «حَٔخٌهيحیی» حٓض کّ طکیّ رَ َٕع ىحٍى.
«حَٔخٌهيحیٗ» یخ "ىػٕص رّىٌٍٔ" ٓٓى ػًيِ ىٍ کخٍ ػَكخء حُ َْهٕو ٔ
َْكَهّ ىحٍى .ىٍ َلْ حاليَ ٓوٍ ًّْ یکٗ حٓض« :حَٔخٌ ًّْچیِ حٓض» ؛ «هيح
ْى ًْیٍ حَٔخٌ حٓض ».يؼالً يُ ٍٕٜكالؽ ( ٕ44ـ ْ ، ٖٓ۲م) يیگٕیي:
حُ هٕى ريٍآثیي ٔىٍحیٍ رِو ىٍآثیي ػ٘خم ٔكخ پیّ٘ حگَ يـلَو يخثیي ُ
رخ کؼَص يْٕٕو ىٍ حیٍ رِو يیخثیي ىٍ رِو حكــي ؿیَ یکی ٍحِ َيحٍى
َُگخٍ هــٕى حُ آثیُّٖ ىل رِىحثیي طخ َوٖ ٍم ىٔٓض ىٍ آثیُّ رزیُیي
کخثیُّ ْٔـى َخظَ ٔ يُظٍٕ ًٗخثیي چٌٕ ٛخف ٗيآثیُّ ُحؿیخٍريحَیي
ػبلن چــْ ٛلَن اٍذ ّ ّوب گٌظ ثوبئیل کًْیي چْعَن اٍذ ّّوب عبى هولً
گُْـــــو ثٌوبئیل چْ ٕلف ها ثگْبئیل هَزْه ّل اًله ٕلف آى گُْو کویبة
حی هٕو رّكـؾ ٍكظّ کـخثیي کـخثیي؟ ىٍ کؼزّٖ ىل ػیي طـهی ؿًـخنض
هؼْْم ُوـیي عبٍذ ثیبئیل ثیبئیل َٓگ٘ظّ ىٍآٌ رخىیّ طخچُي ثپْئیل؟
چٌٕ يوٜي حٛهی ُكَو کؼزّٖ ٔٛم حٓض
ؿخكم ُچُیٍ کؼزّٖ يوٜـــــــٕى چـــــَحثیي؟
۰۳۲ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ػطخٍ (ٓ ۳4ـ ْ ، ۶ٔ۴م) ىٍ ّ ْىچُیٍ طًخو كَف ٗین كَیيحنيّیٍ
حنطیَ" حیٍ حٓض کّ گَِٔ يَؿخٌ (کُخیّ حُ ٍٔف ؿٔض ٔ ؿٕگَ ،یخ هیخل "يُطن ّ
آىيٗ) حُ يلم َُيگٗ هٕى كَکض کَىَي ،طخ رّکِٕ هخف رََٔي ٔ هييض "ٓیًَؽ"
آٌ "ٗخِ يَؿخٌ" َٗكیخد َٕٗي .پْ حُ آٌ پَٔحُ ٕ١الَٗ ٔ َلْْخٖ ٕٓهظّٔ ،هظٗ
رّيوٜي ٍٓیيَي ،ىٍ آٌؿخ ػکْْخ ٔ طًؼخلْخٖ هٕى ٍح ي٘خْيِ کَىَي!
«کِٕ هخف» ْٔظّٖ يَکِٖ ػخنى ،یخ يُظٓٗحنیّ ػخنى ٕٗٓى حٓض ٔ يَُ يیخٌ
ؿیذ ٔ ٕٗٓى حُ آٌؿخ آؿخُ يٗیخريًْ ،خٌ َوطّی کّ ُيیٍ ٔ آًٓخٌ رّْى يیپیَٕيى
ٔ ىٍ َٓحَٓ حكن گٔظَىِ حٓضَ .ظیـّ حیٍکّ «حَٔخٌ هٕى ًْخٌ چیِٖ حٓض کّ ىٍ
پٗ آٌ يٗگَىى ».يٕنٕی کّ ىٍ رلغ «ْٔظیهيحیی» حُ هٕى حػظيحل ٔ يیخٍَّٔی
َ٘خٌ يٗىحى ٔ ىٍ حیٍ يٍٕى ریٍ هٕى ٔ حرٍػَرٗ يَُ رخٍیکی ٍح كلع کَىِ رٕى؛
ٔهظی رّگلظًخٌ «حَٔخٌهيحیی» يٍٗٓي ،هَهّ يیىٍى ٔ حكَحٍ ١ح رّحٔؽ يٍٗٓخَي.
حٔ کّ ىٍَٕؿٕحَی ىٍ ئیَ ٓلَ حُ رهن رٍّٔو ،ىٍ يؼیض پيٍٗ ،زی ٍح ىٍ يُِل
ػطخٍ يٗىحَي ٔ يؼظوي ػطخٍ يٗگٌٍحَي ٔ حٔ ٍح يٗریُي ،هٕى ٍح رَّٕػٗ يظؤػَ حُ ّ
ػطخٍ ْلض َٗٓ ػ٘ن ٍح ١ی کَى؛ ٔ يخ ُُْٕ حَيٍهى یک کٕچّحیى؛ ىٍ حٓضّ :
گلظًخٌ «حَٔخٌهيحیی» ىهیوخ ً پخ ؿخی پخی يُ ٍٕٜكالؽ ٔ ػطخٍ يٗگٌحٍى ٔ حَٔخٌ ٍح
ًّْکخٍِٖ ْٔظی يٗهٕحَي ٔ يٗگٕیيْ« :ى كخؿٗ ٔ ْى کؼزّ ٔ ْى هخَّ ًٗخثیي»!
يؼٕ٘م ًْیٍؿخٓض ،ریخثیي ،ریخثیي حٖ هٕو رّكؾ ٍكظّ! کـخثیي ،کـخثیي
ىٍ رخىیّ َٓگ٘ظّ ًٗخ ىٍ چّ ْٕحثیي يؼٕ٘م طٕ ًْٔخیّٖ ىیٕحٍ رّىیٕحٍ
ْى كخؿٗ ْٔى کؼزّ ْٔى هخَّ ًٗخثیي گو ْٕهد ثٕٔـــْهد هؼْــــْم ثجیٌیل
یکرخٍ حُ حیٍ هخَّ رــَحیٍ رخو رَآثیي ٛيرخٍ حُحیٍ ٍحِ ريحٌ هخَّ رَكظیي
حٔل ٍم آثیــُّ رــّٛــیوم رــِىحثیــي گو هٖل ّوب كیلى آى فبًَٓ عبى اٍذ
ىیٕحٌ ًْٗ ،ؿِنیخص :ٕ۶۲
ریٌَٔ ُ ًٗخ َیٔضًٗ ،خثیي ًٗخثیي آٌْخ کّ ١هذکخٍ هــيحثیي ،هيحثیي
ٔحَيٍ ١هذ گــى َ٘ـيِ رَٓ چــَحثیي چیيٓ کَ ًکوكیل گن ،اى ثِو چَ عْئیل
ؿزَیم حيیــُیـي ٔ ٍٓـٕالٌ ًٓخثــیي حًٓیي ٔ كَٔكیي ٔ کاليیي ٔ کظخریي
ْى ػیٔٗ ٔ ٍْزخٌ ٔ ًٕٓحص ػالثیي ُن هٍْٔ ّ ُن هؼغيٍ ّ ُن یل ثیٚبء
طؤٔیم ًٗخثیي ،چــــٕ طــُِیم هيحثــیي ْى يٓيٖ ْٔخىٖ ٔ َٓخَیي ٔػیخَیي
گبُٔ ّلٍ كه هّٓ ّ گِٔ ػیي ٕلبئــیل گَ هظِو الُْد ّ گِٔ هقجو ًبٍْد
ُیَح کّ ًٗخ هخَّ ٔ ْىهخَّٖ هيحثیي ىٍهخَّ َ٘یُیي ٔيگَىیي ثَُوٍْٓ
ٓ۰۶ كکًض یگخَّ
ىٍ ػیــٍ روخثــیي ،يـــُِِ ُ كُــخثــــیي ماریل ّ ٕلبریل ،گَ ػوُ ّ گِٔ كوُ
پخکیــي ٔ هیــٕيیــي ُ ،طـیــیَهيحثـــیي آٌکْ کّ َِحثیي َِٔحیي ًُٗخکْ
َُــگخٍ ُ آثیـــُّ رّٛــیوم رِحثــــیي فْاُیل کَ ثجیٌیل هؿ اًله هؿ هؼْْم
«کهیخص ًْٗ» ؿِنیخص :ٕٔ۳4
يٍ طٕحو! طٕ يُٗ ،حٖ ىٔٓض ئَ حُ رَ هٕیٖ
هٕیٖ ٍح ؿــیَ يیُگخٍ يــَحٌ حُ ىٍ هــٕیـٖ
آٌکّ چٌٕ ٓخیّ ُ ٗوــ ٚطــٕ ؿيح َیٔض يـُى
يکٖ حٖ ىٔٓض طٕ رَٓخیّٖ هٕى هُـَ هٕیٖ
حٖ ىٍهظٗ کّ رَّْٓـٕص ِْحٍحٌ ٓخیّ حٓض
ٓخیــّْخ ٍح رُــٕحُ ٔ يزــَ حُ گــَْٕ هٕیٖ
ٓخیّْخ ٍح ًّْ پُٓخٌ کٍ ٔ كخَٗ ىٍ ٍَٕ
رَگــ٘خ ١هؼض هٍٕٗیي ٍم حٍَٕ هٕیٖ
«کهیخص ًْٗ» ؿِنیخص :ٕٖ۴۴
هٕىٍح ٓپْ ک٘یيِ پی٘خٌ يٍ گَكظّ حیٍؿخ کٔٗ ٓض پُٓخٌ ىحيخٌ يٍ گَكظّ
رخؿٗ رّيٍ ًَٕىِ حیٕحٌ يــٍ گــَكظّ ایيعب کَٔ ٍذ پٌِبى چْى عبى ّفُْرو اىآى
حيخ كــَٔؽ ٍٔیٖ حٍکخٌ يــٍ گَكظّ ایيعب کَٔ ٍذ پٌِبى ُوچْى فیبل كه كل
حٗــَحم حكظٔخرٖ حؿٜخٌ يٍ گَكظّ ایي عب کَٔ ٍذ پٌِبى چْى آكزبة كه ّت
ٗیَیٍ ٗکَكَٔٗٗ ىٔکخٌ يٍ گَكظّ حیٍؿخ کٔــٗ ٓض پُٓخٌ يخَُيهُي ىٍَٗ
يــٍ هٕٖ حٔ گَكظّ حٔ آٌ يٍ گَكظّ چْى گل ّکو هي ّ اّ كه ُولیگو ٍوّزَ
طخَٗم ٔؿَد ریُٗ ٓهطخٌ يٍ گَكظّ ثْکي ٛلَن ْٕهد ثگْبٓ چْن ٍیود
«کهیخص ًْٗ» ؿِنیخص :ٕٖ۴
حٖ ٗيِ ؿَِ ىٍ ؿٓخٌ ،ىٍٔ يٕ٘ ،ىٍٔ يٕ٘
یخٍ ٔ َگخٍ ىٍ رَص ىٍٔ ي٘ــٕ ،ىٍٔ يــٕ٘
ههن يُى ،هخَّ يُــى ،ىحو يُى ،ىحَـّ يُى
ػخهم ٔ ىیٕحَّ يُى ،ىٍٔ يٕ٘ ،ىٍٔ يٕ٘
کؼزّٖ حٓــَحٍ يُــى ،ؿزّ ٔ ىٓظخٍ يُى
ٍحْذ ٔ َُخٍ يُى ،ىٍٔ يٕ٘ ،ىٍٔ يٕ٘
كٜم يُىٛٔ ،م يُى ،كَع يُى ،حٛم يُى
ػوم يُىَ ،وم يُى ،ىٍٔ ي٘ــٕ ،ىٍٔ ي٘ــٕ
ٔ۰۶ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
يٕنٕٖ ىٍ حىحيّٖ ؿٔض ٔؿٕٖ ٕٗمآيیِ كویوض رًّّْؿخ گٌٍ يٗکُي ،يخَُي
ػطخٍ َٖٓ رّ"کِٕ هخف" ْى يَُٗي(ٰ )4۳نکٍ آٌؿخ ٍح هخنٗ حُ يَؽ "ػُوخ" یخ ًْخٌ
ٓیًَؽ ػطخٍ يٗیخريَ .ظیـّٖ َٓخیٗ حیٍ ٓیَ ٔ ٓلَ يؼُٕٖ رخُگ٘ض رّهٕیٖ حٓض:
يٍ آٌٍُٔ رٕىو کّ حًٓخء َزٕى = (اًَبى اىلی اٍذ ،هجل اى كیگو علٍُْبٓ َُزٔ ثْكٍ)
َ٘خٌ حُ ٔؿٕى ئ ًّٗ َزٕى = (ىهبًٔ کَ كیگو هظبُو َُزٔ هبُیزٔ ًلاّذ)
ُيخ ٗي ئًٗ ٔ حًٓخء پيیي = (اًَبى هجلاء ُوَٓ هبُیبد ّ ُْیذُب اٍذ)
ىٍ آٌٍُٔ کآَـخ يٍ ٔ يخ َزٕى = (كه آىهّى هي ثب فلا یکی ثْكم)
َ٘خٌ يؼطَ َٓ ُنق یخٍ = (اًَبى ّاالرویي هْعْك َُزٔ اٍذ /هیل ثَّؽلد ّعْك)
ُُْٕ آٌَُٓنق ُیزخ َزٕى = (هي ىهبًی ثْكم کَ كیگو هظبُوَُزٔ هْعْك ًجْك)
چهیپخ ٔ ََٜحَیخٌ َٓ رَّٓ = (اكیبى كیگو ها ُن رغوثَ کوكم ،ؽویوذ ًجْك)
رزٕیيو حَيٍ چهیپخ َزٕى = (ؽویوذ رٌِب كه یک كیي هزووکي ًیَذ)
رّرظوخَّ ٍكظى رّرظوخَّ ىٍ = (ُوَٓ اكیبى ها ٍجک ّ ٌٍگیي کوكم)
ىٍ حٔ ْیچ ٍَگٗ ْٕیيح َزٕى = (ُوَ هضل ُن = ّؽلد ثب ٌٔٛاكیبى)
رّکِٕ كَی ٍكظى ٔ ُٓگٓخٕ = (كه هْهك اٍالم ُن رؼون کوكم)
ريیيو ىٍ آٌ ُیَ ٔ رخال َزٕى = (اٍالم ػیي ّؽلد ّعْك اٍذ)
ُ ُیَ ٔ ُرخال كٌِٔ ىیييٖ
کّ َِىیک حٔ ُیَ ٔ رخال َزٕى
رّػًيح ً رَكظى َٓ کِٕ هخف
ىٍ آٌؿخٖ ؿِ ؿخٖ ػُوخ َزٕى
رّکؼزّ ک٘یيو ػُخٌ ١هذ
ىٍ حٔ يوٜي پیَ ٔ رََخ َزٕى
رپَٓیيو حُ حرٍٓیُخٕ كخل = (اثيٍیٌب؛ کٌبیَ اى هؼوكذ كلَلٔ = كًجبل كلَلَ ُن هكزن)
رّحَيحُِٖ حرٍٓیُخ َزٕى = (هٍْٔ پیبهجو؛ کٌبیَ اى هعؾبى هؼوكذ ًجْٓ ثوهؼوكذ كلَلٔ)
ٕٖٓ يُظَ هخد ٔ هٕٓیٍ ٗيو
ىٍ آٌ رخٍگخِ يؼهٗ َزٕى = (فلا كه آٍوبى ًیَذ)
َگّ کَىو حَيٍ ىل هٕی٘ظٍ
ىٍ آٌؿخٕ ىیيو ىیگَ ؿخ َزٕى = (فلا كو ٜكه كل آكهیبى اٍذ ّ ثٌ)
رّؿِ ًْٗطزَیِ پخکیِِؿخٌ = (ّوٌرجویي كه كوٌُگ هْالًب هظِو اًَبى کبهل اٍذ)
کٔٗ ئض ٔ ييْٕٕ ٔ ٗیيح َزٕى = (ؽویوذ كه ػوكبى ّ رْٖف اٍذ)
ٕ۰۶ كکًض یگخَّ
ٔكٗ»؛ حُ حیٍٍٔ هيحَٔي پْ حُ ٔنٕؽ ٍٔف ىٍ کخنزي حَٔخٌ رّهٕىٕ طزَیک ٔ ٍُ ِ
ٔ ٍُ ْحنوَخ ِن ِویٍَ »ٔ4 :ٕٖ ،حُ يٓىطَیٍ ٔیژِگْٗخٖ
ّللاُ أَكْ َ
ک َ آكَیٍ يٗگٕیي« :كَظَزَ َ
خٍ َ
ٍٔف حنٓت حَٔخٌ حیٍ حٓض کّ يٗطٕحَي طـهّٗگخِ حًٓخء ٔ ٛلخص كنطؼخنٗ ٔ ؿهِٕگخِ
کًخالص حٔ هَحٍ گیَى؛ ٛلخطی چٌٕ هخنویض ،ػخنًیض ،ييیَیض ،طٕحٌطـییَ ...رًّْیٍ
ىنیم ىٍ ٍٔحیخص حُ ههذ حَٔخٌ يئيٍ رّػَٕ هيحَٔي ٍكًخٌ طؼزیَ ٗيِ حٓض.
کٕچک کّ ىٍ كَآیُي طکخيم هٕى ىحٍحٖ يیِٕ يٕٗٗى ٔ یخ چٌٕ ؿُچّی گهٗ کّ ىٍ
يَكهّی حُ طکخيم هٕى رَهٍٕىحٍ حُ رٕٖ هٕٕ ٔ ٍحیلّی نطیق يٗگَىى.
ىٍ حیٍ يیخٌ یک ٍحِ يیخَّ ٔ طَکیزی َیِ ٔؿٕى ىحٍى؛ حیٍکّ :حَٔخٌ ٍح يَکزی
حُ ٍٔف ٔ ؿٔى ريحَیى .ؿٔى آٗیخَّی ٍٔف ٔ طـهیگخِ آٌ حٓض ٔ ٍٔف َگخِىحٍَيِ ٔ
يوٕو ؿٔى حٓض؛ حگَ ؿًٔی ىٍ کخٍ ًَیرٕى حَٔخٌ يٕؿٕى ًَیٗئٍ .ف حٍحىِ يیکُي
ٔ ؿٔى ػًم يیًَخیي ،ىٍ حىٍحک ػٌحد ٔ نٌص َیِ رخْى َٗیکحَي .ؿٌحی ٍٔف ىحٍیى
ٔ ؿٌحی طٍ؛ ػٌحد ٍٔكی ىحٍیى ٔ ػٌحد ؿًٔی؛ ریًخٍیْخی ٍٔكی ىحٍیى ٔ
ریًخٍیْخی ؿًٔی ...ک٘یيٌ ىیٕحٍ يیخٌ طٍ ٔ ؿخٌ حيکخٌ َيحٍى .يٕنٕی گٕیي:
نیک کْ ٍح ىیي ؿخٌ ىٓظٍٕ َیٔض طٍ ُؿخٌ ٔ ؿخٌ ُطٍ ئظٍٕ َیٔض
حُ رؼي ىیگَ حَٔخٌ ؿيح حُ ىیگَ حَٕحع كیخص َیٔضًّْ ،ی َخيییخص حُ
ٓهٔهّيَحطذ ٔ ىٍؿخص ٗيیي ٔ ٟؼیق ٔ کخيم ٔ َخهٍٔ ٚف رَهٍٕىحٍحَي؛ ُیَح
حػَ ٔ ػًَِی حیٍ ٍٔف« ،كیخص» حٓض ٔ كیخص ىحٍحٖ ىٍؿخص ٔ يَحطذ گَٕخگَٕٗ
حٓض؛ يَطزّٖ حُ آٌ ٍٔف ىٍ گیخْخٌ حٓض ٔ ،يَطزّی کخيمطَٖ حُ آٌ ىٍ كیٕحٌ
ٔٗ ٔ کُْٖخ ٔ كؼخنیّضْخٖ حٍحىٖ يٕٗٗى ٔ حٓض کّ ىٍ پَطٕ آٌ ىحٍحٖ حىٍحک ك ّ
ٗيص ٔ ٍهٕص ٍح كْ يیکُي؛ يَطزض کخيمطَٖ حُ حیٍ كیخص ٔ ػهى ٔ هيٍص ىٍ
حَٔخٌ حٓض کّ ىٍ ٓخیّی آٌ يٗطٕحَي حُ حىٍحکخص ػوهٗ ٔ کخٍْخٖ حٍحىٖ ریٖطَٖ
رَِٓيُي گَىىًّْ .ی حیٍْخ ىٍیک ىحیَِی رٍِگی طلضَخو «كیخص» هخرم ؿًغحَي کّ
رَهٍٕىحٍ حُ ٍٔف يهکٕطی حٓض؛ چٌٕ حٛخنض «كیخص» يهکٕطی حٓض .رُخرَحیٍ
ٍٔف يوظ ٚرّحَٔخٌ َیٔض ،رهکّ يٜيحم ٔ پَطٕٖ حُ ٍٔف ىٍ حَٔخٌ طـهّٗ یخكظّ
حٓض ٔ يٜخىین ىیگَٖ حُ آٌ ىٍ كیٕحَخص ٔ گیخْخٌ رَُٔ ٔ ظٍٕٓ کَىِ حٓض.
ٔحرٔظّگٗ رّريٌ پيیي يٗآیي .حیٍ ًْخٌ َظَیّی «ؿًٔخَیّش حنلئع ٔ ٍٔكخَیش حنزوخء»
حٓض کّ حُ كهٔلّی حٍٓطٕثی گَكظّ ٗيِ ٔ كکًخی حٓاليی يلکى رّآٌ چٔپیيِحَي.
ٛيٍحنيّیٍ ٗیَحُی آٌ ٍح رخ آیخص هَآٌ ططزین ًَٕىِ ٔ رخ حٓظُخى رّآیخص ٕٔ ـ ٔ4حُ
ٍِٕٓی يئيٌُٕ حَٔخٌ ٍح «ؿًٔخَیّش حنلئع ٔ ٍٔكخَیش حنزوخء» هٕحَيِ حٓض.
حيخ حیٍ َظَ ىهین َیٔض؛ حیٍ آیخص حٗخٍِ رّيَحكم ٍٗي ؿُیٍ ىٍ ٍكى يخىٍ
ىحٍى ٔ هزم حُ آٌ ٍح ىٍ َظَ َگَكظّ حٓض .یؼُی هَآٌ ٔ يالٛيٍح حُ ؿُیٍ ٓوٍ
يٗگٕیُي َّ حُ َطلّ؛ رئٌ طٕؿّ رّحیٍکّ َطلّی َُيِ حُ ييصْخ هزم ىٍ ظَٓ ؿُْ
ََ پيیي يٗآیي ٔ طوًک ؿُْ يخىِ پٌیَحی ٍٗي آٌ حٓض .ىٍ حیٍؿخ ٓوٍ حُ ىٔ
ػُ َٜحٓض :یکی َطلّی ؿُْ يٌکَ حٓض کّ حُ هزم َُيِ حٓض ٔ ىٍ ىٌٍٔ آد
ُٗخٍٔ حٓض ٔ كَکض ىحٍى؛ ىیگَ طوًک ؿُْ يٕأَغ حٓض کّ پٌیَحی آٌ َطلّی
َُيِ يٗرخٗي .ػًم نوخف رّيؼُی پیَٕي ىٔ ػَُُ َٜيِ َیٔض کّ ١ی آٌ َطلّی َُيِ
رخ طوًک َُيِ يظلي ٔ طَکیذ ٕٗى ،یؼُی طوًک ػَُُ َٜيِ ىٍ هٕى َيحٍى ،آٌ كو٢
پٌیَحی يٕؿٕىی حُ هزم َُيِ حٓض ٔ كخٔی يٕحى يـٌی ٔ پٕٖٗ كلخظظی ٔ ىیگَ
َٗحیطی ٍٗي ىُْيِ ىٍ هٕى حٓض ًٍٟ .حیٍکّ كخيم ٛلخص حٍػی َیِ يیرخٗي.
ريیٍطَطیذ َطلّی َُيِ ٔحٍى طوًکی<آيخىِ ٔ ئظؼي> ٗئِ ،حٍى ٍكى يیٕٗى
ٔ آؿخُ رٍّٗي يیکُيَ .طلّی ؿُْ ََ ٔ طوًک ؿُْ يخىِ ًْٕحٍِ ٔؿٕى ىحٍى ٔ
َْیک كخٔی ًْخٌ حٓظؼيحىْخ ٔ ٛلخص ژَظیکی يو ٕٜٙهٕى حٓضُْ .گخيی کّ
یک ىهظَ یخ پَٔی ُحییيِ يیٕٗىَْ ،یک كخيم يیهیٌْٕخ ٔ يیهیخٍىْخ طوًک ٔ
َطلّ حٓض کّ ًّْگی هخرهیض رخٍٍٔی ٔ كیخص ىحٍَي.
ىٍ كیٕحَخص ٔ گیخْخٌ َیِ حٟٔخع رًّْیٍ يُٕحل حٓض َْ .كزّی گیخْی ٔ
ْٔظّی َزخطی كخٔی ؿُیٍ َُيِ ىٍ هٕى حٓض ،كزّی گیخْی ٍح ىٔ َیى کُیى يٗریُیى
کّ َْ ىٔ َیًّی (ََ ٔيخىِ)ٖ آٌ ،رّٔٓیهّی ؿُیٍ َُيِ ٔ ٓزِ ٔ آيخىِ رَحی ٍٗي؛
رّْى يظٜم ٗيِحَيًْ .چُیٍ ٔهظی ریّ٠ی يَؽ ٍح يٗٗکُیى ،ىٍ یک هًٔظی حُ كي
كخٛم يیخٌ ٍُىِ ٔ ٓپیيِ ،یک ٍک رخٍیک هَٕٗ ٔؿٕى ىحٍى کّ ًْخٌ َطلّی َُيِ
حٓض .ىٍ يَکِ آٌ ٍک هَٕٗ ،یک ههذ کٕچک ٔؿٕى ىحٍى کّ ىٍ كخل ١پیيٌ حٓض
ٔ رخ چ٘ى ؿیَئهق رّهٕری هخرم ي٘خْيِ حٓض ،ریٍ ّٓ ٍُٔ طخ ىٔ ْلظّ َُيِ يیيخَي.
ٍٔف حَٔخَی ٔ كیٕحَیًِْ ،يخٌ رخ پیيحیٖ َطلّ ىٍ ظَٓ ؿُْ يٌکَ رخ َطلّ
ًْيو حٓض؛ ًْخٌ ٍٔكی کّ حُ هزم <رٍّٕٛص هِٕ> ىٍ ػخنى يهکٕص ٔؿٕى ىحٗض
ٔ ىٍ َؤظیٍ آَخص پیيحیی َطلّ؛ رخ َطلّی يظلي ٗي کّ حُ هزم رٍّٕٛص ًٍحص
۰۶۶ كکًض یگخَّ
هخکی ىٍ ػخنى ١زیؼض پَحکُيِ رٕى .حیٍ نلظّ رّهيٍی رخٍیک حٓض کّ ًَٗطٕحٌ ْیچ
طويو ٔ طؤهَی يیخٌ پیيحی َطلّ ٔ كهٕل ٍٔف هخیم ٗي .چّ حگَ ٍٔف ًَٗرٕى ًٍحص
يخىی طزيیم رَّطلّ ًَٗٗي ٔ كیخص ٗکم ًَٗگَكض ٔ حگَ ًٍحص يخىة َطلّ ًَٗرٕى
ٍٔف رّكؼهیض ًٍَٗٓیي ٔ يلهی رَحی ؿهِٕی هٕى َيحٗض (ىٍٓض ًْخٌ چیِی کّ
ىٍ رخال ىٍ يٍٕى يُخٓزخص ٍٔف ٔ ؿٔى گلظیى) حیٍ نلظّی رخٍیک يٍٕى ػُخیض هَآٌ
ک ٍَ ُؿالً:ٔ۴ ،ٓ َٕح َ د ػ ُ َى ِي ٍْ َُ ْ
طلَ ٍش ػ ُ َى َ هَحٍ گَكظّ حٓض« :أ َ َکلَ َْصَ رِخنٌَی َههَوَ َ
ک ِي ٍْ طَُح ٍ
»ٖ۰پْ ٍٔف رخ ػُخیض رّحٓظؼيحى ًحطت َطلّ ىٍ آٌ كهٕل کَىِ ٔ رخ آٌ يظلي ٗيِ ٔ
رّكؼهیض يٍٗٓي .ىٍ يٍٕى حیٍکّ حٔل رخٍٍٔ ،ف نطیق ،يخىِی کؼیق ٍح پیيح ًَٕى ٔ
يظکخػق ٗي ،یخ رخنؼکْ؛ ىالثهی ٍُٔٗی ًَیطٕحٌ یخكض .حنزظّ ٍحِ آٓخٌ رَحی ىٍک
حیٍ يطهذ آٌحٓض کّ حیٍ كَحیُي ٍح ىٍ َٕع يي َظَ رگیَیى َّ ،ىٍ كَى.
ىٍ حیٍؿخ ک٘لیخص ػهًی رَ َظَحص كالٓلّی هيیى ؿخنذ يیٕٗىْ .ى َظَیّی
«حٛخنشحنَٔف» َٕحكالَٕ١ی رخ١م يیٕٗى ٔ ْى «ؿًٔخَیّش حنلئع ٔ ٍٔكخَیش
حنزوخء» كالٓلّی ي٘خیی ٔ يال ٛيٍحنيّیٍ ٗیَحُی .حُ َظَ يخْٕیٍٔ ،ف ٔ يخىِ ىٍ
حرظيح ىٔ چیِحَي ،ىٍ حىحيّ یکيیگَ ٍح پیيح يٗکُُي ٔ رًّْيیگَ هخثى يَٕٗٗي ٔ كیخص
ٍح رّٔؿٕى يٗآٍَٔي .طلض ْیچ َٗحیطی هخرم طَ ٍٕٜیٔض کّ يخىِ رّهٕىی هٕى
طٕنیي ٍٔف ًَخیي ،یخ ًٍحطی حُ آٌ طزيیم رٍّٔف ٕٗى .رهکّ ٍٔف رّىٍؿخطی کّ يظُخٓذ
رخ هخرهیض يخىِ رخٗي ىٍ ًٍحص يخىِ كهٕل يٗکُي ٔ كیخص ؿًخىیَ ،زخطی ،كیٕحَی یخ
حَٔخَی ٍح پيیي يٗآٍٔىَ .یَٔی كیخص حرظيحءح ً ىٍ َٕع ٔنٕؽ کَىِ ٔ حٓظيحيظخ ً ىٍ حكَحى
حىحيّ يییخريَ .کظّی يٓى حیٍکّ طؼزیَ رّ«كیخص ؿًخىی» َزخیي حيَی ؿَیزی رخٗي؛
رؼيح ً هٕحْیى گلض کّ ؿًخىحص حُ كي َخُنی حُ َیَٔی كیخص رَِٓ ىحٍَي ،چّ حگَ
َيحٗظُي طـییَ ًَیکَىَي .يالّی ٍٔيی گلض« :حُ ؿًخىی يَىو ٔ َخيی ٗيو»
ـ حیٍ ٍٔف یخ َیَٔی كیخص حُ کـخ يٗآیي؟
= ٍٔف حُ ؿخی ىٍٔی ًَٗآیئٍ ،ف یخ َیَٔی كیخص رٍّٕٛص آُحى (كیحنًؼم)
يٍ كیغ َیَٔی َخُٗخهظّ ٔ ٗزیّ َیَٔی حنکظیَیٔیظّ ،یخ يخَُي ْٕحء ،یخ يخَُي ؿَیخٌ
ُيخٌ ٔ یخ َْچیِی َخ ُٗخهظّ ٔ َخيهًّٕ ىیگَ ،ىٍ يلی١ ٢زیؼض ٔؿٕى ىحٍىٔ .
ؿٓخٌ َٓحَٓ پَ حُ آٌ حٓض١ .زیؼض ػُ َٜيخىی ٔ هخرم نًْ حٓضٍٔ ،ف َیَٔ ٔ
ؿَْٕ يـَى ،نطیق ٔ ؿیَ هخرم نًْ حٓض کّ ىحٍحی يخْیض يهکٕطی ٔ الْٕطی
يٗرخٗي .طلض َٗحی ٢يُخٓذ ،حیٍ ىٔ ًْيیگَ ٍح پیيح يیکُُي ٔ رّْى يهلن يیَٕٗي،
كیخص آؿخُ يیگَىى .حیٍ ٓهٔهّيَحطذَّ ،ىٍ حكَحى ،کّ ىٍ حَٕحع رّٔؿٕى آييِ حٓض.
۰۶۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
اًَبى کبهل
ریٍ يلخْیى «حَٔخٌهيحیٗ» رخ «اهعبع حَٔخٌ» رّحٛم ٔ «حَٔخٌ کخيم» يَُ
ي٘ظَک رخٍیک ٔؿٕى ىحٍى ،حَٔخٌ کخيم َیِ ؿخیض حْيحف ًّْٖ حىیخٌ ٔ يکخطذٔ ،
ٗخِریض ػَكخٌ َظَی حٓض .حَيیّْ٘خ ٔ آٍحء ٔ يلخْیى ٔ يٜخىین ٔ حنگْٕخی
گَٕخگَٕی کّ ىٍرخٍِٖ حَٔخٌ کخيم حٍحثّ ٗيِ چُيحٌ گٔظَىِ حٓض کّ ىٓض یخكظٍ
رّیک طؼَیق ؿخيغ ٔ كَحگیَ ٍح ٓوض ىٕٗحٍ يٗٓخُىٔ .نی ًُْخ ً يٗطٕحٌ گلض:
«حَٔخٌ کخيم ،حَٔخَی حٓض کّ طًخو حٍُْٕخی ٔحالی حَٔخَی ،رًّْ ٍٕ١آُْگ
ٔ يظٕحٌُ ىٍ حٔ ٍٗي کَىِ رخٗيَْ .گخِ كو ٢رّیکی حُ حرؼخى ٔؿٕى حَٔخٌ طٕؿّ
كَحٔحٌ ٕٗى ،حیٍ حَٔخٌ رّیک حَٔخٌ طکٓخكظی ٔ طکرُؼيی طزيیم يٕٗٗى؛ رُخرَحیٍ
ٍٗي ٔ طکخيم حٓظؼيحى حَٔخٌ رٍّٕٛص َخهَ ٔ ٚخًْآُْگ ٗکم يٗگیَى .ىٍ حیٍ
ٍٕٛص ،حَٔخٌ ئن يٕٗٗى ٔ َخ کخيم حٓض».
ىٍ يکظذ حْم كوخین، ليّم ٌّبفذ اًَبى کبهل:
يٕٕٟع حَٔخٌ ٔ طؼَیق حٔ طٕٓ ٢حرٍػَرٗ ٔ پْ حُ حٔ ،ػًن ٔ ػَ ٝچُي رَحرَ
َٔزض رّيخهزم هٕى کٔذ ًَٕى .رّطؼزیَی ىیگَ ،حرٍػَرٗ هيح ٍح حُ آًٓخٌ رُّيیٍ
آٍٔى ٔ َخو «حَٔخٌ کخيم» رَ حٔ َٓخى .ريیٍطَطیذ حٓخّ حٓظٕحٍی ىٍ طؼَیق حَٔخٌ
کخيم رُیخى کَى کّ رؼيح ً طٕٓٗ ٢خگَحَٖ ىَزخل ٗي .گٕ حیٍکّ ىٍ حیٍ ُيیُّ رّک٘لی
رٍِگ َخیم آييِ رخٗي .يٕٕٟع ههن حَٔخٌ رٍّٕٛص هيح کّ ٓوض يٍٕى طٕؿّ
حرٍػَرٗ ٔ حطزخع حٔ حٓض؛ حُ ًْیٍ يطهذ كکخیض ىحٍى.
حیٍکّ حٔل رخٍ چّ کٔی حٛطالف «حَٔخٌ کخيم» ٍح رّکخٍ گَكظّ حٓض ،يؼهٕو
َیٔض؛ ػيِٖ رًّٕٗل «َیکهٌٕٔ» حػظوخى کَىِحَي کّ حیٍ حٛطالف رَحی حٔنیٍرخٍ
۰۶۴ كکًض یگخَّ
طٕٓ ٢حرٍػَری رّکخٍ رَىِ ٗيِ حٓض« )4۶(.کخيم يٜطلی حن٘یزی» حػظوخى ىحٍى حیٍ
حٛطالف حٔنیٍرخٍ ىٍ ٍٓخثم حهٕحٌحنٜلخ ریخٌ ٗيِ حٓض...)4۰(.
ح ّيخ حرٍػَرٗ ىٍ طؼَیق حَٔخٌ کخيم ٔ طَ٘یق ٛلخص حٔ هیخيض رّپخ کَى.
ٛالرض ٔ حٓظلکخو کالو حٔ رَٗظیَ حٓضْ .یچکْ رّٗـخػض ٔ طٍٕٓ حٔ ىٍ يٍٕى
حَٔخٌ ٓوٍ َگلظّ حٓض .آٌچّ ىٍ ًیم يٗآیي ي٘ظی حُ هَٔحٍ ٔ یکی حُ ِْحٍ حٓض.
رَحی پَْیِ حُ ح١خنّٖ کالو حُ ىٍؽ يظٍ ػَری هٕى ىحٍی يٕٗٗى ،رخ حیٍ طٕٟیق
کّ طَؿًّٖ پخٍٓی َْگِ ًَٗطٕحَي آٌ ٛالرض کالو حرٍػَرٗ ٍح يُظوم ًَخیي .رّیخى
ىحٗظّ رخٗیى کّ «طَؿًّ هیخَض حٓض» ٔنی يخ َخگِیَ حُحٍطکخد حیٍ هیخَض ْٔظیى:
حرٍػَرٗ يٗگٕیي :حَٔخٌ کخيم يظَٓ حٓى ؿخيغ «هللا» حٓض؛ ىٍ كویوض ،حَٔخٌ
کخيم هٕى هيح حٓض؛ َیِ َْ حَٔخَی کّ حُ هٕى ٔ ًّْچیِ يٗگٌٍى ٔ رّهيح
يٍٗٓي ،حٔ کخيم حٓض .حَٔخٌ کخيم ،هطذ ٔ يَکِ ىحیَِٖ ٔؿٕى حٓض ،کخيمطَیٍ
يـالی حٓض کّ كن ىٍ حٔ ظٍٕٓ کَىِ حٓض ،ههوض رخ حٔ آؿخُ ٗيِ ٔ رّحٔ هظى
يیگَىى ،ػخنى رَ ييحٍ حٔ يیچَهي ٔ ًّْٖ کخثُخص حُ حٔ كی ٞيیگیََي.
حَٔخٌ کخيم يظَٓ حٓى «هللا» حٓض؛ ؿخيغ ؿًیغ حًٓخء ٔ ٛلخص ٰانٓی رٕىِ ،حُ
حیٍٍٔ کهیض ػٕحنى يهک ٔ يهکٕص ،يظخَْػیُٗ حٔ ٔ رخنظزغ ؿِثٗ حُ كویوض کخيهّٖ
ٖٔحَي )4۴(.حَٔخٌ ىٍ ٍأّ حًٓخء ٰانٓی ٔ رّػزخٍطی ؿًیغ حًٓخء ٰانٓی حٓض؛ ُیَح
هيحَٔي ىٍ ٔی طـهّت کهی کَىِ حٓض )4۲(.طُٓخ حَٔخٌ حٓض کّ رَ ٍٕٛص هيح آكَیيِ
ٗيِ حٓض؛ ىحٍحی حكيیظی حٓض ٗزیّ رّحكيیض كن؛ كَ٠ص ٰانٓی ؿخيغ ًّْٖ حًٓخء
حٓض ٔ ٔحٓطّٖ يیخٌ آٌْخ ٔ يیخٌ ًحص ٔؿٕى َيحٍىْ .ىچُیٍ كَ٠ص حَٔخَی َیِ
ؿخيغ ًّْٖ حًٓخء حٓضُ ،یَح کّ ٔؿٕى ،حُ حكيیض ًحص كَ٠ص ٰانٓی َِٔل
يیکُيٓ ،پْ ىٍ يَحطذ يًکُخص كی٠خٌ یخكظّ ،رٍّٕٛصْخی يوظهق حَظ٘خٍ يییخري
طخ حیٍکّ رّحَٔخٌ يُظٓی يیٕٗى ٔ ىٍ آٌ رّٛزـّٖ ًّْٖ يَحطذ ىٍيیآیي.
پْ حَٔخٌ رَُهی حٓض کّ ؿخيغ حكکخو ٔؿٕد ٔ حيکخٌ حٓض ،چُخٌکّ
كَ٠ص ٰانٓی ؿخيغ ًحص ٔ ًّْٖ حًٓخء حٓض)۳ٓ(.
حَٔخٌ کخيم ىٍ كویوض ػزخٍص حٓض حُ ؿًغ ؿًیغ يَحطذ ٰانٓی ٔ کَٕی حػ ّى حُ
طُِالص ْٔظی؛ ٍٕٛص کخيم کهّی ٔ ؿِثی طخ آهَیٍ يَحطذ ١زیؼض ٔ َٓخییطَیٍ ّ
كن ،آثیُّی ؿخيغ ٛلخص ٰانٓی ٔ هال« ّٖٛكویوش حنلوخین» حٓض )۳ٔ(.كنطؼخنی
رَحی حیٍکّ هٕى ٍح رزیُي ،حٔنیٍ چیِی کّ آكَیي ،ػخنى یخ «حَٔخٌ کزیَ» رٕى.
هٕٜٛیض ػخنى آٌ حٓض کّ َْٗیء ىٍ آٌ طـهّت یکی حُ ٛلخص هيح حٓض؛ ػخنى
۰۶۲ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
آثیُّٖ رئٌ ؿالء رٕى .ؿالی حیٍ آثیُّ« ،حَٔخٌ» حٓض کّ ؿخيغ ؿًیغ ٛلخص هيحَٔي
حٓض )۳ٕ(.کم ػخنى طلٜیم آىو حٓض .آىو ًْخٌ کظخد ؿخيغ ٰانٓی رٕىِ کّ يخَُي ٍٔف
ىٍ ؿٔي ػخنى حٓض؛ پْ حَٔخٌ ٍٔف ػخنى ٔ ػخنى ؿٔي حَٔخٌ حٓض .یؼُی کم ػخنى
ًْخٌ «حَٔخٌ حکزَ» حٓض .رُخرَیٍ حگَ رّػخنى رئٌ حَٔخٌ طٕؿّ ٕٗى ،يخَُي طٕؿّ
رّؿٔيی رئٌ ٍٔف حٓض .کًخل ػخنى رّحَٔخٌ حٓض ًْخٌ ٍٕ١کّ کًخل ؿٔي رٍّٔف
حٓض .پْ حَٔخٌ ٍٔف يُلٕم رّػخنى ٔ يوٕٜى آٌ حٓض)۳ٖ(.
رَ حیٍ حٓخّ ،چٌٕ حَٔخٌ کخيم رَ ٍٕٛص كن ههن ٗيِ ٔ يـًٕع كوخین ػخنى
حٓضٔ ،هظی هيحَٔي حٔ ٍح يوخ١ذ هَحٍ ىْي ،کم ػخنى ٔ کم حًٓخء يوخ١ذ حٔ
ْٔظُي )۳4(.حَٔخٌ کخيم كخيم حيخَض ٔ ػٓي ٰانٓی ىٍ يَآص كن حٓض .حٔ طـهّت ٛلخص
َٓ ٔ
ٜم حًٓخء ٔ يٕٟغ َظَ كن رّههن ٔ ػَٕ ٔ کزَیخء حٓض .حَٔخٌ کخيم ّ ٔ يل ّ
ٰ
كیخص ٓخٍی ىٍ ؿٓخٌ حٓض )۳۳(.آىو رَ ٛلض انٓی آكَیيِ ٗيِ حٓض ٔ ٔحؿي کًخالص
ٰانٓی ٔ كویوض حًٓخء حٔ حٓضَٔ .زض رّكن حُ ؿٓض رخ ٍ١حکًم حُ َٔزض حٔ ىٍ ىَیخ
ٔ ظخَْ حٓض )۳۶(.ىٍ ٔحهغ َٔزض حَٔخٌ کخيم رخ ػخنىًْ ،خَُي َٔزض َگیٍ رخ
حَگ٘ظَی حٓضًْ .خٌ ٍٕ١کّ پخىٗخْخٌ حگَ روٕحُْي هظى یک َخيّ کَىِ ٔ يلخكظض
حُ آٌ کُُي ،رخ يَٓ َگیٍ هٕى رَ آٌ يَُُٗي ،کًخل ػخنى ٔ حطًخو ٔ كلخظض حُ ػخنى
َیِ رّيٕؿذ حَٔخٌ کخيم حٓض )۳۰(.ىٍ يَطزّی ٍٔف ؿخيغ ؿًیغ كوخین حٓض حؿًخالً
ٔ ىٍ يَطزّی ههذ طل٠یالً ،ػخنًی حٓض کّ يظَٓ حٓى حػظى یؼُی هللا حٓض کّ ؿخيغ
ؿًیغ ٛلخص ٔ حًٓخء حٓض )۳۴(.حَٔخٌ کخيم ىٍ ًحص هٕى هَآٌ حٓض کّ کٌٕ ؿخيغ ٔ
ىٍ رَ ىحٍَيِٖ طًخو كوخین ٔؿٕى ىٍ ًحص هٕى حٓض ٔ ؿًیغ ٛلخص ٔ حًٓخء ٰانٓی ىٍ
ٔی يظًؼّم ٔ ظخَْ حٓض ،رُخرَحیٍ ىٍ ًحص هٕى هَآٌ حٓض کّ ىٍ رَىحٍَيِی طًخو
حٗیخء حٓضٔ« .الیؼَف يخ ههُخِ ّ
اال يٍ کخٌ هَحََخ ً كیَلّٔ»)۳۲(.
حَٔخٌ رٍّٕٛص كنطؼخنی حٓض ٔ کم ػخنى رَحی حٔ ههن ٗيِ حٓض ،رُخرَیٍ کم
ػخنى ١خنذ حَٔخٌحَي ٔ حَٔخٌ ١خنذ هيح حٓض .پْ طؼهن حَٔخٌ رّحٗیخء كَحو حٓض
ٓ َو ََ نَ ُکى َيخ ِكی
ُیَح حٔ يظؼهن رّكن حٓض ٔ کم ػخنى رَحی حٔ ههن ٗيِ حٓضَ َٔ « .
َ ٝؿ ًِیؼًخ ِ ّي ُُّْ َۚ »ٖٔ :4۳ ،یِ هيحَٔي يٗكَيخیي َٕ ُْ « :حنٌَِی ص َٔ َيخ كِی ْحْل َ ٍْ ِٔ ًَ َخٔح ِ
حن َ
ؿ ًِیؼًخ)۶ٓ(»ٕ۲ :ٕ ،
َ ٝ َههَنَ نَ ُکى َيخ كِی ْحْل َ ٍْ ِ
كنطؼخنی هٕى ٍح ْى رّظخَْ ٔ ْى رّرخٛٔ ٍ١ق کَىِ حٓض .حٔ ػخنى ٍح
رٍّٕٛص ىٔ ػخنى ؿیذ ٔ ٗٓخىص حیـخى کَىِ کّ يخ (ػخنى) رخٍ ٍ١ح رخ (ؿُزّٖ)
ؿیذ هٕىيخٌ ٔ (ػخنى) ظخَْ ٍح رخ (ؿُزّٖ) ٗٓخىص هٕىيخٌ حىٍحک يیکُیى)۶ٔ(.
ٓ۰۰ كکًض یگخَّ
َّرّػُٕحٌ یک كَىَٕ .ع حَٔخٌ حُ َظَ طکٕیُی ،کخيمطَیٍ ههوض ىٍ يیخٌ کخثُخص
حٓض؛ ُیَح رٍّٕٛص هيح آكَیيِ ٗيِ حٓض .حَٔخٌ ،ػٜخٍِٖ کخيم ٔ ٍٔف کم
ؿٓخٌ ْٔظی ،یخ رّطؼزیَی «ػخنى حٛـَ» حٓض.
ٓطلی ىیگَ« ،حَٔخٌ ٔحهؼخ يٕؿٕى» حٓض کّ ىٍ آٌ ،حَٔخٌ رّػُٕحٌ یک كَى
يطَف رلغ حٓض .ىٍ حیٍ ٓطق ًّْٖ ،حَٔخٌْخ رّ ٍٕ١یکٔخٌ کخيم َیٔظُي ،رهکّ
يیخٌ حكَحى حَٔخٌ ىٍؿخطی ٔؿٕى ىحٍى؛ طُٓخ گَِٔ حَيکی حُ حی٘خٌ ِٓحٔحٍطَحَي کّ
«حَٔخٌ کخيم» هٕحَيِ َٕٗي ٔ حکؼَیض «حكَحى حَٔخٌ كیٕحٌ» ْٔظُي کّ رخ کخيم رٕىٌ
كخٛهّ ىحٍَي .رُخ رَحیٍ حَٔخٌ حرٍػَرٗ ىٍ ّٓ چَِٓ هخرم ًَخیٖ حٓض:
حرٍػَری ىٍ آػخٍ هٕى الق ـ اًَبى = کْى عبهغ:
[رَهالف كیهٕٔكخٌ] يیخٌ «ٔؿٕى»« ،کٌٕ» ٔ «ػیٍ» طلخٔص يیگٌحٍىٔ« :ؿٕى»
حُ َظَ ٔی ٔحكي ٔ ًْخٌ «كنطؼخنی» حٓض ،کّ ىٍ ٍٕٛصْخ ٔ حکٕحٌ گَٕخگٌٕ
طکؼَ يییخري .ظٍٕٓحص ٔؿٕى ٔحكي ىٍ ػخنى ْٔظی« ،کٌٕ» َخيیي يیٕٗى« :نکٌٕ
کم حيَ ٔؿٕىی ٔ ْٕ هالف حنزخ١م ،كخٌ ههض ٔ :يخ یَیي حْمهللا رخنزخ١م ،ههُخ:
حنؼيو )۴ٔ(».ح ّيخ يوٕٜى حُ نلع «ػیٍ»ًْ ،خٌ «يخْیض» حٓض کّ حُ َظَ حرٍػَری
رّٔؿٕى ٔ ػيو يظٜق َیٔض« .کٌٕ ؿخيغ» حَٔخٌ کخيم حٓض ،حُ آٌ ؿٓض کّ طًخو
كوخین ػخنى ىٍ حٔ ؿًغ حٓض .يٗگٕیي :آىو رََخيّٖ حٓض ؿخيغ حُ ًّْٖ َؼٕص
كَ٠ص ٰانٓی کّ ػزخٍصحَي حُ ًحص ٔ ٛلخص ٔ حكؼخل ...نٌح هيحَٔي ىٍ حیٍ
«يوظَٗ َٜیق» کّ حَٔخٌ کخيم رخٗي ًّْٖ ،حًٓخء ٰانٓی ٔ كوخین آٌچّ ٍح کّ حُ
حٔ (كن) ىٍ ػخنى کزیَ ـ کّ يُلٜم حُ حَٔخٌ حٓض ـ ظٍٕٓ یخكظّ ،هَحٍ ىحى)۴ٕ(.
كَ٠ص کٌٕ ؿخيغ رّىنیم ؿخيؼیضٍٔ ،ف ػخنى حٓض .حیٍٍٔف رخ ػخنى رّيُِنّٖ
یک ٗو ٚحٓض کّ ًّْٖ هٕحء ٔ حػ٠خء ٔ ؿٕحٍف ػخنى ،ئوَ ٔ يُوخى حیٍ ٍٔف
حٓض :هيحَٔي حَٔخٌ ٍح ٍٔف ؿٓخٌ هَحٍ ىحى کّ حُ ؿٓض کًخل ٍٕٛطٖ ػٕحنى ػهٕی
ٔ ٓلهی ئوَ حٔیُيًْ ،خٌ ٍٕ١کّ چیِی ىٍ ػخنى ٔؿٕى َيحٍى يگَ حیٍکّ طٔزیق
هيح ٍح يیگٕیي ،چیِی ْى ىٍ ػخنى َیٔض يگَ آٌکّ رّحهظ٠خی كویوض ٍٕٛص
ص ٔ يخ ًٕٔح ِ ٓ َو ََ نَ ُکى يخ كی حن َ
حَٔخٌ ،ئوَ حَٔخٌ حٓض .كنطؼخنی يیكَيخیيَ َٔ « :
ؿًیؼَخً »ٖٔ :4۳ ،رُخرَحیٍ َْچّ ىٍ ػخنى حٓض ،ئوَ حَٔخٌ حٓض)۴ٖ(. َ ٝكیحالَ ٍْ ِ
ِ
َُُٓی ِٓ ْى آیخطُِخ كیحآلكخم ٔ كی ح َْلُ ِٔ ِٓى:4ٔ ،
َ « ٖ کَیًّ ٖ آیّرّ حنظلخص رخ ػَری حرٍ
َٖ »۳ظیـّ يٗگیَى کّ ًّْٖ كوخیوی کّ ىٍ ػخنى ٔؿٕى ىحٍى ،ىٍ حَٔخٌ ؿًغ حٓض.
ىٍ حیٍ آیّ طَٜیق ٗيِ حٓض کّ آیخص هيحَٔي ْىچُخٌ کّ ىٍ آكخم ْٔض ،ىٍ حَلْ
ٕ۰۰ كکًض یگخَّ
َیِ يٕؿٕى ْٔض )۴4(.ح ّيخ طٕؿّ رّحیٍ َکظّ يٓى حٓض کّ حٗیخء رٍّٕٛص كَىی ٔ
ػیُی هٕى ىٍ حَٔخٌ يٕؿٕى َیٔظُي ،رهکّ كوخین آٌْخ یخ رّػزخٍص ىیگَ حٗیخء رّکهیض
هٕى ،ىٍ حَٔخٌ يٕؿٕىحَي ،رُخرَحیٍ حَٔخٌ ؿخيغ ًّْٖ حٗیخء حٓض ،یؼُی ؿخيغ
كوخین ؿیَيخىی طًخو حٗیخء ٔ ،رّحیٍ يؼُی ،حَٔخٌ ،ػخنى حٛـَ حٓض.
طُٓخ حَٔخٌ ـ کّ رٍّٕٛص هيح آكَیيِ ٗيِ حٓض ـ ىحٍحی حكيیظی حٓض ٗزیّ
رّحكيیض كن :كَ٠ص ٰانٓی ،ؿخيغ ًّْٖ حًٓخء حٓض ٔ ٔحٓطّٖ يیخٌ آٌْخ ٔ يیخٌ
ًحص ٔؿٕى َيحٍىْ .ىچُیٍ كَ٠ص حَٔخَی َیِ ؿخيغ ًّْٖ حًٓخء حٓضُ ،یَح کّ
ٔؿٕى ،حُ حكيیض ؿًغ ًحص رّكَ٠ص ٰانٓی َِٔل يیکُيٓ ،پْ ىٍ يَحطذ يًکُخص
طـهّی یخكظّ ،رٍّٕٛصْخی يوظهق حَظ٘خٍ يییخري طخ حیٍکّ رّحَٔخٌ يُظٓی يیٕٗى ٔ
ىٍ آٌ ،رّٛزـّٖ ًّْٖ يَحطذ ىٍيیآیي .پْ حَٔخٌ رَُهی حٓض کّ ؿخيغ حكکخو
ٔؿٕد ٔ حيکخٌ حٓض ،چُخٌکّ كَ٠ص ٰانٓی ؿخيغ ًحص ٔ ًّْٖ حًٓخء حٓض)۴۳(.
حَٔخٌ ػزخٍص حُ يـًٕع ػخنى حٓض .حَٔخٌ ٛـیَ يوظَٜی حُ ػخنى کزیَ حٓض
حُ حیٍٍٔ حیٍ حَٔخٌ ٛـیَ ييٍک ػخنى کزیَ رٕىِ ٔ هيحَٔي طًخو ؿِثیخص ػخنى کزیَ
ٍح رخ حَٔخٌ يَطز ٢کَىِ حٓض .حَٔخٌ رٍّٕٛص حٓى هللا ههن ٗيِ حٓض ،حیٍ حٓى
ؿًیغ حًٓخء ٍح ىٍ رَ ىحٍى ٔ حگَچّ حُ َظَ ؿًٔی ٛـیَ حٓض ٔنی يظ ًٍ٠ؿًیغ
يؼخَی ٔ ىٍ رَگیََيِٖ ػخنى کزیَ حٓض .حَٔخٌ کخيم چٌٕ رٍّٕٛص ٰانٓی ههن ٗيِ
حٓض ،طًخو هٕحء ٔ كٕحٖٓ رخ رُؼي ٰانٓی کخٍ يٗکُي .رُخرَیٍ رخ چ٘ى هيح يٗریُي ،رخ
هيح ٗخى يٕٗٗى ٔ ىٍ ًّْٖ حيٍٕ رخ هيح حٓض)۴۶(.
ؿخيؼیض ٰانٓی کّ ىٍ حَٔخٌ ٔؿٕى ىحٍى ،كخٛم حُ ّٓ حيَ حٓض :حيَ حٔل ٍحؿغ
حٓض رّؿُخد ٰانٓی یؼُی كَ٠ص حًٓخء ٔ ٛلخص ٔ حيَ ىٔو ٍحؿغ حٓض رّؿُخد
كویوشحنلوخین ـ کّ يوٕٜى حُ آٌ ىٍ حیٍؿخ كوخین يًکُخص حٓض ـ ٔ حيَ ٕٓو ٍحؿغ
حٓض رّحهظ٠خی ١زیؼض کهیّٖ کّ ًّْٖ هٕحرم ػخنى ٍح حُ حػهی ٔ حٓلم آٌ ىٍ رَ
ىحٍى ٔ رّٔحٓطّٖ ىحٗظٍ حیٍ ّٓ حيَ« ،کٌٕ ؿخيغ» ،حَٔخٌ ٔ ههیلّ َخيیيِ ٗيِ
حٓض .حَٔخَیض حٔ رّىنیم ػخو رٕىٌ َ٘ؤی حٔ ٔ ىٍرَىحٗظٍ طًخو كوخین حٓض)۴۰(.
حَٔخٌ رَُم ٔؿٕد ٔ حيکخٌ حٓض ُیَح ؿخيغ ٍٕٛص كن ٔ ٍٕٛص ههن
حٓض ٔ ه ٢كخٛهی يیخٌ كَ٠ص ٰانٓی ٔ كَ٠ص کَٕی حٓض ًْخَُي ه ٢كخٛم
حإلنٓیّ ػهی ػالع يَحطذ :رخ ٔ ٍ١ظخَْ ٔ ٔٓ،٢ يیخٌ ٓخیّ ٔ هٍٕٗیي «كخٌحنلَ٠س ٰ
ْٕٔ يخ یظًیِ رّحنظخَْ ػٍحنزخ ٔ ٍ١یُلٜم ػُّْٕ ٔ ،حنزَُم ،كهّ ٔؿّ حنیحنزخٔ ٍ١
ٔؿّ حنیحنظخَْ ،رم ْٕحنٕؿّ ػیُّ كخَّ الیُؤىْٕ ٔ .حالَٔخٌحنکخيم حهخيش حنلن
ٖ۰۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
حإلنٓیّ كیکٌٕ كوخً ٔ ،یظَٓ رلویوشحاليکخٌ رَُهخ ً ریٍحنلن ٔحنؼخنى كیظَٓ رخالًٓخء ٰ
حًٓخءانٓی حُؿٓض ظخَْ ٔ رخ ٍ١رٕىٌ طلخٔص ٰ كیکٌٕ ههوخًْ )۴۴(.ىچُخٌ کّ ىٍيیخٌ
ٔؿٕى ىحٍى ،ىٍ حَٔخٌ ْى ؿُزّْخی ظخَْ ٔ رخ ٍ١رخ یکيیگَ حهظالف ىحٍَي ٔ حَٔخٌ
ريیٍگَّٕ ؿخيغ ًّْٖ ؿٓخٌ حٓض.
هالكض ىٍَظَ حرٍػَری ة ـ اًَبى فلیلخهللا:
رّيؼُخی ؿخَ٘یُی ٔ َیخرض حٓضَْ .کْ ىٍ طَٜف ىٍ يهک ىیگَی ؿخَ٘یٍ حٔ
رخٗي« ،ههیلّ» َخيیيِ يیٕٗى؛ رُخرَحیٍ حرٍػَری گخْی كنطؼخنی ٍح ههیلّٖ حَٔخٌ
يیىحَي« :یوٕل ٍٕٓلهللا كی ىػخثّ ٍرّ كی ٓلَِ :حَضحنٜخكذ كیحنٔلَ ٔ حنوهیلش
كیحالْم ،كًخ ؿؼهّ ههیلش كی حْهّ حال ػُي كويْى حیخِ ،كیُٕدهللا ػٍ کم ٗیء حی یوٕو
كیٓى يوخو ًنک حن٘یء رٕٓیظّ )۴۲(».ىٍَظیـّ هالكض رَ ىٔ هًٔض حٓض :هالكض
يطهن کّ هيحَٔي حَٔخٌ ٍح ههیلّٖ هٕى ىٍ ػخنى هَحٍ ىحىِ حٓض ٔ .هالكض يویي کّ
حَٔخٌ كنطؼخنی ٍح ىٍ يخل ٔ حكٕحل هٕى ،ههیلّ هَحٍ يیىْي )۲ٓ(.يٍٕى حٔل ههیلّ
رّيؼُخی ؿخَ٘یٍ حٓض ،يٍٕى ىٔو رّيؼُخی پ٘ظیزخٌ حٓض.
طُٓخ يٕؿٕىی کّ نیخهض هالكض ٰانٓی ٍح ىحٍى حَٔخٌ کخيم حٓض چٌٕ رَ ٍٕٛص
ٍكًخٌ رٕىِ ٔ ؿًیغ حٓظؼيحى کخثُخص ىٍ ٔی َٓلظّ حٓض ٔ رٓظَیٍ ىنیم رَ يٕؿي ٔ
هخنن ػخنى رٕىِ ٔ حکًم آیخص ٰانٓی حٓض رّكيی کّ يؼَكض كن يٕهٕف رّيؼَكض حٔ،
يؼَكض حٔ يٕهٕف رّيؼَكض کم ػخنى ٔ يؼخٍف هيٓی ٔ كوخین ٰانٓی حٓض)۲ٔ(.
حَٔخٌ کخيم حُ آٌ ؿٓض کّ ىحٍحی ؿخيؼیض حٓضٗ ،خیٔظّگی هالكض ٰانٓی ٍح
ىحٍى .هيحَٔي کًخل ،یؼُی ظٍٕٓ رٍّٕٛص ٰانٓی ٍح ريیٍ ؿٓض رّحَٔخٌ کخيم ػطخء
كَيٕى کّ ريل كن رخٗي ،نٌح حٍٔح ههیلّ َخيیي ٔ کٔخَی ٍح کّ رؼي حُ ٔی ظخَْ ٗيَي،
ههلخی حٔ هَحٍ ىحى .پْ كو ٢حَٔخٌ کخيم ههیلّی كن حٓض ٔ حيؼخل حٔ کّ ىٍ ػخنى
حؿٔخو ظٍٕٓ يییخرُي ،ههلخء ٔ حريحل حٔیُي ىٍؿًیغ آٌچّ ىٍ حيکخٌ حٔ حٓض .رُخرَحیٍ
حَٔخٌ کخيم ٓخیّی ٰانٓی حٓض ىٍ ههوٖ ٔ ههلخء ،ههلخی ئظو ِهق ٔحكيحَي)۲ٕ(.
هالكض ٔ ٔالیض ٛلض ٰانٓی حٓض کّ هيحَٔي رَّْػزيی کّ روٕحْي حكخّٟ
يٗ کُي .حنزظّ حیٍ ٔالیض چٌٕ ٛلظی ػخو حٓض رَ ؿًیغ يٕؿٕىحص طؼهن ىحٍى ٔنی
هيحَٔي رؼ٠ی حُ حیٍ ٛلخص حُ ؿًهّ ٔالیض ٍح َٛكخ ً يو ٕٜٙهٕى َگّ ىحٗظّ
حٓض ٔ رّرؼ٠ی رُيِگخٌ ٔ يئيُیٍ هخ ٔ ٙرُيِگخٌ ٛخنق ػطخء يٗکُي ٔ حیٍْخ
طلض ٔالیض طخيّٖ ٰانٓی ػًم يًَٗخیُي )۲ٖ(.حگَ ىٍ آىو ؿًیغ آٌچّ ٍػخیخ
يی هٕحُْيٍ ،ػخیخی کّ هيحَٔي ٔی ٍح رَ آَخٌ ههیلّ گَىحَیيَ ،زخٗي ،ههیلّ َیٔض.
۰۰4 كکًض یگخَّ
پْ َخچخٍ رخیي آٌچّ ٍح کّ رّآٌ َیخُ حٓض ٔحؿي رخٗي ٔگََّ رَ حی٘خٌ ههیلّ َیٔض.
رُخرَحیٍ ٛلیق َیٔض هالكض ،يگَ رَحی حَٔخٌ کخيم)۲4(.
حرٍػَری ىٍ «ك ٚآىيی» حُ كٕٜٙحنلکى ،ىنیم هالكض حَٔخٌ ٍح ـ کّ يزظُی
رَ ؿخيؼیض حٔ حٓض ـ حیٍ يیىحَي کّ كنطؼخنی رّٔٓیهّٖ حَٔخٌ ،كخكع ههن هٕى
حٓضًْ ،خٌ ٍٕ١کّ پخىٗخِ رّٔٓیهّٖ هظى (يَٓ) هِحَّ ٍح كَحٓض يیکُي)۲۳(.
حَٔخٌ کخيم رّيٕؿذ کَحيض ٔ يْٕزض ٰانٓی ،كخيم حًٓخء ٔ ٛلخص حٔ حٓض؛
ىٍ َظیـّ ٔحؿي کًخالص حٔل ٔ آهَ ٔ ظخَْ ٔ رخ ٍ١گَىیيِ ٔ رَّْ چیِی ىحَخ حٓض.
حنزظّ گخْی حَٔخٌ حیٍ ٛلخص ٰانٓی ٍح يهک هٕى ىحَٔظّ ٔ ؿٜذ يٗکُي ٔ
«ظهٕو» يٗگَىى ٔ چٌٕ َلًٓیيِ حٓض کّ حیٍ ٛلخص ٍح رخیي رّٛخكذ آٌ رخُگَىحَي
«ؿٕٓل» يٕٗٗى .پْ َْکْ روٕحْي حُ حیٍ ىٔ ٛلض ظهٕو ٔ ؿٕٓل هالٛی یخري،
رخیي حيخَض ٰانٓی ٍح رّحْم ٔ ٛخكذ آٌ رخُ گَىحَي)۲۶(.
«كویوض دمحمیّ» ىیگَ ط ـ ؽویوذ دمحمیَ:
حٛطالكی حٓض کّ گٕیُي حرَحْیى رٍ حىْى رهوی آٌٍح ٟٔغ کَىِ حٓض ،حرٍػَرٗ
آٌٍح ىٍ كي گٔظَىِ ىٍ َظخو يؼَكظی هٕى رّکخٍ رَىِ حٓض؛ يَحى حُ كویوض دمحمیّ
ىٍ َظخو حرٍػَرٗٗ ،و ٚكَ٠ص ٓیّي َیٔض ،رهکّ يیِحٌ ٔ يؼیخٍی رَحی ُٓـٖ
حَٔخٌ کخيم حٓض ٔ .ػًینطَ حُ آٌ ،رّيؼُخی طؼیٍّ حٔل حُ ًحص ٰانٓی کّ ًْخٌ حٓى
حػظى ٔ ؿخيغ حًٓخء كُٔخی كن حٓض ًّْٖ .ػٕحنى حُ حیٍ كویوض رّظٍٕٓ ٍٓیيِ
حٓض ٔ رّآٌ كویوشحنلوخین َیِ يیگٕیُي)۲۰(.
رّحػظوخى حرٍػَرٗ كویوض دمحمیّ رّ ٍٕ١کخيم ىٍ حَٔخٌ کخيم ظخَْ يیٕٗى.
َزیٍٕٓ ،ل ٔ ٔنی ،يظخَْ حیٍ كویوض ىٍ ػخنى ٓلهی ْٔظُي ٔ کخيمطَیٍ يظَٓ آٌ
ىٍ حیٍ ػخنى «ؿُخد ٓیّي» حٓض .كویوض دمحمیّ حُ كیغ حٍطزخ ٖ١رخ ػخنى يزيأ ،هخنن
ػخنى حٓض؛ حُ كیغ حٍطزخ ٖ١رخ حَٔخٌٍٕٛ ،ص کخيم حَٔخٌ حٓض کّ ىٍ َلْ هٕى
ؿخيغ ؿًیغ كوخین ٔؿٕى حٓض؛ ٔ حُ كیغ حٍطزخ ٖ١رخ ػهٕو رخ ،ٍ١يٜيٍ ٔ يُزغ
ػهٕو ٔ يؼخٍف ػخٍكخٌ حٓض)۲۴(.
آيُِْٕخی حرٍػَری ىٍ حیٍرخٍِ حُ یکٕٓ يزظُی رَ حكخىیؼی حُ هزیم «کُضُ َزیآ
ٔ حآلىو ریٍ حنًخء ٔ حنطیٍ» حٓض کّ رَحٓخّ طلٔیَ حٔ حُ حیٍ كيیغ ،پیخيزَ كویوظی
ٍٔحی ٍٕٛص هٕى ىٍ ُيخٌ ٔ يکخٌ هخ ٙىحٍى ٔ رَّٕػی ىحٍحی ْٔظت ؿٓخَی،
حُنی ٔ حريی حٓض .كَ٠ص ٓیّي حکًم َٕع حَٔخَی ٔ حٔنیٍ ىنیم رَ ٍدّ هٕى حٓض،
ُیَح کّ ٍد ؿِ رّيَرٕد ظخَْ ًَٕٗٗى ٔ ؿِ رّيظَٓ هٕى يزیٍّ ًَٗگَىى ٔ
۰۰۳ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ؿًیغ کًخالص حٔ رّٔؿٕى حیٍ حَٔخٌ کخيم ظخَْ يٕٗٗى ،رّىنیم حیٍ کّ حَٔخٌ کخيم،
حٔنیٍ ىنیم رَ حٓى حػظى ٰانٓی حٓض)۲۲(. ؿٕحيغ کهى ٔ ح ّيٓخص كوخین ٰانٓیّ رٕىِ ٔ ّ
حُ ٛلخص حَٔخٌ کخيم ٔكيص ًحطی رخ كن ٔ كُخی طخ ّو ىٍ حٔ حٓض ٔ حىٍحک ًٔهی
حٔ رّحیٍ کّ کؼَص ٔؿٕىی ػیٍ ٔكيص حٓضٔ .الیض ٛلض ػخو ٔ هيٍ ي٘ظَک يیخٌ
حكَحى ٔ يٜخىین حَٔخٌ کخيم حٓض؛ ىٍ حیٍ كَهی يیخٌ ٔنی یخ َزی ٔ ٍٕٓل َیٔض.
ًّْی آٌْخ ؿخيغ ػُٔ َٜالیضحَي ،کّ كهک يلی ٢ػخو حٓض .حنزظّ ىٍ ٛلخطی ىیگَ
كَم ىحٍَي کّ ػخٍٟی حٓض)ٔٓٓ(.
هيحَٔي حَٔخٌ ٍح ػزغ َیخكَیي ،رهکّ ريیٍ ؿٓض آكَیي طخ رّطُٓخیی رٍّٕٛص حٔ
رخٗي .پْ طًخو کٔخَی کّ ىٍ ػخنىحَي ،ػخنى رّرؼ ٔ ٞؿخْم رّکمحَي ،يگَ حَٔخٌ
کخيم ،کّ هيحَٔي ًّْی حًٓخء ٍح رّٔی آيٕهظّ ٔ «ؿٕحيغ کهى» ٍح رّٔی ػطخء
كَيٕىِ حٓض ،نٌح ٍٕٛطٖ کخيم ٗي ٔ ریٍ ٍٕٛص كن ٔ ٍٕٛص ػخنى ؿًغ کَى ٔ
يیخٌ كن ٔ ػخنى رَُم ٗي ٔ رٍّٕٛص آثیُّٖ ىٍحيي کّ كن ٍٕٛطٖ ٍح ىٍ حٔ
ي٘خْيِ يیکُي ٔ ههن َیِ ٍٕٛص هيح ٍح ىٍ حٔ يیریُي ٔ يؼُخی ٍإیض ٍٕٛص كن
ىٍ حَٔخٌ کخيم ،ح١الم ؿًیغ حًٓخی ٰانٓی رَ حٔ حٓض ،یؼُی کّ حَٔخٌ کخيم رًّّْی
حًٓخء ٔ ٛلخص ٰانٓی ،حُ هزیم ٍحُمَ ،خٍ ،َٛحكى ،هخنن ،يًیض ٔ يلیی ٔ...
حطّٜخف يییخري)ٔٓٔ(.
حَٔخٌ کخيم کهًّ حٓض ،کهًّٖ کّ طًخو يؼخَی کًخل ىٍ ٔؿٕىٕ طلوّن یخكظّ ٔ
ًّْی ٛلخص ٰانٓی ىٍ ٔی يظـهّی ٗيِ ٔ ىٍ َظیـّ آٌ ٗخیٔظّگی ٍح یخكظّ کّ ههیلّی
ٰانٓی ىٍ کم ػخنى رخٗيَّ ،كو ٢ىٍ ُيیٍ .رخ حیٍکّ َْ يٕؿٕىی حُ يٕؿٕىحص کهًّٖ
حُ کهًخص ٰانٓی حٓض؛ ُیَح يظَٓ هخٍؿی کهًّی طکٕیٍ حٓض (حٗخٍِ رّآیّی
ص ٍَ ِرّی نََُ ِليَ ْحن َزلْ َُ هَ ْز َم أ َ ٌْ ط َ ُْلَيَ َک ِه ًَخصُ ٍَ ِرّی َٔنَ ْٕيزخٍکّی «هُ ْم نَ ْٕ کَخٌَ ْحن َزلْ َُ ِييَحىًح ِن َک ِه ًَخ ِ
ِؿجَُْخ رِ ًِؼْ ِه ِّ َييَىًحٔ )»ٔٓ۲ :ٔ۴ ،نی يٜخىین رخٍُ کهًّ ٔ حَٔخٌ کخيم كوخین حَزیخء ٔ
حٔنیخء ْٔظُي ،کّ يوي ّو ٔ حکًم آٌْخ ؿُخد دمحم يٜطلی حٓض« .كٕٓ حنکخيم حنٌٖ ال
أکًم يُّ ٔ ْٕ دمحمٛ ،هی هللا ػهیّ ٔ ٓهى»(ٕٓٔ)
ؽٚواد فوٌ
حَٔخٌ طًخو كوخین ٍح رّ ٍٕ١حؿًخل ىٍ يَطزّٖ ٍٔف هٕى ٔ ،رّ ٍٕ١طلٜیم ىٍ
يَطزّٖ ههذ هٕى ىحٍح حٓض؛ ُیَح ػخنًی حٓض کّ رّٔحٓطّٖ حٔ ،ػهى رّحٓى «هللا» ـ
کّ ؿخيغ حًٓخء حٓض ـ كخٛم يیٕٗى .حٓى «هللا» يزيأ ظٍٕٓ ؿًیغ حًٓخء حٓض ٔ
۰۰۶ كکًض یگخَّ
حَٔخٌ ،يظَٓ حٓى هللا حٓض .رُخرَحیٍ آٌچّ کّ يَحطذ ٔؿٕى رَّلٕ طلَم ٔ حَلٜخل
طلون ىحٍى ،ىٍ حَٔخٌ رَّلٕ ؿًغ يٕؿٕى حٓضُٗ .خٓخیی كویوض حَٔخٌُٗ ،خٓخیی
ًّْ حًٓخء كن حٓض .حًٓخء كنطؼخنی َخيظُخْی حٓض؛ ىٍ َظیـّ حؿِحء ػخنى ٔؿٕى ـ
کّ يظَٓ حًٓخء كن ْٔظُي ـ َیِ َخيظُخْیحَي ،ح ّيخ حرٍػَری ٔ پیَٔحٌ حٔ ،ػٕحنى کهی
ٔؿٕى ٍح ىٍ ٖٗ يَطزّ ٔ پُؾ كَ٠ص يُل َٜکَىِحَي کّ ىٍ حٛطالف رّآٌ
«كَ٠حص هًْ» يیگٕیُي.
ىٔ كَ٠ص حُ آٌ كَ٠حص ،ئُٕد رّ«كن» ّٓ ،كَ٠ص ئُٕد رّ«کٌٕ»
ٔ ًٗ٘ی ؿخيغ طًخو آٌْخ حٓض .ریخٌ يَحطذ ٗ٘گخَّ چُیٍ حٓض:
ٔ ـ يَطزّٖ حكيیض کّ ٔؿٕى كن حٓض رَّلٕ رَّٗ« ١ال» رخ ٓهذ ؿًیغ
حػظزخٍحص ٔ حًٓخء ٔ ٛلخص.
ٕ ـ يَطزّٖ ٔحكيیض کّ ٔؿٕى كن حٓض رخ ػزٕص ؿًیغ حػظزخٍحص ٔ حًٓخء
رَّلٕ رَّٗٗ« ١یء» کّ الْٕص َیِ َخيیيِ يیٕٗى.
ٰ
ٖ ـ يَطزّٖ «حٍٔحف يـَىِ» کّ ظٍٕٓ كوخین انٓی ٔ حًٓخء طُِیٓی حٔ حٓض،
ىٍ ٍٕٛص يـَىحص ٔ رٔخی ٢کّ آٌْخ ٍح ػوٕل ٔ ؿزَٔص َیِ يیگٕیُي.
4ـ يَطزّٖ يؼخل يُلٜم ،کّ ظٍٕٓ حًٓخء ٔ كوخین ٰانٓی حٓض ،رَّلٕ حٗیخی
يـَى ٔ نطیق رخ آػخٍ يخىی َظیَ ٗکم ،ح ّيخ ؿیَهخرم طـِیّ ٔ طزؼی ٞکّ «يؼخل»،
«هیخل يُلٜم» ٔ «يهکٕص» َیِ َخو ىحٍى.
۳ـ يَطزّٖ ػخنى حؿٔخو کّ پخثیٍطَیٍ يَطزّٖ ظٍٕٓ حٓض ٔ يَرٕ ١رّحٗیخی
يَکذ حٓض کّ ىحٍحی حرؼخى رٕىِ ٔ هخرم طـِیّ ٔ طزؼیٞحَي ٔ «ػخنى يهک» ٔ
«َخٕٓص» َخو ىحٍى.
۶ـ يَطزّٖ حَٔخٌ کخيم یخ كَ٠ص «کٌٕ ؿخيغ» کّ ىٍرَىحٍَيِٖ طًخو يَحطذ
ٓخرن حٓض ٔ .كن حُ حكيیض ًحص طـهّی َلَيخیي ،حال رَ حَٔخٌ کخيم)ٖٔٓ(.
هطت
حُ َظَ حرٍ ػَری "هطذ" يزيأ کهی ٔ ػخو ٔ ٓخٍی ىٍ طًخو ْٔظی حٓض ،حٛم
َْ ػهى ٔ كیخص ٔ آكَیُ٘ی حٓض؛ ٔ َْکّ َْچّ ىٍیخكض يیکُي ،حُ حٔ حٓض .هطذ
َٔزض رّكن ،ئظلیَٔ ٔ ٞزض رّهالین يلی ٞحٓض« :حنوطذ ْٕٔ ػزيهللا ْٕٔ
ػزيحنـخيغ كٕٓحنًُؼٕص رـًیغحالًٓخء طوهوخ ً ٔ طلووخً ْٕٔ .يَآسحنلن ٔ ،يـهی حنُؼٕص
ٰ
حنًظخَْحإلنٓیّ )ٔٓ4(».روخء ٔ ػزخص ػخنى ٔ ىٍٔحٌ حكالک رّييى ٔؿٕى حنًويّٓٔ ،يـهی
۰۰۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
هطذ حٓض .هطذ ْى يَکِ حٓض ٔ ْى يلی٢؛ حُ آٌ ؿٓض کّ ػزخص ٔ روخی ًّْٖ
ػخنى رّحٔ حٓض ،يَکِ حٓض؛ ٔ حُ آٌ ؿٓض کّ كویوض حٔ ىٍ ٍٕٛصْخی طًخو ػخنى
ظخَْ حٓض َْٔؿِثی حُػخنى ،يَطزّٖ حُ يَحطذ حٔ حٓض ،يلی ٢حٓضَ )ٔٓ۳(.زی ىٍ
َْػَٜی ،هطذ آٌ حٓض ٔ ُْگخو حَو٠خء َزٕص طَ٘یغ ،هطزیض رّحٔنیخء يُظوم
يیٕٗى)ٔٓ۶(.
حرٍػَرٗ ػالِٔ رَ حٛطالف حَٔخٌ کخيم ،گخْی حٛطالف حکًم ،یخ کخيم حکًم
ٍح رّکخٍ يیگیَى .رَّظَ يیآیي يوٕٜىٕ حُ حَٔخٌ کخيم كَىی رخٗي کّ كو ٢ىٍ
ُيخٌ هٕى رَ ٓخیَ حكَحى َٕػٖ طويّو ٍطزی ىحٍى .ح ّيخ حَٔخٌ حکًم يظويّو رَ ًّْی
حكَحى َٕع هٕى حٓض ،ىٍ ًّْی ُيخٌْخ .رَطَیٍ كَى َٕع حَٔخٌ دمحم حٓض کّ ىٍ
ٔحهغ ٍٔف ٔ ؿخٌ ػخنى حيکخٌ حٓض .ىٍ كظٕكخص آٍٔىِ حٓضٔ« :حػهى ّ
أٌ يَطزش
حالَٔخٌ حنکخيم يٍحنؼخنى ،يَطزش حنُلْ حنُخ١وش يٍحالَٔخٌ كٕٓ حنکخيم حنٌّٖ ال أکًم
يُّ ٔ ْٕ دمحم ٛهٗ هللا ػهیّ ٔ ٓهى»()ٔٓ۰
حَٔخٌ کخيم حٔنیٍ طؼیٍّ رٕى کّ ًحص حكيی رّآٌ يظؼیٍ گَىیي ٔ حُ آٌ طؼیٍ رٕى
کّ طؼیُخص ؿیَيظُخْت ىیگَ ظخَْ ٗي ...طؼیُخص رَكٔذ حؿُخّ ،حَٕحع ،حُٛخف ٔ
حٗوخ ٙـ کّ َْکيحو يُيٍؽ ىٍ رؼ٠ی ىیگَ ْٔظُي ،طَطیذ یخكظّحَي .پْ حٔ حَٔخٌ
کخيم ٔحكي ٔ كَى ىٍ ٔؿٕى حٓض کّ َظیَی رَحی حٔ َیٔض .چَح کّ کٔی ىٍ
يَطزّٖ رخ حٔ ئخٔی رخٗي ،طؼیٍ َیخكظّ حٓض ٔ كوً ٢حص حكيی يطهن ٔ يُِِ حُ َْ
طؼیٍٛ ،لض ،حٓىٍٓ ،ى ،كي ٔ َؼظی رخالطَ حُ حٔ حٓض)ٔٔٓ(.
۰۰۴ كکًض یگخَّ
حرٍػَری رخ حٓظُخى رّكيیغ «حٔل يخههنهللا ٍَٕی» ،كویوض دمحم ٍح «ٍَٕ دمحمی»
َیِ يیگٕیي .حیٍ ٍَٕ هيیى حٓض ٔ هزم حُ ًّْٖ يوهٕهخص ٔؿٕى ىحٗظّ حٓض ٔ
رّ ٍٕ١يظٕحنی ىٍ پیخيزَحٌ ؿهِٕ کَىِ طخ رّآهَیٍ طـهت هٕى یؼُی كَ٠ص دمحم
ٍٓیيِ حٓضَٔ .زظٖ رّػخنى يخَُي َٔزض َگیٍ رّحَگ٘ظَی حٓضًْ ،خٌٍٕ١کّ َگیٍ
کل ٚحنوخطى يٍ حنوخطى ْٕ يلم حنُوٖ
ّ حَگ٘ظَی يلم َوٖ ٔ ػاليض حٓض« ،حَٔخٌ
ٔ حنؼاليّ»)ٔٔٔ(.
كویوض دمحمیّ کخيمطَیٍ يـالی حٓض کّ كن ىٍ حٔ ظٍٕٓ کَىِ حٓض .گَچّ َْ
يٕؿٕىی يظَٓ حًٓی حُ حًٓخء ٰانٓی حٓض ،ح ّيخ طُٓخ دمحم يظَٓ حٓى ؿخيغ یؼُی حٓى
حػظى (هللا) حٓض کّ ههوض رخ حٔ آؿخُ يیٕٗى ٔ رّحٔ هظى يیگَىى .دمحم رّػُٕحٌ یک
ْٔظی ؿٓخَی حٓض کّ حُ حُل ٔؿٕى ىحٗظّ ٔ ًَخیُيِٖ يَطزّٖ حُ حػیخٌ ػخرظّ حٓض.
حیٍ يَطزّ ،يَطزّٖ حُ ْٔظی حٓض کّ َّيٕؿٕى حٓض ٔ َّؿیَ يٕؿٕى .رَُهی حٓض
يیخٌ كن يطهن ٔ ؿٓخَی کّ طـهت ظخَْة كن حٓض .حیٍ يَكهّ حگَ رّنلخظ ػهى
ٰانٓی ىٍَظَ گَكظّ ٕٗىٰ ،انٓی حٓضٔ ،نی حگَ ىٍػیٍكخل ىٍ حٍطزخ ١رخ ؿٓخٌ يوهٕم
ىٍَظَ گَكظّ ٕٗىً ،حطخ ً حَٔخَی ٔ ههوی حٓض .حیٍ يَكهّی يیخَی رّيلٕٓو حهیَ،
یؼُی رّنلخظ رؼي حَٔخَی ،كویوض دمحم حٓض ٔ ىٍ ًْخٌ كخل ىٍ ٓطق طکٕیُی حَٔخٌ
کخيم حٓض .كویوض دمحمی ،كویوشحنلوخین َیِ هٕحَيِ يیٕٗى کّ حٔنیٍ طؼیٍ كن یخ
حٔنیٍ ٍٕٛطی حٓض کّ كن ىٍ آٌ آؿخُ رّطـهّی يیکُي .رُخرَحیٍ ،كویوض دمحمی
چیِی ؿِ كن يظـهّی َیٔض ٔ حُ َ١ف ىیگَ ،چیِی ؿِ ػخنى َیٔض)ٕٔٔ(.
ىى ّ کوبل
رّ ٍٕ١کهی ػَكخء َٔزض رّكوٓخء ىٍ يٍٕى َُخٌ َگخِ يؼزضطَی ىحٗظّحَي ٔ حیٍ
يٕٕٟع ىٍ حَيیّ٘ ٔ آٍحء حرٍػَری آٗکخٍطَ ي٘خْيِ يیٕٗى .ىٍ ييٍّٓی
حرٍػَرٗ کًخل يو ٕٜٙيَىحٌ َیٔض« .يٕأَغ رٕىٌ» رّيؼُخی ػخو رَ طًخو حؿِحء
ػخنى ٓخٍی حٓضٔ ،نی ىٍ َُخٌ آٗکخٍطَ حٓضَُ .خٌ َیِ رّيَطزّی کًخل حٍطوخء
يییخرُي ٔ رخ ػُٕحٌ رخٗکِٕ حَٔخٌ کخيم يؼٌُٕ يیگَىَيُ ،یَح ٌُ ٔ يَى ىٍ حٛم
حَٔخَیض رخ ْى رَحرَحَي کّ حَٔخَیض كویوظی ؿخيغ ٔ ي٘ظَک يیخٌ يَى ٔ ٌُ حٓض؛
رُخرَحیٍ َْ کًخنی کّ يًکٍ حٓض يَىحٌ رّآٌ رَُٓيَُ ،خٌ ْى يیطٕحَُي رّآٌ َخیم
آیُي .دمحم رّ کًخل يَیى ىهظَ ػًَحٌ ٔ آٓیّ ٌُ كَػٌٕ ٗٓخىص ىحى ٔ كَيٕىَ « :ک ًُم
يٍحنَؿخل کؼیٌَٔ ٔ يٍحنُٔخء يَی ُى رُض ػًَحٌ ٔ آٓیش حيَحس كَػٌٕ)ٖٔٔ(»...
۰۰۲ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
رغلّی ّ رٌبٍت
(ك ٚآىيی) ىٍرخٍِٖ گُـخیٖ ُیخى ههذ حَٔخٌ ّ حرٍػَرٗ ىٍ "كٕٜٙحنلکى"
کخيم ٓوٍ يٗگٕیي ٔ ریخٌ يٗىحٍى کّ ههذ حٔ گُـخیٖ ٔ ظَكیض كن طؼخنٗ ٔ حًٓخء
ٔ ٛلخص حٔ ٍح ىحٍى ،يٗگٕیي ٔ« :حًح کخٌ حنلن یظُٕع طـهّیش كٗ حن ،ٍٕٜكزخنٍَّٔ٠س
ٍٕٜس حنظٗ یوغ كیٓخحنظـهّیٗ حإل ٰنٓی ،كخَّّ ال یل٠م يٍ
یظّٔغ حنوهذ ٔ ی٠ین رلٔذ حن ّ
كخٌ حنوهذ يٍ حنًؼخٍف حٔ حالَٔخٌ حنکخيم حنوهذ ٗٗء ػٍ ٍٕٛص يخ یوغ كیٓخحنظـهّیّ ،
ك ٚحنوخطى يٍ حنوخطى ال یل٠م ،رم یکٌٕ ػهٗ هيٍِ ٔ ٗکهّ يٍ ّ رًُِنش يلم
حنل ٚئظيیَحً ،حٔ يٍ حنظَّریغ ٔ حنظّٔيیْ ٔحنظّؼًیٍ ٔ ؿیَ ًحنکّ حالٓظيحٍِ ،حٌ کخٌ
حنل ٚيَرّؼخ ً حٔ ئيّٓخ ً ٔ يؼًُّخ ً حٔ يخ کخٌ يٍ حالٗکخلّ ،
كخٌ ّ يٍ حالٗکخل .حٌ کخٌ
يلهّّ يٍ حنوخطى يؼهّ ،ال ؿیٌَْ ٔ .ح ػکْ يخ ط٘یَ حنیّ ّ
حنطخیلش يٍ ّ
حٌ حنلن یظ ّـهٗ
ٍٕٜسحنظٗ كخٌ حنؼزي یظَٓ نهلن ػهٗ هيٍ حن ّػهٗ هيٍ حٓظؼيحىحنؼزئٌْ ،ح نیْ کٌحنکّ ،
یظّـهّٗ نّ كیٓخحنلن )ٔٔ4(»...
= «ٔ رُخ رَحیٍکّ كنطؼخنٗ ىٍ ٍٕٛصْخٖ گَٕخگٌٕ ؿهِٕگَ يٕٗٗى ،پْ
ٍَٟٔس ً ههذ حَٔخٌ کخيم َیِ (رّطزغ آٌ) رّكٔذ ٍٕٛطٗ کّ طـهّی كنطؼخنٗ ىٍ آٌ
ٔهٕع يٗیخري رٔ ٔ ٢هز ٞپیيح يًَٗخیي ٔ حُ ههذ چیِٖ حُ ٍٕٛطٗ کّ طـهّی ىٍ آٌ
ٍم يٗىْي حكٌِٔ ًَٗآیي (ظَف ٔ يظَٔف :ههذ ٔ ؿهِٕٖ كنطؼخنٗ کّ رَحٖ آٌ
آٗکخٍ ٗيِ رّحَيحُِٖ ْى هٕحُْي رٕىُ ).یَح ههذ حَٔخٌ کخيم ًْخَُي ؿخٖ َگیٍ
حَگ٘ظَ َٔزض رّحَگ٘ظَ حٓض (کّ ؿخٖ َگیٍ حُ َگیٍ رٍِگطَ َیٔض) رهکّ ؿخٖ
َگیٍ رّحَيحُِٖ َگیٍ ٔ رّٗکم آٌ حٓض کّ حگَ َگیٍ ىحیَِحٖ رخٗي ،ؿخٖ آٌ َیِ
ىحیَِحٖ ٗکم حٓض ٔ حگَ َگیٍ چٓخٍگٕٕ یخ ٖٗگٕٕ یخ ْ٘ضگٕٕ یخ ىیگَ حٗکخل
رخٗيَ ،گیٍ يطخرن رخ آٌ چٓخٍ ،یخ ٖٗ یخ ْ٘ضگٕٕ یخ ىیگَ حٗکخل ٍح ىحٍح حٓض.
پْ ؿخٖ َگیٍ حَگ٘ظَ يخَُي هٕى َگیٍ حٓض ٔ ؿِ حیٍ َیٔض».
ٓخهض ٔ« :هخطًش حنکظخد كی ریخٌ هٕح ٙحَٔخٌ حنکخيم طظًش کهیش ٔ هخطًش ٔؿخيؼش».
ًْٗحنيّیٍ دمحم رٍ كًِِ كَُخٍی ( ۴ٖ4ـ ٔ ْ ، ۰۳م) کظخد ٍح َٗف يِؿی کَىِ ٔ
َخو «يٜزخف حْلَْ كَٗٗف يلظخف ؿیذ حنـًغ ٔ حنٕؿٕى» رَ آٌ َٓخى.
پْ حُ ٛيٍحنيّیٍ هَٕٕی ،يلخْیى ٔ حٔٛخف حَٔخٌ کخيم ًْخَُي آٌچّ ىٍ آػخٍ
حرٍػَرٗ ي٘خْيِ ٗي ،ىٍ يؼُٕی يؼُٕی يٕنٕیَ ،یِ يٕ٘ٓى حٓض .يٕنٕی کّ
رّىیيحٍ حرٍػَرٗ طٕكین یخكظّ ٔ رخ ٛيٍحنيّیٍ هَٕٕی يؼخَٗص ٔ يٜخكزض ىحٗظّ،
حٛطالف "حالَٔخٌ حنکخيم" ٍح رّکخٍ َزَىِٔ ،نی چُخٌکّ ىٍ حٗؼخٍ كٕم (يزلغ
حَٔخٌ هيحیی) هٕحَيیى ،ىٍ رُؼي يؼُخیی ،حَٔخٌ ٍح رّؿخی هيح يَٗ٘خَي.
ی هخثى" " ،يٓيی" ىٍ يٕحٟغ ىیگَ حُ ػُخٔیُی چٌٕ "کخيم حنؼوم" " ،حيخو ك ّ
ٔ "ْخىی" حٓظلخىِ کَىِ ٔ حٔ ٍح رٍّٕٛص كن ُٗخهظّ ٔ يظّٜق رّحٔٛخف كن
طَٜف طٕحَي کَى،
ّ ىحَٔظّ حٓض .طخ ؿخی کّ ىٓض حٔ ،ىٓض هيح طٕحَي ٗي ٔ ىٍ حيٍٕ
چُخٌکّ کلَ رّىٓض ٔی ىیٍ ٕٗى ٔ َخيًکٍ يًکٍ گَىى .چُیٍ حَٔخَی ػهض ٔؿٕى
ػخنى ٔ ؿخیض ههوض حٓض ٔ ُيیٍ حُ ٔؿٕىٕ هخنی َیٔضْ .ى َٓخٌ حٓض ٔ ْى ػیخٌ،
ػِ ٔ يلزٕد كن؛ ْى ؿخیذ حٓض ٔ ْى كخْ ،َٟى حٔل حٓض ٔ ْى آهَ ،يظَٓ ّ
کَٔریخٌ حٓض .يؼُٕی يؼُٕی يٕنٕی: رَطَیٍ يٕؿٕىحص ،كظی ّ
َٗم ٔ يـَد ؿًهّ َخٌهٕحِ ٔیحَي آًٓخٌْخ رُيِی يخِ ٔیحَي
رؼي حُ حرٍػَرٗ ٔ هَٕٕی ٔ يٕنٕی ،يلخْیى ٔ يٜخىین حَٔخٌ کخيم ىٍ يیخٌ
ػزيحنَُحم کخٗخَی (و ،۰ٖ۶ ّ پیَٔحٌ آٌْخ ًْچٌٕ يئیيحنيّیٍ ؿُيی (و ٔ ْ ،۶۲م)
ْ م) ىحٔٔى هیَٜی (و ٔ ْ ،۰۳م) كوَحنيّیٍ ػَحهی (و ْ ،۶۴۴م) ٔ ىیگَحٌ
يٍٕى رلغ ٔ گلض ٔگٕ هَحٍ گَكض .ىٍ ًْیٍ ىٍٔحٌ ػِیِحنيّیٍ َٔلی يٍٕ٘ٓ
رّ«َو٘زی» (ٖٓ ۶ـ ٓٓ ْ ، ۰م) پیيح ٗي ٔ رَحی حَٔخٌ کخيم حٕٛل ٔ ٕٟحر٢
ٟٔغ ًَٕىَٔ .لی ىٍكویوض حَٔخٌ کخيم ٍح حُ آًٓخٌ رُّيیٍ آٍٔى ٔ رَّخُىحَّگیحٕ
هخطًّ ىحى ٔ ىٍچخٍچٕد حٕٛل ٔ ٕٟحر ٢يلئى ٔ ئجٕل کَى.
حیٍ ػًم َٔلی یخىآٍٔ آٌ حٓض کّ ُک َِّٗظَی «رُض نزٌٕ» ٍح کّ طخ ُُْٕ آُحى
رٕى ٔ ىٍ يیخٌ گهّ َخُىحَّگی يیکَىُ ،یَ رخٍ حَيحُىَٔ )ٔٔ۳(.لی حَٔخٌ کخيم ٍح
حیٍگَّٕ يؼَكی يًَٗخیي« :ريحٌ کّ حَٔخٌ کخيم آٌ حٓض کّ ىٍ َٗیؼض ٔ َ١یوض ٔ
كویوض طًخو رخٗي ٔ ،حگَ حیٍ ػزخٍص ٍح كٓى ًَٗکُی رّػزخٍطی ىیگَ رگٕیى ،ريحٌ کّ
حَٔخٌ کخيم آٌ حٓض کّ حٔ ٍح چٓخٍچیِ رّکًخل رخٗي :حهٕحل َیک ٔ حكؼخل َیک ٔ
حهالم َیک ٔ يؼخٍف...».
ٔ۰۴ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
طًخو حًٓخء كؼهت ٔؿٕرت ٰانٓی ٔ طًخو َٔزضْخی ٍرٕری حٓض .حَٔخٌ کخيم
ٔحؿذحنٕؿٕى (رّٔحٓطّٖ) ٍد هٕى ،ػَٕ هيح رخ ههذ هٕى ،كی ،ػخنى ،هيیَ،
ُيظَک َِهّ ْىًٓ ،یغ ٔ رٜیَ ...حٓض)ٔٔ۴(.
ٛيٍحنيّیٍ ٗیَحُی ( ۲۰۲ـ ْ ،ٔ4۳م) طالٕ کَى پخ ؿخی پخی حرٍػَری
رگٌحٍى ،کالِ حُ َٓ رَىحٗض ٔ ىٍ رَحرَ حرٍػَرٗ حىحی طؼظیى کَى .رَحی حرٍػَرٗ
حػظزخٍ ٔ حكظَحو هخٛی هخثم ٗي ،يوخيٖ ٍح ىٍ ػَكخٌ ٓظٕى ٔ حُ ٔی رخ ػُخٔیٍ رخ
ٗکْٕی چٌٕ حن٘ین حنؼخٍف حنًظؤنّّ ،حنؼخٍف حنًلوّن ،حن٘ین حنـهیم ٔ هئس حنًکخٗلیٍ
َ ...خو رَى .ىٍ ئخثم ػَكخٌ َظَی ػوخیي ٔ حكکخٍٕ ٍح پٌیَكض ،يوٕٜٛخ ً ىٍ
ئؤنّی حَٔخٌ کخيم حهظيحی طخ ّو ٔ طًخو رّحرٍػَرٗ کَى .ىٍ آػخٍ هٕى حُ ؿًهّ کظخد
کزیَ «حٓلخٍ» ٔ «طلٔیَ هَآٌ» حؿهذ ػیُخ ً ٔ ىهیوخ ً ػزخٍحص ٔ حٛطالكخص حرٍػَرٗ
ٍح رخ ٗکِٕ ٔ آد ٔ طخد َوم کَى ٔ رَّٗف ٔ طٕٟیق آٌْخ پَىحهض.
گخْی ْى پْ حُ حظٓخٍ ػویيِی هٕى ،کالو حرٍػَرٗ ٍح رّػُٕحٌ حٓظ٘ٓخى ٔ
طؤییي ٔحٍى ٓخهض .يؼالً ىٍ کظخد حٓلخٍ ،آٌؿخ کّ ىٍرخٍِی حهٔخو کالو ٓوٍ يیگٕیي،
کالو ٍح رَ ّٓ هٔى :حيَ حريحػی ،حيَ طکٕیُی ٔ حيَ طَ٘یؼی طؤیى يٗکُي .ىٍ يوخو
طًؼیم يیَٕیٔي :حَٔخٌ کخيم حُ حیٍكیغ کّ ههیلّی هيح ٔ يوهٕم رٍّٕٛص ٍكًخٌ
حٓض ،حُ رَکض کًخ ِل َ٘ؤص ٔ ٔؿٕىٕ کّ ؿخيغ ػخنى ههن ٔ حيَ حٓضٔ ،حؿي حیٍ
َّْٓ هٔى کالو ٔ ٛخكذ حريحع ،حَ٘خء ٔ طکٕیٍ ٔ طوهین ٔ هيٍص طلَیک ٔ
طَٜف ىٍ حيٍٕ حٓض .يؼخٍف ٔ ػهٕو ٍح حُ هيحَٔي يیگیَى ٔ رخ گٕٕ ههزت يؼُٕی ّ
کالو ػوهی ٔ كيیغ هيٓی ٍح حُ ٕٓی حٔ يیُٕٗى ٔ رّٔحٓطّی طلَیک هٕحی
َلٔخَی ،هٕحء ٔ حػ٠خء ٔ حىٔحص ريَی ٍح رّکخٍ ٔ كَکض ٔحيٗىحٍى؛ ىٍ پخیخٌ رَحی
طؤییي ٓوُخَٖ ػزخٍص ًیم ٍح رّػُٕحٌ «حٓظ٘ٓخى طؤییيی» ٗخْي يیآٍٔى ٔ« :ي ًّخ
یئیّي يخ ًکََخ ،أَّّ هخل ٛخكذحنلظٕكخص حنًکیّّ)ٔٔ۲(»...
ٔی حٓض .حَٔخٌ کخيمٍَٕ ،ی حُ حَٕحٍ ریٌَٔ حُ ىحیَِٖ ُيخٌ ٔ يکخٌ ٔ حٗخٍِٖ ك ّ
يؼُٕی ٔ ٍحُی حُ حَٓحٍ ْٔظی ٔ ٍٕٛطی حُ ٍٕٛصْخی گَٕخگٌٕ هيٍص كن ٔ
َ٘خَی حُ َ٘خَّْخی كکًض حٔ ٔ کهًّٖ حُ ػهى ٔ هٕحٓض حٔ ٔ چ٘ى ریُخی پٍَٔىگخٍ
حٓض)ٕٔٓ(».
«حَٔخٌ کخيم گُـیُّٖ ػهى هيح ٔ يؼَكض حٔ ٔ يؼيٌ كکًض حٔ حٓض« :یُئْ طِی
ُ
ی َهیَْح ً کَؼیَح ً »...رُخرَحیٍ کظخد ؿخيغ ْحن ِل ْک ًَشَ َي ٍْ یَ٘خ ُء َٔ َي ٍْ یُئْ صَ ْحن ِل ْک ًَشَ كَوَ ْي أٔطِ َ
كن ٔ ي٘ظًم رَ كوخین کَٕیّ حٓض .حَٔخٌ کخيم كخيم کم هٕحی يٕؿٕىحص ػخنى حٓض
ٔ ؿًیغ يَحطذ يٕؿٕىحص رَحی حٔ طلون ىحٍى ٔ ٗخیٔظّٖ يوخو هالكض ٰانٓی رٕىِ ٔ
رَ كویوض كن ٔ يوهٕم ٔ ؿخیض حیـخى ػخنى حٓض)ٕٔٔ(».
«رخ طٕؿّ رّحیٍ کّ كوخین حٗیخء ىٍ ػخنى ػوهی ػخرض رٕىِ ٔ طلض ػُٕحٌ ههى ٰانٓی
يطَف حٓض ٔ ىٍ ػخنى َلٔخَی ئ ًّی رّ«نٕف يللٕظ» ٔ «حو حنکظخد» حٓض ٔ ىٍ
حنٕحف هيٍی ئُٕد رّ«يلٕ ٔ حػزخص» حٓض ًّْ ٔ ،ىٍ کظخد ػهى ٍكًخَی يکظٕد
حٓضًْ .خَُي يُٓيٓی کّ حرظيحء َوّٖ٘ هخَّ ٍح ىٍ ًٍْ هٕى طَٓیى يٗکُيٓ ،پْ
رّحؿَحء يٗگٌحٍى ،هيحَٔي َیِ ٍٕٛص ػخنى َِىٕ كخ َٟرٕىِٓ ،پْ آٌٍح رّحؿَحء
ٔ ههن يٗگٌحٍى .هال ّٛحیٍکّ حَٔخٌ کخيم ًََّٕٖ حُ ًحصٛ ،لخص ٔ كؼم
كنطؼخنی حٓض )ٕٕٔ(.حَٔخٌ کخيم رٍّٕٛص پٍَٔىگخٍٕ آكَیيِ ٗيِ حٓض .رویش هللا
حٓض ىٍ ُيیٍ حٔ ٔ ،كـض هيحَٔي حٓض رَ ههن حٔ )ٕٖٔ(.حَٔخٌ کخيم رّٔؿّ رٔی٢
ٔحؿي ًّْی يٕؿٕىحص حٓض .حَٔخٌ کخيم کظخد نٕف يللٕظ حٓض)ٕٔ4(».
«کٔی کّ حَ ٔخٌ کخيم ٍح ػزخىص کُي ،هيح ٍح ػزخىص کَىِ ٔ حگَ حٔ ٍح رزیُي هيح
ٍح ىیيِ حٓض .پیخيزَ ٛهیهللا ػهیّ ٔ آنّ كَيٕى« :يٍ ح١خػُی كوي ح١خع هللا ٔ يٍ
يًهٕ حُ حهٔخو ،ػهٕوّ ٍأَی كوي ٍأی حنلن»( )ٕٔ۳حَٔخٌ کخيم کهًّی کخيهّٖ حٓض کّ
ٔ كٌُٕ حٓض ٔ َٔوّی يکظٕرّی يؼخل «کٍ كیکٌٕ» ،رهکّ حيَی ٔحٍى حُ کخف ٔ
ٌَٕ حٓض کّ حٔ يظَٓ حٓى هللا حالػظى حٓض کّ ؿخيغ ؿًیغ حًٓخء حٓض)ٕٔ۶(».
«هال :ّٛحَٔخٌ کخيم يؼخل كن يظؼخل حٓض ًحطخًٛٔ ،لخ ً ٔ كؼالً)ٕٔ۰(».
«يؼَكض هيحی يظؼخل ؿِ رخ يؼَكض حَٔخٌ کخيم حيکخٌ ًَییخري ،کّ حٔ
رخدهللاحالػظى ،ىٓظخٔیِ يلکى ٔ ٍیًٔخٌ حٓظٕحٍ حٓض کّ ٔٓیهّی حٍطوخء رّػخنى
حػالءَٛ ،ح ١ئظویى هيحی ػهیى ٔ كکیى ٔ کظخد کَیى حٓض کّ ٔحٍى حُ هيحی
ٍكًخٌ ٔ ٍكیى حٓض ٔ رَ َْکٔی ٔحؿذ حٓض کّ رّآٌچّ ىٍ حیٍ کظخد يکٌُٕ حٓض
َٓ يؤٌِ ٍح رلًٓي». يؼَكض ریخري ٔ حیٍ ّ
۰۴4 كکًض یگخَّ
يال ٛيٍح پْ حُ ًکَ حیٍ يظَحىكخص طؤکیي يیکُي کّ يؼُخی ٔؿٕد يؼَكض َزی
ٔ حيخو ًْیٍ حٓضُ .یَح كیخص حَٔخٌ ىٍ َ٘ؤی ىحثًّ ،طُٓخ حُ رَکض يؼخٍف كکًض
ٰانٓیّّ حٓض ٔ حَٔخٌ کخيم كخٔی ٔ ىٍ رَىحٍَيِی طًخو كکًضْخ حٓض)ٕٔ۴(.
رّپُيحٗض يال ٛيٍح َْچّ يؼَكض ریٖطَ رخٗي ٕٗم ٗيیيطَ ٔ هٕیطَ حٓض ٔ
كَکض ٔ کٕٖٗ َیِ ریٖطَ ٔ رخنظزغ ،يؼَكض ک٘ق ٔ ٕٗٓى َیِ ریٖطَ يیگَىى ،طخ
آٌؿخ کّ پخیخٌ كَکض رَّوطّی آؿخُ هظى يیٕٗى ٔ چیِی حُ يؼَكض رخهی ًَیيخَي.
ىیگَ َّػخٍف يیيخَي ٔ َّيؼَكض؛ َّي٘ظخم يخَي ٔ َّٕٗم ،رهکّ كو ٢ي٘ظخم رخهی
يخَي؛ َّٓخنک يخَي ٔ َّٓهٕک ،رهکّ كو ٢يوٜي ٔ يوٕٜى يخَي ٔ رْ .حیٍؿخ حٓض کّ
حٔل چٌٕ آهَ ٔ َٓخٌ ًْخٌ آٗکخٍ ٔ ٔؿٕى ىٍ يٕؿٕى ٔ يؼزٕى يُل َٜيیگَىى.
ٗخیي حُ حیٍ ریخٌ ٍحُ طؤکیي رَيؼَكض ٔ هزم حُ ًّْ يؼَكض َلْ ٍٍٔٗ گَىى.
ٍلَلَُبی ْٕكیَ
ٕٛكیخٌ ىٍ حهطخٍ حٓاليی ٔ ىٍ ٔ ٍ١يخ رّٓهٔهّْخی رٔیخٍی يُؤىحَي کّ ىٍ
ظخَْ رّيٌحْذ يوظهق طٍُٔ ٔ ط٘یغ يُظٔذحَي .ي٘ظَکخص ٔ يلخٍهخص يیخٌ ًّْٖ
ٓهٔهّْخی طٕٜف ٔ ؿٕى ىحٍى؛ ُیَح َْكَهّ حُ ىل كَهّٖ ىیگَ ریٌَٔ آييِ یخ
پٕٓضحَيحُی کَىِ حٓضَْ .یک حُ ي٘خین ٕٛكیّ کّ رّػُٕحٌ َٓ ٓهٔهّٖ َ١یوض
يُٗٗخٓیىٓ ،هٔهّْخی ئُٕد رّهٕى ٍح رخنزيحّْ رُیخى َکَىِ حٓض .حٔ هٕى ىٍ ىحيٍ
طٕٜف پٍَٕٔ یخكظّ ٔ ١ی َ١ین ًَٕىِ حٓض .ػهض ٓظخٍِ ٗيَٖ آٌ رٕىِ حٓض کّ
یخ حُ كَهّٖ يَرٕ ّ١حَ٘ؼخد ًَٕىِ ،یخ رّپیٕ٘حیی َ١یوض يَرٍٕٓ ّ١یيِ ٔ ىٍ
ُيخٌ ٗیوٕهیض هٕى طـییَحص رُیخىیٍ ىٍ كَهّ رّٔؿٕى آٍٔىِ ٔ حٕٛل ٔ ٕٟحر ٢آٌ
ٍح طزییٍ ٔ حٓظلکخو رو٘یيِ حٓض .چُيحٌ کّ حُ آٌ پْ ،كَهّ رَّخو حٔ يٍٕ٘ٓ ٗيِ.
هٕىٍح رّیکی حُ رٍِگخٌ حىیخٌ ٔيٌحْذ یخ یک پیـًزَ ٔحيخو ئظُي يٗکُُيٕٛ .كیخٌ
يؼظويحَي کّ َْ ٕٛكی ،رخیي رظٕحَي حُ ػٓيِٖ حػزخص ٓهٔهّ رَآیي ،یؼُی ٓهٔهّٖ هٕى
ٍح رئٌ حَوطخع رّپیخيزَحٌ ٔحثًّ رَٓخَي .چُي ٔ چٌٕ ىٓظٍٕحص ٔ ٍحِ ٔ ٍٓى َْیک
«َ١یوض» هٕحَيِ يٕٗٗى .حنزظّ حیٍ يٕٕٟع يطهن َزٕىِ ٔ كظی رَهی حُ يوخنلیٍ
طٕٜف َیِ ىٍ َٕٗظخٍ ٔ گلظخٍ هٕیٖ يَُ ىهین حیٍ ىٔ ٍح ي٘وَ ٚکَىِحَي ،گخْی
حٔهخص حُ حیٍ َ١م رخ ػُٕحٌ كَهّ ٔ گخْی رخ ػُٕحٌ ٓهٔهّ یخى کَىِحَي.
ػَكخء ٔ يظٕٜكّ َْچُي یک حَ٘ؼخد يٌْزی ىٍ حٓالو طهوی ًَیَٕٗي ٔ هٕى
َیِ ييػی چُیٍ حَ٘ؼخری َیٔظُي ،چٌٕ ىٍ ؿٕف ًّْٖ كَم ٔ يٌحْذ حٓاليی
ك ٍٕ٠ىحٍَي ،ىٍػیٍكخل یک گَِٔ ٔحرٔظّ ٔ رّْى پیٕٓظّٖ حؿظًخػی ْٔظُي .یک
ٍٗظّ حكکخٍ ٔ حَيیّْ٘خ ٔ كظی آىحد يو ٕٜٙىٍ يؼخَٗصْخ ٔ نزخّ پٕٗیيٌْخ ٔ
حكیخَخ ً آٍحیٖ َٓ ٔ ٍٕٛص ٔ ٓکَٕض ىٍ هخَوخِْخ ٔ ؿیَِ ،رّآٌْخ رّػُٕحٌ یک
كَهّٖ يو ٕٜٙيٌْزی ٔ حؿظًخػی ٍَگ يو ٕٜٙىحىِ ٔ يیىْي .رًّْیٍ هخَ١
طلکیک حیٍ ٔحژِْخ حُ ْى رٔیخٍ ٓوض هٕحْي رٕى.
ٓیّي يلًٕى گیالَی ىٍ يٍٕى ػهم پیيحیی ٓهٔهّْخی ٕٛكیّ يٗگٕیي:
«َْ کيحو حُ حیٍ ٗخهّْخ ىٍ ُيخٌ ي٘وٜی رُخ رّىالیم يلهی حیـخى ٗيِ حٓض.
يؼالً ُيخَی کّ ئهًخَخٌ رخ ي٘کهی يٕحؿّ يٗٗيَيٗ ،وٜی رخ ك٠هیظی (ٓیّي یخ پیَ یخ
يَٗي) يَىو ٍح رَحی ٍْخیی حُ ي٘کم ٔ پُخِ رَىٌ رّهيح رٍّحْی ًٍُْخیی يٗکَى
ٔ حیـخى ٗخهّْخی يظؼيى طٕٜف ٍیّ٘ ىٍ حیٍ ئؤنّ ىحٍى».
ٗخیي َظٕحٌ ٍهى ىهین كَم ٕٛكیّ ٍح حكٜخء کَى؛ چٌٕ كهوّْخ ٔ َلهّْخی
طٕٜف ىٍ حهطخٍ حٓاليی (رخ هٕٜٛیخص يلهی) رّٛيْخ َلهّ رخنؾ يیَٕٗيٰ .نکٍ
ح ّيٓخص ٓهٔهّْخی طٕٜف رَّٗف ًیمحَي:
ٍلَلَٓ هبكهیَ
حیٍ ٓهٔهّ ئُٕد رّػزيحنوخىٍ گیالَی يهوذ رّهطذ حػظى (ٔ 4۰ـ ٔ ْ ، ۳۶م
ـ ييكٌٕ ىٍ رـيحى) حٓض .ػزيحنوخىٍ گیالَی حُ ٓخىحص كٔیُی حنؼهٕی َٔذ ٓخکٍ ىٍ
َٗٓ کَىَ٘یٍ «گیالٌؿَد ـ هخَویٍ» حٓض .ىٍ َٕؿٕحَی رّرـيحى ٍكض ٔ رّطلٜیم
ػهٕو ٔ يؼخٍف پَىحهض .حٔ ىٍ يیخٌ پیَٔحٌ هٕى رّ«ؿٕعحالػظى ىٓظگیَ»
يؼَٔف حٓض .هٕى حٔ رَ يٌْذ كُزهی رٕى ،ح ّيخ ىٍ يوخو كظٕی حُ يٌحْذ ٗخكؼی ٔ
كُلی َیِ حٓظلخىِ يٗکَى .ىٍ رـيحى ٍیخٓض ييٍّٖٓ كوّ كُزهی ٍح رَػٓيِ ىحٗض.
۰۴۶ كکًض یگخَّ
رَهی حٔ ٍح حٗؼَی هٕحَيِحَي ًّْٖ .حیٍْخ َ٘خٌ يٗىْي کّ حٔ حَٔخٌ يؼظيل ٔ حْم
طٔخيق ٔ طٔخْم رٕىِ حٓض .رّ ٍٕ١کهی طؼٜذ رَ يٌْذ هخ ٙرَحی رُیخىگٌحٍحٌ
َ١یوض حًْیظی َيحٍى .ػزخٍطی ٍح ٕٛكیخٌ رّهٕى َٔزض يٗىُْي کّ گلظّحَيٕٛ« :كی
پیَٔ ْیچ يٌْزی َیٔض = حنٕٜكی ال يٌْذ نّ» چُخٌکّ يٕنٕی يٗگٕیي:
ػخٗوخٌ ٍح يهض ٔ يٌْذ هيحٓض يهض ػ٘ن حُ ًّْ ىیٍْخ ؿيحٓض
ُّٓض ٓوضگیَ رٕى ٔ ىٓظّؿخص ٗیؼّ، يغٌْح ٔی َٔزض رّحٛم ٔ حٓخّ ُ
يَؿجّ ،ؿٓیًیّ ،کَحيیّ ،يؼظِنّ ،هيٍیّ ،ي٘زّٓ ٔٓخنًیّ ٍح حْم ريػض ٔ حَلَحف
ٔهٕک ٔ يیىحَٔض .گیالَی ىحٍحی آػخٍ كَٔحٌ حٓض کّ يٓىطَیٍْخیٖ «آىحد حن ّ
ٛم حنٗ يُخُل حنًهٕک» « ،حؿُیش حنطخنزیٍ نطَین حنلن» ٔ «كظٕف حنـیذ» حنظٕ ّ
حٓض .ىٍ آٌْخ ىیيگخِْخی ػَكخَی هٕى ٍح طزییٍ کَىِ حٓض .رَحٓخّ حَيیّٖ٘ حٔ،
ٛلخی ٍٔف الُيّٖ ٔؿٕى ٕٛكی حٓض ٔ ٕٛكی کًخل ًَییخري يگَآٌگخِ کّ ىٍ
يکظذ ٍَؾ ٔ يٜیزض پٍَٕٔ یخري ٔ كيیؼی ٍح حُ پیخيزَ َوم يیکُي:
«يخ پیخيزَحٌ رُخرَ ىٍؿخص يخٌ رخ آُيٌْٕخی رٔیخٍ حكخٗ ّ١يِحیى» آٌچّ يٓى
حٓض ػخرض هيو رٕىٌ ىٍ حیًخٌ حٓض طخ َٓحَـخو هیَ رَ َٗ ؿهزّ کُي .رُخرّرخٍٔ حٔ،
يَىو چٓخٍ ىٓظّحَي ،گَِٔ حٔل َُّرخٌ ىحٍَي ٔ َّىل ،طخرغ كٕحّ ْٔظُي ،طٕؿٓی
رّ كویوض َيحٍَي .گَِٔ ىٔو ُرخٌ ىحٍَي ٔنی ىل َيحٍَيٓ ،وُخٌ حیُخٌ ُیزخ ٔ ىل ٗخٌ
طخٍیک حٓض ٔ کخيـٕ ٔ ػٜیخٌ ١هذحَي .گَِٔ ٕٓو ىل ىحٍَي ٔنی ُرخٌ َيحٍَي ،آَخٌ
يئيُخٌ ٍحٓظیٍ ْٔظُي کّ رَحی ٓاليض ٍٔف حیُخٌ ٓکٕص ٔ ههٕص رٓظَ حٓض .گَِٔ
چٓخٍو کّ ْى ىل ىحٍَي ٔ ْى ُرخٌ کّ يخنک كویوی يؼَكض هيح ٔ ٛلخص حٔ ْٔظُي،
حیُخٌ رّٔحالطَیٍ يَكهّ يیطٕحَُي ىٓض یخرُي کّ ًْخٌ طخنت يوخو َزٕص حٓض.
حٔ كویّ ٔ يليػی رٕى کّ حٍٔحى ٔ حًکخٍی ٍح رَّٕػی پخیٍّیِی کَىِ رٕى کّ
هَحثض ٔ طکَحٍ آٌْخ ىٍ ىٌٍٔ حكَحى حػَ رگٌحٍىٔ .ی يَیيحٌ هٕى ٍح ٔحيیىحٗض طخ
ًٍْ هٕى ٍح حُ طٍٕٜحص كیهٕٔكخٌ یَٕخَی ٔ ٓلٔطّپَىحُحٌ پخک کُُي ٔ رّٓیَ ٔ
ٓهٕک َٗػی رَحی ٍٓیيٌ رّكکًض ٔ حَٗحم ٍٔی آٍَٔي.
ىٍكخنیکّ ىٍ هٌَ پُـى هًَی طٕٜف ٔ َ١یوض ىٍ كخل ؿيحیی حُ َٗیؼض
رٕىَي ،ػزيحنوخىٍ گیالَی رّػُٕحٌ یکی حُ َٓٓوضطَیٍ يوخنلخٌ حیٍ ػوخیي ،ىٍ ؿٓض
ُّٓض ًْٔآُْگی َ١یوض رخ َٗیؼض طالٕ کَى ٔ ح١خػض ٔ پیَٔی حُ هَآٌ ٔ ُ
كخکًیض رو٘یيٌ رّآٌْخ ٍح ىٍ ًّْٖ ٗجٌٕ َُيگی ،حٓخّ ًّْٖ حيٍٕ يیىحَٔض.
ىٍ َظَ حٔ ،طٕٜف َظیـّٖ رلغ ٔ گلظخٍ َیٔض ،رهکّ كخٛم ؿٕع ٔ كَيخٌ
حٓض .يظ ًٍ٠روُ٘يِگی ،طٔهیى ٗخىيخَّٛ ،زَ ،حٍطزخ ١ىحثیى رخ هيح حُ َ١ین ىػخ،
ههٕص ،پً٘یُّپٕٗیٓ ،یخكض ٔ ٓیَ ىٍ آكخم ٔ حَلْ ،كوَ ٔ طٕحٟغ ،یکََگی ٔ
ٍحٓظی حٓض .حٔ طخ ؿخی رَحٍُْٕخی ىیُی طؤکیي يیکَى کّ ىٍ گلظخٍ پُـخِ ٔ چٓخٍو
حُ کظخد "كظق حنَرخَی" رّيَىو پُي يیىحى کّ َٔزض رّؿٓخٌ ریطلخٔص رخُٗي ٔ آٍُْٔخ
ٍَٓٔ ٍح ىٍ كُخءٔ ْٕحْخی َلٔخَی هٕى ٍح حُ ََْٕع کّ رخٗي رکُ٘ي ٔ نٌص ٔ ُ
رـٕیُي .حٔ «كوَ» ٍح يَکذ حَٔخٌ رَحی ٕٔٛل رّيُِل يیىحَي.
ْىچُیٍ «كخل» ٍح چیِی يیىحَي کّ رُّرخٌ هخل (گلظخٍ) ًَیآیي ٔ حٛم ٔ
كویوض يلزض ٍح كُخء يلذ ىٍ يلزٕد يیىحَي .حُ ٓوُخٌ حٔ رَ يیآیي کّ حٔ ٍإیض
هيحَٔي ٍح هزٕل ىحٍى ،حنزظّ طـهّی ٔ ظٍٕٓ ٔ ىٍک حٔ ٍح َّرخ چ٘ى ظخَْ رهکّ رخ چ٘ى
رخ ٔ ٍ١ؿخٌ يٗپٌیَى .حٔ حهظیخٍ كوَ ٍح رَحی ٍٓیيٌ رّكن طٕٛیّ يیکُي ،چُخٌکّ
رؼي حُ ٔحىی كوَٓ ،خنک رّٔحىی كن يیٍٓي .حگَچّ ػزيحنوخىٍ ىٍ ئؤنّٖ آُحىة
حٍحىِ رّيٌْذ ؿزَ َِىیکطَ حٓضٔ ،نی رخ طٕٓم رَّظَیّٖ کٔذ کّ ىٍ يیخٌ
ُيظَک َِهّ ًْخٌ ٍٔحؽ ىحٍى ؿُزّٖ حكَح ٔ ١طلَی ٢آٌٍح ٍْخ يیکُي .حٔ طالٕ ُیخىی رَحی
حٛالف طٕٜف کَى .طالْٕخی حٔ ىٍ حرؼخى ُیَ هخرم ًکَ حٓض:
ٔ ـ پخالیٖ طٕٜف حُ چیِْخی کّ رخ آٌ آيیوظّ ٗيِ رٕى ٔ رخُگَىحَیيَٖ
رٍّٓخنض حٛهی ٔ ،طزيیم طٕٜف رّیک يکظذ طَریظی کّ ْيف حٛهی آٌ کخٗظٍ ٔ
ٍُحػض يؼخَی طـَى ٔ ىنزَیيِگی هخن ٚحُ ىَیخ ٔ ُْي ٛلیق حٓض.
ٕ ـ كًهّ رّآَخَی کّ حُ ٍحِ طٕٜف يُلَف گ٘ظّ رٕىَي ٔ آٌ ٍح ٔٓیهّٖ
ظخَْٓخُی هٕى هَحٍ ىحىِ ٔ يؼُخیٖ ٍح طـییَ ىحىِ رٕىَئ .ی رئٌ آٌکّ حُ
١خیلّْخی ٕٛكیّ َخو رزَى آٌْخ ٍح ىٓظّرُيی کَى طخ هٕٜٛیخطی ٍح کّ رخػغ
۰۴۴ كکًض یگخَّ
ُّٓض حٓضٍ ،ح رًُخیخَي؛ ٔ ْى رئٌ رَحَگیوظٍ ىًُٗی یخ پخرُيی طٕٜف رّکظخد ٔ ُ
َخٍحكظی ،حيکخٌ حٛالف يُلَكخٌ ٍح كَحْى ٓخُى .كَهّْخی رخ ػُٕحٌْخی حرخكیّ،
يظکخيهّ ،يظـخْهّ ٔ ؿیَِ...
ٖ ـ حیـخى َظخو يیخٌ َ١حین يوظهق ٕٛكیّ ٔ حیـخى حٍطزخ ١ریٍ ي٘خین آٌْخ؛
ريیٍيُظٍٕ ىػٕصْخی رّيُظٍٕ گَىًْآیی حُ ي٘خین ٕٛكیّ رّػًم آٍٔى کّ
َؤظیٍ گَىًْآیی آَخٌ ىٍ ٍرخ( ١کخثٍ) ٔحهغ ىٍ يُطوّٖ كهذ رـيحى حَـخو گَكض کّ
ىٍ آٌ ریٖ حُ پُـخِ َلَ حُ ٗیٕم ٔ ٍْزَحٌ طٕٜف ػَحم َٗکض کَىَي.
گخو رؼي ،حیـخى حٍطزخ ١رخ ي٘خین َ١یوض ریٌَٔ حُ ػَحم رٕى کّ ريیٍيُظٍٕ
گَىًْآیی ٗین ػزيحنوخىٍ ىٍ حیخو كؾ ،رخ كٗ ٍٕ٠ین ػؼًخٌ حرٍيُ ٍٕٜهَٗی کّ
طَریض يَیيحٌ ىٍ ي َٜرَػٓيِٖ حٔ رٕىٗ ،ین أرٕييیٍ يـَری کّ ػٓيِىحٍ طٕٓؼّٖ
طٕٜف ىٍ يـَدُيیٍ رٕىٗ ٔ ،ین حٍٓالٌ ىي٘وی کّ طَریض يَیيحٌ ٔ ٍیخٓض
پیَٔحٌ َ١یوض ىٍ ٗخو ٍح ػٓيِىحٍ رٕى؛ َیِ ٗیٕم یًٍ ٔ ًٗخٍ ُیخىی حُ ي٘خین
َ١حین طٕٜف حٓاليی ٍٕٛص پٌیَكض .حُ يٓىطَیٍ َظخیؾ حیٍ گَىًْآیی حیـخى
حطلخى يیخٌ َ١یوضْخی ٕٛكیّ طلض ٍْزَی ٔحكي رٕى.
4ـ حیـخى حٍطزخ ١ریٍ كوّ ٔ طٕٜف ،طخ ؿخی کّ کٔی کّ كویّ يیٗي كوّ ٔ
طٕٜف ٍح رخ ْى ىحٗض ٔ حیٍ ٍح «کخيم ٗيٌ َٗیؼض ٔ َ١یوض» يیهٕحَيَي.
۳ـ هَٔؽ طٕٜف حُ حَِٔح ٔ آيخىِٓخُی ٕٛكیخٌ ؿٓض يـخْيِ ٔ ٍٔیخٍٔیی
رخ طٓيیيحطی کّ يظٕؿّ ؿٓخٌ حٓالو رٕى .حهزخٍ رّؿخ يخَيِ َ٘خٌ يیىْي کّ ييٍّٖٓ
هخىٍیّ َوٖ حٓخٓی ىٍ طـٓیِ ٔآيخىِٓخُی َیَْٔخ رَحی ٍٔیخٍٔیی رخ هطَ ٛهیزیٌٕ
ىٍ ٗخو ىحٗض .حیٍ ييٍّٓ ؿٕحَخَی ٍح کّ رّىنیم ٍٔٔى ٛهیزیْخ يـزٍٕ رّكَحٍ ٗيِ
رٕىَي ،طـٓیِ ٔ آيخىِ يیکَى ٔ طلض كَيخَيْی ٍُٔیيِ رّيیخىیٍ ؿُگ
رخُيیگَىحَي )ٕٔ۲(.يزخَی كکَی حیٍ َ١یوّ «ٔكيص ٔؿٕى» حٓض.
ُّٓض ٔ ٗؼخثَ ىیُی طؤکیي ىحٍَي .حیٍ َ١یوض َؤض ىٍ ػَحم «هخىٍیّ» رّكلع ُ
ٔ ٓپْ ىٍ يَحکٖ ،ریض حنًويّ ،آٓیخی کٕچک ٔ يَکِیٔ ،الیخص ُٓي ،رهٕچٔظخٌ
ٔ ُْي ٍٔحؽ یخكض .حکٌُٕ ىٍ َٓحَٓ رالى حٓاليی يُظَ٘ حٓض ٔ ىٍ ٗزّهخٍِٖ ُْي ٔ
حكـخَٔظخٌ َلًٕ گٔظَىِ ىحٍى .پیَٔحٌ يکظذ هخىٍی هخثم رًّٓخع ٔ ٔؿي ْٔظُي ٔ
ٗخىی ؿٔى ٍح ٓزذ پخکی ٍٔف يٗىحَُي .هخىٍیّ يخىٍ طؼيحى ُیخىی حُ كَهّْخی
ٕٛكیّ حٓض کّ ىٍ حهطخٍ حٓاليی كؼخنیض ىحٍَيَْ .یک حُ آٌْخ هٕى ٍح هخىٍیّ
يٗىحَُئ ،نی حگَ کُخٍ ْى رُ٘یُُي طلخٔصْخی ُیخى يیخٌ حی٘خٌ ًَخیخٌ يٕٗٗى.
۰۴۲ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ٍلَلَٓ هكبػیَ
ئُٕد رّأرٕحنؼزخّ ٓیّيحكًي ٍكخػی رَٜی حٓض ۳ٕٔ( .ـ ْ ، ۳۰۴م)
ٓیّيحكًي ٕٛكی ٔ كویٓی رٕى کّ ىٍ ؿُٕد ػَحم يُٗیٔضٔ .ی طًخو ػًَ هٕى ٍح
ىٍ ُحىگخْٖ «رطخثق» گٌٍحَیي .پیَٔحٌ ٔ ٗخگَىحٌ حٔ َ١یوض ٔی ٍح ىٍ ؿٓخٌ
حٓالو گٔظَٕ ىحىَي؛ طخ ؿخی کّ َ١یوض ٍكخػیّ طخ هٌَ ْ ۲ ٔ ۴ـَی ،گٔظَىِطَیٍ
ٓهٔهّ ٖ طٕٜف ىٍ ؿٓخٌ حٓالو رٕى کّ طخ ي ،َٜكهٔطیٍٍٕٓ ،یّ ،هَحٓخٌُْ ،ي،
آَخطٕنی ٔ كظی هخٍٔىٍٔ گٔظَٕ یخكظّ رٕى .حیٍ َ١یوض رّىٓض كَٓظخىِٖ ٓیّيحكًي
ٍكخػی ،أرٕحنلظق ٔحٓطی (و ٓ ْ ، ۳۴م) ٔحٍى يٗ َٜي ٔ ىٍ كخل كخ َٟحُ
يٓىطَیٍ َ١یوضْخی ٕٛكیّٖ ي َٜحٓض .ىٍ َ١یوض ٍكخػیّ ،يؼیخٍ حٛهی ُٓـٖ
ُّٓض َزٕی حٓض .پیَٔحٌ حیٍ َ١یوض ىٍ َْ يَكهّ حُ ٓهٕک، كن ٔ رخ١م هَآٌ ٔ ُ
رخیي ػخيم رَّٗیؼض رخُٗي ٔ طوطی حُ َٗیؼض ىٍ ْیچ َٗحیطی پٌیَكظّ َیٔض .طؼزي
رَّٗیؼض ىٍ حیٍ َ١یوض طخ آٌكي يٓى حٓض کّ ػوخیيی يخَُي ٔكيص ٔؿٕى ٔ
ٗطلیخص ػَكخء [حگَ ىٍ طؼخٍ ٝرخ ظخَْ َٗیؼض رخُٗي] يَىٔى ْٔظُي)ٖٔٓ(.
ٍلَلَٓ ثلّیَ
رَگَكظّ حُ َخو ٓیّيحكًي حنزئی ( ۳۲۶ـ ْ ،۶۰۳م) حٔ حُ حػوخد كٔیٍ رٍ
ػهی رٍ حری ١خنذ رٕى ٔ ىٍ َٗٓ «كخّ» (پخیظوض پی٘یٍ يَحکٖ ـ يخٍحکٕ) ُحىِ
ٗي .ىٍ ٍٓ ْلض ٓخنّگی ىٍ يؼیض ٔحنيیٍ رّيکّ يَحؿؼض کَى .ىٍ ٍٓ ٓ ٖ۴خنّگی
رّػظزخص ػخنیخص يَ٘ف ٗي ٔ رُّیخٍص يِحٍ ػزيحنوخىٍ گیالَی َیِ ٍكض .ىٍ حیٍ
ٓلَ طـییَحص رٍِگی ىٍحٔ پيیي آيي .حكٔخَّْخی حُ َظخیؾ حیٍ ٓلَ ٔ كخالص ٓیّيحكًي،
پْ حُ حیٍ ٓلَ رّحٔ َٔزض يٗىُْي .پْ حُ يَحؿؼض رّيکّ ،ػخُو يٗ َٜي ٔ ىٍ
َٗٓ "ُ١طخ" ٍكم حهخيض حكکُي .حُ ًْخٌؿخ ىػٕص هٕیٖ ٍح آؿخُ کَى ٔ يٍٕى
حهزخل كَحٔحٌ هَحٍ گَكض .ىٍكخنیکّ حٔ ٗخكؼی يٌْذ رٕى ،كَهّْخی يوظهق ٗیؼی
کّ حٍحىص هخ ٙرّهخَيحٌ حْهزیض ىحٗظُي َیِ رّحٔ گَحیٖ یخكظُي .رَهی يُخرغ ٗیؼی،
حٔ ٍح ٗیؼّ هٕحَيِحَي ٔٗخگَىحٌ رٍِگ رّحٔ َٔزض يٗىُْي .رَحی حٔ حنوخد ٔ ػُخٔیٍ
ُیخى ػزض ٗيِ کّ يٍٕ٘ٓطَیُٖ «حنزئی» ٔ «ٗین حنؼَد» حٓضًَْ .حِ رخ يَیيحٌ
ىٍؿُگْخیٛهیزی َٗکض کَى .پیَٔحَٖ ٍٗخىصْخ ٔکَحيخص ُیخىی ىٍػَّْٛخی
ؿُگ رّحٔ َٔزض يٗىُْي .ىٍ يـًٕعٗ ،وٜیض ٓیّيحكًي يیخٌْخنّٖ حُ كویوض ٔ
هَحكّ ؿَم حٓض .یکی حُ ؿُگْخی حٔ رخ "ٍٓ نٕیی" پخىٗخِ كَحَّٔ رٕى)ٖٔٔ(.
ٓ۰۲ كکًض یگخَّ
ٍلَلَٓ ّبملیَ
ئُٕد رّأرٕحنلٍٔ ٗخًنی ،يهوذ رّطخؽحنيّیٍ ٔ طویحنيّیٍ (ٖ ۳۲ـ ْ ، ۶۳۶م)
حٓض .حٔ ىٍؿًخٍِ [ًٗخل يَحکٖ] ُحىِ ٗئَ ،زٖ رّحيخو كٍٔ رٍ ػهی رٍ حری١خنذ
يٍٗٓي ٔ يٌْذ يخنکی ىحٗض .ىٍ ؿٕحَی رّطَْٕ يٓخؿَص کَى ٔ ىٍ َٗٓ
«ٗخًنی» حهخيض گِیي .ظخَْح ً َؤظیٍ ظٍٕٓ حیٍ كَهّ ىٍ طَْٕ رٕىِ حٓض.
ٓخىُِیٔظی ٔ يؼی٘ض حُ ٍْگٌٍ کخٍ يَ٘ٔع ،يوخنلض رخ گيحیی ٔ ػيو پٌیَٕ
طلخیق ٔ ْيحیخ ؿِٔ حٓخٓخص طؼخنیى ٗخًنیّ حٓض .ريیٍٓزذ پیَٔحٌ حیٍ َ١یوّ هَهّ
رَطٍ ًَیپٕٗیيَي ٔ نٕحُو ٔ َ٘خَّْخی کّ ىیگَ َ١یوّْخ رَحی يظًخیِ ٗيٌ حُ
ػخيّٖ يَىو رخ هٕى ًَْحِ يیکَىَي ،ىٍ يیخٌ پیَٔحٌ ٗخًنیّ ؿخی َيحٗض .نزخّ آَخٌ
يخَُي نزخّ ىیگَ ئهًخَخٌ رٕىٍ .ػخیض پُؾ حٛم ئهًخَی ،هٕف ظخَْی ٔ رخُ١ی،
ُّٓض ،ػيو حػظُخء رّههن ،طٔهیى ٔ ٍٟخ ،طٕکم ىٍ ٗخىی ٔ يلُض ،حُ پیَٔی حُ ُ
ىیگَ پخیّ ْخی حػظوخىی حیٍ َ١یوض حٓضٛ .يم گلظخٍ ٔ پَْیِ حُ ىٍٔؽ ،رخالطَیٍ
ك٠یهض ىٍ حیٍ َ١یوض حٓض.
ىٍرخٍِٖ ٗخًنیّ گلظّحَي کّ حیٍ َ١یوض آٓخٌطَیٍ َ١یوضْخ حٓضُ ،یَح َیخُی
رّيـخْيصْخی پیچیيِ ٔ ٍیخٟضْخی ١خهضكَٓخ َيحٍى .ىٍ َ١یوض ٗخًنیّ حُ
ٓخُْخی يٕٓیوی هزَی َیٔض .طُٓخ رّآُْگْخی ئٌُٕ ،ىػخء ،یخ حٗؼخٍ ػَكخَی
حکظلخء يیٕٗى کّ ُْگخو طالٔصٍَٔ ،يی طٜخػيی ٔ ٗظخرُيِ ىحٍى.
حیٍٓهٔهّ ىٍي ٔ َٜيـَد ٔ رالى ػؼًخَی هيیى حػظزخٍ طًخو کٔذ کَى .حئَُِ
ٗخًنیّ ىٍ رٔیخٍی حُ کٍْٕ٘خی ؿٓخٌ حٓالو رّه ٕٜٙىٍ کٍْٕ٘خی حٓاليی
ًٗخل آكَیوخ ،پیَٔحَی ىحٍى کّ حنزظّ يیخٌ آٌْخ طلخٔص كَُْگی رٔیخٍ حٓض.
ىٍ َظیـّٖ آٌ طلخٔصْخی كکَی ٔ َٕٗظخٍیٓ ،هٔهّْخی رٔیخٍی حُ آٌ يُ٘ؼذ
ٓٓیهیّ ،یٕٓلیّ،
ٗيِحَي :ىٍ يـَد :ؿخُیّ ،كزیزیّ ،کَُحُیَّ ،خَٛیّٗ ،یویُّ ،
ٍُٔهیُّ ،یخَیّ ...ىٍ ي :َٜرکَیّ ،هٕحَ١یّٔ ،كخثیّ ،ؿَْٕیّ ،يکیّْ ،خًٗیّ،
ًٓخَیّ ،ػلیلیّ ،هخًٓیّ ،ػَٔٓیُّْ ،ئٗیّ ،هخٔٔهـیّ)ٖٕٔ(...
ٍلَلَٓ ًوْجٌلیَ
ئُٕد رّهٕحؿّ رٓخءحنيّیٍ دمحم َو٘زُي روخٍحیی ( ۰ٔ۴ـ ٔ ْ ، ۰۲م) حٓضٔ .ی
ىٍ هُْ« َٜئحٌ» روخٍح رّىَیخ آيي ،کّ رؼيح ً رّه« َٜػخٍكخٌ» طـییَ َخو یخكض.
آىحد َ١یوض ٍح حُ ٓیّيحيیَ کالل (و ٕ ْ ، ۰۰م) آيٕهض .ىٍ رَهی يُخرغ ریخٌ ٗيِ
ٔ۰۲ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
کّ حٔ ٓیّي كٔیُی حٓض .ىٍ يٍٕى حٗظٓخٍ حیٍ كَهّ رَّو٘زُيیّ ٍٔحیخص يظؼيى ٔ
يظُخه ٞآييِ حٓض .هخرم هزٕلطَیٍ آٌْخ حیٍ حٓض کّ هٕحؿّ يخَُي ٓخیَ ي٘خین
هٕحؿّگخٌ ،حْم كَكّ ٔ كٍ رٕىِ ٔ رّپیّٖ٘ «َو٘زُيی» حٗظـخل ىحٗظّ حٓض ،یخ ىٍ
حٔحیم كخل رّحیٍگَّٕ کخٍ حٗظـخل ىحٗظّ حٓض .هٕحؿّ َو٘زُي حٍکخٌ َ١یوّٖ هٕى ٍح
چُیٍ طزییٍ کَىِ حٓض« :ههٕص ىٍ حَـًٍ؛ رّظخَْ رخ ههن ٔ رّرخ ٍ١رخ كنٓ ،زلخَّ
ٔ طؼخنی» حُ رٓخءحنيّیٍ َو٘زُي پَٓیيَي« :ىٍ َ١یوّٖ ًٗخ ًکَ ؿَٓ ٔ ههٕص ٔ ًٓخع
يیرخٗي؟ كَيٕىَي کّ ًَیرخٗي .پْ گلظُي :رُخی َ١یوض ًٗخ رَ چیٔض؟ كَيٕىَي:
ههٕص ىٍ حَـًٍ :رّظخَْ رخ ههن ْٔظُي ٔ رّرخ ٍ١رخ كنَ .یِ ًْٕ گلظّ حٓض:
«َ١یوض يخ ٛلزض ىٍ ههٕص ٔ ههٕص ىٍ ٛلزض حٓض ،ههٕص آكض َٗٓص
حٓض .هیَیض ىٍؿًؼیض حٓض ٔ ،ؿًؼیض ىٍٛلزض ،رََّٗ ١لی رٕىٌ ىٍ یکيیگَ»
َو٘زُيیّ ىحٍحی ٔٔ حٛم حٓض کّ رَگ٘ض ًّْٖ آٌ حٕٛل ٍح ٓیَی ىٍ آكخم ٔ
حَلْ ىٍ رَ يٗگیَى .حُ «رٓخءحنيّیٍ َو٘زُي» کظخری رّؿخيخَيِ طلض ػُٕحٌ «هيٓیّ»
کّ گٕیخ كخٔی کهًخص حی٘خٌ حٓض .يٕأنق ٔ ٗخٍف آٌ ،هٕحؿّ دمحم پخٍٓخ (هٕحؿّ
پخٍٓخ = ۰4۲ـ ٕٕ ْ ، ۴م) حُ کزخٍ ي٘خین َ١یوّٖ َو٘زُيیّ حٓض.
ػزيحنَكًٍ ؿخيی كخٗیّٖ رَ آٌ َگخٗظّ کّ رؼيْخ رّيظٍ حكِٔىِ ٗيِ ٔ ؿًؼخ ً
کظخد يويّ كَهّٖ َو٘زُيیّ ٍح ط٘کیم ىحىِ حٓض.
كَحُ ٔ كَٔى حیٍ كَهّ ىٍ ٕ١ل ُيخٌ ٔ ىٍ يُخٓزخص هيٍص ،یخىآٍٔ كَحُ ٔ
َ٘ یذ يؼظِنّ ىٍ ػٓي ههلخی ػزخٓی حٓض؛ پیَٔحٌ حیٍ َ١یوض ىٍ آؿخُ َ١كيحٍ ُْي
ٔ كوَ ٔ ٓخىِگی رٕىَي ٔ حَيیّٖ٘ ٔكيص ٔؿٕىی ىحٗظُي :رٓخءحنيّیٍ َو٘زُيی ٔ ي٘خین
پیٖ حُ حٔ [ي٘خین ٓهٔهّٖ هٕحؿّگخٌ] رّىٍٔ حُيخؿَحْخی ٓیخٓی ٔ حؿظًخػی،
ٓخىِ ٔ ُحْيحَّ يیُیٔظُي ٔ رَحی حيَحٍ يؼخٕ پیّ٘ ٔ کخٍی ىحٗظُي.
«هٕحؿّ يلًٕى حَـیَ كـُٕی» رّكَكّٖ گهکخٍی يیپَىحهظّ ٔ حُ آٌيًَ ٔؿّ
يؼخًٕ يیٓخهظّ« ،هٕحؿّ ػهی ٍحيظیُی» رُّٛؼض رخكُيِگی حٗظـخل ىحٗظّ حٓض،
«ٓیّيحيیَ کالل» کُِٕگَی يیکَىِ ٔ كََُيٕ «حيیَٗخِ» حُ ٛلَح ًَک
يیآٍٔىِ ٔ يٗكَٔهظّ حٓض ٔ حُ آٌٍحِ َُيگی يیگٌٍحَیيِ...
ٔنی ىیَی َگٌٗض کّ ي٘خین َو٘زُيی رَهالف پی٘یُیخٌ ،ىٍ ىٓظگخِْخی
ػِص ٔ كَيض كکٕيظی ٔ کخٍْخی حؿَحیی ٔه٠خیی ٔ يٍٕ٘طی ٛخكذ َوٖ ٗيَيّ .
یخكظُي ٔ ٛخكذ ىٓظگخِ ٔيُٜذ ٔ ػَٔص گَىیيَي .يخَُي «هٕحؿّ َخَٛحنيّیٍ ػزیيهللا
حكَحٍ» کّ يظُلٌطَیٍ ي٘خین َو٘زُيی ىٍ ػ َٜطیًٍٕی رٕى ٔ رُخ رَّٕٗظّٖ ؿخيی
ٕ۰۲ كکًض یگخَّ
ٍلَلَٓ ٍِوّهكیَ
ئُٕد رّٗٓخدحنيّیٍ ػًَ رٍ ػزيهللا ٍَٓٓٔىی (ٕ ۳4ـ ٕٖ ْ ، ۶م) حٓض.
ٗین ٗٓخدحنيّیٍ ىٍ َٗیؼض پیَٔ حيخو حػظى أرٕكُیلّ رٕىَٔ .ذ ٔی رَّٕٗظّٖ
حرٍههکخٌ ىٍ «ٔكیخص حالػیخٌ» رخ چٓخٍىِ ٔحٓطّ رّأرٕرکَ ٛيین يیٍٓي .حٔ ىٍ
كٕحنی َُـخٌ ُحىِ ٗي .ىٍ ؿٕحَی رّرـيحى ٍكض ٔ طلض طَریض ػًٕی هٕىٗ ،ین
ٟیخءحنيّیٍ أرٕحنُـیذ ٍَٓٓٔىی ،ػهٕو ظخَْ ٔ رخٍ ٍ١ح كَح گَكض .ىٍ طٕٜف
رّٗین ػزيحنوخىٍ گیالَی ٔ ٗین أرٕحنٔؼٕى رـيحىی (و ْ ، ۳۰۲م) ٔ ٗین أرٕدمحم
ػزيهللا رَٜی ( 4۲۲ـ ٕ ْ ، ۳۴م) حٍحىص ىحٗظّ حٓض .آػخٍ ُیخىی رّحٔ ئُٕد
حٓض کّ يٓىطَیٍ آٌ «ػٕحٍف حنًؼخٍف» حٓض کّ ىٍ حٔؽ پوظّگی آٌٍح َگخٗظّ
حٓض .کظخد ىٍ ٖ ۶رخد طلَیَ ٗيِ ٔ طًخيخ ً ىٍ حكٕحل ٔ حٔٛخف ٔ َٗف کَح ّيخص
ٕٛكیخٌ حٓض .حیٍ ٓهٔهّ ًکَ ٔ ًٓخع ٍح ؿخیِ يٗىحَُي ٔ رّطُخٓن ٔ ٍؿؼض
يؼظويحَي؛ كظٗ رؼ ٗ٠حػظوخى ىحٍَي کّ طؼيحىی حُ رٍِگخٌ پْ حُ كٕص يٗطٕحَُي رخ
ًْخٌ ؿٔي ىٍ َوطّٖ ىیگَٖ حُ ىَیخ َٗٔع رَُّيگٗ ىٔرخٍِ ًَخیُي.
يٗگٕیُي حكکخو ٔ طکخنیق یک رخٍِ رٍّٕٛص رٕطٕو حُ ؿخَذ هيح َیخييِ ،ىٍ
ػ َْ َٜپیخيزَ چیِی رَآٌ حكِٔىِ ٗيِ ،يٕهؼی کّ آىو ٔ ًَْٕٔ حُ رٓ٘ض
ٖ۰۲ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
حهَحؽ ٗيَيٗ ،ذ رٕى ٔ طخٍیک رٕى .حیٍ ُٔؽ رٔیخٍ ٔك٘ض کَىَي؛ ٓخػخطی گٌٗض
کّ ٓپیيِٖ ٛزق ىيیيٌ گَكض ٔ حٓزخد ٗخىيخَی آىو ٔ كٕحٍح كَحْى آٍٔى ،آىو
رّٗکَحَّٖ ىيیيٌ ٍُٔٗخیی ٛزلگخْخٌ ،ىٔگخَّ رّؿخ آٍٔى .رُخرَحیٍ ًَخُ ٛزق ٍح
حٔنیٍ رخٍ آىو هٕحَيٓ ،پْ رّحٔ طکهیق ٗي ٔ .چٓخٍ ٍکؼض ًَخُ ظَٓ ٍح حىٍیْ َزی
رّؿخ آٍٔى ٔ ًَخُ ػٍ َٜح یَْٕ ٔ يـَد ٍح يٕٓٗ ٔ ػی٘خ ٍح ػیٔٗ رّؿخ آٍٔى.
ًَخُْخٖ یٕيیّ رَحٖ ئهًیٍ كَی ّ٠حٓض ٔ رَحٖ پیـًزَ حکَو َخكهّ حٓض.
گٕیُي رَحٖ پٌیَكظٍ يَیي ،يَٗي رخیٔظٗ ىٍ هٕحد يهٓى ٕٗى .گٕیُي رؼ ٗ٠حُ
رٍِگخٌ حیٍ ٓهٔهّ حٗوخ ٙػخىٖ ٍح رّیک َگخِ رّكي کًخل ٍٓخَیيِحَي!
ىٍ ًکَ ؿَٓ ،حٔل الحنّ حالهللا گلظّ يٕٗٗى کّ ريٌ ٔ ههذ ٗٔظّ ٕٗى ،رؼي دمحم
ٍٕٓلهللا رُّرخٌ ؿخٍٖ يٗگَىى کّ يلزٕد رخٍی طؼخنٗ حٓض .ىٓظٍٕحص ًکَ ىٍ
هٕحد رّيَیي طؼهیى ىحىِ يٕٗٗى ٔ ٓیَ ٍٔكٗ ٓخنکیٍ حیٍ ٓهٔهّ رّٔٓیهّٖ هٕحد
حَـخو يٗگیَىٓ .هطخٌ حًکخٍ نلع «ْٕ» حٓض کّ حُ َْ ىٔ گٕٕ يُٕٗٗىٓ .یّي ىٍ
ّ ٔ حَٕحع ؿخٍ كَح ٗزیّ حیٍ ٛيح حُ ؿزَثیم ُٗیيِ حٓضٛ .يحٖ َُزٍٕ ٔ َؿ ََ ْ
ٛيحْخ ًْخٌ نلع «ْٕ» حٓض...
ٍَٓٓٔىیّ ػًم رّكَحث ٞىیُی ٍح يوييّٖ ٕٔٛل رّكویوض يًٗٗخٍىٔ .حٛم
حُ حَـخو كَحی ٞرَٗیخُ حٓض .رَحی حٔ ًکَ ييحٔو «ْٕ» کلخیض حُ َْكَ ٝحٓض.
ٓهٔهّْخی ؿالنیّ ،ؿًخنیُّ ،یُزیّ ،ههٕطیّ ٔ ٗؼزّْخی يظؼيى ٔ يوظهق آٌ ىٍ آٓیخی
ٛـیَٗ ،زّهخٍِ ٔ حكـخَٔظخٌ ،حُ َ١ین ٍَٓٓٔىیّ َ٘ؤص یخكظّحَيُ .کَیخی يٕنظخَی،
حیٍ َ١یوض ٍح ىٍ ُْي ٍٔحؽ ىحى ٔ پیَٔحٌ ُیخىی یخكض .ریٖطَ کظذ حیٍ ٓهٔهّ
رُّرخٌْخی حٍىٔ ٔ پُـخپٗ طؤنیق گَىیيِ حٓض.
ٍلَلَٓ چْزیَ
حیٍ ٓهٔهّ ٍح هٕحؿّ يؼیٍحنيّیٍ ٓیّيحكًي حريحنی (ٕٕ ۳ـ ٖٖ ْ ، ۶م) رّٔؿٕى
آٍٔىُ .حىگخِ ٔی «چ٘ض َٗیق»( ٔ )ٖٔ4آٍحيگخِ ٔی ىٍ «أؿًیَ» ُْي ٔحهغ ٗيِ
حٓض .يؼیٍحنيّیٍ ىٍ ٓخل ٔ ۳۶پْ حُ ٓلَْخی ٕ١الَی رّحَ١حف ٔ حکُخفَٓ ،حَـخو
رّحؿًیَ ٍكض ٔ حیٍ َٗٓ ٍح رّػُٕحٌ پخیگخِ چ٘ظیّ حَظوخد کَى ،حیٍ َ١یوض ىٍ
ٗزّهخٍِٖ ُْي َلًٕ گٔظَىِ ىحٍى .پیَٔحٌ آٌ كُلی يٌْذحَيٓٓ .ى ي٘خین چ٘ظیّ ىٍ
طَٔیؾ حٓالو ىٍ ٗزّهخٍِ ،رّػُٕحٌ حٛالفگَحٌ حؿظًخػی ٔ يزهّـخٌ حٍُْٕخی
حٓاليی ،ىٍهٍٕ طٕؿّ ٔ حًْیض رٔیخٍ حٓض .يُخرغ ُْيی آکُيِ حُ يٕحٛلخص حیٍ
۰۲4 كکًض یگخَّ
ٍلَلَٓ ّطبهیَ
ئُٕد رّػزيهللا ٗطخٍ (يظٕكی ریٍ ٓخلْخی ۰ٔ۴ـ ٕٖ ْ ، ۴م) حٓض.
ىٍرخٍِٖ حیٍ ٗو ٚح١الػخص ٍٍٔٗ ىٍ ىٓض َیٔض .گلظّحَي «ٗطخٍیض» رّيؼُخی
ُچٔظی ٔ چخالکی حٓض ،نٌح حٔ ٍح «ٗین ػزيهللا آطٖهٕحٍ» َیِ گلظّحَي .حٔ ٔكيص
ٔؿٕىی رٕىِ حٓضٓ ،وُخٌ ٔی یخىآٍٔ ٓوُخٌ رخیِیي رٔطخيی ٔ يُ ٍٕٜكالؽ حٓض.
نٌح حیٍ كَهّ ٍح «١یلٍٕیّ» ١« ،زٔیّ» ٔ «گیهکیّ» َیِ يَٗخيُي .ىٍ طؼخنیى هٕى
يٗگٕیيُْ« :گخيی کّ ؿًیغ حَٓحٍ رخ ٍ١رَ ٔؿّ ٓخنک ظخَْ گَىى ٔ حُ كویوض
حَٔخَٗ طَهٗ کُي ٔ ىٍ يوخو كویوض دمحمٖ ٍٔى ٔ حُ آٌ ْى طَهٗ کُي ٔ ىٍ يَطزّٖ
ًحص يطهن ٍٓيْ .ى رَ حیٍ َ١ین ي٘ـٕل رخٗي ٔ ىٍ يَحطذ طَهٗ ٔ طُِل ٓیَ کُي
طخ ىٍ حیٍ يوخيخص آُٗخ گَىى ٔ كخالص هٕى ٍح ىٍیخري».
ىٍ حیٍ ٓهٔهّ ًکَ ؿهٗ (ًکَ ُرخَٗ) َیٔض ،ؿًالطی ًکَ هلی ٔ حَلٔت «هللا
َخظَ» ـ «هللا يؼٗ» حٓض کّ نذ كَٔ رُيى ٔ رؼ ٗ٠حٔهخص چ٘ى رَ ْى َٓي طخ حُ
ط٘ظض هیخل ٍْخثٗ یخري ٔ حیٍ ؿًالص ٍح رخ طٕؿّ رّههذ ٔ طٕؿّ طخو رٍّٕٛص كکَیّ
کّ چَِٓ ٖ پیَ َ١یوض حٓض ،ىٍ َظَ گَكظّ ٔ هیخل کُي حیٍ ؿًهّ رَ ٛللّٖ ىل یخ
۰۲۳ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ىحهم ههذ َٕٗظّ ٗيِ ٔ حٔ يٗهٕحَي .یخ رخ ههى هیخل َوٖ کُي .یخ ىٍ َخٖ گهٕ طَٓیى
کُيَْ .یک حُ حیٍ َ١م يٗرخیٔض رّىٓظٍٕ ٗین َ١یوض رخٗي.
َ٘ٔض ىٍ ٓهٔهّٖ ٗطخٍیّ َ٘ٔض يَرؼی حٓضَّ ،كهوٕی .چٌٕ هخَّٖ کؼزّ
چٓخٍگٕٕ حٓضٗ .ین ٔؿیّحنيّیٍ ٗطخٍٖ ىٍ ٍٓخنّٖ «١خنذ ٔحػن» يٗگٕیي« :ريحٌ
کّ حٗظـخل ١خیلّٖ کّ رّيَ٘د ٗطخٍحَي رٔیخٍ حٓض ،یکٗ حُ آٌ ؿًهّ ٗـم حٓى
ًحص حٓض .یؼُٗ ٓخنک رخیي َوٖ حٓى ًحص ٍح رٍَّگ َوٖ رََِ یخ َوَِ رَ ىل
ُٕٛرَٖ ط ٍٕٜکُي رّكيٖ يظ ٍٕٜرخٗي کّ رّؿیَ طَ ٍٕٜوٖ آٌ حٓى چیِ ىیگَٖ
ىٍ َظَ َیخٍٔى .چٌٕ «هللا َخظَ» گٕیيٓ ،خنک َظَ رَ هٕى ىحٍى ٔ َظَ حُ
يٕؿٕىحص رَىحٍى ٔ ىٍ رخ ٍ١هٕى ط ٍٕٜکُي حٔ َخظَ حٓض يخ ٍح رَّظَ يخ؛ ٔ چٌٕ
«هللا يؼٗ» گٕیي چ٘ى ٍح رزُيى ٔ ًکَ ٍح يظٕؿّ َٓ کُي کّ حٔ رخ يخ حٓض.
طَطیذ كَٔف ٔ کهًخص ىٍ طلکَحص حیٍ كَهّ َوٖ حٓخٓی ىحٍىَْ ،یک حُ
كَٔف حنلزخ ریخَگَ یکی حُ يوخيخص ٓخنک حٓض ٔ هخٛیض ًحطی ىحٍى .رّػویيِٖ آَخٌ
طٕكیي ،آٌ حٓض کّ رّؿِ یک چیِ ،ىیگَ چیِی َزیُیى ٔ َگٕثیى ٔ َلًٓیى ٔ َوٕحْیى؛
ٔ رّؿِ یک چیِ َزخٗیىَِ .ى ٗطخٍیّ ،يـخْيِٟ ،يیض رخ َلْ ،كُخء ٔ كُخء ىٍ كُخء
ٔؿٕى َيحٍى؛ چَح کّ ًّْٖ حیٍْخ ئظهِو ىٔ ٔؿٕى ٔ ىٔ ٗوٜیض حٓض.
ٗطخٍ يَیي ٔ ههیلّٖ ٗطخٍیّ يوخنّٖ حَخحنلن ٍح ىهیوخ ً حؿَح يٗکُُي .ػزيهللا ّ
«يال دمحم ٗیَیٍ يـَری» رٕىِ ٔ َٔذ َ١یوظی حٔ رّرخیِیي رٔطخيی يٍٗٓيٗ .ین
ػزيهللا حُ ىٓض ٗو ٚيـَری هَهّٖ هالكض ٔ حٍٗخى پٕٗیي ٔ يؤيٍٕ رّحٍٗخى حههیى
ُْي گَىیي .حیٍ َ١یوّ ىٍ َُٓيیٍْخی ٕٓيخطَح ٔ ؿخِٔ َیِ پیَٔحَی ىحٍى.
ٍلَلَٓ هْلْیَ
ئُٕد رّيٕنٕی ؿاللحنيّیٍ دمحم رهوی ػى حنَٔيی (ٖٓ ۶ـ ٕ ْ ، ۶۰م) حٓض.
حرٕحد ٓوٍ ىٍ رخٍِٖ يٕنٕی آٌهيٍ گٔظَىِ حٓض کّ ىٍ حیٍ يوظًَٗ َٜگُـي؛
َیخُی ْى رَّ١ف آٌ َیٔضُ ،یَح ٓهطُض يٕنٕی ٔ ٔحهؼیضْخی پیَحيٌٕ حٔ (رَ
يؼَكض ؿٓخٌ پخٍٓی ٔ طَکی) چُيحٌ ٍٍٔٗ ٔ ًّْگخَی حٓض کّ گزَ ٔ طَٓخ حُ حٔ
ىو يَُُٗيٗ .و ٚيٕنٕی رُیخىگٌحٍ ٓهٔهّٖ هخٛی َیٔض ،حٔ كو ٢كهوّٖ ىٍٔی٘ی
ىحٗض ،ؿخَ٘یُخٌ ٔ ٗخگَىحٌ حٔ َْیک رَّٕرّٖ هٕى ،هٕی٘ظٍ ٍح «يٕنٕیّ»
هٕحَيِحَي .كخل آٌکّ طؤػیَحص يٕنٕی ٔ آػخٍٕ رَ ىَیخی طٕٜف ٔ كَُْگ ٔ حىریخص
حَٔخَی (ىٍ ؿٓخٌ پخٍٓی ٔ طَکی) رّحَيحُِٖ ژٍف ٔ گٔظَىِ حٓض .کّ ًَٗطٕحٌ كي
۰۲۶ كکًض یگخَّ
ٔ يَُی رَحی آٌ طؼییٍ ًَٕى .يٕنٕی ىَیخی طٕٜف رؼي حُ هٕى (ىٍ ؿٓخٌ پخٍٓی ٔ
طَکی) ٍح ىیگَگٌٕ کَى .حٔ آكظخری حٓض کّ رَطًخو ههًَٔ طٕٜف يٗطخري.
ح ّيخ ىٍ يٍٕى َلًٕ حَيیّْ٘خی يٕنٕی ىٍ هخٍؽ حُ ؿٓخٌ پخٍٓی ٔ طَکی
ًَیطٕحٌ چیِی ُیخىی گلضَْ .چُي يٕنٕی ىٍ ؿٓخٌ حَٔخَیض يکخَض رْ ٍكیؼی
ىحٍى ،حيخ حُ يلئىیض ُرخَی ُیخٌ ىیيِ حٓض .رخ حیٍکّ يٕنٕی حٛخنشً ػَد حٓض ٔ
َٔزٖ رّههیلّی حٔل يیٍٓي ٔ رَ ُرخٌ ػَری َیِ حكخّ١ی کخيم ىحٍى؛ ٔنی آػخٍ
هٕىٍح رُّرخٌ ىٍی َٓٔىِ حٓض .حگَ آػخٍ يٕنٕی رُّرخَی ؿیَ حُ ىٍی ههن ٗيِ
رٕى ،حئَُِ يیطٕحَٔظیى ٗؼخع حٔ ٍح ریٖ حُ آٌچّ حٓض رزیُیى .يغٌْح ٓوٍ حُ
حیٍکّ گلظّ ٕٗى حیٍ یخ آٌ كَهّٖ ٕٛكیّ ئُٕد رّيٕنٕی حٓض ٔ ،آٌ ىیگَی
َیٔض ،کخيالً رٗيٍٕى حٓض .كو ٢ىٍ رَهی ؿِثیخص يٗطٕحٌ گلض حیٍ یخ آٌ كَهّ حُ
ٕٛكیّ طخ چّ حَيحُِ حُ ٍُٓ ٔ حكکخو ػًهی يٕنٕی حنٓخو گَكظّحَي .ػَكخٌ يٕنٕی
ػَكخٌ ػًهی حٓض .حٔ َّطُٓخ رَحی طٕٜف حٕٛل ٔ ٕٟحرَ ٢ظَی ٟٔغ َکَىِ
حٓض ،رهکّ هٕى ٟي ََْٕع هیي ٔ رُي ٔ هَأص کهیّ٘حی حٓض .طالٕ حٔ حیٍ حٓض طخ
كخل ىٍَٔت حَٔخٌ ٍح يُوهذ ًَخیي ٔ ،حٍٔح رّكَکض ٔحىحٍى؛ نٌح رّيوخ١ذ يیگٕیي:
رَٔ حٍَُْحْی کّ يیطٕحَی ،كو ٢رَْٔ ...یچ آىحری ٔ طَطیزی يـٕی ،رَٔ ،يیٍٓی.
ٍلَلَٓ ثکزبّیَ
ئُٕد رّكخؿی دمحم رکظخٕ ٔنی ( ۶ٓ۳ـ ٓ ْ ، ۶۰م) حٓض .حٔ يؼخ َٛيٕنٕی
رٕىِ ٔ هزَْخی ىٍ ىٓض حٓض کّ يَحٔىحطی رخ يٕنٕی ىحٗظّ حٓض .حیٍ َ١یوض ىٍ
كئى هٌَ ْ٘ظى ْـَی ىٍ آَخطٕنی طَکیّ َٗٔع رّکخٍ کَى .رٔیخٍی کٔخٌ پیيحیٖ
حیٍ يٌْذ ٍح رّىٓض كَىی رَّخو «رخنیى ٓهطخٌ» يیىحَُي( .و ٕ ْ ، ۲۲م) حًْیض
ٔی ىٍ َ١یوّٖ رکظخٗیّ چُيحٌ حٓض کّ پْ حُ كخؿی رکظخٕ رّ«پیَػخَی» يٍٕ٘ٓ
ٗيِ حٓض .رخنیى ٓهطخٌ حیٍ َ١یوض ٍح ٓخيخٌ رو٘یي ٔ آثیٍْخی ؿيیيی ٔحٍى آٌ کَى.
ٓهٔهّيَحطزی ىٍ َ١یوّ ٖ رکظخٗیّ رُیخٌ َٓخى کّ پْ حُ حٔ ٓخهظخٍ حیٍ َ١یوّ رَ
حٓخّ آٌ ٗکم گَكض .حَيکی پْ حُ ىٍگٌٗض رخنیى ٓهطخٌ ،رّطيٍیؾ ػوخیي ٗیؼت
حكَح١ی ىٍ يیخٌ رکظخٗیخٌ ٍٕٓم کَى ٔ حیٍ َ١یوّ َْچّ ریٖطَ رخ حػظوخىحص حْم
طٍُٔ ٍحیؾ ىٍ يلی ٢پیَحيٌٕ هٕى كخٛهّ گَكض.
رکظخٗیّ حُ رٔیخٍی ؿٓخص ریٖ حُ یک كَهّٖ طٕٜف حٓض .آٌ ىٍ كي یک
يٌْذ یخ ىیٍ ئظوم يًَٗخیي کّ حنظوخ ٔ ١طوهیيی حٓض حُ ػخنٕع َٜخٍح ،ؿالص
۰۲۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ٗیؼی ،طؤٔیالص حرٍػَرٗ ،طٕٜف ٛيٍ هَٕٕی ٔ رٔیخٍ چیِْخی ىیگَ ...رخنیى
ٓهطخٌ هخٓظگخِ ئیلی ىحٗظّ حٓض ٔ ٍٕٓرخص ػخنٕػیض ىٍ حكکخٍ ٔ طؼخنیى حٔ کخيالً
ًَخیخٌ حٓض .رخ حیٍ حٔٛخف ،رکظخٗیخٌ هٕى ٍح ئهًخٌ يٗىحَُي .آَخٌ رّٔكيحَیض
هيحَ ،زٕص كَ٠ص دمحم ٔ ٔالیض كَ٠ص ػهی يؼظويحَي .ح ّيخ حیٍ ّٓ ٍح طؼهیؼی ٗزیّ
رّطؼهیغ ئیلی يَٗگََي .ىٍ ىیيگخِ آَخٌ ،هيحی يظؼخل كویوض يطهوی حٓض کّ ىٍ
ٔؿٕى دمحم ٔ ػهی طـهّی کَىِ حٓض ٔ حیٍ ىٔ طـهّی ،هٕى رخ یکيیگَ ٔ رخ آٌ كویوض
يطهن یکی ْٔظُي .دمحم ٔ ػهی ىٍ ظخَْ ىٔ ٗو ٔ ٚىٍ رخ ٍ١كویوظی ٔحكيحَي.
یؼُی رکظخٗیّ رَ حیٍ رخٍٔحَي کّ ًحص رٗطؼیٍ حكيیضَ ،ؤض ىٍ ٍَٕ دمحمی
طؼیٍ یخكض ٔ ىٍ حیٍ ٍَٕ دمحمی ،ػهی طـهّی یخكض.
رکظخٗیّ حَـخو كَحی ٔ ٞطَ٘یلخص ىیُی ٍح رَحی حَٔخٌ کخيم ٍَٟٔی ًَٗىحَي.
ؿخنذ يُخرغ طلوین رّػيو حنظِحو رکظخٗیخٌ َٔزض رّحكکخو َٗیؼض ٔ طَک ًَخُْخی
یٕيیّ ٔ ٍُِٖٔ ٍي٠خٌ ٔ ٓخیَ ػزخىحص ،حٗخٍِ کَىِحَي .حیٍ حيَ ،یکی حُ ٔؿِٕ
حهظالف حیٍ َ١یوض رخ ٗیؼّٖ حػُیػَ٘ی حٓض .رَّظَ رکظخٗیخٌ ،رؼ٠ی حُ آثیٍْخ
ؿخی ػزخىصْخی َٗػی ٍح يیگیََي ،يخَُيٛ َْ :زق ٔ ٗخو ٛهٕحص كَٓظخىٌ رَ
ىٔحُىِ حيخو ،هٕحَيٌ ىػخی «َخىػهی» هٕىىحٍی حُ َٕٗیيٌ آد ىٍ ىّْٖ حٔل
يلَو ،حػظَحف رّگُخْخٌ َِى رخرخ (ٗین) پْ حُيلَو ،رٍِگىحٗض ٍَُٕٔ ٔؿیَِ...
حهالم حُ َظَ رکظخٗیّ ىٍحیٍ ؿًهّ هال ّٛيیٕٗى« :ىٓظض ٍح رٗآُحٍُ ،رخَض
ٍح ٍحُىحٍ ٔکًَص ٍح حٓظٕحٍ َگّىحٍ» ىٍ َ١یوض رکظخٗیّ پُؾ يوخو ٔؿٕى ىحٍى:
حنق ـ يلذ رٕىٌ :يوخو حٔل « ُيلذ» رٕىٌ حٓض؛ کٔی کّ رّیکی حُ رخرخْخ
ىٓض حٍحىص ىْيُ ،يلذ هٕحَيِ يیٕٗى« .يلذ» يیطٕحَي ىٍ يَحٓى يوظهق حیٍ
َ١یوّ َٗکض کُي ٔ پْ حُ گٌٍحَیيٌ آيُْٕٕخی الُو ٔ پیَ٘كض ىٍ يَحطذ ٓهٕک
ىٍ يَحًٓی رخ ػُٕحٌ «ٔهق ٔؿٕى» رّيَطزّٖ «ىٍٔیٖ» حٍطوخء یخري.
يلزخٌ يَى کٔی کّ ِ د ـ ىٍٔی٘ی :ىٔيیٍ يوخو« ،ىٍٔی٘ی» حٓض؛ حُ
رّىٍٔی٘ی حػظَحف کُي ٔ ٔحٍى طکیّٖ ٕٗى ٔ ييطی رخ َٓخىٌ ػَهچیٍ ٓپیي ،هييخطی
چٌٕ هَیي کَىٌ ،چٕپخَی ٔ ٓخیَ کخٍْخی ریٌَٔ حُ طکیّ ٍح رّػٓيِ گیَى ،پْ حُ
حػزخص نیخهض رّيوخو ىٍٔی٘ی يیٍٓي.
ؽ ـ رخرخ :يوخو ٕٓو ،يوخو «رخرخ»یی حٓض .ىٍ ٍٕٛص َیخُ یخ ىٍهٕحٓض يلزّخٌ
حُ ههیلّ ،ىٍٔیٖ رّيوخو رخرخیی يیٍٓي ٔ حؿخُِٖ طَریض يلذ ٔ ىٍٔیٖ ٍح ىٍیخكض
يیکُي .رخرخْخ ىٓظخٍی ٓلیي (یخ ٓزِ ٔیژِٖ ٓیّيْخ) رّىٍٔ طخؽ هٕى يیپیچُي.
۰۲۴ كکًض یگخَّ
ٍح رّيـخنْ ٕٛكیّ يٗرَى ،ىٍ آٌ ُْگخو َٗٓ كهذ يٓي حَظ٘خٍ حكکخٍ حرٍػَرٗ
رٕى .ىٍ ؿٕحَی ٓلَْخی رّي ٔ َٜكـخُ ٔ يهظخٌ ٔ هَحٓخٌ ٔ كَحٍٔى ىحٗض.
رَهی يلم طٕني حٔ ٍح «کْٕزُخٌ ـ کَيخٌ» ٔ رَهی «چ٘ض ـ َْحص» گلظّحَي.
ًٗخٍ ٍٓخالص حٔ ىٍ يٕٕٟػخص ػَكخَی ٔ يطخنذ َِىیک ريحٌ رٔیخٍ ُیخى ٔ
حٗؼخٍٕ َیِ كَحٔحٌ حٓض .حُ حٔ ىیٕحَی رّؿخ يخَيِ کّ كخٔی ریٖ حُ ٖٔ ِْحٍ ریض
ٔ ي٘ظًم رَ چُي هٜیيِ ٔ طؼيحى کؼیَی ؿِل ٔ چُي يؼُٕی ٔ ٍرخػی حٓض.
ىٍ هٜیيِی ئُٕد رّحٔ کّ رخ يطهغ «هيٍص کَىگخٍ يیریُیى» َٗٔع
يیٕٗى ،رّرٔیخٍی حُ ٔهخیغ ٔ حهزخٍ آیُيِ حٗخٍص ٍكظّ حٓض.
رؼيْخ رّيُظٍٕ یخ يُخٓزخطی ،حریخطی رَ آٌ حٟخكّ ٗيِ حٓض کّ ٗوٜیض ٗخِ
َؼًضهللا ٍح رَحی ػٕحو ٗگلضحَگیِ ٓخهظّ ٔ رَ ًٗخٍ يؼظويحٌ ٔی حكِٔىِ حٓض.
کٔخَی يؼظويحَي کّ ؿخنذ حكَحى ٔ ىٓظّؿخص ،حُ حیٍگَّٕ حٗؼخٍ <کّ ي٘ظًم رَ
ؿیذگٕیی حٓض ٔ حٗخٍِ رّكٕحىع آیُيِ ىحٍى> رَّلغ هٕى حٓظلخىِ کَىِحَي.
يؼالً رخریّ رَ حیٍ رخٍٔ رٕىَي کّ ٓخل ظٍٕٓ رخد ىٍ حٗؼخٍ ٗخِ َؼًض هللا ٔنی
ًکَ ٗيِ حٓض .رًّْیٍ ٓیخم َْکْ ٓؼی يیکُي َْ حطلخهی ٍح رّىیٕحٌ ٗخع َؼًض
هللا ٔنی َٔزض ىُْي ٔ الرالی آٌ ىَزخل كٕحىع ٔ ٔهخیغ آیُيِ رگَىَي.
ٓیّي َؼًضهللا ٔنی ىٍ َْحص رخ َِٕٖ ىهظَی يیَكٔیُی َْٔی حُىٔحؽ کَى ٔ
ػًَِٖ حیٍ حُىٔحؽ رَْخٌحنيّیٍ ههیمهللا (يظٕني ْ ، ۰۰۳م) رٕى کّ پْ حُ پيٍ
رّهطزیض ٓهٔهّٖ َؼًضحنهٓی ٍٓیي .حُ آٌ ُيخٌ طخکٌُٕ كََُيحٌ ًکٍٕ حٔ یکی رؼي
حُ ىیگَی طلض ػُٕحٌ «ٗخِ» یخ «ٓهطخٌ» رّيوخو هطزیض يٍُٗٓي.
حیٍ ٓهٔهّ رَ يٌْذ ٗیؼّٖ ىٔحُىِ حيخيی حٓض ،كو( ٢يخَُي ٗیؼیخٌ حهزخٍی)
حؿظٓخى ٔ طوهیي ٍح هزٕل َيحٍى ٔ یخ يخَُي ٗیؼیخٌ حهزخٍی يظکی رٍّٔحیخص َیٔض.
ػَ٘ = ىِ رّ ؿخی هًْ ٔ ُکٕس <کّ حُ كَٔع ىیٍ ٗیؼّ حٓض> يخَُي حْم ُٓض رّ« ُ
یک» حػظوخى ىحٍَي کّ رخیي رّهطذ پَىحهض گَىى.
رَحی حیٍ كَهّ «کخٍ» یک حٛم يٓى حٓضٕٛ .كی رخیي حُ ٍْگٌٍ کخٍ يَ٘ٔع
ٔ ىٍ آيي ٗوٜی َُيگی ًَخیي .حكَحى رّطکخنیق ىیُی يهظِوحَي ،حيخ پ٘ض َٓ حيخو ؿیَ
حُ كَهّٖ هٕى ًَخُ ًَٗهٕحَُيًٓ .خع ىٍ حیٍ كَهّ ٍحِ ىحٍى ،ىٍ ؿهٔخص يَیيحٌ
ًکَ «ْٕ» ًکَ حػظى حٓض .ىٍ يکخطزخص حی٘خٌ «ْٕٕٔٔ» ًْخٌ حٓى حػظى حٓض کّ
رّؿخی رٔىهللا رّکخٍ يٍٗٔى .ػویيِ رّٔكيص ٔؿٕى حكَح١ی حُ يوظٜخص حیٍ َ١یوض
حٓض .چُي َ١یوّ حُ حیٍ ٓهٔهّ يُ٘ؼذ ٗيِ ٔ طًَکِ آٌ ىٍ حیَحٌ حٓض.
ٓٓ۴ كکًض یگخَّ
ٕٛكیخٌ َؼًض حنهٓیّ طالٕ ُیخىی ًَٕىِحَي طخ حیٍ هطذ حػظى هٕى ٍح ٗیؼّٖ
حػُیػَ٘ی يؼَكی کُُي؛ ح ّيخ ىٍ ىیٕحٌ حٔ رَّٛحكض حریخطی آييِ کّ ٗوٜخ ً هٕى ٍح
ُّٓی»
ُٓی ٗخكؼی ٔ یخ كُلی يؼَكی يیکُي( :حنزظّ ىٍ چخپْخی ؿيیي رّؿخی کهًّی« ُ
کهًّی«ئظی» ٍح ؿخیگِیٍ کَىِحَي).
يئيــــٍ کخيـــهی ٔ ری رينی حی کّ ْٔــــظی يلذ آل ػهی
ٍَّٔ گـى گ٘ظّٖ ٔ ىٍ هههی ٍِ ُٓی گِیٍ کّ يٌْذ يخٓض
ٍحك٠ی کیٔض؟ ىٗـــًٍ رٕرکَ هخٍؿی کیٔــض ىًُٗخٌ ػهی
حيض پخک يٌْذ حٓض ٔ ٔنی ُو کَ اّ ُوچِبه یبه كاهك كٍّذ
یخٍ ُٓی ٔ هـــٜى يـــؼظِنی ىٔٓـــظيحٍ ٛلخرّ حو رـــّ طًخو
حی ریهزَحٌ چّ کیٖ ىحٍو پَُٓي ُيٍ چّ کیٖ ىحٍی
آثیُّی هٕیــــٖ ریٖ ىحٍو حُ ٗــــخكؼی ٔ حرــــٕكُیلّ
حُ ؿًـــهّ کــًخل ریٖ ىحٍو ىٍ ػـــهى َـــزٕص ٔ ٔالیض
يـٍ يـٌْذ ؿيّ هٕیٖ ىحٍو حی٘خٌ ًّْ رَ َ١یـن ؿيَي
ٍلَلَٓ مُجیَ
ی ي٘ٓيی رَُٕآرخىی ،ػخٍف هٌَ ئُٕد رّٓیّي ٗٓخدحنيّیٍ ػزيهللا رٍػزيحنل ّ
ْ٘ظى ٔ َٓى ْـَی حٓضًْ« .ذ» ىٍ ػَری رّيؼُخی "١ال" ٔ َیِ "ٍكظٍ" حٓض،
حیٍ كَهّ حىػخ ىحٍى ٓهٔهّحٕ رّحثًّٖ حْهزیض ،هخٛش حيخو ٍٟخ يٍٗٓي.
«رَُٕآرخى» ىْی حٓض حُ ىْٔظخٌ ط َزخىَکخٌ ي٘ٓي ،طخ ُيخٌ هطذ ٓی ٔ یکى حیٍ
كَهّ رَّخو «ػهی َوی حٛطٓزخَخطی» طًخو حهطخد آٌ حُ يُخ١ن ي٘ٓي ٔ ىٍ يُخ١ن
ي٘ٓي رٕىَي« .پیَ پخالٌىُٔ» کّ َخو حٛهیحٕ «ٗین دمحم حنًوظيی کخٍىْی» (ئُٕد
رّهَیّٖ کخٍىِ ي٘ٓي) حٓض ٔ هزَٕ یکی حُ يِحٍحص ي٘ٓي يٗرخٗي ،یکی حُ ػَكخی
ٗیؼّ يٌْذ «ًَ َْزیّ» حٓض .حیٍ كَهّ يخَُي ٓهٔهّٖ ٗخِ َؼًض حنهّٓیّ رّط٘یغ ئُٕد
حٓض .ح ّيخ رٔیخٍ حكَح١یطَ حُ آٌ يیرخٗي.
ىٍ يُخرغ ٍٔحیی ٗیؼّ كيیؼی حٓض طلض ػُٕحٌ «كيیغ ٓهٔهش حنٌْذ» کّ گٕیخ
كيیغ هيٓی حٓض ٔ حُ ُرخٌ حيخو ٍٟخ َیِ ؿخٍی ٗيِ حٓض .حيخو ٍٟخ ىٍ حیٍ
كيیغ يٗگٕیي :يٍ حُ پيٍو ُٗیيو ٔ پيٍو حُ پيٍٕ ُٗیيِ ًْ ...یٍٓ ٍٕ١هٔهّٖ
كيیغ ٍح يٍٗٓخَي رّٗو ٚپیـًزَ کّ حی٘خٌ ْى حُ ؿزَثیم ُٗیيِ کّ هيح كَيٕىِ:
«کهًش ال حنّ حال هللا كُٜی ،كًٍ ىهم كُٜی حيٍ يٍ ػٌحری؛ رَ٘ٓ١خ ٔ َٗٔٓ١خ ٔ
ٔٓ۴ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
حَخ يٍ َٗٔٓ١خ»( = )ٖٔ۳کهًّٖ «ال حنّ حال هللا» ههؼّٖ يلکى يٍ حٓضَْ ،کْ آٌٍح
رگٕیي ،ىحهم كٜخٍ يٍ ٗيِ ٔ َْکْ ىحهم ههؼّٖ يٍ ٕٗى ،حُ ػٌحد يٍ ىٍ حيخٌ
حٓضٓ[ .پْ حيخو ٍٟخ] يٗگٕیي« :رَّٗ١ی ٔ َٗٔ١ی کّ يٍ حُ َْٗٔٔ ٖ١ظى».
ٗیؼّ يٗگٕیي :كَيخیٖ حيخو رّحیٍ يؼُی حٓض کّ طٕكیي ىٍ ٍٕٛطی يوزٕل
ىٍگخِ هيحَٔي حٓض کّ ًَْحِ رخ پٌیَٕ ٔالیض حْمریض رخٗي ...
حیٍ كيیغ يزُخی طًٔیّٖ حیٍ كَهّٖ ٗیؼّٖ ؿخنیّ حٓضٔ .ؿّ طًٔیّٖ ىیگَی
ْى رَحی حیٍ كَهّ َوم کَىِحَي کّ ٟؼیق حٓض« :ػزيهللا رَُٕآرخىی رَ يَٗي ٔ
يَحى هٕى ،یؼُی هٕحؿّ حٓلخم هظالَیَ ،خكَيخَی کَى ،هٕحؿّ ٔی ٍح يَطي هٕحَيِ
ٔگلضًْ :ذ ػزيهللا .رًّْیٍ ؿٓض پیَٔحٌ حیٍ كَهّ رًّْزیّ يٍٕ٘ٓ ٗيَي.
حیٍ رَگَىحٌ آٗکخٍ حُ گِحٍِٖ «حػظِل ػُخحنٕحٛم» (ىٍ يٍٕى يؼظِنّ) حٓض.
حیٍ كَهّ ٍح ٍٕٟیّ ٔ حكًيیّ َیِ يَٗخيُي؛ ٍٕٟیّ گلظُي چٌٕ حػظوخى ىحٍَي حیٍ
كَهّ طٕٓ ٢حيخو ٍٟخ ٔ رّىٓظٍٕ ٔی طؤٓیْ ٗيِ حٓض .حكًيیّ گٕیُي چٌٕ يیَُح
حكًي حٍىریهی ػهیّ يَحى هٕیٖ هَٔؽ کَىِ ٔ حَ٘ؼخد ؿيیيی رَّخو حكًيیّ رّٔؿٕى
آٍٔى .حُ َظَ حیٍ كَهّ حيخو ػهی طـهّی هيح حٓض.
حئَُِ ّٓ گَِٔ ىٍ حیَحٌ ىٍرخٍِٖ حيخو ػهی ؿهٕ يٗکُُي کّ ػزخٍصحَي حُ:
ٔ ـ كَهّٖ ىٍحٔیٖ ػهی حنهّٓی یخ «حْم كن»؛ کّ يؼظويحَي حنْٕیض ٔ ًحص
هيحثی ىٍ كَ٠ص ػهی كهٕل کَىِ حٓض.
ٕ ـ كَهّٖ ٗیویّ؛ حیٍ كَهّ ٍح ٗین حكًي حكٔخثی رُخ َٓخىِ حٓض .حكٔخثی ىٍ
حٛم حُ حْخنی رلَیٍ حٓض کّ ىٍ ػَحم طلٜیم ًَٕىِ حٓض.
ٖ ـ كَهّٖ ًْزیّ؛ حیٍكَهّ ریٖطَیٍ طؤػیَ هٕى ٍح حُكَهّٖ ٗیویّ گَكظّ حٓض.
هال ّٖٛػوخثیي ٗیویّ حیٍ حٓض کّ ًْخَُي ػخنى يخىِ کّ حُ 4ػُ َٜآد ،هخک،
آطٖ ٔ ْٕح ط٘کیم ٗيِ ،ػخنى يخٍٔحءحنطزیؼّ َیِ حُ چٓخٍ ػُ َٜط٘کیم ٗيِ حٓض
کّ ػزخٍصحَي حُ :هللا ،حَزیخء ،حثًّ ٔ ٍکٍ ٍحرغ.
آَخٌ يٗگٕیُي چٌٕ هيحَٔي هخرم ىٍک ٔ طٕٛیق َیٔض ،ىٍ َظیـّ هيح ٍح
ًَٗطٕحٌ پَٓظٖ کَى ،پْ هيحی طؼخنی کخٍ ههن ٔ ٍُم ٍح رٍّکٍ ىٔو یؼُی حَزیخء
ٔحگٌحٗظّ حٓض ٔ رؼي حُ هخطى حَزیخء َٕرض رٍّکٍ ػخنغ یؼُی حيخيخٌ يٍٗٓي؛ رؼي حُ
ٍکٍ ػخنغ کّ حثًّ ْٔظُيَٕ ،رض رَّٕحد ٔ ؿخَ٘یُخٌ هخ ٙيٍٗٓي کّ ًْخٌ ٍکٍ
ٍحرغ حٓض؛ ٗین حكًي حكٔخثی يٜيحم ٍکٍ ٍحرغ حٓض .پْ حُ ىٍگٌٗض حكًي
حكٔخییٓ ،یّيکخظى ٍٗظی ٍکٍ ٍحرغ ٗي ٔ ٗخگَىحٌ ُیخىی پٍَٕٔ ىحى حُ ؿًهّ
ٕٓ۴ كکًض یگخَّ
ٓیّيػهی دمحم ٗیَحُی يهوذ رّ«رخد هللا» کّ رؼيح ً كَهّٖ رخریّ ٍح طؤٓیْ ًَٕى .ىٔو
ٗین كٔیُؼهی يخَُيٍحَی يؼَٔف رّ«رٓخءهللا» حٓض کّ آثیٍ رٓخثیض ٍح رُیخى گٌحٗض.
رًّْیٍ طَطیذ ًْزیّ يؼظوي حٓض کّ يَحى كویوی حُ ٔكی رَ پیخيزَحکَو ٔؿٕى
كَ٠ص ػهی رٕىِ حٓض ٔ ىٍ حىحيّ يٗگٕیيٓ :زذ حٍٓخل ًّْٖ پیخيزَحٌ ٔ هَآٌ
ٔؿٕى كَ٠ص ػهی رٕىِ حٓض .چٌٕ پیخيزَ َزی هللا حٓض ٔ كَ٠ص ػهی كـض هللا،
پْ يؼـِحص رخیي رّٔٓهیّٖ كـض هيح رّٔؿٕى آیي.
«يیَُحرخرخ ًْزی» ىٍ َٗف هطزّٖ [يـؼٕل] «حنزیخٌ» کّ آٌٍح يُظٔذ
رّكَ٠ص ػهی ىحَٔظّ ،حُ ُرخٌ ػهی يٗگٕیي :يٍ آًٓخٌ ٔ ُيیٍ ٍح آكَیيو ،يٍ
ٍُٔی ىُْيِ ْٔظى .يٍ َُيِ کُُيِ ٔ يیَحَُيِٖ ًٗخ ْٔظى )ٖٔ۶(...
حٛلخد حیٍ كَهّ حىػخی ٕٔٛل ىحٍَي ٔ هٕى ٍح ئظـُی حُ ًَخُ ٔ ٍُِٔ
يٗىحَُي.يٗگٕیُي کٔی رّكویوض ٍٓیيِ رخٗي َیخُيُي َٗیؼض َیٔضَٗ .یؼض پٕٓظّٖ
ىیٍ حٓضٔ ،هظی رّكویوض ٍٓیيی پٕٓظّ ٍح رخیي ىٍٔ حَيحهض .آٌْخ حٓظيالل يٗکُُي
یٍ، ک َكظَٗ یَؤْطِ َی َ
ک ْحن َی ِو ُ (ٔح ْػزُ ْي ٍَرَ َ
کّ هَآٌ يٗكَيخیي« :ػزخىص کٍ طخ رّیویٍ رَٓی» ـ َ
ٔ )۲۲ :ٔ۳هظی رّیویٍ ٍٓیيی ىیگَ ػزخىص الُو َیٔض ٔ طکخنیق ٓخه ٢يیٕٗى.
هالهزیَ ّ هلٌلهیَ
ىٍ يُخرغ يظٕٜكّ طؼخریَ گَٕخگَٕی ىٍ طٕٛیق حیٍ ىٔ كَهّٖ {يـٕٓل حنٕٓیش}
آييِ حٓض .رَهی ىٔ كَهّٖ ياليظیّ ٔ ههُيٍیّ ٍح رّهخٗ َ١زخْضْخی کّ ىحٍَي،
یکی پُيحٗظّحَي ،کٔخَی ْى گلظّحَي ياليظیّ گَْٔی حُ ٕٛكیّ ْٔظُي کّ ػزخىحص هٕى
ٍح حُ ىیگَحٌ پُٓخٌ يیکَىَي ،ح ّيخ ههُيٍیّ كَهّی ْٔظُي کّ َْ ػًم هیَی کّ حُ
حی٘خٌ َٓ يیَُي ٍح يُکَ ْٔظُي .رّحیٍطَطیذ يیخٌ ههُيٍیّ ٔ ياليظیّ طلخٔصْخی
هخثم ٗيِحَي .ىٓظّٖ ىیگَ حُ طٌکََِٕیٔخٌ رَ حیٍ حػظوخىحَي کّ حٓخٓخ ً كَهّْخی طلض
حیٍ ىٔ ػُٕحٌ ٔؿٕى َيحٗظّ ٔ َيحٍَي؛ رهکّ حیٍ ىٔ ػُٕحٌ ٔٛق ٔ َٔزض حٓض ٔ
َٛكخ ً یک يلٕٓو ٔ طلکَ حٓض رَحی َْكَى ىٍٔیٖ ٔ َْ كهوّٖ ٕٛكیّ.
حُ ٓوٍ ْـٕیَی َیِ چُیٍ ىحَٔظّ يٕٗٗى:
«گَْٔی حُ ي٘خینَ١ ،ین ياليض ٓپَىِحَي ٔ ،يَياليض ٍح حَيٍ ههٕٙ
يلزض طؤػیَی ػظیى حٓض ٔ يَ٘ری طًخؤ ،حْم كن يوٕٜٙحَي رّياليض ههن حُ
ٔالو کّ يوظيح ٔ ؿًهّٖ ػخنى ،هخ ّٛرٍِگخٌ حیٍ حيض ،کؼَّْى ّ
ّللإٍٓ ٔ ،ل ػهیّ حن ّ
حيخو حْم كن رٕى ٔ پیٖ ٍٔی يلزخٌ ،طخ رَْخٌ كن رَ ٔی پیيح َیخييِ رٕى ٔ ٔكی
ٖٓ۴ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
رئ َپیٕٓظّ رٕى ،رّ َِىیک ًّْ َیکُخو رٕى ٔ رٍِگ؛ ٔ چٌٕ ههؼض ىٔٓظی ىٍ َٓ
ٔی حكکُيَي ،ههن ُرخٌ ياليض رئ ىٍحُ کَىَي .گَْٔی گلظُي« :کخٍْ حٓض» ٔ
گَْٔی گلظُيٗ« :خػَ حٓض» ٔگَْٔی گلظُي« :کخًد حٓض» ٔگَْٔی گلظُي
ػِ ٔ ؿ ّم ٛلض يئيُخٌ کَى ٔ گلض« :حی٘خٌ حُ «يـٌُٕ حٓض» ٔ يخَُي حیٍ .هيحی ّ
ُ ٠م ّ
ّللا الثى ًنک كَ ْياليض ياليض کُُيِگخٌ َظَُٓي» نوٕنّ طؼخنٗٔ« :الیوخكٌَٕ نٕيشَ ٍ
یٕطی ِّ َي ٍْ یَ٘خ ُء ّ
ّٔللا ٔحٓ ٌغ ػهی ٌى»۳4 :۳ ، ْٔ
ُّٓض رخٍ هيحی ػخنى ؿ ّم ؿالنُّ ْىچُیٍ ٍكظّ حٓض کّ َْکّ كيیغ ٔی کُي «ٔ ُ
ػخنى ٍح رّؿًهّ ياليض کُُيِٖ ٔی گَىحَي ٔ َٓ ٔی ٍح حُ ي٘ـٕل گ٘ظٍ رّياليض
حی٘خٌ َگخِ ىحٍى ٔ حیٍ ؿیَص كن رخٗي کّ ىٔٓظخٌ هٕى ٍح حُ يالكظّٖ ؿیَ َگخِ
ىحٍى طخ چ٘ى کْ رَ ؿًخل كخل حی٘خٌ َیخكظي ٔ حُ ٍإیض حی٘خٌ يَ حی٘خٌ ٍح َیِ َگخِ
ػـذ ٔ طکزَ حَيٍ َیخكظُي. ىحٍى طخ ؿًخل هٕى َزیُُي ٔ رّهٕى يؼـذ ََٕ٘ي ٔ رّآكض ُ
پْ ههن ٍح رَ حی٘خٌ گًخٗظّ حٓض طخ ُرخٌ ياليض رَ حی٘خٌ ىٍحُکَىَي ٔ َلْ نٕحيّ
ٍح حَيٍ حی٘خٌ يَکذ گَىحَیيِ طخ يَ حی٘خٌ ٍح رَ َْچّ يٗکُُي ياليض يٗکُي ،حگَ
ري کُُي رّريی ٔ حگَ َیک کُُي رّطوٜیَکَىٌ ٔ حیٍ حٛهی هٕی حٓض حَيٍ ٍحِ هيحی
ػِ ٔ ؿ ّم کّ ْیچ آكض ٔكـخد َیٔض حَيٍحیٍ َ١ین ٛؼذطَحُ آٌکّ کٔی رّهٕى ّ
ُيؼـذ گَىى)ٖٔ۰(».
ًْیٍ ٓوٍ ٍح «أرٕكل ٚػًَ رٍ ه َ٠رٍ نًٖ طَکی» ػخنى ٔ كکیى ٗخكؼی
( ۳۰4ـ ٓ ْ ، ۶4م) يَُٗي« :حْم ياليض گَْٔی ْٔظُي کّ هیخي٘خٌ رخ هيح حٓض ٔ
رّیخى هيح َُيِحَي ٔ رَحی كلع ٔ َگٓيحٍی حٔهخص ٔ يَحػخص حَٓحٍ هٕىَ ،لْ هٕى
ٍح ىٍ َْػًهی کّ ىٍ آٌ حػَی حُ هَد ٔ ػزخىص رخٗي ،ياليض يیکُُي ٔ رَحی يَىو
ٔ ىٍ پیٖ يَىو رّحػًخل هزیق ٔ َخٗخیٔض ىٓض يیَُُي ٔ حُ يَىو َْ ػًم َیک
هٕى ٍح پُٓخٌ يیًَخیُي .پْ يَىو ػٕحو آٌْخ ٍح رخ ي٘خْيِٖ حػًخل ظخَْٗخٌ
ََُٖٓ ٔ ياليض يیًَخیُي ٔ هٕىٗخٌ َیِ َلْ هٕى ٍح رخ ػهى رّئخثم رخُ١ی هٕى
ياليض ٔ ََُٖٓ يیکُُي)ٖٔ۴(».
ٔحژِٖ "ياليظیّ" یخ "ياليیّ" ي٘ظن حُ ياليض رّيؼُخی ََُٖٓ ٔ َکْٕٖ
حٓض کّ ٗخیي ریحٍطزخ ١رخ آیخص هَآَی ًیم َزخٗيَ َٔ « :ال أ ُ ْه ِٔ ُى رِخنَُ ْل ِْ حنهَ َٕح َي ِش »ٕ :۰۳ ،
ٔ ٕٓگُي رَّلْ نٕحئّ ،ؿيحٌ ریيحٍ ٔ ياليضگَ (کّ ٍٓظخهیِ كن حٓضٔ ).
ّللاِ َٔ َال یوَخكٌَُٕ نَ ْٕ َيشَ َالثِ ٍى( »۳4 :۳ ،ىٍ ئیَ هيح) حُ ياليض ٓزِی ِم َ
«ی َـخ ِْئٌَُ كِی َ
ياليضگَحٌ ٔ ََُٖٓکُُيِگخٌ َْحٓی َيحٍَي ».حیٍ يؼُخی نـٕی رخ ٔحهؼیض حیٍ
۴ٓ4 كکًض یگخَّ
گَِٔ طُخٓذ ىحٍى ٔ رّىٍٓظی حَظوخد ٗيِ حٓض .چَح کّ آيُِْٕخی رُیخىیٍ حیٍ كَهّ
"ياليض" حٓض .كَى ٗخه ٚحیٍ گَِٔ کٔی َیٔض ؿِ «أرٕٛخٍف كًئٌ رٍ حكًي
رٍ ػًخٍ حنوٜخٍ» (و ٔ ْ ، ٕ۰م) حُ حٔ حػَی رّػزض ََٓیيِ ،ح ّيخ کهًخطٖ ىٍ يُخرغ
طٕٜف آييِ حٓض؛ حُ ؿًهّ گلظّ حٓض« :حٓظؼخَش حنًوهٕم رخنًوهٕم کخٓظؼخَش
حنًٔـٌٕ رخنًٔـٌٕ = کًک هٕحٓظٍ يوهٕم حُ يوهٕم يخَُي کًک هٕحٓظٍ َُيحَی
حُ َُيحَی حٓض )ٖٔ۲(».پیَٔحٌ حٔ ٍح رًّْیٍ ىنیم "هٜخٍیّ" َیِ يیگٕیُي.
ْٕحىحٍحٌ حیٍ َ١یوض ػویيِ ىحٗظُي کّ رٍِکطَیٍ هطَ رَحی ٕٛكی آٌ حٓض
کّ رَحػَ يٕكویض ىٍ ُْي ٔ ػَكخٌ حُ هٕى يـٍَٔ َٕٗي .پْ رَحی حؿظُخد حُ حیٍ
هطَ ٔ حكظَحُ حُ طلٔیٍ ىیگَحٌ رخیي يٕكویضْخی هٕى ٍح پُٓخٌ ىحٍَي ٔ رکُٕٗي طخ
هٕى ٍح ريطَ حُ آٌ چّ حٓض رًُخیُي .كظی چُخٌ ٍكظخٍ ًَخیُي کّ ػٜزخَیض ٔ ياليض
ىیگَحٌ ٍح َٔزض رّهٕى رَحَگیَِي .ريیٍطَطیذ رّٕٓىيُيی «ََُٖٓ َلْ» رخٍٔ
ىحٍَي ٔ يیکُٕٗي ىحَخییْخی هٕى ٍح پُٓخٌ کَىِ ٔ کخٓظیْخ ٔ حٗظزخْخص هٕى ٍح
ػهُی کُُي طخ رخ حیٍکخٍ ًْٕحٍِ رخ یخى َوْٚخی هٕى رخُٗي .حیٍ كَهّ رَحی پُٓخٌ
ىحٗظٍ كخل هٕى حُ ههن١ ،خػخص ٔ ػزخىحص هٕیٖ ٍح حُ حَظخٍ يَىو يیپٕٗخَیيَي ٔ
ىٍ ظخَْ ٍٕ١ی ٍكظخٍ يیکَىَي کّ يَىو آٌْخ ٍح ياليض کُُي.
ْـٕیَی حىحيّ يٗىْيَ ٔ« :یِ حُ أرٕیِیي يٗآیي ٍٟیهللا ػُّ ،کّ حُ كـخُ
يٗآيي ،حَيٍ َٗٓ رخَگ ىٍحكظخى کّ «رخیِیي آيي ».يَىيخٌ َٗٓ ؿًهّ پیٖ ٔی رخُ
ٍكظُي ٔ رّحکَحو ٔی ٍح رَّٗٓ ىٍآٍٔىَي؛ چٌٕ رّيَحػخص حی٘خٌ ي٘ـٕل ٗي حُ كن
رخُيخَي ٔ پَحکُيِ گ٘ض .چٌٕ رّرخُحٍ ىٍآيي ،هَٛی حُ آٓظیٍ ریٌَٔ گَكض ٔ
هٍٕىٌ گَكض .ؿًهّ حُ ٔی رَگ٘ظُي ٔ ٔی ٍح طُٓخ رگٌحٗظُي ٔ ،حیٍ حَيٍ يخِ ٍي٠خٌ
رٕى .طخ يَیيی کّ رخ ٔی رٕى يَ يَیي ٍح گلضَ« :يیيی کّ یک ئؤنّ حُ َٗیؼض کخٍ
رٔظى ًّْ ههن يَح ٍى کَىَي؟»
ّللا ،يٗگٕیى کّ حَيٍ آٌ ُيخَّ يَ «ٔ يٍ کّ ػهی رٍ ػؼًخٌ حنـالریحو ٔكوُی ّ
ياليض ٍح كؼهی يٗرخیٔض ئظُکَ ٔ ،پيیي آييٌ رّچیِی رّهالف ػخىص .حکٌُٕ حگَ
کٔی هٕحْي کّ يَ حٔ ٍح ياليض کُُي ،گٕ« :ىٔ ٍکؼض ًَخُ کٍ ىٍحُطَ ».یخ «ىیٍ
ٍح رظًخيّ رزَُ ًّْٖ ».ههن رّیک رخٍ حٔ ٍح يُخكن ٔ ُيَحثی هٕحَُي)ٔ4ٓ(».
ٗزیّ حیٍ حٓض َٟدحنًؼهی کّ يٗگٕیي« :يَىو رّ"کی٘ی" يٗآیُي ٔ رّ"كی٘ی"
يٍَٗٔي!» حیٍ َٟدحنًؼم حُىٌٍٔ یک ىحٓظخٌ ریٌَٔ آييِ ،ىحٓظخٌ كخٔی َکظّْخی
۴ٓ۳ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
حُ حی٘خٌ ٓوٍ حُ ػٌٍ يٗآٍَٔي ٔ يؼُی آٌ حیٍ حٓض کّ کخكَحٌ َِى حی٘خٌ حُ کلَ
هٕى ٔ حَکخٍ حُكن يؼٌٍَٔيُ ،یَح کّ كن ىٍ حی٘خٌ طـهّی َکَىِ حٓض ٔ پُٓخٌ حٓض
ٔ کٔخَی حُ حی٘خٌ يٗگلظُي کّ هيح ْیچکْ ٍح کیلَ ًَٗىْي ٔ آكَیيِگخٌ هٕى ٍح
رٗرَِٓ ًَٗگٌحٍى ٔ کٔخَی حُ حی٘خٌ ٓوٍ حُ طؼطیم يل ٔ ٞحنلخى يٗگلظُي ٔ
کخٍٗخٌ طُٓخ هٍٕىٌ ٔآٗخيیيٌ ًٔٓخع ٔ پیَٔی حُ ْٕی ٔ پیَٔی حُ َلْ رٕى)ٔ4ٔ(.
«يويّ حٍىریهی» (و ٖ ْ ،۲۲م) َیِ ىٍ طُوی ٚحیٍ كَهّ آٍٔىِ حٓض:
«كَهّٖ ْ٘ظى حُ ٕٛكیّ ،ياليظیّحَي .حی٘خٌ آٗکخٍح يَطکذ گُخِ ٗيِ ٔ ىٍ آٌ
يزخنـّٖ طخو ٔ طًخو يٗکُُي ٔ .حگَ هًَ َزخٗي آد حَخٍ ٔ يخَُي آٌٍح ىٍ ٗیّ٘ کَىِ ٔ
ىٍ رَحرَ يَىو يٗهٍَٕي طخ يَىو ٍح رّيٌْذ هٕى ٔحىحٍ کُُي .حگَچّ ًّْٖ ٕٛكیّ
رّؿزَ هخثم يٗرخُٗئ ،نی حیٍ ١خیلّ ىٍ آٌ يزخنـّ کَىِ ٔ يٗگٕیُي ٛخكزخٌ گُخِ رَ
حٛلخد ػزخىص يِیض ىحٍَي چَح کّ يَىو حی٘خٌ ٍح ياليض يٗکُُي ٔ حیٍ ىٍیچّٖ
حٓض رهُي کّ ىٓض ػخريحٌ رّآٌ ََٓي .حیٍ گَِٔ َِى ًّْٖ ٕٛكیّ ػِیِحَي .رَهی
حُ يظؼٜزخٌ يخَُي ؿخيی ىٍ يوخو طٕؿیّ ٔ حٛالف حكؼخل حی٘خٌ رَ آييِحَي)ٔ4ٕ(».
يلیحنيّیٍ حرٍػَرٗ رخ آٌکّ هٕى حْم ظخَْ رٕى ،ىٍ ریخٌ ػوخیي ياليظیخٌ يزخنـّ
کَىِ ٔ حی٘خٌ ٍح کخيالً حْم َ١ین ًَٗىِ حٓض .حرٍػَرٗ ًْخَُي حٓالف ٕٛكیّ،
حْخنی ياليض ٍح «ػوالءحنًـخَیٍ» هٕحَيِ ٔ گلظّ ىنیم حكظـخد حی٘خٌ حیٍ رٕىِ حٓض
کّ حگَ پخیّ ٔ يخیّٖ حی٘خٌ رَ يَىو آٗکخٍ ٕٗى ،حی٘خٌ ٍح چٌٕ هيحی رپَٓظُي؛
ٓپْ يٗگٕیي ػوخیي حیٍ گَِٔ ٍح َْکْ ىٍک ًَٗطٕحَي ،طُٓخ حْم هللا رّىٍیخكض آٌ
حهظٜخ ٙىحٍَي.
رّپُيحٗض حرٍػَرٗ «ػوالءحنًـخَیٍ» یخ «كَُحَّگخٌ ىیٕحًََّخ» رٍّؿى
ٍكظخٍْخی ػـیذ ٗخٌ ،ىحٍحی ٗوٜیض ٔ َزٕؽ ٗگلضحَگیِی ْٔظُي کّ ریخَگَ
ػًن َگَٕ آٌْخ َٔزض رّحَٔخٌ ٔ ؿٓخٌ حٓض .ىٍ كظٕكخص يکیّّ ػوالءحنًـخَیٍ ٍح
«رٓخنیم = رٓهٕلْخ» َخيیيِ حٓض ٔ يُ٘ؤ ؿٌُٕ آٌْخ ٍح ٔحٍى ؿیزی َخگٓخَی يیىحَي
کّ يٕؿذ «كیَص حريی» آَخٌ گَىیيِ حٓض ٔ حٍطؼخٗی ىٍَٔی ىٍ آَخٌ پيیي آٍٔىِ
حٓض .حُ َظَ حرٍػَری طـهّی َخگٓخَی ٰانٓی ،ػوم حیٍ ١خیلّ ٍح رخ هٕى رَىِ حٓض ٔ
ىٍ ػخنى الْٕص َُيحَی کَىِ حٓض .آَخٌ پْ حُ ٛؼٕى ػوه٘خٌ رّػخنى الْٕص،
ْیچگَّٕ طيریَ ٔ طلکیَی َٔزض رّػخنى َخٕٓص ٔ کخٍْخی ىَیٕی هٕى َيحٍَي ،ح ّيخ
ٓوُخَی رٔیخٍ ػًین ٔ كکیًخَّ رَ ُرخٌ يیٍحَُي کّ هٕى ْیچگَّٕ هٜيی حُ ریخٌ
آٌ َيحٍَي ،رهکّ هيحَٔي آٌ ٓوُخٌ ٍح رَ ُرخٌ ٗخٌ ؿخٍی يیٓخُى.
۴ٓ۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ىیُی رٕىِحَي ٔ ،رّػهض ؿُٔیض َُخَّ ،ىٍ رَهی يٕحٍى طکخنیق ٗخمطَی ٍح ْى
طلًم يٗکُُي .ىٍ طخٍین حىیخٌ ،طؼيحىی حَگ٘ض ًٗخٍی حُ َُخَی ييحل گَكظّحَي کّ
پخک ىحيٍ رٕىِحَي .يخَُي آٓیّ ًَْٔ كَػٌٕ ٔ يَیى يخىٍ ػیٔی...
حُ يُظَ حىیخٌ ٔ يٌحْذ ،پخکىحيُی َْٕٔٗىحٍی ٔ رچّىحٍی رخالطَیٍ ك٠خثم
ٌُ حٓض .حكخىیؼی يَٓم ٔ يُوطغ حُ پیخيزَ حٓالو َوم يٗکُُي کّ كَيٕىِ حٓض:
«ؿٓخى حنًَأس ُكٍٔ حنظزؼّم = ؿٓخى ٌُ ،هييض رَّْٕٗ حٓض»
ٔ حیٍکّ «حنـُّش طلض حهيحو ح ّيٓخص = رٓ٘ض ُیَ پخی يخىٍحٌ حٓض».
ٗوٜخ ً رخ حیٍ طؼخنیى يوخنق َیٔظى؛ ػًیوخ ً يؼظويو ىٍ ُیَ حیٍ آًٓخٌ آریَٓ ،خىی
يويّطَ حُ رُیخٌ هخَٕحىِ ٔؿٕى َيحٍى؛ حٔل هخَٕحىِ ،رؼي ًّْچیِ.
أرٕحنلَؽ حرٍحنـُٕی <کّ يوخنق َٓٓوض ٕٛكیّ حٓض> ىٍ کظخد «ٛلش
حنٜلٕس» حٓخيی طؼيحىی حُ َُخٌ َیکٕکخٍ ٔ پخکىحيٍ ٍح يٗآٍٔى کّ ىٍ ٛيٍ آٌْخ
َُخٌ هخَٕحىِٖ پیخيزَ ٔ ههلخء هَحٍ ىحٍَي يخَُي هيیـّٖ کزَی ،كخَُْ ًّٖ١ح،
ػخیّ٘ ،كل ،ّٜحو ٓهًّ ٕٛ ...كیخٌ َیِ حیٍْخ ٍح حُ هٕى يیىحَُي .ؿخیگخِ َُخٌ ىٍ
طٕٜف َیِ حُ حیٍ رخالطَ ََكظّ حٓض .حیٍْخ َُخٌ يٍٕ٘ٓی ْٔظُي ،حگَ رلغ طٕٜف
ْى ىٍ ریٍ َزخٗيَٓٗ ،ص ٔ حػظزخٍ حی٘خٌ حُ ٍحِْخی ىیگَ يلَُ حٓض.
رُخ رّحريحع حرٍؿُٕیَُ ،خٌ َٓآيي ٔ ٛخكذَخو رّچٓخٍ گَِٔ ىٓظّرُيی
يَٕٗٗيَُ :خٌ ػخريَُِ ،خٌ ٗخػََُِ ،خٌ ٕٓىحیی ٔ َُخٌ ػخٍكّ؛ ىٍ طٌکَِْخی
ٕٛكیّ َیِ حٟٔخع ًْیٍگَّٕ حٓض .ىٍ هٌَٔ حٔنیّٖ حٓالو َُخٌ رٔیخٍی ىٍ
ُيَِٖ پخٍٓخیخٌ ٔ ػخريحٌ رًّٗخٍ يٍٗكظُي .حُ يیخٌ حْم ػَكخٌ ٍحرؼّٖ ػئیّٖ
رَٜی َٗٓطی رٔیخٍ ىحٍى .ىٍ ٛيٍ حٓالو َُخٌ ىٍؿِِْٔخ َٗکض يٗکَىَي ٔ
رّحيٍٕ حييحىی ٔ طيحٍکخطی يزخىٍص يًَٕٗىَي .حرٍؿُٕی حُ طؼيحى حُ حیٍ َُخٌ
رّػُٕحٌ «ػخريحص» یخى يٗکُي ،ىٓظّٖ ىیگَ حُ َُخٌ ،رّىٍّ ٔ طؼهیى يؼخٍف ٰانٓی
رُٔيِ کَىَي ٔ ػيِٖ َیِ پخ كَحطَ َٓخىَي ٔ ئظی ٔ ػ٘ن ٰانٓی ٍح رَگِیيَي.
طؼيحىی ىٍ حٔؽ حكٕحل ػ٘ن رّؿٌُٕ ٍٓیيَي .حرٍؿُٕی ،رٔظّ رّيلم َُيگی
حی٘خٌ رًّکَ حكٕحل آَخٌ يٗپَىحُى .ریٖطَیٍ حیٍ َُخٌ ىٍ ر َِٜيُٗیٔظّحَي ،پْ
حُ آٌ ىٍ يُخ١وی َظیَ ٗخو ٔ کٕكّ ٔ ي َٜپَحکُيِ رٕىَيَ .خو ْ٘ظخى ٔ ىٔ َلَ حُ
آَخٌ ي٘و ٚحٓض ،ػيِٖ ىیگَ ىٍ پ٘ض ؿزخٍ ُيخٌ رّكَحيٕٗی ٓپَىِ ٗيِحَي.
حرٍؿُٕی حیٍىٓظّ ٍح «يـٕٓالص» يٗهٕحَي .حیٍَُخٌٛ ،خكذ ىحَٖ رٕىِحَي،
رُخ رَ ٍٔحیخص ٔ كکخیخص ،ػخٍكخٌ رٍِگی َظیَ ًٔحنٌُٕ يَٜی ٔ حرَحْیى رٍ حىْى
۴ٓ۲ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
رهوی ٔ ك٠یم رٍ ػیخًَٓ ٝهُيی ...رخ آَخٌ ىیيحٍ ٔ يُخظَِ ىحٗظّحَي .ىٍ كَُْگ
ٔ ُرخٌ ىٍی َٓآيي ًّْٖ آَخٌ ٍحرؼّٖ رهوی (و )ٖٕ۲حٓض کّ حٔنیٍ َٓحیُيِٖ
ٗؼَ رّحیٍ ُرخٌ ُٗخهظّ ٗيِ حٓض .حٔ ىهظَ کؼذ هِىحٍی ،حُ ػَدْخی کٕچیيِ
رّهَحٓخٌ ٔ كَيخٌ ٍٔحی رهن ٔ ٓیٔظخٌ ٔ هُيْخٍ ٔ رٔض رٕى .حٔ ًْئٍِ رخ ٓخيخَیخٌ
ٔ ٍٔىکی رٕىِ ٔ رّحٓظُخى ػطخٍ َی٘خرٍٕی ،رخ ٍٔىکی ىیيحٍ ٔ ي٘خػَِ ىحٗظّ حٓض.
أرٕحنوخٓى َی٘خرٍٕی ،ػُٕحٌ ػوالءالوغبًیي:
کظخد هٕى ٍح کّ حَيٍ حكٕحالص ٕٛكیّ َگخٗظّ حٓض «ػوالءحنًـخَیٍ» َٓخىِ حٓض.
َی٘خرٍٕی رًّکَ َخو يَىحٌ ٔ َُخٌ حیٍ ١خیلّ ٔ َٗف ىنيحىِگی ٔ ریخٌ ػهم رُیخىی
ؿٌُٕ حی٘خٌ يٗپَىحُى .کظخد «ػوالءحنًـخَیٍ» َی٘خرٍٕی هيیىطَیٍ حػَ ئظوم
ىٍرخٍِٖ ؿًخػض ٕٛكیّ حٓض کّ حكٕحل يَىحٌ ٔ َُخٌ ٕٛكیّ ٍح ي٘ظَکخ ً ىٍ رَ
ىحٍى .چَِٖٓ ٗخه ٚحیٍگَِٔ «رٓهٕل ػخهم» حٓض .طَکیذ «ػوالءحنًـخَیٍ» ىٍ
كَُْگ ٕٛكیخٌ رّیک حٛطالف پَيَٜف طزيیم ٗيَٕ .یُٔيِگخٌ ُرَىٓض يوخنق
ٔ يٕحكن ٕٛكیّ يخَُي حرٍؿُٕی ٔ حرٍػَرٗ آٌٍح رّکخٍ رَىِحَي)ٔ44(.
ىیگَ کظخری کّ ئظوالً ىٍ حكٕحالص َُخٌ ٕٛكیخص طلَیَ ٗيِ ٔ حهیَح ً ىٔرخٍِ
ٛيح کَىِ حٓض ،کظخد ٗزّٓىحٍ «ًکَ حنُٕٔس حنًظؼزيحص حنٕٜكیخص» ئُٕد رّٗین
ٔهًَیٛ ،خكذ ١زوخص حنً٘خین ( ٖٕ۳ـ ٕٔ ْ ، 4م) حٓض. أرٕػزيحنَكًٍ حن ُّ
ّ
حرٍؿُٕی ىٍ «ٛلش حنٜلٕس» ٔ ؿخيٗ ىٍ «َللخص حْلَْ» ٔ يُخٖٔ ىٍ
حنيٍیش» رّآٌ حٗخٍِ ىحٍَي ،ح ّيخ ٗزٓخص ىٍ حیٍؿخ حٓض کّ ىٍ يُخرغ يظؼيى «کٕحکذ ّ
ٔهًَی کظخری ىحٗظّ طلض ػُٕحٌ «حإلهٕس ٔحْلهٕحص يٍ ػزيحنَكًٍ حن ُّ
ّ آييِ کّ ٗین أرٕ
حنٕٜكیش = ىٍرخٍِٖ رَحىٍحٌ ٔ هٕحَْحٌ ٕٛكی» کظخری کّ ىٍ ًْخٌ ُيخٌ هٕىٕ
ْى ىیيِ ٔ هٕحَيِ َ٘يِ (یؼُی ْیچکْ رّيلظٕیخص آٌ حٓظُخى َکَىِ ،كو ٢ؿِٔ طؤنیلخص
أرٕػزيحنَكًٍ َخو رَىِ ٗيِ حٓض).
ّ ٗین
يؼالً أرٕػًَ دمحم رٍ ػهی حالَُْی ىٍ کظخد «ٓئحالص أرٕػزيحنَكًٍ حنٔهًی
نال ّيخو حنيحٍهطُی» حیٍ کظخد ٍح ؿِٔ طآنیلخص حی٘خٌ ًکَ کَىِ حٓض .گٕیخ حالَُْی
هٕىٕ َیِ کظخد ٍح َيیيِ چٌٕ يٗگٕیي «هطیذ (رـيحىی) ىٍ طَؿًّٖ «رکیَحنيٍحؽ
حنٕٜكی» حیٍ ٍح گلظّ حٓض .حٔ ْى كٕحنض يٗىْي رّ«طخٍین رـيحى ييیُش حنٔاليّ» ىٍ
ؿهي ْليِْى طخٍین رـيحى کّ كَٓٓض ٔ حػالو ٗخَِىِ ؿهي يخهزم هٕى حٓضَ ،خو کظخد
«حإلهٕس ٔحْلهٕحص يٍ حنٕٜكیش» ًکَ ٗيِ .ح ّيخ کظخری کّ ؿيیيح ً پیيح ٗيِ ػُٕحَٖ
حٓض "ًکَ حنُٕٔس حنًظؼزيحص حنٕٜكیخص" کظخد رَحٖ هٌَْخ (َِىیک رِّْحٍ ٓخل)
ٓٔ۴ كکًض یگخَّ
يلوٕى رٕىِ ٔ ْیچ َٔوّٖ حُ آٌ ىٍ ىٓض َزٕىِ .طخ حیٍکّ ىٍ ٓخل ٔ ٔ۲۲دمحم ُ١خكٗ
[يَٜی] حىػخ کَى کّ ىٍ يـًٕػّ َٔوّْخٖ هطٗ کظخروخَّٖ ٍیخ ٝػَرٔظخٌ
ٓؼٕىٖ آٌٍح یخكظّ حٓض.
ُ١خكٗ حیٍ حػَ ٍح طٜلیق ٔ طُویق کَى ،كٕحٗت رَ آٌ حكِٔى ٔ ىٍ ٓخل ٖٔ۲۲
ىٍ هخنذ ٛ ٔ۳۰للّ ىٍ ي َٜيُظَ٘ کَى .ىٍ ٓخل ٔ۲۲۲هخَى «حٍکیخ کََم»
حٓظخى ىحَ٘گخِ «ىٔک» ىٍ آيَیکخ حیٍ حػَ ٍح ىٔرخٍِ طٜلیق ًَٕى ،رّآٌ ؿُزّْخی
كیًیُیٔظی ىحى ٔ رّحَگهیٔٗ طَؿًّ ٔ ََ٘ کَى .ىٍ ٓخل ٕٓٔ۰کظخد طٕٓ« ٢يلظی
دمحم ي٘ظخم طـخٍٔیی» رّحٍىٔ رَگَىحَیيِ ٗي ٔ طلض ػُٕحٌ «هٕحطیٍکخ طٌکَس» ىٍ
الٍْٕ يُظَ٘ ٗي .ىٍ ًْخٌ ٓخل ( )ٖٔ۴۳هخَى يَیى كٔیُٗ ىٍ حیَحٌ کظخد ٍح حُ
ػَرٗ رّپخٍٓی رَگَىحٌ کَىِ ٔ ًَْحِ رخ يظٍ ػَرٗ طلض ػُٕحٌ «َؤظیٍ َُخٌ
ٕٛكی» ىٍ ٓٓٛ ۳للّ يُظَ٘ ًَٕى.
ىٍ حیٍ حػَ ،گٌحٍٕ ٔ َٗف كخل ْ٘ظخى ٔ ىٔ َلَ حُ َُخٌ پخٍٓخٖ طخٍین حٓالو
حُ حهٜی َوخَُٓ ١يیٍْخٖ حٓاليٗ ریخٌ ٗيِ حٓض .کظخد رخ ریخٌ َٗف كخل ٍحرؼّٖ
ػئیّ (رَٜی) آؿخُ ٗيِ ٔ رخ کٔخَٗ چٌٕ نزخرّ يظؼزيِٗ ،ؼٕحَّ ،كخَ ًّ١ی٘خرٍٕٖ
ٔ ...حىحيّ یخكظّ ٔ رخ ػخیّ٘ ىهظَ حكًي ٕ١یم ئَُٖ رّپخیخٌ ٍٓیيِ حٓض.
حُ حیٍ کّ رگٌٍیى ،ػزيحنَكًٍ ؿخيی ىٍ روٖ آهَ کظخد «َللخص حالَْ يٍ
كَ٠حص حنويّ» رخری َ١ف يٗکُي طلض ػُٕحٌ «كی ًکَحنُِّٔخء حنؼخٍكخص حنٕحٛالص
حنَؿخل = یخىآٍٔی َُخٌ ػخٍف ٔحٛم کّ رّيَحطذ يَىحٌ ٍٓیيِحَي». حنٗ يَحطذ ّ
ؿخيی ىٍ حيظيحى رلغ هٕى حٓخيی ٖٖ ٌُ ٍح يٗآٍٔى کّ حْم ٓهٕک ٔ َ١یوض
رٕىِحَي ٔ ىٍرخٍِٖ َْیک طٕٟیق يوظَٜی حٍحثّ يٗىْي کّ چُيحٌ حًْیض َيحٍى.
کٔخَیٍح کّ ؿخيی َخويٗرَى ًْخٌْخی ْٔظُي کّ پیٖطَ حُحٔ «ػوالءحنًـخَیٍ»
ٔ حرٍؿُٕی آٌْخ ٍح حكٜخء کَىِحَي .ؿخيی َیِ ىٍ حیٍؿخ حُ کظخد «حإلهٕس
ٔحْلهٕحص يٍ حنٕٜكیش» َخو يٗرَى ٔنی چیِی حُٕ َوم ًَٗکُي ،يؼهٕو حٓض کظخد
ٍح َيیيِ .ئظویًخ ً گَیِی رَّظَ حرٍػَری يَُٗي ٔ يٗگٕیيٛ« :خكذ كظٕكخص
ّللا طؼخنٗ ىٍ رخد ْلظخى ٔ ٓیى حُ كظٕكخص ،رؼي حُ آٌکّ ًکَ رؼ٠ی حُ ١زوخص ٍكًّ ّ
حنَؿخل كوي حنَؿخ ِل رخٓى ِ ّ
ْئالء ِ ّ
ِ ّللا کَىِ حٓض ،يٗگٕیئ« :ک ُّم يخ ٌَ ُک َُِ يٍ ٍؿخل ّ
کى حْلريحلُ؟حنَؿخل ،هیم نزؼٓ٠ىِ : ًکَ ّ یکٌٕ يُٓى حنُِّٔخءٔ ،نکٍ یـهذ ُ
الطوٕ ُل أٍرؼٌٕ ٍؿالً؟ كوخل :هي یکٌٕ كیٓى حنُِّٔخ ُء». ُ هخل :أٍرَؼٌَٕ َلٔخً ،كویم نِّ ٔ :ن َى
ٔٔ۴ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
يٗگٕیُي ًٟخیَی کّ ىٍکظخد يويّ رًّٓض هيح حٗخٍِ يَٕٗٗي طًخيخ َ يَىحَّ حٓض،
يٗگٕیُي حیٍ ًٟخیَ رخیي حٛالف ٔ طؼيیم َٕٗيٗ ...ذ آرٔظٍ حٓض طخ چّ ُحیي ٓلَ.
رْٖف كه اكـبًَزبى
رلغ طٕٜف ىٍ حكـخَٔظخٌ ىحٍحی يیيحٌ ٔٓیغ ٔ ىحيُّىحٍ حٓض ٔ ىٍ ىٔ يلٍٕ
هخرم رٍَٓی طٕحَي رٕى ،یکی ىٍ كخل ٔ ىیگَی ىٍ گٌٗظّ١ .زن حظٓخٍحص يوخيخص
ُٔحٍص كؾ ٔ حٔهخف حكـخَٔظخٌ ،ىٍ كخل كخ َٟطؼيحى پُـخِ رخد هخَوخِ ػزض ٗيِ ٔ
ٛيْخ رخد هخَوخِ ػزض َ٘يِ ىٍ کٍٕ٘ كؼخنیض ىحٍَي .ىِْخ هخَوخِ ىٍ کخرم كؼخل حٓض.
رؼ٠خ ً َ٘خَّْخی ىیيِ يٕٗٗى کّ الیّْخی حُ يُٓيٓخٌ كَُْگی کٍٕ٘ يخیمحَي
طٕٜف ٍح ىٍ رَحرَ حٓالو ٓهلیّض کّ رّطخُِگی ىٍ کٍٕ٘ َ٠ؾ گَكظّ ٔ ٓوض طُي ٔ
هٍ٘ يٗرخٗي ،طوٕیض ًَخیُي .ح ّيخ حیٍ طًخیم ىٍ رَحرَ حيٕحؽ پَهيٍص ٓهلیّض ُٓی ٔ
كوخْض ٔ ٛلٕیض ٗیؼی کّ َْیک ىحٍحی پ٘ظٕحَّْخی ػظیى يخنی ٔ ٓیخٓی حُ
ریٌَٔ ٔ ىٌٍٔ کٍٕ٘ حٓضَ ،خچیِ يیًَخیي.
حگَ روٕحْیى گٌٗظّٖ طٕٜف ىٍ حكـخَٔظخٌ ٍح رٍَٓی ًَخثیى رخیي ػَٔؽ ٔ رٔ٢
طٕٜف ىٍ کم ٗزّهخٍِ ٔ آٓیخی يیخَّ ٔ آٓیخی ٛـیَ ٍح يٍٕى يطخنؼّ هَحٍ ىْیى .رخ
طؤيم ٍٔی ؿَیخٌْخ ٔ ٓهٔهّْخی ٕٛكیگَی ىٍ گٔظَِٖ حیٍ يُخ١ن ،ىٍيٗیخریى کّ
حكـخَٔظخٌ (هَحٓخٌ هيیى) هخٓظگخِ ػًيِٖ طٕٜف رٕىِ حٓض .رخ َگخْی رّيکخٌ َٕ٘
ٔ ًَخی رٍِگخٌ ٕٛكیّ يٗریُیى کّ رٔیخٍی حُحی٘خٌ ىًٍْخٌ يلئىِٖ كَُْگپٍَٔ
هَحٓخٌ [هيیى] پٍَٕٔ یخكظّحَي .رٍِگخَی يخَُي حرَحْیى رٍ حىْى رهوی(ٔٗ )ٔ۳وین
رهوی(ٕ )ٔ۳كخطى حٛى رهوی(ٖ )ٔ۳حكًي هَٔ٠یّ( )ٔ۳4هٕحؿّ ػزيهللا حَٜخٍی()ٔ۳۳
ُٓخیی ؿَِٕی( )ٔ۳۶ؿالری ْـٕیَی(ٓ )ٔ۳۰یّي حكًي حريحنی چ٘ظی ٔ ...هیهی کٔخٌ
چٌٕ حیُخٌ ،کّ ٓظٌْٕخی حٓظٕحٍ ػخنى طٕٜف ْٔظُي ،حُ ًْیٍ هطّ رَهخٓظّحَي .ىٍ
كویوض ،طٕٜف ىٍحكـخَٔظخٌ حئَُی كََُي ههق ًْخٌ طٕٜف ىٍ هَحٓخٌ رٍِگ
حٓض ٔ .حئَُِ ْى حُ حیٍ حٓظٕحَّْخ ىٍ کٍٕ٘ ٔؿٕى ىحٍَي.
ػُٕحٌ «ٕٛكی» ىٍ ٔ ٍ١يخ ىحٍحی رخٍ يؼُخیی ػًین ٔ حكظَحوآيیِ حٓض .يَىو
حی٘خٌ ٍح ىحٍحی کَحيض ٔ يُ٘ؤ هیَ ٔ رَکض يٗىحَُي ،رًّْیٍ نلخظ حكظَحو ٔ طکَیى
ٕٛكیخٌ ٍح رَ هٕى ٔحؿذ يًٗٗخٍَي .ىٍ طؤیىرُيی ٔ ٓخهظخٍ ١زوخطت آٌُْ ،گخيی
کّ رَّخو ٕٛكی رخ ػُٕحٌ پیَ یخ ػخٍف رَ يٗهٍٕیى ،يٗریُیى کّ يَىو رَ ١زن رخٍٔ
ػًٕيی آٌٍح حُ ١زوّٖ ٍٔكخَی رًّٗخٍ يٗآٍَٔي.
۴ٔ4 كکًض یگخَّ
پیَ یخ ػخٍف رّآٌ ػهض رّىٍؿّٖ طويّ َخثم ٗيِ کّ ىٍ پی ىٓظیخری رّطوَد
رّهيحَٔي حٓض ٔ ؿخنزخ ً رّیکی حُ كَم ٕٛكیّ طؼهن ىحٍىٕٛ .كی ىٍ َُيگی ٍُٔيَِ
هٕى ٍح رّ یک َظى كکَی يویي کَىِ حٓض کّ حیٍ َظى كکَی رئٌ آٌکّ حٔ ٍح حُ
ىیگَحٌ ؿيح ٓخُى ،حُ ىیگَحٌ يظًخیِ ٓخهظّ حٓض .رًّْیٍ ػهض طٕٜف ىٍ يیخٌ
يَىو هيٍص كَحٔحَی ىحٍى ٔ رّكم ي٘خکم ػًٕيی ٔ ٗوٜی ئخًْض يیًَخیي)ٔ۳۴(.
حٍُٕ گلظٍ ىحٍى کّ چُيی هزمٗ ،وٜی رَّخو «ٓیي َٗفحنيّیٍ» يٍٕ٘ٓ رّ
«آهخی طخیًُی» ىٍ کخرم هیهی ؿهذ طٕؿّ کَىٍٓ ،خَّْخی ػًٕيی ٔ ٗزکّْخی
حؿظًخػی ىٍرخٍِی حٔ چیِْخی ُیخىی گلظُي ٔ َٕٗظُيَْ ،چُي يٍ حٍٔح ًَیُٗخٓى؛
يًکٍ حٓض حٔ ًْخٌچیِی رخٗي کّ يَىو يیگٕیُي .حيخ آٌچّ ریٖ حُ ًّْ طٕؿّ يَح
ؿهذ ًَٕى یک يٍٕى يٜخكزّی حٔ رخ یک ٗزکّی طهٕیِیَٕی رٕى کّ يظؼهن رّیک
گَِٔ ؿٓخىی حٓض .هزََگخٍ کّ یک رچّگکی کى ىحَٖ رٕى <رٍّٓى طلظیٖ ػوخیي>
يکٍَح ً حُ آهخی طخیًُی يیهٕحٓض کهًّی هٕى ٍح رگٕیي!
آهخی طخیًُی َْرخٍ (يطخرن رخ ػَكخٌ حرٍػَری) پخٓن يیىحى:
«يٍ هٕىو کهًّ ْٔظى» حيخ آٌ ١لهک هزََگخٍ ْیچ ًَیكًٓیي کّ حیٍ آهخ چّ
ٓوٍ ػَكخَت رٍِگی يیگٕیي ،حگَ آٌآهخ حیٍٓوٍ ٍح آگخْخَّ گلظّ رخٗي ،رخالطَیٍ ٔ
َٓخثیطَیٍ ٓوٍ ٍح ىٍ ههًَٔ طٕٜف ٔ حَٔخٌ کخيم گلظّ حٓض :رهّ« ،حَٔخٌ کخيم
کهًّی ؿخيؼّی ٰانٓیّ حٓضًّْ« ٔ ».ی ْٔظی ىٍ طًخيیض هٕى یک کهًّ حٓض».
يَىو ٔ ٍ١يخ ىٍ يلخٍٔحص ٍُٔحَّ رَّْ يَىی کّ ىحٍحی ٍیٖ ٔ ظخَْ يٕهَ
رخٗي «ٕٛكی» هطخد يٗکُُي .حیٍ َ٘خٌ حُ ػًن ٍیّْ٘خی طٕٜف ىٍ كَُْگ
ػًٕيی ٔ طخٍیوی ىحٍى .ىٍ حكـخَٔظخٌ ریٖ حُ َْ کٍٕ٘ی ىیگَ يِحٍحص ٔ يَحهي
ٕٛكیّ ٔؿٕى ىحٍى .حؿهذ يِحٍْخی ٕٛكیّ رُّیخٍطگخِ طزيیم ٗيِحَي .رٔیخٍی حُ
حيخکٍ ٔ يلالص ٔ ٓخكخص حىحٍی رَّخو ي٘خین ٕٛكیّ ئًی ٗيِ حٓض.
ىٍ رُؼي ىیگَ :پیَٕي يیخٌ حىریخص پخٍٓی ٔ طٕٜف ىٍ حكـخَٔظخٌ رٔیخٍ هٕی
حٓض ٔ حیٍ رّػهض ٔؿٕى ٗؼَحء ٔ َٕیُٔيِگخٌ كَحىٓظی چٌٕ هٕحؿّ ػزيهللا
حَٜخٍی ،كکیى ُٓخییْ ،ـٕیَی ،ؿخيی ٔ ...يٕنٕی رهوی حٓض)ٔ۳۲(.
ًْیٍگَّٕ حٓض پیَٕي طٕٜف رخ ىیٍ؛ حُ آٌؿخ کّ ػهًخی ىیُی حكـخَٔظخٌ ىٍ
ٛيٓخل حهیَ ػًٕيخ ً پیَٔ يُٓؾ «ىیٕرُيی» رٕىِحَي؛ حُ حیٍٍٔ پیَٕي حٓظٕحٍ ریٍ
طٕٜف ٔ ىیٍ ىٍ حكـخَٔظخٌ کًخکخٌ كلع ٗيِ حٓض ،چُخٌکّ يیخٌ ػهًخی ىیُی <حْم
ُٓض> ٔ ٍْزَحٌ ٕٛكیّ ٍحرطّٖ َِىیک ٔ رَحىٍحَّٖ ٔؿٕى ىحٍى؛ يالیخٌ ىٍ
۴ٔ۳ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
يٕحػع هٕى ييحو رّکَحيخص ي٘خین ٔ حکخرَ ٕٛكیّ حٓظُخى ٔ حٓظ٘ٓخى يیًَخیُي ٔ
رؼ٠خ ً هٕى ٍح ٕٛكی يیىحَُي .حیٍ ىٍ كخنی حٓض کّ يیىحَیى ىٍ ىیگَ َُٓيیٍْخ
يُخٓزخص يیخٌ كوٓخء ٔ يليػخٌ رخ ٕٛكیخٌ ْیچگخِ كُّٔ َزٕىِ حٓض.
طٕٜف ىٍ حكـخَٔظخٌ رّّٓ كَهّٖ «َو٘زُيیّ» « ،هخىٍیّ» ٔ «چ٘ظیّ» يظـهّی
ٗيِ حٓض کّ ىٍ ریٍ ١زوخص َٗٓی َلًٕ ىحٍَي .کخرم ٔ َْحص ىٔ يَکِ رٍِگ
طٕٜفحَيٓ ،خكخص ًٗخل کٍٕ٘ ٔ َخكیّٖ هُيْخٍ َیِ حُ حیٍ يکظذ طؤػیَ پٌیَكظّحَي.
كَهّٖ َو٘زُيیّ ،ىٍ يیخٌ هزخیم پ٘ظٌٕ ًوْجٌلیَ كه اكـبًَزبى:
ٔ ىیگَ يَىيخٌ حكـخَٔظخٌ حُ حكظَحو ٔ ؿخیگخِ هخٛی رَهٍٕىحٍ حٓضَْٓٗ .خی
کخرم ٔ َْحص حُ يَحکِ يٓى طـًغ َو٘زُيیخٌ ىٍ حكـخَٔظخٌ حٓض .رَحی حٔنیٍ رخٍ
ٓؼيحنيّیٍ کخٗـَی ٔ ػزيحنَكًٍ ؿخيی حیٍ َ١یوّ ٍح ىٍ َْحص ٍٔحؽ ىحىَي .ىٍ
حكـخَٔظخٌ حیٍ كَهّ ٗؼذ ُیخىی پیيح کَىِ حٓضٔ ،نی ىٔ طًخیم آٌ پٍََگطَ حٓض:
حنق ـ ٗخهّٖ ؿَری ٔ ًٗخنی کٍٕ٘ (يٍٕ٘ٓ رّهٕحؿّ حكَحٍ) کّ رخ يٓي كَهّ،
یؼُی آٓیخی يیخَّ حٍطزخ ١ىحٍىٓ .یيٓهیًخٌ هُئُی (ٖٕٓٔ ـ ْ ، ٕٔ۲4م) ٛخكذ
«یُخریغ حنًٕىس» یکی حُ حػخظى حیٍ كَهّ حٓض.
د ـ ٗؼزّٖ َٕحكی يَ٘هی ٔ هُيْخٍ؛ حیٍ ٗؼزّ ئظویًخ ً رّهخَٕحىِٖ يـيىیْخ
ٔحرٔظّحَي )ٔ۶ٓ(.يـيىیْخ هٕى ٍح ئُٕد رّ«كَ٠صْخ» يٗىحَُي کّ َٔذٗخٌ
رّػًَ هطخد يٍٗٓي .حی٘خٌ حُ حػوخد ٗین حكًي َُْٓيی (يهوذ رّيـيى حنق
ػخَی) ْٔظُي .ىٍ ٕٓحَق حی٘خٌ آييِ حٓض کّ ٗین حكًي َُْٓيی حُ َٕحىِگخٌ ٗین
حكًي كخٍٔم کخرهی رٕىِ کّ ىٍ هٌَ ىْى (ْ م) ىٍ ؿُٕد کخرم ُحىِ ٗي ،ىٍ ُيخٌ
ٓهطُض حکزَٗخِ (حُ ٓهٔهّٖ يـٕالٌ ُْيی) رّآٌ ىیخٍ ئخكَص ًَٕى ٔ ىٍ َ١یوض
ٕٛكیّ يٍٕ٘ٓ گ٘ض .حػ٠خی حُ حیٍ هخَٕحىِ ىٍ هٌَ َُٕىِْى طَٓخیی رّکخرم
رخُگ٘ظُي ٔ یک ييٍّٓ ٔ هخَوخِ ىٍ ٍٕٗرخُحٍ طؤٓیْ ًَٕىَي کّ رؼيْخ يَکِ
طؤػیَحص يٓى يٌْزی ٔ ٓیخٓی ٔ َُْی ىٍ حكـخَٔظخٌ ٗي .يٕٓیوی هَحرخطی حكـخَٔظخٌ
کّ ؿُیطَیٍ يٕٓیوی ىٍ ُٕع هٕى حٓض حُ ًْیٍؿخ ٍیّ٘ ىحٍى.
پیَٔحٌ حیٍ كَهّ ىٍ چْزیَ كه اكـبًَزبى:
حكـخَٔظخٌ حئَُی َٔزض رّىٔ كَهّٖ َو٘زُيیّ ٔ هخىٍیّ ىٍ حههیض ْٔظُي .طـًغ
چ٘ظیّ ىٍ كٕيّٖ َْیَٔى ریٖطَ رّچ٘ى يٗهٍٕى .يکخٌ حٛهی ٔ يَکِ طـًغ
آٌْخ «چ٘ض َٗیق» حٓض .آَخٌ ىٍ چ٘ض َٗیق ىحٍحی ييٍّٓ ٔ کظخروخَّ ْٔظُي.
رّٔ ٍٕ١حٟق حُ ىهخنض ىٍ حيٍٕ ٓیخٓی پَْیِ يٗکُُي ٔ حُ َظَ ٓخُيخَيْی
۴ٔ۶ كکًض یگخَّ
ىحههی َظى هٕری ىحٍَي .رَهی حُ حٕٛل ػوخیي حیٍ كَهّ ػزخٍصحَي حُ ٔ :ـ پخیرُيی
رَّٗیؼض ٕ ،ـ ًٓخع ٖ ،ـ هٕحنی 4 ،ـ ًکَ ۳ ،ـ چهّ ک٘ی ٔ ؿیَِ …
ىٍ يٍٕى ٗیِْٕخی رَگِحٍی يـخنْ َ١یوّٖ چ٘ظیّ رخٍْٔخی يظلخٔطی ٔؿٕى
ىحٍى .رٔیخٍی حُ حٍحىطًُيحٌ َ١یوّٖ چ٘ظیّ يٗگٕیُي کّ رَهی حُ آالص يٕٓیوی
رَحی رَگِحٍی يـخنْ حیٍ َ١یوّ ٍَٟٔی رٕىِ حٓض .ىٍ ٓهٔهّٖ چ٘ظیّ يٕٓیوی
ٔٓیهّٖ رَحی ٍٓیيٌ رّيؼُٕیخص ٔ ػخنى رَیٍ حٓضٓ .یيحكًيٗخِ ييىی چ٘ظی،
يَٗي هخَوخِ چ٘ظیّ ىٍَْحص يٗگٕیي :آالص يٕٓیوت کّ ىٍ يـخنْ چ٘ظیّ حٓظلخىِ
يٕٗٗى ،ؿيح حُ ٔٓخیم يٕٓیوی حٓض کّ ىٍ يلخكم ؿیَػَكخَی َٕحهظّ يٕٗٗى.
رَهی يٗگٕیُي حیٍ ٓهٔهّ ىَزخنّٖ ٓهٔهّٖ «ح َ ْىًَْیّ» ئُٕد رّحرَحْیى رٍ
حىْى ،حٓض کّ ىٍ ُيخٌ أرٕحٓلخم ٗخيی (حُ ي٘خین رٍِگ ٕٛكیّ ىٍ حٔحهَ ٛيِٖ
ٕٓو ٔ حٔحیم ٛيِٖ چٓخٍو) رّچ٘ظیّ يؼَٔف ٗي .رَهی ىیگَ آٌٍح رٍَّٓٓٔىیّ
َِىیک هٕحَيِحَي .آىحد هَهّپٕٗی رَحی حیٍ كَهّ رٔیخٍ يٓى رٕى ٔ ٓؼی يیٗي
هَهّ ٍح کّ يیَحع يويّّ هٕحؿّگخٌ چ٘ض رٕى ،رّؿٕحَخٌ ٔ حكَحى کى طـَرّ َيُْي ٔ
حُ هَهّرخُی رّٗيص ؿهٕگیَی يیٗي .رَحی هَهّ ،حٛهی ٰانٓی هخثم رٕىَي ٔ يُ٘ؤ
آٌٍح رّٗذ يؼَحؽ يیٍٓخَیيَي کّ ٓیّي هَهّٖ كوَ ٍح حُ هيح ىٍیخكض کَى ٔ ٓپْ
َٓ ٰانٓی رٕى> رّكَ٠ص ػهی پٕٗخَیي.آٌٍح <کّ حيخَض ٔ ّ
حیٍ كَهّ ىٍ هٌَ هبكهیَ كه اكـبًَزبى:
ٗخَِىِْى طَٓخیی ىٍ ُْي ئظوَ ٗي ٔ حُ ًْخٌؿخ رَهی حُ هزخثم پ٘ظٌٕ ٍح رّهٕى
ؿٌد ًَٕى .ىٍ يیخٌ هزخیم پ٘ظٌٕ کّ ىٍ حكـخَٔظخٌ حُ حکؼَیض رَهٍٕىحٍحَي ،كَهّٖ
هخىٍیّ پیَٔحٌ رٔیخٍی ىحٍى ٔ ٍْزَی آٌ رخ هخَيحٌ گیالَی حٓض کّ حُ حهالف َٔزت
ٓیّيػزيحنوخىٍ گیالَی َیِ رًّٗخٍ يٗآیُي .گیالَیْخ حؿهذ حكَحى طلٜیم کَىِ،
طکُٕکَحص ،رٍٕٔکَحصٗ ،یکپٕٕ ٔ يزخىی آىحد ْٔظُي؛ ىٍ ٓیخٓض ٔ طـخٍص
ىٓض ىحٍَي ٔ رّٗیِٕٖ ؿَری َُيگی يٗکُُي .ىٍ حيٍٕ ىیُی ٔ ٓیخٓی رّيیخٍَّٔی
حٗظٓخٍ ىحٍَي .هخَيحٌ گیالَی ىٍ ُيخٌ پخىٗخْی دمحم ظخَْٗخِ يُخٓزخص گَيی رخ
ىٍرخٍ ىحٗظُي ٔ حیٍ يُخٓزخص رّٔٛهضْخی چُيی يیخٌ حیٍ ىٔ هخَيحٌ رٍِگ حَـخيیي.
ٍٔ ّٟهٕحٌ ٓکٕص يٗکَى ٔ يُظظَ يٗيخَي طخ حٔ يطخنذ هٕى ٍح طًخو کُي .حیٍ
ٟٔؼیض یخىآٍٔ يـخنْ ًکَ ٔ ًٓخع ٕٛكیّ ٔ هَهّ ىٍیيٌ حی٘خٌ حٓض.
حًْیض حهالٙيُي «ؿًؼّهٕحَی» ِْحٍِگی ُيخَی ىحَٔظّ يٕٗٗى کّ رگٕثیى
رّحػَ كوَ ٔ كخهّٖ ػًٕيیْ ،یچَٕع پٌیَحیی ىٍ ریٍ َزٕى ،ؿِ ىٍ حیخو يلَو کّ رلغ
ىیگَی ىحٍى .پٌیَحیی ٔ ح١ؼخو ىٍ حیخو يلَو ٍح "هیَحص" يیگلظُي.
ح ّيخ ىٍ چُي ىّْٖ حهیَ حٟٔخع طـییَ کَىِ حٓض ،رخ رّهيٍص ٍٓیيٌ ٍٔكخَیض
ٗیؼّ ىٍ حیَحٌ ٔ گٔظَٕ كُِْٕخی ػهًیّٖ ٗیؼت ٛلٕی ٔ حكِحیٖ كخٍؽ
حنظلٜیالٌ كُٕحص ػهًیّٖ َـق ٔ هى ٔ ي٘ٓيٓ ،خکُیٍ ِْحٍِؿخص (رًّٕٗل
ٓخىحص) حُ طٕٜف كخٛهّ گَكظّ ٔ رّحؿظٓخى ٔ طوهیي ٍٔی آٍٔىِحَي .کّ رّآٌ «ط٘یغ
كوخْظی» َیِ يٗگٕثیى .ػهی َٗیؼظی رّآٌ «حٓالو ٍٓخنّ؛ َّ حٓالو ٍٓخنض» گلظّ
حٓض .حکٌُٕ ٍٔكخَیَٕی کّ ىٍ حیَحٌ طلٜیم کَىِحَي ىٍ َٕحكی يوظهق ِْحٍِؿخص
ًَخُْخی ؿًؼّ ٔ ؿًخػض رَپخ يٗکُُي ٔ حىػیّ ٔ حٍٔحى طُي كَهٕٖ يٗهٕحَُي کّ
ُّٓض َیِ «ٓهلیّض»َٓٗخٍ حُ طهؼیٍ ٔ َلَصپَحکُی حٓضْ .ىچُخٌ کّ ىٍ يیخٌ حْم ُ
ٍٔ رّگٔظَٕ حٓضَْ .ىٔی حیٍْخ رخ طٕٜف ٔ رخیکيیگَ يیخَّٖ هٕری َيحٍَي.
حُ َٓ ٔؿي ٔ كخل َٓٔىِ ٗيِ حٓض ٔ يُ٘ؤ آٌْخ َیِ ریٗک ًْخٌگَّٕ حكٕحنی رٕىِ
حٓض کّ ٗطلیخص آٌْخ َیِ حُ آٌ َٓچًّ٘ يیگَكظّ حٓضٰ .نکٍ رؼيْخ کّ ٕٛكیّ حُ
ٗطلیخص هٕیٖ گَكظخٍ ىٍى َٓ ٗيَي ،ىٍٛيى رَآييَي طخ طًخو حیٍگَّٕ ٓوُخٌ ٍح
طؤٔیم کُُي ٔ َْیک حُ حیٍ حنلخظ ٍح حٗخٍطی ٔ ٍيِی كخکی حُ يٕحؿیي ٔ حًٔحم
هٕیٖ كَحًَخیُي .ريیٍگَُّٕ ،نق ٍح كٗحنًؼم حٗخٍطی رّکؼَص ٔهخل ٍح کُخیظی حُ
ٔكيص ًَٗىَي ٔ هَحرخطی ٗيٌ ٍح حُ هٕىٍْخیی ىحَٔظُي ٔ ريیٍ طؤٔیالص هٕى ٍح حُ
طًٓض ٔ حَکخٍ ػٕحو ٔ ٍٔثٔخی آٌْخ يٍْٗخَیيَي.
حُ آٌؿخ کّ حیٍ طؤٔیالص ٔ حٛطالكخص َیخُ رَّٗف ٔ طٕٟیق ىحٍى ،رَحی حیٍ
يُظٍٕ آػخٍ ٕٛكیّ ٍح َٗف ٔ َٗف رََٗف کَىِحَي .يٗطٕحٌ رَّٗٔف گهٍ٘ ٍحُ
يلًٕى ٗزٔظَی ٔ َٗف هًَٔیّی حرٍكخٍٍٓ ٔ ٝخنّٖ يٕ٘حم يال يلٍٔ كیٔ ٞ
َٗٔف كخكع ٔ حيؼخل حیٍْخ ٍؿٕع کَى.
حكٌِٔ رَ َٗٔف يلٕٓيیَٗ ،فْخ ٔ يؼـىْخی (كَُْگ نـخص) كَحٔحَی رَحی
نـخص ٔ حٛطالكخص ٕٛكیّ طلَیَ ٗيِ حٓض؛ حُ ؿًهّ ،کظخد هطٍٕ «يؼـى
حٛطالكخص حنٕٜكیّ» رّههى ػزيحنَُحم کخٗخَی (و ٓٔ ْ ، ۰م) حٓض کّ رخ طٜلیق
ٔ ٔیَحیٖ ػزيحنؼخل ٗخْیٍ <يَٜی> رَحی َؤظیٍرخٍ ىٍ ٓخل (ٖٔ،ٔ۲۲ٕ ْ ٔ4
و) ىٍ ٓٛ 44للّ طٕٓ ٢حَظ٘خٍحص «ىحٍحنًُخٍ» ىٍ هخَِْ رّچخپ ٍٓیيِ حٓض.
کظخد حُ ىٍؿّٖ حػظزخٍ رخال رَهٍٕىحٍ حٓض« .أرٕحنٕكخ حنـُیًی حنظلظخُحَی»
حٓظخى ٍٗظّٖ طٕٜف حٓاليی ىٍ ىحَ٘گخِ هخَِْ ٔ َخیذ ٍثیْ ىحَ٘گخِ ،طوَیظی
رَآٌ َگخٗظّ ٔ کظخد ٍح حیٍگَّٕ طٕٛیق يٗکُئ« :حنکظخد ػهی ىٍؿش کزیَس يٍ
حالًْیّّ الَّّ یظ ًٍ٠حٛطالكخص حنٕٜكیّ ٔ ،یؼَف رٓخ ٔ ،یُزّ حنی ىالالطٓخ رلٔذ
حنظطٍٕ حنظٕٜفْٔ ،ی الؿُی ػُٓخ رخنُٔزش نيحٍّ حنظٕٜف حالٓاليی».
ىیگَ کظخد «حٛطالكخص حنٕٜكیّ» حُ حرٍػَرٗ حٓضَ ،یِ «َٗف حٛطالكخص
ٕٛكیّ» رّههى «ػهی ٍَٕی» حٓض کّ طلَیَ آٌ ىٍ ٓخل ْٕ ٕٔ۰ـَی هخطًّ یخكظّ
حٓضْ .ىچُیٍ «َٗف حنًٜطالكخص حنٕٜكیّ» رّههى حكًي حٍَٕ حنًَٜی ٔ «َٗف
حٛطالكخص طٕٜف» (ىٍْ٘ض ؿهي) رّههى ٓیّيٛخىم گَْٕیٍ ٔ «كَُْگ
حٛطالكخص طٕٜف» ىٍ ىٔ يـهي حُ ؿٕحى ٍَٕروٖ ٔ ...رٔیخٍی ىیگَ.
آد كیخص ،آد ًوًَُْبی اى إطالؽبد ْٕكیَ:
كیٕحٌ ،آؿٕٕ ،آثیُّ ،حٗخٍِ ،حَْ ،رخىِ ،رخىِٖ ٛخكی ،رخى ٛزخ ،رخٍ حيخَض ،
رض ،رظوخَّ ،رظکيِ ،روخء ،رّٕٓ ،پیخنّ ،پیَهَحرخص ،پیَ يـخٌ ،پیًخَّ ،طـهّی ،
ٕٔ۴ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
طٔهیى ،طٕکم ،ؿخو ،ؿخٌ ،ؿخَخٌ ،ؿَّ ،ؿهِٕ ،ؿَػّ ،چَحؽ ،چ٘ى هًخٍ ،
چهّ ،چُگ ،چ٘ى ،كخل ،كـخد ،كَو ،كَیق ،كهوّ ،كهٕل ،كیَص ،كن ،
كویوض ،هخل ،هَهّ ،هَحرخص ،هَحرخطی ،ههٕص ،هٕف ،هًخٍ ،هى ،هى حرَٔ ،
ىف ،ىو ٍ ،رخد ٍ ،ؿخء ٍٟ ،خ ُ ،نق ٓ ،خهی ٓ ،خؿَ ٓ ،کَٓ ،زٕ ًٓ ،خع ،
ٓخنک ٓ ،هٕک َٗ ،حد ٗ ،خْي ٕٓٗ ،ى ٛ ،لٕ ُٛ ،ى َ١ ،د َ١ ،یوض ، ًْ١ ،
كوَ ،كُخء ،هيف ،هُخػض ،يطَد ،يی ،يیکيِ ،يیُخ ٔ ،ؿي ،حٍٔحى ٔ ،ظخثق ،
يَیي ،
َٗیؼض ،كوّ ،طٕٜف َ١ ،یوض ،كویوض ،يؼَكض َٔ ،زض ،ریؼض ٗ ،ین ُ ،
ٓهٔهّ ،طهٕیٍ ،طًکیٍ ٓ ،یَ حنی هللا ٓ ،یَ كی هللا ،ػهى حنیویٍ ،ػیٍ حنیویٍ ،كن
حنیویٍ ،ئظٗ ،هًخٍٖ َ ،ظَٓٗ ،ؿًِِ ،ؿخَخٌ ،هَحرخص ،هَحرخطٗ ،پیَ ،يَحى
ٍَ ،يی َ ،ظَرخُی ،كیَص ،يلٕ ،يَیي َ ،يٗ ٓ ،خهٗ ،رخىِ ،ػ٘ن ،ؿٌُٕ َٗ ،
َٕ ،حهظٍ َ١ ،د ،طًکیٍ ُ ،نق ،حرَٔ ٗ ،ین ُ ،حْي ٍ ،حُ ٍ ،یخء ،طِٔیَ ١ ،ؼٍ
،رٓظخٌ ، ّْٕ ،يَ٘د ،يَ٘ٔد ،هخطى ،ری ْٕٗی ،ههٕص ،ظٍٕٓ ،هلی ،
، ٢ؿًغ ،طلَیوّ ،ک٘ق ٔ حيؼخل حیٍْخ ... ؿهی ً ،کَ ،كظُّ ،هز ، ٞرٔ ٌ
حیٍ حٛطالكخص يُل َٜرّطؤٔیالص ٔ ٍيِپَىحُی ٗؼَحء َیٔض .ىٍ ٗطلیخص
ٕٛكیّ ٔ ىٍ ٍٓخالص ػَكخء َیِ کخٍرَى گٔظَىِ ىحٍى ٔ ىٍ يؼخَی يؤ ٕٜٙ
يؼیٍ رّکخٍ ٍكظّ حٓض .حیٍ حٛطالكخص ٍح ىٍآػخٍ يُؼٍٕ چٌٕ «کظخد حنهًغ كی
حنظٕٜف» حُ حری َ َٜحنَٔحؽ حنطٕٓی« ،ک٘قحنًلـٕد» ْـٕیَیٍٓ« ،خنّٖ
ه٘یَیّ» ػزيحنکَیى رٍ ْٕحٌُ ه٘یَی« ،ػٕحٍف حنًؼخٍف» ٍَٓٓٔىی« ،يُخُل
حنٔخثَیٍ» هٕحؿّ ػزيهللا حَٜخٍی َْٔی« ،طؼَیلخص» ؿَؿخَی« ،حٛطالكخص»
ٗخِ َؼًض هللا ٔنیَ« ،لخیْحنلٌُٕ» ػخيهیَ« ،للخصحالَْ» ؿخيی« ،طٌکَسحالٔنیخء»
ػطخٍ ٔ ؿیَ حیٍْخ يٗطٕحٌ رّٔكٍٕ یخكض .رؼيْخ رخ حَظ٘خٍ کظذ يلیحنيّیٍ حرٍػَری
ٔ ٛيٍحنيّیٍ هَٕٕی ٔ ٗخگَىحٌ پَکخٍ آٌْخ ،طؼيحى حیٍ حٛطالكخص ریٖطَ ْى ٗي.
(ٖ)ٔ۶ ّطؾیبد
«ٗطق» یخ «ٗطلیخص» [کّ ػٕحو رّآٌ چطیخص يٗگٕیُي] ىٍ نـض رّيؼخَی
گَٕخگَٕی چٌٕ ؿهیخٌ ٔ ٍَٓكظٍ ىیگ ،ؿَٕ آٓیخد ٔ پخٗخَیيٌ آٍىٛ ،يحی ػزٍٕ
آد پَك٘خٍ حُ يـَحی طُگ ،آٔحُ گهٍّحَخٌ ْ ٔ ...ی ْی ٓخٍرخَخٌ آييِ حٓض .ىٍ
حٛطالف طٕٜف ،کاليی حٓض گٔظخهخَّ ٔ کلَگَّٕ ٔ َخٓخُگخٍ رخ َٗع ٔ ػوم ٔ
ػَف کّ ٕٛكیخٌ ىٍ كخل ٔؿي ٔ رٗهٕىی رَ ُرخٌ يٍٗحَُيَٗ« .ف ٗطلیخص»
ٕٕ۴ كکًض یگخَّ
ٗطخف» (ٕٕ ۳ـ ػُٕحٌ کظخری حٓض رّههى «ٍُٔرٓخٌ رَوهی ٗیَحُی» يٍٕ٘ٓ رّ«ٗین ّ
ْ ، ۶ٓ۶م) کّ كَهّٖ ىٍحٔیٖ گُخرخىی آٌٍح يُظَ٘ کَىِ حٓض .کظخد حىػخ ىحٍى کّ
پیخيزَ ٔ ههلخء ٔ ٛلخرّ ٔ حٔنیخء ًّْ ٗطق گلظّحَيٗ ،طٕكخص َْیک ٍح رّطَطیذ
ریخٌ يٗىحٍى ٔ رَّٗف ٔ طؤٔیم آٌ يٗپَىحُى .ىٍ ٛللّٖ ٖ۲کظخد چُیٍ آييِ:
ّللا ػهیّ ٔ ٓهّى» ح ّيخ آٌچّ ٓیّي گلض حُ يظ٘خرٓخص ىٍ «كٗٗطقحنُزی ٛهّی ّ
ٗطلیخص ىٍ ُيخَی کّ ٓکَ يلزض ٔ ػ٘ن ىٍ يوخو حنظزخّ رَحٔ ؿخنذ آيي ،چٌٕ
ي٘خْي رٕى كن ٍح رّكنَ ،ؼٕص هيو ىٍ حكؼخل ٔ ٛلخص رَحٔ پیيح آيي ىٍ ػیٍ ؿًغ
آىو ػهی ٍٕٛطّ» ٔ «ٍأیض ٍرّی كی حكٍٔ ٍٕٛس» ٔ ّللاُ َ
ن ّ حكظخى ،گلض« :هَه ِ
ّللا کم نیهش» ٔ كيیغ ی يٕٟغحنوييیٍ» ٔ «یُِل ّ «ٔؿيص َرَىَ حَخيهّ» ٔ «حنکَٓ ّ
ٟلک ٔ ٛالس ٔ حٓظهوخء ٔ ٟٔغحنويو ػهی ؿُٓى ٔ حيؼخل حیٍْخ ...کّ حُ كيیغ
ٛلخص ػزخٍحص حك٘خی حُنیخص رٕى ٔ كویوض ػیٌٕ ٛلخص رَّؼض ظٍٕٓ ىٍ يؼخیُخص؛
ٰنکٍ يکَ ٔ طهزیْ ػ٘ن رٕى ػخٗن ٍح حُ يؼٕ٘مُ ،یخىطی يلزض ٍح ٔ ٍٕٓم طٕكیي
رؼي حُ حَک٘خف ٍٕٓو ػ٘ن ػخٗن ٍح»...
ريیٍطَطیذ ًّْی ٕٛكیخٌ ٔ طٌکََِٕیٔخٌ يیگٕیُي ٓیّي «ٗطق» گلظّ حٓض.
رَّظَ يیٍٓي آٌْخ رخ حیٍ ٓوٍ يیهٕحُْي حكکخو طکهیلت ٍح کّ ٓیّي حػالو کَىِ
حٓض ،طولیق ًَخیُي ٔ .رّرٓخَّی ٗطق حُ ُیَ رخٍ حكکخو طکهیلی ٗخَّ هخنی کُُي.
ىحؽ طَیٍ ٗطلٕكخص ٍح ىٍ ٓوُخٌ ٕٛكیخٌ هٌَ ىٔو ْـَی حُ کٔخَی چٌٕ
حرَحْیى رٍ حىْى ٔ ٍحرؼّ ػئیّٖ رَٜی يٗطٕحٌ یخكض؛ گٔظخهخَّطَیٍ ًََّْٕخی آٌ
يظؼهن رّرخیِیي رٔطخيی ،كٔیٍ رٍ يُ ٍٕٜكالؽ ،أرََٕٓ َٜحؽ ٕٓ١ی ،حكًي
ؿِحنی ،دمحم ؿِحنیٓٓ ،م طٔظَی ،یلیٗ حنٕحٓطی ،أرٕرکَ ٗزهی ،أرٕحنلٍٔ هَهخَی،
أرٕٓؼیي أرٕحنویَ ،حرٍػَرٗ ،أرٕػهی كَیَی ،حرٍٓزؼیٍ ،ػلیق طهًٔخَی ْٔ ...ظُي.
طخ پیٖ حُ رخیِیي رٔطخيیٗ ،طلیخص ىحٍحی يوييخطی رٕىِ ٔ ىٍ نلخكّ ریخٌ
يٗٗيِ حٓض" .رخیِیي رٔطخيی" (ٓ ٔ۶ـ ٕ ْ ، ٕ۶م) َؤظیٍ ػخٍكی حٓض کّ
[رّپُيحٗض طٌکََِٕیٔخٌ] ٍٕٗیيِگی ىٌٍٔ هٕى ٍح رٍّٕٛص ٗطق ریخٌ کَىِ حٓض.
ٔنی رُيِ هیخل يٗکُى حٔ حَٔخَی هٕىٗیلظّ رٕىِ ،ػهیحالٕٛل رّْیچ چیِ رخٍٔ
َيحٗظّ ،گَكظخٍ ریًخٍی يیگخنٕيخَی رٕىِ ٔ طٕٜف ٍح ٔٓیهّ هَحٍ ىحىِ رٕىِ.
حُ يُظَ ىیگَ حٔ ًَخیُيِٖ ٍٔف حیَحَی ىٍ يٕحؿّ رخ يٕؽ َیَٔيُي حٓالو حٓض.
حُ هٕٜٛیخص ٍٔف حیَحَی آٌ حٓض کّ ظخَْ ٔ رخ ٍ١ىحٍى «آٍی» ٔ «َّ» ٍح رخْى
يٗگٕیئٍ ،حَُ٘خهظت طخٍیوت حیَحَیخٌ َ٘خٌ يیىْي کّ آَخٌ ىٍ رَحرَ ْـٕو حيٕحؽ
ٖٕ۴ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
هيٍصيُي ،ئظویًخ ً ٓیُّ ٓپَ ًَٗکُُي ٔ حیٔظخىِگی ًًََٗخیُي؛ رهکّ حرظيح رخ آٌ
ًْآُْگ يَٕٗٗيٓ ،پْ حُ ىٌٍٔ رّيٍٕچّهٍٕی ٔ چکٖکخٍی َٗٔع يٗکُُي ٔ
رّئٍَ آٌ ٍح طلَیق يًَٗخیُي ...حرٕحنوخٓى كَىٔٓی ْى کًخریٖ ًْیٍ چَِٓ ٍح حُ
هٕى رًَّخیٖ گٌحٍىِ حٓض ٔ .رؼيْخ ط٘یغ ٛلٕی ٔ كَهّْخ ٔ آثیٍْخی ىیگَ...
رّچُي ًََّٕ حُ ٗطلیخص رخیِیي کّ ٗین ّ
ٗطخٍ َوم يٗکُي طٕؿّ کُیى:
ٔ ـ «كن رًٍ گلض کّ ًّْ رُيِحَي ؿِ طٕ4۳ ٙ ».
ٕ ـ « يَح رَگَكض ٔ پیٖ هٕى رُ٘خَي ،گلض :حی رخیِیي! ههن يٍ ىٔٓض ىحٍَي
طٍٕح ریُُي .گلظى :ریخٍحی يَح رّٔكيحَیض ٔ ىٍپٕٕ يَح یگخَّگی طٕ ٔ ،رّأكيیظى
ٍٓخٌ ،طخ ههن طٕ چٌٕ يَح ریُُي طَح ریُُي .آٌؿخ طٕ رخٗی َّيٍ4۳ ٙ ».
ٖ ـ «ْلض َٕرض ٕ١حف کؼزّ کَىو .پْ گلظى :حنٓی! َْكـخد کّ رٕى يیخٌ طٕ
ٔ يٍ رَىحٗظی .حُ رخالی کؼزّ َيح کَىَي :حی رخیِیي! يیخٌ ىٔٓض ٔ ىٔٓض كـخد
َزخٗي۳ٖ ٙ ».
ّللا حکزَ رُ٘یي ،گلض :يٍ رٍِگٕحٍطَو۳ٖ ٙ ». 4ـ گٕیي« :أرٕیِیي حُ يئًٌ ّ
۳ـ « ٰانٓی طٕ آثیُّ گ٘ظی يَح ٔ ،يٍ آثیُّ گ٘ظى طَح۳۳ ٙ ».
۶ـ « ٓی ٓخل حُ كن ؿخیذ رٕىو .ؿیزض يٍ حُ حٔ ًکَ يٍ رٕى حٔ ٍح .چٌٕ
رُ٘ٔظى ،حٔ ٍح ىٍ ًّْ كخل یخكظى ،طخ رليی کّ گٕیی کّ يٍ حٔ رٕىو۶ٓ ٙ ».
رخّلل کّ
۰ـ رخیِیي ٍحگلظُي« :ؿًهّٖ ههن طلض نٕحی دمحم هٕحُْي رٕى» .گلضّ « :
نٕحی يٍ حُ نٕحی يل ًّي ػظیىطَ حٓض۶۳ ٙ ».
۴ـ « يَح رخييحى ٔ ٗزخَگخِ َزخٗي .رخييحى ٔ ٗزخَگخِ آٌ کْ ٍح رخٗي کّ حٔ ٍح
ٛلظی رخٗي ٔ يَح ْیچ ٛلض َیٔض۶۶ٙ ».
۲ـ رخیِیي ٍح گلظُي« :پیٖ طٕ رّٗزَُّخٌ ٔ يَىحٌ ههوی ٍح يٗریُیى .گلض:
«حیٍْخ يالثکحَي کّ حُ يٍ ػهى يٗپَُٓي۶۰ ٙ ».
ٓٔ ـ رخیِیي ٍح گلظُي« :كن ٍح نٕف يللٕظی حٓض ٔ ،ػهى ًّْچیِی ىٍ حٔ
حٓض .گلض« :يٍ ؿًهّٖ نٕف يللٕظى۶۰ ٙ ».
حیٍ ػزخٍحص َیِ يُظٔذ رّحٔ حٓض:
ـ «نیْ كی ُؿزّظی ِٓ َٕیهللآ ،زلخَی يخ حػظى ٗؤَی = ىٍ ؿٕف هزخیى ؿِ هيح
َیٔضٗ ،گلظخ! چّ يوخو ٔحالٖ ىحٍو« )ٔ۶4(».الحنّ حالّ حَخ =هيحی ؿِ يٍ َیٔض)ٔ۶۳(».
يٕنٕی ىٍرخٍِٖ حىػخی حنْٕیض رخیِیي يیگٕیي:
رخ یِیي آيي کّ یِىحٌ َک يُى رخ يَیيحٌ آٌ كویَ يلظ٘ى
۴ٕ4 كکًض یگخَّ
گلض :رّ ٕٓی ههن يٍ ریٌَٔ ٕٗ .یک گخو رَىحٗظى ٔ ىٍ گخو ىٔو حُ ْٕٕ ٍكظىَ ،يح
کَى کّ كزیذ يٍ ٍح رّيٍ رَ گَىحَیي کّ ٓخػظی طخد ىٍٔی يٍ ٍح َيحٍى.
ْى حُ رخیِیي َوم حٓض کّ گلض :حٔ هٕحٓض يخ ٍح رزیُي ،يخ َوٕحٓظیى کّ حٔ ٍح
رزیُ یىْ .ى حُ حٔ َوم حٓض کّ گلض :هيحیخ ،حگَ ىٍ ػهى حُنیض گٌٗظّ کّ حكيی حُ ههن
ٍح ػٌحدکُی ،ؿٔى يَح آٌهيٍ رٍِگ کٍ کّ کٔی ىیگَ رخيٍ ىٍؿُٓى َگُـي)ٔ۶۶(...
حیٍ ٔٛقحنلخل ًّْٖ ٕٛكیخٌ حكَح١ی حٓض؛ ٰنکٍ رَ هالف رخیِیي رٔطخيی،
رٔیخٍی حی٘خٌ رخٍٔيُي رٕىَي .يخَُي كالؽ (يوظٕل رّٓخل ٖٓٔ ْ ،م) کّ رَ يالء
کّٕ حَخحنلن ُى .كالؽ ىٍ ىیٕحٌ حٗؼخٍی ئُٕد رّهٕى ،هيح ٍح ىٍ ْیجض یک ٌُ
ؿٕحٌ ٔ ُیزخ طًؼیم يٗکُي .ييحو حُ ُنق ٔ حرَٔ ٔ هي ٔ هخل ٔ َِٖ١گیٕٔ ٔ نذ ٔ
ىَيحٌ ٔ گَىٌ رهٍٕیٍ ٔ ٗخَّْخ ٔ ٓیُّْخی يَيَیٍ ...هيح ٓوٍ يَُٗي!
حیٍ کهًخص ىٍ َظَ كویٓخٌ حهزخٍٖ "کلَ" ٔ "رٗحیًخَٗ" ىحَٔظّ ٗي؛ ٔنٗ
حٔنیخءّللا ٗٓیي
ّ ٕٛكیخٌ حكَح ٗ١کهًخص كالؽ ٍح «ٗطق» يٗىحَٔظُيٍ ٖٔ ،ح ًْچٌٕ
يويّ يُٗٗخُٓي .كالؽ يَگ ؿىحَگیِی ىحٗض؛ َؤض ىٍ يالء ػخو طخُیخَّحٕ
ُىَيٓ ،پْ ىٓضْخیٖ ٍح حُ يچ هطغ کَىَيََٓ ٔ ،گٌٕ رّىحٍٕ آٔیوظُي ٔ
ُٓگٔخٍٕ کَىَيَٓ ،حَـخوٍ َٕٓ ،ح حُ ريٌ ؿيح ًَٕىِ ٔ طُٖ ٍح ُٕٓحَیيَي...
َْچُي هزَْخی ىٍ ىٓض حٓض کّ كالؽ َّ رّىنیم حػظوخىحص ٔ ٗطلیخطٖ ،رم
رّؿٓض ي٘خٍکض كؼخل ىٍ كظُّی هَحيطّ ىٓظگیَ ،يلخکًّ ٔ حػيحو ٗي.
حنَرخَیّّ» کّ کظخری حٓض ي٘ظًم رَ ْىچُیٍ ػزيحنوخىٍ گیالَی ىٍ «حنلیٕٟخص ّ
چُيیٍ ٍٔى ٔ ىػخء ىٍ يٕٕٟعْخی يوظهق ،آٍٔىِ حٓض« :هيحَٔي رهُييَطزّ كَيٕى:
حی ؿٕع رٍِگ! گلظى :نزیک حیپٍَٔىگخٍ ؿٕع!
كَيٕى :حَٔخٌ َْحَيحُِ يخریٍ ػخنى يخىِ ٔ يهکٕص هَحٍ گَكظّ رخٗي پْ حٔ
ىٍيَكهّٖ َٗیؼض حٓضَْ ٔ .يويحٍ ططٍٕ یخكظّ ریٍ ػخنى يهکٕص ٔ ؿزَٔص (ػوم)
رخٗي پْ آٌ يَكهّٖ َ١یوض حٓض ٔ َْيويحٍ ططٍٕ یخكظّ ریٍ ػخنى ؿزَٔص (ػوم) ٔ
الْٕص (حنْٕیض) رخٗي ،پْ آٌ كویوض حٓضٓ .پْ هيحَٔي رّيٍ كَيٕى:
حیؿٕع رٍِگ! ىٍْیچ چیِی ظخَْ ًَیٕٗو ًْخَُي ٗيص ظٍٕٓو ىٍ حَٔخٌ؛
پْ پَٓیيو حی پٍَٔىگخٍو! آیخ يکخٌ رَحی طٕ يًکٍ حٓض؟
رّيٍ كَيٕى :حیؿٕع رٍِگ! يٍ حیـخى کُُيِٖ يکخٌ ْٔظىٔ ،نی رَحیى يکخَی
َیٔضٓ .پْ حٔ رّيٍ كَيٕى :حیؿٕع رٍِگ حَٔخٌ چیِی ًَیهٍٕى ٔ ًَیَٕٗي ٔ
۴ٕ۶ كکًض یگخَّ
ٕؾْ
ٍکو ّ َ
ُ
ٛلٕ ٓکَ ٔ َ ٕٛكیخٌ حىػخ ىحٍَي کّ ٟٔؼیض حی٘خٌ پیٕٓظّ يیخٌ ىٔكخنض ُ
يظـیَحَيٓ .کَ (ئظی) یؼُی رٗهٕىی ٔ ُٔحل ػوم َخٗی حُ ؿٌرّٖ حٔ طؼخنی ٍح
ٓکَ يٗگٕیي :نلع ٓکَ ىٍ گٕیُي؛ ػِحنيّیٍ کخٗخَی ىٍ طزییٍ حٛطالف ػَكخَی ُ
ػَف ٕٛكیخٌ ،ػزخٍص حٓض حُ ػيو طًیِ يیخٌ حكکخو ظخَْ ٔ رخ ٍ١رّٓزذ يولی
رٕىٌ ٍَٕ ػوم ىٍ ٗؼخع ٍَٕ ًحص ،ريیٍریخٌ کّ حْم ٔؿي ٔ كخالص ػَكخَی ،رّىٔ
ىٓظّ طؤیى يَٕٗٗي ،رَهی يلزخٌ ٔ ػخٗوخٌ ًحص ْٔظُي ،کّ يُ٘ؤ ٔؿي ٔ كخل آٌْخ،
كَ٠ص ًحص حٓض .ػيِٖ ػخٗوخٌ ٛلخصحَي کّ يُ٘ؤ ٔؿي ٔ كخل آٌْخ ،ػخنى ٛلخص
حٓض .کٔخَی کّ حُ ػخٗوخٌ ٛلخصحَي ،رَحی ٔؿي ٔ كخل آَخٌ ٔهلّ ٔ پیٖ آييْخی
رٔیخٍی پیٖ يٗآیي .رَهالف ػخٗوخٌ ًحص.
ْىچُیٍ ٔؿيی کّ حُ ػخنى ٛلخص ،رَحی ٓخنک ٍحِ َ١یوض پيیي يٗآیي،
رّحَيحُِٖ حَٕحٍ ٔ آػخٍ ًحص ،هيٍص ٔ طٕحٌ َيحٍى ،رًّْیٍ ىنیم حٓض کّ ػخٗوخٌ
ًحص ،ىٍ آؿخُ ٔؿي ،رّؿٓض هيٍص ٔ ؿهزّٖ کّ ىحٍَي ،يـهٕد ٓهطُض كخل يَٕٗٗي
ٔ ػوم حی٘خٌ ىٍ پَطٕی ٗؼخع حَٕحٍ ًحص ،کخيالً يً٠لم ٔ يوظلی يٕٗٗىٔ ،
ٍَٓٗظّٖ طًیِ ٔ ط٘وی ٚحُ ىٓض ٔ حهظیخٍ آٌْخ يٍٗٔى ٔ ىٍ حیٍ كخنض حٓض کّ
يلم كکى ظخَْ ٍح کّ طلَیوّ حٓض ،حُ يلم رخ ٍ١کّ ؿًغ حٓضًَٗ ،طٕحَُي رخُ
۴ٕ۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ُٗخُٓي ٔ ط٘وی ٚىُْي ،ىٍ َظیـّ رّحك٘خی حَٓحٍ ٍرٕری کّ ىٍ هِحَّٖ ؿیَصحَي
يٗپَىحَُي ٔ کهًخص ٗطق حُ آٌْخ ٛخىٍ يٕٗٗى .يؼالً يٗگٕیُيٓ :زلخَی!
= يٍ يُِِ ْٔظى ٔ .یخ يٗگٕیُي :حَخحنلن = يٍ هيح حٓظى...
ٕٛكیخٌ حیٍ ٔؿي ٔكخل ٍح کّ ىٍ ٔحهغ ؿهزّٖ ػ٘ن ػخٍكخَّ رَ ٓخنک َ١یوض
ٓکَ يٗگٕیُي .چٌٕ ػخٍف ىٍ حیٍ كخنض ،گٕیخ رَ حػَ ؿهزّٖ ػ٘ن ،ىچخٍ حٓضُ ،
ئظت ػخٍكخَّ حٓض کّ هيٍص ٔ طٕحٌ طًیِ ظخَْ ٔ رخ ٍ١حُ حٔ گَكظّ ٗيِ حٓض ٔ
چیِْخی رَ ُرخٌ يٗآٍٔى کّ حُ َظَ ظٕحَْ َٗیؼض کلَآيیِ حٓضٕٛ )ٔ۶۴(.كیخٌ
طُئٍ ييػی ْٔظُي کّ حیٍ ػیٍ كُخء حٓض؛ ٕٛكی ىٍحیٍ كخنض حُ يٍ ٔؿٕىی هٕى
هخٍؽ ٗيِ ٔ ىٍ ٔؿٕى هيح كم ٗيِ حٓضًّْ .چیِ ٍح يٗریُيََْٕ ،ع ٛيح ٍح
يُٕٗٗى ٔ ََْٕع ٓوٍ رَُرخٌ يٍٗحَي ٔ َْ هطخی حُ حٔ َٓ يَُٗي ًّْٖ ،حیٍْخ
حُ ؿخَذ حٔ طؼخنی حٓض ٔ كؼم يوظخٍ يلٕٔد ًَٕٗٗى ،رُخرَحیٍ يؼخهذ َیٔض.
ح ّيخ «ٛلٕ» ػزخٍص حُ رَگ٘ض هيٍص طًیِ ٔ ط٘وی ٚرَحی ٓخنک حٓض)ٔ۶۲(.
ريیٍریخٌ کّ ٔؿٕى ٓخنک ،رخ ؿهزّٖ حَٕحٍ ًحص ،كخَی ٔ ئظٓهک يٕٗٗى ،كنطؼخنی
ىٍ َ٘ؤی ىٔو ،حٔ ٍح رّيوخو روخی رؼي حُ كُخء يٍٗٓخَي ٔ َْ ٔٛلی کّ حُ حٔ كخَی
ٗيِ رخٗي ،رّحٔ رخُگَىحَیيِ يٕٗٗى .یکی حُ آٌْخ ٛلخص ػوم حٔ حٓض کّ ػخيم طًیِ
ٔ ط٘وی ٚحٓض ٔ يٗطٕحَي يُخُل ظخَْ ٔ رخ ٔ ٍ١يوخو ؿًغ ٔ طلَیوّ ٍح حُ ْى رخُ
ُٗخٓي ٔ ىٍػیٍكخل کّ ىٍ يُِل رخ ٍ١حٓض ،چیِی رَ هالف ظٕحَْ َٗع
ٛلٕ» رّيؼُخی ْٕٗیخٍی حٓض ٔ ىٍ حٛطالف ًَٗگٕیي .رًّْیٍ ؿٓض گلظّحَي « َ
ػَكخءٛ ،لٕ رّيلٕٓو ٍؿٕع رّحكٔخٓخص ٔ رَگ٘ض رّػخنى ؿیذ حٓض ٔ حُ َظَ
ٓکَُ ،ي٘ ِؼَ رّؿیزض ٔ كیَص ٓخنک ٓکَ حٓض ،چٌٕ ُ يَطزّٛ ،لٕ رخالطَ حُ ُ
حٓضٛ ٔ ،لٕ َ٘خٌ ىُْيِٖ ْٕٗیخٍی ٔ ىٍک آگخْخَّٖ نٌص ٔٛخل حٓض)ٔ۰ٓ(.
ْىچُیٍ ٛلٕ ،يوخو ٕٗٓى طخو حٓض ٔ ٓخنک ٔكيص ٔ کؼَص ٍح رخ ْى يٗیخري ٔ
ي٘خْيِ يٗکُي .رَّلٕی کّ کؼَص ،ئظٓهک ٔ كخَی ىٍ ٔكيص رخٗي .رًّْیٍ ؿٓض
ٓکَ هٕحَيِحَيْ .ى ىٍ يٍٕى يوخو ٛلٕ گلظّحَيٛ :لٕ يوخو ٛخػي ٔ ٛلٕ ٍح كٕم ُ
كٕم حَظظخٍ ٓخنک حٓض .يوخو ٛلٕ رَٗیخُ حُ ١هذ حٓضُ ،یَح ١هذ رؼي حُ ٔٛخل
ٔ کًخل طخو رّيلٕٓو كَحم ٔ حَلطخ ١رّٕٓی َوٜخٌ طهوی يٕٗٗى ،يوخو ٛلٕ ّ
يُِِ
حُ َْگَّٕ ٟین ٔ ؿَف حٓض چٌٕ ٛلٕ يَطزّٖ ِٓؼّ ٔ گٔظَىِگی ٓخنک حٓض.
ٔ ٓخنک ىٍ يوخو ٛلٕ ،ىٍ ٔحهغ ًّْٖ كـخدْخی ٛلخص ٍح کُخٍ يَُٗي ٔ ٔؿّ
ًحص رَحی حٔ ک٘ق يٕٗٗى ٔ ،حیٍ ًْخٌ چیِی حٓض کّ حٛطالكخً ،طـهّی ٔحكي
۴ٕ۴ كکًض یگخَّ
ػِص هٕحَيِ يٕٗٗى .یکی حُ ئخثم ىیگَ ىٍرخٍِٖ يَطزّ ٔ يوخو حنو ّٓخٍ حُ كـخد ّ
ٛلٕ آٌ حٓض کّ ػَكخء ييػی ْٔظُي ٓخنک ىٍ يوخو ٛلٕ رؼي حُ يلٕ ،ههن ٍح ىٍ
َٗحیطی کّ هخثى رّكنحَيٕٓٗ ،ى يٗکُي .یؼُی كن ٍح ىٍ ؿًیغ يٕؿٕىحص ٔ
يوهٕهخص ي٘خْيِ يًَٗخیيٛ .لٕ یؼُی كخنض ػوالَی ٔ ػخىی کّ ٕٛكیخٌ ييػیحَي
کىطَ ىٍ آٌ ٟٔؼیض هَحٍ ىحٍَي .ىٍ حیٍ كخنض َْ كؼهی کّ رّحَـخو ٍٓخَُي حُ ٍٔی
حهظیخٍ حٓضْ .ـٕیَی ىٍ ک٘قحنًلـٕد رخری رخُ يٗکُي طلض ػُٕحٌ «حنکالو
ٜلٕ» ىٍ آٌؿخ يخَُي ًْگُخٌ هٕى ييػی يٕٗٗى کّ حیٍ ىٔ كخنض رَ ٔکَ ٔ حن ّ كیحن ُّ
ؿُخد هظى يَطزض ٔ حَزیخء پی٘یٍ َیِ ػخٍ ٝيٗٗيِ حٓض:
ّللا کّٓ :کَ ٔ ؿهزّ ػزخٍطی حٓض کّ حٍرخد يؼخَی کَىِحَي حُ حػِک ّ«ريحٌ ّ
ؿهزّٖ يلزض كنطؼخنٗ ٔ ٛلٕ ػزخٍطی حُ كٕٜل يَحى ٔ حْم يؼخَی ٍح .حَيٍ حیٍ
يؼُی ٓوٍ رٔیخٍ حٓض ،گَْٔی حیٍ ٍح رَ آٌ ك٠م يَُٗٓي ٔگَْٔی رَ هالف.
ّللا ػُّ ٔ ،يظخرؼخٌ حٔ
آَخٌ کّ ٓکَ ٍح رَ ٛلٕ ك٠م َُٓي ٔ آٌ أرٕیِیي حٓضٍٟ ،ی ّ
گٕیُي کّٛ :لٕ رَ طًکیٍ ٔ حػظيحل ٛلض آىيیض ٍٕٛص گیَى ٔ آٌ كـخد حػظى
ٓکَ رَ ُٔحل آكض ٔ َوٛ ٚلخص رَ٘یض ٔ ًْخد طيریَ ٔ رٕى حُ كنطؼخنٗ ٔ ُ
حهظیخٍ ٔی ٔ ،كُخی طَٜكٖ حَيٍ هٕى رّروخی هٕطی کّ حَيٍ حٔ يٕؿٕى حٓض رّهالف
ٔالو حَيٍ كخل ٛلٕ ؿُْ ٔی ٔ ،حیٍ حرهؾ ٔ حطى ٔ حکًم رٕى؛ چُخٌکّ ىحٔٔى ػهیّ حن ّ
رٕى ،كؼهی حُ ٔی رّٔؿٕى آيي ،هيحَٔي طؼخنٗ آٌ كؼم ٍح رّٔی حٟخكض کَى ٔگلض:
ػهَ ًَُّ ِي ًَخ یَ٘خ ُء ٔ »ٕ۳ٔ :ٕ،يٜطلی ک َٔ ْحن ِل ْک ًَشَ َٔ َ
ّللاُ ْحن ًُ ْه َ
« َٔهَظ َ َم ىَ ُحٔٔىُ َؿخنُٕصَ َٔآط َخُِ َ
ّللا ػهیّ حَيٍ كخل ٓکَ رٕى ،كؼهی حُ ٔی رّٔؿٕى آيي ،هيحَٔي طؼخنٗ آٌ كؼم ٛهی ّ
ّللاَ ٍَيی»ٔ۰ :۴ ،
کٍ ّ ٍح رّهٕى حٟخكض کَى؛ هٕنُّ طؼخنَٗٔ « :يخ ٍَ َيیْضَ حً ٍَ َيیْضَ َٔ ٰن َ
ك٘ظّخٌَ يخ ریٍَ ػز ٍي ٔ ػزيٍ! آٌکّ رّهٕى هخیى رٕى ٔ رّٛلخص هٕى ػخرض ،گلظُي:
«طٕکَىی» ،رَ ٔؿّ کَحيض ٔ آٌکّ رّكن هخیى رٕى ٔ حُ ٛلخص هٕى كخَی ،گلظُي:
«يخکَىیى ،آٌچّ کَىیى ».پْ حٟخكض كؼم رُيِ رّكن َیکٕطَ حُ حٟخكض كؼم كن
رّرُيِ؛ کّ چٌٕ كؼم كن رّرُيِ ي٠خف رٕى رُيِ رّهٕى هخیى رٕى ٔ چٌٕ كؼم رُيِ
رّكن ي٠خف رٕى رّكن هخیى رٕى؛ کّ چٌٕ رُيِ رّهٕى هخیى رٕى ،چُخٌ رٕى کّ ىحٔٔى
ٍح یک َظَ رّؿخیی حكظخى کّ يَٗزخیٔض ،طخ ىیي آٌچّ ىیي ٔ چٌٕ رّكن هخیى رٕى چُخٌ
رٕى کّ يٜطلی ٍح یک َظَ حكظخى ْى حُ آٌ ؿُْ ٌُ ،رَيَى كَحو ٗي؛ حُ آٌچّ آٌ
ىٍ يلم ٛلٕ رٕى ٔ حیٍ ىٍ يلم ٓکَ)ٔ۰ٔ(.
۴ٕ۲ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
هوبهبد ْٕكیَ
ٕٛكیخٌ رَحی هٕى ٔ رَحی یکيیگَ يوخيخطی هخثمحَي کّ هٕى ٍح رّآٌ يُٕٜد
يٗکُُي .حیٍ يوخيخص ْى يخىی حٓضْ ،ى يؼُٕی .حیٍ يوخيخص ىٍ طٕٜف حکظٔخری
حٓض ،ىٍٔیٖ ٔ ٕٛكی ىٍ ٓهٕک رخیي آٌْخ ٍح ١ی ًَخیُي :يخَُي ٓهطخٌٗ ،خِ،
ٓخنکٔ ،حٛم ،كویَ ،كخَی ،طٕرٍّٔ ،عُْ ،ي ،كوَ (یؼُی رَٗیخُی حُ ؿیَ هيح)
ٛزَ ،طٕکمٍٟ ،خ ،طٔهیى...
ىٍ يٍٕى طؼيحى يُخُل ٔ يوخيخص طٕٜف يیخٌ هٕى ٕٛكیخٌ َیِ طٕحكن َظَ
َٓحؽ ىٍ کظخد «حنهُ ًّغ كیحنظٕٜف» طؼيحى يوخيخص یخ ٔؿٕى َيحٍى .يؼالً أرَّٕ َٜ
يُخُل ٔ يَحكم َ١یوض ٍح ْلض يوخو ًکَ کَىِ حٓض ،كَیيحنيّیٍ ػطخٍ آٌٍح رخ
ْىآيیوظّگی رخ حكٕحل ىٍ ْلض ٔحىی ریخٌ ىحٗظّ ٔ يٗگٕیي« :يوخيخص ٔ يُخُل َِى
ٕٛكیّ يظؼيى حٓض ،یکی ٔ ىٔطخ ،طخ ْلض ْٔلظخى ٔ ْلظخى ِْحٍ ٔ ىِ ٔ ٛي ٔ ِْحٍ
گلظّ ٗيِ حٓض!» هٕحؿّ ػزيهللا حَٜخٍی ىٍ يُخُل حنٔخثَیٍ آٌٍح ىٍ ىِ يَكهّ ٔ
َْ کيحو ىِ يَكهّ ٛي يُِل (ٛي يیيحٌ) َوم ىحٗظّ حٓض .أرٕكخيي ؿِحنٗ َُّ يوخو
رَحٖ ٕٛكٗ رَيًٗٗخٍى؛ پُؾ يوخو کّ يظلن ػهیّ حٓض ،ريیٍطَطیذ رخٗي:
یخ هخٌَٕ ىیٍ ،یؼُٗ َُيگٗ ١زن يٕحُیٍ ٔ ٔ ـ «ّویؼذ»:
حكکخو ىیُٗ کّ رَحٖ ًّْٖ ئهًخَخٌ ٔحؿذ ٔ ي٘ظَک حٓضٰ ،نکٍ حُ يُظَ ٕٛكیخٌ
حیٍ يوخو كو ٢آؿخُ ٍحِ ٔ يوييّٖ حٓض رَحٖ گخو َٓخىٌ ىٍ َ١ین ػَكخَٗ.
کّ ػزخٍص حٓض حُ كوَ حهظیخٍٖ ٕ ـ «ٛویوذ»:
ٔ چ٘ى پٕٗٗ حُ حؿَح ٔ ٝيطخيغ َلٔخَٗ ،طَک ىَیخ ٔ طَک يٍ هٕیٖ؛ ىٍ حیٍ
يَكهّ رخیي طلض ْيحیض يُظى يَحى رّيَحهزّ ٔ طًَیٍ رپَىحُى.
ىٍ حیٍ يوخو رخیي حيیخل كٔٗ ٔ َلٔخَٗ ٍح طَک گلظّ ٖ ـ «هؼوكذ»:
ٔ ئظؼي ػٕحنى كخل ٔ حٍطزخٛٔ ٔ ١خل گَىى ٔ رظٕحَي ىیگَحٌ ٍح َیِ حٍٗخى ًَخیي.
۱ـ «ؽویوذ» :رّهٕل کخكّٖ يٕأنلخٌ ٕٛكیّ ،حیٍ يَكهّ كو ٢رَحٖ ػيِٖ
يؼئىٖ حُ ٕٛكیخٌ هخرم ٕٔٛل رخٗي ٔ ىٍٍٕٛطٗ يًکٍ حٓض کّ ٕٛكٗ ٍحرطّٖ
ىحثیى ٔ َِىیک رخ كویوض يطهن (هيحَٔي) پیيح کَىِ رخٗي .رَحٖ ٕٔٛل رّحیٍ يوخو
ٗو ٚيٗرخیٔض حُ طؤػیَحص ػخنى يلٕٔٓخص ٍْخ گَىى ٔ رّكخنض كُخء ٍٓیيِ رخٗي.
کهًّٖ ػَرٗ رّيؼُٗ "َخرٕىٖ" ٔ ۰ـ «كٌبء»:
"هخيٕٗٗ" کّ ىٍ َ١حین گَٕخگٌٕ ٕٛكیّ يلخْیى يظلخٔص رّىٓض يٗىْي ،يٗطٕحٌ
رّىٔ ٍٕٛص کهت آٌ حٗخٍِ ًَٕى :یکٗ ٍٕٛص "طٕكیيٖ" کّ يَرٕ ١رّٕٛكیخٌ
ٖٓ۴ كکًض یگخَّ
أرٕحنوخٓى ه٘یَٖ (هٌَ پُـى ْـَٖ) ؿالرٗ ْـٕیَٖ (هٌَ پُـى ْـَٖ) ؿِحنٗ
(آؿخُ هٌَ ٗ٘ى) كَیيحنيّیٍ ػطخٍ (هٌَ ٗ٘ى) ٔ ؿخيٗ (هٌَ َٓى) کّ پیَٔحٌ حٔ
رٕىَيَٗ ،ف ىحىِ ٔ َ١یوّٖ يو ٕٜٗٛطلض ػُٕحٌ «١یلٍٕیّ» رّٔؿٕى آٍٔىَي.
ىٍ طؤنیلخص آٌْخ رخیِیي رٔطخيٗ َؤظیٍ طئیٍ کُُيِٖ حَيیّٖ٘ «كُخء» يؼَكٗ ٗيِ
حٓض .حريحع ٔحژِْخی ٓکَ ٔ ٛلٕ ٍح ْى رًّْٕ َٔزض يٗىُْي...
ح ّيخ يليػخٌ ٔ كویٓخٌ رّؿُگ حٔ ٍكظّحَي ٔ حٔ ٍح هخٍؽ حُ ىیٍ يٗهٕحَُي.
چٌٕ حٔ ٔ ،يؼخىل حٔ حٓض أرٕحنوخٓى ؿُیي رـيحىٖ (ٕٕٔ ـ ْ ،ٕ۲۴م) يظؤهَحٌ
حٔ ٍح ٓیيحنطخیلشٗ ،ینحنطخیلش ٔ ١خّٔٔحنلوَحء هٕحَيِحَي ،ىٍ ُيَِٖ َؤظیٍ کٔخَی
ُٗخهظّ ٗيِ کّ ىٍ كُخٖ كٗهللا ٓوٍ گلظّ ٔ حیٍ يوٕنّ ٍح رٍّٕٛطٗ ػخٍكخَّ ىٍ
آٍٔىِ حٓض .حُ هٕل حٔ آييِ :يخ طٕٜف ٍح حُ هیم ٔ هخل َگَكظیى ،رهکّ حُ گَُّٓگٗ
یخكظیى ٔ ىٓض ک٘یيٌ حُ آٍُٔ ٔ رَیيٌ حُ آٌچّ ىٔٓض ىحٗظیى ٔ حَيٍ چ٘ى يخ آٍحٓظّ
رٕى .حٔ ٍح پَٓیيَي :حیٍ ًّْ ػهى حُ کـخ یخكظٗ؟
گلض :حُ حیٍکّ ٓٗ ٓخلُ ،یَ حیٍ پهّکخٌ ،ىٍ رَحرَ هيح َ٘ٔظى ٔ .حٗخٍِ
رّپهّکخٌ هخَّٖ هٕى کَىَ .یِ يلًٕى ٗزٔظَٖ ىٍ «گهٍ٘ ٍحُ» َٗیؼض ٍح يَرٕ١
ّللا آػخٍٖ حُ حَخَیض ٓخنک رّ«يٍ» حَٔخَٗ (حَخَٗ) يٗىحَي؛ چٌٕ ىٍ يوخو كُخٖ كٗ ّ
رخهٗ ًَٗيخَي ،ىٍ َظیـّ حكکخو َٗیؼض ٔ حَـخو طکخنیق َٗػٗ حُ حٔ ٓخه ٢يٕٗٗى:
يٍ ٔ طٕ ىٍ يیخٌ يخَُي رــــــَُم رٕى ْٔظٗ رٓ٘ض ،حيکخٌ چٕ ىُٔم
ًَخَي ْیچ كکى يٌْذ ٔ کــــــیٖ چٕ رَهیِى طَح حیٍ پــــَىِ حُ پیٖ
کّ آٌ رَ ٓیُّٖ ؿخٌ ٔ طٍ طٕٓض ًّْ كکى َٗیؼض حُ يــٍ ٔ طٕٓض
چّ کؼزّ ،چـّ رٓ٘ض ،چّ ىیَهخَّ يٍ ٔ طٕ چٌٕ َــًخَي ىٍ يیخَــــــّ
ٕ ـ ىٓظّٖ ىٔو آٌ ١خیلّحَي کّ رؼي حُ آٌکّ ئظـَم ىٍیخٖ ٔكيص گ٘ظُي ٔ حُ
ْٔظت هٕى كخَٗ ٗيِ ٔ رّ روخٖ كن رخهٗ گ٘ظُي ،حی٘خٌ ٍح حُ حیٍ حٓظـَحم طٕكیي ٔ
ٓکَ رّؿٓض حٍٗخى ههن رّٓخكم ٛلٕ رؼيحنًلٕ ٔ كَم رؼيحنـًغ كَٔى آٍٔىِحَي ٔ
آٌ گَِٔ ىٍ حيَ هیخو رّكوٕم َٗػیّ ٔ ػزخىحص ىهیوّٖ كَٔگٌحٗض ًَٗکُُي».
"الْیـٗ" كُخء ٍح ىحٍحٖ ّٓ يَطزّٖ كُخٖ حكؼخنٗ ،كُخٖ ٛلخطٗ ٔ كُخٖ ًحطٗ
یؼُٗ (يلٕ ٔ ًْ١ ،يلن) يٗىحَي ،کّ ٓخنک رؼي حُ گٌٍ حُ يَكهّٖ طزيیم حػًخل
ٔ حهالم ٓیجّ رّكُّٔ ،رّآٌْخ َخثم يٕٗٗى .ىٍ كُخٖ حكؼخنٗٓ ،خنک ًّْٖ حكؼخل ٍح
ىٍ حكؼخل كن كخَٗ يٗریُيُ ،یَح هيحَٔي رّطـهّ ِی حكؼخنٗ رَ حٔ يظـهّی ٗيِ حٓض ٔ ْیچ
كؼهی ٍح حُ رُيِگخٌ ًَٗریُي َٔٓچًّٖ٘ ًّْٖ حكؼخل ٍح هيحَٔي يیىحَي؛ ىٍ يَطزّٖ
ىٔو كن رّطـهّ ِی ٛلخطٗ رَ ٓخنک يظـهّی يٕٗٗى ٔ حٔ ٛلخص طًخو حٗیخء ٍح ىٍ
ٛلخص كن كخَٗ يٗریُي ٔ رّؿیَ حُ هيحَٔي ْیچ ٗوٍ ٜٗح ىحٍحٖ ٛلض ًَٗریُي.
هٕى ٔ طًخو حٗیخء ٍح يظَٓ ٔ يـالٖ ٛلخص ٰانٓی يُٗٗخٓي ٔ ٛلخص حٔ ٍح ىٍ هٕى
ظخَْ يٗریُي .ىٍيَطزّٖ ٕٓو ،كن رّطـهت ًحطٗ رَٓخنک يظـهّی يٕٗٗى ٔ حٔ ؿًیغ
ًٔحص حٗیخء ٍح ىٍ پَطٕ ٍَٕ طـهت ًحص حكيیض ،كخَٗ يٗیخرئ .ؿٕى حٗیخء ٍح ٔؿٕى
ریٍ ػخٍف «کم ٗٗء ْخنک حال ٔؿّٓ» ؿهِٕگَٖ ًَٕىِ، كن يٗىحَي ٔ ىٍىیيِٖ كن ِ
رّؿِ ٔؿٕى ٔحؿذ ،يٕؿٕى ىیگَٖ َزیُي ٔ هیخل ؿیَیض َِى ٖٔ يلخل گَىى)ٔ۰ٖ(.
هٕحؿّ ػزيهللا حَٜخٍٖ رَحٖ كُخء ّٓ يَطزّ يطَف کَىِ حٓض :كُخٖ ػهًٗ،
كُخی ؿليٖ ،كُخٖ كوٗ )ٔ۰4(.ػزيحنَُحم کخٗخَٗ ىٍ َٗف حیٍ ٓوٍ ،يَطزّٖ ّحٔل
ٍح كُخٖ ػهى ػزي ىٍ ػهى هيحَٔي يٗىحَيُ ،یَح ػهى رّهيحَٔي رخ ػوم کّ َ١ین حىٍحک
آٌ ،طٍٕٜحص ًُْٗ حٓض ،كخٛم ًَٕٗٗى ،پْ َْکْ رّيَطزّٖ رَٓي کّ
رٍّٕٛص ٕٗٓىٖ ،یؼُٗ رخ ػهى ك ٍٖٕ٠رّهيحَٔي ػهى پیيح کُي ،ىٍ كویوض حُ ػهى
هٕیٖ كخَٗ گ٘ظّ حٓض ٔ رّػهى هيحَٔي يظٜق گَىیيِ حٓضُ ،یَح ػهى ٕٗٓىٖ
رّكن ىٍ حیٍ كخنض يؼم ػهى كٍٕ٠ی يٗرخٗي.
طلخٔص ػهى كٍٕ٠ی رّػهى كٕٜنی ٔ ًُْی حیٍ حٓض کّ ٗوٜی روٕحْي آطٖ
ٍح رخ طؼخٍیق ىیگَحٌ طًَ ٍٕٜخیي یخ حیٍکّ آطٖ ٍح حُ َِىیک ي٘خْيِ کُي؛ يَطزّٖ
ىٔو حیٍ حٓض کّ حیٍ ػهى كَ ٍٖٕ٠یِ ٓخهٗ ٢يِ ،رّيؼخیُّ طزيیم يٗگَىى کّ حُ ّ
ٕٗٓى ْى رخالطَ حٓض .حُ حیٍٍٔ ٓخنک رّيوٕٜى هٕیٖ ٔحٛم١ ٔ ،هذْ يظٕهق
يٗگَىى .كظٗ ىٍ آهَیٍ يَحك ِم حیٍ يَطزّ رخ كخَٗٗيٌ ٔؿٕى ٓخنک ىٍ ٔؿٕى كن ٔ
ٕٔٛل رّكَ٠ص ؿًغٕٓٗ ،ى ٔ يؼخیُّ َیِ حُ ریٍ يٍٗٔى ٔ طؼهیؼٗ کّ ىٍ يؼخیُّ
ٖٖ۴ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ٔؿٕى ىحٍى ،یؼُٗ يؼخ ِیٍ (ٓخنک) يؼخ َیٍ (پٍَٔىگخٍ) ٔ ػیخٌ (َٕع حٍطزخ١ی کّ ریٍ
ٓخنک ٔ كَ٠ص كن ىٍ حیٍؿخ ٔؿٕى ىحٍى) ٍهض رَ يٗرُيى.
آهَیٍ يَطزّ ،كُخٖ حُ كُخء حٓض کّ ٓخنک ىٍ يٗیخري حٛالً كُخی ٍم َيحىِ ٔ
طُٓخ طْٕى ٓخنک ٍهض رَرٔظّ حٓضُ ،یَح كخَٗ حُ حُل كخَٗ رٕىِ ٔ رخهٗ َیِ ًْٕحٍِ
ن كُخء حٓضُ ،یَح هٕى كُخء َیِ حُ ریٍ يٍٗٔى ٔ رٕىِ ٔ حٓض ٔ ،حیٍ يَطزّٖ ك ِ
چیِٖ ؿِ كن يظؼخل رخهٗ ًَٗيخَي )ٔ۰۳(.ىٍ حیٍؿخ رخ ىٔ حٛطالف يٕحؿّ ْٔظیى:
یکی ٍٔٔى رّكُخء كیهللا؛ ٔ ىیگَ هَٔؽ حُ كخل كُخء.
حرٍػَرٗ رَحی كُخء ْلض يَطزّ هخثم حٓض .يَطزّٖ حٔل كُخء َِى حٔ آٌ حٓض کّ
ػزي رّْیچ ٔؿّ رّكکَ يؼٜیض ٔ يوخنلض رخ هيح ًَٗحكظي .يَطزّٖ ىٔو كُخء آٌ حٓض
کّ ىٍ حیٍ يَطزّٓ ،خنک ًّْٖ حكؼخل رُيِگخٌ ٍح ئظُي رّهيحَٔي يٗریُي .ىٍ يَطزّٖ
ٕٓو ٔ چٓخٍوٓ ،خنک ىٍ حیٍ ىٔ يَطزّ حرظيح حُ ٛلخص يوهٕم يُلک ٗيِ ٔ رّٛلخص
ٰانٓی يظٜق يٕٗٗى ٔ رؼيْخ حُ ٕٗٓى ًحص هٕیٖ َیِ كخَٗ يٗگَىى .حنزظّ ُُْٕ
ٔحهق حٓض کّ حٔ ٕٗٓى کُُيِ حٓض .ىٍ يَطزّٖ پُـىٓ ،خنک حُ طًخو ػخنى رّٔحٓطّٖ
ٕٗٓى هيحَٔي یخ ٕٗٓى ًحص هٕیٖ كخَٗ يٕٗٗى.
ىٍ يَطزّٖ ٗ٘ىٓ ،خنک رّٔحٓطّٖ هٕى هيحَٔي حُ ؿیَ حٔ كخَٗ يٕٗٗى ٔ ىٍ
حیٍ كخنض ،ىیگَ كظٗ ٕٗٓى هٕیٖ ٍح َیِ ًَٗریُي .رُخرَحیٍ َْچُي حرٍػَرٗ حیٍ
ّللا َخيیيِ حٓض ،ىٍ كویوض ٍٖٔکَىٖ َلٔخَٗ ىحٍى کّ ىٍ يَطزٍّح كُخٖ حُ يخٕٖٓ ّ
آٌٓ ،خنک كظٗ حُ ٕٗٓى هٕیٖ كخَٗ ٗيِ حٓض .ىٍ يَطزّٖ ْلظى طًخو ٛلخص ٔ
حًٓخء هيحَٔي حُ َظَ ٓخنک ٍهض رَ يٗرُيىُ ،یَح طًخیِ ریٍ هيحَٔيٓ ،خنک ٔ ػخنَى
حُ ریٍ ٍكظّ حٓض .رُخرَحیٍ ٍٔحرَٔ ٔ ٢زظٗ کّ ٛلخص هيحَٔي ٍح رّٔؿٕى يٗآٍٔى
يلٕ يٕٗٗى ٔ ٓخنک ،ىیگَ حػَٖ حُ هيحَٔي ىٍ ػخنى ًَٗریُي ،رهکّ حگَ ىهض کُي
هٕى ٍح يلم حػَ يٗریُي)ٔ۰۶(.
ىٍ يٕٟغ ىیگَ يٗگٕیي :کٔی کّ طـهّت ًحص كن ىٍ ٔی يلون ٕٗى ،هٕى ٍح
كن يٗریُي ٔ ىیگَ كن ٍح ًَٗریُيًْ .خَُي کٔی کّ طٕٜیَ هٕیٖ ٍح ىٍ آثیُّ
يَٗگَى ٔ ىیگَ هٕى ٍح ًَٗریُي .پْ حگَ طـهّت ًحطی ٍم ىحى ،رُيِ طًخو هیٕىٕ ٍح حُ
ىٓض يٗىْي ٔ ىیگَ هٕى ،كن يٕٗٗى ٔ ىٍ حیٍٍٕٛص كن آثیُّٖ حَٔخٌ کخيم
حٓض ٔ ىٍ كن يطخنؼّٖ ًحص هٕیٖ يٗکُي ٔ حَٔخٌ کخيم َیِ آثیُّٖ كن حٓض طخ
كن ىٍ ٔی ي٘خْيِ ٖ کًخالص هٕیٖ ًَخیي .حنزظّ حیٍ يوخو ٔحالی حٓض کّ کٔی ؿِ
هخطى ٍٓم ٔ هخطى حٔنیخی ٰانٓی رّآٌ ََٓیيِ حٓض)ٔ۰۰(.
۴ٖ4 كکًض یگخَّ
حُ َظَ حٛطالكی ٔ يٜيحهی ْى رَحی ٕٛكی طؼخٍیق يظؼيى ٔ گَٕخگَٕی ًکَ
ٗيِ حٓضٛ َْ .خكذ َ١یوظی آٌٍح رّكٔذ ًٔم ٔ كخل هٕیٖ ،رّگَّٕی طؼَیق
کَىِ حٓض .حیٍ طؼخٍیق ْى ىٍ يُوزض ٔ ْى ىٍ يُوٜض طٕٜف ٔ ٕٛكیخٌ حٓض:
يؼالً ْـٕیَی ىٍرخد يُوزض «طٕٜف» ٓوٍ هٕى ٍح رخ حیٍ آیّٖ يزخٍکّٖ
حْلٍََْٕ ْ ٝخ ً ٔ حًح هخ َ
َ ١ز ُٓ ُى ِ ػهی
ٌَٕ٘ َ كًٍ حنٌّیٍَ َی ًْ ُ
هَآٌ آؿخُ يٗکُئ« :ػزخى ُحن َّ ِ
حنـخْهٌَٕ هخنٕح ٓاليخً = ۶ٖ :ٕ۳ ،رُيِگخٌ ٍكًٍ چُخٌ ْٔظُي کّ رخ طٕحٟغ ٔ كَٔطُی
رَ ٍٔی ُيیٍ ٍحِ يٍَٗٔيَْ ،گخِ يٍٕى طًٔوَ َخىحَخٌ ٔحهغ َٕٗي ،رخ آَخٌ رَّیکی
ٓوٍ يٗگٕیُيْ ».ـٕیَی رالكخٛهّ حیٍ كيیغ َزٕی ٍح پ٘ضرُي آیّٖ هَآٌ يٗکُي ٔ
ٕف ،كَال یُٕ ِ ّي ٍُ
ِ ٜ ىٓض ٕٛكیخٌ ٍح طخ حیٍ كي رخال يٗرَىَ « :ي ٍْ َ
ٓ ًِ َغ ٕٛصَ حْ ِمحن ّ
ّللاِ ِيٍحنـخكهیٍ = َْکْ ٛيحی [ىػٕص] حْم طٕٜف ٍح رُٕ٘ى ػهی ىػخثِ ِٓى ُکظِ َ
ذ ػُيَ ّ َ
ٔ َٔزض رّآٌ رٗطٕؿٓی ًَخیي ،ىٍ پی٘گخِ هيح حُ ؿخكالٌ َٕٗظّ هٕحْي ٗي)ٔ۴ٔ(».
«أرٕيُ ٍٕٜػزيحنوخَْ رٍ ١خَْ رـيحىی» (و ْ ،4ٕ۲م) ىٍ يٓىطَیٍ حػَ هٕى
<حنلَم ریٍحن ِل ََ ْم> رّكٔذ حرٕحد ٔ كٕٜل ،كئى ِْحٍ كَهّ ٔ گَِٔ رخ گَحیْٖخی
يوظهق ،ي٘ظًم رَ طٕٜف ٔ ٕٛكیّ ٔ َظَیّٖ آَخٌ گَىآٍٔی کَىِ حٓض.
رخ حیٍ حٔٛخف رَّظَ يیٍٓي یک طؼَیق ؿخيغ ٔ يخَغ کّ كخٔی َ١یوّْخ ٔ
ٍٕٔ ٕٛكیّ رٕىِ ٔ يٍٕى هزٕل ًّْگخٌ َیِ هَحٍ گَكظّ رخٗي ،یخكض ًَیٕٗى.
ىٍ حیٍؿخ كو ٢حُ رخد ًََّٕ ىٔ طؼَیق يٜيحهت <هٕٕ ریُخَّ ٔ يؼزض> حُ
طؼَیقْخی حٍحثّ ٗيِ رَحی ٕٛكی ٍح ًکَ يیکُیى:
ٔ ـ ٕٛكی رَ حَٔخَی ح١الم يیٕٗى کّ حُ هٕٗیْخی َُيگی کُخٍِ گَكظّ ٔ رخ
ههزی هخٗغ ٔ ُرخَی ًحکَ ٔ حىری کخيم ٍٔ رّيلَحد ػزخىص آٍٔىِ ٔ رخ ریيحٍة ٗذ
ٔ ٍُٔ ىٍ پی طلٜیم هُٕ٘ىی هيحَٔي حٓض…
ٕ ـ طٕٜف َ١یوّی حٓض کّ ىٍ آٌ ىل حُ َخپخکیْخ طٜلیّ يیٕٗىٗ ،و ٚحُ
حهالم ١زیؼی ىٍٔ ٗيِ ٔ ٛلخص رَ٘ی ىٍ حٔ حُ يیخٌ رَىحٗظّ يٕٗٗى ،حُ
هٕحْْٖخی َلٔخَی حؿظُخد ٍُٔیيِ ٔ رّٛلخص ٍٔكخَی َِىیک ٗيِ ٔ رّػهٕو
كویوی ٔ رخُ١ی ىٓض يییخري ...حيخ حیٍ َکظّ ٍح رخیي يي َظَ ىحٗض کّ ٕٛكیخٌ َْچّ
رخُٗي ریآُحٍطَیٍ يَىيخٌ َٔزض رًُّْٕػخٌ هٕى يیرخُٗي.
"ػخٍف" حه ٚحُ ٕٛكی حٓض. ػبهف:
«ػخٍف» حُ كیغ نـض رّيؼُخی ىحَخ ٔ ُٗخُٓيِ حٓض .ىٍ حٛطالف رّکٔی ػخٍف
يیگٕیُي کّ ىٍ ُٗخهض َٓچًّٖ٘ ْٔظی ٔ كوخین آٌ ،حٓظياللْخی ػوهی ٍح کخكی
۴ٖ۶ كکًض یگخَّ
ٛخكذ هخَّ رخ ىنئی هٕى ٗخهُلیَ يُٗىَي ٔ يٗگلظُي رخ حیٍ ٛيح طًخو رالْخ ٔ
حؿُّ حُ هخَّ كَحٍ يٗکُُي ٔ ىٍٔ يَٕٗٗيُ .يخَی کّ يٍ کٕىک رٕىو یکزخٍ
ىٍٔی٘ی رّهخَّٖ يخ آيي ٔ ٗخهُلیَ ُىٛ ،يحی ىٍحُ ٔ يٓیزی ىحٗض.
ًّْی حْم هخَّ يطًجٍ ٗيَي کّ ىیگَ ىٍ هخَّی يخ آكخص ٔ رهیخطی َیٔض!
رَحٓخّ كَُْگ ىٍٔی٘خٌ «ىُنئ» َٕحهظٍ رخ «َلن ( »ٍٕٛىيیيٌ ىٍ ٗخم)
يُخٓزض ىحٍى .کّ هَآٌ کَیى ریٖ حُ ىِ رخٍ رّآٌ حٗخٍِ کَىِ حٓض ٔ رُخ رٍّٔحیخص
هَآٌ ،ىٍ كي كخٛم ریٍ ىٔ ىَیخ طٕٓ ٢كَٗظّی يٕٕٓو رّ"حَٓحكیم" َٕحهظّ يیٕٗى.
هَآٌ کَیى طَٜیق ىحٍى کّ َلن ٍٕٛىٔ رخٍ حطلخم يیحكظي :رخٍ حٔل ىٍ پخیخٌ
حیٍ ؿٓخٌ ٔ رخٍ ىٔو ىٍ ُْگخو َٗٔع هیخيض حٓض .رَ پخیّی آیخص هَآٌ ،رخ َلوّی
حٔلٔ ،ك٘ض ٔ «كِع» (طَّ) ًّْی ؿٓخَیخٌ ٍح كَح يیگیَى ٔ طًخو يٕؿٕىحص
يیيیََي ،يگَ کٔخَی کّ هيح روٕحْي .رخ َلوّی ىٔو َیِ ًّْگی َخگٓخٌ رَهخٓظّ ٔ
ىٍ حَظظخٍ يلخٓزّی حػًخل يیيخَُي١ .زن َظَ يلَٔحٌ ،طؼخریَ ىیگَی َیِ ىٍ هَآٌ
ْٔض کّ رٍّٔیيحى َلن ٍٕٛحٗخٍِ يیکُُي.
ىٍٔی٘خٌ َوٖ يًٓی ىٍطؤيیٍ حهظٜخى هخَوخِْخ ىحٗظُي ُیَح َْآٌچّ حُ هٍٕحکی
ٔ ؿالص یخ ٔؿِٕ َويی ؿًغ يٗکَىَي رّهخَوخِ يٗآٍٔىَي ٔ ًّْ رخْى يٗهٍٕىَي.
حُ آٌؿخ کّ ىٍ ؿخيؼّٖ ئهًیٍ ،پی٘خُْگخٌ طٕٜف ٔ ُحْيحٌ َؤظیٍ ،كوَ ٔ
َخىحٍی ٍح الُيّٖ ُْي ٔ پَْیِ حُ ىَیخپَٓظی يیىحَٔظّحَي ،ىٍٔیٖ رّيؼُی ٓخنک
ٔ ٕٛكی رّکخٍ ٍكظّ حٓض .حیٍ ٔحژِ ٔحٍى ُرخٌ ػَری گَىیيِ ٔ َخو ٗو ٚيیٕٗى.
رّحكَحى حیٍ گَِٔ حُ ىٍحٔیٖ «كویَ» ْى يٗگٕیُي. كویو:
ػُٕحٌ «كویَ» حُ َظَ يلظٕحیی َِى طٕٜف يلٕٓو رٔیخٍ ػًین ىحٍىًّْ ،ی
ٕٛكیخٌ هٕى ٍح كویَ يیهٕحَُي؛ يَحى آٌ حٓض کّ يخ ًّْ يلظخؽ «هيح» ْٔظیى.
هال ّٛحیٍکّ ىٍ حیٍ كُِٕ ػُخٔیٍ ُیخى ىیگَی چٌٕ ٓخنک ،يَحى ،يَٗي،
پیَ ٗین ،هٕحؿّ ٔ ...ؿٕى ىحٍى کّ َْیک رخٍ يؼُخیی هٕى ٍح ىحٍح حٓض .ح ّيخ حيٓخص
ًّْٖ حیٍ يزخكغ رًّْخٌ يوٕالص ػَكخٌ ٔ طٕٜف ٔ ُْي رَگ٘ض ىحٍى.
ٗخيم چَهٖ ريٌ ًَْحِ رخ كخنض ههّٔ رَحی حْيحف يؼُٕی گلظّ يیٕٗى .حَٕحع
چَهیيٌ ٔ ٍه ٔ ٚؿٔض ٔ هیِ ىٍ يیخٌ حْم طٕٜف ٔؿٕى ىحٍى کّ حُ گٕٕ ىحىٌ
هٕحل يیهٕحَي ،رّٔؿٕى يٗآیي .حْم طٕٜف حیٍگَّٕ كَکخص رَّـًخص يٕٓیوت کّ ّ
ٍح َٕػی حُهٕى رٗهٕى ٗيٌ ٔػزخىص يٗىحَُي .ىٍ ٔحهغ رخ حیٍکخٍ یک كخنض «ٔؿي»
ىٍ هٕى حیـخى يٗکُُي کّ رّىٍیخكض ىٍَٔی ٔ حنٓخو ؿیزی يٍُٗٓيًٓ .خع ىٍ ُرخٌ
ٍَٓٔ ،پخیکٕری ٔ ىٓضحك٘خَی ٕٛكیخٌ ،يُلَىح ً یخ پخٍٓی َیِ رّيؼُخی «ٔؿيُ ،
ؿًؼخ ً رخ آىحد ٔ طَ٘یلخطی هخ »ٙحٓض .ىٍ ٔحهغ ًٓخع َِى ٕٛكیخٌ ىٔ يؼُی ىحٍى:
هٕحنی ٔ ٗؼَهٕحَی ٔ يٕٓیوی ٔ ٍه ٚرّيُظٍٕ حیـخى كخل ٔ ٔؿي ٔ حُ حنق ـ ّ
هٕى ریهٕى ٗيٌ؛ يؼخل :كکخیض "هَ رَكض ٔ هَ رَكض" ىٍ يؼُٕی يٕنٕی.
د ـ كخنض هخٛی کّ حُ آٌ رّىٍیخكض ىٍَٔی (ىٌٍٔ ُٕٗحیی) ًٓخع ؿخٌ ،حنٓخو
ؿیزی ٔ يخَُي آٌ طؼزیَ يٗکُُي = (كخل)
حٛطالف حٛهی ٔ ٗخیغ ًٓخع ًْخٌ يؼُخی حٔل حٓض ٔ حٛطالف ىٔو ٍح حُ آٌ
ٍٔ کّ ٓخُ ٔ آٔحُ ٔ ٍهُ ،ٚيیُّٓخُ ٔؿي ٔ ىٍیخكض ىٍَٔی حٓض ،رّکخٍ يٗرََي.
رَهی ىیگَ حُ ٕٛكیّ کّ ىیيگخْی يؼظيلطَ ىحٍَي ٔ هيحٓض چُيحَی رَحی
ًٓخع هخثم َیٔظُي؛ ٓؼی يٗکُُي ًٓخع ٍح رّيلٕٓو ىٔو يطَف کُُي .چُخٌکّ هٕحؿّ
ػزيهللا حَٜخٍی ىٍ «يُخُلحنٔخثَیٍ» ٔ حرٍػَرٗ ىٍ «حنلظٕكخص حنًکیّ» ٔ رَهی
ىیگَ حُ رٍِگخٌ طٕٜفًٓ ،خع ٍح رَ يؼُخی ىٔو كًم کَىِحَي .آثیٍ ًٓخع رؼي حُ
ٗطلیخص ،ؿُـخنیطَیٍ يٕٕٟع ٕٛكیّ حٓض کّ َّطُٓخ يیخٌ يوخنلخٌ ٔ يُظويحٌ
ٕٛكیّ ،رهکّ ىٍ ىٌٍٔ كهوّْخی طٕٜف َیِ يٕحكوخٌ ٔ يوخنلخٌ ؿيی ىحٍى.
پیْیٌَٓ ٍوبع
حگَ روٕحْیى طخٍین ًٓخع ٍح ريحَیى رخیي رّگٌٗظّٖ َخيؼهٕو آٔحُهٕحَی ٔ يٕٓیوت
رَ٘ يَحؿؼّ کُیى؛ طخٍینىحَخٌ پیيحیٖ ١زم ٔ َی ٍح حُ ػ َٜحَئگَْْٕخ يیىحَُي
کّ ىٍ يُخ١ن َیُحٍ َُيگی يیکَىَي ...ىٍ يُخرغ ػزَحَی رَّـًّْخی ىحٔٔىی ٔ
يِحيیَ يٍكیغ ًٓخع طؤکیي ٗيِ حٓض .حُ ُيخٌ ىهین پیيحیٖ ًٓخع ىٍ طٕٜف
حٓاليی ،ح١الع ٍُٔٗی ىٍ ىٓض َیٔض؛ ح ّيخ کٍٓطَیٍ ٍٔحیض طخٍیوی حُ يـهْ
ًٓخع ىٍ يٍٕى ًٔحنٌُٕ يَٜی (ٓٔ۴ـ ْ ،ٕ4۳م) ىٍ ىٓض حٓض .ىٍ يُخرغ آييِ
کّ ٔهظی ًٔحنٌُٕ حُ َُيحٌ يظٕکم ػزخٓی آُحى ٗيٕٛ ،كیخٌ رـيحى ىٍٔ حٔ گَى آييَي
هٕحل ٗؼَ هٕحَي ٔ ًٔحنٌُٕ ْى حرَحُ ٗخىی کَى.ٔ حُ حٔ ٍهٜض ًٓخع گَكظُيّ .
۴ٖ۲ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ىٍ ٓخل ٖ ْ( ٕ۳م) َؤظیٍ كهوّٖ ًٓخع ٍح ػهی طُٕهی ،یکی حُ ٗخگَىحٌ
ٔوَطی (و ٖ ْ ، ٕ۳م) ىٍ رـيحى رَپخ کَى .حُ حیٍ ُيخٌ رّرؼي، ی حن َ
َٓ ّ
أرٕحنلٍٔ َ
ط٘کیم كهوّٖ ًٓخع يَٕٓو ٗي .حٔنیٍ کظخری کّ ئظوالً رّرلغ ًٓخع پَىحهظّ حٓض
ٕٜف» نألرٕرکَ کالرخًی (و ْ ، ٖ۴۳م) حٓض .کالرخُی ؼَف نًٌْذ حنظ ّ ّ «حنظ ّ ُّ
آهَیٍ رخد (رخد )۰۳حُ کظخد هٕى ٍح رّرلغ ًٓخع حهظٜخ ٙيٗىْي ًٍٟ .یک
ٛللّ ،رخ َوم چُي ٍٔحیض يٕحكن ًٓخع حُ حیٍ ٔ آٌ ،کظخد ٍح رخ حیٍ گلظّ حُ ؿُیي
طُِل ػهٗحنلویَ كی ػالػش يٕحٟغ: حنَكًش ّرـيحىی رّپخیخٌ يٗرَى« :هخل حنـُیي ّ
ػُيحْلکم كبَّ ال یؤکم االّ ػُيحنلخؿش ٔ ػُيحنکالو كبَّ ال یظکهى اال نهٍَّٔ٠س ٔ
ًٔخع كبَّ ال یًٔغ اال ػُيحنٕؿي ».کالرخُی ىٍ حیٍؿخ كظق رخد ًَٕىِ ٔ رؼي حُػُيحن ّ
حیٍ کظخد يٓى ًّْٖ ،ي٘خین طٕٜف حُ ًٓخع رلغ کَىَي.
کیلیذ ٍوبع
ىٍ طًخو يَحکِ ٕٛكیّ کّ رَّخوْخی هخَوخُِ ،حٔیٍّ ،رخٕٛ ،١يؼّ ٔ ىٔیَِ
َخيیيِ يٗٗيَي حُ هٌَ چٓخٍو رّرؼي «ًٓخعهخَّْخی» رخ ٗکم هخ ٙرُخ کَىَي کّ رخ
گٌٗض ُيخٌ َٕحه ٚآٌ رََ١ف ٗيِ ٔ ٍُٔ رٍُّٔ کخيمطَ ٗيَي؛ حنزظّ گخْی رَهی
حُ رٍِگخٌ ٕٛكیّ ،رّؿخی ًٓخعهخَّْخ ،ىٍ رخُحٍ َٗٓ یخ ىٍ هخَّْخی يظَٔکّ
يـهْ ًٓخع يٗگَكظُي .ىٍ ٍُْٔخی َؤضًٓ ،خع ػزخٍص رٕى حُ يللم ٗؼَهٕحَی
کّ هٕحَُيِ یخ گَْٔی حُ هٕحَُيِگخٌ هٕٕآٔحُ حؿَح يٗکَىَي ٔ ٕٛكیخٌ طلض طؤػیَ
ٕٛص هٕٕ ٔيؼُی کالو هَحٍ گَكظّ ٔ كخنی پیيح يٗکَىَي ،رّپخیکٕری يٗپَىحهظُي
کّ ٍكظّ ٍكظّ [رَحی طلَیک ٔ طؤػیَ ریٖطَ] َی ٔ ىف َیِ رّحیٍ يـخنْ حكِٔىِ ٗي.
ْـٕیَی کّ یک ٕٛكت يظَ٘ع حٓض ىٍرلغ يلٜهی کّ ىٍرخٍِٖ ًٓخع
طَطیذ يٗىْيًٓ ،خع ٔ هٕحنی ٍح رّآٓخَی يٗپٌیَى ،هَأص هَآٌ رخ ٕٛص ٔ نلٍ
هٕٕ ٍح َیِ ؿِء ًٓخع يًٗٗخٍى؛ ح ّيخ ىٍ يٍٕى ٍه ٔ ٚكَکخص ئٌُٕ ،نوًّ ٍح
حُ پ٘ض َٓ رّىْخٌ يٗرَى ،یخ رّهٕل يؼَٔف يٗگٕیي:
«هٕىٕ ٍح ریخٍٔ حًٖٓ ٍح ًیخٍٔ»!:
«ثبةال ّوهٔ :ريحٌکّ حَيٍ َٗیؼض َ١یوض يَ ٍهٍ ٚح ْیچ حٛهی َیٔض؛ حُ
آٌچّ آٌ نٕٓ رٕى رّحطلخم ًّْٖ ػوالء چٌٕ رّؿي رخٗي ٔ چٌٕ رِّْل رٕى نـٕ حٓض.
ٔ ْیچکْ حُ ي٘خین آٌٍح َٔظٕىِ حٓض ٔ حَيٍ آٌ ؿهٕ َکَىِ َْٔ .حػَ کّ حْم كٕ٘
حَيٍ آٌ ریخٍَي ،آٌ ًّْ رخ١م رٕى ٔ چٌٕ كَکخص ٔؿيی ٔ يؼخيالص حْم طٕحؿي ريحٌ
ٓ۴4 كکًض یگخَّ
يخَُي رٕىِ حٓض ،گَْٔی حُ حْم ِْل رّآٌ طوهیي کَىِحَي ٔ حَيٍ آٌ ؿخنٗ ٗيِ ٔ حُ
طٕٜف ؿِ حیٍ ّ آٌ يٌْزی ٓخهظّ ٔ يٍ ىیيو حُ ػٕحو گَْٔی يٗپُيحٗظُي کّ يٌْذ
َیٔض ،آٌ ٍح رَىٓض گَكظُي؛ ٔ گَْٔی حٛم آٌٍح يُکَ ٗيَي ٔ .ىٍ ؿًهّ پخیرخُی
َٗػخ ً ٔ ػوالً ُٗض رخٗي حُ حؿٓم يَىيخٌ ٔ يلخل رٕى کّ حك٠م يَىيخٌ آٌ کُُي».
«ح ّيخ چٌٕ هلّظی يَ ىل ٍح پيیيحٍ آیي ٔ هلوخَی رَ َٓ ٓهطخٌ ٕٗى ٔهض هٕص
گیَى كخل حٟطَحد هٕى پیيح کُي طَطیذ ٔ ٍٕٓو رَهیِى .آٌ حٟطَحد کّ پيیيحٍ
آیي َّ ٍه ٚرخٗي ٔ َّ پخی رخُی ٔ َّ ١زغ پٍَٔىٌ؛ کّ ؿخٌ گيحهظٍ رٕى ٔ ٓوض
ىٍٔ حكظي آٌ کْ حُ َ١ین ٕٛحد کّ آٌٍح ٍه ٚهٕحَي ٔ ىٍٔطَ آٌ کْ کّ كخنظی
ٍحکّ حُ كن رٗحهظیخٍ ٔی َیخیي ٔی رّكَکض آٌٍح رّهٕى ک٘ي ٔ كخنض كن َخو کُي
آٌ كخنض کّ ٔحٍى كن حٓض چیِی حٓض کّ رَّطن ریخٌ َظٕحٌ کَىَ .ي ٍْ نَ ْى َیٌُ ْم
ال َیيٍْی)ٔ۴ٕ(».
هٕحنی رٕى کّ طَحَّْخی ػخٗوخَّ یخ ػخٍكخَّ (ًَْحِ یخ رئٌ ىٍ يـخنْ ًٓخعّ ،
ٓخُ) يٗهٕحَي ٔ ٕٛكیخٌ كهؤّحٍ رَ ُيیٍ يَٗ٘ٔظُي ٔ هخيٕٕ ٔ آٍحو َْٓخ
رُّیَ حكکُيَِ ،لْْخ ٍح ىٍ ٓیُّ كزْ يٗکَىَي ٔ ٓؼی يٍُٗٔیيَي طخ ٓکٕص ٔ
ٓکٌٕ ؿًغ ٍح رّْى ََُِي .ح ّيخ َخگٓخٌ یک ٕٛكی رّٔؿي يٗآيي ٔ ٛيحی طلٔیٍ رَ
يٗآٍٔىَ .ؼَِ يُٗى ٔ رٍّه ٚرَ يٗهخٓض .حیٍ ٍٕٗ حٔ ىیگَحٌ ٍح ْى يٗگَكض
ٔ كظٗ ٗین َیِ کّ كخ َٟرٕى ،گخِ رّيٕحكوض حٛلخد رّٔؿي ٔ ٍه ٚىٍ يٗآيي.
ريیٍگَّٕ طًخو كخَٟحٌ رّپخیکٕری ٔ ىٓض حك٘خَی رَ يٗهخٓظُي .ىٍحیٍ يٕحٍى
گخِ كخنضْخی ٗگلضآٍٔی ٍٔی يٗىحىٕٛ ،كیْخی حُ هٕى رٗهٕى يٗٗيَي ٔ
هَهّٖ هٕى ٍح پخٍِ يٗکَىَيَ ٔ .ؼَِْخی ئظخَّ َٓ يٗىحىَي ...
هزَْخی ىٍ ىٓض حٓض کّ حُ چُي يٍٕى ْالکض ٕٛكی ىٍ يـهْ ًٓخع
گٌحٍٕ ٗيِ حٓض .گلظّ ٗيِ کّ ًٗخٍی حُ ٕٛكیخٌ رَحی ٍٓیيٌ رّحیٍ «ریهٕىی»
گخِ رّيٕحى َ٘ؤآٍٔ یخ ئکَ َیِ يظٕٓم يٗٗيَي ،ح ّيخ ىٍ آػخٍ يؼظزَ طٕٜف حُ هزیم
آػخٍ حرٍػَرٗ ،ؿِحنی ،ػیٍحنو٠خس ،ه٘یَی ،يٕنٕی ٔ ىیگَحٌ ،رّحیٍ يٍٕى حٗخٍِ
َ٘يِ حٓض .چُیٍ کخٍی َّحُ رٍِگخٌ ٕٛكیّ كکخیض ٗيِ ٔ َّرّکٔی چُیٍ طٕٛیّٖ
کَىِحَي؛ كظی يوخنلخٌ َٓٓوض طٕٜف ،رخ حیٍکّ حُ َْ رٓخَّ ػهیّ ٕٛكیّ حٓظلخىِ
کَىِحَي؛ يظؼَ ٝحیٍ يٕٕٟع َ٘يِحَي کّ آٌْخ َٗحد يَُٕٗٗي یخ رّٔٓیهّٖ يٕحى
حكیَٕی رّكخنض رٗهٕىی ٔ ؿٌرّ يٍٗٓیيَي .ىٍ حیٍ ىٍٔحٌ َیِ كهوخص ٔ يلخكم ًکَ
ٔ ًٓخع ىٍ َٕحكی ٗزّهخٍِ ٔ گّْٕٗخی حُ کٍٕ٘ يخ رَگِحٍ يیگَىى.
ٔ۴4 كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
كهوّْخی ًٓخع ٕٛكیخٌ رّكي گٔظَىِ ٔحٍى حىریخص ٔ َُْ گَىیيِ ٔ پيیيِْخی
حًٍُُٗيی ههن کَى ،ىٍكُِٕی ُرخٌ ىٍی ٔ پخٍٓی ،گٔظَٕ ٔ ؿُخی ُرخٌ ٔ حىد
ىٍی ٔ پخٍٓی طخ كي ُیخىی ييیٌٕ ًْیٍ كهوخص ًکَ ٔ ًٓخع ٕٛكیخٌ حٓض.
ىیٕحٌْخی حٗؼخٍی کّ حُ يظٕٜكّ رّیخىگخٍ يخَيِ َٓيخیّٖ رٗيخَُي حىری َیِ ْٔض.
حیٍ كکى رَحی ىیگَ كُِْٕخی َُْ َیِ ٛخىم حٓض .حُ رخد ًََّٕ «ٓیّي کًخلحنيّیٍ
رِٓحى ـ َْٔی» ( ۴ٖ4ـ )ٕ ْ ، ۴۴۶کّ هٕى پیَٔ ٓهٔهّٖ َو٘زُيیّ رٕى،
طٜخٔیَی حُ كهوّْخی ًٓخع ٕٛكیخٌ ٍٓى کَىِ حٓض کّ حكٌِٔ رَحٍُٕ رٗيخَُي
َُْی ـ طخٍیویُ ،یُض روٖ يلخكم ٕٛكیخٌ رؼي حُ هٕى حٓض)ٔ۴ٖ(.
يلیحنيّیٍ حرٍػَرٗ ىٍ يٍٕى ًٓخع يٗگٕیي« :حػَ ًٓخع كٓى ٔ طٜيین حٓض ٔ
حػَ كٓى ،حٍحىِ ٔ حػَ حٍحىِ ،ح١خػض» .ىٍ ؿخی ىیگَ يٗگٕیي:
«حْمحنک٘ق ٔحنل ٍٕ٠یؼَكٌٕ ػٍ ًٓخع رآًحٌ ٔ ههٕد کالوحنلن رؤٌ ٌِْ
ٍٕٓل يٍ ػُيِ كیئيٌُٕ رّ ػهی رٜیَس ٔ الیئيٍ رًخ ؿخء كی ههزّ)ٔ۴۲(».
ْـٕیَی ىٍکظخد ک٘قحنًلـٕد ىٍيٍٕى ًٓخع يؼظوي حٓض کّ ًٓخع رّهٕىی
هٕى َّهٕد حٓض ٔ َّري .رهکّ رَّظخیؾ آٌ رخیي كکى کَى؛ ُیَح «١زخیغ يوظهق حٓض
ٔ ًَٗطٕحٌ كکى هخ١غ ٔ ٔحكي کَى؛ ىٓضْخی يؼُی يَُٕٗٗي ٔىٓضْخی ىیگَ
ٍٕٛص ،پْ كٕحیيآٌ رٔیخٍ ْٔى آكخص آٌ ىٍٗوٗ ٚویٗ ،وخٔص رَيٗحَگیِى)ٔ۲ٓ(.
ؿِحنی ٔ ٍَٓٓٔىی َیِ ًٓخع ٍح طوَیزخ ً رًّْیٍ ٍَٗٔٔ ١ح يٗىحٗظّحَي.
أرََٕٓ َٜحؽ ىٍ ًیم حیٍ ٍٔحیض يَٕٗیٔي« :حگَ ًٓخع حيَی َخىٍٓض رٕى؛
ػیي ٔ ؿیَ ػیي َيحٗض ٔ كَحو رٕى .پْ كَحو َزٕىِ حٓض)ٔ۲ٔ(».
ٍٔحیض ىیگَ حُ حَْ حرٍيخنک حٓضٍُٔ :ی ٓیّي حُ کٕچّٖ يٗگٌٗضَُ .خٌ ٔ
رچّ ْخی کّ حُ يـهْ ػَٔٓی رخُگ٘ظّ رٕىَي رخ آٌ كَ٠ص رَهٍٕى کَىَي .آٌْخ
ىٓض يُٗىَي ٔ آٔحُ يیهٕحَيَيٓ .یّي رّحی٘خٌ كَيٕى:
«هيحَٔي يٗىحَي کّ ًٗخ يلزٕدطَیٍ حكَحى َِى يٍ يٗرخٗیي)ٔ۲ٕ(».
حُ ػخیّ٘ ٍٔحیض ٗيِ« :يٍ حُ پ٘ض َٓ ٓیّي رّئـي َگخِ يٗکَىو ىٍكخنیکّ
كز٘یخٌ رٍّه ٔ ٚرخُی ي٘ـٕل رٕىَيٓ .یّي رّآٌْخ كَيٕى :حی كز٘ی ُحىِگخٌ رَِیي
ٔ رَهٜیي ٔ رخُی کُیي طخ یٕٓى ٔ َٜخٍی ريحَُي ىٍ ىیٍ يخ آُحىی ْٔض ٔ حیٍگَّٕ
کخٍْخ ٍٔح يٗرخٗي )ٔ۲ٖ(».چُي ٍٔحیض ىیگَ ْى حُ ػخیّ٘ َوم ٗيِ کّ يًٌٕ٠
ًّْگی طـٕیِ َٛیق يٕٓیوی ٔ ٍه ٚحُ َ١ف پیخيزَ حٓالو حٓض.
ئهق ىحٗظّحَي .چُخٌکّ ىٍ ىحٓظخٌ رَهٍٕى "ٗین حكًي ؿخو" ٔ "ٗین يٕىٔى چ٘ظٗ"
آييِ حٓض .حیٍکّ ٕٛكیخٌ حُ يَگ َٓم ًَٗطَٓیيَي ،حُ ٗٓخىص ١هزٗ ٔ ٗٓیي ٗيٌ
رٍِگخٌ آَخٌ پیيح حٓض :كالؽ ،أرٕحنؼزخّرٍػطخءٗ ،ین حَٗحم ،ػطخٍ ،ػیٍحنو٠خص،
ًْٗ طزَیَِٖٓ ،يي کخٗٗ ،ىحٍح ٗکِٕ ٔ ...رٔیخٍٖ ىیگَ حُ ًََّْٕخی ٍٍٔٗ
حٓض .ؿخنذ حٓض کّ ىٍ حنوخد رؼَ ٗ٠یِ [کّ رّيَگ ١زیؼٗ يَىِحَي] «ٗٓیي» ًکَ
ٗيِ حٓض؛ گٕیُي آَخٌ ًْخَخ ٗٓیي رّىٍ ِى ػ٘نحَي .ىٍ حیٍؿخ یخىآٍٖٔ یک ٍرخػٗ
ئُٕد رّأرٕٓؼیي أرٕحنویَ ( ٖ۳۰ـ ٓ ْ ، 44م) يُخٓذ يًَٗخیي:
ؿخكم کّ ٗٓیي ػ٘ن كخٟمطَ حُ حٔٓض ؿخُٖ رٍِّ ٗٓخىص حَيٍ طک ٔ پٕٓض
کبى کُْزَٓ كّوي اٍذ ّ ایي کُْزَٓ كٍّذ ىٍ ٍُٔ هیخيــض آٌ رّحیٍ کٗ يــــــخَي
أرٕحنلَؽ حرٍحنـُٕٖ ( ۳ٓ۴ـ ْ ، ۳۲۰م) ىٍ کظخد "ٛلشحنٜلٕس" کّ هٕى
طهویٚگَّٕٖ حٓض حُ "كهیشحالٔنیخء" حُ "أرَٕؼیى حٛلٓخَٗ" كٜهٗ آٍٔىِ حٓض
طلض ػُٕحٌ «ًکَحنًٜطلیٍ يًٍ حهٗ كٗ َ١ینحنـِحس» ىٍ آٌؿخ حُ ٕٛكیخٌ يـخْي
ٔ ؿخُٖ رئٌ یخى کَىٌ َخو ٓوٍ ىٍ يیخٌ يٗآٍٔى .یکی ٗخٌ رخ َلْ ػظخد يٗکُي
کّ طخ کٗ يَح حُ ٗٓخىص رخُ يٗىحٍٖ؟ گخْٗ رخ یخى ٌُ ٔ كََُي حُ ٍحِ هيح رخُ
يٗگَىحَٗ ،رّهيح کّ ىیگَ ح١خػظض َوٕحْى کَى؛ آٌگخِ رّپیکخٍ ٔ َزَى يَىحَّٖ
يٗپَىحُى ٔ هٕىٕ ٔ حٓزٖ ریٖ حُ ٜٗض ُهى رَيٗىحٍَي طخ حُ پخ ىٍيٗآیُي.
ىیگَٖ ٍح ىٍ ؿِحی ىٍ ٗذ ْٕنُخکٗ يٗریُُي کّ هلظّ؛ یکٗ رئ َٓیذ يَُٗي
کّ ىٍ چُیٍ ؿخیگخْٗ رّهٕحد ٍكظّحٖ؟! يٗگٕیي« :حُ هيح َٗو ىحٍو کّ ؿِ حٔ حُ
کٔٗ رظَٓى!» حُ پیَ َُيِىنٗ یخى يٗکُي کّ ٗذ ًّْ ٗذ ریيحٍ ٔ ي٘ـٕل ػزخىص
رٕى ٔ ٛزق يٗگلض :كخال ٔهض کخٍ ٍٓیي ٔ رّؿٓخى ي٘ـٕل يٗٗيَ ،یِ ىالٍٔحٌ
ىیگَ ...چُخٌکّ يالی ٍٔيٗ گٕیي:
یک كًهّ ٔ یک كًهّ حَيٍ ٗذ طخٍیکی چٔظی کٍ ٔ طَکی َی ٓٔظی ٔ طخؿیکی
ٗخیي ُیزخطَیٍ كًخّٖٓ ٕٛكیخٌ يزخٍُ حُ آٌ "َـىحنيّیٍ کزَٖ" رخٗي کّ
كکخیظٖ رّطلٜیم ىٍ "َللخصحالَْ" ؿخيٗ آييِ حٓض .ريیٍگَّٕ َُگ كَحٍ
رِىالَّٖ "َـىحنيّیٍ ٍحُٖ" ٍح حُ رَحرَ يـٕالٌ ٔ ؿخ گٌحٗظٍ ٌُ ٔ رچّ حٕ ٍح ،حُ
ػطخٍ ،آٌگَّٕ کّ ىٍ طخٍین طٕٜف ٗٔظّ حٓض .ح ّيخ ىحٓظخٌ رّهظم ٍٓیيٌ ٗین ّ ّ ىحيٍ
ػطخٍ ٍح يٗگیَىٔ حكٔخَّ يُؼکْ ٗيِ ،كًخّٖٓ حٓض ػَكخََٗٓ :رخُ يـٕنٗ ٗین ّ
ٔ يٗهٕحْي حٔ ٍح رک٘ي .کٔٗ يٍٗٓي ٔ يٗگٕیي :حیٍ ٍح يکٖ ،یک ىیُخٍص
يٗىْىَٓ .رخُ يـٕل يٗهٕحْي یک ىیُخٍ ٍح رگیَى ٔ ٗین ٍح ٍْخ کُي.
۴4۳ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ٗین يٗگٕیي :يٍ ریٖ حُ حیٍ يٗحٍُو .ىیگَٖ كخ َٟيٕٗٗى ىِ ىیُخٍ ريْي ٔ
ٕٓيٗ يٗهٕحْي رخ ىحىٌ ٛي ٗین ٍح رَْخَيٗ .ین يٗگٕیي :يٍ ریٖ حُ حیٍ يٗحٍُوّ .
ػطخٍ يٗگٕیي :يٍ ریٖ حُ حیٍ ػطخٍ ٍح رَْخَي .رخُ ّ ىیُخٍ رّآٌ َٓرخُ يـٕنّٗ ،
يٗحٍُو .كویَٖ يٍٗٓي ٔ رّيـٕل يٗگٕیي :يٍ طٕرَِٖ حٓزض ٍح پَ حُ کخِ يٗکُى،
ػطخٍ هطخد رّيـٕل يٗگٕیي :طخ پ٘یًخٌ َ٘يِ ریخ حُ هٌٕ حیٍ پیَيَى رگٌٍ! ٗین ّ
حٓض ًْیٍ يؼخيهّ ٍح هزٕل کٍ کّ يٍ رّیک طٕرَِٖ کخِ ْى ًَٗحٍُو! يـٕل ٍح ؿیع
كَح يٗگیَى ٔ ٗین ٍح رّٗٓخىص يٍٗٓخَي .ريیٍگَّٕ ىحٓظخٌ ؿخٔیيحَٗ حُ حٍُٕ
حَٔخَٗ کّ يیخٌ ٛلَ ٔ رَٗٓخیض حٓض ٔ رٗحػظُخیٗ كکیًخَّ رّيَگ ٔ رّئوَِ
ػطخٍ ىٍ حًْخٌ رّؿخٖ يٗيخَي. گَكظٍ هخطم ٔ كظٗ پُي ىحىٌ ٔ ٗلوض رَ حٔ حُ ّ
پیَ٘ٔحٌ ٕٛكیّّ حُ ىیَرخُ يٍٕى طٕؿّ رٕىِ ،چُخٌکّ "ْـٕیَٖ" ِ ػیخٍ يُ٘ت
ىٍ "ک٘قحنًلـٕد" يَٕٗیٔي« :ػیخًٍَخٖ پخٍٓخ١زغ رّ حُ پخٍٓخًَخٖ ػیخٍ١زغ».
ىٍرخٍِٖ "ك٠یم ػیخَٕٗ "ٝظّحَي کّ َؤض ٍحٌِْ رٕى (ٔ حنزظّ ىٍ ًْخٌ
ٍحَِْٗ رّٗیِٕٖ ػیخٍحٌ حُ ؿخٛزخٌ كوٕم يَىو يٗٓظخَي ٔ رّریُٕحیخٌ يٗىحى) طخ
آٌکّ رخ ُٗیيٌ ٔ طؤي ِم آیخطٗ حُ هَآٌ رّهٕى آيي ٔ ٔحٍى َ١یوض ٗي.
يٗىحَیى کّ ىٍ آثیٍ ٍْزخَخٌ هيیى (رٕىحیٗ ،یٕٓىی ،ئیلٗ ٔ يخَٕٖ) کّ ٍٕٔ
ٗخٌ يٍٕى طٕؿّ ٕٛكیّّ رٕىِ حٓضٓ ،یخكض ٔ ؿٓخٌگَىٖ حُ ؿًهّ آىحد رٕى ،ح ّيخ ىٍ
ٓالوَ ».یِ «ٓیخكشُ ح ُ ّيظٗ
حال ِحٓالو ٍٔحیخطٗ حُ پیـًزَ يٗآٍَٔي کّ «ال ٍُْزخَیشَ كِٗ ِ
حنـٓخى ».ريیٍگَّٕ ٕٛكٗ چٌٕ ٍحْذ ئخكَص رْٗيف ًَٗکُي ،رهکّ ْيف حٔ حُ ِ
ٓیخكض ،یخ ىیيٌ ي٘خین ٔ ُٗیيٌ كيیغ حٓض ،یخ ُیخٍص حهٕحٌ ٔ هخَوخِْخ ٔ حيخکٍ
يَ٘كّ ،یخ ك ّؾ ٔ یخ ؿٓخى .حُ ؿًهّ ئظُيحص ٕٛكیّّ ىٍ حیٍ رخد آیّْخٖ يَرٕ١ ّ
رٔظٍ حٓزخٌ ىٍ ٍحِ هيح ِ رّ«ٍرخ« ٔ »١يَحرطّ» حٓضٍ« .رخ »١ىٍ حٛم رّيؼُٗ
رَحٖ ؿٓخى حٓضٓ .پْ کهًّٖ ٍرخ ١رّيؼُٗ پخٓگخِْخٖ يَُٖ حٓالو ٔ آٌگخِ
رّيؼُٗ کخٍٔحََٔح رّکخٍ ٍكظّ حٓض .حیٍ کهًّ يؼُٗ ػزخىطگخِ ٔ ٕٛيؼّٖ ٕٛكیخَّ
ٔ ُحْيحَّ ْى ىحٍى چُخٌکّ ٍرخ ١يُظٔذ رّرؼ ٗ٠پخٍٓخیخٌ يؼَٔف رٕىِ حٓض.
ٜمطَیٍ طٌکَِْخ ٔ طَحؿى حكٕحل ٕٛكیّّ «ؿخيی» ىٍ «کظخد َللخصحالَْ» يل ّ
ٍح آٍٔىِ حٓض .رّچُي كوَِ حُ آٌ طٕؿّ يٗکُیى ،حیٍ يٕحٍى حگَ ٔحهغ ْى َ٘يِ رخٗي،
ىٓظکى ػوخثیي ٕٛكیّ َٔزض رّحْظًخو ؿٓخى ٔ ؿِح ٍح رخُگٕ يٗکُي:
"حرَحْیى رٍ ٗ ًّخّ ًَٓهُيٖ" ٔ ...هظٗ ن٘کَٖ حُ کلّخٍ رّىٍٔحُِٖ ًَٓهُي
آييٗ ،زٗ رَهخٓض ٔ ریٌَٔ ٍكض ٔ ،رخَگٗ رَ آٌ ن٘کَ ُى .ؿًهّ ىٍْى حكظخىَي ٔ
۴4۶ كکًض یگخَّ
یکيیگَ ٍح رٔیخٍ رک٘ظُي ٔ رخييحى ِْیًض کَىَي ٗ" ...وین رهوٗ" ...ىٍ رؼٗ٠
طٕحٍین رهن يٌکٍٕ حٓض کّ ٗوین ٍح ىٍ ُّٖٓ حٍرؼش ٔ ٓزؼیٍ ٔ يؤس (ُّٖٓ )ٔ۰4
ىٍ ٔالیض هظالٌ ٗٓیي کَىَي" .أرٕيل ًّي ؿَیَٖ" ...ىٍ ؿُگ هَحيطّ حُ طُّ٘گٗ
رًَى" .حرٍحنزَهٗ" ریًخٍ رٕىَٗ .رظٗ آد رّٖٔ آٍٔىَيَ ،وٍٕى .گلض :ىٍ يًهکض
كخىػّٖ حكظخىِ حٓض طخ رّؿخٖ َیخٍو کّ چّ حكظخىِ حٓضَ ،یخٗخيى.
ىٍ طخٍین يؼخَ َٛیِ ٕٛكیخٌ ىٍ يظٍ ٓیخٓض ٔ ؿُگ ك ٍٕ٠ىحٗظُي .آٌْخ ىٍ
ؿٓخى رَٟي طـخٍُٕٔٗٔی (ىّْٖٓ )ٕ ْ ،ٖٔ۴ي٘خٍکض كؼخل ىحٗظُي.
ٗوٜیضْخی کّ گخِ ًَخیُيِٖ كَهّٖ حُ كَم ٕٛكیّ ىٍ حكـخَٔظخٌ َیِ رٕىَي،
يزيل رَّٓحٌ حكِحد ٓیخٓی ـ ؿٓخىی ٗيَي ٔ ؿِح کَىَي؛ حٗوخٛی يخَُي پیَ ٓیّي
حكًي گیالَی [ٍْزَ يلخً يهی] ٔ ٛزـضهللا يـيىی [ٍْزَؿزّٖٓ َـخص يهی] َْىٔ
َٓٓهٔهّٖ كَهّْخی حُ طٕٜف ىٍحكـخَٔظخٌ رٕىَي .كظی ىیگَ ٍْزَحٌ ؿٓخىی يخَُي
يٕنٕی دمحم یَْٕ هخنٍْ[ ٚزَ كِد حٓاليی] يٕنٕی دمحم َزی دمحمی [ٍْزَكَکض
حَوالد حٓاليی] هخٟی دمحمحيیٍ ٔهخى [ٍْزَ ٗخهّٖ حُ كِد حٓاليی] هخٟی
دمحمحيیٍ ٍٔىک ...رَّلٕی حُ حٓظخىحٌ یخ ٗخگَىحٌ ييحٍّ ىیٕرُيی رٕىَي.
هزم حُ آٌ َیِ ٕٛكیخٌ ىٍ ؿُگْخی حكـخٌ ٔ حَگهیْ ٔ ؿُگ ىٍ يوخرم هخؿخٍیّ
رَحی ىكخع حُ َْحصَ ،وٖ حٓخٓی ىحٗظُي .ك٠م ػًَ يـيىی ٔ ك٠م دمحم يـيىی ىٔ
رَحىٍ حُ رٍِگخٌ هخَيحٌ يـيىی ىٍ ؿُگ حكـخٌ ٔ حَگهیْ ىٍ ٛق حٔل ؿُگ رخ
حَگهیٔیْخ ك ٍٕ٠ىحٗظُي .پْ حُ آٌ ؿُگ ،حيخٌهللا هخٌ ىٍ ٓخل ٔ۲ٔ۲رَحی طويیَ
حُ ك٠م دمحم ٔ ك٠م ػًَ يـيىی حنوخد «ًْٗ حنً٘خین» ٔ «ٍَٕحنً٘خین» ٍح
رّآٌْخ حػطخء کَىٜٗ .ض ٓخل رؼي حُ آٌ (ىٍ ٓخل )ٔ۲۰۲طؼيحى کؼیَی حُ هخَيحٌ
يـيىی طٕٓ ٢کًَٕیٔضْخی طخُِ رّهيٍص ٍٓیيِ ىٍ حكـخَٔظخٌ هظم ػخو ٗيَي.
پیو ـ هویلی
ٔحژِی «پیَ» کّ ىٍ َٕٗظّْخی ػَكخَت حىد پخٍٓی رٔیخٍ رّکخٍ ٍكظّ حٓض،
ْىيؼُی رخ يَٗي ٔ ٗین ،ىٍ نٔخٌ ػَری ٔ رخرخ ىٍ ُرخٌْخی کَىی ٔ طَکی حٓض.
ىٍ يؼُخی حٛطالكی ٍحًُْخی يؼُٕی ٔ يَٗيی ٍح گٕیُي کّ هٕى پیٖطَ
َ١حین ػَكخٌ ٍح پیًٕىِ ٔ طٕحَخییْخی ٍٔكخَی الُو ٍح کٔذ کَىِ رخٗئ .
ٗخیٔظّی ْيحیض ٔ پیٖرَىٌ يَیي ىٍ َ١ین طٕٜف رخٗي.
۴4۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ي٘وَ ٚیٔض حیٍ نلع ىهیوخ ً حُ چّ ُْگخو حُ ىٍِٔی حٓاليی ىٍ ُرخٌ ىٍی ٔ
پخٍٓی ٍحیؾ ٗيِ حٓض .رّحكظًخل ُیخى حُ ٛيِْخی چٓخٍو ٔ پُـى يیخٌ ٕٛكیخٌ
هَحٓخٌ ٔ پیٖ حُ نلع ٗین رّکخٍ يیٍكظّ حٓض .رَحی ًََّٕ حرٕكخيي دمحم ؿِحنی ىٍ
ٍٓخنّی هٕى نلع «پیَ» ٔ «پیَ َ١یوض» ٍح رّکخٍ يیرَى.
َیِ ىٍ ىیگَ يظٌٕ ػَكخَی ٛيِی پُـى ْـَی حُ ؿًهّ ىٍ طَؿًّی ٍٓخنّی
ه٘یَیّ١ ،زوخصحنٕٜكیّٔ ٔ ىیگَ آػخٍ هٕحؿّ ػزيهللا حَٜخٍی ٔ ...طؼزیَ «پُي پیَحٌ»
رّکَحص رّکخٍ ٍكظّ حٓض؛ حيخ ریٖطَ ىٍ يؼُخی رٍِگخٌ ٔ پیٍٖٔحٌ َ١یوض ٔ گخِ
كوٕٛ ٢كیخٌ َّ ٔ ،ىٍ يؼُخی حٛطالكی (ٍحًُْخیخٌ ٔ يَٗيحٌ)
«پیَ» ىٍ حیٍ حٛطالف ،ىٍ آػخٍ يوظهق حیٍ ىٍِٔ حُ ؿًهّ ىٍ ٍٓخنّی «كی
رٍ یوظخٌ» حُ حرٍ ٓیُخٓ« ،یَحنؼزخى حنیحنًؼخى» ٔ «كيیوشحنلویوّ» حُ ُٓخیی ؿَِٕی،
َیِ هٜیيِی حُ ىیٕحٌ حٔ ٔ ،ىٍ «يٜیزضَخيّی» ػطخٍ َی٘خرٍٕی ٔ «كٕحثقحنـًخل
ٔ كٕحطقحنـالل» حُ َـىحنيّیٍ کزَی ٔ «يٜزخفحالٍٔحف» حُ ًْٗحنيّیٍ رَىٓیَی
کَيخَی ...رّکخٍ گَكظّ ٗيِ ٔ پیَحيٌٕ آٌ ٓوٍ ٍكظّ حٓض.
ٗٓخدحنيّیٍ ٍَٓٓٔىی َیِ ىٍ «يَْٕحنؼ٘خم» ٔ «ٍٓخنشحالرَحؽ» ٔ «ػوم
َٓم» پیَحيٌٕ حیٍ يلٕٓو ٓوٍ رّيیخٌ آٍٔىِ حٓض.
ْىچُیٍ ىٍ آػخٍ ػَكخَت ٛيِی ٗ٘ى ْـَی يخَُي «حَْحنظخثزیٍ» حُ ٗین حكًي
ؿخو« ،حَٓحٍحنظٕكیي» حُ دمحم رٍ يٍُٕ ٔ «طًٓیيحص» حُ ػیٍحنو٠خص ًْيحَی ...
ٔحژِی پیَ ىٍ يؼُخی حٛطالكی هٕى یؼُی ٍحًُْخ ٔ يَٗيی کّ يَیي ٍح ْيحیض
يیکُي ،رّکخٍ ٍكظّ حٓضٔ .حژِی ٗین (ؿًغ :ي٘خین) َیِ ىٍ يظٌٕ پخٍٓی حٔحهَ
ٛيِی پُؾ رّرؼي ىٍ ًْیٍ يؼُی رّکخٍ ٍكظّ حٓض.
حٛطالف «پیَ» حُ ٛيِی پُؾ ْـَی رّرؼي ىٍ يظٌٕ ػَكخَی پخٍٓی رخٍ
يؼُخیی ؿيیيی رّهٕى گَكض؛ رّيؼُخی ٍحًُْخی ىٍَٔی ٔ رخُ١ت کّ پْ حُ ١ی
يَحطذ ٓهٕک ٔ کٔذ آيخىِگیْخی الُو رَ ٓخنک ظخَْ يیٕٗى ٔ حٔ ٍح ْيحیض
يیکُي ٔ رّپَْٖٓخی ىٍَٔی حٔ پیَحيٌٕ كوخین ْٔظی پخٓن يیگٕیي.
ىٍ رخٍٔ حْم طٕٜف ،رئٌ پ٘ظیزخَی پیَ ،کٕٖٗ يَیي ریػًَ هٕحْي رٕى ٔ حُ
َ١كی ،ىٓظگیَی پیَ حُ يَیي ٍح ْى طکهیق ٰانٓی رَحی پیَ رَيیًٗخٍَي .پیَ َِى
يَیيَ ،خیذ يُخد پیـًزَ حٓض .چُخٌکّ ػٕحو حيض ىٍ يوخو ٕٓگُي حٛطالف «رّپیَ،
رّپیـًزَ» ٍح رّکخٍ يیرََي ،کّ ریخَگَ حًْیض پیَ َِى حی٘خٌ حٓض.
«ٍُٔرٓخٌ روهی ٗیَحُی» ىٍ «َٗف ٗطلیخص» يیگٕیي:
۴4۴ كکًض یگخَّ
«… پیَی يیَحع كن حٓض کّ ىٍآٌ هٕى ٍح رّيَیيحٌ يیًَخیي .ههیلّ حٓض کّ
حُ ٍٔی هٕیٖ كیخص يیحكِحیي .حٔ يظؤىد حٓض رّآىحد كن .ػخنى حٓض رّطؼهیى كن.
ػخيم حٓض رّحيَ كن ،ىٍػ٘ن يَْٕ حٓض ٔ ،ىٍطٕكیي یگخَّ ٔ ىٍ يؼَكض ٍحٓن».
ىٍ ؿِنیخص كخكع ٗیَحُی َیِ حٛطالف «پیَ» ٔ طَکیزخص آٌ رٔیخٍ رّکخٍ
ٍكظّحٓض .يٕالَخ ؿاللحنيّیٍ دمحم رهوی َیِ ىٍ يؼُٕی يؼُٕی «پیَ» ٍح ىٍ يؼُی
حٛطالكیحٕ رٔیخٍ رّکخٍ رَىِ حٓض.
حٛطالف «پیَ» ىٍ يؼُخی ٍحًُْخ ٔ يَٗي ،ىٍ َٕٗظّْخی ؿٕحٌيَىحٌ ٔ كظیخٌ
حُ ؿًهّ «كظٕصَخيّی رُخیخٌ»« ،كظٕصَخيّی چیضٓخُحٌ»« ،كظٕصَخيّی آُْگَحٌ»،
«كظٕصَخيّی ٓهطخَی»« ،كظٕصَخيّی َـىحنيّیٍ ٍُکٕد» َ ...یِ ًکَ ٗيِ ٔ حُ
حٔٛخف آٌ ٓوٍ ٍكظّ حٓض .حیٍػُٕحٌ ُُْٕ ىٍيیخٌ ٕٛكیخٌيؼخ َٛرّکخٍ يیٍٔى.
«َْچُي کّ ٓکُيٍ ؿٓخَی ،ریپیَ ئَ رّهَحرخص!»ْ :یچ َ١یوظی رئٌ پیَ
ٓخيخٌ ًَٗیخريَ ،وٖ رٍِگطَ پیَ ،كهوّٖ ٍحر ٢يیخٌ يَیي ٔ هطذ حٓض .أرٕػؼًخٌ
ٓؼیي رٍ ٓالو يـَری (ٖ ٕ4هیَٔحٌ َٖ ٖ۰ی٘خرٍٕ) گٕیي :پیَ کٔی حٓض کّ كن
ٓزلخَّ ٔ طؼخنی ىیيِٖ رٜیَطٖ ٍح رٍَّٕ ْيحیض ریُخ گَىحَیيِ طخ ٔی رَّوٜخٌ هٕى
َگَى ٔ هَحٍ َگیَى يگَ رّ كٕٜل يوٕٜى ٔ ٔ ؿٕد هَد كن ٓزلخَّ ٔ طؼخنی؛ ٔ
َْکّ رّ حٓى حْم حٍحىص يٕٕٓو رٕى ؿِ كن ىٍ ىٔ ؿٓخٌ يوٕٜىی َيحَي ٔ حگَ یک
نلظّ حُ ١هذ آٌ ریخٍحيي حٓى حٍحىص رَ حٔ ػخٍیض ٔ يـخُ رخٗي.
ػُٕحٌ رخرخ َیِ ىٍ حٛطالف ٕٛكیّ رّيؼُخی ٗین ٔ پیَ آييِ حٓض ثبثب:
ٔ ریٖطَ رّي٘خیوی ح١الم يیٕٗى کّ يؼًَ رخُٗي ،حیٍ ػُٕحٌ گخِ يٍكیغ پیَٕ٘ي ٔ
گخِ رّكیغ پَٕٔي رّحٔل یخ آهَ حٓى ٕٛكی حٟخكّ يیگَىى ،يخَُي :رخرخ ٔنی ،رخرخ
يَحى ،رخرخ کْٕی ،رخرخ ١خَْ ،رخرخ ٍکٍحنيّیٍ ٗیَحُی ٗ ٔ ...ین ػهی رخرخ ...ىٍ ػٓي
ٛلٕیّ رٍّیٖ ٓلیيحٌ ٔ َٓپَٓظخٌ ٔ َٓىييحٍحٌ طکیّْخ ٍح َیِ رخرخ يیگلظُي.
أرٕػؼًخٌ يـَری گٕیي :يَیي آٌ کْ رخٗي کّ ىل حٔ حُ َْچیِ هویل:
رَیيِ ،ؿِ هيحی هٕى؛ چیِی َوٕحْي ؿِ هيح ٔ َِىیک ٗيٌ رّحٔ ٔ ًْیّ٘ ي٘ظخم
روخی كن رخٗي طخ آٌكي کّ ٕٗٓحص ٔ نٌحص حیٍ ؿٓخٌ حُ ىل حٔ ریٌَٔ ٕٗى ،حُ کؼَص
ٕٗم ٔ هیخو رّٕٔٛل رّكن؛ ٔ يَیي ٛخىم آٌ رخٗي کّ کالً ٔ ؿًهشً ٍٔ رّٕٓی هيح
ىحٍى ٔ ىٔحو ىل رخ ٗین ىحٍى حُ َٓ حٍحىص طًخو؛ ٔ ٍٔكخَیض ٗین ٍح كخ َٟىحَي ىٍ
ًّْ حكٕحل ٔ ىٍ ٍحِ رخ ٍ١حُ ٔی حٓظًيحى کُي ٔ ،هٕى ٍح َٔزض رّٗین يخَُي يیض
ریٍ ىٔ ىٓض ؿٔخل پُيحٍى طخ حُ َٗ ٗیطخٌ ٔ َلْ ح ّيخٍِ يللٕظ رًخَي.
۴4۲ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
رَهی گٕیُي :يَیي آٌکْ حٓض کّ ىنٖ حُ ؿیَ هيحی طؼخنی رَیيِ رخٗي ٔ حُ
ُهخٍف حػَح ٝکَىِ رخٗي .ؿَؿخَی ىٍ طؼَیلخص گٕیي :يَیي کٔی حٓض کّ آٌچّ
حٍحىِی هيحثی حٓض آٌٍح گَحٌرٓخطَیٍ ًهیَِٖ هٕى پُيحٗظّ ٔ پیٕٓظّ ىٍ َگخِىحٍی
آٌ کٕٗخ رخٗي .آٌ کّ حُ ٍٔی َظَ ٔ حٓظزٜخٍ ٔ طـٕى ٔ حُ ٍٔی حٍحىِ رّٕٓی
هيحَٔي يُوطغ رخٗي چّ يٗىحَي کّ ىٍ ٔؿٕى چیِی ؿِ آٌچّ هيحَٔي روٕحْي ٔحهغ
َگَىى؛ نٌح حٍحىِٖ هٕى ٍح ىٍ حٍحىِٖ حٔ يلٕ يٗکُي ٔ چیِی ؿِ آٌچّ ٍح كنطؼخنی
حٍحىِ کُيًَٗ ،هٕحْيَ .ظخيٗ گُـٕی:
يٗٗي ٔ رخ پیَ يَیيی ِْحٍ ٍَْٔی حُ ؿًهّی يَىحٌ کخٍ
طخؽ َٓو هخک کق پخی طـــٕ گلض يَیي حی ىل يٍ ؿخی طٕ
کوو ثَزي
ُّٓضْخی ٕٛكیخٌ حٓضًَ ،خىی حُ حهظیخٍ کَىٌ ٔ کًَ رٔظٍ یکی ىیگَ حُ ُ
هٕیىل ٗيٌ ىٍ حَـخو کخٍْخ حُ هزیم هييض ،یخ ٍُو ٔ حْظًخو ًَٕىٌ ىٍ آٌ کخٍْخ
حٓض ًّْٖ .حىرخء ٔ ٗؼَحء ىٍ آػخٍ هٕى رّحيَ کًَرٔظٍ حٗخٍِ ىحٍَي ٔ ًّْگی
رخالطلخم ًْیٍ يؼُی ٍح حهٌ ًَٕىِحَيٗ .ین يلًٕى ٗزٔظَی ىٍ گهٍ٘ ٍحُ يٗگٕیي:
َ٘خٌ هييض آيـــــــي ػوي َُخٍ َظَ کَىو ريیيو حٛـــــــم َْ کخٍ
ُ َْ چیِی يگَ رَ ٟٔغ حٔل َزخٗي حْم ىحَـــــٖ ٍح يـــــــلٕل
ىٍآ ىٍ ُيَِٖ «حٔكٕح رؼٓيی» يیخٌ ىٍ رُي چٌٕ يَىحٌ رّيَىی
ٓؼيی گٕیي:
ٍَّٔ يلٕٓو َگ٘ظی کّ يیخَی ىحٍى ؽغذ آى اٍذ کَ هّىی کووی هٔثٌلك
چْ هوكاى کوو ثَذ ّ کوك آىچَ گلذ ُٗیيو کّ ٗذْخ ُهييض َوــــلض
حرٕحنوخٓى كَىٔٓی گٕیي:
طٕ رُيی رّكَیخى َْکْ کًَ طَح ىیيو حَيٍ ؿٓخٌ چخٍِگَ
ىٍ َ١حین ٕٛكیّ ٍٓى حٓض کّ کًَ كََُيحٌ ًکٍٕ ٍح ىٍ ُٓیٍ پخثیٍ يٗرُيَي
طخ ىٍ حيَ كن حٓظٕحٍآیي؛ رَحی حیٍ ػًم يَحًٓی کٕچک ٔ هخ ٙىٍ هخَّ رَگِحٍ
يٕٗٗىٗ ،وٜی کّ حٛطالكخ ً «پیَ» هٕحَيِ يٕٗٗى ٔ حؿهذ حُ ٓخىحص يٗرخٗي
رّيَحٓى ىػٕص يٕٗٗى ،رخ ىٓظًخنی کّ رخ هٕى يٗآٍٔى کًَ کٕىک ٍح يٗرُيى ٔ
ىػخی يوٕٜٛی ٍح کّ يٍٕ٘ٓ رّ«َخىػهی کزیَ» حٓض هَأص يٗکُي ٔ رَ کٕىک ٔ
يلی ٢حَ١حف يٗىيي؛ ىٍ پخیخٌ يويحٍی حُ نؼخد ىْخٌ هٕى ٍح رّىْخٌ کٕىک يُظوم
ٓ۴۳ كکًض یگخَّ
يًَٗخیي کّ ًَخىی حٓض حُ طـٌیّٖ پََيِگخٌ يَؿٕؿّْخی هٕى ٍح؛ رخ حیٍ ػًم ،ػهى
ٔ ىحَٖ ٔ طوٕی ٔ َ١یوض پیَ رّکٕىک حَظوخل یخكظّ ٔ حٔ طخ آهَ ػًَ يَیي آٌ پیَ
هٕحْي رٕى ٔ ىحثًخ ً ىٍ ١هذ کًخل ٔ آيخىِ رَحی هييض ىٍ حيَكن حٓض .يٕنٕی:
حُ رَحی هييظض رُيو کًَ حی يَح طٕ يٜطلی يٍ چٌٕ ػًَ
ًْچُیٍ َٕػَٔٓخٌ ٍح ُْگخو هَٔؽ حُ يُِل پيٍ ٔ ػِیًض رّهخَّی َْٕٗ،
کًَ يیرُيَي .کُخیّ حُ حیٍکّ ٔحٍى يَكهّی ؿيیيی حُ َُيگی ٗيِ حٓض کّ ئجٕنیض
ًَْٔی ٔ يخىٍی ٔ هخَّىحٍی ٔ يَىوىحٍی ٔ آدٍٔىحٍی رو٘ی حُ آٌ حٓض.
چٌٕ ٕٛكیخٌ ،طًخو ؿُگؿٕیخٌ ٔ ٕٓحٍکخٍحٌ کًَْخی هٕى ٍح طُگ يٗرٔظُي.
رٔظٍ کًَ ٓزذ طوٕیض ٓظٌٕ كوَحص ٔ پیٖگیَی حُ ؿخ رّؿخیی يَِْٓخی کًَ
يٗگَىى ٔ رُّْگخو ؿُگ ٔ ىٔیيٌ <حٓذ یخ پیخىِ> حُ طکخٌ هٍٕىٌ گَىِْخ ٔ ىٍى
گَكظٍ آٌْخ پیٖگیَی يًَٗخیي .رخُْى كَىٔٓی:
رَّٓ رََٓخىِ کالِ ىٔ پَ رّآثیٍ طَکخٌ رزٔظّ کًَ
ٗخْخٌ َیِ کًَ هٕى ٍح يٗرٔظُي ،كَهی:
ىیيِحی ْیچ ٗٓی رٔظّ ريیٍ ُیذ کًَ کًَٕ ىیيی ٔٗخْخَّ کًَرٔظّ ًْی
رٔظّ ٗخْخٌ ٔ رٍِگخٌ ؿٓخٌ ؿًهّ کًَ ٍُٔگخٍ طٕ رّکخو طٕ ٔ ىٍ هييض طٕ
ئؼٕى ٓؼي ٓهًخٌ:
رگ٘خىِ كهک رَ طٕ چپ ٔ ٍحٓض ىٍ كظق حی ػِو ٓلَ کَىِ ٔ رٔظّ کًَ كظق
ٓیّي كٍٔ ؿَِٕی:
حی طَک حگََزٔظی رَ هٌٕ يٍ کًَ حی يخِ حگَ َيحٍی رَ ؿخٌ يٍ گِیَ
كَم کًَرٔظٍ ٗخْخٌ ٔ ُىًّبه:
ؿُگـٕیخٌ ٔ حيیَحٌ ٔ ٕٛكیخٌ رخ « َُُّخٍ» رٔظٍ طَٓخیخٌ حیٍ حٓض کّ َُخٍ ُ١خد
رخٍیک ٔ َخُک رّهطَ یک حَگ٘ض حٓض کّ طَٓخیخٌ طلض ًيّ ٔ ٓخکٍ ىٍ رالى
حٓاليی رَحی ُٗخهظّ ٗيٌ هٕى رّآٌ يزخىٍص يٗکَىَي .ىٍ كویوض َُخٍ رٔظٍ رَحی
حػالو ْٕیض ىیُی ٔ كلع كوٕم طَٓخیخٌ طلض ًيّ رٕى طخ ىٍ حٔهخص ًَخُ رظٕحَُي
آُح ىَّ ىٍ يؼخرَ طَىى ًَخیُي ٔ حگَ ىٍ حٕٓحم ٔ ٕٗحٍع ػًهی يُخكی رخ َٗیؼض حٓالو
يَطکذ ٗيَي حُ طؼویذ ٔ آُحٍ يلظٔذ ٔ ىحٍٔؿّ ىٍ حيخٌ رخُٗي.
َُخٍ پْ حُ كظق ٗخو ىٍ ُيخٌ ػًَ١ ،زن هَحٍىحى ریٍ حٔ رخ ٍٔيیخٌ ئَؽ ٗي.
کهًّٖ َُخٍ ٔحٍى حىریخص ٔ حٛطالكخص طٕٜف َیِ گَىیيِ ٔ ىٍ كي گٔظَىِ رّکخٍ
ٍكظّ حٓض کّ رّىٔ يؼُی يظلخٔص يُظٍٕ ٗيِ حٓض :یک ،یکٍَگی ٔ یکٓخكظی
ٔ۴۳ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ٓخنک ىٍ ٍحِ ىیٍ ٔ يظخرؼض ٍحِ یویٍ؛ ىٔ ،گٔظخهی ٔ َظَٓیيٌ حُ ػَیخٌ ٓخهظٍ
رخ ٍ١هٕى ٔ َ١یوض يَرٕ .ّ١يٍٕى ىٔيی يؼخىل ٍٕٓحیی َیِ رّکخٍ يٍٗٔىٔ ،هظی
ٕٛكی ىو حُ ٍٕٓحیی يَُٗي ىٍ كویوض طَّ حُ ه٠خٔص ػٕحو ٍح رّٓوَِ يٗگیَى
ٔ ىٍ كویوض يیهٕحْي رگٕیي« :يٍ حُ پٕٓظّ ریٌَٔ ُىِحو ،يٍ حیٍ ْٔظى ،کخٍ يٍ
حُ پُٓخٌکخٍی ٔ طویّ گٌٗظّ حٓض ».يخَُي حیٍ ؿِل كخكع:
گَ يَیي ٍحِ ػ٘وی كکَ ريَخيی يکٍ ٗین ُٛؼخٌ هَهّ ٍٍْ هخَّ هًخٍ ىحٗض
ًکَ طٔزیق يهـــک ىٍ كهوّٖ َُخٍ ىحٗض ّهذ آى ّیویي هلٌله فُْ کَ كه اْٛاه ٍیو
ٔ حیٍ حٗؼخٍ ئُٕد رّٗخِ َؼًضهللا ٔنی:
هٍٕىیى يی ٔ طٕرّ ٗکٔظیى ىیگَرخٍ ىٍ گّٕٖٗ يیوخَّ َ٘ٔظیى ىیگَرخٍ
َُخٍ ٓـــَ ُنـــق رزٔظیى ىیـــگَرخٍ يخ ٔ رض طَٓخ رچّ ٔ کٕی هَحرخص
ػزيحنوخىٍ ریيل يٗگٕیي:
ًَیىحَى چّ ٓخٌ حُ َٗو َخىحَی رٌَٔ آیي رَُّخٍ آُٗخ َخگ٘ظّ حیًخَی کّ يٍ ىحٍو
كخكع ٗیَحُی گٕیي:
ىحٗظى ىنوی ٔ ٛي ػیذ يَح يیپٕٗیي هَهّ ٍٍْ يی ٔ يطَد ٗي ٔ َُخٍ رًخَي
ٗخِ َؼًضهللا ٔنی:
ىٍ ْٕحی کلَ ُنلٖ ٍَٕ حیًخٌ یخكظى رٔظّحو َُخٍ ُنلٖ رَ يیخٌ چٌٕ ػخٗوخٌ
ٕٛكی ؿالو َزی ػ٘وَی گٕیي:
گَكظی چٌٕ پی يـٌُٕ ُ ٍٕٓحیی يََؾ حی ىل
کّ ىحیى ُٓگ ١لالٌ رَ ٓـــَ ىیـــٕحَّ يٍٗیِى
ٍٓخَی رَ يٍ حی ي٘خ ١طخ َُخٍ هــٕى ٓخُو
ُ ُنق یخٍ َْ طخٍی کّ ٔهض ٗخَّ يٍٗیِى
كَیيحنيّیٍ ػطخٍ ىٍ ٰانٓیَخيّ هٜیيِٖ يلٜهی ىٍ يٍٕى َُخٍ هٕحٓظٍ رخیِیي
رٔطخيی آٍٔىِ حٓض کّ يطهؼٖ چُیٍ حٓض:
رّیخٍحٌ گلض کخی هـــٕو َکٕکخو چٕ ىٍَِع حٔكظخى آٌ پیَ رٔطخو
ئکیٍ يـٌُٕ
ِ کّ طخ رَ رُيى حیٍ یـــکی َُّخٍ آٍیيو ْـــى حکـــٌُٕ
کـّ حُ َُّخٍ َخیي کخٍ طـــٕ ٍحٓض هَٔٗی حُ يیخٌ هـــٕو رَهخٓض
يیـــــــــخٌ رخیِیـــي آٌگخِ ٔ َُّخٍ چگَٕـّ رخٗي حی ٓـــهطخٌ حَٓحٍ
َـــًیآٍٔى کْ آٌ کـــخٍ ٍح طخد كیگو هٍ فْاٍذ ىًّبهی ى إؾبة
ىٍيـــخٌ آٌ کخٍ
ِ َــًیىحَٔض کْ رّآهَ کَى ٗین حنلخف رٔــــیخٍ
ٕ۴۳ كکًض یگخَّ
ٗوخٔس هٕحٓظٔض آٌٍح چـــّ طيریَ ًّْ گلظُي حگـــَ رَ ٗین طـــويیَ
کّ طخ رَرٔض ٔرگ٘خىحُىٔچ٘ى آد یکی َُّخٍ آٍٔىَي حٛــــــلخد
فوهَپّْی
حئَُِ يیىحَیى کّ َْٓخُيخٌ رَ٘ی حػى حُ ىٔنظی یخ هٕٜٛی ىحٍحی كَو ٔ
َ٘خٌ يو ٕٜٙهٕى حٓض کّ حُ نزخّ حكَحى طخ ًَخى ٓخُيخَی ٍح ٗخيم حٓض .ؿَیخٌ
طٕٜف يٍكیغ هيیًیطَیٍ ٓخُيخٌ كکَة رَ٘ی َیِ حُ حیٍ هخػيِ ئظؼُی َیٔض.
ػخنیطَیٍ كَو ىٍ ٓخُيخٌ طٕٜف «هَهّ» يیرخٗي کّ َٓحٌ ِك ََ ْم طٕٜف یخ کٔخَی
کّ ىٍ َ١یوض يَرٕ ّ١رّيوخيخطی َخیم يیگ٘ظُي آٌ ٍح يیپٕٗیيَي.
"هَهّ" رخالپٕٗی حٓض ىهیوخ ً يخَُي پیَحٍْ پیٖرٔظّی ُٔ١ت يخ ،کّ ٓخنکخٌ
رَّ٘خَّی ٍٔٔى رَّ١یوض حُ ىٓض پیَ يیپٕٗیيِحَي ٔ آىحد ٔ َٗحی ٢هخ ٙهٕى ٍح
ىحٗظّ حٓض .هَهّ ،حُ ٍیّ٘ی ه ََْم رّيؼُخی پخٍِ رٕىٌ ،کُّٓ ٔ يُيٍّ رٕىٌ حٓض.
ْىچُیٍ ىٍ نـض رّيؼُخی نزخٓی پَ حُ ٔٛهّ یخ كظی نزخٓی حٓض کّ کم آٌ حُ
طکّْخی يوظهق ىٔهظّ ٗيِ رخٗي .ىٍ کُخٍ حیٍ َخوْخ ،يظَحىفْخی چٌٕ ىَننُ ،ؿزّّ،
ُيه ًّغ ٔ پً٘یُّ َیِ ٍحیؾ رٕىِ حٓض.
ىٍ يٍٕى حٓظؼًخل ػَكخَت حیٍ ٔحژِ رخیي گلض :نلع «هَهّ» گخْی ىٍ يؼُخی
نـٕی هٕى رّکخٍ ٍكظّ حٓض ٔ ،گخْی رٍّٕٛص حٛطالكی ييّ َظَ هَحٍ گَكظّ
حٓض .ىٍ رَهی َٕٗظّْخی ٕٛكیخٌ ٓخروّی هَهّپٕٗی ٍح رّؿزَثیم ٔ كَ٠حص آىو
ٔ هَ َ٠زی ٔ ىیگَ پیخيزَحٌ ٔ پیخيزَ حٓالو ٔ حُ َ١ین حی٘خٌ رّكَ٠ص ػهی ٔ
ٕٛكیخٌ ١زوّی حٔل يیٍٓخَُي .ػطخٍ ىٍ ًکَ حكٕحل حٔیْ هََی يیَٕیٔي کّ يَهّغ
پیخيزَ ٍح رّحٔیْ ىحىَي.
ح ّيخ ٓیّيكیيٍ آيهی حیٍ حػظوخى ٍح ػخيیخَّ ٔ َخيؼوٕل ىحَٔظّ کّ حٔنیٍ رخٍ هَهّی
پً٘یٍ رّحًٌ هيح ٔ ٔ رّىٓض ؿزَثیم رَ كَ٠ص آىو پٕٗخَیيِ ٗيِ ٔ پْ حُ حٔ
رّ كََُي حٔ ٗیغ ٔ حَزیخی ىیگَ ٔ حيخيخٌ ٔ كََُيحٌ ٗخٌ يُظوم ٗيِ حٓض .رَّظَ حٔ،
َٓ ٔالیض» حٓض کّ حُ آىو طخ هخطىٓ ،پْ رّػهی ٔ هَهّ َِى هٕحًْ ٙخٌ « ّ
۴۳4 كکًض یگخَّ
حیٍ ّٓ يَطزّ ٍك غ کُي ،هٕى حُ كَحُ ٔ َ٘یذ َ١یوض گٌٗظّ ٔ ًٔم حكٕحل ٍح چ٘یيِ
رخٗي ٔ رَ كخل يَیي حَٗحف ىحٗظّ رخٗي طخ حگَ حٔ ٍح ئظؼي یخكض پٍَٕٔ ىْي ٔ حگَ
ىٍیخكض کّ ٓخنک ٍُٔی حُ َ١ین رخُهٕحْي گ٘ض ،ىٍ ًْخٌ حرظيح حٔ ٍح يُغ کُي.
پٕٗیيٌ هَهّ رّيؼُخی ریؼض رخ پیَ حٓض ٔ طٔهیى كکى حٔ ٗيٌ؛ ٔ يَیي كن
حػظَح ٝرّ پیَ ٍح َيحٍى .حكٌِٔ رَحیٍ ،پٕٗیيٌ هَهّ ٍيِی حُ حٍطزخ ١يؼُٕی يَیي
ٔ يَحى حٓض .رَ ًْیٍ حٓخّ ،هَهّ رّیک يؼُخ َ٘خٌىُْيِی ْٕیض َ١یوظی ٕٛكی،
ْى رّيؼُخی ػخو (َ١یوض طٕٜف) ْى رّيؼُخی هخٓ( ٙهٔهّی َ١یوظی) رٕىِ ٔ
هَهّىحٗظٍ رّيؼُخی ىحٗظٍ پیَ ٔ يَٗي رٕىِ حٓض ،رّگَّٕی کّ ٕٛكیخٌ ٔهظی
ىٍٔی٘ی ٍح ًَیُٗخهظُي حُ حٔ يیپَٓیيَي« :هَهّ حُ ىٓض چّ کٔی ىحٍی؟»
یؼُی کّ هَهّی ٓخنک نِٔيخ ً حُ ىٓض پیَی کّ يَیي حٔ ٗيِ ٔ رّىٓض حٔ طٕرّ
کَىِ حٓض ،ىٍیخكض يیٗي طخ ًْخٌگَّٕ کّ رخٓ ٍ١خنک نزخّ ٛلخص پیَ ٍح پٕٗیيِ،
ظخَْٕ َیِ نزخٓی حُ ىٓض پیَ رپٕٗي ٔ رّىٓض حٔ يظزَک ٕٗى ٔ ،رّحیٍ طَطیذ
حطٜخل ههزت يَیي ٔ يَحى ٍح ًَخیُيِگی کُي .هَهّ ٍح کّ نزخّ ظخَْ حٓض رخ طؼزیَ
هَآَی «نزخّحنظوٕی» کّ نزخّ رخ ٍ١حٓض ،يوخیّٔ کَىِ حٓض.
كٔیٍ رٍػهی کخٗلی ،ىٍ"كظٕصَخيّی ٓهطخَی" يطهذ ٍح حیٍگَّٕ ریخٌ يیکُي:
ظخَْ يَیي نزخّ پیٍَح رپٕٗي ،رخَ ُٖ١یِ رّنزخّ طوٕی آٍحٓظّ يیٕٗى».
ِ «آٌگخِ کّ
رَحی هَهّپٕٗی كٕحثیي ٔ نٕحُو ىیگَی َیِ ًکَ ٗيِ ،حُ ؿًهّ طَک ػخىحص
َخپُٔي گٌٗظّ ٔ طَک آٌچّ َلْ حَٔخٌ ريحٌ هٕ گَكظّ ٔ ىٍٔی حُ ْىَ٘یٍ ري ٔ َ٘خٌ
ىحىٌ حیٍکّ رخ ٍ١يَیي ىٍ طَٜف پیَ حٓضُ .یَح طَٜف ىٍ ظخَْ َ٘خَّی طَٜف
ىٍ رخ ٍ١حٓض .حكٌِٔ رَ حیٍ ،پٕٗیيٌ هَهّ رَحی يَیي حیٍ ر٘خٍص ٍح ىحٍى کّ كن
حٔ ٍح پٌیَكظّ حٓض؛ ُیَح پٕٗیيٌ هَهّ ػاليض هزٕل پیَ حٓض ٔ هزٕل پیَ
ٛخكذٔالیض ،ػاليض هزٕل كن حٓض .حُ َ١ف ىیگَٕٛ ،كیخَی کّ حُ حٕٛل
طٕٜف طوطی يیکَىَي يًکٍ رٕى هَهّٗخٌ ٍح حُ ىٓض ريُْي.
"ػزيحنَُحم کخٗخَی" آٌ ٍح هَهّ رَک٘یيٌ طؼزیَ کَىِ حٓض.
"ْـٕیَی" طؤٔیهی رَحی "هَهّ ىٍیيٌ" فوهَ كهیلى:
ًکَ کَىِ حٓض کّ چٌٕ ٓخنک حُ يوخيی رّيوخيی ىیگَ حَظوخل یخري ،رّٗکَحَّی
یخكظٍ يوخو ؿيیي ،ؿخيّی پی٘یٍ ٍح کُخٍ يیگٌحٍى کّ ٍيِی حٓض حُ حیٍکّ ىیگَ
رّآٌ يوخو رخُ َوٕحْي گ٘ض .ىٍ حیٍ كخنض ،ىٍٔیٖ هَهّ ٍح چخک يیىحى ،یخ رئٌ
هٕحل یخ رّٕٓی ؿًغ يیحكکُي. پخٍِکَىٌ ،آٌ ٍح حُ َٓ ریٌَٔ يیآٍٔى ٔ رّٕٓی ّ
۴۳۶ كکًض یگخَّ
ىٍ حیٍ يیخٌٕٛ ،كیّ پخٍِکَىٌ هَهّی ٓلیي ٍح (ؿِ ىٍ يٕحٍى َخىٍ) ؿخیِ
ًَیىحَٔظُي .هَهّی کّ ىٍٔیٖ ىٍكخل ًٓخع حُ طٍ رّىٍيیآٍٔى "هَهّی ًٓخػی"
حگَ پخٍِ يیٗي "هَهّی يـَٔف" َخو ىحٗض ٔگََّ رّآٌ هَهّی ٓخنى یخ ىٍٓض گلظّ
يیٗي ٔ َْیک حكکخو هخ ٙهٕى ٍح ىحٗض.
گخِ ىٍٔی٘ی ىٍ كخنی ؿیَ حُ ًٓخع هَهّی هٕیٖ ٍح ىٍيیآٍٔى ،چُخٌکّ َوم ٗيِ
حٓض :أرٕحنلٍٔ هَهخَی ىٍ ئـي ٔ پْ حُ ُٗیيٌ طالٔص هَآٌ ،رّٔؿي آيي ٔ
هَهّحٕ ٍح ىٍآٍٔى ٔ رّٕٓی هخٍی هَآٌ حَيحهض .طؼزیَحطی ًْچٌٕ هَهّ ٕٓهظٍ،
هَهّ َٓخىٌ ٔ حُ هَهّ ریٌَٔ آييٌ َ ...خوْخی رَحی ًْیٍ ٍٓى رٕىِ حٓض.
ي ًٌٕ٠هَهّ ٔ ٍٕٓو آٌ ىٍ حٗؼخٍ ػخٍكخَّ رٔیخٍ طکَحٍ ٗيِ حٓض .هَهّ ىٍ
ئهک ٔ حىریخص طٕٜف آٌچُخٌ ؿخیگخْی ىحٍى کّ رَحی آٌ طَکیزخص ،حٟخكخص ٔ
کخٍرَىْخی گٔظَىِ ٟٔغ ٗيِ حٓض يخَُي :هَهّ هزٕل کَىٌ ،هَهّ كکُيٌ ،هَهّی
ٗیوخَّ ،هَهّ ٗيٌ ،هَهّ ٕٓهظٍ ،هَهّی ُٓـخد ،هَهّی ٓخنّٕ ،هَهّ ٓخهظٍ،
هَهّ ىٍحَيحهظٍ ،هَهّىُٔ ،هَهّىحٍ ،هَهّپٕٗی ،هَهّپٕٗخٌ ،هَهّرخُی،
هَهّرخُ ،هَهّی ٔالیض ،هَهّی يهٌٕ ،هَهّ طٓی کَىٌ ...
َْیک حُ حیٍْخ يؼُی ٔ کخٍرَى ٔیژِی هٕىٍح ىحٍى.
ح ّيخ أرٕحنلَؽ حرٍؿُٕی کّ يوخنق َٓٓوض ٕٛكیگَی حٓض ،ىٍ کظخد "طهزیْ
حرهیْ" هَهّپٕٗت ٕٛكیخٌ ْىػ َٜهٕىٕ ٍح نزخّ َٗٓص ٔ يٜيحم كَیذ
ٗیطخٌ (طهزیْ حرهیْ) ىحَٔظّ حٓض.
کواهبد ْٕكیَ
َٓحٌ طٕٜف کَحيخطی ٍح رَحی رٍِگخٌ هٕى َوم يیکُُي کّ رٔیخٍ پیچیيِ،
يظُٕع ٔ هخٍمحنؼخىِ حٓض .کظخدْخی ُیخىی ىٍ يٕٕٟع «کَحيخصحْلٔنیخء» َگخٗظّ
ٗيِ حٓض .ریٖطَ رّحكٔخَّ ٗزیّ رٕىِ ٔ ُحىِی طویالص َٕیُٔيِگخٌ ٕٛكی حٓض.
کَحيخص ٕٛكیّّ حُ ؿًهّ يٕٕٟػخطی حٓض کّ ؿخی رلغ رٔیخٍ ىحٍى ٔ ١زؼخ ً حٔنیٍ
هيو ىٍ حیٍ ٍحِ ،طؤیىرُيی حیٍ کَحيخص حٓض .ىٍ حیٍؿخ ىٔ طؤیىرُيی حُحیٍ کَحيخص،
يؼَكی يٗکُیى؛ ّحٔنیٍ طؤیىرُيی حُ «ٓزکی» حٓض کّ كخنض ػیُی ٔ يٜيحهی ىحٍى. ّ
طؤیىرُيی ىٔو حُ حرٍػَرٗ حٓض کّ كخنض ًُْی ٔ ٛلخطی ىحٍى:
حنق ـ أرَٕ َٜػزيحنٕ ّْخد حرٍطویحنيّیٍ ٓزکی ( ۰ٔ۲ـ ٖ ْ ، ۰۰م) ىٍ کظخد
٘خكؼیّش حنکزَی» َٕعُٗخٓی يلیيی حُ کَحيخص ٕٛكیخٌ حٍحثّ ىحىِ حٓض کّ «١زوخصحن ّ
۴۳۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ىٍ حیٍؿخ رّ ٍٕ١هالً ّٛکَ يیٕٗىٓ .زکی ىٍ حرظيح يیگٕیي رؼ٠ی حُ يظؤ ّهَیٍ
کَحيخص ٍح رّىِ َٕع طؤیى کَىِحَي کّ رَّظَ حٔ ریٖطَ حٓضٓ .پْ کَحيخص ٍح
رّریٔض ٔ پُؾ َٕع طؤیى يیکُي ٔ رَحی ََْٕع ،يؼخلْخی ًکَ يیًَخیي:
ٔ ـ حكیخءحنًٕطی = َُيِ کَىٌ يَىِگخٌ کّ ىٍ آٌ ًََّْٕخی حُ َُيِ کَىٌ
چٓخٍپخیخٌ ٔ گَرّ ٔ يَؽ هٍٕىِ ٗيِ يیآٍٔى ٔ رؼي يیگٕیي ًََّٕی حُ َُيِ کَىٌ
يَىِْخی هيیًی کّ هخک ٗيِحَي ،رّحٔ ََٓیيِ ٔ حیٍ کخٍ حَزیخء حٓض ٔ كکَ ًَیکُي
کٔی رخٗي رظٕحَي ـ يؼالً ـ ٗخكؼی یخ أرٕكُیلّ ٍح ىٔرخٍِ َُيِ کُي.
ٕ ـ کالوحنًٕطی = ٛلزض رخ يَىِگخٌ.
ٖ ـ ٗنحنزلَ = ٗکخكظٍ ىٍیخ ٔ ه٘ک کَىٌ آٌ ٔ ٍحِ ٍكظٍ رَ ٍٔی آد.
4ـ حَوالدحالػیخٌ = طـییَ يخْیّض يٕؿٕىحص ٔ حٗیخء يخَُي طزيیم آد رٍّٔؿٍ.
یحالٍ ٝحٓض. ۳ـ هزٞحالٍ = ٝىٍْى ک٘یيٌ ُيیٍ کّ ًْخٌ ّ ١
۶ـ ئظـخدحنيّػِٕ رٕىٌ.
۰ـ حرَحءحنؼهیم = ٗلخ ىحىٌ ریًخٍحٌ.
۴ـ ١خػشحنلیٕحَخص = كَيخَزَی كیٕحَخص حُ ٔنی ٔ ي٘خرّ آٌ کّ كَيخَزَی
ؿًخى ٔ حٗیخء حٓض ،يخَُي كَيخٌ ىحىٌ رّرخى.
یحنِيخٌ = ىٍْى پیچیيٌ ُيخٌ. ۲ـّ ١
ٓٔ ـ ََ٘حنِيخٌ = رخُگ٘خىٌ ُيخٌ؛ "ٓزکی" حیٍ ىٔ َٕع ٍح ي٘کم ٔ ىیَكٓى
يیىحَي ٔ طٕٛیّ رّپٌیَكظٍ آٌ رَ حْم حیًخٌ يیکُي .حنزظّّ يطهذ ٍٍٔٗ رَّظَ يیآیي
ٔ يوٕٜى ،طُي ٔ کُي کَىٌ كَکض ُيخٌ حٓض کّ يؼالً یک ٓخل ،یک ٓخػض ٔ یخ
رخنؼکْ رَّظَ ریخیي.
ٔٔ ـ ٛلزض رخ ؿًخى ٔ كیٕحٌ.
ٕٔ ـ رٔظٍ ٔ گ٘خىٌ هيٍص طکهّى ىیگَحٌ.
ٖٔ ـ ؿٌد کَىٌ ههذْخی يظُلَّ ٔ ىًُٗخٌ ىٍ يـهْ ٓوٍ.
ٔ4ـ هزَ ىحىٌ حُ ؿیذ.
ٔ۳ـ طلًم طُّ٘گی ٔ گَُّٓگی = َوٍٕىٌ ٔ َُٕٗیيٌ رَحی ييّطی ٕ١الَی.
ٔ۶ـ يوخوحنظَّٜیق = ىیگَگٌٕ کَىٌ کخٍ ؿٓخٌ يخَُي حیٍکّ رؼ٠ی رخٍحٌ ٍح
يیكَٔهظُي (رخٍحٌ ىٍپی آَخٌ يیآيي) حُ ؿًهّٗ ،ین أرٕحنؼزخّ ٗخ َ١کّ گَكظخٍیْخ
ٔ ي٘ـهّْخ ٍح رّچُي ىٍْى يیكَٔهضٔ .ی كخؿضْخی كخؿضيُيحٌ ٍح حُ آَخٌ
يیهَیي ٔ يیگلض :ىٍ كالٌ ُيخٌ ،حؿخرض هٕحْي ٗي ٔ حیٍ حطلخم يیحكظخى.
۴۳۴ كکًض یگخَّ
حٔ ُحیم ٗيِ ٔ رّٛلخطی يیٍٓي کّ آٌٍح َيحٗظّ؛ يؼالً رٍّٕٛصْخی يوظهلی ىٍ
يیآیي کّ رٔظّگی رّيوخو ریُُيِ ىحٍى ،یخ رَآد ْٕٔح ٍحِ يیٍٔى ٔنی کٔی حٍٔح
ًَیریُيٓ .پْ ػزي حُ طٕ ّؿّ رّػخنى يهکٕص هخٍؽ حُ هٕى ،گٌٗظّ ٔ يظٕ ّؿّ ػخنى
هخ ٙهٕىٗ ،يِ ٔ چ٘ى رٜیَطٖ رخُ يیٕٗى ٔ َٓخَیْخی ٔؿٕى ٔ ًٟخثَ ّ يهکٕص
ٍح يیریُي ٔ يیهٕحَي ٔ ىٍ ٔحهغ ههذهٕحَی يیکُي .رؼي ،چٓم ٔ َُّ َٕع کَحيض ٔ
يکخٗلّ ٍح ًکَ يیکُي کّ حُ ىٍؽ آٌ ىٍ حیٍؿخ َٛف َظَ يٗکُیى.
طلٕل کَحيض حُ ٔؿٕى َکظّٖ ؿخنذ طٕ ّؿّ ىٍ يوخیّٔی حیٍ ىٔ طؤیىرُيیّ ،
ػیُی ٔ يهًّٕ ٔ ىحٍحی يٜيحم ،رّيلٕٓو ٔ كخنض ًُْی ٔ ٛلخطی حٓض کّ رّْیچ
ٔؿّ هخرم رٍَٓی ٔ طـَرّ َیٔض .ىٍ ٔحهغ کَحيض حُ طؤػیَگٌحٍی رَ ؿٓخٌ هخٍؽ
طؤػَحص ًُْی طزيیم يیٕٗى ...ىحيُّٖ رهُيپَٔحُی حْم طٕٜف ٔ ػَكخٌ رّطؤػیَ ٔ ّ
َیِ هخرم طٕ ّؿّ حٓض کّ حُ ٍحِ ٍكظٍ رَ آد ٔ ىٍ ْٕح ،طخ ي٘خْيِٖ ػَٕ ٔ کَٓت
ٰانٓی ٔ نٕف ٔ ههى ٍح ٗخيم حٓض! حیٍ هَحكخص ٕٛكیّ يُ٘ؤ ٕٓؿٕثیْخ ٔ
ٕٓءحٓظلخىِْخی كَٔحٌ ٗيِ حٓض.
ىحٗظُي .آٌْخ كکًض ٔ ىحَٖ ٍح يلم رّيلم ،کٕچّ رّکٕچّ يٗرَىَي ٔ «چَِٓ
رّچَِٓ» رََّٗٓٔيحٌ يُظوم يًَٕٗىَي .كظی «ٓوَحَ »١یِ ٗیِٕٖ ٓیخٍی (ي٘خیی)
ىحٗض ،ىٍ يیخىیٍ ٔ يؼخرَ آطٍ ٍحِ يٍٗكض ٔ رخ يوخ١ذ رخد ٓوٍ يٗگٕ٘ى ٔ
هٕی٘ظٍ ٍح «طـٓیمػخٍف» يًَٕٗى ...
رؼي حُ كکًخی یَٕخٌ حیٍ ٗیِٕٖ طزهیؾ يٍٕى حٓظلخىِٖ ػیٔی ئیق ٔ كٕحٍیٌٕ
ٔ ٍٕٓالٌ حٔ هَحٍ گَكض ،ػیٔی ًْٕحٍِ ٓیخٍ رٕىَٓ ،حَٓ حَخؿیم آکُيِ حُ گٌحٍٕ
ٓلَْخی آٌ رٍِگٕحٍ حٓض .حٔ رٍّٕٓالٌ طٕٛیّ يٗکَى کّ يخَُي يَؿخٌ ْٕح رخُٗي
کّ طّٕٗ ٔ حَزخٍی َيحٍَي ،يغٌْح َْؿخ يٍُٗٓي هٕص ٗخٌ آيخىِ حٓض ...
ٓپْ حیٍ ٍٕٔ «ٓیخٍی ٔ ي٘خیی» يٍٕى حٓظلخىِٖ يزهـخٌ حٓاليی ٔ كَهّْخی
ىٍحٔیٖ هَحٍ گَكض .يزهـخٌ ىٍ يؼخرَ رخ هٕى آٔحُ يٗهٕحَيَي ٔ يُظٍٕحص هٕى ٍح
ُيِيّ يٗکَىَي .كظی ىٍد هخَّْخی يَىو ٍح «ىمحنزخد» يٗکَىَي ٔ َکظّٖ
رّٛخكذحنزیض يٗآيٕهظُي ،یخ حٔ ٍح ىػٕص رّحیيِٖ هٕى يًَٕٗىَي ...
گلظیى کهًّٖ «ىٍٔیٖ» کّ ٔحٍى كَُْگ ػَری َیِ ٗيِ حٓض ،حُ «ىٍپیٖ»
آييِ کّ يَحى حُ آٌ «ػِیًض رّىٍد هخَّْخی يَىو رّهٜي آيُٕٕ كکًض رٕىِ
حٓض ».حطلخهخ ً حئَُِ ػخرض ٗيِ کّ يٕكنطَیٍ ٗیِٕٖ طزهیـخص ٔ پیخو ٍٓخَی ًْخَخ
ٍٕٔ «چَِٓ رّچَِٓ» يٗرخٗي .كظی ىٍ ىَیخی كَحييٌٍ رخ ٔؿٕى حیٍ طکُٕنٕژی
كٕم ييٌٍ ىٍ ػَّْٛخی حٍطزخ١ی ٔ رخ حیٍ حَلـخٍ ح١الػخص ،يزهـخٌ حىیخٌ ٔحپْ
رّطزهیـخص چَِٓ رّچَِٓ ٍٔی کَىِحَي .حئَُِ يٓى َیٔض ًٗخ ىٍ کـخ َُيگی
يٗ کُیي؛ َْؿخ هيو رگٌحٍیي يزهـخٌ حىیخٌ ٔ يٌحْذ رخ ىٍ ىٓض ىحٗظٍ چُي ؿِِٔ ٔ
رَگّٖ طزهیـخطی رًّْخٌ ُرخٌ يخىٍی ًٗخٍ َٓ ،حِ ًٗخ ٓزِ يَٕٗٗي ٔ رخ ٗیِْٕخی
رٔیخٍ ُٓـیيِ ٔ يٕأىرخَّ رخد گلض ٔگٕ ٍح رخُ يٗکُُي .حكَحىی حُ آٌْخ َٓ چٓخٍ
ٍحِْخ ْٔظُي ،رّْظم يلم حهخيض ًٗخ يٗآیُي ،كظی رّکخكّ رخٍْخ ْى يٍَٗٔي ...
أرٕحنلَؽ حرٍحنـُٕی کّػهیحالٕٛل يوخنق َٓٓوض ٕٛكیخٌ حٓض ٔ رًّّْٖ
ٍحِ ٔ ٍٓى حی٘خٌ حیَحى يٗگیَى ،ىٍرخٍِٖ ٓلَ حی٘خٌ َیِ هَىِ گَكظّ ٔ ىٍ کظخد
«طهزیْ حرهیْ» ٖ۳يٍٕى طهزیْ رَحی ٕٛكیخٌ يًٗٗخٍى کّ یکی حُ آٌْخ ٓلَ
حی٘خٌ حٓض « :حرهیْ رٔیخٍی حُ حیُخٌ ٍح كَیلظّ کّ رئٌ يوٜي يؼیٍ ٔ رئٌ يوٜي
١هذ ػهى رّ ٓیَ ٔ ٓلَ ریٌَٔ َٕٗي؛ طُٓخ ٔ رئٌ ُحى ٔ طّٕٗ؛ ٔ َخو آٌٍح طٕکم
رگٌحٍَي ٔ کخٍی کّ ًّْ كٕص ك٠یهض ٔ كَی ّ٠حٓض١ ،خػض حَگخٍَي .پیـًزَ ٓلَ
رْٗيف ٍح َٓی کَىَِ ٔ ،یِ كَيٕىِ حٓض:
ٕ۴۶ كکًض یگخَّ
رْٖف ّ كلَلَ
كهٔلّ ٔ طٕٜف ىٍ يخْیض هٕى حٍطزخَ ١خگٔظُی رخْى ىحٗظُي ٔ ىحٍَي ،چُخٌکّ
َْىٔ حُ یک يُزغ َٓچًّ٘ يیگیََي ،رّٔیژِ حُ حیٍ رخرض کّ ْى ىٍ ىٌٍٔ كکًض
٘خء ٔ ْى ىٍ رطٍ كهٔلّی َٕحكالَٕ١ی گَحیْٖخی يظلخٔطی َٔزض رّٓخُگخٍی ي ّ
كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ٔؿٕى ىحٍى .پیٖ حُ حیٍْخ ٔ ریٖ حُ حیٍْخ «ٓوَح »١يظَٓ کخيهی
حُ یگخَّگی ٔ حيظِحؽ چٓخٍ ػُ َٜكهٔلّ ٔ ػَكخٌ ٔ هخٌَٕ ٔ حهالم حٓض.
ٔنی ىٍ ٕ١ل طخٍین رّحػَ َٗحیُ ٢يخَی ٔ يکخَی ٔ َیِ طلخٔصْخی حىٍحکت
رَ٘ی ٔ ٕٓءطلخْىْخ ٔ ٕٓءرَىحٗضْخی ىٔ گَِٔ حُ ًْيیگَ ،يوخنلضْخی ریٍ آٌْخ
ٗکم گَكظّ ٔ آٌْخٍح رّىٔ ئیَ يٕحُی ٔ يـِی يُ٘ؼذ ًَٕىِ حٓض.
ىٍ روْٖخی َؤظیٍ هٕحَيیى کّ كهٔلّی یَٕخَی ىٍ حيظيحى ئیَ هٕى رّٗؼزّْخ
ٔ ٗخهّ ْخی يظؼيى طؤیى ٗي .حُ حهالم ٓوَح١ی طخ ػَكخٌ حكالَٕ١ی طخ هَىگَحیی
حٍٓطٕیی ٔ ُْي ىیٕگُٔی طخ ىوؿُیًظی ٔ ػَ٘ص١هزی ٍٔحهی ًّْٔ ًّْ ...يلٕٜل
چُي هٌَ طکخيم كهٔلّی یَٕخٌ حٓض .حُ حیٍ يیخٌ ىٔ ٍٗظّ رٔیخٍ رَؿٔظّ ٔ كَرّ
گ٘ظّ ٔ طخ ػ َٜيخ حيظيحى یخكظّٔ ،حٍى ؿٕحيغ يخ گَىیيِ ٔ رخ حٕٛل حػظوخىحص يخ
ىٍْى آيیوظّ حٓض .کّ حئَُِ حُ آٌْخ رخ حیٍ طؤیىرُيی َخو يیرَیى:
ٖ۴۶ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
یگ گَِٔ حْم «يؼَكض» رَپخیّی كْ رخُ١ی ٗيَي کّ َخو آٌ كْ رخُ١ی ٍح
«ػ٘ن» گٌحٍىَي (ًْخٌ حٍُّٔ حكالَٕ١ی) ٔ رَ طل٠یم آٌ رَ ػوم حكَح ١يیىحٗظُي؛
حیٍ ٍح يیگٕثیى «طٕٜف».
گَِٔ ىیگَ حْم «كکًض» رَ پخیّی حٓظالالص ػوهی ٗيَي <کّ حُ آٌْخ
٘خثی َخو رَىِحیى> ػًيِ حهظالف حیٍ ىٔ رَ رّطکَحٍ طلض ػُٕحٌ حٍٓطٕثی ٔ ي ّ
حٛخنض ػَكخٌ ٔ رَْخٌ حٓض ٔ حیٍکّ کيحویک رَ ىیگَی طويّو ىحٍى.
كالٓلّ يؼظويحَي کّ ٍٕٔ رَْخٌ ػوهی ٍح رخیي رَ ًٔم ػَكخَی (ٔ یخ رّػزخٍطی
رَْخٌ ٍح رَ ػَكخٌ) يويو ىحٗض ،ىٍكخنیکّ ػَكخء رّػکْ حیٍ يؼظويحَي ٔ يیگٕیُي
کّ ػَكخٌ (ًٔم) رَ رَْخٌ (ػوم) يويو حٓض .حْم ػَكخٌ رّٕٓی يؼَكض ٕٗٓىی
ٓیَ يیکُُي ٔ رًّٔم ٔ ػهى ٕٗٓىی (رئٌ َیخُ رّرَْخٌ ػوهی) حػظوخى ىحٍَيُ ،یَح
آٌْخ ههذ ٍح يَکِ ک٘ق ٔ ْزٕ( ١كَٔى آييٌ) طـهیخص ٍرٕری ٔ يؼَكض نيَّی
يیىحَُي ٔ ئجٕنیض يـَى َظَی ػوم (كهٔلّ ٔ ػهى کالو) ٍح رّکُخٍی يیَُٓي.
ٍْٕٔخی ػوهی ٍح رّٓوَِ يیگیََي ٔ حٛلخد آٌ ٍح حٓظِٓحء يٗکُُي.
رخنًوخرم ٕٗحْيی ىٍىٓض َيحٍیى کّ َ٘خٌ ىْي حْم كکًض طؼَٟی ٍح رّحْم
يؼَكض ٓخيخٌ ىحىِ رخُٗي ،حكظًخالً آٌْخ رّحػَؿٍَٔ كیهٕٔكخَّی کّ ىحٍَي ،حْخنی
طٕٜف ٍح یک ي٘ض حكَحى ػٕحو رخ هٕٜٛیخص ٍٔحٌپَیٖ ،هیخلپَىحُ ٔ
حكَٔىِكخل يٗریُُي کّ َظَحص ٗخٌ حٍُٕ پَىحُٕ َيحٍَي!
حيخ ٕٛكیخٌ رَّْ يُخٓزظی يظؼَ ٝكالٓلّ ٗيِحَي ٔ ٍْٕٔخ ٔ كَيٕلْخی
حی٘خٌ ٍح طوطجّ ٔ ْـٕ کَىِحَي .ىٍ حیٍؿخ يوظَٜی رّىیي حٍرخد يؼَكض َٔزض
رّكهٔلّ ٔ ػهٕو ػوهی ٔ حٓظيالنی يٗپَىحُیى .رّػُٕحٌ یک ًََّٕٖ کهی ،يٕنٕی ٍح
کّ حُ حؿهّّٖ ػَكخء حٓض رَگِیيیى:
ق)هؼِْرتَهْلْٓاس "فقَ"
يٕالَخ ؿاللحنيّیٍ دمحم رهوٗ ( ۶ٓ4ـ ٕ ْ ، ۶۰
تَ"عزفاى"گذرکَىِ حٓض ،هیهٗ ٔحٟق حٓض کّ َٓ ٍحِ هٕى كهٔلّ ٍح ىیيِ ٔ رخ
كُِْٕخٖ َظَ ٔ حٓخنذ ٔ ٗیِْٕخٖ رَحْیٍ كهٔلی آُٗخ ٗيِ حٓضَِ .ىیکطَیٍ
ىٔٓض يٕنٕی «ٛيٍحنيّیٍ هَٕٕی» حٓض کّ هٕى ًٔ ٔؿٓیٍ حٓض ،یؼُی ْىُيخٌ ْى
یک كیهٕٔف طًخو ػیخٍ حٓض ٔ ْى یک ػخٍف کخيم ٔ ٔحٛمٰ .نکٍ يٕنٕی َّطُٓخ
ىٔٓض َيحٍى كیهٕٔف هٕحَيِ ٕٗى ،رهکّ ييحو حُ ؿيحل آٗظَٗخپٌیَ هٕى رخ كهٔلٗ ٔ
كهٔلّ گٌحٍٕ يٗکُي .حُ ٍٖٔ طلویَ ٔ حًْخل ،كهٔلّ ٍح "ػهى رُخٖ آهٍٕ"
يٗهٕحَي ٔ )ٕٓٔ(.كیهٕٔف ٍح كکیًک(ٕٕٓ) كهٔلٗ(ٖٕٓ) ٔ يلهٔق = كهٔلّ ُىِ()ٕٓ4
۴۶4 كکًض یگخَّ
ٛيح يَُٗي ٖٔ .كیهٕٔف ٍح کٔٗ يٗىحَي کّ ىٍ رُي يؼوٕالص گَكظخٍ آييِ ٔ ىٍ ِگم
رًخَيِ حٓض .كوٕٛ ٢كٗ ٕٗٓٔحٍ ػوم حٓض)ٕٓ۳(.
رّحػظوخى يٕنٕٖ ،كهٔلّ ،هخٛش روٖ يخرؼيحنطزیؼّٖ آٌ ،رخٍُطَیٍ ؿهِٕٖ ػهى
طوهیيٖ حٓض .چَح کّ رخ حك٠م يؼهٕو ـ ًحص رٗچٌٕ ـ رَهٍٕىٖ يزظُٗ رَ ریگخَّگٗ ٔ
َّیگخَّگٗ ٔ حنلض پیّ٘ کَىِ حٓض .چُیٍ حٓض کّ يٕنٕٖ «ػهض حٔنٗ» هٕحَيٌ هيح
ٍح ٓویى يٗىحَي( )ٕٓ۶حُ هٕل هيحَٔي ىحى يَُٗي« :چخٍ ١زغ ٔ ػهض حٔنٗ َٗ حو»()ٕٓ۰
كهٔلٗ يیخٌ حٓظياللْخٖ هٕى گى ٗيِ ٔ ًْخٌ ىالیم ٍح ٔحٓطّٖ ریٍ هٕى ٔ
كویوض هَحٍ يٗىْي .ىهخٌ ٍح ىنیم رَ ٔؿٕى آطٖ گَكظّ حٓض ،كخل آٌکّ حیٍ ىنیم،
ًْخَُي ػٜخٖ حٓض کّ طُٓخ رَ کٍٕة كهٔلٗ ىالنض طٕحَي کَى؛ آٌکّ ىحٍحٖ رٜیَص
رخٗي ،ػیخٌ ٔ رٗٔحٓطّ آطٖ ٍح كْ يٗکُي ٔ ىٍ حَئٌٍ حیٍ آطٖ هٕٕ حٓض)ٕٓ۴(.
ىٍ يٕٟغ ىیگَ يؼُٕٖ نطیلّٖ ٍح َوم يٗکُي ريیٍ ي ًٌٕ٠کّ «کٔٗ ٓیهت
يلکًٗ رَ هلخٖ ىیگَٖ رُٕحهضٓ ،پْ حُ ٖٔ پَٓیي کّ ٛيحٖ «َ١حم» حُ ىٓض
يٍ رٕىِ حٓض ،یخ حُ هلخگخِ طٕ؟!»
رّپُيحٗض يٕالَخ ىنیم رّؿخٖ آٌکّ ًٍَُْٕٗ رّٕٖٓ كویوض رخٗي ،كـخرٗ حٓض
ریٍ كخػم ُٗخٓخ ٔ يٕٕٟع ُٗخهض .نٌح كهٔلٗ حُ كٕحّ حٔنیخء ریگخَّ حٓض)ٕٓ۲(.
يٕنٕٖ يٗگٕیي طالٕ ٔ طکخكٕٖ كهٔلٗ حٍٔح حُ يوٜيٕ ىٍٔطَ يٗکُي ،ىٍٓض يخَُي
کٔٗ کّ پ٘ض رّيوٜي رئى )ٕٔٓ(.كهٔلٗ کّ ىنٖ آکُيِ حُ ٗکْخ حٓض ٔ ىٍ پیچ ٔ
طخد طَىیيْخ گَكظخٍ آييِ ،گّگخِ حػظوخىٖ حُ هٕى رَُٔ يٗىْي ،ح ّيخ رالكخٛهّ ٍگ
كهٔلّ ىٍحٔ ؿُزیيٌ يٗگیَى ٔ ٍٕٓحیٖ يٗکُي )ٕٔٔ(.ػًن ریِحٍٖ يٕنٕٖ حُ كالٓلّ
چُيحٌ حٓض کّ كظٗ ىٍ یک يٕٟغ يؼُٕٖ ،كکى رّکلَ كهٔلٗ يٗکُيَْ )ٕٕٔ(.چُي
کّ يَحىٕ طکلیَ كالٓلّ [چُخٌکّ ؿِحنٗ ىٍ "طٓخكضحنلالٓلّ " کَىِ حٓض] َیٔض.
ٔحهغ آٌ حٓض کّ َوخٍ يٕنٕٖ ىٍ حٛم رخ كهٔلّٖ حٍٓطٕ حٓض کّ رّكکًض ٔ
٘خء" َِٗٓ حٓض( .کّ رخ حٓظلخىِ حُ ٍٕٔ رلغ ٔ حٓظياللٔ ،نی رئٌ كهٔلّٖ "ي ّ
حنظِحو رّٔكی ىٍ پی كویوض ٍحِ يیپٕیُئ ).گََّ يٕنٕٖ چّ رپٌیَى ،یخ َپٌیَى ،ىٍ
ْٔهّٖ حٔل گَكظخٍ كهٔلّٖ حكال ٌٕ١حٓض ٔ هٕى یکٗ حُ َٓحٌ "َٕحكال"َٕٗ١
ُٗخهظّ يٕٗٗىَ .ظَ «حٍّٔ» حكالُٓ ٌٕ١گ ُیَیٍ َظَ يٕالَخ ىٍ هٕٜٙ
ُيِيّْخٖ ٍٔف رّْٕحی رخُگ٘ض حٓض کّ ىٍ يؼُٕٖ يٗگٕیي)ٕٖٔ(.
يٕنٕٖ ىٍ يَحطذ رؼيٖ یک حنظوخ١ت رّطًخو يؼُٗ حٓض؛ نٌح رَهٗ حٔ ٍح يظٓى يٗکُُي
کّ َظَ حكالٍ ٌٕ١ح رخ ئیلیض ٍٔيٗ ٔ حػظوخىحص حرٍػَرٗ ىٍْى آيیوظّ حٓض.
۴۶۳ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ُحٌ ؿٓض كٕم ػـــَیخ يٍٗٔیى حكظَحم حٓض حَيٍحیٍ ىٍٔ هًَ
کّ ريحَٗ طخ کــــخْخ يـــٍٗٔیى هٕحَيِحٖ حَّخ حنیّ ٍحؿـــؼٌٕ؟
يخ رّکــِٕ هخف ػُـــوخ يـٍٗٔیى ًْٗ طزَیِٖ ریخ ْـــًَحِ يخ
* حیٍ ٔ ٍ١ي ٔ َٜػَحم ٔ ٗخو َیٔض
حیٍ ٔ١ـــٍ ؿخٖ حٓض کآٌ ٍح َخو َیٔض
* گَ رٍّٕٛص يٍ ُ آىو ُحىِحو
يٍ رّيؼُٗ ِؿيّ ِؿيّ حكظخىِحو = ( ِؿيح ًّ حُ ػخنى رخال آييِحو)
* َٗف حیٍ ْـَحٌ ٔ حیٍ هٌٕ ؿگَ حیــٍ ُيخٌ رــگٌحٍ طخ ٔهظـــٗ ىیـــگَ
ق)هٔگْیي:
ػیٍ ًْیٍ يطهذ ٍح ًْٗحنيّیٍ دمحم كخكع ٗیَحُٖ (و ْ ، ۰۲۰
رُيِٖ ػ٘وى ٔ حُ َْ ىٔ ؿٓخٌ آُحىو كخٕ يٗگٕیى ٔ حُ گلظّٖ هٕى ىلٗخىو
کّ ىٍحیٍ ىحيــــگّ كخىػّ چٌٕ حكظخىو ١خیَ گهٍ٘ هيٓى چّ ىْى ٗــَف كَحم
آىو آٍٔى ىٍ حیــــٍ ىیَ هـــَحد آرخىو يٍ يهک رٕىو ٔكَىّٔ رَیٍ ؿخیى رٕى
حیٍ يلخْیى ػیُخ ً حُ ُرخٌ حكال ٌٕ١ؿخٍی ٗيِ حٓض:
« ...ىٍ آٌؿخ کّ ىٍ ُيَِٖ گَِٔ ٓؼيحء ٔ حُ یخٍحٌ ُثّٕ ٔ ىیگَ هيحیخٌ
رٕىیى ،كویوض ٛخكٗ ىٍه٘خٌ ىٍ يوخرم ىیيِگخٌ يخ ؿهِٕگَ يٗٗي ٔ ىٍ طًخو َُيگٗ
آٌ ىٍ ٓؼخىص ٍإیخة ٰانٓی رَّٓ يٗرَىیى ٔ .ىٍ حَٓحٍٖ َٗکض ىحٗظیى کّ ٗخیٔظّ
حٓض آٌٍح حَٓحٍ «ٕ١رخٔیخٌ» هٕحَیى ٍ ...إیخْخٖ پخکیِِ ،ؿخٌ يخ ٍح يٗپیَحٓض ٔ
يخ پخک ٔ آٍحو ٔ هَو ٔ هٕٕروض رٕىیى ٔ ُُْٕ رخٍ ؿٔي کّ چٌٕ ئَحٍیي ىٍ
ٛيف ىٍىٌٍٔ آٌ يلزّٕ گ٘ظّحیى رَ ىٕٔ يخ ُٓگیُٗ ًَٗکَى( ».حُ يظٍ «كيٍ»)
يٕنٕٖ ئیَ رخُگ٘ض ٍح َ٘آص گَٕخگٌٕ يٗىحَي کّ حُ ؿًخى رَّزخص ،حُ َزخص
رّكیٕحٌ ،حُ آٌ رّحَٔخٌ ٔ حُ حَٔخٌ رّيهک ٔ حُ يهک ْى پَحٌطَ ٔ رخالطَ يیٍٔى:
«آٌچّ حَيٍ ْٔى َخیي آٌ ٕٗو»( )ٕٔ۰حكٌِٔ رَآٌ ،يٕالَخ ىٍ ىكظَ حٔل يؼُٕٖ طًؼیهٗ
يٗآٍٔىٛ ٔ ،یخىٖ ٍح طٕٜیَ يٗکُي کّ رّٕٖٓ ٓخیّٖ يَؿٗ طیَ يٗحَيحُى)ٕٔ۴(.
حیٍ يطهذ رخ طًؼیم "ؿخٍ" حكال ٌٕ١ي٘خرٓض طخو ىحٍى .ىٍ يٕحٟغ ىیگَ َیِ
یگخَّگٗ َظَ يٕنٕٖ رخ " ُيؼُم" حكال ٌٕ١رَُٔ يٗکُي ٔ )ٕٔ۲(.آٌچّ ىٍ رخد َظَیّٖ
يؼَكض يٗآٍٔى ،رّحكٔخَّٖ "طٌکَ" حكالَِ ٌٕ١ىیک حٓض)ٕٕٓ(.
ىٍ رخد يٕٓیوٗ َیِ يٕالَخ َٛحكظخ ً طٕحكن هٕى ٍح رخ آٌچّ كکًخء ىٍ يٍٕى
يُ٘ؤ پیيحیٖ يٕٓیوٗ گلظّحَي ،حرَحُ يٗىحٍى )ٕٕٔ(.ىٍ يٍٕى ههن ييحٔو ٔ ظٍٕٓ آٌ
۴۶۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
رّآٌ ػخنى َیِ رَّظَ َْههیطّٕ َِىیک يٕٗٗى )ٕٕٕ(.ىٍ ىٍ ُْي ٔ ػَكخٌ يلٞ
رّكهٔلّٖ ىیٕ ؿخَْ َِىیک يٕٗٗى)ٕٕٖ(.
ىٍ رٔیخٍٖ حُ يٕحٟغ يؼُٕٖ ،يـخنْ ٓزؼّ ،كیّ يخكیّ ٔ کهیخص ًْٗ رّئخثم
ٔ يٕٕٟػخص كهٔلٗ پَىحهظّ ٗيِ حٓض .هخٛشً يؼُٕٖ ْیچؿخ حُ ریُٖ كهٔلٗ طٓٗ
َیٔض ٔ کىطَ ئؤنّ حُ ح ّيٓخص يزخكغ كهٔلٗ حٓض کّ يٕالَخ ىٍ يؼُٕٖ يطَف َکَىِ
رخٗي ٔ ؿٕحد رَْخَٗ ،یخ طًؼیهٗ رَحٖ آٌ َيحٗظّ رخٗي)ٕٕ4(.
كٗحنًؼم ىٍ ىكظَ ىٔو ریٍ هٕحؿّ ٔ ؿالو رلؼٗ ىٍ يٍٕى ؿَْٕ ٔ ػَ ٝىٍ
يٗگیَى( )ٕٕ۳کّ ًٍٟآٌ يٕنٕٖ ؿَْٕ ٔ ػٍَ ٝح رّری١ ٔ ّ٠یَ ط٘زیّ يٗکُي
کّ َْکيحو حُ ىیگَٖ ُحىِ يَٕٗٗي)ٕٕ۶(.
ىٍ كخنٗکّ ،ىٍ ؿخٖ ىیگَ ؿَْٕ ٍح ؿَ ٔ ٝػٍَ ٝح ١لیم يٗىحَي)ٕٕ۰(.
ىٍ ىحٓظخٌ يٕٓٗ ٔ ٗزخٌ ،ػیٍ َظَ گَِلٌٕ ىٍ ه ٕٜٙهَىِگیَٖ رَ
حٓطٍُِٕٗخٓٗ ْٕيَ ٍح رَىیي آٌ چٕپخٌ َٔزض رّهيح ططزین يٗکُي .هيح ىٍ َظَ
ٔچخٍم ٔپخطخرّ رٕى)ٕٕ۴(.
ُ آٌچٕپخٌ يخَُيهٕىٕ ىحٍحٖ يْٕخٖژٔنیيِ ،نزخّْخٖ ژَيِ
ىٍ ىكظَ چٓخٍو ریٍ ىَْٖ ٔ يئيٍ يُخظَِٖ ىحؽ ىٍ ه ٕٜٙهِيو ٔ كئع
ػخنى طَطیذ يٗىْي )ٕٕ۲(.حیٍ رلغ کّ رٍّٕٔ ؿیَ رَْخَٗ حىحٍِ يٕٗٗى ،ریٖطَ
يُخظَِٖ يٕٓٗ رخ ٓخكَحٌ ٔحرٔظّ رّىٍرخٍ كَػٌٕ ٍح طيحػٗ يٗکُي )ٕٖٓ(.يئيٍ
هخثم رّكئع ٔ ىَْٖ يؼظوي رّهِيو ػخنى حٓض.
هخرم ىٍک حٓض کّ َلْ َ١ف رلغ هِيو ٔ كئع (کّ حُ يزخكغ پخیّحٖ ىٍ
٘خء حٓض) هٕى كکخیض حُ ىل ي٘ـٕنٗ يٕنٕی َٔزض رّيٕٕٟػخص كهٔلٗ كکًض ي ّ
ىحٍى .هخ ّٛآٌچّ يٕنٕی ٍح رّيٕٟغگیَٖ طُي ىٍ رَحرَ كالٓلّ َٔزض رّحيَ هيو
ػخنى ٔحىحٗظّ ،كٔخٓیض حٔ َٔزض رّحىنّٖ كالٓلّ ،يزُٗ رَهيو ػخنى حٓض.
كالٓلّ يٗگٕیُيٛ« :ئٍ كخىع حُ هيیى يلخل حٓض» ٔ ًْیٍ َکظّ حٓزخد
َگَحَٗ يٕنٕٖ ٍح كَحْى يٗآٍٔى )ٕٖٔ(.يٕنٕی حُ ُرخٌ يئيٍ ،ىَْٖ ٍح يُکَ
هالّم يًٗٗخٍى ٔ )ٕٖٕ(.هٕل كالٓلّ رّهيو ػخنى ٍح يظ ًٍ٠حَکخٍ ُٛغ ٔ َلٗ حريحع
يٗحَگخٍى ٔ .هٕى يٕنٕی کخٍٔحٌ ىٍ کخٍٔحٌ ٍح يٗریُي کّ ىو رّىو حُ ػيو رّٕٖٓ
ْٔظٗ ٍْٔپخٍحَيَ( )ٕٖٖ(.ظَ ؿِحنٗ ىٍ طٓخكشحنلالٓلّ) ٔ كن ٍح ٔحٍع ًّْٖ
كخىػخص يُٗٗخٓي ٔ )ٕٖ4(.ػيو ٍح هِحَّٖ ُٛغ كن يًٗٗخٍى)ٕٖ۳(.
ىٍ رخد ٍْٕٔخٖ يؤنٕف كالٓلّ َیِ رخیي گلض رخ حیٍکّ يٕنٕی حٓظيالل ٍح پخٖ
چٕریٍ يٗىحَي ٔ آٌٍح ٓوض رٗطًکیٍ يًٗٗخٍى )ٕٖ۶(.يغٌْح َٓحَٓ يؼُٕٖ ي٘لٌٕ
۴۶۴ كکًض یگخَّ
حُ حٓظياللْخٖ طًؼیهٗ حٓضَْ .چُي حٓظيالل طًؼیهٗ َِى يُطویخٌ رّْیچ ٍٖٔ حػظزخٍ
ىیگَ حَٕحع حٓظيالل ،رّٔیژِ هیخّ ٍح َيحٍى ،ح ّيخ رَّْكخل یکٗ حُ ٗیِْٕخٖ حٓظيالل
حٓض کّ حْم يُطن ك ّـیض آٌٍح پٌیَكظّحَي.
ٔک يٕنٕی رٍّْٕٔخٖ حٓظيالنٗ يزیٍّ حیٍ كویوض حٓض کّ حی٘خٌ ػالِٔ رَ طً ّ
ػٕح١ق يوخ١زخٌ ،هِٕٖ ػخههّٖ آَخٌ ٍح َیِ يٍٕى ػُخیض هَحٍ ىحىِ حٓض .کٕٖٗ
ٗکِٕيُي ٔ هَیٍ طٕكین يٕالَخ ىٍ حيَ طلٓیى ئخثم رّيوخ١زخٌ ،ىٍ َٓحَٓ يؼُٕٖ
يٕ٘ٓى حٓض .چُخٌکّ يٕنٕی ىٍ يؼُٕٖ ،يِیي رَ یک ػخٍف رٍِگ ،ىٍ ْیؤص يؼهى
ئجٕل ٔ ىنُٕٔ َیِ ظخَْ يٕٗٗى.
ًْیٍ َکظّ حٓض کّ ٗیِٕٖ حٓظلخىِٖ يٕنٕی حُ ىنیم ٍح رخ ٗیِٕٖ كالٓلّ حُ آٌ
يظًخیِ يٗکُي ،يٕنٕی ْیچگخِ حُ ىنیم ٔ رَْخٌ رَحٖ حػزخص حىػخٖ هٕى حٓظلخىِ
ًَٗکُي ،رهکّ حٓظيالل ٍح رَحٖ َ١ف ٔ طلٓیى حىػخ رّکخٍ يٗرَى.
هٜي حٔ حُ آٍٔىٌ يؼخل (حٓظيالل طًؼیهٗ) ىٍ يؼُٕٖ آٌ حٓض کّ ئظًغ ٍح
رّهٕرٗ ٔ ٍُٔٗٗ يظٕؿّ يلخى حىػخٖ هٕى ٔ يالُيخص آٌ رًُخیي ٔ رّهٕل هٕى يؼُٕٖ
ََى)ٕٖ۰(.
« ِه ََى ٍح حُ كیَحَٗ ٔح ه َ
حٟٔخع ىٍ يٍٕى آیخص ٔ حكخىیغ رّکخٍ ٍكظّ ىٍ يؼُٕٖ َیِٖ رًّْیٍ ٛلض
حٓض ،ریٖطَ حكخىیغ رّکخٍ ٍكظّ ىٍ يؼُٕٖ ٔ ىیگَ يُخرغ ػَكخَت ي٘خرّ حُ كیغ
ُٓيیّض هخرم يُخهّ٘ ٔ يلم طؤ ّيمحَي ،ح ّيخ حیٍ حيَ ْیچ هيّٖٗ رّحػظزخٍ ييػیخص
يطَف ٗيِ ىٍ حیٍ هزیم يظٌٕ ٔحٍى ًَٗٓخُى ،چَح کّ حكخىیغ َّرَحٖ حػزخص ييػٗ،
کّ ؿٓض ٍٍٔٗ ٗيٌ ٔ طلٓیى ييػٗ ٔ كيحکؼَ يٍكیغ ٗخْيٖ رَآٌ يطَف يَٕٗٗي.
يؼُٕٖ گلض ٔ گٕٖ حٓض ریٍ ىَیخٖ ىٍَٔت يٕنٕٖ ٔ يوخ١زخٌ ریََٔت حٔ؛
َْچّ ؿِ آٌ ،رٓخَّٖ حٓض رَحٖ طزییٍ حیٍ طـَرّ ٔ ىٍ هييض طلٓیى آٌ رَحٖ
يوخ١ذ .ىٍ يؼُٕٖ ْیچ ييػخٖ رَّٛف طًٔک رّحٓظيالل ،یخ حٓظُخى رّآیّ ٔ كيیغ
حػزخص َ٘يِ حٓضًْ ،خٌگَّٕ کّ ْیچ ييػخٖ َیِ َٛكخ ً رّٔحٓطّٖ طًٔک رّحیٍ
حيٍٕ ،حرطخل َگَىیيِ حٓض ٔ .حیٍ ػًم رخ ٍٕٔ كالٓلّ کّ ىنیم ٔ رَْخٌ ٍح طُٓخ
ٔٓیهّٖ حٍُیخرت ٛلض ٔ ٓوى ييػیخص يٗىحَُي ،طلخٔطٗ رُیخىیٍ ىحٍىَِ .ى كالٓلّ
حٓظيالل حيَٖ حٓض کّ ٓوٍ ريحٌ آؿخُ يٕٗٗى ٔ رخ آٌ پخیخٌ يٗپٌیَى ٔ َظخیؾ آٌ
ىحٍحی حػظزخٍ حٓض؛ ح ّيخ َِى يٕنٕی حیًخٌ يزظُی رَكْ رخُ١ی (ػ٘ن) حٓض کّ
َیخُی رّحٓظيالل َيحٍى ٔ رخ حٓظيالل ْى ُیخىص ٔ َوٜخٌ ًَیپٌیَى.
۴۶۲ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ػوم ْیچ حٓض .آٌؿخ کّ پخی ػ٘ن ىٍ يیخٌ رخٗي ػوم ْیچکخٍِ حٓض ٔ
ًَی طٕحَي نذ رگ٘خیي؛ َْگَّٕ حىػخی ػوم ىٍ رَحرَ ػ٘ن پی٘خپیٖ رخ١م حٓض)ٕ4ٖ(.
ٔهظی ٓوٍ حُ ػوم ه٘ک (ػوم يل )ٞرّيیخٌ يیآیي يٕٟغ طٕٜف ىٍ
رَحرَ ػوم رخ يٕهق «ٓهلیّض» کخيالً یکٔخٌ يیگَىى .رخ حیٍ طلخٔص کّ ٓهلیٌٕ
ُّٓض» ٍح رَ ػوم يويو يیىحٍَي ٔ طٕٜف «ػ٘ن» = (حىٍحک ٗوٜی) «كيیغ ٔ ُ
یخ ًْخٌ يؼَكض رخُ١ی ٍح .رّپُيحٗض ٕٛكیخٌ ػ٘ن رّطُٓخثی کخيم ٔ يلخٍم حٓض،
ػ٘ن رًّحص هٕى رٜیَص حٓض ٔ ،رَحی يؼَكض ْٔظی ْیچ َیخُی رّىیگَ حرِحٍ
کًکی َيحٍى .حیٍ ػوم حٓض کّ َیخُيُي حٓظيالل ٔ يلخٓزّ ٔ هیخّ ٔ رَْخٌ حٓض،
چٌٕ هٕى َخه ٚحٓض ،پْ يیهٕحْي رخ کًک ٕٗحْي ٔ رَحْیٍ هٕىٍح حٓظٕحٍ
ٓخُى؛ ىٍكخنیکّ رَحْیٍ ٔ هیخٓخص ٔ يلخٓزخطٖ ْیچ حٍُٗی َيحٍى)ٕ44(.
ػ٘ن ٔ ػوم َّ طُٓخ حُ ُٓن یکيیگَ َیٔظُي ٔ رخ ًْيیگَ يؼخٟيص َيحٍَي ،رهکّ
ٟي ْىحَي ٔ حٛالً ىٍ یک ىل ًَیگُـُي ،چٌٕ یکی رّىل ٔحٍى ٕٗى ىیگَی كَحٍ
کُي ٔ .حنزظّ <ًْیّ٘> حیٍ ػوم حٓض کّ ىٍ رَحرَ ػ٘ن طخد ًَیآٍٔى ٔ
طٕٜف ،ػوم ٍح " ِػوخل" يیهٕحَُي؛ چیِی کّ حيکخٌ ََْٕع ّ يیگَیِى )ٕ4۳(.حْم
كَکض ٔ ؿٖٓ ٍح حُ يظؼهن هٕد ٓهذ يیًَخیي ٔ ىٍ ؿخی هٕى يینکٕد يیٓخُى.
( ِػوخل ىٍ ػَری رّطُخری گلظّ يیٕٗى کّ ٓخٍرخَخٌ ىٍ كخنض هٕحریيِ رٕىٌ ٗظَ
رّٔٓیهّی آٌ ُحَٕی حٔ ٍح يیرُيَي طخ َظٕحَي حُ ؿخ رهُي ٕٗىًْ .چُیٍ رّكهوّی گلظّ
يیٕٗى کّ يَىحٌ ػَد رخالی ىٓظًخل { َؿ ِلیَّ} ٍٔی َٓٗخٌ يیحَيحَُي طخ حُ نـِیيٌ
َؿ ِلیَّ ؿهٕگیَی کُي ٔ َؿ ِلیَّ ٍح ٍٔی َٓ يلکى َگّ ىحٍى ).حُ ًْیٍ ًٍْٕٔ ،حٍِ
هَى ْ٘يحٍ ٔ َُِٓخٍ ىحىِحَي)ٕ4۶(. َٔزض رّحِطزخع حُ ػوم ٔ ِ
طلویَ ػوم رخ ٓظخیٖ حُ ؿٌُٕ ٔ ئظی حُ ىیگَ ػُخٕٛ َٛكیگَی حٓض؛
رَحی حٓظکًخل يؼَكض حْظًخو رّرَحْیٍ ػوهی ٔ كهٔلی َّطُٓخ کلخیض ًَیکُي ،رهکّ
رٔخ حَٔخٌ ٍح رّریَحّْ ٔ کلَ يیک٘خَي؛ ىٍكخنیکّ ػ٘ن ٔ يؼَكض ىٍَٔی هطَ کلَ
ٍح ىٍ رَ َيحٍى )ٕ4۰(.حُ ًْیٍ ٍٔ حٓض کّ كخكع َٗحد ٍح کّ (رّىنیم ٓکَآٍٔی
ٔ هخٛیض آٌ ىٍ ُحیم کُُيِگی ػوم) ىٍ کالو َزٕی رّػُٕحٌ «ح ّوحنوزخثغ» یخى ٗيِ،
رّؿخیض يیٓظخیي )ٕ4۴(.ئهًّخ ً يوٕٜى كخكع َٗحد حَگٍٕی َیٔض ،رهکّ ٓوٍ حُ
طلویَ ػوم ٔ ْٕٗیخٍی ٔ طل٠یم ػ٘ن ٔ ئظی ىٍ ييٍّٓی ػَكخٌ ٔ طٕٜف
حٓض .كخكع ىٍ حریخص هٕى ،الُيّ ٔ َظیـّی ػ٘نٍُٔی ٍح حُ کق ٍكظٍ ىیٍ ٔ ػهى
يیىحَي )ٕ4۲(.ىٍ ریظی ىیگَ طٕٛیّ يیکُي کّ حگَ هَحٍ حٓض ٔحٍى ييٍّٓی ػ٘ن
ٔ۴۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ٕٗی رخیي حُ ًّْ ػهٕو َوهی ٔ ػوهی کّ رَّٕػی رخ طؼهیى ٔ طؼهّى ٔ ههى ٔ کظخد َٓ ٔ
کخٍ ىحٍى ،کُخٍِ رگیَی کّ ػهى ػ٘ن رخ حیٍ ػهٕو ،ریگخَّ ٔ ىٍ طؼخٍ ٝحٓض)ٕ۳ٓ(.
يٕنٕی َیِ ىٍ رٔیخٍی حُ حٗؼخٍ هٕى طوخرم ػوم ٔ ػ٘ن ٍح رَؿٔظّ يیکُي ٔ
آٌگخِ رّٓظخیٖ حُ ؿٌُٕ ٔ طلویَ ػوم يیپَىحُى ٔ )ٕ۳ٔ(.هٕى ٍح یک پخٍچّ ؿٌُٕ ٔ
ىیٕحَّگی ٔ الیؼوهی ٔ ػخٗوی يیىحَي )ٕ۳ٕ(.ىٍ حیٍ يوخو يَحػخص آىحد (َٗػی ٔ
ػَكی ٔ ػوهی) ٍح َیِ يُظلی يیىحَي )ٕ۳ٖ(.كَُْگ ٔ كَُحَّگی َیِ رخ ًّْ رخٍ
يؼزظی کّ ىٍ حًْخٌ ىحٍى ،طلویَ ٔ َلی يیٕٗى ٔ ىٍٔ حَيحهظُی ههًيحى يیگَىى.
ریىحَ٘ی ٔ حرهّ رٕىٌ رٔی رٓظَ ٔ َـخصروٖطَ حُ ىحَخیی ٔ ُیَِکی حٓض)ٕ۳4(.
ىٍ يٕحٟغ ىیگَ ،يٕحٍىی (ىٍ كي حهٕحل ٟؼیق ٔ َخىٍ) حُ ىحَٖٓظیِی
حْم ػَكخٌ ٔ طٕٜف يُؼکْ ٗيِ حٓض .يؼالً حُ ؿُیي رـيحىی ٍٔحیظی آييِ کّ:
«هٕحَيٌ ٔ َٕٗظٍ ٓزذ پَحکُيِگی حَيیّ٘ی ٕٛكی حٓض ».ػطخٍ ىٍ
طٌکَسحالٔنیخء ىٍ َٗف كخل رَ٘ كخكی يیَٕیٔيَ« :وم حٓض کّ ْلض هًطَِ
(ُٛئم) حُ کظذ كيیغ ىحٗضٍ ًّْ ،ح ىٍ ُیَ هخک ىكٍ کَى ٔ ٍٔحیض َکَى».
أرٕرکَ ٗزهی گلظّ« :کٔی ٍح َٓحؽ ىحٍو کّ ٔحٍى ٕٛكیّ َ٘ي ،يگَ حیٍکّ ؿًیغ
ىحٍحیی هٕى ٍح حَلخم کَى ٔ ْلظخى ُٛئم کظخد ٍح کّ هٕى َٕٗظّ ٔ كلع کَىِ ٔ
رّچُيیٍ ٍٔحیض ىٍٓض کَىِ رٕى ،ىٍ ٍٔىهخَّی ىؿهّ ؿَم کَى».
گلظّ ٗيِ حیٍ كَى هٕى ٗزهی رٕىِ حٓض.
ىٍ کظخد «حَٓحٍحنظٕكیي» حُ أرٕٓؼیي أرٕحنویَ َوم ٗيِ حٓض کٍّ« :أّ ٌْححاليَ
کزْحنًلخرَ ٔ هَمحنيكخطَ ٔ َٔیخٌحنؼهٕو» آؿخُ ػَكخٌ ٔ طٕٜف پُٓخٌ کَىٌ ىٔحص
ٔ پخٍِ کَىٌ کظذ ٔ ىكخطَ ٔ كَحيٕٕ کَىٌ ػهٕو ٔ آيٕهظّْخ حٓض )ٕ۳۳(.حٔ ىٍ
ٓظخیٖ حُ ىیٕحَّگی ٔ َُِْگی ٔ ریىحَ٘ی! ىٍ حٗؼخٍ هٕى رّطلویَ ٔ طوطجّی ػوم
ٔ ىحَٖ يیپَىحُى ٔ حُ ػ٘ن ٔ ئظی ٔىیٕحَّگی ٔ ٍَيی ٓظخیٖ يیکُي)ٕ۳۶(.
حُ يُظَ ي٘خین طٕٜف ،ػ٘ن ٔ ٍٕٗ ٔ كخل ٔ ئظی ىٍيخٌ َْ ىٍى ریىٍيخٌ
حٓضٗ )ٕ۳۰(.زٔظَی ىٍ حریخطی ،ػالِٔ رَ َلی ػوم ،رَّلی ىیٍ ٔ طوٕح ٔ حىٍحک (ػهى
ٔ يؼَكض) َیِ يیپَىحُى ٔ حُ ئظی ٓظخیٖ يیکُي)ٕ۳۴(.
ػطخٍ َیِ ىٍ طوخرم ػوم ٔ ػ٘ن ،ػوم ٍح ٍكظُی ٔ گَیوظُی يیىحَي)ٕ۳۲(.
ٗخِ َؼًضهللا ٔنی َیِ ػومگَحیی ٍح ػیٍ حرهٓی يیىحَي .رَحی ىكخع حُ َظَیّی
ػَكخَی ٔكيص ٔؿٕى ،رّطوطجّی كکى ريیٓی ػوم ىٍرخٍِی کؼَص ٔ طؼيى يٕؿٕىحص
يیپَىحُى )ٕ۶ٓ(.حیٍ ٗخػَ يیپٌیَى کّ كکى ػوم رَ طؼيى ٔ طکؼَ يٕؿٕىحص حٓض،
ٕ۴۰ كکًض یگخَّ
حيخ يیگٕیي چٌٕ يخ رخ يکخٗلّ رّحیٍ َظیـّ ٍٓیيِحیى کّ یک يٕؿٕى ىٍ ػخنى ریٖ
َیٔض ،رُخ رَحیٍ كکى ػوم حرهٓخَّ حٓض ٔ رخیي ريحٌ حػظُخیی َکَى.
ىٍ ييٍّٓی ػَكخٌ ٔ طٕٜف ػالِٔ رَ طلویَ ػوم ىٍ رَحرَ ػ٘ن ،ىیگَ
ػُخ َٛيخَُي ىیٍ ٔ حیًخٌ ٔ يٌْذ ٔ َٗیؼض ٔ کیٖ ٔ آثیٍ ٔ آىحد ٔ طَطیذ ٔ
ىٓظٍٕ ًّْ ٔ ًّْ َیِ ىٍ يیيحٌ ػ٘ن راليٕٕٟع يیَٕٗي ٔ يَُرُيیْخی ػویيطی
َظیَ کلَ ٔ حیًخٌَٗ ،ک ٔ طٕكیي ٔ كن ٔ رخ١م ؿًهّگی حُ يیخٌ يیٍَٔي ،چُخٌکّ
َٓخیض حرهٓی ٔ َخىحَی حٓض کّ (يؼالً) حُ كَىی ػخٗن پَٓیيِ ٕٗى:
طٕ ئهًخَی یخ کخكَ؟ رضپَٓظی یخ هيحپَٓض؟ ٗیؼّی یخ ُٓی؟ يئيُی یخ كخٓن؟
گزَی یخ طَٓخ؟ ُْئ ْٔظی یخ ٓیک؟ ًّْ ...ی حیٍ ٓئحلْخ ریيٍٕى حٓض)ٕ۶ٔ(.
ػـذ آٌکّ ىٍ هَآٌ يـیي ،آیخص كَحٔحَی ىٍ ٓظخیٖ ػوم ٔؿٕى ىحٍى ٔ يطهوخ ً
َکْٕٖ ػوم آييِ رخٗئ ،نی ػخٍكخٌ ٔ
ِ ْیچ حیٓخيی ٍح ًَیطٕحٌ یخكض کّ ىٍ يٌيض ٔ
ٕٛكیخٌ ئهًخٌ ٔ يليػخٌ رخ ٓکٕص ٔ آٍحيی حُ کُخٍ حیٍ ًّْ آیخص ػوالَی هَآٌ
يیگٌٍَي! هزالً هٕحَيیى کّ هَآٌ ْى رٍّْٕٔخی ٕٗٓىی حْ ًّیض كَحٔحٌ ىحىِ ٔ َظخیؾ
آٌ ٍح پٌیَكظّ حٓض؛ ٔ ْى رّػومگَحیی ٔ هَىٍُٔی كَحهٕحَيِ حٓض .ىٍ كویوض
هَآٌ يـیي ریٍ ىٔ ػُ َٜػ٘ن ٔ ػوم طؼخىل حٓظٕحٍ حیـخى ًَٕىِ حٓض.
کٔخَی ْى حىػخ کَىِحَي کّ يظٕٜكّ حُ حرظيحء ىٍ ٟيیض رخ ػوم هَحٍ َيحٗظُي،
يیگٕیُي يوخنلض حی٘خٌ رخػوم يلٕٜل طلٕالص طخٍیوی حٓض ،يیگٕیُي حگَ حُ هٌَ
ىٔو طخ ْ٘ظى (ْ) ٍح ىٍ َظَ رگیَیى ،يیریُیى کّ َلًٕ ػهٕو ػوهی چٌٕ كهٔلّ ىٍ
طٕٜف ٍٔ رّطؼخنی رٕىِ ٔػوم حیًخَی ٔ ػوم یَٕخَی ٍح هخرم ؿًغ يیىحَٔظُي .حيخ حُ
هٌَ ْ٘ظى طخ ىْى ٔ رؼي حُآٌ ٍٔ رّحكٕل َٓخىِ حٓض .يیگٕیُي رًّْیٍ هخًَ َ١یطٕحٌ
حىػخ کَى کّ يظٕٜكّ کالً ػومٓظیِ رٕىِحَي .چَح کّ حگَ چُیٍ رٕى ،حُ ًْخٌ حرظيحء
ٍٔ رّػهٕو ػوهی ًَیآٍٔىَيٓ ...یي كٔیٍ َ َٜحُ ؿخَزيحٍحٌ حیٍ َظَیّ حٓض.
ٔنی حیٍ َظَ حُ آٌؿخ يَىٔى حٓض کّ حیٍ گَِٔ «كهٔلّی حٓاليی» ٔ «ػَكخٌ
حٓاليی» ٍح رخْى يوهٕ ١يیکُُي ٔ َْىٔ ٍح یک چیِ يیًٗخٍَي!
يؼالً حُ كخٍحری طخ أرٕػهی ٓیُخ ٔ ٛيٍحنيّیٍ ٗیَحُی ٔ يالْخىی ٓزِٔحٍی ...
ٍح ْى كیهٕٔف ٔ ْى ػخٍف يیهٕحَُي! ىٍحیٍ يیخٌ يلخٍهخص ػًین ٔ آٗظیَخپٌیَ ریٍ
(يؼالً) يُ ٍٕٜكالؽٗ ،زٔظَی ،کَيخَی ،ؿِحنیٔ ،نی ،حرٍػَرٗ ،يٕنٕی ،حٔكيی،
ُٓخییٓ ،ؼيی ،كخكع ٍ ...ح رخ گَِٔ يوخرم ٗخٌ چٌٕ كخٍحریٓ ،یُخ ،حرٍٍٗي ٔ ...
ٛيٍح ْیچ ًَیریُُي! كخل آٌکّ ىٍ يوخ١ؼی یک ىیگَ ٍح طکلیَ ْى کَىِحَي.
ٖ۴۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ىٍ ؿخیض ٓوًٍّْ :ی ػَكخء طًخيیض ْٔظی ٍح حُ ؿُْ ػ٘ن يیىحَُي «ْٔظٗ
ئخٖٔ رخ ػ٘ن حٓض»( )ٕ۶4آٌْخ «ػ٘ن» ٍح هٌٕ ؿٕٗخٌ ىٍ َٗیخٌْخٖ َْ ًٍِٖ
ْٔظٗ يٗىحَُي ٔ ،ػخيم حٛهٗ كَکض حٗیخء يًٗٗخٍَيَْ .چّ يَحطذ ػ٘ن رخالطَ
ٍٔى ،ظٍٕٓ ْٔظٗ ؿهٗطَ هٕحْي رٕى .ىٍ حیٍؿخ رخُْى يٕنٕٖ ٔحٍى ؿِثیخص يٕٗٗى
ٔ طًخو ًٍحص ػخنى ٍح ىٍگیَ ىٍ ػ٘وٗ ىٔ َ١كّ طٕٛیق يٗکُئ ،ؿٕى ٔ روخٖ
ْٔظٗ ٍح يُٕ ١رّٔؿٕى ٔ روخء ػ٘ن يًٗٗخٍى )ٕ۶۳(.يؼَحؽ ؿًخى رَّزخص ٔ َخيیخص
رٍّٔف ٍح َخٗٗ حُ يیم رّػ٘وٗ يٗحَگخٍى کّ َْکيحو حُ حیٍ َ٘آص ٔؿٕى رّيلٕ
ٗيٌ ىٍ َ٘ؤٖ رخالطَ ىحٍَي )ٕ۶۶(.رخ حیٍ طٕٛیق ،حَٔخٌ ػخٗنطَیٍ يٕؿٕى حٓض،
رّآٌ ػهض کّ کخيمطَیٍ آٌ رخٗي؛ نٌح ُٓخیٗ ؿَِٕٖ (ٓ 44ـ ْ ، ۳ٖ۶م) ػ٘ن ٍح
«يُظٓٗحنیّ ػوم» يٗىحَي .ػْن اى عبی آؿبى هیّْك کَ ػول روبم هیگوكك.
طؼزیَ حْم يؼَكض هیهٗ حٛیم رَّظَ يٍٗٓي ًٍٟ ،حیٍکّ حٛخنض ٍح رّىٌٍٔ
ََْٗٗء يٗروُ٘ي ،يـًٕػّٖ ْٔظٗ ٍح ىحٍحٖ آگخْٗ ٔ ٗؼٍٕ يؼَكٗ يٗکُُي؛
رّ ٍٖٕ١کّ ًٍَِْ ىهیوخ ً هٕى ٔحهق رّٟٔؼیض هٕیٖ حٓض ،آگخْخَّ ٔ ػخٗوخَّ
رّٕٖٓ حٔ ٓیَ يٗکُي .چٌٕ ىٍ ظٍٕٓ ػ٘ن؛ ٗؼٍٕ ػخٗن ٔ ُیزخیٗ يؼٕ٘م حُ
َٗٔ ٍَٖٟٔ ١يیرخٗي؛ پْ طًخو حؿِحٖ ػخنى ىحٍحٖ ٗؼٍٕ ٔ حىٍحک حٓض کّ ىٍ
کًُي ؿٌرّٖ "ػ٘ن" گَكظخٍ آييِ ٔ ىحثیى ىٍ كخل «ٗيٌ» ْٔظُي)ٕ۶۰(.
ههوّ هخل نّ حًْذ كٔهّى ػهٗ أٔنجک حنُلَ يٍ حنًالثکّ ؿهّٕ كخٓظًغ يخ یلیَّٕک كبَّٓخ طلیظک ٔ
طلیش ًٍیظک هخل :كٌْذ كوخل حنٔالو ػهیکى كوخنٕح ٔ ػهیک ٔ ٍكًش هللا كِحىِٔ ٔ ٍكًش هللا كکم يٍ
یيهم حنـُش ػهٗ ٍٕٛس آىو كطٕنّ ٓظٌٕ ًٍحػخ ً كهى یِل حنوهن یُو ٚرؼي كظٗ أآلٌ» (ٛلیلّٖ
ًْخو رٍ يُزّ)ٖٓٙ ،
د ـ ىٍ حنًُٜق ُٛؼخَی (و ٕٔٔ ْ ،م) كيیغ چُیٍ َوم ٗيِ حٓض« :ػٍ یلیی حنزـهی ػٍ
حرٍػـالٌ ػٍحنوؼوخع رٍ كکیى ػٍ حریَْیَِ ػٍحنُزی ٛهیهللا ػهیّ ٔ ٓهّى اًح َٟد أكيکى
ّللا ههن آىو ػهٗ ٍٕٛطّ» یوٕنٍ هزّق هللا ٔؿٓک ٔ ٔؿّ يٍ حٗزّ ٔؿٓک ّ
كبٌ ّ ّ كهیـظُذ حنٕؿّ ٔ ال
(ُٛؼخَی ،حنًُٜق )ٗٗ٘/۲
ؽ ـ كًیيی (و ْ ،ٕٔ۲م) ىٍ ئُي هٕیٖ آٍٔىِ حٓض« :كيػُخ ٓلیخٌ هخل كيػُخ أرٕحنَِخى
ػٍحالػَؽ ػٍ حری َْیَِ هخل هخل ٍٕٓلهللا ٛهیهللا ػهیّ ٔ ٓهّى اًح َٟد أكيکى كهیـظُذ حنٕؿّ،
ّللا ههن آىو ػهٗ ٍٕٛطّ» (كًیيی)ٗ۰ٙ/ٕ ، ّ
كبٌ ّ
ى ـ ىٍ ئُي حكًي رٍ كُزم (و ٕٔٗ ْ ،م) آييِ حٓض« :كيػُخ ػزيهللا كيػُی حری ػُخ ٓلیخٌ ػٍ
حریحنَِخى ػٍحالػَؽ ػٍ حری َْیَِ ػٍحنُزی ٛهیهللا ػهیّ ٔ ٓهّى اًح َٟد أكيکى كهیـظُذحنٕؿّ،
ّللا ههن آىو ػهٗ ٍٕٛطّ» (حرٍكُزم)ٕٗٗ/ٕ ، كبٌ ّّ
ىٍ يٕٟغ ىیگَ چُیٍ َوم کَىِ حٓض« :كيػُخ ػزيهللا كيػُی حری هخل كيػُخ حرٍػـالٌ هخل
كيػُخ ٓؼیي ػٍ حری َْیَِ ػٍحنُزی ٛهّیهللا ػهیّ ٔ ٓهّى اًح َٟد أكيکى كهیـظُذ حنٕؿّ ٔ ال یوم
ػِ ٔؿ ّم ههن آىو ػهٗ ٍٕٛطّ» (ًْخٌ)ٖٗٗ ، ّللا ّ هزّق هللا ٔؿٓک ٔ ٔؿّ يٍ حٗزّٔؿٓک ّ
كبٌ ّ
ْ ـ روخٍی (و ْ ،ٕ٘ٙم) ىٍ ٛلیق هٕى يَٕٗیٔي« :كيػُخ یلیی رٍ ؿؼلَ كيّػُخ
ػزيحنَُحم ػٍ يؼ ًَّ ػٍ حری َْیَِ ػٍحنُزی ٛهیهللا ػهیّ ٔ ٓهّى ههنهللا آىو ػهٗ ٍٕٛطّ ٕ١نّ
ٓظٌٕ ًٍحػخ ً ػى هخل نّ حًْذ كٔهّى ػهٗ أٔنجک حنُلَ يٍحنًالثکش ؿهّٕ كخٓظًغ يخ یلیَّٕک كبَّٓخ
طلیظک ٔ طلیش ًٍیظک كوخل :حنٔالو ػهیکى كوخنٕح حنٔالو ػهیک ٔ ٍكًشهللا كِحىِٔ ٔ ٍكًشهللا كکم
يٍ یيهم حنـُش ػهٗ ٍٕٛس آىو كهى یِل حنوهن یُو ٚرؼي كظٗ أالٌ» (روخٍی)ٕٔ٘/۰ ،
ٔ ـ ئهى رٍ ك ّـخؽ (ؤ ْ ،ٕٙم) يٗگٕیي« :كيػُی دمحم رٍ كخطى كيػُخ ػزيحنَكًٍ رٍ يٓيی
ّللا ػهیّ ٔ ٓهى هخل« :اًح ػٍ حنًؼُی رٍ ٓؼیي ػٍ هظخىِ ػٍ حری حیٕد ػٍ أری َْیَِ ػٍحنُزی ٛهّٗ ّ
ّللا ههن آىو ػهٗ ٍٕٛطّ» (ئهى)ٖٕ/۴ ، كبٌ ّهخطم أكيکى حهخِ كهیـظُذ حنٕؿّ ّ
حٌهللا ههن آىو ػهی الُو رًّکَ حٓض کّ ىٍ پخٍِٖ حُ يُخرغٍٔ ،حیض يٍٕى َظَ رّٗکم « ّ
ٍٕٛسحنَكًٍ» رَّوم حُ حرٍػًَ آييِ حٓض( .كوَ ٍحُی ،ؽ ٔ )ٔٔ۴ ٙح ّيخ حؿهذ يليّػخٌ رَ
حیٍ َوم حٗکخل گَكظّحَي؛ چُخٌکّ حرٍػَرٗ هٕى َیِ رَ ٟؼق حیٍ كيیغ حًػخٌ کَىِ؛ ٔنی رخ طکیّ
رَ ک٘ق ٔ ٕٗٓى ،رَ ٛلض آٌ كکى کَىِ حٓض (حنلظٕكخصحنًکیّّ ،ؽ ٔ )ٔٓٙ ٙ
حٌهللا ههن آىو ػهی ٍٕٛطّ» ىٍ د ـ د ـ يٕهؼیض كيیغ ىٍ يُخرغ ٗیؼٍّٔ :حیض « ّ
ػاليّ ٓیّييَط٠ی ػٔکَی ،حیٍ كيیغ ٍح ىٍ ًٗخٍ ٍٔحیخص يُخرغ ٗیؼی َیِ ًکَ ٗيِ حٓض؛ ّ
يکظذ ههلخء آٍٔىِ ٔ آٌٍح َخظَ رَ ػویيِٖ طـٔیى ٔ ط٘زیّ هيحَٔي ىحَٔظّ حٓض .کٍٓطَیٍ يُخرغ
ٗیؼی کّ كيیغ يِرٍٕ ىٍ آٌْخ آييِ ،حُ حیٍ هَحٍ حٓض:
ؽ ـ کهیُی (و ْ ،ٖٕ۲م) ىٍ حنکخكی ،كيیغ ٍح ىٍ حیٍ هخنذ ٍٔحیض کَىِ حٓضِ « :ػيَس ٌ ِيٍْ
ُّٕد ْحنو ََِ ِحُ َػ ٍْ ُي َل ًَ ِي ر ٍِْ
ػ ٍْ ػزيهللا ر ٍِْ َرلْ ٍَ َػ ٍْ أ َ ِری أَی َ
َ ٛلخ ِرَُخ َػ ٍْ أَكْ ًَيَ ر ٍِْ ُي َل ًَ ِي ر ٍِْ هَخ ِن ٍي َػ ٍْ أ َ ِری ِّ َ
أَ ْ
۴۰۶ كکًض یگخَّ
ٍٕس ٌ ُيلْ يَػَشٌ َي ْوهُٕ َهشٌ َ ٍٕٛطِ ِّ كَوَخ َل ِْی ُ َ ٛ ّللاَ َههَنَ آىَ َو َػهَٗ ُ ٓؤ َ ْنضُ أَرَخ َؿ ْؼلَ ٍَ ع َػ ًَخ َی َْ ٌَُٔٔ أ َ ٌَ َ ُي ْٔ ِه ٍى هَخ َل َ
خف ْحن َک ْؼ َزشَ ِانَٗ ََ ْل ِٔ ِّ
َ ٟٟخكَ َٓخ ِانَٗ ََ ْل ِٔ ِّ َک ًَخ أَ َ ْ ٍِ َٕ ٜحن ًُ ْوظ َ ِهلَ ِش كَؤ َ َٓخثِ َِ حن ُّ َخٍَْخ َػهَٗ َ حهظ َ ّللاُ َٔ ْطلَخَْخ َ َ ٛ
َٔ ح ْ
ٔكی» (کهیُی ـ کخكی ،ؽ ٔ )ٖٔٗ ٙ ی َٔ ََ َل ْوضُ كِی ِّ ِي ٍْ ٍُ ِ حنَٔ َف ِانَٗ ََ ْل ِٔ ِّ كَوَخ َل رَ ْیظِ َ َٔ ُّ
ى ـ ٗین ٛئم (ؤ ْ ، ٖ۴م) ىٍ کظخد حنظٕكیي آٍٔىِ حٓض« :كيػُخ أكًي رٍ حنلٍٔ حنوطخٌ
هخل كيػُخ أرٕٓؼیي حنلٍٔ رٍ ػهی رٍ حنلٔیٍ حنؼٔکَی هخل كيػُخ حنلکى رٍ أٓهى هخل كيػُخ حرٍػهیش
ک ّللاُ َٔؿْ َٓ َ ی ُ ٍَ ٙؿ ًال َیوُٕ ُل ِن ََ ُؿ ٍم هَزَ َق َ ٔ ًِ َغ حنَُ ِز ُّ ػٍ حنـَیَی ػٍ أریحنٍٕى رٍػًخيش ػٍ ػهی هخل حن َ
ٍٕطِّ» (ٛئم ،حنظٕكیي)ٕٔ٘ ، َ ٛ ّللاَ َههَنَ آىَ َو َػهَٗ ُ ک كَوَخ َل َ ٙي ّْ َال طَوُ ْم ٌََْح كَب ِ ٌَ َ َٔ َٔؿْ َّ َي ٍْ یُ ْ٘ ِز ُٓ َ
ْ ـ ْىچُیٍ ٗین ٛئم ىٍ حنظٕكیي ٔ ػیٌٕ حهزخٍ حنَٟخ َٕٗظّ حٓض:
« كيػُخ أكًي رٍ ُیخى رٍ ؿؼلَ حنًٓيحَی ٍكًّ هللا هخل كيػُخ ػهی رٍ ارَحْیى رٍْخٗى ػٍ أریّ
خّ َی َْ ٌَُٔٔ أَ ٌَ ػٍ ػهی رٍ يؼزي ػٍ حنلٔیٍ رٍ هخني هخل ههض نهَٟخ َیخ حرٍَْ ٍٕٓلهللا ِا ٌَ حنَُ َ
غ ِا ٌَ ْ
ّللاُ نَوَيْ َكٌَكُٕح أ َ َٔ َل حن َل ِيی ِ
ٍٕطِ ِّ كَوَخ َل هَخطَهَ ُٓ ُى ََ ٛ ػهَٗ ُ ّللاَ َػ َِ َٔ َؿ َم َههَنَ آىَ َو َ ٍٕٓلهللا ٙهَخ َل ِا ٌَ َ
ک َكوَخ َل ک َٔ َٔؿْ َّ َي ٍْ یُ ْ٘زِ ُٓ َ ّللاُ َٔؿْ َٓ َ خكزّهَزَ َق َ ِ ٜ ُ
ٔ ًِ َغ أ َكيَ ُْ ًَخ یَوٕ ُل ِن َ َ َخٌ كَ َ
ٔخر ِ ّللاِ َي ََ رِ ََ ُؿهَی ٍِْ یَظ َ َ ٍَ ُٕٓ َل َ
ٍٕطِّ» (ٛئم ،ػیٌٕ َ ٛ َ َ
ّللاَ َػِ َٔ َؿم َههنَ آىَ َو َػهٗ ُ َ َ َ
ک كبٌِ َ َ َ
نَّیخ ػزيهللا ال طوم ٌَْح ِْل ِهی َ
َ ْ ُ َ َ
حهزخٍحنَٟخ ،ؽ ٔ ٔ ٕٔٓ ٙحنظٕكیي)ٕٔ٘ ٙ ،
4ـ حنلظٕكخص حنًکیّ ،ؽ ٖ٘٘ٙ ٙ ،
۳ـ أرٕحنلظق حنَ٘ٓٓظخَی :حنًهم ٔ حنُلم ،ؽ ٔ ۲۰ ٚٛ ،ـ ٔٓ4ـ ٔ يٜخٍع حنًٜخٍعٙ ،
ٔ۳۰ـ ٔ كَُْگ كِ ََ ْم حٓاليی 4ٕٔ ٙ ،ـ ٔ يٌحْذ حالٓاليییٍ ،ؽ ٔ ۳4۴ ٚٛ ،ـ ۶ٓ۳
۶ـ حیًخَٕثیم کخَضُٓ« :ـٖ هَى َخد» ٖ۲ٙ
* ػهی رٍ دمحم َٗیق ؿَؿخَی :حنظؼَیلخصًٗ ،خٍِ ٕٔٓ۳ـ ریَٔص ٔ۲۴۳
۰ـ حكًي رٍ دمحم حرٍػزي ٍرّ :حنؼوي حنلَیي ،ؽٕ4ٓ۰ٚٛ ،ـ ،4ٓ۴حكًي حيیٍ ،هخَِْ
۴ـ ػهی رٍ حًٓخػیم حٗؼَی :يوخالص حالٓاليییٍ ٔ حهظالف حنًٜهیٍ ،ؽٔ4ٖٖٙ ،ـ ،4ٖ4
ْهًٕص ٍیظَ ،چخپ ٕٓو ـ هخَِْ ٓٓٔ۲۴ٓ /ٔ4
۲ـ يطَٓ رٍ ١خَْ يويٓی :حنزيء ٔحنظخٍین ،ؽٔ ،4۴ٙ ،چخپ کهًخٌ ْٕحٍ ،پخٍیْ ٔ۴۲۲
ٓٔ ـ هخٟی ػزيحنـزخٍ رٍ حكًي :حنًـُی كی حرٕحد حنظٕكیي ٔ حنؼيل ،ؽٕٔ ،4ٔٙ ،حرَحْیى
ييکٍٕ ،چخپ حنُظَ ٔ حنًؼخٍف ـ هخَِْ ٓٓٔ۲۴ٓ /ٔ4
ٔٔ ـ دمحم يخطَیيی :حنظٕكیي ،ؽٔ ،ٔ۳ٖٙ ،كظقهللا ههیق ،چخپ ریَٔص ٔ۲۴۶
ٕٔ ـ ػزيحنوخَْ رـيحىی :حٕٛلحنيّیٍ ،ؽٔ ،۶ٙ ،ریَٔص ٔٓٔ۲۴ٔ /ٔ4
ٖٔ ـ حرٍكِو ،حنلٜم كی حنًهم :ؽٔ 4ٖٙ ،ـ ریَٔص ٔ۲۲۰
ٔ4ـ دمحم رٍ دمحم رِىٔی :حٕٛلحنيّیٍ ،ؽٔ۳ٙ ،ـْ ،۶خَِ ریظَنُْ ،هخَِْ ٖٔ۲۶ٖ /ٖٔ۴
ٔ۳ـ ػهی رٍ حًٓخػیم حٗؼَی :يوخالص حالٓاليییٍ ٔ حهظالف حنًٜهیٍ ،4ٖٖٙ ،چخپ
ْهًٕص ٍیظَٔ ،یٔزخىٌ چخپ ٕٓو ـ هخَِْ ٓٓٔ۲۴ٓ /ٔ4
ٔ۶ـ يطَٓ رٍ ١خَْ يويٓی :حنزيء ٔحنظخٍین ،ؽٔ ،4۴ٙ ،چخپ کهًخٌ ْٕحٍ ،پخٍیْ ٔ۴۲۲
ٔ۰ـ دمحم حرٍػزيٍرّ :حنؼوي حنلَیي ،ؽٕ4ٓ۰ٙ ،ـ ،4ٓ۴حكًي حيیٍ ،هخَِْ ٔ۲۶۲ /ٖٔ۴۲
ٔ۴حرٍَيیى :حنلَٓٓض ،ؽٕٔٓ4ٙ ،
ٔ۲ـ حنلظٕكخص حنًکیّ ،ؽ ٖ۳ٕ۰ ٙ ،
۴۰۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
دمحمٍٟخ ٗلیؼی کيکُی ؿهي پُـى ٔ ٗ٘ى آٌٍح کّ ىٍ يٍٕى حیَحٌ رٕىِ رخ ػُٕحٌ «آكَیُٖ ٔ طخٍین»
رّپخٍٓی طَؿًّ ًَٕىِ حٓض.
ٕ ٔ4ـ كيیوش حن٘یؼش ،حكًي رٍ دمحم َـلی يٍٕ٘ٓ رّيلون حٍىریهی ،ؽ ٖٕٔ۶ ٙ ،
ٖ ٔ4ـ ىحثَسحنًؼخٍف يٜخكذ ،ؽ ٕٕٔ۰ ٙ ،
ٔ44ـ أرٕحنوخٓى َی٘خرٍٕی :ػوالءحنًـخَیٍ ،رّطٜلیق ػًَحْلٓؼي ،ریَٔطـيحٍحنُلخثْ.
ٔ4۳ـ حنلظٕكخص حنًکیّ ،ؽ ٕٔ۰ ٙ ،۲
ٔ4۶ـ ًْخٌٖٔٔ ٙ ،
ٔ4۰ـ ًْخٌٕٔ۴ ٙ ،
ٔ4۴ـ ًْخٌ ،ؽ ٖٖ۶ ٙ ،
ٔ4۲ـ ًْخٌٕٔ ٙ ،
ٓ ٔ۳ـ ػزيحنَكًٍ ؿخيیَ :للخص حالَْ يٍ كَ٠حص حنويّٖ۴4 ٙ ،
ٔ ٔ۳ـ اثواُین ثي اكُن ىٍ يیخٌ ٕٛكیخٌ يوخو رخالی ىحٍى ،ىحٓظخٌْخ ٔ حكٔخَّْخی پیَحيٌٕ حٔ
ٗوٜیض حٔ ٍح ریٍ كویوض ٔ حكٔخَّ هَحٍ يٗىْي ،كکخیض كخل حرَحْیى حىْى ٗزخْض رٔیخٍ رَُّيگی
رٕىح ٔ حكٕحل حٔ ىحٍى ،رًّْیٍ هخ« َ١ایگُخّ گٕنيطٔیَٓ» يؼظوي حٓض کّ ٗخیي حكٔخَّٖ َُيگی حٔ
حُ ٍٔی ىحٓظخٌ َُيگی رٕىح ٓخهظّ ٗيِ رخٗي .گٕیُي حٔ حُ حيیَُحىِگخٌ رهن رٕى کّ رّٓزذ طًخیهٖ
رُّْي ٔ ػَكخٌ حُ َٓيهک ٔ يخل رَهخٓض ٔ ؿخيّٖ پً٘یٍ پٕٗیي َٓ ٔ ،ىٍ ریخرخٌ َٓخى
رّٓیخكض ٔ ٍیخٟض ٔ ػزخىص پَىحهض ٔ .ىحٓظخٌ ُْي ٔ ٍیخٟض ٔ کَحيخص حٔ ىٍ حىریخص پخٍٓی
ٔ ػَری يٍٕ٘ٓ حٓض .ه٘یَی ىٍ ٍٓخنّٖ هٕى کَحيخص ُیخىی رّحٔ َٔزض يٗىُْئ .كخص حٔ ٍح
يیخٌ ٓخلْخی ٓ ٔ۶ـ ْ( ٔ۶۶م) ىحَٔظّحَئ .ی رّٛلزض ٓلیخٌ ػٍٕی ٔ ك٠یم ػیخٍٓ ٝیيِ
حٓضٍ ،حرؼّ ٔ أرٕكُلیّ ٔ ىحٔٔى ١خثی ٍح ىیيِ ٔ رخ آَخٌ ٛلزض ىحٗظّ ٔ ٗوین رهوی َ١یوض حُ حٔ
گَكظّ حٓض ...ىحیَس حنًؼخٍف حٓالوً ،یم حرَحْیى حىْى.
ٕ ٔ۳ـ أثْػلیّ ،وین ثي اثواُین حُ حْخنی رهن ٔ یگخَّٖ ىٍٔحٌ ٔ ٗین ُيخٌ ؛ حُ ي٘خْیَ
طٕٜف ىٍ هَحٓخٌ ٔ َؤظیٍ کٔی رٕى کّ ىٍ آٌ ٓخيخٌ ىٍ ػهٕو حكٕحل ٓوٍ ٍحَيِ حٓض .پیَٔ
َ١یوض حرَحْیى حىْى رٕىَٕٗ .ظّ حَي کّ ىٍ هييض حيخيخٌ يٕٓی کخظى ٔ حيخو ٍٟخ رٕىِ حٓض ٔ
رّٓخل ْ( ٔ۲4م) ىٍگٌٗظّ حٓض.
ٖ ٔ۳ـ أثْػجلالوؽوي ؽبرن ثي ػٌْاى االٕن ٔ یخ كخطى رٍ ػُٕحٌ ٔ یخ كخطى رٍ یٕٓق ،حُ
حکخرَ ي٘خین هَحٓخٌٗ ،خگَى ٗوین رهوی ىٍ َ١یوض ٔ يٜخكزض حٔ ٔ حٓظخى حكًي رٍ هَٔ٠یّ
رٕىٔ .كخطٖ ىٍ ٔحٗـَى رهن رّٓخل ْ( ٕٖ۰م) ٔحهغ ٗئ .ی حُ ١زوّٖ حٔل ٕٛكیخٌ ٔ هييخی
ي٘خین هَحٓخٌ حٓض.
ٔ۳4ـ أثْؽبهل ،اؽول ثي فٚوّیَ ثلقی حُ رٍِگخٌ ي٘خین هَحٓخٌ رٕى کّ ٛلزض
أرٕطَحد َو٘زی ٔ كخطى حٛى ٍح یخكض ٔ َِى رخیِیي رٔطخيی ٍكم حهخيض حكکُي .حٔ ىٍ يیخٌ ي٘خین
آٌ ٓخيخٌ رّكظٕص يٌکٍٕ رٕى ٔ ػطخٍ حٔ ٍح رخ َؼٕص «آٌ ؿٕحًََى ٍحِ ،آٌ پخکزخُ ىٍگخِ» ٓظٕىِ
حٓضٔ .ی ىٍ َی٘خرٍٕ رُّیخٍص أرٕكلَ ٚی٘خرٍٕی َخیم آيي ٔ ىٍ ٓخل ٓ ْ( ٕ4م) ىٍگٌٗض.
ٔ۳۳ـ ّیـ االٍالم ػجلهللا اًٖبهی ُوّی ( ٖ۲۶ـ ْٔ ، 4۴ن) ىٍ ىٔو ٗؼزخٌ حنًؼظى ىٍ
حیخو ٓهطخٌ يلًٕى ؿَِٕی ،ىٍ کُٓيژ َْحص رّىَیخ آيي .پيٍ حٔ أرٕيُ ٍٕٜهٕى حُ ٕٛكیخٌ رهن
۴۴۶ كکًض یگخَّ
رٕى ٔ حُ حػوخد هٕحؿّ حیٕد حَٜخٍی کّ رؼي حُ ئخكَص رَّْحص ىٍ رخُحٍ آٌ َٗٓ ىکخَی ىحٗض.
حٔ ْ٘ظخى ٓخل َُيگی کَى ٔ ٗخْي ػَٔؽ ٔ ٓوٕ ١ؿَِٕیخٌ ٔ طخهض ٔ طخُ ٓهـٕهیخٌ رَّْحص رٕى.
ٔ۳۶ـ أثْالوغل هغلّك ثي آكم ٌٍبیی ؿيًْی یخ كکیى ُٓخیی (ٖ4۰ـ ْ ، ۳4۳م) حُ
رٍِگطَیٍ ٕٛكیخٌ ٔ ٗخػَحٌ هٜیيِگٕ ٔ يؼُٕیَٓحی ُرخٌ پخٍٓی حٓض ،رَهی يؼظويحَي ُٓخیی
ٗخػَی حٓض کّ رَحی َؤظیٍ رخٍ ػَكخٌ ٍح رٍّٕٛص ؿيی ٔحٍى ٗؼَ پخٍٓی کَى.
ؿيًَْی يهوذ رّىحَخی َگُؾ َروٖ حُ ػخٍكخٌ ٔ۳۰ـ ػلی ثي ػضوبى ثي ػلی عالثی ُُغْیوی َ
ٛيِی پُـى ْـَی هًَی حٓض .حٔ حْم ؿَِّ ىٍ يَ٘م هَحٓخٌ رٕى .ىٍ كَحگیَی رَهی حُ ػهٕو
ٗخگَى أرٕحنؼزخّ ٗوخَی رٕىِ حٓضٔ .نی ىٍ َ١یوض پیَٔ أرٕحنل٠م دمحم رٍ كٍٔ هظهی رٕىِ حٓض.
ىٍكخنیکّ أرٕحنل٠م هظهی هٕى حُ يَیيحٌ أرٕحنلٍٔ رَٜی رٕىِ حٓض .حُ ٓخل طٕني ٔ يَگ ٔی
ح١الػخطی ىٍ ىٓض َیٔضْ .ـٕیَی ىٍ ؿَِّ (ْـٕیَ ،حُ يلهّْخی ؿَِّ) طٕني یخكض .حٛم ٔی
حُ ؿَِیٍ حٓض ٔ ؿالد ٔ ْـٕیَ َخو ىٔ يلم حُ يلهّْخی ؿَِیٍ يیرخُٗي .حٔ حُ ٍؿخل يؼَٔف
رّػهى ٔ يؼَكض ٔ َ١یوض حٓض .هخَيحٌ حٔ ىٍ ؿَِیٍ حُ يَىحٌ ٍحِ كن رٕىِ ٔ ئـي ٔ يُزَ
ىحٗظّحَي .حيخو ه٘یَی حُ حٓظخىحٌ ٔی رٕى ٔ ْـٕیَی رخ حٔ آُٗخیی طًخو ىحٗض.
ٔی رخ رٔیخٍی حُ حٓظخىحٌ َ١یوض يخَُي ٗین أرٕحنوخٓى ػزيحنکَیى ه٘یَی ٔ ٗین أرٕٓؼیي
أرٕحنویَ ٔ ٗین أرٕػهی كخٍييی (كَیٕييی) ٔ ىیگَ رٍِگخٌ ٔ يليػخٌ يالهخص کَىِ ٔ ْى ٛلزض
رٕىِ حٓض« .أرٕحنل٠م دمحمرٍ حنًلٍٔ حنوظهی» ،يَٗي حٔ رٕى ٔ ،حٔ پیَٔ يٌْذ ؿُیي رٕىِ حٓض.
ٓپْ رّٓیخكض ٔ كؾ ٍكظّ ٔ يالُو ٗین أرٕحنؼزخّ حكًي رٍ دمحم حٗوخَی گَىیيِ ٔ حُ ٔی پخٍِی حُ
ػهٕو ٍح آيٕهض .حنٓـٕیَٖ يٕأنق کظخد ؿخيؼٗ ىٍ طٕٜف طلض ػُٕحٌ «ک٘قحنًلـٕد» حٓض.
ْـٕیَٖ ىٍ حیٍ کظخد رّطيٍیؾ آٌچّ ىٍ پَىِ حٓض آٗکخٍ يٗکُي ٔ يطخنذ ػًيِٖ طٕٜف
يیخٍَّٔ ٍح رخ ٍٔف َ١یوض ؿُیي رـيحىٖ َٗف يٗىْي ٔ ح١الػخص گَٕخگَٕٗ ىٍرخٍِٖ َ١حین
گَٕخگٌٕ ٕٛكیّ ٔ ٗیٕم َخيٗ آٌ ىٍ ٍٕٓیّ ،آًٍرخیـخٌ ،حیَحٌ ٔ آٓیخٖ يیخَّ رّىٓض يٗىْي .ىٍ
ػٓي ْـٕیَٖ ریٖ حُ ىٔیٔض هخَوخ ٔ ُحٔیّ ىٍ هَحٓخٌ ٔؿٕى ىحٗضْ ٔ ،ـٕیَٖ يؼظوي رٕى کّ
«هٍٕٗیي ػ٘ن ٔ ػَكخٌ ٔ پیٍٖكض َ١یوض ىٍ ١خنغ هَحٓخٌ حٓض».
ٔ۳۴ـ حٔنیٕیّ ٍٔآ ،حكـخَٔظخٌ ،حٓالو ٔ َٕگَحیی حٓاليی ،طَؿًّ أرٕحنلٍٔ َٓٔيويو.
ٔ۳۲ـ ًْخٌ.
ٓ ٔ۶ـ پٌُْْال دمحم ػووٗ ،ـَِْخ ٔ حيخکٍ هزخیم پ٘ظٌٕ ،ٔ۳۶ ٙ ،حَظ٘خٍحص يیَٕي ـ کخرم.
ٔ ٔ۶ـ ٓیّي ٟیخءحنيّیٍ ٓـخىی ،يوييّٖ رَ يزخَی ػَكخٌ ٔ طٕٜف ،حَظ٘خٍحص ًٓض :ٙ
ٖٕٔـ کٕػَحنُزیٓ ،یّيؿؼلَػخىنی [پژْٔ٘ی ىٍ حكٕحالص ٓخىحص حكـخَٔظخٌ] ػَد ٔٓخىحص ىٍ
حكـخَٔظخٌ ،دمحمَٔیى هَی٘یٍٔٔ ،ى ٓخىحص رّحكـخَٔظخٌٓ ،یّي١خنذ ئَؽ رهوخری ،طخٍین ٓخىحص
حكـخَٔظخٌٓ ،یّيػهیُوی يیَكٔیُی ٔ يٕهؼیض ٓخىحص حكـخَٔظخٌ ىٍيُخٓزخص يیخٌ هٕيی ،حًُْیٍ ههى.
ٕ ٔ۶ـ ىحثَس حنًؼخٍف ط٘یغ ،ؽ ٕ ،ييهم «ٓخىحص حكـخٌ».
ٖ ٔ۶ـ «ّطؼ» رَ ٌُٔ "كظق" ٔ "١زن" کهًّٖ حٓض ػَرٗ رّيؼُٗ نـٕٖ "ریٌَٔ ٗيٌ"،
"حٛطالكخً" هَٔؽ حُ يٍ هٕیٖ ٔ يلٕ ٗيٌ ىٍ يَحى" ،رْٕٕٗ ٗيٌ" رٗهٕى ٗيٌ ٔ ،ىٍ كخل
رٗ هٕىی ٓوٍ گلظٍ کّ رخ حٛم "كخل" ٔ "حَٗحم" يَرٕ ١حٓض .ىٍ حیٍ كخنض چٌٕ ٕٛكٗ
"كخل" کُي ٔ ُٗخهض "يٍ" هٕیٖ ٍح حُ ىٓض ىْي ،گٕیٗ رخ ىٔٓض (هيحَٔي) يؼخٔٔ ّٖٟظیلّ
۴۴۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
کَىِ ٔ حُ َ١ف حٔ ٓوٍ يٗ گٕیيٓ .وُخٌ ؿُیي ،كالؽ ،رخیِیي ٔ ىیگَ ٕٛكیخٌ حكَح ٗ١ىٍ حیٍ
ٍحٓظخ يؼُٗ يٗ یخريٗ .طق یخ ٗطلیخص ىٍ يیخٌ يَىو ػٕحو يخ يلٕٓو کخيال ُٗخهظّ ٗيِ حٓض؛
َْکْ ٓوُخٌ كَىی ٍح َپُٔيى رّحٔ يٗگٕیي «طٕ چطیخص يٗگٕیی» یؼُی ٓوُخٌ رٗهٕىی يَُٗی
کّ يَحى ًْخٌ ٗطلیخص حٓض؛ حیٍ َ٘خٌ يٗىْي کّ كَُْگ ٔ حىریخص ػَكخء ٔ ٕٛكیخٌ ىٍ يیخٌ
يَىو يخ چويٍ ؿخ حكظخىِ حٓض.
ٔ۶4ـ كویلاللّیي ػطبه ىٍ طٌکَسحالٔنیخء يٕحٍى ریٖطَی حُ ٗطلیخص رخیِیي َوم يٗکُي .حُ
ٛللّٖ ٕٕٔ طخ ٕ[ ٔ۶چٓم ٛللّ] طًخيخ ْ ىٍرخٍِٖ ًْیٍگَّٕ كَفْخ حٓض! ىٍ يـًٕع ،يُخرغ
ٕٛكیخٌ ي٘لٌٕ حُ حیٍگَّٕ ٓوٍْخ حٓض .يخَُي «هٕص حنوهٕد» أرٕ١خنذ يکی ـ « ِكهیشُ حْلٔنیخء ٔ
١زَوخصُ حْلٛلیخء» ـ أرَٕؼیى حٛلٓخَی ـ «ؿخيغ کَحيخص حالٔنیخء» یٕٓق حنُزٓخَی ـ «١زوخص حنٕنیخء» َ
نه٘ؼَحَی ـ «ؿخيغ کَحيخص حالٔنیخء ٔ١زوخص حنٕٜكیش» نه٘ؼَحَی ـ «ه ٜٚحالٔنیخءحنٜخنلیٍ» =
أنق هٜش ٔهٜش يٍ ه ٜٚحنٜخنلیٍ ٔحنٜخنلخص َٕٔحىٍ حنِحْيیٍ ٔحنِحْيحصْ ،خَی حنلخؽ ـ
ه ٜٚکَحيخص حْلٔنیخء١ ،زوخص حْلٔنیخء نه٘ؼَحَی ،ه ٜٚحالٔنیخء حنٜخنلیٍ١ ،زوخص حنٕٜكیش
نهًُخٔی ٛ ٔ ...يْخ کظخد ىیگَ ىٍ حیٍ يٕحٍى َگخٗظّ ٗيِ حٓض.
ٔ۶۳ـ َٗف گهٍ٘ ٍحُٗ ،ین دمحم الْیـی۳۶ٔٙ ،
ٔ۶۶ـ طهزیْ حرهیْ ٕ۰ٓٚٛ ،ـ ٖٕ۰
ٔ۶۰ـ ٗخیي حٍُٕ یخىآٍٔی ىحٗظّ رخٗي کّٔ« :حپٔیٍ ٗطلیخص» ػُٕحٌ کظخری حٓض ٗخيم
یخىىحٗضْخی ىٍٔحٌ ریًخٍی «كَیيٍیٖ َیچّ» کّ طٕٓ« ٢یْٕخٌ هٕک» ُرخٌُٗخّ ىحَ٘گخِ نیيٌ
ْهُي ؿًغآٍٔی ٗيِ ٔ ىٍ ٓخل ُ ٔ۲۲۴یَ ػُٕحٌ «يٍ يَىِحو چٌٕ حكًوى» رّچخپ ٍٓیيِ حٓض.
َٕیُٔيِٖ حٛهی ػُٕحٌ «یخىىحٗضْخی ریًخٍی» ٍح رَ حػَ هٕى گٌحٍىِ ،ح ّيخ يظَؿى پخٍٓی رُخ رَ
ًٔم هٕى ػُٕحٌ «ٔحپٔیٍ ٗطلیخص» ٍح رَحی آٌ رَگِیيِ حٓض .ىٍ ٔحهغ حیٍ َٕٗظّ طُٓخ حػَی حُ
َیچّ حٓض کّ طٕٓ ٢حٔ ریٍ ٓخلْخی ٔ۴۴۲طخ ،ٔ۴۲۰یؼُی ىٍٔحٌ کٕٔف يؼُٕیحٕ ،رّطلَیَ
ىٍ آييِ ٔ يیطٕحٌ آٌٍح رَّٕػی ٔحپٔیٍ َٕٗظّْخی حٔ ىحَٔض.
گلظّ ٗيِ کّ الیياثیذ فْاُو ًیچَ پْ حُ يَگ حًٔٗ ،خٍی حُ َٕٗظّْخی رَحىٍٕ ٍح کّ
َظَ حٔ «َخپُٔي» یخ «ؿیَحهالهی» يیآييِ «حٛالف» کَىِ ،یخ حُ ریٍ رَىِ حٓض .حنیِحرض ١ی رّ ِ
ص
ٓخلْخی ٔ۴۲۰ـ ٔ۲ٖ۳ئجٕنیض رخیگخَی َیچّ ٍح ىٍ ٔحیًخٍ رَ ػٓيِ گَكض ٔ کٕٗیي َظَیخ ِ
رخیگخَی َیچّ طلًیم کُي .رّىٓضکخٍی ٔٓخٍَٕٔ رَهی آػخٍِ ٗوٜی هٕى ٍح رّييیَحٌ ٔ ًْکخٍحٌ
پَىحهض ٔ يويحٍی حُ َٔوّْخ ٔ ىٓض َٕٗظّْخی َیچّ «َخپيیي» ٗي .يظٍ كخ َٟؿِٔ حُٓخى
َخپيیيٗيِٖ آٌ ىٍٔحٌ حٓض کّ رّىٓض یکی حُ ًْکخٍحٌ یْٕخٌ هٕک حكظخى.
ٔ۶۴ـ ػِحنيّیٍ کخٗخَی ،يٜزخف حنٓيحیش ٔ يلظخف حنکلخیش ،طَٓحٌ يئّٖٓٔ ًْخٖٔ۶ ٙ ،
ٔ۶۲ـ ٓیّيؿؼلَ ٓـخىی ،كَُْگ نـخص ٔ حٛطالكخص ػَكخَی ،طَٓحٌ ََ٘ ،کظخروخَّٖ
ٍٕٓ١ی4۰ٖ ٙ ،ٖٔ۰ٓ ،
ٓ ٔ۰ـ ػزيحنَُحم کخٗخَیَٗ ،ف يُخُل حنٔخیَیٍ ،ریيحٍ ۳4۲ٙ ،رخد حنٜلٕ.
ٜلٕٔٔ4 ٙ ، ٔ ٔ۰ـ ک٘قحنًلـٕد ،حنکالو كی حنُّٔکَ ٔ حن ّ
ٕ ٔ۰ـ أثْیيیل ٛیلْه اثيػیَی ،هلوت ثٍَلطبى الؼبهكیي ـ رخیِیي رٔطخيی ىٍ ٔنٕٔحنی
هٕحؿّ ٓهطخٌ ٔالیض ًُٓگخٌ ييكٌٕ حٓضَ .خو حیٍ ٔنٕٔحنی حُ نوذ حٔ گَكظّ ٗيِ حٓضْ .ىچُخٌ
۴۴۴ كکًض یگخَّ
کّ يَکِیض حیٍ ٔالیض رَّخو "هطذحنيّیٍ حیزک" حٓضٔ .نٕٔحنی هٕحؿّ رٓخءحنيّیٍ ىٍ ٔالیض طوخٍ
رَگَكظّ حُ َخو هٕحؿّ رٓخءحنيّیٍ روخٍحیی رُیخٌگٌحٍ ٓهٔهّٖ ٕٛكیّٖ َو٘زُيیّ يٗرخٗي.
ىٍ کٍٕ٘ يخ حيخکٍ ٔ يلالص ُیخىی رَّخو حٔنیخءهللا ػزض حٓض ،يخَُي َٗٓ يِحٍ َٗیق،
يلهّٖ رُيحيیٍَ ،أّحنلٔیٍ ىٍ ٔنٕٔحنی حيخو ٛخكذ کُئُ ،يلهّٖ چٓخٍ حٔنیخء ىٍ ٔنٕٔحنی
ىٍِٖ ٕٛفٗ ،خِ طّٕ ىٍ ٔنٕٔحنی َٗٓٓظخٌٔ ،نٕٔحنی َٓم پخٍٓخ ـ هٕحؿّ دمحم پخٍٓخ (هٕحؿّ
پخٍٓخ) حُ کزخٍ ي٘خین َ١یوّٖ َو٘زُيیّٗ ،خِ يوٕٜى ىٍ هُيْخٍ ٔ رخُ يلم هَهّی يزخٍکّ ىٍ
هُيْخٍ ٔ ئـي هَهّٖ يزخٍکّ ىٍ َْحص ٔ رٔیخٍی ىیگَ ...يَحهي حٔنیخءهللا کّ ریًٗخٍحَيًّْٖ .
حیٍْخ َ٘خٌ حُ ػًن َلًٕ حٔنیخءهللا ٔ طٕٜف ىٍ كَُْگ ٔ يؼظويحص يَىو يخ ىحٍى.
ٖ ٔ۰ـ يلًي رٍ یلیی الْیـی :يلخطیق حالػـخُ كی َٗف گهٍ٘ ٍحُٔ۲۰ ٙ ،
ٔ۰4ـ يلٍٔ ریُخ :يوخيخص يؼُٕی ،طَؿًّ ٔ طلٔیَ يُخُل حنٔخثَیٍ هٕحؿّ ػزيهللا حَٜخٍی
(ؿهي ٕٓو) َٗف رَ يوخيخص حٍرؼیٍ یخ يزخَی ٓیَ ٔ ٓهٕک ػَكخَی.
ٔ۰۳ـ ػهی ٗیَٔحَیَٗ :ف يُخُل حنٔخثَیٍ هٕحؿّ ػزيهللا حَٜخٍی رَ حٓخّ َٗف
ػزيحنَُحم کخٗخَی ٖٕ۳ :ٚٛ ،ـ ٖٔ۶
ٔ۰۶ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ.
ٔ۰۰ـ كٕٜٙحنلکى ،كٗ ٚت ۶ٔ ٙ ،ـ ٕ۶
ٔ۰۴ـ ػزيحنزخهی گٕنپیُخٍنی :طٕٜف ىٍ یکٛي پَٖٓ ٔ پخٓن ،طٕكین ْخٗىپٍٕ ٓزلخَی،
ٔ4۴ :ٙ
ٔ۰۲ـ حنَٓخنش حنو٘یَیش ،رخد حنظٕٜفٕٖ۴ ٙ ،
ٓ ٔ۴ـ ک٘قحنًلـٕد ،رخد حنظٕٜفٕٕ ٙ ،
ٔ ٔ۴ـ يؼـى نٔخٌ حنؼَد ،ؽ ٕٓٓ ٙ ۲
ٕ ٔ۴ـ ک٘قحنًلـٕد ـ رخد حهظالكٓى كی حنًٔخعٕ4۲ ٙ ،
ٖ ٔ۴ـ پخیگخِ «يـٌٔرخٌ ٍَٕ» ٔحرٔظّ رّكَهّٖ ٗخِ َؼًش هللا ٔنی چُيیٍ طخرهٕی َلیْ حُ ٓیّي
کًخلحنيّیٍ رِٓحى ٍح ىٍؽ کَىِ کّ ىٍ آٌ ؿخیگخِ َْیک حُ حٍکخٌ كهوّٖ طٕٜف ي٘وٗ ٚيِ.
ٔ۴4ـ دمحم ػهی ييٍٓی (١زخ١زخیی)ًٓ :خع ،ػَكخٌ ٔ يٕنٕی ،هى ،حَٜخٍیخٌ۲ ٙ ،
ٔ۴۳ـ ًْخٌ.
ٔ۴۶ـ كٔیٍ كیيٍهخَیًٓ :خع ػخٍكخٌ ،طَٓحٌ ،حَظ٘خٍحص ُٓخیی ،چخپ ىٔوٕ۶:ٚٛ ،
ـ ٕ۰رَّوم حُ رٕحٍم ٔ يَآسحنـُخٌ.
ٔ۴۰ـ ًْخٌ.
ٔ۴۴ـ حنَٓخنشحنو٘یَیّ ـ رخد حنًٔخع.
ٔ۴۲ـ حنلظٕكخص حنًکیّّ.
ٓ ٔ۲ـ ک٘قحنًلـٕد ـ رخد حهظالكٓى كی حنًٔخعٕ۶ٔ ٙ ،
ٔ ٔ۲ـ ٗؼَحَی ،ػزيحنْٕخد رٍ حكًي ،حنطزوخص حنکزَی ََ٘ ،ریَٔص ،ؽٔ۳4ٙ ،
ٕ ٔ۲ـ ٕٓ١ی ،حكًي رٍ دمحمًٓ ،خع ٔ كظٕص (حنٓيیّ حنٔؼیيیّ كی يؼخَی حنٕؿيیّ) يلون حكًي
يـخْي ََ٘ ،يُٕچَٓی ،طَٓحٌٔ۰ ٙ ،ٖٔ۶ٓ ،
۴۴۲ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ٖ ٔ۲ـ ٛلیق روخٍی ،کظخد حنًُخهذ ،ؽٕ ٔ ٔ۰۲ ٙ ،کظخد حنؼیيیٍ ،ؽٔ ٕٖٔ ٙ ،ـ
ٛلیق ئهى کظخد ٛهِٕ حنؼیيیٍ ،ؽٕ۶ٓ۴ ٙ ،
ـ ىٍ ٛلیق روخٍی ،يُخهذ حالَٜخٍ ٔ ٛلیق ئهى ،رّؿخی ػًَ أرٕرکَ ًکَ ٗيِ حٓض.
ٔ۲4ـ كٜهُخيّٖ ػَكخٌ حیَحًٌٗ ،خٍِٖ ٖ ٚٛ ،۰ـ ٖٖ
ٔ۲۳ـ ػزخٓؼهی کیٕحٌ هِٔیُی :حٓظٕحٍَخئّ۲ٕ ٙ ،
ٔ۲۶ـ ٓهطخٌ كٔیٍ طخرُيِٖ گُخرخىیَ ،خرـّٖ ػهى ٔ ػَكخٌٔٓ۴ ٙ ،
ٔ۲۰ـ ًْخٌٔٓ۲ ٙ ،
ٔ۲۴ـ ٓهطخٌ دمحم گُخرخىیٓ :ؼخىص َخيّ ،طٜلیق ٔ طؼهیوخص كٔیُؼهی کخٗخَیٔٓ۲ ٙ ،
م ریٍَ حنًؼـِحص ٔ حنکَحيخصٖٔ۶ ٙ ، ٔ۲۲ـ ک٘قحنًلـٕد ،حنکال ُو كی ْحنلََ ِ
ٕٓٓ ـ رخد ىْى ىٍ طهزیْ حرهیْ رَ ٕٛكیخٌٕ4ٔ ٙ ،
ٕٔٓ ـ يؼُٕی يٕنٕٖ:
رخ َــــٕو ٔ ػهى ١ذ ٔ كهٔلّ ٍیِِ کخٍْٖخٖ ػــهى ُْيّٓ
کّ ػًخى رٕى گخٔ ٔ حٗظَ حٓض حیٍ ًّْ ػهى رُخٖ آهٍٕ حٓض
ٕٕٓ ـ يؼُٕی يٕنٕٖ:
کآًٓخٌ ریُ ،ّ٠يیٍ چٌٕ ٍُىِ حٓض چٌٕ كکیًک حػظوخىٖ کَىِ حٓض
ٖٕٓ ـ يؼُٕی يٕنٕٖ:
يٗگٌٗض حُ ٕٖٓ يکظذ آٌ ُيخٌ كهٔلـــت يُطوت ئضْخٌ
ٕٓ4ـ يؼُٕی يٕنٕٖ:
یخ ُ ک٘ظْٗخ ٔ ىٍیخْخٖ حٔ حُ يلهٔق گٕیى ٔ ٕٓىحٖ حٔ
ٕٓ۳ـ يؼُٕی يٕنٕٖ:
ٕٗٓٔحٍ ػوم ػوم آيي ٛلٗ رُي يؼوٕالص آيي كهٔلٗ
ٕٓ۶ـ يؼُٕی يٕنٕٖ:
يـــٗكِحیي ىٍ ٔٓخی ٢كهـــٔلٗ ؿِ رّيُٕٜػٗ َيیيٖ ٛخَؼٗ
حُ ىالیم رخُ رَ ػکٖٔ ٛلٗ رــَ هیـــخّ حهظـــَحَٗ هخَـــؼٗ
رٗىهخٌ يخٍح ىٍحیٍ آطٖ هٕٕ حٓض گـــَ ىهخٌ حٔ ٍح ىنیم آطـــٖ حٓض
حُ ىهـــخٌ َِىیکطَ آيـــي رّيخ هخ ّٛحیٍ آطٖ کّ حُ هَد ٔال
رَٓ طوییالص ؿـخٌ ٕٖٓ ىهخٌ پْ ٓیّکخٍٖ رٕى ٍكظٍ ُ ؿخٌ
َّ گـــپ ى ّل ػـــهٗ حنُّخٍ ىهخٌ هٕىَُْ آٌ ىحٌ کّ آطٖ ىیيػیخٌ
ىٍ كوـــیوض حُ ىنیم آٌ ١زیذ حیٍ ىنیهض گُيِطَ پـــیٖ نزــیذ
ىٍ کلض ى ّل ػهٗ ػیذ حنؼًٗ حیٍ ىنیــم طـٕ يؼـخل آٌ ػٜخ
ٕٓ۰ـ يؼُٕی يٕنٕٖ:
َّ يؼخل ػهض حٔنٗٓ ،ویى حٓى ي٘ظن حٓض ٔ حٔٛخكٖ هيیى
ٕٓ۴ـ يؼُٕی يٕنٕٖ:
ىٍ طَٜف ىحیًخ ً يٍ رخهٗ حو چخٍ ١زغ ٔ ػهض حٔنٗ َٗ حو
ْٔض طويیَو َّ ػهض حی ٓویى کخٍ يٍ ری ػهظٔض ٔ ئظویى
ٓ۴۲ كکًض یگخَّ
ػ٘ن کخٍ ػوم يخىٍ ُحى َیٔض ػوم ىٍ ٕٓىحی ػ٘ن حٓظخى َیٔض
ٓ ٕ۶ـ ٗخِ َؼًض هللا ٔنی ىیٕحٌ حٗؼخٍ:
چٓخٍ رخٗيَِ ،ى يخ حی٘خٌ یکی حٓض ُیي ٔ ػًَٔ ٔ رکَ ٔ هخني َْ چٓخٍ
كَف حٔ يُ٘ـٕ کّ حرهّ يَىکی حٓض ػوـم حگَ گٕیــي هــالف حیٍ ٓوٍ
ٔ ٕ۶ـ يٕنٕی ،ىیٕحٌ ًْٗ ـ ٍرخػیخص:
ىٍ يٌْذ ػ٘ن کلَ ٔ حیًخٌ َزٕى ػخٗن رّ یویٍ ىحٌ کّ ئهًخٌ َزٕى
َْکْ کّ چُیٍ َگ٘ض حٔ آٌ َزٕى ىٍ ػ٘ن طٍ ٔ ػوم ٔ ىل ٔ ؿخٌ َزٕى
* كخكع:
گلظخ رّکٕی ػ٘ن ْى حیٍ ٔ ْى آٌ کُُي گلظى ُٛى پَٓض يٕ٘ رخ ًٛي َ٘یٍ
* ٗزٔظَی:
يـَى ٕٗ ُ َْ حهَحٍ ٔ حَکخٍ رّطَٓخ ُحىِ ىِ ىل ٍح رّیک رخٍ
* ػطخٍ:
کّ طٔزیق ٔ َُخٍ يیرََظخري. ؿٓخَی حٓض ػ٘وض چُخٌ پَ ػـخیذ
کّ حهَحٍ ٔ حَکخٍ يیرََظخري َّ ىٍ کلَ يیآیي ٔ َّىٍ حیًخٌ
ٕٕ۶ـ يؼُٕی يٕنٕٖ:
کخو ىَیخ يَى ٍح َخکخو کَى ػوم ؿِثی ػوم ٍح ريَخو کَى
ٖ ٕ۶ـ يؼُٕی يٕنٕٖ:
كٔزی هللا گٕ کّ هللا حو کلی ػوم هَرخٌ کٍ رّپیٖ يٜطلی
ٕ۶4ـ حرٍ ػَری :حنلظٕكخص حنًکیش ،ؽٕٖٕٖٙ ،
ٕ۶۳ـ کهیخص ًْٗ:
ٔ َْ ؿِٔ ؿٓخٌ ئض نوخیی ًّْ حؿِحی ػخنى ػخٗوخَُي
َ٘خیي گلض َٓ ؿِ رخ ِٓحیی ٔنیک حَٓحٍ هٕى رخ طٕ َگٕیُي
َزٕىی ٓیُّ حٔ ٍح ٛلخیی حگَ حیٍ آًٓخٌ ػخٗن َزٕىی
َزٕىی ىٍ ؿًخل حٔ ٟیخیی ٔگَ هٍٕٗیي ْى ػخٗن َزٕی
ََٓظی حُ ىل َْ ىٔ گیخْی ُيیٍ ٔ کِٕ حگَ َّ ػخٗن حَيی
َزٕىٖ ى ٍُّ آٌٍح هٕى ٛلخیٗ حگَ ىٍیخ ُ ػ٘ن آگّ َزٕىی
هَحٍٖ ىحٗظٗ آهَ رّؿخیٗ حگَََُٛٛػ٘ن آگّ َزٕىٖ
ٔكخ کٍ طخ رزیُی رخٔكخیی طٕ ػخٗن رخٕ طخ ػخٗن ُٗخٓی
ٕ۶۶ـ ػزيحنَكًٍ ؿخيی ىٍ کظخد حٗؼش حنهًُّؼخص:
پیيح ٔ َٓخٌ ْیچ َزیُى ؿِ ػ٘ن ىٍ کٌٕ ٔ يکخٌ ْیچ َزیُى ؿِ ػ٘ن
چٌٕ ىٍ ىٔؿٓخٌ ْیچ َزیُى ؿِ ػ٘ن ـَ ػ٘ـــن ؿخكم يخَى كخٗـخ کّ ُ ٓـــ ّ
ٕ۶۰ـ يؼُٕی يٕنٕٖ:
گَ َزٕىٖ ػ٘ن ،رلَٔىٖ ؿٓخٌ ىٍٔ گَىٌْٔخ ُ يٕؽ ػ٘ن ىحٌ
کٗ كـــيحٖ ٍٔف گـ٘ـظٗ َخيیخص کٗ ؿًخىٖ يلٕ گ٘ظٗ ىٍ َزخص
ػهًُْٕ ،چٌٕ َٓخل يـــیٗظخري ىٍ ُ ػــــخٗـوــــخٌ آٌ کـًـخل
ِ ًٍِ
ًٍِ ّّ
۴۲۰ كکًض ٓیِىِْى :ػَكخٌ ٔ طٕٜف
ٔ۱
ـــــــــــــــــــــــــــــ
اٍوبػیلی ی ّیؼَ
ــــــــــــــــــــــــــــــــ
۴۲۴ كکًض یگخَّ
اٍوبػیلیَ
ًٗخٍ هخرم طٕؿٓی حُ ْىُٔ١خٌ يخ پیَٔ يٌْذ ٗیؼّی حًٓخػیهی ْٔظُي کّ هٕى
ٍح «حًٓخػیهیّ» يیهٕحَُي .آَخٌ ىٍ َٗٓکخرمٔ ،الیخص پَٔحٌ ،رخيیخٌٍَٕٓ ،ظخٌ،
َُگَْخٍ ٔ ٔالیخص ًٗخنی کٍٕ٘ ،حُ رهن طخ ريه٘خٌ َُيگی يیکُُي .آَخٌ ئهًخَخٌ
ٍٔ١ىٔٓضٛ ،هقىٔٓض ،كَُْگپٍَٔ ،هَىگَح ٔىحَٖگٔظَ ْٔظُي ٔ َوٖ ػظیًی
ىٍ كیخص يهی کٍٕ٘ حیلخ يیکُُي؛ ىٍ يیخٌ هٕىٗخٌ حَٔـخو ىحههی هخرم طلٔیٍ ىحٍَي
ٔ ًّْی حیٍْخ رخػغ ٗيِ حٓض کّ یک گَِٔ حَٔخَت كؼخل ٔ حػَگٌحٍ ىٍ کٍٕ٘
رخُٗي؛ رّيوخيخص رخالی كکٕيظی ٔ حىحٍی ٔ طٕنیيی ٔ ٍٓخَّحی کٍٕ٘ ىٓض ىحٍَي ٔ
حُ ٓطق َُيگی َٗحكظًُيحَّ رَهٍٕىحٍحَي .طؼيحى ؿًؼیض حیٍ ًُْٕ١خٌ ػِیِ يخٍح
كئى یک يیهیٌٕ َلّٕ طوًیٍ يیَُُي کّ ىٍ پیَٕي رخ ىیگَ ًْگُخٌ هٕى ىٍ
کٍْٕ٘خی ُْي ،حیَحٌ ،آكَیوخ ،کخَخىح ...رَُّيگی يٌْزی هٕى حىحيّ يیىُْي.
ًّْی حی٘خٌ پیَٔ كَهّی «َِحٍی» ْٔظُي کّ حئَُِ ىٍ َٓحَٓ ىَیخ رّكَهّی
«آهخهخَیّ = ٗیؼیخٌ حيخيی حًٓخػیهی َِحٍی هخٓىٗخْی آهخهخَی» َیِ َٗٓص ىحٍى،
چٌٕ ٍْزَی حی٘خٌ رخ «ٗخِْحىِ ٛيٍحنيّیٍ آهخهخٌ يلالطی» حٓض کّ حيخو َُيِ (حيخو
ُيخٌ) كَهّ يیرخٗي ٔ چٓم ٔ ًَٓیٍ حيخو حُ ٓهٔهّی حيخيخَی حٓض کّ ٗیؼیخٌ
حًٓخػیهی ريحَخٌ حػظوخى ىحٍَيَِ )ٔ(.حٍیّ طُٓخ كَهّی حًٓخػیهیّ حٓض کّ حئَُِ حيخو
كخ َٟىحٍىَِ .حٍیّ پَؿًؼیضطَیٍ ٗخهّ حُ يٌْذ ٗیؼّی حًٓخػیهیّ ْٔظُي ٔ ریٖ
حُ ىٔ ٕٓو حًٓخػیهیخٌ ٍح ط٘کیم يیىُْي .حًٓخػیهیّ ٕٓيیٍ كَهّی رٍِگ ىٍ ط٘یغ
حٓض .ؿًؼیض ؿٓخَت آٌ ٍح كئى پخَِىِ يیهیٌٕ َلّٕ طوًیٍ يیکُُي.
ٓٓ۲ كکًض یگخَّ
َِٗٓ) يٍٕ٘ٓ حٓض ٔ ىٍ گَِٔ ىیگَ ،ئظؼهٕی ْٔظُي کّ رّ«رَُِٓ» (رٌَُٔ ُ
َٕحكی ؿِیَسحنؼَد ،ػًخٌ ،ؿِحیَ َُگزخٍ ،طخَِحَیخ ،پخکٔظخٌ ،کً٘یَ ،گـَحص،
رًزت ،حؿًیَ ،ئَحٍٍِ ،حؿپٕطخ ،کٍٕؽ ٍٕٓ ٔ ...یّ رَّٓ يیرََي.
حُ ُيخٌ َخ َٛهَٔٔ حنؼهٕی حنًٕٕٓی ( ٖ۲4ـ ٔ ْ ، 4۴م) طخ حٔحیم هٌَ
كخ َٟطَٓخیی ،يَکِیض روٖ آٓیخی يیخَّی حًٓخػیهیّ ،حُ «١خیلّی َِحٍیّ =
آهخهخَیّ» ىٍ حكـخَٔظخٌ حٓظوَحٍ ىحٗظّ ٔ حُ ىٍِی یًگخٌ ىٍ ريه٘خٌ طخ ىٍِی کیخٌ
ىٍ ٔالیض رـالٌ حٓظٕحٍ رٕىِ حٓض .ىٍ هٌَٔ حهیَ حيٍٕ حًٓخػیهیخٌ طٕٓٓ ٢خىحص
کیخَی حىحٍِ يیٕٗى .حًٓخػیهیخٌ ىٍ طلٕالص ىّْی ْلظخى ٛييخص ٗيیيی يظلًم
ٗيَي ،کظخروخَّْخی حی٘خٌ ُٕٓحَیيِ ٗي ،رّه ٕٜٙکظخروخَّی َُـیَِی «َخَٛ
هَٔٔ» کّ ىٍ َْٗٓخی رٍِگ کخرم ،يِحٍ َٗیق ،پهوًَی ،رـالٌ ...كؼخنیض
ىحٗض ٔ َْیک كخٔی کظذ رٔیخٍ َلیْ ٔ هيیًی رٕىَي ،رخهخک یکٔخٌ ٗيَي.
ًْچُیٍ ىٍ حیٍ كٕحىع حيٕحلٗخٌ ؿخٍص گَىیي ،حكَحىٗخٌ رّهظم ٍٓیيَي ٔ
رٔیخٍی ٍٔحَّی ىیخٍ يٓخؿَص ٗيَي ،ىٔنض کخَخىح رَحی حًٓخػیهیّْخی حكـخَٔظخٌ
حيظیخُ ٔیژِی يٓخؿَطی هخیم ٗي ٔ طؼيحى کؼیَی حُ حی٘خٌ ىیخٍ حؿيحىی هٕى ٍح طَک
کَىَي .آٍُٔ يیکُى حیٍگَّٕ كٕحىع ىیگَ ىٍ کٍٕ٘ يخ طکَحٍ َٕ٘ى.
ىٍ ٓخل ٕٓٓ۲يَکِ حًٓخػیهیخٌ آهخهخَیّ ىٍ کٍٕ٘ طخؿیکٔظخٌ َیِ حكظظخف ٗي ٔ
طؼًیَ يَکِة حًٓخػیهیخٌ ىٍ َٗٓ ىُٔٗزّ ىحیَ گَىیي .ىٍرخٍِی ًٗخٍ پیَٔحٌ حیٍ
يٌْذ ىٍ طخؿیکٔظخٌ ح١الع ىهیوی ىٍ ىٓض َیٔض ،گلظّ يیٕٗى ؿًؼیض آٌْخ رخنؾ
رَ ٕٓٓ ِْحٍ َلَ يیرخٗي کّ ریٖطَ ىٍ يُطوّی پخيیَ ٔ َٗٓ ىُٔٗزّ ٓخکٍحَي.
ىٍ رئ َظَ حُ ًَخىْخ ٔ ظٕحَْ حًٓخػیهیّ چُیٍ رَ يیآیي کّ حی٘خٌ پیٖ حُ
َْچیِ یک كَهّ حُ طٕٜف رخُٗي؛ حيخ آٌ یک يٌْذ حٓض ،حُ هٕى حٕٛل ٔ
ٕٟحرطی ىحٍى ،حُ ؿًهّ ػَكخٌ ٔ طٕٜف َیِ ىحٍىٕٛ .كیخٌ رٍِگی ىٍ ىحيٍ هٕى
پٍَٔیيِ کّ َْیک َِٗٓی آكخمحَي ،پٍَٕٗطَیٍ آٌْخ ػیٍحنو٠خص ًْيحَی ٔ
يُ ٍٕٜكالؽ حٓض کّ َْىٔ ٔكيص ٔؿٕىة حكَح١ی رٕىَي ٔ يَگ ؿىحَگیِ ىحٗظُي.
ٗیؼیخٌ "حًٓخػیهیّ" ًياهیبى ّ هَزؼلْیبى:
ىٍ ٕ١ل طخٍین هٕى ىچخٍ حَ٘ؼخرخص ُیخىی ٗيِحَي؛ حيخ طؤیى حی٘خٌ رّىٔ كَهّی
َِحٍی ٔ ئظؼهٕی يٓىطَیٍ حَ٘ؼخری حٓض کّ آػخٍ ُیخىی رَ كؼخنیضْخی حی٘خٌ ىحٗظّ
حٓض .حئَُ رّىٔ ١خیلّی "آهخهخَیّ" ٔ "رَُِٓ" طؤیى يیَٕٗي کّ َْیک رَّٕرّی
هٕى رخُيخَيِگخٌ ًْخٌ ىٔ كَهّی «َِحٍی» ٔ «ئظؼهٕی» ْٔظُي.
ٔٓ۲ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
رٓظَ حٓض ىٍ ًْیٍ حرظيحی رلغ رخ ٍیّْ٘خی حهظالف حیٍ ىٔ كَهّ آُٗخ ٕٗیى:
ىٍ ٓخل ْ( 4۴۰م) ُْگخيی کّ هالكض حثًّی كخً١ی ،رخ يَکِیض ي َٜىٍ
حٔؽ حهظيحٍ ٔ ٗکِٕ رٕى ،حيخو حنًٔظَُٜرخهلل ًَٓیٍ ههیلّی كخً١ی ىٍ گٌٗض١ .زن
هخػيِی حيخيض حًٓخػیهی ٔ رُخرَ كکى آٗکخٍ پيٍ رخیي «َِحٍ» كََُي حٍٗي
حنًٔظَُٜرخهلل رّؿخی پيٍ رّحيخيض يیٍٓیي؛ حيخ ١ی ىٓیّٔی رّهظم ٍٓیي ٔ حيیَ
هٌٕ٘ كخً١ی ؿخَذ «ئظؼهی» كََُي ىٔو حنًٔظَُٜرخهلل ٍح گَكض ٔ حيخيض ٍح كن
حٔ ىحَٔض .ىٍ َٓخیض ،هٕحٓض َظخيیخٌ رّکَٓی َ٘ٔض ٔ ئظؼهی يٍكیغ ىًْیٍ
حيخو كخً١ی رَ حٍیکّی هيٍص طکیّ ُى .چٌٕ حیٍ ؿخَ٘یُی ئظُي رّكکى آٗکخٍ
ههیلّی پی٘یٍ َزٕىَ ،ظٕحَٔض طًخو حًٓخػیهیّ ٍح ٍحٟی ٔ هُٕ٘ى کُي.
حیٍ ٔهخیغ کّ ىٍ يَکِیض هالكض كخً١ی ٍٔی ىحى حٓزخد ٗکخف ػًین ىٍ يیخٌ
حًٓخػیهیخٌ ىٍ َٓحَٓ ػخنى حٓالو َیِ گَىیي ٔ آَخٌ رّىٔ كَهّ طؤیى ٗيَيَِ .حٍیْخ
ىٍ طَطیذ حيخوْخ رخ ئظؼهیْخ ي٘ظَک ْٔظُي ٔ ۲ههیلّی حٔل كخً١ی ٍح رّػُٕحٌ
حيخو يیپٌیََي؛ حيخ ىٍ ؿخَ٘یُی ئظؼهی رّؿخی َِحٍ حهظالف َظَ ىحٍَي .رخ آٌکّ
هالكض كخً١ی ىٍ َٔم ئظؼهی حىحيّ پیيح کَى؛ حيخ حُ آٌپْ كخً١یخٌ ىٍ ي َٜىچخٍ
َْؽ ٔ يَؽ ٗيَي ٔ ىٍ رالى ٗخو ٔ پخٍّ َیِ رخ حَ٘ؼخرخص يٕحؿّ گ٘ظُي.
یک ؿُزٖ ٓیخٓی <ىٍپٕٖٗ ىیٍ> رٕىِ ،طخ یک ؿَیخٌ كکَی یخ ػویيطی؛ حيخ هٕى
حًٓخػیهیّ حیٍ َظیـّگیَی ٍح هزٕل َيحٍى؛ آَخٌ هٕى ٍح ٗیؼّی حٛیم ٔ كَهّیْخىیّ
ٔ َخؿیّی حٓاليی يیىحَُي کّ ًْٕحٍِ ىٍ َ١ین ئظویى ىیٍ حٓظٕحٍ رٕىِحَي.
ٓیّيحيیَكٔیٍٗخِ ههیهیٍْ ،زَ حًٓخػیهیّی حیَحٌ ىٍ حیٍ يٍٕى يیگٕیي:
«َ١یوض ٗیؼّی حيخيی حًٓخػیهی یک گَِٔ ٓیخٓی رخ حْيحف يؼیٍ ٓیخٓی َیٔض،
رهکّ یک يٌْذ ٰانٓی حٓض کّ رَ ١زن آیخص هَآٌ يـیي ٔ ُٓض ٍٕٓل حکَو(ٔ )ٙ
حثًّ ی ْيی(ع) طُظیى یخكظّ .هیخو پیَٔحٌ حیٍ َ١یوض رَ ٟي ظهى ٔ ؿٍٕ ٔ کلَ
ُيخٌ ،ؿِثی حُ طؼخنیى يٌْزی آٌْخ حٓض؛ َّحیٍکّ حیٍ يٌْذ یک يٌْذ ٓیخٓی
رخٗي .چُخٌک ّ َْ ُيخٌ کّ حیٍ حيکخٌ ٍح ىحٗظُي کّ رئٌ هیخو ٓیخٓی ىٍ حٗخػّ ٔ
طؼزیض حُ يٌْذ هٕى آُحى رخُٗيَْ ،گِ رّهیخو ٔ يزخٍُِی ٓیخٓی يظٕٓم َ٘يَي)ٕ(».
رلغ ٗیؼّ ٔ ُٓی هیَُْبی ربهیقئ اٍوبػیلیَ:
ىٍ حٛهیض هٕى یک رلغ ٓیخٓی حٓض کّ رّحيَ ؿخَ٘یُی ٓیّي رَگ٘ض يیکُيٗ .یؼّ
رّکٔخَی گلظّ يیٗي کّ ػهی رٍ حری ١خنذ ٍح ٗخیٔظّی ؿخَ٘یُی يیىحَٔظُي؛ ٔ ُٓی
کٔخَی رٕىَي کّ ّٓ ههیلّی حٔل ٍح رَ ػهی طويو ىحٗظُي ٔ ػهی ٍح ههیلّی چٓخٍو
ىحَٔظُي .حیٍيطهذ رؼيْخ رّرلغْخی کاليت چٌٕ «ٔالیض» ٔ «حيخيض» ٔ
«ٔٛخیض» ٔ «هالكض» طزيیم ٗي ٔ (حُ ؿخَذ ٗیؼّ) گلظّ ٗي کّ «حيخيض» رُخ رَ
حٍحىِی ٰانٓی ٔ ََ ٚزٕی ىٍ ٔؿٕى كَ٠ص ػهی يظؼیٍّ ٗيِ حٓض.
حیٍ رلغ ىٍ ٕ١ل ُيخٌ ٔ يظؤػَ حُ كٕحىع يلیطی ٔ َلْ حَٔخَی ،كَرّطَ ٔ
چخمطَ ٗي ٔ رّئٍَ كخٛهّ حیـخى کَى .يُخكغ هَ٘ی ٔ ١زوخطی َیِ حیـخد ًَٕى کّ
كخٛهّْخ ٍُٔ رٍُّٔ ریٖطَ ٔ ػًینطَ گَىى.
ٔگََّ ،ىٍ حرظيحی کخٍْ ،یچ حهظالكی ریٍ ػهی ٔ ههلخء رَ َٓ آٌچّ ٓیّي آٍٔىِ
رٕىٔ ،ؿٕى َيحٗض؛ طُٓخ يیيخَي رلغ حؿظٓخى ٔ ٗیِْٕخی ػًم کّ حيَی کخيالً
پٌیَكظّ حٓض ٔ ىٍ َْ ىیٍ ٔ كَهّ ٓخٍی ٔ ؿخٍی يیرخٗي.
هزالً هٕحَيیى کّ َْیک حُ حكخٟم ٛلخرّ ٔ ٛلخریخص يـظٓي ئهى رٕىَي ،چّ
ىٍ ُيخٌ ٓیّي ٔ چّ رؼي حُ حی٘خٌ كظٕی ىحىِحَي .ىٍ حیٍ يیخٌ ػهی ٔ ههلخء حك٠م
ٛلخرّ ْٔظُي ٔ يـظٓيیٍ ٛخكذ كظٕی يیرخُٗي .حْم ُٓض طَٜیق ىحٍَي کّ ػهی
َٔزض رّػًَ حػهى رٕىِ ٔ طؼيحى ٍٔ ٔ۴حیض ریٖطَ ىٍ ٓیُّ ىحٗظّ حٓض .ػهی ىٍ
كظخٔحی هٕى ٓوضگیَطَیٍ ٔ رخ حَ٠زخ ١طَیٍ ٗو ٚىٍ يیخٌ ٛلخرّ رٕى؛ چُيحٌ کّ
رّ ٍٕ١هطغ يیطٕحٌ گلض« :حگَ ػهی حئَُ َُيِ رٕى ،یک كَى ٓهلت ٓوضگیَ رٕى.
۲ٓ4 كکًض یگخَّ
ٔ حگَ ػًَ َُيِ رٕى ،یک حٛالف١هذ ػًمگَح رٕى ».ىٍ حیٍ يٍٕى کظخری حٓض
طلض ػُٕحٌ «يٕٕٓػش كوّ ػهی رٍ حری١خنذ ٍٟیهللا ػُّ» کّ رخنؾ رَ ٓٓٛ ۰للّ
رّههى «دمحم ٍٔحّ ههؼّؿی» طئیٍ گَىیيِ ٔ رٔیخٍ حٍُٕيُي حٓض.
رّىَزخل هظم ػؼًخٌ ىٍ ٓخل ْ ٖ۳ـَی ُيخو كکٕيض رّىٓض ػهی حكظخى ٔ حٔ
ٓوضطَیٍ رََخيّْخی هٕىٍح رّحؿَحء گٌحٗض .حُ آٌؿخ کّ ػيِی حُ ئهًیٍ ػهی ٍح
حيخو حٔل يیىحَٔظُي ٔ ؿخَ٘یُی پیـًزَ ٍح حُ حرظيح كن حٔ يیپُيحٗظُي ،رؼي حُ كَ٠ص
ػهی َیِ كََُيحٌ حٔ ٍح حيخو رَكن ىحَٔظُي ٔ .حیٍ ٗي يزُخی ٗیؼّگَی.
ٗیؼیخٌ ریٖ حُ َْچیِ اًْؼبثبد ّیؼَ:
رَّخٓخُگخٍی ٔ حَ٘ؼخرخص هٕى يٍٕ٘ٓحَي َْ .كَهّی حُ یک حٛم يُ٘ؼذ يیٕٗى ٔ
رٍّٕٛص یک كَع ئظوم ىٍ يیآیي ،الؿَو هٕى رّكَم ىیگَی طؤیى يیَٕٗي .حیٍ
كَهّْخ رَهی َِىیک رّحٛم ْٔظُي ٔ ىٍ حٕٛل ه٠خیخ يوخنلظی رخ ْى َيحٍَئ ،
رَهی ٍحْی کخيالً طخُِ ىٍ پیٖ يیگیََي ،آٌچُخٌ حُ حٛم هٕى ىٍٔ يیَٕٗي کّ
رّْیچٔؿّ يیخٌ ٗخٌ پیَٕيی ط٘ویَ ٚظٕحٌ کَى.
َٗٓٓظخَی كَهّی ؿالص "ٓزجیّ" ٍح َؤظیٍ حَ٘ؼخری حُ ٗیؼّ يیىحَي کّ ىٍ
ػ َٜكَ٠ص ػهی ٍم ىحىِ حٓضَ .یِ ١زن يُيٍؿخص "ٍؿخل ک٘ی" ػيِی ؿخنی
ىٍ ُيخٌ ػهی رٕىِحَي کّ آٌ كَ٠ص ٍح هيح يیىحَٔظُي؛ كَ٠ص آَخٌ ٍح حيَ رّطٕرّ
کَىِ ٔ چٌٕ طٕرّ َکَىَي ،حػيحو ٗخٌ ًَٕى.
كٍٔ َٕروظی ىٍ «كَمحن٘یؼّ» ٔ ػزيحنوخَْ رـيحىی ىٍ «حنلَم ریٍحنلَم» َیِ
رخنظلٜیم رّحیٍ يطهذ پَىحهظّحَي کّ ىٍ روٖ «ٓهلیض» رّآٌ حٗخٍِ کَىیى.
پْ حُ حیٍ يٕحٍى ،طخ ٓخل ٔ)ْ ( ۶یؼُی طخ ٗٓخىص حيخو كٔیٍ ،حَ٘ؼخری ىٍ ط٘یغ
ٍم َيحىِ حٓض؛ حيخو كٍٔ ٔ حيخو كٔیٍ يٍكیغ ًٍیّی پیخيزَ ىٍ يیخٌ ئهًخَخٌ
يٕهؼیض يًظخُی ىحٗظُي ٔ ػًٕو ئهًخَخٌ ْى آَخٌ ٍح يلظَو يیىحَٔظُي؛ نٌح ىٍ ُيخٌ
حیٍ ىٔ رٍِگٕحٍٗ ،زّٓی ىٍ يیخٌ ٗیؼیخٌ ىٍ حيَ حيخيض پیٖ َیخيي ٔ ىٍ حیٍ ييص
ریٔض ٓخل ،حَ٘ؼخری ىٍ ٗیؼّ ٍم َيحى .رؼي حُ ٗٓخىص حيخو كٔیٍ ٗخْي حَ٘ؼخرخطی ىٍ
ط٘یغ ْٔظیى کّ رَ َٓ ؿخَ٘یُی يوخو حيخيض حهظالف کَىَي .رًّْیٍطَطیذ ىٍ ٕ١ل
طخٍین ط٘یغ ،حهظالكخطی رَ َٓ ؿخَ٘یُی يوخو حيخيض رَُٔ کَىِ حٓض.
ًْیٍ ٍٕ١رّئٍَ ىٍ َْىٍِٔ رَ َٓ كوخَیض یخ ػيو كوخَیض َْحيخيی ریٍ
هٕىٗخٌ َِحع کَىِ ٔ حُ ْى ىٍٔ ٗيَي .يٓىطَیٍ كَهّْخی ٗیؼّ کّ ىٍ ىٔ هٌَ حٔل
ٔ ىٔو حَ٘ؼخد یخكظّحَي ػزخٍصحَي حُ:
۲ٓ۳ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
ٛلیَ :کٔخَی کّ يؼظويحَي حيخو ٛخىم رّحيخيض يٕٓی رٍ ١لی ٔٛیض کَىِ.
کٔخَی کّ يیگٕیُي حيخو ٛخىم رّحيخيض يٕٓی رٍ ػًَحٌ اهوٖیَ:
حهًٛٔ ٚیض کَىِ حٓض.
يیگٕیُي :حيخو ٛخىم رّحيخيض یَيغرٍ يٕٓی ٔٛیض کَىِ. یوهؼیَ:
گَْٔی کّ هخثم ْٔظُي َظَ حيخو ٛخىم رَ حيخيضٗ ،وٜی رویویَ:
رَّخو حری ؿؼيِ رٕىِ حٓض.
يُکَحٌ حيخيض يٕٓی رٍ ؿؼلَ کّ يیگٕیُي حيخيض ىٍ ؿیَ یؼوْثیَ:
كََُيحٌ حيخو ٛخىم يیطٕحَي رخٗي؛ رٍِگ ٗخٌ ٗوٜی رَّخو حرٕیؼوٕد رٕى.
کٔخَی کّ ىٍ يٍٕى حيخو کخظى طٕهق کَىِ ٔ گلظُي يخ ًَیىحَیى هوطْهیَ:
آٌ كَ٠ص حُ ىَیخ ٍكظّ یخ َّ.
کٔخَی کّ هخثمحَي حيخو کخظى ًََىِ ٔ طخ هیخيض َُيِ هٕحْي رٕى. ّاهلیَ:
ًْیٍ ٍٕ١رؼ٠ی حُ حیٍ كَهّْخ رّكَهّْخی کٕچکطَی يُ٘ؼذ ٗيِحَي؛ يؼالً
کیٔخَیّ ىٍ يٍٕى حيخيض دمحم كُلیّ ٔ ؿخَ٘یٍ حٔ چُي گَِٔ ٗيَي:
ػيِی هخثم رٕىَي کّ دمحم كُلیّ رؼي حُ حيخو كٔیٍ رّحيخيض ٍٓیيِ حٓض؛ گَْٔی
ىیگَ يیگلظُي دمحم كُلیّ پْ حُ پيٍٕ ػهی حيخو رٕىِ حٓض؛ ٔ رؼي حُ حیٍکّ حيخيض ٍح
رّپَٕٔ أرْٕخٗى ػزيهللا رٍ دمحم كُلیَّٔ ،زض يیىُْيَ ،یِ چُي گَِٔ ٗيَي :گَْٔی
يؼظوي رٕىَي کّ أرْٕخٗى رّحيخيض دمحم رٍ ػهی ػزخٓی ٔٛیض کَىِ حٓض؛ گَِٔ ىٔو
هخثم رٕىَي ،کّ أرْٕخٗى رّحيخيض رَحىٍٕ ػهی رٍدمحم كُلیّ ٔٛیض کَىِ حٓض؛ گَِٔ
ٕٓو يیگلظُي أرْٕخٗى رَحىٍُحىِحٕ ،كٍٔ رٍػهی ٍح ؿخَ٘یٍ هٕى کَىِ حٓض؛ گَِٔ
چٓخٍو َیِ يؼظوي رٕىَي ٔٛی أرْٕخٗى ىٍ حيخيض ،ػزيهللا رٍ ػًَٔکُيی رٕىِ حٓض ٔ
حرْٕخٗى هٕى رّؿیزض ٍكظّ ٔ ٍُٔی رخُ هٕحْي گ٘ض.
ُیيیّ َیِ رّّٓ گَِٔ حٛهی طؤیى يیَٕٗي:
رؼي حُ پیخيزَ حکَو ،ػهی ٍح ئظلن هالكض يیىحَٔظُي ٔ عبهّكیَ:
ػویيِ ىحٗظُي پیخيزَ آٌؿُخد ٍح رخ ٔٛق رّيَىو ُٗخٓخَیيَّ ،رخ حٓى .يَىو ىٍ ػيو
ُٗخٓخیی حی٘خٌ طوٜیَ کَىَي ٔ حرٕرکَ ٍح حهظیخٍ ًَٕىَي ٔ رخ حیٍ کخٍ کلَ ٍُٔیيَي.
هخثم ْٔظُي حيخيض رخ ٍٕٗی طؼییٍ يیٕٗى ٔ حيخيض يلٕ٠ل ٍلیوبًیَ:
ٍح رخ ٔؿٕى حك٠م ؿخیِ يیًٗخٍَي ٔ حُ حیٍ ٍحِ يَ٘ٔػیض هالكض حرٕرکَ ٔ ػًَ
ٍح حػزخص يیکُُي ٔ حيض ٍح ىٍ ػيو حهظیخٍ ػهی هطخ کخٍ يیىحَُي کّ هطخی ٗخٌ
رّىٍؿّی كٔن ًَیٍٓي .ػؼًخٌ ٍح َیِ طکلیَ يیکُُي.
۲ٓ۰ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
ػوخیي حیُخٌ َیِ يخَُي ػوخیي ٓهیًخَیّ حٓض .رخ حیٍ طلخٔص کّ ىٍ ثزویَ:
يٍٕى ػؼًخٌ طٕهق يیکُُي.
حکؼَ حیٍ كَهّْخ ،ؿُزْٖخ ٔ يوخنلضْخی ٓیخٓی ىٍ پٕٖٗ ىیٍ رٕىَي کّ ػًَ
ٔ َلًٕ چُيحَی ْى َيحٗظُي؛ رّٓوظی يیٕٗى َخو كَهّ رَ آَخٌ ح١الم کَى .گَِْٔخی
رٕىَي کّ رخ يَگ ٍْزَحٌ ٗخٌ يُوَ ٝيیٗيَي ٔ ىٍ ٛلُّْخی ٓیخٓی ـ حؿظًخػی
ًَٕىی َيحٗظُي .حُ يیخٌ حیٍْخ ّٓ كَهّی کیٔخَیُّ ،یيیّ ٔ حًٓخػیهیّ ىٍ هٌَ حٔل،
ىٔو ٔ ٕٓو ىٔحو ٔ ظٍٕٓ ىحٗظُي.
حًٓخػیهیّ ،ىٍ هٌَ حٔل ْـَی ،پْ حُ ٗیؼّی حيخيیّ ،طخ هَٔؽ ُیي ٔ کیٔخَیّ
يٕأػَطَیٍ كَهّی ٗیؼّ رٕىِ حٓض .کیٔخَیّ ىٍ هیخو يوظخٍ ًَٕى ٔ ظٍٕٓ هٕی ٔ ؿهی
ىحٗض .حیٍ كَهّ طخ پخیخٌ هٌَ حٔل ،كؼخنیض ٓیخٓی ىحٗض ٔ أرْٕخٗى ػزيهللا رٍ دمحم
كُلیّ کّ ٍْزَ حیٍ كَهّ رٕى ،رَحی َؤظیٍرخٍ ٔحژِْخی ىحػی ٔ كـض ٍح رَ
يزهـخَٖ ح١الم کَى ٔ حیٍػُٕحٌ رؼيْخ طٕٓٓ ٢خیَ كَم چٌٕ ػزخٓیخٌُ ،یيیخٌ ٔ
حًٓخػیهیخٌ يٍٕى حٓظلخىِ هَحٍ گَكض.
رؼي حُ کیٔخَیّ ىٔيیٍ كَهّی کّ ىٍ ٛلُّی ٓیخٓی ٔ حؿظًخػی كؼخل رٕى،
كَهّی ُیيیّ حٓض کّ رؼي حُ هیخو ُیي رٍػهی رٍحنلٔیٍ حیـخى ٗي ٔ ٓیخٓیطَیٍ
كَهّی ٗیؼّ رٕىِ حٓض؛ حُ ًّْی كَهّْخی ٗیؼّ رّحٕٛل حْمُٓض َِىیکطَ حٓض؛
چُخٌکّ كَهّی رظَیّی ُیيیّ ػالِٔ رَ پٌیَٕ هالكض حرٕرکَ ٔ ػًَ ٔ ػؼًخٌ؛
ػخیّ٘١ ،هلّ ٔ ُریَ ٍح َیِ طکلیَ ًَیکَىَي ٔ حكخىیغ ٔحٍىِ رَّخو آَخٌ ٍح هزٕل
ىحٗظُي .يٌْذ ُیيی چُيحٌ طؼخٍٟی رخ يؼظويحص حْم ُٓض َيحٗض ،ريیٍٓزذ ىٍ
رؼ٠ی حُ هیخوْخی ُیيی چٌٕ هیخو دمحم َلّٔحنِکیّ ٔ رَحىٍٕ حرَحْیى طؼيحىی حُ
رٍِگخٌ ٔ ػخنًخٌ حْم ُٓض َٗکض ىحٗظُي .رّگلظّی ئؼٕىی ،حرَحْیى رٍ ػزيهللا،
رَحىٍ دمحم َلّٔحنِکیّ ،ىٍ آهَ کخٍ ،رّكَيخَيْی چٓخٍ ٛي َلَ حُ ُیيیّ يیؿُگیي
کّ ًّْگی ک٘ظّ ٗيَي.
ٕٓيیٍ كَهّی کّ ىٍ ٛلُّْخی حؿظًخػی ـ ٓیخٓی كؼخل رٕىِحَي ،كَهّی
حًٓخػیهی حٓض .حیٍ كَهّ طخ حٔحهَ هٌَ ٕٓو ْـَی چُيحٌ ًَٕىی ىٍ حؿظًخع َيحٗظّ
حٓض ٔ ٍْزَحٌ آٌْخ طخ ٓخل ْ( ٕ۲۰م) یؼُی ٓخل ظٍٕٓ ػزیيهللا يٓيی <حٔنیٍ
ههیلّی كخً١ی ىٍ يـَد ػَری> ىٍ هلخء رَّٓ يیرَىَي؛ ريیٍٓزذ يَحكم طکٕیٍ
حیٍ كَهّ کخيالً يـٕٓل يخَيِ حٓض؛ كٍٔ َٕروظی کّ هٕى ٗیؼّ حٓض ٔ ىٍ هٌَ ٕٓو
يیُیٔظّ ،كَکضْخی حٔنیّی آَخٌ ٍح رّؿالص ٔ پیَٔحٌ «حرٕحنوطخد دمحم رٍ حری
۲ٓ۴ كکًض یگخَّ
ُیُذ» ٍر ٢يیىْي .ػوخیي آَخٌ َیِ ىٍ ْخنّی حُ حرٓخو يخَيِ حٓض .ئؼٕىی کّ َیِ
ٗیؼّ حٓض ،ىٍ حیٍ يٍٕى يیَٕیٔي:
«يظکهًیٍ كَم يوظهق ٗیؼّ ،يؼظِنّ ،يَؿجّ ٔ هٕحٍؽ کظزی ىٍرخٍِی كَم ٔ
َیِ ٍى يوخنلیٍ هٕى َگخٗظّحَي ...حيخ کٔی حُ آٌْخ يظؼَ ٝػوخیي كَهّی هَحيطّ
(حًٓخػیهیّ) َ٘يِ حٓض .کٔخَی َیِ کّ رَ آٌْخ ٍىیّ َٕٗظّحَي ،يؼالً هيحيش رٍ یِیي
حنُؼًخَی ،حرٍ ػزيهللا حنـَؿخَی ،حری حنلٍٔ ُکَیخ حنـَؿخَی ،حری ػزيهللا دمحم رٍ ػهی
رٍ حنٍِحو حنطخثی حنکٕكی ٔ حری ؿؼلَ حنکالری َْ ...کيحو کّ ػوخیي حْم رخ١م ٍح
َٗف يیىُْي ،کٔخٌ ىیگَ آٌ يطخنذ ٍح ًَیگٕیُي ،طخُِ هٕى حْم حیٍ كَهّ يطخنذ
حیٍ حكَحى ٍح حَکخٍ کَىِ ٔ آٌْخ ٍح طؤییي ًَیکُُي»(ٖ)
هٕحؿّ َظخوحنًهک ُٔیَ ىٍ "ٓیخٓض َخيّ" ىٍ طَ٘یق حٓخيت رخُ١یّ يیَٕیٔي:
«ٔ رخُ١یخٌ ٍح ريحٌٔهض ،حٓى ٔ نوزی رٕىِ حٓض ٔ رَّْ َٗٓی حی٘خٌ ٍح رَّخيی
ىیگَ هٕحَيِحَي .رّكهذ ٔ ي ،َٜحًٓخػیهی هٕحَُي؛ ٔ رّرـيحى ٔ يخٍٔحءحنَُٓ ٔ
ؿَِیٍَُ ،يیوی هٕحَُي؛ ٔ رّکٕكّ ،يزخٍکی؛ ٔ رّرٍَٔ ،َِٜيی ٔ رَهؼی؛ ٔ رٍّی،
َههَلی ٔ رخُ١ی؛ ٔ رّگَگخٌ ،يل ًَِّ؛ ٔ رّٗخو ،يزیّّ٠؛ ٔ رّيـَدٓ ،ؼیيی؛ ٔ
رّحكٔخ ٔ رلَیٍ ،ؿُخری؛ ٔ رّحٛلٓخٌ ،رخُ١ی؛ ٔ حی٘خٌ هٕی٘ظٍ ٍح طؼهیًی هٕحَُي.
ٔ ؿَ ٝحی٘خٌ ًّْ آٌ حٓض کّ چگَّٕ ئهًخَی رَحَيحَُي ٔ ىًٍٗ حْم ریض ٍٕٓل
(ػهیّ حنٔالو) رخُٗي ٔ ههن ٍح گًَحِ کُُي .نؼُٓى هللا)4(».
طخ ييص یک هٌَ ٔ َیى پْ حُ ؿیزض ٔ ٔكخص حًٓخػیم ،حيخيخٌ حًٓخػیهٗ پُٓخٌ
ٔ ئظٍٕ رٕىَي ٔ حیٍ ىٍٔحٌ ىٍ طخٍین حًٓخػیهیّ رّىٍِٔی «ٓظَ» يؼَٔف حٓض.
ىٍ حیٍ ىٍٔحٌ َخو ٔ يلم حهخيض حيخيٗ کّ حيخيض ٖٔ يوزٕل پیَٔحٌ رٕى كو ٢رَحٖ
ػيِی يؼئىٖ حُ ًَُْيخٌ ٔ ًَْحْخٌ ٔكخىحٍ يؼهٕو رٕى ٔ ىیگَ حكَحى حًٓخػیهیّ
كظٗ حٓى حيخو «ئظٍٕ» هٕیٖ ٍح ًَٗىحَٔظُي ،نٌح ح١الػخص ىٍ رخٍِی حثًّی
ئظٍٕ حَيک حٓض .ىٍ ریٍ يٍٕهخٌ كظٗ ىٍرخٍِی َخو حيخيخٌ حیٍ ػ َٜحهظالف
حٓض .رٍّٔحیض كخً١یخٌ ػزخٍصحَي حُ :دمحم رٍ حًٓخػیم ،ػزيهللا ،حكًي ،كٔیٍ ٔ
ػزیيهللا .رٍّٔحیض ىٍُٔییخٌ :دمحم رٍ حًٓخػیم ،حًٓخػیم ىٔو ،دمحم ىٔو ،حكًي ،ػزيهللا،
دمحم ٕٓو ،كٔیٍ ،حكًي ىٔو ٔ ػزیيهللا (رّؿخٖ پُؾ حيخو َُّ ،حيخو) ٔ رٍّٔحیض َِحٍیّ:
دمحم رٍ حًٓخػیم ،حكًي ،دمحم ىٔو ،ػزيهللا ٔ ػزیيهللأ .نٗ حکؼَ يٍٕهخٌ حًٓخػیهٗ َخو
حثًّی ئظٍٕ ٍح رؼي حُ حًٓخػیم چُیٍ آٍٔىِحَي :دمحم رٍ حًٓخػیم ،ػزيهللا رٍ دمحم،
حكًي رٍ ػزيهللا ،كٔیٍ رٍ حكًي کّ آهَیٍ حيخو ئظٍٕ رٕى ِ حٓض)۶(.
فالكذ كبٛوی
ىٍ ىٍِٔی ٓظَ ،طٕؿّ ٓخُيخٌ ىػٕص حًٓخػیهی ؿخنزخ ً رّئخیم ٓخُيخٌىْی ٔ
طٕٓؼّ ٔ رٔ ٢يٌْذ ٔ ٔكيص يؼطٕف يیٗي طخ حیٍکّ ىٍ ٓخل ْ ( ٕ۲۰ق = ٓٔ۲
و) رّحػالٌ هالكض حيخو ٔهض حًٓخػیهی رّػُٕحٌ حيیَحنًئيُیٍ ٔ رخ نوذ حنًٓيی
(ْيحیض کُُيِ) يُظؾ ٗي .حیٍ ٍٔیيحى يَكهّی آؿخُیٍ کْٕٖٗخی حًٓخػیهیخٌ رَحی
طلون رو٘یيٌ ٍإیخی حیـخى ؿخيؼّی حٓاليی ٍح ٍهى ُى .رخ َٗٔع هالكض ػزیيهللا
يٓيی ىٍِٔی حيخيخٌ ئظٍٕ ٔ پُٓخٌکخٍی ٔ طویّ ىٍ طخٍین حًٓخػیهیخٌ َؤظیٍ
رّپخیخٌ ٍٓیي ٔ ىٍِٔی ىٔ ٛي ٔ ٜٗض ٔ چُي ٓخنّی هالكض كخً١یخٌ آؿخُ گ٘ض.
طخٍین رّآَخٌ يیگٕیُي «ههلخی كخً١ی» ٔ حیٍ حُ رخد ًْخَُيٓخُی رخ ههلخی
حيٕی ٔ ػزخٓی ٔ ػؼًخَی حٓض ،حيخ حًٓخػیهیخٌ رَ حٓخّ َگَٕ ٗیؼت هٕى کّ
حػظوخى رّهالكض َيحٍَي؛ رّؿخی هالكض ،حيخيض ٍح حٛم يیىحَُي؛ حی٘خٌ ٍح «حيخيخٌ
كخً١ی» يیهٕحَُي .گخِ ػُخٔیٍ هالكض ٔ حيخيض ٍح رخ ْى رّکخٍ يیرََيٓ .هٔهّی
حيخيخَی کّ ریٖ حُ ىٔ ٔ َیى هٌَ ( ٕ۲۰ـ ْ ، ۳۶۰ق) رَ روْٖخی ٔٓیؼی حُ ػخنى
حٓالو كَيخٌٍٔحیی کَىَي ٔ حیٍ ىٍٔحٌ حٔؽ حهظيحٍ ٔ حكظوخٍ حًٓخػیهیخٌ َیِ رٕى.
ىٍ یک کالو« :طخٍین ٓٓٓ ٔ4خنّی حٓالو کخٍَخيّی ّٓ هخَٕحىِ حٓض:
ٔ ـ حيٕیخٌ؛ ٕ ـ ػزخٓیخٌ؛ ٖ ـ ػهٕیخٌ = كخ١یًیخٌ»
ٓٔ۲ كکًض یگخَّ
ىٍ ىٍٔحٌ كکٕيض كخً١یَ ،لًٕ گٔظَِی يٌْذ حًٓخػیهی حكِحیٖ چ٘ىگیَی
یخكض .حيپَحطٍٕی كخً١ی ىٍ حٔؽ يٕكویض هٕى ،ىحيُّی َلًٕ هٕى ٍح رٔیخٍ كَحطَ حُ
َُٓيیٍ ي ،َٜىٍ کَحَّی ىٍیخی ييیظَحََُّٓ ،يیٍْخی چٌٕ كهٔطیٍٗ ،خو،
كـخُ ،یًٍ ،پخٍّ ،هَحٓخٌ ،يخٍٔحءحنَُُٓٓ ،ي ...گٔظَٕ ىحىَيٍ ٔ .هیذ َٓٓوض
ػزخٓیخٌ كخکى رَ رـيحى ٗيَي .ىٍ ٓخل ٓ ْ ( 4۳ق) كخً١یخٌ طٕحَٔظُي رّييّص کٕطخْی
َٗٓ رـيحى ،پخیظوض هخَيحٌ ػزخٓی ٍح طٔویَ کُُي.
ٔٔ۲ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
كکٕيض كخً١ی حُ كیغ كَُْگی ٔ حهظٜخىی حٍٔپخ ٍح َیِ طلض طؤػیَ هَحٍ ىحى
ٔ ٍحْی حٍطزخ١ی رَحی طٕٓؼّی ریٖطَ ىٓظخٍٔىْخی ػهًی ئهًخَخٌ ىٍ ٍٗظّْخی
چٌٕ ٍَُٕٗخٓی ،پِٗکی ٔ ٓظخٍُِٗخٓی ىٍ يـَدُيیٍ پيیي آٍٔى .آَخٌ كوخین
ػهٕيی چٌٕ كهٔلّ ٔ َـٕو ٔ ٍیخٟی ٔ يُطن ٔ ًّْی ٍٗظّْخی طخٍین ٔ ١زیؼض ٔ
ٓخیَ ٗخهّْخی ػهٕو ٍح رخ ٰانٓیخص طهلین کَىَي ٔ حُ حیٍ َ١ین ،يؼخٍف ىیُی ٍح رخ
ٗخهّْخی گَٕخگٌٕ ػهٕو پیَٕي ىحىَي.
ٓیّييَُ ٍٕٜخىٍی کیخَی ىٍ رخٍِی حًْیض حیٍ ىٍِٔ چُیٍ يیگٕیي:
«ىٍٔحٌ هالكض حثًّی كخً١ی ػهیٓىحنٔالو رّؿٓض ٔیژِگیْخی آٗکخٍٕ ىٍ
حيَ حىحٍِی حيٍٕ کٍٕ٘ی ٔ ن٘کَی ،طؼًیى ٔ طٕٓؼّی ىحَٖ ٔ ُٛؼض ٔ ٓخیَ حيٍٕ
يخىی ٔ يؼُٕی يخَُي گَْٕ ىٍه٘خَی ىٍ طخٍین پَ ػظًض حٓالو يیىٍه٘ي».
ٓیّييُ ٍٕٜحىحيّ يیىْي« :ػيو طؼٜذ حثًّی كخً١ی(ع) ٔ آُحىی کخيم حىیخٌ
ٔ يٌحْذ ىٍحیٍ ىٍِٔ رخػغ ٗي طخ ػخنًخٌ َْیک حُ ػهٕو ٔ يخَْحٌ َْیک حُ كٌُٕ
حُ َْهٕو ٔ يهض ٔ پیَٔ َْ ىیٍ ٔ يٌْزی کّ رٕىَي رخ حً١یُخٌ کخيم ٔ إٓٓىِگی
هخ َ١ىٍ َُٓيیٍ پُٓخٍٔ طلض ٓهطّی حیٍ ىٓظگخِ ؿًغ ٗيِ ٔ حكظوخٍحطی رٍِگ ٍح
ىٍ طخٍین حیٍ كکٕيض يؼخٍفپٍَٔ ٍهى َُُي».
َخيزَىِ حىحيّ يیىْي« :طؼهیى ػهٕو حٓاليی ىٍحیٍ ىٍٔحٌ حٔنٕیض هخٛی ىحٗض.
پیَٔحٌ َْیک حُ يٌحْذ حٓاليی حػى حُ ٗیؼّ ٔ ُٓی رخ آُحىی کخيم كُِْٕخ ىٍّ
هٕى ٍح حیـخى يیکَىَي ٔ َْیک حُ حیٍ كُِْٕخ حُ هِحَّی حثًّ(ع) رخ ٓوخٔص ٔ
گ٘خىِىٓظی طًٕیم يیٗيَيٓ ».یّييَُ ٍٕٜخىٍی َظیـّ يیگیَى« :حُ حػظى هييخص
ٕٔ۲ كکًض یگخَّ
ٗخیخٌ حثًّی كخً١ی(ع) ىٍ طؼهیًخص ػهٕو حٓاليی ،حٍحثّی ُٓض ٔحهؼی ٔ ٛلیق
ٍٕٓل حکَو( ٔ )ٙپخالیٖ آٌ حُ ٍٔحیخص ٔ حكخىیغ ؿؼهی حٓض)۰(».
ط٘کیالص ىػٕص حًٓخػیهی ىٍ ىٍٔحٌ كخً١ی رْکیالد كػْد:
رّؿخیض پیچیيِ ٔ حُ ٓخُيخَی ىهیوی رَهٍٕىحٍ رٕى .كخً١یخٌ رّط٘کیالص ىػٕص هٕى
«حنيػٕس حنٓخىیّ» ػُٕحٌ ىحىِ رٕىَي کّ يَحى ْيحیض رّٕٓی حيخو كخً١ی رٕى .ىػٕص
ىحٍحی ٓهٔهّيَحطذ يوظهلی رٕى :حيخو ٗوٜیض حٔل رٕى؛ پْ حُ حيخو ،ىحػیحنيػخس ،یخ
رخد ،رخدحالرٕحد ٗوٜیض يًظخُ ًَٗىِ يیٗي .پخثیٍطَیٍ يَطزّی ىحػی
«ئظـیذ» رٕى کّ کخٍ ىػٕص حكَحى يؼًٕنی ٍح رَ ػٓيِ ىحٗض کّ چیِی ىٍ كي
يؤيٍٕ حيَ رّيؼَٔف ٔ َٓی حُ يُکَ رٕى .ىحػیحنزالؽ ،ىحػی يطهن ٔ ىحػی يلئى
(يل َْ )ٍٕٜکيحو رّطَطیذ حُ رخال رّپخثیٍ یکی حُ يَحطذ ىػٕص ٍح ط٘کیم يیىحى.
ٓهٔهّيَحطذ رٔیخٍ پیچیيِ رٕى ،چُخٌکّ َْ يَطزّ ىٍ ىٌٍٔ هٕى يَحطزی ىحٗض.
حگَ روٕحْیى رّٓ ٍٕ١خىِ طَطیذ ٓخُيخٌ ىػٕص حًٓخػیهیخٌ ٍح حُ پخثیٍ رّرخال
كٔخد کُیى چُیٍ يیٕٗى :ئظـیذ ،يؤًٌٔ ،ىحػی ،كـض ٔ حيخو.
كخً١یخٌ حیٍ پُؾ ٍطزّ ٍح پُؾ كيّ ؿًٔخَی يیَخيیيَي ٔ ىٍ رَحرَ آٌ رّپُؾ كي ّ
ػهٕحَی هخیم رٕىَي .حیٍ پُؾ كي ػهٕی ػزخٍص رٕى حُ :ػوم کمَ ،لْ کم ٔ ّٓ كَٗظّ
یخ ّٓ نٕحكن ،یؼُی :ؿيّ ،كظق ٔ هیخل؛ کّ ًْخٌ ّٓ كَٗظّی يٍٕ٘ٓ ؿزَثیم،
يیکخثیم ٔ حَٓحكیم ْٔظُي ٔ ٔحٓطّی يیخٌ ػخنى رخال ٔ پخثیٍ يیرخُٗي.
كخً١یخٌ رَحی ىػٕص ؿٓخَیخٌ رََخيّْخی يئَی ىحٗظُي ٔ ؿٓخٌ ٍح رّىٔحُىِ
ؿِیَِ طؤیى کَىِ رٕىَي َْ .ؿِیَِ ُیَ َظَ یک يزهؾ ػخنیيَطزّ کّ «كـض»
هٕحَيِ يیٗي هَحٍ ىحٗض .كـض ،ىحػی يطهن رٕى ٔ ًَخیُيِی طخوحالهظیخٍ ىػٕص
حًٓخػیهی ىٍ آٌ َُٓيیٍ رٕىَ .خ َٛهَٔٔ حنؼهٕی حنًٕٕٓی ،كـض ىٔحُىِْى ىٍ
رالى پخٍّ ،هَحٓخٌ ٔ يخٍٔحءحنَُٓ حٓض.
ٓیّيحيیَكٔیٍٗخِ ههیهی ،يَؿغ يؼخ َٛحًٓخػیهیّی حیَحٌ ىٍرخٍِی حٔ
يیگٕیيَ« :خَٛهَٔٔ یًگخٌ ٔ ريه٘خٌ ٍح طزيیم رّيَکِ ػًيِی ىػٕص َ١یوض
حًٓخػیهی رَحی يخٍٔحءحنَُٓ ٔ هَحٓخٌ رٍِگ ٔ ُْي ًَٕى ٔ هٕى رّػُٕحٌ«كـض»
کّ حُ رخالطَیٍ يوخوْخی ىیُی ٓهٔهّی يَحطذ َ١یوض ٗیؼّی حيخيی حًٓخػیهی حٓض،
ٍیخٓض کم حًٓخػیهیخٌ حیٍ يُخ١ن ٍح ػٓيِىحٍ رٕى ٔ حُ طًخو هَحٓخٌ ،حكـخَٔظخٌ،
يخٍٔحءحنَُٓ ،كالص پخيیَُْ ،يٍ ،ی ٔ يخَُيٍحٌ پیَٔحٌ َ١یوض ٗیؼّی حيخيی
حًٓخػیهی رّىیيَٖ يیآييَي ٔ حُ حٔ ٍحًُْخیی ٔ حٍٗخى ٔکٔذ ىٓظٍٕ يیًَٕىَي»)۴(.
ٖٔ۲ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
َٗٓص َخ َٛهَٔٔ ىَیخ ٍح ىٍ ٍَٕىیي .حٔ يظلکَی ػومگَح حٓض کّ ىٍ ىٌٍٔ
َْچیِی ىَزخل يخْیض كویوی آٌ يیگَىى .ىٍ يوييّی کظخد «ُحىحنًٔخكَیٍ»
حًٓخػیهیخٌ ٍح «ؿٕیُيِگخٌ كن» َخيیيِ حٓض.
ىیگَ حكظوخٍ يُل َٜرّكَى َخ َٛهَٔٔ حیٍ حٓض کّ :ىٍ كخنی کّ ًّْی آػخٍ
كکَة ههلخی كخً١ی ٔ حًٓخػیهی ػًيطخ ً رُّرخٌ ػَری َٕٗظّ يیٗيَيَ ،خ َٛهَٔٔ
طُٓخ َٕیُٔيِی كخً١ی حٓض کّ آػخٍ هٕى ٍح رُّرخٌ پخٍٓی َگخٗظّ حٓضُّٓ .ض َٕٗظٍ
رُّرخٌ ػَری ٍح ئظؼهٕیخٌ ىٍ یًٍ ٔ ُْئٓظخٌ ٔ َیِ َِحٍیخٌ ىٍ ٍٕٓیّ حٓظًَحٍ
رو٘یيَي .پْ حُ َخ َٛهَٔٔ حىریخص حًٓخػیهی ىٍ رالى پخٍّ ٔ هَحٓخٌ رُّرخٌ
پخٍٓی َٕٗظّ ٗيَي کّ رَحی حًٓخػیهیخٌ ُرخٌ يٓى ٗيِ رٕى.
ىٍ يَحطذ رؼي ىٍ رالى ُْئٓظخٌ ،ىحػیخٌ حًٓخػیهی حىریخص ُّٓظی يُظٕيی ٍح
کّ گُخٌ (ىحَٖ) َخيیيِ يیٕٗى رُّرخٌْخی رٕيی ُْيی حُ هزیم ُٓيی ٔ گـَحطی پيیي
آٍٔىَي .ىٍ َخكیّی ًٗخل پخکٔظخٌ حئَُی ،حًٓخػیهیخٌ َِْٕح ،گیهگیض ٔ چظَحل َیِ
ىٍ َگخِىحٗض ٔ حٓظًَحٍ رو٘یيٌ طکخيم حىریخص رَ حٓخّ ُرخٌْخی کّ طخ حیٍ ُيخٌ
ٗلخْی رخهی يخَيِحَي ًْچٌٕ رٍٕٔٗخٓکیٗ ،یُخ ٔ هٕحٍ کٕٗیيَي.
حًٓخػیهیّ ىٍ ٕ١ل طخٍین ،ىٍ پیوّاى كػْدُبكیَ:
َٕحكت گَٕخگٌٕ ػخنى حٓالو رَّخوْخی يوظهق يؼَٔف رٕىِحَي؛ حیٍ َخوْخ ٍح رّىٔ
ىٓظّ يیطٕحٌ طؤیى کَى :یکی َخوْخی کّ هٕىٗخٌ رَ هٕیٖ َٓخىِ رٕىَي؛ ىیگَ
َخوْخی کّ ىًُٗخٌٗخٌ رّحی٘خٌ يیىحىَي.
ٓیّيحيیَكٔیٍٗخِ ههیهی رخ حٓظُخى رّيُخرؼی چٌٕ« :حالكظوخٍ» حُ حرٕیؼوٕد
ٓـٔظخَی (و ٖ ْ ، ٖ۳ق) ٔ «ٍٓخثم» حُ كًیيحنيّیٍ کَيخَی (و ٕٔ ْ ، 4ق) ٔ
«ٍٟٔش حنظٔهیى» حُ هٕحؿّ َٜیَحنيّیٍ ٕٓ١ی ( ۳۲۰ـ ٕ ْ ، ۶۰ق) ٔ آػخٍ يٕأیي
ٗیَحُی ٔ َخَٛهَٔٔ ...يیگٕیي« :پیَٔحٌ حیٍ َ١یوض ىٍ ْیچیک حُ کظذ هٕى
(يگَ ىٍ حیٍ حٔحهَ) هٕى ٍح حًٓخػیهی ًَیهٕحَُي ،رهکّ هٕى ٍح پیَٔحٌ ىػٕص
ْخىیّ (حٛلخد حنيّػٕس حنٓخىیّ) ٔ یخ پیَٔحٌ َ١یوض كوّ ،حْم كن ،حٛلخد طؤٔیم،
كخً١ی ،رخُ١ی ،طؤییيی ،طؼهیًی هٕحَيِحَيَ ».خيزَىِ ىٍ يٍٕى آؿخُ رّکخٍ ٗیؼّی
حًٓخػیهی يیگٕیئَٗ« :ع ىػٕص َ١یوض ٗیؼّی حيخيی حًٓخػیهی ،رٍّٕٛص
َ١یوظی يـِح حُ كَم کیٔخَیُّ ،یيی ٔ حػُیػَ٘ی ،ىٍٓض رؼي حُ ٍكهض يٕالَخ
ؿؼلَ ٛخىم حَـخو گَكض ٔ رٔیخٍی حُ حكَحى کّ هزم حُ ٍكهض آٌ كَ٠ص حُ
پیَٔحٌ حٔ رٕىَي ،رو٘ی حُ حیٍ َ١یوض ٍح ط٘کیم ىحىَي».
۲ٔ4 كکًض یگخَّ
اٍوبػیلیبى ّ هوهطیبى
ًِْيخٌ رخ گٔظَٕ َٓیغ ىػٕص حًٓخػیهیّ ،حكظَحم يًٓی ىٍ ٓخل ْ ( ٕ۴۶ق)
ىٍ َٓ٠ض حًٓخػیهیّ پيیيحٍ گ٘ض .ىٍ حیٍ ٓخل ،حًٓخػیهیخٌ رّىٔ گَِٔ حٛهی
كخً١یخٌ ٔ هَحيطّ يُ٘ؼذ گ٘ظُي .ىٍ كخنی کّ كخً١یخٌ رَّٓػض رَ يـَد ػَری ٔ
ٓپْ ي ٔ َٜيُخ١ن ٔٓیؼی حُ ؿٓخٌ حٓالو ئه ٢يیٗيَي« ،كًيحٌ حٗؼغ يؼَٔف
رّهَي »٢کّ ًْچُخٌ ٍیخٓض يلهی ىػٕص ٍح حُ ٓخل ٓ ٕ۶ىٍ ػَحم ٔ َٕحكی
يـخٍٔ رَ ػٓيِ ىحٗض ٔ رخ ٍْزَحٌ حًٓخػیهی «ٓهًیّ» (َٗٓی ىٍ كًخء = ٍٕٓیّ)
رّ ٍٕ١يَطذ يکخطزّ ىحٗض ،ىٍ ٓخل ُ ٕ۴۶يخَی کّ ػزیيهللا ٍْزَ حًٓخػیهیخٌ
گ٘ض ،رَحی هٕى ٔ حؿيحىٕ کّ ٍْزَحٌ يَکِی هزهی رٕىِحَي ،حىػخی حيخيض ًَٕى.
حُ آٌ پْ حیٍ گَِٔ حُ حًٓخػیهیّ ٍح هَيطی یخ هَحيطّ هٕحَيَي .پیَٔحٌ كًيحٌ ٍح
١زوخص كَٔىٓض ػَحم ط٘کیم يیىحىَي کّ حَُظَ حهظٜخىی ٔحؿظًخػی يلَٔو رٕىَي.
كًيحٌ رخ ٓهًیّ ٔ ٍْزَی يَکِی هطغ ٍحرطّ کَى ٔ حُ ىحػیخٌ كَيخَزَ هٕى
هٕحٓض ىػٕص ٍح ىٍ َٕحكی ُیَ َظَٗخٌ يظٕهق کُُي .حَيکی پْ حُ حیٍ ٔهخیغ،
كًيحٌ َخپيیي گَىیي ٔ ػزيحٌ (َْٕٗ هٕحَْٕ) َیِ رخ طٕ١جّی ُکَٔیش رٍ يٓئیّ،
یکی حُ ىحػیخٌ ػَحم کّ حرظيح رّػزیيهللا ٔ حٛالكخطٖ ىٍ ػوخیي ٔكخىحٍ رٕى ،رّهظم
ٍٓیي .ىٍ ًْیٍ ٓخل ،حرٕٓؼیي ؿُّخری کّ طٕٓ ٢كًيحٌ ٔ ػزيحٌ رّرلَیٍ گٔیم ٗيِ
رٕى ،آٌؿخ ٍح پخیگخِ حٛهی هَحيطّ هَحٍ ىحى ٔ رّيخَؼی يٕأػَ ىٍ ٍحِ گٔظَٕ َلًٕ
ٓیخٓی كخً١یخٌ ىٍ َٗم (طخ ٓخل ٓ )4۰يزيل کَى.
پخیگخِ حٛهی پیَٔحٌ ػزیيهللا ىٍ یًٍ رٕى کّ حنزظّ ىٍ آٌؿخ َیِ ػهی رٍ ك٠م
رّ ؿُخف هَيطی پیٕٓض ٔ هٕى ٍح يٓيی يٕػٕى َخيیي ،حيخ حرٍ كٕٗذ طخ آهَ ػًَ
رّػزیيهللا ٔكخىحٍ يخَيُ .کَٔیّ کّ حرظيح رّػزیيهللا ٔكخىحٍ رٕى ،رؼيْخ رّهَحيطّ پیٕٓض
ٔ ٍٕٕٗ ْخی هَيطی ٍح ىٍ ٗخو ٔ ػَحم ٓخُيخَيْی ًَٕى ٔ كظی ىٍ ٓخل ٕٓ۲
رّيوَ ْٕحىحٍحٌ ػزیيهللا ىٍ ٓهًیّ َیِ كًهّ کَى .ؿُخف هَيطی ىٍ يُخ١ن يوظهق
حُ ؿًهّ ؿزخل ،هَحٓخٌ ٔ يخٍٔحءحنَُٓ ،پخٍّ َٔ ...یِ گٔظَىِ ٗي.
هَحيطّ يٕكن ٗيَي ىٔنض يوظيٍی ىٍ رلَیٍ طؤٓیْ کُُي کّ َیَْٔخی ههیلّ
هيٍص يوخرهّ رخ آَخٌ ٍح ىٍ رلَیٍ َيحٗظُي .هَيطیخٌ رخ كًهّْخی يظؼيىی کّ
رّکخٍٔحٌْخی كـخؽ يیکَىَي رّحػزخص ٔؿٕى هٕیٖ يیپَىحهظُي ٔ حُ حیٍ ٍحِ هيٍص
يخنی کًخیی يیکَىَي .حَيکی رؼي چُيحٌ ىٍ كًهّ ٔ ْـٕو ىنیَ ٗيَي کّ ىٍ ٓخل ٕٖٔ
رٍ َِٜح َیِ ؿخٍص کَىَي ٔ رـيحى ٍح يؼَ ٝطٓيیي هَحٍ ىحىَي.
۲ٔ۳ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
ىٍ ٓخل ٖٔ۰كخؿیخٌ رئٌ يِحكض ٔ آُحٍ هَيطیخٌ رّيکّ ٍٓیيَي ،حيخ ٍُٔ
ْ٘ظى ًیحنلـّ (ٍُٔ طَٔیّ) حرٕ ١خَْ ؿُّخری هَيطی رّكَيخَيْی ٜٗ٘ي ٕٓحٍ ٔ
َٜٓي پیخىِ رّيکّ ٍیوظّ ٔ حيٕحل كخؿیخٌ ٍح ؿخٍص کَىَي ٔ ک٘ظخٍ كـیؼی ىٍ
ئـيحنلَحو ٔ كظی ىٌٍٔ هخَّی کؼزّ ٍحِ حَيحهظُي ،حؿٔخى ک٘ظّگخٌ ٍح رّچخُِيِو
ٍیوظُي ،ىٍد کؼزّ ٔ كـَحالٕٓى ٍح حُ ؿخ کُيِ رّْـَ رَىَي ،پٕٖٗ کؼزّ ٍح هطؼّ
هطؼّ ًَٕىَي ،هخَّْخی ػَٔطًُيحٌ يکّ ٍح ؿخٍص کَىِ ٔ ُٕٓحَیيَي.
ئؼٕىی يیگٕیي« :حرٕ١خَْ هَيطی ٕٓی يکّ ٍكض ٔ حيیَ آٌؿخ دمحم رٍ
حًٓخػیم يهوذ رّحرٕيوهذ رٕى ،يَىحٌ كکٕيض ٔ حُ هخٍؽ ٔ ؿیَِ رّؿُگ حٔ
آييَي ،حيخ کٔی حُ آٌ پْ کّ ؿالو َطیق حرٍ كخؽ کّ ؿِٔٗلُّی يکّ رٕى ،ک٘ظّ
ٗي ،يوخٔيظی َظٕحَٔض ًّْ .گَیوظُي ٔ حٔ ْلظى ًیحنلـّی ًْیٍ ٓخل ( )ٖٔ۰رخ
ٜٗ٘ي ٕٓحٍ ٔ ْلظٜي پیخىِ ٔحٍى يکّ ٗي ٔ ًٗ٘یَ ىٍ يَىو َٓخى .ىٍ ًٗخٍ
ک٘ظّگخٌ ٔ حٓیَحٌ حُ حْم َٗٓ ٔ ٔالیضْخی ىیگَ حهظالف حٓض ،رؼ٠ی ٓی ِْحٍ
ٔ رؼ٠ی کىطَ ٔ ریٖطَ گلظّحَي .ىٍ ىل کِٕ ٔ ٛلَحْخ ٔ ىٍِْخ حُ ٓوظی ٔ طُّ٘گی
آٌهيٍ يَىو ْالک ٗيَي کّ رًّٗخٍ َیخیي .حرٕ١خَْ ىٍد كَو ٍح کّ پٕٖٗ ١ال
ىحٗض حُ ؿخ رکُي ٔ طوَیزخص ؿي رّرُخی کؼزّ ٔحٍى کَى .حهخيض آَخٌ ىٍ يکّ ْ٘ض
ٍُٔ رٕى کّ ٛزق ُٗزّ حُ ًْیٍ يخِ حُ يکّ رًَّْحِ کخٍٔحَی حُ حيٕحل ؿخٍص ٗيِ
ٔ كـَحالٕٓى ٔ ...حُ يکّ هخٍؽ ٗيَي)۲(.
هَحيطّ رخ چُخٌ گٔظَىِگی رّكؼخنیض پَىحهظُي کّ ن٘کَیخٌ ػزخٓی َظٕحَٔظُي
ؿُزٖ آَخٌ ٍح هخيٕٕ کُُي .آَخٌ ٓوض يؼظوي رّک٘ظخٍ ٔ ُٕٓحَیيٌ ٔ ؿخٍص ٔ طخٍحؽ
رٕىَي .هَٕ٘ض ٔ هٕىَٓی ٔ حكَح ١هَحيطّ حُ حی٘خٌ یک گَْٔی رٔیخٍ ريَخو
ٓخهض ،چُيحٌ کّ رٔیخٍی حُ كَهّْخی حًٓخػیهیّ ؿخنزخ ً هَيطیخٌ ٔ ىٍُٔییخٌ ٍح
ُٓضٗکٍ يیهٕحَُي .حُ َظخیؾ طٓيیي هَيطیخٌ پیيحیٖ ػٜزیض ٔ حكَٔىِگی َخٗی حُ
طَّ ىٍ يیخٌ يَىو رـيحى رٕى .طؼيحىی حُ يٍٕهخٌ ،كٔیٍ رٍ يُ ٍٕٜكالؽ ٍح
هَرخَت هَٕ٘ضْخی حكٔخٍگٔیوظّی هَيطیخٌ يیهٕحَُي .پْ حُ آٌکّ كالؽ ىٍ ٓخل
ٕ۲۶طٕٓ ٢حرٍ كَحص ،يظٓى رَّٗکض ىٍ طٕ١جّ رَ ٟي يوظيٍ ػزخٓی ٗي ،ىٍ ٓخل
ٖٔٓ رَُّيحٌ حكظخى ٔ حىػخی هيحیی رَ حطٓخيخص حٔ حكِٔىِ ٗي .ىٍ ٍٕٛطی کّ رؼ٠ی
ىیگَ حٔ ٍح َیََگرخُ ٔ يخیّی إٓٗد يیىحَٔظُيَٓ .حَـخو ىٍ ٔحپٔیٍ يلخکًّ ،ىٍ
ٓخل ٖٓ۲پْ حُ ي٘خؿَحص كَحٔحٌ ،رّىحٗظٍ ػوخیي حكَح١ی ٗیؼی یخ هَيطیگَی
يظٓى ٗي ،رّكظٕحی یکی حُ هخٟیخٌ رـيحى رّؿَو حنلخى رّيَگ يلکٕو گَىیي)ٔٓ(.
۲ٔ۶ كکًض یگخَّ
ىٍ ُْئٓظخٌ ،حًٓخػیهیخٌ ١یزی رّطٕٓؼّی كؼخنیض هٕى طلض ٍْزَی ىحػی
يطهن حىحيّ ىحىَي ٔ ىٍ َٗحیطی گخِگخِ َخئخػي يٕكن رّكلع َُيگی ٔ ٓخُيخٌ ىیُی
هٕى ٗيَي .حکؼَیض حًٓخػیهیخٌ ١یزی ُْئٓظخٌ ىحٔٔىی هٕحَيِ يیَٕٗي طخ هٕى ٍح
حُ حًٓخػیهیخٌ ٓهیًخَی يظًخیِ کُُي ٔ رَّْ ىٔ گَِٔ ػُٕحٌ «رَُِٓ» ح١الم يیٕٗى
کّ َ٘خٌ يیىْي آَخٌ حُ نلخظ ٗـهی رخٍُگخٌ ٔ ىکخَيحٍ ْٔظُي .ىحػی يطهن گَِٔ
ىحٔٔىی ىٍ رًزجی َُيگی يیکُي؛ حیٍ ؿًخػض ىٍ حیخالص گـَحص ،يخْخٍحٗظَح،
ٍحؿٔظخٌ ،ىٍ حؿهذ َْٗٓخی يٓى ُْئٓظخٌ ٔ پخکٔظخٌ ،ىٍ َٗم آكَیوخ ٔ حهیَح ً ىٍ
گَِْٔخی کٕچکطَی ىٍ حٍٔپخ ٔ ًٗخل آيَیکخ پَحکُيِ حٓض.
ٕ ـ ٛیجیبى (آهویَ) :رخ يَگ حاليیَ (ؿخَ٘یٍ ئظؼهی) ههیلّی كخً١ی ىٍ
ٓخل ۳ٕ4حَ٘ؼخد ریٖطَی ىٍ ىػٕص حًٓخػیهی پيیي آيي .حاليیَ پَٔ ْ٘ض يخّْی
رَّخو ١یذ ىحٗض کّ پْ حُ پيٍ رّؿخَ٘یُی حٔ حَظوخد ٗي ،حيخ ئیَ هالكض ىٍ
حهظیخٍ یکی حُ ػًُٕحىِگخٌ رخ َخو ػزيحنًـیي ٔ نوذ (كخكع) ىٍ آيي .آَخَی کّ يؼظوي
رّ هالكض ١یذ رٕىَي رخ َخو ١یزیّ يؼَٔف ٗيَي .ىػٕص ١یزی ٍح ىٍ آؿخُ ػيِی
ههیهی حُ ئظؼهٕیخٌ يٗ ٔ َٜخوَ ٔ ،یِ ؿًغ کؼیَی حُ حًٓخػیهیخٌ یًٍ پٌیَح ٗيَي
کّ ىٍ آٌ ٛهیلیٌٕ ًٍٓخ ً رّكوخَیض حىػخی ١یذ هخثم ٗيَي .حرَحْیى كخييی کّ طخ
ٓخل ۳۳۰ىٍ ُٛؼخ ٔ ىٍ ؿًغ حيیَحٌ ؿیَ حًٓخػیهی ١خیلّی "یخو" كؼخنیض يیکَى،
يٕأْٓ آثیٍ ١یزی رٕى .رّطيٍیؾ ؿًخػض ١یزی ىٍ حَيک ُيخَی ىٍ يٍٕٓ ٔ َٜیّ
َخپيیي ٗيَي ،حيخ طخ ُيخٌ كخ َٟىٍ یًٍ ٔ ُْي رّكیخص هٕى حىحيّ ىحىِحَي.
ٖ ـ ٛیجیبى اثْالوبٍوی :رَهی حُ ئظؼهیّ رّىنیم حَظٔخدٗخٌ رّ١یذ
حرٕحنوخٓى١ ،یزی هٕحَيِ يیَٕٗي.
۱ـ ؽبكظیَ :گَِٔ ىیگَ ئظؼهیّ ،كخكظیّ َخيیيِ يیَٕٗي کّ كخ َٟرّپٌیَٕ
١یذ حرٕحنوخٓى رّػُٕحٌ حيخو َ٘يَي ٔ ىٍ ػٕٓ ٝهٔهّی حيخيض ٍح ىٍ ههلخی كخً١ی
ي َٜحىحيّ ىحىَي .رخ ٍکٕى ٔ حًٟلالل هالكض كخً١ی ،كخكظیّ رّطيٍیؾ َ١كيحٍحٌ
هٕى ٍح حُ ىٓض ىحى؛ رٍّٕ١ی کّ حئَُِ طًخو پیَٔحٌ يٌْذ ئظؼهیّ ١یزی ْٔظُي.
۰ـ ثُِوٍُب :ىحػیخٌ ١یزی رّئٍَ ُيخٌ يٕكن ٗيَي پیَٔحٌ ُیخىی ىٍ ُْي
ؿَری پیيح کُُي .آَخٌ ىٍ ُْي آثیٍ هٕى ٍح (ىػٕص ْخىیّ) يیَخيُي ٔ حُ َخو رَُِٓ َیِ
حٓظلخىِ يیکُُي .طخ ييصْخ ىحػی يطهن یًُی رَحی ١یزیخٌ ؿَد ُْي َیِ يَؿغ ٔ
ٍْزَ يلٕٔد يیٗي .ىػٕص كخً١یخٌ ٍح حكظًخالً یک ىحػی یًُی يٕٕٓو رّ(ػزيهللا)
رُّْي رَى کّ گلظّ يیٕٗى ىٍ ٓخل ٓ 4۶ىٍ گـَحص رٕىِ حٓض .ؿًخػض ١یزی ىٍ
۲ٔ۴ كکًض یگخَّ
ٓخل ْ ( ۲۲۲ق) رخ يَگ ىحػی يطهن (ىحٔى رٍ ػـذ ٗخِ) رّىٔ ٗخهّی «ىحٔىیّ»
ٔ «ٓهیًخَیّ» طؤیى ٗي.
۶ـ كاّّكیُب :رَُِْٓخی ١یزی کّ ؿخَ٘یُی (ىحٔى رٍ رَْخٌحنيّیٍ) ٍح پٌیَكظُي
رّىحٔىیّ يؼَٔف ٗيَيٍ .ثیْ آٌْخ ىٍ رًزجی حهخيض ىحٍى ٔنی پخیگخِٗخٌ ىٍ ٍٕٓحص
حٓض کّ رخ ػُٕحٌ "ىٍْٔی" يؼَٔف گ٘ظُي .ىٍكخل كخ َٟریٖ حُ َیًی حُ
رَُِْٓخی ىحٔٔىی ُْي ىٍ گـَحص َُيگی يیکُُي ٔ رویّ ػًيطخ ً ىٍ رًزجی ٔ َٕحكی
يَکِی ُْئٓظخٌ ئکٍ گِیيِحَي .ىٍ پخکٔظخٌ ٔ یًٍ ٔ کٍْٕ٘خی هخٍٔىٍٔ َیِ
گَِْٔخی پَحکُيِی ىحٔٔىی یخكض يیَٕٗي .آٌْخ ؿِٔ َؤظیٍ گَِْٔخی آٓیخیی
رٕىَي کّ رَُّگزخٍ ٔ ٕٓحكم َٗهی آكَیوخ يٓخؿَص کَىَي.
۰ـ ٍلیوبًیُب :رَُِْٓخی ١یزی کّ ؿخَ٘یُی (ٓهیًخٌ رٍ كٍٔ ُْيی) ٍح
پٌیَكظُي رّٓهیًخَیّ يٍٕ٘ٓ ٗيَي .آٌْخ ػًيطخ ً ىٍ َٕحكی ًٗخنی یًٍ ،هخ" ّٛكَحُ"
ٔ يَُ ػَرٔظخٌ ٓؼٕىی يظًَکِ ْٔظُي .گَِْٔخی کٕچکی حُ آٌْخ ىٍ ُْئٓظخٌ
رّه ٕٜٙىٍ َْٗٓخی رًزجی ،رَٔىِ ٔ حكًيآرخى یخكض يیَٕٗي ٔ ىٍ هخٍؽ حُ یًٍ
ٔ ُْي ٔ پخکٔظخٌ ك ٍٕ٠يلٕٔٓی َيحٍَي.
ٓخُيخٌ ىػٕص ة ـ كػْد اٍوبػیلیبى ًياهی:
حًٓخػیهی َِحٍی ىٍ َٕحكی پخٍّ کّ رخیٔظی ىٍ َٗحی ٢ػًيطخ ً طـییَ یخكظّی كؼخنیض
يیکَىَّ ،طُٓخ رّٓزذ گٔٔض پیَٕي رخ هخَِْ ،رهکّ ىٍ ك٠خی ٍٔیخٍٔی طُگخطُگ رخ
ٓهٔهّی هيٍطًُي َظخيی ٔ ُّٓیيٌْذ طَکخٌٓهـٕهی پيیيآييِ رٕى .ػالِٔ رَهٕٜيض
ؿخنذ ىٍ ػَّْٛخی ٓیخٓی ٔ َظخيیٓ ،خُيخٌ ىػٕص َِحٍی يخَُي ٓخُيخٌ ىػٕطی
کّ ىٍ ُيخٌ كخً١یخٌ كؼخنیض يیکَى ،يٍٕى كًالص کاليی ٔ كکَی کٔخَی هَحٍ
گَكض کّ ػًيح ً يیهٕحٓظُي طٕٜیَ َخهٕٗخیُي ٔ يوئٗی حُ حیٍ ٓخُيخٌ حٍحیّ ىُْي.
حیٍ حيَ ؿخنزخ ً رّىیيگخِْخی کخيالً طویهی ٔ حكٔخَّآيیِی ىٍرخٍِی طخٍین ٔ طلکَ
حًٓخػیهیخٌ َِحٍی حَـخيیي.
حیٍ يٌْذ ىٍ ٓخل 4ٓ۴ ط ـ كهّىییبى:
طٕٓ ٢چُي ىحػی ىٍ هخَِْ (ئـي ٍیيحٌ) پی حكکُيِ ٗي .حيخ يٕأْٓ ٔحهؼت حیٍ
يٌْذ ٍح رخیي (كًِس رٍ ػهی رٍ حكًي َُُٔی) يؼَٔف رّ (حنزخى) ىحَٔض .آَخٌ يؼظوي
رّحنْٕیض (حنلخکى رخيَهللا) ٔ كظی ههلخی ٓخرن كخً١ی حُ حنوخثى رّرؼي رٕىَي .ىٍ حیٍ
ىٍِٔی پخیخَی ،كکٕيض كخً١ی گَكظخٍ ه٘کٓخنیْخ ٔ َِحعْخی ىٍَٔی ىٍ يیخٌ
روٖ ْخی يوظهق حٍطٖ ٗي .پْ حُ ىٍگٌٗض حيخو حنلخکى رخيَهللا ىٍ ٓخل ٔٔ4
۲ٔ۲ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
گَْٔی حُ حًٓخػیهیخٌ پیَٕي هٕى ٍح حُ ٓخُيخٌ ىػٕص گٔیوظُي ،ىٍ ػٕ ٝطَؿیق
ىحىَي کّ یخى ٔ هخَِ١ی حيخو حنلخکى ٍح َُيِ َگخِ ىحٍَي .رُخرَحیٍ رٍّٕٛص گَْٔی
ىٍآييَي کّ رؼيْخ ؿُزٖ ىٍُٔی َخيیيِ ٗي .حیٍ يٌْذ ریٖطَ ىٍ ٔحىی طیىٔ ،حهغ ىٍ
يُطوّی كخٛزیخ ىٍ ًٗخل نزُخٌ ٔ ىٍ كهذ ؿَری ،کِٕ َْيٍ ٔ ىٍ کِٕ كٍٕحٌ ىٍ
کٍٕ٘ حئَُی ٍٕٓیّ ٔ نزُخٌ ٍٔ رٍّٗي ٔ گٔظَٕ َٓخىَي .حُ ٓخل 4ٖ۳رّرؼي
ىػٕص ىٍُٔییخٌ رّطيٍیؾ رٍّٕٛص یکؿخيؼّی رٔظّ ىٍآيي کّ َّ گََٔيِی ؿيیيی
ٍح يیپٌیَكض ٔ َّحؿخُِی حٍطيحى رّحػ٠خی ٔ ٛخكزخٌ يٕؿٕى هٕى يیىحى.
ىٍ ٓخل ۳ٕ۶یکی حُ ػًُٕحىِگخٌ حاليیَ ك ـ هغیلیَ:
يوظٕل رَّخو (ػزيحنًـیي) ٔ رخ نوذ (حنلخكع) رَ طوض هالكض َ٘ٔض کّ آهَیٍ ههلخی
كخً١ی طخ ٓخل ۳۶۰حُ َٔم حٔ رٕىَي .حيخيض حیٍهخَيحٌ ىٍ يٍٕٓ ٔ َٜیّ پیٍٖكض
ُیخىی کَى ،حيخ ىٍ یًٍ آهَیٍ ههلخی كخً١ی ٍح كو ٢حيیَحٌ ػيٌ ٔ چُي طٍ حُ
كخکًخٌ ُٛؼخ رًٍّٓیض ُٗخهظُي .حُ حیٍكَهّی حًٓخػیهیّ حػَی رَ ؿخی ًَخَيِ حٓض.
فلا
ىٍ يزخكغ هزم هٕحَيیى کّ كکًخی حٓاليی هيح ٍح رٔیخٍ َِىیک يیآٍَٔي ٔ
ىٍ يٕحهؼی پَىِ حُ چَِٓی حٔ رَىحٗظّ ،يیگٕیُي« :هيح رّٔؿٕى هٕى ،رّػهى
ك ،ٍٖٕ٠ػخنى حٓض ٔ َٔزض رّؿٓخٌ حُ ٍحِ يؼَكض ًحص هٕى ،يؼَكض ىحٍى».
«ظخَْیخٌ» کّ رّطـٔیى هيحَٔي رخٍٔ ىحٍَي ،حٔ ٍح َْٗذ حُ آًٓخٌ ْلظى رّآًٓخٌ
حٔل يیآٍَٔي طخ رّحػًخل ٔ َیخُْخی رُيِگخٌ ٍٓیيِگی کُي .ػَكخء ٔ كکًخی «ٔكيص
ٔؿٕىی» هيح ٍح حُ حیٍ ْى يظؼیٍطَ يیکُُي ٔ يیگٕیُي «ْٔظی ىٍ طًخيیض هٕى هيح
حٓض ».طٕٜف يیگلض «هيح هٕى طٕ ْٔظی ـ حُ هٕص ىٍٔ يٕ٘»
حيخ حًٓخػیهیّ هيحٍح رٔیخٍ ىٍٔ يیرَىَْ .گَّٕ كي ٔ طؼَیق ٔ ٛلض ٔ
ٍٕٛص ٔ يخْیض ٔ كظی ٔؿٕى ٍح رّحیٍ يلٕٓو کّ ىحٍحی یک یخ چُي ٛلض رخٗي ،حُ
هيحَٔي َلی يیکُُي .ىٍ حیٍ ؿٓضَ ،ظَ حًٓخػهیخٌ ىٍ رخٍِی هيح ،رٔیخٍ َِىیک
رَّظَ ٕٓكٔطخثیخٌ حٓض :حُ "پَٔطخگٍٕحّ" پَٓیيَي :آیخ رّهيحیخٌ حػظوخى ىحٍى؟
پخٓن ىحىٓ« :جٕحنٗ حٓض رٔیخٍ ي٘کم ٔ ػًَ يخ رٔیخٍ کٕطخِ!»
حًٓخػیهیخٌ يیگٕیُي :هيحَٔي هخرم ُٗخهض َیٔضُ ،یَح هيح رَ يخ يلی ٢حٓض ٔ
حگَ رظٕحَیى حٔ ٍح رُ٘خٓیى ،الُو يیآیي کّ يخ رَ حٔ يلی ٢رخٗیى؛ ٔ حیٍ رخ آیّی «نیْ
کًؼهّ ٗییء» ٔ كيیغ «يخػَكُخک كن يؼَكظک» يُخكخص ىحٍى.
َخَٛهَٔٔ ًٍٟ ،هزٕل ٔكيص هيحَٔيٛ ،لخص ٓهزیّ ٔ ػزٕطیّی حٍٔح هزٕل
َيحٍى ٔ يؼظوي حٓض کّ رَحی كنٛ ،لض هخیم ٗيٌ ،ىٍ كکى ي٘خرٓض حٓض)ٕٔ(.
حًٓخػیهیًّ ،حص رخٍی ؿیت الـیْة:
طؼخنی ٍح رَطَ حُ ْٔى ٔ ػوم ٔ كکَ يیىحَُي ،حٔ ٍح رخ َخوْخی چٌٕ ؿیذحنـیٕد
يیهٕحَُي ،حُ ىیيگخِ حی٘خٌ ،هيحَٔي رخالطَ حُ كي ٛلخص حٓض .رخْیچ ٛلض ٔ طؼیٍُّ
ًَیطٕحٌ حُ حٔ ٓوٍ گلضَّ .چیِ حٓضََّ ،خچیِ؛ َّيلئى حٓض ٔ َّ َخيلئى؛
َّيٕٕٛف حٓض ٔ ََّخيٕٕٛفٓ ...خكض ًحص ٔ حكيیض ٰانٓی رّْیچٍٔی طلض
يؼَكض آىيی ىٍ ًَیآیي ٔ ٗخیٔظّی آٌ ،يوخو طُِیّ يل ٞحٓض ٔ حیٍ يوخو ًْخٌ
ؿخیگخْی حٓض کّ ػَكخء ىٍ يٍٕى آٌ يیگٕیُي :الحٓى ٔ الٍٓى ٔ الَؼض ٔ الٔٛق.
ٕٔ۲ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
یؼُی رُيِ ىٍ يٍٕى آٌ ْیچ ًَیطٕحَي رگٕیي ٔ ْیچ ػُٕحَی ٍح ًَیطٕحَي رَ آٌ
ح١الم کُي .حٕٛالً طؼزیَ ؿیذحنـیٕد َیِ رخًْیٍ ػُخیض ح١الم ٗيِ ،یؼُی ؿیذ
ي٠خػق ،یؼُی کخيالً پٕٗیيِ .ىٍ حیٍ ٓخكض حًٓخػیهیّ رخ ٕٛكیّ کخيالً ًَْأی
ْٔظُي ٔ ،حیٍکّ حًٓخػیهیّ َیِ ْیچ ٛلظی ٍح رَحی حٔ هخیم َیٔظُي؛ كظی ػُٕحٌ ٔؿٕى
ٍح ْى رّکخٍ ًَیرََي؛ ًْخٌ يلٕٓو طُِیّ يل ٞحٓض.
یکی حُ َکخص يٍٕى رلغ ىٍ ریٍ رٌيیَ فلا:
ٰ
يظکهًخٌ َؤظیٍ حٓاليی آٌ رٕى کّ آَخٌ يیرخیٔض آیخص هَآَی يَطز ٢رخ ٛلخص انٓی
ٍح َٗف ىُْي ،يوٕٜٛخ ً ىٍ يٕحٍىی کّ حیٍ ٛلخص رخُطخری حُ يلخْیًی
حَٔخٌٔحٍِگی هيح چٌٍٕ :حٍِكظٍَٔ٘ ،ظٍُٗ ،یيٌ ،ىیيٌٓ ،وٍ گلظٍ ،ؿ٠ذ کَىٌ
ٔ ؿیَِ رٕىَي .رَحی يظلکَحٌ حًٓخػیهی ،حیٍ ي٘خؿَِ طؤکیيی رَ یکی حُ ئخیهی رٕى
کّ آٌْخ ىٍ كٓى ٔ طٕٟیق طُخه ٞظخَْة چُیٍ آیخطی حُ َ١ین طؤٔیم يٕحؿّ رٕىَي.
چٓخٍ ىحػی ٔ يظلکَ رٍِگ حًٓخػیهی يخَُي حرٕػزيهللا دمحمرٍ حكًي َٔلی
(َو٘زی ،و ٖٖٔ ْ ،ق) حرٕكخطى ٍحُی (و ٕٕٖ) حرٕیؼوٕد ٓـٔظخَی (و ٖٔ )ٖ۳
كًیيحنيّیٍ کَيخَی (و ٕٔ )4کّ حُ ؿًهّ يظلکَحٌ َخيت ػ َٜكخً١ی ٔ حُ
رُیخىگٌحٍحٌ كهٔلّ ٔ ٰانٓیخص حًٓخػیهی ْٔظُي ،طٕؿّ هٕى ٍح رّطلٔیَی يؼطٕف
کَىِحَي کّ ػخٍی حُ آٌ ىٔ هطخی رخٗي کّ آٌْخ رّٓخیَ يظکهًخٌ َٔزض يیىحىَي:
َؤظیٍ هطخء ،ط٘زیّ حٓض (یؼُی حَٔخٌٔحٍِگی هيح رَحی ُٗخهض حٔ حُ ٍحِ
هیخّ یخ طًؼیم) ىٔيیٍ هطخء طؼطیم حٓض (یؼُی حَکخٍ ط٘زیّ ٔ ريیٍطَطیذ يُِِ
ىحَٔظٍ هيح حُ ًّْی ٛلخص) حیٍ چٓخٍ يظلکَ ًَیهٕحٓظُي رخ َ١م ػوالَی ٔؿٕى
هيح ٍح حػزخص کُُي ،چٌٕ حػزخص ػوالَت آٌچّ کّ ىٍ ىٍک ػوم ًَیگُـي ،رّهٕىی
هٕى کخٍی ریٕٓىِ حٓض .رّگلظّی حرٕیؼوٕد ٓـٔظخَی ،رٓظَیٍ ٍحِ ُٗخهض هيح
آٌگَّٕ کّ ِٓحٔحٍ حٔ حٓض ،رخ ػزخىطی كویوت کّ طُٓخ ٔی ٍح ِٓى ،كخٛم يیٕٗى.
كًیيحنيّیٍ کَيخَی ىٍ حػَ رُیخىیٍ هٕى کّ «ٍحكشحنؼوم» (يَْى هَى) َخو ىحٍى،
رّطُخٓذ ٔ طؼخيم ٔكی ٰانٓی رخ ػوم آىيی طؤکیي يیکُي.
طؤٔیم رّکخٍ ٍكظّ ىٍرخٍِی آیخص هَآَی يَرٕ ١رّهيح ىٍ آػخٍ َْچٓخٍ َٕیُٔيِی
يٌکٍٕ ،رّكَحیُيی حُ طُِیّ هيحَٔي حُ ًّْی ٛلخص حَٔخَی هظى يیٕٗى .حیٍ کخٍ
َؤظیٍ يَكهّ طهوی ٗيِ حٓض؛ چٌٕ َْچٓخٍطٍ حًػخٌ کَىِحَي کّ حيکخٌ ىحٍى رخ
حطوخً چُیٍ يٕٟؼی ،يظٓى رّحػظوخى رّطؼطیم گَىَي ،یخ يؼَ ٝحطٓخو «حَٔخٌحَگخٍی
پُٓخَی هيح» هَحٍ گیََي .حيخ يَكهّی کّ رخیي ىٍ حیٍ ُيخٌ ١ی ٕٗى آٌ حٓض کّ پْ
ٕٕ۲ كکًض یگخَّ
حُ َلی حیٍ َکظّ کّ هيح ىٍ ٔٛق ،يکخٌ ،طؼَیق ٔ يَُ ٔ ؿیَِ ًَیگُـي ،رخیي حیٍ
َلی پی٘یٍ ٍح َلی کُیى.
طُِیّ يطهن هيح حُ ٍحِ ٰالِیبد ٍلجی:
کخٍرَى َلی ىٔگخَّ ٍٕٛص يیگیَى کّ ١زن آٌَ ،لی ٔ َلت َلی ىٍ ه ٕٜٙچیِ
َلی ٗيِ رّکخٍ رٔظّ يیٕٗى ٔ َؤظیٍ يٍٕى «َلی» ٔؿٕى هيح ٍح حُ ََْٕع پیَٕيی
(َلی َلی) هيح ٍح حُ ََْٕع ٍحرطّی رخِ رخ حؿٔخو يخىی ٍْخ ىحَٔظّ ٔ ىٔيیٍ يٍٕى
حؿٔخو ؿیَ يخىی ٍْخ يیىحَي .پْ هيح َّ ىٍ ؿٓخٌ يلٕٔٓخص حٓض ٔ َّ ىٍ ؿٓخٌ
يخٍٔحی يلٕٔٓخصٍَٔ .ي طؤٔیم ىٍ حیٍؿخ رخ حػزخص آٌچّ هيح َیٔض آؿخُ يیٕٗى،
ٓپْ حیٍ حػزخص َلی يیٕٗى ٔ ريیٍطَطیذ ْى حػزخص ٔ ْى َلی كٌف يیَٕٗي.
حیٍ ٍَٔي َلی ىٔگخَّ طُٓخ ٍٔٗی حٓض کّ حُ ٍحِ آٌ يیطٕحَیى حُ ُرخٌ هٕى
حٓظلخىِ کُیىٔ ،نی پیٖكَْٝخی آٌ ٍح کخيالً َپٌیَیى .ىٍ يزلغ يٌکٍٕ ،ظَكیضْخی
ُرخٌ یؼُی حنلخظ ٔكی َوطّی رَحی َٗٔع کخٍ ْٔظُي ٔ ،طؤٔیم َ٘خٌ يیىْي کّ
چگَّٕ هٕى ُرخٌ ًَیطٕحَي ٔحهؼیض َٓلظّ ىٍ حیٍ يلٕٓو ٍح ریخٌ کُي.
ىٍ ریُٖ حًٓخػیهی ،حیٍ كخنض رخالطَ ىحَٔظٍ هيحَٔي (حُ ٛلض) ُٗخهض هيح ٔ
ًْخَخ رّهٕىی هٕى ػزخىص رًّٗخٍ يیآیي.
حًٓخػیهیخٌ ٔؿٕى ٍح ُلذ هوؽلَی ّعْك:
ْلض يَكهّ يیىحَُي :آكَیيِگخٍ يطهن ،ػوم کمَ ،لْ کم ،يخىِی رئی (=ْیٕنی)
يکخٌُ ،يخٌ ٔ حَٔخٌ کخيم .حیٍ ْلض يَكهّ «ػخنى ػهٕی» ٍح کّ «ىحٍحالريحع» ٔ
َٓچًّ٘ی آكَیُٖ حٓض ،ط٘کیم يیىُْي« .كن» یخ «كویوض يطهن» يزيأ ٓخیَ
يوهٕهخص حٓض ،حيخ آكَیُُيِی ریٔحٓطّی کخثُخص َیٔض .كویوض يطهن رخ حٍحىِی
هٕیٖ <کّ «حيَ» َخيیيِ يیٕٗى> ػوم کم ٍح آكَیي .ػوم کم ،رَّخوْخی ػوم حٔل،
ػوم طخوٓ ،خطٍَٔ ،فٓ ،خرن َیِ َخيیيِ يیٕٗى.
ٛلض حٛهی حٔ «ىحَخثی» حٓض .حُ ػوم کمَ ،لْ کم پيیي آييِ حٓضَ .لْ کم
<کّ «َلْ کهت كهکی» َیِ َخيیيِ يیٕٗى> حُ ػوم کم پخثیٍطَ حٓض .هِٕ ٔ َیَٔی
حٔ ىٍ طًخو يٕؿٕىحص ٓخٍی ٔ ؿخٍی حٓض .رُخرَحیٍٛ ،لض حٛهی حٔ «َُيگی»
حٓض .حُ َلْ کمْ ،یٕنی پيیي آييِ حٓضْ .یٕنی يخىِ حٓض ٔ رُؼي يیپٌیَىْ .یٕنی
ىٍ ٔحهغ ،ؿٔى يطهن حٓض ٔ ٗکم آٌ کَٔی حٓض کّ رَطَیٍ ٗکمْخ حٓضْ .یٕنی
كؼخل َیٔض ،ریؿخٌ ٔ كخهي َیَٔی آكَیُٖ حٓض؛ ريیٍٓزذ طُٓخ حٗکخنی ٍح يیطٕحَي
آكَیي کّ طوهیيی رخُٗي حُ ًََّْٕخی کّ ىٍ ػوم کم يٕؿٕى حٓض.
ٖٕ۲ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
حٛطالكخص هَآَی چٌٕ نٕف ،ههى ،ػَٕ ،ه٠خء ٔ هيٍ َیِ ،رّػُٕحٌ پیٖ-
ىٍآييی ٓخهظخٍی رَحی آٌچّ ػخنىحالريحع (ؿٓخٌ آكَیُٖ) َخو ىحٍى ،رخ ػوم کم رَحرَ
پُيحٗظّ ٗيِحَي .حیٍ ٓطق ٓپْ رخ ػخنىحنيّیٍ (ؿٓخٌ ىیٍ) ططزین ىحىِ ٗيِ طخ ٓخهظخٍی
ٍح ىٍ كیخص ىیُی پيیي آٍٔى کّ حُ َ١ین ٓهٔهّيَحطذ ىیٍ (كئىحنيّیٍ) طَ٘یق
يیٕٗى ٔ كئى ىیٍ رَّٕرّی هٕى رخ حٕٛل کیٓخَت گَٕخگَٕی حَطزخم پیيح يیکُي.
یؼُی ٓخُيخٌ ىیٍ ىهیوخ ً يُطزن رخ ٓخهظخٍ کیٓخَی حٓض .رخالطَیٍ كئى حیٍ
ٓهٔهّيَحطذ ػزخٍص رٕىَي حُ ّٓ :ػوم َؤظیٍ کّ رّطَطیذ طيحػیگَ پیخيزَحٌٔ ،
حٔٛیخی حی٘خٌ حٓض کّ يٜيحم حؿم ٔ حکًم حی٘خٌ پیخيزَ حٓالو ٔ كَ٠ص ػهی ٔ
حيخيخٌ ؿخَ٘یٍ حٔ ْٔظُي کّ رّطَطیذ ٔ ًّْگی رّػيى ْلض يیٍُٓي ٔ رخ يلٕٓو
ٓزؼًّٕٓحص ٔ ٓزؼّ ُکَحص يطخروض يیکُُي.
حیٍ َظخو ىٍ ىٓظگخِْخی يطَف ٗيِ ،رَحی َؤظیٍرخٍ طَُٕٓٔ ٢لی رّطلٜیم
َٗف ىحىِ ٗيِٓ ،پْ ىٍ َٕٗظّْخی ٓـٔظخَی ،کَيخَیٗ ،یَحُی ٔ َخ َٛهَٔٔ
يٍٕى طٌٓیذ ٔ پخالیٖ هَحٍ گَكظّ حٓضٓ .هٔهّيَحطذ ىهین ػوٕل يوظهق ٔ
حٛطالكخص رّکخٍ ٍكظّ ىٍ آػخٍ يٕأنلخٌ گَٕخگٌٕ رخ ْى كَم ىحٍَي ،حيخ حٛم حٓخٓی
رَطَی يطهن هيحَ ،ظخو کهّت حٕٛل کیٓخَی ٔ ي٠خيیٍ ٔ ٓهٔهّيَحطذ يظ ًٍّ ٠آٌ
ػخرضحَي .کیٓخٌُٗخٓی حًٓخػیهی ىٍكخنیکّ حُ یکٕٓ طٜيینکُُيِی َٕػی
یکپخٍچّگی هٕی حٓض ،حُ ٕٓی ىیگَ رّگُزي يويٓی يیيخَي کّ ىٍ آٌ طٍٕٜحص
ىیُی َوٖ رٔظّحَي .ريیٍگَّٕ کّ کیٓخٌُٗخٓی ،يخرؼيحنطزیؼّ ٔ ىیٍ ىٍ پیَٕيی
طُگخطُگ رخ ْى ْٔظُي کّ َْ ػَُٜی ىٍ ػخنى كئى ،رخُطخری حُ ػَُٜی ىیگَ
حٓض کّ َُـیَِی حُ ٔؿٕى پيیي يیآٍٔى؛ رّؿٓخٌ ْٔظی ٔؿّٓی ػوالَی ٔ يؼُیىحٍ
يیرو٘ي ٔ ىٍ ػیٍكخل َُيگخَی ىیُی رَ ٍٔی ُيیٍ ٍح رّکیٓخٌ پٕیخ کّ طلض حيَ
ٰانٓی هَحٍ ىحٍى ،پیَٕي يیىْي .حیٍ ىهیوخ ً ًْخٌ يؼخل "ؿخٍ" حكالٍ ٌٕ١ح طيحػی يیکُي
کّ ٓخیّْخی يٕؿٕىحص ریََٔی ىٍ ىل ىیٕحٍِی ىٍَٔت ؿخٍ ٍژِ يیٍكظُي...
حیٍ ٍح ىٍ «كکًض ٕٓو» طٕٟیق ىحىِحیى.
حًٓخػیهیّ رخٍٔ ىحٍى کّ يـًٕػّی هلیویذ ػبلن:
آكَیُٖ «حريحع» هيحَٔي حٓض ،حريحع یؼُی پیيح کَىٌ چیِ حُ َّچیِ ٔ ،ههن حٗیخء
رئٌ ًََّٕ ٔ َ١ف ٔ حنگٕی هزهی؛ ٔ حیٍ كؼم هخ ٙهيحَٔي حٓض .حيخ ييیَیض
ْٔظی طلض هٕحَیٍ يٕٕٟػّ حىحيّ ىحٍى ٔ هيحَٔي رَ آٌ َظخٍص آٌ رّآٌ َيحٍى.
َخ َٛهَٔٔ يؼظوي حٓض کّ هيحَٔي ،ػُخ َٛگَٕخگٌٕ آكَیُٖ ٍح آكَیيِ ٔ ىٍ آٌْخ
۲ٕ۳ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
حٓض )ٔ۴(.ىٍ كخنیکّ ػخنى يٓیٍ ،حَٔخٌ ٍح ًَیُٗخٓي ٔ ًَیطٕحَي حٔ ٍح طـییَ ىْي؛
ريیٍطَطیذ َخ َٛهَٔٔ ىٍ هٜیيِی ًٗخٍِ ٕٕٕ حُ ىیٕحٌ هٕى ،ػخنى ٛـیَ ٍح رَ
ػخنى کزیَ حیٍگَّٕ رَطَی يیَٓي:
ؿــٓخٌ رــَیٍ ٔ كـَٔىیٍ طٕی هٕى ؿٓخٌ يٓیٍ ٍح رّؿخٌ ُیذ ٔكَی
رّطٍ ُیٍ كَٔىیٍ رّؿخٌ ُحٌ رَیُی حگــَ چــّ ريیٍ طــٍ ؿـٓخٌ کٓیُی
ػخنى کزیَ ،کم ػخنى حٓض يخىحيی کّ حَٔخٌ ىٍ آٌ ٔؿٕى ىحٍى ،ىٍ ؿیَ حیٍ
ٍٕٛص ؿٔيی حٓض رئٌ ٍٔفَ )ٔ۲(.خَٛهَٔٔ يیگٕیي حَٔخٌ ٍح رّٔحٓطّی
ىحٗظٍ ػوم ،پخىٗخِ ػخنى کزیَ ريحَُي چُخٌکّ ػوم کهّی ٍح پخىٗخِ ػخنى ػهٕی يیىحَي.
حيخ حَٔخٌ رّىنیم رَهٍٕىحٍی حُ يَحطذ يوظهق ػوم ،يَحطزی ىحٍى« :ىٍ يَىو
کٕ پخىٗخِ ػخنى حٓض ،يَحطزی ْٔض چُخٌکّ َِى ػوم کهّی ،کٕ پخىٗخِ ػخنى ػهٕی
حٓض َْ ٔ .یک حُ حْم ىػٕص يَطزظی ىحٍى)ٕٓ(».
حُ ٕٓی ىیگَ ،حؿِحی ػخنى کزیَ پَحکُيِ حٓض ٔ يُخكغ آٌ طُٓخ ىٍ ػخنى ٛـیَ
کّ حؿِحیٖ يـًٕع حٓض آٗکخٍ يیٕٗى؛ رًّْیٍ ىنیم ،ؿَ ٝآكَیيگخٍ ،ػخنى
ٛـیَ حٓض ٔ يُظٍٕ حُ آكَیُٖ ػخنى کزیَ َیِ پیيح ٗيٌ ػخنى ٛـیَ حٓض)ٕٔ(.
يُِِ حٓض؛هٜي هيحَٔي حُ آكَیُٖ ،ىٍ َٓخیض پٍَٔىٌ َلّٕ ٔ حٍٔحف پخک ٔ ّ
َخ َٛهَٔٔ ىٍ هٜیيِی ٖٓ حُ ىیٕحَٖ يیكَيخیي :ؿََٓ ٝخثی هيحَٔي حُ
آكَیُٖ" ،حَٔخٌ" حٓض ٔ ًّْچیِ رَحی رّکًخل ٍٓیيٌ حَٔخٌ آكَیيِ ٗيِ حٓض:
ىیگَ َْچّ ریُی ًّْ رََٓی حٓض يَحى هيحی حُ ؿٓخٌ يَىو حٓض
يـَ حٔ ٍح هيحَٔيی ٔ يٓــظَی حٓض َزیُی کــّ رــَ آًٓــــخٌ ٔ ُيیٍ
هيحَٔي طيرـــیَ ٔ هـــٕل آٍٔی حٓض هــيحَٔي طًـــییِ ٔ ػــوم َٗیق
ىٍ هٜیيِی ٖ:ٕ۰
ؿَٛ ٝخَغ ٔ ٓیخٍِ ٔ گَىَٔی طٕ ىٍ حیٍ هزّی هَ٠ح ٔ رَ حیٍ کَٓی
ـ حرؼخى ٔؿٕىی حَٔخٌ چیٔض؟ آیخ رخ حیٍ حرؼخى اًَبى ّ کوبل:
ٔؿٕىی رّکًخل هٕحْي ٍٓیي؟ ٔ َٓخیض کًخل حٔ چیٔض؟ حٕٛالً کًخل چیٔض؟
= رَّظَ يیآیي ،رظٕحٌ ٓهٕک حَٔخٌ ؿِثی ٍح ىٍ ئیَ طکخيم ٔ رّيُظٍٕ
ىٓظیخری رّٓؼخىص ىٍ ّٓٓخكض يطَف کَى:
ٔ ـ ٓخكض ٓهٕک َلٔخَی؛ ٕ ـ ٓخكض ٓهٕک ػوالَی؛ ٖ ـ ٓخكض ٓهٕک
يؼَكظی؛ َؤظیٍ كَکض حَٔخٌ رّٕٓی طکخيم ،كَکظی حٓض کّ حُ ىٌٍٔ هٕى حَٔخٌ
آؿخُ يیٕٗى؛ کّ رٍّٕٛص كَکض حُ ْیٕال رًّٓض َلْ ىٍ ؿَیخٌ حٓض .حيخ َلْ
رّػُٕحٌ ىٔيیٍ يَطزّی ٔؿٕى ،رَحی حیٍکّ ؿخٔیيحٌ ٔ حريی رخٗي ،يیرخیٔض
۲ٕ۰ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
رٍّٕٛص َخد یخ هخن ٚرّػوم يزيل ٕٗى؛ ُیَح َلْ رخ كؼم هٕى [طًخو کَىٌ ْیٕال
= هَٔؽ حُ يَكهّی ْیٕال] هخىٍ َیٔض حُ يَطزّی َلٔخَی كَحطَ ٍٔى ٔ ىٍ
َلٔخَیخص هٕى رخهی يیيخَي ٔ ،حیٍ ػوم حٓض کّ طًخوکُُيِی َلْ حٓض)ٕٕ(.
حُ حیٍ ٍَٔ ،لْ ىٍ ىٌٍٔ هٕى كَکض ٍح آؿخُ يیکُي ٔ ،ىٍ حرظيحی ٍحِ ،هِٕی
حٔنیخء ٰانٓی
ِ يل ٞحٓضٓ .پْ رخ کٔذ يؼَكض حُ يؼهى ٍٔكخَی ،کّ ًْخَخ حَزیخء ٔ
ْٔظُي ،حٓظؼيحى حٓظلخىِ حُ َیَٔی يؼُٕی ٍح پیيح يیکُي کّ حٔ ٍح رَحی ك ٍٕ٠ىٍ
ػخنى رخال آيخىِ يیٓخُى.
َلْ حَٔخٌ ىٍ حٍطوخء رّؿخیض هٕیٖ چُي يَكهّ ٍح ١ی يیکُي :حٔ رؼي حُ
كیخص َخيی ٔ يويحٍی ٍٗي ريٌ ،هيٍطی ىٍ يٕحَُّ ،يوخرهّ ٔ حٓظيالل پیيح يیکُي ٔ
حگَىٍ حیٍ يَكهّ رّطلکَ ىٍ حيٍٕ ػخنى رپَىحُى ،رّٔؿٕى حريحػی ٔ حَزؼخػی هٕیٖ
ًٌٍُْٕ يیٕٗى ٔ ٍَٕ ػوم ىٍ ًحص حیٍ َلْ ٗؼهٍّٔ يیگَىى .ىٍ حیٍ ُْگخو رخ
ػوم يلخٍم <حُ ػوٕل ػخنى يؼوٕل ٔ كَح يلّٕٔ> حٍطزخ ١رَهَحٍ يیکُي ٔ حرٕحد
كکًض رٍّٔی حٔ گٕ٘ىِ يیٕٗى ٔ حیٍ آهَیٍ يَكهّی ٛؼٕى َلْ ىٍ حیٍ ؿٓخٌ
حٓض؛ يُظظَ يیيخَي طخ حُ ريٌ يلخٍهض کُي ٔ رّؿخیگخِ حٛهی هٕى رخُگَىى)ٕٖ(.
رُخرَحیٍ َلْ ؿِثی ىٍ ػَٔؽ رّٕٓی ٓؼخىص ،ىٍ يَكهّی آؿخُیُٖ حُ ىٍک
ؿَیِة ىَیخی پیَحيٌٕ هٕى َٗٔع يیکُي ،ىٍ حیٍ يَكهّ ىٍٓض يخَُي كیٕحٌ حٓض
ٔ يخَُي ىیگَ كیٕحَخص ،كیخص یخ هِٕی َُيگی کَىٌ ىحٍى ،حيخ حيکخٌ رخنوِٕی کًخل
ػخَٕی ٍح ْى ىحٍى ،کّ ْٔظت يل ٞػوالَی حٓض ٔ ،ىٍ آٌ ،ؿَْٕ ٔی يهلن ٔ
پیٕٓظّ رّؿٔى َیٔض ٔ آُحى ٔ ٍْخ حُ آٌ َُيگی يیکُي.
كًیيحنيّیٍ کَيخَی يیگٕیيَ :لّٕ حَٔخَی ىٍ يَطزّی پخثیٍطَ ٔ َخهٚطَ حُ
َْ يٕؿٕىی کّ ؿیَ ؿًٔخَی حٓض ،هَحٍ ىحٍَي .آٌْخ ىٍ ؿٔى ْٔظُي ،حيخ َّ
رّهخ َ١ؿٔى ،رهکّ رَحی هخ َ١هٕىَ )ٕ4(.لْ یک ؿََُْٕيِ حٓض کّ ػهیَؿى
آٌکّ ىٍ آؿخُ طٓی حُ ػهى ٔ ىحَٖ حٓض ،حیٍ حٓظؼيحى ٍح ىحٍى کّ رؼي حُ طـِیّ ٔ حُ
ْى پخٗیيٌ هخنذ يخىیحٕ ،رَيزُخی آٌچّ حُ ىحَٖ ٔ حػًخل َیک کٔذ کَىِ حٓض،
ىٔحو ٔ روخ یخري)ٕ۳(.
حیٍ َلْ ىٍ ًحص ٔحكي هٕى رّّٓ َٕع یخ ّٓ ؿُزّ طؤیى يیٕٗى ،ًَٕ :حكٔخّ،
طًییِ؛ ٔ حیٍ هٔى آهًَْ ،خٌ ػوم رخنوِٕ حٓضًْ .چُیٍَ ،لْ ىحٍحی ٖٗ هِٕ حٓض:
يیمَ ،ظَ ،طویمُٗ ،خهض ،كخكظّ ٔ یخىآٍٔی؛ ٔ ىٍ ْلض يَطزّ طکخيم يیپٌیَى:
كًم ،ًَٕ ،كْ ،طویمَ ،طن ،طؼوم ٔ «حَزؼخع ػخَٕی» کّ ىٍ حیٍ يَكهّی آهَ،
۲ٕ۴ كکًض یگخَّ
كَکض َٓخة آٌ حُ ْٔظی ؿًٔخَی رّٕٓی كخنظی ؿخٔیيحَی ٔ رئٌ ؿٔى حٓض؛ حيخ
َلْ ،كظی رئٌ ىحٗظٍ هِٕی َطنْٔ ،ظت هٕى ٍح آؿخُ يیکُي)ٕ۶(.
حگَچّ َلَُْ ،يگی ٍح رئٌ ىحَٖ آؿخُ يیکُئ ،نی رؼيح ً ىٓظوٕٕ طکخيم
طيٍیـی يیٕٗىَ .لْ ىٍ آؿخُ ریًخٍ ٔ ٔحرٔظّ رّكْ حٓض ٔ رًّحص هٕى ًَیطٕحَي
چیِی ٍح كَحگیَى ،يگَ ح١الػخطی ٍح کّ حُ ٍحِ كٕحّ ىٍیخكض يیىحٍى ،حيخ هٕحی
ػخههّی ٔؿٕى ىحٍى کّ يیطٕحَي حیٍ َلّٕ ریًخٍ ٍح ىٍيخٌ کُيَ ٔ )ٕ۰(.لْ حكظیخؽ
رّيؼهى ىحٍى )ٕ۴(.حیٍ يؼهى ػوم ىْى ،ػخنى ػهٕی حٓض کّ ریٖطَیٍ ئجٕنیض ٍح ىٍ
هزخل ػخنى هخکی رَػٓيِ ىحٍى ،حٔ ًَخیُيِی ػوالَی هٕى ٍح پيیي يیآٍٔى ٔ ،حٔ (حیٍ
ًَخیُيِ) رَّٕرّی هٕى ،كیًّْ ٞی كَٗظّگخٌ ػخنى رخال ٍح ،کّ ًْخٌ ػوٕل يلخٍم
ْٔظُي ،ىٍیخكض يیىحٍى)ٕ۲(.
حیٍ ًَخیُيِی ػوالَت ػوم ىْى رخیي حَٔخٌ رخٗي ،چُیٍ كَى یگخَّی حُ پیخيزَحٌ
رٍِگ هٕحْي رٕى .حٔ ػوهی کخيم حٓض ٔ ىیگَػوٕل يلظخؽ حٔ ْٔظُي ،کّ حگََزخٗي،
ىیگَػوٕل ٟخیغ هٕحُْي ٗي ٔ آكَیُٖ آٌْخ ػزغ هٕحْي رٕى)ٖٓ(.
ىٍ َگَٕ حًٓخػیهیخٌ حیٍ ػوٕل کخيم ،یخ ًْخٌ حثًّ ٔ پیخيزَحٌ ،رّّٓ َ١ین
رّحَٔخٌ ىٍ ئیَ كَکض رّٕٓی کًخل کًک يیکُُي:
ٔ ـ رخ طؼهیى ٔ ىٍ حهظیخٍ َٓخىٌ ػهى؛ چٌٕ ىٍ ػخنى ٛـیَ (حَٔخٌ) طٕحَخثی ٔ
آگخْی الُو رَحی حىحٍِی حيٍٕ ٔ پیَٕي يیخٌ هيحَٔي ٔ ههن ٔؿٕى َيحٍى .حُ حیٍٍٔ،
هيحَٔي َلْ ٍح رَحی ًْآُْگی يیخٌ آٌْخ [یؼُی يیخٌ حَٔخٌ ٔ هيح] ٔ پیٖ رَىٗخٌ
رَحَگیوظّ حٓض .حَٔخٌ رّطُٓخثی هخىٍ رّحَـخو ٓیَ ٔ ٓهٕک َیٔض ٔ پیخيزَ رَحی ریخٌ
طؼهیى آٌ حيٍٕ رَحَگیوظّ ٗيِ حٓض ٔ رّكکًض ٰانٓی ،رؼي حُ پیخيزَ َیِ ،حَٔخَی رخیي
طؼهیى ٔ ْيحیض يَىو ٔ حکًخل آٌْخ ٍح رَػٓيِ گیَى)ٖٔ(.
َخَٛهَٔٔ َیِ پیخيزَ ٍح ٍحًُْخی هَى ىٍ َ١ین طؼخنی ٔ ىٓضیخری رّْيف
طهوی يیکُي ٔ يیَٕیٔي« :رَحی َیم رّْيف ،هيحَٔي حَٔخٌ ٍح يٕؿٕىی يَکذ حُ
١زیؼض ٔ َلْ آكَیي طخ طٕحٌ کٔذ کًخالص ٍح ىحٗظّ رخٗي .يٕؿٕىی کّ رظٕحَي
ػٓيِىحٍ َٓخیض ىٍؿّ ٔ کًخل ٕٗى ،پیخيزَحٌحَي کّ َلْ حَٔخَی ٔ ١زیؼض حُ رَکض
ٔؿٕى حی٘خٌ رَِٓ يیرَى .پْ رخیي پیخيزَحٌ يزؼٕع َٕٗي طخ ٍحًُْخی هَى ىٍ َ١ین
طؼخنی ٔ ىٓضیخری رّْيف ههوض ٔ ػخيم حكخّٟی ٔؿٕى رّػخنى هخکی َٕٗي»(ٕٖ)
حَٔخٌ یکزخٍ ىٍ ؿَیخٌ آكَیُٖ حُ کًخل رًّٓض َوٜخٌ حكٕل کَىِ ٔ ىٍ آهَیٍ
يَطزّی آكَیُٖ ٔ ىٍ ؿخیگخِ ىٍٔطَیٍ يٕؿٕى َٔزض رّکًخل يطهن هَحٍ گَكظّ
۲ٕ۲ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
حٓض؛ حيخ رخ پی رَىٌ رَّو ٚهٕى ،ىحثى طالٕ يیکُي کّ کًخل ؿخثی هٕیٖ ٍح
رّىٓض آٍٔى ٔ رّؿخیگخِ َؤظیٍ هٕى رخُگَىى.
رُخرَحیٍ ،ىٍ َگَٕ حًٓخػیهیخٌْ ،يف حُ آكَیُٖ حَٔخٌٍٓ ،یيٌ حٔ رّکًخل ٔ
ىٍؿخص ٔحالی حَٔخَی حٓضُ .یَح حُ حَٔخٌ هٕحٓظّ ٗيِ حٓض کّ رَّلْ کهی رَحی
ٍٓیيٌ رّکًخل کًک کُي )ٖٖ(.ىٍ حیٍؿخ رٍُّٔٗی ي٘و ٚيیٕٗى کّ يَحى
حًٓخػیهیخٌ حُ «کًخل حَٔخٌ» ًْخٌ رخُگ٘ض حٔ رّحٛم هٕى حٓض .حیٍ ىهیوخ ْ ًْخٌ
ػخنى «ح ُ ٍُّ ٔ ُيؼُم» حكالَٕ١ی ٔ «يَؽ رخؽ يهکٕص» ىٍ ػَكخٌ حٓاليی حٓض.
ٕ ـ حُ ٍْگٌٍ طٌٓیذ َلّٕ حَٔخَی (یخ طِکیّی َلْ) ؿََٓ ٝخثی حُ
ٍٓظگخٍی حَٔخٌ ،ػَٔؽ َلْ حَٔخَی حُ ْٔظی ؿًٔخَی ٔ ىَیٕی يل ٞرّٕٓی
آكَیُُيِی هٕى ىٍ ؿٔظـٕی ٍٓیيٌ رّپخىحٗی يؼُٕی ىٍ َُيگی پْ حُ يَگ حريی
ٔ رٓ٘ضگَّٕ حٓض؛ حیٍ پٕیٖ ٛؼٕىی ىٍ ئیَ ََىرخٌ ٍٓظگخٍی ،يظًٍ٠
طِکیّی َلْ حَٔخٌ حٓض ٔ ،حیٍ طِکیّ ؿِ رّٔحٓطّی ْيحیض كئى ُيیُی ىػٕص
حًٓخػیهی يیَٔ ًَیٕٗىُ ،یَح طُٓخ حػ٠خی حیٍ كئى ىٍ يوخيی ْٔظُي کّ يیطٕحَُي
ٍحِ ٍحٓض ٍح رّيَىو رًُخیخَُي)ٖ4(.
رّػزخٍطی ،ػوم رخنوِٕ رَحی هَٔؽ رّيَكهّی كؼهیض ،رّطؼهیى ٔ طٌٓیذ َیخُيُي
حٓض .هيحَٔي رَحی طٌٓیذ َلّٕ حَٔخَی ،حكَحىی ٍح رّيوخو َزٕص يًظخُ ٓخهض ٔ حٔ
ٍح حُػوم رخنلؼم ٔ يَطزّی َخ١ویض رَِٓيُي ًَٕى طخ ػومْخی رخنوِٕ ٍح رّكؼهیض
رَٓخَي .حَٔخٌ رخ رَِٓرَىحٍی حُ ٔٛی پْ حُ َزی ،يیطٕحَي حُ ىیٕٛلظی
رّكَٗظّهٕثی طکخيم یخري؛ ُیَح ىٍ حیٍ ػوم کهی ؿُزّی کؼخكض ٔؿٕى َيحٍى ،ػوم
کخيم ٔ يُِِ حٓض .ريیٍٓزذ ىیگَػوٕل َیخُيُي ٔ يلظخؽ آٌ ْٔظُي طخ رّٔحٓطّی
حیٍ ػوم کخيم ،کّ ًْخٌ پیخيزَ حٓض ،رّطٌٓیذ ٔ ىٍ َٓخیض رّيوٕٜى رَُٓي)ٖ۳(.
ٖ ـ ؿهٕگیَی حُ إٓٗد ٔ طزخْی (رّٔٓیهّی ٟٔغ هٕحَیٍ):
حُ ىیيگخِ حًٓخػیهیّ ،ػوم َوٖ حٓخٓی ٔ ئهطٖ ،ىٍ رخالی َظخو هَحٍ ىحٍى.
پْ حُ ػومَ ،لْ حٓض کّ رّٔؿٕى آٍَٔيِی ػخنى ١زیؼض حٓض ٔ ،هٕى ىٍ آٌ
ًْچُخٌ هِٕی كیخص ىُْيِ حٓض .حيخ چٌٕ َلْ ،پیٕٓظّ حُ يَطزّی ػخنی ىٍٔطَ ٔ
ىٍٔطَ يیٕٗى ٔ ،رّپخثیٍطَیٍ يَطزّی ػخنى ٓلهی ٓخه ٢يیگَىىًّْ ،ی َظخو
رّٕٓی إٓٗد ٔ طزخْی يیٍٔىَ .خچخٍ ،يُزغ ىیگَی الُو حٓض .حیٍ يُزغ ًْخٌ
پیخيزَ حٓض کّ هخٌَٕگٌحٍ ٔ ٗخٍع حٓضٔ .ی ،كٕحیي كیٍ ٞح حُ ػوٕل ػخنیّ ىٍیخكض
يیکُي ٔ آٌْخ ٍح رٍّٕٛص هٕحَیٍ يکظٕد ریٌَٔ يیآٍٔى طخ حُ إٓٗد ٔ طزخْی
ٖٓ۲ كکًض یگخَّ
ؿهٕگیَی کُي؛ حيخ حیٍ هٕحَیٍ ىٍ کظخد هيح ٔ رّٔحٓطّی هيحَٔي رَّزی حرالؽ
يیگَىى ٔ ،حگَ کظخد هيح حَيٍيیخٌ يَىو َزخٗي ،يَیکيیگَ ٍح ْالک کُُي ٔ .کٔی
کّ رّيَكهّی ػهى آيٕهظٍ ٔ ١هذ ك٠م ََٓي ،رخ رٓخثى رَحرَ حٓض)ٖ۶(.
حُ ًْیٍٍٔ ،حًٓخػیهیخٌ رَحیٍ ػویيِحَي کّ «ْیچگخِ ؿٓخٌ ًَیطٕحَي هخنی حُ
حيخو ٔ كـض هيح رخٗئ ،گََّ ُيیٍ حْم هٕى ٍح َخرٕى هٕحْي کَى ...حٔ حٓض کّ
ٛالف ههن ٍح َگخِ طٕحَي ىحٗض ٔ )ٖ۰(.رخ يٓخٍکَىٌ هٕحی َلٔخَی حَٔخٌ رّٔٓیهّی
هٕحَیٍ ٰانٓی ىٍ ؿخيؼّ ،حُ طؼيی رّیکيیگَ ٔ إٓٗد ٔ كظُّ ٔ َخرٕىی ؿهٕگیَی
هٕحْي کَى .حَٔخٌ رخ طٕؿّ رّىحٗظٍ ؿَحیِ ٔ ٛلخص طخٍیک ٗوٜیظی چٌٕ كذ
ًحص ،كذ ٍیخٓضَٓٗ ،صٕٓٗ ،ص ٔ يخلحَئُی ٔ ...رَحی ٍٓیيٌ رّحیٍ هٕحٓظّْخ
حُ ْیچ کخٍی ،كظی طؼيی رّىیگَحٌ ٔ پخیًخل ًَٕىٌ كن ٟؼیلخٌَْ ،حّ َيحٍى.
الُيّی كکًض هيح حیٍ حٓض کّ رخ ٟٔغ هـخٌَٕ ٔ ٍٕٓو هخ ،ٙيخَغ طؼيی
يظـخُٔحٌ ٕٗى .حیٍ هخٌَٕ َیخُيُي يـَی حٓض ٔ يـَی هـخٌَٕ ،پیخيزَ حٓض».
حَيیًُ٘يحٌ رٍِگ حًٓخػیهی يؼظويحَي کّ ػهٕو كویوی ىٍ هِحَّی ؿیذ هيحَٔي
هَحٍ ىحٍى ٔ طُٓخ کٔخَی يیطٕحَُـي حُ آٌ رَِٓيُي َٕٗي ،کّ هيحَٔي آَخٌ ٍح رَگِیيِ
رخٗي .رُخرَحیٍ ،ػهٕو كویوی ىٍ كـخدحَي ٔ ک٘ق حیٍ كـخد ،ؿِ رَحی حٗوخٙ
رَگِیيِ ،يیَٔ ًَیگَىى .حُ ًْیٍٍٔٓ ،ـٔظخَی ،ػهٕو كویوی ٍح حُ حرهیْ ٔ پیَٔحٌ
حٔ يلـٕد ٔ پُٓخٌ يیىحَي)ٖ۴(.
رُخرَحیٍ حًٓخػیهیخٌ رّطٔخٔی ػوم ىٍ يیخٌ ًّْی حَٔخٌْخ هخثم َیٔظُي ٔ ٍٓیيٌ
رَّٓخیض طکخيم ٔ ٓؼخىص ٍح طُٓخ يوظ ٚرّپیخيزَحٌ ٔ حيخيخٌ يیىحَُي ٔ آٌْخ ٍح
ػخهمطَیٍ حكَحى رَ٘ يیىحَُي ٔ ٔؿٕى آَخٌ ٍح رَحی ْيحیض رَ٘ ٔحؿذ يیحَگخٍَي.
رَحٓخّ حػظوخى حًٓخػیهیخٌ ،ىٍ ٕٓيیٍ يَطزّی طکخيم حَٔخٌَ ،خ١ن [یخ آىو حٔل کهی،
پیخيزَحٌ] پْ حُ حطًخو ٔظخیق ،حُ ؿٓخٌ يخىی ٍهض رَيیرُيى ،رّؿٓخٌ آًٓخَی
ٔحٍى يیگَىى ٔ رّؿخیگخِ ػوم ىْى ٛؼٕى يیکُي ٔ ىٍ آٌؿخ طزيیم رّػوم هيٓی
يـَى يیٕٗى [یؼُی رّآىو ٍٔكخَی طزيیم يیگَىى] ٔ يُظظَ ٓخیَ َطوخء يیيخَي طخ
آٌکّ ًّْ ىٍ ْیکهی ٍَٕحَی يـظًغ َٕٗي ٔ ْیکم ٍَٕحَی حػظى ٍح رّٔؿٕى آٍَٔي ٔ
رّؿُّشحنًؤٔی رَُٓي ٔ )ٖ۲(.حیٍگَّٕ ٕٓيیٍ يَطزّی طکخيم حَٔخَی رّپخیخٌ يیٍٓي.
حُ يطخنؼّی يُخرغ حًٓخػیهی چُیٍ َظیـّ يیٕٗى کّ ىٍ َگَٕ حًٓخػیهیخٌ
ػًالً ىٓظیخری رّػوم حٔل (ػوم کهی) کّ يؼخىل هيحَٔي حٓض ،ؿیَ يًکٍ حٓض؛ ٔ
ْیچکْ ُُْٕ ػوم ٍح رّطًخو ٔ کًخل ىٍک َکَىِ حٓض.
ٖٔ۲ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
حُ ىیيگخِ حًٓخػیهیّ کًخنی کّ حَٔخٌ يیرخیٔض ريحٌ رَٓي ،کًخل ىیُی حٓضٔ ،
ئیَْخی ٓؼخىص حَٔخٌ َیِ يُلَٜح ً ئیَْخی حٓض کّ رخ حػظوخى ٔ يٌْذ
حًٓخػیهیّ پیَٕي ىحٍى .رّػُٕحٌ ًََّٕ رّحَٕحع حَٔخٌ حُ ىیيگخِ حًٓخػیهیّ حٗخٍِ ًَخثیى:
ىٍ حَٔخٌُٗخٓی حًٓخػیهیّ حُ ّٓ َٕع حَٔخٌ ٓوٍ ٍكظّ حٓض:
ٔ ـ آىو ٍٔكخَی ،کّ حِٕٓی آًٓخَی حٓض .رّػزخٍطی ،ػوم ٕٓيی حٓض کّ
رّػوم كؼخل [ػوم ىْى] طزيیم ٗيِ حٓض.
ٕ ـ آىو حٔل کهی [رَُ٘يیُی] کّ َٓخیض ػهى آىو ٍٔكخَی حٓض ٔ ًحص ػًم حٔ
حٓض .حیٍ ٗوًْ ٚخٌ پیخيزَ یخ َخ١ن حٓض.
ٖ ـ آىو ؿِثی = حَٔخٌ يٕؿٕى کّ آؿخُگَ ىٍِٔی يخ حٓض ٔ ىٍ کٕچّ ـ هیخرخٌ
ٍحِ يیٍٔى)4ٓ(.
َظیـّ حیٍکّ :ىٍ َگَٕ حًٓخػیهیخٌ ،حَٔخٌ ٔحؿي ّٓ ٔؿٕى يظلخٔص حٓض؛ ٔ ىٍ
ّٓ يَطزّ رّطکخيم يیٍٓي .حَٔخٌ حًٓخػیهی ىٍ ٔؿٕى َؤظیٍ هٕیٖ ،کّ ٔؿٕىی
كیٕحَی حٓض ،رخ ػهى ٔ ىحَٖ رّػوم ؿِثی ىٓض يییخرئ ،ؿٕى طخٍیوی رّىٓض
يیآٍٔى ٔ رّيَحكم يخىی طخٍین ىحهم يیٕٗى .ىٍ حیٍ يَحكم طخٍیوی ،رّٔحٓطّی
ْيحیض حَزیخء ٔ حٔٛیخء رَ ٔؿٕى ػوالَی حٔ يَطزّ رّيَطزّ حكِٔىِ هٕحْي ٗي ٔ
رّکًخل طخٍیوت هٕیٖ ،کّ کًخنی حٓض ىیُیَ ،خثم يیگَىى .آٌگخِ حَٔخٌ طخٍیوی
ٔؿٕىی ػَكخَی يییخري ٔ يَحكم يخٍٔحءحنطزیؼی ٍح ١ی هٕحْي کَى ٔ رّػوم کم،
کّ يؼخى هيحَٔي ٔ َٓخیض طکخيم حَٔخٌ حٓض ،هٕحْي ٍٓیي.
پْ ىٍ َگَٕ حًٓخػیهیخٌ ،طکخيم يخىی حَٔخٌ ،طکخيم ػوم ؿِثی (ػوم
يؼی٘ظی) ٔ طکخيم طخٍیوی حَٔخٌ ،طکخيهی ىیُی حٓض ٔ ،طکخيم يؼُٕی حَٔخٌ،
ٍٓیيٌ رَّٓخیض ػوم ٔ ػَكخٌ ٔ ،یخ رّػزخٍطیٍٓ ،یيٌ رّػوم کم حٓض؛ حيخ رَ
حٓخّ طلکَ حًٓخػیهیخٌ ،حیٍ يَكهّ حُ طکخيم ػًالً ىٓض یخكظُی َیٔض.
ـ «ؿَْٕ حَٔخٌ يـَى حٓض ػلن الٌلٌ:
یخ يخىی ،یخ يظکخػق ٔ طَکیزی حُ حیٍ ىٔ؟»
= حًٓخػیهیّ يؼظويحَي كویوض حَٔخٌَ ،لْ يـَىی حٓض کّ حُ ٓخكض َلْ کهی
َٓچًّ٘ گَكظّ حٓض ٔ آػخٍ ؿیَ ؿًٔخَی ىحٍى؛ حیٍ كویوض ،ريَی ىحٍى کّ رّيُِنّی
آٗیخَّ ٔ حرِحٍ حٔ حٓض .حرِحٍی يخىی کّ ىٍ ُٗخهض ػوم ٔ َلْ رّکخٍ گَكظّ
يی ٕٗى ٔ يٕحنیي ػالػّ ىٍ ٔحهغ رَحی پیيحیٖ طٍ ٔ رَحی ُٗخهض ؿَْْٕخی يخىی
رّ ٔؿٕى آييِ حٓض .حَٔخٌ حُ َ١ین ؿَْْٕخی يخىی ،ؿَْْٕخی ٍٔكخَی ٍح
ٕٖ۲ كکًض یگخَّ
يُِِ> رّٕٓی پٍَٔىگخٍ ّ يیُٗخٓي .حیٍ ؿَْْٕخی ٍٔكخَی <حٍٔحف پخک ٔ
رخُيیگَىَي)4ٔ(.
َلْ ّٓ ،هِٕ ىحٍى :هِٕی ؿ٠زیّٕٓٗ ،حَی ٔ َخ١وّ .کًخل آىيی ُيخَی طلون
يی یخري کّ َلْ حٔ رخ ػوم حٔ طَکیذ ٕٗى ٔ حیٍ كخنض ُيخَی حٓض کّ كَيخٌْخی
َٗیؼض ٔ كَحی ٞىیٍ ٍح رّؿخی آٍٔى ٔ آٌْخ ٍح ریْیچ ػٌٍ ٔ رٓخَّی كََٔگٌحٍى
ٔ حُ كَحو رپَْیِىُ ،یَح َْ ػًهی کّ حَٔخٌ حَـخو يیىْي رَ َلْ حٔ حػَ يیگٌحٍى
ٔ حیٍ طؤػیَ ،ؿخٔیيحٌ رخ حٔ رخهی حٓض .نٌحص آىيی َیِ ىٔ َٕع حٓض .یکی نٌحص ؿًٔی
ٔی ،کّ َخپخیيحٍ حٓض؛ ىیگَ نٌحص يؼُٕی ،کّ حُ َ١ین َلْ كخٛم يیٕٗى ٔ ٔك ّ
چ ٌٕ َلْ پخیُيِ حٓض ،نٌحص حٔ َیِ پخیيحٍ حٓض .رُخرَحیٍ ؿَ ٝحُ آكَیُٖ حَٔخٌ،
ػوم ٔ َلْ رٕىِ حٓض؛ َّ ؿٔى .ػوم ٔ َلْ کّ ىٍ حَٔخٌ حٓض ،ػوم ٔ َلْ ؿِثی
حٓض کّ رّػوم ٔ َلْ کم رخُيیگَىى .حيخ چٌٕ آىيی ىحٍحی ريٌ ٔ َلْ حٓض،
پیخيزَحٌ رخیي ْى ريٌ ٔ ْى َلْ حٔ ٍح رّکخٍ ٔحىحٍَي .کخٍ ريًٌَ ،خُ ٔ ٍُِٔ ٔ كؾ ٔ
ؿٓخى ٔ ٓخیَ ػزخىحص حٓض ٔ کخٍ َلُْٗ ،خهض كویوض ٔ رخ ٍ١حػًخل َٗػی)4ٕ( .
ىٍحیٍ َظَیّ ىٔگخَّگی حَٔخٌ رّيؼُخی ٔحهؼی کهًّ پٌیَكظّ ٗيِ حٓض .آٌچّ
كویوض حَٔخٌ حٓض َلْ حٔ حٓض؛ ٔ ريٌ پٕٓظّی حٓض کّ حُ كویوض حَٔخٌ رَِٓی
َيحٍى« :حی رَحىٍ طٕ ًْخٌ حَيیّ٘ی»(ٖ )4رًّْیٍ ؿٓض َلْ َخ١وّ ٔ ريٌ ىٔچیِ
ئظومحَي کّ كو ٢حٍطزخ١ی رخْى ىحٍَي .حُ َظَ ريَی حٔ كیٕحَی حٓض کّ ىٍ َُيگی
يخىی ٔ َلٔخَی هٕى ؿَم حٓض ٔ ىٍٔطَیٍ يوهٕهخص رّهيح حٓض .حیٍ ٍٔف حٔ حٓض
کّ رَ حػَ ْيحیض حَزیخء ٔ حٔٛیخء يیطٕحَي رَّٓخیض طکخيم ىٍَٔی هٕیٖ ىٍ ٍٔی
ُيیٍ َخیم ٕٗى؛ ٰنکٍ طکخيم يؼُٕی حَٔخٌ ٔ ٍٓیيٌ رَّٓخیض ػوم ٔ ػَكخٌ ٔ کًخل؛
یخ رّػزخٍطیٍٓ ،یيٌ رّػوم کم حٓض کّ ػًالً ىٓض َیخكظُی حٓض.
ىٍ حیٍ طؤیىرُيی ،ىٔ ػخنى ٍٔكخَی ٔ ؿًٔخَی يهلٕظ گَىیيِ حٓض ،کّ آىو
ٍٔكخَی ىٍ ػخنى ٍٔكخَی هَحٍ ىحٍى ٔ ،آىو ؿِثی ىٍ ػخنى ؿًٔخَی ٔ ٔحٓطّی يیخٌ
حیٍ ىٔ آىو (یخ ىٔ ػخنى) رَُ٘يیُی یخ آىو حٔل کهی حٓض .حیٍ آىو حٔل کهی ،کّ َٓخیض
ػهى آىو ٍٔكخَی حٓض ،طًخو کًخالص ٔ ػوم ٍح رّٔحٓطّی آىو ٍٔكخَی [کّ حٔ ْى حُ
ػوم کهی ىٍیخكض کَىِ حٓض] حهٌ ًَٕىِ ٔ رّٔحٓطّی حیٍ کًخالص رَّخ١وخٌ یخ
پیخيزَحٌ طزيیم يیگَىى ٔ َٗٔع رّْيحیض آىو ؿِثی يیکُي ٔ يیکٕٗي طخ حٔ ٍحْى
رّکًخل َِىیک ٓخُى.
ٖٖ۲ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
َلْ ىٍ ٔؿٕى آىيی ،يَحطزی ىحٍى کّ رَطَیٍ آٌَ ،لْ ػخههّ حٓض .طؼزیَ هَآٌ
حُ َلْ ػخههّ« ،ػوم» یخ «كٕآى» حٓض کّ ىٍ پخٍٓی آٌ ٍح «ىل» يیگٕثیى.
رُخرَحیٍ ،كویوض ًحص آىيی ،رخ ٍ١حٔ حٓض ،یؼُیَ :لْ ٔ ػوم ٔ ىل.
حيخ حَٔخٌْخی ؿِثی ،حَٔخٌْخی ْٔظُي کّ كخيم ٍٔف هيحثی ٔ يَکذ حُ ىٔ
ػخنى يلّٕٔ ٔ يؼوٕلحَي ،کّ یکی ؿٔى يَىو ،کّ ىیيَی ٔ ُٕٗىَی حٓضٔ ،
ىیگََلْ يَىو ،کّ ىیيَی ٔ ُٕٗىَی َیٔض )44(.حُ ؿٔى رَّلْ «َخ١وّ» ٔ حُ ٍٔف
رّػوم «ؿِثی» َیِ یخى يیگَىى.
چُیٍ حيَی يٕؿذ آٌ ٗي کّ حَٔخٌ يَطکذ گُخِ ؿخِ١هزی َخيَ٘ٔع ٕٗى ،گُخِ
طًخیم رّکٔذ يَطزّی رَحرَ رخ ػوٕل رخالطَ .طُزیّ ٔ ٍحَيِ ٗيٌ يظؼخهذ آىو حُ «رخؽ
ػيٌ» رّحُ ىٓض ىحىٌ يَطزّ ٔ رَطَی ٔی حُ ٓخیَ ػوٕل يخىٌٔ ٔی حَـخيیي .آىو
ػوم ىْى ٗئ ،نی حُ ٍحِ طٕرّ ،رخُگ٘ض رّؿخیگخِ حٛهی هٕى ٍح يی١هزي.
رخُگ٘ض آٍُٔی آىو <ًَخى َٕع رَ٘> حٓض؛ رًّْیٍ ٓزذ حٓض کّ ؿٓخٌ ػوٕل
رّػُٕحٌ ًْظخی هٕى رَ ٍٔی ُيیٍٓ ،هٔهّيَحطذ يٌْزی ٍح ىحٍى (ٓهٔهّيَحطذ
يٌْزی ىٍ حیٍ ىَیخ طـهی ٓهٔهّيَحطذ ؿٓخٌ ػوٕل حٓض) طًخيی حیٍ ٓهٔهّيَحطذ،
رّ ٍٕ١یکپخٍچّ ًَخىی حٓض حُ ىػٕص ،یؼُی رخُگَىحَیيٌ آىو ْزٕ ١کَىِ رٍّحِ
كویوضَ٘ ٔ ،خَّی حٓض حُ يَكهّی حُ ٍَٔي "يؼَحؽ" ٍٔكخَی.
ْزٕ ١آىو طٕٟیلی رَ يلٕٓو «گُخِ حٛهی» َیٔض ،رهکّ طٕٛیق كَآیُي کیٓخَی
َزٕص ٔ رّکًخل ٍٓیيٌ يظٕحنی آٌْخَ ،ظخو كویوی پيیيِْخ ٍح حٓض کّ ىٍ آٌ حىٔحٍ ّ
طـيیي يیکُُيًٓٓ .ی کّ ٓهٔهّيَحطذ رَػٓيِ ىحٍى ،آٌ حٓض کّ رَحی آىو ٔ َیِ
رَحی طًخو َٕع رَ٘ ي٘و ٚکُي کّ آَخٌ حُ چّ ٍحْی ٔ حُ چّ كئىی رخیي رگٌٍَي
طخ رّػوم کم رَُٓي .چُیٍ رخُگ٘ظی ًَخیخَگَ يوٜي رخنوِٕی حٓض کّ َْ حَٔخَی يی-
طٕحَي رّآٌ رَٓي ٔ حُ ٍحِ آٌ رُّٗخهض ٗخیٔظّی یگخَّگی هيح ٔ كکًض ٍَٔي ههوض
َخیمآیي .حیٍ رخُگ٘ض رّيَطزّی حٓض کّ ىٍ آٌ آىو حُ ىحَ٘ی رَِٓيُي يیٕٗى کّ
آگخْی حُ آٌ چیِی حٓض کّ رّطؼزیَ هَآٌ «کم َخوْخ» (َٕ )ٖٔ :خيیيِ ٗيِ ٔ حیٍ
َخوْخ ىٍ كُِٕی طلکَ حًٓخػیهی کى حٍُٕطَ حُ «كوخین» ،یؼُی كوخین ؿٓخًٌٕٗل
ػهَ َى آىَ َو حْل َ ْٓ ًَخء ُکهَ َٓخ» يؼُی ٔ يلٕٓيی ؿِ حیٍ َيحٍى.
َیٔظُيَ َٔ « .
رَحی حػزخص حیٍ حىػخ رّهٕحی ْلظگخَّی ػوم حُ َظَ حًٓخػیهیّ ،يیپَىحُیى:
ٍَٓٔ حٓض؛ حٔنیٍ هِٕی ػوم ىَْ حٓض؛ ىٔيیٍ هِٕی ػوم ٗکلظٍ ٔ حَزٔخُ ٔ ١
ٕٓيیٍ هِٕی ػوم كن حٓض؛ چٓخٍيیٍ هِٕی ػوم رَْخٌ حٓض؛ پُـًیٍ هِٕی ػوم
كیخص حٓض؛ ًٗ٘یٍ هِٕی ػوم کًخل حٓض؛ ُٗخهض ْلظًیٍ هِٕ ٔ رخالطَیٍ هِٕی
ػوم ىٍ يیخٌ َخهالٌ حًٓخػیهی رؼيی آٗلظّگی حیـخى کَىِ حٓضْ« .خََی کَرٍ» ىٍ
ٔیَحیٖ هٕى حُ کظخد حنیُخریغ ،حیٍ ْلظًیٍ هِٕ ٍح «ؿیزّ» هَحثض کَىِ حٓض.
ٓـٔظخَی ٔ َخ َٛهَٔٔ َیِ ىٍرخٍِی کًخل يیَٕیُٔيَ :لْ حَٔخٌ ٔهظی
رّکًخل يیٍٓي کّ حكخٟخص ػوم کهی ٍح رّطًخيی پٌیَح ٕٗى)4۶(.
ٖٗ پیخيزَ رٍِگ ١ی هَیذ ٓٓٓٓ ۰خل كَيخٌ هيح ٍح رَرو٘ی حُ رَ٘یض
ٍٔحٌ ٓخهظُي ٔ حكخٟخص ػوم ٍح رّآَخٌ ٍٓخَیيِحَي [طخ ػوم ٗ٘ى ٍكظُي؛ ُیَح
۲ٖ۳ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
يَكهّی ْلظى = ؿیذْخ حٓض کّ ُُْٕ َیخييِ] حيخ حیٍ ٔحهؼیض کّ آٌْخ َظٕحَٔظُي
رًَّْی رَ٘یض كَيخٌ رَحَُي ،هٕى ىنیم رَآٌ حٓض کّ ْیچکْ ُُْٕ ػوم ٍح رّ-
طًخيی َپٌیَكظّ حٓض)4۰(.
ؿًهّی آؿخُیٍ رُي ىٔو ؿخيغ حنلکًظیٍ چُیٍ هٕحَيِ يیٕٗى ٔ« :ػُخیض َلْ
کم حُ حكظیخؽ هٕیٖ ريحٌ ٗو ٚرخٗي کّ حكخٟخص ػوم کهی ٍح طًخو حٔ پٌیَى ٔ رَ
ههن رَؿًهّگی حٔ ٓخالٍ ٕٗى ،حیٍ ٗو ٚآهَیٍ ٓخالٍی رخٗي يَ حیٍ ٓخالٍحٌ ٍح
ٔ ىٍٔ رّحٔ رّآهَآیي».
رُخرَحیٍ چٌٕ ىٍٔ آهَ ُُْٕ حُ َگخِ حًٓخػیهیّ رّآهَ ََٓیيِ ،پْ ػًالً کًخل
ػوهی ىٍ کخٍ َیٔض .ىٍ ًٍٟطُٓخ طؼيحى کًی حُ حَٔخٌْخ ىحَٖ ٔ طٕحَخثی رَِٓرَىٌ
ٔ طلض طؤػیَ هَحٍ ىحىٌ ٍح ىحٍَي .رُخرَحیٍ ،حَٔخٌْخ یکٔخٌ ههن َ٘يِحَي؛ رَهی
ٔحؿي َٓخیض کًخل ٔ طٕحَخثی طؤػیَگٌحٍیحَي ٔ ،رَهی ىیگَيظؤػَحُ آٌ ْٔظُي ٔ رئٌ
کًک آٌْخ رّيوٜي ًَیٍُٓي؛ ٔنی ىٍ کم ،طکخيم ػوهی ُُْٕ كخٛم َ٘يِ حٓض.
"ػهى" کّ ىٍ گُـیُّی "ػوم" ػلن:
ؿخی يیگیَى ،ػزخٍص حٓض حُ ىٍیخكظٍ چیِْخ چُخٌکّ ْٔضَ .خ َٛهَٔٔ ىٍ
«ٔؿّ ىیٍ» طٕٟیق يلٜهی ىٍ يٕحٍى ػهى ٔ ػوم ٔ طؼهیى ٔ طؼهُّى ٔ حٍطزخ ١آٌ رخ حيَ
ىیٍ ٔ هيحُٗخٓی حٍحثّ يیکُي .رّپُيحٗض حٔ ًّْی آكَیيِْخی ٍٔكخَی ٔ ؿًٔخَی
رَحی حَٔخٌ هخرم ُٗخهض حٓضَْ .چّ ٍح هخرم ُٗخهض َزخٗئْ" ،ض" ًَیطٕحٌ گلض،
رّؿِ هيحَٔي ،کّ حُ ػهى رَطَ حٓضَْ .کْ کّ حُ ػهى ریٖطَ َٜیذ یخكظّ رخٗي،
رّحيَ هيح َِىیکطَ حٓضُٗ .خهض كهٔلت آكَیُٖ ٔ چٌٕ ٔ چَح کَىٌ رَحی يؼَكض
ػخنى ٔ ح١الع رَ ػهٕو ،رَ حَٔخٌ ٔحؿذ حٓض .حیٍ ُٗخهض چیِی َیٔض ؿِ ُٗخهض
ػهى ىیٍ كن؛ ٔ ػهى ىیٍ كن ،ػوخیي حًٓخػیهیخٌ حٓضُٗ .خهظٍ ػخنى یخ يلی ٢يخىی،
چیِی َیٔض ؿِ ُٗخهظٍ كؼم آٌْخَ .ظیـّی حیٍ ُٗخهضْخ ،حػزخص َزٕص حٓض.
كهٔلّی پیٕٓظٍ َلْ رّؿٔى ،رٓظَ ٗيٌ ٔ کخيمطَ ٗيٌ َلْ حٓض ٔ حیٍ کًخل ٔ
رٓظَی ؿِ حُ ٍحِ آيٕهظٍ ػهى كخٛم ًَیٕٗى .ػهى حُ َ١ین كٕحّ پُـگخَّ رَّلْ
يیٍٓي ٔ كٕحّ ؿِ حُ َ١ین ؿٔى كخٛم ًَیٕٗى.
َخَٛهَٔٔ ػهى آيٕهظٍ ٔ چٌٕ ٔ چَح کَىٌ ىٍ حيٍٕ ١زیؼض ٍح ٔیژِگی َلْ
ٔی آكَیيِ ،ىٍآىيی ىحَٔظّ ٔ گلظّ حٓضْ :ىچُخٌکّ هيحَٔي هٍٕىَی ٍح رَحی َلْ ك ّ
َْ کَْ ،لْ ٓوٍگٕی َٓخىِ حٓض ٔ ،حیٍ َلْ ييحو ىٍ ؿٔض ٔؿٕ ٔ چٌٕ ٔ چَح
ٔی حُ ١ؼخو ٔ َٗحد يِِ يیؿٕیيَ ،لْ حٓض .رّػزخٍص ىیگًَْ ،چُخٌکّ َلْ ك ّ
۲ٖ۶ كکًض یگخَّ
َخ١وّ حُ ىیيٌ ٔ ُٕٗىٌ ػهى «يؼُی» يیؿٕیي ٔ طلکَ ىٍ آكَیُٖ ٔ ػهىآيُٕی ٍح
ؿِٔ ًحص ٔ ٔؿٕى حَٔخٌ ٔ كَيخٌ هيح يیىحَي ٔ حٓظُخى يیکُي رّآیّی « َٔیظَلَ َك ٌََُٔ كِی
خً ١ال»ٔ۲ٔ :ٖ ، ٍَ ٝرََُخ َيخ َههَ ْوضَ ٰ ٌََْح َر ِ ص َٔ ْحْل َ ٍْ ِ
ٔ ًَ َخٔح ِ
ن حن َ ه َْه ِ
ًْچُیٍ رَّظَ حٔ ،حَٔخٌ ىحَخ يٕأظق حٓض کّ رّىیگَحٌ ػهى ریخيُٕى ٔ حیٍ
خٌ َٔاِیظ َِخء
ٔ ِ ّللاَ یؤ ْ ُي َُ ِر ْخن َؼ ْي ِل َٔ ْ ِ
حإلكْ َ يؼُی ٍح حُ طؤٔیم حیٍ آیّی حٓظُزخ ١کَىِ حٓضِ « :ا ٌَ َ
ظ ُك ْى نَؼَهَ ُك ْى طٌََ َك ٌََُٔ »۲ٓ :ٔ۶ ، َخء َٔ ْحن ًُ ُْ َك َِ َٔ ْحنزَ ْـی ۚۘ ی ِؼ ُ
ػ ٍِ ْحنلَلْ ٘ ِ
ًِی ْحنوُ َْرَ ٰٗ َٔی ُْ َٓ ٰٗ َ
ريیٍطَطیذ ػيل ٔ حكٔخٌ ٍح ػزخٍص حُ آيٕهظٍ ػهى رّٓخیَ حَٔخٌْخ ىحَٔظّ حٓض.
حًٓخػیهیّ رّئؤنّی طؼهیى رؼلین:
حًْیض كَحٔحٌ يیىحىَي ،رًّْیٍ ٓزذ «طؼهیًیّ» ٔ «حْم طؼهیى» ْى َخيیيِ ٗيِحَي.
كٍٔ ٛزّخف يؼظوي رٕىِ حٓض کّ ػوم رَحی آىيی ىٍ حيٍٕ کخكی َیٔض ٔ طؼهیى يؼهى
)یؼُی حيخو( الُو حٓضٔ .ی يیگلض :هيحُٗخٓی رّػوم ٔ َظَ َیٔض ،رهکّ رّطؼهیى
حيخو حٓضَ .خَٛهَٔٔ َیِ ىٍ ٗؼَ هٕیٖ رخٍْخ رّئؤنّی طؼهیى ٔ حًْیض آٌ حٗخٍِ
کَىِ حٓض .ىٍ هٜیيِی ٖٖٕ حُ ىیٕحَٖ يیگٕیي:
َٓخَی ٍح رـُّیَ آٗکخٍی َزیُي ؿِ رّحی٘خٌ چ٘ى ىحَخ
ؿِ حُ طؼهیى كَی َخييحٍی َٓخٌ آٗکخٍح کْ َيیيِ حٓض
ىٍ طلکَ حًٓخػیهیّ آىو ًوِ افزیبه كه رکبهل اًَبى:
ؿِثی رّٔحٓطّی ْيحیض پیخيزَحٌ یخ آىو حٔل کهی ،ئیَْخی طکخيم ٍح ١ی هٕحْي
کَىْ .يف ؿخثی ٔ َٓخثی پیخيزَحٌ ،حٓظلخنّ ٔ ىیگَگٌٕ ٗيٌ َلْ حَٔخَی حٓض،
رٍّٕٛطی کّ رخنلؼم ٔ كویوظخ ً رّٛلض ػوم يظٜق ٕٗى؛ «یؼُی رّكخنظی ىٍ آیي کّ
ىٔحو ٔ روخی ؿخٔیيحَی یخري»()4۴
حَٔخٌ رّٔحٓطّی ػهٕو ٔ يؼخٍكی کّ پیخيزَحٌ ىٍ حهظیخٍ حٔ يیَُٓي ،ىیگَگَٕی
يیپٌیَى ٔ رّطکخيم يیٍٓي؛ چٌٕ حیٍ ػهى حُ کخَخل هيحَٔي (ٔكی) َٓچًّ٘
يیگیَى ،يیرخیٔض يؼَكظی ىیُی ٔ یخ َٗیؼض رخٗي .حيخ آٌچّ حیٍ يؼخٍف ٍح ىٍک
يیکُي ،ػوم (حَٔخٌ) حٓض؛ ٔ حیٍ ػوم حٓض کّ يٕكن رّىٍیخكض حیٍ ػهى ٔ ىحَٖ
يیگَىى )4۲(.رُخرَحیٍ ،ىٍ طلکَحًٓخػیهیّ ،کخٍ ػوم ،ىٍیخكض يؼخٍف ىیُی ٔ کٔذ
َٗیؼض حٓض )۳ٓ(.حُ حیٍ ٍٔ ىٍ طلکَ حًٓخػیهیّ ،ػوم ٔ ىیٍ طؼَیلی ي٘ظَک ىحٍَي
ٔ يیخٌ آٌْخ ْیچگَّٕ َخٓخُگخٍی ٔ َخًْآُْگت ٔؿٕى َيحٍى .چُخٌکّ ١خػضپٌیَی
َیِ يلخْیًی ي٘ظَک ىحٍَي )۳ٔ(.کخٍ ػوم يلٔخرّ ٔ ط٘ویَ ٚیک ٔ ري ٔ َلغ ٔ
ٍَٟحٓض ،حیٍؿخ حٓض کّ ُيیُّی ػًم حهظیخٍی ٔ کًخلپٌیَی كَحْى يیٕٗى.
۲ٖ۰ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
پْ رَحٓخّ ىیيگخِ حًٓخػیهیّ ،ػوم حَٔخَی ،ػوهی ىیُی حٓض کّ ىٍ هييض ىیٍ
ٔ َٗیؼض حٓض .یؼُی كؼم ػوم کّ ىحَٖ حٓضًْ ،خٌ َٗیؼض حٓض؛ ىٍ ػخَی
پیخيزَحٌ َیِ حُ ٍحِ ػوم حَٔخٌْخ ٍح ٍحًُْخثی يیکُُي« :آٌْخ رّػُٕحٌ آٍَٔيِی
ىحَٖ ٔ يؼخٍفحَي .رّػزخٍطی ،ىٍیخكض کُُيِی كیٞحَي)۳ٕ(».
حيخ کٔذ آٌ يؼخٍف رّکًک ػوم حٓض ،کّ حگَ حَٔخٌ آٌ ىحَٖ ٔ يؼخٍف ٍح
کٔذ کُيْ ،ى ػخنى (ػخهم) گ٘ظّ ْٔى ١خػض هيح ٍح رّؿخ آٍٔىِ حٓض .رُخرَحیٍ ىٍ
حَيیّ٘ی حیٍ يٌْذ ،ػومَ ،و٘ی ىیُی ىحٍىٍَْ ٔ ،حْی کّ حُ ػخنى كٔی رّػخنى
ػهٕی يیگٌٍى ،حُ گٌٍگخِ ىیٍ حيکخٌپٌیَ حٓض)۳ٖ(.
حيخ حیٍ ػوهی کّ حًٓخػیهیّ حُ آٌ یخى يیکُُيًْ ،خٌ حهظیخٍ ٔ ،یخ رّػزخٍطی،
حٍحىِی حَٔخٌ حٓض ،کّ حَٔخٌ رّٔحٓطّی آٌ ئجٕل ري ٔ هٕد کخٍْخ ٔ رٓ٘ض ٔ
ىُٔم هٕى يیٕٗى )۳4(.ىٍ كهٔلّ ٔ کالو حًٓخػیهی ،حَٔخٌ حُ َظَ گلظخٍ ٔ کَىحٍ ٔ
حَظوخد َیک ٔ ري ،يوظخٍ حٓض َّ ،يـزٍٕ .رُخرَحیٍ رخ حٍحىِی هٕیٖ ،كن یخ رخ١م
ٍح حَظوخد يیکُي .يوٕنّی ؿزَ ٔ حهظیخٍ ىٍ ٗؼَ َخَٛهَٔٔ ؿهِْٕخی رَؿٔظّ
ىحٍىٓ ،وٍ حُ حهظیخٍ يل ٞيیَُي ٔ طًخو َخکخيیْخی حَٔخٌ ٍح كخٛم حَظوخدْخی
ري يیهٕحَي ،ىٍ يطهغ هٜیيِ ی ًٗخٍِ ۶حُ ىیٕحٌ حٔ آييِ حٓض:
رٌَٔ کٍ َُٓ رخى ٔ هیَِ َٓی ٍح َکْٕٖ يکٍ چَم َیهٕكَی ٍح
َ٘خیي ُ ىحَخ َکـــْٕٖ رـــــــَی ٍح رَی ىحٌ حُ حكؼخل چَم رَیٍ ٍح
ؿٓخٌ يَ ؿلخ ٍح ،طٕ يَ ٛخرَی ٍح ًْی طخ کُي پیّ٘ ،ػخىص ًْٗکٍ
يیلگٍ رّكـــــَىح يَ حیٍ ىحٍٔی ٍح ْى حئَُ حُ پ٘ض رخٍص ریلگٍ
ييحٍ حُ كهک چ٘ى َیک حهظَی ٍح چٕ طٕهٕىکُی حهظَهٕیٖ ٍحري
ِٓح هٕى ًْیٍ حٓض يَ ریرَی ٍح رَُٕٔي چــــٕد ىٍهظخٌ ریرـَ
رّحػظوخى َخَٛهََٔٔ ،یکروظی ٔ ريروظی حَٔخٌ ،رّىٓض هٕى حٔ حٓض .رًّْیٍ
ٓزذ ،پیٕٓظّ حَٔخٌ ٍح رّىحَٖآيُٕی ٔ گلظخٍ َیک ٔ کَىحٍ َیک ٔ ىیٍٍُٔی كَح
يیهٕحَي ،ىٍ هٜیيِی ٖٓ حُ ىیٕحَٖ يیگٕیي:
کّ ریىحَ٘ی يخیّی کخكَی حٓض ُىحَٖ یکی ؿخيّ کٍ ؿخَض ٍح
کَ ایي ُو كّ ثٌیبك ًیک افزوی اٍذ ریخيُٕ گلظخٍ ٔ کَىحٍ هٕد
ىٍ هٜیيِی ٕ۳يیخٌ ؿزَ ٔ حهظیخٍ طؼخىنی رَ هَحٍ يی کُي:
یک هُذ ٍْی ًؼین اٍذ ّ كیگو ٍْی ثالٍذ ثِزویي هاٍ گيیي کي کَ كّ هٍ پیِ رْاٍذ
چُي گٕثی کّ رئَیک رّطويیَ ٔه٠خٓض حُ پْ آٌکّ ٍٕٓل آييِ رخٔػي ٔ ٔػیي
۲ٖ۴ كکًض یگخَّ
کّ چُـــیٍ گلظٍ رـیيؼُی کخٍ ٓلـــٓخٓض گُّ ٔ کخْهی هٕى رّه٠خ رَ چّ َٓی؟
پـــْ گُخِ طٕ رّهٕل طٕ هيحَٔي طٍٕحٓض گــَهيحَٔي ه٠خ کـَى گُّ رــَ َٓ طــٕ
گْئی اّ ؽبکن ػلل اٍذ ّ ؽکین الؾکوبٍذ ٔنکٍ رُّرخٌحػظوخى طٕ چُـــیٍ حٓضٰ ،
رخ هيحَٔي ؿٓخٌ َیِ طٕ ٍح ٍٔی ٔ ٍیخٓض رــخ هيحَٔي ُرخَض رّهالف ىل طٕٓـض
ٍحِ ىحَخ رّيیخَّی ىٔ ٍِ هـٕف ٍٔؿخٓض رّيیخٌ هـــيٍ ٔ ؿـــزَ ٍٔى حْـم هَى
کّ ٕٓی حْم هَىؿزَ ٔهيٍ ىٍى ٔػُخٓض رّيیخٌ هـيٍ ٔ ؿزَ ٍِ ٍحٓـض رـٕی
کّ هَى حْم ُيیٍ ٍح ُ هيحَٔي ػطخٓــض هاٍذ آى اٍذ هٍ كیي کَ پٌَل فوك اٍذ
عي ثَؽکن فوك اى عْه ثَؽکن کَ علاٍذ ػيل رُیخى ؿٓخٌ حٓض ریخَيیٖ کّػيل
حیٍکّ ىٍ حیٍ يٌْذ گلظّ يیٕٗى :حگَ حَٔخٌ حُ ػوم ح١خػض کُي ٔ کٔذ
يؼخٍف ًَخیي ،رّرٓ٘ض يیٍٔى؛ حگَ حُ ػوم ح١خػض َکُي ،رّىُٔم ٍحِ يییخري؛ ىٍ
ٔحهغ رّحیٍ يلٕٓو حٓض کّ حَٔخٌ حگَرخ طٕؿّ رّحهظیخٍ هٕى ح١خػض کُي ٔ کٔذ
يؼخٍف ًَخیي ،رّرٓ٘ض يیٍٔى؛ ٔ حگَ ح١خػض َکُي ٔ يؼَكظی َیخري ،رّىُٔم هٕحْي
یخكض .ريیٍطَطیذ «رٓ٘ض» حُ َظَ حًٓخػیهیّ ًْخٌ ػخنى ػوم ٔ ىحَخیی ٔ آگخْی ٔ
ٍُٔٗخیی حٓض؛ ٔ «ىُٔم» ًْخٌ ػخنى ؿٓم ٔ طخٍیکی ٔ َخىحَی حٓض.
حًٓخػیهیخٌ حُ حٍحىِی حَٔخٌ ىٍ ح١خػض هيحَٔي ،رّػوم یخى يیکُُي ،کّ حیٍ ػوم
يیطٕحَي ىػٕص ٍح حؿخرض کُي ٔ رَ ىحَٖ َلْ ریخكِحیي ٔ ،یخ رَػکْ.
حيخ يؼخٍف ٰانٓی یخ َٗیؼض ،کّ رّٔحٓطّی پیخيزَحٌ يلون يیگَىى ،ػهًی
حکظٔخری َیٔض ٔ پیخيزَحٌ آٌ ٍح حُ َخكیّی هيحَٔي ىٍیخكض يیىحٍَي ٔ حرالؽ يیکُُي؛
ُیَح ْيف حُ آكَیُٖ حَٔخٌٍٓ ،یيٌ حٔ رّٓؼخىص حٓض .الُيّی كکًض هيح ،طؼهیى
ٕٓى ٔ ُیخٌ يَىو رّحی٘خٌ حٓض .رًّْیٍ ٓزذ ،هيحَٔي حكَحىی ٍح رَگِیي طخ ٍحِ
ٓؼخىص ٍح رّآٌْخ َ٘خٌ ىُْي ٔ حُ ئیَ ٗوخٔص ىٍٔٗخٌ ىحٍَيُ .یَح ؿٓي ٔ طالٕ
حَٔخٌ ٔ حٍحىِی حٔ رّطُٓخثی رّيوٜي ًَیٍٓي ٔ ،ػُخیض ٔ ْيحیض پٍَٔىگخٍ حٓض کّ
ٓم ٔ َخ١وخَی ىٍ ُيیٍ حهيحو يیکُي ٔ رّٔٓیهّی آٌ ػُخیض ،هيحَٔي رّحٍٓخل ٍُ ُ
حیٍگَّٕ حَٔخٌ ٍح رّيوٜي يیٍٓخَي)۳۳(.
حًٓخػیهیخٌ ىحيُّی ٔكی ٰانٓی ٍح رٔیخٍ گٔظَىِ ًوِ ّؽی:
ط ٍٕٜيیکُُي ٔ يؼظويحَي ْیچگَّٕ يؼَكض ٔ ػهًی هخٍؽ حُ ىحیَِی ًٕٗل ٔكی
َیٔض .حُ حیٍ ٍٔ ،رَهی حُ يظلکَحٌ حًٓخػیهیَّ ،طُٓخ ػهٕو ٰانٓی ٔ يؼخٍف ىیُی ٍح
حُ ؿخَذ هيحَٔي يیىحَُي ،رهکّ ًّْی ػهٕو ٔ ىٓظآٍٔىْخی رَ٘ی ٍح َیِ)۳۶(.
۲ٖ۲ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
حُ يُظَ حًٓخػیهی ْیچ ػهًی ،ؿِ آيُٕٕ ٔ حنٓخو حُ ػخنى رخال َیٔض .رُخرَحیٍ
ػهٕو ٔ يؼخٍف رَ٘ی رئٌ حٓظؼخَض حُ هيحَٔي طزخٍک ٔ طؼخنی رّىٓض ًَیآیي ،رهکّ
حیٍ هيحَٔي حٓض کّ حُ آؿخُ ههوض ٔ پیيحیٖ آىوحرٕحنزَ٘ ىٍ ١ی ىٍِْٔخی يوظهق،
ػهٕو ٔ يؼخٍف ٍح رّحكَحى رَ٘ طؼهیى ىحىِ حٓض .ىٍ َظَ حیٍ ؿًخػض ،كهٔلّ َیِ
َظیـّی حٓض کّ حُ ٔكی ٰانٓی َخٗی يیٕٗى .رّػزخٍطی ،آٌْخ (چٌٕ كیهٌٕ یٕٓىی)
ًّْی ػهٕو ٍح َٕػی طؼهیى ٰانٓی يیىحَُي .رَحی يؼخلَ :خَٛهَٔٔ ىٍ هٜیيِی ۲۴
حُ ىیٕحٌ هٕى ،ػهى هٕیٖ ٍح َیِ یک ػطیّی ٰانٓی يیًٗخٍى ٔ يیگٕیي:
هؼوّف چْ هّى اٍذًَ ،هغِْل ّ ًَهٌکو ىٍَلْ يٍ حیٍ ػهى ػطخی حٓض ٰانٓی
آُحى ٗـــٕ حُ آُ ٔ رــِی ٗخى ٔ طٕحَگَ آُحى ٗـــي حُ رُـــــيِگی آُ يـــَح ؿخٌ
رُخرَحیٍ ،ىٍ َگَٕ يظلکَحٌ حًٓخػیهی ،ىٍ كَکض رّٕٓی طکخيم (ٓؼخىص)
هيحَٔي يٓىطَیٍ َوٖ ٍح حیلخ يیکُي؛ ُیَح رٍّٕٛص ؿیَئظویى رّػوم یخ حٍحىِی
حَٔخٌ ييى يیٍٓخَي ٔ يلَکی حٓض رَحی كَکض ٔ طلٕل .حُ َوٖ هيحَٔي ،طلض
ػُٕحٌ حٍحىِی ٰانٓی یخى يیگَىى ،کّ حٍحىِی حَٔخٌ ىٍ ٕ١ل آٌ هَحٍ ىحٍى؛ ُیَح
حَٔخٌ يوظخٍ حٓض رّٔحٓطّی ػوم ،آٌ يؼخٍف ٍح کٔذ کُي ٔ ،یخ حُ ٔحٓطّْخی
ٰانٓی پیَٔی ًَُخیي ٔ رّکٔذ يؼخٍف َپَىحُى ٔ ح١خػض َکيىَ .خَٛهَٔٔ ىٍرخٍِی
ؿزَٔ حهظیخٍ يیَٕیٔي:
«هيح ػخىلطَ حُ آٌ حٓض کّ ههن ٍح رَيؼٜیض يـزٍٕ ىحٍى ٔ ٓپْ حی٘خٌ ٍح
رَآٌ ػوٕرض کُي .كخل يَىو ىٍ حیٍرخٍِ ،چُخٌ حٓض کّ يیخٌ ىٔ کخٍَّ ،يـزٍٕ حٓض
ٔ َّيوظخٍ ٔ ،حیٍ يزظُی رَ كيیؼی حُ حيخو ؿؼلَ ٛخىم حٓض کّ كَيٕىِ رخٗي« :ال
ؿزَ ٔ ال طلٕی ٞرم حيَ ریٍحاليَیٍ» رُخرَحیٍ ،رَحٓخّ ي٘یض ٰانٓی ،هيحَٔي
يؼخٍف هٕى ٍح رّٔحٓطّی کظخد ٔ ٔكی ،ىٍ حهظیخٍ حَٔخٌْخ يیگٌحٍى ٔ حیٍ کظخد
ًْخٌ يؼَكض ٔ ،پیخيزَحٌ رّػُٕحٌ ىٍیخكض کُُيِگخٌ ٔكی ،يزهـخٌ آٌ يؼخٍفحَي کّ
آٌْخ كٕحیي كی( ٞيؼخٍف) ٍح حُ ػوٕل ػخنیّ ىٍیخكض يیکُُي ٔ آٌْخ ٍح رٍّٕٛص
هٕحَیٍ يکظٕد ریٌَٔ يیآٍَٔي )۳۰(.پْ ىٍ طلکَ حًٓخػیهیَّّ ،ؿزَ كخکى حٓض ٔ
َّطلٕی ،ٞرهکّ آٌْخ رّحيَ ریٍحاليَیٍ يؼظويحَي.
حٔٛیخء حٔ ىٍ ؿَیخٌ طلٕل طخٍین ِ ٓم ٔهيحَٔي َّطُٓخ رخ حٍٓخل ٍُ ُ
طؤػیَيیگٌحٍى ،رهکّ ىٍ آكَیُٖ َلْ كَی ٚحَٔخٌ رّکٔذ يؼخٍف َیِ رّؿَیخٌ
طخٍین ييى يیٍٓخَي .يؼُی ىحٍى کّ حًٓخػیهیخٌ حُ ًْخٌ حرظيح حیٍ ػویيِ ٍح يالک
ػًم هَحٍ يیىُْي کّ يیم رُّٗخهض ٔ ىحَٖ ٍح هيح ىٍ َٓٗض آىيی َٓخىِ حٓض)۳۴(.
ٓ۲4 كکًض یگخَّ
پْ رّهیخّ ػوهی ٔ رَْخَی يیگٕثیى کّ هيح حیٍ چیِْخی ىحَٔظُی ٍح آكَیي ٔ
َلْ ىحَ٘ـٕی ىٍ يَىو ٔىیؼض کَى ٔ ىٍ َلْ يَىو ،طوخٟخ ٔ كَ ٙرَ رخُ ؿٔظٍ
حیٍ چیِْخ َٓخى ٔ ًّْی حیٍ چیِْخ چُخٌ حٓض کّ هيح ٔىیؼض کَىِ حٓض ٔ هيح َلْ
يَىو ٍح گٕیي کّ :رپَّ ٔ ريحٌ کّ چَح چُیٍ حٓض.
حَٔخٌ حُ ٕٓی هيح يوظخٍ (يٕکم) حٓض کّ ؿٓخٌ ٍح رُ٘خٓيَ ٔ ،ظَ رًّْیٍ
حهظیخٍ حٓض کّ ِٓحٔحٍ هطخد هيحی طؼخنی حٓض )۶ٓ(.رُخرَحیٍ حًٓخػیهیخٌ)َیًّ(
ٓم ٔػٕحد ٔػوخد يیىحَُي. حهظیخٍ حَٔخٌٍح پٌیَكظّحَي ٔ آٌٍح ىنیم طکهیق ٔ حٍٓخل ٍُ ُ
ًجی ّ ّٕی
حًٓخػیهیخٌ ،طؼيحى پیخيزَحٌ حٔنٕححنؼِو ٍح ٖٗ َلَ ىحَٔظّ ٔ رَحی َْ َزی یک
ٔٛی هخثمحَي .رّحػظوخى حی٘خٌ ىٍ َْ ىٍِٔ رَ ٍٔی ُيیٍ ،یک َخ١ن ٔؿٕى ىحٍى کّ
حٔ پیخيزَی ىحٍحی َٗیؼض حٓضَ َْ .خ١وی (پیـًزَ) ٔٛی ٔ ؿخَ٘یُی ىحٍى کّ
«حيخو حٓخّ» ٔ یخ حيخو «ٛخيض» َیِ َخيیيِ يیٕٗى کّ ىٍ كخل كیخص َخ١ن حُ ػهى
حٔ رَِٓيُي حٓضٛٔ .ی حيخيی حٓض کّ ٔحٍع رالكٜم آٌ پیخيزَ حٓض؛ حٔ َؤظیٍ
حيخو َْ ػ َٜحٓض ٔ رُیخى ٔ حٓخّ حيخيض حُ حٔ يُ٘ؤ يیگیَى؛ حٔ حيیٍ ٍحُ َزٕص
رٕىِ ٔ يٕأظق رّطؤٔیم آیخص ،حكخىیغ ٔ حكکخو حٓض.
رَ حٓخّ حیٍ َظَیّ ىٍ ٖٗ اكّاه ًجْد:
ىٍٔ حٔل طخٍین رََ٘ ٖٗ ،خ١ن ظٍٕٓ کَىِحَيَ .خ١وخٌ ًْخٌ پیـًزَحٌ حٔنٕحنؼِو
رٕىَي :آىوَٕ ،ف ،حرَحْیى ،يٕٓی ،ػیٔی ٔ دمحم؛ ًِْيخٌ رخ َخ١ن َْ ىٍِٔ یخ هزم حُ
آٌ ،حيخو يویى ٔؿٕى ىحٍى کّ ىٍ ٔحهغ يَرت َخ١ن َْ ىٍِٔ يلٕٔد يیٕٗى .حيخيخٌ
يویى حیٍ ٖٗ ىٍِٔ ػزخٍصحَي حُُْ :یَْٕ ،ى ،طخٍف ،حُى ،هِیًَ ٔ حرٕ١خنذ.
آهَیٍ حيخو (یؼُی هخثى) ىٍِٔی هزهی ٍح رّپخیخٌ يیٍٓخَي ٔ ًْیٍ حيخو ،حيخو يویى
حٓض کّ پیخيزَ ؿيیي ٍح رَيیحَگیِى طخ ىٍِٔی ؿيیي َزٕص َٗٔع ٕٗى .حىٔحٍ حيخيض
پیخيزَحٌ رّطَطیذ ػزخٍصحَي حُ:
ٔ ـ آىو ،کّ حيخو ىٍٔحَٖ ٗیغ رٕى.
ٕ ـ َٕف ،کّ حيخو ىٍٔحَٖٓ ،خو رٕى.
ٖ ـ حرَحْیى ،کّ حيخو ىٍٔحَٖ حًٓخػیم رٕى.
4ـ يٕٓی ،کّ حيخو ىٍٔحَْٖخٌٍٔ رٕى.
۳ـ ػیٔی ،کّ حيخو ىٍٔحَٖ ًٗؼٌٕ رٕى.
ٔ۲4 كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
ٛخيظخٌ رَحی َـخص آىيیخٌ ظٍٕٓ کَىِحَيَ .ـخص ػزخٍص حٓض حُ ٍٓیيٌ رّػهى
کخيم ،کّ رٓ٘ض يظَٓی حُ آٌ حٓض)۶4(.
ىیگَ حثًّ ریٍ َْ ٍٕٓل ٔ ٍٕٓل رؼيی يیآیُي ٔ حیٍ ُٓض طخ هیخو هخثى طيحٔو
ىحٍى ،ىٍ ٔحهغ َخ١ن ٛخكذ ىٍٔ يیرخٗيٛ ٔ .خيض حىحيّ ىُْيِی ىٍٔ )۶۳(.گلظّ
ٗيِ حٓض کّ حػظوخى رَّخ١ن ٔ ٛخيض ىٍ حٛم حُ حػظوخىحص كَهّی هطخریّ ،یؼُی
پیَٔحٌ حرٕحنوطخد رٍ حریُیُذ ،حٓض کّ رّػوخیي حًٓخػیهیّ ٍحِ یخكظّ حٓض)۶۶(.
هخٟی َؼًخٌ ىٍ کظخد «ىػخثىحالٓالو» ایوبى:
طؼَیلی حُ حیًخٌ آٍٔىِ حٓض کّ گٕیخ حيخو ؿؼلَ ٛخىم كَيٕىِ رخٗي ...« :حُ حيخو
پَٓیيِ ٗي :رَحیى حُ حیًخٌ رگٕ کّ آیخ ٗٓخىص ُرخَی ًَْحِ رخ ػًم حٓض یخ ٗٓخىص
رئٌ ػًم؟ كَ٠ص كَيٕى :حیًخٌ ًّْحٕ ػًم حٓض ٔ ٗٓخىص ُرخَی پخٍِی حُ حیٍ
ػًم حٓض ٔ حیٍ ػًم حُ ؿخَذ هيحَٔي طکهیق يیٕٗى ٔ ىٍ کظخد هيح ریخٌ ٗيِ
حٓض ...حیًخٌ ٍح كخالص ،ىٍؿخص١ ،زوخص ٔ يُخُنی حٓض .ىٍ حیًخٌ يیطٕحٌ رّکًخل
طخ ّو ٍٓیي ٔ یخ َخه ٚرٕى)۶۰(»...
اؽکبم ّ رکبلیق
حكکخو ٔ طکخنیق ىیُی حًٓخػیهیّ رخ يؼظويحص ٗیؼّی ىٔحُىِحيخيی چُيحٌ طلخٔطی
َيحٍى ٔ ًْخٌ حكکخو َٗػی حٓالو يخَُي ًَخُ ٔ ٍُِٔ ٔ هًْ ٔ ُکخص ٔ كالل ٔ
كَحو ٔ َـخٓخص ٔ يطَٓحص ٔ ؿیَِ حٓض .كویَ ،کظخد «ىػخیى حالٓالو» ٔ ٍٓخنّی
ػًهیّی ٓیي حيیَكٔیٍٗخِ ههیهی ٍح رخ ىهض هٕحَيو ،طلخٔطی يیخٌ حكکخو ػزخىی حیٍ
ىٔ يٌْذ َيیيو .يگَ رٔیخٍ ؿِثی؛ حیٍ طلخٔصْخی ؿِثی يیخٌ كظخٔحی كوٓخی
حػُیػَ٘ی َیِ ىیيِ يیٕٗى.
كو ٢یک ٔؿّ طًخیِ ػًيِ ىٍحیٍؿخ يیيخَي ٔ آٌ طؤٔیمگَحیی يٌْذ حًٓخػیهی
حٓض کّ رّػٓيِی حيخو حٓض ،حیٍکّ حيخو رظٕحَي ىٍ َْ ُيخٌ ٔ يکخَی َلِٕی حَـخو
طکخنیق ٍح طؼییٍ (یخ طؼطیم) کُي ،حيَی حٓض ٓیّخل ٔ نـَِيِ کّ يخ حُ آٌ هزَ َيحٍیى.
ًْچُیٍ گلظّ ٗيِ حٓض کّ حػ٠خی ىٍؿخص ػخنی ٔ هٕح ٙحًٓخػیهیخٌ ،حكکخو
ٔ ظٕحَْ ىیٍ ٍح رَحی هٕى نـٕ يیىحَٔظُي ٔ حیٍ حيَ ٍح رَ طخُِٔحٍىحٌ حًٓخػیهی
كخٕ ًَیکَىَي ...حيخ حكظًخل ىحٍى حیٍ یک طًٓض رخٗي يخَُي حطٓخيخص ُیخى ٔ
ٍَگخٍَگی کّ يؼًٕالً كَهّْخی ٍهیذ رَ یکيیگَ ٔحٍى يیکُُي ٔ حًٓخػیهیخٌ ىٍ
ٕ١ل طخٍین هٕى يؼَ ٝحطٓخيخص ُیخى ٔحهغ ٗيِحَي ،طًٓضْخی کّ حکؼَح َخٍٔح حٓض.
ٖ۲4 كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
حُ آػخٍ َخَٛهَٔٔ چُیٍ يلٕٓيی حٓظُزخًَ ١یٕٗى .رَهالف حیٍ ،حُ آػخٍ ٔی
ىٍیخكض يیگَىى کّ حٔ هٕى ٓوض يَحهذ ٔ يٕحظذ حػًخل َٗػی رٕىِ ٔ ىٍ کظخد
«ٔؿّ ىیٍ» کٔخَی حُ رخُ١یخٌ ٍح کّ يُکَ ظٕحَْ ىیٍ رخُٗي «ىؿخ ِل رخُ١یخٌ» َخيیيِ
ٔ يُکَحٌ طؤٔیم ٍح «ىؿخ ِل ظخَْیخٌ» هٕحَيِ حٓضَ .خ َٛهَٔٔ حػظوخى ىحٍى:
«ػَكخٌ ػهٕی حُ َٗیؼض رَّ١یوض ٔ حُ َ١یوض رّكویوض يیٍٓي».
كوّ ٗیؼّی حًٓخػیهی ىهینطَیٍ كوّ كوَ اٍوبػیلی:
حؿظٓخىی ٔ ػًهی ىٍ حٓالو حٓض ٔ َٔزض رّكوّ ٔ حؿظٓخى ٗیؼّی حػُیػَ٘ی رّيَحطذ
هيیىطَ ٔ ىهینطَ ٔ ؿُیطَ طئیٍ ٗيِ حٓض کّ رّٓٓى هٕى طويو كیَصآٍٔ ٗیؼّی
حًٓخػیهی َٔزض رّٗیؼّی حػُیػَ٘ی ٍح َ٘خٌ يیىْي )۶۴(.یکی حُ يٓىطَیٍ ٔ
هيیًیطَیٍ کظذ كوٓی حًٓخػیهی کظخد «ىػخیى حالٓالو ٔ ریخٌ كالل ٔ كَحو ٔ ه٠خیخ
ٔ حكکخو» طؤنیق «هخٟی حرٕكُیلّ حنُؼًخٌ رٍ دمحم رٍ يُ ٍٕٜرٍ حكًي رٍ كیٌٌٕ
طًیًی يـَری ،رٍِگطَیٍ ٔ يٓىطَیٍ كویّ ٔ يظلکَ حًٓخػیهی (و ٖ ْ ، ٖ۶ق)
حٓض .کّ ىٍ حٔحٓ ٢حٓظوَحٍ هالكض كخً١یخٌ رّىٓظٍٕ يٕالَخ يؼِ حٔل َگخٗظّ ٗيِ
حٓض .کظخد کّ ىٍ ىٔ ؿهي طٓیّ ٗيِ ٔ كئى یک ِْحٍ ٔ یکٜي ٛللّی ُٔیَی ٍح
حكظٕی کَىِ حٓض ،رخ ىهض ُیخى ْلض ٍکٍ ىیُی حًٓخػیهیّ ٍح طزییٍ ًَٕىِ ٔ طًخيی
حكکخو هًّٔ ٔ يوييخص آٌ ٍح ؿِء رّؿِء ریخٌ کَىِ حٓض.
کظخد رُّرخٌْخی يوظهق رَگَىحٌ ٗيِ ٔ طَؿًّ ٔ چخپ پخٍٓی رّىٓظٍٕ ٔ رخ
َٓيخیّی ٓیّييَُ ٍٕٜخىٍی کیخَی طٕٓ« ٢ػزيهللا حيیئحٍ» ٍٕٛص گَكظّ ٔ ىٍ
ٓخل ٕ ٖٔ۰طٕٓ ٢حَظ٘خٍحص حًٓخػیهیخٌ ـ طَٓحٌ ـ رّچخپ ٍٓیيِ حٓض.
ٓیّييَُ ٍٕٜخىٍی ىٍ هًٔض «ٓوٍ َخَٗ» يیگٕیيٓ :خلْخ رٕى کّ آٍُٔ ىحٗظى
ٕٔنیض کظخد رّپخٍٓی طَؿًّ ٔ ََ٘ ٕٗى ،رُخءح ً حُ «ػزيهللا حيیئحٍ» طوخٟخ ًَٕىو ي ُ
حیٍ کخٍ ٍح رّػٓيِ گیَى…
ٓیّييُ ٍٕٜحٟخكّ يیکُي :چٌٕ رّحػَ كٕحىع حهیَ حكـخَٔظخٌ چخپوخَّْخی
کٍٕ٘ َخرٕى ٗيِ ،رُخرَحیٍ َخچخٍ ٗيو کظخد ٍح ىٍ حیَحٌ رّچخپ رَٓخَى.
هخٟی َؼًخٌ کّ هٕى ئظویًخ ً حُ ىٌٍٔ يٌْذ يخنکی ریٌَٔ آييِ رٕى ،طزلَی
يُل َٜرّكَى رَ ػهٕو كوٓی يٌحْذ حٓاليی ىحٗض .رؼيح ً کظخد «حٓخّ حنظؤٔیم =
طؤٔیم حنيػخثى» ٍح َٕٗض کّ طٕٟیق يؼخَی رخُ١ی حٍکخٌ ىیٍ حٓض .يلٜمطَیٍ ٔ
يٓىطَیٍ يزخكؼخص ىیُی ٍح رَحٓخّ ػوخیي حًٓخػیهی ىٍ آٌ يطَف کَى .حٔ حیٍ کظخد
ٍح رّٖٗ كٜم طؤیى کَىِ ٔ َْ كٜم ٍح رّىٍٔ یکی حُ َخ١وخٌ حهظٜخ ٙىحىِ ٔ
۲44 كکًض یگخَّ
رّ ٍٕ١يلٜم رّؿِثیخص َْ ىٍٔ پَىحهظّ ٔ آیخص ٔ ٍٔحیخص يَرٕ ١رَّْ َخ١ن ٍح
طلٔیَ رخُ١ی کَىِ حٓض.
ًْچُیٍ َخَٛهَٔٔ ىٍ کظخد «ٔؿّ ىیٍ» حٔل ظخَْ حكکخو ٍح ،کّ ػًم
رّآٌْخ ٔحؿذ حٓضَٗ ،ف يیىْي ٔ رؼي رّطؤٔیم آٌْخ يیپَىحُى ٔ ىٍک آٌ ٍح ؿٓض
ٍٓظگخٍی ٔ ٍٓیيٌ رّٓؼخىص يؼُٕی الُو يیًٗخٍى.
يخَُي آٌ حٓض کظخد «حٕٛلحنَ٘ع» حُ حرٕػزيهللا دمحمرٍ حكًي َٔلی ٔ «هطخرخص
ػخنیّ» کّ كئى یک هٌَ پیٖ طٕٓٓٗ ٢خدحنيّیٍ كٔیُی َٕٗظّ ٗيِ ٔ رًَْیٍ ٍٔحل
طُظیى یخكظّ حٓض .رخُ يخَُي آٌ حٓض ٍٓخنّی طلض ػُٕحٌ «ْلض ٍکٍ ىیٍ ىٍ ػزخىحص
حْم یویٍ» َٕٗظّی ٓیّيحيیَكٔیٍ ٗخِ ههیهی ٍْزَ کَُٕی حًٓخػیهیّی حیَحٌ کّ ىٍ
آٌ حكکخو ٔ طکخنیق حیٍ يٌْذ ٍح رّىهض ریخٌ ىحٗظّ حٓض.
حًٓخػیهیّ رَهالف ُلذ هکي كیي:
ُٓیْخ ٔ ٗیؼیخٌ حػُیػَ٘ی ،ىیٍ ٍح رّحٛم ٔ كَع طؤیى ًَیکُُيَْ ،چُي حُ
يُخرغٗخٌ رَيیآیي کّ َْگخِ چُیٍ يیکَىَي ،حٕٛل ىیٍٗخٌ ّٓ طخ يیٗي :طٕكیي،
َزٕص ٔ حيخيض .حيخ آٌْخ ىیٍ ٍح حیٍگَّٕ طؤیى ًَیکُُي ،ىیٍ ٍح یکيـًٕػّی رّْى
پیٕٓظّ يیىحَُي کّ ىحٍحی ْلض ٍکٍ حٓض:
ٔ ـ ٔالیض (حیًخٌ) ٕ ـ ٓ١خٍص؛ ٖ ـ ًَخُ؛ 4ـ ٍُِٔ؛ ۳ـ ُکٕحس ٔ هًْ؛ ۶
ـ كؾ؛ ۰ـ ؿٓخى .حُ ىیي حًٓخػهیّٔ ،الیض کّ حٓخّ ىیٍ حٓض طلٔیَ پیچیيِی ىحٍى کّ
حُ هيح طخ پیخيزَحٌ ٔ حيخيخٌ ٍح ىٍ هٕى ؿخی يیىْي .پْ رخ حیٍ طؼَیق ،حٕٛل ىیٍ
حًٓخػیهی یکی يیٕٗى کّ ًْخٌ ٔالیض حٓض( .حنزظّ حیٍ طؼزیَ كویَ حٓض کّ حُ رخد
يطخیزّ گلظّ ٗي ٍَّٔ ،ىٍ يُخرغ حًٓخػیهی حیٍ طَٜیق ٍح َيیيِحو).
رّيؼُی ىٔٓظی ٔ پٌیَٕ َٓپَٓظی هيح ،پیخيزَحٌ ،حيخو ٔ ـ ٔ ـ ّالیذ:
ٔ ىػخص (يزهـیٍ) حٓض .ىٍ آيُِْٕخی حًٓخػیهی ،هيح يیطٕحَي ىٍ پیخيزَحٌ ٔ حيخيخٌ
طـهی کُي .ىػخص يئيُخٌ ٍح رٍّحِ ٍحٓض ىػٕص ٔ ٍحًُْخثی يیکُُي .ىُ ٍُُٔییخٌ حُ
حیٍ ٍکٍ رخ َخو طٔهیى َخو يیرََي.
رّيؼُی پخکیِِگی حٓض ،حیٍ ٍکٍ ىیٍ ٗخيم حكکخو ٕ ـ ٕ ـ ِٛبهد:
ٔ ،ٕٟؿٔم ٔ طیًى حٓض؛ ىُ ٍُُٔییخٌ ٓ١خٍص ٍح حُ حٍکخٌ ىیٍ ًَیىحَُي.
ٖ ـ ٖ ـ ًوبىٗ :یِٕی ًَخُ هٕحَيٌ حئَُ َِحٍیخٌ ،يخَُي ٗیؼّی حػُیػَ٘ی
حٓض ٔ ّٓرخٍ ىٍ ٍُٔ حَـخو يیگیَىُْ :گخو ١هٕع آكظخد ،پیٖ حُ ؿَٔد آكظخد ٔ
پْ حُ ؿَٔد آكظخد .ىٍ حٔهخص ًَخُْخی ػ ٔ َٜػ٘خء هخیم رّٔٓؼض ٔهض حٓض،
۲4۳ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
يکهق ْى يیطٕحَي آٌْخ ٍح رخ ًَخُْخی ظَٓ ٔ يـَد ؿًغ کُي ٔ ْى يخَُي حْم ُٓض
َْکيحو ٍح ىٍ ٔهض هٕىٕ روٕحَي .ىُ ٍُُٔییخٌ ،يؼُخی ًَخُ ٍح ٛيمحنٔخٌ (ُرخٌ
ٍحٓض يؼُی يیکُُي؛ کّ يَحى حی٘خٌ یخى َیک حٓض) ٔ ٗیِٕی هخٛی رَحی ًَخُ
هٕحَيٌ َيحٍَي .حی٘خٌ ًَخُ رّٗیِٕی ىیگَ ئهًخَخٌ ٍح ٓیَِی ؿٓخل يیىحَُي؛ حيخ
رّنلخظ طخٍیویَٗ ،کض ىٍ ًَخُ ؿًخػض ٍح رَحی طویّ ؿخیِ يیىحَُي.
حًٓخػیهیخٌ َِحٍی ٔ ئظؼهی رّيؼُخی رخُ١ی ٍُِٔ ۱ـ ۱ـ هّىٍ:
يؼظ وي ْٔظُي .يؼُخی نـٕی ٍُِٔ ،هٕىىحٍی حُ هٍٕىٌ ٔ آٗخيیيٌ حُ ٛزقىو طخ
ؿَٔد آكظخد ىٍ يخِ ٍي٠خٌ حٓض؛ حيخ يؼُخی رخُ١ی ٍُِٔ پَْیِ حُ کخٍْخی َٗ ٔ
حَـخو کخٍْخی َیک حٓض .ىُ ٍُُٔییخٌ يؼُی رخُ١ی ٍُِٔ ٍح طَک ػزخىص حُٛخو یؼُی
ٍْخ کَىٌ پَٓظٖ رضْخ يیىحَُي.
رّحٓظؼُخی ىُ ٍُُٔییخٌ ،ىیگَ كَهّْخی حًٓخػیهی ۰ـ ۰ـ ىکبد ّ فوٌ:
ًْچٌٕ ئهًخَخٌ ُٓی ٔ ٗیؼّی ىٔحُىِحيخيی ،رُّکخص پخرُي ْٔظُي .آٌْخ ىٍٛي
يؼیٍ حُ ىٍآيي ٓخنیخَّی هٕى ٍح ،پْ حُ ٓپَی ٗيٌ یک ٓخل >رخ کَٔ يوخٍؽ ٔ
ىیگَ َٗحی ٢يؼیٍ< رّحيخو يیپَىحَُي .ىُ ٍُُٔییخٌ ُکخص ٍح َّپَىحهض پٕل کّ كلع
حهٕحٌ (پخٓيحٍی حُ رَحىٍحٌ) يیىحَُي.
حًٓخػیهیخٌ ئظؼهی ٔ َِحٍی ،كؾ ٔ حػًخل يوٕٜٙ ۶ـ ۶ـ ؽظ:
آٌ ٍح هزٕل ىحٍَي .ىُ ٍُُٔیْخ كؾ ٍح رّيؼُی "ٍْخ کَىٌ کخٍْخی ري ٔ ٍكظٍ رّٕٓی
کخٍْخی هٕد" يیَخيُي ٔ ٍكظٍ رّيکّ ٍح الُو ًَیىحَُي.
ػالِٔ رَ ؿٓخى ٍُيی ٔ يیيحَی ،کّ َِى حًٓخػیهیخٌ ؿٓخى ۰ـ ۰ـ عِبك:
حٛـَ حٓض ،آَخٌ يؼُی رخُ١ی ؿٓخى ٍح يزخٍُِ رخ َلْ يیىحَُي .کّ ؿٓخى حکزَ حٓض.
هخٟی َؼًخٌ پیٖ رؤّیل ٕلْح:
حُ آٌکّ ي٘وٜخ ً رّهٕى يَحٓى ًَخُ رپَىحُى ،حٗخٍِی ؿخنزی رّهزهّ کَىِ ٔ رّحیٍ آیّ
ػهَی َٓخ ۚ َال ط َ ْز ِيی َم ّللاِ حنَظِی كَ َ
ط ََ حنَُ َ
خّ َ ک ِنه ِيّی ٍِ َكُِیلًخ ۚ كِ ْ
ط ََصَ َ يَحؿؼّ يیکُي« :كؤَهِ ْى َٔؿْ َٓ َ
خّ َال ی ْؼهَ ًٌُٕ»ٖٓ :ٖٓ ، ک حن ِيّی ٍُ ْحنوَی ُى َٔ ٰنَ ِک ٍَ أ َ ْکؼ َ ََ حنَُ ِ
ّللاِ ۚ ًَٰ ِن َ
ن َ ِنو َْه ِ
= حی پیخيزَ! ٍٔی هٕى ٍح چٌٕ یکظخپَٓظخٌ كُیق رّٕٓی ىیٍ کٍ ،حیٍ كطَطی
حٓض کّ هيحَٔي حَٔخٌْخ ٍح رَآٌ آكَیيِ ٔ ىگَگَٕی ىٍ آكَیُٖ هيح َیٔض »...هخٟی َؼًخٌ
هخََ٘١خٌ کَىِ کّ حُ یکٕٓ ،هزهّ ؿخی حٓض کّ كُیلخَی چٌٕ حرَحْیى ٔ آىو رّآٌ
ٍٔی يیکُُي ،یؼُی کؼزّ (یخ ٗخیي ریضحنًويّ) حیٍ آیّ حُ كیغ يؼُخی رخُ١ی هٕى
رّٔٛی پیخيزَحکَو حٗخٍص ىحٍى ،یؼُی رّآٌ کٔی کّ پیخيزَ حَُ١ین ٔی ،رّؿًخػض
۲4۶ كکًض یگخَّ
ٍٔی يی کُي ٔ طٕٓٔ ٢ی ،رخ ٍ١ىیٍ ىٍ ُيخٌ كیخص هٕى پیخيزَ يٍٕى طؤییي هَحٍ
گَكظّ ٔ ظخَْ يوٍَ ٗيِ حٓض طخ َوطّی حٓظًَحٍی پْ حُ ٔكخص پیخيزَ رخٗي.
هخٟی َؼًخٌ رَحی َٗف طؤٔیم ٛهٕس گلظّ حٓضٛ :هٕس ًَخى ىػٕص حٓض ،حنزظّ
َّ رّيؼُخی هخٓ ٙخُيخَت آٌ ،کّ ىٍ كکٕيض كخً١یخٌ ٔظخیق يطخنؼّ ٔ طزهیؾ
ػوخیي حًٓخػیهی ٍح حؿَح يیکَى ،رهکّ رّيؼُخی حػى ىػٕص کَىٌ يَىيخٌ رّٕٓی
پیخو كَ٠ص دمحم ٔ طؤییي ئظًَ آٌ طٕٓ ٢حيخو ٔهضٛ .هٕس رّيؼُخی حٓاليی حٓض کّ
پیخيزَ حکَو ٔ حيخيخٌ پْ حُ ٔی رَ٘ ٍح رّآٌ كَح يیهٕحَيَي.
هخٟی َؼًخٌ رّ ٍٕ١ي٘و ،ٚکخٍ هٕى ٍح رخ طؤٔیم حٔهخص يُخٓذ رَحی حهخيّی
ًَخُ آؿخُ کَىِ ٔ آیخطی حُ هَآٌ (ٕ۰۴ :ٔ۰ ، ٕٖ۴ :ـ ٔ ۰۲حكخىیغ) ٍح رّحٓظ٘ٓخى
يوٍَ ىٍَْ ٍُٔ ىنیهی ْٔظُي رَ حىٔحٍ طخٍیوی َٗیؼض ٟٔغ آٍٔىِ حٓضًَ .خُْخی ّ
ٗيِ طٕٓ ٢پُؾ پیخيزَی پْ حُ آىو؛ یؼُی َٕف ،حرَحْیى ،يٕٓی ،ػیٔی ٔ دمحم.
َخ َٛهَٔٔ َیِ کٕٗیيِ طخ طؤٔیم حٔهخص ّٓگخَّی «حٔل ٔهض ،يیخٌ ٔهض ٔ
آهَ ٔهض» ٍح کّ ٔی ىٍ ىٌٍٔ هٕى ًَخُ ط٘وی ٚىحىِ حٓضَٗ ،ف ىْي:
«حٔل ٔهض ىنیم حٓض رَ َخ١ن» کّ ىٍ حٛطالف حًٓخػیهی يؼخىل رخ َزت
حٔحنٕحنؼِو حٓض« .يیخٌ ٔهض ىنیم حٓض رَ حيخو حٓخّ» کّ ٗخٍف يؼُخی رخُ١ت
طُِیم حٓض« .آهَ ٔهض ىنیم حٓض رَ هخثى هیخيض »...کّ ىٍ آٌ يؼُخی ظخَْی ٔ
يؼُخی رخُ١ی رخ ْى طهلین ٗيِ ٔ طؼخنی يییخرُي.
َخ َٛهَٔٔ ىٍ حىحيّ رّيَحكم يٕؿٕى ىٍ هٕى ًَخُ يیپَىحُى کّ حُ يُظَ
حی٘خٌ ْلض يَكهّ ْٔظُي ٔ :ـ طکزیَس حالكَحو کّ ًَخى ػٓي گَكظٍ حُ يئيٍ حٓض ٔ
چٌٕ طکزیَ گلظّ ٗي ،يئيُخٌ رخیي هخيٕٕ رخُٗي ٔ رًَّخُ کخيالً طٕؿّ کُُيًْ ،چٌٕ
يئيُی کّ حُ ٔی ػٓي گَكظّحَيَ ،زخیي آٗکخٍح رّؿٔض ٔؿٕی رخ ٍ١رَهیِى ،يزخىح کّ
ىیگَحٌ حُ َیظٖ طؼزیَ ؿهطی ىحٗظّ رخُٗي ٔ يؼُخی ىٍٓض ٓوُٖ ٍح ىٍَیخرُي؛ ٕ ـ
هیخو ،حیٔظخىٌ ،كَی ّ٠حٓض ٔ آٌ ىنیم حٓض رَ حیٔظخىٌ يئيٍ رَ ػٓي هٕیٖ ٔ ٍٔی
رََگَىحَیيٌ حُ آٌ ػٓي؛ ٖ ـ هَأص كًي ٔ ٍِٕٓ ٔ ،آٌ ٓوٍ گلظٍ رخ ىیگَ حكَحى
ؿًخػض حٓض ٔ طزییٍ ٔ طَ٘یق يؼُخی رخُ١ی ىیٍ رَحی آَخٌ؛ 4ـ ٍکٕع ٔ آٌ ُٗخهظٍ
حٓخّ حٓض ٔ چٌٕ حٔ َزخٗي ُٗخهظٍ ك ّـض حٓض کّ گٕحْی رَ ٔؿٕى ٔ ْٔظی حٓض؛
۳ـ ٓـٕى ٔ ،آٌ ىنیم حٓض رَ ُٗخهظٍ َخ١ن کّ يز ّ
٘ َِ "ىٍٔ يٓیٍ" حٓض ٔ حيخو آٌ
ىٍٔ؛ ۶ـ ط٘ ّٓي ٔ ،آٌ ىنیم حٓض رَ ُٗخهظٍ ىحػی؛ ۰ـ ٓالو ىحىٌ ٔ ،آٌ ىالنض حٓض
۲4۰ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
رَ حؿخُِ ىحىٌ رّيئيٍ رَحی آٗکخٍ ٓخهظٍ ىیٍ هٕى ىٍ هٕل ٔ ػًمًْ ،خٌگَّٕ کّ
ٗو ٚپْ حُ ًَخُ حؿخُِ ىحٍى ٓوٍ رگٕیي.
ًِْيخٌ کّ ػزخىص کُُيِ حىحی ظخَْی ًَخُ ٍح طًخو يیکُيْ ،ىپخیّی آٌ ىٍ
ؿٓض ؿٔضٔؿٕی هٕحٓظّی رخُ١ی هٕى کٕٗیيِ حٓض کّ ٗخيم ُٗخهض يؼُخی
رخُ١ی حیٍ يَحكم يیٕٗى .رُخرَحیٍ حٕٛالً طؤٔیم يَحكم ًَخُ آٌحٓض کّ حیٍ
يَحكم ،يَحكهی ىٍ ٓیَ ٔ ٓهٕک ٍٔكخَی َْ كَىی رَحی ؿٔض ٔؿٕی كوخین
رخُ١ی ىیٍ ْٔظُي.
َخ َٛهَٔٔ حىحيّ يیىْي« :ظخَْ ًَخُ ًْخَخ رخ پَٓظٖ هيح رخ حػ٠خی ريٌ ٔ
هَحٍ ىحىٌ ريٌ رّٕٓی هزهّی ريٌ کّ کؼزّ ٔ پَٓظٖگخِ هيحی طؼخنی ىٍ ي ّکّ حٓض،
ٍٕٛص گیَى .كًٓیيٌ رخًَ ٍ١خُ (طؤٔیم رخ )ٍ١رّيؼُخی پَٓظٖ هيح رخ طلکَ ٔ
کٕٗیيٌ رَحی ىٍیخكظٍ ػهى کظخد هيح ٔ يؼَكض ىیٍ يزیٍ ٔ ٍٔی کَىٌ رّٕٓی هزهّ-
ی ٍٔف حٓض کّ پَٓظٖگخِ هيح حٓض ،آٌ پَٓظٖگخْی کّ ىٍ آٌ يؼَكض ٰانٓی
حَئهظّ ٗيِ ٔ يوٕٜى يٍ حيخو كویویٛ ،هٕحص هللا ػهیّ حٓض».
ٓیّي حيیَكٔیٍ ٗخِ ههیهی يیگٕیي: ىُل:
َ١یوض ٗیؼّی حيخيی حًٓخػیهی طٕؿّ رّىَیخ ٔ رَِٓگیَی ٔ نٌصرَىٌ حُ آٌ ٍح
يطهٕد َظَ َيحٗظّ ٔ َيحٍى ،رهکّ َ١یوض ٍٓظگخٍی يؼُٕی ٔ ٍٓیيٌ رَّٓ يُِل
يوٕٜى ،کّ ًْخٌ ؿٓخٌ ٔكيص حٓض ،يیرخٗي .آٌْخ ىَیخ ٍح يطَٔى يیًٗخٍَي.
طًخيی کظذ رٍِگخٌ حیٍ َ١یوض رّه ٕٜٙحٗؼخٍ آٌْخ ىٍ يٍٕى ىٍٔی حُ ىَیخ ٔ
ىَیخ١هزی ٔ پَْیِ حُ آٌ حٓض .حنزظّ آٌْخ کخٍ ٔ کٕٖٗ ىٍ حیٍ ؿٓخٌ ٍح ٔظیلّی
ىیُی هٕى يلٕٔد يیکَىَيَّ ،رَحی نٌص رَىٌ حُ ىَیخ ،رهکّ رَحی پیٖرَى ٔ رٓزٕى
حيَ ؿٓخٌ .ؿٓخٌ ههوض ٔ ىَیخ ىٍ ػَكخٌ حیٍ َ١یوض رخ ْى طلخٔص ىحٗظّ ٔ ىٔ
يوٕنّی ؿيح حُ ْى يیرخُٗي.
طویّ ٔؿّ ي٘ظَک يیخٌ رویَّ:
ًّْی كَِم ٗیؼّ ٔ طٕٜف حٓضٕٛ .كیخَی کّ ٗخٍد هٕى ٍح رهُي َگخِ يیىحٍَي،
کُخیّ حُ آٌ حٓض کّ يَٓ رَنذ َٓخىِحَي طخ كلع حَٓحٍ ًَخیُي .طویّ حُ طوٕی آييِ ٔ ىٍ
نـض رّ يؼُخی هٕىَگٓيحٍی حٓض .رخ حیٍ طلخٔص کّ ىٍ طوٕی حیًخٌ هٕىٍح َگخِ
يیىحٍی ٔ ىٍ طویّ ؿخٌ ٔ يخل ٔ ػَ ٝهٕى ٔ ْىَٔيحٌ هٕىٍح .حٗخٍِ رّىٍٔٔیی
پیٖگیَحَّ یخ حَکخٍ رخٍٔ ٔ طویي يٌْزی ىٍ يٕحهغ يوظ٠یٗ .یؼیخٌ ٔ ٕٛكیخٌ يـخُحَي
ُْگخيی کّ يؼَ ٝطٓيیي ،آُحٍ ،هطَ يخنی ـ ؿخَی ،ػَٟی یخ حٟطَحٍ هَحٍ
۲4۴ كکًض یگخَّ
گَكظُي ،رخٍٔ هٕى ٍح يولی کُُي ٔ رّرخٍٔ يوظ٠ی ُيخٌ ٔ يکخٌ طظخَْ ًَخیُي.
ٗیؼیخٌ حُ هٕل حيخو ٛخىم َوم يیکُُي کّ كَيٕىِ حٓض« :حنظویش ىیُی ٔ ىیٍ آرخثی»
= «طویّ ىیٍ يٍ ٔ ىیٍ پيٍحَى حٓض».
ٓیي حيیَكٔیٍ ٗخِ ههیهی يیگٕیي: هیبهذ:
ىٍ َ١یوض ٗیؼیخٌ حيخيی حًٓخػیهی هیخيض رّىٔ يؼُخ رّکخٍ رَىِ ٗيِ حٓض .یکی
هیخيض آهَحنِّيخٌ کّ ىٍ هَآٌ يـیي ریخٌ گَىیيِ ٔ ىٍ آهَحنِّيخٌ طخٍین حطلخم يیحكظي
کّ پخیخٌ طخٍین ٔ ؿٓخٌ ههوض حٓض .حیٍ حُ ؿًهّ حػظوخىحص حٓخٓی پیَٔحٌ َ١یوض
ٗیؼّی حيخيی حًٓخػیهیّ حٓض ،کّ ْیچگَّٕ ٗک ٔ ٗزّٓی ىٍ آٌ َیٔض .هزم حُ حیٍ
هیخيض کزَی ْى هخثى هیخيض ١زن حكخىیؼی کّ حُ ٍٕٓل ٔ حثًّی ْيی ٍٔحیض ٗيِ،
هٕحْي آيي ٔ ؿٓخٌ ٍح پَ حُ ػيل ٔ ىحى هٕحْي ًَٕى .هیخيض رّيؼُی ک٘ق حٓضٔ .
ىٍ حیٍ يؼُی هخثى ىحٍحی َوٖ رٔیخٍ حٓخٓی ٔ يًٓی حٓض ،چٌٕ آكظخد حٓض کّ رخ
ٍُٔٗخثی رخػغ ک٘ق حٗیخء پیَحيٌٕ يخ يیگَىى «هیخيض ٍُٔ حٓض ٔ ُيلن آكظخد».
ػخنى ُيخَی رّپخیخٌ هٕحْي ٍٓیي کّ رَ٘ ،رّٔحٓطّی َخ١وخٌ ٔ ٛخيظخٌ ٔ
حيخيخٌ ،رّکٔذ ػهى کخيم َخیم ٗيِ رخٗي .ىٍ آٌ ُيخٌ ،ريی ٔ َٗـ یؼُی ؿٓم حُ
يیخٌ هٕحْي ٍكض ٔ ػخنى رَّٓچًّ٘ ٔ يزيأ هٕى ،یؼُی ػوم کم ،رخُ هٕحْي گ٘ض.
هؼبك
َظیـّی کّ حُ يزخكؼخص يُٕ ١رّ«ػهى حنُلْ ٔ کًخل حَٔخٌ» رّىٓض آٍٔىیى حیٍ
رٕى کّ ىٍئجهّی َلْ ،يٕٕٟع يؼخى ي٘و ٚيیٕٗىُ ،یَح حًٓخػیهیّ رخ حیٍ رخٍٔ
ٔ حػظوخى ،ىٍ ئؤنّی يؼخى ًَیطٕحَُي ىنیهی رَ يؼخى ؿًٔخَی رخ ريٌ يؼخنی حٍحثّ کُُي،
چٌٕ حگَ كویوض حَٔخٌ طُٓخ َلْ يـَى رخٗي ،هطؼخ ً يخىِ ٔ ريٌ ىٍ يؼخى ىهخنظی
آٌ ريٌ يخىی ٔ َوٕحْي ىحٗض ٔ يؼخى ٍٔكخَت يل ٞيیٕٗىٔ .نی حگَ كویوض حُ ِ
َلْ يـَى رخٗي ،يؼخى ؿًٔخَی ٔ ٍٔكخَی ىٍ کخٍ هٕحْي رٕى.
يؼخى ىٍ نـض رّيؼُخٖ «ٔػيِگخِ» حٓض کّ يَحى حُ آٌ «رٕىٌ ىٍ ُيخٌ يؼیٍ ٔ
ىٍ يکخٌ يؼیٍ» يیرخٗي .ىٍ حٛطالف ىیُی َُيِ ٗيٌ ىٔرخٍِی حرُخء رَ٘ ىٍ ٍُٔ
هیخيض ٍح گٕیُي کّ رُخ رّحٍحىِی ٰانٓی رخ ًْیٍ ؿٔي ىَیخیی ىٍ ٛلَحی يلَ٘ كخَٟ
يیَٕٗي طخ رّحػًخل َیک ٔ ريی کّ هٕى ىٍ حیٍ ىَیخ رخ ًْیٍ ؿٔي حَـخو ىحىِ حٓض؛
ٍٓیيِگی ٕٗى ٔ ىٍ َٓخیض يـخُحص ٔ يکخكخص َٕٗي؛ يظؼخهزخ ً َْکْ رَحرَ رخ يیِحٌ
حػًخل هٕى رّرٓ٘ض یخ ؿُٓى هٕحْي ٍكض .حیٍ ؿِء حُ ٍَٟٔیخص ىیُت َْ حَٔخٌ
۲4۲ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
ئهًخٌ حٓض .يؼخى یکی حُ حٕٛل يٓى َْ ىیٍ يیرخٗي .رخ حیٍ ًّْ ،رَهی هخثم
رّيؼخى ؿًٔخَی ٔ رَهی هخثم رّيؼخى ٍٔكخَی ْٔظُي ،حًٓخػیهیّ حُ ؿًهّ يٌحْذ َخىٍ
حٓض کّ هخثم رّيؼخى ٍٔكخَی حٓض ،یؼُی حػظوخى ىحٍى کّ ىٍ هیخيض كؤٍ ٢ف حَٔخٌ
ػٕىص هٕحْي کَى)۶۲(.
حیٍ حػظوخى رَگَكظّ حُ کخٍکَى طؤٔیمگَحیخَّ حٓض کّ «يؼخى» ٍح ؿخیض کًخل یخ
حٔؽ طکخيم يیپُيحٍى؛ رُخرَحیٍ َْ ػُ َٜيخىی حػى حُ حَٔخٌ ٔ كیٕحٌ ٔ َزخص (كظی
ؿًخى) ىحٍحی ؿخیظی حُ ٍٗي ٔ ًَٕ حٓض کّ الؿَو ريحٌؿخ يیٍٓي؛ ٔ حیٍ ىٍ يٍٕى
حَٔخٌ ىحٍحی رُؼي يؼُٕی َیِ حٓض .نٌح ىٍ رخٍٔ حًٓخػیهیّ ،ػٕحد ٔ ػوخد َیِ
ٍٔكخَٗ حٓض .آَخٌ پخىحٕ ٔ کیلَ حهَٖٔ ٍح طؤٔیم يٗکُُي ٔ يٗگٕیُي طُّ٘گٗ ٔ
ؿٓخٌ يؼُخ يلٕٓيٗ َيحٍىَ .خ َٛهَٔٔ ِ گَُّٓگٗ هخ ٙػخنى يخىٖ حٓض ٔ ىٍ
حكٔخّ َیخُ ىٍ رٓ٘ض ٍح َلٗ يٗکُي ٔ يٗگٕیي َْکْ رّحَيحُِی ٗخیٔظّگٗ هٕى
رئٌ حیٍکّ حُ يَطزض ىیگَٖ آگخِ رخٗي حُ ػٕحد ٰانٓی رَِٓيُي يٗگَىى)۰ٓ(.
حًٓخػیهیخٌ يؼظويحَي ىُٔم ٔ رٓ٘ض كویوٗ ىحٍحٖ حٔٛخف ؿًٔخَٗ َیٔض ،حيخ
کٔخَٗ کّ حُ طؤٔیم آیخص آگخْٗ َيحٍَي َؼًخص رٓ٘ظٗ ٍح يخَُي َؼًضْخٖ ىَیٕٖ
يٗپُيحٍَيٍ .حكظٗ ٔ آٓخیٖ ٔ ىٍى ٔ ٍَؾ حیٍ َٓحٖ كخَٗ ،ؿهِٕی حُ نٌّص ٔ ػٌحد
َٓحٖ ؿخٔیي حٓض .ك٠خیم ٔ ًٍحیم حهالهٗ يؼهٕل رٓ٘ض ٔ ىُٔمحَيٍ ،حكظٗ ٔ نٌّطٗ
کّ ىٍ حیٍ ػخنى ْٔض حُ رٓ٘ض يٗآیي.
َخَٛهَٔٔ ىُٔم ٍح کُخیّ حُ ؿٓم ٔ رٓ٘ض ٍح کُخیّ حُ ىحَٖ کخيم يٗحَگخٍى
کّ رَ حػَ کٔذ طؼخنیى ٔ حیًخٌ حًٓخػیهٗ كخٛم يٕٗٗى َْ .کْ حُ حيخو كن پیَٖٔ
ىٍٔحُِی کُي رّرٓ٘ض يٍٗٓي؛ رُخرَحیٍ رٓ٘ض كویوٗ ،ػوم حٓض ٔ كَ٠ص ٍٕٓلِ ،
ىٍٔحُِی رٓ٘ض حٓض)۰ٔ(. رٓ٘ض ٔ کهًّی ٗٓخىص ،کهیي ِ
َخ َٛهَٔٔ رَُم ٍح َلْ ١زیؼٗ يٗىحَي ٔ يؼظوي حٓض َلّٕ يَىو طخ رّػخنى
١زیؼٗ ٔحرٔظّ رخُٗي حُ رَُم ٍْخیٗ َیخري .رّػویيِی حٔ ىُٔم ػخنى ؿًٔخَٗ ٔ كخَٗ
حٓض ٔ رٓ٘ض ػخنى ٍٔكخَٗ ٔ رخهٗ حٓض)۰ٕ(.
كًیيحنيّیٍ کَيخَٗ ىٍ «ٍحكش حنؼوم» يَٕٗیٔيَ٘« :ؤ آهَص َ٘ؤ ههن حٍٔحف
رّىٓض ٍٔفحنويّ حٓض ٔ چٌٕ ىٍ ؿٓخٌ حُ ٍطزّی ػوهٗ طَهٗ کَىِ ٔ رخ ػخنى
يؼوٕل يظٜم ٗيِ حٓض ،رَحٖ حىحيّی ئیَ حكظیخؽ رّريٌ َيحٍى ٔ حیٍ ٍٔف حٓض کّ
حىحيّی ئیَ ىحىِ ٔ حُ طٍ ؿيح حٓض)۰ٖ (»...
ٓ۲۳ كکًض یگخَّ
حیٍ ىهیوخ ً َظَ حكال ٌٕ١حٓض .ىٍ َگخِ حكالٍٔ ٌٕ١ف ًْیّ٘ َُيِ حٓض ٔ
كُخَخپٌیَٔ .ی رخ َگخِ يو ٕٜٙهٕى رّئؤنّی ٍٔف ٔ طٍ رّٗيص يُکَ يؼخى
ؿًٔخَٗ حٓضَ ،ظیـّی يؼظويحص حكال ٌٕ١حیٍ حٓض کّ حگَ يؼخى ؿًٔخَی ىٍ کخٍ
رخٗئٍ ،ف ًْیّ٘ حٓیَ طٍ هٕحْي رٕى .ىٍ ٍٓخنّی «طیًخإّ» يیگٕیي:
«ٍٔف ٔهظٗ حُ طٍ آُحى ٕٗى ٍُٔ ،آُحىٖ ٔ ؿٍ٘ حٔ حٓض .حٔ رّؿٓخٌ ُیَیٍ
آييِ رٕى ٔ ىٍ ٔهض يَىٌ حُ طٍ هخٍؽ ٗيِ ،رّؿخیگخِ حٛهٗ هٕى رخُ يٗگَىى».
يظکهًیٍ اكلَی اٍوبػیلیبى ثو هّؽبًی ثْكى هؼبك:
حًٓخػیهی رَحی ٍى يؼخى ؿًٔخَی ىالیم ػوهت يیآٍَٔي کّ حؿًخل آٌ چُیٍ حٓض:
ٔ ـ حگَ يؼخى ؿًٔخَی رخٗي چگَّٕ حكکخو طکٕیُی حیٍ ؿٓخٌ رّآٌ ؿٓخٌ ٍحِ
يی یخري ٔ حگَ حیٍ چُیٍ رخٗي رخیي يَ ٔ ٝيَگ َیِ رّآٌ ؿٓخٌ ٍحِ یخري .پْ َزخیي
يؼخى ؿًٔخَی رخٗي.
ٕ ـ رُخرَ ىیيگخِ هخثهیٍ رّيؼخى ؿًٔخَی ،الُيّی يؼخى ؿًٔخَی ،طزيیم ريٌْخی
پٕٓیيِ رّريٌْخی ؿيیي حٓض ٔ حیٍ ريٌْخی ؿيیي رخیي ػٌحد ٕٗى؛ حیٍ ريٌْخی ؿيیي
چّ گُخْی يَطکذ ٗيِحَي کّ ئظلن ػٌحد رخُٗي؟
ٖ ـ هيحَٔي رَحی طؼٌیذ گُّکخٍحٌ َیخُ رّريٌ َيحٍى ٔ هخىٍ رّػٌحد گُّکخٍحٌ حُ
ىٌٍٔٗخٌ حٓض ،پْ َیخُی رّيؼخى ؿًٔخَی ًَیرخٗي.
4ـ هخَّی آهَص طـییَ ٔ طلٕل َيحٍىٔ ،نی ريٌ ىحٍحی طـییَ ٔ طلٕل حٓض.
رَحی َْ ىیٍ ٔ يٌْزی ،هیخيض ٔ يؼخى ؿًٔخَی ثِْذ ّ كّىؿ:
ٔ رٓ٘ض ٔ ىُٔم َٓيخیّی رٔیخٍ رٍِگی حٓض؛ حیٍ ًْخٌ طُگّی حٓض کّ حىیخٌ
پیَٔحٌ هٕىٍح ىٍ آٌ گیَ يیحَيحَُي! ٔ رََخيّْخی هٕىٍح رخالیٖ حؿَح يیکُُي!
حىیخٌ رّپیَٔحٌٗخٌ ٔػيِی رٓ٘ض يیىُْي ،آَخٌ ٍح حُ آطٖ ؿُٓى يیطَٓخَُئ ،
حُ حیٍ َ١ین حی٘خٌ ٍح رّح١خػض ٔح يیىحٍَي؛ آَخٌ ٍح حُ حػًخل َٗ رخُ يیىحٍَي ٔ
رّحػًخل هیَ طٕ٘ین يیکُُي .رٍّحٓظی ،رَحی طٕىِْخی ػٕحيی کّ رَّٓكي حَٔخَیض
َ١حُ ههوض ََٓیيِحَي ٔ ُُْٕ ىٍ يَحكم كیٕحَیض هَحٍ ىحٍَي ،حگَ رٓ٘ض ٔ ؿُٓى
ىٍ کخٍ َزخٗي ،آَخٌ رَحی چّ رَ ١زخیغ كیٕحَی ٔ َلٔخَی هٕى پخ رگٌحٍَي؟
حًٓخػیهیّ ىٍ رلغ يؼخى ؿًٔخَی کّ يیٍٓي ،يٌْذ َوزّگخٌ يیٕٗى ٔ ػَكخٌ
ٍح رّحٔؽ يیٍٓخَي؛ حُ ٕٓى َٓٗخٍی کّ رٓ٘ض ٔ ؿُٓى رَحی حٍرخد ىیگَ حىیخٌ ٔ
يٌحْذ ىحٍى ،يیگٌٍى ٔ هٕى ٍح رّههّی ػَكخٌ ٔ ػوم يیٍٓخَي .رٓ٘ض ىٍ َظَ
حًٓخػیهیّ ػزخٍص حٓض حُ ٍٓیيٌ رٍّٓظگخٍی ٔ کًخل يؼُٕی ٔ يُِلگخِ ٔكيص ،کّ
ٔ۲۳ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
ًْخَخ نوخءهللا ٔػيِ ىحىِ ٗيِ ىٍ هَآٌ حٓض! (ؿخكم حُ حیٍکّ ػٕحو حنُخّ <رُخ رَ١زغ
كیٕحَی هٕیٖ> ٗکى ٔ ٕٗٓص ٔ نٌص يیهٕحْي؛ حٔ نوخءهللا ٍح چّ کُي؟!) ٔ ىُٔم
ػزخٍص حٓض حُ يلَٔو ٗيٌ حُآٌ نوخءهللا!( )۰4ىٍ طٕٛیق ىیگَ ،رَّظَ حًٓخػیهیّ،
رٓ٘ض ػزخٍص حٓض حُ ىحَٖ کخيم کّ رَ حػَ کٔذ طؼهیًخص رخُ١ی كخٛم يیٕٗى ٔ
ىُٔم ػزخٍص حٓض حُ ؿٓم ٔ ٔحيخَيِگی كکَی ٔ يؼُٕی کّ حکؼَ يَىو ىچخٍ آٌحَي.
َخَٛهَٔٔ طٕٛیقْخی ٍح کّ حُ رٓ٘ض ٗيِ حٓض ،چٌٕ ؿٕیْخی ٍٔحٌ ٔ
ىٍهظخٌ ٔ كٍٕحٌ ٔ ؿاليخٌ ٔ هخَّْخی ٍُیٍ ٔ ََْٓخی حُ ٗیَ ٔ ػٔم ٔ «نلى
حنطیَ يًخ ی٘ظٌٕٓ» ٔ حيؼخل آٌْخ ٍحٍ ،يِْخ ٔ َيؼمْخی يیىحَي کّ کهیي كٓى آٌْخ ٍح
ؿٔض)۰۳(.حُ هخَيحٌ پیخيزَ ٔ ٍحٓوٌٕ ىٍ ػهى رخیي ُ
حَٔخٌ ىٔ رُؼي ىحٍىٍٔ :ف ٔ ؿٔى .ؿٔى ػَُٜی حٓض ٔ پْ حُ يَگ رّحٛم
هٕى کّ ػخنى يخىِ حٓض ،يیپیَٕيى ٔ ٍٔف رّيزيأ هٕیٖ ،کّ ػخنى ػهٕی حٓض،
رخُيیگَىى .رُخرَحیٍ يؼخى ىٍ َظَ حًٓخػیهیخٌٍٔ ،كخَی حٓضَّ ،ؿًٔخَی.
َخَٛهَٔٔ ىٍ هٜیيِی ٓ ٕ4حُ ىیٕحَٖ يیگٕیي:
حٔ ٍح چَح کّ هٕحٍٕ َگٌحٍی هخک حٓض کخنزي رّچّ آٍحیی
ٍُٕ رُگخٍی گَ َٓ رَّٓ رّ ّ يَىِ ٓض ْیکهض َٕ٘ى َُيِ
ٔهظی يیگٕثیى «َٛح ًٍْ »١يیٍٔى َٓحؽ پُهی کّ ٕوا:ٛ
رَ كَحُ ؿُٓى ک٘یيِ ٗيِ ،یک َٓ آٌ رّٛلَحی يلَ٘ ٔ َٓ ىیگَ آٌ رّآٓظخَّی
رٓ٘ض يظٜم حٓض .حیٍ كهًّ ىٍ هَآٌ يـیي 4۳رخٍ رخ هیي ٛلض ،طويو ٛلض رَ
يٕٕٛف ،یخ ًٟیَ حٔل ٗو ٚیگخَّ ،ىٔو ٗو ٚیگخَّ ٔ ،يطهن طكَحٍ ٗيِ حٓض.
گلظّ ٗيِ كّ آٌ ،حُ كهًّٖ الطیٍ «ٛظَحطٕو» ) )Tcalcapرّيؼُٗ ٍحِ حٓض١ ،زن
حیٍ كٔخد رخیي طؼيّى َٛحٔ ١ؿٕى ىحٗظّ رخٗي كّ ىٍ كویوض حُ حرظيح طخ حَظٓخ ٔ ىٍ
كًیض ،كیلیض ٔ طًخو ٔ ٍٕٛيٜخىین رخ ْى يظ٠خى ٔ حُ ْى يظًخیِحَي َّ .یك َٛح١
رخ يخْیض ٔحكي كّ رَحٖ گَْٔٗ رّرٓ٘ض ٔ رَحٖ گَِٔ ىیگَ رّؿُٓى يُظٓٗ ٕٗى.
َخَٛهَٔٔ َٛحٍ ١ح طؤٔیم يیرَى ٔ طؼَیلی يظلخٔص حُ «َٛح »١رّىٓض
يیىْي .ظخَْح ً کٔی حُ َخَٛهَٔٔ پَٓیيِ رخٗي کّ َٛح ١چیٔض؟ نٌح يیگٕیي:
«پَٓیيِحی رَحىٍ کّ َٛح ١چیٔض؟ کّ حیئٌ ًْیگٕیُي رَ َٓ ىُٔم حٓض ک٘یيِ،
رخٍیکطَ حُ طخٍ يٕ ٔ طیِطَ حُ ىو ًٗ٘یًَّْ ٔ ،ی ههن حُ حٔ رزخیي گٌٗضَ .یکزوض
حُ حٔ رگٌٍى ٔ رّرٓ٘ض ٍٓي ٔ ريروض حُ حٔ ىٍ ىُٔم حكظي؛ ریخٌ کٍ طخ ريحَیى».
ؿٕحد« :ريحٌ حی رَحىٍ کّ َٛح ١ىٍ پخٍٓی ٍحِ رخٗيٍ ٔ .حِ ىٔ گَّٕ ر َُٕى .یکی ٍحِ
ٕ۲۳ كکًض یگخَّ
ظخَْ کّ يَىو رَ ٍٔی ُيیٍ رَآٌ ٍحِ ٍَٔي ٔ .ىیگَی ٍحْی کّ يَىو ىٍ حٔ رَّلْ
ٍَ َٔى ،ىٍ َیکی ٔ ريی)۰۶(».
َخَٛهَٔٔ ىٍ «گ٘خیٖ ٔ ٍْخیٖ» يیگٕیيٍ :حِ ظخَْ ىحٍیى ٔ ٍحِ رخٍ١؛ ٍحِ
رخ ٍ١گٕ٘ىِ ىٍ ػَّٛی َلْ حٓض .رؼي حػزخص يیکُي کّ «َٛح »١كوٍ« ٢حِ»
پخٍٓی َیٔض .رهکّ یک َٛح ١رخْ ٍ١ى ىحٍیى کّ طؤٔیهٖ يُِنی ریٍ يُخُل حٓض.
حیٍ رخٍیکت يٕ ٔ طیِة ًٗ٘یَ ریخَگَ حیٍ حٓض کّ حَٔخٌ ىٍ َلْ هٕى يیخٌ ىٔ ٍحِ
َٓگَىحٌ حٓض .حُ یک َ١ف كَٗظّگی حٓض ٔ حُ َ١ف ىیگَ هٕی كیٕحَی.
ظبُو ّ ثبٛي
حُ َظَ حًٓخػیهیخٌ ،َٕٜٙ ،ػوخیي ،حَيیّْ٘خی حَٔخٌ ،يؼخٍف ،حكکخو ٔ
آیخص ٰانٓی ٔ حكخىیغ ىحٍحی ىٔ يَطزّ حٓض :ظخَْ ٔ رخ .ٍ١ىٍ ٔحهغ َْ ظخَْی ٍح
رخُ١ی حٓض ٔ رخ ٍ١حٛم ٔ يٜيٍ ٔ ظخَْ يظَٓ آٌ حٓضْ .یچ ظخَْی َیٔض کّ
آٌ ٍح رخُ١ی َزخٗي ٔ رخُ١ی َیٔض کّ ظخَْی َيحٗظّ رخٗي.
رَ حٓخّ طؼخنیى حًٓخػیهّ ،ىٔ ػخنى ظخَْ ٔ رخ ٍ١ىحثًخ ً حُ کًخل رَّوٜخٌ ٔ حُ
َوٜخٌ رّکًخل يیٍَٔي طخ يُظٓی رّػخنى حيَ َٕٗي کّ حُ آٌ طؼزیَ رّنلع « ُکٍ»
يیکُُي ٔ ٓهٔهّيَحطذ ٔؿٕى حُ يزيأ طخ يؼخى حیٍچُیٍ َظى پٌیَكظّ حٓض.
ٓیّيحيیَكٔیٍ ٗخِ ههیهی يیگٕیي« :ظخَْ طـهی رخ ٔ ٍ١رخ ٍ١يؼُی ظخَْ
حٓض .ظخَْ ػاليض حٓض رّٕٓی رخَّٟ ٍ١ي آٌ .رُخرَحیٍ ،ظخَْ ًْخٌهيٍ حًْیض
ىحٍى کّ رخ .ٍ١رئٌ ظخَْ رخ ٍ١ىٓض َخیخكظُی حٓض ٔ رئٌ رخ ٍ١ظخَْ ریيؼُی ٔ
ػزغ حٓض َْ .ىٔ الُو ٔ يهِٔو ًْيیگَحَيًْ .چُیٍ ىٍ يٍٕى حكکخو حٓاليی طؤٔیم
رخُ١ی آٌْخ رّْیچ ٔؿّ رّيؼُی ٍى ٔ یخ حَکخٍ ٔحؿزخص َٗػیّ ًَیرخٗي .آٌچّ
رٍِگخٌ حًٓخػیهیّ يؼظوي رٕىَي حیٍ حٓض کّ آیخص هَآٌ ٔ حكکخو ىیٍ ػالِٔ رَ ؿُزّی
ظخَْی کّ رخیي ٍػخیض گَىى ،ىحٍحی يؼخَی رخُ١ی ْى ْٔظُي کّ ٗو ٚيئيٍ رخیي
كظًخ َ حیٍ يؼخَی ٍح ىٍک کُي ٔ حُ آٌ آگخِ ٕٗى ٔ يیِحٌ ٍٓظگخٍی ٗو ٚيئيٍ
رٔظّگی رّيیِحٌ ىٍک ٔ آگخْی حٔ حُ حیٍ يؼخَی رخُ١ی ىحٍى».
ظٍٕٓ رخ ٍ١حٓض .پْ ظخَْ رّحَيحُِی رخ ٍ١هيحٓض ىحٍى. ِ آهَیٍ يَكهّ،
رًّْیٍ ىنیم ًَیطٕحَیى ٔحهؼیض ٍح ىٍ َظَ َگیَیى .ههیهی ًْخٌ كَف َخَٛهَٔٔ
ٍح يیگٕیيَْ« :کّ َٗیؼض ٍح رّکخٍ َزُيى ،رّػهى طؤٔیم ََٓي ».حیٍ ػیٍ کالو حٔ
ىٍ «گ٘خیٖ ٔ ٍْخیٖ» حٓض .حُ رٌَٔ رّىٌٍٔ ٍكظٍ ،حُ ظخَْ رّرخٍ ٍ١كظٍ،
ٖ۲۳ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
طؤٔیم حٓض .حنِحيخ ً ْى ٕٗٓى ًَیهٕحْي ،رهکّ حگَ حَٔخٌ ًْیٍ ػوم ٍح کخيم حٓظلخىِ
کُي رّطؤٔیم يیٍٓيَ .خَٛهَٔٔ يؼظوي حٓضْٔ :ظی ٍح رخیي طؤٔیم کَى .ىٍ ظخَْ
هَآٌ یخ كيیغ یخ َٗیؼض طٕهق کَىٌ ٔ رّرخ ٍ١آٌْخ ََٓیيٌ ،کخٍی حٓض رٓیًی؛
رُخرَحیٍ آٌکّ رَ ظٕحَْ رخیٔظي ،رّىٍؿّی رٓیًی رُٔيِ کَىِ حٓض)۰۰(.
ض
َکظّی رٔیخٍ يٓى ىٍ حیٍ ههًَٔ حیٍ حٓض کّ طؤٔیم يخ ٍح رّرخ ٔ ٍ١يـِ كویو ِ
ؿَیخٌ يیک٘خَي .طؤٔیم ىٍ هَآٌ رَّلٕی يطهن ریخَگَ حیٍ حٓض کّ ْٔظی ىٔ چَِٓ
ىحٍىٍٕٛ :ص ٔ ٓیَص .كيحهم حُ نلخظ ػوم ىٔگخَّگی ْٔظی هخرم حػزخص حٓض .يخ
یک ْٔظت يلّٕٔ ىحٍیى ٔ یک ْٔظت يؼوٕل .یک ؿٓخٌ ُرَیٍ ىحٍیى ٔ یک ؿٓخٌ
ُیَیٍ .پْ ْٔظی ىٔ ٓخكض ىحٍى :رٌَٔ ٔ ىٌٍٔ .كویوض ٔ کًخل ىٍ ىٍک ىٌٍٔ
حٓض ،حُ ئیَ رٌَٔ .كَف َخَٛهَٔٔ حیٍ حٓض :کّ يطهوخ ً ٓؼی َکُیي َٗیؼض ٍح
ىٍٔ رَِیي ،ظخَْ ٟي رخَ ٍ١یٔض.
رٌيیل ّ رؤّیل
حُ ىیيگخِ َخَٛهَٔٔ "طُِیم" «کؼیق گَىحَیيٌ نطیق» حٓض .يُظٍٕ حُ حیٍ
«کؼیق گَىحَیيٌ» طـٔى ىحىٌ ،يظکخػق ٔ يظَحکى کَىٌ يؼخَت نطیق حٓض .یؼُی
یک ْٔظت يظَحکى ىحٍیى کّ طَکیزی حٓض؛ ىیگَ ْٔظت يـَى ىحٍیى کّ رٔی ٢حٓض.
ىٍ ٛللّی ٔٓ۴حُ کظخد «گ٘خیٖ ٔ ٍْخیٖ» ىٍ رخد «ٍْخیٖ يَىو رّچیٔض؟»
يیگٕیي« :پَٓیيِحی رَحىٍ کّ ٍْخیٖ يَىو رّچیٔض؟ ریخٌ کٍ طخ ريحَیى .ريحٌ حی
رَحىٍ کّ ٍْخیٖ يَىو رّىٔ چیِ حٓض کّ ىحَٖ ٍح ريحٌ رظٕحٌ پٌیَكض .یکی حُ حٔ
ىل حٓض کّ ريحٌ ريحَي ٔ ىیگَ طٍ حٓض کّ رئ يَ آٌ ىحَٖ ٍح کخٍ رُيى .رَ يؼخل:
کٔی کّ پیّ٘ی آيُٕى يَ حٔ ٍح ْٕٕ طًخو رخیي ٔ طٍىٍٓض .طخ يَ آٌ پیّ٘ ٍح رّطٍ
هٕى رظٕحَي کَى رٍُّٔگخٍ ،طخ آٌ ٔهض کّ آٌ پیّ٘ يؼهٕو ٕٗى .پْ رّکخٍ رٔظٍ آٌ
پیّ٘ ،کؼیق گَىحَیيٌ آٌ ػهى حٓض ».یؼُی رّکخٍ رٔظٍ آٌ پیّ٘ ،طـٔى ىحىٌ رّآٌ ػهى
حٓض ،یخ ظخَْ کَىٌ آٌ حَيیّ٘ حٓض».
پْ حُ ىیيگخِ َخَٛهَٔٔ طُِیم حيَ يـَى ٍح کؼیق يیکُي (یؼُی ُيَکذ
يیٓخُى) ٔ طؤٔیم حيَ ُيَکذ ٍح يـيىح ً رّرٔخ١ض ٔ يـَىیض هٕى رَيیگَىحَي ٔ حیٍ
حٍؿخع حُ َ١ین ک٘ق كوخین كخٛم يیٕٗى .یؼُی ىیٍ كوخین ٍح حُ رَحی ًٗخ
طُِیم کَى ،حيخ طخ طؤٔیم َکُیي رّكویوض ىیٍ ًَیٍٓیي .حُ حیٍٍٔ طؤٔیم طُٓخ حرِحٍ
ىٍک كویوض حٓضَ .خَٛهَٔٔ ًََّْٕخی حُ طؤٔیالص حًٓخػیهی ٍح ىٍ کظخد «ٔؿّ
۲۳4 كکًض یگخَّ
ىیٍ» ٔ ىٍ ىیٕحٌ هٕى ٔ ىٍ گ٘خیٖ ٔ ٍْخیٖ ٔ ىٍ ٓخیَ آػخٍ هٕى حٍحثّ کَىِ حٓض.
حٔ طؤٔیم ٍح ػهًی يیىحَي کّ رّٔٓیهّی آٌ يیطٕحَیي رخٍْ١خ ٍح رزیُیي ٔ رّكویوض
رَٓیي .يُظٓی رخ حیٍ َٗ ١کّ َٗیؼض كَٔگٌحٍ َگَىى .رَّ١یوض ٔ كویوض ًَیطٕحَیي
ٍٓیي ،حگَ َٗیؼض ٍح يلٍٕ هَحٍ َيْیي .ػَكخٌ ػهٕی ػَكخَی حٓض کّ حُ َٗیؼض
رَّ١یوض ٔ حُ َ١یوض رّكویوض يیٍٓي .هَآٌ حيَ كویوی ٍح َخُل کَى طخ ََىرخَی
رخٗي کّ رّٔحٓطّی حیٍ ََىرخٌ حَٔخٌْخ رخ طؤٔیم رّكویوض رَُٓي.
يُظٍٕ حُ طؤٔیم ،يلخْیى حٓظؼخٍی حٓض کّ حُ هَآٌ ٔ كيیغ ٔ حكکخو َٗیؼض
رّىٓض ىحىِ يیٕٗى .حًٓخػیهیخٌ كيیؼی حُ ٓیّي َوم يیکُُي کّ كَيٕىِ حٓض:
«يٍ ٛخكذ طُِیم ْٔظى ٔ ػهی ٛخكذ طؤٔیم حٓض».
يؼُخی طؤٔیم کّ ىٍ ُرخٌ ػَری رخُگ٘ض رّيؼُخی حٔنیّ یخ حٛهی حٓض ،يیطٕحَي
کخٍکَى طلٔیَی َیِ ىحٗظّ رخٗي .يوٜيی کّ حًٓخػیهیخٌ حُ طؤٔیم ىَزخل يیکُُي
ػزخٍص حٓض حُ حیٍکّ يئيُخٌ ٍح هخىٍ ٓخُى طخ رّيخٍٔحی يؼُخی ٍٕٛی ٔ نلظی
َٕٗظّْخ ٔ َ ٕٜٙىٓض یخرُي ٔ كٔی حُ یویٍ ىٍرخٍِی ٔؿّ َِٔل ٔ يؼُخی َٓخثی
پیخو آیّی يٍٕى رلغ حُ هَآٌ حیـخى ًَخیُي .طًخيی طلخٓیَ ىٍ طلکَ حًٓخػیهی حیٍ ٍکٍ
طلٔیَی ٍح يلَٔ ٝيیىحَي ٔ طٕٓٓ ٢طٕف يؼُخثی رّٕٓی كوخین َٓخثی كَکض
يیکُي .حػظزخٍ يؼُخی ظخَْی (ظخَْ) حَکخٍ ًَیٕٗى ،رهکّ طُٓخ ؿُزّی حُ يؼُخی
کهّی رًّٗخٍ يیآیي کّ ٔؿٓی ىٍَٔی (رخْ )ٍ١ى ىحٍى.
ظخَْح ً روٖ يًٓی حُ َٕع طؤٔیمْخی كخً١یخٌ حُ حیٍؿخ پيیي آييِ حٓض کّ
هٕحٓظّحَي ًّْی حيٍٕ َٗیؼض ٍح رّطَحُٔی ػوم ٔ حٓظيالل رُٔـُي ٔ آٌچّ ٍح ػوم
حُ ىٍیخكض آٌ ػخؿِ حٓضَ ،یِ ىٍ كُِٕی ػوم ٔ حٓظيالل هَحٍ ىُْي .ريیٍٓزذ آٌْخ
ٍح طؤٔیم کَىِحَئ .هظی طؤٔیم ىٍرخٍِی رٍَٓی آیخص هَآٌ ٔ حكکخو حٓالو ٔ ىیٍ رّ-
کخٍ ٍكض ،رّپیيحیٖ ىٔ َٕع حىریخص يک ًّم یکيیگَ ىٍ يیخٌ حًٓخػیهیخٌ حَـخيیي:
ٔ ـ حىریخص «كوخین» کّ كخٔی ُّٓضْخی رخُ١ی ْٔظُي؛
ٕ ـ حىریخص َٕٗظخٍی کّ ظٕحَْ ٍح آٌچُخٌکّ رّىٓض ٍٓیيِ رٕى ،يُؼکْ
يیکَى .حیٍ ٍٕٔ ىٍ طلکَ حًٓخػیهی رّرٓظَیٍ ٔؿّ طَٕٓٗ ٢ف َخ َٛهَٔٔ
ىٍرخٍِی يخْیض طؤٔیم ٔ طُِیم ىٍ «ٔؿّ ىیٍ» يطَف ٗيِ حٓضٔ .كی ٰانٓی ٍح ىٔ
ٔؿّ حٓض کّ طُِیم (کالو ٔكی) ٔ طؤٔیم (طلٔیَ = َْيُٕطیک) ْٔظُي ٔ ىٍ كویوض
ٔ َٗیؼض حَؼکخّ یخكظّحَي کّ ىٍ حیٍ يیخٌ َٗیؼض ًَخى كویوض حٓض .رّحیٍطَطیذ
۲۳۳ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
اهبهذ
حکٌُٕ يیٍٓیى رّههذ حػظوخىحص حًٓخػیهیّ کّ ًْخٌ حٛم حيخيض حٓض .رلغ
حيخيض حىحيّی رلغ َزٕص حٓض ،رّؿٓظی کّ رٔیخٍ ىحيُّىحٍ ٔ گٔظَىِ حٓض ،رّطؤهیَ
حَيحهظیى کّ يکخٌ کخكی رَحی َ١ف رلغ رخٗي .هٕحَيیى کّ رُیخٌ حػظوخىحص حًٓخػیهیّ
«ٔالیض» حٓض ٔ ٍکٍ ٍکیٍ ٔالیض «حيخيض» حٓض .چُخٌکّ گلظیى« :ىٍ رلغ يؼخى
ؿًٔخَی ،يٌْذ حًٓخػیهیّ ،يٌْذ َوزّگخٌ يیٕٗى ٔ ػَكخٌ ٍح رّحٔؽ يیٍٓخَي؛
ٰنکٍ ىٍ رلغ حيخيض کّ يیٍٓي ،کخيالً يٌْذ ػٕحو يیگَىى! رّػیٍ کیٖ ٗوٜیض
ٔ ٗوٚپَٓظی طُِل يیکُي! حًٓخػیهیخٌ ىیيگخِْخی ٔیژِی ىٍرخٍِی حيخيض يطَف
کَىِحَي کّ رٔیخٍ پیچیيِ ٔ طٕ ىٍ طٕ حٓض .حُ ىیيگخِ آَخٌ ْٔظی یک نلظّ رئٌ
ٔؿٕى حيخو ًَیطٕحَي رخهی رًخَي ٔ حَٔخٌ ًْٕحٍِ رّيؼهى ٔ يوظيحء ٔ ٍْزَ يؼٕٜو َیخُ
ىحٍىٔ .ظیلّی حيخو ،حیـخى طؼخىل يیخٌ ظخَْ ٔ رخ ٍ١حٓض .حًٓخػیهیخٌ طالْٕخی
رٔیخٍی کَىِحَي طخ ٓخروّی حيخيض ٍح رَّٓآؿخُ ههوض رَٓخَُي .رَحی حیٍ يُظٍٕ
َظَیّْخ ٔ طلٔیَْخی هخٛی حُ طخٍین ٔ َزٕص ٔ حيخيض ٔ هخثًیض حٍحثّ ىحٗظّحَي.
حٓالو ىیٍ حيض ٔ اهبهذ اى هٌظو اُل ٌٍذ ّ عوبػذ:
حيخيض حٓض ،رُخءح ً َْ كَهّی حٓاليی رَّٕرّی هٕى ريحٌ حػظوخى ىحٍى ٔ يطخرن
رّطؼَیق هٕى رّآٌ يٜيحم يیرو٘ي .حْم ُٓض َْ ٗوٜی ٍح کّ حُ كيحهم
ٛالكیض الُو رَحی طزهیؾ ٔ حٍٗخى ىیُی ٔ حهخيّی ًَخُ ؿًخػض ٔ ٓخیَ ٗجٌٕ ىیُی
رَهٍٕىحٍ رخٗي ،حيخو يیهٕحَي .رئٌ آٌکّ رَحی حٔ يوخيخطی چٌٕ يهکّی ػًٜض ٔ
ػهى ؿیذ هخیم رخُٗي .حيخو يیطٕحَي كخٓن ٔ گُخِکخٍ ْى رخٗي ،رَّٗ١ی کّ چٓخٍچٕد
ػوخیيٕ کخيم رخٗي ٔ رّحٍکخٌ ػًهت ىیٍ ٔكخىحٍ رخٗيُ ،یَح حیًخٌ هٕى ُحیم کُُيِی
يؼخٛی ٔ کزخیَ حٓض .حيخو حْم ُٓض حُ ؿخَذ هيح ٔ ٍٕٓل یخ ههیلّ حَظوخد
ًَیٕٗى .رَيئيُیٍ ٔ يکهلیٍ حٓض کّ َْکْ ٍح هٕى ٗخیٔظّ يیىحَي يٍكیغ حيخو
هٕى رَگِیُُي .ريیٍٓخٌ ًِْيخٌ ٛيْخ ٔ ِْحٍحٌ حيخو ىٍ حهطخٍ حٓاليی ٔ َْیک
رَیيِ حُْى ىٍ َْيلهّ ي٘ـٕل كؼخنیضحَي .حیٍ يلٕٓو رّ ٍٕ١گٔظَىِ ٔحٍى ُرخٌْخی
حٍٔپخیی َیِ گَىیيِ ٔ ىٍ ًّْؿخ يالی ئـي ٍح «حيخو» يیگٕیُيَِ .ى حْم ُٓض،
حيَ هالكض رٔیخٍ حًْیض ىحٍى ٔ حٛم ػًهی ٔ حػظوخىی حٓض .رخُْى رئٌ آٌکّ
۲۳۶ كکًض یگخَّ
رَحی ههلخء يهکخص ػًٜض ٔ ػهى ؿیذ هخیم رخُٗيَِ ،ى حی٘خٌ كو ٢پیخيزَ يؼٕٜو
حنـیذ كو ٢ػُيهللا».
ُ حٓض ،آٌْى رئٌ حیٍکّ ػهى ؿیذ ىحٗظّ رخٗي؛ «
ٗیؼیخٌ حػُیػَ٘ی اهبهذ اى ًظو ّیؼیبى كّاىكٍاهبهی:
کّ هٕىٍح «حيخيیّ» َیِ يی َخيُي ٔ رَ َٓ حیٍ ػُٕحٌ رخ ٗیؼیخٌ حًٓخػیهیّ يظلي
ْٔظُي <چٌٕ حًٓخػیهیّ َیِ هٕى ٍح حيخيیّ يیهٕحَُي> پْ حُ پیـًزَ رّٔؿٕى
ىٔحُىِحيخو رخ َٗحی ٢ػًٜض ًحطی ٔ ىحٗظٍ ػهى ؿیذ حػظوخى ىحٍَي کّ حُ ؿخَذ هيح ٔ
ٍٕٓل رَگِیيِ ٗيِ ٔ رُخ رّحٍحىِی ا ٰنٓی ،یکی پْ حُ ىیگَی ٍٔی کخٍ آييِحَي .حٔل
حی٘خٌ كَ٠ص ػهی ٔ پْ حُ حٔ یخُىِطٍ حُ كََُيحٌ ػهی حُ ًَْٔ حٔنٖ كخً١ش
حنَِْحء ىهض ح َٓ١ؿُخد ٓیّي حٓض .حُ حیٍ ىٔحُىِحيخو یخُىِطٍ حی٘خٌ رّٗٓخىص
ٍٓیيِ ٔ آهَیٍ حيخو ًْخٌ حيخو هخیى حٓض کّ ىٍ ٓخل ْ ٕ۳۳ـَی رّىَیخ آييِ ،ىٍ
پُؾ ٓخنّگی ؿخیذ ٗيَُِ ُُْٕ ،يِ حٓض ٔ ىٍ پَىِی ؿیذ رَّٓ يیرَى ،رّيٕهغ
ظٍٕٓ هٕحْي کَى ٔ ىَیخ ٍح پَ حُ ػيل ٔ ىحى هٕحْي ًَٕى.
ٗیؼیخٌ ىٔحُىِحيخيی ٔ حًٓخػیهی رٔیخٍی چیِْخ ىٍ ه ٕٜٙحيخيض ٍح حُ
یکيیگَ گَكظّحَيًْ ،یٍ حػظوخى آهَحنِّيخَی ٍح ٗیؼیخٌ حًٓخػیهی َیِ ىحٍَي ،حيخ
حهظالف رَ َٓ ٗوٜی حٓض کّ ظٍٕٓ هٕحْي کَى .حْم ُٓض َیِ رّظٍٕٓ يٓيی
ىٍ آهَحنِّيخٌ حػظوخى ىحٍَي ،حيخ يٓيی حْم ُٓض چُيحٌ کخٍی يٓى َوٕحْي کَى ،چٌٕ
حُ َظَ حْم ُٓض ىیٍ کخيم حٓض ٔ طکهیق يئيُیٍ طخ هیخو هیخيض ي٘وٗ ٚيِ حٓض.
كو ٢رَ يکهق حٓض کّ رّىٓظٍٕحص ىیٍ ػًم کُي .حيخ حيخيخٌ آهَحنِّيخٌ ٗیؼیخٌ ،ىَیخ
ػويِی طخٍیوت ٗیؼّ ىحٍى. ٍح کٍ كیکٌٕ هٕحُْي ًَٕى ٔ حیٍ َ٘خٌ حُ ُ
ريیٍطَطیذ ٗیؼیخٌ حػُیػَ٘ی ٔ حًٓخػیهیّ رّنلخظ يلٕٓيی ىٍ حٔل ٔ آهَ
حيخيض رخْى َٗیکحَي .ىٍ ٔٓ ٢کخٍ حُ ْى ؿيح يیَٕٗي .کًخ حیٍکّ ٗیؼیخٌ
حػُیػَ٘ی ىٍ حيَ هیخيض ٔ چگَّٕگی پخیخٌ کخٍ ؿٓخٌ ٔ يؼخى ؿًٔخَی ٔ آػخٍ
گُخْخٌ ٔ نٌحص رٓ٘ظی ٔ ػٌحدْخی ؿًُٓی ...رخ حْم ُٓض ْىػویيِ ْٔظُي ٔ ىٍحیٍ
يٕحٍى ي٘ظَکخ ً رّظٕحَْ هَآٌ حػظوخى ىحٍَي .كو ٢حيَ ٗلخػض ٍح رٔیخٍ ػًيِ يیکُُي
ٔ حيخيخٌ ٍح ؿِء ٗلؼخء يیىحَُي.
ىیيگخِ ٗیؼیخٌ اهبهذ اى هٌظو ّیؼیبى اٍوبػیلی:
حًٓخػیهی ىٍرخٍِی حيخيض ،رخ ىیيگخِ ٗیؼیخٌ ىٔحُىِحيخيی ،کىطَ؛ ٔ رخ حْم ُٓض
رٔیخٍ يظلخٔص حٓض .حًٓخػیهیخٌ ٔ ٗیؼیخٌ ىٔحُىِحيخيی ،رَ َٓ ؿخَ٘یُی حيخو ؿؼلَ
ٛخىم رخ ْى حهظالف ىحٍَي؛ حًٓخػیهیخٌ يؼظويحَي کّ حٔ ،پَٕٔ حًٓخػیم رٍ ؿؼلَ ٍح
۲۳۰ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
ٔ ـ پیخيزَ ٔحٓطّی رَحی ٍٓخَیيٌ كکًض ٰانٓی رّيَىو حٓض .حُ آٌؿخ کّ
پیخيزَ ػًَ ؿخٔیيحٌ َيحٗظّ ٔ حُ َ١كی ىیگَ ىٍ ػ َٜحی٘خٌ ًّْی حكَحى هيٍص ٔ
حيکخٌ ىٍیخكض ًّْی طؼخنیى ٔ كکًضْخ ٍح َيحٗظُي ،كظی آیُيِگخٌ ىٍ ًّْی حػٜخٍ
َیِ حيکخٌ رَِٓؿٕیی حُ ك ٍٕ٠حی٘خٌ رَحی ىٍیخكض كوخین ٔ كکًضْخ ٍح َيحٗظُي ٔ
َيحٍَي؛ پْ رّحهظ٠خی كکى ػوم الُو حٓض ٗو ٚىیگَی ػٓيِىحٍ ىٍیخكض حيخَض
ٰانٓی ٔ ٍٓخَیيٌ آٌ رّرُيِگخٌ رخٗي ٔ آٌ حيخو حٓض.
ٕ ـ گٌٍ ُيخٌ يًکٍ حٓض ٓزذ ٕٗى طخ يؼخٍف ٔ طؼخنیى ٰانٓی ىچخٍ طلَیق
ٕٗى ٔ یخ َْگَّٕ طـییَ رّىنیم ريكًٓی ٔ طلٔیَ حٗظزخِ رَ٘ حیـخى ٕٗى؛ رُخرَحیٍ الُو
حٓض ٔ يوظ٠ی كکًض ٰانٓی حٓض کّ ىٍ َْػَٜی حيخيی رخٗي طخ ىیٍ ٍح حُ
طلَیلخص رخُىحٍى.
ٖ ـ حَٔخٌْخ ىٍ حيٍٕ يؼُٕی ًْیّ٘ يلظخؽ رّطؼهیى ٔ كًخیض ْٔظُي ،رُخرَحیٍ ىٍ
َْ ُيخٌ حكظیخؽ رّحيخيی حٓض کّ حَٔخٌْخ ٍح رّيؼُٕیض ٍحًُْخیی کُي .حيٍٕ رخُ١ی
ٔ طلٔیَ ٛلیق ٍح رَحی آٌْخ ریخٌ کَىِ ٔ ٍٍٔٗ ٓخُى.
4ـ هيحٔ َي يظؼخل ػخىل حٓض ٔ يوظ٠خی ػيل حٔ َلی َْگَّٕ ٓظى رَ رُيِگخٌ
حٓض .حُ َ١ف ىیگَ حيض پیخيزَ رّطَٜیق هَآٌ ىٍ ُيخٌ آٌ كَ٠ص يًٕ٘ل
ٍكًض ٔ ٗلوض ٍٕٓل رٕىَي ،رُخرَحیٍ رّكکى ػيحنض ٰانٓی رخیي ٗوٜی ؿخَ٘یٍ
پیخيزَ ٕٗى طخ طکیّگخِ حَٔخٌْخ رخٗي ٔ رَحی رَ٘ ١هذ ٍكًض ٔ يـلَص ًَخیي کّ
چُیٍ ٗوٜی حيخو حٓض.
ٗ ْیءٍ كَ ُل ْک ًُُّ ِانَی ّ
ّللاِ ً ِن ُک ُى ّ
ّللاُ حهظَهَ ْلظ ُ ْى كِی ِّ ِي ٍْ َ
۳ـ رَحٓخّ آیّی َٗیلّیَ َٔ « :يخ ْ
یذ »۲ :4ٕ ،رَ يَىو الُو حٓض ىٍ ئخثم حهظالفحَگیِ ػهَ ْی ِّ ط ََٕ َک ْهضُ َٔ اِنَ ْی ِّ أَُِ ُ
ٍَرِّی َ
رٍّٕٓل هيح يَحؿؼّ کُُي؛ ُیَح كخکى انٓی حٓض ٔ حهظالف رَىحٗضْخ ٍح كم ٔ ٰ
كٜم يی کُي .حیٍ حهظالكخص ىٍ كٓى ئخثم ىیٍ ًْیّ٘ ٔؿٕى ىحٗظّ ٔ هٕحْي ىحٗض.
رُخرَحیٍ ٍَٟٔی حٓض کّ ٗوٜی پْ حُ پیخيزَ ىٍ ؿخیگخِ حی٘خٌ هَحٍ گیَى.
حًٓخػیهیّ رَ حیٍ اهبم ّ ػلن للًّی:
رخٍٔحَي کّ حيخو رخیي رّطًخو حيٍٕ ىیُی ٔ حكکخو ٔ يؼخٍف َٗػی ػهى ٔ آگخْی کخيم
ىحٗظّ رخٗي طخ رظٕحَي ْيحیظگَ حيض رّٕٓی هیَ ٔ ٓؼخىص رخٗيُ .یَح ػهى حيخو یک
ػهى كٍٕ٠ی حٓض کّ رّػُخیض ٔ يْٕزض ٰانٓی رّحٔ ػطخء ٗيِ حٓض.
حُ حیٍٍٔ حيخو َیخُ رّيؼهّى َيحٍى ٔ ىیگَحٌ ًَیطٕحَُي آٌ ٍح کٔذ کُُيَ .خَٛ
هَٔٔ يیگٕیي« :رَهيحَٔي ٔحؿذ حٓض ػهٕيی ٍح کّ ػومْخی رَ٘ی رّآٌ َیخُيُي
۲۳۲ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
حٓض رّٗو( ٚحيخو) ػطخء کُي ٔ حیٍ ػهى حػطخثی (نيَی) حٓضَّ ،حکظٔخری ُیَح حگَ
حکظٔخری رٕى ك٠یهظی رَحی حيخو َزٕى ٔ َْکْ يیطٕحَٔض رّآٌ ىٓض یخري)۰۴(».
حنيّحػی حكًي رٍ حرَحْیى َی٘خرٍٕی (هٌَ پُـى ْـَی) كٍٕ٠ی ٔنيَی رٕىٌ
ػهى حيخو ٍح رَحٓخّ رطالٌ طٔهٔم حیٍگَّٕ ریخٌ يیکُي:
«چٌٕ يَىو يلظخؽ آيٕهظٍ حُ یکيیگَحَي ،رخیي يَحكم طؼهیى ٔ طؼهّى رّکٔی
رَٓي کّ حٔ حُ کٔی َیخيٕهظّ رخٗي ٔ ىحَٖ ٍح رّٔٓیهّی طؤییي ٰانٓی پٌیَكظّ رخٗيَّ ،
رّٔٓیهّی طؼهیى ٗو ٚىیگَ ٔ ...چُیٍ کٔی (کّ الین ىٍیخكض ػهى حُ هيح حٓض)
پیخيزَحٌ ٔ حيخيخٌ ٍُٔگخٍ ْٔظُي)۰۲(».
حًٓخػیهیّ رّػًٜض حيخو حػظوخى ىحٍَي ٔ ٛلخطی ػٖوذ اهبم:
يظؼخنت چٌٕ ػهى ٔیژِ ٔ يهکّی ػًٜض ٍح رَحی حٔ الُو يیىحَُي .حيخو حُ َْگَّٕ
هطخ ٔ حٗظزخِ ٔ گُخِ ي ٌٕٜحٓض چّ ىٍ يوخو ىٍیخكض كوخین ٔ ىٍک ٔحهؼیخص ٔ چّ
ىٍ يوخو ٟزَ ٔ ٢گٓيحٍی يؼخٍف ٔ حكکخو ٔ هٕحَیٍ یخ حظٓخٍ ٔ حرالؽ آٌ؛ ٔ چّ ىٍ
يوخو ػًم ٔ رّکخٍگیَی ٔ حؿَحی هٕحَیٍ ٔ حكکخو.
ىالیم ػًٜض حيخو َِى حًٓخػیهیّ ًْخَُي ىالیم ػًٜض حيخو حُ َظَ حػُیػَ٘یّ
حٓض .حًٓخػیهیّ رَحی ػًٜض حيخو ىالیهی کخيالً ػوهی ٔ ػویيطی يیآٍَٔي کّ رَهی
آٌ رَّٗف ُیَ حٓض:
حنق ـ حُ آٌؿخ کّ حيخو ىٍ حيٍٕ ىیٍ ٔ كلع َظخو ،ؿخَ٘یٍ پیخيزَ حٓض ،حگَ
حكظًخل هطخ ىٍ حٔ رخٗي يًکٍ حٓض حيض ٍح ىٍ ؿیَ ٍحْی کّ پیخيزَ ٍكظّ حٓض رَىِ
ٔ يُلَف ٓخُى.
د ـ يیم رّيخل ٔ ػَٔص ٔ ؿَحیِ ٔ ٕٗٓحص ؿِء َٓٗض حَٔخٌ حٓض .حگَ حيخو
يؼٕٜو َزخٗي حیٍ حيکخٌ ٔؿٕى هٕحْي ىحٗض کّ حيٕحل ػًٕيی ٔ ریضحنًخل ٍح رَحی
يٜخٍف ٗوٜی رّکخٍ رزَى؛ ىٍ َظیـّ حػظًخى يَىو حُ حٔ ٓهذ گَىى ٔ ؿَٝ
هيحَٔي ٔ ٍٕٓنٖ كخٛم َٕ٘ى.
ؽ ـ حيخو ؿخَ٘یٍ پیخيزَ ىٍ ْيحیض رَ٘ رّٕٓی کًخل حٓض ،حگَ حٔ ي ٌٕٜحُ
هطخء َزخٗي ،حيکخٌ ٟالنض ٔ گًَحْی يَىو ٔ رّریَحّْ ک٘خَیيٌ آٌْخ ٔؿٕى ىحٍى
کّ رخ هخٓظگخِ َظخو آكَیُٖ يُخكخص ىحٍى.
ُ
ٕٓ َل َٔأٔ ِنی ّللاَ َٔأ َ ِ١یؼُٕح َ
حنَ ُ ى ـ هيحَٔي رَحٓخّ آیّی« :یخ أ َی َٓخ حنَ ٌِیٍَ آ َيُُٕح أ َ ِ١یؼُٕح َ
خّللِ َٔ ْحنی ْٕ ِو
ٕٓ ِل اِ ٌْ ُک ُْظ ُ ْى طُئْ ِيٌَُُٕ رِ َحنَ ُ ٗیءٍ كَ َُىُُِّٔ اِنَٗ َ
ّللاِ َٔ َ ْحْل َ ْي َِ ِي ُْ ُک ْى كَب ِ ٌْ طََُخَُ ْػظ ُ ْى كِی َ
ٔ ٍُ ط َؤ ْ ِٔی ًال »۳۲ :4 ،ح١خػض حُ حٔنٕحاليَ ٍح ْىطَحُ ح١خػض حُ ک َهی ٌَ َٔأَكْ َ ْحآل ِه َِ ًَ ِن َ
ٓ۲۶ كکًض یگخَّ
هيح ٔ پیخيزَ هَحٍ ىحىِ حٓض ٔ حیٍ ىٍكخنی حٓض کّ هيح ٔ ٍٕٓنٖ ي ٌٕٜحُ
َْگَّٕ هطخ ٔ يؼٜیضحَي ،پْ حيخو َیِ يؼم پیخيزَ رخیي حیًٍ حُ هطخ ٔ گُخِ رخٗي.
ْـ حيخو ئجٕل حهخيّی َٗع ،رَپخیی ًَخُ ٔ ٓخیَ ػزخىحص ٔ حىحی حيخَض ٰانٓی
حٓض ،چُخَچّ ىٍ حيخو حكظًخل هطخ ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي ،يَىو ىٍ ػزخىحص ٔ ىیٍ ٗخٌ
ىچخٍ طَىیي هٕحُْي ٗي.
حُ َظَ حًٓخػیهیخٌ ،حيخيض ىحٍحی پُؾ يَطزّ حٓض: هوارت اهبهذ:
کٔی حٓض کّ پیخيزَ َخ١ن ٍح رَيیحَگیِى ٔ حیٍ ٔ ـ اهبم ُهوین:
ػخنیطَیٍ ىٍؿّی حيخيض حٓض .رّحٔ ٍدحنٕهض ٔ ٛخكذحنؼَ َٜیِ گلظّ يیٕٗى.
حٔ یخٍٔ ٔ حيیٍ ٍٕٓل َخ١نٛٔ ،ی ٔ ؿخَ٘یٍ حٔ ٕ ـ اهبم اٍبً:
حٓضٓ .هٔهّی حيخيخٌ ئظوَ ىٍ َٔم حٔ طيحٔو يییخري .حٔ ًْچُیٍ ئجٕل حيٍٕ
ىػٕص رخُ١ی حٓض ٔ َٓٓهٔهّی کٔخَی حٓض کّ آگخِ رّطؤٔیم ٔ ػهٕو ٰانٓی ْٔظُي.
کٔی حٓض کّ حُ طًخو حيظیخُحص ٔ ك٠خیم حيخيض ٖ ـ اهبم هَزوو:
ٰ
رَهٍٕىحٍ حٓض ٔ حيخيض ىٍ كََُيحٌ حٔ حىحيّ يییخري ،یؼُی ٍَٕ انٓی ٔ حيخيض ىٍ
كََُيحٌ حٔ ئظوَ ٗيِ حٓضًْ .چُیٍ حيخو ئظوَ حيَ ٍْزَی ٔ ئجٕنیضْخی ٍح کّ
رّػٓيِی حيخو حٓض رّؿخَ٘یٍْخی هٕى يُظوم يیکُي .حيخو ئظوَ يیطٕحَي ىٍ ىٍِٔی
ٓظَ ٔ ک٘ق ػٓيِىحٍ حيخيض رخٗي.
کٔی حٓض کّ رَّیخرض حُ حيخو ئظوَ ،رّحَـخو ۱ـ اهبم ُهَزْكع:
حيٍٕ حيخيض يیپَىحُى ٔ كن طؼییٍ حيخو رؼي ٍح َيحٍىٔ .ی ٍح َخثذ حاليخو َیِ
يیگٕیُي .حٔ پَٔ حيخو ٔ يٓىطَیٍ كََُيحٌ حٔ ٔ ىحَخ رًّّْی حَٓحٍ حيخيض ٔ
رٍِگطَیٍ حْم ُيخٌ هٕى حٓض .رخ حیٍ كخل حٔ ٍح كوی رَ طلٕی ٞحيخيض
رّكََُيحَٖ َیٔض ٔ حيخيض َِى حٔ ٔىیؼّ حٓض ٔ ٓهٔهّی حيخيض رؼي حُ حٔ ىٍ
كََُيحَٖ حىحيّ ًَییخري ٔ رّرَحىٍٕ يیٍٓي ،يوخو حيخيض ىٍ حٔ رّٔىیؼّ ٔ حيخَض
گٌحٗظّ ٗيِ طخ رّٛخكذ حٛهیحٕ یؼُی حيخو ئظوَ رَٓي.
رّحيخو ئظٕىع ،حيخو كلخظظی َیِ گلظّ ٗيِ ،رّحیٍ يؼُخ کّ ىٍ ىٍِْٔخی کّ ؿخٌ
حيخو ىٍ هطَ حٓض ،حيخو ٔحهؼی ئظٍٕ ٔ َخُٗخّ رخهی يیيخَي ٔ حيخو ئظٕىع
کخٍْخی حيخيض ٍح رَ ػٓيِ گَكظّ ٔ حَـخو يیىْي ،رُخرَحیٍ حيخو ئظٕىع ىٍ رَهی
ُيخٌْخ ٔؿٕى َيحٗظّ ٔ ىٍ رَهی حُيُّ حهظ٠خی ٔؿٕى حٔ رٕىِ حٓض.
کٔی حٓض کّ ىٍ حَظٓخ ،ىٍِٔی ٍٓخنض ٍح حىحء ۰ـ اهبم ُهزن:
يیکُي .حٔ ْلظًیٍ حيخو حُ َْ ىٍِٔ حٓض ٔ هيٍص ٔ هخرهیضْخی حٔ رّحَيحُِی طًخو
ٔ۲۶ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
حيخيخٌ ىٍِٔ حٓضٔ .ؿٕى حٔ ٗزیّ ٔؿٕى ٍٕٓل َخ١ن حٓض ،رًّْیٍ ؿٓض رّحٔ
َخ١نحنئٍ َیِ گلظّ يیٕٗى .حيخو يظى طًخو هٕٜٛیخص ٖٗ حيخو هزهی ٍح ىحٍح حٓض
ٔ حُ رَهی ؿُزّْخ يًظخُ َیِ يیرخٗي .حٔ يًکٍ حٓض حُ ٓهٔهّ حيخيخٌ ئظوَ یخ
ئظٕىع رخٗي؛ حيخ ىٍ َْ ىٍِٔ ریٖطَ حُ یک حيخو يظى ٔؿٕى َيحٍى.
حيخو يظى ىٍ َْ ىٍِٔ رخیي َخ١ن ىٍٔ رؼيی رخٗي ،حيخ چُیٍ چیِی كو ٢ىٍ
ىٍِٔی ٗ٘ى ٍم ىحى کّ دمحم رٍ حًٓخػیم ،حيخو يظى ىٍِٔی ٗ٘ى ٔ َخ١ن ىٍِٔی ْلظى
ُٗخهظّ ٗئ .ظیلّی َْحيخو يظى َٔن َٗیؼض هزهی ،ریخٌ رخَٗ ٍ١یؼض ٔ
ُيیُّٓخُی رَحی َٗیؼض رؼيی حٓض ،رّؿِ دمحم رٍ حًٓخػیم کّ َٗیؼض هزهی ٍح
َٔن يیکُي ،حيخ َٗیؼض ؿيیيی ؿخیگِیٍ ًَیکُي ،رهکّ رخَٗ ٍ١حیغ ٓخرن ٍح ریخٌ ٔ
ىٍ حهظیخٍ يئيُخٌ حًٓخػیهی هَحٍ يیىْي.
ٗیؼیخٌ کالً اهبم چگًَْ رؼییي هیّْك؟
يؼظويحَي کّ يَىو هخىٍ رّ ط٘وی ٚحيخو َیٔظُي ٔ حهظیخٍ حَظوخد حيخو ٍح َيحٍَي ،چَح
کّ ًّْی ٗجٌٕ حيخو حُ ؿًهّ ػهى ،ػًٜض ٔ کًخالص حُ ؿخَذ هيحَٔي يظؼخل رّحيخو
حػطخء ٗيِ حٓض ٔ ط٘ویَ ٚیَٔی يهکٕطی ػًٜض ٔ ػهى ؿیذ حيخو حُ هيٍص يَىو
هخٍؽ حٓضُ ،یَح ٔیژِگی ػًٜض یک حيَ ظخَْی َیٔضَْ .گخِ حَظوخد ٔ طؼییٍ
حيخو حُ ػٓيِی حيض هخٍؽ رخٗي ،حيخيض حيخو رئٌ طَٜیق ٔ َ ٚهيحَٔي يظؼخل یخ
ٍٕٓل حٔ یخ حيخو يُظوذ ٍٕٓل ،حيکخٌپٌیَ َیٔض ٔ ٓهٔهّی حيخيض یکی پْ حُ
ىیگَی رخ ىٓظٍٕ َٛیق طؼییٍ ٗيِ حٓض .یؼُی ًّْی ٗیؼیخٌ چُیٍ هخثمحَي کّ
هيحَٔي طُٓخ يَؿؼی حٓض کّ رّٔٓیهّی پیخيزَٕ ،حيخو ٍح طؼییٍ ٔ رّيَىو يؼَكی
يیکُيُ ،یَح ًّْی ٗجَٕخص حيخو حػى حُ ػهى ٔ ػًٜض ٔ حك٠هیض حُ حيٍٕ رخُ١ی
حٓض ٔ طُٓخ هيحَٔي هخىٍ رّط٘ویٔ ٚؿٕى حیٍ ٛلخص حٓض.
حًٓخػیهیّ آٌچّ ّظبیق پیوّاى كه ثواثو اهبهبى:
ٍح کّ ىٍ هیي ٔ رُي کَىٌ يَىو ىٍ رلغ رٓ٘ض ٔ ؿُٓى حُ ىٓض ىحىِ ،يیهٕحْي ىٍ
رلغ حيخيض رّىٓض ریخٍٔى .پیَٔحٌ هٕى ٍح رّٔظخیلی َٔزض رّحيخيخٌ يهِو يیکُُي.
کّ حُ طٍٕٜحص هخ ٙآَخٌ َٔزض رَّوٖ ٔ كویوض حثًّ َخٗی ٗيِ حٓض:
پیًخٌ حيخيخٌ ٔـ ّكبكاهی ًَجذ ثَپیوبًی کَ ثب اهبهبى كاهًل:
ًْخٌ پیًخٌ پیخيزَحٌ ٔ آٌ َیِ پیًخٌ هيحَٔي حٓض؛ رًّْیٍ ىنیم ح١خػض حُ حيخو رَحرَ
رخ ح١خػض حُ هيح ٔ ٍٕٓل حٔ حٓضَْ ،کّ َٔزض رّحيخو ػٜیخٌ ٔ َخكَيخَی کُي
گُخِکخٍ حٓض ٔ ح١خػض حٔ َٔزض رّهيح ٔ ٍٕٓل َیِ پٌیَكظّ َیٔض.
ٕ۲۶ كکًض یگخَّ
ٕـ ثيهگكاّذ اهبهبى :حيخو يَىِ ـ َُيِ َيحٍىًّْ ،ی حيخيخٌ ىٍ كکى َُيِ
ْٔظُئ ،نٕ رّظخَْ حُ ىَیخ ٍكظّ رخُٗي .پْ ًْخٌٍٕ١ی کّ رٍِگىحٗض َْحيخيی
رَ يَىو ْىػ َٜحی٘خٌ ٔحؿذ رٕى ،رٍِگىحٗض َْ حيخيی ىٍ َْ ُيخٌ َیِ ٔحؿذ
حٓض؛ چَح کّ ح١خػض حيخيخٌ هَیٍ ح١خػض پیخيزَ حٓض ٔ گَحيیىحٗض حيخيخٌ َ٘خَی
حُ ػظیى ىحَٔظٍ هيحَٔيی حٓض کّ آَخٌ ٍح رَ ههن هٕیٖ يُٕٜد کَىِ حٓض.
پَٖٓ حُ آَخٌ ٔ ٖـ آگبٍ ٍبفزي اهبهبى اى اؽْال فْیْزي:
حٓظـلخٍ َِى حی٘خٌ ،رخ ٗلخػض آَخٌ هيحَٔي حيخيخٌ ٍح حرٕحد ٍكًض ٔ حٓزخد يؼَكض
هٕیٖ هَحٍ ىحىِ حٓض .رَ يئيُخٌ ٔحؿذ حٓض حيخيخٌ ٍح حُ حكٕحل هٕیٖ آگخِ
ٓخَُي ٔ حُ آَخٌ روٕحُْي رَحی گُخْخَی کّ يَطکذ ٗيِحَي حُ هيحَٔي آيَُٕ رطهزُي.
ٛزَ رَ آٌ رالیخی (حكظًخنی) کّ حُ َخكیّی ۱ـ ٕجو ّ ّکو:
حيخيخٌ رّپیَٔحٌ يیٍُٓي؛ ٔ ٗکَ رَ َؼًظی کّ رّحی٘خٌ حٍُحَی يیىحٍَي .حیٍ
ٔظیلّ یکی حُ يٜخىین ح١خػض حُ حيخيخٌ حٓض کّ حَٔخٌ يئيٍ رخیي رَ ٓوظیْخی
کّ حيخيخٌ رَ حٔ يیهٕحُْي ٔ ريیٍٔٓیهّ حی٘خٌ ٍح يیآُيخیُيٛ ،زَ کُي.
ؿٓخى ىٍ ٍحِ هيح ىٍ کُخٍ حٔنیخی هيح ۰ـ عِبك كه کٌبه اهبهبى:
یکی حُ حيٍٕی حٓض کّ هيحَٔي رَ رُيِگخٌ هٕیٖ ىٍ ٍٔی ُيیٍ ٔحؿذ ٓخهظّ ٔ
حٓخّ ؿٓخىٛ ،زَ ٔ ١خػض حٓض.
يئيُخٌ يئظقحَي ىٍ طًٜیىگیَی ،ػًم، ۶ـ رَلین اهو اهبهبى:
حػظوخى ٔ َیض هٕیٖ ًّْی کخٍْخ ٍح رّحيخو ٔحگٌحٍ کُُي.
۰ـ ىٔٓظی رخ ىٔٓظخٌ حيخو ٔ ىًُٗی رخ ىًُٗخٌ حيخو.
۴ـ پَْیِ حُ كٔي ،رـ ،ٞکیُّطُٕی ٔ ٕٓء ظٍ.
۲ـ پَىحهض هًْ (حُ پْحَيحُ) ىٍآيي رّحيخيخٌ)۴ٓ(.
حُ ٍٔیيحىْخی حنٓخو گَكظّ حُ ْيكی ٰانٓی ظخَْ يیٕٗى ٔ َْىٍٔی حُ حیٍ ظٍٕٓ
طلض ٍْزَی حيخو حٓض.
خي ِٓ ْىًّْ «ٔ۰: ۰ٔ،ی يَىو ىٍ ػَٜ َخّ رِب ِ َي ِ ُ
ػٕ ُک َم أَ ٍرخ طٕؿّ رّآیّی« :ی ْٕ َو ََ ْي ُ
هٕى حُ ٔؿٕى حيخو رَِٓيُي رٕىَي ٔ ْیچ ٍُٔگخٍی حُكـض هخنی َزٕىِ حٓض ٔگََّ،
کالو ٰانٓی نـٕ يلٕٔد يیٕٗى ٔ ىٍ هیخيض هيحَٔي ًَیطٕحَي يَىو ٍح رّٕٓی حيخو
ٗخٌ كَحهٕحَي .پْ ٔؿٕى حيخو ٍَٟٔی ٔ ٔحؿذ حٓض.
حیٍؿخ حٓض کّ ػوخیي حًٓخػیهیّ ىٍرخٍِی حيخيض رخ َظَیّی «ىٍِٔحی رٕىٌ
طخٍین يويّ ىیُی» آَخٌ پیَٕي يیهٍٕى کّ رخ ىٍِْٔخی پیخيزَحٌ ٰانٓی ططزین ىحٍى.
رَحٓخّ حیٍ َظَیّ ،حًٓخػیهیخٌ هيیى يؼظوي رٕىَي کّ طخٍین رَ٘ ىٍ «ْلض
ىٍِٔ» َْیک رخ ٕ١ل ُيخَی يؼیٍ ،رّپخیخٌ يیٍٓي َْ .ىٍِٔ رخ پیخيزَی کّ
آٍَٔيِی ٔكی ٔ َٗیؼض حٓض ،آؿخُ يیٕٗى ٔ ىحٍحی يَىيی رخ ُٓضْخٍْٕٔ ،خ،
ٍحِْخی يؼی٘ض ٔ ىیٍْخی يوظهق حٓض .چٌٕ آىو ىٍ ىٍِٔی يخ يیُیٔظّ ،نٌح يخ ٍح
«رُیآىو» يیگٕیُي َْ .ىٍِٔ ِْحٍ ٓخل حٓض ٔ َْ ْلض ِْحٍ ٓخل هیخيض رَپخ
يیٕٗى ٔ رؼي حُ ْلض ىٍٔ هیخيض ،هیخو هیخيضْخ ٍم يیىْي .يَىو ىٍ َْ ىٍِٔ
يطیغ ىٔ كکىحَيَ :ؤض كکى َٗیؼض ٔ ىَیخ کّ َٔزض حَٔخٌْخ رّیکيیگَ حٓض ٔ
كخکًخٌ آٌْخ پیخيزَحٌ ْٔظُي؛ ىیگَ كکى هیخيض ٔ آهَص حٓض کّ ىٍ ٔحهغ َٔزض
حَٔخٌ رخ هيحَٔي حٓض ٔ كخکًخٌ آٌ هخثًخٌ هیخيض آٌ ْٔظُي.
ىٍ ىٍِٔی َؤض يَىو حُ كْ ٔ هیخل طؤػیَ يیپٌیََي .پیـًزَ يطخرن رخ كٓى
يَىو َٗیؼظی ٟٔغ يیکُي؛ ٓپْ حیٍ ىٍِٔ رّپخیخٌ يیٍٓي ٔ ىٍِٔی کًخل آؿخُ
يیٕٗى .ىٍ حیٍؿخ حٓض کّ حيخو يیآیي ٔ رًَّْحىٔحٍ هزهی ٓیطَِ يییخري .كوخین ٍح
رخُگٕ يیکُي ٔ يؼخٍف كٔیًْٔ ،ی ،هیخنی ٔ ٰانٓی رًَّْگخٌ آٗکخٍ يیگَىى.
حنًئیَي كیحنيّیٍ ٗیَحُی (و ٓ )4۰ىٍ طلٔیَ حیٍ آیّ حُ ٍِٕٓی حػَحف کّ
ٝكی ِٓظ َ ِش أ َی ٍخو ػ ُ َى ح ْٓظ َٕٖ َ
ػهَٗ ص َٔ ْحْل َ ٍْ َ ًٔخٔح ِ ّللاُ حنٌَی َههَنَ حن َ يیكَيخیيِ « :ا ٌَ ٍَرَ ُک ُى َ
ْحنؼَ َْ ِٕ = ۳4 :۰ ،هيحی کّ آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ ٍح ىٍ ٖٗ ٍُٔ آكَیيَ ».ؤض َ٘خٌ
يیىْي کّ حٗخٍِ رٍُّٔ رّط ٍٕٜيخ حُ ٍُٔی کّ رَكٔذ ُيخٌ ١هٕع ٔ ؿَٔد
آكظخد ُٓـیيِ يیٕٗىٍ ،رطی َيحٍى .حٔ حٓظيالل کَىِ چٌٕ ْیچ هٍٕٗیيی پیٖ حُ
ههوض َزٕىِ حٓض ،پْ ط ٍٕٜحیٍ يؼیخٍ ُيخَی ىٍرخٍِی هالهیض هيح ،کخٍی
ي٠لک حٓض .حنًئیي ٓپْ رخ حٓظ٘ٓخى رّٓخیَ حٗخٍحص هَآَی ىحل رَ آٌکّ هيح
َٓیغطَ حُ یک چ٘ى رَْى ُىٌ رّآكَیُٖ يٕؿٕىحص يیپَىحُى ،رّحیٍ َظیـّ ٍٓیيِ
۲۶4 كکًض یگخَّ
حٓض کّ حٗخٍحص ٍٕٛص گَكظّ رّآًٓخٌ ٔ ُيیٍ ٔحهؼخ ً رّآًٓخٌ ٔ ُيیٍ طٗ ٍٕٜيِ
رَ كٔذ يؼیخٍ حَٔخَت يکخٌ ٔ ُيخٌ ْیچ ٍرطی َيحٍى.
طؤٔیم كویوی حیٍ آیّ ،طخٍیوی يويّ ٍح آٗکخٍ يیٓخُى ،کّ رَ ٖٗ ىٍٔ َزٕص
ىالنض ىحٍى کّ َْیک حُ حیٍ حىٔحٍ ٍٔیيحىی رخ حٍُٗی کیٓخَی ْٔظُي .حَزیخی
ًَخیخَگَ حیٍ حىٔحٍ ػزخٍصحَي حُ :آىوَٕ ،ف ،حرَحْیى ،يٕٓی ،ػیٔی ٔ دمحم.
َْ ٍٓخنض َزٕی یک َٗیؼض ٟٔغ يیکُي کّ یک حنگٕی ٔكیخَی َُيگخَی
رَحی حً١یُخٌ یخكظٍ حُ ًْآُْگی ؿخيؼّ رخ ي٘یّض ٰانٓی حٓض .حيخ َْ پیخيزَی
ؿخَ٘یُی رَّخو «ٔٛی» ىحٍى ٔ ٔٛی پیخيزَ حُ یکٕٓ رّپخٓيحٗض ٔ طلکیى َٗیؼض
يی پَىحُى ٔ حُ ٕٓی ىیگَ َوٖ طلٔیَ ٔ حرالؽ يؼُخی رخُ١ی طُِیم ٔ حكکخو َٗػی
ٍح رَ ػٓيِ ىحٍى .رّپخیخٌ ٍٓیيٌ ىٍٔ ٗ٘ى ،آؿخُ ىٍٔ ْلظى ٍح َٕیي يیىْي کّ ىٍ آٌ
ىٍٔ حيخو ئجٕنیض هٕى ٍح ىٍ طکًیم ٍَٔيی کّ ىٍ حیٍ آیّی هَآَی رٔیخٍ يٓى رّآٌ
حٗخٍِ ٗيِ حٓض ،رَ ػٓيِ يیگیَى« :ح َ ْن ْیٕ َو أَک ًَ ْهضُ نَک ْى ىیَُک ْى َٔ أَطْ ًَ ًْضُ َ
ػهَی ُ
ک ْى َِ ْؼ ًَظی َٔ
ْالو ىیُخً = ٖ :۳ ،حئَُ ىیٍ ًٗخ ٍح رَحی ًٗخ رّکًخل ٍٓخَیيو ٔ رَ ٍَٟیضُ نَ ُک ُى ْ ِ
حإلٓ َ
ًٗخ َؼًض هٕیٖ ٍح طًخو کَىو ٔ ىیٍ حٓالو ٍح رّػُٕحٌ ىیٍطخٌ پُٔيیيو».
حیٍ حيَ حْيحف طـهی یخكظّ ىٍ ٍٓخنضْخی حیٍ ٖٗ پیخيزَ ٍح طلون يیرو٘ي کّ
يخَُي «ٖٗ ٍُٔ» رَحی يوخنلض رخ یکيیگَ َیخييِحَي ،رهکّ رَحی آٌکّ یکيیگَ ٍح
ؿخَ٘یٍ َٕٗي .حیٍ َٗف ٔ طؼزیَ حُ ههوض طٕأو رخ يؼُخی حُ طويّّ طخٍین حٓض کّ ىٍ
حیٍ طخٍین يٓىطَیٍ ٍٔیيحىْخ ٍْگ٘خی ٍٓخنضْخی حَزیخء ٔ طلون یخكظٍ حیٍ ٍٓخنضْخ
يیَٕٗي ٔ طلون یخكظٍ حیٍ ٍٓخنضْخ َٓخیظخ ً يٕؿذ ٍٓظگخٍی حَٔخٌ يیٕٗى .ىٍ حیٍ
رٔظَ يويُّ ،يخٌ رّحٛم هٕى رخُگ٘ظّ ٔ ک ّم «ؿُزٖ» ىٍ هیخيظی کّ ىٍ هَآٌ آييِ
حٓض ،یؼُی هیخيض کزَی رّحٔؽ يیٍٓي کّ ٍٓظخهیِ ًّْی حٍٔحف ىٍ رخؽ رخُ١ی
حىٔحٍ حُنی حٓض.
ًْخَُي يٕأیيحنيّیٍ ٗیَحُی ،طوَیزخ ً طًخيی يظلکَحٌ رٍِگ حًٓخػیهی رّحیٍ ْلض
ىٍٔ يويّ طٕؿّ ىحٗظّ ٔ آٌ ٍح رٍّٕٛصْخی يوظهق ریخٌ کَىِحَي ػهض حٛهی
ٗکمگیَی حیٍ حػظوخى حیٍ رٕىِ کّ حًٓخػیهیخٌ رظٕحَُي طخٍیوچّی حيخيض ٍح رَّٓآؿخُ
ههوض رَٓخَُي ٔ حيخيض ٍح رٍّٕٛص پیٕٓظّ حُ ػٓي آىو طخ حئَُ ٔ كَىح حىحيّ ىُْي.
حُ ىیيگخِ آَخٌ ْٔظی ًَیطٕحَي یک نلظّ رئٌ حيخو رخهی رًخَي« :نٕالحنلـش نٔخهش
حالٍ ٝرخْهٓخ = حگَ كـض (حيخو) ىٍ ریٍ َزخٗيُ ،يیٍ ٓخکُخٌ هٕى ٍح يیرهؼي».
۲۶۳ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
حًٓخػیهیخٌ يؼظويحَي ُيیٍ حُ حيخو َُيِی هخثى هخ نی َ٘يِ حٓض .یخ حيخو ظخَْ ٔ
يکٕ٘ف حٓض ،یخ رخ ٔ ٍ١ئظٍٕ حٓض .حگَ حيخو ظخَْ رخٗي ؿخیِ حٓض کّ كـظٖ
ئظٍٕ رخٗي ٔ حگَ حيخو ئظٍٕ رخٗي كـض ٔ ىحػیخَٖ ظخَْحَي)۴ٔ(.
حُ يُظَ حًٓخػیهیخٌ ،ىٍ ١ی حیٍ ْلض ىٍٔ طخٍین يويّ حٓض کّ حَٔخٌ
رّطکخيم يیٍٓي َْ .ىٍٔ رخ ظٍٕٓ یک پیخيزَ کّ رّآٌ َخ١ن َیِ يیگٕیُي ٔ ٔٛی
حٔ کّ رّآٌ "حيخو ٛخيض" یخ "حيخو حٓخّ" َیِ گلظّ يیٕٗىًَْ ،حِ حٓض ٔ پْ حُ
آٌْخ ْلض حيخو يیآیُي کّ َْ یک پْ حُ ىیگَی رّحيخيض يیٍُٓي.
حيخو ْلظى َْ ىٍٔ يَطزّحٕ رخال يیٍٔى ٔ َخ١ن ىٍٔ رؼي يیٕٗىَٗ ،یؼض ىٍٔ
پی٘یٍ ٍح َٔن ٔ َٗیؼض ؿيیيی رّؿخی آٌ حػالو يیکُي .ىٍ ىٍٔ ٗ٘ى کّ ىٍٔ حٓالو
حٓض ،حيخو ْلظى دمحمرٍ حًٓخػیم رٍ ؿؼلَحنٜخىم رّػُٕحٌ هخثىحنویخيّ ٔ يٓيی حُ
َ١ف حًٓخػیهیخٌ َؤظیٍ يؼَكی ٗي)۴ٕ(.
حیٍ ػویيِ َٔزض رّىٍِْٔخی َٕف ،حرَحْیى ،يٕٓی ،ػیٔی ٔ پیخيزَ حٓالو رّکخٍ
يیٍٔىٰ ،نکٍ ىٍ يٍٕى َؤظیٍ َخ١ن یؼُی آىو ٔ آهَیٍ َخ١ن یؼُی هخثى یخ ٗوٜیض
يُـی کخٍرَى َيحٍىُ ،یَح آىو َؤظیٍ َخ١ن حٓض ٔ پیٖ حُ حٔ َٗیؼظی َزٕى کّ آىو
آٌ ٍح َٔن کُي ٔ آهَیٍ َخ١ن یؼُی هخثى َیِ رَ َٗیؼض حٓالو رخهی يیيخَي ٔ
َٗیؼض حٓالو َٗیؼض پخیخَی حٓض ٔ ْیچکْ كن َيحٍى آٌ ٍح َٔن کُي.
ىٍ ٖٗ ىٍٔ َؤض؛ آىوَٕ ،ف ،حرَحْیى ،يٕٓی ،ػیٔی ٔ دمحم آييِحَي ٔ ٛخكذ
َٗیؼض ْٔظُي َْیک حُ حیٍ كَ٠حص یک َخ١نحَي ٔ َٗیؼض پیٖ حُ هٕىٍح َوٞ
کَىِحَي (رّؿِ آىو کّ َخ١ن حٓض ،حيخ َخٓن َیٔض؛ چٌٕ پیٖ حُ حٔ پیخيزَ ٔ
َٗیؼظی َزٕى کّ رخ آييٌ حٔ َٔن ٕٗى) حًٓخػیهیخٌ رَحی طزییٍ رٓظَ حیٍ يٕٕٟع
رّطلٔیَْخی رخُ١ی هخٛی حُ يٕٕٟع حيخيض ٔ حٗظٓخٍ ػيى ْلض ٔ ؿخیگخِ َخ١ن
ىٓض ُىِحَي .حیٍ يوطغ ُيخَی کّ رَحی َْ َخ١ن ىٍَظَ گَكظّ ٗيِ يًکٍ حٓض
ىٍٔ ک٘ق یخ ىٍٔ ٓظَ ٔ َیِ يًکٍ حٓض ىٍٔ کزیَ یخ ىٍٔ ٛـیَ رخٗي.
ىیگَ ىٍٔ َزٕص هظى ٗيِ ،كوْ ٢لظًیٍ حيخو حُ ىٍٔ ٗ٘ى َزٕص کّ حيخو
هخثىحنویخيّ حٓض ،حُ حیٍ پْ يیآیي ،رخیي يُظظَ هخثى رٕى:
حیٍ ىٍِٔ حُ ْزٕ ١آىو َٗٔع الق ـ كّهٍی اّل اهبهذ:
يیٕٗى ٔ طخ ٕ١كخٌ َٕف حىحيّ يییخري .ييص حیٍ ىٍِٔ ٓٓٓ ٕ۴خل ٔ 4يخِ ٔ ٔ۳
ٍُٔ ًکَ ٗيِ حٓضَ .خ١ن حیٍ ىٍِٔ آىو حٓض ٔ ،حيخيخٌ رؼي حُ حٔ ْٔظُي َْیک:
ٔ ـْخریم (ٖٓٔـ ٗ )ٕٕ۳یغ (ٖٕٓ ـ )ٔٔ44حَٕٕ رٍ ٗیغ (4ٖ۳ـ )ٖٔ۴۳
۲۶۶ كکًض یگخَّ
هخثىحنویخيّ ْٔظُي .رَحی َخ١ن چٓخٍو ،حيٍٕ طًخو گَىیيِ ،رّگَّٕی کّ رَحی کْ
ىیگَی کخيم َگَىیيِ حٓض .ىٍٔ يٕٓی حُ ؿٓض حیٍکّ ىٍ ٔٓ ٢هَحٍ گَكظّ رٓظَیٍ
هیَ حاليٍٕ حٔٓطٓخ»()۴۳ًَٗىِ يیٕٗى؛ ُیَح كَيٕىِحَي « ُ
ٔهظی َخ١ن چٓخٍو ظخَْ ٗئ ،ی هخٌَٕ يويّ َخ١ن حٔل ٍح طکَحٍ ٔ طـيیي
ًَٕى ٔ يوٍَحص آٌ ٍح حؿَح کَى ٔ رخ حكِٔىٌ يوٍَحص ٔ ىٓظٍْٕخی هخٌَٕ يويّ،
حؿَحی آٌ ٍح يطًجٍ ٓخهض ٔ ريیٍٓخٌ َخ١ن چٓخٍو هخٌَٕ يويّ حٔل ٍح طـيیي ٔ
حكیخء کَى .یکی حُ ٔیژِگیْخی کّ رَّخ١ن چٓخٍو ىحىِ ٗيِ یخٍی ٔ پیَُٔی حٔ ىٍ
رَحرَ ىًُٗخٌ حٓض کّ حیٍ حيظیخُ رّٓخیَ َخ١وخٌ ىحىِ َ٘يِ حٓض؛ ُیَح حٔ چٓخٍيی
حٓض ٔ هيحَٔي طًخيی ىًُٗخَٖ ٍح رّىػخی حٔ حُ ریٍ رَى.
َخ١ن پُـى ،ػیٔی حٓض کّ حيخو ْـ كّه پٌغن:
ٜلخ حٓض .ىٍ ىٍٔ پُـى پیخيزَحٌ ىیگَی چٌٕ ْخٌٍٔ١ ،خنٕص، حٓخٖٓ ًٗؼٌٕحن ّ
ىحٔٔىٓ ،هیًخٌ ،یَْٕ ،ػًَحٌُ ،کَیخ ٔ یلیی ظٍٕٓ يیکُي ٔ هٕحَیٍ يويّ رّىٓض
حٔ طًخو ٗيِ ٔ کخيم گَىیيِ حٓض)۴۶(.
َخ١ن حیٍ ىٍِٔ كَ٠ص دمحم رٍ ّ ـ كّهٍی ّْن اهبهذ:
ػزيهللا حٓض .حیٍ ىٍِٔ حُ حرظيحی ْـَص پیخيزَ حٓالو َٗٔع ٗيِ ٔ طخ ظٍٕٓ هخثى
يُظظَ حىحيّ يییخري .ييص آٌ ي٘وَ ٚیٔض .حيخو يویىٍٕٓ ،ل َخ١ن ،حيخو حٓخّ،
حيخو ئظوَ ،حيخو ُيظى ىٍٔ ٓیّي ػزخٍصحَي حُ:
ٔ ـ ػهی رٍ حریطخنذ.
ٕ ـ كٔیٍ رٍ ػهی.
ٖ ـ ػهی رٍ حنلٔیٍ.
4ـ دمحم رٍ ػهی.
۳ـ ؿؼلَ رٍ دمحم.
۶ـ حًٓخػیم رٍ ؿؼلَ.
۰ـ دمحم رٍ حًٓخػیم.
ىٍٔ دمحم آهَیٍ حىٔحٍ حٛلخد َٗحیغ حٓض ٔ ىٍ حیٍ ىٍٔ کًخل رّپخیخٌ يیٍٓي
ٔ يويٍ حٓض کّ ىٍٔ دمحم حُ َظَ ييص رٍِگطَیٍ حىٔحٍ رخٗي ٔ يويٍ حٓض کّ حثًّ
ىٍ حیٍ ىٍٔ رٔیخٍ رخُٗي ٔ آهَ آٌ رّهیخيض يٕػٕى رَٓي)۴۰(.
ىٍ ىٍٔ حٓالو ،كَ٠ص ٍٕٓل ئجٕنیض حرالؽ ٔكی یخ طُِیم ٍح رَػٓيِ ىحٗض
ٔ كَ٠ص ػهی ئجٕنیض طؤٔیم آٌ ٍح ػٓيِىحٍ رٕى .حیٍ ٔظیلّ پْ حُ ػهی رَ
۲۶۴ كکًض یگخَّ
ػٓيِی حيخيخٌ ػهٕی گٌحٗظّ ٗي .ىٍ ىٍٔ حٓالو ،كوخین رخُ١ی ىیٍ طُٓخ يیطٕحَٔض
رَ آَخٌکّ رّٔؿّ هخ ٙرّىػٕص ٔ ؿخيؼّی حًٓخػیهی طَ٘ف كخٛم کَىِ رٕىَي ٔ
يَؿؼیض طؼهیًی ٔٛی كَ٠ص دمحم یؼُی ػهی ٔ حيخيخٌ رؼي حُ حٔ ٍح هزٕل ىحٗظُي،
يکٕ٘ف يیگَىى ٔ طُٓخ آٌْخ حْم طؤٔیم هٕحَيِ يیٗيَي)۴۴(.
ْلظًیٍ حيخو ىٍٔ ٗ٘ى ،دمحم ى ـ كّه ُلزن = هیبم هبئن:
رٍ حًٓخػیم حٓض کّ يولی ٗيِ حٓض .حٔ ُيخَی کّ ظٍٕٓ کُيَ ،خ١ن ْلظى یخ يٓيی
یخ هخثى هٕحْي رٕى ٔ طُٓخ ىٍ ىٍِٔی حٔ حٓض کّ ىٔ يَطزّی َخ١ن ٔ حٓخّ رخ ْى یکی
يیَٕٗي .حٔ ىٍ ٔحپٔیٍ ىٍٔ ؿٓخٌ ،كوخین ػخنى ْٔظی ٍح آٗکخٍ يیٓخُى ٔ ػيل ٔ
ىحى ٍح ىٍ ؿٓخٌ كکىكَيخ يیکُي ٔ پْ حُ ىٍٔ حٔ ػخنى ؿًٔخَی رّپخیخٌ يیٍٓي .ىٍ
حیٍ ىٍِٔ ،كٍٔ رٍ ػهی ،دمحم رٍ كُلیّ ٔ يٕٓی رٍ ؿؼلَ ،حيخو ئظٕىع ْٔظُي.
رخ ظٍٕٓ ٛخكذ ىٍٔ ْلظى َٗحیغ حٛلخد حىٔحٍ رّپخیخٌ يیٍٓي ٔ ظٍٕٓ حٔ
َٗیؼض ؿيیيی رًَّْحِ ًَیآٍٔى ،رهکّ ىٍٔ ؿيیيی حٓض کّ َٗحیغ ػالػّ ٍح رّپخیخٌ
يیٍٓخَي .ىٍ كویوض ٛخكذ ىٍٔ ْلظى طؤنیق َٗیؼض ًَیکُي ،رهکّ طؤنیق َٗیؼض
ٍح رّ پخیخٌ يیٍٓخَي .ػهظٖ حیٍ حٓض کّ چٌٕ پْ حُ هخثى حيخيخَی َیٔظُي ،نٌح رَ هخثى
ٔحؿذ َیٔض کّ حهخيّی َٗیؼض کُي ٔ طُٓخ ؿخَ٘یُخٌ پْ حُ هخثى هٕحُْي آيي)۴۲(.
ٛخكذ ىٍٔ ْلظى ًْچٌٕ هٍٕٗیي حٓض ٔ حىٔحٍ ٗ٘گخَّ چٌٕ ٓظخٍِ حُ حٔ ٍَٕ
يیگیََي .حىٔحٍ ٗ٘گخَّ ،حىٔحٍ کظًخٌ رٕىَي رَ ٍٔٗی یگخَّ.
ىٍٔ ْلظى ىٍٔ ظٍٕٓ حٓض رَ ٍٔٗی يوخنق حىٔحٍ ٗ٘گخًَّْ .چٌٕ يوخنلض
هٍٕٗیي کّ ىٍ ٍُٔ طخرُخک حٓض ،رخ ٓظخٍِگخٌ کّ ىٍ ٗذ يیىٍهُ٘ي )۲ٓ(.ىٍ يُخرغ
حًٓخػیهی هخثى ٍح ٛخكذ ىٍٔ ک٘ق َیِ َخيیيِحَي .حرٕكخطى ٍحُی ،هخثى ٔ يؤيٍٕیظٖ
ٍح رخ ٍٔف ؿَْٕ ْلظى يوخیّٔ يیکُي کّ َْ روٖ ٔ حَيحو حُ ريٌ حَٔخَی ٍح رخ َُيگی
آيخىِ يیکُي ،ىٍٓض ًْخٌگَّٕ کّ حیٍ ؿَْٕ كیخص ٍح حُ َ١ین طلٔیَرخُ١ی
(طؤٔیم) رّريٌ حَٔخٌ يیرو٘يًْ .چُیٍ حرٕكخطى حٗخٍِ يیکُي کّ هخثى يؼُخی ىٍَٔی
طًخو ّٓ ؿلض هٕحَیٍ يويّ ٍح کّ ىیٍ ٍح رخ كیخص َٕ آيخىِ يیٓخُى ،يیگ٘خیي)۲ٔ(.
حرٕیؼوٕد ٓـٔظخَی كًیب گلَزبى هیّْك!
ىٍ کظخد «ک٘قحنًلـٕد» آٍٔىِ حٓض ...« :چٌٕ يٓيی ریخیي گَگ ٔ يیٖ رّیکـخ
آد روٍَٕي ،پْ يؼُی گَگ ٟيیض حٓض کّ حٔنیخء هيح ٍح َخًْٕحٍی ٔ ىٕٗحٍی
ًَخیي ٔ يؼُی گٕٓلُي آٌکْ رٕى کّ حیًٍ رخٗي ٔ حُ َیکی حٔ حيیئحٍ ...يؼُی آد
هٍٕىٌ يٕحكوض رخٗي يیخٌ حی٘خٌ ىٍ ػهى ٔ كکًض ٔ ک٘ق كوخین »...
۲۶۲ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
ؿًغ آٌْخ َُٕىِ حٓض« ٔ .آؿخُ هَآٌ رخ ْلض آیّی ٍِٕٓی كخطلّ حٓض کّ رَ ْلض
كکى ىیٍ ىالنض يیکُي ».طؼيحى ٍِْٕٓخی هَآٌ ػيى یکٜي ٔ چٓخٍىِ حٓض ٔ ؿًغ
حنَكیى»
حنَكًٍ ّ طؼيحى َخ١وخٌ ٔ َویزخٌ َُٕىِ حٓض کّ رخ طؼيحى كَٔف «رٔى هللا ّ
رَحرَی يیکُي .پْ حگَ طؼيحى ٍِْٕٓخ ٍح رَ ىٔحُىِ طؤیى کُیى ،ػيى ٖٗ رّىٓض
يیآیي کّ آٌ طؼيحى حٔهخص ٖٗگخَّی کّ ریٍ َْ َخ١ن ٔ َخ١ن رؼيی ْٔض...
رًّْیٍطَطیذ حًٓخػیهیخٌ هیهی ٔحٍى ؿِثیخص يیَٕٗي ٔ يخَُي ٍيخالٌ رخ
كَٔف ٔ حػيحى ٔ کهًخص رخُی يیکُُي طخ ٛلض ػوخیي هٕى ٍح حػزخص کُُي.
حًٓخػیهیخٌ حیٍ ْلض ىٍِٔی يويّ طخٍیوی ٍح رّىٔ هًٔض ّٓطخیی طؤیى
کَىِحَي .چُخٌکّ يٌکٍٕ ٗي حُ ىیيگخِ آَخٌ حٔنیٍ َخ١ن یؼُی كَ٠ص آىو َؤظیٍ
َٗٔع کُُيِی َٗحیغَٕ ٔ ،ف کّ ىٔيیٍ َخ١ن حٓض؛ َؤظیٍ َٔن کُُيِی َٗیؼض ٔ
حٔنیٍ پیخيزَ حنٕححنؼِو ًَٗىِ يیٕٗى؛ ٕٓيیٍ َخ١ن یؼُی كَ٠ص حرَحْیى رّػُٕحٌ
َؤظیٍ کخيم کُُيِ ُٗخهظّ يیٕٗى .حیٍ ّٓ َخ١ن ،حٔنیٍْخ ْٔظُيَ ّٓ .خ١ن رؼيی
آهَیٍْخ ْٔظُي ٔ ًْخٌ ُٓظی کّ ىٍ ٓخروّی حَيیّ٘ی ىٍٔ َخ١وخٌ ىٍ يُخرغ
حًٓخػیهی گلظّ ٗيِ.
يُخرغ يطخنؼخطی يیگٕیُيَ :ؤظیٍ يظلکَ حًٓخػیهی کّ حیٍ حػظوخى ٍح يطَف کَى
دمحمرٍ حكًي َٔلی رٕىَٔ .لی ُیَ طؤػیَ كهٔلّ ٔ ػهٕو ػوهی حُ َ١یوّی َٕحكالَٕ١ی
رٕىِ ٔ حُ حٔ رّػُٕحٌ رُیخٌگٌحٍ كهٔلّی حًٓخػیهی یخى يیٕٗى گٕیخ حَيیّْ٘خی كهٔلی
طٕٓ ٢حٔ رّحػظوخىحص حًٓخػیهی ٔحٍى ٗئَ .لی حُ ٗخگَىحٌ رَؿٔظّی كٔیٍ رٍ ػهی
ئَُی رٕىٔ .ی حُ ٍْزَحٌ َٓ٠ض حًٓخػیهی ىٍ َٗم رٕى کّ رّطَطیذ پْ حُ
حرٕػزيهللا هخىو ،حرٕٓؼیي ػَحَی ٔ كٔیٍ رٍ ػهی ئَُی ىحػی رٍِگ حًٓخػیهیخٌ
َٗم ٗيٍْ ٔ .زَی حیٍ گَِٔ ٍح ىٍ َٕحكی هَحٓخٌ ٔ كَحٍٔى رّىٓض گَكض.
َٔلی آػخٍی ىحٍى طلض ػُخٔیٍ حنًلٕٜل ،ػُٕحٌحنيّیٍ ،حنيػٕسحنُخؿیّ،
حنًٜخریق ٔ حٕٛلحنَ٘ع (کّ ىٍ كوّ حٓض) حُ حیٍ يیخٌ يٓىطَیٍ کظخد حٔ حنًلٕٜل
حٓض کّ گلظّ ٗيِ يٓىطَیٍ حػَ كهٔلت حًٓخػیهیخٌ حٓض ٔ حَيیّْ٘خی َٕحكالَٕ١ی ٍح
رَّظخو طلکَ حًٓخػیهی ىٍآٍٔىِ حٓضَٔ .لی يزخَی حػظوخىی حًٓخػیهی ٍح ىٍ کظخد
«حنًلٕٜل» يطَف کَىِ حٓض کّ ظخَْح ً حَيکی پیٖ حُ كکٕيض كخً١یخٌ ٔ یخ ىٍ
حرظيحی حٓظوَحٍ آٌ طلَیَ ٗيِ ٔ رَ کظذ ىػخثیى حالٓالو ٔ طؤٔیم حنيػخثى طويو ىحٍى.
گٕ حیٍکّ کظخد ىٍ ىٔ روٖ طلَیَ ٗيِ ،روٖ َؤض ىٍ رَىحٍَيِی يزخكغ
ػًین كهٔلی ىٍ رخٍِی َظخو ػخنى ،يخٍٔحء حنطزیؼش رَ يزُخی طلکَحص حكالَٕ١ی حٓض
ٖ۲۰ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
کّ حُ ًْیٍ ٍْگٌٍ حَيیّْ٘خی َٕحكالَٕ١ی رّحػظوخىحص حًٓخػهیّ ٔحٍى ٗيِ حٓضٔ ،
روٖ ىٔو ىٍ يٍٕى ْلض ىٍٔ طخٍین يويّ رَ٘یض رلغ کَىِ حٓض .حگَچّ حیٍ حػَ
رّىٓض َیخييِ ،حيخ ىٍ ٍُٔگخٍ هٕى يٍٕى طٕؿّ حًٓخػیهیخٌ هَحٍ گَكظّ رٕىِ)ٕٔٓ(.
حًٓخػیهیخٌ حُ َظَ پٌیَٕ حكکخٍ ٔ حػظوخىحص ٓخیَ كِ ََم حُ ؿٓخطی يخَُي ٕٛكیّ
رٕىِحَيُ ،یَح ػُخ َٛكَحٔحَی ٍح حُ كکًض گُٕٓی ٔ ػَكخٌ ُْيی ٔ ػوخیي يؼظِنّ
ٔ ٗیؼّ ٔ َٕحكالَٕ١یخٌ ٔ آثیٍ ئیق ٔ گخِ حػظوخىحص يخَی پٌیَكظّحَي ٔ حُ ٕٛكیّ َیِ
طخ كئىی يظؤػَ رٕىِحَي؛ حيخ ؿُزّْخی حُ حیٍ حػظوخىحص ٍح حهظزخّ کَىِحَي کّ رخ كکَ
كهٔلی ٔ ٍٕٔ حٓظيالنی ٔ ؿُزّْخی طؼوهی کخٍ آَخٌ يُخٓذ رٕىِ حٓض.
ي٘وّٜی يلیطی کّ حكکخٍ حًٓخػیهی ىٍ آٌ ٗکٕكخ ٗي ٔ طکخيم یخكض ،طهلیوی
حٓض حُ ك٠خی كهٔلی ٔ طلهیهی کّ حُ َ١ین طَؿًّْخی ٍٕٛص گَكظّ حُ يکظذ
یَٕخٌ رخ كکًض پخٍٓیخٌ ٔ ُْيییخٌ آيیوظّ ٗيِ رٕى .حكکخٍ حًٓخػیهی طالٗی
هٕىآگخْخَّ رَحی ًْآُْگ ٓخهظٍ ػُخَٛی حُ حیٍ يکخطذ حٓض کّ آٌ ٍح رخ ُٗخهض
هٕى حُ كکًض هَآَی ٓخُگخٍ طهوی يیکَىَي.
َخ َٛهَٔٔ حیٍ ًْآُْگٓخُی ٍح ؿخيغحنلکًظیٍ ،یؼُی "طَکیذ ىٔ كکًض"
َخيیيِ حٓض کّ ػُٕحٌ یکی حُ آػخٍ ٔی َیِ ْٔض ٔ ىٍ آٌ حػَ کٕٗیيِ حٓض طخ
ُٗخهض رخُ١ت حٓالو ٍح رخ كکًض رخٓظخَت يهم ًْـٕحٍ ٓخُگخٍی ىْي .ىٍ حیٍ
ٍحٓظخ ،حٔ حُ يلٕٓو رُیخىیٍ هَآَی ٔ ؿٓخًٌٕٗنی طُِیم پیَٔی کَىِ حٓض ٔ طٜيین
حٓاليی آٌکّ هيح ىٍ گٌٗظّ ىیگَحٌ ٍح حُ كویوض رَهٍٕىحٍ ًَٕىِ حٓض.
حيخ ٓیّيحيیَكٔیٍ ٗخِ ههیهی حیٍ َظَحص ٍح ٍى يیکُي .حٔ يیگٕیي:
«كهٔلّی آكَیُٖ ٔ كهٔلّی طخٍین َ١یوض ٗیؼّی حيخيی حًٓخػیهی ٍیّ٘ ىٍ
هَآٌ کَیى ٔ حكخىیغ َزٕی ٔ حثًّی ْيی ىحٍىَّ ،ىٍ كهٔلّی ؿَد ٔ یَٕخَیخٌ.
ئؤنّی ٛئٍ کؼَص حُ ٔكيص ،ئؤنّی حٓض کّ ىٍ ػَكخٌ ُْيی ٔ ٍُط٘ظی ْى
رٕىِ ٔ هخَٕ ٙحكالَٕ١یخٌ ًَیرخٗي».
اٍوبػیلیَ ّ رْٖف
ًَیىحَى ىٍ يزلغ طٕٜف <کّ طخُِ حُ آٌ كَحؿض یخكظیى> طخ چّحَيحُِ رخ
ُٔحیخی يزٓى طٕٜف آُٗخ ٗيیى؛ حيخ َخگلظّ پیيح حٓض کّ ُُْٕ پَْٖٓخی ریًٗخٍی
كَحٍٔی پژْٖٔگَ ىَیخیطٕٜف ٔ ػَكخٌ ٔؿٕى ىحٍى کّ ًْٕحٍِ ًٍْ حٔ ٍح ي٘ـٕل
يیٓخُى ٔ حٔ ٍح رّکٕٗ٘ی َٕ كَح يیهٕحَي .طخ حیٍؿخ كًٓیيیى ًْخٌٍٕ١ی کّ ىٍ
۲۰4 كکًض یگخَّ
ُيیُّی يُ٘ؤ پیيحیٖ طٕٜف حهظالف َظَ ٔؿٕى ىحٍى ،ىٍ يٍٕى ػٕحيم طؤػیَگٌحٍ
رَ ىیگَگَٕیْخی طٕٜف َیِ ٔكيص َظَ ي٘خْيِ ًَیٕٗى .ىٍ يیخٌ َظَیخص
يوظهق ،ػيِی رَ حیٍ رخٍٔحَي کّ حًٓخػیهیّ طؤػیَ كَحٔحَی رَ طٕٜف ىحٗظّ حٓض.
حیٍ كَهّ ،ىٍ كهٔلی کَىٌ ریُٖ حٓاليی ریٖطَیٍ طؤػیَ ٍح رّؿخ گٌحٗظّ حٓض؛
رّػویيِی رَهی ،كظی ىیگَ كَهّْخی حٓاليی َیِ کّ ؿخنزخ ً رّيوخنلض ٗيیي رخ
حًٓخػیهیّ يیپَىحهظُي ،رخُ ْى حُ حیٍ طؤػیَپٌیَی ىٍ حيخٌ َزٕىِحَي .رّػُٕحٌ يؼخل:
حرٕكخيي ؿِحنی رخ حیٍکّ رخ طًخو ٔؿٕى ىٍؿٓض يوخنلض رخ حَيیٖيُيحٌ حًٓخػیهی
ٓوٍ گلظّ حٓض ،ىٍ رَهی حُ يٕحٍى طلض طؤػیَ حَيیّ٘ی آَخٌ هَحٍ گَكظّ ٔ آٌ ٍح
ىٍ آػخٍٕ يُؼکْ ٓخهظّ حٓض .حیٍ طؤػیَپٌیَی رخطٕؿّ رّٟٔؼیض هخ ٙآٌ ىٍِٔی
ُيخَی ،ػـیذ ؿهِٕ ًَیکُي ،چَح کّ حًٓخػیهیّ رخ كکٕيض هيٍطًُي هٕى ىٍ ئ َٜ
ىیگَ حهطخٍ حٓاليی ،ك٠خی كکَ ٔ حَيیّ٘ی ؿخيؼّی حٓاليی ٍح ىٍ ىٓض گَكظّ
رٕىَي ٔ طؼخنیى هٕى ٍح رّٔٓیهّی ىحػیخٌ هٕیٖ ىٍ طًخيی َوخ ١ههًَٔ حٓاليی يُظَ٘
يیکَىَي ،ىٍ حیٍ ٍحٓظخ کظخدْخی کّ رٍِگخٌ ٔ كالٓلّی حًٓخػیهی رٍّٗظّی طلَیَ
ىٍ آٍٔىَي ،رٔیخٍ ييىکخٍ آَخٌ رٕىِ حٓض.
هًٔض ػًيِی حُ َلًٕ حیٍ ػوخیي ٍح رخیي طؤػیَ ؿیَ ئظویى آٌْخ ،ىٍ َظیـّی
حٍطزخ ١ئظویى ٔ ئظًَ ٕٛكیّ رخ كَهّْخی يوظهق چٌٕ ؿالص ،يؼظِنّ ،هَحيطّ،
رخُ١یّ ٔ حيؼخل آٌْخ ىحَٔض کّ يکٍَح ً پیَٔحٌ ٗخٌ ىٍ ١ی هٌَٔ رّطٕٜف
يیپیٕٓظّحَي .یخ رخ يظٕٜكّ حٍطزخ ٔ ١يؼخَٗص ػخو ىحٗظُي.
کخيم يٜطلی ٗیزی حیٍ طؼزیَ ٍح حُ حرٍههئٌ َوم يیکُي کّ رٔیخٍی حُ
ٕٛكیّ رّكهٕل ٔ حطلخى يطهن هخثم ٗيَي ٔ ىٍحیٍ ئؤنّ رخ حيخيیّ ٔ ٍحكًَْ ّ٠أی
گ٘ظُي ،چَح کّ هخثم رّهيحثی حثًّ ٔ كهٕل هيح ىٍ آٌْخ ْٔظُي ٔ رٔیخٍی حُ آَخٌ ىٍ
يٍٕى هطذ َیِ چُیٍ ٓوٍ گلظُي ٔ کظخدْخی حًٓخػیهیٍّ ،حك٠ی ٔ ٕٛكیّی يظؤ ّهَ
حُ يطخنزی ٗزیّ رّحیٍ ،آکُيِ حٓض ٔ .ىٍيٍٕى حًٓخػیهیّ ،حيخو هخیى ٔ هخثى حنویخيش
ًْیٍ يٕهؼیض ٍح ىحٍى)ٔٓ4(.
كُّخ حنلخهٍٕی ٔ ههیم حنـَ يیگٕیُي« :حًٓخػیهیّ ىٍ طلٔیَ هَآٌ ٔ َیِ ىٍ
كهٔلّی طٕٜف ،کظزی رّٔؿٕى آٍٔىَي کّ َ٘خٌ آٌ ٍح ىٍ کظخدْخی حرٍػَری ٔ
ؿِحنی ٔ كالؽ ٔ ؿیَِ يیریُیى»()ٔٓ۳
ٓخيی حنُ٘خٍ َیِ ىٍ حیٍ رخد حظٓخٍ َظَ کَىِ ٔ گلظّ حٓض« :حٍطزخ١خص ط٘یغ
ؿخنی کٕكّ رخ طٕٜف كهٔلی ىٍ ٓطق رٔیخٍ رخالی حٓض ،يوٕٜٛخ ُْگخيی کّ
حرٕحنوطخد حٓيی کٕكی ظٍٕٓ کَى ٔ كِ ََم حًٓخػیهی حُ حٔ پیَٔی کَىَي ،کّ
حَيیّ٘ی حيخوَ ،وزخء ٔ ُكـؾ ٔحٍى ٕٛكیّ ٗي ٔ ،ىٍ ئخثم كَحٔحَی چٌٕ حَيیّ٘ی
ؿٕع ،حهطخد ٔ حريحل ٕٛكیّ حَؼکخٓی پیيح کَى)ٔٓ۶(».
حرٍههئٌ ىٍ يوييّی هٕى يیگٕیيٓ« :هَق ٕٛكیّ رخ حًٓخػیهیّی يظؤهَ یؼُی
کٔخَی کّ حْم ٍكْٔ ٞظُي ٔ رّكهٕل ٔ هيح رٕىٌ حثًّ حػظوخى ىحٍَي ،آيیوظّ ٗيَي.
پْ کالو حی٘خٌ ىٍْى آيیوض ٔ ػوخیيٗخٌ رّْى ٗزیّ گ٘ض ٔ ىٍ کالو يظٕٜكّ هٕل
رّهطذ آٗکخٍ ٗي»ٔ .ی ىٍ ؿخی ىیگَی َیِ يیگٕیيَ« :ظَیّی هطذ ٔ حريحل
ٕٛكیّ حَيیّ٘ی ٍحك ّ٠ىٍ يٍٕى حيخو ٔ َوزخء ٍح طيحػی يیکُي».
رّپُيحٗض کخيم يٜطلی ٗیزی ،حرٍػَری رلغ حَٔخٌ کخيم ٍح َیِ يظؤػَ حُ
حًٓخػیهیّ حٓض« .طؼزیَ حُ حَٔخٌ کخيم رخ حَٔخٌ كخٟم <کّ رخ ييیُّی كخٟهّی
ٍٓخثم حهٕحٌحنٜلخء يَطز ٢حٓض> رٔیخٍ َِىیک حٓضٗ .کی َیٔض کّ حًٓخػیهیّ
حیٍحَيیّ٘ ٍح حُ َٕحكالَٕ١یخٌ حهظزخّ کَىِحَي».
رٔیخٍی حُ يلووخٌ ىٍ پی اٍوبػیلیَ ّ ّؽلد ّعْك:
آٌ رٕىِحَي کّ حػزخص کُُي حرٍػَری حَيیّ٘ی «ٔكيص ٔؿٕى» هٕى ٍح حُ حهٕحٌحنٜلخء
ٔ حًٓخػیهیّ رَِٓ رَىِ حٓض .يٜطلی ؿخنذ ىٍ يٕحٍىی حىػخ يیکُي کّ رّهخَ١
َظَیّی ٔكيص ٔؿٕىی کّ حُ يُخرغ كهٔلی ٔ حًٓخػیهی ىٍ طٕٜف رّٔؿٕى آييِ،
ػوخیي َٕپیيحیی ىٍ ػَكخٌ ٔ طٕٜف آٗکخٍ گ٘ظّ حٓضٔ .ی طَٜیق يیکُي کّ
حرٍػَری حیٍ حَيیّ٘ ٍح حُ حهٕحٌحنٜلخء حهظزخّ کَىِ حٓض .رّٔیژِ حیٍکّ حٓخّ
۲۰۶ كکًض یگخَّ
ػَكخٌ ٔ طٕٜف حرٍػَری رَ يـخْيِ ٔ ٓهٕک َیٔض ،رُخءح ً ریٖ حُ آٌکّ يَ٘ری
ٕٛكیخَّ رخٗي ٔ رًّکَ ٔ يـخْيِ ٔ ؿُزّْخی ػًهی طٕٜف رپَىحُىَ ،ظَیّی كهٔلی
ىٍ يزلغ ٔؿٕى حٓض .يٜطلی ؿخنذ طؤکیي يیکُيٗ :ک َیٔض کّ حرٍػَری حیٍ
كهٔلّی هٕى ٍح حُ ٍٓخثم حهٕحٌحنٜلخء کّ يخاليخل حُ كهٔلّرخكی حٓض حهظزخّ کَىِ
ٔ حُ حیٍؿخ حٓض کّ يیریُیى يخَُي حهٕحٌحنٜلخء رّرلغ ىٍ حَٕحع َلّٕ ٔ حكالک ٔ
کیًیخ ٔ ١هًٔخص ٔ كظی حػيحى ٔ كَٔف ٔ كکًض آٌْخ يیپَىحُى.
حرٕحنؼالء ػلیلی ْى ىهیوخ ً ًْیٍ ىیيگخِ ٍح ىحٍى :طؤػیَحص كالؽ رَ حرٍػَری ٍح
ىٍ حیٍ ُيیُّ َزخیي حُ َظَ ىٍٔ ىحٗض؛ حرٍػَری ىٍؿخی ؿخی آػخٍ هٕى رَّوم هٕل
حُ كالؽ ٔ طؤییي ىیيگخِْخی ٔی پَىحهظّ حٓض .گَچّ گخِگخْی َويْخی ٍح َیِ يظٕؿّ
حٔ يیکُي .رٔیخٍی حُ پژْٖٔگَحٌ ،يزلغ ٔكيص ٔؿٕى حرٍػَری ٍح طکًیم آٌچّ
كالؽ ىحػیّىحٍ آٌ رًّٗخٍ يیآیي ،یؼُی ٔكيص ٕٗٓى ،ىحَٔظّحَي.
"ْخََی کَرٍ" يیگٕیي« :ىٍ کخٌَٕ َظخو حرٍػَری يخَُي ًّْی ػَكخٌْخ،
ًَٓحص ٔحكي ،کّ ؿیَ هخرم ُٗخهض ٔ ریخٌ حٓض هَحٍ ىحٍىٓ .یالٌ طـهیخص حُ حیٍ ّ
ؿیذحنـیٕد ٛخىٍ ٗيِ ٔ َظَیّی حًٓخی ٰانٓی حُ آٌ َخٗی يیٕٗى .ىٍ حیٍ يٍٕى
حرٍػَری رخ كکًض حًٓخػیهی ٔ ٗیؼی حيخيی يٕحكوض کخيم ىحٍى کّ َْىٔ رّىهض
رّهخٌَٕ ٔ َظخیؾ طُِیّ َظَ ىحٍَي(ٔٓ۰).
اٍوبػیلیبى كه ػِل ؿيًْیبى ،ؿْهیبى ...رب ٕلْیبىٓ :هطخٌ يلًٕى
ؿَِٕی ( 4ٓ۲ـ )ٕ ْ ٖ۰۰کّ ىحيُّی كکٕيظٖ حُ هِٔیٍ (ىٍ حیَحٌ) طخ ىٍیخی
ٓظهؾ (ُْئٓظخٌ ًٗخنی) ٔ حُ هٕحٍُو طخ ىٍیخی ػَد گٕ٘ىِ رٕى ،ىٍ طًخو يُخ١ن
ههًَٔ هٕى رّههغ ٔ هًغ حًٓخػیهیخٌ پَىحهض .يلًٕى ،رٔیخٍی حُ حًٓخػیهیخٌ ٓخکٍ
َٗٓ ٍی ٍح رّىحٍ ُى .رًّْیٍ طَطیذ ،يلًٕى ؿَِٕی رخ حًٓخػیهیخٌ ؿٍٕ ٔ ىیگَ
َٕحكی حكـخَٔظخٌ َیِ رخ ٗيص رٔیخٍ رَهٍٕى ًَٕىٔ .ی رخ طکلیَ حًٓخػیهیخٌ ؿٍٕ،
رّههغ ٔ هًغ آَخٌ پَىحهض.
ىٍ ىٍِٔی پْ حُ طـِیّی حكـخَٔظخٌ حئَُی رّىٔ ىٔنض ؿٍٕی ٔ ؿَِٕی،
حًٓخػیهیخٌ «ػالءحنيیٍ كٔیٍ» ؿٓخَُٕٔٓ ،هطخٌ ؿٍٕ ٍح رّکیٖ هٕى ىٍآٍٔىَي ٔ
رخ کًک حٔ آُحىحَّ رّطزهیؾ آییٍ هٕى پَىحهظُي ...حيخ پْ حُ «ػالءحنيیٍ كٔیٍ»
ٍحرطّی حًٓخػیهیخٌ رخ كََُي حٔ «ٓیقحنيیٍ دمحم» طیَِ ٗيٓ .یقحنيیٍ دمحمًّْ ،ی
ىحػیخَی ٍح کّ پيٍٕ ىٍ ٓخل ْ ( ۳ٖ4ق) رّؿَِی ىػٕص کَىِ رٕى ٔ َیِ رٔیخٍی
ىیگَ حُ کٔخَی ٍح کّ طخُِ رّحیٍ کیٖ ىٍآييِ رٕىَي ،حُ ىو طیؾ گٌٍحَیي)ٔٓ۴(.
۲۰۰ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
كکًَحَخٌ ؿٍٕی پْ حُ حٔ َیِ رخٍْخ ػهیّ حًٓخػیهیّ ىٓض رّحهيحيخص ؿُگی ُىَي.
َلًٕ كوٓخی حْم ُٓض ىٍ ىٓظگخِ كکٕيظی ٓال١یٍ رؼيی ؿٍٕٗ ،خیي حُ ػٕحيم يٓى
ٓوضگیَی حی٘خٌ رَ حًٓخػیهیّ رٕىِ حٓض .ؿیخعحنيیٍ کّ رَؿٍٕ ٔ يُخ١ن ًٟیًّی
آٌ كکٕيض يیکَىٗ ،خكؼی ٗيِ رٕى ٔ رَحىٍٕ ٗٓخدحنيیٍ کّ رَ ؿَِی ٔ يُخ١ن
حَ١حف آٌ كکٕيض يیکَى ،كُلی ٗيِ رٕى)ٔٓ۲(.
ىٍ كئى ٓخل ْ ( ۳۳۰ق) حُ كوٓخی رهن ٔ ًَٓهُي ٓئحل ٗيِ رٕى کّ رخ حًٓخػیهیخَی
کّ هٜي طٕرّ ىحٍَي ،چگَّٕ رخیي ٍكظخٍ کَى .يالیى طَیٍ ؿٕحدْخ حیٍ رٕىِ حٓض کّ
آَخٌ رخیي طًخيی کٔخَی ٍح کّ گًَحِ ٓخهظّ ٔ رّکیٖ هٕیٖ ىٍ آٍٔىِحَي ،رّىیٍ
حٓالو رَگَىحَُئ .نی ػًٕيخ ً طٕرّی كَى حًٓخػیهی پٌیَكظّ ًَیٗي ٔ رَحی حٔ چخٍِی
ؿِ يَگ َزٕى؛ رّحیٍ ىنیم کّ َٛیقطَیٍ حظٓخٍحص ،يًکٍ رٕى ىٍ حَيیّ٘ی كَى
حًٓخػیهی ،هخرم طؼزیَ رّيؼُخی يـخیَی رخٗي)ٔٔٓ(.
ٔهظی ٗخِحًٓخػیم ٛلٕی (ٖٓ ۲ـ ْ ۲ٓ۰ق) ىٓظٍٕ هظم ٗخِ ١خَْ،
يؼَٔفطَیٍ حيخو ٓهٔهّی «َِحٍی هخٓى ٗخْی» ىٍ ىٍِٔی حَـيحٌ ٍح ىٍ ٓخل ۲ٕ۶
( ْق) ٛخىٍ کَىٗ ،خِ ١خَْ رُّْئٓظخٌ گَیوض ٔ كؼخنیضْخ ٔ هييخص هٕى ٍح ىٍ
حكًيَگَ ُْئٓظخٌ آؿخُ کَى .ىٍ ىٍِٔی کّ حٔ ىٍ حكًيَگَ رَّٓ يیرَى ،چُي َلَ
حُ ىحػیخٌ ريه٘خٌ ،حُ ؿًهّ يیَُح ٕٛكی ٔ يیَُحؿخٌ دمحم کخرهی ٔ ٓیي كیيٍٗخِ،
ٓیيٗخِ دمحم ٔ رَهی ىیگَ حُ ريه٘خَیْخ ،رّ ىیيحٍ حٔ ٍكظُي ٔ ٍحًُْخیی
گَكظُي)ٔٔٔ(.
طهوی ًَٕىٓ ،پخْی رَحی َٓکٕد ٔی كَٓظخى ٔ حٔ ٍح ٗکٔض ىحى .آهخهخٌ پْ حُ ييطی ىٔرخٍِ
رّكکَ ؿًغآٍٔی َیَٔ حكظخى طخ ػهیّ َخَٛحنيّیٍ ٗخِ هیخو کُي؛ حيخ رَحی يَطزّی ىٔو َیِ ٗکٔض
هٍٕى ٔ ىٍ ٓخل ٖ ٔ۴4رخ كئى یکٜي ٕٓحٍ هٕى ٍح رّكٕحنی هُيْخٍ ٍٓخَیي .آهخهخٌ ىٍٓخل
ٔ۴4۳رُّٓي ٍكض؛ كَْخى ىكظَی ىٍ کظخد طخٍین ٔ ػوخیي حًٓخػیهیّ ىٍ حیٍرخٍِ يیَٕیٔي:
آهبفبى ىٍ ىٍٔحٌ حهخيظٖ ىٍ ُْي ،رخ آٍحيٖ ٔ ىٍ َٕػی حَِٔحی ٓیخٓی رٍّْزَی يٌْزی
پیَٔحٌ هٕى گٌٍحَیي .روٖ ػًيِی حُ پیَٔحٌ حٔ ىٍ ُْي ٍح هٕؿّْخ ٔ حًٓخػیهیخٌ َِحٍی ط٘کیم
يیىحىَي کّ ؿخنزخ حُ حه٘خٍ ػَٔطًُي ٔ رخٍُگخَخٌ رٕىَي .يٓىطَیٍ ٍٔیيحىی کّ ىٍ ُْي ٔ رًزجی رَحی
آهخهخٌ حكظخى حیٍ رٕى کّ گَْٔی حُ هٕؿّْخی رًزجی ١ی حهخيّی ىػٕحی رّىحىگخِ ،حيخيض آهخهخٌ رَ
هٕى ٍح َپٌیَكظّ ٔ حُ پَىحهظٍ يخنیخص رّٔی َٓرخُ ُىَي .ؿهٔخص حیٍ ىحىگخِ ىٍ آٍٔیم ) ٔ۴۶۶و
= ًیحنلـّ ٕ ْ ،ٕٔ۴ق) رٍّیخٓض «َٓ ؿُٕف إٍَٓني» ىٍ رًزجی ط٘کیم گَىیي ٔ آهخهخٌ
طٕحَٔض حيخيض هٕى رَ آَخٌ ٍح رّحػزخص رَٓخَئ .ی ىٍ حٔحهَ ػًَ حُ ىٔنض حَگهٔظخٌ طوخٟخی
پُخُْيِگی کَى ٔ ىٔنض حَگیْ پْ حُ حػطخی يوخو ٔحالكَ٠ص رّٔی ،ىٍهٕحٓظٖ ٍح پٌیَكض .حيخ
ىٓض حؿم يٓهض َيحى ٔ ىٍ رًزجی چَحؽ ػًَٕ هخيٕٕ ٗئ .ی ٍح ىٍ رخؽ كٍٔآرخى يلهّی
ًکخثٌٕ رًزجی ،ىٍ َٓىحری ىكٍ کَىَي( .آهخهخٌ حٔل حُ ىیيگخِ كَْخى ىكظَی)
آهبفبى كّم ىٍ ٓخل ٔ۴۴۳ىٍكخنیکّ چٓخٍ ٓخل پیٖ حُ آٌ رّيوخو حيخيض ٍٓیيِ رٕى ،ىٍُْي
كٕص کَى .ؿخَ٘یٍ حٔ "َٓٓهطخٌ دمحم ٗخِ" ٗي کّ پيٍ رٍِگ حيخو كخ ٔ َٟحيخو هزم حُ آٌ رٕى.
ّاال ؽٚود ّبُياكٍ کوین آهبفبى اهبم ؽبٙو اٍوبػیلیبى عِبى ،پَٔ ٗخِْحىِ ػهیهخٌ ٔ
ٗخِْحىِ هخَى طخؽ حنئنّ يظٕني ٓیِىِْى ىٓخيزَ ٔ۲ٖ۶ىٍ َٗٓ ژَٕ ٔ كخٍؽ حنظلٜیم ىٍ ٍٗظّی
طخٍین حٓالو حُ ىحَ٘گخِ ْخٍٔحٍى حٓض .حی٘خٌ ىٍ طخٍین ٔٔ ؿٕالی ٔ۲۳۰ىٍ ٍٓ ریٔض ٓخنّگی
ؿخَ٘یٍ پيٍ کالَٖ «َٓ ٓهطخٌ دمحم ٗخِ آهخهخٌ» يٍكیغ حيخو ٔ ٍْزَ يؼُٕی حًٓخػیهیخٌ َِحٍی
رَگِیيِ ٗي .حٔ چٓم ٔ ًَٓیٍ حيخو ئٍٕػی حًٓخػیهیخٌ حٓض ٔ َٔزٖ رّ ٍٕ١ئظویى رّػهی رٍ
حری١خنذ حيخو حٔل ٗیؼیخٌ ؿٓخٌ ٔ كخًّ١ی َُْح ىهض ح َٓ١دمحمرٍ ػزيهللا يیٍٓي.
ٕ ـ ٓیّيحيیَكٔیٍ ٗخِ ههیهی ٍْزَ ٗیؼیخٌ حًٓخػیهی حیَحٌ :طؼهیوخص ٔ طٕٟیلخص رَ چخپ
ىٔو کظخد «يٌْذ حًٓخػیهی ٔ َٓ٠ض كٍٔ ٛزخف» ٕٔ۳ ٚٛـ َٕٗ ٕٖ۲ظّی یٕٓق ه٠خیی
چخپ ىٔو ٖٔ۰4حَظ٘خٍحص ػطخیی.
ٖ ـ ئَؽ حنٌْذ ٔ۰ٕ ٚٛ ،ـ ٔ۰۳
4ـ ٓیخٓض َخيّ ،هٕحؿّ َظخوحنًهک ٕٓ١یٕ۳ٔٙ ،
َٓحَـخو «هٕحؿّ َظخوحنًهک» ىٍ ٗذ ؿًؼّ ،ىٔحُىِْى يخِ ٍي٠خٌ ٓخل ْ( 4۴۳م) ىٍ
ٍحِ رـيحى ىٍيلهی رَّخو ٛلُّ طٕٓ ٢یکی حُكيحثیخٌ كٍٔ ٛزخف رَّخو حرٕ١خَْ حٍحَی رّهظم ٍٓیي.
۳ـ ػخرض رٍ ُٓخٌ :حهزخٍ حنوَحيطش ،رّکٕٖٗ ٓٓیم ُکخٍ ،ىي٘نٔ۲۴ٕ ،ؤ۴۲ ٙ .
۶ـ حرٍههئٌ ٕ۲4 :؛ كٍٔ َٕروظی :كَم حن٘یؼش ،رّ کٕٖٗ ٍیظَ ،حٓظخَزٕلٔ۲ٖٔ ،و،
۶۴ ٚٛـ ۶۲؛ َٗٓٓظخَی :حنًهم ٔ حنُلم ٕٔٔ ،؛ ٓؼي رٍ ػزيهللا حٗؼَی :حنًوخالص ٔ حنلَم،
ؽٔ ،۴ٓٙ ،رّکٕٖٗ دمحمؿٕحى ي٘کٍٕ ،طَٓحٌ.
۰ـ ٓیّييَُ ٍٕٜخىٍی ،حرظيحی «ٓوٍ َخَٗ» رَ چخپ حٔل کظخد «ىػخثى حالٓالو»
۴ـ ٓیّيحيیَ كٔیٍ ٗخِ ههیهی ٍْزَ ٗیؼیخٌ حًٓخػیهی حیَحٌ :طؼهیوخص ٔ طٕٟیلخص.
۲۰۲ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
ٍیّلأثْهؼیي ًبٕو ثي فَوّ رٍ كخٍع هزخىیخَی رهوی يؼَٔف رَّخ َٛهَٔٔ حنًٕٕٓی
حنؼهٕی کّ ١زن ي٘ـَحصَٔ ،زٖ رّيٕٓی يزَهغ (يٍ حػوخد حيخو يٕٓی حنکخظى ،حنًيكٌٕ ىٍ چٓم
حهظَحٌ هى) يیٍٓي ( ٖ۲4ـ ٔ ْ ، 4۴م) حُ ٗخػَحٌ رٍِگ پخٍٓیُرخٌ ،كیهٕٔف ،كکیى ٔ
ؿٓخَگَى ٔ حُ يزهـخٌ يٌْذ حًٓخػیهی رٕىٔ .ی ىٍ هزخىیخٌ حُ طٕحرغ رهن يظٕني ٗي ٔ ىٍ یًگخٌ حُ
طٕحرغ ريه٘خٌ ىٍگٌٗض .رَ حؿهذ ػهٕو ػوهی ٔ َوهی ُيخٌ هٕى حُ هزیم كهٔلّ ٔ كٔخد ٔ ١ذ ٔ
يٕٓیوی ٔ َـٕو ٔ کالو طزلَ ىحٗض .ىٍ حٗؼخٍ هٕیٖ رّکَحص حُ حكخ ّ١ىحٗظٍ هٕى رَ حیٍ ػهٕو
طؤکیي کَىِ حٓضَ .خ َٛهَٔٔ رًَّْحِ كخكع ٔ ٍٔىکی ؿِء ّٓ ٗخػَی حٓض کّ کم هَآٌ ٍح
حُرَ ىحٗظّ حٓضٔ .ی ىٍ آػخٍ هٕیٖ ،حُ آیخص هَآٌ رَحی حػزخص ػوخیي هٕىٕ حٓظلخىِ کَىِ حٓض.
كکیى َخ َٛهَٔٔ ىٍ ریٍ حْخنی ىٔ ٕٓی آيٕ ٔ ريه٘خٌ ىحٍحی ٗؤٌ ،يوخو ٔ يُِنض هخٛی
حٓض طخ كيی کّ يَىو حٔ ٍح رَّخو «كـض»ٓ« ،یّي ٗخِ َخٔ َٛنی»« ،پیَ ٗخِ َخ« ،»َٛپیَ
کخيم»ٗ« ،خِ َخَٛآهخ» ٓ« ،یّي آؿخ» « ،آؿخ ٓیّي» ٔ ؿیَِ یخى يیکُُي ٔ رَّخو حٔ ٕٓگُي يٗهٍَٕي.
حٔ ىٍٓخل ٔ 4۴هًَی ( ٔٓ۴۴طَٓخیی 4۶۰هٍٕٗیيی) ىٍ یًگخٌ ريه٘خٌ ىٍگٌٗض .يِحٍ
ٔی ىٍ یًگخٌ ُیخٍطگخِ هخ ٔ ٙػخو حٓضٔ .ی طخ پخیخٌ َُيگی هٕى ػٌد ُیٔض ٔ حُىٔحؽ َکَى.
۲ـ ػهی ئؼٕىی :حنظُزیّ ٔ حالَٗحف ٖ۰ٖ ٚٛ ،ـ ، ٖ۰4رّکٕٖٗ ىهٕیّ ،نیيٌ،
ٓٔ ـ یکی حُ حٓخٓیطَیٍ يزخكؼی کّ پیَحيٌٕ ؽالط َ١ف گَىیيِ ،ئؤنّی يٌْذ حٔ حٓض.
ػيِی ُیخىی حُ يلووخٌ حٓاليی ٔی ٍح حُ هَحيطّ ٔ حًٓخػیهیّ ىحَٔظّحَي .يیگٕیُي حًٓخػیهیّ حُ
ًْخٌ ُيخٌ كالؽ ،حٔ ٍح حُ هٕى يیىحَٔظُي ،يٜطلی ؿخنذ يیگٕیي« :كالؽ ىٍُْگخو كٍٕ٠
هٕى ىٍ حْٕحُ رخ كٔیٍ حْٕحُی ىحػی رٍِگ حًٓخػیهی يالهخص ٔ گلض ٔ گٕ ىحٗظّ...
َٓی حًٓخػیهی رّحیٍ َکظّ حٗخٍِ يیکُُي کّ كالؽ ًٗخٍ يلووخٌ يیگٕیُي :رَهی َّ ٕٜٙ
رّىٓض كٔیٍ حْٕحُی ىػٕص حًٓخػیهی ٍح پٌیَكظّ ٔ ًَْحِ حٔ رّرؼ٠ی حُ يُخ١ن حًٓخػیهی ٓلَ
کَىِ حٓض .ىٍ ٕٓحى کٕكّ رخ ىحػی كًيحٌ رٍ حٗؼغ ٔ ػزيحٌ آُٗخ ٗي .پْ حُ آٌ رّرلَیٍ ٍكض ٔ
رخ حرٕٓؼیي ؿُخری آُٗخ گَىیي ٔ ىٍ ٍحِ رخُگ٘ض رخ ىحػی دمحم رٍ كٔیٍ يؼَٔف رّىَيحٌ يالهخص
کَى .حُ ٕٓی ىیگَ ػزيحٌ َیِ چُي رخٍ ىٍ رـيحى رّيالهخص كالؽ آيي ٔ ىٍ يٍٕى رَهی حُ حيٍٕ
يٓى يَرٕ ١رََّ٘ ىػٕص حًٓخػیهی رّطزخىل َظَ پَىحهض( .يٜطلی ؿخنذ ،حنلالؽ ٖ4 ٚٛ ،ـ
)ٖ۳ـ يٌْذ كالؽٍٔ ٕٓ۴ ٙ ،ژِ آٍَخنيُ؛ طَؿًّی ػزيحنلٔیٍ يیکيِٕٓ۴ ٙ ،
رَهی ىیگَ كالؽ ٍح ىحػی هَحيطّ ىحَٔظّحَي؛ «آٌچّ ىٓظخٔیِ كخيي رٍ ػزخّ ٔ یخٍحَٖ ىٍ
طٕهیق ٔ يلخکًّی حٔ ٗيَّٓ ،کظّ رٕى :حٍطزخ ١رخ هَحيطّ ،ىػٕی ٍرٕریّ ،هٕل رّػیٍحنـًغ کّ
ىٍػزخٍص حَخحنلن هال ّٛيیٗي .رَّظَ يیآیي کّ كخيي ُٔیَ ًْیٍ َّٓکظّ ٍح ؿٓض طؼویذ حٔ
کخكی يیىیيٰ ،نکٍ كوٓخء رّئؤنّی طزيیم كؾ ریٖطَ طٕؿّ کَىَي ،چَح کّ حیٍ ٍأی ؿُزّی كوٓی ٔ
ٓیخٓی ٍٍٔٗطَی ىحٗض ٔ كالؽ ٍح ىٍػیٍ كخل رّهَحيطّ ٔ َُخىهّ َْىٔ يُظٔذ يیکَى».
"ٍٔژِ آٍَخنيُ" ىٍ حىحيّ يیگٕیي :حیٍ طزيیم كؾ ىٓظخٔیِ يُخٓزی رٕى ،چٌٕ َٕػی َُيهّ
رٕى ٔ رخ ٍأی هَحيطّ کّ چُيی رؼي حُ ک٘ظّ ٗيٌ كالؽ كـَحالٕٓى ٍح ٍرٕىِ ٔ َِى هٕى رَىَي،
ًْٔخٌ رٕى .هَحيطّ َیِ رّٓزذ رَهی حُ حػًخل َظیَ حرخكیگَی ٔ ...يظٓى رّهَٔؽ حُ ىیٍ ٗيَي
ٔ حُ آٌ پْ طًٓض هَيطی رََْکّ يیهٕحٓظُي حٔ ٍح َُيین رُخيُي ح١الم يیٗي.
ٓ۲۴ كکًض یگخَّ
ىیگَ چَِٓی ؿُـخنی کّ رَ يٌْذ حًٓخػیهی ُٗخهظّ ٗيِ ػیيالوٚبد ًْيحَی حٓض کّ ىهیوخ ً
یخُىِ ٓخل رؼي حُ يَگ َخَٛهَٔٔ رّىَیخ آيي (ٕ ْ ،4۲م) ٓوض طلض طؤػیَ َخ َٛهَٔٔ رٕى.
يٍٕ٘ٓطَیٍ آػخٍ ػیٍحنو٠خص کّ ػزخٍص حُ «طًٓیيحص»ُ« ،ريس حنلوخین»َ« ،خيّْخ» ٔ
«ٗکِٕحنـیذ» حٓض ،ىٍ ؿخی ؿخی هٕى حُ آػخٍ ٔ حٗؼخٍ َخ َٛهَٔٔ آٍٔىِ حٓض .گم َٓ ٓزي
آٌْخ طًٓیيحص حٓض کّ ػیٍحنو٠خص ىٍ آٌ َٓحَٓ رّحٗؼخٍ َخ َٛهَٔٔ حٓظُخى کَىِ حٓض؛
ًْیٍ ٍٕ١ىٍ َخيّْخ؛ ٔ حیٍ ؿخی طؼـذ ىحٍى ،چٌٕ طخٍین َخ َٛهَٔٔ ٔ ػیٍحنو٠خص ٍح ىٍ یک
ؿخ هَحٍ ًَیىْي .ػیٍحنو٠خص یک ٕٛكت آط٘یٍ يِحؽ ٔ َٓريحٍ حٓض کّ َٓ ىٍ ١خػض ػوم
ًَیَٓي؛ ٔ َخ َٛهَٔٔ حَٔخَی يالیى ٔ هَىگَح حٓض کّ يیهٕحْي ًّْی ىهخین ٍح رخ َٓ پُـّی
ػوم رگ٘خیي؛ حيخ حیٍ حَٔخٌ َٓريحٍ رَحی حػزخص ييػیخطٖ رّٗؼَ آٌ حَٔخٌ هَىگَح حٓظُخى يیکُي!
ٔٔ ـ افْاىالٖلبء گَْٔی ریَخو ٔ َ٘خٌ حُ يٕأنلخٌ حٓاليی حٓض کّ ىٍ هٌَٔ چٓخٍ ٔ
پُؾ ْـَی ىٍ ر َِٜيیُیٔظّ ٔ رََّ٘ ػوخیي هٕیٖ رَ يزُخی حنظوخ١ی حُ ػوخیي حٓاليی ،كهٔلّ ٔ
ػَكخٌ َٕحكالَٕ١ی ٔ ػهٕو ١زیؼی يیپَىحهظُي .آَخٌ ىٍ حَظ٘خٍ ىحثَسحنًؼخٍف يؼَٔف هٕى کّ
ي٘ظًم رَ پُـخِ ٔ یک ٍٓخنّی كهٔلی حٓض ،رٔیخٍ يٕكن رٕىَي آػخٍ حی٘خٌ طخ ُُْٕ رّػُٕحٌ رو٘ی
حُ يظٌٕ حٓاليی رخهی حٓضْٕ .یض كَىی ٔ ٓیخٓی ٔ ٔحرٔظّگی ػویيطی حهٕحٌحنٜلخء ًْچُخٌ ىٍ
رٕطّی حرٓخو حٓض ،کٔخَی حی٘خٌ ٍح رَ يٌْذ حًٓخػیهی هٕحَيِحَي ٔ ىیگَی حیٍ ٍح حَکخٍ ًَٕىِحَي.
يزهـخٌ حًٓخػیهی چٌَٕٔ :لی ،حرٕكخطى ٍحُی ٔ حرٕیؼوٕد ٓـٔظخَی رّطزییٍ ٔ طَ٘یق ػوخیي
حًٓخػیهی رّٗیِٕی يَٕٓو آَخٌ ي٘ـٕل رٕىَي.
آٌچّ حُ طلویوخص يظؼيى رّىٓض آييِ حیٍ حٓض کّ حكَحى حهٕحٌحنٜلخء ىٍ ػیٍ کّ گَحیٖ
ٗيیي ٗیؼی ىحٗظُي ،حُ كهٔلّی یَٕخٌ طؤػیَ پٌیَكظّ رٕىَي ٔ .ىٍ ػهٕو يوظهق ح١الػخص ؿخنزی
ىحٗظُي ،ىٍ ٍٓخثم هٕى يطخنزی حُ كهٔلّ گَكظّ طخ ػهٕو ١زیؼی ٔ يٕٓیوی ٔ حىریخص ٍح ریخٌ
ىحٗظّحَي .رَهی يیگٕیُي حًُْخٌ حرظيحء يلخكم حًٓخػیهی آَخٌ ٍح ىٍ ؿًغ هٕى پٌیَكظّ ٔ آَخٌ ٍح حُ
هٕى يیىحَٔظّحَي ،حيخ ىٍيوخرم ػيِی ْى حی٘خٌ ٍح ٗیؼّی حػُیػَ٘ی ىحَٔظّحَي .رُخرَحیٍ َّيیطٕحٌ
آٌْخ ٍح ٛي ىٍ ٛي حًٓخػیهیّ ىحَٔض ٔ َّيیطٕحٌ آٌْخ ٍح حُ حیٍ ١یق هخٍؽ هٕحَي.
ػزيحنَكًٍ رئی ،حًٓخػیهیُٗخّ يؼخ َٛيیگٕیيَّ :يیطٕحٌ حهٕحٌحنٜلخء ٍح حُ حًٓخػیهیّ
ٓوَِ گَكظّ ٔ رّآٌْخ يلٕٔد کَى ،چٌٕ ىٍيٕحٍى يظؼيىیٍٓ ،خثم حهٕحٌحنٜلخء ،حًٓخػیهیّ ٍح رّ ُ
نوذ ٓزؼیّ ىحىِحَي ٔ گلظّحَي آٌْخ آٍحء ٗخم ٔ َخىٍی ىحٍَي.
رئی ىٍ حىحيّ يیگٕیي :طؼـذ يیکُى حُ رؼ٠ی يلوویٍ کّ رّحهٕحٌحنٜلخء نوذ حًٓخػیهیّ
يیىُْي ،رهّ ،ىٍٓض حٓض کّ ىٍ رؼ٠ی حُ ئخثم ،حًٓخػیهیّ رخ حهٕحٌحنٜلخء حٗظَحکخطی ىحٍَي،
حيخ حیٍ ىنیم رَ یکی رٕىٌ آٌْخ ًَیٕٗى؛ حگَ حٗظَحک ػویيِ ىٍ رؼ٠ی حُئخثم ىنیم رَ ْىيٌْذ
رٕىٌ يیٕٗى ،رخیي كخٍحری ٔ حهٕحٌحنٜلخء َیِ ْىيٌْذ رخُٗي ،چٌٕ حٗظَحکخص آٌْخ ریٖطَ حٓض.
ٕٔ ـ ىیٕحٌ َخ َٛهَٔٔ ،هٜیيِی ٖٔ
ٖٔ ـ َخ َٛهَٔٔٔ :ؿّ ىیٍ ، ۰۲ ٙ ،طَٓحٌ ،حَـًٍ كهٔلّی حیَحٌٕ ٖٔ۳۶ ،
ٔ4ـ ًْخٌ.
ٔ۳ـ ُريس حنلوخین ـ َٔلی4۰ٙ ،
ٔ۲۴ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
ٛخكزی حالٛالف
َ ٔ۶ـ كًیيحنيّیٍ کَيخَی ،حكًي رٍ ػزيهللا :حنَیخ ٝكی حنلکى ریٍ حنٜخىیٍ
ٔ حنَُٜس ،يوييّ ٔ طلوین ػخٍف طخيَ ،ریَٔص ،ىحٍحنؼوخكّٕ44 ٙ ، ٔ۲۶ٓ ،
ٔ۰ـ َخ َٛهَٔٔ :هٕحٌ حالهٕحٌ ،رّ کٕٖٗ یلیی ه٘خد ،هخَِْٕ۴۴ ٙ ،
ٔ۴ـ ًْخٌٔ۴۰ ٙ ،
ٔ۲ـ ًْخٌٔ۴۴ ٙ ،
ٕٓ ـ ًْخٌٔٔٔٙ ،
ٕٔ ـ ًْخٌ۴۴ ٙ ،
ٕٕ ـ َخ َٛهَٔٔ :ؿخيغ حنلکًظیٍ ،طٜلیق ٔ يوييّ ْخََی کَرٍ ٔ دمحم يؼیٍ ،طَٓحٌ،
ٍٕٓ١ی۶۶ ٙ ، ٖٔ۶ٖ ،
ٖٕ ـ كَْخى ىكظَی :حًٓخػیهیّ ،طخٍین ٔ ػوخیي آٌٔٔ۲ ٙ ،
ٕ4ـ ْخََی کَرٍ :طخٍین كهٔلّی حٓاليی ٕٔ۶ ٙ ،؛ ٕٓ١یٍٟٔ :ش حنظٔهیى ٔ۲ ٙ ،
ٕ۳ـ َخَٛهَُٔٔ :حى حنًٔخكَیٍ ،طٜلیق دمحم رٌل حنَكًٍ ،رَنیٍٔ۲ٖٙ ،
ٔ۶ـ يٓيی كَيخَیخٌ :ىٍُٓخيّی طخٍین ٔ ػوخیي ،هى ََ٘ ،حىیخٌٕٕ4 ٙ ،
ٕ۰ـ كًیيحنيّیٍ کَيخَی ،حكًي رٍ ػزيهللاٍ :حكشحنؼوم ،طٜلیق يٜطلی ؿخنذ ،ریَٔص،
ىحٍحالَينْ۲ٓ ٙ ،ٔ۲۴ٖ ،
ٕ۴ـ ًْخٌ4ٓ ٙ ،
ٕ۲ـ ًْخٌٕ۴ ٙ ،
ٖٓ ـ ًْخٌ ۲ٓ ٚٛ ،ـ ۴۲
ٖٔ ـ ًْخٌ۰ٖ ٙ ،
ٕٖ ـ ًْخٌٕٕٕ ٙ ،
ٖٖ ـ ًْخٌٕٕ۲ ٙ ،
ٖ4ـ ًْخٌ ۶ٖ ٚٛ ،ـ ۶۲
ٖ۳ـ حرٕیؼوٕد ٓـٔظخَی ،حٓلخم رٍ حكًي :ک٘قحنًلـٕد ،رخ طٜلیق ٔ يوييّی ْخََی
کَرٍ ،طَٓحٌ۶۲ ٙ ،
ٖ۶ـ کَيخَیٍ :حكش حنؼوم ٕ44 ٙ ،؛ پم .حی ٔ .حکَ :حرٕیؼوٕد ٓـٔظخَی ،يظلکَ ٔ ىحػی
حًٓخػیهی ،طَؿًّی كَیئٌ ريٍِحی، ،طَٓحٌ ۰ٔ ٙ ،؛ َخَٛهَٔٔٔ :ؿّ ىیٍ۳ٖ ،
ٖ۰ـ َخَٛهَٔٔٔ :ؿّ ىیٍ۴ ٙ ،
ٖ۴ـ حرٕ یؼوٕد ٓـٔظخَی :حنیُخریغ ،طلوین يٜطلی ؿخنذ ،ریَٔص ،حنًکظذ حنظـخٍی نهطزخػش
ٔ حنَُ٘ ٔ حنظُٕیغٕٕ ٙ ،ٔ۲۶۳ ،
ٖ۲ـ ْخََی کَرٍ :طخٍین كهٔلّی حٓاليٗ ،حٓيهللا يزَٖ٘ ٕٕٔ ٚٛ ،ـ ٖٕٔ
ٓ 4ـ كَْخى ىكظَی :حًٓخػیهیّ ،طخٍین ٔ ػوخیي آٌ۶ٖ ٙ ،
ٔ 4ـ دمحم رٍ ُیٍ حنؼخريیٍ حنليحیی حنوَحٓخَی :طخٍین حًٓخػیهیّ یخ ْيحیش حنًئيُیٍ حنطخنزیٍ ،رّ
حْظًخو ٔ طٜلیق :حنکٔخَيٍ ٓیًیَٕٕف ٕٖ ٚٛ ،ـ ٕ4
ٕ 4ـ ًْخٌ ٕ4 ٚٛ ،ـ ٕ۴
ٖ 4ـ ٕٛكیّ حیٍ حَيیّ٘ ٍح حُ حًٓخػیهیخٌ رّػخٍیض گَكض ،چُخٌکّ يٕنٕی گلض:
ٕ۲۴ كکًض یگخَّ
ٍُحو ٔ حرٍ ٗيحى ُٓٛخؿی يطَف ٗيَِ ،یِ ٓوٍ ًَیگٕیُي .يُخرغ حهیَ چُیٍ ٔحًَٕى کَىِحَي کّ ّ
يیًٌٕ هيحف ٔ پیَٔحَٖ ،حُ حطزخع حرٕحنوطخد رٕىِ ٔ ًّْگی رخُ١ی ٔ حرخكی رٕىِحَي.
ىٍرخٍِی حرٕحنوطخد کظخدْخی طؤنیق ٗيِ حٓض يخَُي:
ٔ ـ حنَى ػهیحنـخنیش ٔ حریحنوطخد ٔ حٛلخرّ :حُ حرٕحٓلخم حرَحْیى رٍ حری كل ٚکخطذ.
ٕ ـ يخٍٔی كی حری حنوطخد دمحم رٍ حری ُیُذ ،طؤنیق ي٘ظَک حكًي رٍ دمحم رٍ ػهی رٍ ػًَ
رٍ ٍرخف حنوّالء ّ
حنٕٔحم ٔ رَحىٍٕ ػهی.
ٖ ـ يوظم حریحنوطخد ،حُ حرٕؿؼلَ دمحم رٍ ػزيهللا رٍ يَٓحٌ کَهی ،کّ َـخٗی ىٍرخٍِی ٔی
ػزخٍحص :کٌحد ،ؿخنی ٔ «كخٓي حنًٌْذ ٔ حنليیغ» ٍح رّکخٍ رَىِ حٓض.
4ـ يُخهذ حریحنوطخد ،حُ حرٕؿؼلَ دمحم رٍ ػزيهللا رٍ يَٓحٌ کَهی.
يلووخٌ يؼخَ َٛیِ ىٍ رٍَٓیْخی كَهُّٗخٓی هٕى ،ىٍرخٍِی حرٕحنوطخد ٔ هطخریخٌ
طلویوخطی کَىِحَي کّ حُ آٌ ؿًهّ حٓض:
حنق ـ ٔالىیًیَ حیٕحَق ىٍ «رُیخَگٌحٍ يِػٕو حًٓخػیهیّ»
د ـ ٔالىیًیَ حیٕحَق ىٍ «یخىىحٗضْخی ىٍرخٍِی حوحنکظخد» ٔ ىٍ چُي طلوین ىیگَ.
ؽ ـ نٕی يخٓیُیٌٕ ىٍ «يٜخثذ كالؽ» ٔ َیِ ىٍ چُي کظخد ٔ يوخنّی ىیگَ.
ى ـ رََخٍى نٕثیْ ىٍ «گُٕٓظیٔى حٓاليی»
ْـكَْخى ىكظَی ىٍ «طخٍین ٔ حَيیّ٘ی حًٓخػیهیخٌ»
۶۰ـ َخَٛهَٔٔ ،هٕحٌ حْلهٕحٌ۴۶ ٙ ،
۶۴ـ ػهًخی ٗیؼّی حػُیػَ٘ی طخ هٌَ ىٔحُىِْى ،حهزخٍی رٕىَي ٔ چُخٌ طؼٜذ ىحٗظُي کّ
حگَ کٔی حُ ىٍٓظی حؿظٓخى ٓوٍ يیگلض ،حٔ ٍح طکلیَ يیکَىَي ٔ رّپیَٔی حُ يکظذ حرٕكُیلّ
يظٓى يیًَٕىَي .چُخٌکّ طخ حٔحهَ هٌَ ٓیِىِْى ْـَی (ُيخٌ رَٔؿَىی ،و ٓ ْ ، ٖٔ۴ق)
ؿخيؼّی ٗیؼّی حػُیػَ٘ی ىحٍحی ٍٓخنّی طٕٟیق حنًٔخیم ،رّٓزک ٔ ٓیخم كؼهی َزٕىِ حٓض.
هزم حُ رَٔؿَىی ٍٓخنّْخی کٕچک کٕچکی طلض ػُخٔیٍ «يوظَٜحالكکخو»« ،رؼٞحالكکخو»،
«يٕؿِحالكکخو»ٍٔ ...حؽ گَكظّ رٕىَ .خَٛيکخٍو ٗیَحُی ،ىٍ يوييّی ٍٓخنّی هٕى َٕٗظّ حٓض:
«ٍٓخنّی طٕٟیق حنًٔخثم کّ يظٍ َؤظیٍ آٌ طّٕٓ ٢چُي طٍ حُ ك٠الی كُِٕ ػهًیّ هى ىٍ
َِٓ رَ ١زن كظخٔحی حی٘خٌ طُظیى ٗي ،گخو يٕأػَّی ىٍػ َٜيَكٕو آیش هللا حنؼظًی رَٔؿَىی هيّّ ّ
َ١ین ٔحٟق ٓخهظٍ حكکخو كوٓی ،رَحی ّحٔنیٍ رخٍ ،ؿٓض ػًٕو يَىو رٕى ،چَحکّ ْى حٛطالكخص
پیچیيِی يو ٕٜٙكوّ کّ ٍٓخنّْخی پی٘یٍ يًهٕ حُ آٌ رٕى ،ىٍ طٕٟیق حنًٔخثم ٔؿٕى َيحٗض ٔ
ْى ؿًهّرُيیْخ ٓخىِ ٔ ٍٍٔٗ ٔ ىٍ ػیٍكخل ىهین ٔ ئُـى رٕى؛ رًّْیٍ ىنیم ،حػَ ػًیوی ىٍ
ظىنّ» يَحؿغ رٍِگ ىیگَ ٍؿزض حه٘خٍ يظيیٍ َٔزض رّكٓى ئخثم ىیُی گٌحٗض .رؼي حُ «يؼ ّ
کؼ ّ ّ
َّللا حيؼخنٓى َیِ حُ آٌ يظٍ حٓظلخىِ کَىِ ،رخ ىحهم ًَٕىٌ كظخٔحی هٕى ىٍ يظٍ يِرًٍْٕ ،خٌ ٓ ُّض
پُٔيیيِ ٍح طؼویذ کَىَي».
۶۲ـ يٌحْذحالٓاليییٍ ،ػزيحنَكًٍ رئی ،ریَٔص ىحٍحنؼهى نهًالییٍٕ۰۳ ٙ ،
ٓ ۰ـ َخ َٛهَٔٔ :هٕحٌ حالهٕحٌٔ۴ ٙ ،
ٔ ۰ـ َخ َٛهَٔٔٔ :ؿّ ىیٍ ٖٖ ٙ ،ـ ٕ4
ٕ ۰ـ َخ َٛهَٔٔ :هٕحٌ حالهٕحٌٖٕٔ ٙ ،
۲۴۳ كکًض چٓخٍىِْىٗ :یؼّی حًٓخػیهی
ٔ۰
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ٌُل كه ػوكبى ّ كلَلَ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۲۴۴ كکًض یگخَّ
ػوكبى ٌُلّ
ٗزّهخٍِی «ُْي» َُٓيیٍ ٗگلظیْخ حٓض ٔ یکی حُ چٓخٍ يَکِ ػًيِی كکَ ٔ
كهٔلّ ٔ ىیٍ ٔ ػَكخٌ ىٍ ىَیخی کٍٓ يیرخٗي؛ حیٍ َُٓيیٍ کٍٓ ،ىحٍحی آثیٍْخی
ٍَگخٍَگ ٔ ػَكخٌ رٔیخٍ ؿُی ٔ يـِىحٍ حٓض .ىٍ ػَكخٌ ٔ كهٔلّٖ ُْيی ،طکخيم
طيٍیـت چُيیٍ ِْحٍ ٓخنّ ٍٕٛص گَكظّ کّ هٕى يلٕٜل آثیٍْخٖ ُْيی حٓض .حیٍ
آثیٍْخ ي٘ظًم حٓض رَ ٍٓىْخٖ يلهٗ ٔ ُٓضْخٖ حػظوخىٖ ٔ ػزخىٖ؛ حيخ َّرّگَّٕی
حىیخٌ آًٓخَٗ کّ ىحٍحٖ پیخيزَ ي٘و ٔ ٚطَ٘یلخص ػزخىة يُ ٔ ٕٜٙيؼیٍ ،حُ
يُزغ ٔحكيٖ يؼم طٍٕحص یخ هَآٌ َٓچًّ٘ گَكظّ رخٗي؛ رهکّ ىحٍحٖ ٍیّْ٘خٖ
رخٓظخًَْٗ ،چٌٕ حٓطٍِْٕخٖ هزیهٕة رخٓظخَٗ ،طًيٌ ىٍِی ُٓئَٓ ،ىِْخٖ ٔىحیٗ،
حٔپخَی٘خىْخ ،يٓخرخٍحطخٍ ،حيخَخیخ ،رًَُْخّٕٓ ،طَحّ ،آٍَیخکخّ ٔ حيؼخل آٌْخ حٓض.
کّ <رّپُيحٗض ٛخكذ َظَحٌ> ٍیّْ٘خی ٖٗ ِْحٍ ٓخنّ ىحٍى.
يظٌٕ ُْئ حُ نلخظ كـى ،طؼيحىُ ،رخٌ ٔ يٕٕٟػخص ىحٍحی طُٕع ُیخى ٔ
رَّٓخیض پیچ ىٍ پیچ ٔ ؿُی حٓض .رٍّٕ١ی کّ يطخنؼّی يظٌٕ ُْئثی حَٔخٌ ٍح ىٍ
هٕى ؿَم يیکُي؛ رَّْ َ١ف کّ ىٓض ٔ پخ رَِی رّىَیخی ىیگَی يیٍٓی؛
ىَیخْخی کّ هَٔؽ حُ آٌْخ يًکٍ َیٔض .حیٍ َٕٗظّْخ كخٔی َٓٔىْخی ٍٔكخَی،
١هٔىْخ ،كهٔلّْخ ،حهالهیخص ،كًخّْٓخ ،طٕٛیلخص هيحیخٌ ،آىحد ٔ طَ٘یلخص يٌْزی،
حٗؼخٍ ٔ ىحٓظخٌْخی حٓض کّ ُْئْخ رخٍْٔخی هٕىٍح رَ پخیّی آٌْخ حٓظٕحٍ يیکُُي.
حُ آٌؿخ کّ َْ ىیٍ ٔ آثیٍ <يخَُي ًّْی ٔحهؼیضْخی رَ٘ی> حٍگخَیٔى َُيِ
ْٔظُي ٔ پخ رّپخی طکخيم طخٍیوت ؿخيؼّ طکخيم يییخرُيُٓ ،ضْخی ُْيی َیِ ىٍ ئیَ
طکخيهت هٕى حُ كئى هٌَٔ ْ٘ظى طخ پُـى پیٖ حُ يیالى حَٔـخو یخكض ٔ رّآٌچّ آٌ
ٓ۲۲ كکًض یگخَّ
ٍح آثیٍ ٔ ػَكخٌ ُْئ يٗىحَیى ،ىٍآيي ٔ َز ٞيؼُٕیض ُْيی ٍح رّىٓض گَكض.
حئَُِ آثیٍ ُْئ حُ نلخظ طؼيحى پیَٔحٌٕٓ ،يیٍ ىیٍ پْ حُ ئیلیض ٔ حٓالو ٍح
ط٘کیم يیىْي .كئى ْ٘ظخى كیٛي حُ ؿًؼیض کٍٕ٘ ُْئٓظخٌ پیَٔ حیٍ ىیٍ ْٔظُي.
ىٍ یک َگخِ يوخیّٔحی يیطٕحٌ َطلّْخ ٔ ٍیّْ٘خی آثیٍْخی ُْئ ٍح حُ ؿٓض
ُيخَی رَ حٓخ١یَ یَٕخَی يويو ىحَٔض؛ ٔنی ٍٗي ٔ حَٔـخو ػوهی ٔ كهٔلی ٔ ػَكخَی
َْىٔ طوَیزخ ً ْىُيخٌ رٕىِ حٓضٰ .نکٍ حُ نلخظ يلظٕحیی ٔؿّ طًخیِ يٓى َْىٔ ىٍ آٌ
حٓض کّ كهٔلّی یَٕخٌ حُ يلٕٔٓخص آؿخُ کَى ٔ ؿٓخٌ ػیُی ٍح يٍٕى ييحهّ
هَحٍىحىٔ ،حهغریُی ٍح حٓخّ کخٍ هٕى گَكض ٔ رُیخٌگٌحٍ طًيٌ َٕیٍ ؿَری ٗي؛ حيخ
كهٔلّی ُْئ رّىٌٍٔ ٔ ههّٔ ٍكظّ ٔ يزخَی حهالهی ٔ ىٌٍٔٓخُی كَىی ٍح يٍٕى
ًْض هٕى هَحٍىحى .رّػزخٍص ٓخىِ« :كهٔلّی یَٕخَی رَرُیخى َگَٕ يخىی رّحیٍ َظیـّ
ٍٓیي کّ رخالهَِ حَٔخٌ ًْیٍ حٓض کّ ْٔض؛ طالٕ َکَى طخ ىٌٍٔ حٔ ٍح طـییَ ىحىِ ٔ
حُ حٔ چیِی ىیگَی رٔخُى؛ رهکّ طالْٕخی هٕىٍح ريیٍٕٓ ٕٓم ىحى کّ رَحی َُيگی
رٓظَ ًْیٍ حَٔخٌ <يٕؿٕى> ؿٓخٌ رٓظَی رٔخُى.
ح ّيخ كهٔلّی ُْيی رَپخیّی َگَٕ يؼُٕی هٕى رّحیٍ َظیـّ ٍٓیي کّ حٛهیض
حَٔخٌ حیٍ َیٔض کّ ْٔض؛ ػًيِ طالْٕخی هٕى ٍح ريحٌٕٓ ٓخيخٌ ىحى کّ رگٕیي:
رخالهَِ حیٍ ؿٓخٌ يلم ٍَؾ ٔ ػٌحد ٔ رخالطَ حُ آٌ <ىحٍ يـخُحص> حٓض ٔ ىٍٓض
ٗيَی ْى َیٔض .ؿٓخٌ ٔحهؼی ًْخٌ ؿٓخٌ ىٌٍٔ حَٔخٌ حٓض ،پْ حَٔخٌ حگَ روٕحْي
ىَیخی رٓظَی ىحٗظّ رخٗي ،رخیي ىَیخی ىٌٍٔ هٕى ٍح رٔخُى.
الیّْخٖ ىٍَٔٗ آثیٍ ُْئ ٍح ػویيِ رّطُخٓن ،کخٍيخ (ػًم ٔ ػکْحنؼًم)
ٔى هيحیخٌ ،پَٓظٖ هيحیخٌ يخىیٍُّ ،یخٟضُ ،یخٍص، ػزخىص ،طُيیْْخٖ حُ طـ ّ
كیٕحَخص يويّ ،هَِيِگخٌ ٔ كَ٘حص يويّ ،گمْخ ٔ گیخْخٌ يوئٍّ ،ىْخی
يويّٓ ،هطّی رًَُْخٌ ٔ حيؼخل حیٍْخ ط٘کیم يیىُْي .حیٍ يهـًّی ػـیذ ٓزذ
ٗيِ حٓض طخ آثیٍ ُْئ رٍّٕٛص َظخيٗ ىٍآیي کّ رخ حَؼطخف رّْى رخكظّ ٕٗى.
ْٔظّی يَکِی آثیٍ ُْئ رٔیخٍ يظلخٔصطَ ٔ پَ يـِطَ حُ ظخَْ آٗلظّی آٌ
حٓض؛ آٌچّ ىٍ حیٍ آثیٍ حُ حًْیض ٔیژِ رَهٍٕىحٍ حٓض كویوض «ُّٓ طُّ ىٍيّ =
ىْخٍيخْخ» حٓض« .ىْخٍيخْخ» ریخٌگَ كویوض طکٕیُٗ حٓض کّ ىٍ ًّْؿخ ٔ ًّْچیِ
ك ٍٕ٠آَی ىحٍى .حیٍ یک هخٌَٕ ؿٓخَٗ حٓض ٔ ًّْی يَحكم حیـخى ٔ حروخء ٔ حكُخٖ
ؿٓخٌ ٔ ؿٓخَیخٌ يطخرن حیٍ هخٌَٕ حٓض .يؼُخی حٛهی «ىْخٍيخْخ» َظخو كخکى رَ
ْٔظی حٓض (چیِی ىٍ كي ي٘یشهللا ٔ ُٓشهللا ىٍ کالو حٓاليی)
ٔ۲۲ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
هٕحَیٍ ىیُٗ ٔ حىریخص کٍٓ ُْيٖ ٍح يؼًٕال رّىٔ ىٓظّ طؤیى يیکُُي :رؼٍ ٗ٠ح
«َٗٔطٗ = ٔكی» يٗىحَُي ،کّ حُ نلخظ نـٕٖ رّيؼُخٖ «ُٗیيِ ٗيِ» یخ «ئًٕع»
حٓض ٔ رّىٍٔ حُ هطخء يیرخٗي .يظَٕٗ َظیَ «ٔىحْخ(ٔ)» « ،حٔپخَی٘خىْخ(ٕ)» ،
«رَحًُّْْخ(ٖ)» ،رٓگٕىگیظخ(« ٔ »)4آٍَیکّْخ( ...»)۳حُ حیٍ ىٓظّحَي کّ طٕٓ٢
هيحیخٌ رّكکًخٖ کٍٓ ٔكٗ ٗيِ ٔ آَخٌ رّگٕٕ ؿخٌ آٌ ٍح ىٍیخكظّحَي.
ىٓظّی ىیگَ يخَُي «ٗخٓظَِْخ(ٕٓ« ، »)۶طَِْخ(« ، »)۰پٍٕحَّْخ(، »)۴
«كًخّْٓخٖ يٓخرٓخٍطخ(ٍ« ٔ »)۲حيخیخَّْخ(ٓٔ)» ...ىٍ ًٗخٍ يظٌٕ ًَٓیظٗ هَحٍ
يٗگیََيًَٓ« .یظٗ» رّيؼُخٖ «یخى آٍٔىِ ٗيِ» حٓض .يظٌٕ ًَٓیظٗ حُ َ١ین
ٗلخْٗ يُظوم ٗيِ حٓض (ط ٍٕٜکُیي حٔنی يخَُي هَآٌ ٔ ىٔيی يخَُي كيیغ = ىٍ
حٓالو؛ یخ حٔنی يخَُي طٍٕحص ٔ ىٔيی يخَُي طهًٕى = ىٍ یٕٓى) كًخّٓی يٓخرٓخٍحطخ
ًَٓیظٗ حٓض .حيخ کظخد «رٓگٕىگیظخ» کّ رو٘ٗ حُ آٌ حٓض ،حُ َظَ ُْئحٌ
«َٗٔطٗ = ٔكی» يلٕٔد يٕٗٗىُ .یَح ٗخيم طٕٟیلخص «کَیُ٘خ» ىٍرخٍِی
َٓٗض ٔحهؼیض ٔ رخ ٍ١ؿٓخٌ حٓض .حُ حیٍٍٔ گیظخ يويّطَیٍ ٔ يٓىطَیٍ کظخد
يؼُٕی ُْيی ُٗخهظّ ٗيِ حٓض .حیٍ کظخد چکیيِی يظٌٕ ػَكخَت ُْيی ٔ َیَٖٔ
ْيحیضکُُيِ ٔ حنٓخوروٖ رَحٖ يَىيخٌ ُْي رٕىِ حٓض.
هيحیخٌ ُْيی َْیک حُ طـهّیخص فلایبى:
١زیؼض َٓ رَآٍٔىِ ٔ َْ کيحو ًَخیُيِ ٔ ٛخكذ َیَٔی حُ َیَْٔخی ١زیؼض ْٔظُي
ٔ َْیک ٔظخیق هخٛی رّػٓيِ ىحٍَيًْ ،چٌٕ «حگُی» کّ هيحی آطٖ رٕىٔ ،
«حیُيٍح» کّ حُ هٍٕٗیي ْى يُِنظی رخالطَ ىحٗض؛ چٌٕ حٔ رٕى کّ ٍػي ٔ طٕكخٌ ٍح
آكَیي ٔ ُيیٍْخی آَخٌ ٍح ٓیَحد کَى ٔ ٍٔى "گُگ" ٍح ؿخٍی ًَٕى.
گخِ هيحی آطٖ يُِنظی ٔحالطَ يییخكضُ ،یَح حٔ رٕى کّ هَرخَی ٍح يیُٕٓحَیي؛
گخِ هيحی رخى طويو يییخكضُ ،یَح حٔ رٕى کّ ىٔى هَرخَی ٍح پَحکُيِ يیٓخهض...
ؿخیض ٓخُٔکخٍ حَٔخٌ ٔىحیت رئی ،رَحی ٍكغ ي٘کالص ٔ ىكغ هطَحص حهيحو
رّحْيحء هَرخَی رَحی ؿهذ ٍٟخیض هيحیخٌ رٕىَٔٓ .ىِْخٖ ٔىحثی کٍٓطَیٍ يظٌٕ
ُْئ ْٔظُي کّ هيحیخٌ گَٕخگًَْٕٗ ،چٌٕ« :حَگُٗ» ٔ« ،حٍَٔخ» « ،حیٕ٘حٍ» ،
«حٕٗیٍ» « ،حیُيٍح» « ،ىیخٔٓپیظَ» « ،ىٍٔگخ» ٓ« ،یظخ» ٍٕٓ« ،یخ» ،
«ٕٕٓٓطی» ٗ« ،خطی» ٗ« ،یٕح» ٍ« ،حيخ» « ،کَیُ٘خ» « ،گخَٖ» « ،گخنی» ،
«نکً٘ی» « ،يیظَح» « ،ئٍٕگخٌ» ٔ« ،یُٕ٘» « ،یخيخ» ٔ رٔیخٍی ىیگَ ٍح کخٌَٕ
طٕؿّ هَحٍ ىحىِحَئ .ىحْخ چیِی ریٖطَ حُ کظخدْخی ٰانٓیخطی ْٔظُي .آٌْخ كخٔی
ٕ۲۲ كکًض یگخَّ
کظخد «رٓگٕىگیظخ» ههوض حَٔخٌ ٍح َیِ رَ ًْیٍ يزُخ طزییٍ يٗکُي .حٛم ٔؿٕى
حَٔخٌ حُ رًٍَْ َ٘ؤص گَكظّ ٔ يَكهّ رّيَكهّ طُِل کَىِ طخ ىٍ ػخنى يخىٖ ٗکم
گَكظّ حٓض( .حیٍ حُ ؿُْ ًْخٌ ػخنى ُيؼُم ىٍ ػَكخٌ حكالَٕ١ی حٓض کّ رؼيْخ ىٍ
چَِٓی يَؽ رخؽ يهکٕص ىٍػَكخٌ حٓاليی َیِ طـهی کَى ).كویوض ػخنى ىٍ کم ػخنى
ٔؿٕى ،رّٗيص ٔ ٟؼق ك ٍٕ٠ىحٍى ٔ رخیي آٌ ٍح ىٍ «هٕیٖ» ؿٔض ٔؿٕ کَى.
كویوض ػخنى «رًٍَْ» حٓض ،آٌ ٍٔف کم ،ىٍ حؿِحی ْٔظی رَّخو «آطًٍ»
ك ٍٕ٠ىحٍى ٔ چٌٕ حیٍ ىٔ یکی ْٔظُي( ،آطًٍ = رًٍَْ) پْ حگَ آطًٍ ىٌٍٔ
ُٗخهظّ ٕٗى ،رًٍَْ َیِ ُٗخهظّ ٗيِ حٓض .حیٍ حٔؽ ههّی ػَكخٌ ٔ كهٔلّی ُْئ
حٓض ،کّ یخىآٍٔ حیٍ كيیغ يٍٕ٘ٓ حٓاليی حٓض« :يٍ ػَف َلّٔ كوي ػَف ٍرّّ
= َْکْ هٕى ٍح ُٗخهض ،يلووخ ً هيحی هٕیٖ ٍح َیِ ُٗخهظّ حٓض».
رًّْیٍ ٓیخم ،ػَكخٌ ُْئ رَ٘ ٍح ٰانٓی يیریُُي .حُ آٌؿخ کّ رًٍَْ ًّْچیِ
حٓض ،پْ ؿٓخٌ رو٘ی حُ هيح حٓض ٔ ،حَٔخٌ کّ گم َٓ ٓزي ؿٓخٌ حٓض ،رَّ١ین
حٔنی هيحیی حٓض .ريیٍٓخٌ آطًٍ (هٕی٘ظٍ) رخ رًٍَْ یکی حٓضًْ( .خٌ َلن ٍٔف)
ْيف ٍٔكخَت یک ُْئ حیٍ حٓض کّ رخ رًَْخ یکی ٕٗى ،حُ حیٍٍٔ حُ ٔؿٕى
ًْٔی «هٕ ِى حَلَحىی» ىٓض يیک٘ي .حیٍ آُحىی ٍح "يٕک٘خ"(َـخص) ِ ىحٗظٍ ىٍ ٗک ِم
يیَخيُي .طخ ُيخَی کّ ٗو ٚرّيٕک٘خ ََٓي ،يکٍَح ً طُخٓن هٕحْي یخكض طخ
رّ هٕىٗکٕكخیی ٔ ىٍک كویوض رَٓي (حیٍ كویوض کّ طُٓخ رًٍَْ ٔؿٕى ىحٍىَّْ ،یچ
چیِ ىیگَ) چگَّٕگی طُخٓن ٗو ٚرّٔٓیهّی کخٍيخ طؼییٍ يیٕٗى ،کّ یک حٛم
ػهض ٔ يؼهٕنی حٓض ٔ رّٔٓیهّی رخالَْ ١زیؼض يوٍَ يیٕٗى .آٌچّ کّ ٗو ٚىٍ
گٌٗظّ حَـخو ىحىِ رَ آٌچّ کّ ىٍ آیُيِ حطلخم يیحكظي حػَ يیگٌحٍى ٔ ىٍ ٓخُگخٍی رخ آٌ
حٓض کّ ٗخيم َُيگیْخی گٌٗظّ ٔ آیُيِ يیٕٗى.
«ُٗکَِ چخٍیّ» (۰۴۴ هاثطَی ثوُوي ّ عِبى
ـ ٕٓ ، ۴و) كکیى ،ػخٍف ٔ يظؤنّّٓی ُْئ ،يزهؾ ٔ ئَؽ يکظذ «حىٔیظّ ٔىحَظّ» ٔ
ٔكيصگَحی طًخو ػیخٍ حٓضٔ .ی َِى ُْئْخ يوخيی يًظخُ ىحٍى ٔ حُ يؼَٔفطَیٍ ٔ
رخَلًٕطَیٍ حَيیٖيُيحٌ ُْئ حٓض .ىٍ طخٍین كهٔلّی رًَُْی ْیچ َخيی ُٗخهظّ
ٗيِطَ حُ حٔ ٔ ْیچ يکظزی يٕأػَطَ حُ يکظذ حٔ ٔؿٕى َيحٍىُٗ .کَِ ىٍ ُيخَی
َُيگی يی کَى کّ آثیٍ رٕىح حًْیض رٔیخٍ ىحٗظّ ٔ حٔ َو٘ی كیخطی ىٍ رخُٓخُی آثیٍ
ُْئ ىحٗظّ حٓض .حٔ َؤظیٍ کٔی حٓض کّ َٗف ٔ طلٔیَ رَ حٔپخَی٘خىْخ َٕٗظّ حٓض.
۲۲4 كکًض یگخَّ
ُٗکَِ رَ یگخَّگی يطهن رًٍَْ پخی ًَیك٘خٍى ،رهکّ كو ٢طلخٔص ٔ طًخیِ ؿٓخٌ
ٔ رًٍَْ ٍح حَکخٍ يیکُي .حٔ طُٓخ يُکَ ٔؿٕى ىَیخ رٍّٕٛص ئظوم ٔ يـِح حُ
رًٍَْ حٓض .رَ هالف يکظذ "ٓخَکیّ" کّ ؿٓخٌ ٍح يلٕٜل طکخيم پَکَیظی
(ٔؿٕى ػَُٜی) يیىحَي ٔ پَکَیظی ٍح حٓخٓخ ؿيحی حُ پٍّٕٔٗ (ٍٔف ٰانٓی کّ ىٍ
حَٔخٌ كهٕل يیکُي) ٔ ىٍ طوخرم رخ آٌ طهوی يیکُي؛ ُٗکَِ رَ حیٍ رخٍٔ حٓض کّ حیٍ
پَکَیظی ًْخٌ يخیخ (هیخل ـ ْٔى) حٓض کّ کخيالً يظکی رّرًٍَْ يیرخٗي ٔ ؿيح ٔ
ئظوم حُ آٌ َیٔض ًّْ« .چیِ ،حػى حُ آًٓخٌ ٔ ُيیٍ ٔ يٕؿٕىحص ػخنى ٔ طؼیُخص،
ًّْگی ؿهِٕی رًٍَْحَي ٔ حٔ حٓض کّ ىٍ ٍٕٛصْخی يوظهق ٔ حٗکخل گَٕخگٌٕ
ظٍٕٓ يیکُي ٔ ٔكيصروٖ کؼَحص حٓض .حیٍ يُی ٔ طٕیی ،حُ آٌ رًٍَْ حٓضٔ ،
گٕیُيِی حیٍ ػزخٍص کّ "حیٍ يُى" َیِ ًحص رًٍَْ ٔ ٍَٕ ؿیذ حٓض».
ُٗکَِ كیهٕٔف ؿينی حٓض ٔ طًخيی يکخطذ ُيخٌ هٕى ٍح َوي کَىِ حٓض .ىٍ
َظَ ٔی كویوض ىٔ يخْیض ىحٍى؛ یخ رّػزخٍطی ىٔ َٕع ْٔظی ٔؿٕى ىحٍى :كویوظی
ىٓضیخكظُی ٔ ،كویوظی ىٍٔ حُ ىٓظَّ .كویوض ىٓضیخكظُی <یخ رًٍَْ ٓگَّٕ> کّ
ىٍ َظَ ٔی ًْخٌ "حیٍٕ٘ح" یخ هخنن ْٔظی حٓض؛ ٔ <رًٍَْ َیَگَّٕ> کّ كویوظی
حٓض ىٍٔ حُ ىٓظَّ ٔ َخُٗخهظُی کّ كخهي َْ کیلیض یخ َٔزظی حٓض.
ىٍ يوخرم «ٍحيخَٕؿخ» (ٓ ٔٓ۳ـ ،ٖٔٔ۰و) رخ آٌکّ رًٍَْ ٍح "كویوض يطهن"
يیىحَي ،ىٍػیٍكخل حٍٔح ىحٍحی ىٔ ؿِء يظلخٔص (يخىِ ٔ حٍٔحف َخيظُخْی) يیًٗخٍى.
حُ َظَ حٔ ،ىٍ هٕى رًٍَْ ْى حٗیخء يخىی ٔ ْى حٍٔحف يظُخْی ٔؿٕى ىحٍَي َْ ٔ ،ىٔ
َیِ رّیک حَيحُِ ٔحهؼیحَي .رَ ١زن َظَ ٍحيخَٕؿخ ،رًٍَْ ػهض يخىی ،ػهض کخكیٔ ،
ػهض حػيحىی ؿٓخٌ حٓض .ؿٓخٌ ىٍ حٔ ٍیّ٘ ىحٍى ٔ رَ حٔ هخیى حٓض ٔ ىٍ حٔ يلٕ
يیٕٗى .ؿٓخٌ ٛئٍ ؿالل حٔ حٓض ٔ ههوضْٔ ،ى ٔ هیخل َیٔضٔ ،حهؼیض ٔؿٕىی
ىحٍى .رًٍَْ ٓخٍی ٔ كخ َٟىٍ حٗیخء ٔ ىٍ ػیٍكخل يُِِ حُ آٌْخ حٓض .حٔ
ٍٔفحالٍٔحف ٔ ٍٔف ؿٓخٌ حٓض ،یؼُی حٍٔحف ٔ ؿٓخٌ ؿٔى رًٍَْحَي.
حنزظّ حُ ىیيگخِ "ٍحيخَٕؿخ" ىٍ رؼي ط٘زیٓی ،ػخنى يخىی ٔ حٍٔحف پیکَ رًٍَْ
ْٔظُي ،حيخ ىٍ رؼي طُِیٓی رًٍَْ حُ ًّْی آٌْخ پخک ٔ يزَح يیرخٗي.
حيخ "ُٗکَِ" حٍطزخٔ ١حكي ٔ کؼَص ٍح گٌٍح ًَیىحَي ،رهکّ آٌ ٍح يظخكیِیکی ٔ
ٔؿٕىی يیًٗخٍى .حٔ ىٍ حیٍ يٍٕى رّچخَئگیخ حٔپخَی٘خى حٓظُخى يیکُي کّ ىٍ آٌ،
رًٍَْ ْى ٗخيم ٔؿٕى حٓض ٔ ْى يٕؿٕىحص .حُ حیٍٍٔ ،ؿٓخٌ ْٔظی ٍح چیِی هخٍؽ
حُ رًٍَْ ًَیىحَي ،رخ حیٍ طلخٔص کّ حُ َظَ حٔ ًّْ چیِ حُ رًٍَْ ٛخىٍٗيِ ،حيخ
۲۲۳ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
هٕى رًٍَْ حُ چیِی ٛخىٍ َ٘يِ حٓض ،یؼُی حٍطزخ ١رًٍَْ ٔ ػخنى حٍطزخ١ی یک
َ١كّ حٓض .رًٍَْ ْى ػهض كخػهی ػخنى حٓض ٔ ْى ػهض يخىی آٌ؛ رَحی يؼخل ىٍ
حٍطزخ ١کُِٕ ٔ کُِٕگَ ،رًٍَْ ْى کُِٕ (ؿٓخٌ) حٓض ٔ ْى کُِٕگَ (هخنن) ْى گم
کُِٕ ٔ ْى چَم کُِٕگَ (رًٍَْ يٕحى ٓخَُيِیػخنى) حٓض؛ ٔنی ؿٓخٌ رًٍَْ
َیٔض ،رهکّ حٍطزخ ١حیٍ ىٔ َٔزض ٓخیّ رّهٍٕٗیي یخ َٔزض يٕؽ رّىٍیخ حٓض:
ـ «پَٔو "ٕٗطخکظٕ"!
ـ حیٍ طکّ ًَک ٍح ىٍ آد رگٌحٍ ٔ ٛزلگخْخٌ َِى يٍ آٖ!»
ـ "ٕٗطخکظٕ" چُخٌ کَى.
ـ ٓپْ پيٍٕ رّحٔ گلض:
ـ «آیخ طکّ ًَکٗ ٍح کّ ٗخيگخِ ىیَُٔ ىٍ آد َٓخىٖ ،رّیخى ىحٍٖ؟»
ـ «رهٗ»
ـ «يًکٍ حٓض نطق کُٗ ٔ آٌٍح رّحیٍؿخ ریخٍٖٔ؟»
ـ "ٕٗطخکظٕ" رّىَزخل آٌ طکّ ًَک گ٘ض ،ح ّيخ آٌٍح َیخكض؛
ـ ًَک کخيالً ىٍ آد كم ٗيِ رٕى.
ـ پيٍ گلض« :نطلخ ً حُ رخالٖ آد ؿَػّٖ رُٕٕ ،رزیٍ ٗزیّ چیٔض؟»
ـ «ًَک!»
ـ «حُ يیخَّٖ آٌ ؿَػّٖ رُٕٕٗ ،زیّ چیٔض؟»
ـ «ًَک!»
ـ حُ حَظٓخٖ آٌ ؿَػّٖ رُٕٕٗ ،زیّ چیٔض؟»
ـ «ًَک!»
ـ «آٌٍح رگٌحٍ ٔ پیٖ يٍ آٖ»
پَٔ چُخٌ کَىًَ ٔ ،ک چُخٌ رٕى کّ رٕى.
پيٍ رّحٔ گلض :ػِیِو رٍّحٓظٗ طٕ ًَٗطٕحَٗ ْٔظىت يطهن ٍح ىٍ حیٍؿخ ىٍک
کُٗ ،ح ّيخ رٍّحٓظٗ کّ حٔ ،حیٍؿخ حٓض.
حٔ ،گَْٕٖ رْ نطیق حٓض.
حٍٔٔ ،ف کم ػخنى حٓض.
حٔ ،كویوض يطهن حٓض ،حٍٔٔ ،ف يطهن حٓض ...
حٔ ،طٕ ْٔظٕٗٗ" ،طخکظٕ!"
«چخَئگیخ حٔپخَی٘خى»
۲۲۶ كکًض یگخَّ
حٔ ًّْچیِ حٓض ٔ ىٍ ًّْؿخ حٓض .رخ ٔؿٕى حیٍ ىٍ َظَ ُٗکَِ ؿٓخٌ ػیُی ٔ
طـَری َْچُي پَىحهظّ ٔ رخٍ آٍٔىِی "يخیخ" (ْٔى ٔهیخل) حٓض ،حيخ ىٍ ػیٍكخل
ىحٍحی ٔحهؼیض َٔزی يیرخٗي .حُ ىیيگخِ ُٗکَِ( ،هيحی) حیٕ٘حٍ ٔ ًّْی يوهٕهخطٖ
يخیخ ٔ ؿخىٔی رًٍَْحَي .حیٕ٘حٍ طُٓخ رَحی حًْخٌ حَٗحمَیخكظّ ٔحهؼی رَّظَ يیٍٓي،
حيخ ىٍ ٔحهغ حیٕ٘حٍ ٍٕٛص پيیيحٍی ٔ ؿخىٔیی حٓض کّ رَ نٕف ٓلیي رًٍَْ َ١حكی
ٗيِ حٓضُٗ .کَِ طؤکیي يیکُي کّ َزخیي ىَیخ ٍح ًَٕى ٍإیخی يل ٞط ٍٕٜکَىُ ،یَح
ىَیخ يـًٕػّی يُظى حُ ػهضْخ ٔ يؼهٕلْخ حٓض ٔ چُیٍ َظًی ىٍ ػخنى ٍإیخ ٔ هیخل
رّْیچٍٔی ًَیطٕحَي ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي.
َظَ ُٗکَِ ىٍرخٍِی ىَیخی يخیخ ٔ هیخنی یخىآٍٔ طلٔیَ حرٍػَری ىٍ "كٚ
حٌ حنُّخّ َیخو حًح يخطٕح كخَظزٕٓح» حٓض کّ ىَیخ ٍح هٕحد
یٕٓلیّ" حُ كيیغ َزٕیّ « :
رٍِگ ىٍ رَحرَ هٕحدْخی کٕچکی کّ َْ ٗذ يیریُیى ،يیىحَي.
ٔنی "ٍحيخَٕؿخ" رَ هالف ُٗکَِ ،ؿٓخٌ ٍح كویوی ٔ ُٗخهضپٌیَ يیىحَي .حُ
َظَ حٔ حگَ رًٍَْ كویوی حٓض ،رخیي ىَیخیی ْى کّ ىٍ رًٍَْ ٍیّ٘ ىحٍى كویوی رخٗي،
رخ حیٍ طلخٔص کّ كویوض ؿٓخٌ رّكویوض رًٍَْ ٔحرٔظّ حٓض.
حيخ حیٍ گلظّی ُٗکَِ کّ ؿٓخٌ طْٕى ٔ يخیخ حٓض ،رّحیٍ يؼُخ َیٔض کّ رخ ىٓض
یخكظٍ رّيؼَكض رًٍَْ ،ىیگَ ؿٓخٌ َیٔض ٔ َخرٕى يیٕٗى ،رهکّ رّحیٍ يؼُخ حٓض کّ
كو ٢رَحی کٔی کّ رّحیٍ يؼَكض ٍٓیيِ رخٗي ،يخیخ ٔ طًْٕی رٕىٌ ؿٓخٌ آٗکخٍ
يیٕٗىٔ ،نی رَحی کٔخَی کّ ُُْٕ رٍّْخیی ََٓیيِحَي ،ؿٓخٌ ًْچُخٌ کخٍکَى
كویوت هٕى ٍح ىحٍى.
هبًْى کبههب
«کخٍيخ» یک هخٌَٕ رُیخىیٍ ىٍ حػظوخى ىیُی ُْئیی ٔ رٕىحیی حٓض .کخٍيخ ىٍ
ٓخَٔکَیض رّيؼُی ئجٕنیضْخ ٔ َظخیؾ آٌ ىٍ َُيگی حٓض .یؼُی حػًخل َْٗوٚ
نِٔيخ ً ٔ رَّلٕ حؿظُخدَخپٌیَ َظخیؾ َیک یخ ري (حَظوخو یخ پخىحٕ کیٓخَی ـ ٰانٓی) ىٍ حیٍ
َُيگی ٔ َُيگیْخی رؼيی رّىَزخل ىحٍَيًْ .خٌکّ يالی ٍٔيی گلض:
ٕٓی يخ آیي َيحْخ ٍح ٛيح حیٍ ؿٓخٌ کِٕ ْٔض ٔ كؼم يخ َيح
= حگَ ًٗخ ىٍ رَحرَ یک کِٕ رخیٔظیي ٔ َيح ريْیي کّ« :حی کْٕی رٍِگ!»
آٌ کِٕ ًْخٌ ٛيحی هٕىطخٌ ٍح رًّٗخ رَيیگَىحَي کّ« :حی کْٕی رٍِگ!»
حیٍ ريیٍ يؼُی حٓض کّ «َْچّ رکخٍی ًْخٌ ٍح ىٍٔ هٕحْی کَى».
۲۲۰ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
هخٌَٕ کخٍيخ رَحی َؤظیٍ رخٍ ٔ رّطلٜیم ىٍ يظٌٕ حٔپخَی٘خىی ریخٌ ٗيِ حٓض.
رَ حػَ کَىحٍْخی كَى َیَٔی حیـخى يیٕٗى کّ چگَّٕگی َُيگی آٌ كَى ٍح ىٍ حیٍ
َُيگی ٔ َُيگیْخی رؼيی ي٘و ٚيیکُي .چیِی کّ ىٍػَف ػخو رّهخٌَٕ «ػًم ٔ
ػکْ حنؼًم» ُٗخهظّ ٗيِ ،يخَُيَْ« :چّ کُی رّهٕى کُی ،گَ ًّْ َیک ٔ ري کُی»
هخٌَٕ «کخٍيخ» ىحٍحی ٔ۳حٛم حٓض کّ رّحهظٜخٍ چُیٍ يیگٕیي ٔ :ـ حٛم
ػهض ٔ يؼهٕلَْ« :چّ رکخٍیي ،رَىحٗض يیکُیي ٕ ».ـ حٛم آكَیُٖ َْ« :آٌچّ کّ
١هذ يیکُیى ،كو ٢حُ َ١ین ػًم كخٛم يیگَىى ٖ ».ـ حٛم طٕحٟغَ« :پٌیَكظٍ
آٌچّ کّ ْٔض ،يُـَ رّحٓظًَحٍ آٌچّ کّ ْٔض يیٕٗى 4 ».ـ حٛم ٍٗيٍٗ« :ي يخ
كَحطَ حُ َْ َٗحیطی حٓض ۳ ».ـ حٛم ئجٕنیضَُ« :يگی يخ رّىٓض هٕى يخ حٓض،
َّ َیَٔی ىیگَ ۶ ».ـ حٛم پیَٕيًّْ« :چیِ ىٍ ؿٓخٌ ْٔظی رّْى پیٕٓظّ حٓض ،حُ
چیِْخی کٕچک گَكظّ طخ رٍِگ ۰ ».ـ حٛم طًَکًِٗ« :خ ًَیطٕحَیي ىٍ یک ُيخٌ
رّىٔ چیِ يوظهق كکَ کُیي» ۴ـ حٛم روٖ٘« :رو٘یيٌ ًْیّ٘ رَّلغ ًٗخ حٓض،
روٖ٘ كخکی حُ َیخص كویوی حٓض ۲ ».ـ حٛم طـییَ« :طخٍین هٕى ٍح طکَحٍ هٕحْي
کَى ،يگَ حیٍکّ ًٗخ طـییَ کُیي ٔٓ ».ـ حٛم حیٍؿخ ٔ حکٌُُٕ« :يخٌ كخل طُٓخ
چیِی حٓض کّ يخ ىحٍیى ٔٔ ».ـ حٛم ٛزَ ٔ پخىحْٕ« :یچ چیِ حًٍُُٗيی رئٌ
"ًُْیض ٛزٍٕ" حیـخى ًَیگَىى ٕٔ ».ـ حٛم حًْیض ٔ يلیيیض« :ریٖطَ ٔ رٓظَ حُ
آٌچّ حُ ًٗخ حَظظخٍ يیٍٔى کخٍآیی ىحٗظّ رخٗیي ٖٔ ».ـ حٛم َظخیؾ حػًخلَْ« :چّ
کُی رّهٕى کُی ،گًَّْ َیک ٔ ري کُی» ٔ4ـ حٛم طٌهیَ حػًخل« :حػًخل ٟخیغ
ًَیٕٗى ،حََژی ًٗخ چُي رَحرَ رخُ يیگَىى ٔ۳ ».ـ حٛم يلئیض حیٍ ؿٓخَی:
«رخُگ٘ض کخيم َظخیؾ حػًخل ىٍ حیٍ ىَیخ حيکخٌپٌیَ َیٔض».
کیِبىٌّبفزی ٌُلّ
پیٖ حُ حَوالد کپََیکی ٔ حهظَحع طهکٕٔپًُْ ،یض ػًٕو رَ٘ ىٍرخٍِی َظخو
کیٓخَی ،رٔیخٍ يلئى رٕى ٔ رَّٕػی کیٓخٌُٗخٓت رخٍٔ ىحٗظُي کّ رّآٌ «ْیجض
رطهیًیٕٓی» يیگلظُي .ىٍ ْیجض رطهیًیٕٓی ُيیٍ يَکِیض ىحٗض .حيخ ىٍ َُٓيیٍ
ُْئٓظخٌ ،يظلکَحٌ ُْئ ،كن يطهذ ٍح ىٍرخٍِی ریکَحَّگی ُيخٌ ٔ يکخٌ حىحء
کَىِ رٕىَي .کیٓخٌُٗخٓی ُْئْخ ٔ َظَیّ پَىحُیْخی آَخٌ ىٍرخٍِی ػخنى ْٔظی ٔ
ُيخٌ ٔ يکخٌ ،كخٛم حکظ٘خكخص ٔ رَحْیٍ يلکى ٔ ئظيل ػهًی َزٕى ،رهکّ َظیـّی
ئظویى طلکَ ٕٗٓىی ٔ هِٕی طویم ٗگلضحَگیِ آَخٌ ىٍرخٍِی ػخنى ْٔظی رٕى.
۲۲۴ كکًض یگخَّ
پیلائِ
كکخیض پیيحیٖ ىٍ َْىیٍ ٔ يکظذ ،یک رلغ رُیخىی حٓض کّ حُ َگَگخِ آٌ ىیٍ
ٔ یخ يکظذ ىٍ ه ٕٜٙپیيحثٖ حَٔخٌ ٔ ىیگَ پيیيِْخی ْٔظی ٔ رخنطزغ ٍٔحر٢
حَٔخٌ رخ ؿٓخٌ ٔ هخنن ْٔظی هزَ يیىْي .حیٍ يزلغ ىٍ آثیٍ ُْئ يٍٕى طٕؿّ ىهین
هَحٍ گَكظّ ٔ رخ ؿِثیخص رٔیخٍ ريحٌ پَىحهظّ ٗيِ حٓض.
يخؿَحی ههوض ىٍ يٌْذ ُْئ ،يخَُي ىحٓظخٌ پیيحثٖ ىٍ کظخد طٍٕحص ٔ ىیٍ
یٕٓى (کّ رؼيح ً يٍٕى پٌیَٕ ََٜحَیض ٔ حٓالو َیِ هَحٍ گَكض) ُ
ٗٔظّ ٔ ٍُكظّ َیٔض.
كَحٔحَی ٔ طکؼَ ٔ طُٕع يظٌٕ يويّ ٔ حٛهت ُْئ ٓزذ ٗيِ حٓض کّ َظَیّی
آكَیُٖ ىٍ آٌْخ َیِ يظُٕع ٔ ک٘يحٍ رخٗي .طوَیزخ ً ىٍ ریٖطَ يُخرغ حٛهت ُْيی
ئؤنّی آكَیُٖ يطَف ٗيِ حٓض .یکٗ حُ حیٍ يُخرغ کظخد «يًَُٕٓیظی» حٓض.
َْچُي يًَُٕٓیظی حُ ؿًهّی هخٌََٕخيّْخ حٓض ٔ ىٍ َگخِ َؤض کظخد كوٓٗ ٔ
كوٕهٗ رَّظَ يیآیي؛ حيخ ؿخٖ ؿخٖ کظخد پَ حٓض حُ َکخص حهالهٗ ٔ كکًٗ.
۲۲۲ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
يظٌٕ يويّ ٔ حٛهت آثیٍ ُْئ َیِ ًْخَُي ىیگَ ػُخ ٔ َٛيٕأنلّْخ ٔ َیِ
يٌحْذ آٌ رٔیخٍ يظُٕع ٔ يظکؼَ حٓض .يزلغ آكَیُٖ َیِ ٍٔحیظٗ ٔحكي ٔ یگخَّ
َيحٍى ٔ رّكٔذ يظٌٕ يوظهق ٔ حَيیّْ٘خٖ َ١ف ٗيِ ىٍ آٌْخ يظلخٔص حٓض،
چُخٌکّ ٍیگٔىح آكَیُٖ ػخنى ٍح رّّٓ ٍٕٛص طٕٜیَ يیکُي.
ٔ ـ ًْچٌٕ ٓخُِٖ حُ چٕد کّ َـخٍ حنْٕٗ ٔ حٓطٍِٕحٖ "طٕٗظَح" آٌ ٍح حُ
ػُخ َٛحُنٗ يیطَحٗي ٔ رّکًک ُٛؼضگَحٌ حٓخ١یَٖ "ٍرْٕٓخ" َٓ ْى يیکُي.
ٕ ـ ًْچٌٕ طُخٓم ٔ طٕحني کّ ىٍ آٌ چیِٖ حُ چیِ ىیگَ ُحىِ يیٕٗى ،ىٍ حیٍ
َظَیّ "ٔیِٕ٘کخٍيخ" رّيؼخرّ پيٍ ًّْی يٕؿٕىحص يطَف حٓض.
ٖ ـ رّيؼخرّ هَرخَٗ ؿٓخَٗ کّ حُ حؿِحٖ آٌ ،حؿِحٖ ؿٓخٌ ٓخهظّ يیٕٗى؛ حنزظّ
ٍیگٔىح حیٍ ّٓ ٍح رخ ْى ؿًغ يیکُي ٔ حُ ؿًغ ىٔ یخ ّٓ ٍٔحیض حُ آكَیُٖ ىٍ کُخٍ
ْى ،حكٔخّ َخٓخُگخٍٖ ًَیکُي.
ىٍ حَيیّ٘ی حٔپخَی٘خىٖ <کّ ُٗکَِ يزهؾ آٌ حٓض> رًٍَْ ؿَْٕ ْٔظٗ حٓض
کّ ؿٓخٌ ٍح حُ هٕى پيیي يیآٍٔى ،حٔ ْى ػهض كخػهٗ ػخنى ٔ ْى ػهض يخىٖ آٌ حٓض.
ىٍ آيُِْٕخٖ گیظخ يخىِ یخ ْیٕالٖ ػخنى (پَکَیظٗ) رّيؼخرّ ٍكى ٌُ حٓض کّ
هيح ًْچٌٕ پيٍ کیٓخَٗ طوًّی يٕؿٕىحص ٍح ىٍ آٌ يیَٓي طخ رٍّٕٛصْخٖ يوظهق
ىٍآیُي ...گٕیخ يًَُٕٓیظی ىٍ پٗ ؿًغ يیخٌ حیٍ ٍٔحیضْخ حٓض ٔ ئؤنّ ٍح رّگَّٕٖ
َ١ف کَىِ ٔ رّپیٖ يیرَى کّ َّطُٓخ رخ ٍٔحیضْخٖ يظٌٕ ىیگَ طؼخٍَ ٝيحٍى ،رهکّ
رخ چیُ٘ٗ ٔحٟق ٔ ٗلخفٍٔ ،حیضْخ ٍح طزییٍ يیکُي.
ٓٓٓٔ كکًض یگخَّ
حُ يٕؿٕىحص طوٜی ٚىحى حػى حُ ٍَٟیخ كخیيِ ،يَٓرخَٗ یخ رٍٗكًٗ ،ك٠یهض یخ
گُخِٛ ،يم یخ کٌد ،آٌْخ پْ حُ آكَیُٖ َخهٕحٓظّ َیِ رّآٌ يٕؿٕىحص چٔپیيَي.
ًْخٌگَّٕ کّ ىٍ طـییَ كٕٜل ٓخل َْ ،كٜم پٌیَحٖ ػالثى هخ ٙهٕى حٓض،
يٕؿٕىحص يخىٖ ْى ىٍ َُيگٗ ؿيیي ،ئیَ حػًخل يؼیٍ هٕى ٍح حُ َٓ يیگیََي.
رَحٖ پیٍٖكض آكویٌِ ٛجوَی ثواُوٌَ ّ كیگو ٛجوبد:
ػٕحنى ،حٔ رَحًُّْْخ ،گ٘ظخٍیّْخٔ ،ی٘یّْخ ٔ ٕٗىٍِْخ ٍح حُ ىْخٌ ،رخُٔحٌٍ ،حٌْخ ٔ
پخْخٖ هٕى آكَیي.
رخ طؤیى ريٌ هٕى ،هيحَٔي َیى روَین ثَ عٌَیذ:
يٌکَ ٔ َیى يٕأَغ ٗي؛ حٔ رخ آٌ َیًّی (يٕأَغ هٕى) ٔیَحؽ ٍح آكَیي.
ٔ حیٍ يويّطَیٍ ىٍ يیخٌ آكویٌِ هٌْ:
ىٔرخٍ ُحىِ ٗيِگخٌ! ريحَیي کّ يٍ آكَیيِگخٍ کم حیٍ ؿٓخَى کّ آٌ ٔیَحؽ يٌکَ رخ
حؿَحٖ ٍیخٟض ،هٕىٕ يَح آكَیي.
پْ يٍ ،ىٍ كخنٗ کّ ٕٗم آكویٌِ كوىاًَگبى:
آكَیُٖ يٕؿٕىحص ٍح ىحٗظىٍ ،یخٟضْخٖ رٔیخٍ ٗخم رّؿخ آٍٔىو ٔ ،رخ حیٍ کخٍ ىِ
كَُحَّی ػخنیؿخِ ،هيحیخٌ يٕؿٕىحص يوهٕم ٍح آكَیيو :يَٖکٗ ،حطَٖ ،حطگیَحّ،
پٕنٔظیّ ،پٕنّ ،کَطٕ ،پَکظْٗٔ ،ی٘ظّٓ ،رَٓیگَٕ ٔ ،خٍىِ.
آَخٌ ْلض يُٕٖ ىیگَ ٍح کّ ىحٍحٖ ْٕٕ ٔ ًکخٔص رٔیخٍ رٕىَي ،هيحیخٌ ٔ
١زوخص هيحیخٌ ٔ كَُحَّگخٌ ػخنیؿخِ ىحٍحٖ هيٍص رٗكي ٔ ك ،َٜآكَیيَي.
یکّْ٘خ(ٕٔ) آكویٌِ هْعْكاد ًیوَالُْٔ:
ٍحکّْ٘ٔخ ،پی٘خکّْخ ،گُئَِْْخ ،کیُخٍِْخ( ...هخىيخٌ ٔ َٕحَُيِگخٌ هيحیخٌ)
حٍِْٕٗخَ ،خگّْخَٓ ،پّْخٕٓ ،پََّْخ١( ...زوخص يظؼيى حٍٔحف ٔ هيحیخٌ يظؼيى حَٕحع
يخٍْخ ،پََيِگخٌ ٔ ،كَ٘حص) ٍح آكَیيَي.
آًٍهٍٖ ،ػي ٔ رَم آكویٌِ اثوُب ّ ؿیوٍ:
ٔ حرَْخٍَ ،گیٍ کًخٌْخٖ َخهٍْ( ٚیظّ) ٔ کخيمٓٗ ،خدْخٛ ،يحْخٖ كٕم ١زیؼٗ،
ٓظخٍِگخٌ ىَزخنّىحٍ ٔ حَٕحع گَٕخگٌٕ ٍَْٕخٖ آًٓخَٗ ٍح آكَیيَي.
کَوْخ ٔ ٕٓٓکْخٖ آكویٌِ ؽْواد ،فيًلٍگبى ّ عوبكاد:
رٍِگ ٔ کٕچک ،پَٔحَّْخٗ ،پْٖخ ،يگْْخ ،كَ٘حص ،ؿًیغ كَ٘حص گَِيِ ٔ
َیَُُٖيِ ٔ ،حَٕحع يوظهق حٗیخٖ ػخرض ٍح آكَیيَي .ريیٍٓخٌ کم حیٍ يٕؿٕىحص ،ػخرض
ٔ ؿیَػخرض ،رّىٓض آٌ حكَحى ػخنیؿخِ حُ َ١ین ٍیخٟض ٔ رّكَيخٌ يٍَْ ٔ ،
ٖٓٓٔ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
يٕؿٕى رَ حٓخّ َظخیؾ حػًخل هٕى ،آكَیيِ ٗي َْ ٔ .ػًم يوٍَ يَرٕ ١رَّْیک حُ
يوهٕهخص ٍٖٔ ُيیٍَ ٔ ،یِ ٗیِٕی طٕنيٗخٌ ٍح ىهیوخ ً رًّٗخ حػالو يیکُى.
(حٓذ ٓخَخٌ) آكویٌِ پَزبىكاهاى ،رقنگناهاى ّ گیبُبى:
کیَُِْخ ،يیًٌْٕخ ،يخْیخٌ ،حَٕحع گَٕخگٌٕ پََيِگخٌ ،گخٔ ،گٌُٕ ،حَٔخٌٔ ،
كیٕحَخص گٕٗضهٕحٍ ىحٍحٖ ىٔ ٍىیق ىَيحٌ ٍح آكَیيَيٍ .حکّْ٘ٔخ ،پی٘خکّْخٔ ،
حَٔخٌ حُ ٍكىُ ،حىِ يیَٕٗي .پََيِگخٌ ،يخٍْخًٕٓٓ ،خٍْخ ،يخْیخٌُٓ ،گپ٘ضْخ،
َیِ كیٕحَخص آرِٖ ٔ هخکِٖ ي٘خرّ ،حُ طوى طٕني يییخرُي .كَ٘حص گَِيِ ٔ
َیَُُٖيِٗ ،پْٖخ ،يگْْخ ،كَ٘حص ٔ ًّْی يٕؿٕىحص ىیگَ حُ حیٍ ىٓض کّ ىٍ
گَيخ طٕنیي يؼم يیکُُي ،حُ ٍٕ١رض ٗيیي ریٌَٔ يیؿُٓي .طًخو گیخْخٌ حُ َ١ین رٌٍ
یخ ههًّ طکؼیَ يیَٕٗي ٔ ،حُ ؿٕحَّ ٍٗي يیکُُي؛ گیخْخٌ یکٓخنّ آٌْخی ْٔظُي کّ
گم ٔ يیِٕی رٔیخٍ يیىُْي ٔ ،پْ حُ ٍٓیيٌ يیِٕٗخٌ َخرٕى يیَٕٗي.
آٌ ىٍهظخَٗ کّ رئٌ گم گًَُْبٓ هقزلق گیبُبى:
يیِٕ يیىُْي َْٔپظٗ (َـیزخٌ ریخرخٌ) َخيیيِ يیَٕٗي؛ حيخ آٌْخی کّ ْى گم ٔ ْى
يیِٕ يیىُْي ٍٔیکّ٘ هٕحَيِ يیَٕٗي ٔ .گیخْخٌ گَٕخگٌٕ رخ ٓخهّْخٖ رٔیخٍ ،حُ
یک یخ چُي ٍیّ٘ ٍٗي يیکُُي ٔ ،گَّْٕخٖ يوظهق ػهق ،گیخْخٌ رخالٍَٔيِ ٔ هَِيِ
ًّْگٗ حُ رٌٍ یخ حُ ؿٕحَّ َٓرَيیآٍَٔي .حیٍ گیخْخٌ کّ طًْ يظؼيىحن٘کمَ ،ظیـّی
حػًخل ٗخٌ ىٍ َُيگْٗخٖ هزهٗ ،آٌْخ ٍح حكخ ّ١کَىِ حٓض ،ىحٍحٖ آگخْٗ ىٍَٔٗ ٔ
طـَرّی نٌص ٔ ىٍى ْٔظُي .حٟٔخع گیخْخٌ ىٍ حیٍ چَهّی ًْٕحٍِ طَُٓخک ٔ
ىحثىحنظـییَ َُيگٗ ٔ يَگ کّ يٕؿٕىحص آكَیيِ ٗيِ يؼَ ٝآٌحَي ،حیٍ چُیٍ طٕٟیق
ىحىِ يیٕٗى کّ آؿخُ آٌ رخ آؿخُ رًَْخ حٓض ٔ پخیخٌ آٌ رخ پخیخٌ حیٍ يٕؿٕىحص
ؿیَيظلَکٗ کّ حهیَح ً ًکَ ٗيٓ ...هٔهّی ههوض ًْچُخٌ ؿهٕ يیٍٔى ٔ يخ حُ رخد
حهظٜخٍ رًّْیٍ يويحٍ رُٔيِ يیکُیى.
هٕحد آٍحو حٓض ،يٕؿٕىحص يخىٖ کّ َٓٗضٗخٌ كؼم حٓض حُ حػًخل هٕیٖ ىٓض
يیکُ٘ي ٔ َلْ رٗػًم يیٕٗى.
ٔهظٗ آَخٌ ًّْ رّیکزخٍِ ىٍ اًؾالل ػظین:
آٌ َلْ کزیَ يُلم َٕٗي ،آٌگخِ حٔ کّ َلْ ًّْی يٕؿٕىحص حٓض ،كخٍؽ حُ َْ
ىؿيؿّ ٔ ي٘ـهّٖ رّآٍحيٗ رّهٕحد يٗ ٍٔى.
ٔهظٗ کّ حیٍ ٍٔف فوّط هّػ كوكٓ :
ٔحٍى ظهًض ٗيِ حٓض ،رَحٖ ييص ُيخَٗ ٕ١الَٗ رخ حَيحوْخٖ كٔٗ يظلي يیيخَي،
حيخ کخٍکَى هٕى ٍح رّحؿَح ًَیگٌحٍى؛ ٓپْ کخنزي ؿًٔخَٗ ٍح طَک يیکُي.
آٌ ٍٔف ىٍ كخنٗ کّ رٌبٍـ هّػ كوكٓ:
(كو )٢رخ حؿِحٖ رٔیخٍ ؿِثٗ پٕٗیيِ ٗيِ حٓضٔ ،حٍى رٌٍ ٓزِٖ یخ طوى كیٕحٌ
يیٕٗى ،آٌ گخِ يظلي (رخ ؿًٔٗ َیک) کخنزي ؿًٔخَٗ (ؿيیي)ٖ رّهٕى يیگیَى.
ريیٍٓخٌ حٔ، رَلَل آكویٌِ ثب ثیلاهی ّ فْاة ثوُوب:
یگخَّی ُٔحلَخپٌیَ ،رخ ریيحٍٖ ٔ هٕحد يظُخٔد هٕى ،پیٕٓظّ کم حیٍ يوهٕهخص
يظلَک ٔ ػخرض ٍح حكیخء ٔ يؼئو يیکُي.
کظخد گیظخ ،گلض ٔگٕیٗ حٓض کّ ىٍ آٌُْگخو يیخٌ حٍؿَّٕ ٔ کَیُ٘خ ٍٖٔ ىحىِ
حٓضٓ .پْ «ُٓـیّ» ٍحَُيِی گَىَّٔی «ىٍیظَِ ٗظَِ» آٌچّ ٍح ىٍ آٍٔىگخِ
يٗگٌٍى رَ َٗٓیخٍ کُٓٔخنی کّ َخریُخ ٗيِ حٓض ،رخُ يٗگٕیي .ىٍ ٔحهغ گیظخ گٌحٍٕ
ُٓـیّ حُ ٔهخیغ ؿُگ رّٗخِ َخریُخٖ «ىٍیظَِ ٗظَِ» حٓض.
حٗؼخٍ گیظخ ىٍ اُویذ گیزب كه آئیي ٌُلّ(ٖٔ):
هخنذ ْـيِ روٖ ٔ ْلظٜي ٗؼَ طُظیى گَىیيِ ٔ کظخد ٗ٘ى ىٍ كًخّٓی رٍِگ
«يٓخرٓخٍحطخ» ٍح ط٘کیم يیىْي ٔ ٗخيم كٕٜل ریٔض ٔ پُـى طخ چٓم ٔ ىٔو حُ روٖ
ٗ٘ى كًخّٓی َيٓخرخٍحطخ ًَٗىِ يیٕٗى ٔ .ىٍ هیخّ رخ كـى كًخّٓی رٍِگ
يٓخرٓخٍحطخ هًٔض کٕچکٗ حُ آٌ ٍح حٗـخل کَىِ حٓض.
گیظخ طَکیزٗ حُ آيُِْٕخٖ يکخطذ كهٔلت "ٓخَکیّ" " ،یٕگخ" ٔ "ٔىحَظّ" حٓض،
حیٍ کظخد کٕچک طؤػیَ كَحٔحَٗ رَ َُيگٗ يٌْزٗ ُْيیخٌ َٓخىِ ٔ َِى ُْئحٌ يُِنظٗ
رْ ػظیى ىحٍى ٔ حُ َْکظخد ىیُٗ ٔ ػوهت ىیگَ يلزٕدطَ ٔ يؼُِطَ حٓض .ىٍ ٓیَ
كهٔلٗ ٔ ػَكخَٗ ؿخيؼّی ُْئ ،حػَٖ رٍِگ ىحٗظّ حٓض .رّگَّٕٖ کّ ْیچ کظخرٗ طخ
حیٍكي رَ آَخٌ طؤػیَ ََّٓخىِ حٓض .چُخٌکّ یکٗ حُ يُظٕيّْخٖ رَگِیيِی كهٔلی ٔ
حىرت ؿٓخٌ َیِ حٓض.
ـ ٍحُ حیٍ حًْیض ٔ يلزٕریض ىٍ چیٔض؟
= پخٓنْخٖ يوظهلٗ رّحیٍ ٓئحل يٗطٕحٌ ىحى .يخَُي َْ يظٍ يويّ ،رَحٖ
هٕحَُيِگخٌ یخ َُٕٗيِگخٌ گیظخ ،كٓى ًّْی کهًخص آٌ حًْیض چُيحَٗ َيحٗظّ ٔ َيحٍى،
رهکّ آٌچّ رَحی حی٘خٌ يٓى رٕىِ ،حكٔخّ ٔ طـَرّی ي ًٌٕ٠آٌ رٕىِ حٓضُْ .ئحٌ
ىٍ حیٍ طـَرّ ٓٓیى يَٕٗٗي ٔ يٗگٌحٍَي طخ گیظخ َُيگٗ ٍُٔيَِی حی٘خٌ ٍح هيحٓض
رو٘ي ٔ رُّْگخو يَگ ػِیِحٌٗخٌ ىٍالرالٖ ػزخٍصْخٖ آٌ طٔالٖ ىلٗخٌ ٍح
يٗیخرُي .حیٍ ٔؿّ ي٘ظَک ًّْی يظٌٕ يويّ حٓض)4ٔ(.
ٍحُ ػظیى يلزٕریض گیظخ ىٍ ههٕد ُْئحٌ حیٍ حٓض کّ رخ طؤکیي رَ َ١ین رُکظٗ
(ػ٘ن) ٔ ػًم هخنٜخَّ ،رَّْکْ کّ ىٍ حیٍ ٍحِ هيو رَىحٍىٔ ،ػيِی ٍٓظگخٍٖ
يٗىْي .كـى کى آٌ حيظیخُ رٍِگٗ حٓض کّ يطخنؼّی آٌ ٍح آٓخٌ يٗکُي ٔ آُْگیٍ
رٕىَٖ رخػغ يٕٗٗى طخ ٍحكضطَ رّهخٓ َ١پَىِ ٕٗى .گٌٗظّ حُ آٌ ،طٕ٘ین رٔیخٍ
رَّٗکض كؼخل ىٍ ٛلُّی َُيگٗ ،ػخيم يًٓٗ ىٍ يٕكویض آٌ رٕىِ حٓض .ىٍ ٔحهغ
گیظخ َٗٓ ػَكخَٗ حٓض کّ رَّٓٗض ؿخٌ ٔ طٍ حَٔخٌ ،حٍطزخ ١حَٔخٌ رخ هيح ٔ ٍحِ ،یخ
ٍحِْخٖ کّ حُ َ١ین آٌ ،حَٔخٌ يٗطٕحَي رَّـخص ىٓض یخري ،يٗپَىحُى.
ٔٓٓ۶ كکًض یگخَّ
حیٍ يظٍ ریٖطَ ٗخػَحَّ ،ػَكخَٗ ٔ ىیُٗ حٓض طخ يُطوٗ ٔ كهٔلٗ؛ آيُِْٕخٖ
يوظهلٗ ٍح ىٍ رَيٗگیَى .حيخ ٔیژِگٗ يٓى گیظخ ىیيگخِ ػًهت آٌ حٓض کّ ٍٔحٌُٗخٓٗ
هٕد َٕیُٔيِی آٌ ٍح َ٘خٌ يٗىْي .ؿٔض ٔؿٕٖ كویوض َّ ،رّهخ َ١هٕى كویوض،
رهکّ رّػُٕحٌ ٔٓیهّٖ رَحٖ َـخص حَٔخٌ يٍٕى َظَ حٓض.
گیظخ رّحيٍٕ ػخ١لٗ ٔ يهًّٕ ریٖطَ حًْیض يٗىْي طخ رّحيٍٕ ػوهٗ ٔ حَظِحػٗ.
ٔ ىٍ ٛيى حٓض طخ َـخص ٍح طخ كي يًکٍ رَحٖ حٔ آٓخٌ کُيٗ .خیي حیٍ حيَ حُ ىیيگخِ
ػوهٗ يوزٕل َزخٗي .چٌٕ ًَٗطٕحٌ گلض َْچّ آٓخٌطَ حٓض نِٔيخ ٌ ىٍٓضطَ حٓض.
حُ ىیيگخِ ػَكخَت گیظخ ،حَٔخٌ آٌچیِٖ حٓض کّ كْ يٗکُي؛ حگَ حكٔخّ
يٗکُي کّ رخ هيح یگخَّ حٓضًْ ،یٍْٔ ٍٕ١ض؛ حگَ حكٔخّ يیکُي کّ هٕٕروض
حٓض ،پْ هٕٕروض حٓض ،حگَ حكٔخّ يیکُي کّ ريروض حٓض ،پْ ريروض حٓض...
حُ ٔیژِگْٗخٖ گیظخ حیٍ حٓض کّ ْیچگخِ َٗیؼض ٍح كَٔگٌحٍ َکَىِ حٓض ،رهکّ
ًْٕحٍِ حًکخٍ ٔ حٍٔحى ٔ ٛيهّ ٔ هَرخَٗ ٔ يخَُي آٌْخ ٍح گِٕٗى يٗکُي.
«ُٗکَِ چخٍیّ» گیظخ ٍح يـِ ٔ ُين ٔىحْخ يیهٕحَي ٔ ىحَ٘ٗ يٗىحَي کّ رّيٕک٘خ
(َـخص) ٔ آُحىٖ حُ طؼهوخص ىَیٕٖ يٗحَـخييٍ« .حيخَٕؿخ» گیظخ ٍح ٔكٗ ٰانٓی طهوٗ
يٗکُي ٔ ٍحىح کَیُ٘خٌ ( ٔ۴۴۴ـ )ٔ۲۰۳يخَُي ىیگَ يلَٔحٌ ؿيیي ،ييػٗ حٓض کّ
حیٍ کظخد ػٜخٍِی ًّْی يظٌٕ يويّ حٓض .حٔ يٗگٕیي:
«حگَ طؤػیَٖ کّ َٕٗظّْخٖ يويّ ىٍ ًٍْ يَىيخٌ ىحٍى ،رظٕحَي يیِحٌ ٔ يؼیخٍ
حًْیض آٌ رًّٗخٍ آیي ،رخیي حًػخٌ ٔ حػظَحف کَى کّ کظخد "رٓگٕىگیظخ" ریٖ حُ َْ
حػَ ىیگَ ىٍ حَيیّ٘ی ُْئحٌ ؿخیگِیٍ ٗيِ ٔ طؤػیَ گٌحٗظّ حٓض».
حیٍ کظخد طٕٜیَ ٍيِٖ ٔ طًؼیهٗ حُ ئخثم يؼُٕٖ حٍحثّ يٗىْي ٔ يطخنذ آٌ
ًَخی٘گَ ىؿيؿّْخٖ حَٔخَٗ حٓض کّ ىٍ طکخپٕٖ كویوض ٔ َـخص حٓض .گیظخ َگَٗٗ
ژٍف حُ ْٔظٗ ٔ ىَیخ ىٍ ػَكخٌ ُْيٖ حٍحثّ يٗىْي کّ ػزخٍص حٓض حُ ػ٘ن ٔ
ػًم هخنٜخَّ .حیٍ کظخد يُزؼٗ يٕػن ٔ يَؿؼٗ حٛیم رَحٖ ُٗخهض آٍحء ٔ حكکخٍ
ُْيٖ رًّٗخٍ يٗآیي .يظؤنٓخٌ ُْئ حػظوخى ىحٍَي کّ ْيف گیظخ حطلخى حَٔخٌ رخ هيح حٓض
ٔ يَحكم ىٓضیخرٗ رّآٌ يوخو ػزخٍص حٓض حُ ٍْخیٗ کخيم حُ ػٕحيم ىَیٕٖ ٔ
ىٓضیخكظٍ رّآٍحيٖ ٔ ٓکٌٕ؛ رّحیٍ يؼُخ کّ ٍَْٔ ٔحٛم ،كُخءَخپٌیَ يٕٗٗى ٔ
ٍَٓٔ ٔ نٌص حريٖ کّ ًْخٌ ٍٓظگخٍٖ ٔ ٍْخیٗ حٓض ،ىٓض يٗیخري .نٌح کظخد رّ ُ
گیظخ ،پْ حُ ٗکٕكخیٗ ٗیِٕی رکظٗ ىٍ ُٓض ُْئ ،رّػُٕحٌ ٔكٗ پٌیَكظّ ٗي.
ٔٓٓ۰ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
طخٍین طُٜیق گیظخ ٍح يلووخٌ حُ ٛيِی پُـى طخ يیخَّْخٖ ٛيِی ىٔو پیٖ حُ
يیالى طوًیٍ ُىِحَي( .پخَٜي ٓخل رؼي حُ ْٕيَ ٔ ْٔیٕىّٔ ىٍ یَٕخٌ ٔ يوخٌٍ
رخػ َٜپیٖ ٓوَح١ی ىٍ آطٍ) حٓظياللْخٖ کّ ىٍ حیٍ ُيیُّ حٍحثّ ٗيِ حٓض ،حُ
َ١كٗ رَ پخیّی هَحیٍ ُرخَُ٘خٓٗ ٔ حُ َ١ف ىیگَ رَحٓخّ طـِیّ ٔ طلهیم
ي ًٌٕ٠کظخد ٔ يوخیّٔی آٌ رخ ؿَیخَخص يٌْزٗ ٔ كهٔلٗ آٌ ػُْ َٜي رٕىِ حٓض.
رٔیخٍٖ حُ يلووخٌ ؿَد يؼظويحَي کظخد گیظخ ٓخهظّ ٔ پَىحهظّی یک ٗخػَ
َیٔض ،رهکّ رّئٍَ ُيخٌ رّٗکم کَُٕٗ ىٍآييِ حٓض.
ُرخٌ گیظخ حُ ىیگَ حؿِحٖ كًخّٓی يٓخرٓخٍحطخ يًظخُ حٓض ٔ ي ًٌٕ٠آٌ َیِ رخ
هًٔضْخٖ ىیگَ كَم ىحٍىَ .ؤظیٍ روٖ گیظخ نلُٗ كًخٓٗ ىحٍى ،حيخ ىیگَ روْٖخ
رخ ریخَٗ ٗخػَحَّ رّيزخكغ كهٔلٗ ٔ ىیُٗ يٗپَىحُى کّ َّ ٓزک آٌ رخ ٓزک
ٍُيُخيّی يٓخرٓخٍحطخ ًْآُْگٗ ىحٍى ٔ َّ ي ًٌٕ٠آٌ رخ يٕهؼیض ؿُگ ٔ هٌٕ
ٓخُگخٍ يًَٗخیي .رَّظَ يٍٗٓي َٓحیُيِی گیظخ ،ىحٓظخٌ ؿُگ ٍح رٓخَّ ٔ ىٓظآٔیِ
ریخٌ حَيیّْ٘خٖ هٕى ٓخهظّ حٓض.
ٛلُّی ؿُگ ىٍ گیظخًْ ،خٌ ٔؿيحٌ رَٖ٘ ٔ کٖ يکٖ يیخٌ ىٔ ػُ َٜهیَ
ٔ َٗ حٓض .رٍّحٓظی کيحو حَٔخٌ حٓض کّ ىٍ ک٘خکٖ َُيگٗ ىچخٍ ّٕٔٓٓ ٔ طَىیي
ٔ حٟطَحد ٔ َٕيیيٖ ٔ یؤّ َ٘يِ رخٗي؟
ٓئحلْخ ٔ ؿٕحدْخٖ کّ ىٍ گیظخ رٍّٕٛص گلض ٔگٕ يیخٌ کَیُ٘خ ٔحٍؿَّٕ
يطَف ٗيِحَي ،طخُِگٗ هٕى ٍح حُ ىٓض َيحىِحَيَ .کظّٖ کّ گیظخ رَ آٌ طؤکیي يٍُٗٔى
حیٍ حٓض کّ حَٔخٌ يٗطٕحَي ٔ رخیي رظٕحَي ىٍ ًْیٍ ؿٓخٌ ٔ ىٍ ًْیٍ ريٌ رّٗخىٖ ٔ
آٍحيٖ يؼُٕٖ ىٓض یخري .حیٍ يظٍ يويّ ،يٗطٕحَي رخ حهظيحٍطًخو رَّْ حَٔخَٗ ریخيُٕى
کّ چگَّٕ رخ رَىرخٍٖ رّٔظخیق هٕى رپَىحُى ٔ ىٍ هالل ًْیٍ حَـخو ٔظیلّ،
رّيؼَكض ٔ ػ٘وٗ ػًین ٔ َـخصروٖ رَٓي.
اًَبىٌّبٍی گیزب
حٍطزخ ١هيح ٔ حَٔخٌ ،يٓىطَیٍ يٕٕٟػخص يٍٕى رلغ ىٍ يظٌٕ يويّحَي .يظٌٕ
يويّ ىٍ رخد حَٔخٌ ،حُ ىٔ كیغ ىٍرخٍِی حٔ ٓوٍ يٗگٕیُي:
ٔ ـ حَٔخٌ چگَّٕ ْٔض؟ پخٓن حیٍ پَٖٓ ىٍ هخنذ ؿًهّْخٖ هزَٖ رّریخٌ
ٔحهؼیضْخی ىٍرخٍِی هٜخیم حَٔخٌ يٗپَىحُى کّ ىٍ يـًٕع ؿُزّی طٕٛیلٗ ىحٍى.
ٕ ـ حَٔخٌ چگَّٕ رخیي رخٗي؟ پخٓن حیٍ پَٖٓ ىٍ هخنذ ؿًهّْخٖ حَ٘خیٗ رّریخٌ
حٍُْٕخٖ ىیُٗ ریخٌ يیٕٗى کّ ؿُزّی طٕٛیّحٖ ىحٍى.
ٔٓٓ۴ كکًض یگخَّ
رَّْ ٔٓیهّی َخيَ٘ٔع ىٓض يییخَُي ،طخ يخل ریخَئَُي .رخ َٖٓ پَ حُ ؿٍَٔ رَحٖ
ٍیخ هَرخَٗ يیکُُي .يوٍٕٓ ؿٍَٔحَي ٔ ئوَ ْٕح ٔ ٕٗٓص ٔ ؿ٠ذ .آَخٌ کّ حُ َٓ
هٕىپُٔيٖ ٔ ْٕحپَٓظٗ ٔ رَهالف َٗع رٍّیخٟضْخٖ ٗخهّ يیپَىحَُي ٔ حُ ٍٖٔ
َخىحَٗ ػُخ َٛطٍٍح ٔيَح کّ ىٍآٌ ؿخٖ ىحٍو ٗکُـّ يیىُْي ،پُيحٍ حَْیًُٗ ىحٍَي.
حنزظّ حیٍ طؤیىرُيٖ ،هطؼٗ َیٔض .کَیُ٘خ حیٍ ٛلخص يظًخیِ ٍح ًکَ يیکُي طخ
ٍحِ آَخٌ ٍح کّ ىٍ ؿٔض ٔؿٕٖ کًخلحَيٓ ٍٍٗٔ ،خُى .حگَ َّ ىٍ ریٖطَ حَٔخٌْخ
حیٍ ٛلخص ىٍْى آيیوظّحَي .هٜي حٛهٗ ىحىٌ َ٘خَّْخ حٓض .ىٍ ؿخٖ ىیگَٖ يَىيخٌ
ٍح چٓخٍ ىٓظّ يیىحَي ٔ :ـ طخٍک ىَیخ؛ ٕ ـ ١خنذ ػهى؛ ٖ ـ ػزخىص پیّ٘؛ 4ـ یٕگٗ.
ىٍ حیٍ يیخٌ یٕگٗ ٍح حُ ًّْ رَطَ يیًٗخٍى:
«حٖ حٍؿَّٕ! یٕگخ پیّ٘ کٍ کّ یٕگٗ حُ طخٍک ىَیخ ٔ يَى ىحَٖحَئُ ٔ يَى
ػزخىصپیّ٘ رَطَ حٓض ٔ حُ يیخٌ یٕگیخٌ آٌکّ ٍٖٔ ىل ىٍ يٍ کَىِ ٔ ىل ىٍ َیخیٖ
يٍ رٔظّ رخٗئ ،حالطَیٍ حٓض».
ـ يُظٍٕ حُ یٕگخ ىٍ حیٍؿخ چیٔض کّ یٕگخ ٍح چُیٍ رهُي يَطزّ يیکُي؟
= گیظخ گٕیي« :چٌٕ ىل کٔٗ ىٍ هیي يَحهزّ آیي ٔ رّيُِل ٓکٌٕ ٍٓي ،رّهٕى،
هٕىٍح رزیُي ٔ ىٍ هٕى ٗخىيخٌ گَىى .آٌگخِ ،آٌ ٍحكظت رٗپخیخٌ ىٓض ىْيٍ ،حكظت کّ
حُ ىٓظَّ كٕحّ رّىٍٔ حٓضٍ .حكظت کّ آٌ ٍح طُٓخ رّؿخٌ يیطٕحٌ یخكض ٔ .کٔٗ
ٍح کّ چُخٌ ٍحكض كخٛم آیي ،ىیگَ حُ كویوض ىٍٔ َیخكظي ٔ رّْیچ َُگَى ٔ ًّْچیِ
ىیگَ ٍح کىيخیّ گیَى ٔ کٔٗ ٍح کّ حیٍ ىٔنض کًخل يیَٔ گَىى ،رّْیچ ىٕٗحٍٖ ٔ
حَئِ حُ ؿخٖ ىٍ ََٔى .حیٍ كخنض ریگخَّگٗ حُ ىٍى ٔ طٕ٘یٖ ٍح یٕگخ هٕحَُي».
ىٍ كٜم ْلظى آييِ حٓض :حٖ حٍؿَّٕ! چٓخٍ گَِٔ حُ َیکٕکخٍحٌ يَح يٗپَٓظُي:
ٔ ـ «يلُض ک٘یيِگخٌ؛ ٕ ـ ١خنزخٌ ػهى؛ ٖ ـ ىٔنض ١هزخٌ؛ 4ـ ػخٍكخٌ.
حُ حیٍ يیخٌ يَى ػخٍف کّ هٕى ٍح ٍحو کَىِ ٔ ىل ىٍ یکٗ رٔظّ رَ ىیگَحٌ
ك٠یهض ىحٍى .يٍ َِى حٔ رْ ػِیِو ٔ حٔ َیِ َِى يٍ ػِیِ حٓض».
طُٓخ ػخٍف حٓض کّ هيح ٍح رَحٖ كٕٜل يوخٛي هٕى رّکخٍ ًَیرَىَّ .رَحٖ
ٍْخیٗ حُ ٍَؾَّ ،رَحٖ ىٓظیخرٗ رّىحَٖ ٔ َّرَحٖ ػَٔص ٔ َٗٓص حٔ ٍح ًَیپَٓظي،
رهکّ پَٓظٖ رَحٖ حٔ ٍٕٔ َُيگخَٗ حٓضٍَّ ،حْٗ رَحٖ رَآٍٔىِ ٗيٌ كخؿخص.
رًّْیٍ ىنیم حٓض کّ حٔ َِى هيح ػِیِ حٓض .چٌٕ حٔ ٍح يیؿٕیي ،طخ حٍحىِحٕ ٍح
طلون رو٘ي َّ ،آٌکّ هٕحٓظّْخٖ هٕى ٍح ؿخيّی ػًم رپٕٗخَي.
ٓٔٓٔ كکًض یگخَّ
طؤیىرُيٖ حَٔخٌْخ ٍح رٍّٕٛص ىیگَٖ َیِ يیطٕحٌ حٍحثّ کَى ٔ :ـ آَخٌ کّ
ىٍ ٍحِ َـخص َیٔظُي؛ ٕ ـ آَخٌ کّ ریيحٍ ٗيِحَي ،حيخ ُُْٕ رٍّحِ َیلظخىِحَي؛ ٖ ـ آَخٌ
کّ ىٍ َ١ین َـخص حُ ٍحِ رکظٗ ْٔظُي؛ 4ـ آُحى ٗيِگخٌ یخ َـخص یخكظّگخٌ کّ ىٍ
ًْیٍ ؿٓخٌ رّآُحىٖ ٍٓیيِحَي ،يخَُي حٔ ٗيِحَي ٔ ىٍ رَکض حريٖحٕ ٓکُی گِیيِحَي.
ػلنالٌلٌ گیزب
حئَُِ ػهىحنُلْ ٍح ػهًی يیىحَُي کّ رَّلْ ،کخٍکَىْخٓ ،خهظخٍ ٔ آػخٍ
ٍكظخٍٖ َلْ يیپَىحُى .گیظخ رّػُٕحٌ یک يظٍ يويّ ،ىٍرخٍِی كخالص ٔ حٕ١حٍ ٔ
حكؼخل َلْ ٔحهؼیضْخی ٍح حظٓخٍ يیکُي .گیظخ کظخد ػـیزٗ حٓض ،ىٍ رخد ػهى حنُلْ،
َّطُٓخ حُ ْیچ یک حُ طؤیىرُيْٖخٖ ٍحیؾ پیَٖٔ ًَیکُي ،رهکّ كيحهم یخُىِ يوٕنّی
ؿيح حُ ْى ٍح ىٍ حیٍ رخد َ١ف يیکُي ،حيخ ٓوض طؤػیَگٌحٍ ٔ َخكٌ حٓض ٔ ىٍ حَلخً
پیخو هٕى طٕكین چ٘ىگیَٖ ىحٍى .گیظخ ىحٍحٖ ًْخٌ ٔیژِگٗ حٓض کّ ًّْی کظذ
يويّ ىحٍَي ،یؼُٗ «آٗلظّگٗ ٔ طکَحٍ يطخنذ» .حیٍ ىٔ ٔیژِگٗ ،حُ آٌؿخ کّ ىٍ
طَریض حَٔخٌ کخٍآیٗ رٔیخٍ ىحٍى ،كٍٔ حیٍ کظذ يلٕٔد يیٕٗى َّػیذ آٌْخ.
ىٍ ػیٍكخل کّ ْیچ َظى ٔ طَطیذ يُطوٗ ىٍ يزخكغ يطَف ىٍ گیظخ رّچ٘ى
ًَیهٍٕى .حيخ یک طيحػٗ يؼخَٗ ؿخنذ ٔ ىلحَگیِ کّ حُ نلخظ ىٍَٔٗ پیٕٓظّگٗ
کخكٗ رخ ْى ىحٍى ،ىٍ آٌ حكٔخّ يیٕٗى .حیٍ حيَ رخػغ ٍكغ يالل هٕحَُيِ ٔ ؿهذ
طٕؿّ حٔ يیگَىى َْ .يطهزٗ كو ٢ىٍ یک ؿخ َیخييِ ،رهکّ ىٍ يٕحٟغ يوظهق ٔ رخ
ریخَخص يظُٕع طکَحٍ ٗيِ حٓض ،طخ طؤػیَ ریٖطَٖ ىٍ ٍٔف حَٔخٌ رگٌحٍى .رَّظَ
يیآیي پَىحهظٍ رَّْ رلؼٗ ىٍ گیظخ ئظهِو پَىحهظٍ رّکم آٌ حٓض.
ىٍ پخیخٌ كٜم ٕٓو گیظخ آييِ« :گٕیُي کّ "كْ" َیَٖٔ رٍِگ حٓضٔ ،نٗ
"ىل" حُ كْ رٍِگطَ حٓض ٔ هَى رٍِگطَ حُ ىل ٔ ،رٍِگطَ حُ هَى ،ؿخٌ
حٓض» .ريیٍطَطیذ ؿخٌ ،هَى ،ىل ٔ كٕحّ ىٍ حیٍ ؿخ رُخرَ ىٍؿّی حًْیظٗ کّ
ىحٍَي ،يطَف ٗيِحَي .رّػویيِی ٍحىحکَیُ٘خٌ آگخْٗ ٔ ریيحٍٖ رخیي هيو رّهيو كخٛم
ٕٗى .ىٓظیخرٗ رّىٍؿخص رخالطَ آگخْٗ ًْخٌ ٔ آُحىطَ ٗيٌ ًْخٌ .ػًم کَىٌ طلض
طؤػیَ كٕحّ ،آُحىٖ کًی رّرخٍ يیآٍٔى .حگَ كَحيیٍ ىل ٍح حَـخو ىْیى آُحىطَیىٔ ،
حگَ ىل يخ رخ هَى یکٗ ٕٗى ،آُحىٖ يخٌ حكِحیٖ يییخري؛ رخالطَیٍ يَطزّی آُحىٖ
آٌگخِ كخٛم يیٕٗى کّ حػًخل يخ طٕٓ ٢هَىٖ کّ رخ ٍَٕ يخٍٔحثٗ ؿخٌ ٍٍٔٗ ٗيِ
حٓض ،حَـخو ٕٗى .حیٍ هطؼّ ٓهٔهّيَحطذ ٔ ٓطٕف آگخْٗ ٍح ػَ ّٟيیکُي.
ٔٔٓٔ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
إّبف عبى
ىٍ كٜم ىٔو گیظخ ،کَیُ٘خ ىٍرخٍِی ؿخٌ ٔ حٔٛخف آٌ ٓوٍ يیگٕیي:
«ؿخٌ حيَٖ حٓض رٗآؿخُ ٔ رٗحَـخو».
«الیِحل ،طـییََخپٌیَ ،كُخَخپٌیَ ٔ َخيلئى».
«ؿخٌ َّک٘ظّ يیٕٗى ٔ َّيیک٘يَّ ،يیُحیي ٔ َّيیيیَى».
«َّكَرّ ىٍ آٌ کخٍگَ يیحكظي ٔ َّآطٖ آٌ ٍح يیُٕٓحَيَّ ،آد آٌ ٍح طَ
يیکُي ٔ َّرخى آٌ ٍح يیه٘کخَيَُّ ،هى يیپٌیَى ٔ َّيیُٕٓى ٔ َّطَ يیٕٗى ٔ
َّيیه٘کي ،ىحثى ٔ هخثى ٔ ػخرض ٔ پخرَؿخ ٔ ؿخٔیيحٌ حٓضَّ ،رّچ٘ى يیآیي ٔ
َّرّكکََّ ٔ ،ىیگَگٌٕ يیٕٗى» (ىٍٓض َٔوّی حُ ًْخٌ «نى یهي ٔ نى یٕني ٔ نى
یکٍ نّ کلٕح ً حكي» = هَآٌ) يٕؿٕىٖ حیٍ چُیٍ کّ ٔؿٕىٖ حريٖ ىحٍى ،ىٍػیٍكخل
حکظُخَِخپٌیَ حٓض ٔ حَٔخٌ ًَیطٕحَي رّکُّ آٌ ٍحِ رَى.
گیظخ يیگٕیي« :رَهٗ حُ َٓٗگلظٗ ىٍ ؿخٌ يیَگََي ٔ رَهٗ ٓوُخٌ ػـیذ
ىٍرخٍِحٕ يیگٕیُي ٔ رَهٗ رّكیَص ،چیِْخی ىٍرخٍِی آٌ يیَُٕٗيٰ ،نکٍ کٔٗ
رّكویوض آٌ ٔحهق َگَىى».
«ُْگخيٗ کّ یٕگٗ ًٍْ ٔ ٍٔف هٕى ٍح پخک يیکُي ٔ رّٔٛخل كن يیٍٓي ،ىٍ آٌ
يوخو هٕى ٍح ىٍ ًّْچیِ ٔ ًّْچیِ ٍح ىٍ هٕى يییخري».
«ؿخٌ ىٍ ًّْی يٕؿٕىحص كخ َٟحٓض ٔ رخ كن یگخَّ يیرخٗي».
«آٌکّ ىٍ ًّْچیِ يَح يیریُي ٔ ًّْچیِ ٍح ىٍ يٍ يیریُيَْ ،گِ حُ يٍ ؿيح َٕ٘ى
ٔ يٍ َْگِ حُ حٔ ؿيح َٕ٘و .آٌکّ ىٍ يوخو یگخَّگٗ يَح کّ ىٍ ًّْی ْٔظٗ ْٔظى،
رپَٓظيَْ .گَّٕ َُيگٗ کُي ،رخ يٍ حٓض».
حنزظّ حیٍ ؿخٌ ،آٌ َلْ ؿِثٗ يلئى کّ طَّ ٔ حيیي ٔ هٕٗخیُي ٔ َخهٕٗخیُي
حكخّ١حٕ کَىِ َیٔض .آٌ َلْ ىٍ ػخٍف َخرٕى ٗيِ ٔ ؿخٌ ظٍٕٓ کَىِ حٓض کّ حُ
ریى ٔ حيیي يزَح حٓض ٔ رخ كن يظلي حٓض.
َکظّی ىیگَ حیٍ حٓض کّ ؿخٌ «کُُيِی کخٍ» َیٔض ،رم (چُخٌکّ رؼيح ً هٕحْیى
ىیي) َٓچًّ٘ ٔ کُُيِی کخٍْخ ،گَّْٕخ ْٔظُي .گیظخ يیگٕیي:
«حیٍ ؿخٌ ٔحالٖ ریُٔحل ٍح آؿخُٖ َیٔض ٔ حُ حٔٛخف يزَح حٓض .حٖ كََُي
کُظٗ! حگَ چّ ؿخٌ ىٍ طٍ ئکٍ گِیيِ حٓضَّ ،کخٍٖ يیکُي ٔ َّآنٕىِ يیٕٗى.
ْىچُخٌ کّ حػیَ يلی ٢رَ ؿٓخٌ حُ ؿخیض نطخكضٍَ ،گ ًَیپٌیَى ،ؿخٌ َیِ کّ ىٍ
هخنذ طٍ حٓضٍَ ،گ ًَیگیَى».
ٕٔٓٔ كکًض یگخَّ
رکُُي ٔ چّ َزخیي حَـخو ىُْئ .نٗ يٍ (کَُٗخ) رّطٕ ،آٍؿَّٕ هٕحْى گلض .كظٗ
ىحَخیخٌ ىٍ كیَحصحَي ٔ ًَٗىحَُي کّ ػًم چیٔض ٔ طَک ػًم کيحو حٓض .حیُک يٍ
طٕ ٍح يیگٕیى کّ ػًم چیٔض طخ رخ ىحَٔظٍ آٌ حُ پهیيْٖخ رَْٗ .رخیي ىحَٔض کّ چّ
کخٍ ٍح رخیي کَىٌ؟ ٔ چّ کخٍ ٍح َزخیي کَىٌ؟ ٔ طَک کخٍ چیٔض؟
ُٗخهظٍ كویوض ػًم ٓوض ٔ ىٕٗحٍ حٓض .گیظخ ىٍ حىحيّ يٗگٕیي« :کٔٗ کّ
ٍَْٔ يُِل یٕگخ ٔ ١خنذ طٜلیّی رخ ٍ١رخٗي ،ػًم یگخَّ ٍحِ حٔ حٓض».
ػًم ىٍ گیظخ رّّٓ روٖ هخرم هًٔض حٓض: اهَبم ػول كه گیزب:
الق ـ ػولٔ کَ اى ٍو ًبكأً اًغبم ّْك :ىٍ كٜم ْـيِْى گیظخ آييِ حٓض:
«ػًهٗ کّ حُ ٍٔی َخىحَٗ ٔ ػيو ػخهزضحَيی٘ٗ رّؿخٖ آٍٔىِ ٕٗى ،رٗآٌکّ حَيحُِی
طٕحَخیٗ ٗو ٚیخ ُیخَٗ کّ حُ آٌ رّهٕى ٗو ٚیخ رّىیگَحٌ يٍٗٓي يٍٕى َظَ
هَحٍ گیَى ،حُ «طًْ» حٓض».
ة ـ ػولٔ کَ ثًَُْ ًزیغَ یب اى هّٓ پٌلاه ثبّل :ىًٍْخٌ كٜم آييِ حٓض:
ػًهٗ کّ رّّْٕ َظیـّ یخ حُ ٍٖٔ پُيحٍ یخ رّطکهق حَـخو ٕٗى ،حُ «ٍؿْ» حٓض.
ط ـ ػولٔ کَ اًغبم آى رکلیق آكهٔ اٍذ :ىٍ ًْخٌ كٜم آييِ حٓض« :ػًهٗ
کّ حَـخو آٌ طکهیق آىيٗ حٓض ،حگَ رخ حهال ٔ ٙرٗٗخثزّی ىٔٓظٗ ٔ ىًُٗٗ ٔ
چ٘ىىحٗض َظیـّ ٔ كخٍؽ حُ َْ طؼهن حَـخو ٕٗى ،حُ «ٓظِٕ» حٓض».
يُظٍٕ حُ ػًم ىٍ َ١ین َـخصًْ ،یٍ َٕع ٕٓو حٓض کّ يخیّی َـخص ٔ
ُيیُّی ٍَٕ يؼَكض ىٍ حَٔخٌ حٓض .ػًم ُيخَٗ ػًَروٖ حٓض کّ كخػم آٌ حُ
ػًَِی آٌ چ٘ى پٕٗي ٔ ىل ىٍ گَٔ كن رُيى ٔ رخ ؿخَٗ كخٍؽ حُ طذ ٔ طخد ،رَّزَى
رخ حَْیًٍ ىٌٍٔ ٔ رٌَٔ رَهیِى؛ کّ يلٍٕ ًّْی حیٍ حيٍٕ حهال ٙيل ٞحٓض؛
ٔ رخیي ػخٍٖ حُه٘ى ًٔ١غ رخٗي؛ گیظخ َٓچًّ٘ی ًّْی گُخْخٌ ٍح ىٍ حیٍىٔ يٗىحَي
ٔ يٗگٕیي« :یٕگٗ یخ حَٔخَٗ کّ يٗهٕحْي رّکًخل رَٓي ،حُ حیٍػًم َخگِیَ حٓض».
ىٍ كٜم ٕٓو آييِ حٓض :رخ هٕىىحٍٖ حُ ػًم ،رّيَكهّی كخٍؽ حُ ػًم َظٕحٌ
ٍٓیي .طَک ػًم کٔٗ ٍح رّکًخل ََٓخَي .ىٍ ٔحهغ ْیچکْ ًَٗطٕحَي كظٗ یک ىو حُ
پَىحهظٍ رّکخٍ َٓرخُ َُي .چّ ًّْکْ رّيوظ٠خٖ حٓظطخػض هٕى حُ ػًم َخگِیَ
رخٗي ٔ .آٌکّ حػ٠خٖ هٕى ٍح حُ کخٍ رخُ ىحٗظّ ،ىل رّحَيیّ٘ ىٍرخٍِی حٗیخء ٔ
يلٕٔٓخص ي٘ـٕل ٓخُىَٓ ،گ٘ظّ ٔ ٍیخکخٍ رخٗي.
ٔٓٔ۳ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
ًْچُیٍ گیظخ رَحٖ ػًم ١َٗ ،حٓخٓٗ ،يخَُي ىنزٔظّ َزٕىٌ رَّظیـّی آٌ ًکَ
يٗکُي ،یؼُٗ کخٍ رخیي رَحٖ ٍٟخٖ هيح رخٗي؛ ىٍ ؿیَ حیٍٍٕٛص «ػًهی کّ َّ
رَحٖ هُٕ٘ىٖ هيح رخٗي يخیّی گَكظخٍٖ حٓض».
ىٍ كٜم چٓخٍو گیظخ آييِ حٓض :حٔ چٌٕ رّهٜي کخٍٖ رَهیِى َّ ،چُخٌ حٓض
کّ َ١كٗ ٍیوظّ یخ ٕٓىٖ ىٍ َظَ گَكظّ رخٗي .ػًم حٔ ىٍ آطٖ ػهى گيحهظّ ٔ پخک
ٗيِ حٓض ٔ .ىحَخیخٌ چُیٍ کٔٗ ٍح كَُحَّ َخيُي .کٔٗ کّ ّْٕ حُ ػًَِی کخٍ
كَٔگٌحٗظّ ٔ رّيوخو ٍٟخٖ يطهن ٍٓیيِ ،رَٗیخُ حُ ًّْچیِ ٗيِ حٓض .حٔ حگَچّ
ييحو ىٍ کخٍ حٓضًْٕ ،حٍِ حُ کخٍ كخٍؽ حٓضٓ .خنک حیٍ َ١ین ىٍ يظٍ حؿظًخع
رَّٓ يٗرَى ،حيخ يلٍٕ حَيیّ٘ی حٔ کٔذ ٍٟخٖ ٰانٓی حٓض ،ريیٍيؼُخ کّ ىنزٔظّ
رّپیخيي ٔ َظیـّی آٌ َزخٗي ٔ ْیچ چ٘ىىحٗظٗ رَّظیـّی هٕد ٔ ري آٌ َيحٗظّ رخٗي ٔ
ػًم ٍح چٌٕ ٔظیلّی يويّ حَـخو ىْي.
ىٍ حیٍيَكهّ ،کَیُ٘خ حٍؿَّٕ ٍح رّحیلخٖ ٔظخیلٗ کّ ىٍ رَحرَ ُٛق هٕى ىحٍى
يظٕؿّ يٗکُي ٔ ٓٔظٗ ىٍ حَـخو آٌ ٍح گُخْٗ ػظیى يًَٗٗى ٔ رخ ًکَ حیٍکّ ٍٔف
ؿخٔیيحَّ حٓض ،حٔ ٍح طٔهی يٗرو٘ي .آٌگخِ َ١یوّی ػًم ٔ يؼَكض ٍح رَحٖ حٔ
طَ٘یق کَىِ ٔ هخََ٘١خٌ يٗٓخُى کّ ْیچکْ ًَٗطٕحَي ىٍ ْیچ نلظّٖ هخنٗ حُ
ػًم رخٗي .حيخ ػًم رئٌ طؼهن رَّظخیؾ آٌ حٓض کّ حَٔخٌ ٍح حُ گَىَّٔی «ُٓٔخٍِ»
ٍْخیٗ هٕحْي رو٘یي.
ىٍ حیٍؿخ حٓض کّ کَیُ٘خ پَىِ حُ چ٘ى حٍؿَّٕ رَيٗىحٍى طخ حٔ كوخین حيٍٕ ٔ
رخ ٍ١ؿٓخٌ ٍح َظخٍِ کُي .رّىَزخل حیٍ يکخٗلّ ،کَیُ٘خ کّ حٍؿَّٕ ٍح آيخىِ يٗریُي ٔ
كوخین ىیگَٖ ٍح ىٍرخٍِی ك ٍٕ٠هٕى ىٍ ؿٓخٌ ٔ َ١ین يلزض ٔ حهال ٙىٍ
حهظیخٍ حٔ يَٗٓي ٔ ىٍپخیخٌ رخ طـهٗ نطق ریکَحٌ ٔ ؿًخل َخيظُخْٗحٕ ههذ حٍؿَّٕ
ٍح يًهٕ حُ ػ٘ن ٔ ٓکٌٕ ٔ حيیي يٗٓخُى.
ـ حػًخل طخ چّ كي رَحٖ َـخص الُوحَي؟
= گیظخ يٗگٕیي :حػًخل رٍّٕٛص ؿیَ ئظویى ىٍ َـخص ىهیمحَي َْ .کخٍٖ،
هٕد یخ ريَ ،ظیـّحٕ ٍح رّرخٍ يٗآٍٔى .کخٍ هٕرٗ کّ رّهخَ َ١ظیـّحٕ حَـخو ٗيِ
رخٗي رٍّٔف َُيگٗ ٗخىيخَّٖ يٗرو٘ي ،حيخ حٔ ٍح حُ گَىَّٔی ُحى ٔ يَگ
(ُٓٔخٍِ) هخٍؽ ًَٗکُي .كو ٢ػًم رٗطؼهن یخ هخنٜخَّ حٓض کّ چُیٍ حػَٖ ىحٍى.
ػًهٗ کّ كو ٢رّهخ َ١يؼزٕى ٔ حُ َٓ ػ٘ن رّحٔ َٓ ُىِ رخٗي يوزٕل آٌ يؼزٕى
هٕحْي ٗي ٔ َٓٗض ؿخٔیيحَٗ حٔ ٍح هٕحْي پٌیَكض .ريیٍٓخٌ هٕى يؼزٕى ٔحٍى ههذ
ٔٓٔ۶ كکًض یگخَّ
ػخري يٕٗٗى ٔ ك٠یهض رکظٗ ٍح ىٍ آٌ حیـخى يٗکُي ٔ حیٍ رکظٗ حٓض کّ َـخص َٓخیٗ
ٍح كَحْى يٗٓخُى.
«ٍحيخَٕؿخ» يؼظوي حٓض کّ ٍٕٔ کَىحٍ ٔ ػًم ،رَ ٍٕٔ يؼَكض يويو حٓض؛
ُیَح ٍٕٔ ػًم َٓحَـخو رّيؼَكض هٕی٘ظٍ يٗحَـخيي ٔ َْ آٌکّ رٍّٕٔ يؼَكض
رپیَٕيىَ ،خگِیَ رخیي ٔظخیق َٗػٗ ٔ ٍَٖٟٔهٕیٖ ٍح ْى حَـخو ىْي .پْ حُ
حَـخو ىٍٓض حیٍ ٔظخیق ،حَٔخٌ رّيؼَكض ٔ ٍُٔٗخیٗ یویٍ يٍٗٓي .رَحٖ ٍٓیيٌ
رّؿخیض َٓخیٗ یخ َـخص ىٍ ٍٕٔ ػًم ،كخػم رخیي ٔیژِگْٗخٖ ٍح ىٍ َظَ رگیَى.
َ١ین ٕ ـ ٕ ـ ًغبد اى ٛوین هؼوكذ (عٌیبًَیْگب):
يؼَكض رّيؼُخٖ يؼَكض ػوالَٗ ٔ َیِ رّيؼُخٖ َ١یوض ػهى ٔ يؼَكض حٓض .گیظخ،
حٓخٍص يؼُٕٖ حَٔخٌ ٍح َخٗٗ حُ ؿٓم ٔ َزٕى يؼَكض رّكوخین ػخنى ٔ َٓٗض هٕى ٔ
ػخنى هخکٗ يٗىحَي کّ پیخيي آٌ ؿِ ؿهِٕگَٖ ًَٕىْخ ٔ رٕىٌ کؼَص رّؿخٖ ٔكيص،
چیِ ىیگَٖ َیٔض .ىٍ كٜم پُـى گیظخ آييِ حٓض:
ػهى ىٍ كـخد ؿٓم حٓضًْ ٔ ،یٍ حٓض کّ يخیّی گًَحْٗ يَىيخٌ يٗگَىى.
ٔنٗ رَحٖ کٔٗ کّ ٍَٕ يؼَكض پَىِی ؿٓم حٍٔح ىٍیيِ رخٗي ،آٌ ٍَٕ چٌٕ
هٍٕٗیيٖ يٗىٍه٘ي ٔ كن ٍح ٍٍٔٗ يٗٓخُى .ػوم حٔ ٔ َلْ حٔ كن حٓض .ػزخىص
حٔ ٔ يَحى حٔ كن حٓض ٔ .حٔ رُّالل يؼَكض حُ َْ پهیيٖ پخک گَىى ٔ .پْ حُ يَگ
ىٔرخٍِ رّحیٍ ىَیخ رخُگَىحَیيِ َٕ٘ى.
ىٍ ػَكخٌ ُْئ ٍَْٔ ،حیٍ َ١ین رخیي ىٔ يَكهّی َلٗ ٔ حیـخد ٍح رگٌٍحَي:
حٔلٍْ :خ ٗيٌ حُ هیٕى َلٔخَٕٗٓٗ ،حص ٔ ،طؼٜذْخٖ گَٕخگٌٕ ٔ رٍٗیّ٘.
ىٔو :طکَحٍ حًکخٍ ٔ حٍٔحى ٔ طًَکِ ٔ يَحهزّ ،طخ رظٕحَي رَ حَيیّ٘ ٔ هَى هٕى
ئه ٢گَىى ٔ رّيَُ ُٗخهض ٔ حَٗحم رَٓي؛ حیٍؿخ حٓض کّ ىحَٔظٍ ًْخٌ «ٗيٌ
حٓض» ٔ حُ آٌ پْ ٖٔ ،هيٍص ٔ آٍحيٖ يٗیخري ٔ حُ يظُخْٗ رَّخيظُخْٗ ٍٓیيِ،
هٕى رَٗٓخیض يٗگَىى« .کَیُ٘خ» ىٍرخٍِی حًْیض حیٍ ٍحِ ٓوٍ يٗگٕیي کّ حیٍ
ٍحُ حُ َْ ىحَ٘ٗ رخالطَ حٓض.
ىٍ كٜم َٓى يٗگٕیي :طخ رّىحَٔظٍ آٌ حُ يلُض رخُگ٘ض رّىَیخ ٍْخیٗ یخرٗ .حیٍ
ٔحالطَیٍ ىحَْٖخ ٔ ٍحُ ٍحُْخ ٔ پخکطَیٍ پخکْخ حٓض کّ رخ ىٍیخكض ئظویى ٔ
رٗٔحٓطّ كخٛم يٕٗٗى .ىحَٖ گَحًَخیّ چٌٕ رّىٓض آيي ؿخٔیيحٌ رًخَي .ىٍ ًْیٍ
كٜم ػًَِی يؼَكض ٍح حُ ریٍ ٍكظٍ گُخْخٌ يٗىحَي؛ یؼُٗ حُ ریٍ ٍكظٍ ٗک ٔ
طلٜیم آٍحيٖ يطهن.
ٔٓٔ۰ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
ػهى ىٍ حیٍ ٍحِ َّ رّػهٕو طـَرٗ ،رهکّ رّىحَ٘ٗ ح١الم يٕٗٗى کّ رظٕحَي حَٔخٌ
ٍح حُ حٓخٍص ؿٓم ٔ ٕٗٓص ٔ كؼم رّىٍآٍٔى .حیٍ ىحَٖ ىٍ َٓخى آىيٗ حٓض؛ حيخ رخ
ٛیوم ىحىٌ آثیُّی ؿخٌ رخیي آٌ ٍح ک٘ق کَى طخ پٌیَحٖ ٍَٕ ٕٗى .رَحٖ ٓ١خٍص
ٍٔف رخیي رٍّیخٟضْخٖ ٗخم ،يؼم رخُىحٗظٍ كٕحّ ٔ طًَکِ ْٕٕ ٔ يَحهزّ ،ىٍ
ُيَِی ػزخىص ػخريحَّ یخ ػخٗوخَّ پَىحهض طخ رَحٖ ٓخنک ىٍک ئظویًٗ حُ ًحص کّ
يٕؿذ کًخل حٓض رّىٓض آیي .ىٍ ؿیَ حیٍ ٍٕٛص ،حٔ ىٔرخٍِ ىٍ ىحیَِی طٕحني رّحیٍ
ىَیخ رَهٕحْي گ٘ض.
ٍحُٖ کّ گیظخ ىٍ كٜم َٓى ریخٌ يٗىحٍى حیٍ حٓض کّ :يٍ ىٍ ؿٓخٌ گٔظَىِحو.
طًخيٗ يٕؿٕىحص ىٍ يٍ ْٔظُي؛ ٔنٗ يٍ ىٍ آٌ ؿخٖ َيحٍو .هيحَٔي كؤ ٢حهؼیظٗ
ىٍَٔٗ َیٔض ،رهکّ ٔحهؼیظٗ حٓض الیظُخْٗ کّ ٍٔحٖ ًّْ چیِ حٓض .حٔ چٌٕ ٍیّ٘ی
ىٍهض ؿٓخَٗ ،حٓخّ ٔ پخیّی ؿًهّ ٔحهؼیضْخٖ ػخنى حٓض؛ ريیٍٓخٌ کّ هيحَٔي
يظؼخل ٍٔحٖ ًّْی حیٍْخ ٔ َٕػٗ َلٗ ٔ ٓهذ طًخو ٛلخص ػزٕطٗ حٓض.
ًْچُیٍ ىٍ گیظخ يطخنزٗ حٓض کّ حُ ؿٓخطٗ رّرلغ ٔكيص ٔؿٕى ىٍ ػَكخٌ
حٓاليت حرٍػَری ٗزیّ حٓض .گیظخ يٗگٕیي :طًخو ْٔظٗ ٍح كن پَ کَىِ ٔ ْٔظٗ
َٓٗخٍ حُ ؿهِْٕخ ٔ طـهیخص حٔ حٓض .رَ حٓخّ ًْیٍ ریُٖ ًّْ ،ىٍ حٔ ئظوَحَي ٔ
حٔ يلی ٢حٓض .نٌح طًخو كًيْخ ٔ ٓظخیْٖخ ٍح رّهٕى َٔزض يٗىْي ٔ يٗگٕیي حی٘خٌ
ىٍ ٔحهغ يَح يٗپَٓظُي .حُ ىیيگخِ گیظخٔ ،یژِگٗ ٓخنکخٌ کٕٖ يؼَكض ػزخٍص حٓض
حُ حیٍکّ :حٔالً َْکخٍٖ ٍح رَحٖ هيح حَـخو يٗىُْي؛ ػخَیخ ً ىحٍحٖ ٍٔكٗ رٍِگ ٔ حُ
کُظَل ىَیخٖ يخىٖ هخٍؽحَي .حیُخٌ طلض ١زیؼض ٰانٓی هَحٍ ىحٍَي کّ کٕچکطَیٍ
طـییَٖ ًَٗکُي ٔ ىٍ يیخٌ طلٕالص رٗهَحٍ ػُخًْٕ َٛحٍِ ٓخکٍ ٔ ػخرض يٗيخَُي.
ىٍ كٜم ٗ٘ى گیظخ آييِ حٓض« :کٔٗ کّ ْٕحٖ يؼَكض یٕگخ ىٍ َٓ ىحٍى ،حُ
يَُْخٖ ٔىحْخ َیِ كَحطَ يٍٗٔى».
ىٍ حىحيّی حیٍ كٜم آييِ حٓض« :حَٔخٌ حْم يؼَكض ىٍيٗیخري کّ آٌچّ ْٔض
ًّْ يُى ٔ ىل ىٍ گَٔ يٍ يٗرُيى».
ىٍ كٜم َٓى گیظخ ىٍرخٍِی هَرخَٗ يؼَكض چُیٍ ٓوٍ رّيیخٌ آييِ حٓض:
«ىیگَحٌ َیِ کّ هَرخَت ىحَٖ پیٖ يٗآٍَٔي ٔ يَح يٗپَٓظُي ،گخْٗ يَح ىٍ
ًّْچیِ يٗریُُي ،گخْٗ حُ ًّْ ؿيح ٔ گخْٗ ىٍ ٍٕٛصْخٖ يوظهق».
هَرخَٗ ىٍ گیظخ رّيَحطذ گَٕخگٌٕ ئُٕد حٓض .ىٍ هَرخََٕٗ ،ػٗ طکخيم
ٔؿٕىٖ ٔ هّٕ ٛؼٕىٖ رَحٖ ٕٔٛل رّٔحهؼیض ىیيِ حٓض کّ حُ هَرخَٗ يخىٖ طخ
ٔٓٔ۴ كکًض یگخَّ
هَرخَٗ ػهى ٔ يؼَكض ،حَٔخٌ ييحٍؽ ٔ يَحطذ ػَٔؿت ٔؿٕىٖ ٍح يٗپیًخیي ٔ ،حیٍ
ٓیَ طکخيم يؼُٕٖ کّ ىٍ ؿٓض ٕ١نت يَحطذ ٔؿٕى ،يُؼکْ گَىیيِ ،حُ نلخظٗ َیِ
گَحیٖ طيٍیـت هَرخَٗ رّٔحهؼیضْخٖ ىٍَٔٗ حٓض ٔ ؿخیض آٌ حطلخى ٔ ٔٛخل رخ ًحص
َخيظُخْت رًٍَْ حٓض».
گیظخ يٕحَغ يؼَكض ٍح ه٘ى هْاًغ هؼوكذ كه گیزب:
ٔ كَ ٔ ٙآُ يٗىحَي ٔ يٗگٕیي حیٍ كخالص يخَغ ىٓضیخرٗ رّيؼَكضحَي .آٌکّ حیٍ
كخالص ىٍ حٔ ٍحِ یخري ،يؼَكض ٖٔ طزخِ گَىى.
ىٍ كٜم ٕٓو گیظخ يٕحَغ يؼَكض چُیٍ ریخٌ ٗيِ حٓض :آُ ٔ ه٘ى حٓض کّ حُ
ٕٗٓص رَيٗهیِى؛ آُ ٔ ه٘ى طٔکیٍَخپٌیَ کّ يُ٘ؤ ًّْی گُخْخٌ رٍِگ حٓض .حیٍ
ىًُٗخٌ هٕى ٍح رُ٘خّ! ريحٌٓخٌ کّ ىٔى آطٖ ٍح كَٔ پٕٗي ٔ ،ؿزخٍ آیُّ ٍحٍ ٔ ،كى
يخىٍ ؿُیٍ ٍح ،كََ ٙیِ يؼَكض ٍح كَٔ پٕٗي ،يؼَكض ريیٍ كـخد پٕٗیيِ ٕٗى.
حٖ پَٔ کُظٗ! حیٍ آطٖ طٔکیٍَخپٌیَ كَ ،ٙىًٍٗ ؿخٔیيحَّی يَى كکیى
حٓض .يُِنگّ حیٍ آطٖ كٕحّ ٔ ىل ٔ هَى حٓض .كٕحّ حُ ٍحِ ىل ٔ هَى ،آىيٗ ٍح
کّ ىٍ هخنذ طٍ حٓیَ حٓض ،يٗكَیزي ٔ يؼَكض ٔ ریُٖ حٔ ٍح طزخِ يٗٓخُى.
پْ حٖ حٍؿَّٕ! رُي رَپخٖ كٕحّ رُّ ٔ ،حیٍ طزٓکخٍ يؼَكضرَحَيحُ ٔ
رٜیَصکٖ ٍح حُ يیخٌ رَىحٍ!
ىٍ كٜم َٓى آييِ حٓض« :کٔٗ کّ يؼَكض كخٛم کُي ،ىٓظوٕٕ ٗک ٔ طَىیي
َوٕحْي ٗي .چٌٕ رَ ک٘ظٗ يؼَكض َ٘یُٗ ،حُ يٕؽ گُخْخٌ ؿخٌ رّىٍ رَٖ؛ چُخٌکّ
آطٖ كَُٔحٌ ْیِو ٍح هخکٔظَ گَىحَي ،آطٖ يؼَكض َیِ ًّْی حػًخل ٍح هخکٔظَ
ٓخُى» .کَیُ٘خ يٗگٕیي« :حیٍ يؼَكض طُٓخ رَحٖ ػخريحٌ پخک ٔ َٓ ٓپَىِگخٌ
هخن ٚحٓض .حیُخٌ يٗطٕحَُي رَهٗ حُ ٛلخص طَ ٍٕٜخٗيَٗ ٍٔكخَٗ کَیُ٘خ ،آٌ
ػهض طًخو ػهم ٍح رُ٘خُٓي ٔ طخ كيٖ رّطٕحٌگَْٖخٖ يطهن حٔ ،حػى حُ ػَٔص،
هيٍصُ ،یزخیٗ ،ىحَٖ ٔ حَوطخع پٗ رََي».
َکظّٖ کّ َزخیي حُ آٌ ؿخكم ٗي آٌ حٓض کّ ىٍ گیظخ ،کخٍيخیٕگخ ٔ ؿُیخَّیٕگخ حُ
ْى ؿيح َیٔظُي ،رهکّ کٕىکخٌ یخ رّػزخٍطٗ ؿخْالٌ آٌ ٍح ىٔطخ ٔ ؿيح حُ ْى يًٗٗخٍَي؛
ُیَح َظیـّی يؼَكضٔ ،حٍٓظّگٗ یخ رَٗیخُٖ حُ حػًخل ٔ ػيو چ٘ىىحٗض رّػًَحص
حػًخل حٓض .کٔذ حیٍ كخنض حُ َ١ین کَىحٍ َیِ يیَٔ حٓض .ريیٍٓخٌٍٔ ،ف حَٔخٌ
پخکیِِ يٗگَىى ٔ آىيٗ رَ َلْ هٕیٖ ؿخنذ يٕٗٗى .آٌگخِ هٕی٘ظٍ ٍح ىٍ ًّْی
يٕؿٕىحص يٗیخري ٔ رّيَطزّی رٗطٕؿٓٗ يل ٞرَّظخیؾ حػًخل يٍٗٓي .ىٍ ٔحهغ
ٔٓٔ۲ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
ٍحِْخٖ گَٕخگٌٕ رَحٖ كخالص ٔ طٕحَخیْٗخی حَٔخٌْخ َ١فٍیِٖ ٗيِ حٓض .ریٍ حیٍ
ٍحِْخ طلخٔص ؿَْٕٖ ٔؿٕى َيحٍى؛ چٌٕ َ١ین ٔظخیق ٔ َ١ین يؼَكض ٔحرٔظّ
رّْى ٔ يظکٗ رّیکيیگَحَي.
ٍحِ ٕٓو ٖ ـ ٖ ـ ًغبد اى ٛوین ػْن (ثکزٔیْگب):
یؼُٗ َ١ین ػ٘ن ٔ يلزض ،ىٍ گیظخ رَطَیٍ ٍحِ ىحَٔظّ ٗيِ حٓضٗ .خیي رظٕحٌ گلض
ٔیژِگٗ يًظخُ گیظخ ىٍ ًْیٍ ٍٕٔ حٓض ،رَهالف يظٌٕ حٔپخَی٘خىْخ ٔ يظٌٕ ىیگَ
کّ ریٖطَ َ١ین يؼَكض ٍح طٕٛیّ يٗکُُي؛ گیظخ ىٍ كٜم ىٔحُىِْى يیگٕیي:
«آَخٌکّ ٍٖٔ ىل رَ يٍ کَىِ ،رخ ػ٘ن ٔ حیًخٌ کخيم يَح رپَٓظُي ،ىٍ یٕگخ
رَطَحَي ٍَْٔ ».ىٍ حیٍ َ١ین ،آٍُٖٔ يؼخَٗص رخ كویوض حػالء (هيحَٔي) ٍح ىحٍى.
رکظٗ ًْخٌ ٍیخٟض ػٕح١ق ٔ حكٔخٓخص حٓض .حگَ ػٕح١ق ٔ حكٔخٓخص ٔ
يلزض ٔ ػالهّ <کّ ىحٍحٖ َیَٖٔ ػظیىحَي> ًٓض ٕٖٔٓ ىٍٓظٗ َيحٗظّ ،حكٔخٍ
گٔیوظّ رخُٗي ،چیِٖ ؿِ ىنَِٓ ٔ آٗلظّگٗ رّحٍيـخٌ ًَٗآٍَٔي.
ٰ
ىٍيوخرم ،حگَ طلض طيریَ ٛلیق هَحٍ گیََي ،حیٍ َٓيخیّْخٖ انٓی َٓچًّ٘ی
ٍَٓٔ ٔ آٍحيٖ ىحثًٗ يٗگَىَي .حیٍ َ١ینٍٔ ،ف يلزض ٔ حٓظـَحم ىٍ ًحص ٔؿيُ ،
ٍح يٗ١هزيٓ .خنک رخیي ًّْچیِ ٍح ىٍ پخٖ يؼٕ٘م َؼخٍ کُي ٔ ْیچ حَگیِِ ٔ حَيیّٖ٘
رّؿیَ حُ كن ىٍ حٔ يٕؽ ََِي.
گیظخ يَحكم يوظهلٗ ٍح رَحٖ ٍٓیيٌ رّحیٍ يوخو ًکَ کَىِ حٓض کّ ػزخٍصحَي حُ
حَـخو يُخٓک ٔ يَحٓى ٔ طکَحٍ حٍٔحى ٔ حًکخٍ ٔ يَحهزّی کّ رخ طًخو ٔؿٕى يظٕؿّ
يلزٕد گَىى ٔ ىٍ ٛيى ٍیخٟض ٔ حَٗحم ٔ کٔذ ٍٟخٖ حٔ رخٗي ٍَْٔ .حیٍ
يَكهّ رخیي ىٍ ؿُزّی ػًم ٔ ػهى َیِ رخیي َٓآيي رخٗي .ػًهٗ ٔحٍٓظّ ىحٗظّ رخٗي ٔ
ىٍ ػهى رُّٗخهض كویوٗ َخثم ٗيِ رخٗي.
َـخص حُ «ُٓٔخٍِ» هْکْب = ؿبیذ ًغبد اًَبى:
یؼُٗ آُحىٖ حُ رخُگ٘ض ىحیًٗ رّؿٓخٌ كخَٗ ٔ ٍْخیٗ حُ طٔهٔم يَگ ٔ كیخص حُ
حیٍ ّٓ ٍحِ يیَٔ حٓض .حیٍ َـخص رّيٕؿذ حطلخى رخ هيح ٔ ُٗخهض كویوض َٓخیٗ
يٕٗٗى« .کَیُ٘خ» (ٍٔف هيٓی ٰانٓی) حیٍ ّٓ ٍحِ ٍح رًَّْحِ يَحهزّ رّآٍؿَّٕ
يٗآيُٕى .يَحهزّ ىٍ گیظخ یؼُٗ طٜلیّی رخ ٔ ٍ١ػيو طؼهن رّيلٕٔٓخص ٍٔ ،رّٕٖٓ
كن ىحٗظٍ ،يٕحظزض حُ كٕحّ ٔ حَيیّ٘ی ىٌٍٔ ،ػيو ىنزٔظّگٗ رّحػًخل ٔ َظخیؾ آٌ
ٔ ىحٗظٍ كخنض ئخٖٔ َٔزض رّىٔٓظٗ ٔ ىًُٗٗ ىیگَحٌ .رّکخٍگیَٖ یٕگخ یؼُٗ
طًَکِ ٔ طٕؿّ رَّوطّٖ رَحٖ حُ ریٍ رَىٌ ط َ ًَ ُّٕؿخص ًُْٗ رَ حٓخّ طؼَیق
ٕٓٓٔ كکًض یگخَّ
پخطخَـخنٗ( )ٔ۳یٕگخ یؼُٗ كٌف ٔ هطغ يَحطذ َلٔخَٗ ٔ ًُْٗ ٔ ػوالَٗ ،یخ هخيٕٕ
َگخِ ىحٗظٍ ًّْی يَحطذ َلٔخَٗ کّ يٕؿذ ط٘ظض ٔ آٗلظّگٗ يٗگَىى .رَحٖ آٌکّ
یٕگخ رّكویوض َٓخیٗ رَٓي ،الُو حٓض يَحكم چٓخٍگخَّی َُيگٗ ٍح ٗ١کُي:
ٔ ـ «رًَْخچخٍیٍ» کّ ٗخيم ١هزّگٗ ٔ طلٜیم طلًم ٔ يؼَكض حٓض.
ٕ ـ «گَیٓخٓظخ» یؼُٗ یخىگیَٖ ٔظخیق يَىيٗ ٔ هخَٕحىِگٗ.
ٖ ـ «ٔحَخٓظخ» یؼُٗ حهخيض ىٍ ؿُگم ٔ طَک ىَیخ ٔ طِکیّی َلْ.
4ـ «رٓیکٕ٘» یخ كوَ حهظیخٍی ،ىٍٔی٘ی ٔ ٕٛكیگَی.
هوگ ّ پٌ اى هوگ
يَگ ٔ پْ حُ يَگ يٓىطَیٍ ىؿيؿّی َْ كَى حَٔخَی حٓض؛ يظٌٕ يويّ ٔ
ًّْی حىیخٌ ،پیَٔحٌ هٕىٍح ىٍ ًْیٍؿخ گیَ يیحَيحَُي ٔ رََخيّْخی هٕى ٍح رخالی
آٌْخ حؿَحیی يیکُُي ،رَحی يَگ ٔ ػخنًی پْ حُ آٌ رََخيّْخ ىحٍَي.
ىٍ گیظخٟٔ ،غ حَٔخٌ رُّْگخو يَگ ،حًْیظی رٔیخٍ ىحٍى طخ ؿخٖ کّ كخنض
حَٔخٌ ىٍ ٓخػخص آهَ كیخص طؼییٍ کُُيِی ٟٔغ حٔ ىٍ ههًَٔ پْ حُ يَگ حٓض.
حیٍ هطؼّی گیظخ يٍٕ٘ٓ حٓض« :آٌکّ رُّْگخو يَگ رخ ًکَ يٍ حُ ىَیخ ٍٔى،
چٌٕ حُ طٍ ؿيح ٕٗى رّيٍ ٍٓي ٔ ىٍ حیٍ ٗکٗ َیٔض .آىيٗ َْچّ ٍح ىٍ ىو ٔحپٔیٍ
هٕى یخى کُي چٌٕ حُ طٍ ؿيح ٕٗى رّآٌ ٍٓيُ ،یَح ًْٕحٍِ آٌ ٍح رّیخى ىحٗظّ حٓض».
حنزظّ آٌکّ پیٖ حُ حیٍ َُيگٗحٕ ٍح ٔهق هيح کَىِ حٓض ،يیطٕحَي یخى حٔ ٍح ىٍ
ىل ىحٗظّ رخٗي ٔ رُّْگخو يَگ َخيٖ ٍح رَ ُرخٌ آٍٔى .نلظّی آهَ ىٍ ٔحهغ
ًَخیخٌگَ ًّْی کْٕٖٗخٖ هزهٗ ىٍ َُيگٗ حٓض کّ ٓپَٖ ٗيِ ٔ ًْیٍ کْٕٖٗخ
حٓض کّ آیُيِ ٍح طَٓیى يیکُئٍ .ف حَٔخٌ رُّْگخو يَگ ،رّٕٖٓ چیِٖ يیٍٔى کّ
ىل حٔ ىٍ آٌ نلظّ ريحٌ يظٕؿّ حٓض .يخ ًْخٌ هٕحْیى ٗي کّ يیحَيی٘یى .حَيیّْ٘خٖ
هزهت يخ ٟٔغ كؼهت يخ ٍح ٓخهظّحَي ٔ حَيیّْ٘خٖ كؼهت يخ ٟٔغ آیُيِی يخ ٍح
يیٓخَُي« .گَّٕ»ْخ رخ آػخٍ يظًخیِٗخٌ ١زؼخ ً ئیَْخٖ ؿيحگخَّٖ رَحٖ ٛخكزخٌٗخٌ
طَٓیى يیکُُي .گیظخ يیگٕیي:
«چٌٕ ؿخٌ ٍح رُّْگخو چیَِگٗ «ٓظِٕ» ،يَگ ىٍیخري ،رّؿخیگخِ پخک
پَٓظُيِگخٌ كَ٠ص كن رَٓي .حيخ حگَ يَگ ،رُّْگخو ؿهزّی «ٍؿْ» رخٗي ،آٌ
ؿخٌ ىٍ ُيَِی هٕيٗ کّ ىٍ رُي کخٍ گَكظخٍحَي رّؿٓخٌ رخُآیي ٔ .چٌٕ ىٍ ُيخٌ
ؿهزّی «طًْ» رًیَى ،ىٍ هیم رٗهَىحٌ رّحیٍ ؿٓخٌ رخُگَىحَیيِ ٕٗى .حنزظّ ىٓظّی
ٕٔٓٔ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
حٔل رٍّْخیٗ حُ گَىَّٔی ُٓٔخٍِ ىٓض ًَییخرُي ،چٌٕ ٍْخیٗ ئظهِو كَحطَ ٍكظٍ
حُ «گَّٕ»ْخ حٓض« :چٌٕ ؿخٌ حُ گَّْٕخ کّ يالُو هخنذ طٍ ْٔظُي كَحطَ ٍٔى ٔ رَ
آٌْخ چیَِ گَىى ،حُ رخُگ٘ض ٔ يَگ ٔ حَلطخٍَ ٔ ١ؾٍْ ،خیٗ یخري ٔ ؿخٔیي رًخَي».
رٌبٍـ
گیظخًْ ،چٌٕ ىیگَ کظذ يويّ ىیٍ ُْئَ ،ظَیّی طُخٓن ٍح يیپٌیَى ٔ رَ آٌ
ٛلّ يیگٌحٍى .ىٍ حٔحیم كٜم ىٔو ،آٌؿخ کّ کَیُ٘خ ىٍ ٛيى طٕ٘ین حٍؿَّٕ
رّحَـخو ٔظیلّی هٕى حٓض ،پْ حُ ٓوٍ ىٍرخٍِی ؿخٔیيحَّگٗ ٍٔف يیگٕیي:
«ْىچُخٌکّ ؿخٌ ىٍ هخنذ طٍ ،يَحكم کٕىکٗ ٔ ؿٕحَٗ ٔ پیَٖ ٍح يیگٌٍحَي،
يَكهّی حَظوخل حُ هخنزٗ رّهخنذ ىیگَ َیِ چُیٍ حٓضْ .ىچُخٌ کّ آىيٗ ىنن ژَيِ
رَيیکُي ٔ ؿخيّی َٕ يیپٕٗي ،ؿخٌ َیِ طٍْخٖ كَٕٓىِ ٍح ٔح يیَٓي ٔ ىٍ طٍْخٖ
طخُِ ؿخٖ يیگیَى .آٌ ٍح کّ رِحیي حُ يَگ َخگِیَ رخٗي ٔ آٌکّ رًیَى َخگِیَ
رخُآیي ٔ ،رَ آٌچّ َخگِیَٖ حٓض ؿى َ٘خیي هٍٕى».
ىٍ حیٍ ؿخ گیظخ رّكهٔلّی ٍٔحهی َِىیک يیٕٗى( :ؿى َيحٗظٍ حُ يَگ)
حنزظّ ػٕ ٝکَىٌ ريٌ رّيؼُخٖ ػٕٗ ٝيٌ ٍٔف َیٔضٍٔ .ف ٗ١حیٍ َوم ٔ
حَظوخلْخ رَحٖ حريیض آيخىِ يیٕٗى .گیظخ حُ َلِٕی َُيگٗ پْ حُ يَگ َیِ ٓوٍ
يیگٕیي .کَیُ٘خ رّحٍؿَّٕ يیگٕیي« :حگَ رًیَٖ ٍحِ رٓ٘ض رٍّٔیض رخُ يیٕٗى».
ىٍ ؿخٖ ىیگَ حُ ىُٔم َخو يیرَى:
«حیٍ َخىحَخٌ کّ ىٍ پیچ ٔ هى حَيیّْ٘خٖ پَی٘خٌ َٓگَىحَُي ،حیٍ گَكظخٍحٌ رُي
ؿٓخنض کّ يـٌٔد نٌحیٌ ٕٗٓحَٗ ٗيِحَي ،ىٍ ىُٔم ْٕنُخک كَٔ يیحكظُي».
ـ حٛهیض طُخٓن چگَّٕ رخ يٕؿٕىیض رٓ٘ض ٔ ؿُٓى ٓخُٔگخٍی ىحٍى؟
ـ رخالهَِ يؼهٕو َ٘ي کّ رَ٘ پْ حُ يَگ رّرٓ٘ض یخ ؿُٓى يیٍٔى یخ طُخٓن
ًَٕىِ ٔ يـيىح ً رّحیٍ ؿٓخٌ رَ يیگَىى؟
= َْچُي حٛم يؼخى ٔ كیخص حهَٔی ىٍ رٓ٘ض یخ ؿُٓى رّهٕىی هٕى َٕػی
طُخٓن حٓض؛ حيخ طُخٓوی کّ ىٍ آثیٍ ُْيی يطَف رلغ حٓض حیٍ َٕع حُ طُخٓن
ًَیرخٗي؛ طُخٓن ُْئ رَحی حَٔخٌْخی حٓض کّ رّکًخل يطهٕد ََٓیيِ ٔ حٓظلوخم ٔ
ٗخیٔظّگی رٓ٘ض ٍح کٔذ َکَىِ ،گُخْٖ ْى ىٍ كيی َیٔض کّ رّؿُٓى رَٔى؛ پْ
حٔ يـيىح ً رَ ١زن کخٍيخی هٕى ىٍْیخکم يوظهق <رَ٘ یخ كیٕحٌ ٔ كَِ٘> رًّْیٍ
ىَیخ رَيیگَىى طخ ٍَؾ رزیُي .حیٍ طُخٓن يیطٕحَي رخٍ رخٍ طکَحٍ ٕٗى.
ٕٕٓٔ كکًض یگخَّ
ٔهظٗ حَٔخٌ رّکًخل ٍٓیي ،حُ چَهّی ُٓٔخٍِ ٍْخ يیٕٗى ٔ رؼي حُ آٌ كو٢
رٓ٘ض حٓضَّ ،ؿُٓى .ىٍ ٔحهغ يُظٍٕ حُ ؿُٓى يیطٕحَي َُيگٗ كَٔطَٖ ىٍ هیخّ رخ
َُيگٗ گٌٗظّ رخٗي .چُخٌکّ گیظخ ىٍ ًْخٌؿخ کّ حُ ىُٔم ٓوٍ يیگٕیي حٟخكّ
يیکُي« :يٍ حیٍ طزٓکخٍحٌ َٗیَ ريهٕٖ ٍح کّ كَٔيخیّطَیٍ يَىيخٌحَي ىٍ ٍكى
حَْیًُخٌ ؿخٖ يیىْى ٔ آَخٌ حُ یک َُيگٗ رَُّيگٗ ىیگَ يُظوم يیَٕٗي ،رٗآٌکّ
يَح ىٍیخرُي ٔ َْ رخٍ رّيَطزّٖ كَٔطَ ٓوٕ ١يیکُُي».
ىٍ ؿخٖ ىیگَٖ ،حیٍ ّٓ هٜهض ،ىٍْخٖ ىُٔم ًَٗىِ ٗيِ حٓض:
«ٕٗٓص ،ه٘ى ٔ آُ»« .آُ ٔ ه٘ى حُ «ٕٗٓص» رَيیهیِى .آُ ٔ ه٘ى
ٓیَیَخپٌیَ ،يُ٘ؤ ًّْی گُخْخٌ رٍِگ حٓض .كََ ٙیِ پٕٗخَُيِی يؼَكض حٓض.
آطٖ طٔکیٍَخپٌیَ كَ ،ٙىًٍٗ ؿخٔیيحَّی يَى كکیى حٓض».
ىٍ يٕٟغ ىیگَ ،طٕني ىٔرخٍِی َیکٕکخٍحٌ ٍح چُیٍ طٕٛیق يیکُي« :يَى
َیکٕکخٍ گَكظخٍ َٕ٘ى ،حٔ کّ ىٍ یٕگخ َخطًخو حكظخىِ رّؿٓخٌ َیکٕکخٍحٌ ٍٔى ٔ ٓخنیخٌ
ىٍحُ ىٍ آٌؿخ رًخَي؛ ٓپْ ىٍ هخَيحَٗ پخک ٔ طٕحَگَ ىیگَرخٍ رّىَیخ آیي ،یخ ىٍ َٔم
یٕگٗ هَىيُيٖ پیيح ٕٗى .آٌگخِ ٖٔ ٗؼٍٕ ٔ طـَرّٖ ٍح کّ ىٍ َُيگٗ گٌٗظّی
هٕى رَحٖ ٕٔٛل رّكن حَئهظّ رٕى ،رخُ یخري ٔ ریٖ حُ پیٖ ىٍ ٍحِ کًخل رکٕٗي ٔ
ىٍ ٓخیّی طـَرّی پی٘یٍ هٕى ،هٕحِ َخهٕحِ ،ىٍ حیٍ ٍحِ ک٘خَیيِ ٕٗى» حیٍ هطؼّ رخُ
َ٘خٌىُْيِی حٛم "کخٍيخ" حٓضْ .یچ ٓؼجٗ حُ يیخٌ َوٕحْي ٍكض .آٌچّ کَىِحیى،
َیَْٔخٖ کّ کٔذ کَىِحیى ،حٍطزخ١خطٗ کّ رَهَحٍ کَىِآیى ،کًخنٗ کّ حَئهظّحیى
رُّْگخو يَگ حُ ىٓض ًَیٍٔى ،رهکّ َوطّی َٗٔع ٓیَ رؼيٖ هٕحُْي ٗي.
ٔ ٍُٔٗٗ حٔ ىٍ ىٌٍٔ حٓض؛ ۳ـ رَ كٕحّ هٕى نگخو ُىِ حٓض؛ ۶ـ ىل ىٍ هیَ
ًّْی يٕؿٕىحص رٔظّ حٓض.
حیٍ ٔٛق ریُخیخَٗ حٓض کّ رّكن يیٍُٓي ٔ َیَٔحَخ ٍح ىٍ يییخرُي .حُ َظَ
گیظخ «ػ٘ن» رّهيح رٓظَیٍ ٍحِ ىٓظیخرٗ رَّـخص حٓض .گَچّ يؼَكض ٔ حَ٠زخ١
الُيّی کًخل یخكظٍ ىٍ هييض هخنٜخَّ رّهيح يیرخٗيُْ .گخيی کّ ٔؿٕى حَٔخٌ
َٓٗخٍ حُ ػ٘ن رّهيح ٗي ٔ ًّْی حػًخل هٕى ٍح ؿٓض رُيِگٗ ٔ هييض حٔ حَـخو
ىحى ،رّیگخَّگٗ رخ حٔ ىٓض يییخري .يٓى حیٍ حٓض کّ ًّْی ٔؿٕى حَٔخٌ يظًَکِ رَ
يؼزٕى ٔ ىٍ حهظیخٍ حٔ رخٗي .حٔ چُخٌ حٓض کّ گخِ ىٍ ؿٓخٌ ظخَْ يیٕٗى طخ ػخريحٌ
هٕیٖ ٍح رّحیٍ ٍحِ ٕٓم ىْي ٔ یخٍٖ ٗخٌ کُي.
«کَیُ٘خ» ٍحِ ٍٓظگخٍٖ ٍح يوظَٜح ً چُیٍ ریخٌ يیکُي:
«آٌ کّ ىٍ يلزض ٛخىم رخٗي ،طٕحَي کّ يَح رُ٘خٓي ٔ رزیُي ٔ ىٍ يٍ ٍحِ یخري.
آٌکّ ػًم رَحٖ يٍ کُي ٔ چ٘ى ىنٖ رّٕٖٓ يٍ َگَى ٔ ًّْ آٍُٔیٖ يٍ رخٗى،
آٌکّ يَح رْٗیچ طؼهوٗ رپَٓظي ٔ رخ ْیچ آكَیيِٖ َٓىًُٗٗ َيحٍى .چُیٍ کٔٗ ،حٖ
حٍؿَّٕ ،ىٍ يٍ ٍحِ یخري».
«چُیٍ کٔٗ هيح ٍح رخ ًّْی ههذ ٔ ٍٔف يیپَٓظي .حیٍ ٓوُخٌ ىٍ ٔحهغ
ػٜخٍِی َ١ین رکظٗ ٔ ؿَِْٕی طًخيٗ طؼخنیى گیظخ حٓض .يخ رخیي ٔظخیق يخٌ ٍح
حَـخو ىْیى ،ىٍ كخنٗ کّ ٍٔف يخٌ يظٕؿّ هيح حٓض ،رّىٍٔ حُ طًخیم رّحيٍٕ ىَیٕٖ ٔ
ٍْخ حُ کیُّ رّيٕؿٕىحص؛ َْ کّ رخٗیى كَهٗ ًَیکُي ،يَى یخ ٌُ ،حْم كکَ یخ ٗخػَ،
حگَ طُٓخ یک يِیض ،یؼُٗ ػ٘ن رّهيحٍح ىحٗظّ رخٗیى ،يـَحٖ ػ٘ن حٔ هٕحْیى ٗي».
«ُْگخيٗ کّ ًّْی حَٔخٌْخ رخ هيح يؤَّٕ َٕٗي ٔ طُٓخ رَحٖ حَـخو حٍحىِی حٔ
ٔؿٕى ىحٗظّ رخُٗي ،ؿَ ٝحَٔخٌ رَآٍٔىِ ٗيِ حٓض».
ٍَٓٔ ٔ آٍحو َخٗٗ حُ ٔٛخل حُ َظَ گیظخ ،حَٔخٌ ىٍ ًْیٍ ؿٓخٌ يیطٕحَي رّ ُ
كن َخیم ٕٗى ،حيخ حیٍ پخیخٌ کخٍ َیٔض .حٍؿَّٕ پْ حُ يکخٗلّی ٗگلضحَگیِٖ کّ
ىٍرخٍِی ْٕیض کَیُ٘خ ىحٍى ،رخیي َُيگٗ هٕى ٍح ٔهق حیٍ كویوض یگخَّ کُي .ؿٔض
ٔؿٕٖ كویوض ْیچگخِ رّپخیخٌ ًَیٍٓيَْ .چُي ٍٟخیض هخ َٖ١ػًین ٔ ٗخىٖ
ٔٛقَخپٌیَ رّرخٍ ریخٍٔى.
«يٕک٘خ» کّ طُٓخ رخ ٍْخیی حُ چَهّی ُحى ٔ يَگ حيکخٌپٌیَ حٓض ،چیِی ؿِ
یکیٗيٌ ٍٔف رخ كویوض يظؼخنی َیٔضٍٔ .كی کّ ىٍ ًّْی ػخنى ؿخٍی حٓض.
«حٔپخَی٘خىْخ» ىٍ روٖ «ٕٗطخٕٗطَِ» آٌ ٍح رخ كویوض يظؼخنی یکی يیىحَي ٔ ًْٕ
ٕٔٓ۳ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
ًکَ يیکُي حیٍ ٍٔف رخ آٌکْ کّ ىٔيی َيحٍى ٔ هخىٍ يطهن حٓض ،یکی حٓضَ .لًٕ
حیٍ ٍٔف ٍح ىٍ ؿٓخٌ يخَُي ٍٔؿٍ ىٍ ٗیَ ىحَٔظّ ٔ طؤکیي يیکُي ًّْچیِ حُ حٔ حٓض.
ًْیٍ ٍٔف حگَ يلّٕٔ ٔ يـٔى ٔ ًْچُیٍ ىحٍحی ٍَؾ ٔ نٌص رخٗي آٌ ٍح ٍٔف
كَىی يیىحَُي ٔ حًْیض آٌ ىٍ حیٍ حٓض کّ ظخَْ حَٔخٌ رّآٌ ُٗخهظّ ٗيِ ٔ حيٍٕ
ؿًٔی ٔ يخىی رّحٔ ًٟیًّ يیٕٗىُ .يخَی کّ ٗو ٚرخ طالٕ هٕى آٌ ٍح حُ هٕى
ؿيح ًَٕىٍٔ ،ف کهی رّكویوض حٛهی هٕحْي ٍٓیي ٔ حیٍ ػیٍ َـخص حٓض.
ىٍ آییٍ ُْئ َیِ ْٔظی يَکذ پوکویزٔ: هَّّ ّ َ پْ ُ
ُ
حُ ىٔ ؿِء «يخىی» ٔ «يؼُٕی» حٓض ،ؿِء يخىٍی ٍح «پَکَیظی» ٔ روٖ يؼُٕی
ٍّٔٗ ىٍػخنى ٔؿٕى حَٔخٌ طُٓخ َوٖ ٗخْي ٔ آگخِ ٍح رَ ػٓيِ پٕ ُ
ٍح «پٍّٕٔٗ» گٕیُيُ .
پَکَیظٗ = ٔؿٕى ػَُٜی» َٓ يَُٗي ٔ طًخو ىحٍى .حػًخل حَٔخَٗ حُ يَطزّٖ « َ
طـییَحص ٔكظٗ طٕنيْخٖ يکٍَ يَرٕ ١رّحیٍ يَطزّ حُ ٔؿٕى حَٔخٌ حٓض .ريیٍطَطیذ
پَکَیظٗ رٔظّگٗ طخو ىحٍى. ُٗخهض كویوض ٔ يَحطذ ٔؿٕى حَٔخٌ رُّٗخهض َ
حیٍ ىٔ ؿِء يزُخی حٛهی پیخو گیظخ ٔ يٌْذ ُْئ حٓضٍ .حىحکَیُ٘خٌ يیگٕیي:
گیظخ ٍح ًَٗطٕحٌ طُٓخ رّیکٗ حُ يٌحْذ ُْيٖ ٔحرٔظّ ىحَٔض ،چّ حیٍ کظخد «ًَخیُيِی
ًّْی يٌحْذ ُْيٖ ،رهکّ ًَخیُيِی ىیٍ ،رّ ٍٕ١کهٗ ،كخٍؽ حُ َْ ُيخٌ ٔ يکخٌ
حٓض» .حٔ يؼظوي حٓض گیظخ حْيحف يظُٕػٗ ىحٍى ٔ ّٓ ْيف ػًيِ ٍح رَ يًٗٗخٍى:
ٔ ـ كٍذیبثٔ ثَّعْك اػالء.
ٕ ـ هٍیلى اًَبى ثَهوبهٔ کَ ُوَیػبلن ها كه فلا ثجیٌل.
ٖ ـ هٍزگبهٓ ّ ًغبد.
ٔ ـ ٔ ـ ٍحىح کَیُ٘خٌ ىٍ يٕحٍى يظؼيى کّ حُ ٔؿٕى حَٔخٌ رلغ يٗکُي ،رخ
طؼزیَحص يظلخٔطٗ ىٔ گَّٕ "هٕى" ٍح يطَف يًَٗخیي:
هٕى كَحىٓض ٔ هٕى كَٔىٓض؛ هٕىٖ کّ هٕى كویوٍٗٔ ،ف رَطَ ٔ هٕى رَطَ
حٓض؛ ٔ هٕى ىیگَٖ کّ هٕى طـٔي یخكظّ حٓضٍ .حىح کَیُ٘خٌ حیٍ ىٔ هٕى ٍح حُ
«رٓگٕىگیظخ» حهٌ کَىِ حٓض .گیظخ ىٔگَّٕ هٕى رَحٖ حَٔخٌ يطَف يٗکُي:
هٕى يظؼخنٗ کّ كَحٕٖٓ ػخنى يخىِ حٓض ٔ هٕى يخىٖ کّ ىٍ حٍطزخ ١رخ حیٍ
ػُخ َٛيخىٖ حٓض .ريیٍطَطیذ ٔؿٕى حَٔخٌ ىٍ گیظخ حُ ىٔ يَطزّٖ ٍٔكخَٗ ٔ يخىٖ
ٍّٔٗ» طؼزیَ يٕٗٗى.پٕ ُط٘کیم ٗيِ حٓض کّ حُ آٌْخ رّ« ُ
حیٍ ىٔ گَّٕ هٕىَّ ،طُٓخ ىٍرخٍِٖ حیٍ ىٔ يَطزّ حُ ٔؿٕى حَٔخٌ ،رهکّ ىٍرخٍِٖ
ىٔ يَطزّٖ ٍٔكخَٗ ٔ يخىة طًخو ػخنى رّکخٍ يٍٗٔى .ىٍ ئخثم حَٔخٌُٗخٓٗ،
ٕٔٓ۶ كکًض یگخَّ
ٍّٔٗ» ٍٔف يهکٕطٗ حٓض کّ حُ رًٍَْ َ٘ؤص يٗگیَى ٔ رّکخنزي حَٔخٌ طؼهن پٕ ُ« ُ
ٍّٔٗ آگخْٗ يل ٞحٓض کّ َّطُٓخ طـییَحص ٔؿٕى حَٔخٌ رّآٌ َٓحیض پٕ ُ
يٗیخريُ .
ًَٗکُي ،رهکّ رّٔؿٕى آييٌ حیٍ طـییَحص َیِ رّآٌ ئُٕد َیٔض.
ٍّٔٗ = ٍٔف يهکٕطٗ» َْچُي طـهّی رًٍَْ رَحٖ حیـخى ٔؿٕى حَٔخَٗ رخ « ُ
پٕ ُ
ٍّٔٗ طـهّی رًٍَْ حٓضٔ ،نٗ رخ آٌ يظلي حٓض .گٔظَٕ طـهّی رًٍَْ رخ طـهّی پٕ ُُ
«ؿیِٕ = ٍٔف ـ كیخص» حُ َ١ین «آطًٍ = هٕی٘ظٍ هٕیٖ) رّظٍٕٓ يٍٗٓي ٔ
ؿیِٕ رّٗکم ٍٔف َُيِ ىٍ کخنزي حَٔخٌ هَحٍ يٗگیَى .پْ َْ كَى حَٔخَٗ ،پَطٕی حُ
آگخْت ٰانٓی حٓض .آٌ پَطٕ ىٍ ىٌٍٔ ريٌ هَحٍ ىحٍى ٔ حگَ حٍحىِ کُیى کّ آٌ ٍح آُحى
کُیى رّٗکم ىیگَٖ ىٍ يٗآیي.
پَکَیظٗ ریٔض ٔ چٓخٍ ؿِء يطَف يٗکُي کّ "گیظخ" ىٍ كٜم ٓیِىِْى رَحٖ َ
ػزخٍصحَي حُ :ػُخ َٛپُؾگخَّ (آد ،رخى ،هخک ،آطٖ ٔ ،حػیَ) هٕىآگخْٗ ،ػوم،
ح َ ْٔیَ ْکظّ ،کّ َ٘خٌ يٗىْي طًخو آٌ حؿِحٖ ریٔض ٔ چٓخٍگخَّ ىٍ ًْیٍ ْ٘ض ؿِء
هال ّٛيٗ ٕٗى ٔ ىٍ كویوض رخ رٔ ٔ ٢گٔظَٕ حیٍ ْ٘ض ؿِء آٌ ریٔض ٔ چٓخٍ
ؿِء رّٔؿٕى يٗآیي ٔ رویّٖ حؿِحء رَّلٕٖ طخرغ حیٍ حؿِحٖ ْ٘ضگخَّ ْٔظُي.
«ٍحىح کَیُ٘خٌ» ىٍ طلٔیَ رُي پُـى حُ كٜم َٓى «رٓگٕىگیظخ» کّ حَٔخٌ ٍح
طٕ٘ین يٗکُي کّ هٕى ،هٕى ٍح َـخص ىْيُ ،یَح هٕى آىيٗ حٓض کّ ىٔٓض یخ ىًٍٗ
هٕى حٓض ،حیٍ ىٔ هٕى ٍح يطَف کَىِ ٔ هٕى رَطَ ٍح َٓچًّ٘ ٔ ؿخیض هٕى
كَٔىٓض يٗىحَي .حٔ هٕى رَطَ ٍح "آگخْٗ ُیَرُخیٗ يخ" يؼَكٗ يٗکُي کّ رخ
آگخْٗ ْخٖ ٍُٔيَِ (هٕى كَٔىٓض) طلخٔص ىحٍى ٔ يخ حؿهذ حُ آٌ آگخْٗ رَطَ
رّهخ َ١طٕؿّ رّهٕٗخیُيٖ ٔ َخهٕٗخیُيٖ حيٍٕ ،آگخِ َیٔظیى .حٍطزخ ١هخ ٗٛکّ حٔ
ریٍ حیٍ ىٔ هٕى يطَف يٗکُي ،ؿخنذ طٕؿّ حٓض .حیٍ ىٔ هٕى يًکٍ حٓض ىًٍٗ ْى
گَىَي یخ ىٔٓض ْى رخُٗي .حگَ يخ هٕحْْٖخٖ َٓکٖ هٕى ٍح کُظَل کُیى ٔ ىٍ
ُيیُّٖ حٍحىِٖ هٕىهٕحْخَّٖ هٕیٖ طالٕ َکُیىَ ،وزٗ رّٕٖٓ هٕى رَطَ ُىِحیى ٔ
حگَ هٕى ٍح ىٍ حهظیخٍ هٕى رَطَ هَحٍ ىْیى ،حٔ يؼهى ٔ ٍحًُْخٖ يخ يٕٗٗى.
پَکَیظٗ ٔ ىٔ يَطزّٖ آٌ ،حیٍ ٍّٔٗ ٔ َپٕ ُ
رخ يوخیّٖٔ حیٍ ىٔ هٕى ٔ ىٔ يَطزّٖ ُ
ٍّٔٗ حٓض کّ يظؼخنٗ پٕ ُ
كویوض آٗکخٍ يٗگَىى کّ هٕى رَطَ حَٔخٌ ،ىٍكویوض ًْخٌ ُ
حُ ػخنى يخىٖ ٔ يخىیخص حٓض ٔ رّْیچ ٔؿّ َّ ىٍ ًحص ٔ َّ ىٍ ػًم يخىٖ َیٔض ٔ
پَکَیظٗ یخ ؿیِٕ حٓض کّ حُ ؿُْ آگخْٗ هٕى كَٔىٓض حَٔخٌ ًْخٌ يَطزّٖ حُ َ
ٍّٔٗ رهکّ آگخْت يوهٕ ١رخ يخىِ .حیٍ هٕى َیِ پٕ ُحٓض ،حنزظّ َّآگخْت َٛف ًْچٌٕ ُ
ٕٔٓ۰ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
َْچُي ًحطخ ً يـَى ٔ ؿخٔیيحٌ حٓضٔ ،نٗ ىٍ ػًم رخ ريٌ يخىٖ ىٍ حٍطزخ ١حٓض ٔ حُ
َ١ین آٌ ػًم يٗکُي ٔ حُ آٌ يظؤػَ يٕٗٗى.
ٕ ـ ٕ ـ «رٓگٕىگیظخ» ىٍ كٜم پخَِىِْى ،حُ ًْخٌ ىٍهظٗ يؼکّٕ ٛلزض
يٗکُي کّ ٍیّْ٘خیٖ ىٍ رخال ٔ ٗخم ٔ رَگٖ ىٍ پخثیٍ هَحٍ ىحٍى .حیٍ ىٍهض کّ
رّىٍهض کیٓخَٗ یخ آكَیُٖ َٗٓص ىحٍى حُ یک َ١ف رّرًٍَْ ،کّ يُ٘ؤ طًخو
يٕؿٕىحص حٓضٛٔ ،م يٕٗٗى ٔ حُ َ١ف ىیگَ رّػخنى يخىٖ کّ پٔضطَیٍ
ؿهِْٕخٖ ػخنى حٓض ،هظى يٕٗٗى.
«ٍحىح کَیُ٘خٌ» حیٍ حيَ ٍح كخکٗ حُ حطلخى ؿٓخٌ يخىٖ رخ رًٍَْ يٗىحَي .طًخو
حیٍ ػخنى ًْچٌٕ يٕؿٕى َُيِٖ رخ رًٍَْ يظلي حٓض ٔ ىٍ كویوض ػخنى يخىٖ ؿهِٕٖ
ػخنى ٔؿٕى رّىٍهض ،حُ يَحكم يوظهق ٔؿٕىٖ حُ رًٍَْ يلٕٔد يٕٗٗى .ط٘زیّ ِ
كکخیض يٗکُي ،کّ يَكهّ رّيَكهّ طُِل کَىِ طخ رّػخنى يخىٖ ٍٓیيِ حٓض.
رٓگٕىگیظخ ههوض ٔؿٕىی حَٔخٌ ٍح َیِ رَ ًْیٍ يزُخ طزییٍ يٗکُي کّ حٛم ٔؿٕى
حٔ حُ رًٍَْ َ٘ؤص گَكظّ ٔ يَكهّ رّيَكهّ طُِل کَىِ طخ ىٍ ػخنى يخىٖ ٗکم گَكظّ
حٓض« :پخٍِٖ حُ هٕى يٍ کّ ىٍ ؿٓخٌ َُيگٍٗٔ ،ف َُيِ يٕٗٗى ،پُؾ كْ ٔ ىل
ٍح رّٕٖٓ هٕى يٗک٘ي ٔ ىٍ ١زیؼض ٓکُٗ يٗگِیُي».
«ٍحىح کَیُ٘خٌ» يٗگٕیي« :آٌچّ ٍح "يٍ" يٗهٕحَیى "يٍ" كویوٗ َیٔض ،حیٍ
"يٍ" ُيخَٗ كویوٗ ٔ پخیيحٍ يٕٗٗى کّ ىحٍحٖ "كْ الیظُخْٗ" رٕ٘ى ٔ ىٍ "يٍ"
ؿخیٗ حىؿخو گَىىٔ .هظٗ يٍ رٕىو ،هيح َزٕى .كخل کّ هيح ْٔض ،يٍ ىیگَ َیٔظى».
«ٍحىح کَیُ٘خٌ» ىٍ طلٔیَ حیٍ ٓوٍ رّطـهّیخص «رًٍَْ» ىٍ ػخنى يٗپَىحُى
کّ ٔؿٕى حٔ ٍح حُ ؿیذ رّظٍٕٓ يٍٗٓخَي.
ٖ ـ ٖ ـ «ٍحىح کَیُ٘خٌ» ىٍ يٕحٍى يوظهق کّ رلغ َـخص حَٔخٌ يطَف
يٕٗٗى ،رَ حیٍ يطهذ طؤکیي يٗکُي کّ هٕى كَٔىٓض حَٔخٌ رخ طکخيم رّيَحطذ رخالطَ
ىٓض يٗیخري .حٔ ىٍ پیَٕي رخ حیٍ ٓوٍ «رٓگٕىگیظخ» کّ رَحٖ َـخص حَٔخٌ ّٓ ٍحِ
<پیٖ گلظّ ٍح> ٍح طزییٍ يٗکُي (ٍحِ ػًمٍ ،حِ يؼَكض ٔ ٍحِ ػ٘ن) يٗگٕیي:
گیظخ ػًم َکَىٌ ٍح حيَٖ يلخل ىٍيٍٕى حَٔخٌ يٗىحَي ٔ ًٍٟطؤکیي رَ حیٍکّ
رَّْكخل حَٔخٌ ىٍ ىَیخ ػًم کُُيِ حٓض ،ػًم هخن ٔ ٚرئٌ چ٘ىىحٗض ٍح یکٗ حُ
ٍحِْخٖ َـخص حَٔخٌ يٗىحَي .حیٍ حيَ حهظ٠خء ىحٍى کّ هٕى كَٔىٓض یخ َلْ حَٔخٌ
گَّْٕخ رَيٗهیِى ٔ هٕى رَطَ حَٔخَٗ يَطزّٖ يلٍٕ ٔؿٕى حٔ رخٗي؛ ُیَح ػًم حُ ُ
گَّْٕخ ىحٍى .ىٍكخنٗکّ َلْ حَٔخٌ ىٍ يظؼخنٗ حُ «پَکَیظٗ = ؿَْٕ يخىی» ٔ ُ
ٕٔٓ۴ كکًض یگخَّ
ىحيخٌ پَکَیظٗ رّٔؿٕى آييِ ٔ ٍٗي ٔ طکخيم یخكظّ حٓض ٔ رخ طـهّی هٕى رَطَ رٍّٔف
ؿخٔیي طزيیم ٗيِ حٓض .پْ آٌکّ ػًم يٗکُي ٔ َـخص يٗیخري ًْخٌ هٕى كَٔىٓض
حَٔخٌ حٓضٍَّٔ ،ف يظؼخنت حُٔ ،یَح حٔ حُ حرظيح رَُّيحٌ پَکَیظٗ ٔحٍى َ٘يِ حٓض
کّ روٕحْي حُ آٌ َـخص یخري ،ىٍكخنٗکّ هٕى كَٔىٓض حَٔخٌ حرظيح حُ پَکَیظٗ
رّٔؿٕى آييِ حٓض ٔ رخ آٌ ٓخُگخٍٖ ىحٗظّٰ ،نکٍ پْ حُ طکخيم ٔ ىٍیخكض طـهّی حُ
ػخنى حػهٗ ،حیٍ يُِل ٍح رَحٖ هٕیٖ کٕچک يٗیخري ٔ رّكکَ َـخص حُ آٌ يٗحكظي.
ٍحِ يؼَكض َیِ رّٗکم ىیگَٖ رَ َوٖ يلٍٕٖ هٕى كَٔىٓض حَٔخٌ طؤکیي
يٗکُي .گیظخ رخ حیٍکّ ٍٔف ٔحال [هٕى رَطَ] ٍح ىٍ ٔؿٕى حَٔخٌ يؼَكض ٔ آگخْٗ
َٛف يٗىحَئ ،نٗ حَٔخٌ ٍح ىٍ كخنض ػخىٖ حُ حیٍ يؼَكض هخنٗ يٗىحَي .حَٔخٌ
رخیي رخ طالٕ ٔ کٕٖٗ هٕى رّچُیٍ يؼَكظٗ ىٓض یخري ٔ حیٍ حيَ طُٓخ حُ َ١ین ٍحو
کَىٌ كٕحّ ٔ کُظَل حكٔخٓخص َٓکٖ كخٛم يٕٗٗى .حیٍ حكٔخٓخص ٔ حيیخل ٔ
كٕحّ ًّْ رَهخٓظّ حُ پَکَیظٗ ْٔظُي ٔ حُ ٛلخص ٔ طزؼخص هٕى كَٔىٓض حَٔخٌ
يلٕٔد يَٕٗٗي .كخل کيحو یک حُ حیٍ ىٔ هٕى رخیي رَ حيیخل ٔ كٕحّ چیَِ گَىى؟
رخ طٕؿّ رّحیٍکّ هٕى يظؼخنٗ ىٍ ٔؿٕى حَٔخٌ كوٗ ٢خْي حٓض ٔ ػًم کُُيِ
َیٔض ٔ حٛالً رَطَ حُ ػخنى پَکیظٗ يلٕٔد يٕٗٗى ،طالٕ رَحٖ يٓخٍ کَىٌ
كٕحّ ٔ حيیخل ٔ هٕحٓظّْخ کخٍ هٕى كَٔىٓض حٓضُ ،یَح حیٍْخ ٛلخص آٌ يلٕٔد
يَٕٗٗي ٔ ١زیؼٗ حٓض کّ آٌ رخیي طالٕ کُي ٔ حيیخل هٕیٖ ٍح طلض کُظَل ىٍآٍٔى.
گیظخ ىٍ ؿخٖ ىیگَ ؿخیض َ١ین يؼَكض ٍح ٕٗٓى هٕى رَطَ يٗىحَي .حگَ کٔٗ
رظٕحَي رّحیٍ يؼَكض ىٓض یخري رّؿخیض كویوٗ هٕیٖ ٔحٛم ٗيِ حٓض .ح ّيخ َکظّٖ
يٓى ىٍ حیٍ يٍٕى حیٍ حٓض کّ ُٗخُٓيِ ىٍ حیٍؿخ هٕى كَٔىٓض حٓضَ .لْ حٓض کّ
رخ يٓخٍ حكٔخٓخص َٓکٖ هٕیٖ رّيوخو هٕى رَطَ ىٓض یخكظّ ٔ رّؿخیض هٕیٖ
يٍٗٓيَ١ .ین ػ٘ن ٔ يلزض َیِ ًْیٍگَّٕ حٓض.
یؼُٗ آٌکّ يٗهٕحْي هٕی٘ظٍ ٍح ئظـَم ىٍ ًحص الیِحل رًٍَْ کُي ٔ ؿِ حٔ
ْیچ چیِ ٍح ١هذ َکُي ،هٕى كَٔىٓض حَٔخَٗ حٓض .هٕى رَطَ حَٔخَٗ کّ هٕحِ
َخهٕحِ ىٍ حٓظـَحم کخيم رَّٓ يٗرَى ٔ رخ رًٍَْ يظلي ٔ یگخَّ حٓض .ح ّيخ هٕى
كَٔىٓض <ٔ یخ رّطؼزیَ ٍحىح کَیُ٘خٌ> ٔؿٕى طـٔي یخكظّ ىٍ حیٍ يَكهّ کخٍٖ رٔیخٍ
ىٕٗحٍ ىٍ پیٖ ىحٍىُ .یَح آٌکّ رّريٌ ٔ يخىِ يظؼهن حٓض ٔ ىٍ آٌ گَكظخٍ آييِ،
چگَّٕ يٗطٕحَي حَيیّٖ٘ هٕیٖ ٍح ىٍ هيحٖ رَطَ حُ كٕحّ ئظـَم گَىحَي.
ٕٔٓ۲ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
«ٍحىح کَیُ٘خٌ» ىٍ رلغ َـخص حَٔخٌ ،حُ طٕني يـيى ٔ حٍطوخی حٔ رّيَطزّٖ
گَّْٕخ
گَّْٕخٍٔ ،ف طـٔي یخكظّ ٍح يلٍٕ حیٍ حٍطوخء يؼَكٗ يٗکُي کّ حُ ُ كَحطَ حُ ُ
يٗگٌٍى ٔ حُ يَگَُ ،يگٍَٗ ،ؾ ٔ پیَٖ ٍْخیٗ یخكظّ ٔ رَُّيگٗ ؿخٔیي ىٓض
يٗیخري .ريیٍطَطیذ رخ طٕؿّ رّحیٍکّ حَٔخٌ يٕؿٕىٖ طکخيمپٌیَ حٓض حیٍ كویوض
آٗکخٍ يٗگَىى کّ َلْ یخ هٕى كَٔىٓض حَٔخَٗ يلٍٕ ٔؿٕى حٔ ٍح ط٘کیم يٗىْي ٔ
حیٍ هٕى حٔ حٓض کّ حٓظؼيحى طکخيم ٍح رّٔحٓطّٖ هَحٍ گَكظٍ ىٍ ُيیُّٖ ئخػي
ىحٍح حٓض ٔ ٍٔف يظؼخنٗ یخ هٕى رَطَ طُٓخ رَحٖ ههوض حیٍ هٕى رّٔؿٕى آييِ حٓض ٔ
حرِحٍٖ رَحٖ ههوض ٔ طکخيم آٌ يلٕٔد يٕٗٗى.
حيَ ىیگَٖ کّ َ٘خٌ يٗ ىْي هٕى كَٔىٓض یخ َلْ حَٔخٌ يلٍٕ ٔؿٕى حٔ ٍح
ط٘کیم يٗىْي ططزین آٌ رخ كخالص ٔؿٕىٖ حَٔخٌ حٓض .حَٔخٌ ىٍ حرظيحٖ حيَ،
هٕی٘ظٍ ٍح رخ حكٔخّ «يٍ» ىٍک يٗکُي ٔ َْکْ حُ حیٍ َ١ین حٓض کّ هٕی٘ظٍ
ٍح يٗیخري ٔ كظٗ ىٍ يَحكم طکخيم ،حیٍ يلٕٓو ْیچگخِ حُ ریٍ ًٍَٗٔىُ .یَح حُ ریٍ
گَّْٕخٍكظٍ آٌ رّيؼُخٖ َخرٕىٖ ٔؿٕى حَٔخٌ حٓض ٔ كظٗ طکخيم رّيَطزّٖ رخالطَ حُ ُ
َیِ روخٖ «يٍ» رّػُٕحٌ حيَٖ هٕىآگخِ حُ هٕیٖ ٍح ىٍ پٗ ىحٍى.
گَّْٕخ رّ«حٔ» طؼزیَ يٗکُي. گیظخ حُ حَٔخٌ طکخيم یخكظّ رّيَطزّٖ رخالطَ حُ ُ
ْ» َیِ رّکخٍ يٍٗٔى ٔ حیٍ حيَ ًْخٌ طؼزیَٖ کّ رَحٖ حَٔخٌ ىٍ يَطزّٖ «ط َ ًَ ْ
َ٘خَگَ حیٍ حٓض کّ ًْخٌ حكٔخّ «يٍ» کّ ىٍ حیٍ يَطزّ پيیي يٗآیي ًْٕحٍِ رخهٗ
حٓض ،طُٓخ طکخيم يٗیخريَّ ،حیٍکّ حُ ریٍ رَٔىْ .ىچُیٍ ىٍ رلغْخٖ هزم ٍٍٔٗ ٗي
کّ حكٔخّ «يٍ» حُ هٕى كَٔىٓض کّ يظؼهن رّػُخ َٛريٌ حٓض رّٔؿٕى يٗآیي.
پْ حیٍ هٕى كَٔىٓض ًْٕحٍِ رؼي حُ ههوض حَٔخٌ يلٍٕ ٔؿٕى حٔ ٍح ط٘کیم يٗىْي
ٔ طکخيم یخكظّ ٔ رّيَحطذ ٔحالطَ ىٓظَٓٗ پیيح يٗکُي.
یکٗ ىیگَ حُ كخالص ٔؿٕىٖ حَٔخٌ ىٓظَٓٗ طيٍیـٗ رّآگخْٗ ریٖطَ حٓض؛
حیٍ حيَٖ حٓض کّ يخ ٔؿيحَخ ً ىٍ هٕى يٗیخریى .حیٍ حكِحیٖ طيٍیـٗ آگخْٗ ٔ طزيیم آٌ
رّآگخْٗ َٛف کّ حُ هٕٜٛیخص ٍٔف يظؼخنٗ حٓضَ٘ ،خٌ يٗىْي کّ َلْ حَٔخٌ
ىٍ یک ٓیَ طکخيم رّطيٍیؾ ٔٓؼض ٔؿٕىٖ پیيح يٗکُيُ .یَح حٛم ٔؿٕى حَٔخٌ رخ
آگخْٗ هَیٍ حٓض ٔ َْچّ رَآگخْٗ حٔ حكِٔىِ ٕٗى ،الؿَو ٔؿٕى حٔ گٔظَىِطَ
يٗ ٕٗى .پْ حكِحیٖ طيٍیـت آگخْٗ حَٔخٌ كکخیض حُ حیٍ ىحٍى کّ كویوض حٔ ٍٔف
يظؼخنٗ َیٔضُ .یَح آگخْٗ ٍٔف يظؼخنٗ کّ ىكؼٗ ٔ یکزخٍِ حٓض حُ ىٓظَٓٗ ٔؿٕى
حَٔخٌ هخٍؽ حٓضَْ ،چُي حَٔخٌ رخ ٓؼٗ ٔ طالٕ يٗطٕحَي رّحیٍ آگخْٗ رَٓي.
ٖٓٓٔ كکًض یگخَّ
آئیي ثْكایی
آثیٍ رٕىحیی ٔؿّ حٗظَحک ُیخىی رخ آثیٍ ُْئ ىحٍى حُ ؿٓض حیٍکّ َْ ىٔ حُ
یک رٔظَ كَُْگی رَهخٓظّ ٔ يخَُي ىٔ كََُي حُ یک هخَٕحىِ ْٔظُي .يُخرغ ٔ يوخٛي
َْىٔ یکی حٓضَْ :ىٔ «کخٍيخ» ٍح طؼهیى يٗىُْيَْ ،ىٔ ٍْخیی حُ چَهّی طُخٓن
ٔ طٔهٔم ُحى ٔ يَگ (ُٓٔخٍِ) ٍح ىٍ ىٓظٍٕ کخٍ هٕى ىحٍَيَْ ،ىٔ رّ«يخیخ» ٔ
گَحیٖ رّىٍک ٔحهؼیض رّگَّٕی ٔكيص ٔؿٕى (یگخَّگی هيح رخ ١زیؼض ٔ کخثُخص)
رخٍٔيُيحَي ...يغٌْح َْیک ىٍ ؿخی هٕى ىیٍ ئظوم ؿٓخَی حٓض.
يُخرغ ُْيی يخىٍ آثیٍْخی رٔیخٍی حٓض .ظٍٕٓ «رٕىح» حُ ىل آثیٍ ُْئ ىهیوخ ً
يخَُي ظٍٕٓ ػیٔی حُ رطٍ ىیٍ یٕٓى حٓضٗ .خیي رٕىح يخَُي ػیٔی حُ حٛم هٜي
ىیٍٓخُی َيحٗض؛ حٔ كو ٢چُي كوَِ حٕٛل حهالهی ٍح رَحی ىٌٍٔٓخُی ٔ َـخص
حَٔخٌ ٟٔغ کَى؛ ح ّيخ حَيیّْ٘خی حٔ رّئٍَ طٕٓ ٢پیَٔحٌ رّىیٍ يزيل ٗي ٔ هٕىٕ
ْى ىٍ ؿخیگخِ هيح َٓخىِ ٗيَ .لْ ًْیٍ كکى رَ ػیٔی ئیق ٛخىم حٓض.
آثیٍ رٕىحیی (رّػُٕحٌ ىیٍ پخکخٌ) رّطيٍیؾ حُ ُْئٓظخٌ رَّٓحَٓ آٓیخ ،آٓیخی
يیخَّ ،یًٍ ،آٓیخی ؿُٕد َٗهی ٍ ...حِ یخكض ٔ .ىیٍ حٛهی رَهی کٍْٕ٘خ حُ ؿًهّ
َٓیالَکخ ،يیخًَخٍ (رَيّ) طخیهُي ،کخيزٕؽ ،الثّٕٔ ،یظُخو ،ؿخپخٌ ،چیٍ ،طزض ٔ
يُگٕنیخ رًّٗخٍ يٗآیي .ریٍ ٛيِْخی َؤض طخ ْلظى طَٓخییَُٓ ،يیٍ يخ یکی حُ
يٓىطَیٍ يَحکِ طًيٌ رٕىیٔى رٕى ،چُخٌکّ يؼخري ٔ حيخکٍ ُیخٍطی رٕىحیی ىٍ
َْٗٓخی ؿالل آرخى ،نٕگَ ،کخرم ،رخيیخٌ ،طوخًٍُٓ ،گخٌ ،رهن ...رُیخى ٗيَي ،ىٍ حٔؽ
ٍَٔن ٔ ٗکٕكخیی رّکخٍ هٕى حىحيّ ىحىَي ٔ روخیخی آٌْخ طخ ُُْٕ پخرَؿخ حٓض.
رُیخٌگٌحٍ آثیٍ رٕىحیی ٗو ٚكویوی رَّخو «ٓیيحٍطخ گٕطخيخ» يؼَٔف رّ«رٕىح»
(ٍٍٔٗ ٗيِ) حٓض کّ ىٍ كٕحنی ٓٓ ۶هزم حُ يیالى ىٍ هخَٕحىِی ٓهطُظی ىٍ ُْي
رّىَیخ آيي .حٔ ىٍ هزیهّی ٗخکیخ ىٍ يُطوّی کٕچکی ىٍ ْیًخنیخ کّ حئَُ ىٍ يَُ
َپخل يٕهؼیض ىحٍىُ ،حىِ ٗي (حكظًخالً ىٍ كخٛهّی ٓخلْخی ٖ ۳۶ـ ٖ( 4۴م.و) ُیٔظّ
حٓض) ىٍ ىحيخٌ آثیٍ ُْئ پٍَٕٔ یخكض ،ىٍ ٓ ٔ۶خنّگی حُىٔحؽ کَى ٔ ىٍ ٕ۲
ٓخنّگی پْ حُ كٕحىػی چُي ،ئیَ َُيگیحٕ طـییَ ًَٕى.
ؿخيؼّی ُْئٓظخٌ ىٍ ُيخٌ رٕىح رّچٓخٍ ١زوّ یخ (کخٓض) طؤیى رٕى:
رًَُْخٌ ـ ٍحْذْخ (ٍٔكخَیخٌ) ک٘ظَیخْخ (َٗٓیخٍحٌ ـ َظخيیخٌ ٔ ؿُگآٍٔحٌ)
ٔی٘خیخٌ (ُحٍػخٌ ـ کٔخَی کّ ٍٔی ُيیٍ کخٍ يیکَىَي ٔ رخٍُگخَخٌ) ٔ ٕٗىٍحْخ
ٖٔٓٔ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
(هييضکخٍحٌ ٔ رَىِگخٌ) رٕىح هٕى رٍّىِی ک٘ظَیخ طؼهن ىحٗضٔ ،نی حػالو ىحٗض
کّ حُ ىیي حٔ ًّْی يَىو رَحرَ ٔ پخکِحىحَي.
حٔ رّىنیم يٕهؼیض هخَٕحىِگی ىحٍحی یک َُيگی طـًهی رٕى ٔ طًخّ کًی رخ
ىَیخی ریٌَٔ ىحٗضٔ .حنيیُٖ هٜي ىحٗظُي حٔ ٍح ْى حُ َلًٕ ىیٍ ىٍ حيخٌ َگخِ ىحٍَي ٔ
ْى حُ ىٍى ٔ ٍَؾ ىَیخ يلخكظض کُُي ٔ رَحی ؿخَ٘یُی آيخىِ ًَخیُي .حيخ ىیَی َپخییي کّ
پُخْگخِ حٔ كَٔپخٗیي ،رّٔحهؼیضْخی َُيگی پی رَى ٔ ٍَؾ آىيیخٌ ٍح كْ کَى؛ گٕیُي
طلَؽ رّریٌَٔ حُ هٍ َٜكض ،ىیي یکی حُ ىٍى ٍُٔی رخ يالُيخٌ هٕى رَحی طلَیق ٔ ُّ
يیَخني ،ىیگَی يینُگي ،ىیگَی حُ كَ ١پیَی ػٜخ يیَُي ٔ ىٔال ىٔال ٍحِ
يیٍٔى ،ىیگَی َخریُخ حٓض ٔ کٍٕيخل کٍٕيخل ٍحِ يیٍٔى ،آٌ یکی آٌؿخ حكظخىِ ٔ
يَىِ ،آٌ یکی ىحٍِ رخ يَک ىٓض ٔ پخ يیَُي ...طک طک حُ يالُيخٌ هٕى پَٓیي:
حیٍ چَح حیٍٍٕ١ی ،آٌ چَح إٌٍٓ١ی حٓض ...؟ رَحیٖ طٕٟیق ىحىَي ...
رٕىح پَٓیي« :یؼُی يٍ ْى ًْیٍ ٍٕ١يیٕٗو؟»
گلظُي« :رهّ طٕ ْى ًْیٍ ٍٕ١يیٕٗی!» ىَیخی ىٍَٖٔ كٍَٔیوض ٔ رّطلکَی
ػًین كَٔ ٍكض ...طخ حیٍکّ ٍإیخی یک ٍحْذ پخٍٓخ رَ حٔ ظخَْ ٗي( .کٔی کّ
طـًالص ٔ ٍحكظی ٍح َلی يٗکَى) حٔ رخ ىیيٌ ٛهقؿٕیی ٔ آٍحيٖ آٌ ٍحْذ طًٜیى
گَكض کّ هٕىٕ یک ٍحْذ پخٍٓخ ٕٗىَُ .يگی طـًالطی ٔ ٔكٍٕ َؼًض ٍح کُخٍ
گٌحٗض ٔ حُ َ١ین ٍیخٟضٍُٗٔ ،گَی ٍح ىَزخل کَىُ .یَ ىٍهض حَـیَ َ٘ٔض ٔ
رّطلکَ ٔ طؼًن يزخىٍص ٍُٔیيَٓ .حَـخو رّک٘لی رٍِگ َخیم آيي ،رّكویوض ىٓض
یخكض ٔ رّيوخو رٕىحیی َخیم ٗي ٔ يؼَٔف رّ«رٕىح» گَىیي ،یؼُی کٔی کّ رٍُّٔٗی
ٍٓیيِ حٓض .حٔ حىٍحک ؿيیيٕ ٍح رٍّحْذْخی ىیگَ طؼهیى ىحى ٔ ىٍ ریٍ آٌْخ رَّلًٕ
ُیخىی ىٓض پیيح کَى .پُؾ َلَ حُ ْىهطخٍحٌ حٔ َؤظیٍ ٗخگَىحٌ حٔ ٗيَي.
ـ «ٓیيحٍطخ گٕطخيخ» چّ ک٘ق کَىِ رٕى؟
= حٔ ک٘ق کَى کّ «حَٔخٌ ریًخٍ حٓضٔ ».نی هٕى يظٕؿّ ریًخٍة هٕى َیٔض؛
حَٔخٌ ىٍ ٍَؾ حٓض ،حيخ ٍحِ َـخص حُ ٍَؾ ٍح ًَٗىحَي .ىٍ ؿٓخٌ رؼ٠ی حيٍَْٕ ،
حَيحُِ ْى کّ هٕٗخیُي ٔ يطزٕع رخُٗي ،یخ يٕؿزخص ٍَؾ ىیگَحٌ ٍح كَحْى يٗکُُئ ،
یخ هٕى ،طزؼخص ٍَؾآٍٔ رّىَزخل ىحٍَي« .حَٔخٌ کّ رّحیٍ ىَیخ يیآیي ،ؿِ ٍَؾ ،چیِی
ىیگَی حُ َُيگی َزخیي حَظظخٍ ىحٗظّ رخٗي».
حٔ ىٍیخكض کّ آىيٗ َٔزض رّػٕحهذ ٔ طزؼخص ٍَؾآٍٔ ٗخىیْخیٖ ،رٗطٕؿّ ٔ
رّطؼزیَی ٛلیقطَ ،کٍٕ حٓض .ؿلهض ٔ رٗطٕؿٓی َٔزض رّحیٍ ٔؿّ حُ ٗخىیْخ،
ٕٖٓٔ كکًض یگخَّ
یؼُی ًْخٌ ػٕحهذ ٔ طزؼخص ٍَؾآٍٔ آٌْخ يٕؿذ يٕٗٗى آىيی ریٖطَ ىٍ
ٗخىیْخیٖ ؿَم ٕٗى ،ؿخكم حُ حیٍکّ ػٕحهذ ٍَؾآٍٔ ریٖطَی ىٍ کًیٍ حٔ ْٔظُي.
حُ ٕٓی ىیگَ ،رًّْخٌ يیِحٌ کّ طٕحَخیی يخ رَحی ًْينی ٔ ًْيٍىی رخ
ىیگَآىيیخٌ ٍٗي يٗکُي ،رًّْخٌ حَيحُِ ،كیطّ ٔ ههًَٔ ٍَؾ گٔظَٕ يٗیخري؛ ٍَؾ
پيیيِی ٗگلضحَگیِ حٓض ٔ ىٍ ػیٍ ٓخىِگی ،پیچیيِ ٔ ىٍْى طُیيِ حٓض؛ ٍَؾ ،رخ ًّْ
ٔٓؼض ٔ ػًٕيیظٖ ،گخْی چُخٌ رَ َٓ آىيی ٓخیّ يٗحَيحُى کّ َْ کْ كکَ يٗکُي
طُٓخ هٕىٕ گَكظخٍ آٌ حٓض ٔ َخگِیَ حٓض رّطُٓخیی آٌ ٍح طلًم کُي ٔ طخد آٍٔى؛ حيخ
َزخیي كَحيٕٕ کَى کّ ًٍْ يخَٔ ،زض رّىیگَ آىيیخٌ كٔخّ حٓض ،چُخٌکّ گٕیی
كٔی ؿَیذ ٔ ىٍ ػیٍكخل رٔیخٍ ػًین ،يخ ٍح رّٕٓی ًْزٔظّگی ،پیٕٓظّگی ٔ
ًْيٍىی رخ ىیگَحٌٕٓ ،م يٗىُْي.
ريیٍٓخٌ ٔهظی کٔذ نٌص رّهیًض يلَٔو کَىٌ ىیگَی حُ ٗخىی طًخو ٕٗى،
١زیؼی حٓض کّ حكٔخّ يٗکُیى حیٍ نٌص رَّلٕی يَيُٕ رخ َٕػی حكٔخّ گُخِ
آيیوظّ ٗيِ حٓض .حكٔخٓی َخهٕٗخیُي ٔ آُحٍىُْيِی کّ يٕؿذ يوئٕ ٗيٌ نٌص
يٕٗٗى .حیٍ ٟٔؼیض طخ كئى ُیخىی ىٍ يٍٕى حكَحى ػَٔطًُي يٜيحم ىحٍى؛ چَح کّ
حکؼَ آَخٌ ىچخٍ َگَحَی ٔ طَّ حُ كویَ ٗيٌ ْٔظُي .ىٍ ٔحهغ ًّْی نٌحیٌ ٔ
ٗخىیْخیٖ کّ ىٍ ػَّٛی َُيگی رّچ٘ى يٗهٍٕى ،رخ طَّ ،حكٔخّ گُخِ ٔ
حٟطَحد ،آيیوظّ ٗيِ کّ ىٍ َٓخیض گٕحِ رَ كویوض َخهٕٗخیُيی حٓض کّ آٌ ٍح
كویوض ٍَؾ يَٗخيیى .رؼ٠ی حيٍٕ َْ ،حَيحُِ ْى کّ نٌص روٖ ٔ هٕٗخیُي رخُٗي،
رخُ ْى رخ حكٔخّ حٟطَحد پیَٕي هٍٕىِحَي ٔ ،حكٔخّ حٟطَحد ،هٕى ٍیّ٘ ىٍ حُ
ىٓض ىحىٌ ٔ ٔك٘ض حُ ٔهٕع چُیٍ كخىػّی ىحٍى.
ط ٍٕٜکُیي کّ ًْیٍ ؿٔى يخىی يخ طخ چّ حَيحُِ آٓیذپٌیَ حٓض ٔ يؼَٝ
هطَْخی هَحٍ ىحٍى کّ يؼًٕالً حُ ىیي هٕى يخ پُٓخٌحَي .ىٍ ٔحهغ يخ َٔزض رّهیهی
چیِْخ رٗطٕؿّ ْٔظیىًْ ٔ ،یٍ رٗطٕؿٓی رخػغ يٕٗٗى ریٖطَ ىٍ كهوّْخی رّْى
طُیيِی حیٍ ؿٓخٌ گَكظخٍ ٕٗیى :ىٍ پی نٌص يٍٗٔیى ،رئٌ آٌکّ رّػٕحهذ آٌ
ریخَيی٘یى ،آٍُٔ ىٍ َٓ يٗپٍَٔحَیى ،رئٌ آٌکّ ريحَیى آٍُٔ ،هٕى َُـیَ پٕالىیُی
حٓض کّ يخ ٍح رّحیٍ ؿٓخٌ پیَٕي يٗىْئ .ؿٕى يخ ىٍ ؿٓخٌ ٔؿٕىی حٓض يَ٘ٔٔ ١
يویي؛ حيخ رخیي رپٌیَیى کّ يخ كظی َٔزض رّحیٍ ٔحهؼیض آٗکخٍ رٗطٕؿٓیىٍَ .ؾً ،حص ٔ
َٓٗض ََْٕع هیي ٔ َٗ ١حٓض ٔ ٍْخیی حُ آٌ يوئٍ َیٔض يگَ حُ َ١ین طؤيم ٔ
يَحهزّ ،کّ يخ ٍح رّٕٓی ٔؿٕىی َخيَ٘ٔ ًٌٍُْٕ ١يٕٗٗى.
ٖٖٓٔ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
رٕىح رَحی ىٍيخٌ حَٔخٌ ٔ َـخص حٔ حُ ٍَؾ كَحگیَ ،چٓخٍ حٛم رُیخىیٍ ٟٔغ
کَى کّ ْٔظّی يَکِی يکظذ حٔ ٍح ط٘کم يٗىْي ٔ رّ«چٓخٍ كویوض ٗکًُْٕي»
رَحی ٍٓیيٌ رّ«َیَٔحَخ = آٍحيٖ حريی» يؼَٔف حٓض .حٔ حیٍ چٓخٍ كویوض يويّ
ٍح رَحی َؤظیٍرخٍ ١ی ٓوُخٌ ٔ يٕحػع هٕى ىٍ رُخٍّ رَ ُرخٌ آٍٔى.
طؼخنیى رٕىح يٗگٕیيَ :یَٔحَخ رخالطَیٍ كخنض حُ ٔؿٕى حٓض ،كخنظی حُ ٔؿٕى
هخن ٔ ،ٚحُ َ١یوی کّ يَطز ٢رخ كَى حٓض كخٛم يٕٗٗىَ .یَٔحَخ طٕٟیق ػوالَی
ٔ طَطیذ يُطوی ٍح طؼَیق يٗکُي ٔ ،حُ حیٍٍٔ ًَٗطٕحٌ آٌ ٍح آيٕهض ،رهکّ طُٓخ
يٗطٕحٌ آٌ ٍح ط٘وی ٚىحى ٔ طـَرّ کَىْ .يف َٓخیی ىٍ َُيگی حیٍ حٓض کّ
رّ«ٍُٔٗگَی» حُ ٍْگٌٍ حیٍ چٓخٍ كویوض يويّ رَٓیى:
َُيگی یؼُی ٍَؾ ک٘یيٌ حٓض. الق ـ ؽویوذ اّل ،هًظ:
رٕىح يٗگٕیيْ :یچ يٕؿٕى َُيِ ًَٗطٕحَي حُ ٍَؾ رگَیِىٍَ .ؾ يٗطٕحَي ؿًٔخَی یخ
ٍٔحَی رخٗيُ .حثیيِ ٗيٌ ٍَؾ حٓض؛ پیَی ٍَؾ حٓض؛ ریًخٍی ٍَؾ حٓض؛ يَگ ٍَؾ
حٓض؛ حَئُِ ،حٍی ٔ ىٍى ،پَی٘خَی ٔ َخ حيیيی ٍَؾحَيََٓ .یيٌ رّآٌچّ ٗوٚ
ىٔٓض يٗىحٍى ٍَؾ حٓض؛ كظی ٍٓیيٌ رّآٌچّ ىٔٓض ىحٍیى ْى ٍَؾ حٓض.
حگَچّ ٗخىیْخی كَحٔحَی ىٍ َُيگی ٔؿٕى ىحٍى ،حيخ ًّْی يٕؿٕىحص ـ حُ
کٕچکطَیٍ پّ٘ گَكظّ طخ یک كَى رٗهخٌ ٔيخٌ یخ یک ػَٔطًُي ـ رخ ي٘کالص
يٕحؿّحَي .يخ ىٍ كخٛهّی ریٍ يَگ ٔ َُيگی پیَ ٔ ریًخٍ يٕٗٗیى ،کٔخَی کّ
ىٔٓضٗخٌ ىحٍیى يٗيیََئ ،هظی کّ رّآٌچّ يٗهٕحْیى ىٓض ًَٗیخریى ،یخ رخ چیِی
يٕحؿّ يٕٗٗیى کّ ىٔٓض َيحٍیى َٓهٍٕىِ ٔ َخ حيیي يٕٗٗیى.
آٍُْٔخ ،ىنزٔظّگیْخ ٔ ة ـ ؽویوذ كّم ،كلجَزَگیُب:
طًخیالص َلٔخَی ٔ كَٔصْخ ٓزذ حٛهی ٍَؾ حٓض.
ٍَؾ ٍح ط ـ ؽویوذ ٍْم؛ پبیبى كاكى ثَهًظُب:
يٗطٕحٌ رخ كٌف طًخو ىنزٔظّگیْخ حُ يیخٌ رَىَ .یض ٍٓیيٌ رّآُحىی ٔ رٗآُحٍی،
رَیيٌ حُ ٍَؾْخ رخ رَیيٌ حُ طًخیالص َلٔخَی ىٓض یخكظُی حٓض َْ .حَٔخٌ طٕحٌ
رَیيٌ حُ ٍَؾْخ ٍح ىٍ هٕى ىحٍى .رَحی ٍٓیيٌ رّحیٍ كخنض ،حَٔخٌ رخیي ىٍک کُي کّ
ٍحِ ٍٓیيٌ رّهٕٕروظی ٍحٓظیٍ حُ َ١ین ىَزخل کَىٌ طًخیالص ٔ طُّ٘گیْخ يیَٔ
ًَٕٗٗى ،رهکّ رخ پٌیَٕ ٔحهؼیض هٕى ٔ گٔٔض حُ طُّ٘گیْخ رّىٓض يٗآیي.
ٍُٔٗگَی ىٍ ك ـ ؽویوذ چِبهم ،اػزلال:
«يیخٍَّٔی» حٓض َّ ،ىٍ هٕٕگٌٍحَت طـًمگَحیخَّ َّ ٔ ،ىٍ ٍیخٟض َلْ .نٌحیٌ
ٖٔٓ4 كکًض یگخَّ
حیٍ ؿٓخٌ َْگِ ًَٗطٕحَُي طًُیّخص ههزت يخ ٍح رَآٍٔىِ ٓخَُي .رّه ٕٜٙنٌحیٌی کّ
ٍیّ٘ ىٍ پُؾ روٖ ْٔظیٓخُ ىحٍَي .حگَ نٌحیٌ ،هٕٗیْخ ٔ ٗخىيخَیْخی حیٍ ؿٓخٌ
ٍح رخ يلک َُيگی رّ ٍٕ١کهی ،رُٔـیى ،آٌگخِ يظٕؿّ يٕٗٗیى کّ حٔالً ًّْی آٌْخ
يٕهظی ْٔظُي ٔ رّْیچ ٔؿّ پخیيحٍ ٔ يخَخ َیٔظُي ،ػخَیخ ً ًّْی آٌْخ رخ حٟطَحد ػـیٍ
ٗيِحَي ،ػخنؼخ ً ًّْی آٌْخ كخهي ظَحكضٓ ،طلی ٔ َخروَىحَّحَي.
پْ الُو حٓض ٍكظخٍ حَٔخٌ ىٍ يٕحؿّٓ رخ نٌحیٌ حیٍ ؿٓخٌ ،هَىيُيحَّ ٔ يؼظيل
رخٗي .یؼُی ؿيی َگَكظٍ نٌص رّػخوطَیٍ يؼُخی يًکٍ؛ ٔ حیٍ ئظهِو ٍػخیض ْ٘ض
كویوض ٗکِٕيُي ػًهی حٓض:
ىیيٌ ٔحهؼیض ٔ ـ ّاهغثیٌی ،كهک ّ كیلگبٍ كهٍذ:
ًْخٌگَّٕ کّ ْٔض َّ آٌگَّٕ کّ رَّظَ يٗآیي؛ یخ ىٔٓض ىحٍیى رزیُیى.
ٔحقعتیٌی تَایي هعٌا است کَ در ضرایط هعیي ،تَجای خْشتیٌی یا تذتیٌی تیص از
حذ ،تَّاقعیتُا ّ حقایق تْجَ ّ تر اساش آىُا ًتیجَگیری کٌین.
َیض ىٍٓضَ ،یض ىٓظیخری ٕ ـ ًیذ كهٍذ:
رّطٕحٌ ىٓض ک٘یيٌ ٔ چ٘ىپٕٗی حُ چیِْخَ .یض ٍٓیيٌ رّآُحىی ٔ رٗآُحٍی .حُ
آٌؿخ کّ ًّْی حؿِحء ٔ حكَحى رّْى ٔحرٔظّ ٔ پیٕٓظّحَي .رَ حیٍ حٓخّ ٍَٟٔص ىحٍى
طخ يخ رّ ٍٕ١یکٔخٌ رَحی ًّْی يٕؿٕىحص هٕحْخٌ ػ٘ن ٔ ٗلوض رخٗیىٔ .هظی کّ
َٓگَىحَیيخٌ ٍح ىٍرخٍِی ٔؿٕى هٕى ٔ ىیگَحٌ حُ يیخٌ رزَیى ،آٌگخِ يٗطٕحَیى
رَحی هٕى ٔ ىیگَحٌ يلیي رخٗیى.
گلظخٍ ىٍٓض یؼُی ٗیِٕی ٖ ـ گلزبه كهٍذ:
گلظخٍی کّ رٗىٍٔؽ ٔ رُٗیخٌ رخٗي .هٕىىحٍی حُىٍٔؽگٕیی ،ريگٕیی ،ىٍٗضگٕیی،
كَحكی رٗيٍٕى) َخِٓح ،یخِٔگٕیی (كَف حُ ٍٔی َخىحَی ٔ ّ
کَىحٍ رّٗیِْٕخی رُٗیخٌ. ۱ـ کوكاه كهٍذ:
هٕىىحٍی حُ آُحٍ ،ک٘ظخٍ ٔ طزؼی ٞيٕؿٕىحص ،هٕىىحٍی حُ گَكظٍ آٌچّ رّطٕ طؼهّن
َيحٍى ،هٕىىحٍی حُ ٍحرطّی ؿُٔی َخ يُخٓذ (يخَُي ٍحرطّ رخ ٍٍُٔ ،حرطّ رخ كَى
يظؤْمٍ ،حرطّ رخ کٕىکخٌ َخرخنؾٍ ،حرطّ رخ يلخٍو)
يؼخٗی رُٗیخٌ .هٕىىحٍی حُ ۰ـ هؼبُ كهٍذ:
ي٘خؿهی کّ رخػغ آُحٍ حٓض يخَُي :حٓهلّكَٔٗی ،كیٕحٌكَٔٗی ،حِػًخل ٔ طهویٍ
َظَ رّىیگَحٌ (رَّْ حًٓی .كظّی رّحٓى گٔظَٕ آثیٍ یخ ْيحیض) رّٔیژِ حگَ رخ ٍُٔ
ٔ حٍػخد رخٗيٍ ،رخهٕحٍی ،کالِرَىحٍیٍ ،يخنی ،ؿخىٔ ٔ ؿیَِ.
ٖٔٓ۳ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
ًیوّاًب
رٕىح آيُِْٕخی هٕى ٍح يخَُي ٍُٔهی يٗىحَي کّ رَحی طٕهق چَهّی ُٓٔخٍِ ٔ
ٍٓیيٌ رّٓخكم ٍٓظگخٍی رّآٌ َیخُ حٓض؛ ٔنی پْ حُ ٍٓیيٌ رٍّٓظگخٍی ىیگَ
رّحیٍ ٍُٔم َیخُی َوٕحْي رٕىٍٓ .یيٌ رّٓخكم ٍٓظگخٍی آىيی ٍح رّآٍحيٖ ٔ
طٕحٌُ يطهن يٍٗٓخَي .آٌؿخ حٓض کّ ًٗغ طًخيٗ هٕحْْٖخ ٔ ىنزٔظّگیْخ هخيٕٕ
يٕٗٗى .حُ حیٍٍٔ ،حیٍ پيیيِ ٍح ىٍ ٓخَٔکَیض «َیَٔحَخ» یؼُی كُخی يطهن يَٗخيي.
َیَٔحَخ ىٍ يظٌٕ رٕىحیی حيَی رّؿخیض ٍحُآنٕى ٔ ىٕٗحٍكٓى طٕٛیق ٗيِ حٓض.
رٕىحییخٌ ػویيِ ىحٍَي ْیچکْ هخىٍ َیٔض َیَٔحَخ ٍح طَ٘یق کُي ٔ ًَیطٕحٌ آٌ ٍح رخ
ْیچ َٗف ٔ ریخَی رّکالو ىٍآٍٔى .طؼَیلخطی کّ حُ هٕى رٕىح ٍٓیيِ «َیَٔحَخ» ٍح
رٍّٕٛصْخی يظؼيىی طؼَیق کَىِ حٓضٗ :خىة ػظیىٛ ،هق ٔ آٍحيٖ ،كُخَخپٌیَی،
رئٌ ٗکم ٔ هخنذ ،إٌٓٓی ُيیٍ ،إٌٓٓی آد ،إٌٓٓی آطٖ ،إٌٓٓی ْٕح ،إٌٓٓی
هٍٕٗیي ٔ يخِ ،پخیخٌَخپٌیَ ٔ ریکَحٌ ًْٔچُیٍ ٍْخیی حُ ىٍگیَی ٔ يُی ٔ ٍیّ٘کٍ
کَىٌ كًَ١ ٔ ٙغ ،کیُّ ٔ ىًُٗی ٔ كَیذ ٔ طًخيی هٕٜٛیخص َخُیزخ.
ىٍ یک کالوَ« :یَٔحَخ پخکت يل ٔ ٞآٍحيٖ يطهن حٓض».
ٖٔٓ۶ كکًض یگخَّ
رٕىح يهلي َزٕى ،حيخ ىٍ ٍحِ ٍٓیيٌ رّكویوض ْٔظی کخيالً رّ ٰانٓیخص ٔ
يخٍٔحءحنطزیؼّ ریحػظُخء رٕى ٔ َیَٔحَخ ٍح كخٛم کٕٖٗ یک حَٔخٌ رئٌ ْیچ کًک
ٔ ئخػيص َیَْٔخی ٰانٓی ٔ يخٍٔحیی يیىحَٔض .ک٘ق رٕىح كخٔی حیٍ كویوض حٓض
کّ آٍحيٖ ٔ ٍْخیی ٔ آگخْی ىٍ ًٍْ ٗوَٓ ٚلظّ حٓض ،رئٌ ْیچ َٗ ١ریََٔی
ىیگَ؛ ٍْخیی ٔ آٍحيٖ کخيم ىٍ «حیٍؿخ ٔ حکٌُٕ» یخكظُی حٓض َّ ،ىٍ یک ههًَٔ
ىٍٔ ىٓض یخ ٟٔؼیظی آًٓخَی ٔ ٰانٓی كَحطَ حُ يٕؿٕىیض كؼهی حٔ.
حیٍ ٓوٍ ٍح رّرٕىح ،پْ حُ ٍٓیيٌ رَّیَٔحَخ ئُٕد يیىحَُي:
«ٍٔ...ف يٍ حُ ؿٓم ٔ هطخ ٔ آُ ٔ يیمَ ،ـخص یخكض ٔ ،ىٍ حیٍ يٕؿٕى َـخص
یخكظّ يؼَكض رٍّحِ َـخص پیيح ٗي ،نِٔو َُيگی ىٔرخٍِ حُ ریٍ ٍكض ،كخنض هيٓی ىٍ
ٍٓیئ ،ظیلّ رّحَـخو آيي ٔ يٍ ىحَٔظى ىیگَ رّحیٍ ؿٓخٌ رخُ ًَیگَىو».
ىٍک َیَٔحَخ رَحی کٔی کّ آٌ ٍح َیخُيٕىِ رّؿخیض پیچیيِ ٔ ٓوض حٓض ،كظی
رَهی «اليخْخی» طزظی ٓوٍ حُ آٌ ٍح کلَ پُيحٗظّحَي ٔ حٓظخىحٌ رٕىحیی ىٍ ٛيى
َٗف آٌ ریٖطَ رّٗکم کهی رَآييِحَي .یک يظٍ کٍٓ رٕىحیی پخنی يیگٕیي:
«رَّیَٔحَخ ٍٓیيِ ٍح ىیگَ يؼیخٍی َیٔض كظی ًَیطٕحٌ حٔ ٍح ُٗخهضُْ .گخيی
کّ ًَٕىْخ رّآهَ ٍُٓي ٔ ىٌٍٔ طٓی آٌْخ آٗکخٍ ٕٗى ُرخٌ ىٍ کخو ًَیگَىى ٔ
ًّْچیِ هزَ حُ آٌ يیىْي کّ هخيٕٗی پیيحیْٖخ كَح ٍٓیيِ حٓض».
عِبىٌّبفزی ثْكا
١زن "ٕٓطَحْخ" کّگلظّْخی ؿًغآٍٔی ٗيِی رٕىح ْٔظُي ،ؿٓخٌ حُ ١زوخص
يوظهق ٓخهظّ ٗيِ ٔ َْ ١زوّ حُ ١زوّی رخالطَ ٔ پخثیٍطَ ،كخٛهّ ىحٍى .ىٍ يَکِ
يَکِ ٕٓئَ ههّی رَحكَحٗظّ ٗيِِ "ٕٓئَ"؛ ىٍ
ِ ػخنى ،ؿٓخَی ٔؿٕى ىحٍى رَّخو
حٓض کّ رخالی آٌ يؼم کِْٕخی يؼًٕنی طیِ َیٔض ،رهکّ َُٓيیُی ئطق ٔ پُٓخٍٔ
َُٓيیٍ
ِ ىٍٔ حیٍ کِٕ رهُي ٍح حهیخَٕٓی ىٍ رَگَكظّ حٓض .رَ ٍٔی آٌحٓض .ىٍٔ طخ ِ
ئطقِ رخالی کِٕ ٔ َیِ ٍٔی ىحيُّی کِٕ ٔ ًْچُیٍ ىٍ حیٍ حهیخَّٕ ،هيحیخٌ ٔ
يٕؿٕىحص گَٕخگَٕی َُيگی يٗکُُي کّ َخو آٌْخ ىٍ کظخدْخی رٕىحیی آييِ حٓض.
يَکِی "ٕٓئَ" ٍح حكخ ّ١کَىِ حٓض هٕىٕ طٕٓ٢ ِ حهیخَٕٓی کّ کِٕ
یکٍٗظّ کْٕی کّگَىحگَى آٌ ٍح كَحگَكظّ يلخٗ َِٛيِ حٓض ٔ آٌ ٍٗظّکِٕ ْى
طٕٓ ٢یک حهیخَّٕ حكخٗ ّ١يِ حٓض .رًّْیٍطَطیذ ٍٗظّکِْٕخ ٔ حهیخَّْٕخ رّٗکم
ىٍٔحىٍٔ حیٍ کِٕ يَکِی هَحٍ ىحٍَي.
ِ ىحیَِی رٍِگ ٔ رٍِگطَ،
ٖٔٓ۰ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
آهَیٍ حهیخَّٕ کّ رٔیخٍ ٔٓیغ حٓض ،ىٍ هٕى چٓخٍ هخٍِ ىحٍى؛ ٔنی رّىنیم
ٔٓؼض ُیخ ِى حیٍ حهیخَّٕ ،حیٍ هخٍِْخ ریٖ حُ ؿِحیَی کٕچک ىٍ حیٍ حهیخَّٕ ػظیى
رَّظَ ًَٗآیُي .حیٍ حهیخَّٕ آٌهيٍ رٍِگ حٓض کّ ًَٗطٕحٌ ریٍ حیٍ هخٍِْخ رٍّحكظی
ٍكض ٔ آيي کَى .یکی حُ حیٍ هخٍِْخ ،هخٍِی حٓض کّ يخ حَٔخٌْخ ٍٔی آٌ َُيگی
َٕک طیِ آٌ رًّٓض ؿُٕد حٓض .حهیخَّٕ، ِ يٗکُیى .حیٍ هخٍِ ٗزیّ يؼهؼی حٓض کّ
هٕىٕ طٕٓ ٢یک ٍٗظّ کٕ ِِ ىحیَِحی ٗکم يلخٗ َِٛيِ حٓض ٔ پْ حُ آٌ ،پخیخٌ
ىَیخی ٕٓئَ حٓض .رَ رخالی کِٕ ٕٓئَ ،کخمْخ ٔ رخؽْخی هيحیخٌ هَحٍ ىحٍى .حُ
حیٍ ؿٓض آٌْخ ٍح هيح يَٗخيُي کّ ػًَی ٕ١الَیطَ حُ يخ ىحٍَي ٔ ىٍ ىَیخی رٓظَی
َُيگی يٗکُُي.
ُیَ ُيیُیِ ُیَ ُيیٍ١ ،زوخص يظؼيىی ٔؿٕى ىحٍى کّ رّحیٍ ىَیخْخی ِ ىٍ
"َخٍحکخ" يٗگٕیُي .يٕؿٕىحص رَ حٓخّ کخٍيخی کّ رّىٓض يٗآٍَٔي گخْی رخیي ىٍ
حیٍ ىَیخْخ رّىَیخ ریخیُي ٔ طخ ييطی ىٍ آٌ رًخَُي طخ َظیـّی کخٍيخی آٌْخ کخيم ٕٗى.
ُیَُيیُی ،حكَحى رخ طَّ ٔ َخ حيیيی ٗيیيی َُيگی يٗکُُي. ىٍ حیٍ ىَیخْخی ِ
َُيگی يٕؿٕىحطی کّ
ِ ْ٘ض ١زوّ حُ َخٍحکخْخ َٓى ْٔ٘ض ١زوّ ىحؽ حٓض .ىٍِْٔخی
ىٍ َْ١زوّ رّىَیخ يٗآیُي ٕ4رَحرَ ىٍِٔی َُيگی ١زوّی رخالطَ حُ آٌ حٓض .پخثیٍطَ
حُ پخثیٍ طَیٍ َخٍحکخُ ،يیُی حُ ١ال ٔؿٕى ىحٍى کّ ٌُٔ طًخو حیٍ ىَیخْخی رخالیی ٍح
طلًم يٗکُي کّ آٌ ْى ٍٔی الیّی حُ آد حٓض .آٌ ْى ٍٔی الیّی ٟویى حُ ْٕح ٔ
رخى هَحٍ ىحٍى .حیٍ الیّی رخى ،رٔیخٍ ٔٓیغ حٓض ٔ ٓٓٓٔ ىَیخ يؼم حیٍ ىَیخ کّ گلظّ
ٗي ٍح ٍٔی هٕى ؿخی ىحىِ حٓض.
ٔٓؼض ٔ ٕ١ل ػًَ کم ؿٓخٌ َخيلئى حٓض؛ یؼُی طؼيحى ؿٓخٌْخ رًٗٗخٍ ٔ
رَٗٓخیض حٓض ٔ آؿخُ ٔ پخیخَی ْى رَحی ػًَ ک ِم ػخنَى َیٔض .حيخ َْ ؿٓخ ٌِ کٕچک
رَحی هٕىٕ ٕ١ل ػًَ يلئىی ىحٍى؛ یؼُی َْ ؿٓخٌ ،رّٔؿٕى يٗآیي ،ييطی
يٗيخَي ٔ ٓپْ ٍٔ رّٔیَحَی يٗگٌحٍى ٔ ىٍ َٓخیض رّکهی َخرٕى يٕٗٗى ،آٌگخِ
ص رٗپخیخٌ حىحيّ ىحٍى .طُٓخ چیِی کّ َخرٕى
ىٔرخٍِ حُ َٕ رّٔؿٕى يٗآیي ٔ حیٍ رِّ ٍٕٛ
ًَٕٗٗى "َیَٔحَخ" یخ ًْخٌ هٕٗت َخٗی حُ ریيحٍی ٔ ٍُٔٗی رَحی کٔی حٓض کّ
رّحیٍ يوخو یؼُی يوخو رٕىحیی ٍٓیيِ رخٗي.
هيحیخٌ رٍِگطَ ٔ رخ ٕ١ل ػًَ ِ َُيگی
ِ ١زوخص رخالطَ حُ ٕٓئَ يوٕٜٙ
ریٖطَ حٓض .ریٖطَ حیٍ هيحیخٌ چیِی ههن ًَٗکُُي؛ حيخ ىٍ یکی حُ ١زوخص رخالیی
ن ؿٓخٌ ٕٓئَ حٓض .حیٍ رًَْخی رٍِگ، "رًَْخی رٍِگ" ك ٍٕ٠ىحٍى ،حٔ هخن ِ
ٖٔٓ۴ كکًض یگخَّ
هٕىٕ حُ ؿٓخٌْخی رخالطَ حُ هٕى آييِ حٓض .ىٍ كویوض حٔ ىٍ ٕ١ل َُيگیحٕ ىٍ
ؿٓخٌْخی رخالطَ ،هيٍی حُ ٗخیٔظّگیحٕ ٍح حُ ىٓض ىحىِ ٔ رؼي حُ يَگ ،ىٍ ؿٓخَی
ؿٓخٌ پخثیٍطَ حُ هٕى ُىِ حٓض .رخالطَیٍ ؿٓخٌ
ِ ض
پخثیٍطَ يظٕني ٗيِ ٔ ىٓض رّههو ِ
يو ٕٜٙکٔخَی حٓض کّ رٓظَیٍ َظیـّ ٍح حُ َُيگی هٕى گَكظّحَي ٔ کخٍيخی
هٕرٗ رّىٓض آٍٔىِحَي .کم ْٔظی هخنوی َيحٍى.
رٕىح ىٍ ه ٕٜٙچگَّٕگی آؿخُ ؿٓخٌ ٔ ،حیٍکّ چّ کٔی یخ چّ چیِی ْٔظی
ٍح آكَیيِ حٓضٓ ،کٕص حهظیخٍ کَىِ حٓض چَح کّ ىٍ رٕىیٔى َّ آؿخُی ٔؿٕى ىحٍى ٔ
َّ پخیخَی .ىٍ ػٕ ،ٝیک چَهّی رٗپخیخٌ حُ طٕني ٔ يَگ ٔؿٕى ىحٍى.
ًْیٍ ٗکم َٔظخو چَهّيخَُي رٕى کّ َظَ يظلکَحٌ رٕىحیی ٍح رّهٕى ؿهذ کَى.
كکًخی رٕىحیی رَحٓخّ ىٔ َظَیّی کخنپخ ٔ َظخوْخی ؿٓخَی رّحیٍ َظیـّ ٍٓیيَي کّ
َُيگی رّػُٕحٌ یک پيیيِ ًَٗطٕحَي يلئى رّحیٍ ؿٓخٌ هخکی ٔ ُيیُی رخٗي .حیٍ
َظیـّ گیَی چُخٌ طؤػیَی رَ حَيیًُ٘يحٌ رٕىحیی گٌحٗض کّ رؼيْخ رٕىحییخٌ ٔحرٔظّ
رّٗخهّی «يخْخیخَخ» رخ هخ١ؼیض حػالو کَىَي کّ رٕىحْخ ٔ رٕىی ٓخطٕحْخی (رٕىحْخی
رخنلؼم ٔ رخنوِٕ)ی رٔیخٍی ٔؿٕى ىحٍَي کّ ىٍ َظخوْخی ؿٓخَی ىیگَ رَّٓ يٗرَىَي.
كخل َٕرض يٍٗٓي رّ١زوّرُيی ؽیبد:
يٕؿٕىحص ًیٍٔف ،حئَُِ يخ ّٓ َٕع كیخص ٍح حُ یکيیگَ طًیِ يٗىْیى ،یؼُی
كیخص حَٔخَی ،كیخص كیٕحَی ٔ كیخص َزخطی .حيخ ىٍ طؼخنیى رٕىحیی رخ ٖٗ َٕع كیخص
رَهٍٕى يٗکُیى کّ ػزخٍصحَي حُ :كیخص هيحیخٌ ،كیخص حٍِْٕٗخ (حٍٔحف) كیخص
حَٔخَی ،كیخص حٗزخف ،كیخص كیٕحَی ٔ ،كیخص ىُٔهی.
رؼ٠ی حُ َٕیُٔيِگخٌ رٕىحیی رخ كٌف كیخص حٍِْٕٗخ ،پُؾ َٕع كیخص ٍح رَ
ًَٗىِحَي .ىٍ رلغ حُ ؿِثیخص حیٍ ١زوّرُيی ،كکًخی رٕىحیی ٓوض رخ یکيیگَ
حهظالف َظَ ىحٗظّحَي ،حيخ َ١ف کهی حیٍ ١زوّرُيی يٍٕى هزٕل طًخو يکخطذ رٕىحیی
ٔحهغ ٗي .رَحٓخّ حیٍ ١زوّرُيیًّْ ،ی يٕؿٕىحص ؿٓخٌ ،رّیکی حُ حیٍ ٖٗ یخ پُؾ
١زوّ طؼهن ىحٍى.
ىٍ حیٍ ١زوّرُيی هيحیخٌ یک ١زوّ رخالطَ حُ يخ ؿخ ىحٍَي رّحیٍ يؼُی کّ ٓخهظخٍ
ٔؿٕىی آَخٌَ ،خدطَ ٔ پخکطَ حُ ٓخهظخٍ ٔؿٕىی يخ حٓضْ ،یـخٌْخی حی٘خٌ كٔخد
ٗيِطَ ٔ نطیقطَ حُ ْیـخَخص يخ حٓض .ىٍِٔی كیخصٗخٌ رٔیخٍ ٕ١الَیطَ حُ
ىٍِٔی كیخص يخ حٓض ٔ ،رخالهَِ ىٍ َٗحیطی هَحٍ ىحٍَي کّ کىطَ حُ يخ يؼَٝ
ٍَؾ هَحٍ يٗگیََي.
ٖٔٓ۲ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
ٰالِیبد ثْكایی
رٕىیٔى َظخو ٰانٓیخطت ؿخيغ ٔ پیچیيِی ٍح ىٍرخٍِی هيح ٔ يٕؿٕىحص يظؼخنی
حٍحثّ يٗىْي .حيخ ًْخَُي ُْئثیٔى ،رّٓوظی يٗطٕحٌ رّىیيگخِ رٕىیٔى ىٍ هٕٜٙ
يخْیض هيحی ٔحكي (حُ كیغ هخنن ْٔظی) پی رَى .طخ حیٍؿخ ئهى حٓض کّ يٗطٕحٌ
رَهی ؿَیخٌْخی رٕىیٔى ٍح رٗهيح َخيیي ،ىٍ كخنیکّ رَهی ىیگَ حُ ؿَیخٌْخی
رٕىیٔى ٍح يٗطٕحٌ ٔكيص ٔؿٕىی ٔ ،رَهی ىیگَ ٍح هيحرخٍٔ ههًيحى کَى ،حيخ
رٕىیٔى کالٓیک طًخیم ىحٍى کّ ىٍرخٍِی ٔحهؼیض «ٔؿٕى َٓخیی» ٓکٕص حهظیخٍ کُي
ٔ حُ حیٍٍٔ رٗهيح (آطجیٔض) يلٕٔد يٕٗٗى.
رُخرَ طؼخنیى ٔ آيُِْٕخی رٕىح ،هيحیخٌ ْى ٍَؾ يٗکُ٘ي ،چَح کّ یک ٍُٔ رخیي
حٍیکّی هيحیی ٍح طَک کُُي؛ آىيیخٌ ٍَؾ يٗکُ٘ي ،چٌٕ ٓوض حٓیَ چَهّی ْٔظُي
کّ گَیِ حُ آٌ َخيًکٍ يًَٗخیي ،یؼُی چَهّی رخُپیيحیی یخ چَهّی ُحیٖ ىٔرخٍِ.
هيحیخٌ رٕىحیی رٗٗزخْض رّهيحیخٌ حنًپی َیٔظُي ،كو ٢یک طلخٔص رٔیخٍ يٓى رخ
یکيیگَ ىحٍَي کّ هيحیخٌ حنًپ رٗيَگ ٔ َخيیَح ْٔظُي ،حيخ هيحیخٌ رٕىحیی َْ حَيحُِ
ْى ػًَ ٕ١الَی ىحٗظّ رخُٗي ،رٗيَگ ٔ َخيیَح َیٔظُي .حُ ؿٓخطی چُیٍ رَّظَ
يٍٗٓي کّ هيحیخٌ رٕىحیی ریٖطَ كَٗظّحَي طخ هيح .حٍِْٕٗخ (حٍٔحف) َیِ يٕؿٕىحطی
آًٓخَیحَي .حٍِْٕٗخ حٍٔحف آط٘یٍ يِحؿی ْٔظُي کّ ييحو رخ هيحیخٌ َٓ ؿُگ ىحٍَي.
حٛم طُخٓن رٌبٍـ هًظآّه ّ هاٍُبی ًغبد اى آى:
(ُٓٔخٍِ) ٔ ٍحِْخی َـخص حُ آٌ <کّ رٕىح يطَف يیکُي> رخ آٌچّ رٓگٕىگیظخ <ىٍ
يٌْذ ُْئ پیٖ يیک٘ي> طلخٔطی َيحٍى :يخ پْ حُ يَگ ىٍ پیکَی ىیگَ رخُ ُحییيِ
يٕٗٗیى ٔ يظُخٓذ رخ «کخٍيخ»ی هٕى ىٍ ْیؤص ؿيیي ظخَْ يیگَىیى؛ آٌ ْیؤص ؿيیي
يیطٕحَي ْیؤص حَٔخَی یخ كیٕحَی رخٗي .حیٍ رخُُحیی يخ رخٍْخ ٔ رخٍْخ طکَحٍ يٕٗٗى.
حیٍ ٍح چَهّی ْٔظی یخ ُحى ٔ يَگ يَٗخيیى .حُ ىیيگخِ رٕىحْٔ ،ظی ٍَؾ حٓض.
يخ حگَ هٕحٓظّ رخٗیى حُ چَهّی ُحى ٔ يَگ ٍْخیی یخریى ،رخیي گَحیْٖخی َلٔخَی
ٍح کُخٍ رگٌحٍیى ،ىٍٓضکخٍ رخٗیى ،رّیٕگخ پَىحهظّ ٔ رّكخالص ههّٔی ٍٔكی ىٓض
پیيح کُیى کّ حیٍ طـَریخص رخػغ يٍَُٓٔی يخ رًّّْی يٕؿٕىحص يٕٗٗى؛ ٓپْ حُ
ٍحِ حیٍ ىٍکْخ ٔ طًَکِْخی ژٍف رٍُّٔٗی ٔ ریيحٍی يٍٗٓیى ٔ حُ حیٍ ىٍٔ رخ١م
هخٍؽ يٕٗٗیى ٔ رَّیَٔحَخ يٍٗٓیى .حیٍ ًْخٌ هخٌَٕ "ىْخٍيخ" حٓض کّ هٕحَیٍ كخکى
رَ ؿٓخٌ حٓض ٔ ٗخيم هٕحَیٍ ٍْخیی حُ ُٓٔخٍِ َیِ يٗرخٗي.
ٓٔٓ4 كکًض یگخَّ
ٓزي يٕحػع ٔ هطزّْخ ،يـًٕػّی حُ کخٍْخی کٕچک يظلَهّی ػًهی حٓض کّ
حكظًخالً حُ آٌچٓخٍ هًٔض يئٌ ٔ يُظى هزهی ،رَحی هٕحَُيِی ػخىی يؤَّٕطَ حٓض:
حیٍ ىٓظّ ٗخيم ػزخٍحص رهُي رٕىح حٓض ٔ رّٓی ٔ ٔ ـ كیگبًیکبیب:
چٓخٍٕٓطَح روٖ ٗيِ کّ ىٍ آٌ حيٍٕ يَرٕ ١رٍّیخٟض ٔ ٍحرطّی آثیٍ رٕىح ٔ کیٖ
ُْئ ٔ ٓهٔهّهخٌَٕ ػهض ٔ يؼهٕل ٔ َظَحص آثیُی ىٍرخٍِی َظخو ١زوخطی ٔ حٕٛل
يزخَی ىیٍ رٕىح رلغ ٗيِ حٓض.
ٕ ـ هبعِیوبًیکبیب :حیٍ ىٓظّ ٗخيم ػزخٍحص ٔ يزخكغ ٕ١الَی ٔ َّکٕطخِ
حٓض؛ رًّْیٍ ؿٓض نلع يخؿٓیًخ یخ يیخَّ رّآٌ ح١الم ٗيِ حٓض.
ٖ ـ ٍبهیْربًیکبیب :يٕػظّی يؼَٔف رٕىح ىٍرخٍِی چَهّی آثیٍ (ىحيخ).
۱ـ آًگْربهاًیکبیب :رّ ٖٕٓٓ ٕٓطَِ ٔ یخُىِ كٜم طؤیى ٗيِ حٓض.
۰ـ کْكاکب ًیکبیبٗ :خيم يـًٕػّْخی کٕطخِ حٓض .ىٍ آٌ طٕؿّ ػًین رّحٛم
کخٍيخ ٗيِ ،چُیٍ يیگٕیي:
يٍ ٛخكذ حػًخل هٕی٘ى،
يیَحعىحٍ کَىحٍْخی هٕیٖ،
ُحىِی حػًخل هٕى،
ىٍ پیَٕي رخ کَىحٍ هٕیٖ،
ٔ يظکی رَ حػًخل هٕى يیُیى،
ٔ َْ كؼهی کّ حَـخو يیىْى،
َیک یخ ري،
يیَحع آٌ رّيٍ يیٍٓي.
كَى ٍحْذ ،رخیٔظی ًْٕحٍِ رَ حیٍ حٛم طؤيم کُي!
ؽ ـ آرٓیيْخيخپیظکّ (حرٗ ًيّ پیظکّ) حیٍ ٕٓيیٍ ٓزي حُ طَی پیظکّ حٓض کّ
رّيؼُی ٓزي آثیٍ رَطَ (َظَیّی يظؼخنی ٔ یخ ٓزي كهٔلی ٔ يظخكیِیکی ٔ ٰانٓیخطی)
حٓض کّ ریخٌ َکخص ظَیق ٔ ىٍ ػیٍكخل پیچیيِی ٍٔحٌُٗخٓی ٔ يزخكغ َظَی ىیٍ
رٕىحیی ٍح ٗخيم يٕٗٗى .حیٍ هًٔض رّيَحطذ حُ رلغ يوييخطی یخ يؼَكی ىیٍ رٕىحیی
كَحطَ يٍٗٔى .رّػُٕحٌ ًََّٕ :کظخد حٔل آٌ ػزخٍص حُ طؼییٍ ٔ ًٗخٍِرُيی
ىْخٍيخْخ (هٕحَیٍ ١زیؼی كخکى رَ ْٔظی) حٓض ٔ كَٓٓض يزٕٔ١ی حُ ػُخٔ َٛ
ؿَیخَخص ًُْی حٓض کّ رؼ٠خ ً حهالهیخص ٍٔحَُ٘خٓخَّ هٕحَيِ يٕٗٗى.
ٖٔٓ4 كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
يلووخٌ ٔ رٕىحُٗخٓخٌ رَحی طؤهیَ ىٍ َگخٍٕ ٔ ََ٘ ٕٓطَحْخی يظؤ ّهَ ىالیم
رٔیخٍی آٍٔىِحَي کّ حُ ؿًهّ يٓىطَیٍ ٔ رَّٕػی هخرم هزٕلطَیٍ آٌْخ حُ حیٍ هَحٍ
حٓض :يظَٕی کّ رّكکًض کخيم ٔ َ١م َیم رّآٌ پَىحهظّحَي ،يخَُي گلظخٍْخی ىٍ رخد
کًخلَْ ،چُي حُ ؿخَذ ٗو ٚرٕىح حنوخء ٗيِٰ ،نکٍ كٓى ٔ ىٍک حیٍ هزیم يظٌٕ،
ي٘کمطَ حُ آٌ رٕىِ کّ يؼخَٛحٌ رٕىح رَِٓی حُ آٌْخ رَىِ رخُٗي.
رٕىحییخٌ ٗخهّی يخْخیخَخ ىٍ طؤییي ّ ٛلض ٕٓطَحْخی يظؤهَ ٔ َیِ ىالیم طؤهیَ
آٌْخ ،حكٔخَّی ٍح ٍٔحیض يیکُُي کّ کّ كو ٢رخ يُطن هٕىٗخٌ ٓخُگخٍی ىحٍى.
يیگٕیُيٕٓ :طَحْخی ىیَ حُ ٍحِ ٍٓیئٍُِ ،گخٍی ىٍ کخو ٗیخ١یٍ ٔ حژىْخی
يٕٕٓو رَّخگخّ ،ىٍؿٓخٌ ُیَیٍ حَزخٗظّ ٗيِ رٕىَي؛ طخ آٌکّ ُيخٌ يُخٓذ كَح
ٍٓیيِ ٔ ،حٓظخى "َخگخٍؿَٕخ" رّؿٓخٌ ُیَیٍ ٍكض ٔ آٌْخ ٍح رّؿٓخٌ آىيیخٌ آٍٔى!
ىیگَ حُ ٗیِْٕخی ٍٔحیی يٕٕٓو «رّٗخٓظَح» حٓضٗ .خٓظَحْخ رٍّٓخنّْخی
کٕطخِ ٔ يٕؿِی ح١الم يیٕٗى کّ يؼًٕالً كخهي َخو َٕیُٔيِحَيَٕ .یُٔيِگخٌ ٗخٓظَحْخ
ىٍ َگخٍٕ آػخٍ هٕى ىهض ٔ ٕٔٓحّ رٔیخٍی رّهَؽ ىحىِحَي ،چُخٌکّ رّؿَأص
يیطٕحٌ ٗخٓظَحْخ ٍح هخػيِيُيطَ ٔ يُظىطَ حُ ٕٓطَحْخ ىحَٔض؛ حيخ ىٍ ػیٍكخل
ؿخنذ حٓض کّ َٕیُٔيِگخٌ ٗخٓظَحْخ رَحی حٓظلکخو رو٘یيٌ ٔ هخرم هزٕل کَىٌ آػخٍ
هٕى ،حُ يَؿؼیض ٕٓطَحْخ حٓظلخىِ کَىِحَي!
كوهَُبی ثْكایی
پْ حُ يَگ رٕىحگٕطخيخ ،حٔنیٍ ٔ ١زیؼیطَیٍ حطلخهی کّ حكظخى حُ ْى پخٗیيٌ
كهوّی حٔنیّی ٗخگَىحٌ رٕى؛ ٔ حطلخم رؼي حُ آٌ کّ رؼیي ٔ ىٍٔ حُ حَظظخٍ َزٕى،
حهظالف كکًخی رٕىحیی رَ َٓ طٍٕٜحص ٔ رَىحٗضْخی رٕى کّ ئظویًخ ً رّآيُِْٕخ ٔ
طؼخنیى ٗو ٚرٕىح يَرٕ ١يیٗي.
حیٍ حهظالكخص طوَیزخ ً رالكخٛهّ پْ حُ ىٍگٌٗض رٕىح رَُٔ کَى ،حيخ چُي ىّْ
ٕ١ل ک٘یي طخ آٌکّ َْیک حُ كکًخی رٕىحیی رَحی حػزخص طٍٕٜحص ٔ رَىحٗضْخی
هٕى يُطوی پیيح کُي کّ كخٛم آٌ رّٔؿٕى آييٌ حَ٘ؼخد ىٍ آثیٍ رٕىح رٕى.
كَٟیّی «ّٓؿٔى رٕىح» حُؿًهّی يٓىطَیٍ ىٓظآٍٔىْخی حَيیًُ٘يحٌ ٔ هٕحٙ
رٕىحیی رٕى کّ رّٗخهّ یخ ٗؼزّی يخْخیخَخ طؼهن ىحٗظُي .آَخٌ حیٍ كَٟیّ ٍح رّػُٕحٌ
يٓىطَیٍ ٔ طؼییٍ کُُيِطَیٍ ػُخ َٛؿٓخٌُٗخٓی ٔ ػَكخٌ رٕىحیی يیىحَٔظُي:
ٔٓ4۳ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
حٓض .رُیخٌ ٕٓطَِ رَ حیٍ حٓض کّ َْچُي َُيگی حَٔخٌ ٔ كظی ًّْی ؿخَيحٍحٌ رخ
ىٍى ٔ ٍَؾ ػـیٍ حٓض ،حيخ کهیي ٍْخیی حُ ٍَؾ َیِ ىٌٍٔ هٕى حَٔخٌ حٓضٕٓ .طَِی
َیهٕكَ آيُِٕی حكظَحو رّحَٔخٌ ،کًخ ِل هٕى ٔ ٛهق ٔ حَٔخٌگَحیی حٓض.
«رٕىح» ىٍ ُرخٌ ٓخَٔکَیض رّيؼُخی كَىی ریيحٍ حٓض .ىٍ لوت ثْكا:
حىیخٌ ُْيی ،حیٍ ػُٕحٌ رَحی َْ ٗوٜی کّ رٍُّٔٗی ٍٓیيِ رخٗي ،رّکخٍ يٍٗٔى ٔ
رّرٕىحی طخٍیوی حهظٜخَ ٙيحٍى .رخ حیٍ كخل ،ىٍ يیخٌ ًّْی رٕىحْخٓ« ،یيحٍطخ
گٕطًخ» ؿخیگخْی رْ رٍِگ ىحٍى .حٔ ٍح َّ حَٔخٌ يٗطٕحٌ ىحَٔض ٔ َّ هيح .رٕىح
َٓٗظی رْ ٔحالطَ ٔ رَطَ حُ حیٍ ىٔ ىحٍى .حٔ آيُٕگخٍ هيحیخٌ ٔ حَٔخٌْخ حٓض.
«ٓیيحٍطخ گٕطًخ» ْیچگخِ هٕىٕ ٍح رّػُٕحٌ یک هيح یخ يٕؿٕىی ٰانٓی يلٕٔد
َيحٗض ،رهکّ هٕىٕ ٍح رّػُٕحٌ یک «ٍحًُْخ» رَحی ىیگَحٌ رًََٗى .طُٓخ پْ حُ
يَگ حٔ رٕى کّ طٕٓ ٢رَهی حُ پیَٔحَٖ رّيوخو هيحیی طَكیغ ىحىِ ٗي ،حنزظّ حیٍ
َ ٍٕ١زٕى کّ ًّْی پیَٔحَٖ ريیٍگَّٕ رّحٔ َگخِ کُُي .حيخ َگخِ ؿخنذ ًْیٍ حٓض.
رَحٓخّ حػظوخىحص رٕىحیی ،رٕىح ًََّٕ یخ حنگٕیی حٓض يؼُٕی کّ ٍُٔگخٍی ىٍ
هخنزی حَٔخَی طـٔى پیيح کَىِ رٕى ،رٕىحییخٌ حُ حیٍ ؿٔى هخ ٔ ٙيُل َٜرّكَىی کّ
رّرٕىح طؼهن ىحٗظّ رخ حٛطالكخص ٔ طؼخریَ يوظهلی یخى يیکُُي يخَُي ؿٔى ٗخى ٔ
ٍٍٔٗ ٗيِ ،یخ ؿٔى نطیق ٔ حػیَی ٔ یخ ؿًٔی کّ گٕیخی ؿَْٕ ٔ َٓٗض ٍحٓظیٍ
هٕى رٕىح حٓض .رؼ٠ی رَحی طٕٛیق ٔیژِگیْخی هخ ٔ ٙرَؿٔظّی رٕىح ،یخ
رّریخٌ ىهینطَ :ؿٔى ٗکًُْٕي رٕىح حُ يیخٌ َٓ٘ ۴خَّی كَػی ،رّ ٕٖ َ٘خَّی
حٛهی حٗخٍِ يیکُُي کّ رَّظَ آَخٌ َ٘خٌْخی رخٍُ يَىحٌ رٍِگ حٓض.
رؼي حُ يَگ «ٓیيحٍطخ گٕطًخ» رٕىیٔى َلًٕ ُیخىی ىٍ ُْي پیيح کَى؛ ٓیٜي ٓخل
رؼي ،رٕىیٔى ریٖطَ َٕحكی آٓیخ ٍح ىٍ رَ گَكضٗ .خهّْخی آثیٍ رٕىحیی يخَُي َْ
ىیُی ىیگَ رّكَهّْخی يظؼيى طزيیم ٗي.
ىٍ آثیٍ رٕىح ،حيخکٍ ُیخٍطی رٔیخٍ ٔؿٕى ىحٍَي؛ اهبکي ىیبهری:
حيخ ُیخٍص چٓخٍ يکخٌ کّ رُخ رَ گٌحٍْٕخٗ ،و ٚرٕىح ىٓظٍٕ ُیخٍص آٌْخ ٍح ىحىِ
حٓض ،ىحٍحی ؿخیگخْی ٔیژِ ْٔظُي .رَهی حػًخل يظيحٔل ىٍ حیٍ حيخکٍ ٗزخْضْخی
رّيُخٓک كؾ ىحٍَي؛ رٕىح ىٍ ٔحپٔیٍ ٍُٔ َُيگی هٕیٖ ،يکخٌْخی ٍح کّ يَرٕ١
رّطٕنيٗ ٍٍٗٔ ،يِگیَ ،ؤظیٍ يٕػظّ ٔ ،يَگ حٔ رٕىَي ،يکخٌْخی حًٍُُٗي
ىحَٔض کّ يٗرخیٔض ٍحْزخٌ ٔ ٍحْزّْخ ٔ َیِ يَىو ػخىی رُّیخٍص آٌْخ ر٘ظخرُي؛
ُیَح ُیخٍص آٌْخ ٓزذ ریيحٍ گ٘ظٍ هيٍص ٍٔكی ٔ يؼُٕی حَٔخٌْخ يٗگَىى.
ٔٓ4۰ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
ُیخٍص حیٍ يکخٌْخی چٓخٍگخَّ ٔحؿذ رًّٗخٍ ًَٗآیي؛ ٔنی ریٖطَ رٕىحییخٌ
يظؼٓي ْٔظُي طخ ىٍ ٕ١ل ػًَ هٕى ،ىٓظکى یک رخٍ رُّیخٍص حیٍيکخٌْخ َخثم گَىَي.
ىٍ رٕىیٔى طزظی ،حَـخو ُیخٍص رَّیخرض حُ يَىِگخٌ َیِ ؿخیِ ًَٗىِ ٗيِ حٓض.
حَٔخٌ يٗطٕحَي رَحی يَىِگخٌ هٕیٖ ُیخٍص َیخرظی حَـخو ىْي ٔ ىٍ حیٍيکخٌْخی
يويّ ،حػًخل ػزخىی ٍح رَّیخرض حُ آٌْخ رّؿخی آٍٔى.
ّ
آفواليهبًی هٌغئ
رّػویيِی رٕىحییْخ «يیظَیّ» رٍِگطَیٍ «رٕىیٔظِٕ» (يٕؿٕى هيٓی ػهٕی)
حٓض .حٔ َُيِ حٓضٔ ،نی َّ ىٍ حیٍ ىَیخ .حٔ ىٍ آیُيِ رّحیٍ ىَیخ يٗآیيُ .يخَی هٕحْي
آيي کّ ىیگَ کىطَ کٔی حُ طؼهیًخص رٕىح چیِی ٍح رّهخ َ١يٗآٍٔى ٔ یخ حَـخو
يٗىْي .ىٍ آٌ ُيخٌ حهیخَّْٕخ کٕچک يَٕٗٗي طخ حٔ رظٕحَي رّهخٍِْخی يوظهق ٓلَ
کُي ٔ ًّْ ٍح حُ طؼهیًخطٖ رَِٓيُي کُئ .هظی حٔ ریخیي ٔ هٕحَیٍ ٍح رًّّْ آيُٕٕ
َُيگی يويّ ٔ َیک ٍحًُْخیی يَٕٗٗي ًّْ .ریَیخُ ِ ىْي ،آٌگخِ ًّْی يَىو رّیک
يیَٕٗي ىیگَ کٔی چیِی ٍح يخل هٕى َوٕحْي ىحَٔض ٔ رّىَزخل يخنکیض ٔ ٛخكذ
ٗيٌ يخل ٔ ػَٔص ًٍَٗٔى؛ َّ رَحی ١ال ٔ َّ رَحی َوَِ َّ ،رَحی هخَّ ٔ َّ رَحی ِ
ٌُ ٔ كََُي .يَىو رّىٍیخی طلکَ ٔحٍى هٕحُْي ٗي رخ حَزْٕی حُ نٌص ٔ ٗخىی؛ ُیَح
هٕحَیٍ "ىِْخٍيخ" ٍح هٕحُْي آيٕهض.
ِ
آئیيُبی ىهكّزی
ًْچُخٌ کّ ىٍ «ُْي» ْٔظیى ،ؿخ ىحٍى َظَی ْى رّآثیٍْخی «ٍُىٗظی»
ریخكگُیى کّ رّنلخظ يلظٕحیی ٔ يلٕٓيی ي٘ظَکخص ُیخىی رخ آثیٍْخی ُْئثی ىحٍى.
ىٍ آثیٍ ْخی ٍُىٗظی رخ یک ىیٍ ئُـى ،ىحٍحی حٕٛل ٔ ٕٟحر ٢ي٘ؤ َٓ ٚ
کخٍ َيحٍیى؛ حُ یک َ١ف هيحی «يیظَح» ٍح يیریُیى کّ رخ آثیٍْخی ٍٔيی حيظِحؽ
َِىیک ىحٍى ،حُ ىیگَ ٕٓ ٍدّ حنُّٕعْخی کّ ىٍ پیَٕي ئظویى رخ حىیخٌ ُْيی كؼخنیض
ىحٍَيٓ .وٍ حُ چُيگخَّی «يَٓ»« ،يیظَح»« ،حٍْٕح يِىح» (هيحیخٌ يٌکَ) ٔ
«آَخْیظخ» (هيحی يٕأَغ) ٔ ىِْخ ٍدّ حنُّٕع ىیگَ حٓض کّ ٗزخْضْخی َِىیکی رخ آثیٍ
ُْئ َ٘خٌ يٗىْي .گٕثی حُ ىل يؼظويحص ُْئحٌ ریٌَٔ آييِ ٔ ؿًؼخ ً ُیَ يـًٕػّی
آثیٍ(ْخی) ٍُىٗظی ٍح ط٘کیم ىحىِحَي؛ رّهَحٍ يؼهٕو «ٍُىٗض یخ ٍُط٘ض ـ
ٔٓ4۴ كکًض یگخَّ
ٍُحىٗض ـ ٍُحط٘ظَ ـ ٍُٔ ٔحٓظَ» یک ٗوَ ٚیٔض ،آثیٍ يُظٔذ رّحٔ َیِ یک
ىیٍ ٔحكي ٔ طؼَیق ٗيِ َیٔض .یک يلٕٓو يٕٓغ حٓض .چٌٕ آثیٍ «گُٕٓی» حٓض
کّ يـًٕػّی حُ کیْٖخ ٔ آثیٍْخی ًْٕٔ ٍح ىٍ رَيیگیَى ،يخَُي «يخَٕیض»،
«يـخٌ»« ،يِىحیی»« ،حیِىیخٌ»« ،آطٖپَٓظی»« ،گزَیض»« ،يـٕٓیض»،
«يگٕٗی»« ،ىیٕیُٔخ»ٍُُٔ « ،حَی»« ،کیٕيَػی»« ،يِىکی»« ،هٍٕٗیيپَٓظی».
َْیک حُ حیٍْخ ىٍ ػیٍ کّ هٕى رًّحص هٕى یک آثیٍ ئظوم يلٕٔد يیٕٗى،
ىٍ ًْخٌ كخل ؿِء حُ ُیَيـًٕػّی «ٍُىٗض» يلٕٔد حٓض .ىٍكویوض ََٓن
ًّْی حیٍْخ رٍُّىٗظیگَی رَگ٘ض ىحٍى .یؼُی يیطٕحَیى ًّْی حیٍْخٍح «حىیخٌ
ٍُىٗظی» روٕحَیى.
يلووخٌ رّىٍٓظی ًَیىحَُي کّ کيحو یک حُ حیٍْخ حٛم ٔ کيحيیٍ كَع حٓض .حُ
حیٍ َٓىٍگًیْخ َظیـّ يیٕٗى کٍُّىٗض یک ٗوٜیض كخَظِی حٓض ،یک آىٍّ
ي٘و ٚرَّخو ٔ ْٕیض ٍُىٗض َيحٍیىَّ ،طخٍین طٕني ىحٍىَّ ،يلم طٕني .طخٍین طٕني
حٔ ٍح ریٍ ٓٓٓ ۶طخ ٓٓٓ ۶خل هزم حُ يیالى ئیق طوًیٍ ُىِحَي ٔ .يلم طٕني حٔ ٍح
رهن ،روخٍحًَٓ ،هُي ،آًٍرخیـخٌ ،کَىٓظخٌٓ ،یٔظخٌ ،يهظخٌُٓ ،ي ،آيم ،گـَحص،
ٰنکُٕٓ ،حٔطخٍپَحىٕ ،آَيٍحپَحىٕ ...كيّ ُىِحَي .حظٓخٍ َظَْخ ىٍ حیٍ يٍٕى <پیٖ
حُ َْچیِ> رَهخٓظّ حُ ػالین هٕى كَى حٓض.
حُ رؼي ىیگَ :يکٍَح ً گلظّ ٗيِ کّ ػُٕحٌ «ٍُىط٘ض» حُ ٔحژِی يَکذ
«ٍُىحٗظَ» یخ «ٍُىحٗظَح» آييِ حٓض ٔ ،رّيَىی گلظّ يیٗيِ کّ حٗظَی ٍُىپ٘ى
ىحٗظّ .حگَ حیٍ ٍٔحیض ٛلض ىحٗظّ رخٗي ،يیطٕحَي ػهى یک حیم طَکی رخٗي کّ رؼ٠خ ً
رخ ي٘وٜخص حك٘خو ٗخٌ ُٗخهظّ يیٗيَي ،يخَُي «آم هٕیَٕهٕ = گٕٓپُيٓپیيحٌ»
(ٓهٔهّی حُ طَکخٌ کّ حُ ٓخل ٖٔ۰۴طخ ٔ۳ٓ۴طَٓخیی رَ هًٔضْخی حُ هلوخُ،
َٗم طَکیّ ٔ ًٗخل حیَحٌ كَيخٌ يیٍحَي).
يخَُي آٌ حٓض« :هَِهٕیَٕهٕ = گٕٓپُيٓیخْخٌ» (یکی حُ ٕ١حیق طَکًخَخٌ کّ
حُ َیًّی ىٔو هٌَ ْ٘ظى ْـَی ىٍ آًٍرخیـخٌ ٔ هلوخُ ٛخكذ هيٍص ٗيَي (ٓ۰۴ـ
.ْ ، ۴۰4م) ٔ «ه٘وخیی = حیهی کّ ىحٍحی حٓپخٌ پی٘خَی ٓپیي ْٔظُي» ىٍ حیٍ
ٍٕٛص َظَیّی آٌْخی طوٕیض يیٕٗى کّ ٍُىٗض ٍح آًٍرخیـخَی یخ هلوخُی
ُّٓض َٔزض ىحىٌ حیمْخ رّحك٘خو يظؼهن رًّْیٍ َٕحكی رٕىِ حٓض. يیىحَُي چٌٕ ُ
رٔیخٍی حُ يلووخٌ رَ حیٍ رخٍٔحَي کّ «ٍُىٗض» یک ٗو ٚكویوی َیٔض،
یک يوخو ٔ ػُٕحٌ حٓض ،آٌْخ يیگٕیُي ىٍ طخٍینٍُ ،ىٗضْخی ُیخىی آييِ ٔ
ٔٓ4۲ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
ٍكظّحَي .رَهی يٍٕهیٍ «ٍُىٗض» ٍح پیـًزَ آثیٍ يـّٕ يؼَكی کَىِ ٔ رّطزغ آٌ
َظیـّ گَكظّحَي کّ کظخد حٔ «حٔٓظخ» َخو ىحٍى .چُخٌکّ ئؼٕىی يیَٕیٔيٍُ :ىٗض
ىٍ رهن ظٍٕٓ کَى حٔ پیخيزَ يـّٕ حٓض کّ رَحی آٌْخ کظخد آٍٔىَ .خو آٌ کظخد ىٍ
َِى ػٕحوحنُخّ «ُيِيّ» حٓضٔ ،نی َِى يـّٕ «رٔظخِ» (حٔٓظخ) َخيیيِ يیٕٗى.
ىیٍُٕی َیِ َوم يیکُي :گٕیُي ٍُىٗض ،پیخيزَ يـَِّٕ ،ى گ٘ظخٓذ ٗخِ آيي
ٔ گلض« :يٍ پیخيزَ هيح رّٕٓی طٕ ْٔظى» ٔ کظخری ٍح کّ ىٍ ىٓض يـّٕ حٓض،
رَحی حٔ آٍٔى ٔ گ٘ظخٓذ آثیٍ يـّٕ ٍح پٌیَكض ٔ رّحٔ حیًخٌ آٍٔى ٔ يَىو کٍٕ٘
هٕى ٍح ٔحىحٗض ٔ حی٘خٌ رخ ٍؿزض ٔ ٍُٔ ٔ هٕحِ ٔ َخهٕحِ پٌیَكظُي.
ٛخكذ طخؽ حنؼَّٔ يیَٕیٔي :يـّٕ رَ ٌُٔ ٛزٍٕ يَىی رٕى رخ گْٕٕخی
کٕچک کّ رَحی يهض يـّٕ ىیُی ٟٔغ کَى ٔ يَىو ٍح رّآٌ كَحهٕحَي ،يـّٕ ىیٍ
هيیى حٓض ٔ ٍُىٗض رؼيْخ آٌ ٍح طـيیي کَىِ ٔ طـییَحطی ىٍ آٌ پيیي آٍٔى.
حُ يیخٌ ئظَ٘هیٍ َیِ «َُْیک ٓخيٕثم َیزَی» (ٕٓیيَی ٔ۴۴۲ :ـ )ٔ۲۰4
يٕأنق کظخد «ىیٍْخی حیَحٌ رخٓظخٌ» يیَٕیٔي:
« ...طخ حَيحُِی هطؼی حٓض کّ یک ىیٍ يِىحیی َّطُٓخ پیٖ حُ ٍُىٗض ٔؿٕى
ىحٗظّ ،رهکّ ىیَُيخَی پْ حُ حٔ ْى ریآٌکّ رَهٍٕىی رخ ٓخهظًخٌ ىیٍ حٔ ىحٗظّ
رخٗئ ،ؿٕى ىحٗظّ حٓض .يٍ (َُْیک) يیخٌ ىیٍ يِىحیی ٔ ىیٍ ٍُىٗض ،کّ طُٓخ
پَىحهض ٔیژِی حُ ىیٍ يِىحیی حٓض ،ؿيحیی يیَٓى».
َخو کهت حیٍ يظٌٕ "حٔٓظخ" حٓض. هزْى هولً ىهكّزی:
حئَُِ آٌچّ حُ حٔٓظخی هيیًی رخهی يخَيِ ،ىٍ پُؾ گَِٔ ػًيِ يَطذ ٗيِ حٓض:
الق ـ یٌَب :رّيؼُی پَٓظٖ یخ هَرخَی ،يٓىطَیٍ حیٍ روْٖخ حٓض کّ هٕى
ي٘ظًم رَ ْليِ "گخطّ" (يِحيیَ) يیرخٗي.
ة ـ ّیَپوك :رّيؼُی حٓظًيحى حُ (ًّْی هيحیخٌ) کظخد کٕچکی ىٍ آىحد
ًَخُ ٔ ىػخ حٓض کّ ىٍ کُخٍ یُٔخ رَحی ػزخىص ٔ َیخیٖ رّکخٍ يیٍٔى.
ط ـ ًّلیلاك( :هخٌَٕ ػهیّ ٗیخ١یٍ) َظخيُخيّی ٍٔكخَت يَرٕ ١رّيوٍَحص ٔ
آىحد ىیُی حٓض کّ پخٍِی يطخنذ کیٓخَی ،طخٍیوی ٔ يزخكغ حهَٔی ٍح َیِ ٗخيم
يیٕٗى ّٓ .روٖ یخى ٗيِ يُلَٜح ً رَحی ٍٔكخَیٌٕ ٍُط٘ظی حٓض.
ك ـ یْذُبَٔٓ( :ىْخی َیخیٖ) گهچیُی حُ حٗؼخٍ ىیُی حٓض کّ رَحی ١هذ
کًک ٔ حٓظًيحى حُ ٕٔ كَٗظّ ٔ هَٓيخٌ ىیٍ ٍُط٘ظی َٓٔىِ ٗيِحَي.
ُ ـ فوكٍ اٍّزب( :حٔٓظخی کٕچک) کظخد ىٓظت ىػخ ٔ يُخؿخص رَحی حٓظلخىِ
ًْگخَت ٍُط٘ظیخٌ.
ٓٔٓ۳ كکًض یگخَّ
حٕٛل ىیٍ ٍُىٗظی پخٍِْخی يظلخٔص حٓض ٔ َْپخٍِ ىٍ ُيخٌ يظلخٔص طئیٍ
ٗيِ حٓض .يطخنزی کّ يلظٕیخص حٔٓظخ ٍح ٗکم يیىْي ،پیٖ حُ َٕٗظّ ٗيٌٛ ،يِْخ
رّگَّٕی گلظخٍی ٔ ٓیُّ رّٓیُّ َگخِ ىحٗظّ يیٗيَئَٓ .ىِْخی «ی٘ض» کّ ىٍ
حٔٓظخی َٕ ؿخی ىحٍَي ،گًخٌ يیٍٔى ٔحرٔظّ رّىٍِٔی ْوخيُ٘ی ( ۶4۴طخ ٖٖٓ پیٖ
حُ يیالى) ْٔظُئَ« .يیيحى» َیِ کّ ىٍ حٔٓظخی َٕ ؿخی ىحٍى ،گًخٌ يیٍٔى کّ ىیَطَ
ٔ ىٍ ُيخٌ پخٍصْخ (ٔ ٔ4پیٖ حُ يیالى طخ ، ٕٕ4و) َٓٔىِ ٗيِ رخٗئ« .یٔپَى»
رّىٍِٔی ٓخٓخَی ( ٕٕ۶طخ ٔ ، ۶۳و) رَيیگَىى.
ىٍ هٌَ ٕٓو طَٓخیی ،حٍىٗیَ حٔل ٓخٓخَی (كکٕيض ٕٕ۶ :طخ ٔ ٕ4طَٓخیی)
رّيٕري رٍِگ هٕى «طَُٔ» كَيخٌ ىحى کّ يظٌٕ ىیُی ٍح <کّ حُ كخكظّْخ ُرخٌ
رُّرخٌ يیگ٘ض> ؿًغآٍٔی ٔ يکظٕد ًَخیي.
ىٍ ٛيِْخی پُـى ٔ ٗ٘ى ْـَی رخٍی ىیگَ کظخد حٔٓظخ گَىآٍٔی ٗي ٔ
رٍّٕٛص حئَُیٍ ىٍآيي .کٍٓطَیٍ َگخٍٕ ىٓضَٕیْ حٔٓظخ ،کّ حکٌُٕ ىٍ
«کپُٓخگٍ» پخیظوض ىحًَخٍک حٓض ىٍ ٓخل ٖٕٔ۳طَٓخیی َگخٗظّ ٗيِ حٓض ،حیٍ
َگخٍٕ ٍح «ٔٓظَگخٍى» هخٍُٔٗخّ ىحًَخٍکی حَـخو ىحىِ حٓض.
ىٍ ٓخل ٍٕٓ« ٔ۴حًّٕٓ کَیٔظیخٌ ٍحٓک» يلون ىحًَخٍکی ىٍ ىیيحٍ حُ
رًزجی چُيیٍ ىٓضَٕٗظّ حُ حٔٓظخ ٍح ؿًغآٍٔی کَى ٔ رَحی حٔنیٍ رخٍ رخ رٍَٓی
ُرخٌ حٔٓظخیی رّحیٍ َظیـّ ٍٓیي کّ حیٍ يظٌٕ رخیي رخهیيخَيِی یک يـًٕػّی رٍِگ
حُ يظٌٕ يويّ «رهن» رخٗيًْ .چُیٍ «كَیيٍیٖ كٌٕ حٗپیگم» هخٍُٔٗخّ آنًخَی
(ٕٓٔ۴ـ )ٔ۲ٓ۳ىٍ ُيَِی َؤظیٍ هخٍُٔٗخٓخَی ُٗخهظّ يیٕٗى کّ ىٍ ُيیُّی
پژْْٖٔخی ُرخٌُٗخٓی حیَحٌ ٔ ُْي ٔ آثیٍ ٍُط٘ظی رّطلوین پَىحهظّ حٓض.
حَظ٘خٍ َٔوّی طٕٓؼّ یخكظّی کظخد حٔٓظخ ،رًَّْحِ طَؿًّی آٌ رُّرخٌ پٓهٕی
(ىٍ هالل ٓخلْخی ٖٔ۴۳ـ )ٔ۴۳۴رخ حَظ٘خٍ َٔوّی آنًخَی ٔ يظٍ ًٟیًّی رٕى کّ
طٕٓ ٢یک يلَٔ یخىىحٗض ٗيِ رٕى.
هًٔض ْخٖ يوظهق کظخد حٔٓظخ طلخٔص كخك٘ٗ رخ یکيیگَ ىحٍى .روٖ «َٔيیيحى»
َٛحكض ىٍ ػُٕیض ىحٍى« :حٍْٕح يِىح» ٔ «حَْیًٍ» .حٔنی هيحی هٕریْخ ٔ
َیکیْخ ،ىٔيی هيحی پهیيیْخ ٔ ُٗظیْخ حٓضٔ .نٗ حُ روٖ «گخطخْخ» چُيحٌ
ىٔگخَّگٗ كًٓیيِ ًَٕٗٗى .رّػهض ًْیٍ طلخٔص ٔ حهظالف رٍِگ ،حْم طلوین
يؼظويحَي حٔٓظخٖ يٕؿٕى حػَ یک َلَ َیٔض؛ رهکّ َْ روٖ آٌ حُ یک ٗو ٚحٓض ٔ
َلًٕ ػُٕیّض ىٍآٌ ،حُ َخكیّی ٕٓحرن ػویيِی چُيهيحیٗ ىٍ يلی ٢پیيحیٖ رٕىِ حٓض.
ٔٔٓ۳ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
ىٍ یُٔخ ،رُي ،4ػهٕ يوخو ٔ طويّّ هٍٕٗیي طخ ريحٌؿخ حٓض کّ ْى ُٓگ
حٍْٕحيِىح ٔ آًٍ (پَٔ حٍْٕحيِىح ٔ هيحی آطٖ) ٔ گٌٍٕٕٗٔ (كَٗظّی کّ
پَٓظخٍی ؿخٍَٕحٌ ٕٓىيُي رخ حٔ حٓض) َیخیٖ يیٕٗى .هٍٕٗیي ًَْحِ رخ ٛلخص ٔ
ٔیژِگی ْخیٖ ػالِٔ رَحٍْٕحيِىحًَْ ،حِ رخ حي٘خٓپُيحٌ آييِ ٔ ىٍ ٍىیق آَخٌ هَحٍ
يیگیَى .رَحٓخّ رُي ۶یُٔخٍُٗٔ ،ی ٔ ُیزخیی کخنزي ٔ پیکَ حٍْٕحيِىح رّيخَُي
هٍٕٗیي حٓض .ىٍْخص ۴۶رُي ٕٕ آييِ حٓض کّ رّٕٓی هٍٕٗیي ًَخُ يیگِحٍَي،
ىٍ حیٍؿخ َیِ حُ حٔ رّػُٕحٌ ىیيِی حٍْٕحيِىح یخى ٗيِ حٓض...
ىٍ ىیٍ ٍُىٗض طخ ُُْٕ کٔی پیيح َ٘يِ طخ يخَُي حگٕٓظیُّٕ هيیْ (ئیلی) ٔ
ٔ ُٗکَِ چخٍیّ ٔ ٍحيخَٕؿخ (ُْئ) ٔ حرٍػَرٗ ٔ حرٍٍٗي (ئهًخٌ) ٔ كیهٌٕ
حٓکُيٍحَی ٔ يٕٓی رٍ يیًٌٕ ٔ رخٍم حٓپیُُٕح (یٕٓى) ...طؼخنیى ٍُىٗظی ٍح حُ
حػًخم طخٍین ریٌَٔ رک٘ي ،ؿزخٍُىحثی کُي ،ؿٓخٌُٗخهظی ،حٕٛل ٰانٓیخطی ٔ كهٔلی
ٔ کاليی ٔ ػَكخَی ٔ كوٓت آٌ ٍح طئیٍ ًَخیي ٔ حَٔـخو رو٘ي ٔ ؿُزّْخی ػًهت آٌ
ٍح آٗکخٍ ٓخُى.
حئَُِ آثیٍ ٍُىٗظی کىطَ حُ ىٔٛي ِْحٍ َلَ پیَٔ ىحٍى کّ ىٍ َٓحَٓ ؿٓخٌ
پَحکُيِحَي .ریٖطَیٍ طًَکِ حی٘خٌ ىٍ ُْئٓظخٌ ٔ حیَحٌ حٓضَْ .چُي حئَُِ
رخٓظخٌگَحیخٌ پخٌحیَحَیٔض حُ ٍُىٗض َخو يیرََي ٔنی ىنیم حیٍ حيَ ریٖطَ
َخٍٟخیظی حُ كکٕيض ٍٔكخَیٌٕ ٗیؼی حٓض طخ حیًخٌ رٍُّىٗض.
ٕ ـ اّپبًیْبكُبٓ( :خَٔکَیض = پیٖ ریخ ـ َِىیک رُ٘یٍ) (طهلع ىهینطَ ٔنی کىطَ ٍحیؾ:
حٔپََّیَ٘يْخ) حُ کٍٓطَیٍ يظٌٕ آثیٍ ُْئ ْٔظُي کّ رّىٍِٔی رًَْخیی رخُيیگَىَي .حٔپخَی٘خىْخ
طؤػیَ ٗگَكی رَ كهٔلّ ٔ ىیٍ ُْئ ىحٗظّحَي ٔ يلخْیى رخُ١ی حیٍ آثیٍ ٍح ریخٌ ًَٕىِحَي.
حُ يیخٌ يظٌٕ ىیُی ُْئ ،حٔپخَی٘خىْخ ،طٕؿّ ىیٍپژْٔخٌ ٍح ریٖطَ رّهٕى ؿهذ کَىِ حٓض،
ُیَح حیٍ يظٌٕ حٔؽ ٔ پخیخٌ آيُِْٕخی ٔىحیی (ٔىحَظّ) حٓض ،کّ ًَخیخَگَ گٌٍ حُ چُيهيحیی ٔ
گَحیٖ رّیکهيحیی ٔ ٔكيص ٔؿٕى حٓض.
ىٍ حٔپخَی٘خىْخ طزییٍ «كویوظی» کّ ٓخٍی ٔ ؿخٍی ىٍ ًّْی پيیيِْخی ؿٓخٌ حٓض ،ؿخی
گِیٍ َٓٔى ٔ ٓظخیٖ حیِىحٌ ٔ حیِىرخَٕحٌ ٗيِ حٓض .ي٘وّٜی حٛهت حیٍ يظٌٕ گٌٍ حُ ػیٍ
رًٍّْ ٔ ػزٍٕ حُ حَيی٘یيٌ ىٍرخٍِی ٗگلظی ؿٓخٌ هخٍؽ رّطؤيم ىٍَٔی حٓض .ىٍ حٔپخَی٘خىْخ،
ًَٕىْخ ٔ پيیيِْخی ١زیؼی يخَُي :رخى ،آد ،آطٖ ،آًٓخٌ ٔ ،هٍٕٗیي کّ هيحیخٌ يٍٕى پَٓظٖ
ُْئحٌ رٕىَي ،رّػُٕحٌ ؿهِٕی حُ ٔؿٕى هيح ىحَٔظّ ٗيِحَي .يٓىطَیٍ روْٖخی حٔپخَی٘خىْخ
ػزخٍصحَي حُ :ایْیب اّپبًیْبك؛ آیزبهیب اّپبًیْبك؛ کٌب اّپبًیْبك؛ پواٌّب اّپبًیْبك؛ کبرِب
اّپبًیْبك؛ هًْلاکب اّپبًیْبك؛ چبًلّگیب اّپبًیْبك؛ ّْربّْروٍ اّپبًیْبك...
ٍَٓٔ ک٘ظّ ٗيِحَي ٔ حٍؿَّٕ ٔ ىیگَحٌ كو ٢حرِحٍ ْٔظُيُْ .گخيی کّ طْٕى حٍؿَّٕ رخ حیٍ آيُِْٕخ
ُىٔىِ يیٕٗى ،کَیُ٘خ رّٔی ىٓظٍٕ ک٘ظٍ طًخو حٍط٘یخٌ يوخرم ٍح يیىْي.
آهًیَکَُبٓ( :خَٔکَیض = يظٌٕ ؿُگهی) گلظّ يیٕٗى کّ آٍَیکّْخ رَآیُي حَيیّْ٘خی ۳ـ َ
٘ظَْیّْخی رٕىِ کّ طَک ىَیخ کَىِ ٔ رَحی ػِنض ٔ آٍحيٖ رّىٌٍٔ ؿُگم آٌ ىٓظّ حُ رًَُْخٌ ٔ ْک َ
(آٍَیّ) کٕچ يیکَىِحَيًٍٓ ،ی کّ ُُْٕ ْى ىٍ آيُِْٕخی ُْئیی رّػُٕحٌ یکی حُ يَحكم
َُيگی یک ُْئ طٕٛیّ يیٕٗى.
گلظّ ٗي کّ ىٍ ُّٓض ُْئییُْ َْ ،ئ چٓخٍ يَكهّ ٍح ىٍ َُيگی رخیي ١ی کُي ٔ :ـ ١هزّگی
ٔ آيٕهظٍ؛ ٕ ـ هخَّيُيی ٔ ٍٓیيِگی رّحْم ٔ ػیخل؛ ٖ ـ ػِنضگِیُی ىٍ ؿُگم ٔ ههٕصْخ رَحی
طًَکِ ٔ طلکَ؛ 4ـ طَک طؼهن کهی حُ ىَیخ ٔ حُ کٔذ يؼخٕ .گلظّ يیٕٗى کّ َْیک حُ يظٌٕ
ٔىحیی رّیکی حُ حیٍ ىٍِْٔخ طوٜی ٚىحٗظّ حٓض .ىٍ حیٍ چیُٖ ،آٍَیکّْخ يو ٕٜٙىٍِٔی
ص ؿُگم رٕىِ حٓض .حیٍ َٕٗظّْخ ،کّ ٕٓيیٍ ؿِء حُ يظٌٕ َٗٔطی رًّٗخٍ يیآیُي، ػِنض ىٍ ههٕ ِ
يخْیظی ٍيِگَّٕ ىحٍَي ٔ طؤیىْخی ػخٍكخَّی حُ يُخٓک ٔ يطخنذ ٔىحْخ رّىٓض يیىُْيًْ .یٍ
َگَْٕخی ٍيِی ٔ ػَكخَی ْٔظّی حٔنیّی حٔپخَی٘خىْخ ٍح ط٘کیم ىحىِ حٓض.
آٍَیکّْخ ىٍ كویوض پیٕٓضْخی رَ رَحًُّْْخ ْٔظُي ،چُخٌکّ رَحًُّْْخ َْ یک ًٟیًّی
آٍَ َیکّ رخیي رخ یکی حُ ِٔىِْخ پیَٕي ىحٗظّ رخٗي .حيخ یکی حُ ٔىحْخ رٕىَي .رّحیٍ طَطیذ َْیک یخ چُي َ
ـٍٕ ِٔىِ طؼهن ىحٍَي ٔ رَحی ٓخيّ ِٔىِ ٔ حطْ َٓ َِْٔ ِٔىِ
ىٍ ٔحهغ آٍَیکّْخی يٕؿٕى كو ٢رّ ٍْگ ِٔىِ ٔ یَ ْ
آٍَیَکّی ىٍ ىٓض َیٔض .رخ طٕؿّ رّهَحثٍ طخٍیوی ٔ يظٍُٗخهظی ًّْی آٍَیکّْخ رخیٔظی حُ َ
رَحًُّْْخ يظؤهَطَ ٔ رَ طؤنیق ٕٓطَحْخ يويو رخٗي.
۶ـ ّبٍزوٍُبٓ( :خَٔکَیض = هٕحَیٍ ههوض ـ كکٕيضىحٍی ـ يَىوىحٍی) ػُٕحٌ کهی
حٓض کّ رَ هٕحػي ٔ حكکخو یخ يـًٕػّی هٕحَیٍ پْ حُ ىٍِٔی «ٔىح» ح١الم يٕٗٗى« .ىْخٍيخْخ
ٗخٓظَِ» ٗخهّٖ حُ حیٍ ػُٕحٌ کهٗ حٓض کّ هٕحػي ،حكکخو ٔ هٕحَیٍ ىٍيّ ٍح ریخٌ يٗکُي ،حُ
يٓىطَیٍ ىٍيّ ٗخٓظَِْخ يٗطٕحٌ «يًَُٕٓیظی» یخ هٕحَیٍ يُٕ ٍح َخو رَى.
ٍْروٍٓ( :خَٔکَیض = ٍٔحیخص يُوٕل ـ ٍیًٔخٌ)(ىٍ پخنیٕٓ :طّ) کهًخص َ ۰ـ ٍْروا یب
هٜخٍ یخ يـًٕػّی حُ کهًخص هٜخٍ حٓض کّ ىٍ هخنذ یک کظخرچّی ٍحًُْخ ،یخ ،رّ ٍٕ١گٔظَىِطَ،
یک يظٍ رَحی پیَٔحٌ آثیٍ ُْئ یخ رٕىحیی طَطیذ ىحىِ ٗيِ حٓضٕٓ .طَحْخ ٕٓيیٍ ىٓظّ حُ يظٌٕ
ُْئ ،پْ حُ َْٗٔطیْخ ٔ ٓ ًَْْطیْخ ،رًّٗخٍ يیآیُي.
رَّظَ يیآیي آٌگخِ کّ رّیخىٓپخٍی يلظٕیخص يظٌٕ حٔنیّی ُْئیی کّ كـى آٌ ٍُٔ رٍُّٔ
حكِحیٖ پیيح کَىِ رٕى ،ىٕٗحٍ ٔ رهکّ َخيًکٍ گ٘ض ،كَْیوظّگخٌ ُٓض ُْئ ىٓض رّطؤنیق
يـًٕػّْخی رَّخو ٕٓطَح ُىَي کّ ىٍ هٕى ،ؿَِْٕی َْیک حُ َظخوْخ ٔ يکظذْخ ٍح رَّلٕی کّ
رظٕحٌ رّ هخٓ َ١پَى ،رٍّٕٛص يوظ ٔ َٜيلیي گَىآٍٔىِ رٕى.
١ی ىٍِٔی يؼیٍَْ ،کيحو حُ يٕحى ٔ يٕٕٟػخص آيُٕٗی ُٓض ُْئ ىحٍحی ٕٓطَحی
ٔیژِی هٕى ٗي .حیٍ يٕحٍى ػزخٍصحَي حُْٔ ََ ْٗ :طّ ٕٓطَحْخٗ ،خيم هالّٛی هٕحػي يَرٕ ١رّيَحٓى
هَرخَی ػًٕيی ،گَْیّ ٕٓطَحٗ ،خيم هالّٛی حُ يَحٓى ٔ آىحد ٔ ٍٕٓو هخَّگی ،ک َْهپّ ٕٓطَِ،
ٕٗنِٕ ٕٓطَْح، ْ ٗخيم ىیگَ يَحٓى ٔ آثیٍْخ ،ىحٍيخٕٓطَح ،کظخرچّْخی هخٌَٕ ىیُی ٔ ؿیَ ىیُی،
ىٍرَىحٍَيِی يُٓيٓی ٔ هٕحػي ٓخهض يلَحد آطٖ ٔ يخَُي آٌ.
ٔٓ۳۳ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
ٕٓطَح حُ َظَ نـٕی رّيؼُخی ٍیًٔخٌ حٓض .يُظٍٕ حُ حیٍ َخوگٌحٍی ،يوخیّٔی حیٍ هطٕ١
يظٍ رخ ٍیًٔخٌْخی حٓض کّ چیِْخ ٍح رّْى َگّ يیىحٍى.
۴ـ پْهاًَُبٓ( :خَٔکَیض = گلظخٍ پی٘یُیخٌ) رّيؼُی پخٍیُّْخ ،کٍٓگلظّْخ؛ يـًٕػّی
حُ يٓى طَیٍ يظٌٕ يويّ ىٍ آثیٍ ُْئ ٔ آثیٍ رٕىحیی ْٔظُي؛ ىٍ حیٍ يظٌٕ َٓگٌٗض کیٓخٌ ٔ ؿٓخٌ
حُ آكَیُٖ طخ ٔیَحَی ریخٌ ٗيِ حٓضًْ ،چُیٍ طزخٍَخيّی ٗخْخٌ ،پٓهٕحَخٌ ،كکیًخٌ ،هيحیخٌ ٔ
ىیٕحٌ ىٍ آٌ آييِ حٓض .طٕٟیلخطی ىٍرخٍِی ؿٓخٌریُی ،كهٔلّ ٔ حَيیّ٘ی ُْئ ىٍ آٌ آييِ حٓض.
َخو َگخٍَيِی حٛهی حیٍ يظٌٕ ىحَٔظّ َیٔض ،حيخ آٌ ٍح رّٔیٔیٍّٔ ،حیضکُُيِی يٓخرٓخٍحطخَٔ ،زض
ىحىِحَيَ .ؤظیٍ ىٓضَٕٗظّْخی رّؿخيخَيِی پٍٕحَّْخ ،رّىٍِٔی حيپَحطٍٕی گٕپظخ رخُيیگَىَي.
۲ـ هِبثِبهربٓ( :خَٔکَیض = رٍِگطَیٍ پخىٗخِ ـ رٓخٍحطخی رٍِگ) يٓخرخٍحطخ یخ
ُرخٌ ٓخَٔکَیض ٔ رًَّْح ِِ
يٓخرٓخٍحطخ َٓٔىِْخی كًخٓی حُ ٛيِی پُـى یخ ٗ٘ى پیٖ حُ يیالى رّ ِ
ٍحيخیخَخ یکی حُ ىٔ كًخّٓی رٍِگ طخٍینِ ُْي حٓض .يٓخرخٍحطخ ىٍ رَگیََيِی ریٖ حُ یکٜيِْحٍ
طًيٌ ُْي
ِ ریض ،رهُيطَیٍ كًخّٓی يُظٕو ؿٓخٌ حٓض .کّ ٔ۲کظخد رٔیخٍ رٍِگ يیٕٗى ٔ .طخٍینِ
ٍح حُ آؿخُ رخُگٕ يیکُيَٓ .حیُيِی آٌ ٔیٔیّ كکیى ٔ ىحًَُ٘ي يؼَٔف حٓض کّ ػالِٔ رَ
يٓخرٓخٍحطخ ٔٓ۴پٍٕحَخی ىیگَ َیِ طُٜیق کَىِ حٓضَٔٓ .ىِْخی يٓخرٓخٍحطخ ٍٔحٌ حٓض ٔ ىٍ آٌ
طؤػیَ ژٍكی حُ ُیزخییْخی ١زیؼض رّچ٘ى يیهٍٕى .يٓخرخٍحطخ رّىٓظٍٕ حکزَ ٗخِ رخ َخو «ٍُوَخيّ»
رّپخٍٓی طَؿًّ ٗيِ حٓضٗ .خُْخيّی كَىٔٓی ْى حُ َگخِ ػُٕحٌ ٔ ْى حُ َظَ يلظٕی ٔ ٍٔیکَى
طوهیي آٗکخٍی حُ يٓخرٓخرخٍحطخ رَّظَ يیٍٓي.
ٓٔ ـ هاهبیبًَُبٓ( :خَٔکَیض = ٓلَْخی ٍحو) كًخّٓی رخٓظخَی ُْئٓظخٌ حٓض کّ طوَیزخ ً
ریٍ ٓخلْخی ٓٓ 4پیٖ حُ يیالى طخ ٕٓٓ پْ حُ يیالى َٓٔىِ ٗيِ ٔ كخٔی ٓٓٓ ٕ4ریض حٓض.
ٍحيخیخَخ کّ ىٍ کُخٍ يٓخرخٍحطخ ،ىٔ يُظٕيّی رٍِگ كًخٓی ُْي ٍح رّٔؿٕى يیآٍٔىٍ ،کٍ يًٓی
ىٍ حىریخص كًخٓی ُْي رًّٗخٍ يیٍٔى .رَهالف يٓخرخٍحطخٍ ،حيخیخَخ طُٓخ رّىحٓظخٌْخی ٍُيی
ًَیپَىحُى ،رهکّ ىٍ يیخٌ ىحٓظخٌْخ ،رّآيُِْٕخی ىحًَُ٘يحٌ ٔ كکیًخٌ ُْيی ٔ ىیيگخِْخی كهٔلی ٔ
ىیُی يیپَىحُى .رّ ٍٕ١يـخُیَٓ ،گٌٗض ٍحو ٔآٌچّ حُ ٍهيحىْخ رََٓحٔ آييِ ٍح ٗخيم يیٕٗى.
ٔٔ ـ ٔحژِی رًٍَْ ( )Barahmanحُ ٍیّ٘ی رَیّ ( )salckحٓض کّ رّيؼُخی ٍٔثیيٌ،
ٗکلظٍ ٔ رخُ ٗيٌ حٓض ،کّ رّيؼُخی چیِی حٓض کّ حُنی يیرخٗي ٔ ریٔهلّ ىحٍحی ٍٗي ٔ ٍٔیٖ
حٓض .گٕیخ حیٍ ٔحژِ ىٍ حرظيح رّيؼُخی «ًَخُ ٔ ىػخ» رٕىِ حٓض ىٍ حیٍ ٍٕٛص رخ طٕؿّ رٍّیّ٘ی
يٌکٍٕ يوٕٜى حُ آٌ چیِی رٕى کّ هٕى ٍح ىٍ ٓوٍ ٍٓخ ٔ ُٗیيَی ظخَْ يیٓخُى.
ٕٔ ـ ١زن رخٍٔ حٓطٍِٕحی ُْيیخٌ «یکّْ٘خ» يالُيخٌ کزَح کّ ىٍ ْیًخنیخ حُ گُؾْخی کزَح
پخٓيحٍی يیکُُي .ؿخنزخ ً ًْخَُي حٍرخد هٕى رخ حَٔخٌْخ يَٓرخٌحَي؛ طُٓخ ُيخَی رخ آىيیخٌ رّٓظیِ رَ
يیهیَِي کّ ؿٕیخی گُؾْخی کزَح رخُٗي.
ٖٔ ـ رلبٍیوی اى گیزب :هيیًٗطَیٍ طلخٓیَ گیظخ يظؼهن حٓض رُّٗکَِ چخٍیّ ،ػخٍف
َخييحٍ ،هٌَ ْ٘ظى طَٓخیٗ .حٔ يؼظوي حٓض کّ گیظخ كویوض ٔحكي ٔ ؿخیٗ ٍح يٗآيُٕىًْ .چُیٍ
طلخٓیَی حُ ٍحيخَٕؿخ (هٌَ یخُىِْى) ٔ يئِ (هٌَ ٓیِىِْى) حُ گیظخ ىٍ ىٓض حٓض ،کّ رَهالف
طلخٓیَ ؿيیي ،رخ يظٍ گیظخ يطخروض ریٖطَٖ ىحٍى .رّػویيِی ُٗکَِ ،گیظخ َ١ین ؿُیخَّیٕگخ ٍح طؼهیى
يٗىْي ،حيخ ٍحيخَٕؿخ رکظٗیٕگخ ٍح يَکِ ػوم طؼخنیى گیظخ يٗىحَي.
ٔٓ۳۶ كکًض یگخَّ
ُٗکَِ ریٍ ٍٔف ٔ رًٍَْ یگخَّگٗ يٗریُي ٔ ؿٓخٌ کؼَصْخ ٍح ْٔى يًٗٗخٍى .نٌح رکظٗ ٍح
ىٍ ىٍؿّی ىٔو هَحٍ يٗىْي ٔ آٌ ٍح ٔٓیهّی يُخٓذ رَحی کٔٗ يٗىحَي کّ ُُْٕ رٍُّٔٗٗ
(حَٗحم) ََٓیيِ ٔ ىٍ ؿٓخٌ ْٔى (يخیخ) حٓیَ حٓضٕٓٗ .ى ػَكخَٗ ،یگخَّگٗ رخ آٌ ًحص یگخَّ،
ػًَِی َ١ین ؿُیخَّ (يؼَكض) حٓض.
طـيىگَحیخٌ ُْيٖ ييػٗحَي کّ ىٍ گیظخ ىػٕص رّي٘خٍکض حؿظًخػٗ ٔ ٓیخٓٗ ٍح يٗطٕحٌ
یخكض .يوٕٜٛخ ٌ "ٔیٕکخَُيِ طیهک" " ،گخَيٖ" ٔ "حٍٔٔریُي" ٔ رؼ ٗ٠ىیگَ حُ ػهًخٖ يؼخ،َٛ
يخَُي ٍحىحکَیُ٘خٌ ،رَ طؼخنیى گیظخ ىٍرخٍِی ػًم ٔ يؼَكض ،ریٖ حُ ػ٘ن ٔ پَٓظٖ طؤکیي يٗکُُي.
روعوَُبی گیزب :گیظخ ،ىٍ حٔحهَ هٌَ ْـيِْى ،حٔل رخٍ رّحَگهیٔٗ ٔ ٓپْ رّىیگَ
ُرخٌْخ ٖ حٍٔپخیٗ طَؿًّ ٗي ٔ يٍٕى طٕؿّ ؿَریخٌ هَحٍ گَكض .حکٌُٕ ریٖ حُ ٛي طَؿًّی
حَگهیٔٗ حُ حیٍ کظخد ىٍ ىٓض حٓض .رؼ ٗ٠حُ ٛخكذَظَحٌ آٌ ٍح رّػُٕحٌ «ػًینطَیٍ ٔ
رهُيطَیٍ حػَٖ کّ ىٍ ؿٓخٌ رّٔؿٕى آييِ حٓض» ٓظٕىِحَي .ىٍ يیخٌ پخٍٓی ُرخَخٌ حرٍٕیلخٌ ریََٔٗ
َؤظیٍ کٔٗ حٓض کّ کظخد يٓخرٓخٍحطخ ٔ گیظخ ٍح ُٗخهض ٔ ىٍ کظخد يؼَٔف هٕى (طلوین يهم ُْي)
ىٍ ریٖ حُ ریٔض ؿخ ،حُ گیظخ َوم يطهذ کَىِ حٓض .يظٍ يٓخرٓخٍحطخ ىٍ ىٍِٔی حکزَٗخِ رّپخٍٓی
طَؿًّ ٗي.
ٔ 4ـ ثوگياهی هواٍن کْهتهال
رٍِگطَیٍ گَىًْآیی يٌْزی ُْئحٌ طـًغ ٓخالَّی حی٘خٌ ىٍ كخٗیّی ٍٔى گُگ حٓض کّ
رٍِگطَیٍ طـًغ حَٔخٌْخ رَ ٍٔی کَِی ُيیٍ حٓض ٔ رّٛي يیهیٌٕ َلَ يیٍٓي .يؼًٕال رّييص
ىٔ يخِ حىحيّ يییخري .يَىو ىٍ حیٍ يَحٓى رخ ؿٔم کَىٌ ىٍ ٍٔىهخَّی گُگ آيخىِی ٍٔٔى رّههًَٔ
ٰانٓی ٔ پخکی يیَٕٗي .چٓخٍ َٗٓ ْخٍیئحٍ ،هللاآرخىَ ،خٓیک ٔ حٔؿخٌ ىٍ ييص رَگِحٍی يَحٓى،
يیِرخٌ ُحثَحٌ ْٔظُي ،يَحٓى حَـخو ؿٔم ىٍ آد گُگ کّ حُ حیٍ چٓخٍ َٗٓ يیگٌٍى ،رَگِحٍ
يیٕٗى .حُ آد ٍٔىهخَّ يیَُٕٗي ٔ يويحٍی حُ آٌ ٍح رخ هٕى ٕٓؿخص يیرََيُْ .ئْخ يؼظويحَي
حگَ ىٍ ُيخٌ يُخٓذ يوخٍَّی ٍٕٛكهکی ىٍ ٍٔى گُگ ؿٔم کُُي ،طًخو گُخْخٌ آٌْخ ٗٔظّ
يیٕٗى ٔ پخک يیگَىَي .آٌْخ ىٍ يلم حطٜخل ىٔ ٍٔى رٍِگ گُگ ٔ ؿًُخ ؿٔم يیکُُي ٔ
يؼظويحَي ٗیذ حیٍٍٔىهخَّْخ َیِ ٓزذ حُ ریٍ ٍكظٍ گُخْخٌ يیٕٗى ،رَّٗ ١حیٍکّ حیٍ ؿٔم ىٍ
ُيخٌ ىٍٓض حَـخو گیَى.
ٔ۳ـ «پخطخَـخنی» َٕیُٔيِی «یٕگخ ٕٓطَحّ» ( )Yoga sutrasيظُی يٍٕ٘ٓ ٔ يؼظزَ ىٍ
یٕگخ يظؼهن رّ(كئى) هٌَ 4پیٖ حُ يیالى .یٕگخ ٕٓطَحْخ ٗخيم ٕٓ ٔ۲۶طَح حٓض ٔ ػُخَٛ
حٛهی طًَیٍ یٕگخ ٔ َٗف ؿِثیخص طـخٍری حٓض کّ حكَحى ىٍ ٍحِ ٔ يوٜي ٍٍٔٗریُی رخ آٌ ٍٔ
رٍّٔ يیَٕٗيٕٓ .طَحْخی پخطخَـخنی رّػُٕحٌ ىهینطَیٍ ٔ ػهًیطَیٍ يظُی حٓض کّ طخ رّكخل
ىٍرخٍِی یٕگخ َٕٗظّ ٗيِ حٓض.
ٔٓ۳۰ كکًض پخَِىِْى :كهٔلّ ٔ ػَكخٌ ىٍُْي
ٔ۶
ـــــــــــــــــــــــ
ُوی عـــْ د ل ؽ ّ
ــــــــــــــــــــــــــــ
ٔٓ۳۴ كکًض یگخَّ
ّؽلد عُْوی
ؿَْٕی ،رخیي حُ حَٕحع ًْیٍ كیخص ُيیُی رخٗي ،چٌٕ ػُخ َٛحٍرؼّ ٔ طَکیزخص ٔ
هٕح ٙآٌ ىٍ ًّْؿخ ًْیٍ حٓض کّ ْٔض؛ كو ٢يیيخَي حیٍکّ آٌْخ ىٍ چّ يَكهّی
حُ طکخيم رخُٗي ٔ طًيٌ حی٘خٌ طخ چّ حَيحُِ ىحٍحی طويو یخ طؤهَ َٔزض رُّيیُیخٌ رخٗي.
کهیض ْٔظی ًْآُْگ ٔ يُظًخ ً ٍٔ رّکًخل يیٍٔى ٔ حیٍ رّنطق هخٌَٕ كخکى رَ
آٌ حٓض کّ هٕى رّّٓ ٔؿّ «ٔؿٕد» « ،حيکخٌ» ٔ «حيظُخع» هخرم طزییٍ حٓض .ىٍ
َظخو حكٍٔ ْیچ چیِ َیٔض کّ هخٍؽ حُ حیٍ ّٓ يوٕنّ هخرم ط ٍٕٜرخٗي؛ َْ آٌچّ
ٍح کّ رظٕحٌ ط ٍٕٜکَى یخ «ٔحؿذ» حٓض ،یخ «يًکٍ» حٓض ،یخ «يًظُغ» .حیٍ ّٓ
يوٕنّ ىٍ ىحیَِی هخٌَٕ «هز« ٔ »ٞرٔ ٔ »٢هخػيِی «حهْ» ٔ «حَٗف» هَحٍ
يیگیََي ٔ هخرم طؼَیق يیَٕٗي .هخٌَٕ «هزٔ ٞرٔ »٢نِٔيخ ً رََٓ ىٍٔحْٗ
"ٍَٟٔص" ٔ "حيکخٌ" يٍٗٓي« .حيکخٌ» ىحٍحٖ هٜهض طٔخٖٔحنطَكیٍ حٓض ٰنکٍ
ٍَٟٔص ٔ ٔؿٕد ،كظًیض ٍح يٍٗٓخَي ٔ ظٍٕٓ ْٕیض ؿيیي ٍح هطؼٗ يٗٓخُى.
ُْگخيٗ کّ ػهم ٔػٕحيم طـییَ ٔکٔذ ْٕیض ؿيیي ىٍ رطٍ َْپيیيِ كَحْى آيي،
ىیگَگَٕٗ رّ ٍٕ١حؿظُخدَخپٌیَ ػًهٗ يٕٗٗى؛ چُیٍ ىیگَگَٕٗ ىٍ یک کخثٍ ىٍ
ػیٍ حیٍکّ هٕى يظؤػَ حُ ػهم هخٍؿٗ حٓض ،هَٓح ً حػَ ئظویى رَ يـًٕػّٖ يلی٢
پیَحيٌٕ هٕى يٗگٌحٍى ٔ ٍَٔي طـییَ ىٍ پيیيِْخٖ ؿخَزٗ ٍح طٔٓیم يٗکُي .ىٍػَف
كکًخء رّحیٍ طـییَ «ػًم» ٔ رّحػَحص ٔ ٔحکُْٖخٖ ؿخَزٗ« ،ػکْحنؼًم» گلظّ
يٕٗٗى .چُیٍ کُٖ ٔ ٔحکُٖ ىٍ يـًٕع پيیيِْخٖ ْٔظٗ ،حُ ؿًهّ حكَحى ٔ ؿٕحيغ
حَٔخَٗ ىحٍحٖ يٕحٍى ٔيٜخىین ٍٍٔٗ حٓض.
ٕ ـ ٓخكض رٓیًٗ؛ ٗخيم ٕٗٓحص ٔ ؿَحیِ :ىٍ حیٍ "ٓخكض" ٛلخص رَؿٔظّ ٔ
ٍكظخٍ ؿَیِٖ ًّْٖ كیٕحَخص یکؿخ ؿًغحَي .ىٍ ًْیٍ كخل حُ َْ يخىِٖ يؼيَٗ
حيَّللا حٓض».
ّ يٕؿٕى ىٍ ١زیؼض ىٍ کخنزي حٔ رّکخٍ ٍكظّ حٓض .حیٍ ٓخكض ىٍ کًُي «
رّپُيحٗض حْم يؼَكض حَٔخٌ ٔحهؼٗ یخ "هٕى كویوٗ" ًْخٌ ٓخكض ٍكًُٗ حٓض.
ٔ َلْ رٓیًٗ رخ "هٕى كویوٗ" ریگخَّ حٓض )ٕ(.يیخٌ آٌ ىٔ کٖيکٖ ىحیًٗ ؿَیخٌ
"ُٓشّللا" حٓض کّ َْىّٔ "حيَّللا" ٔ
ّ ي٘یشّللا» هيٍ ؿخيغ ریٍ ىٔيوٕنّٖ ّ ىحٍى« )ٖ(.
ػخنى ٍح رّْى يظٜم يٗکُي .کظذ يويّ يًهٕ حُ هِ ٔ ٜٚكکخیخطٗ حٓض کّ َْکيحو
ُٓشّللا» ىٍ حىٔحٍ يوظهق َُيگٗ رَ٘ يٗرخٗي .ىػٕص رّٓیَ آكخم ّ كخکٗ حُ حؿَحٖ «
ٔ طٕؿّ َٔزض رَّٓگٌٗض پی٘یُیخٌ (يطخنؼّٖ طخٍین ٔ َٓگٌٗض حهٕحو ٔ طًيٌْخ)
ُٓشّللا».
ّ يٍٕى ٓلخٍٕ حکیي هَآٌ حٓض .حُحیٍ رخرض حَٔخٌ آُحى حٓضٔ ،نٗ ىٍ کًُي «
ح ّيخ ىٍ يٍٕى ػخنى ٛـیَ ،ىٍ ٔ۳۲آیّ حُ هَآٌ يـیي رّٓهطّٖ يطهن ٔ
راليُخُع هيح رَکم ػخنى ٔؿٕى طَٜیق ٗيِ حٓض .حكٌِٔ رَآٌَ ،کخطٗ يخَُي« :نّ
ًٕٔحص ٔحالٍ 4۰ »ٝرخٍ ،يٕٕٟع «يخنک حنًهک» ٖ4رخٍ« ،يیَحع يهک حن ّ
ًٕٔحص ٔحالٍ ۲ »ٝرخٍٍٔ« ،ػش حالٍ ۴ »ٝرخٍٍ« ،دّ حنؼخنًیٍ» ٕ 4رخٍٍ« ،دّ حن ّ
ًٕٔحص ٔحالٍ ٖٔ »ٝرخٍ ىٍ هَآٌ َٗیق آييِ حٓض .حیٍ حنؼَٕ» ۶رخٍٍ« ،دّ حن ّ
رئٌ حكظٔخد آٌگَِٔ کؼیَٖ حُ آیخص َٗیلّ حٓض کّ رخ ػُخٔیًٍٔ" :حنـالل"،
حنَكًش"ًٔ" ،حنُّؼًش"ٔ...حٍى ٗيِ حٓض. حنؼِس"ّ ًٖ" ، "ًٔحنَكًش"ّ ًٖ" ، ّ "ًٔحنل٠م"،
ٍٍٔٗ حٓض کّ يخنکیض هيح رَ ػخنى ْٔظٗ حُ ُٓن يخنکیض حَٔخٌ رّيخ یًهک
هٕى َیٔض .طؤکیي کظخد يويّ رَ «طٔهّ ٢کخيم ًحص حهيّ ٍرٕرٗ رَکم ًٔحص ْٔظٗ»
ًٍحص ٔؿٕى حُ هٕحَیٍ يٕٕٟػّ حٓضًْ .یٍ هٕحَیٍ ًْخَخ طؤکیي رَطوطَٗخپٌیَٖ ّ
حٓض کّ ؿٓخٌ يظکؼَّ ٍح ٔحكي ٔ یکپخٍچّ يًَٗخیي ٔ طـهیّخص آٌٍح حُ ٔكيص رّکؼَص
ٔ رَػکْ يًکٍ يٗٓخُى .حیٍ يطهذ حُ آٌؿخ رّىٓض يٗآیي کّ ًحص هيٓٗ ىٍ ؿخٖ
ؿخٖ هَآٌ کَیى رّریخٌ «حيَ» هخ١غ ٔ طؼییٍ کُُيِٖ هٕیٖ پَىحهظّ ٔ كَيٕىِ حٓض:
«يُلَٜح ً ٔ هطؼخ ً ىٓظٍٕ يخ رَحٖ َْپيیيَِْ ،چّ رخٗي ًْخٌ يٕٗٗى:
ٌٕ»4ٓ :ٔ۶ ،ک ُ َیءٍ ِاًَح أ َ ٍَ ْىََخُِ أ َ ٌْ ََوُٕ َل نَُّ ُک ٍْ كَ َی ُ
= « ِاََ ًَخ هَ ْٕنَُُخ ِن٘ ْ
ٕال = 4۰ :4 ،حيَ هيح رَآٍٔىِ ٗيِ حٓض». * « َٔکَخٌَ أ َ ْي َُ َ
ّللاِ َي ْلؼُ ً
ٍٕ ًّْٖ = ٔٓ۲ :ٖ ،حيٍٕ رّهيح رَ يٗگَىى». ّللاِ ط ُ َْ َؿ ُغ ْحْل ُ ُي ُ
* « َٔ ِانَٗ َ
* «هُ ْم اِ ٌَ ْحْل َ ْي ََ ُکهَُّ ِ َّللِ = ٔ۳4 :ٖ ،رگٕ طًخو حيٍٕ يوً ٕٜٙحص كن حٓض».
ٕٔٓ۶ كکًض یگخَّ
آیخطٗ حُ حیٍ ىٓض ىٍ هَآٌ يـیي آٌهيٍ كَحٔحٌ ٔ يلکى حٓض کّ حَٔخٌ گًخٌ
يٗکُي کهًّٖ «آيَ» ًْخٌ «حٓى ؿخيغ كن» رخٗي؛ ُیَح آؿخُ ٔ حَـخو ْٔظٗ يُٕ١
رّحيَ حٔ حٓض ٔ َْآٌچّ «ْٔض» ؿًهّ يلٕٜل حيَ حٔ يٗرخٗي .رئٌ «حيَ حٔ»
ْیچ چیِ ًَٗطٕحَي يٕؿٕى رخٗي ٔ ىٔحو آٍٔى.
ىًٍْیٍؿخ حٓض کّ حيَ رّىٔ ٗؼزّيُؤى يٕٗٗى:
ٔ ـ حيَ رخٗ = ُٗ١جٌٕ ٔ نٕحكن« :هم حن َّٔف يٍ حيَ ٍرّٗ».
حيَّللا يلؼٕالً».
ّ ٕ ـ حيَ ظخَْٖ = رَُٔ ٔ کًٌٕٔ« :کخٌ
"ٍٔف" ىٍ يُطن ؿًٔخَیخٌ ػزخٍص حُ "كیخص يظؼخٍف" رخٗي؛ ح ّيخ ىٍ يُطن
ػًین يؼُٕٖ رّيلٕٓو هخٌَٕ َخكٌ رَ کم کخثُخص ٔ يًکُخص گَكظّ ٗيِ حٓض .ىٍ
يـًٕع ،کهًّٖ "حيَ" ٔ ي٘ظوخص آٌ ٔ۴۴يَطزّ ىٍ هَآٌ کَیى طکَحٍ ٗيِ حٓض.
ٍٕ» ٕ ۳يَطزّآييِ حٓض ،يٕٕٟع «هٕحٓض ٔ ّللاِ ط ُ َْ َؿ ُغ ْحْل ُ ُي ُ
طُٓخ َکظّٖ « َٔ ِانَٗ َ
ي٘یّض حٔ» کّ ًْخٌ ػزخٍص حُهَٖ حيَ يٗرخٗي ٔٓٔ ،يَطزّ ریخٌ ٗيِ حٓض .رخُ ْى
حیٍ ریخٌ طًخيٗ يوٕنّٖ "حيَ" َیٔض ،رهکّ َٓحَٓ هَآٌ حُ «د» طخ «ّ» هٕى
يلٕٜل حيَ ٔ ریخٌ طلوّن "حيَ" حٓض .پْ ىٍ حیٍ «کُّٓ ٍرخ َْ »١آٌچّ ٍح کّ
حىٍحک ٔ ط ٍٕٜيٗکُیى ،ؿًهّگٗ طؼیٍُّ حيَ ٔ طخرغ حيَ يٗرخٗي ٔ ىیگَ ْیچ!
گٔظَىِگٗ ٔ َلًٕ «حيَ» رَ حٍکخٌ ْٔظی چُخٌ حٓض کّ گَْٔٗ حُ حٍرخد
كکًض رَحٖ "حيَ" ػخنى يـِٖ هخثمحَي ،آٌٍح حُ رؼي ُيخَٗ يويو رَ طؼیٍُّ حٗیخء
يٗىحَُي .آٌْخ رخ حٓظُخى رّآیّٖ َٗیلّٖ «أ َ َال نَُّ ْحنو َْه ُن َٔ ْحْل َ ْي َُ »۳4 :۰ ،هخثم رّىكؼٗ
حنَٔفِ ۖ
ػ ٍِ ُّک َ ٔ حَوطخػٗ رٕىٌ حيَ ٗيِحَيْ .ىچُیٍ آیخص َٗیلّٖ يخَُيَ َٔ « :یْٔؤَنََُٕ َ
یال»۴۳ :ٔ۰ ، حنَٔ ُف ِي ٍْ أ َ ْي َِ ٍَ ِرّی َٔ َيخ أُٔطِیظُى ِ ّيٍَ ْحن ِؼ ْه ِى اِ َال هَ ِه ً
هُ ِم ُّ
کَٔ « ٔ »ٖٓ :ٕ ،أَیَ ْيََخُِ ِر َُٔفِ ْحنوُي ُِّ:ٕ ، ِّّ نَ َ ک ََُٔوَي ُ ٔ « َََٔلْ ٍُ َُ َ
ٔزِّ ُق ِر َل ًْ ِي َ
ٗيِیيُ ْحنوُ َٕ ٰٖ:۳ٖ ،
ػهَ ًَُّ َ کَ « ٔ »ٕٔٓ :ٔ۶ ، ٖ« ٔ »ٕ۳هُ ْم َ ََِنَُّ ٍُٔ ُف ْحنوُي ُِّ ِيٍ ٍَ ِرّ َ
ٍ »۳ح ىنیم رَٔؿٕى يٕؿٕىحص هيٓٗ ٔ ٍَٕحَٗ ئظوَ ىٍ آٌ ػخنى حيَ گَكظّحَي .کّ
ػُيحنِٔو ،يطخرن رخ ىٓظٍٕ رّػخنى ػیٍ َِٔل يیکُُي ،پْ حُحَـخو يؤيٍٕیض ،كٍٕح ً ّ
رّؿخیگخِ حٛهٗ هٕى ىًٍْخٌ ػخنى "حيَ" رخُ يٗگَىَي!
ٗخیي رظٕحٌ گلض :چُیٍ رَىحٗظٗ حُ يوٕالطٗ "حيَ" ٔ"ههن" هزم حُ َْچیِ
َ٘خَگَ طهوٗ «حیٔظخطیک» حُ يوٕنّٖ «ههن» حٓض .رّحیٍ يؼُٗ کّ کخٍ "ههن" ٍح
َیِ طٕأو رخ یک ػًم آكَیُٖ ىكؼٗ ٔ حَـخو ٗيِ ريحَُي ٔ «يوهٕم» ٍح ٓخکٍ ٔ ػخٍٖ
حُ َْگَّٕ طلٕل ٔ كَکض رّٕٖٓ ْيف ٔ يوٕٜى يؼیٍ پُيحٍَي.
ٖٔٓ۶ كکًض ٗخَِىِْىٔ :كيص ؿَْٕی
ٔكيص ،یخ طالُو "حيَ" ٔ "هخٌَٕ" َیِ َکظّٖ ىیگَ حٓض کّ ؿلهض حُ آٌ يُظؾ
رّگٔٔظّگٗ حٍگخَیٔى ْٔظٗ يٗگَىى .طهوٗ «ىیُخيیک» حُ ٍَٔي کخٍ ْٔظٗ َیِ رّيخ
يٗ گٕیي :يـًٕع ػخنى ْٔظٗ یک کهت رٍِگ حٓض ،حیٍ کهٗ ىٍ طًخيیض هٕى ىو رّىو
ٔٓ۶4 كکًض یگخَّ
ىٍ كخل َٕ ٗيٌ ٔ ههن ؿيیي حٓض ،حیٍ ىیيگخِ رّيخ يٗآيُٕى کّ ًَٗطٕحَي ْىُيخٌ،
ىٔ ،یخ چُي ػخنى ىٍػَ ٝیکىیگَ يٕؿٕى رخٗي .آٌچّ طکؼَ ٔ طُٕع يًَٗخیي يَحطذ
«ٗيص ٔ ٟؼق» ٔؿٕىٖ حٓض کّ ؿًهّگٗ ىٍ ىحیَِٖ رٍِگ "حيکخٌ" ؿخٖ ىحٍَي.
گلظیى طًخو حؿِحء ٔ يَحطذ «حيکخٌ» ىحٍحٖ پیَٕي ػًین ٔ حٍگخَیک رخ یکىیگَ
ْٔظُي ٔ يکًم ْى يٗرخُٗي؛ رّحیٍ يٗگٕثیى« :طٕكیي ىٍ ػیُیض ْٔظٗ».
طٕكیي طُٓخ رّحیٍ يؼُٗ َیٔض کّ هيح یک حٓض ٔ ىٔ َیٔض! رهکّ ىٍ كویوض
حػظوخى ىحٍیى کّ «ْٔظٗ یک يـًٕػّٖ رٓى پیٕٓظّ يٗرخٗي».
رخ حیٍ ریخٌ رخُْى ًْخٌ پَٖٓ کُّٓ طزخٍُ يٗکُي:
« -ىٍ حیٍ ٔكيص کم ،ؿخیگخِ هيح ىٍ کـخ هَحٍ ىحٍى؟»
= پخٓن ًْخٌ حٓض کّ هزالً گٌٗضً« :حص رٗچٌٕ ىٍ ػیٍ حیٍکّ ىحهم ىحیَِٖ
رٍِگ ْٔظٗ هَحٍ يٗگیَى رّٓزذ حیٍکّ «ٔحؿذحنٕؿٕى رخنٌّحص» « ،رخنظًّخو» ٔ
« ِنهظًّخو» حٓض؛ ٔ رخُ رّٓزذ حیٍکّ «يخنک حنًهک» حٓض؛ رًَّْچیِ حكخّ١ی کخيم
ىحٍى؛ ًّْٖ ٔؿٕى حُ حٔ َ٘ؤص يٗگیَى ٔ يـيّىح ً رٍّٕٛص یک "کهٗ" رّحٔ
رَيٗگَىى ٔ رخ آٌ "کم" پیَٕي يٗهٍٕى ٔ يظلي يیگَىى .ىٍ حیٍؿخ ىٔ "کم" رخْى
طوخرم ،یخ طٕحٌُ ًَٗکُُي ،رهکّ "کهٗ" ىٍ "کم" حىؿخو يٕٗٗى ،یؼُی ًّْ چیِ حُ حٔ
ىٔحٍ ٍح
آؿخُ يییخري ،رّحٔ هظى يٕٗٗى ٔ ىٔرخٍِ حُ حٔ َٗٔع يٕٗٗى؛ حیٍ گَىٕ ّ
طکَحٍ َیٔض ،يؼخل گَىٕ ٗذ ٔ ٍُٔ کّ َْ ٍُٔ ٍُٔ ،ىیگَی حٓض.
ىٍ ًْخٌ كخل ًحص رخٍٖ كَحطَ حُ ىحیَِٖ ْٔظٗ حٓض چٌٕ «يزيحءحنًزخىٖ» ٔ
پيیي آٍَٔيِٖ آٌ حٓض .حُ یک َ١ف «رَّْچّ رُگَیى ػکْ ٍم حٔ حٓض» حُ ىیگَ
ٕٓ حٔ يُِِ حُ يـخَٔش رخ يوهٕم حٓض ٔ رخ ْیچ چیِ هخرم هیخّ َظٕحَي رٕى .رّيلٗ٠
کّ هيح ٍح رخ چیِٖ هیخّ کُیى ،ىیگَ حُ حنْٕیض هخٍؽ يٕٗٗى .ىٍ إٌٍٓٛص حٔ
ىیگَ هيح َیٔضًْ ،خٌچیِٖ حٓض کّ رخًْخٌ هٕٜٛیض يُٗٗخٓیًٖ.
رُخرَحیٍ ىٍ ْیچ ؿخ َظٕحٌ حٔ ٍح ىیي .ىٍػیٍكخل ىٍ ًّْ ؿخ رخیي حٔ ٍح ىیي .حٔ
ىٍ "آٌ ٔحكي" ىٍ ًّْؿخ ك ٍٕ٠آَٗ ٔ رخنلؼم ىحٍى ،ىٍ ًْخٌ كخل ىٍ ْیچ ؿخ
َیٔض .یخ گلظّ ٕٗىًّْ« :چیِ هيح حٓض ،ىٍ ػیٍ حیٍکّ ْیچچیِ هيح َیٔض» .پْ حٔ
چیِٖ ریٍ «ًّْچیِ» ٔ «ْیچچیِ» یخ «ْٔض ٔ َیٔض» یخ «پیيح ٔ پُٓخٌ» حٓض)4(.
رًَْیٍ يزُخ حٓض کّ ًٗخٍی حُ كکًخء يُکَ ٟٔغ حٓى رَحٖ ًحص حنٓٗ
ٗيِحَي؛ چّ حٓى رَ يخْیض يظؼیٍّ ،يلئى ٔ هخرم طؼَیق حٓض کّ حُ نٕحُو َخوگٌحٍی،
ٔؿٕى ئ ًّت يظؼیٍّ حٓض طخ حٔ ٍح حُ ٓخیَ حًٓخء ٔ ًٔحص يظًیِ ًَخیي .یؼُی طکؼَ ٔ
ٔٓ۶۳ كکًض ٗخَِىِْىٔ :كيص ؿَْٕی
طُٕع ٔ چُيگخَّگی يخْیخص حُ نٕحُو حٓىگٌحٍی حٓض؛ چَح کّ حَگیِِ ىٍ ٟٔغ نلع،
حٗخٍِ رّيخْیخص يظًیِ ىحٍىٔ .هظی َخو هخٛی رَحی ًحص حنْٕی هخیم ٕٗیى ،یؼُی کّ
رَحی حٔ يخْیض يلئى هخیم ٗيِ ٔ حٔ ٍح ىٍ ػَ ٝىیگَ ًٔحص ٔ يخْیخص هَحٍ
ىحىِحیى ،يخَُي حیٍکّ يیگٕثیى حیٍ ُیي حٓض ،آٌ ػًَ حٓض ،حیٍ کزٕطَ حٓض ،آٌ
١خّٔٔ حٓض ،حیٍ کِٕ حٓض ،آٌ ىٍیخ حٓض ...كخلآٌکّ ًحص هيٓی يزَی حُ ؿًیغ
حیٍ طؼیُخص حٓض .رُخرَحیٍ كخیيِ ٔ حيکخَی ىٍ ٟٔغ نلع رَحٖ ًحص طًَٕٗٗ ٍٕٜى
حنظخْ َُِ َٔ ْحنزَ ِ
خ »ٍُ ١حٓض. حآله َُ َٔ َ چٌٕ حٔ «نیْ کًؼهّ ٗیء» حٓض؛ « ُْ َٕ َ
حْلٔ ُل َٔ ِ
رخ حیٍ ریخٌ رّٓئحل يٓى کیلیذ ًظبم هاثطَ:
ىٍ هَ« ٕٜٙظخو ٍحرطّ» يیٍٓیى؛ ٍحرطّ ریٍ كن ٔ ههن ٍح چگَّٕ يیطٕحٌ
طزییٍ کَى؟ ٔ رّچّ چیِٖ يٗطٕحٌ ط٘زیّ ًَٕى؟
= ػخنى ػًَِٖ حٍحىِٖ آگخْخَّ ٔ هالهّٖ آكَیيِگخٍ حٓض؛ آكَیيِگخٍٖ کّ
ػًهٖ ػهٗ حالطٜخل پْ حُ ههوض ػخنى َیِ ىٔحو ىحٍى .ي٘یّض ٔ حٍحىِ ٔ ػهىٛ ،لخص
حريٖ كَ٠ص رخٍٖ حٓض کّ ىٍ پيیيِْخ طـهّی يٗکُي ٔ ىٍ يٕحٍى ه ٔ ٕٜٗٛكَىٖ
َیِ ظخَْ يٕٗٗى .حٍحىِ ٔ ػهى پٍَٔىگخٍ ًّْٖ پيیيِْخ ٍح ؿِء رّؿِء ٔ كَى رّكَى
ىٍ رَ يٗگیَى ٔ ىٍػیٍكخل ٔكيص يخْٕٖ هٕیٖ ٍح حُ ىٓض ًَٗىْي .هيحَٔي
ىحٍحٖ ٛلخص رٔیخٍ حٓض؛ ٔنٗ رٔیخٍٖ ٛلخص يخَغ حُ ٔكيص ؿَْٕ حٔ ًَٗگَىى؛
َلْ آىيٗ ؿَْٕٖ حٓض ٍٔكخَٗ ٔ يلظٕحٖ حَؼکخٓٗ حُ ىٍهُ٘يِگٗ ؿَْٕ ٰانٓی؛
رَحٖ ٍٔف یخ َلْ ًَٗ طٕحٌ حرؼخى ٔ یخ يکخَٗ كَ ٝکَى َّ ،ىٌٍٔ ؿٔى حٓض ٔ َّ
ریٌَٔ حُ ؿٔى .رًّْیٍ ٓیخم «َظخو ٍحرطّ» ٍح يیطٕحٌ رٍّٔف ٔ ؿٔى ط٘زیّ ًَٕى.
َلْ یخ ٍٔف رّػخنى ٍٔكخَٗ طؼهن ىحٍى َّ ،ػخنى يلٕٔٓخص ٔ يخىیخص١ .زیؼض
َلْ یخ ٍٔف آىيٗ رخ ١زیؼض ٍٔف ٰانٓی یکٗ حٓضٍٔ ،ف آىيٗ ؿهِٕی حُ ٍٔف ٰانٓی
حٓض ٔ حُ نلخظ کیلیخص ٔ حكؼخل هٕیٖ رخ ٍٔف ٰانٓی یگخَّگی ىحٍى .رًّْیٍ ٓزذ
هخىٍ رُّٗخهض هٕی٘ظٍ ٔ ُٗخهض آكَیيِگخٍ هٕیٖ حٓضًْ .یٍ حٓض يؼُی كيیغ
«يٍ ػَف َلّٔ كوي ػَف ٍرّ».
پُـَِ ٖ کٕچک ك٠خپیًخیٖ َيیيِ رٕى! حنزظّ؛ حگَ حٔ ٗ١حیٍ ٓلَ هيح ٍح يٗىیي،
يخیّٖ ٗگلظٗ يٗٗيُ ،یَح يظيٖ کّ حٔ رَحٖ ٍإیض هيح رَگِیيِ رٕى ،ؿه ٢رٕى.
ٔهظٗ ٍٕٔ ؿه ٢رخٗيَ ،ظیـّ نِٔيخ ً ؿه ٢حٓض .كو ٢حطوخً ٍٕٔ ٛلیق ٔ کخٍآيي
رّيخ حيکخٌ يٗىْي طخ حُ َ١ین طـِیّ ٔ طلهیم ي٘خْيحص ،هٕحَیٍ كخکى رَػخنى ْٔظٗ
ٍح ىٍ كي َٔزیض حىٍحک ًَخثیى .ىٍ حیٍ يیخٌ «حكٔخّ» ٔ «طؼوم» ىٔ رخل يخ ٍح
ط٘کیم يٗىُْي کّ ي٘ظَکخ ً رّههًَٔ «حىٍحک» يٍٗٓخَُي .يُظٍٕ حُ «حىٍحک»،
«حَگخٍِ» ٔ «ُٗخهض» ًْخٌ يؼَكض پيیيِ رَپخیّٖ هخٌَٕ َخكٌ رَهٕى حٓض.
ػوم طُٓخ كخکًٗ حٓض کّ ْیچکْ ؽ ّغیذ ثبلنّاد ػول:
ًَٗطٕحَي ػِنٖ ًَخیي .ػوم یگخَّ ٔٓیهّٖ كم ٔ ػوي ًّْٖ يؼًخْخ ٔ پیَٕيْخ حٓض.
يخ َزخیي ْیچ چیِ ٍح رئٌ ييههیض ػوم ٔ رئٌ طـِیّ ٔ طلهیم ػهًٗ ،یخ ػوهٗ (رٔظّ
رّههًَٔ هٕىٕ) رپٌیَیى .ىٍ حیٍ ىَیخ ْیچ چیِ َیٔض کّ رَحٖ هٕى طٕؿیّ ػوهٗ یخ
ػهًٗ َيحٗظّ رخٗي .يخ رخیي پیٕٓظّ ىٍ ؿٓض حٓظکًخل ،پٍَٕٔ ٔ ؿُخٖ ػوم طالٕ
کُیى ٔ حُ َ١ف ٔ طؼًین پَْٖٓخٖ ػوهٗ ََٓحٓیى .پی٘گخيخٌ حَيیّٖ٘ رَٖ٘ حُ
ىیَرخُ ًْیٍ ٍحِ ٍح ٍكظّحَي .آٌْخ ؿٓض ؿزَحٌ کخٓظْٗخٖ كٕحّ رّههن ٔ حريحع
حرِحٍْخٖ کخٍآيي ػوهٗ ،چٌٕ ٍیخٟیخص ٔ يُطن پَىحهظّحَي ،طخ رظٕحَُي رخ حٓظلخىِ حُ
آٌْخ «ٓیٔظى يزظُٗ رَهیخّ ٔ حٓظوَحء» َ١حكٗ ًَخیُي .رخ رّکخٍگیَٖ حیٍ ٓیٔظى
يٗطٕحٌ رُّٗخهض ٔ حَگخٍِٖ َٔزظخ ً يٕٓغ حُ يظخَْحيکخَیّ ىٍ ٔحىٖ ًٍْ كخٛم
کَىَْ .چُي کّ ىٍ ػَّْٛخٖ َظَ حيکخٌ ٕٛحد ٔ هطخء رَّلٕ یکٔخٌ يلظًم
حٓض .رًّْیٍ ٓزذ ىٍ ه ٕٜٙحٗیخء ٔ ًٔحص ،حَـخو آُيخیْٖخٖ ططزیوٗ رّػُٕحٌ
یگخَّ ٍحِ ؿٓض كٕٜل حً١یُخٌ حُ ٛلض ٔ ٓوى يلَٟٔخص يؼًٕل ٗيِ حٓض ،ح ّيخ
حنطَكیٍ کًخکخٌ رَهَحٍ حٓض.ىٍ ٔحىٖ ٍأٖ ٔ َظَ ًْخٌ هٜهض طٔخٖٔ ّ
حُ ٕٖٓ ىیگَ ،رٍّؿى حیٍکّ ًٍْ رَ٘ رخ رَِٓگیَٖ حُ «ٓیٔظى يزظُٗ رَ هیخّ
ٔ حٓظوَحء» طخ كئىٖ طکخيم یخكظّ ٔ يیيحٌ ریٖطَ ؿٓض ؿٕالٌ ىحٍى ،رخُْى ظَكیض
ٔ کٖ٘ ًٍْ يلئى حٓض .چُخٌکّ حُ طوًیٍ َٔزت ههًَٔ يلخْیى يطهن ػخؿِ حٓض.
ٔ رٔیخٍٖ حُ کهیخص يخَُيٓ :ؼّٖ ٔؿٕىْٖٔ ،ظٗ يطهن ،كویوض ؿخیٗ ،حريیض،
حُنیض ،رَٗٓخیض ،حٔل ،آهَ ...رَحٖ ًٍْ رَ٘ هخرم ط ٔ ٍٕٜطؼَیق َیٔض .رًّْیٍ
ؿٓض يلخْیى كٕم ٍح رّيُظٍٕ گٕ٘ىٌ يلَ ًٍْ ٔ ْى رّؿٓض كم ي٘کم يلخٍٔحطٗ
رّ ٍٕ١هَحٍىحىٖ پٌیَكظّ حٓض .رئٌ حیٍکّ ريحَي "کم" ٔ "ؿِء" چیٔض؟ "حٔل" ٔ
"آهَ" یؼُٗ چّ؟ ...نٌح (کهیى کخٗخَی) حػظَحف يٗکُي:
ٔٓ۶۰ كکًض ٗخَِىِْىٔ :كيص ؿَْٕی
حٔل ٔ آهَ حیٍکُّٓ کظخد حكظخىِ حٓض يخ ُ آؿخُ ٔ ُ حَـخو ؿٓخٌ رٗهزَیى
ـ چّ طً٠یُٗ ٔؿٕى ىحٍى کّ حىٍحکخص يخ رَحرَ رخ ٔحهؼیض یخ کُّ كویوض رخٗي؟
= پَٓ٘ٗ رٔیخٍ رّؿخ ٔ َگَحٌ کُُيِ حٓض؛ ٔنٗ يٗطٕحٌ ؿٓض حً١یُخٌ حُ
ٛلض حىٍحکخص ،ىٍیخكضْخ ٍح رخ هٕحَیٍ ػوهٗ رّطَطیذ ًیم يلک کَى:
يلظخف طًخيٗ ىحَْٖخٖ رَٖ٘ «كهٔلّ» هبًْى اّل = ثوُبى ػلیّذ:
حٓضْ ،یچ يٍٕىٖ َیٔض کّ رَحٖ هٕى طلٔیَ كهٔلٗ َيحٗظّ رخٗي .ه٘ض حٔل كهٔلّ،
طٕؿّ رّهخٌَٕ ػهض ٔ يؼهٕل ٔ ٍَٟٔص ٔ حيظُخع ػوالَٗ حٓضَْ ،گخِ ػهض يٕؿٕى
رخٗي ،يؼهٕل رخنٍَٔ٠س ظخَْ يٕٗٗىٰ ،نکٍ يؼهٕل رئٌ ػهض ،يًظُغحنٕهٕع حٓض
کّ طلض ْیچ َٗحیطٗ رَُٔ َوٕحْي کَى .کهیّٖ پيیيِْخٖ ػخنى ىٍ چخٍچٕد ػهض ٔ
يؼهٕل هَحٍ يٗگیََي.
رًَْیٍ حٓخّ رخیي گلضٔ :حژِی «چوا؟» یک ٔحژِی كٕمحنؼخىِ كیخطی ٔ کهیيی
حٓض ؛ يخ رخیي ریخيُٕیى ٔ ػخىص کُیى طخ ؿهٕ َْپيیيِ ٔ َْكخىػّ یک «چوح» رگٌحٍیى؛
ٔ طالٕ کُیى طخ پخٓن يُخٓذ آٌ ٍح پیيح ًَخثیى .چُیٍ ٍٔٗی يـِ يخٍح پٍَٕٔ
يیىْي ،ػوم ٍح رٍِگطَ يیکُي ٔ ٍحِ ىٍٓض كم ئخیم ٍح رّيخ يیآيُٕىْ .یچ
يٍٕىٖ َیٔض کّ هخٍؽ حُ ىحیَِٖ ػهیّض طلونپٌیَ رخٗي .حیٍ کخٍ ػوم حٓض کّ
رّكيحکؼَ كؼخنیض حىٍحکٗ ؿٓض ک٘ق ػهض رپَىحُى.
ىیگَ آُيٌٕ ؿٓض هبًْى كّم = هیبً ّ اٍزوواء:
ىٍک ٛلض ٔ ٓوى ىٍیخكضْخ ٔ ُٓـْٖخ حٓظلخىِ حُ «ٓیٔظى يُطوت هیخّ ٔ
حٓظوَحء» حٓض کّ ىٍ حیٍؿخ آٌ ٍح رّ«ٓیٔظى حَيحُِگیَٖ يظَیک» ط٘زیّ يٗکُیى:
طخ ُيخَٗ کّ حیٍ ٓیٔظى ٟٔغ َ٘يِ رٕى ،رَ٘ ىٍ طؼییٍ حَيحُِْخ ٔ ،يویخّْخٖ
ٌُٕٔ١ ،ل ٔ كـى ي٘کالص ؿيٖ ىحٗض؛ ٰنکٍ رخ ٟٔغ «ٓیٔظى حَيحُِگیَٖ
يظَیک»( )۳طٕحَٔض ٍٔحر ٢طٕنیيٖ هٕى ٍح طٔٓیم ًَخیي .حئَُِ َٓحَٓ ػَّْٛخٖ
َُيگٗ رَ٘ حػى حُ ُٛؼض ،طـخٍص ،طٕنیيٓ ،یخكضْٕ ،حٍَٕىٖ ،ىٍیخٍَٕىٖ ...
رّ«ٓیٔظى يویخّ يظَیک ـ یخ حَچیک» ٔحرٔظّ حٓض.
ىٍ يزخكؼخص َظَٖ َیِ َلْ ٗٗء ٛخىم حٓض .ىٍ حیٍ كُِٕ َیِ «ٓیٔظى
يُطوت هیخّ ٔ حٓظوَحء» ًْخٌ کخٍٖ ٍح حَـخو يٗىْي کّ «ٓیٔظى حَيحُِگیَٖ
يظَیک» ىٍ ٍٔحر ٢طٕنیي ىحٗض .يٗطٕحٌ رخ حٓظلخىِ حُ ٗیِْٕخٖ «هیخّ حٓظوَحیٗ» ـ
«يوخیّٔ ٔ ططزین ػوالَٗ» رّحٓظُظخؽ يطهٕد ٍٓیي ٔ .رّىٍٓظٗ كًٓیي کّ آٌچّ
ُٗیيِحو ،یخ رًٍّْ ٔ حىٍحکى ٍٓیيِٛ ،لض ىحٍى ،یخ هیَ.
ٔٓ۶۴ كکًض یگخَّ
رّػُٕحٌ يؼخل« :حگَ هزَ ٍٓیي کّ یک يَطخُْ ٝيٖ طٕحَٔظّ ييص یک يخِ رخ
یک كزّ رخىحو َٓ کُي ،هزم حُ ََْٕع ه٠خٔص ،رخ حنٓخو حُ يویخّ يظَیک «ٓیٔظى
يوخیّٔ» ٍح ٔحٍى يؼخىنّ يٗکُیى ،رّآٌٔٓیهّ يٗطٕحَیى رلًٓیى کّ حٔالً حیٍ هزَ
يٗطٕحَي ٛلض ىحٗظّ رخٗي ،یخ هیَ؛ طهلیوٗ حُ «يویخّ يظَیک» رخ «ٓیٔظى يوخیّٖٔ
ػوالَٗ» رّيخ يٗگٕیي یک حَٔخٌ ،ىحٍحٖ كالٌ يويحٍ ٌُٔ ،رّ ٍٕ١ػخىٖ ٍُٔحَّ
رّ چّ يويحٍ آد ٔ چُي کیهٕکخنَٖ ؿٌح َیخُ ىحٍى طخ يظخرٕنیٔى ريَٖ ٍح طؤيیٍ ًَخیي.
هطؼخ ً حیٍ يويحٍ کخنَٖ ىٍ یک كزّ رخىحو ًَٗطٕحَي ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي.
حُ َ١ف ىیگَ آَخطٕيٗ َُيگٗ ػخرض کَىِ حٓض کّ حَٔخٌ ًَیطٕحَي ریٖ حُ یک
ْلظّ ىٍ رَحرَ طُّ٘گی ىٔحو ریخٍٔىٰ ،نکٍ ىٍ رَحرَ گَُّٓگٗ يٗطٕحَي طخ ّٓ يخِ ىٔحو
آٍٔى( .رخری ٓخََُِ ،يحَی حیَنُيی ّٓ يخِ ىٔحو کَى) یؼُٗ حگَ يويحٍ آد الُو رّريٌ
يٕؿٕى حَٔخَٗ رَٓي ،حٔ يٗطٕحَي كئى ّٓ يخِ حُ ًهیَِٖ يٕؿٕى ىٍ ريٌ هٕى
حٓظلخىِ ًَخیي ٔ َُيِ رًخَي ،ىٍٓض يخَُي هٕحد ُئظخَت هَّ.
ٰ
پْ َظیـّ يٗگیَیى کّ آٌ يَطخُْ ٝيی ىٍ حیٍ ييص كظًخ ً آد َٕٗیيِ ،نکٍ
يًکٍ حٓض ؿٌح َوٍٕىِ رخٗي ...ىٍ حیٍؿخ ُیَٓخهض ُٗخهض يخ طکًیم ٗي ،كخالً
يٗطٕحَیى ه٠خٔص کُیى« :حیٍهزَ يٗطٕحَي ٍحٓض رخٗي ،رّحٟخكّٖ حیٍكخکظٍٕ کّ
حىحيّٖ كیخص آٌ يَطخ ٝىٍ حیٍ ييص َّ ،حُيويحٍ حََژة يٕؿٕى ىٍ یک كزّ رخىحو،
کّ حُ يٕحى ًهیَِ ٗيِ ىٍ ريَٖ يًکٍ ٗيِ حٓض .حکٌُٕ آٌ ًهخیَ ٍٔ رّحطًخو حٓض».
حكٌِٔ رَ هبًْى ٍْم = ػول كؼبل ّ ىیجبیٌّٔبً:
ٍْٕٔخ ،حَظوخدْخی يخ َیِ رٔیخٍ يٓى حٓضَُ .زٍٕ ػٔم كَِٖ٘ ىٍ هي ٔ هخيض
يگْ حٓضُ .یزخیُٗٗخٓٗ ٔ حَظوخدْخٖ ٛلیق آٌ رّيخ ػٔم ٗلخءروٖ يٗىْي ،ح ّيخ
يگْ يِحكى کّ ئظویًخ ً َٓحؽ ٓطم ُرخنّ يٍٗٔى چّ يلٕٜنٗ ىحٍى؟ (= يیکَٔد
ـ رخکظَی ـ ریًخٍی) ْٔظٗ ىٍ طًخيیض هٕى یک رٕٓظخٌ رٍِگ حٓض ٔ ػَّْٛخٖ
كکَٖ ،حؿظًخػٗ َیِ چُیٍ .ىٍ حیٍ رٕٓظخٌ گمْخٖ يؼطَ ٔ ٍَگخٍَگ ٔؿٕى ىحٍى،
ٓطم ُرخنّ ْى ْٔض« .ػوم كؼخل» ٔ «كْ ُیزخیُٗٗخٓٗ» رّيخ يٗگٕیي کّ يزُخٖ
ؿهَ ،٢ظیـّٖ ؿه ٢رّىٓض يٗىْي؛ حَظوخد ٛلیق کّ يلٕٜل «ػوم كؼخل» ٔ
يِحؽ ٓخنى حٓض ،هطؼخ ً ىٍ حيَ ىٍک ىٍٓض حُ كوخین ْٔظٗ ييههیض ىحٍى.
ىٍ يزخكؼخص كکَٖ کى َیٔظُي کٔخَٗ کّ ىَزخل ئخثم ٓویق ٔ رٗپخیّ يٍَٗٔي؛
ئهًخ ً ًَٗطٕحَُي ىٓضآٍٔى ػخنٗ ىحٗظّ رخُٗي .حُ ٔؿّ ىیگَ ؿٔض ٔؿٕ رَحٖ ک٘ق
كویوض ،حُ ؿٔض ٔؿٕٖ یک ٌُٕٓ ىٍ حَزخٍ کخِ ي٘کمطَ حٓض .كَم حٓض ریٍ
ٔٓ۶۲ كکًض ٗخَِىِْىٔ :كيص ؿَْٕی
آٌکّ ٗو ٚرّىَزخل "كویوض َخد" رگَىى؛ یخ ىٍ پٗ طؤییي كَْٝخٖ طوهیية هٕى
رخٗي .ىٍ يٍٕى حٔل «ٗو ٜٗكویوضؿٕ رئح ً رخیي ًٍْ ٍح حُ َْ َٕع آنٕىِگٗ ٔ
پیٖكَ ٝهخنٗ ًَخیي ».حیٍ ًْخٌ يَكهّٖ حٓض کّ حْم يؼَكض رّآٌ "طِکیّ" ٔ
ٗٔض ٕٔٗ يٗگٕیُي )۶(.يٍٕى ىٔو :پیٖكَْٝخ ًْخٌ کخِ کُّٓ ٔ حَزخٍ ٗيِ ْٔظُي
کّ حُ يلَٟٔخص حنوخیٗ كخٛم آييِ حٓض.
يلَٟٔخص حنوخیٗ ًْخٌ پخٓنْخٖ ٓطلٗ ٔ آيخىِٖ ْٔظُي کّ يخ ىٍ طزییٍ آٌ
َو٘ٗ َيحٗظّحیى؛ پخٓنْخٖ کّ َّ طُٓخ ٗوٍ ٚح رّكویوض ًٍَٗٓخَُي ،کّ ىچخٍ طُزهت
ًُْٗ ٔ ٓخىِحَگخٍٖ يًَٗخیُي .ىٍ آٌ ٍٕٛص ًٍْ ،طُزم َخهٕىآگخِ رًّٓظٗ ٕٓم
يٗکُي کّ ىٍ ؿٓض طؤییي ًْخٌ پیٖ كَْٝخ رخٗي.
ح ّيخ َْگخِ ٗو ٜٗؿٔض ٔؿٕگَ حُ يظي کخٍآيي رَِٓيُي رخٗي ،ىٍ ئیَ
طللٜخص هٕیٖ رّيَكهّٖ يٍٗٓي کّ َخگِیَ حُ ىٍٔ ٍیوظٍ حَزخٗضْخٖ يُيٍّ
کٍٓ ٔ ٗٔض ٕٖٔٗ ًُْٗ يٗگَىى ،حیٍ ًْخٌ يَكهّٖ «طٌٓیذ» ٔ «طٌکیّ» حٓض
کّ يظؼخهذ «ٗک ػهًٗ» ػخٍ ٝيٕٗٗى .حُ حیٍ پْ هَحٍ گَكظٍ ىٍ ئیَ ػوم،
ػهى ،يؼَكض ،كیَصٗ ،کِٕ ٔ ؿالل «كویوض» حٓض .ىٍ حیٍ يَكهّ حٓض کّ حَٔخٌ
«كویوضؿٕ» ػظًض ْٔظٗ ٍح ٕٗٓى يٗکُي کّ ػًٕو ههن هخىٍ رّحىٍحک آٌ َیٔظُي.
حیٍ يٓى حُ ٍْگٌٍ هبًْى چِبهم = اٍزکوبل ػول:
پیيحیٖ طَىیي ٔ حَـخو آُيخی٘خص هخرم كٕٜل حٓض ،حػظًخى رّآٌچّ ْٔض ،يٕؿزخص
حَٔيحى ًٍْ ٍح كَحْى يٗآٍٔى .يوخیّٖٔ ىحٗظّْخ ٔ كظٗ یخكظّْخٖ هٕى رخ طـخٍد
حَٔخٌْخٖ يٕكن ،یک حٛم يٓى حٓض کّ يٗطٕحَي يخ ٍح َٔزض رّحطوخً يزُخٖ ٛلیق
ئخػيص ًَخیيُ .یَح حنگْٕخ ٔ طـخٍد رَٖ٘ ي٘ظَک حٓض .طخٍین رَ٘ يؼخلْخٖ
ٍٍٔٗ ٔ چَِْٓخٖ ىٍه٘خَٗ ٍح رّيخ يؼَكٗ يٗکُي کّ َْیک ىٍ ؿٔض ٔؿٕٖ
ٕٗمآيیِ كویوض ،ىٍٓض ُٓـٖ کَىِحَي ،ىٍٓض كَکض کَىِحَي ،ىٍٓض َظیـّ
گَكظّحَي ٔ .ىٍ ؿَیخٌ كَکض ييحٔو ،آُيٌْٕخٖ کخيمطَٖ حَـخو ىحىِ ٔ رّكویوض
ٍٓیيِحَي .ىٍآٌ ٔحىْٖٔ ،ظت ؿخٔیيحَّ یخكظّ ٔ حُحیٍ ٍْگٌٍ ٔحٍع کم ْٔظٗ ٗيِحَي.
طؼيحى حیٍگَّٕ آىوْخ ىٍ ىَیخ رٔیخٍ کىحَئ ،نٗ ػظًض ٔ حٍُٕ ٔؿٕىٖ َْ كَى آَخٌ
رّحَيحُِٖ کم ؿٓخٌ حٓضًْ .یٍْخ ْٔظُي کّ رّ«حَٔخَیض» يلٕٓو ٔ يؼُی يیروُ٘ي.
هِٕٖ ػوالَت هبًْى پٌغن = رغبهثٔ ثوربكزَ اى ػول هلٍٔ:
هيٓٗ َیَٖٔ َخُٗخهظّٖ حٓض کّ هخ ّٖٛپیخيَحٌ ٔ حٔنیخء ٰانٓی يیرخٗي حیٍ َیَٔ
رّآٌْخ كْ الیظُخْٗ يٗرو٘ي ،چُخٌکّ هخىٍ يَٕٗٗي يٕهؼیضْخ ٍح ىهین حٍُیخرٗ
ٓٔٓ۰ كکًض یگخَّ
ًَخیُي ٔ يزظُٗ رَ يطخنزخص ُيخٌ ٔ يکخٌ کَىحٍ هخٍمحنؼخىِ حُ آٌْخ ٓخ١غ يٗگَىى
کّ ػٕحو حنُخّ رّآٌ «حػـخُ» يٗگٕیُي« .كَحَٔیْ ریکٍ ،پيٍ يؼَكض ػهًی ؿٓخٌ»
گلظّ حٓض« :ك٠خیم کٕچک رخػغ طلٔیٍ يَىو ػٕحو ٔ ،ك٠خیم يظٕٓ ٢يٕؿذ
كیَص آَخٌ يٕٗٗى؛ آٌْخ ك٠خیم ػخنٗ ٍح حٛالً ىٍک ًَٗطٕحَُي ».رًّْیٍ ًَ،٢
ٓخىِٓخُٖ ػخىص ػٕحو حٓض ،آٌؿخ کّ حُ ىٍک ػهض ػخؿِ آیُي ،يطهذ ٍح رّحٍحىِٖ
هيح حٍؿخع يٗىُْيَْ ،ؿخ کّ حُ هٕنٗ ٔ كؼهٗ يزٕٓص گَىَي ،حگَ ىٍ حيٍٕ ٍحؿلّ
رخٗي ،آٌٍح يؼـِِ يَٗخيُي؛ حگَ ىٍحيٍٕ يَؿٕف رخٗيٓ ،لَ ٔؿخىٔ ىحَٔظّ يٕٗٗى.
رخ چُیٍ َگَٗی رخد ََْٕع يزخكؼّٖ ػوهٗ ئئى يٗگَىى ٔ حهيحيخص رَطخكظّ
حُ ػوٕل هيٓٗ پیخيزَحٌ ٔ حٔنیخء ٰانٓی کّ ىٍ حٛم ؿٓض پٍَٕٔ ٔ ٗکٕكخیٗ هِٕٖ
ػوهٗ پیَٔحٌ ٔ ٍْخیٗ آٌْخ حُ ًّْگَّٕ هیٕى حَـخو يٗیخكض ،ىچخٍ َو ٞؿَٝ
گَىیيِ ٔ رّٟي هٕى يزيل يٕٗٗى .حیٍ ٟٔؼیض ریٍ حَزیخء ٔ پیَٔحٌ آٌْخ هُيهٗ
ػًین حیـخى يٗکُي ،چُخٌکّ حَزیخء حُ ؿُْ ىیگَ يؼَكٗ يَٕٗٗي:
يؼم ىحٓظخٌ يٕٓٗ ٔ كَػٌٕ ٔ ٓلَ ٔ ؿخىٔ ٔ حژىْخ َُ ٔ ...يِ کَىٌ يَىِ
طٕٓ ٢ػیٔیَِٔ ٔ )۰(.ل پََيِی رٍِگ رَحی ٓیّي ٔ ...حيؼخل ًحنک! ىٍ كخنی کّ
حهيحيخص حَزیخء طًخيخ ً ىٍ ىحیَِٖ ػهیض رٕىِ کّ يزظُٗ رَ هِٕٖ ىٍحکّ حَـخو یخكظّ حٓض.
هوارت ّعْك
گلظیى «كویوض ٔؿٕى» ٔحكي حٓض ٔ يخْیخص رَكٔذ يَحطذ ٔ حػظزخٍحص
ط٘کیکٗ ٔ يظکؼَ يَٕٗٗي .رّ ٍٕ١کهٗ رَحٖ "ٔؿٕى" ىٔ يَطزّ هخرم حكٜخء حٓض:
ٔ ـ ٔؿٕى ٔ يَطزض "رخنظًخو" کّ يوظً ٚحص رخٍٖ طؼخنٗ حٓض.
ّللا يٗگَىى.
ٕ ـ ٔؿٕى ٔ يَطزض "رخنظ٘کیک" کّ ٗخيم ًّْٖ يخٕٖٓ ّ
ىٍ طؼَیق ىیگَ «كویوض ٔؿٕى» ىٍ کهیض هٕى ٔحكي ط٘کیکٗ حٓض .ىٍحیٍ
طؼَیق "ط٘کیک" ػزخٍص حُ ؿهِْٕخٖ گَّٕگٌٕ حُ ٔؿٕى ٔحكي ٔ َیِ رَىحٗض
يظلخٔص حُ كویوض ٔحكي حٓضًْ .یٍ حٛم ط٘کیکخص ٔؿٕى ،ؿخیگخِ هيح ٍح ىٍ حػالء
يَطزّٖ ٔؿٕى هَحٍ يٗىْي .ىٍ يَحطذ رؼيٖ آٌچّ يالک طؼییٍ ؿخیگخِ حٗیخء ٔ
ًٔحص هَحٍ يٗگیَى َّ ،يخْیض ًحطت َْیک ،کّ يَطزّٖ کًخل ،يخْیض َیخُ ٔ
َلِٕٖ پخٓنگٕیٗ رّآٌ حٓض .يؼالً كخٛهّٖ کًخل يیخٌ يخىِٖ حٔنیّ رخ یک ْٕیض
ي٘و ،ٚیخ َیخُْخٖ كیخطت يَؿخٌ طخ حَٔخٌ .آٌ یکٗ پٔضطَیٍ يٕؿٕى َُيِ حٓض،
حیٍ یکٗ ػخنٗطَیٍ َٕع كیخص ٍح ىحٍح يٗرخٗيَٕ .ع پخٓن َْیک رَّیخُ هٕى
ٔٔٓ۰ كکًض ٗخَِىِْىٔ :كيص ؿَْٕی
يٗطٕحَي یک يالک يطًجٍ ؿٓض حٍُٕگٌحٍٖ ىٍ حيَ يُٕ ١رّحكٜخء يَحطذ ٔؿٕى
رخٗي .يُخهّ٘ پیَحيٌٕ «يَحطذ ٔؿٕى» ىحٍحٖ هٜهض طوخ١ؼٗ حٓض کّ َْکْ ٍحِ
هٕى ٍح يٍٗٔىًْ .خٌ ٍحْٗ کّ حُ ُحٔیّٖ َگَگخِ هٕیٖ رّكویوض ٔؿٕى ٔ َلِٕٖ
پخٓنگٕیٗ رّ«چیٔظخٌْخیٖ» پیٖ پخٖ هٕى یخكظّ حٓض.
ُوم َُزٔ
حػظوخى رّ"ط٘کیک ٔؿٕى" الؿَو رّرلغ پیَحيٌٕ "يَحكم ٔؿٕى" ک٘یيِ
يٕٗٗىََْٕ .ع َظیـّگیَٖ حُ ح ّوحنًزخكغ «ٔؿٕى ٔ يَحطذ آٌ» ئظهِو َٗف ٔ ریخٌ
ٍحرطّٖ حؿِحء ْٔظٗ يٗرخٗي ،کّ آٌ هٕى يلظخؽ رّطَٓیى ٍٕٛص ًُْٗ حُ َْو ٔ
چیييخٌ ػخنى ْٔظٗ حٓض؛ ٔ حٍحثّٖ پخٓن رّحیٍ پَٖٓ ٓخىِ کّ:
ـ «حٓخٓخ ً ٓخهظًخٌ ٔ چیييخٌ کخثُخص رّچّ َلٕٖ يٗطٕحَي رخٗي؟»
= رخ حٓظُخى رّيلخْیى کهت حىیخٌ ٔ ئخنک يٗطٕحٌ ه٠خٔص ًَٕى کّ «ٍٕٛص
ًُْت َْگَِٔ ٔ كَى حُ ٗکم ُْيٓت ػخنى ْٔظٗٔ ،حرٔظّ رَّٕع حػظوخىحص حٔ حٓض».
کّ ىٍ يـًٕع رّّٓ ىٓظّ هخرم ریخٌ حٓض:
ىٍ ىیي هييخء ٔ ػٕحو، ٔ ـ رياؽن ّعْكٓ:
حٍکخٌ ْٔظی رّْى ٍیوظّ ٔ كخهي َظى حٓض؛ حَٕحع ْٕیضْخ ٔ ٍٕٛصْخ ىٍ کخٍ
یکيیگَ ىهخنض يیکُُي ٔ ييحو ىٍ پیَٟرُّىٌ رّیکيیگَحَئ .ظیلّی هيح ًْیٍ
حٓض کّ پیٕٓظّ رخ حیٍ ٔ آٌ َیَٔی َٗ يوخرهّ کُي ٔ ىحٍٔی ًَخیي.
ـ يی پَٓیى :چَح هيحی هخىٍ يطهن رّیکزخٍِ طًخيت َیَْٔخی َٗ ٍح حُ ریٍ
ًَیرَى ٔ ؿٓخٌ ٍح حيٍ ٔ حيخٌ ًَیٓخُى؟
= پخٓن يیُٕٗیى کّ «رَحی حيظلخٌ رَ٘!» ؿيیيح ً يیگٕیُي« :رَحی طکخيم رَ٘!»
ىٍ يُطن کٍٓ حىیخٌ ٓخيٗ کّ هخثم ٕ ـ ٛجوبد ّعْكی:
رّٔؿٕى «ْلض آًٓخٌ» ْٔظُيٍٕٛ ،ص ًُْٗ ٔ ُْيٓت ْٔظٗ ،چُيالیّ (ٗزیّ پیخُ)
یخ ىحٍحٖ ٓخهظخٍ پهکخَٗٗ ،زیّ يُزَْخٖ رٍِگ چُيپهّحٖ ٔحهغ ىٍ ئخؿي ؿخيغ
هيیًٗ حٓض کّ ١زوٗ رؼي حُ ١زن ،حُ َخكیّٖ پخثیٍ رًّٓض رخال ک٘یيِ ٗيِ ٔ هخػيس ً
رخیي ْلض ١زن رخٗي طخ رخ يلٕٓو ْلض آًٓخٌ يطخروض کُي .ىٍ حیٍ ىیي ،ػخنى یکی
َیٔض" ،ػٕحنى" ٔؿٕى ىحٍى ،هيحَٔي يٍكیغ ييیَ ػٕحنى ػًم يیًَخیي ٔ حؿخُِ
ًَیىْي يَُْخی ػٕحنى حُ ْى رگٔهي ٔ كـخیغ ٔ رّْى ٍیوظّگی رّٔؿٕىآیي .حٔ ْى
رّٔؿٕى آٍَٔيِ ٔ ْى كخكع يَُْخ ٔ َظى يٕؿٕىِ حٓض.
ٕٔٓ۰ كکًض یگخَّ
كخل ىٍػخنى هیخل ط ٍٕٜيٗکُیى َْیک حُالیّْخی حیٍ پیخُ یخ پهّْخٖ حیٍ يُزَ
رخ ٍَگ يوَ ٕٜٗٛوخٗٗ ٗيِ رخٗي ٔ َْ ٍَگٗ يظؼهن رّیکٗ حُ ػٕحنى رخٗي؛
ىحٓظخٌ حیٍگَّٕ يٕٗٗى کّ ىٍ حىَٗ يَطزّٖ آٌ ػخنى «حؿُّّ ٔ ٗیخ١یٍ» ٔ «حٍٔحف
هزیؼّ» ٔحهغ حٓض ،رخالطَ حُ آٌ ػخنى حؿٔخو حٓض کّ حَٔخٌ َیِ ىٍ ًْیٍ يَطزض
يالیکشّللا حٓض .کّ هٕى ىحٍحٖ
ّ يٕهؼیض ىحٍى ،حُ آٌ كَحطَ ػخنى ؿزَٔص ،حَٕحٍ ٔ
ٓهٔهّيَحطذ ٔ ىٍؿخطٗ يٗرخُٗيٓ .پْ ػَٕ ٔ کَٓٗ ،نٕف ،ههىٓ ،يٍسحنًُظٓٗ،
هخد ٔ هٕٓیٍ حٔ حىَٗ ْٔ ...ظُي کّ ًّْٖ آٌْخ ىٍ ًٕٓحص ػهیخ هَحٍ ىحٍَي ٔ ىٍ
حػالء يَطزّٖ آٌ حٓض (آًٓخٌ ْلظى) گٕیخ هيحَٔي رٍِگ ىٍ ًْخٌ ؿخ ئظوَ حٓض ٔ
يخَُي ٓهطخٌ رَ طوض َ٘ٔظّ حٓض .حُ ًْخٌ رخال رَ طًخو يٕؿٕىحص يخىٌٔ كَيخٌ
يٍٗحَي( .يؤهًٕ حُ آیّٖ :حنَّكًٍ ػهٗ حنؼَٕ حٓظٕٖ ٔ ٍٔحیض يؼَحؽ) ...
یکٗ حُ ٍْزَحٌ ىیُٗ ٓخهظخٍ ُْيٓت َظخو ْٔظٗ ٍح حیٍگَّٕ طٕٛیق يٗکُي:
«يَحكم ّٓگخَّٖ َظخو ْٔظَٗ ،کظّٖ حٔلًْ« :خٌگَّٕ کّ ىٍ كکًض ٔ
كهٔلّٖ ٰانٓی طزییٍ گَىیيِ ٔ حىنّٖ َوهٗ ٔ حىٍحک ٔ ىٍیخكضْخٖ ىٍَٔٗ يخ ْى رَآٌ
گٕحِ حٓضَ ،ظخو ْٔظٗ ١زن یک طؤیىرُيٖ کهٗ ىحٍحٖ ّٓ يَكهّ حٓض»:
«ٔ ـ يَكهّ ٖ يٕؿٕىحص يلّٕٔ ٔ ١زیؼٗ کّ ىحٍحٖ يخىِ ٔ حكکخو يخىِ رخُٗي؛
چٌٕ حؿٔخيٗ کّ ىحٍحٖ ؿَو ٔ يخىِ ٔ حكکخيٗ چٌٕ ٗکم ،رٍَٕ ،گ ٔ ...يٗرخُٗي
ٔ رخ كٕحّ پُؾگخَّٖ ظخَْٖ يخ ْى هخرم حىٍحک ٔ حكٔخّ ْٔظُي .طًخو حيٍٕٖ کّ
پیَحيٌٕ هٕى يٗریُیى ،نًْ يٗکُیى ٔ يٗرٕثیى ...حُ حیٍ هزیم رًّٗخٍ يٗآیُي».
«ٕ ـ يَكهّ ٖ يٕؿٕىحص هیخنٗ ٔ يؼخنٗ کّ َْچُي يخىِ َيحٍَي ٔنٗ ىحٍحٖ
حكکخيٗ ٗزیّ رّحكکخو يخىِ ْٔظُي ٔ رخ كْ رخ ُٗ١يخَُي هِٕٖ كْ ي٘ظَک ،هیخل ٔ
يظویّهّ حىٍحک يَٕٗٗي؛ ًْچٌٕ ٍٕٛص ًُْت حٗیخء ؿِثٗ کّ حُ يخ ؿخیذحَي ٔنٗ
ٍٕٛطٗ حُ آٌْخ ىٍ هِیُّٖ هیخل يخ ٔؿٕى ىحٍى ٔ رخ هِٕٖ كْ ي٘ظَک يخ حىٍحک
يٗگَىَي ،يؼم ٍٕٛص ٗوُ ٚیي ،یخ ٍَگ ،رٕ ،یخ يِِٖ كالٌ ؿٌحٖ کّ ىیَُٔ
آٌٍح ىیيِ یخ يیم کَىِحیى ،یخ حٗیخء ؿِثٗ کّ ىٍ ػخنى هٕحد ي٘خْيِ يٗکُیى ٔ آٌْخ
طـَى رَُهٗ يٗرخُٗي .آٌچّ ىٍ حیٍ ىٔ يَكهّ ٔؿٕى ىحٍى ٔ (حٛطالكخً) ىحٍحٖ ّ
حىٍحک يٕٗٗى ًّْگٗ حيٍٕ ؿِثٗ ْٔظُي».
«ٖ ـ يَكهّٖ يٕؿٕىحص ػوهٗ کّ حيٍٕ کهٗ ٔ يلی ٔ ٢ػخٍٖ حُ يخىِ ٔ حكکخو
يخىِحَي ٔ طُٓخ رخ هٕحٖ رخ ُٗ١کّ هٕٖطَ حُ ىیگَ هٕحٖ حىٍحکٗ حٓض ـ ٔ رَّخوْخٖ
ٖٔٓ۰ كکًض ٗخَِىِْىٔ :كيص ؿَْٕی
چٌٕ ػوم ،ههذٍٔ ،فٛ ،يٍ ،كجٕحى ٔ ...رّنلخظْخ ٔ حػظزخٍحص گَٕخگٌٕ َخيیيِ
يٕٗٗى ـ هخرم حىٍحک يٗرخُٗي».
«يٕؿٕىحص حیٍ ّٓ يَكهّ ًْخٌ ٍٖٕ١کّ هٕىٗخٌ يظَطذ رَ یکيیگَ ٔ ًحطخ ً
ىحٍحٖ طَطیذ ػیُٗ ٔ هخٍؿٗ ْٔظُي ،حىٍحک آٌْخ ـ کّ رّگَّٕٖ رخ آٌْخ حطلخى ٔ
یگخَّگٗ ىحٍى ـ َیِ يظَطّذ رَْى ٔ ىحٍحٖ چُخٌ طَطیزٗ حٓض؛ ٔ رّحٛطالف ریٍ آٌْخ
طويّو ٔ طؤ ّهَ ًحطٗ ٔؿٕى ىحٍى»)۴(.
يطخرن حیٍ َ َُ١گَٕ حٓض کّ حُ ًْیٍؿخ یک ؿًغرُيٖ کهٗ َیِ ٍٕٛص
يٗگیَى کّ طلض ػُٕحٌ ىٔ روٖ٘ «ؿیذ» ٔ «ٕٗٓى» یخى يٕٗٗى َْ :آٌچّ ٍح کّ
يٗطٕحَیى رخ كٕحّ پُـگخَّ كْ کَى ،ؿِء ػٕحنى «ٕٗٓى» يلٕٔد حٓض ،ؿیَ آٌ
ًّْ حُ ُيَِٖ ػٕحنى «ؿیذ» يٗرخُٗي .ػٕحنى ٕٗٓى ًْٕحٍِ طلض طٔه ٔ ٢حٍحىِٖ
ػٕحنى ؿیذ حٓض ٔ .هيح يٍكیغ كخکى راليُخُع ْٔظٗ ىٍ حػالء يَطزّٖ ٔؿٕى
ؿیزٗ هَحٍىحٍى .كَيخٌٍٔحیٗ هيح رََظخو ْٔظٗ َّ رّگَّٕٖ ئظویى حٓض ،رهکّ حُ
َ١ین رّکخٍگیَٖ َیَْٔخٖ ٔحٓطّ ًْچٌٕ يالیکّ ٔ حؿُّش حِػًخل يٕٗٗى.
يالیکش رَحی حيٍٕ ٍحؿلش ٔ حؿُش ىٍ حيٍٕ يَؿٕكّ كَيخٌرَىحٍحٌ هيح ْٔظُي!
حیٍ َگَٕ طيحػٗ کُُيِٖ یک حيپَح ٍٖٕ١حٓض کّ هيحَٔي رّكیغ «حيپَح »ٍٕ١ىٍ
ٍأّ َْو ْٔظٗ هَحٍ ىحٍى ٔ يخَُي ٓال١یٍ ىحٍحٖ طخؽ ٔ طوض ٔ هيو ٔ ك٘ى ٔ هیم
ٔ ٓپخِ ٔ ىیٕحٌ ٔ ىكظَ حٓض ،رّپُيحٗض يُظظَی ؿٓخٌ ْٔظی حیٍ گَّٕ حٓض:
«ٔكی حُ هٕیىطَیٍ ٔ رهُيطَیٍ ٍٗظّْخٖ پیَٕي ریٍ ػخنى هخکٗ ُيهک ٔ َخٕٓص
ٔ ػخنىْخٖ آًٓخَٗ يهکٕص ،ؿزَٔص ٔ الْٕص ٔ ،حُ حٓظٕحٍطَیٍ ىحوْخٖ ٗکخٍ
پََيِ گخٌ يؼخَٗ ٔ ٍٕٛآٌ ػٕحنى حٓض ٔ .گٕیخ حٓض کّ کٖ٘ آٌ ٍٗظّٖ ىٍحُ ٔ
گٔظَىٌ آٌ طٍٕ ُٓگیٍ )۲(»...
ىٍ پیَٕي رخ ًْیٍ َُ١طهوٗ حٓض کّ يؼهًیٍ حهالم ىیُٗ ،ىَیخ ٍح ٗزیّ یک چخِ
پُيحٗظّحَي کّ کق آٌ ٓطق ُيیٍ حٓض «آًٓخٌ» ىْخَّٖ حیٍ چخِ رٕىِ ٔ يخٍٔحء آٌ
ػخنًٗ ٔٓیغ حٓض کّ يلم حٛهٗ ػٕحنى ؿیذ يٗرخٗي.
رَ١زن حیٍ ىیيگخِ ،گخِ يیخٌ رَهٗ حُ حطزخع ىٔ ،یخ چُي ػخنى يوخًٛخطٗ ٔحهغ
يٕٗٗى ،رّهٍٔ ٕٜٙحر ٢يیخٌ ػخنى آىيیخٌ رخ حؿُّش ًْٕحٍِ يوخًّٛآيیِ رٕىِ
حٓض ،حؿُّش حُ طیَِ ٔ طزخٍ ًْخٌ ٗیطخٌحَي کّ حُ ٍُٔ حٔل رخ َ١ف ههوض آىو يوخنلض
ٍُٔیي ،پْ حُ حیٍکّ رَهالف َظَ حٔ ِگم آىو َٓٗظّ ٗي ٔ حٔ ههن گَىیي ٔ ٍٔف
ىٍ يـًّٖٔ حٔ كهٕل کَى ًّْٖ ،يالیک رّىٓظٍٕ هيحَٔي رَحٔ ٓـيِ کَىَي.
ٔٓ۰4 كکًض یگخَّ
ح ّيخ ٗیطخٌ ٓـيِ َکَى ،رّهٕٜيض رخ آىو حىحيّ ىحىَٓ ،حَـخو ،رخػغ حهَحؽ حٔ
حُ رٓ٘ضرَیٍ ٗيًْ .خٌ ٗیطخٌ حکٌُٕ َیِ َُيِ حٓض ٔ ،طخ ٍُٔ هیخيض َُيِ هٕحْي
رٕى .ؿخیگخِ ٔحهؼٗ حٔ ًْخٌ ػخنى حؿُّش يٗرخٗي ،ح ّيخ حُ آٌؿخ کّ حٔ یک ػُٔ َٗ َٜ
يلٔيِؿٕ حٓض ،پیٕٓظّ رََّْ١ف َٓک يٗک٘ي ،رّٔیژِ رّىَیخٖ آىيیخٌ ٔحٍى
يٕٗٗى ،ييحو ىٍپٗ كَٛض حٓض طخ حُ ََْ١یوٗ رظٕحَي رّحٔ َٟرّ رَِي .حیٍ
َٟرخص يٗطٕحَي َخيلئى رخٗي ،ىٍ َُْيخٌ ،ىٍ َْيکخٌ رَّْٔٓیهّ رَّْچیِٖ
کّ يظؼهن رّرَ٘ رخٗي .رّيخل حٔ ،ؿخٌ حٔ ،حیًخٌ حٔ ،كََُيحٌ حٔ ...
طٕؿّ کَىیي کّ حیٍ ؿٓخٌریُٗ رَيزُخٖ طلَیوّ ،ط٘ظض ٔ ١زوخص رُخ ٗيِ ٔ طخ چّ
كي حٟطَحد آٍٔ حٓض ٔ پیَٔحٌ ٍح ىٍ ٔحىة ػًم رخ چّ آٗلظّگٗ يٕحؿّ يٗٓخُى.
حُ يُظَ كکًض ٔ ػَكخٌٗ ،کم ٖ ـ رْاىى ّعْكٓ:
ُْيٓت ػخنى ْٔظٗ ،ىحیَِحٖ حٓض کّ ىٍ آٌ پٔض ٔ رخال ٔؿٕى َيحٍى؛ چُخٌکّ
يٗىحَیى« :ىحیَِ ٔحكيٖ حٓض کّ كئى ،هّْٕخ ٔ حرؼخ ٝآٌ رخْى حطٜخل ىحٍَي».
ىحیَِ هزَ حُ چَهٖ ييحٔو ىحٍى ،ىٍ ىحیَِٖ ٔؿٕى حیٍ حَٔخٌ حٓض کّ ىٍ يوخو
كهوّٖ ٔٛم يیخٌ ىٔ َٓ ىحیَِٖ ْٔظی هَحٍ گَكظّ حٓض ،یک َٓ حیٍ ىحیَِ ي٘ظًم
رَ ْٔظت ١زیؼی ٔ َٓ ىیگَ آٌ ْٔظت يخٍٔحء ١زیؼی حٓضٔ .ؿٕى حَٔخٌ حٓض کّ
َْىٔ َٓ ىحیَِ ٍح رّْى يظٜم ًَٕىِ حٓض .رًّْیٍ ؿٓض حَٔخٌ يظَٓ «هخد هٕٓیٍ
(هَد هٕٓیٍ) = رّْى آٍَٔيِٖ ىٔ َٓ کًخٌ» ُٗخهظّ ٗيِ حٓضٔ .هظی ىٔ َٓ کًخٌ
رّْى ٍٓیيَي ىحیَِ کخيم يٕٗٗى ٔ رّحیٍ ٍٕٛص ىٍيٗآیي )r( :یؼُی ْٔظی ىٍ
طًخيیض هٕى رَّوطّی "ٛلَ" يیٍٓيٛ ٔ .لَ َوطّی آؿخُ َْچیِ حٓض.
حُ «ؿُیي رـيحىٖ» پَٓیيَيَٓ« :خیض چیٔض؟»
پخٓن ىحى« :رخُگ٘ض رّريحیض» حیٍ رخُگ٘ض رّريحیض آٌ رّآٌ ىٍ طکَحٍ ىحیًٗ
حٓضَْ .يَطزّ حُ طکَحٍ ،هٕى طـهت ىیگَ حٓض ٔ چٌٕ آد ؿٕٖ َٕ َٕ يٍٗٓي.
ىٍكخنیکّ َْ ؿِء رّؿِء ىیگَ يظٜم حٓض .حیٍ حطٜخل ٔ یکپخٍچّگٗ ،يظخَْ
ّ
الیظـِٖ ىٍآٍٔىِ حٓض. کؼَص ٔؿٕى ٍح كم کَىِ ٔ آٌٍح رٍّٕٛص یک ٔحكي
ىٔحٍ ٔ ىحیًْٗٔظت يطهن هيح حٓضًّْ .چیِ حُ هيح َٗٔع يٕٗٗى ٔ ىٍ گَىٕ ّ
هٕى ىٔرخٍِ رّٕٖٓ حٔ رَيٗگَىى .هيح ْى يزيأ ْٔظٗ حٓضْ ،ى يوٜي ٔ يُظٓخٖ آٌ.
حْم كکًض حیٍ ٍح يينٕل ٔكيص حیـخىکُُيِ يٗىحَُي .آٌ حیـخى کُُيِٖ کّ ىحٍحٖ
ؿٕى ٔ کَو حٓض ٔ هٕى ،چٌٕ هٍٕٗیي رّكیغ "َوطّٖ پَگخٍ ٔؿٕى" ىٍ يظٍ حیٍ
ىحیَِ ؿخ ىحٍى ٔ .يظخَْ ٔؿٕى ًٍِٖ ،حُ طـهّی کَحيخص حٔ حٓض .حُ آٌ چُیٍ هخػيِ
ٔٓ۰۳ كکًض ٗخَِىِْىٔ :كيص ؿَْٕی
يٗٓخَُي کّ« :حنٕحكي الیٜيٍ يُّ حالّحنٕحكي»١ .زن حیٍ ىیيگخٍِ ،حرطّٖ ْٔظت
يطهن رخ يظخَْ ٔ طـهّیخص حُ َٕع طـهّی حٓض َّ ،حُ َٕع طوخرمْٔ .ظٗ پیٕٓظّ ریٍ ىٔ
ػخنى ؿیذ ٔ ٕٗٓى ىٍ کًٌٕ ٔ طـهّی ىحیًٗ حٓض .حیٍ گَىٕ ييحٔو ٔ کًٌٕ ٔ رَُٔ
پیٕٓظَّّ ،ىٍ پیًخَّٖ ُيخٌ يوطٕع ،رهکّ نلظّ رّنلظّ ٔ آٌ رّآٌ ٍٕٛص
يٗگیَى .آٌ چُخٌکّ كٕٜل حىٍحک ُيخٌ حُ آٌ گٌٍگخِ يًکٍ ٗيِ حٓض.
حُ َظَگخِ ػهىَ ،ظخو ْٔظٗ ۱ـ رَلَل ّعْكٓ:
(کٓک٘خَٗ) ىحٍحٖ ٗکم ُْيٓت ػخرض ٔ پخیيحٍ َیٔض ،ؿٓخٌ يخ یک حطلخم حٓض،
يلٕٜل یک حَلـخٍ رٍِگ حٓض ٔ ييحو ىٍ كخل حَزٔخ ١يٗرخٗي .يغٌْح حگَ َخچخٍ
رخٗیى چَِٖٓ ؿٓخٌ ٍح رّٗکم هخ ٙطؼَیق کُیى يٗطٕحَیى رگٕثیى کّ ىحٍحٖ
هٕٜٛیض «هّٕٗحَگٍٕٖ» حٓضَْ ،ؿِء رّؿِء ىیگَ ٔحرٔظّ ٔ پیٕٓظّ حٓض.
حیٍ ٔحرٔظّ گٗ کّ كخیِ هٜهض يظوخرم َخٗٗ حُ هخٌَٕ ؿَو ٔ ؿخًرّ ،ىٍ ػیٍ طِ ٔ
ُٓظِ حٓض ،رٍّٕٛص یک ٓهٔهّٖ َخگٔٔظُٗ يٍٗٔى طخ طًخو حرؼخى ْٔظٗ ٍح ىٍ
رَگَكظّ ٔ آٌٍح یکپخٍچّ ٓخُى .حیٍ یکپخٍچّگٗ ،حُ نلٕم ٔ نٕحُو َیخُ ٔ ٍيِ روخء
ٔ طکخيم ْٔظٗ َ٘ؤص یخكظّ حٓض .ىٍ َٓخیض يـًٕع آٌ هّٕٖٗ رٍِگ حَگٍٕ ىٍ
ؿٕف نلخكّ ،یخ كزخد گخُٖ حكظٕٖ ٗيِ ٔ ىٍ کم ٗکم ری ٖٕ٠رّهٕى گَكظّ حٓض.
ریٍ َظَگخِ ىٔو ٔ ٕٓو هَحرظٗ يٕؿٕى حٓض .آٌٓخٌ کّ حُ َگَگخِ يؼَكظٗ َیِ
يٗطٕحٌ رّحیٍ يـًٕػّٖ رٍِگ «هّٕٗحَگٍٕٖ» حػظزخٍ ىحى :چُخٌکّ َْكزّٖ
حَگٍٕ ٔٛم رّٗخهّ ،طٍُّ ،یّ٘ ٔ ُيیٍ حٓض ،يظخَْ ْٔظٗ َیِ َْکيحو رٍّٕٔ
هٕى يظٜم رّیکىیگَ رٕىِ ٔ َٓخیظخ ً ٔحرٔظّ رّآٌ "کم" يٗرخُٗيْ .ىچُخٌ کّ حگَ آٌ
حطٜخل رّٗخهّ ٔ ٍیّ٘ َزٕى ،يخ ؿٍِٕ ٔ حَگٍٕ َيحٗظیىَْ ،گخِ حیٍ پیٕٓظّگٗ ریٍ
حؿِحء ْٔظٗ رَهَحٍ َزٕى ًّْ ،حٍکخٌ ػخنى حُ ْى يٗپخٗیي .حُ يُظَ ىیگَ حٍطزخ١
ریٍ حؿِحء ْٔظًْٗ ،خٌ گٌحٍ ييحٔو حُ ؿیذ رّٕٗٓى ٔ رخنؼکْ ٍح طيحػٗ يٗکُي.
كویوض يٕٕٟع َْچّ رخٗي ،طخ حیٍؿخ هخرم ىٍک حٓض کّ يَحطذ ٔؿٕى َّىحٍحٖ
ػهٕ يکخَٗػهٕ يوخيُٗ ،
حرؼخى يکخَٗ ،رم ىحٍحٖ هٜهضْخٖ يؼُٕٖ ٔيوخيٗ حٓض .ىٍ ُ
َٗ ًَٗ ١رخٗيُْ .گخيٗ کّ ػزي يئيٍ ؿٓض َ١ف طوخٟخٖ هٕى حُ هيح ٍٔ ،رّآًٓخٌ
يٗکُي ،رّحیٍ يؼُٗ َیٔض کّ هيح كو ٢ىٍ آٌ رخالْخ هَحٍ ىحٗظّ رخٗي ٔ ،ىٍ ًْخٌ
نلظّ ىٍ پخثیٍ ،ىٍٓض ىٍ ههذ ٔ رـم ىٓض هٕىٕ كخَ َٟزخٗي .هيح ىٍ َْؿخ
ْٔض ٍٔ .رّآًٓخٌ کَىٌ يئيُخٌ رَكٔذ طؼخریَ يـخُٖ ٔ ط٘زیّ هَآَٗ حٓض:
ًٔخءًٓ« »ٔ44 :ٕ ...خء» رّيؼُخٖ «يهطن حنؼُهٕ» حٓض، «هيََٖ طوهّذ ٔؿٓک كٗحن ّ
ٔٓ۰۶ كکًض یگخَّ
ػهٕ يوخيٗ ٔ يؼُٕٖ .طؼظیى ػٕحو ىٍ رَحرَ هٕح ٙکّ حؿهذ رخ كَٔ آٍٔىٌ َٓ كظٗ ُ
طٕأو حٓض ،ىٍ كَُْگ يهضْخ حيَٖ ُٗخهظّ ٗيِ حٓض ٔ كکخیض حُ ػهٕ يوخيت
يؼظىنّ ىحٍى .چُیٍ طؼظیى ىٍ يٍٕى ًحص رٗچٌٕ ىحٍحٖ يٜيحم حطى ٔ حکًم يٗرخٗي.
حٓخٓخ ً يلخْیى رخال ٔ پخثیٍ حُ حيٍٕ حػظزخٍٖ ٔ هَحٍىحىٖ حٓض کّ ىحٍحٖ هخٛیض
َٔزٗ يٗرخٗي ،چُخٌکّ حٍطزخ ١ئظویى رخ يلم حٓظوَحٍ هٕىطخٌ ىحٍىَْ .ؿخ هٕىطخٌ
ك ٍٕ٠ىحٗظّ رخٗیي ،يلٕٓو ٔ يویخّ رخال ٔ پخثیٍ حُ ًْخٌ َوطّ آؿخُ يٗیخري .ىٍ
ًْخٌؿخ هيح ْى ك ٍٕ٠ىحٍى ٔ َٔزض رًّٗخ ىٍ ؿخیگخِ يؼُٕٖ ٔ يوخيت رخالطَ هَحٍ
ىحٍى .حیٍ ك ٍٕ٠ئظًَ ٔ آٌ رّآٌ حٓضٔ .گََّ ىٍ َلْحاليَ چیِی طلض ػُٕحٌ
"رخال ٔ پخثیٍ" ٔؿٕى َيحٍى .کیٓخٌُٗخٓخٌ يٗگٕیُيُْ :گخيٗ کّ رَٓطق ُيیٍ
حیٔظخىِحیى کَِٖ ُيیٍ پخثیٍ ٔ کَِٖ "يخِ" رخال ىیيِ يٕٗٗىٰ ،نکٍ آٌُْگخو کّ
رَٓطق کَِٖ يخِ حیٔظخىِ رخٗیى ،کَِٖ يخِ پخثیٍ ٔ ٓیخٍِٖ ُيیٍ ىٍ رخال ي٘خْيِ
يٕٗٗى .حیٍ ٟٔؼیض حُ ََْوطّٖ ىیگَ ىٍ ك٠خءًْ ،یٍگَّٕ هخرم ٍإیض حٓض.
يوٕالطٗ چٌٕ ُيخٌ ٔيکخٌ (کّ ىحٍحٖ ٔؿِٕ کًیضحَي) ىٍ هً ٕٜٙحص هيٓٗ
ْیچ يٍٕى ٔ يلٕٓو َيحٍَي .حٔ ْىچُخٌ کّ حُ ًّْٖ هیٕى يُِِ يٗرخٗي ،حُ حیٍ ىٔ هیي
َیِ يزَٖ حٓض ،حٔ رخ ًٗخ حٓض ،ىٍ ًْیٍ نلظّ ،ىٍ ًْیٍ كخل ،ىٍ َْؿخ ٔ ىٍ
َْكخل کّ ْٔظیيْ .ىحکٌُٕ ىٍ َْك٠خٖ کّ هَحٍ ىحٍیي ،حَ١حفطخٌ پَ حُهيح حٓض:
* « َٔ ُْ َٕ َي َؼ ُک ْى أَیٍَْ َيخ ُکُظ ُ ْى = 4 :۳۰ ،حٔ رخ ًٗخ حٓضَْ ،ؿخ کّ رخٗیي».
كزْم ْحن ٍَٕی ْي = ٔ۶ :۰ٓ ،،هب اى هگ گوكى ثَّوب ًيكیکروین». يٍ َ * ًََّ «ذْ ُيأ َ ْق َز ُ
بالیَ ْ
ّللاَ َی ُلٕ ُل َریٍَْ ْحن ًَ َْ ِء َٔهَ ْهزّ = ٕ4 :۴ ،ريحَیي کّ هيحَٔي كخیم ریٍ * « َٔح ْػهَ ًُٕح أ َ ٌَ َ
ػُِّی كَبَِِّی هَ َِیذٌ ۖ أ ُ ِؿ ُ
یذ ىَػ َْٕس َ حنيَحعِ اًَِح ٓؤَنَ َ
ک ِػزَخىِی َ ٗو ٔ ٚههذ حٔ حٓضَٔ « ».اًَِح َ
خٌَْ= ٔ۴۶ :ٕ ،گخِ رُيِگخَى حُيٍ ؿٕیخ َٕٗي ،پْ رّىٍٓظٗ يٍ َِىیک ْٔظى». ػ ِ
ىَ َ
حیٍْخ طًخيخ ً ىالنض رَ َلٗ حرؼخى ٔ يَحطذ يکخَت ًحص رٗچٌٕ َٔزض رّحَٔخٌ
ىحٍى( .يؼٕ٘م ًْیٍؿخ حٓض ،ریخثیي ،ریخثیي) ًْیٍ" ٍٕ١هَُد" َیِ ىحٍحٖ يلٕٓو
يوخيٗ حٓضَّ ،يکخَٗ .يؼُٗ هَُد ٔ رُؼي حَٔخٌ َٔزض رّهيح حیٍ حٓض کّ «ىٍ پُيحٍ،
گلظخٍ ٔ کَىحٍ حٔ ،طخچّ كي حَگیِِٖ هيح يلٍٕحَّ ييههیض ىحٍى».
يَحى حُ «حَگیِِٖ هيح يلٍٕحَّ» طًٜیىگیَٖ ىٍ ُْگخيّْخٖ طوخرم ٔ طُخٓذ
يُلؼض ٗو ٜٗرخ يُلؼض ػًٕيٗ حٓضٗ .و ٚرَّْحَيحُِ ىٍ ٍحِ َلغ ػًٕيٗ ٔ
هييض رّرَ٘یض ،حُ يُخكغ ٗو ٜٗػئل ًَخیي ،رًّْخٌ َٔزض ػًهٖ هيحپُٔيحَّ ٔ
هيح يلٍٕحَّ حٓضٔ .حنؼکْ رخنؼکْ .پْ «هيحهٕحْٗ» ًْخٌ «هیَهٕحْٗ» ٗي.
ٔٓ۰۰ كکًض ٗخَِىِْىٔ :كيص ؿَْٕی
ُلایذ ػبهَ
ْيحیض ػخيّ یکٗ ىیگَ حُ ٔؿِٕ حيَ حٓض ًّْٖ ،کخثُخص رَحرَ رخ "حيَ حٔ"
ٓز َلّ ٔ ٓـٕى ؿًیغ رّٕٖٓ «ٗيٌ» ٓیَ يٗکُُي .ػالِٔ رَحیٍ ٛیٍَٔصَ ،
يٕؿٕىحص َیِ ًْخَخ حيظؼخل حيَ يٗرخٗي .ىٍ حیٍ يٍٕى آیخص رٔیخٍ ُیخى ىٍ هَآٌ يـیي
آييِ حٓض .طُٓخ کهًّٖ «ْيحیض» ٔ ي٘ظوخص آٌ ٔ۰۰يَطزّ ٔ نلع «طٔزیق» ىٍ حرٕحد
يوظهق هٕى ٕٔ۴رخٍ طکَحٍ ٗيِ حٓضْ .ىچُیٍ ىٍ ٕٕ4يٍٕى رّٓـيِ ٔ ػزخىص
ؿًیغ حٗیخء ىٍ پی٘گخِ رخ ػظًض ًحص حهيّ ٍرٕرٗ طَٜیق گَىیيِ حٓض .رخ
يالكظّٖ حرظيحیٗ آیخص كٕم؛ حٔنیٍ َکظّٖ کّ رًٍّْ طزخىٍ يٗکُي ،رَْخٌ َظى ٔ
حَٔـخو طٕٛیقَخپٌیَ کخثُخص حٓض کّ رّآٌ ٗکِٕ ٔ ؿالل يٗرو٘ي:
= ىٍ گَىَّٖٔ ْٔظْٗ ،یچ ًٍِٖ َٓگَىحٌ َیٔض.
= كَکض ًْآُْگ ٔ ْيفيُيحَّ رّٕٖٓ يوٜي يؼیٍ.
َیءٍ ِا َال یُ َ
ٔزِّ ُق ِر َل ًْ ِي ِِ ٔ ْز ُغ َٔ ْحْل َ ٍْ ُ
َ َٔ ٝي ٍْ ِكی ِٓ ٍَ ۚ َٔاِ ٌْ ِي ٍْ ٗ ْ ٔ ِزّ ُق نَُّ حن َ
ٔ ًَ َخٔحصُ حن َ «ط ُ َ
َٔ ٰنَ ِک ٍْ َال ط َ ْلوَ ٌَُٕٓ ط َ ْٔزِی َل ُٓ ْى ۗ َْ = 44 :ٔ۰ ،چّ ىٍ آًٓخٌْخٖ ْلضگخَّ ٔ ُيیٍ ٔ
يخریٍ آٌْخ حٓض حٔ ٍح طٔزیق يٗکُُي .رّ ٍٕ١کهٗ ْیچ چیِ َیٔض ،يگَ حیٍکّ
طٔزیق ٔ ٓظخیٖ حٔ يٗکُيٰ ٔ ،نکٍ ًٗخ طٔزیق آٌْخ ٍح كٓى ًَٗطٕحَیي».
ـ طٔزیق يٕؿٕىحص رّچّ يؼُٗ حٓض؟
= حُ حیٍؿخ ىیگَ َْگَِٔ ٔ كَهّ ٍحِ هٕى ٍح يٍٗٔى :یکٗ هخثم رّحَـخو طٔزیق
ًٛظٗ يٗکُي؛ یکٗ ؿٕحٍكٗ ،ىیگَ ؿٕحَلٗ ،حیٍ َطوٗ يٕٗٗى؛ ىیگَٖ هٕل ُ
ٔؿٕىٖ ،آٌ ٓـٕىٖ ،یکٗ َ١یوظٗ ،ىیگَٖ َٗیؼظٗ ،یکٗ هَحرخطٗ ،ىیگَٖ
يُخؿخطٗ ،آٌ یکٗ ْى كویوظٗ؛ یکٗ ػخٗن پخکزخهظّ ،ىیگَٖ ػخري يؼخيهّگَ ٔ ُحْي
ٍیخءکخٍ ...ىٍ ػیٍكخلٔ ًّْ ،حنّ ٔ كیَحٌ!
ـ حُ ىیيگخِ ١یق ؿخنذ حْم يؼَكض ،کّ «يٕنٕٖ رهوٗ» ( ۶ٓ4ـ ٕ ْ ، ۶۰م)
ٔ «ٓؼيٖ ٗیَحُٖ» (ٓ ۳۴ـ ْ ، ۶۶4م) ىٍ ُيَِٖ آٌْخ حٓض ،طًخو يٕؿٕىحص
ػخنى ،حػى حُ ؿًخى ٔ َزخص ،ىحیًخ ً ىٍ كخل طٔزیق ٔ طٓهیم َطوٗ ٔ «کاليٗ» رٍّٕ١
الیُوطغحَي )ٔٓ(.كن حیٍ حٓض کّ رُخ رَ يُطن ػًین يؼُٕٖ ٔ َیِ كٓى ػهًٗ؛ ىٍ ػخنى
کٌٕ پيیيِٖ يوُغ رخ هٜی ّٖٜؿًخى يطهن ٔؿٕى َيحٍى ،ػخنى یکپخٍچّ كیخص
ؿخٔیي حٓض .كیخص رًّحص هٕى ىحٍحٖ هٜهض حُنٗ ٔ َٓييٖ ،طٕحو رخ ٛلخطٗ چٌٕ
كَکض ٔ ُحیُيِگٗ يٗرخٗي .يطخرن رخ يؼیخٍْخٖ ػهًٗ َیِ ٛئٍ حَٕحع حيٕحؽ ٔ
ط٘ؼ٘ؼخص حُ ًٍحص يخىٖ ٔ ؿًخىحص یک يٕٕٟع حػزخص ٗيِ حٓض.
ٔٓ۰۴ كکًض یگخَّ
رؼ ٗ٠حُ ػَكخء ریٍ "طٔزیق" ٔ "َطن" يالُيّٖ هخثم َیٔظُيَ .لْ ٔؿٕى ٔ
حؿخرض حيَ «کٍ» حُ َخكیّٖ يخىِ ٍح ػیٍ طٔزیق يٗىحَُي .حیٍ َظَ رخ يُطن ػهًٗ
هَحرض ىحٍى .آٌچّ يٓى حٓض ،ریخٌ كهٔلٗ ـ ػهًٗ حُ ؿَیخٌ کخٍ ْٔظٗ ىٍ چخٍچٕد
ٗ ْیجًخ أ َ ٌْ یَوُٕ َل نَُّ:
حؿخرض گَیَِخپٌیَ حُ حيَ «كؼهیض» حٓض« :اََِ ًَخ أ َ ْي َُُِ اًَِح أ َ ٍَحىَ َ
" ُکٍ"! ـ "كیکٌٕ" »۴ٕ :ٖ۶ىٍ كَحیُي هخٌَٕيُي «ْٕیضیخری» هِٕ رّكؼم ىٍ آييِ،
ٓپْ يـيىح ً رّهِٕ رخُ يٗگَىى طخ رخٍٖ ىیگَ ىٍ ْٕیض ؿيیي ٔ يظلخٔص رخ هزم ظخَْ
ٕٗى .آیخ ًَٗطٕحٌ َخو حیٍ ٍَٔي ٍح طٔزیق َیِ گٌحٗض؟
رّيٕؿذ ٗجٌٕ ٔ نٕحكن « ُکٍ» طًخيٗ يٕؿٕىحص ٔحرٔظّ رّػخنى ػیٌٕ ،رًّٕٗل
حَٔخٌٕ١ ،ػخ ً ـ یخ کَْخًَ ،خگِیَ حُ كَکض ىٍ ه ٢حنٔیَ ْيحیض ًّْگخَٗ هَحٍ
ىحٍَي .رّػزخٍص ىٔو :ح١خػض حُ حيَ « ُکٍ» یک هخٌَٕ ػًٕيٗ كخکى رَْٔظٗ
يٗرخٗيَْ .يٕؿٕىٖ کّ حيَ « ُکٍ» ٍح حؿخرض کُي هٕى رّهٕى ىٍ ئیَ ْيحیض هَحٍ
ىحٍى .یؼُٗ کّ رَّلٕ رخنٕؿٕى طٔزیق ٔ طٔـیي کَىِ حٓض)ٔٔ(.
کيحو ًٍِ حُ ػخنى حٓض کّ رظٕحَي حُ حيظؼخل حيَ "کٍ" حرخ ٍُٔى؟
ًٍحص ٔؿٕى ،رًّٕٗل حَٔخٌ ،حيَ « ُکٍ» ٍح حؿخرض کَىِ ٔ پْ يـًٕػّٖ ّ
ريیٍطَطیذ ؿًهّگٗ ىٍ ئیَ ْيحیض ًّْگخَٗ هَحٍ ىحٍَي .حیٍ حؿخرض هطؼٗ ٔ
حؿظُخدَخپٌیَ ،ىٍ ُرخٌ ىیٍ رّ«ي٘یّش ٰانٓی» ىٍ يُطن ػهى رّ"ؿزَ" ،ىٍ كهٔلّ
رّ"هخٌَٕ" ٔ ىٍ هخيّٕ ػَكخء رّ"ػ٘ن" طؼزیَ ٗيِ حٓض .ىٍ كویوض َّْٓ حُ
َٕػی "ؿزَ" ٓوٍ يٗگٕیُي .حهظالف ىٍ َخوگٌحٍٖ حٓض:
حٖ طٍ ٔ ؿخٌ رُيِٖ حٔ ،رُيِٖ ٗکَ هُيِٖ حٔ
ػوم ٔ هـــَى هیَِٖ حٔ ،ىل ٗــکَآکــُيِٖ حٔ
چَم يؼهن چّ رٕى؟ کُّٓطــَیٍ هیًّٖ حٔ
ٍٓظى ٔ كًِِ کٗ رٕى؟ ک٘ظّ ٔ حكکُيِٖ حٔ
يهک ؿٓخٌ چیٔض کّ طخ حٔ رّؿٓخٌ كوَ کُي
كــوَ ؿٓخٌٍحٓض کّ حٔ ْٔض هيحَٔيِٖ حٔ
آٌؿخ کّ هَآٌ يـیي حُ کلَ ٔ َخ كَيخَٗ حَٔخٌ حظٓخٍ َخ ٍٟخیظٗ كَيٕىِ ٔ
«هُظم حالَٔخٌ يخ حکلَِ »ٔ۴ :۴ٓ ،گلظّ حٓض ،یک ٔٛق ػُٕحَٗ حٓض؛ کّ حٍحىِٖ
آُحى رَٖ٘ ٍح ْيف گَكظّ .ؿخیض يَحطذ ،آٌکّ (چُخٌکّ گلظّ ٗي) حَٔخٌ يٕؿٕىٖ
ىٔ ٓخكظٗ حٓض ٔ ْىُيخٌ ىحٍحٖ ىٔ ْٔظٗ يٗرخٗي:
ٔ ـ ْٔظٗ ػوالَٗ ٔ طل ّکَٖ( .کّ رّػخنى حکزَ طؼزیَ ٗي)
ٔٓ۰۲ كکًض ٗخَِىِْىٔ :كيص ؿَْٕی
طُگ رٕى آٌ هخَّ ٔ آٌ ٔٛق ُكض ٔٛق ؿزَیهٗ ىٍ حی٘خٌ رٕىٍ ،كض
هـــَ ٕٗى چٌٕ ؿخٌ حٔ رٗآٌ ٕٗى يَىِ گَىى ٗو ٚکٕ رٗؿخٌ ٕٗى
حیٍ ٓوٍ كن حٓض ٕٔٛكٗ گلظّ حٓض ُحَکّ ؿخَٗ کآٌ َيحٍى ْٔض پٔض
4ـ يؼُٕٖ يٕنٕٖ:
گى ٗيٌ ىٍگى ٗيٌ ىیٍ يٍ حٓض َیٔظٗ ىٍْٔظٗ آثیٍ يٍ حٓض
یخ چٕ رٕٖ گم ىٍ حؿِحٖ گالد گى ٗيٌ چٌٕ ٓخیّحَيٍ آكظخد
۳ـ ٓیٔظى حَيحُِگیَة يظَٖ کّ حئَُ َْ ىحَٖ آيُٕ آٌٍح ىٍ ييٍّٓ يٗآيُٕى ىٍ ٓخل
ٕ ٔ۰۲ىٍ ؿٕٕ حَوالد كَحَّٔ ٟٔغ ٗي.
۶ـ هٕحؿّ ًْٗحنيّیٍ دمحم كخكع :
هَهّ طَ ،ىحيٍ ٔ ٓـخىِ َٗحد آنٕىِ ىٕٔ ٍكظى رّىٍ يیکيِ هـــٕحد آنٕىِ
گلض ریيحٍ ٕٗ حٖ ٍَْٔ هٕحد آنٕىِ آييحكّٕٔ کُخٌ يؾ رچّٖ رخىِ كَٕٔ
طخ َگَىى ُ طکٕ حیٍ ىیَ هَحد آنٕىِ ٗٔظٕٖ٘ کٍ ٔ آَگّ رّهَحرخص هَحو
۰ـ پخٓن حيخو ٍٟخ ىٍ ؿٕحد حرٍٓ ّکیض کّ ٓجٕحل کَى :چگَّٕ رٕى کّ يؼـِِٖ يٕٓٗ
ػٜخء ٔیيری٠خء ٔکخٍْخٖ هخٍم حنؼخىِٖ (ٗزیّ) ٓخكَحٌ رٕىٔ ،ػیٔی رخ ١زخرض ٔ ٗلخٖ ریًخٍحٌ،
ٔ ٓیّي رخ کالو كٜیق ٔ رهیؾ؟ ٔ يؼـِِٖ َْیک ٍح يوظهق هَحٍىحى؟ (حٕٛل کخكٗ ،ؽ ٔ ٔ۴ ٙ؛
رلخٍحالَٕحٍ ،ؽ ٔٔ ۰ٓ ٙ؛ حنٕحكٗ ،ؽ ٔ ٖٖ ٙ؛ طلٔیَ حنزیخٌٖ4 ،؛ حالطوخٌ ،ؽ ٖ ٔٓ ٙ
۴ـ "ٓلیَ كن ٔ ٛلیَ ٔكٗ" هى ٕٔ ٚٛ ٖٔ۴۰ـ ٕٕ
۲ـ ًْخٌ۲ ٙ ،
ٓٔ ـ يؼُٕٖ يٕنٕٖ:
کِٕ یــلیٗ ٍح پیخيٗ يـــٗکُي ُٓــگ رَحكًي ٓاليٗ يٗکُي
رخ ًٗخ َخ يلَيخٌ يخهخيٕٗیى يخ ًٓیؼیى ٔرٜیَیى ٔهٕٗیى
ؿهـهّٖ حؿـــِحء ػخنى رُٕ٘یي حُ ؿًخىٖ ػــخنى ؿخٌْخ ٍٔیي
ٔٓـــّٕٖٓ طؤٔیمْخ رِىحیض كخٕ طٔزـــیق ؿًخىحص آیـيص
ؿًهّ ًٍحص ؿٓخٌ ًَْحُ ٗي گَطَح حُ ؿیذ چً٘ٗ رخُٗي
رخطٕ يٗگٕیُي ٍُٔحٌ ٔٗزخٌ ؿًهّٖ ًٍحص ػـــخنى ىٍ َٓخٌ
رخ ًٗخ َخيلَيخٌ يخهخيٕٗیى يخًٓیؼیى ٔرٜیَیى ٔهٕٗیى
ْٔض يلّٕٔ كٕحّ حْم ىل َطن آد َٔطن هخک َٔطن گم
گٕیي ٔ حُ كخل آٌ حیٍ رٗهزَ َْیکٗ طٔزیلٗ رَ َٕع ىیگَ
آٌ ؿًـــخى حَيٍ ػزخىص حٔٓظخى آىيـــٗ يُکَ ُ طٔـــزیق ؿًخى
رٗهزَ حُ ىیگَ ٔ حَيٍ ٗکٗ رهکّ ْلظخى ٔ ىٔ يهض ْـَیکٗ
«ٓؼيٖ ٗیَحُٖ»:
ًَّّْ ئظًؼٗ كٓى کُي حیٍ گلظخٍ کِٕ ٔ ىٍیخ ٔ ىٍهظخٌ ًّْ ىٍ طٔزیقحَي
ٔٔ ـ يؼُٕٖ يٕنٕٖ:
يٗٗظخرُي ىٍ ػهٕ ًْچٌٕ َٓخل ًٍِ ً ٍِّ ػخٗوخٌ آٌ ؿـًخل ّ
طُویش طٍ يیکُُي حُ رَٓ ؿخٌ ٓزق َّلل ْٔض حٗظخر٘خٌ
ٔٔٓ۴ كکًض ٗخَِىِْىٔ :كيص ؿَْٕی
ٔ۰
ـــــــــــــــــــــــــ
ػوٗ ّ عُْو
ـــــــــــــــــــــــــــــــ
ٕٔٓ۴ كکًض یگخَّ
کْى ّ كَبك
ىٍ كهٔلّ ػخرض حٓض کّ «ریٖ حُ یک ؿَْٕ ىٍ کخٍ َیٔض ،ح ّيخ حػَحٝ
کَٕخگٌٕ حٓض؛ طَکیذ ؿَْٕ طـییَ يٗکُيَّ ،هٕى ؿَْٕ ».آٌچّ حیٍ كَحیُي ٍح
يًکٍ يٗٓخُى رّ"هخٌَٕ هز ٔ ٞرٔ "٢يٕٕٓو حٓض .حیٍ هخٌَٕ کّ رّيؼخرّ یک
حََژة َخيَثٗ ٔ كٕمحنؼخىِ هٕٖ ػًم يٗکُي ،ىٍ حرظيح ػخنى يًکُخص ٍح حُ هِٕ رّكؼم
آٍٔى ،رّآٌ ٗکم ٔ َظى رو٘یي ،ىٍ كَحی ُي آٌ طؼيى ْٕیض ٔ طکؼَ حَٕحع ٍح رخػغ ٗي،
ىٍ كخُ رؼيٖ ،ئیَ طکخيم حَٕحع ٍح ًْٕحٍ ٓخهض ٔ ْى حکٌُٕ يـًٕػّٖ کخثُخص ٍح
رّٕٖٓ ْيف يؼیٍ پیٖ يٗرَى .ىٍ پَطٕ ًْیٍ هخٌَٕ حٓض کّ َْپيیيِ پْ حُ ٗ١
يَحكم رًٗٗخٍ ؿًغ ٗيٌ ٔ رخُ ٗيٌ ،حُ هِٕ رّكؼم ٔ حُ كؼم رّهِٕ طزيیم يٗگَىى.
حنظخَْ حكٔخّ يٕٗٗى کّ حٗیخء ٔ حؿٔخو ىٍ يَكهّٖ «رَْٔٗٗ »٢ء ػهٗ ّ
يـيىح ً رٍّٕٛص هِٕ ٔ يخىِٖ حٔنیّٖ ههوض ،یؼُٗ گَى ٔ ؿزخٍ ٔ گخُ حٔنیّ
رَيٗگَىى ،ح ّيخ كٗحنٕحهغ رَّلْ كخنض حٔل رخُ ًَٗگَىى .طُٓخ ٛلخص ي٘ظَکٗ کّ رخ
يخىِٖ حٔنیّ يٗیخريًْ ،خَخ ىحٗظٍ هٜهض ْیٕنٗ رخ ٔٛق آيخىِگٗ رَحٖ ظٍٕٓ ىٍ
يخْیض ي٘و ٚؿيیي حٓض .آٌ چُخٌکّ ىٍ حرظيح يخىِٖ ْیٕنی يُزغ طًخو هِْٕخ رٕى،
حیٍ رخٍ َیِ حیٍ يخىِٖ يُزٔ ٢يُزغ هِْٕخٖ آيخىِ رَحٖ ظٍٕٓ ىٍ كؼهیضْخٖ رؼيٖ ٔ
يظلخٔص رخ هزم يٗرخٗي .آٌچّ کّ حئَُ یک ٛوَِٖ ُٓگٗ حٓض ،ىٍ يَكهّٖ رؼي
يًکٍ حٓض رّيؼيٌ ؿُٗ حُ ُيَى ٔ حنًخّ ٔ كهِحص گَحٌرٓخء يزيل گَىى ،یخ رّطهٗ
حُ هخک يَؿٕد کّ يُزغ ٍٔیٖ گمْخ ٔ گیخْخٌ يؼطَ رخٗي.
ىٍ ١زیؼض «ؿَْٕٖ» ٔؿٕى َيحٍى کّ طـِیّ َٕ٘ى .حكال ٌٕ١گلظّ رٕى :طًخيت
ؿٓخٌ يخىٖ حُ چیِْخٖ ٓخهظّ ٗيِحَي کّ ىٍ حػَ ُيخٌ ٓخیٖ ٔ كَٓخیٖ يٗیخرُي،
ٔنٗ چیِْخٖ کّ حُ هخنذ یخ ٍٕٛص رُٗيخٌ ٓخهظّ ٗيِحَي ػخرض يٗيخَُي .حُ آٌ
ؿًهّ "ٍٔف" حٓض .کهیخص ٓوٍ حكال ٌٕ١ىٍٓض حٓض؛ ُیَح هخٌَٕ "هزٔ "ٞ
"رٔ "٢طُٓخ ىٍ يخىِ ىحٍحٖ حػظزخٍ حٓض ،الؿیَ .گَچّ يـخُح ً ىٍ يٍٕى رَهٗ
يـَىحص [َظیَ ٍٔف] َیِ طؼزیَ رّ«هزٍٔ ٞف» ٗيِ حٓض؛ کّ يَحى حُ آٌ رخُگ٘ض ّ
"ٍٔف" رّکخٌَٕ حٔنیّ ٔ حنٓت هٕى حٓضٰ ،نکٍ حیٍ طؼزیَ ئظهِو «رٍٔٔ ٢ف»
ًَٗرخٗي .رهکّ "ٍٔف" رخ ٛلض ػخٍیّحٖ ىٍ کخنزي كهٕل يٗکُي.
ىٍ یک َگخِ کهَٗٓ ،حَٓ هَآٌ يـیي يًهٕ حُ ریخٌ هخٌَٕ هز ٔ ٞرٔ ،٢کٌٕ ٔ
كٔخى ،ػَ ٔ ٝؿًغ ٔ كَ٘ ٔ ََ٘ يخىِ حٓض .ههوض کخثُخص ،ههوض حَٔخٌ حُ هخک،
رَگ٘ض يـيى حٔ رّهخکَُ ،يگٗ پْ حُ يَگ ،كَؿخو کخٍ ؿٓخٌ ،ط٘کیم ػٕحنى
رؼيٖ ،پیيحیٖ كیخص يـيى ...کّ طًخيخ ً ىٍ هَآٌ َٗیق يطَف ٗيِ حٓض؛ حُ حٗظًخل
ٔٓ۴۳ كکًض ْليِْى :ؿَْٕ ٔ ػَٝ
حیٍ هخٌَٕ رَطًخو حؿِحء ٔ حٍکخٌ ػخنى يخىِ هزَ يٗىْي .ىٍ هَآٌ کَیى ،حِػًخل هزٞ
ٔ رٔ ٢رّهيح َٔزض ىحىِ ٗيِ حٓض؛ ٛلض حیٍ حىػخ حُ آٌ رخرض يلم هزٕل حٓض کّ
ًحص حهيّ حنْٕٗ ٔحٟغ حیٍ هخٌَٕ حٓض ٔ حیٍ ًْخٌ َلْ "ي٘یّض" حٔ حٓض .ىٍ
حیٍؿخ رّچُي آیّٖ َٗیلّ ىٍ يٕٕٟع يٍٕى رلغ حٗخٍِ يٗکُیى:
ّللاُ َی ْزيَأ ُ ْحنو َْهنَ ػ ُ َى یُ ِؼیيُُِ ػ ُ َى ِانَ ْی ِّ ط ُ َْ َؿؼٌَُٕ »ٔٔ :ٖٓ ،
*« َ
ٞ ّللاُ یَ ْوزِ ُ
یَس ً ۚ َٔ َ ٟؼَخكًخ َکؼِ َ ٠خ ِػلَُّ نَُّ أ َ ًُْٔخ كَیُ َ ٟخ َك َ ّللاَ هَ َْ ً
َ ٝ * « َي ٍْ ًَح حنٌَِی یُ ْو َِ ُ
ِ َٔ ٢انَ ْی ِّ ط ُ َْ َؿؼٌَُٕ » »ٕ4۳ :ٕ ،حیٍ آیّٖ يزخٍکّ ىحٍحٖ ّٓ كَحُ ػًيِ يٗرخٗي: ٔ ُ َٔیَ ْز ُ
ّللا هَٟخ ً كُٔخ ً» :طٕٛیّ رّػًم حهالهت حػطخء هَٝ ٔ ـ «يٍ ًحنٌّٖ یوَّ ٝ
حنلُّٔ ٔ طؤکیي رّپخىحٕ يؼُٕٖ آٌ طخ كيٖ کّ حُ ىیي هَآٌ کَیى ،ىحىٌ هَ ٝحنلُّٔ
رًُّْٕع هٕیٖ ،ئخٖٔ رخ حػطخء آٌ رًّحص هيٓٗ حٓض.
ّللا حٓض؛ حُ آٌؿخ کّ رَ٘ ًحطخ ً ٕ ـ «كی٠خػلّ حٟؼخكخ ً کؼیَس» :طؤکیيٖ رَیوَّ ٝ
يُلؼضؿٕ ٔ طکخػَ ١هذ يٗرخٗي ،هَآٌ يـیي رخ ُرخٌ کخٓذکخٍحَّ ٔ ٔػيِٖ ٕٓىٖ
َٓٗخٍ رخ حٔ ٓوٍ گلظّ حٓض.
ّٔللا یوز ٔ ٞیزٔ ٔ ٢حنیّ طَؿؼٌٕ» ًٍٟ :حیٍکّ طً٠یُٗ رَكَحُ ىٔيٗ ٖـ« ّ
حٓض ،ریخَٗ حُ حٛم هخٌَٕ كخکى رَْٔظٗ يٗرخٗي .حیٍ رّآٌ يؼُٗ حٓض کّ «حٖ
رَ٘ طٕ هیخل يکٍ کّ يٍ الف گِحف يَُٗى ،ريحٌکّ يٍ هخىٍ يطهن ٔ كؼخل يخ ی٘خء
ْٔظى ،حیٍ يُى کّ ْٔظٗ ٍح ػَ ٔ ٝؿًغ يٗکُى ٔ َٓ ٍٗظّٖ طًخو ٔؿٕى رّهٕىو
يُظٓٗ يٗگَىى .يٍ کّ ىَیخٖ رخ حیٍ ػظًض ٍح آكَیيِحو ٔ آٌٍح هز ٔ ٞرٔ ٢يٗکُى،
يٗطٕحَى رًّٗخ ٕٓى كَحٔحٌ رَٓخَى ...ىٍ ؿخٖ ىیگَ ًْیٍ يؼُٗ ٍح رّکم ػخنى
ػهَ ْی ِّ ۚ َٔنَُّ ْحن ًَؼ َ ُمْٔظٗ طَٖٔ يٗرو٘ي َٕ ُْ َٔ « :حنٌَِی یَ ْزيَأ ُ ْحنو َْهنَ ػ ُ َى یُ ِؼیيُُِ َٔ ُْ َٕ أ َ ْْ َٕ ٌُ َ
یِ ْحن َل ِکی ُى»ٕ۰ :ٖٓ ، ْ َٕ ُْ َٔ ۚ ٝحن َؼ ِِ ُ ص َٔ ْحْل َ ٍْ ِ ْحْل َ ْػهَ ٰٗ كِی حن َ
ٔ ًَ َخٔح ِ
= ٔ حٔ آٌ چُخٌ کٔٗ حٓض کّ (ػًم) ههن ٍح آؿخُ ًَٕى:
= (رَُٔ َْٗٗء) ٓپْ رَيٗگَىحَي:
= (کًٌٕ َْٗٗء) ٔ آٌ ،آٓخٌطَیٍ کخٍ حٔ حٓض؛ رَحٖ (کخٍ) حٔ ًََّْٕخٖ
رخالطَ ىٍ آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ حٓض؛ ٔ حٔ ػِیِ ٔ كکیى حٓض ...طؼزیَ رّ«ٔ نّ حنًؼم
حالػهٗ» ىٍ حیٍ آیّ ٔ آیّٖ « ِ ّّلل حنًؼم حالػهٗ »ٔ4 :۶ٓ ،کّ طيحػی کُُيِٖ « ُيؼُم
حكال »َٕٗ١حٓض ،يُ٘ؤ کؾ كًْٓٗخٖ كَحٔحٌ گَىیيِ ٔ پخیّٖ حٛهٗ كهٔلّٖ حیيِآنیٔى
ٍح ط٘کیم يٗىْي؛ كخل آٌکّ حیٍىٔ كَحُ حُ آیخص کَیًّ حٗخٍِ رّطؼيى ْٕیضْخ ىحٍى،
َّىٔگخَّگٗ يخْیض َْٗٗء ،ىٍ حیٍؿخ كهٔلّٖ حیيِآنیٔى (يظؤػَ حُ حكال )ٌٕ١رّحٗظزخِ
ٔٓ۴۶ كکًض یگخَّ
يؼظوي رّٔؿٕى ْىُيخٌ ىٔ يخْیض حػهٗ ٔ حٓلم رَحٖ َْپيیيِ ٗيِ حٓض .کّ ٛلیق
َیٔض ،يَحى حُ «يؼم حػالء» ًََّْٕخی ػخنی حُ ههوض حٓض .آیخص َٗیلّٖ ًیم
ص يٗطٕحَُي طلٔیَٖ ىٍٓض ٔ طزییٍ يُخٓزٗ حُ «يؼمحالػهٗ» رخٗي« :نَو َْه ُن حن َ
ٔ ًَ َخٔح ِ
خّ َال یَ ْؼهَ ًٌَُٕ = »۳۰ :4ٓ ،يلووخ ً ههوض خّ َٔ ٰنَ ِک ٍَ أ َ ْکؼ َ ََ حنَُ ِ ن حنَُ ِ ٝأ َ ْکزَ َُ ِي ٍْ ه َْه ِ َٔ ْحْل َ ٍْ ِ
آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ ٓوضطَ حُ ههوض آىيیخٌ حٓض؛ ٰنکٍ ریٖطَ يَىو ًَٗىحَُي.
ٔ ًَخ ُء ۚ رََُخَْخ»ٕ۰ :۰۲ ، ٗيُّ ه َْهوًخ أ َ ِو حن َ ـ «أَأ َ َْظ ُ ْى أ َ َ
= آیخ ههوض (ىٔرخٍِ)ی ًٗخ ىٕٗحٍطَ حٓض ،یخرُخٖ آًٓخٌ؟
ة»ٔ۶ٓ :ٖ ، د ِألُّ ِلی ْاأل َ ْلجَب ِ ف اللَّ ْی ِل َّالٌَِّ ِ
َبه ََلیَب ٍ ٗ َّ ْ
افزِ َال ِ د َّ ْاأل َ ْه ِ بّا ِ
َ َو َن ال َّ ـ «اِ ٌَ كِی َف ْل ِ
= ُوبًب كه فلوذ آٍوبىُب ّ ىهیي ّ آهلى ّت ّ هّى ًْبًَُبی اٍذ ثوای اهثبة ػوْل.
ػهَ ٰٗ أ َ ٌْ یَ ْوهُنَ ِيؼْهَ ُٓ ْى ۚ رَهَ ٰٗ َٔ ُْ َٕ ٝرِوَخى ٍٍِ َ ص َٔ ْحْل َ ٍْ َ ٔ ًَ َخٔح ِ ْْ حنٌَِی َههَنَ حن َ ـ «أ َ َٔنَی َ
ْحنو ََال ُم ْحن َؼ ِهی ُى = »۴ٔ :ٖ۶ ،آیخ کٔی کّ آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ ٍح آكَیي ،هخىٍ َیٔض
ىٔرخٍِ يخَُي آٌْخ ٍح ههن ًَخیي؟ رَهَ ٰٗ ،چَح کّ حٔ آكَیُُيِی ىحَخ حٓض.
آیخطٗ ريیٍي ًٌٕ٠ىٍ هَآٌ كَحٔحٌ حٓض ،ؿًؼخ ً يیٍٓخَي کّ يخىِ رّ ٍٕ١کهٗ
ىٍیک ئیَ يُلُٗ ىحٍحٖ ىٔ هّٕ كَحُ ٔ كَٔى كَکض يٗکُي؛ ىٍ هّٕ ٛؼٕىٖ
هٕى رّٕٖٓ حَوزخ ٔ ٝكؼهیض ٔ ،ىٍ هّٕ َِٔنٗ رًّٓض حَزٔخ ٔ ١حُ ىٓض ىحىٌ
ْٕیض يٕؿٕىِ طـییَ ٗکم يٗىْيَْ .یک حُ آٌ ىٔ يَكهّ رّكکى ًْخٌ هخٌَٕ ػخو،
ىٍ يظٍ هٕى يوييخص كَکض ٔ ٍٔٔى رّيَكهّٖ رؼيٖ ٍح كَحْى يٗٓخُى:
َؿؼُ ُکى َؿًیؼخ ً َٔػيَهللاِ َكوَخ ً حََِّ یَ ْزيَ ُء ْحنوَهنَ ػ ُ َى یُؼیيُُِ »4 :ٔٓ ... * «حِنَیّ َي ِ
ّللاِ ۚ؟! »۶۱ :ٕ۰ ٗ أَاِ ٰلٌََ َّه َغ َّ
بء َّ ْاأل َ ْه ِ َ َو ِ * «أ َ َيٍ یَ ْزيَأ ُ ْحنو َْهنَ ػ ُ َى یُ ِؼیيُُِ َٔ َيٍ یَ َْ ُُهُ ُ
کى ِ ّهيَ ال َّ
ّللاُ َی ْزيَأ ُ ْحنو َْهنَ ػ ُ َى یُ ِؼیيُُِ ػ ُ َى ِانَ ْی ِّ ط ُ َْ َؿؼٌَُٕ »ٔٔ :ٖٓ ، *« َ
ِیَ»ٔ۲ :ٕ۲ ، ّللایٔ ٌ ػهَٗ َ ک َ ّللاُ ْحنو َْهنَ ػ ُ َى یُ ِؼیيُُِ اِ ٌَ ًَ ِن َ
ة َ * «أ َ َٔنَ ْى یَ ََ ْٔح َکی َ
ْق یُ ْز ِي ُ
* «حَّّ یُزي ُء ٔ یُؼیي»۴۳ :ٖٔ ،
َخٍس ً أ ُ ْه ََ ٰٖ»۳۳ :ٕٓ ، * « ِي ُْ َٓخ َههَ ْوَُخ ُک ْى َٔكِی َٓخ َُ ِؼیيُ ُک ْى َٔ ِي ُْ َٓخ َُ ْو َِ ُؿ ُ
ک ْى ط َ
َ ٝر ْؼيَ َي ْٕطِ َٓخ ۚی َٔیُلْ ِیی ْحْل َ ٍْ َ ض َٔی ُْو َِ ُؽ ْحن ًَ ِیّضَ ِيٍَ ْحن َل ِ ّ ی ِيٍَ ْحن ًَ ِیّ ِ* «ی ُْو َِ ُؽ ْحن َل َ
ک ط ُ ْو ََ ُؿٌَٕ »ٔ۲ :ٖٓ ، َٔ َک ٌَٰ ِن َ
كخٛم آیخص كٕم یکگِحٍِ حٓض« :طًخو كؼهیضْخ رخ حٍحىِٖ هيح حَـخو يٗگیَى»
ـ هيح چیٔض؟
= حٍحىِٖ كخکى رَْٔظی،هخٌَٕ ؿخٍٖ رَْٔظٍٗٔ ،ف ْٔظی...یخَْػُٕحٌ ىیگَ.
ٔٓ۴۰ كکًض ْليِْى :ؿَْٕ ٔ ػَٝ
ػهض ٔ ْى يؼهٕل كَکض يخىِ حٓض .كخٛم طَکیذ ط٠خىْخ ظٍٕٓ كؼهیض ؿيیيٖ
يـخیَ رخ ْٕیض هزهٗ حٓض« :نٕالحنظ٠خى نًخ ٛق كئع حنلخىػخص».
یک ٛوَِ ُٓگ کّ ىٍ َگخِ حٔنیّ آٍحوٓ ،خکض ٔ یک َٕحهض يًَٗخیي؛ يًکٍ
حٓض ًٍْ ػٕحو ٍح رّحیٍ حٗظزخِ ریخَيحُى کّ آٌ ًْٕحٍِ چُیٍ رٕىِ ٔ هٕحْي رٕى؛ ح ّيخ
ىٍ ىیي حْم رٜیَص ،آٌ ٛوَِ یک ىٍیخٖ يٕحؽ ٔ ٕ١كخَٗ حٓض کّ ىٍ ىل هٕى
طالطىْخ ىحٍى ،آٌچُخٌ کّ ْیچ ًٍِٖ حُ آٌ یکنلظّ آٍحو ٔ هَحٍ َيحٍى؛ حْم يؼَكض
رٍُّٔٗٗ ٔ گٕیخ رخ چ٘ى هٕى يٗریُُي کّ چگَّٕ ًٍحص هخک ،طلض ْيحیض ًْیٍ
هخٌَٕ ؿٌد ٔ ىكغ ،رّْى پیٕٓظّ ٔ چُیٍ ٛوَِٖ رّٔؿٕى آٍٔىِ حٓض؛ ْى حکٌُٕ َیِ
ًّْ ٖ آٌ ًٍحص رخُْى طلض طؤػیَ ًْیٍ هخٌَٕ کٌٕ ٔ كٔخى ىٍ طالٕ ٔ طکخپٕحَي طخ
يـيىح ً آٌ ٛوَِ ٍح رّكَٓخیٖ ٔ پٌیَٕ ْٕیض ىیگَ رک٘خَُي .إٌْٓیض ؿيیي
يظُخٓذ رخ حٓظؼيحى ٔ يوظ٠یخص ًحطٗ يخىِ؛ یخ هخک ،یخ گَْٕ هٕحْي رٕى .كکًخء حُ
حیٍ ٍَٔي يٕكویض آيیِ ،رّ« ُههغ ٔ نُزْ» طؼزیَ يٗکُُي.
حُ حیٍ َکظّ َزخیي ؿخكم ٗي کّ حیٍ هخک َّآٌ هخک هزهٗ ٔ حٔنیّ هٕحْي رٕى؛
ُیَح رخُگ٘ض رّيخْیض ٔ هٕٜٛیض کیلت هزم رَحٖ ََْٗٗء يًظُغ حٓض .حُ حیٍ
رّرؼي َیِ هخٌَٕ کًٌٕ ٔ رَُٔ رّطالٕ ٔهلَّخپٌیَ هٕى حىحيّ يٗىْي طخ رخٍٖىیگَ حیٍ
ْٕیض ؿيیي ٍح رَّٗٗء ىیگَٖ کّ ًحطخ ً كخیِ حٓظؼيحى آٌ رخٗي ،يزيل ٓخُى.
ط٠خى َْپيیيِ يظُخٓذ رخ يوظ٠خٖ ًحطٗ آٌ پيیيِ حٓض .ط٠خىْخٖ کّ ىٍ
ؿخيؼّ ٖ رَٖ٘ يٕؿٕى حٓض ،رخ ط٠خىٖ کّ ىٍ ىٌٍٔ َْكَى آىيٗ ٔؿٕى ىحٍى ،رخ
ط٠خىٖ کّ ىٍ رطٍ کِٕ ٔ ىٍیخ ٔ ىٍهض كؼخنیض ىحٍى هخرم ؿًغ ٔ هیخّ َزٕىِ ٔ رخْى
طلخٔص يخْٕٖ ىحٍَي .ريیٍ يؼُی کّ :حهظالف کیلت ػُخ ،َٛيُظؾ رّحهظالف کیلٗ ىٍ
ط٠خىْخ ٔ َلِٕٖ ػًمکَى َْیک حُ آٌ ط٠خىْخ يٕٗٗى .حكٌِٔ رَحیٍ ػخرض حٓض
کّ حَٕحع ط٠خىْخ ىٍ"آٌ ٔحكي" ىٍ ؿٕف َْپيیيِ ي٘ـٕل کخٍ حٓض.
حٛلخد كکًض ٔ رَْخٌ َٗف يزٕٔ ٗ١حُ حَٕحع ط٠خىْخ ٔ َلِٕٖ کخٍکَى
آٌْخ حٍحثّ کَىِحَي کّ ٍَٟٔطٗ رَحٖ َ١ف آٌْخ ىٍحیٍ يوظَ َٜیٔض)ٕ(.
ًٍحص يخىٖ ىٍ ػیٍ طًخيٗ ّ ة ـ رؼبهل:
حیٍکّ رخْى ٟيیض رّهَؽ يٗىُْي ،ىٍ طؼخيم ٔ طؤػیَ ٔ طؤػَّ ىحیًٗ َیِ هَحٍ ىحٍَي.
ًٍحص يخىِ ،رّطؼخيم يؼزض ؿٓض كلع ٟٔؼیض يٕؿٕى حُ یؼُی ًْیٍ ٟيیض ىحیًٗ ّ
یک َ١ف ٔ ،ىٍػیٍكخل رّحیـخى رٔظَ يُخٓذ رَحٖ پیيحیٖ ىیگَگَٕٗ ،یخ ًْخٌ
کًٌٕ ،یخ رَُٔ ْٕیض ؿيیي حُ ٕٖٓ ىیگَ يٗحَـخيي .كَحیُي حیٍ حٛم ،رٔیخٍ پیچیيِ
ٔٓ۴۲ كکًض ْليِْى :ؿَْٕ ٔ ػَٝ
ط٠خى ٔ طؼخيم ىٍ ًحص يخىِ يٕؿزخص كَکض ٔ طـییَ ٍح كَحْى يٗآٍٔى .كَکض
ػزخٍص رخٗي حُ «هَٔؽ طيٍیـٗ َٗٗء حُ هِٕ رّكؼم ».هَٔؽ کّ كؼم حٓض َیخُيُي
حٓزخد ٔ ػههٗ يٗرخٗي کّ ًْخٌ ط٠خى ٔ طؼخيمحَي .يٕهغ طلهیم كٕحىع گٌٗظّ ٔ
پیٖریُٗ ٔهخیغ آیُيِ ،رخیي ًْیّ٘ رّهخٌَٕ كَکض يخىِ طٕؿّ ىحٗضُْ .گخيٗ کّ
كَکض َٕیُٗ حُ يخىِ ظخَْ يٕٗٗى ،كَکخص هيیًٗ يللٕظ يٗيخَُي ،ح ّيخ َوٖ هخرم
طٕؿٓٗ ىٍ طؼییٍ كخنض كَکض َٕیٍ ٔ ََٕٓٗض يخىِ َيحٍَيُ ،یَح َٓػض كَکض
هزهٗ َٔزض رّكَکض كؼهٗ َخچیِ حٓض ،ىٍٓض حٓض کّ آٌ كَکض هزهٗ
ُیَٓخهضْخٖ كَکض َٕیٍ ٍح رّٔؿٕى يٗآٍٔى ،ح ّيخ حُ آٌؿخ کّ ئیَ كَکض
پیٕٓظّ ٍٔ رّؿهٕ يٗرخٗيٓ ،خُٔکخٍ هزهٗ رخ کخٍ آیُيِ ًَٗهٕحَي.
گلظّ ٗيِ کّ ط٠خى يلٕٜل كَکض حٓضَّ ،ػخيم آٌ ،حیٍ ٓوٍ ىهین َیٔض؛
ىٍ كویوض كَکض يؼهٕل ط٠خى ٔ طؼخيم حٓض .حیٍ يطهذ رٍُّٔٗٗ ىٍ طـِیّ ٔ
طلهیم كهٔلّٖ طخٍین ٔ ْىچُیٍ ىٍ ػخنى يیکخَیک طـَرّ ٗيِ حٓض .چُخٌکّ ىٍ ػهٕو
حؿظًخػٗ ػخرض حٓض ،ط٠خى ریٍ ١زوخص كخکى ٔ يلکٕو حٓض کّ حَوالرخص طخٍینٓخُ
ٍح ٍهى يَُٗي ،حَوالرخص حؿظًخػٗ ٔ ٓیخٓٗ یؼُٗ ًْخٌ "كَکض" کّ يلٕٜل آٌ
"ط٠خى" يٕؿٕى ىٍ ٓخهظخٍ ؿخيؼّ ٔ طُٕیغ َخػخىالَّی هيٍص ٔ ػَٔص يٗرخٗي.
ْىچُیٍ حٓض ػخنى يیکخَیک :يٕطٍٕٖ کّ كَکض يٗکُي ،ىٍ َْىَ ٍَٔحٌ هٕى
ىِْخ رخٍ كَ٘ىِگٗ ٔ حَلـخٍ ٍح پ٘ض َٓ يٗگِحٍى ،آٌ كَ٘ىِگٗ َخٗٗ حُ گخُ ٔ
روخٍ يظَحکى َخٗی حُ حكظَحم رّحٟخكّٖ ْٕحٖ يکیيِ ٗيًِْ ،خٌ ط٠خىٖ حٓض کّ
يُـَ رّحَلـخٍ ىٍ يللظّ ٔ رّكَکض ىٍآييٌ ٍیُگ ٔ پٔظخٌ يٗگَىى...
ػيِٖ حُ کٔخَٗ کّ طخرغ كهٔلّٖ حیيِآنیٔى ْٔظُي كَکض ٍح يٕؿي ط٠خى
يٗىحَُي ،حیٍ یؼُی حُ کًَ کخٍ گَكظٍ ،یخ َٓچپّ کَىٌ ئخثم .آٌْخ رخ حٍحثّٖ حیٍ
َظَ ًٍٟحیٍکّ حُ ریخٌ ػهض كَکض ػخؿِ يٗيخَُي ،رخیي رّكَٔ پخٗٗ َظخو ْٔظٗ
ىٍ َظیـّٖ ط٠خىْخٖ ْيحیض َ٘يِ طٍ ىٍ ىُْي! ُیَح حُ َوطّ َظَ آٌْخ ٔهظٗ کّ
كَکض يُـَ رّط٠خى رٕ٘ى ،ط٠خى يُطوخ ً رخیي رّكَٔپخٗٗ ْٕیض ریخَـخيي ،چٌٕ ط٠خى
يخَُي ْٕحٖ كَ٘ىِ ىٍ ىٌٍٔ کیّٔ يٗيخَي ،ك٘خٍ ْٕح رخیي حیٍ کیّٔ ٍح پخٍِ کُي طخ
آُحى ٕٗى ،کّ حٛطالكخ ً رّآٌ «كم ط٠خى» گلظّ يٕٗٗى.
پْ كَکض يٕؿي ط٠خى َیٔض ،يلٕٜل ط٠خى حٓض .يُظٓٗ يَحطذ ْىچُخٌ کّ
ط٠خى يٕؿي كَکض يٕٗٗى ،كَکض ْى رّط٠خىٖ حُ َٕػٗ ىیگَ يُظٓٗ يٗگَىى ...
حیٍ ٍَٔي یک َُـیَِٖ رٗحَظٓخ ٍح ط٘کیم يٗىْي کّ طخ يخالَٓخیّ حىحيّ يٗیخري ٔ
ٔٔٓ۲ كکًض ْليِْى :ؿَْٕ ٔ ػَٝ
ظٍٕٓ ٔحكٕل ْٕیضْخ ىٍ پَّٖٔٓ ُيخٌ ٍح يلون يٗٓخُى :ط٠خى ـ كَکض (طؼخٟي
آٌ رّآٌ = ظٍٕٓ ْٕیض ؿيیي ،رخُ ط٠خىی حَُٕػی ىیگَ ٔكَکظی حَُٕػی ىیگَ)...
كهٔلّٖ حیيِآنیٔى يظٕؿّ َیًٗ حُ يٕٕٟع ٗيِ ٔ گلظّ« :ط٠خى يلٕٜل كَکض
حٓضَ ٔ ».یًٗ ىیگَ ٍح رال ؿٕحد گٌحٗظّ کّ« :ط٠خى رّچّ چیِٖ يُظٓٗ يٕٗٗى؟»
ىٍحیٍؿخ چُخٌ ىچخٍ َٓىٍگًٗ يَٕٗٗي کّ حُ حػظَحف رّحیٍکّ« :ط٠خى يُـَ
رّكَکض رؼيٖ يٕٗٗى» ػخؿِ يٗيخَُي .هیخل يٗکُُي کّ حگَ چُیٍ رگٕیُي ،هٕل
رّىٍَٔ کَىِحَي .رُخءح ً حُ ٍٖٔ َخچخٍٖ يٗگٕیُي« :كَکض حُ الُيّٖ ٔؿٕىٖ يخىِ
حٓض!» طٕٓم رّحیٍ َکظّ یک كَحٍ رّؿهٕ حٓض .رٓظَ حٓض حػظَحف کُُي کّ« :طًخو
حٕٛل پُؾگخَّٖ کًٌٕ ٔ رَُٔ حُ الُيّٖ ٔؿٕىٖ يخىِ حٓض ،چَح طُٓخ كَکض؟»
َزخیي حُ َظَ ىٍٔ ىحٗض کّ ریٍ طًخيٗ حٕٛل ٔ يوظ٠یخص ًحطت يخىِ حُ هزیم
ط٠خى ،طؼخيم ٔ كَکض ٔ طـییََْ ،گِ َزخیي حَلکخک یخ طويو ٔ طؤهَ ُيخَٗ یخ ٍُطزٗ
هخثم ٗي ،طًخو حیٍ حٓزخد ٔ ػهم ىٍ طؼخٟي ًْآُْگ ٔ آٌ رّآٌ ػًم يٗکُُي .ىٍ
كویوض هٕل رّطويو ٔ طؤهَ َْیک حُ حٕٛل ،چیِٖ ریٖ حُ یک ؿيحل نلظٗ َیٔض.
ٔٗهٕل رّط ََطُّذ حٔالً حُ رخد ٍَٟٔص ریخَٗ رٕىِ حٓض؛ ػخَیخ ً رَي٘خْيحص ك ّ
حٓظٕحٍ يٗرخٗي؛ ٔگََّ طلکیک ریٍ حٕٛل ًحطٗ يخىِ َّ يًکٍ ٔ َّ ٛلیق حٓض.
چُخٌکّ ًَٗطٕحٌ ریٍ آطٖ ٔكَحٍص حَلٜخنی هخثم ٗي ،ح ّيخ يٗطٕحٌ رخ ي٘خْيِٖ
ٗؼهّٖ آطٖ حُ ىٍٔ ،رّػيو كْ كَحٍص كکى کَىَ .ظٕحٌ ط ٍٕٜکَى رَحٖ نلظّٖ
حٛم كَکض حُ کخٍ رخُ يخَي ،ىٍ ًْخٌ كخل ط٠خى ٔ طؼخيم رّکخٍ هٕى حىحيّ ىُْي .یخ
رخنؼکْْ .کٌح حػظوخى رّؿهزّٖ ََْٕع ٗيص ٔ ٟؼق یک حٛم ،رئٌ حٗظًخل حٛم
ىیگَ ،يَىٔى حٓض .رّكکى طُخٓذ ػهًَْٗ ،حَيحُِ ٗيص ط٠خى ٔ طؼخيم ریٖطَ
ٕٗىٗ ،ظخد كَکض َیِ رًّْخٌ يویخّ كَِٔٗ يٗیخري.
حٕٛل هز ٔ ٞرْٔ ٢ىُيخٌ ٔ ًْآُْگ ػًم يیکُُيْ ،ىُيخَی يیخٌ طًخو
حٕٛل کٌٕ ٔكٔخى رّكيی حٓض کّ ْیچَٕع طويو ٔ طؤهَی (ؿِ ٍُطزی) ًَیطٕحٌ يیخٌ
آٌ حٕٛل هخثم ٗي .طٕٟیلخ ً رخیي حًػخٌ ًَٕى کّ حَٕحع طويو ٔ طؤهَ رّهَحٍ ًیم حٓض:
ٔ ـ طويو ٔ طؤهَرخنِيخٌ :يؼم يويو رٕىٌ ىیَُٔ َٔزض رّحئَُ.
ٕ ـ رخنًکخٌ :يؼم ٛق ؿهٕ کّ يويو رَٛق آهَ حٓض.
َ٘ف :يؼم يويو رٕىٌ ػخنى رَؿخْم ٔ ،حػهى رَؿیَ حػهى. ٖ ـ رخن ّ
4ـ رخنؼيى :يخَُي حهم ٔ حکؼَ.
۳ـ رخنٌحص :يخَُي ؿٕحَْ رخنُٔزش رّهٌف.
ٕٔٓ۲ كکًض یگخَّ
رخنَطزّ :يؼم ػهض ٔ يؼهٕل ،ىٍ ٓزذ ٔ ئزذ کّ ىٍ حیٍؿخ طويّو ٔ طؤ ّهَ ۶ـ ّ
ُيخَٗ ٔ يکخَٗ ٍحِ َيحٍى ،چٌٕ ػهض ٔ يؼهٕل یک نلظّ حُ ْى ؿيح َیٔظُيٰ ،نکٍ
یکٗ يُزغ ؿٕٖٗ ىیگَٖ رٕىِ ٔ ٍُطزشً يويو حٓض .يخَُي حیٍکّ َْگخِ کهیيٖ ٍح
رّىٓض رگیَیي ،آٌگخِ ىٓض طخٌ ٍح كَکض ىْیي ،رّهخًْ َ١یٍ كَکض ىٓض،
رالكخٛهّ کهیي َیِ ىٍ ىٓض ًٗخ كَکض هٕحْي کَى .رخ حیٍکّ ىٍ يؼخل يِرٍٕ
ْىُيخٌ رخ كَکض ىٓض طخٌ ،کهیي َیِ كَکض يًَٗخیئ ،نٗ ىٍػیٍكخل ػوم ىٍک
يٗکُي کّ كَکض ىٓض يوي ّو رَكَکض کهیي يٗرخٗي ٔ كَکض کهیي يظؤ ّهَ حُ كَکض
ىٓض حٓض .حنزظّ َّحُ َخكیّٖ ُيخٌ ،رهکّ حُ ؿٓض طٔهٔم ىٍ ٔؿٕى ٔػخيم آؿخُگَ.
رًَْیٍ حٓخّ ُْگخيٗ کّ يٗهٕحْیى حُ يطهذ كٕم گٌحٍٕ ىْیى چُیٍ
يٗگٕثیى« :يٍ ىٓظى ٍح كَکض ىحىو ،کهیي ْى كَکض کَى».
حیٍ ىٍكخنٗ حٓض کّ حُ ىیيگخِ ُيخٌَْ ،ىٔ كَکض ىٍ یک نلظّ ٔحهغ
يٗگَىى ،ىٍ ًْخٌ نلظّٖ کّ ىٓض كَکض يٗکُي کهیي ْى كَکض يًَٗخیي .نٌح طويّو
ٔ طؤ ّهَ ُيخَٗ يَحى َیٔض ،ىٍكخنٗ کّ يؼهٕو يٕٗٗى ىٍ چُیٍ يٕحٍىٖ َٕػٗ حُ
طويّو ٔ طؤ ّهَ ٔؿٕى ىحٍى کّ ْیچ حٍطزخ ٗ١رّئؤنّٖ ُيخٌ َيحٍى ،رهکّ حُ َظَ ػوم
طويّو ٔ طؤ ّهَ َخٗٗ حُ طٔهٔم ىٍ ٔؿٕى ٓزذ ٔ ئزذ حٓض ،ريیٍيؼُٗ کّ ػوم ىٍ
يالكظّ ٔ طلهیم كَکض ىٓض ٔ کهیي ىٍک يٗکُي کّ یکٗ حُ ىیگَٖ َخٗٗ ٗيِ
حٓض .نٌح چُیٍ ٍأٖ يٗىْي کّ كَکض کهیي يظؤ ّهَ حُ كَکض ىٓض رٕىِ حٓض چّ
حیٍکّ حگَ ىٓض كَکض ًَٗکَى کهیي ْى كَکظٗ َيحٗضَٔ .زض کخٍکَى حٕٛل کٌٕ
ٔ كٔخى رخ ظٍٕٓ ٔ حكٕل كؼهیضْخ ىهیوخ ً ًْیٍٓخٌ حٓض.
ًْخٌ ٍٖٕ١کّ َْپيیيِ ط٠خى يو ٕٜٙرّهٕى ٍح ىحٗض؛ كَکض يوٕٜٙ
هٕیٖ ٍح َیِ ىحٍح حٓض ًٍٟ .حیٍکّ حٛم «كَکض» ىحٍحٖ حَٕحػٗ گَٕخگٌٕ حُ
هزیم :آنٗ ،ریٕنٕژیک ،کیًیخیٗ ،كیِیکٗ ،يیکخَیکٗ ،كکَٖ ،حؿظًخػٗ ،کًٗ ٔ ...
کیلٗ حٓض کّ َْکيحو طخرغ َٗحی ٔ ٢رٔظَ ٔیژِٖ هٕیٖ يٗرخُٗي.
ًْخٌ رٔظَٖ کّ َٕػٗ هخ ٙط٠خى كَحْى آٍٔىِ رٕىًٗ .خٍٕ حَٕحع كَکض ٔ
طؼییٍ يیِحٌ ٔ ٍَٔي َٓػض َْکيحو ،رٔظّگٗ رّهخٛیض ًحطت حَٕحع گَٕخگٌٕ پيیيِْخ
ٔ ٗيص ٔ کیلیض ط٠خىْخٖ ىٍَٔٗ َْیک ىحٍى .كَکض یک پيیيِ ًْٕحٍِ ٍٔ
رّکًخل َیٔض ،كَکض كو ٢طـییَ حٓض ،طکخيم یکٗ حُ ٍٕٛصْخٖ كَکض حٓض.
حنظخَْ حُ کىطَیٍ ٔ ٓخىِطَیٍ َٕع كَکض ،كَکض كیِیکٗ حٓض کّ ػهٗ ّ
حكٔخّ آٌ ػخؿِیى ،حیٍ يیِٖ کّ ْىحکٌُٕ پیٖ ٍٖٔ يخ حٓض ،ىٍ ظخَْ ،آٍحو ٔ
ٖٔٓ۲ كکًض ْليِْى :ؿَْٕ ٔ ػَٝ
رٗكَکض ٔ رُٗرخٌ يًَٗخیيٰ ،نکٍ كٗحنٕحهغ يظ٘کم حٓض حُ ِْحٍحٌ ریهیٌٕ حنکظٌَٔ
کّ َْیک حُ آٌ حنکظٌَْٔخ رخ َٓػض ُیخى رّىٍٔ يَکِ هٕى رَّخو «ْٔظّ» ىٍ
كَکضحَيًْ .یٍ ٍٕ١طًخو حؿِحء يخىِ کّ حُ حطىْخ ط٘کیم ٗيِحَي ،حیٍ حطىْخ کّ
َْکيحو حُ طؼيحى ُیخىٖ حنکظٌَٔ ٔ پَٔطٌٕ رّٔؿٕى آييِ حٓض ،رخ َٓػض ُیخى رّىٍٔ
هٕى ٔ ىٍٔ ْٔظّ ىٍ گَىٕ ىحیًٗ حٓض.
حُ ػـخیذ كکًض ْٔظٗ حیٍ حٓض کّ پَّٖٔٓ گَىٕ حنکظٌَْٔخ ٔ پَٔطٌْٕخ
رّىٍٔ هٕى ٔ ٓپْ رّىٍٔ ْٔظّ ،ىهیوخ ً ٗزخْض طخو رخ آُْگ گَىٕ ٓیخٍحص کیٓخَٗ
رّىٍٔ هٕى ٔ ٓپْ رّىٍٔ ٓیخٍِٖ يَکِٖ ىحٍى .یؼُٗ ًْخٌ ٍٖٕ١کّ ٓیخٍِٖ
ُيیٍ ىحٍحٖ كَکظٗ ْىُيخٌ رّىٍٔ هٕىْ ،ى رّىٍٔ هٍٕٗیي يٗرخٗي ،حنکظٌَْٔخ ٔ
پَٔطٌْٕخ َیِ رًّْخٌٓخٌ ىحٍحٖ كَکض يُظى رّىٍٔ هٕىٓ ،پْ رّىٍٔ ْٔظّ
يٗرخُٗي .ىٍٓض يخَُي حٛم ط٠خى کّ ىحٍحٖ حَٕحع رًٗٗخٍٖ ٔحرٔظّ رَّٕع ْٕیض
يخىِ رٕى ،كَکض َْٗٗء َیِ ىحٍحٖ حَٕحع گَٕخگٌٕ ٔحرٔظّ رَّٕع يخىِ ٔ كؼهیض آٌ
حٓض .رّٔیژِ آٌ َٕع هخ ٙكَکض رّيؼُٗ «هَٔؽ طيٍیـٗ َٗٗء حُ هِٕ رّكؼم».
طخرغ ئظویى َٕع كؼهیض يخىِ حٓض.
رُخرَحیٍ حهظالف َٕع ػُخ َٛكیِیکٗ َخٗٗ حُ طؼيحى حنکظٌَْٔخ حٓض ،ح ّيخ
حهظالف ٌُٔ حؿٔخو ٔػُخ َٛكیِیکَٗ ،خٗٗ حُ ٔؿٕى حهظالف ىٍ طؼيحى پَٔطٌْٕخ
يٗرخٗي .حیٍ حيَ يُظؾ رّحهظالف ىٍ َٕع ط٠خىْخ ٔ چگَّٕگٗ حَـخو كَکض ىٍ
َْػُ َٜيخىٖ يٗگَىى ،ىٍ ٍٕٛطٗ کّ هخٌَٕ یکٗ حٓض ٔ كَکض ٔ طـییَ
ْىچُخٌ رال ٔهلّ حىحيّ ىحٍىْ ،یچ چیِ ًَٗطٕحَي ؿهٕ آٌٍح رزُيى.
يکٍَ گلظّحیى کّ ؿٓخٌ يخ ىٍ ك ـ رؼبكل ّ ٌٍقیذ:
ػیٍ ٔكيص ،ىحٍحٖ کؼَص ْٕیض ٔ طؼيى حؿِحء ٔ كؼهیض حٓض ،يخَُي حَٕحع يوظهلٗ
يٕحى يؼيَٗ ،کخََٗ ،خيٗ ٔ ؿیَِ .حیٍ طکؼَ ٔ طؼيى ْٕیض ،ىٍ كَحیُي طکخيم ههوض
طلض َٗحی ٢يیهیٌْٕخ يظـیَ ،رَيزُخٖ "طؼخىل" ٔ "طُخٓذ" رّٔؿٕى آييِ ٔ رّروخء
هٕى حىحيّ يٗىُْي .ىٍ رلغ يُٕ ١رّ"ه٠خء" ٔ "هيٍ" ىحَٔظیى کّ طؼخىل ٔ طُٕع ىٍ
ظٍٕٓ ٔ روخء پيیيِْخٖ ْٔظٗ الُو ٔ يهِٔو ْىحَي .کّ ىٍ حيَ پیيحیٖ ٔ طکخيم كیخص
َیِ َوٖ يلٍٕٖ رّػٓيِ ىحٍَي .يلٕٓو حیٍگلظّ حیٍ حٓض کّ طؼخىل ٔ ُٓویض حُ
َٗٔ ١حٔنیّٖ پیيحیٖ ٔ ط٘کیم یک يـًٕػّ يٗرخٗئ .ؿٕى طؼخىل ٔ طُخٓذ ىٍ ًحص
ػُخ َٛط٘کیم ىُْيِٖ یک ْٕیض َٓلظّ حٓض .کّ ىٍ كَحیُي ٗکمگیَٖ ٔ ظٍٕٓ
یک پيیيَِْ ،ػَُٕ َٖٜع ؿُْ ًُْٔن هٕى ٍح ؿٌد يٗکُي ٔ ؿیَ آٌٍح ىكغ
ٔٓ۲4 كکًض یگخَّ
يًَٗخیي .حیٍ كَحیُي ؿٌد ٔ ىكغ ،يظُخٓذ رخ َیخُ پيیيِ ىٍ پَّٖٔٓ طکخيم حَـخو
يٗیخري .ىٍ ؿیَ حیٍٍٕٛص حٛالً پيیيِ ط٘کیم ًَٕٗٗى.
ْىچُیٍ حٓض َْگخِ ىٍ ؿَیخٌ ظٍٕٓ یک پيیيِ ،حٛم طؼخىل ٔ ُٓویض ىچخٍ
حهظالل گَىىٍَٔ ،ي ظٍٕٓ پيیيِ رّکهٗ يظٕهق يٗگَىى (ٗزیّ ٓو ٢ؿُیٍ) ىٍ آٌ
ٍٕٛص يـًٕػّٖ پَٔژِ حُ ئیَ طکخيهٗ هخٍؽ ٗيِ ٔ رَّٗٗء ىیگَ طـییَ يخْیض
يٗىْي .ىٍ آٌ طـییَ يخْیض ٔ کٔذ ْٕیض ؿيیي َیِ حٕٛل كٕم ،يٍؿًهّ حٛم
طؼخىل َوٖ الُو هٕى ٍح حیلخء هٕحْي کَى .حٛم طؼخىل يخَُي ًّْٖ حٕٛل ٔ يٕحى
ىیگَ ،چّ ىٍ يَكهّٖ هز ٔ ٞچّ ىٍ يَطزّٖ رَْٔ ٢پيیيِ ،ىحٍحٖ َوٖ طؼییٍ کُُيِ
حٓضَ .ظیـّ آٌکّ ط٘کیم ٔ روخء َْپيیئِ ،حرٔظّ رّکخٍکَى ػٕحيم يظؼيى ىٍَٔٗ ٔ
ریََٔٗ آٌ پيیيِ يٗرخٗي .طؼخىل ٍح چّ ىٍ ٍَٔي ط٘کیم یک يـًٕػّ ٔ چّ ىٍ
ٍحرطّٖ آٌ يـًٕػّ رخ يلی ٢پیَحيٌٕ رخیي ؿٔض ٔؿٕ کَى( .كی حنًؼم) يخَُي ٍٔیٖ
گیخْخٌ ىٍ كٜم رٓخٍ کّ يـًٕػّٖ ػٕحيم ىٍ كي يظؼخىل ٔ يظُخٓذ ىٓض رّىٓض
يٗىُْي ٔ گیخِ ٍح ٓزِ يٗکُُي .حیٍ گیخِ چَح ىٍ ُئظخٌ ٓزِ ًَٗٗي؟
= چٌٕ یک یخ چُي ػخيم ىٍكي الُيٗ حُ طؼخىل ٔ طُخٓذ کخٍ ًَٗکَى.
حیٍ يؼخل ٔ حیٍ َظیـّ ؿٓض ظٍٕٓ ٔ روخٖ َْپيیيِ ىٍ َْيویخّ ٔ ىٍ َْيٍٕى
ٜيم حٓض .گلظیى حٛم "طؼخىل" ٔ "طُخٓذ" ٍحرطّٖ ئظویى رخ هخٌَٕ «ه٠خء ٔ هخرمحن ّ
هيٍ» ىحٍى .ه٠خء ٔ هيٍ ىٍ كویوض كخکٗ حُ ٔؿٕى طؼخىل کًٗ ٔ کیلٗ ىٍ ٍَٔي کخٍ
ْٔظٗ ؿٓض ظٍٕٓ ٔ روخء پيیيِ يٗرخٗي .رّيٕؿذ ًْیٍ هخٌَٕ حٓض کّ ىٍ پُٓيٗض
ْٔظٗ چیِٖ رْٗيف ،رٗؿخ ،کىطَ ،ریٖطَُٔ ،ىطَ ،ىیَطَ ،رٓظَ ،ريطَ ...حُ
ٍَٟٔص ٔؿٕىٖ هٕى َیخييِ حٓضَْٗٗ .ء ىٍ ؿخٖ هٕى ًْخٌ چیِٖ حٓض کّ رخیي
يٗرٕى .رًّْیٍ ؿٓض ْٔظی ٍح «َظخو حكٍٔ» يَٗخيیى.
ههَ ْوَُخُِ رِوَيَ ٍٍ = 4۲ :۳4 ،ثَرؾوین هب ُوچیي ها ثَاًلاىٍ فلن کوكین». * «اََِخ ُک َم ٗ ْ
َیءٍ َ
یال=ٕٔ :ٔ۰،هّاثّ ٜفْآ ُوپلیلٍ هاهْقٔ ًوْكین». ً ٜ ْ ٜهَُخُِ ط َ ْل ِ * « َٔ ُک َم ٗ ْ
َیءٍ كَ َ
ِیَحَْ ٔ = ٕ :ٕ۳ ،آكَیيِٖ ٍح يلئى رّكئى َیءٍ كَوَي ٍََُِ ط َ ْوي ً * « َٔ َههَنَ ُک َم ٗ ْ
ٓخهظّحو؛ رَحیٖ كي ٔ حَيحُِ يؼیٍّ ًَٕىِحو ،چّ حَيحُِحٖ!»
ريیٍٓخٌ ْٔظٗ کخيم حٓض ٔ ىٍ طًخيیض هٕى هیَ يل ٞيٗرخٗي؛ َْگخِ حٛم
طؼخىل ٔ طُخٓذ ىٍ کخٍ ًَٗرٕىْٔ ،ظٗ حٛالً ًَٗطٕحَٔض يٕؿٕى ٕٗى (رّكَٝ
يلخل) حگَ يٕؿٕى يٗٗي ،یک َٕحهض ٔ كخهي ََْٕع َظخويُيٖ ٔ طُٕع رٕىٔ .هظٗ
يٗگٕثیى «َظخو ْٔظٗ» یؼُٗ کّ يٗگٕثیىْٔ« :ظت کّ ىحٍحٖ پيیيِْخٖ يظُٕع ٔ
ٔٓ۲۳ كکًض ْليِْى :ؿَْٕ ٔ ػَٝ
گَٕخگٌٕ ٔ ًْآُْگ حٓض ،حیٍ پيیيِْخ ىٍ ػیٍ طلخٔص يخْٕٖ ،رخ یکىیگَ يَطزٔ ٢
ٓخيخٌیخكظّ يٗرخُٗي ».يؼم حیٍکّ ىٍ َُـیَِٖ كیخصَْ ،يٕؿٕىٖ کّ ىحٍحٖ حًْیض
ؿٌحیٗ ریٖطَ رخٗي ،رًّْخٌ َٔزض حُ طٕحٌ رخال ىٍ حيٍٕ طٕنیي يؼم ،طـٌیّ ٔ حَطزخم رخ
يلی ٢رَهٍٕىحٍ حٓض .حیٍ طـهّی ٔحهؼٗ ًْخٌ حٛم طؼخىل يٗرخٗي کّ ىٍ هَآٌ
رّ«ه٠خء ٔ هيٍ» طؼزیَ ٗيِ حٓض.
ْىچُیٍ ٔؿٕى طؼخىل ىٍ كَحیُي كَکض ٔ پیٖ ٍكض ؿٕحيغ حَٔخَٗ َیِ رٍُّٔٗٗ
ًَخیخٌ حٓض .رّحیٍ يؼُٗ کّ ىٍ یک ؿخيؼّٖ پیٍٖكظّ ،رٍّؿى ٔؿٕى ط٠خىْخٖ
ٍَٟٔة ىٍَٔٗ ًّْٖ ،يظخَْ آٌ پیٍٖكظّ حٓضًَٕٗٗ .ى کّ يهظٗ ىحٍحٖ كَُْگ
پٕیخ ٔ پیٍَٖٔيِ رخٗي ،ىًٍْخٌ كخل حهظٜخىٕ ػوذيخَيِ رخٗيٓ ،طق آگخْٗ ػًٕيٗ
ػخنٗ رخٗئ ،نٗ رٓيحٗض ػًٕيٗ َخُل ٔ َظخو ه٠خیی كخٓي رخٗي .کًخحیٍکّ ىٍ
ؿٕحيغ ػوذيخَيِ ًّْٖ ،حيٍٕ ىچخٍ ٍکٕى ٔ ػوذيخَيِگٗ يٗرخٗيًَٗ .طٕحَي حهظٜخى
ٗکٕكخ ،ح ّيخ كَُْگ يُل ٢ىحٗظّ رخٗي .حگَ چُیٍ رخٗي يخَُي حیٍ هٕحْي رٕى کّ
ٗوٜی کهّحٕ هیهی رٍِگ ٗيِ رخٗي ىٍكخنیکّ رخهی حَيحو ٔ حػ٠خیٖ رٔیخٍ
کٕچک يخَيِ رخٗي .ىٍػیٍكخل حیٍ كویوض َیِ ٔؿٕى ىحٍى کّ ىٍ يَكّطَیٍ ؿٕحيغ،
َ٘خَّْخی حُ كوَ ٔ كٔخى ي٘خْيِ يٗکُیى؛ ىهیوخ ً يخَُي آٌکّ ىٍ پًٔخَيِطَیٍ ؿٕحيغ،
حٗوخ ٙيَكّ َُيگی ىحٍَي؛ حیٍ ىٍٓض ًْخٌ چیِی حٓض کّ رّآٌ حٛم «ط٠خى»
گلظیى ٔ رخیي رخٗي .یؼُی چیِٖ ٍح کّ رّػُٕحٌ َ٘خَّْخٖ ػوذ يخَيِگٗ ىٍ ؿخيؼّٖ
پیٍٖكظّ ،یخ َ٘خَٗ حُ پیٍٖكض ٔ طٕٓؼّ ىٍ یک ؿخيؼّٖ ػوذيخَيِ ي٘خْيِ
يٗکُیى ،كٗحنٕحهغ ٗيص ط٠خىْخی هخََٕی ٍح َظخٍِگَ ْٔظیى ،چُخٌکّ ىٍ یک يُظَِ
حٕٛنٗ چٌٕ :ط٠خى ،طؼخيم ،طؼخىل ٔ كَکض ٍح ْىُيخٌ ي٘خْيِ يًَٗخثیى.
حٕٛل يٌکٍٕ رّيؼخرّ ُیَٓخهض يیهیٌْٕخ ُ ـ هؼبك:
ػخيم كَػٗ ىیگَ؛ ُيیُّ ٍح رَحٖ «يؼخى» ٔ طکخيم يخىِ يٓیخ يٗٓخُى" .يؼخى"
حٛم ؿخیٗ ٔ ْيف َٓخیٗ يخىِ حٓض .ؿخیض يَحطذ حیٍکّ يؼخى َْٗٗء َیِ طخرغ
ُيخٌ ٔ هخٛیض ًحطٗ آٌ َٗٗء حٓضًْ .خٌگَّٕ کّ ىحَٔظیى ،يخىِ رّ ٍٕ١کهٗ ىٍ
ئیَ يُلُٗ ىحٍحٖ هّٕ ٛؼٕى ٔ َِٔل كَکض يٗکُيْ .یچ ػخيهٗ (ٕٓحٖ ػٕحيم
يکخَیکٗ) ًَٗطٕحَي ىٍ ئیَ كَکض کهٗ يخىِ رّٕٖٓ طکخيم يٕػٕى ،حیـخى طٕهق،
یخ حَلَحف ًَخیي .آٌؿخ کّ هَآٌ َٗیق َْپيیيِٖ ٍح ىحٍحٖ حؿم ٔ يٓهض يؼیٍ
يؼَكٗ يٗکُي ،يُظٍٕٕ ریخٌ ًْیٍ يطهذ حٓضِ َٔ « :ن ُک ِّم أ ُ َي ٍش أ َ َؿ ٌم ۖ كَبًَِح َؿخ َء أ َ َؿهُ ُٓ ْى َال
ػشً ۖ َٔ َال یَ ْٔظ َ ْو ِي ُيٌَٕ = ٖ4 :۰ ،رَحی ًّْٖ حيضْخ يٓهظی يؼیٍ حٓض، َی ْٔظ َؤ ْ ِه ٌََُٔ َ
ٓخ َ
ٔٓ۲۶ كکًض یگخَّ
ُْگخيی کّ آٌ يٓهض كَح ٍٓي ٔهٕع آٌ یک نلظّ پْ ٔ پیٖ ًَٗحكظي ».چُیٍ آیخطٗ
ىٍ هَآٌ يـیي رٔیخٍ آييِ حٓض ،آٌ آیخص ًٍٟحیٍکّ حُ كَکض يخىِ ىٍ ًْخٌ ئیَ
يُلُٗ ٔ هز ٔ ٞرََْٔٗٗ ٢ء ىٍ ظَف ُيخٌ هزَ يٗىْئٍَٟ ،ص ٔهٕع حیٍ
ػَ ٔ ٝؿًغ ٍح ىٍ يٕهؼیض هخ ٔ ،ٙرُخ رّيوظ٠خٖ ُيخٌ َیِ طلٓیى يٗکُي.
رّػزخٍص گٕیخطَ :طٕؿّ رّٔكيص ًحص ٔ ُيخٌ ،یخ ٔهٕع كؼم ،رخطٕؿّ رّٔؿٕى
ُيیُّْخٖ هطؼت آٌ كؼم؛ رّه ٕٜٙىٍػَّْٛخٖ حؿظًخػٗ رٔیخٍ ٍَٖٟٔحٓض.
حُ آٌؿخ کّ حَٔخٌ ٔ ؿٕحيغ حَٔخَٗ ،یک پيیيِٖ ١زیؼٗ ٔ يخىی يٗرخُٗي،
رّنلخظ هخََٕی طخرغ حكکخو يخىِ حٓضًَْ .حِ رخ يـًٕػّٖ ٔحهؼیضْخٖ پیَحيٌٕ هٕى،
حػى حُ ىٓضآٍٔىْخٖ كکَٖ ،حؿظًخػٗ ،كَُْگُٗٛ ،ؼظٗ ،َُْٖ ،هخٌَٕگٌحٍٖ ٔ
ؿیَِ؛ َخگِیَ حُ طزؼیض حُ حیٍ حٕٛل ػهًٗحَي.
حیٍ حٕٛل رّيخ يٗگٕیي کّ كظٗ ىٍ ؿٕحيغ حَٔخَٗ َیِ ْیچ پيیيِٖ َخ رُّْگخو
رّظٍٕٓ ًٍَٗٓيًْ ٔ ،یٍٓخٌ پخیيحٍ ْى َوٕحْي يخَئَْ .حكي حَٔخَٗ ىٍ َُْيخٌ ٔ
يکخٌ چیِٖ ٍح رَُٔ يٗىْي کّ رّآٌ َیخُيُي حٓض ،چیٍِٖح ىكغ يٗکُي کّ یخَٔزض
رّآٌ رَٗیخُ حٓض ،یخ هخىٍ رّرٍَِٖٓٔ ًَٗرخٗي .طًيٌْخ رًَْیٍ يزُخ ٓخهظّ ٗيِ
حٓض ،كَُْگْخ ىٍ ًْیٍ ٍحٓظخ ظٍٕٓ کَىِحَي ٔ ،طخرغ ًْیٍ هخٌَٕ حكٕل ًَٕىِحَي.
حُ ًْیٍ ُحٔیّ حٓض کّ حهظالف ىٍ َلِٕٖ َُيگٗ آىيیخٌ ،طلخٔص ریٍ حكکخو
حىیخٌ ٔ يٌحْذ ،یخ طهوٗ گَٕخگٌٕ حُ كویوظٗ یگخَّٟٔ ،غ هٕحَیٍ يظلخٔص ىٍ ُيخٌْخ
ٔ يکخٌْخٖ يوظهق هخرم ىٍک يٕٗٗى .حیٍ هٕى یک ًَٕى ػیُٗ حُ ٔؿٕى هخََٕٗ
حٓض کّ كکًخء آٌٍح «ٍَٟٔص ٔ حيظُخع» َخيیيِحَي .رّيٕؿذ آٌٔ« :هٕع ََْٗٗء
ٔ َْكؼم يطخرن رخ يوظ٠یخص ًحطت يخىِ طخرغ ُيخٌ ٔ يکخٌ حٓض؛ ؿیَ آٌ يًظُغ
يٗرخٗي ».رخ حیٍ ریخٌ ىحَٔظیى کّ ىٍ گٔظَِٖ ْٔظَْٗ ،چیِٖ رُّْگخو ،رّحَيحُِ ٔ
رَ١زن ٍَٟٔص كخٛم ٗيِ حٓض .ظٍٕٓ ٔ حكٕل ْٕیض يخىِ َیِ طخرغ ٍَٟٔص ٔ
حيظُخع ىٍ ئیَ ًْخٌ «حؿم ئًٗ» يٗرخٗي.
حُ حیٍ يُظَ رٍُّٔٗٗ يٗطٕحٌ كًٓیي کّ يخىِ ىٍ هّٕ ٛؼٕىٖ كَکض هٕى
الؿَو رَّٕک يُلُٗ ،کّ ًْخٌ َوطّٖ «يؼخى» ٔ «طکخيم» رخٗي ،يٍٗٓي ٔ ْٕیض
ي٘و ٚيٗ یخري .حیٍ يَكهّ ًْخٌ كي حػالٖ هز ٔ ٞحَٔـخو يخىِ ىٍ یک ْٕیض هخرم
طؼَیق حٓض .حُ حیٍ پْ اليلخنّ ،رخُْى رَحٓخّ ًْخٌ حٕٛل ٔ هٕحَیٍ پیٖ گلظّ،
کّ يٕؿزخص ظٍٕٓ ٔ هز ٞيخىِ ٍح كَحْى کَىِ رٕى؛ هّٕ َِٔنٗ ٔ كَکض رّٕٖٓ
كَٔپخٗٗ ٔ رٔ ٢حؿِحء يخىِ آؿخُ يٗگَىى .حیٍ ٍَٔي كَٓخیٖ طخ آٌؿخ حىحيّ يٗیخري
ٔٓ۲۰ كکًض ْليِْى :ؿَْٕ ٔ ػَٝ
کّ پيیيِٖ يٍٕى َظَ ،رخنکم هخٛیض ٔ ْٕیض ُٗخهظّ ٗيِٖ هٕى ٍح حُ ىٓض ىحىِ ٔ
آيخىِ رَحٖ کٔذ ْٕیض ٔ هخٛیض ؿيیي ٔ يظلخٔص رخ هزم يٕٗٗى.
آٌچُخٌ کّ ٍَٔي ٛؼٕى ٔ هز ٞيخىِ ،حُ ؿزَ ػهًٗ ٔ طوطَٗخپٌیَ رَهٍٕىحٍ
رٕى ،يَكهّٖ َِٔل ٔ حَزٔخ ١آٌ َیِ َخگِیَ حُ طزؼیض ؿزَٖ يٗرخٗي .رّكَ ٝکّ
طًخو ػٕحيم ریََٔت هزهٗ کًخکخٌ پخرَؿخ رخٗي ،ىیگَ آٌ پيیيِ ىٍ ًحص هٕى حٓظؼيحى
رَِٓگیَٖ حُ آٌ حيکخَخص ىٍ ؿٓض حىحيّٖ ٟٔغ يٕؿٕى ٔ ٗ١ئیَ ٛؼٕى ٍح
َيحٍى .رّ ًْیٍ ىنیم طٕحَخیٗ حٓظلخىِ حُ َٗحی ٢ریََٔٗ ،رَحٖ روخء هٕیٖ ٍح حُ ىٓض
ىحىِ حٓض .پْ رَّخچخٍ رخیي رٍَّٔي حَزٔخ ١طٍ ىحىِ ٔ ًٍحص ٔؿٕىٖ هٕى ٍح ؿٓض
طَکیذ َٕ ٔ ظٍٕٓ ىٍ ْٕیض ؿيیي حُ ىٓض ريْي.
ىًٍْیٍؿخ حٓض کّ رّطزغ حكِحیٖ ٔ ٗيص كٔخى ىٍ ىٌٍٔ ََْٗٗء َطلّٖ
پيیيِٖ ؿيیي ،يظُخٓذ رخ ًحص ٔ هخٛیض َٕع يخىِ ،ىٍ ؿٕف آٌ َٗٗء يُؼوي گ٘ظّ ٔ
ٍٗي يٗکُي ٔ .رخنـًهّ ،حیٍ ؿَیخٌ رال ٔهلّ حىحيّ يٗیخري طخ ُيیُّ رَحٖ طلون هزٞ
يـيى ٔ رَُٔ ْٕیض ؿيیي آيخىِ گَىى .ىٍ ًْیٍؿخ یکٗ حُ ٔؿِٕ حٛم «طؼخىل»
رٍُّٔٗٗ هٕى ٍح َ٘خٌ يٗىْي ،ريیٍَلٕ کّ يخىِ رخ ًْخٌ حٓظلکخو ٔ َٓػظٗ کّ
ئیَ ٛؼٕى ٍح ٗ١يٗکُي؛ هّٕ َِٔل ٔ كٔخى ٍح َیِ رخ ًْخٌ َٔزض رّپخیخٌ
يٍٗٓخَي .رَّْيویخّ کّ َٟیذ حَٔـخو ٔ طَکیذ رخال رخٗئٍَ ،ي كٔخىپٌیَٖ ٔ
طـِیّ ٔ طالٗٗ رّآٍحيٗ ٔ کُيٖ حَـخو هٕحْي یخكض ٔ .رخنطزغ ،ظٍٕٓ پيیيِٖ ؿيیي
رّطؤهیَ هٕحْي حكظخى.
َٓػض ىٍ ٍَٔي کٌٕ ٔ كٔخى ،ىٍ ٔحهغ رّيُِنّٖ ٟؼق طَکیذ ٔ ههض حََژٖ
ٔ ُيخَٗ رّکخٍ ٍكظّ حٓض .کّ هٕى رّيؼُٗ هخو رٕىٌ پيیيِ يٗرخٗي َْ .پيیيِٖ هخو
ىٍ كَحیُي كَٔپخٗٗ ىحٍحٖ َٓػض ریٖطَ يٗرخٗي .رّػُٕحٌ يؼخل :نؼم ريه٘خٌ ٔ
ُٓگ پخٖ هِٔیٍَْ ،ىٔ ُٓگ حٓضْ ،ىچُخٌ کّ نؼم ريه٘خٌ پخٍحيظَْخٖ ریٖطَٖ
رّهييض گَكض طخ نؼم ٗي ،ىٍ ٍَٔي كَٓخیٖ َیِ ُيخٌ ریٖطَٖ يٗ١هزي طخ ػًم
طـِیّ ٔ حیِٔالٓیٌٕ حَـخو پٌیَى .يؼخىٌ ١ال ٔ حنًخّ کّ (حكٌِٔ رَيیهیخٍىْخ ٍیِ
كخکظٍٕ ىیگَ) ُيخٌ ٔ حََژة ریٖطَٖ رّهٕى َٛف کَىِحَي ،ىٍ هیخّ رخ يؼخىٌ
ُٓگ ی٘ى ،یخ گچ ٔ آْک ٔ يَؿخٌ ...حُ ػزخص ٔ ىٔحو ریٖطَ رَهٍٕىحٍحَي .ىٍهظخٌ،
گیخْخٌ ٔ كیٕحَخطٗ کّ حُ َٓػض ٍٗي ٔ رهٕؽ رَهٍٕىحٍحَي ،ىحٍحٖ ٕ١ل ػًَ
کٕطخِطَ َٔزض رّآٌ حَٕحػٗ حٓض کّ ىٍٔحٌ ٕ١الَٗطَ رهٕؽ ٍح ٗ١يٗکُُي.
ٔٓ۲۴ كکًض یگخَّ
حیٍ يطهذ ْى ىٍ يٍٕى يٕحى يؼيَٗ ٔ کخَْٗ ،ى ىٍ يٍٕى گیخْخٌ ٔ ىٍهظخٌ،
ٜيم حٓضَْ .ؿخيؼّٖ کّ ىحٍحٖ ْى ىٍ ػَّْٛخٖ حؿظًخع حَٔخَٗ رٍُّٔٗٗ هخرم حن ّ
ػزخص ٔ حٓظلکخو کخكٗ ىٍ حيٍٕ حهالهٗ ،ييَیضُٛ ،ؼض ،حهظٜخى ٔ ٓخیَ ٗجٌٕ
َُيگٗ رخٗي؛ رًّْخٌ َٔزض رخ ػزخص ،پخیيحٍ ،يَكّ ،هٕٕروضٓ ،خنىحَيیٖ ،هَىيُي
ٔ يُطوٗ هٕحْي رٕى ٔ .حُ نَُْٕخ ٔ طُْٖخٖ ىحههٗ ٔ هخٍؿٗ هٔخٍطٗ چُيحَٗ
َوٕحْي ىیي ،ح ّيخ حگَ حُ حٓظلکخو کخكٗ ىٍ حیٍ حيٍٕ رٗرَِٓ رخٗي ٍُٔ َْ ،ىچخٍ
حنظٓخد ٔ آٗلظّگٗ ٔ حُ ْى پخٗیيِگٗ ریٖ حُ پیٖ هٕحْي ٗي .حُ حیٍ ؿخ يٗكًٓیى کّ
چَح ؿٕحيغ يخ رّٛهق ٔ ػزخص ًٍَُٗٓي؟
= رّهخ َ١حیٍکّ ُیَ ٓخهضْخ ٟؼیق حٓض ،يیخٌ ػَ ٔ ّٟطوخٟخ طُخٓذ
ٔؿٕى َيحٍى .کٔذ حٓظلکخو ٔ ػزخص َْپيیيِ ئظهِو َٛف حََژٖ ٔ ُيخٌ حٓض .رخ
حیٍ ٔؿٕى رخیي حًػخٌ کَى کّ «طکخيم ىحیًٗ» ىٍ ْیچ پيیيِٖ يٍٕى َيحٍى .آٌچّ
ٍٖٔ يٗىْي حَلُخء رؼي حُ حَلُخءْٕ ،یظٗ رؼي حُ ْٕیض ٔ يؼخىٖ رؼي حُ يؼخى حٓض.
ىٍ يـًٕع ،طکَحٍ ًْخٌ هز ٔ ٞرٔطٗ يٗرخٗي کّ حُ ٍُٔگخٍحَٗ پیيحیٖ يخىِ ،طخ
كي حػالٖ طکخيم ؿٓخٌ ػیُٗ ،رّ ٍٕ١يخٍپیچٗ ،یخ ٗزیّ كَکض حيٕحؽ ىٍیخیٗ ،پٗ
ىٍ پٗ كَحُ ٔ كَٔى کَىِ ٔ هٕحْي کَى ،طخ حیٍکّ ىٍ َٓخیض ،يـًٕع ػخنى يخىِ
رٍّٕٛص یک کم رّيؼخى يٕػٕى هٕیٖ رَٓي ٔ حُ آٌ پْ رّكکى ًْیٍ هخٌَٕ ،آٌ
«حؿم ئًخٖ» يٕػٕىٕ َٓآييِ ٔ يظالٗٗ ٕٗى .رُخرَحیٍ يؼخى حیٍ ىَیخٖ يخ ُيخَٗ
حٓض کّ ىیگَ حُ حىحيّٖ طکخيم رخُيخَي ٔ َخچخٍ رّآؿخُ هّٕ َِٔنٗ طٍ ىْي.
حکٌُٕ حٕٛل ٔ يَحكم يوظهق ٔهٕع هز ٔ ٞرٔ ٢يخىِ ٍح ىٍ هخنذ یک يؼخل
آُيخیٖ کَىِ ٔ َظیـّ يٗگیَیىٓ ،پْ ًْخٌ َظیـّ ٍح رخ حٓظلخىِ حُ ٓیٔظى يُطن
هیخٓٗ ٔ حٓظوَحیٗ رَکم ػخنى يخىِ طؼًیى ىحىِ ٔ حُآٌ یک هخٌَٕ ؿخيغ ػهًٗ
حٓظوَحؽ يٗکُیى .يؼخل يخ ىٍ حیٍؿخ یک حٛهّ ىٍهض حٓض:
حُ نلظّٖ کّ "ْٔظّ" ىٍ ىل هخک هَحٍ «كهفذ»:
يٗگیَى؛ رخ كَحْى آييٌ ٔ حؿظًخع طًخيٗ َٗحیًْ ٍَٖٟٔ ٢چٌٕ آدْٕ ،ح... ٍَٕ ،
آيخىِ رَحٖ آؿخُ هّٕ ٛؼٕىٖ هٕى رّٕٖٓ «ٗيٌ» حٓض .آٌچّ ْٔظّ ٍح ىٍ هَٔؽ
طيٍیـٗ حُ هِٕ رّكؼم ،حُ َ١ین َٛف ًهخیَ يٕؿٕى ىٍ ؿٕف هٕى ٔ کٔذ
طٕحَخیٗ ؿٌد طيٍیـٗ ٔ يظؼخىل يٕحى الُو حُ هخک ٔ آد ٔ ،طزيیم حََژٖ ٍَٕٖ
رّحََژٖ کیًیخیٗ ئخػيص ٔ ْيحیض يٗکُي ،ػٕحيم ىٍَٔٗ چٌٕ حٕٛل :ط٠خى،
طؼخيم ،كَکض ٔ طؼخىل ،طلض ٍْزَٖ «ٗؼٍٕ َٕػٗ»(ٖ) حٓض کّ يـًٕػخ ً ىٍ
ٔٓ۲۲ كکًض ْليِْى :ؿَْٕ ٔ ػَٝ
ططخرن رخ ػٕحيم ریََٔٗ ،ئیَ ظٍٕٓ ٔ ٍٗي ىٍهض ٍح ًْٕحٍ يٗٓخُى .حیٍ ٍَٔي
حُ رخد ٍَٟٔص ٔ ٔؿٕد ،رّٔ ٍٕ١هلَّخپٌیَ پیٖ يٍٗٔى ،طخ ْٔظّٖ يٍٕى َظَ
يخ ،يظُخٓذ رخ حٛهیض ًحطٗ هٕیٖ ٗ١ييص ُيخٌ يؼیٍ رخ ؿٌد كي حػالٖ يٕحى
يؼيَٗ الُو حُ ػُخ َٛچٓخٍگخَّٖ ١زیؼض ،رّػخنٗطَیٍ يَكهّٖ «ًْخیٖ» ٔ
حَٔـخو يخىِ ىٍ یک ْٕیض ي٘و ٔ ٚهخرم طؼَیق َخیم ٕٗىَٓ .حَـخو ،رَّوطّٖ
يٍٗٓي کّ كي كخٛم ریٍ ظٍٕٓ ٔ حكٕل يٗرخٗي .حیٍ ًْخٌ َٕک هّٕ ٛؼٕىٖ حٓض
ٔ ًْخٌ يَكهّٖ حٓض کّ رّآٌ «حٔؽ طکخيم» یخ «يؼخى» يٗگٕثیى.
حیٍ ؿخیض آٌ َوطّٖ رٕى کّ رخیي ىٍهض يخ رّآٌؿخ يٍٗٓیي .حُ حیٍ پْ ىیگَ
ىٍهض يخ رَحٓخّ ًْخٌ هٜهض ًحطت هٕیَْٖ ،گِ هخىٍ َیٔض حُ حیٍ كي رگٌٍى ٔ
ؿهٕطَ ٍٔى ،ىٍكخنٗ کّ طًخو ػٕحيم هخٍؿٗ کًخکخٌ رخ كيحکؼَ آيخىِگٗ ىٍ هييض آٌ
هَحٍ ىحٍى ،ح ّيخ ًحص آٌ ىٍهض ىیگَ ًَٗطٕحَي يخَُي ٓخرن آٌٍح رّکخٍ گیَى .ىٍ ًْیٍ
كخل کّ ىٍهض يٍٕى َظَ يخ ،ىٍ حٔؽ ؿٕحَٗٗ ٔ ًَٕ ،خىحرٗ حٓض ،حُ َظَ كهٔلٗ
يٗگٕثیى :ػخنٗطَیٍ يَكهّٖ کٌَٕ ،یخ هز ٞحَـخو یخكظّ ٔ ىٍهض رّيؼخى يٕػٕى هٕى
ٍٓیيِ حٓض .حیٍ يؼخى ،ىحٍحٖ ٔؿِٕ کًٗ ،کیلُٗ ،يخَٗ ٔ يکخَٗ رٕىِ ٔ ىهیوخ ً َلْ
ًْیٍ ػٕحيم ٔ ٔؿٍِٕ ،حِ ٍح رٍّٖٔ پیٍٖكض رٗكٔخد ٔ کظخد ىٍهض رٔظّ حٓض.
َلْ ًْخٌ هخٌَٕ هز ٔ ٞرٔ ٢کّ طخکٌُٕ يٕؿزخص ظٍٕٓ ٔ ٍٗي پيیيِ ٍح كَحْى
يٗکَى ،حُ حیٍ پْ هّٕ َِٔنٗ آٌٍح ٍْزَٖ يٗکُي.
كَکض يخىِ رٍّٕٛص ٍٖٔکَى ىٍهض رّٕٖٓ پیَ ٗيٌ ٔ كٔخى ٔ كَٓخیٖ
آؿخُ يٕٗٗى .ىٍهض ىیگَ َّطُٓخ آٌ هيٍص ؿٌد ٔ طزيیم يٕحى يؼيَٗ ٍح َيحٍى ،رهکّ
ىو رّىو رَٗيص كَٓخیٖ رخكضْخ ٔ ٔحپْىْٗ يٕحى کیًیخیٗ ؿٌد کَىِ ،حكِٔىِ
يٕٗٗى .حیٍ يٕحى رٍّٕٛص روخٍ ،گخُ ٔ ًٍحص هخکْٕٗ ،یض هزهٗ ٍح طَک يٗکُي،
طخ ُيخَٗ کّ رخنکم ه٘کیيِ ٔ حُ پخ ىٍآیيَٓ .حَـخو ،رخ يَگ کخيم ىٍهض ،کهیّٖ
حؿِحٖ آٌ يـيىح ً رٔیٓ ٔ ٢خىِ (رْٕٗیض) يٗگَىى ،یؼُٗ رخٍٖ ىیگَ طزيیم رّحََژٖ
حنظخَْ َخرٕى ٔ َخيَثٗ يٕٗٗى .ىٍحیٍ يَكهّ حٛطالكخ ً يٗگٕثیى: گَىیيِ ٔ ػهٗ ّ
«رٔ ٢کخيم يخىِ ٔحهغ ٗيِ حٓض ».ىیيیى کّ ىٍهض حُ حرظيح طخ حَظٓخٖ ٍحِ هٕى ىٔ
ئیَ هٕٓٗ ٍح ًَٕ ٗ١ى = هّٕ ٛؼٕىٖ ٔ هّٕ َِٔنٗ .حُ حطٜخل ىٔ هّٕ یک
ىحیَِٖ کخيم پيیي يٗآیيٗ ،زیّ حیٍ ( )Oپْ َظیـّ يٗگَیى کّ يخىِ ىٍ طًخيیض هٕى
ىٍ ئیَ ىحیَِحٖ كَکض يٗکُي .هزالً ْى ُٗیيیى کّ ؿُیي رـيحىٖ گلظّ رٕىَٓ« :خیض
رخُگ٘ض رّريحیض حٓض ».رخ كَٔپخٗٗ ىٍهض یک ْٕیض يخىٖ رّپخیخٌ ٍحِ هٕى ٍٓیي.
ٓٓٔٔ كکًض یگخَّ
ح ّيخ ًٍحص ط٘کیم ىُْيِٖ آٌ ىٍهض هطؼخ ً ىٍ ْیؤص ،یخ ْیؤصْخٖ يظلخٔص رخ هزم
رّهز ٞيـيى ىٍ آييِ حٓض .یؼُٗ رّكؼهیض ىیگَ ٍٓیيِ حٓض (ىٍٓض يخَُي كزخرٗ رؼي
حُ كزخد) ٔنی يخ ًَٗطٕحَیى آٌٍح يلخٓزّ کَى)4(.
كخٛم کالو حیٍکّ :يؼخل ىٍهض يخ ،رال حٓظؼُخء رَطًخو حؿِحء ٔ حَٕحع يخىِ ،حػى
حُ ؿًخىَ ،زخص ،کخَٗ ٔ ؿیَِ هخرم طؼًیى ٔ طٜيین حٓض .طخ آٌؿخ کّ ىٍ كخُ َٓخیٗ،
كَکض يـًٕع ػخنى ْٔظٗ رٍّٕٛص یک کم ىٍ ًْیٍ ئیَ يُلُٗ ،ىحٍحٖ
ي٘وٜخص کیلٗ هز ٔ ٞرٔ ٢حىحيّ يٗیخري .حیٍ ٍَٔي طخ يخالَٓخیّ ىٍ حػًخم
ُيخٌْخٖ ٕ١الَٗ ٔ ؿیَ هخرم ط( ٍٕٜىٍ پیًخَّٖ حريیض ُيخٌ) رّ ٍٖٕ١رٗگٔٔض
حىحيّ هٕحْي یخكض .حُ ًْیٍ گٌٍگخِ ؿٓخَٗ رؼي حُ ؿٓخٌ يلون هٕحْي گ٘ض.
ىیٍ ،ػخنى ٍح هيیى ٔ كيیغ کُي ٔ كکى کهی ىْي .ح ّيخ حىحيّی طکخيم ْٔظی ٍح طخرغ
يُطن ىیخنکظیکی يیىحَي کّ رّيٕؿذ آٌ هخٌَٕ پیٖرََيِی هز ٔ ٞرٔ ٢ىٍ رطٍ َْ
ًٍِ ئظظَ حٓض ٔ ًّْی ًٍحص ىٍ پیَٕي حٍگخَیک رخ یکيیگَ رّٕٓی «ٗيٌ» پیٖ
يیٍَٔي .طوَیزخ ً ىٍ طًخو كهٔلّْخی ػهًی ُْگخيٗ کّ گلظّ يیٕٗىْٔ« :ظٗ»،
«ؿٓخٌ» یخ «کخثُخص» ىٍ كویوض رّ ٍٕ١ي٘وًِْ ٚيخٌ ّٓ يوٕنّ ٍح طٕأيخ ً ٔ
يَطز ٢رخْى هٜي کَىِ حٓض ٔ :ـ ُيخٌ ؛ ٕ ـ كیخص ؛ ٖ ـ يخىِ .حیٍ ّٓ يوٕنّی
حٓخٓی ىٍ طَکیذ ٔ پیَٕي رخ ْىٔ ،حهؼیض ٔ يلٕٓو «ؿٓخٌ» ٍح ٗکم يیىُْي.
ػهٕو ؿيیي َیِ حُ َٗف كویوض ُيخٌ ػخؿِ آييِ حٓضٗ ،خیي رّحیٍ هخ َ١کّ آٌ
حُ حيٍٕٖ يـَى رٕىِ ٔ آُيخیٖپٌیَ ًَٗرخٗي .ىٍ ػًم طُٓخ طٕكیوٗ کّ هُييخء ٔ
يظليػیٍ ىٍ يوٕنّٖ ُيخٌ ىحٗظّحَيٓ ،خهض حرِحٍْخٖ ُٓـٖ ٔ طؤیى ُيخٌ
رٍّٕٛص هَحٍىحىٖ ،یخ حُ ٍٖٔ يلخٓزخص كهکٗ (رّٔیژِ گَىٕ ُيیٍ رّىٍٔ هٕى ٔ
هٍٕٗیي) رٕىِ حٓض .طؼییٍ حٔهخص رّػخَیّ ،ىهیوّٓ ،خػض ٔ ٗذ ٔ ٍُٔ رّٓ ٕ4خػض،
ٓپْ طؼییٍ ٔحكيْخٖ ُيخَٗ چٌٕ ْلظّ ،يخِٓ ،خل ،هٌَ ...طًخيخ ً رخ حٓظؼخَض حُ
ٍیخٟیخص ٔ كیِیک رّيُظٍٕ حٓظلخىِٖ کخٍرَٖ حُ ُيخٌ ٍٕٛص گَكظّ ٔ ْیچ
يؼَف ًحص ُيخٌ ًَٗرخٗي .حیٍ رّيخَُي آٌ حٓض کّ کٔٗ ىٍ ٓخكم ىٍیخ يوخىیَٖ حُ
آد ىٍیخ ٍح رّيُظٍٕ حٓظلخىِٖ هخ ٔ ٙىٍ ظَٔكٗ رخ حَيحُِْخٖ يظلخٔص رَیِى ٔ ىٍ
ًْخٌ كخل حٓى آٌٍح "ىٍیخ" رگٌحٍى.
حكظًخالً ًْیٍ طؤیىرُيْٖخ يٕؿذ ٗيِ رخٗي کّ کٔخَٗ ىٍ َٓخیض ٓخىِحَگخٍٖ
"ُيخٌ" ٍح يويحٍٖ "كَکض" ىحَٔظّ ٔ ًحص آٌٍح يلٕٜل گَىٕ حكالک طٍٕٜ
ًَخیُي .حیٍ طؼَیق کّ رّحٍٓطٕ رَيٗگَىى ،رؼيْخ هٍٕحک كهٔلّٖ ي ّ
٘خء گَىیئ .
٘خء ْٔظُي ،رًّْیٍ حُ آٌؿخ کّ كکًخٖ حٓاليٗ ٔ يظؤنّٓ (رخنؼًٕو) پیَٔ كکًض ي ّ
طؼَیق چٔپیيَي ٔ طخ ُُْٕ يٗگٕیُيُ« :يخٌ يويحٍٖ كَکض حٓض ».ىٍ ػیٍ کّ
حٍٓطٕ ُيخٌ ٍح حُ يوٕنّٖ «کى يظٜم ؿیَهخٍ» يٗىحَي يغ حنٕٛق ،طؼَیق ُيخٌ
رّيويحٍٖ كَکض «حىٍحک ئُٕم ٔ طکَحٍ َٕٗيِ حُ يوٕنّٖ ُيخٌ» رّىٓض
يٗىْي .ئهًخ ً طزییٍ ُيخٌ رئٌ كَکض يًکٍ َیٔض؛ پْ كَکض ،ىٍیچّٖ ىٍک
ُيخٌ ٔ آنض ُٓـٖ آٌ حٓضًَّ ،حص ُيخٌ.
یک يلئىِٖ ُيخَی رَّخو «حرؼخى پالَک» ٔؿٕى ىحٍى کّ كظی آطٕػخَیّ َیِ ىٍ
رَحرَ آٌ يخَُي يیهیٌْٕخ ٓخل حٓض .حیٍ يویخّ يَُ كیِیک ُٗخهظّ ٗيِ ٍح ي٘وٚ
يیکُي؛ َخكیّٖ کّ ىٍ آٌ كٕحٛم ٔ رخُِْخی ُيخَی آٌهيٍ کٕطخِ ْٔظُي کّ رٔیخٍی
حُيلخْیى ك٠خ ٔ ُيخٌ َٗٔع رّكَٔپخٗی يٗکُُيُ .يخٌ «پالَک» یؼُی کٕچکطَیٍ
ٔحكي ُيخَی کّ يؼُخی كیِیکی ىحٍى ٔٓ ،رّطٕحٌ ٖ 4ػخَیّ حٓض .حیٍ يويحٍ کٕچکطَ
حُ یک طَیهیَٕیى طَیهیَٕیى آطٕػخَیّ حٓض .يخٍٔحی آٌ چیٔض؟
ـ آیخ ُيخَی کٕچکطَ حُ آٌ ْى ٔؿٕى ىحٍى؟
= طخ کٌُٕ َخُٗخهظّ حٓض .چُخٌکّ يُخرغ يطخنؼخطی حًػخٌ يٗىحٍَي ،طالٕ رَحی
ىٍک ُيخٌْخی پخثیٍطَ حُ حرؼخى پالَک ،يُـَ رّؿْٖٓخی ػـیذ ىٍ كیِیک ٗيِ
حٓض .رّ ٍٕ١هال ّٛئؤنّ حیٍ حٓض کّ آیخ حيکخٌ ىحٍى آٌ ُيخٌ (ُيخَی کٕچکطَ
حُ ُيخٌ پالَک) ىٍ رُیخىیطَیٍ ٓطق ٔحهؼیض كیِیکی ٔؿٕى َيحٗظّ رخٗي؟
ي٘کم ُيخٌ حُ یک هٌَ هزم كخىطَ ٗئ ،هظی َظَیّْخی َٔزیض هخٔ ٙ
َٔزیض ػخو حیُ٘ظیٍ ،ط ٍٕٜيؼًٕل حُ ُيخٌ ٍح رّػُٕحٌ یک ػخرض ؿٓخَی ىٍْى
ٍیوض ،یکی حُ پیخييْخیٖ آٌ رٕى کّ گٌٗظّ ،كخل ٔ آیُيِ يطهن َیٔظُيَ .ظَیّْخی
حیُ٘ظیٍ ْىچُیٍ چخن٘ی ؿيی ىٍ كیِیک رّٔؿٕى آٍٔىُ ،یَح هٕحَیٍ َٔزیض ػخو (کّ
گَحَٖ ٔٓخهظخٍ رٍِگ يویخّ ؿٓخٌ ٍح طٕٛیق يیکُي) رخ هٕحَیٍ كیِیک کٕحَظٕيی
(کّ رَ ؿٓخٌ هَى كکٕيض يیکُي) َخٓخُگخٍ رَّظَ يیٍٓي.
يیطٕحَیى رگٕثیى ،رخ حیٍکّ ُيخٌ یک كَآیُي یکٕٓیّ حٓض ٔ َْگِ يؼکّٕ
ًَیٕٗىْ ،یچ هخََٕی آٌٍح يلئى ًَیکُي .یؼُی ْیچ یک حُ هٕحَیٍ كیِیک
یکٕٓیّ رٕىٌ ؿٓض ُيخٌ ٍح طً٠یٍ ًَیکُُي.
يخٍطیٍْخیيیگَ ( ٔ۴۴۲ـ ُ )ٔ۲۰۶يخٌ ٍح رّّٓ َٕع ُيخٌ ٍُٔيَُِ ،يخٌ
١زیؼی ٔ ُيخٌ ؿٓخَی طؤیى يٗکُي .ىٍ رلغ ُيخٌ ٍُٔيَِ يٗگٕیي:
«ُيخٌ آٌچیِی حٓض کّ حطلخهخص ىٍآٌ ٍم يٗىُْيُ .يخٌ ىٍ يٕؿٕى طـییَپٌیَ
حطلخم يٗحكظي .پْ طـییَ ىٍ ُيخٌ حٓض .طکَحٍ ىٍِٔحی حٓض َْ .ىٍِٔ طيحٔو ُيخَی
یکٔخٌ ىحٍى .يخ يٗطٕحَیى ئیَ ُيخَی ٍح رّىلهٕحِ هٕى طؤیى کُیىَ َْ .وطّٖ
حکَُٕی ُيخَی رَ ىیگَی حيظیخُ َيحٍى ٔ حکَُٕی پیٖطَ ٔ پْطَ (رؼيطَ) حُ هٕى
ىحٍىُ .يخٌ یکٔخٌ ٔ ًْگٌٕ حٓضٓ .خػض چّ ييص ٔ چّ يويحٍ ٍح َ٘خٌ ًَٗىْي
رهکّ ػيى ػزض ٗيِٖ حکٌُٕ حٓضْ .خیيگَ يٗپَٓي کّ حیٍ حکٌُٕ چیٔض؟»
«آیخ يٍ حَٔخٌ رَآٌ چیَِگی ٔ حكخ ّ١ىحٍو یخ َّ؟ آیخ حیٍ حکٌُٕ يٍ ْٔظى یخ كَى
ىیگَی حٓض؟ حگَ حیٍ ٍٕ١رخٗي پْ ُيخٌ هٕى يٍ ْٔظى ٔ َْ كَى ىیگَ َیِ ُيخٌ
حٓض ٔ يخ ًّْگی ىٍ رخ ْى رٕىٌ يخٌ ُيخٌ ْٔظیى ٔ ْیچکْ ٔ َْکْ هٕحْیى ٗي».
ىٍ یک ط ٍٕٜيؼخنی يٗطٕحٌ حیٍگَّٕ پُيحٗض کّ ُيخٌ رّيخَُي یک ٍٔى
ػظیًی حٓض کّ حُ حُنیض آييِ ٔ رّٕٓی حريیض ٍٔحٌ حٓض .حیٍ ٍٔى ػظیى ًّْٖ
پيیيِْخی ْٔظی ٍح رخ هٕى آٍٔىِ ٔ رخ هٕى يٗرَى ُ ...يخٌ ٍح رخیي ظَف ؿخيغ رَحٖ
يخىِ ىیي َّ ،يلٕٜل كَکض ػَٔ ٟٗآٌ .حیٍ ظَف ؿخيغ ٔ رٍِگ ،ىٍ هٕ١ ٢نٗ
ٍٔ رّپیٖ كَکض يٗکُي ،ؿیَ هخرم رَگ٘ض ،ؿیَ هخرم طکَحٍ ٔ ؿیَ هخرم َٔن ٔ
حٓظزيحل حٓض .يـًٕػّٖ ؿٓخٌ كیِیکٗ ٔ حكالک ٍح ىٍ ؿٕف هٕى رّٔؿٕى آٍٔىِ ٔ
ىٍ حيظيحى هٕى رّآٌ ٗکم ٔ ٍَگ رو٘یيِ ٔ ْىچُخٌ پیٖ يٗرَى .رٍُّٔٗٗ هخرم
ىٍک حٓض کّ يخىِ ىٍ ظَف ُيخٌ رٍّٕٛص ًٍِگَّٕ كَکض يٗکُي.
ْٔظٗ ىٍ ظَف ُيخٌ رّٔؿٕى آييِ ،ططٍٕ ًَٕىِ ٔ طـییَ کَىِ حٓض .پْ،
َلْ حكالک ٔ کخثُخص ،هٕى يظَٔف ُيخٌ ْٔظُيًّْ ،گٗ ىٍ رٔظَ ُيخٌ رّٔؿٕى
آييَِ ،ظى پٌیَكظّحَي ٔ ىٍ ظَف ُيخٌ رّگَىٕ حىحيّ يٗىُْي .يٗطٕحٌ ٍُٔگخٍٖ
يـَى حيظيحى
ّ ٍح ط ٍٕٜکَى کّ يخىِ ٔ حكالک ٔؿٕى َيحٗضٰ ،نکٍ "ُيخٌ" رٍّٕ١
ىحٗظّ حٓض ،ط٘کیم ٍٕٛكهکٗ يطخرن رخَظى يٕؿٕى ،حيَ ػخَٕٖ ٔ يظؤهَ َٔزض
رّپيیيِٖ ُيخٌ حٓضْ .ىچُیٍ حٓض طٓ ٍٕٜهزت يٕٕٟعَْ ،گخِ کخثُخص رّیکرخٍِ
ىٍْى پیچي ٔ رّطهٗ حُ هخک ٔ هخکٔظَ يزيل ٕٗىًّْ ،ؿخ ؿَم ٓکٕص ٔ هخيٕٗٗ
ٔٔٓ۴ كکًض یگخَّ
گَىىًّْ ،چیِ حُ كَکض رخُ يخَي؛ رخُْى "ُيخٌ" کًخکخٌ رّئیَ هٕى حىحيّ هٕحْي
ىحى .چٌٕ ُيخٌ حيَ ئظوم ٔ ىحٍحٖ هٜهض حُنٗ ٔ حريٖ حٓض.
ىٍ يیخٌ حْم يؼَكض «يٕنٕٖ» یک گخو يٓى رّٕٖٓ طَ٘یق يلٕٓو ُيخٌ
«يـَى» رَىحٗظّ حٓض )ٔ(.هزم حُ يٕنٕٖ ،ؿِحنٗ حٓض کّ ُيخٌ ٍح ىٍ پیَٕي رخ
يکخٌ هخرم طؼَیق يٗریُي .ؿِحنٗ ًٍٟيوخنلض رخ طؼهیًخص كالٓلّٖ حٍٓطٕیٗ
ىٍرخٍِٖ حريیض ٔ هييض ػخنى يٗگٕیي« :چٌٕ كالٓلّٖ يِرٍٕ ػخنى ٍح ىٍ يکخٌ
يلئى ٔ ىٍػیٍكخل حريٖ ٔ هيیى يٗىحَُي ،ط٠خىٖ ىٍ گلظّٖ حی٘خٌ ٔؿٕى ىحٍى؛
ُیَح َْکْ ُيخٌ ٍح الیظُخْٗ ريحَي ،رخیي يکخٌ ٍح ْى رٗحَظٓخ ًٗخٍى».
ٓپْ ىٍ يٍٕى يلٕٓو ُيخٌ چُیٍ ریخٌ يٗىحٍى« :يکخٌ ٔ ُيخٌ يخكٜم َٔزض
يظوخرم طٍٕٜحطٗ حٓض کّ آكَیيِگخٍ ىٍ ٔؿٕى يخ رّٔىیؼض گٌحٍىِ حٓض .هٕٜٛیض
الیظُخْٗ حُ آكَیيِگخٍ َخٗٗ يٕٗٗى ،آكَیيِگخٍٖ کّ ػهیض ٔ ػًم ىٍ ٔؿٕىٕ ؿًغ
ٗيَِ .یَٖٔ طؤػیَ حٍحىِٖ هيحَٔي ًَٗطٕحَي رّكئى ُيخٌ ٔ يکخٌ يلئى رخٗئ ،نٗ
هيحَٔي هٕى يٗطٕحَي ػًم آكَیُٖ هٕیٖ ٍح ىٍ هخنذ ُيخٌ ٔ يکخٌ يلئى کُي .كو٢
هيح الیظُخْٗ ٔ حريٖ حٓض ،ح ّيخ ػخنى يظُخْٗ ٔ ؿیَ حريٖ حٓض».
ههن حىریخص ٔ َٟدحنًؼمْخَٓ ،حیٖ حٗؼخٍ ىٍ يٍٕى حًْیض ُيخٌ ٔ طؤٓق ىٍ
يٍٕى حُىٓض ىحىٌ آٌ ،حُ ىیگَ َ٘خَّْخٖ طٕؿّ رَ٘ َٔزض رّيوٕنّٖ ُيخٌ حٓض)ٕ(.
ىٍٓض حٓض کّ طخکٌُٕ رَ٘ َظٕحَٔظّ ًحص ُيخٌ ٍح طؼَیق کُيٰ ،نکٍ حًْیض آٌٍح
رّهٕرٗ ىٍک کَىِ حٓض .حُ حیٍ ٍْگٌٍ کّ ىٍیخكظّ َخچخٍ حٓض ىٍ ُيخٌ َُيگٗ
کُي .آِ ٔ حكٕٔف رَ٘ ىٍ يٍٕى حُ ىٓض ىحىٌ ُيخٌ ْیچ طؤػیَٖ رٍََٔي ٔحهؼیض آٌ
ًَٗگٌحٍى .ح ّيخ ػکْ آٌ کخيالً ىٍٓض حٓض :یؼُٗ ُيخٌ يخىٍ طًخو يٕكویضْخ ٔ
ٗکٔضْخٖ رَ٘ رٕىِ ٔ کهیّٖ كَحُ ٔ كَٔىْخ ٔ « ُههغ ٔ نُزْ»ْخ ىٍ ؿٓخٌ ػیُٗ،
ىٍ هخنذ ُيخٌ حَـخو يٗگیَى .نٌح ٍٔحٌُٗخٓخٌ آىوْخ ٍح رّچُي ىٓظّ طؤیى يٗکُُي:
ٔ ـ ىهبىگویي ٕ .ـ ىهبىپوٍذ ٖ .ـ ىهبىهٌل ۱ .ـ ىهبىٍزیي ۰ .ـ ىهبىآگبٍ.
يخَُي َٕحٍ َوخنّ رالٔهلّ رّپیٖ يٗرَى .حُؿًهّ کخٍکَى آٌ طزيیم ٟي يخىِ رّيخىِ ٔ
طُلیٌ هخٌَٕ هز ٔ ٞرٔ ٢ىٍ يخىِ ٔ حىحيّٖ كَکض ػظیى ٔ رَگ٘ضَخپٌیَ رّٕٖٓ
حريیض يٗرخٗيُ .يخٌ ؿَیخَٗ حٓض ييحٔو ٔ ٍٔ رّپیٖ کّ َْگِ رّػوذ رًََٗگَىى.
حیٍ َیَٖٔ ُيخٌ حٓض کّ رّػخنى َظى رو٘یيِ ٔ آٌٍح رّ ٍٕ١حؿظُخدَخپٌیَ ىٍ هخنذ
هخٌَٕ کًٌٕ ٔ رَُٔ حَيحهظّ ،رّٕٖٓ كَىح كَکض يٗىْي.
رُخرَحیٍ ُيخٌ آٌ َیَٖٔ حٓض کّ هخىٍ حٓض َْ يٕؿٕىٖ ٍح رخ هٕى ؿهٕ رک٘ي.
حیٍ کخٍ حُ َ١ین ٔهٕع كخىػخص ٔ ؿَیخٌ ىحیًٗ حيٍٕ يًکٍ يٕٗٗى .حُ ًْیٍ
كَکض ٔ پیٍٖكض ىحیًٗ ُيخٌ حٓض کّ ٖ ٛلض يظلخٔص ىیَُٔ ،حئَُ ٔ كَىح
پيیي يٗآیي .ىٍ ػَف كهٔلٗ ،كخٛهّ يیخٌ گٌٗظّ ٔ آیُيِ ،هخنن ٔ يوهٕم ٔ ػهض
يؼهٕل ٍح ُيخٌ يٗگٕیُي .يطخرن رخ حیٍ طؼَیقُ ،يخٌ حُ َظَ طٍٕٛ ٔ ٍٖٕٜ
هیخل «ٗزیّ حٓظٕحَّٖ يیخٌ رخٍیکًْ ،چٌٕ ٓخػض ٍیگی هيیًٗ حٓض کّ ىحٍحٖ
هخػيِ ٔ ىْخَّٖ پٍٓ ٔ يیخَّٖ رخٍیک يٗرخٗي ».هًٔض هخػيِ؛ ُيخٌ گٌٗظّ (ئًِؽ
رخ هخَ١حص ٔ يْٕٕيخص) هًٔض ىْخَّ ُيخٌ آیُيِ (ئًِؽ رخ حَظظخٍحص ،حكالو،
ٍإیخْخ) ٔ رخٍیکّٖ يیخًَْٗ ،یٍ ُيخٌ كخل حٓض.
رَحٓخّ حیٍ ىیيگخِ ،حٛهیض ُيخٌ «كخل» حٓض .يخ حُ ُيخٌ گٌٗظّ َیخييِحیى،
رّآیُيِ ْى ًٍَٗٓیى .يخ پیٕٓظّ ىٍ «كخل» رَّٓ يٗرَیى ،رَحٖ يخ يخ ٔ ٟٗئظوزم
ٔؿٕى َيحٍى .رَحٖ يخ ُيخٌ ًْچٌٕ حكن حٓضَْ ،چّ يخ ؿهٕ يٍٗٔیى ،آٌ ْى ؿهٕطَ
يٍٗٔى ،رُخرَحیٍ يخ ْیچگخِ حُ ُيخٌ كخل هخٍؽ ًَٕٗٗیى طؤیىرُيْٖخٖ ُيخٌ،
حػظزخٍٖ ٔ هَحٍىحىٖ حٓض کّ يلٕٜل ًٍْ رَٖ٘ يٗرخٗي ،حیٍ طؤیىرُيٖ حُ
طُخٓذ ٔ يوخیّٖٔ كخىػخص ُحىِ يٕٗٗى .كویوض ُيخٌ «آٌ» حٓض« ٔ .آٌ» رّهيٍٖ
کٕطخِ حٓض کّ هخرم هًٔض ًَٗرخٗي .آٌ َْنلظّ ىٍ َٕ ٗيٌ حٓض ٔ يخ حیٍ َٕ ٗيٌ
ٍح ًَٗطٕحَیى ىیي .حُ حيظيحى حیٍ َٕ رَّٕ ٗيٌ ال یُوطغ ىٔ ٔٛق ُيخَٗ «حُنیض» ٔ
«حريیض» پيیي يٗآیي ،کّ ط ٍٕٜحيظيحى آٌ حُ ٔٓؼض هیخل رَٖ٘ هخٍؽ حٓض.
ْىچُخٌ کّ يخ نلظخص ٔ ٔحكي ُيخَٗ يٕٕٓو رّ«آٌ» ٍح ًَٗطٕحَٔظیى ىٍیخریى،
حُنیض ٔ حريیض ٍح ْى ًَٗطٕحَیى ط ٍٕٜکُیى ٔ حُ ٔٓؼض هیخل يخ هخٍؽ حٓض .حُ حیٍ
يُظَ َیِ «ُيخٌ ؿیَ هخٍحنٌّحص» يٕٗٗى (ًحص ُيخٌ هخرم هَأص ٔ حىٍحک ٔ طؼَیق
َیٔض) رُخرَحیٍ ُيخٌ حُ حيٍٕٖ ػخرض ،يـَى ،ؿیَ هخرم ط ،ٍٕٜؿیَ هخرم طَٓیى،
ؿیَ هخرم طـِیّ ٔ ؿیَ هخرم طٌهیَ يٗرخٗي .رٍَٓٗ ٔ َظیـّگیَٖ ي٘و ٚحُ يلٕٓو
ُيخٌٔ ،حرٔظّ رّىٍک ًحص ؿٓخٌ حٓض کّ حُ كُِٕٖ طل ّکَحص رَٖ٘ هخٍؽ يٗرخٗي.
ٓٔٔٔ كکًض یگخَّ
"کخَض" گلض :طُٓخ ًٍْ َیٔض کّ هٕى ٍح رخ چیِْخ ططزین يٗىْي ،چیِْخ َیِ
رخ ًٍْ حَطزخم پیيح يٗکُُي .کخَض حیٍ ٍح "حَوالد کٕپََیکٗ" ىٍ يٕٕٟع يؼَكض
حَٔخٌ هٕحَي .يؼُٗ حیٍ گلظّ آٌ رٕىًْ :خٌ ٍٕ١کّ َیکٕالّٔ کٕپََیکّٕ (ٖ ٔ4۰ـ
ٖ )ٔ۳4رخ ىػٕٖ هٕى کّ ُيیٍ رّىٍٔ هٍٕٗیي يٗچَهي ٔ َّرَػکْ ،حَوالرٗ
رّٔؿٕى آٍٔى ،پُيحٍ کخَض َیِ رًّْخٌحَيحُِ طخُِ رٕى ٔ رخ َُ١حكکخٍ هزم حُ هٕى
طلخٔص ىحٗض« .آنزَص حیُ٘ظیٍ» ( ٔ۴۰۲ـ َ )ٔ۲۳۳یِ َظیَ ًْیٍ يطهذ ٍح
يٗگٕیئ« :هظٗ طٕ رخ یک حَٔخٌ ىٔٓض ىحٗظُٗ ٛلزض يٗکُٗ ،یک ٓخػض چٌٕ
یک ػخَیّ يٗگٌٍى ٔ هیهی ُٔى ىیَ يٕٗٗى؛ ح ّيخ حگَ یک ػخَیّ ٍٖٔ روخٍٖ رُ٘یُٗ،
آٌ يؼم یک ٓخػض حٓض .حیٍ يلٕٓو َٔزیض حٓض».
حىٍحکخص يوظهق حُ حيَ ٔحكي «ُيخٌ» ػًالً حیٍ يلٕٓو ٍح رّىٓض يٗىْي کّ
«ُيخٌ حيظيحىٖ حٓض کّ ًٍْ يخ رّٔٓیهّٖ حٍطزخ ١رخ كَکخص ٔ طـییَحص ،آٌٍح ىٍ
يٗیخري ».پْ ػَكخ ً طخ حیٍ كي هخرم طؼَیق حٓض کّ گلظّ ٕٗىُ :يخٌ ک٘٘ٗ حٓض
َخٗٗ حُ كَکض ٔ طـییَ ىٍ يـًٕػّٖ کّ هٕى يظَٔف ُيخٌ حٓض .يٕنٕٖ حیٍ
طُخٓذ ٔ ىٍک يظلخٔص حُ ُيخٌ ٍح رٍُّٔٗٗ ریخٌ كَيٕىِ حٓض)ٖ(.
حكظًخالً ًْیٍ ک٘٘ٗ َخٗٗ حُ «كَکض ٔ طـییَ» رخػغ ٗيِ رخٗي کّ ًٗخٍی،
رَحٖ َْپيیيِ ُيخَٗ ئظوهٗ يُظٍٕ کُُي ٔ رگٕیُي کّ َْكؼهیظٗ ىحٍحٖ ُيخٌ
يو ٕٜٙهٕى حٓض :يخَُي ٕ١ل ػًَ حَٔخٌْخ ،ىٍهظخٌ ،گمْخ ...
چُیٍ طؼَیق طـِیّپٌیَ حُ ظَف رٍِگٗ يٕٕٓو رّ«ُيخٌ» ًْخٌ ىحٓظخٌ «كیم
ٔ طخٍیک هخَّ» ٍح طيحػٗ يٗکُيًْ ٔ .خٌ يؼخل :حَيحهظٍ يويحٍٖ حُ آد ىٍیخ ىٍ
ظَٔف يظلخٔص ٍح يـيىح ً رًَّخیٖ يٗگٌحٍى .رَپخیّٖ يطخنؼخص ٔ آُيخیْٖخٖ حَـخو
ٗيِ ،ىٍک ََْٕػٗ حُ حَٕحع يوظهق يٕؿٕىحص ًٖٗؼٍٕ ،حُ ٔحكي ُيخٌ يظلخٔص
حٓض .ىٍ ًٍْ رؼ ٗ٠حُ حَٕحع ؿخَيحٍحٌُ ،يخٌ رٔیخٍ رَّٓػض يٗگٌٍى .ىٍ ًٍْ
َٕػٗ ىیگَ رخ آْٔظّگٗ ٔ رطخثض ٓپَٖ يٕٗٗى.
كٗحنًؼمُْ :گخيٗ کّ ظَكٗ پَ حُ آد رََٓ ٓلَِ چپّ يٕٗٗى ،حُ ىیي یک كَى
رَ٘ی يلظٕٖ آد آٌ ظَف ٗ١ييص ُيخَٗ کىطَ حُ ٔ ٕٓ/ػخَیّ طوهیّ يٗگَىى ٔ
رٍّٖٔ ٓلَِ پٍٓ يٕٗٗى؛ ٍٕ١ی کّ حَٔخٌ چیِی ُیخىی حُ ؿَیخٌ هَٔؽ آد حُ
ؿٕف گیالّ كْ ًَٗکُي .ىٍ ٍٕٛطٗ کّ ًْیٍ ٛلُّ ىٍ ىیي یک يگْ ریٖ حُ
ٓ 4ػخَیّ ُيخٌ ىٍ رَ يٗگیَى .يگْ ؿَیخٌ هَٔؽ ٔ پوٖ آد رََٓ ٓلَِ ٍح ٗزیّ
هَٔؽ ٔ پوٖ ػٔم يٜلٗ ىٍ ىیي حَٔخٌ ىٍیخكض يٗکُي( .ىٍٓض ٗزیّ ًَخیٖ آٍحو
ٕٔٔٔ كکًض یگخَّ
«حٓهٕيٕٗیٍ» ىٍ كیهىْخٖ ٓیًُخیٗ) رُخرَحیٍ ًٗخ رّآٓخَٗ ًَٗطٕحَیي رّيگْ طهُ ُگَ
رَِیيُ ،یَح حَگ٘ض ًٗخ رخ َْ َٓػظٗ کّ كَکض کُي رَحٖ يگْ ُکُي حٓض.
هَیذ رّحیٍ حٓض گٌٗض ُيخٌ حُ ىیي َُزٍٕ ػٔم ،پَٔحَّ ،يَؽ يگْ،
يَؿک ٗٓيهٕحٍ ،يخٍيٕنک ،يٕٕ ،گُـ٘ک ...رّ ٍٕ١کهٗ ىٍک ََْٕع حُ
يٕؿٕىحص َٔزض رَّٕػٗ ىیگَ حُ گٌٗض ُيخٌ يظلخٔص حٓض .گٕیخ ىٍک گٌٍ ُيخٌ
حٍطزخ ١ئظویى رخ يکخَیٔى ؿؼّ ٔ کخٍکَى حَيحوْخٖ كیخطٗ ريٌ ،گَىٕ هٌٕ ٔ ٗیَِ ٔ
يخیغ كیخطت ؿخٍٖ ىٍ ريٌ ََْٕػٗ حُ يٕؿٕىحص ًٖٗؼٍٕ ىحٍى .ريیٍيؼُٗ کّ يیخٌ
َٓػض گَىٕ هٌٕ (یخ ََْٕع ٗیَِٖ كیخطٗ) َٔزظٗ يؼکّٕ رَهَحٍ حٓض؛ رَّْ
يویخّ کّ َٟرخٌ ههذ کخٍ کُي ،رّهالف ًْخٌ يویخّ ؿَیخٌ ُيخٌ حىٍحک يٕٗٗى.
ىٍ ؿخٍَٕحَٗ کّ ههذ رخ َٓػض ریٖطَ کخٍ يٗکُي؛ حكٔخّ گٌٍ ُيخٌ رّکُيٖ
ٍٕٛص يٗگیَى؛ حیٍ ػًٕيخ ً ٗخيم كَ٘حص ،كیٕحَخص ٔ پََيِگخٌ ٍیَِوٖ يٕٗٗى
کّ ٕ١ل ػًَ کىطَٖ ىحٍَي .كٗحنًؼم ههذ يَؽ يگْ ریٖ حُ ٖٓٓ رخٍ ىٍ ىهیوّ
يَُٗي ،ىٍ يٍٕى حَٕحع يٕٕ ،گُـ٘ک ،يخٍيٕنک ٔ حيؼخل آٌ َیِ ٗزیّ ًْیٍ َظخیؾ
رّىٓض آييِ حٓض .ح ّيخ ىٍ ًٍْ كیٕحَخص يظٕٓ ٔ ٢ػظیى حنـؼّٖ هٌٕگَو يخَُي
حَٔخٌ ،كیم ،گخٔيیٖ ،حٓذ ٔ ىیگَ پٔظخٌىحٍحَٗ حُ حیٍ هزیم کّ َٟرخٌ ههذ ٗخٌ
ػًٕيخ ً کُيطَ (ریٍ ٓ ۳طخ ٓٓٔ يٗرخٗي) ٕ١ل ػًَٗخٌ ریٖطَ ٔ ىٍک ٗخٌ حُ
"ُيخٌ" َٓیغطَ حٓض .یؼُٗ ُيخٌ حُ َظَ آٌْخ رَّٓػض يٗگٌٍى.
ٍٔحٌُٗخٓخٌ کٕىک يؼظويحَي کّ ُيخٌ رَحٖ رچّٖ حَٔخٌ آْٔظّطَ حُ پيٍ ٔ
يخىٍٕ يٗگٌٍى ،نٌح حٔ ًَٗطٕحَي يخَُي ٔحنيیُٖ ىٍ یکؿخ آٍحو ٔ يٕأىد َ٘ٔظّ ٔ
رّطؼَیق رٍِگطَْخ گٕٕ كَح ىْي ،رخیي ىو رّىو رَّْٕٓ ؿٔض ٔ هیِ ًَخیي؛
ٗخیي یک ٔؿّ يطهذ حیٍ رخٗي کّ "ههذ َُٕحى حَٔخٌ يؼًٕالً ٕٓٔ رخٍ ىٍ ىهیوّ
يٗطپي ".کّ رّيٕحُحص ٍٗي ؿًٔٗ ٔ گٌٗض ُيخٌ ،حُ َٓػض ١پٖ ههذ کخٓظّ ٗيِ
ٔ رّىهیوّٖ ۶۳طخ ٓ ۰رخٍ ىٍ ُٓیٍ يیخَٗ ٔ رخالطَ طوهیم يٗ یخري.
رخ حیٍ كٔخد ،رّ ٍٕ١طوًیُٗ يٗطٕحٌ گلضُْ :گخيٗ کّ یک يگْ ٍُِٔ 4۳
يٕٗٗى ،ىٍ كویوض رخ یک يٕٕ ٓ 4خنّ ،یک ٓگ ٓ ۴خنّ ،یک حَٔخٌ ٓٓ ۴خنّ ٔ
یک كیم ٓٓٔ ٓخنّ ْىٍٓ ٔ ٓخل يٗرخٗي!
یؼُٗ حُ كیغ حىٍحک ُيخَٗ ًّْ ،رّیکحَيحُِ ػًَ کَىِحَي! چّ حُ َظَ طؼيحى
َٟرخٌ ههذ ٔ چّ حُ ىیيگخِ ىٍک ُيخٌ .يؼالً حگَ َز ٞیک كیم ٓٓٔ ٓخنّ
ٓٓٓ ٔٓٓ/ٓٓٓ/يیهیٌٕ رخٍ ُىِ رخٗي؛ َز ٞیک يگْ َ ٍُِٔ 4۳یِ (كئىح)
ٖٔٔٔ كکًض ْـيِْى :پیيحیٖ ؿٓخٌ
ًْخٌ طؼيحى ُىِ حٓض .رًّْیٍطَطیذ ،ىٍک ُيخٌ حُ يُظَ آٌ يگْ ٍُِٔ 4۳
(كئى) رَحرَ رخ يويحٍ ىٍک آٌ كیم ٛي ٓخنّ يٗرخٗي.
ىٍ پَّٖٔٓ طکخيم رَٖ٘ ،حىٍحک ُيخٌ يٓىطَیٍ َٗ ١الُو رَحٖ ظٍٕٓ
كکخیخص حُ گٌٗظّ رٍّٕٛص ٍَٔيٖ ييحٔو ٔ ؿیَ هخرم رَگ٘ض گَىیي .ريیٍطَطیذ
كخكظّٖ رَٖ٘ ٔٓؼض ٔ ظَكیض ریٖطَ کٔذ ًَٕى ،ىٍک آٌ ٍكظّ ٍكظّ ػًینطَ
ٗي .يطخنؼّٖ ٍٔحٌُٗخٓٗ کٕىک َیِ َ٘خٌ ىحىِ حٓض کّ حىٍحک ىٍ يَحكم يؼیُٗ
حُ ٍٗي ؿًٔٗ ٔػوهٗ ىٍ کٕىک رَُٔ يٗکُي .حرظيح ط ٍٕٜکٕىک ىٍرخٍِٖ ُيخٌ
چُيحٌ ي٘وَ ٚیٔض ،گٌٗظّ رَحٖ حٔ ًّْٖ آٌچیِْخٖ حٓض کّ هزالً یک پخٍچّ
رٕىِحَي .ح ّيخ رؼيْخ کى کى ي٘و ٚيٕٗٗى کّ آٌچّ ىیَُٔ رٕىِ ،حُ آٌچّ کّ پَیَُٔ
رٕىِ ؿيح حٓض.
ظخَْح ً حَٔخٌ حٔنیّ َیِ ٍحِ ي٘خرٓٗ ٍح َٔزض رّىٍک ُيخٌ پیًٕىِ رخٗي .حىٍحک
ئُٕم ُيخٌ رخ ٔحهؼیض يًظي ٔ ئظًَ آٌ ىحٍحٖ كَم حٓخٓٗ حٓض ،ىٍ َظَ
حَٔخٌْخٖ حٔنیّ ،كٕحىع گٌٗظّٖ ىٍٔ ٔ َِىیک رّآٓخَٗ يٗطٕحَٔظُي ؿخٖ ٗخٌ ٍح
ػٕ ٝکُُيْ ٍٖٔ .ىٍكظّ ىٍک آٌْخ ىٍرخٍِٖ ُيخٌ كخل ٔ گٌٗظّٖ َِىیک رٔیخٍ
طوَیزٗ رٕى .آٌْخ كخهي حىٍحک كَکض حيظيحىٖ ٔ ؿیَ هخرم رَگ٘ض ُيخٌ رٕىَي .طـییَ
ٍٕٛحىٔحٍٖ يخِ ٔ هٍٕٗیي ٔ ٓظخٍِگخٌ ٍح رخگَىٕ ىحیًٗ ٔ طکَحٍ كٕحىع يَرٕ١
يٗىحَٔظُي .رَحٖ حَٔخٌ حٔنیُّ ،يخٌ َیِ ًَْحِ رخ يخِ َخپيیي يٗٗي .رؼي يخِ ىٔرخٍِ
رٍّٕٛص ْالل رَيٗگ٘ض ٔ ُيخٌ َیِ ًَْحِ رخ آٌ حُ ََٕٓ يٗٗي ،یخ ىٔرخٍِ
رّٔؿٕى يٗآيي ٔ پخ رّپخٖ يخِ طکَحٍ يٗگ٘ض.
ُّٓظٗ یخ يَحٓى ػزخىی ٔ ٗکَگٌحٍی َٔزض رّرَگ٘ض یکٗ حُيٕحٍى ٍهْٚخٖ ُ
ُيخٌ رٕىُ .يخٌ كخل كو ٢طکَحٍ گٌٗظّ رَّظَ يٗآيي ،طُٓخ رًّْیٍ ػهض حًْیض
ىحٗض .آىحد ٔ ٍٕٓيٗ کّ ًّْٖ ٔهخیغ يٓى َُيگٗ حَٔخٌ رخ آٌ ًَْحِ رٕىٗ ،خيم
طٕني ،حُىٔحؽ ،يَگ ٔ ؿیَِْ ،يكٖ رخُٓخُٖ گٌٗظّ ٔ طـٔى طکَحٍ ٔهخیؼٗ رٕى کّ
ىٍ آٌ هيحیخٌ ٔ هَٓيخَخٌ َٗکض ىحٗظُي .ىٍػیٍكخل يَحٓى ٔ يُخٓک گٌٗظّ ٍح رخ
كخل يَرٕ ١يٗکَى .حیٍ رّحػظوخى يَىو رّطـییََخپٌیَٖ يٕؿٕى ٔ رّطکَحٍ ىحیًٗ
ُيخٌ ٔ آىحد ٔ ٍٕٓو پخٓن يٗىحى .رٔیخٍی حُ يُخٓک ػزخىی ٍیّ٘ ىٍ آٌ ىحٍَي.
ط ٍٕٜئُٕم ىٍرخٍِٖ ُيخٌ رَحٖ ؿخيؼّٖ هيیى کخيالً ١زیؼٗ رٕىُ ،یَح
طـییَحص آٌ رّهيٍٖ کُي حَـخو يٗگَكض کّ طوَیزخ ً رَحٖ يؼخَٛحَٖ ؿیَ هخرم ىٍک
رٕى .رؼيْخ ىٍ َظیـّٖ طَٔیغ ٍیظى َُيگٗ حؿظًخػٗ ،حكٔخّ طـییَپٌیَٖ يلی٢
ٔٔٔ4 كکًض یگخَّ
رّظٍٕٓ پیٕٓض« .کخٍ» ٔ حهظَحع «هَ »٢وٖ يًٓٗ ىٍ حىٍحک كَکض ُيخٌ رخُٖ
کَى .پیيحیٖ ه ٢رّيَىو حؿخُِ ىحى طخ كوخین ٔحهؼٗ ٍح ييصْخٖ ييیيٖ ىٍ یخىْخ
َگٓيحٍَي ،گٕٖ گٌٗظّ ٍح ٕ١الَٗ کَى ٔ آٌٍح حُ حكٔخَّ ؿيح ًَٕى.
ُيخٌ ىٍ ًحص هٕى حُ حيٍٕٖ يخىٖ َیٔض ،حُ ًْیٍ ٍٔ ؿیَ هخرم رخُیخرٗ ٔ
رخُٓخُٖ حٓضٰ ،نکٍ حىٍحک ٔ طؼَیق آٌ يطهوخ ً رخ حرِحٍ يخىٖ يًکٍ حٓضُْ .گخيٗ
کّ ىٍ «هٕحد» ْٔظیى يٕٕٟع ُيخٌ هخرم ىٍک َیٔضُ ،یَح آٌ روٖ حُ ريٌ کّ
کخٍ ُٓـٖ ُيخٌ ٍح رّػٓيِ ىحٍى ،ىٍ آٌ نلظّ کخٍ ًَٗکُي .ػخنى هٕحد حُ ُٓن
ػخنى ٍٔف يـَى حٓض ٔ ٍٔف يـَى هخىٍ رّىٍک ُيخٌ يـَى ًَٗرخٗي.
رُخ رَحیٍ ُيخٌ هخرم ىٍک َیٔض ،يگَ رخ حرِحٍْخٖ يخىٖ .چُخٌکّ ىٍ كٕم
آييُ :يخٌ ىٍ حٛهیض هٕى ًْٕحٍِ ئظوَ ٔ ىحٍحٖ حيظيحى ٔ حٓظًَحٍ یکٔخٌ ٔ
یکُٕحهض يٗرخٗي؛ ح ّيخ ىٍک يظلخٔص حَٕحع گَٕخگٌٕ يٕؿٕىحص حُ آٌ هٕٜٛیض
"نِؿٗ ـ يوخ ٔ "ٗ١هخرم ػَ ٔ ٝؿًغ رّىٓض يٗىْي .رًّْیٍ ىنیم ،ىٍک ُيخٌ
يـَىحص ،يٍ ؿًهّ ىٍ ػخنى هٕحد ئخٖٔ رخ ٛلَ حٓض. ّ ىٍ ػخنى
ىهبى ّ هإیب
ٍإیخْخ ٔ هٕحدْخٖ يخ َْچُي کّ حُ ىحٓظخٌْخٖ ٕ١الَٗ رَهٍٕىحٍ رخُٗي ،ىٍ
ٔحهغ یک "آٌ" رٍّٕٛص یک ؿَهّ ىٍ يـِ هطٍٕ کَىِ حٓض .ح ّيخ ىٍ ُْگخو
ریيحٍٖ کّ آٌٍح رخَُگَٖ ٔ ریخٌ يٗکُیى ،گًخٌ يٗرَیى ٓخػضْخٖ يظٕحنٗ رخ آٌ
ىحٓظخٌ ىٍگیَ رٕىِحیى .يخ رٍّٕٛطٗ يزٓى ٔ رَیيِ رَیيِ هٕحد يٗریُیى کّ رّکـخْخ
ٓلَ کَىیى ،چّ يُخظَٖ ٍح ي٘خْيِ ًَٕىیى ،رخ چّ کٔخَٗ يالهخص کَىیى ،چّ گلظیى ٔ
چّ ُٗیيیى ًّْٖ ...آٌْخ حگَ ىٍ كخنض ریيحٍٖ ٔ رٍّٕٛص ػخىٖ حطلخم يٗحكظخى
ُيخٌ ُیخىٖ ىٍرَ يٗگَكضٔ ،نٗ ىٍ ػخنى هٕحد ًّْٖ آٌ يخؿَحْخ ىٍ ييص رٔیخٍ
کٕطخِ ىٍ يـِ هطٍٕ ًَٕىِ ٔ رخ َٓػض رَم گٌٗظّ حٓض.
چٌٕ هٕحدْخٖ يخ حُ ُٓن پَٔحُْخٖ هیخل يخ حٓض کّ ىٍ َٓػظٗ حُ ُيخٌ
حطلخم يٗحكظي ،هٕحد يخ ػَ ّٖٛرَُٔ آٍُْٔخٖ َٓلظّ ،یخ َٓکٕكظّٖ يخ حٓض کّ حُ
ًٟیَ َخهٕىآگخِ يُ٘ؤ يٗگیَى .آٍُْٔخٖ کّ ىٍ ٕ١ل َُيگٗ ،یخ ىٍػٍَُٔ ٝ
يـخل طلون َیخكظّ ٔ ىٍ ُْگخيّٖ حٓظَحكض ٗزخَّ کّ كؼخنیضْخٖ ريَٗ ٔ ٓهٔهّ
حػٜخد يَکِٖ (كخكظّ) کًخکخٌ رّكؼخنیضْخٖ هٕى حىحيّ يٗىْي ٔ حطٜخل ٍٔف رخ
ريٌ کًخکخٌ رَهَحٍ حٓض ،رَُٔ يٗکُئٍ .ف ىٍ حیٍ يٕهغ حُ آٌ يوٌِ حىٍحکخص
ٔٔٔ۳ كکًض ْـيِْى :پیيحیٖ ؿٓخٌ
ٓخروّ (طـَریخص) حٓظلخىِ کَىِ ٔ ػٌحد ٔ نٌص ٍح ىٍک يٗکُئ .هظٗ ىچخٍ کخرّٕ
يٕٗٗیى ٔ ىٍ هٕحد يٗریُیى کّ ىٍ آٓظخَّٖ ٓوٕ ١حُ حٍطلخع ْٔظیى ٔ آٌ چُخٌ
ٔك٘ض يٗکُیى کّ كٗحنلٍٕ حُ هٕحد يٗپَیى ،ريیٍهخ َ١حٓض کّ هزالً يلخْیًٗ
چٌٕ :رهُيٖٓ ،وَٕ ٔ ١ظخیؾ آٌٍح يٗىحَیى ٔ .چُخٌ طَّْخٖ پیٕٓظّ ىٍ كخكظّٖ
يخىة يخ يٕؿٕى حٓض)4(.
َْگخِ حطٜخل ٍٔف رخ ريٌ ،رّٔیژِ يَکِیض حػٜخد هطغ ٕٗى ،ىیگَ آٌ
حكٔخّ ٍح َوٕحْیى ىحٗض ًََّٖٕ .کٕچک حیٍگلظّ ٍح ىٍ يٍٕى «رْٕٗٗٗ»
يٗطٕحَیى ىیيٗ .و ٜٗکّ ىچخٍ رْٕٗٗٗ يطهن (حػى حُ رْٕٗٗٗ ػًٕيٗ ،يَگ
يـِٖ ـ يَگ رخنیُٗ ـ ُکًخ ٗ )...يِ رخٗي ،ىٍ ػیٍ حیٍکّ کًخکخٌ َُيِ حٓض ٔ َیَٖٔ
كیخص حُ کخنزي حٔ يُلٜم َ٘يِ؛ رهکّ طُٓخ ٍحرطّٖ كؼخل يیخٌ هِٕٖ كخكظّ (يَکِیض
ٔت حٔ يوظم گَىیيِ حٓض ،رًّْیٍ ىنیم ْیچ چیِٖ حُ ٔهخیغ حػٜخد) ٔ حرِحٍْخٖ ك ّ
حیٍ يوطغ ىٍ كخكظّ ٟزًَٗ ٢کُيَّ .چیِٖ حُ كخكظّ پْ يٗىْيَّ ،هٕحد يٗریُي
ٔ َّحكٔخّ يٗکُي .ىٍ حیٍ يٕهغ كخكظّٖ يخىة حٔ رخنکم طؼطیم حٓض ٔ آٌ هًٔض
حُ َٕحٍ يـِ کّ ىٍ ييص ُيخٌ رْٕٗٗٗ رَّٓ رَىِ حٓضْ ،یچ چیِ ىٍ هٕى ٟز٢
َکَىِ حٓضًْ .یٍٓخٌ ىٍ چُیٍ يٕهؼیض ىٍک ُيخٌ َیِ يٕهٕف رَ ٛلَ حٓض.
هَآٌ يـیي رخ حٍحثّٖ يؼخلْخٖ ُیخى ىٍ ٛيى رَآييِ طخ ًْیٍ يطهذ ٍح طلٓیى
ًَخیي .ىٍ ىحٓظخٌ «ػِیَ« ٔ »ٕ۳۲ :ٕ ،يخؿَحٖ حٛلخد کٓق ٔ۲ :ٔ۴ ،ـ ٔ »ٕ۶
آیخص يظؼيى ىیگَ رّحیٍ يطهذ طَٜیق ًَٕىِ حٓض .يلٕٓو ٔ يلظٕٖ ًّْٖ آٌْخ حیٍ
حٓض کّ ُيخٌ رًّحص هٕى حُ حيٍٕ يخىٖ يلٕٔد ًَٕٗٗى ،ح ّيخ حىٍحک ٔ حكٜخء آٌ
يطهوخ ً رخ حرِحٍ يخىٖ (يـِ) يًکٍ حٓض.
هٕحدْخ ٔ ٍإیخْخٖ يخ هخرم هیخّ رخ ػخنى "رَُم" ًَٗرخُٗي .ػخنى رَُم َٔزض
رّػخنى ٍإیخ رّيَحطذ نطیق ٔ يـَى حٓض .يوخیٔخص ٍإیخ رخ ػخنى رَُم هطخء حٓض.
هَآٌ کَیى َیِ ُيخٌ ٍح ًْخٌ «كخل» يٗىحَي ،چیِٖ ٍح کّ يخ گٌٗظّ يٗپُيحٍیى،
هَآٌ رخنلٍ "كخل" ریخٌ يٗكَيخیي ،آٌچّ ٍح کّ يخ آیُيِٖ ىٍٔ يٗىحَیى ،هَآٌ كخل ٔ
َوي يٗىحَي .حٕٛالً یکٗ حُ ٔؿِٕ َ١حٔص هَآٌ ًْیٍ كخلَگَٖ آٌ حٓض .رًّْیٍ
ٓزذ يًٕ٘ل ئٍَ ُيخٌ ًَٕٗٗىٔ .هظٗ ىحٓظخٌ َٓگٌٗض "آىو" ٍح ریخٌ يٗکُي،
گٕیخ ْىحکٌُٕ حطلخم حكظخىِ حٓضٔ .هظٗ حُ ػخنى ىیگَ ٔ ٔهٕع هیخيض ٔ رَپخیٗ رٓ٘ض ٔ
ؿُٓى ٓوٍ يٗگٕیي ،گٕیخ ْىحکٌُٕ رَهَحٍ حٓض (ٔکلٗ رـُٓى ٓؼیَحًٓ »۳۳ :4 ،ؼیَ
رّيؼُی َوي ٔ كخ ٔ َٟآيخىِ حٓض )۳(.حُ آٌؿخ کّ طؼيحىٖ حُ يئيُیٍ ظخَْگَح هخىٍ
ٔٔٔ۶ كکًض یگخَّ
رّىٍک يلٕٓو ُيخٌ َزٕىِ ٔ َ َُ١گَٕ هَآٌ ىٍ حیٍ يٕٕٟع ٍح رّىٍٓظٗ كٓى
َظٕحَٔظّحَي ،رّحیٍ حٗظزخِ حكظخىِحَي کّ هیخل کُُي رٓ٘ض ٔ ؿُٓى ْى حکٌُٕ ىحیَ حٓض.
حیٍ گَِٔ رَّلٕٖ کٍٕيخل کٍٕيخل يٗگٕیُي :رٓ٘ض ٔ ؿُٓى َويح ً يٕؿٕى حٓض،
ح ّيخ ىٍ آًٓخٌْخ! گخْٗ ْى يٗگٕیُي یخ ىٍ ُيیٍ ،یخ ىٍ ْٕحء! یخ َّىٍ ُيیٍَّ ،ىٍ
ْٕحء ،رهکّ ىٍ ػخنى ىیگَ ،ىٍ ػخنى رَُم ،ىٍ ػخنى يؼخنٗ ،هیخنٗ ،حػهٗ ،حٓلم !...
ًْیٍَٓ ٍٕ١گَىحَُي ًّْٖ ...حیٍ َٓىٍگًْٗخ يؼهٕل ػيو ىٍک ػًین يلخْیى
هَآَٗ ٔ ػيو حىٍحک يخْیض ُيخٌ ىٍ يُطن هَآَٗ حٓض .حیٍ َکظّٖ يٓى حُ َظَآٌْخ
حكظخىِ حٓض کّ «ًحص حهيّ ٍرٕرٗ ْىچُخٌ کّ حُ ًّْٖ هیٕى يزَٖ حٓض ،حُ هیي
"ُيخٌ" َیِ رَٖ يٗرخٗي ».آٌٓخٌکّ ًحص حٔ ىٍ ُيخٌ َگُـي ،حٔٛخف ٔ ریخَٖ َیِ
ىٍ هیي ُيخٌ ًَٗگُـي .ح ّيخ كؼم هيح ىٍ ؿٕف ُيخٌ حَـخو يٗیخريَ .لْ ُيخٌ رو٘ٗ
حُ كؼم حٔ حٓض .نٌح هَآٌ حكؼخل حنْٕٗ ٔ ْى حػًخل يکهق ٍح ىٍ چخٍچٕد ُيخٌ
يوطٕع ریخٌ كَيٕىِ حٓض ،كٓى ىٍٓض َگَٕ هَآٌ َٔزض رّيوٕنّٖ ُيخٌ رّيخ کًک
يٗکُي کّ يطخنذ ٔ يوخٛي آٌٍح رٓظَ رُ٘خٓیى .حگَ حیٍ يطهذ رّىٍٓظٗ كٓى َٕ٘ى،
طًخو آیخص هَآَٗ رَّلٕٖ يل ٍٕٜرُّيخٌ يٕٗٗى ٔ ىٓظوٕٕ ريكًٓٗ هٕحْي ٗي.
ؽیبد
«ٍٔف ٔ كیخص طٕأيخ ً ؿَْٕ نطیق ٔ ٗؼٍٕ ٔ ٔؿيحٌ ْٔظی حٓض ».رًّْیٍ
هخْٔ َ١ظی ىٍ طًخيیض هٕى ًُْٕٗي حٓض .چُيحٌ کّ ْیچ ًٍِی حُ ْٕٕ ریَٜیذ
َیٔض .ىٍ روٖ ٕٓو یخىآٍٔ ٗيیى کّ :حكال ٌٕ١يؼظوي رٕى ٍٔف آىيٗ پیٖ حُ آٌکّ
ىٍ ؿٔى كهٕل کُئ ،ؿٕى ىحٍى؛ ػَكخی َْهٕو ىَزخنّٖ كَف حكالٍ ٌٕ١ح گَكظّحَي؛
حٛهیض آىيی ٍح «ٍٔف» ىحَٔظّ ٔ ٍٔف ٍح ْى «يَؽ رخؽ يهکٕص» هٕحَيَي .ح ّيخ
حٍٓطٕ يؼظوي ٗي کّ ٍٔف ىٍ َْ هيو ٔحرٔظّ رّيخىِ حٓض ،طُٓخ حُ َ١ین ؿٔى حٓض
کّ ٍٔف يٗطٕحَي ىٍ ؿٓخٌ ػًم کُي ٔ يـَىطَیٍ يؼَكضْخَٓ ،خیظخ ً حُ حكٔخّ يُ٘ؤ
يٗگیَى؛ َظیـّ آٌکّ ٍٔف ػخٍٖ حُ ريٌ يیَح حٓض ًّْٖ .يخىِگَحیخٌ حُ حٍٓطٕ
ىَزخنٍّٖٔ کَىِ ٔ يؼظويحَي «كیخص» یخ «ٍٔف» يلٕٜل ػخنت طَحٕٔ يخىِ حٓض)۶(.
ٍٖٕ١کّ رؼيح ً هٕحْي آيي ،حُ َظَ يخ طؼخٍیق ٔ طـهّیخص «كیخص» ٔ «ٍٔف»
ىٍ ػیٍ حٗظَحکخص ،يظلخٔص حٓض ٔ ىحٍحی ىٍؿخطی حُ ٗيص ٔ ٟؼق يیرخٗي.
ػُٕحٌ «كیخص» كخیِ طؼخٍیق ؿخيغ ٔ «يٕنظٗكخکظٕلایر» حٓض کّ ٗخيم ًّْٖ
يٕؿٕىحص َُيِ حػى حُ كیٕحٌ ٔ َزخص [كظی ؿًخى] طٕحَي ٗي ،ح ّيخ «ٍٔف» طُٓخ ٗخيم
ٔٔٔ۰ كکًض ْـيِْى :پیيحیٖ ؿٓخٌ
ٛلخص هيحیٗ حٓض کّ ىٍ َٓخى حَٔخٌ طُلین ٗيِ حٓض .پْ كیخص حػى حُ ٍٔف حٓض ٔ
ٍٔف حهٜی حُ كیخص حٓض ،یؼُی کهیض ْٔظی كیخص ىحٍى حيخ حیٍ کهیض ٍٔف َيحٍى.
«كیخص» یک «هِٕ» حٓض ،یک "َیَٔ" يٗرخٗيَ .یَٖٔ كیخص یکٗ حُ ّٓ
ٟهغ ْٔظٗ حٓض .ىٔ ٟهغ ىیگَ ْٔظٗ ٍح "ُيخٌ" ٔ "يخىِ" ط٘کیم يٗىُْي .هِٕٖ
كیخص ىٍ يؼهغ «ْٔظٗ» رٍّٕٛص "یک ُکم" ٔ يـًٕػّٖ رٍِگ ٔ رّْى پیٕٓظّ رخ
يوظٜخص يَرٕ ١رّهٕىًْ ،چٌٕ "ُيخٌ" ٔ طٕأو رخ آٌ ،يلی ٢رَکم ػخنى يخىِ
يٗرخٗيْ .ىچُخٌ کّ يخىِ كَع رَُيخٌ ٔ يظَٔف آٌ رٕىِ ٔ يظؤهَ حُ آٌ حٓض؛
َیَٖٔ كیخص َیِ يويو رَيخىِ حٓض کّ هخثى رًّحص هٕیٖ يٗرخٗي.
طٕحٌ ط ٍٕٜکَى ٍُٔگخٍحَٗ ٍح کّ يخىِ ٔؿٕى َيحٗظّٰ ،نکٍ َیَٖٔ "كیخص"
رٍّٕٛص یک َیَٔ ٔ هِٕٖ َخ ُٗخهظّ ىٍ کَحَّٖ ْٔظٗ رّروخء هٕیٖ حىحيّ يٗىحىِ
حٓض .ىٍٓض يخَُي َیَٖٔ حنکظَیٔیظّ کّ ًْٕحٍِ ىٍ ١زیؼض ٔؿٕى ىحٗض ،هٕحِ
ک٘ق ٗيِ ٔ يٍٕى حٓظلخىِٖ رَ٘ هَحٍ يٗگَكض؛ یخ حٛالً ک٘ق ٔ ُٗخهظّ ًَٗٗي.
ىٍ َْىٔ ٍٕٛص چیِٖ حُ حٍُٕ آٌ کى ٔ ُیخى ًَٗٗي .ح ّيخ رخک٘ق ٔ يٓخٍ آٌ
طٕٓ ٢رَ٘ ،رّٔٓیهّٖ آنیخژْخٖ يو ٕٜٙيٗطٕحٌ حَٕحٍ ٍَگخٍَگ ،گَيخ ٔ َٓيخ،
حَٕحع طٜخٔیَ ٔ ٛيحْخ ...ىٍ ئـي ٔ يیوخَّ حُ آٌ رّٔؿٕى آٍٔى.
َیَٖٔ كیخص َیِ ًْیٍ ٍٕ١حٓض .آٌ یک هِٕ حٓض کّ ٔؿٕىٕ ىٍ پُّٖٓ
کخثُخص حُ ُيَِٖ ٔحؿزخص كظًیّ ٔ ىحیًٗ حٓض؛ ٰنکٍ طـهّیخص ٔ طظخَْحص آٌ ىٍ
ْٕیضْخٖ يوظهق ٔ يظؼيى يخىٖ ،حُ ُٓن يًکُخص يٗرخٗي .كیخص ٔ ُيخٌ َْىٔ
ىحٍحٖ هٕٜٛیض حُنٗ ٔ حريٖ حٓض" .حُل" ٔ "حري" رّيؼُٗ "رٗحرظيحء" ٔ
"رٗحَظٓخء" حٓض .حیٍ رّآٌ يؼُٗ حٓض کّ ریٍ ُيخٌ ٔ كیخص ًَٗطٕحٌ طويو ٔ طؤهَ
هخثم ٗي .پیيحیٖ يخىِ طُٓخ حيکخٌ طـهّی ٔ طظخَْ كیخص ٍح كَحْى کَىِ حٓض .ىٍٓض
ٗزیّ ٔٓخیم ٔ حرِحٍ حٓظلخىِ حُ َیَٖٔ حنکظَیٔیظَّ .کظّٖ ٍَٖٟٔحیٍکّ «كیخص»
طُٓخ رّيلٕٓو «طٕحٌ طـٌیّ ٔ طٕنیي يؼم» َیٔض.
حیٍ طهوٗ ػخيّ حُ كیخص حٓض کّ طُٓخ ٗخيم كیخص يظؼخٍف (گَّْٕخٖ َخيٗ ٔ
طکخيم یخكظّ)ٖ آٌ يٕٗٗى .كیخص ىٍ طؼَیق ٔحهؼٗ هٕى ىحٍحٖ هٜهض حُنٗ ٔ
ًٍحص آٌ طٕأو ٔ ًْيو ٗيِ ٔ َٓييٖ حٓض ٔ حُ َؤظیٍ نلظخص پیيحیٖ يخىِ ،رخ ّ
حؿِحء آٌٍح ىو رّىو رّططٍٕ ک٘یيِ ٔ رّآٌ ٍٕٛص رو٘یيِ حٓض.
رُخرَحیٍ طًخو حؿِحء يخىِ رّىنیم حیٍکّ پٌیَحٖ هخٌَٕ هز ٔ ٞرٔ ٢يٗرخٗي ٔ
هخرهیض ٍٕٛصپٌیَی ىحٍى؛ حُ َیَٖٔ ػًٕيٗ كیخص رَِٓيُي حٓض.
ٔٔٔ۴ كکًض یگخَّ
طؼـزٗ َيحٍى حگَ گلظّ ٕٗى «یک ٛوَِٖ ُٓگٗ كٗحنٕحهغ یک يٕؿٕىٖ َُيِ
حٓضَّ ».طُٓخ حُ ىیيگخِ ػَكخَٗ کّ طٔزیق ٔ طٓهیم يٗکُي ،رهکّ ْى ريیٍؿٓض ػهًٗ
ٔ كهٔلٗ کّ حُ حٕٛل ػَ ٔ ٝؿًغ پیَٖٔ يًَٗخیي ٔ ،طـییَ ٔ طلٕل يٗپٌیَى.
حگَ آٌ َُيِ َزٕى ،یک َٕحهض يٗيخَي .رّحیٍ يٗگٕثیى «كیخص حهلی».
يطهذ رََٓ طؼَیق حََژة كٕم حنؼخىِٖ حٓض کّ رّنلخظ کیلٗ كَحطَ حُ يخىِ
هَحٍ ىحٍى ٔ رخ كهٕل ىٍ آٌ «ْٔظٗ» ٍح هخٌَٕيُي کَىِ حٓضْ .یچ حٗکخنٗ َوٕحْي
ىحٗض حگَ گلظّ ٕٗى« :هخٌَٕ كخکى رَيخىًِْ ،خٌ َیَٖٔ كیخص حٓض»
رّه ٕٜٙحگَ آٌ هخٌَٕ ٍح «ًحص هيح» ريحَیى يطهذ كم حٓض.
«كیخص» َیَٖٔ َٕع حػالء ٔ كَحگیَ حٓض کّ يلی ٢رَْٔظٗ ٔ هخیى رًّحص
هٕیٖ حٓضَّ ،هخیى رَيخىِ .يؼُٗ حیٍ گلظّ آٌ حٓض کّ «طًخو حؿِحء ػخنى يخىِ
یکپخٍچّ كیخص ؿخٔیي حٓض» کّ حُ آٌ َیَٖٔ كٕمحنؼخىِ هٕة حُنٗ ٔ حريٖ رَگَكظّ
ٗيِ« .كیخص» يظؼخٍف حُ رطٍ ًْیٍ طؼَیق کهٗ هخٍؽ ٗيِ ٔ كٗحنٕحهغ چیِٖ ریٖ
حُ ٗيص طظخَْ َیَٖٔ كیخص ًَٗرخٗي .حیٍ ٗيص طظخَْ ،طلض ػهم ٔ ػٕحيم
رًٗٗخٍ رَحٖ ييص کٕطخْٗ ،هٕى ٍح ىٍ هخنذْخ ٔ ٍَگْخٖ گَٕخگٌٕ َ٘خٌ يٗىْي،
ٓپْ رخ َٓػض رّػخنى «حػیَی» رَ يٗگَىى ٔ پُٓخٌ يٕٗٗى ،ىٍٓض يخَُي كزخد.
ـ كزخد کـخ ٍكض؟
= ْٕحی يل ،ٍٕٜىٍ ْٕحی آُحى حىؿخو ٗي ٔ ًٍحص آدٔ ،حپْ رّطٕىِی آد
پیٕٓض .ريیٍطَطیذ ٍٕٛطی حُ ْى پخٗیي ،ح ّيخ ْیچچیِ َخرٕى َ٘ي ٔ َْؿِء رّحٛم
هٕى يهلن گَىیي .رًّْیٍ ٓیخم ،حؿٔخو َخيٗ کّ ىحٍحٖ كَکض ،طُلْ ،هٍٕى ٔ
هٕحد ٔ طٕنیي يؼم يٗرخُٗيً ،حص كیخص َیٔظُي ،رهکّ حؿِحء پَحکُيِٖ ١زیؼضحَي کّ
ىٍ حیٍ رَّْ حُ ُيخٌ حُ َیَٖٔ ي٠خػق كیخص رَِٓيُي ٗيِ ٔ رّیًٍ حیٍ َیَٔ ،ىٍ
حیٍ ٗکم ٔ ٍَگ ٔ هخنذ حَٔـخو یخكظّ حٓض ٔ طلض َٗحی ٔ ٢ػٕحيم يؼیُٗ َخٗٗ حُ
پَطٕ كیخص ،ىٍ حیٍ نلظّ حُ كٔخى ٔ طالٗٗ ي ٌٕٜحٓض.
(چُخٌکّ ىحَٔظیى) هخٛیض يخىِ ،كَکض ىٍ ئیَ يُلُٗ ،ىحٍحٖ هّٕ ٛؼٕى
ٔ َِٔل حٓض؛ اليلخنّ نلظّٖ كَح يٍٗٓي کّ حُ ٗيص يیم رّكٔخى ،هخرهیض َگٓيحٍٖ
آٌ كيحکؼَ َیَٖٔ كیخص ٍح حُ ىٓض يٗىْي ٔ طٍ رّيَگ يٗٓپخٍى .رخُْى آٌچّ ٍح
"يَگ" يَٗخيیى ىٍ كویوض آؿخُ ٔ حىحيّٖ كیخص نطیق يٗرخٗي .رخ ػَٔ ٝحیٍ
كیخص نطیق حٓض کّ ٓیَ َِٔنٗ يخىِ ٗيص ٔ َٓػض ي٠خػق يٗیخري ٔ طـِیّٖ
ٔٔٔ۲ كکًض ْـيِْى :پیيحیٖ ؿٓخٌ
ػُخ١ َٛزیؼٗ آؿخُ يٗگَىى .حیٍ ػُخًٍ ٔ َٛحص ١زیؼٗ ًْٕحٍِ يیم ٗيیي
رّطـِیّ ٔ طالٗٗ ىحٗض ،ح ّيخ آٌچّ حُ ٔهٕع آٌ ؿهٕگیَٖ يٗکَىًْ ،خٌ َیَٖٔ هٕٖ
يوٕو كیخص حَؿهٗ رٕى.
ٔ ّ
رُخرَحیٍ َیَٖٔ كیخص رخیي رٔیخٍ طٕحَخ رخٗي کّ يٗطٕحَي رََیَٖٔ ؿخًرّٖ يخىِ ٔ
ًٍحص يخىٖ ٍح ١زن کٖ٘ ًحطت ٍٔ رّكٔخى ،حهظالل ٔ رَٗظًٗ آٌ ؿهزّ کُي ٔ ّ
هٕحٓض هٕى ىٍ یک ْٕیض يؼیٍ ؿًغ ًَخیي ٔ رّآٌ ٗکم ٔ ٍَگ يُخٓذ ىْي.
حُ َظَ طخٍیوٗ يؼهٕو َیٔض کّ حٔل رخٍ ىٍ چّ ُيخَٗ ،رُخ رّچّ ىالیهٗ ،ىٍ چّ
ىٍؿَّٖ ،یَٖٔ كیخص كخٗ َٟي طخ ىٍؿٔى يخىٖ رييي ٔ يظکؼَ ٕٗى؛ ح ّيخ حیٍ يطهذ
هخرم ىٍک حٓض کّ يخىِ رخیي آٌهيٍ كؼم ٔ حَلؼخالص ٔ يَحكم پیچیيِ ٍح پ٘ض َٓ
رگٌحٍى طخ رّيَكهّٖ حُهخرهیض ٔ حٓظلوخم رَهٍٕىحٍٖ حُكیخص رَطَ ٔ ؿهٗ َخیم آیي.
ّللا» رّنلخظ کیلٗ حُ ُٓن طٕٟیق ریٖطَ حیٍکّ كیخص یک كَى حَٔخَٗ «ٔنٗ ّ
ًْخٌ كیخطٗ حٓض کّ ىیگَ حَٕحع ؿخَيحٍحٌ حُ آٌ رَهٍٕىحٍحَي .رّػزخٍطٗ:
ًّْ حَٕحع كیخص ىحٍحٖ ٔكيص يخْٕٖ حٓض؛ ٰنکٍ ًْیٍ كیخص حَٔخَٗ طلض
ػهم ٔ ػٕحيم رًٗٗخٍ ىٍ حیٍ کخنزي ٍٗي کًٗ یخكظّ ٔ رّكي ػخنت «ٍٔف» ٍٓیيِ
حٓض .یکٗ حُ آٌ ػٕحيم ،ؿَیخٌ حٍطزخ ١ىحیى رخ آٌ يَکِ کم كیخص رٕىِ حٓض ،کّ
رّآٌ ٔٓیهّ كيحکؼَ َیَٖٔ ٍٔكخَٗ ٍح کٔذ کَىِ ٔ حُ حیٍ َ١ین رّػظًض ٍٓیيِ
ٔ ػُٕحٌ «١یّزّ» َیِ رّهٕى گَكظّ حٓض )۰(.حیٍ کٔذ ػظًض ًَٗطٕحَي رئٌ حٍطزخ١
رخ هخٛیض ًحطت يخىِ كخٛم آیي ،نٌح ػُٕحٌ «ٍٗي ٔ ػظًض ٍٔكٗ» طُٓخ ىٍ يٍٕى
خّلل ٔ حَّخحنیّ ٍحؿؼٌٕ»
َٕع حَٔخَٗ ٛخىم حٓض .طخ ُيیُّ ؿٓض طلون يٜخىین« :حَّ ّ
يٓیخ گَىىٍ .ؿؼض رّٕٖٓ َخيُظٓخ ىٍ ػخنى حٍٔحف ٔ يؼخَٗ يٍٕى ىحٍى َّىٍ يخىِ.
هيٍص طلکَ ٔ هالهیض ٔ حَظوخد کّ يًیِِّی حَٔخٌ رخ ىیگَ حَٕحع كیخص حٓض ،حُ
ًْیٍ گٌٍگخِ آييِ ٔ رَگَكظّ حُ هِٕی ٍٔف حٓض.
هّػ چیَذ؟
حنَٔ ُف ِي ٍْ أ َ ْي َِ ٍَرِّی َٔ َيخ أُٔطِیظ ُ ْى ِيٍَ ْحن ِؼ ْه ِى اِ َال هَ ِه ً
یال، حنَٔفِ ۖهُ ِم ُّ
ػ ٍِ ُّ «ٔیَْٔؤَنََُٕ َ
ک َ
« = »۴۳ :ٔ۰حُ طٕ ىٍرخٍِٖ ٍٔف پَٓخٌ هٕحُْي کَى ،رگٕ آٌ حُ حيٍٕ ٍرٕرٗ
حٓض ٔ ًٗخ حُ ػهى رَِٓ َزَىِحیي ،يگَ رّيويحٍٖ حَيک».
يخْیض «كیخص» ٔ «ٍٔف» چُيحٌ پیچیيِ ٔرـََؾ حٓض کّ رخ يؼیخٍْخٖ يظؼخٍف
هخرم ىٍک ٔ طؼَیق َزخٗئٍ .ف حَٔخَٗ ؿِثٗ حُ َیَٖٔ کم كیخص ٔ حُ ؿُْ
يهکٕص ٔ الْٕص حٓض کّ طـهّی يخىٖ آٌ يُلَٜح ً ىٍ حهظیخٍ هيح حٓض .ىٍٓض
رّحیٍ ىنیم کّ «ًّْٖ ْٔظٗ يطهوخ ً حُ آٌ حٔ حٓض» چُیٍ حٓض يؼُی «ٔ َلوض كیّ
يٍ ٍٔكی» يؼم حیٍکّ ًحص حهيّ رلَيخیي« :يٍ حُ ىٍیخْخٖ هٕىو رَحٖ ًٗخ رخٍحٌ
كَٓظخىِحو»« .حُ کْٕٔخٍحٌ هٕىو رَحٖ ًٗخ چًّ٘ٓخٍْخٖ ؿخٍٖ ًَٕىو ،حُ ُيیٍ
هٕىو رَحٖ ًٗخ گیخِ ٍٔیخَیيوًٗ ،خ حُ ْٕحٖ يٍ حٓظُ٘خم يٗکُیي ًّْٖ »...حیٍ
يٕحٍى ىٍٓض حٓضَ ٔ« .لوض كیّ يٍ ٍٔكی» َیِ حُ ًْیٍ ُٓن طٕحَي رٕى.
ح ّيخ ىٍ طؼَیق ػهًت هٕىٍٔ ،ف َٕع ػخنی ٔ حٍؿق ٔ حك٠م ٔ حؿالی كیخص
حٓض( ،كیخص طخ ّيّ) كیخص ٔ كویوض ٍٔف یک يـًٕػّٖ رّْى پیٕٓظّ ٔ ىٍ ػیٍكخل
ط٘کیکٗ ٔ ًٔيَحطذ حٓض ،ىٍ يـًٕع «یک کهت رٍِگ حٓض» کّ ىٍ ؿٕف ػخنى
ْٔظٗ رٍّٕٛص هِٕ ٔؿٕى ىحٍى ،طـهّیخص آٌ يظُخٓذ رخ حٓظؼيحى ٔؿٕىٖ ٔ ًحطٗ
ٕٔٔٔ كکًض ْـيِْى :پیيحیٖ ؿٓخٌ
يـهٗ يٗرخٗيً .حص كیخص يخَُي ؿَیخٌ حنکظَیٔیظّ ىٍ ٗزکّ رخٗي کّ َْىٓظگخِ
حنکظَیکٗ ،يظُخٓذ رخ هيٍص ٔ حٓظؼيحى هٕى حُ آٌ رَِٓ گیَى ،حُ هٕٖطَیٍ ىیُخوْخٖ
ٔحرٔظّ رُّٛخیغ ُٓگیٍ ،طخ کٕچکطَیٍ هخٌُْخ ٔ آٖ ْٓٗخ ؿًهّگٗ حُ یک يُزغ
َیَٔ يٗگیََي .رًّْیٍطَطیذ حٓض کّ «ٍٔف ٔكیخص» طٕأيخً؛ رّهٕىٖ هٕى ،یک
حئَؿٕىٖ ٔىحٍحٖ هٜهض حُنٗ ٔحريٖ حٓض .چّ حیٍکّ ىٍيخىِ كهٕل رکُي ،یخ َکُي.
حُ ُحٔیّٖ ىیگَ گًخٌ يٍٗٔى ریٍ «كیخص ػخ ّيّ» ٔ «ٍٔف = كیخص طخ ّيّ»
َٔزظٗ حُ ػًٕو ٔ ه ٕٜٙرَهَحٍ رخٗي ،كیخص حػى حُ ٍٔف حٓض کّ طؼَیق يخىٖ
ىحٍىٗ ٔ .خيم طُلْ ،هٍٕ ٔ هٕحد ،طٕنیي يؼم ،ططٍٕ ٔ ىیگَىیٔٗ يٕٗٗى .كخل
آٌکٍّٔ« ،ف» حه ٚحُ كیخص حٓض ٔ رَّٕع ػخنٗ ،حطى ٔ حکًم آٌ ح١الم يٗگَىى ٔ
حََٜحف ىحٍى رّيلخْیى ػًین يؼُٕٖ يخَُي ػوم ،حٍحىِ ،حَظوخد ،هالهیض ٓ ٔ ...خیَ
ٛلخطٗ کّ هخ ٙحَٔخٌ حٓض .حیٍ ٛلخص حُ َخكیّٖ ًحص حنْٕٗ ىٍ َٓخى حَٔخٌ
رّٔىیؼض گٌحٗظّ ٗيِ ٔ ًْیٍ حٓض يؼُٗ «َلوّٖ ٍٔف ٰانٓی» رًّْیٍ ٓزذ حَٔخٌ
ىحٍحٖ ىٔ َ٘ؤ ُٗخهظّ ٗيِ حٓض:
ٔ ـ َ٘ؤٖ ٍكًُٗ = ٍٔف ،کّ يیم رّػهیخ ىحٍى( .ػخنى حکزَ)
ٕ ـ َ٘ؤٖ كیٕحَٗ = كیخص ،کّ يیم رّٓلهٗ ىحٍى( .ػخنى حٛـَ)
حُ «حٍّٔ» حكال ٌٕ١گَكظّ طخ «ػ٘ن» يٕنٕٖ ٔ «حَّخ ِ ّّلل» ىٍ هَآٌ ًّْگٗ
يوَ٘« ٕٜٙؤٖ ٍكًُٗ» حَٔخٌ حٓض کّ حُ كیخص رَطَ «ٍٔف» رَِٓ ىحٍى ،ىیگَ
كیٕحَخص کّ حُ كیخص يظؼخٍف رَهٍٕىحٍحَي ،ىؿيؿّٖ رخُگ٘ض َيحٍَي.
حیٍ يطهذ حُ رَحْیٍ ػوهٗ ٔ ،ىالیهٗ چٌٕ «طؼهیى حًٓخء» ٔ «حٛطیلخء آىو»
ؿَهّٖ ٔكٗ» طٕحٌ ٍٔكٗ كٕمحنؼخىِ رّىٓض يٗآیي :حٔنیخء ٔ حَزیخء رّٔٓیهّٖ « ّ
کٔذ يٗکُُي ،ىحٍحٖ هٜخیم ٔیژِ يَٕٗٗي ٔ هِٕٖ ىٍحکّٖ ػخنٗ رّىٓض يٗآٍَٔي.
ص ًُٔ ْحنؼَ َْ ِٕ ی ُْه ِوی
آیّٖ يزخٍکّٖ ًیم ىهیوخ ً يٕأیي ًْیٍ گلظّ حٓضٍَ « :كِی ُغ حني ٍََ َؿخ ِ
م»ٔ۳ :4ٓ ، حنَٔ َف ِي ٍْ أ َ ْي َِ ِِ َ
ػهَ ٰٗ َي ٍْ یََ٘خ ُء ِي ٍْ ِػزَخ ِى ِِ ِنیُ ٌُْ ٍَِ یَ ْٕ َو حنظ َ َال ِ ُّ
= «حنوخء يٗکُي ٍٔف ٍح رّحيَ هٕىٕ ،رَآٌ رُيِگخَٗ (هخ )ٙکّ هٕى روٕحْي».
رّپُيحٗض حكالٍٔ ،ٌٕ١ف پیٖ حُ آٌکّ ىٍ ؿٔى كهٕل کُي ٔؿٕى ىحٍى ،ىٍٓض يخَُي
هخنذ ُٛخیغ .ح ّيخ ٍٔف ًْیٍکّ ىٍ ريٌ حَٔخٌ كهٕل کَى ًّْٖ يؼخلْخٖ حػالء ٍح حُ
یخى يٗرَى ،طُٓخ هخَ١حطٗ کىٍَگ ٔ يزٓى حُ ي٘خْيحص ىٍ ػخنى يؼخنٗ ٍح ىٍ حػًخم
ٔؿٕى هٕى كلع يٗکُي کّ رخ ي٘خْيِٖ ٍٕٛصْخٖ گَٕخگٌٕ ؿٓخٌ ١زیؼٗ ،آٌ
هخَ١حص يزٓى ٔ كَحيٕٕ ٗيِ ؿَهّ يَُٗي ٔ َخهٕىآگخِ يخٍح رّگٌٗظّْخی ىٍٔيخٌ
رَيیگَىحَي .آٌچّ ٍح ىٍ ػخنى يخىٖ يٗریُي َخه ٚحٓض ،هزالً کخيم آٌٍح ىٍ ػخنى
ُيؼُم ىیيِ رٕىٔ« :هظٗ ٓخیّٖ ٍح يٗریُٗ ،كيّ يَُٗٗ حیٍ ٓخیّٖ یک چیِٖ
ْٔضٓ ،خیّٖ كیٕحَٗ ٍح يٗریُٗ ،پیٖ هٕى يٗگٕیٗ :حَگخٍ ٓخیّٖ حٓذ حٓضٔ ،نٗ
کخيالً يطًجٍ َیٔظٗ َٓ ،رَيٗگَىحَٗ ٔ هٕى حٓذ ٍح يٗریُٗ؛ کّ حنزظّ رّيَحطذ
ُیزخطَ ٔ کخيمطَ حُ ٓخیّٖ طیَِ ٔ طخٍ هٕى حٓض ٔ ه ٔ ٢هخنٗ آٗکخٍطَٖ ىحٍى».
حُ ًْیٍ ؿخ ٕٗم رخُگ٘ض رّػخنى كویوىت هزهٗ رّحٔ ىٓض يٗىْي .حكال ٌٕ١حیٍ
ٕٗم ٍح «ح ٍُّٔ» يَٗخيي کّ رّيؼُٗ «ػ٘ن» حٓض ػ٘ن رخُگ٘ض رّهٕی٘ظٍ
هٕیٖ .هزالً گلظیى حكال ٌٕ١رُیخٌگٌحٍ ٔ پيٍ كهٔلّٖ يظخكیِیک ٔ ػَكخٌ َظَٖ
حٓضَٔ ،مْخٖ رؼي حُ حٔ حُ َْكَهّ ٔ يهظٗ کّ رٕىَي ،رخ ََْٕع ػالهّٖ كَُْگٗ
کّ ىحٗظُيَْ ،گِ َظٕحَٔظُي هٕى ٍح حُ کًُي ٓلَ حكالٍْ َٕٗ١خیٗ روُ٘ي .نٌح رئٌ
حیٍکّ هٕى روٕحُْي ،ىٍ يـخيغ يلوویٍ رّكیغ "َٕحكال "َٕٗ١يؼَكٗ يَٕٗٗي.
كظٗ يٕنٕٖ کّ هٕى ىٍیخٖ ریکَحَی حُ يؼَكض حٓضًَٗ ،طٕحَي حُ رَچٔپ
"َٕحكال "َٕٗ١يزَٖ گَىى چٌٕ ىٍ يٍٕى «ػ٘ن» ٔ «ُيِيّٖ رخُگ٘ض ٍٔف»
ىهیوخ ً پخ ؿخٖ پخٖ حكال ٌٕ١يٗگٌحٍى.
ىٍ كویوض َیَٖٔ كیخص رّطًخيّ ١یّذ ٔ هیَهٕحِ يٗرخٗي؛ ىٍ حٛم چیِٖ
طلض ػُٕحٌ «ٍٔف هزیؼّ» ٔؿٕى َيحٍى؛ َٕع ؿهزّٖ هٕٜٛیخص يخىِ حٔ ٍح
ط٠ؼیق کَىِ ٔ هزیغ ؿهِٕ يٗىْي .ىٍ ط ٍٕٜيؼخنٗ يٗطٕحٌ گلضَٔ :زض حؿِحء
ٖٕٔٔ كکًض ْـيِْى :پیيحیٖ ؿٓخٌ
كیخص رخکم هٕى يخَُي َٔزض هطَحص آد رخ ىٍیخ حٓض ،کّ چَهٖ آٌ حُ ىٍیخ رّْٕح،
ٓپْ رُّيیٍٍٔ ،ىْخ ٔ يـيىح ً رخُگ٘ض رّىٍیخ يٗرخٗي .كیخص حُ يَکِ کم هٕى
طُِل يٗکُي ،ىٍ يخىِ كهٕل کَىِ ٔ آٌٍح ىٍ هٓ ٢یَ يؼیٍ كَحُ ٔ كَٔى يٗىْي طخ
ک ْ ْحن ًُ ْ
ط ًَجَُِشُ ْ
حٍ ِؿ ِؼی اِنَٗ ٍَرِّ ِ حٓزخد طکخيم ٔ طؼخنٗ ٍح كَحْى آٍٔى« :یَخ أَیَظ ُ َٓخ حنَُ ْل ُ
ٟیَشً كَخ ْى ُه ِهی كِی ِػزَخىِی َٔح ْى ُه ِهی َؿَُظِی ٕ۰ :۴۲ ،ـ ٖٓ»حٟیَشً َي َْ ِ
ٍَ ِ
ٓپْ رّيَکِ حٛهٗ هٕى رخُگ٘ظّ ٔ يـيىح ً رّآٌ کم يهلن يٕٗٗى ٔ
رّيٕؿٕىیض هٕى حىحيّ يٗىْي .ىٍ كخنٗکّ حُ هخرهیض ظٍٕٓ ىٍ ْٕیض ىیگَ َیِ
رَهٍٕىحٍ حٓض .حیٍ حُ هَیُّٖ «كخىههٗ كٗ ػزخىٖ ٔحىههٗ ؿُّظٗ» ػخرض حٓض.
رْکیل هبكٍ
يزخكؼخص پیَحيٌٕ پیيحیٖ «يخىِ» (یخ ؿَْٕ ْیٕنی) آٓخٌطَیٍ روٖ
ْٔظُٗٗخٓٗ حٓض .حئَُِ حٍحثّٖ پخٓن رّپَْٖٓخٖ چٌٕ :يخىِ چّ ُيخَٗ ٔ طلض
چّ ػٕحيهٗ رّٔؿٕى آيي؟ حٗکخل ٔ هٕح ٙهزهٗ آٌ چگَّٕ رٕىِ حٓض ...؟ طخ كئىٖ
پخٓنْخٖ هُخػضروٖ هٕى ٍح یخكظّ حٓض ،يؼٌح پَْٖٓخٖ رٗپخٓن َیِ ىٍ هٕٜٙ
ٕٓحرن يخىِ ٔؿٕى ىحٍى کّ پَىحهظٍ رّآٌ آٓخٌ َیٔض؛ رًّْیٍ ٓزذ «ؿخٌ كلَ»
ْٔظُٗٗخّ يؼَٔف آيَیکخیٗ ىٍ کظخد حًٍُُٗي «حُ کٓک٘خٌ طخ حَٔخٌ» يٗگٕیي:
«ئؤنّٖ پیيحیٖ يخىِ حٕٛالً ریٌَٔ حُ طل ّکَحص ٔ طلویوخص ػًَروٖ حٓض؛
رخیٔظٗ يخىِ ٍح يلَٔ ٔ ٝيٕؿٕى ىحَٔظّ ٔ حُ آٌؿخ ٍَٔي يطخنؼّٖ آكَیُٖ کخثُخص
ٍح آؿخُ کَى».
طلویوخص ٔ يطخنؼخص ػهًت رَ٘ طخ حئَُ رّحیٍ َظیـّ ٍٓیيِ حٓض کّ ٍُٔگخٍٖ
ىٍ ك٠خء ؿِ يخىِٖ ٍهین ٔ رٍٕٗٛص يٕؿٕى َزٕى .حُ كئى ٕٓ يیهیخٍى ٓخل
رّحیٍ ٕٓ ،حیٍ ٓیخل رٗٗکم ٔ ٍهینًْٕ ،حٍِ ىٍ كَکض رٕىِ ٔ رَّلٕٖ کّ ُُْٕ
رَحٖ رَ٘ رّهٕرٗ ٍٍٔٗ َیٔضٓ ٗ١ ،خنیخٌ ىٍحُ ،ػُْ" َٜیئٍژٌ" رّٔؿٕى
آيي؛ رّىَزخل آًٌٍ ،حص يخىِٖ رٗٗکم ٔ ٍهین ،ىٍ ك٠خء رّكَکض ىٍآييَيٓ ،پْ
رّػهض َیَٖٔ هخ ،ٙحیٍ ًٍحص رّٕٖٓ ْى ؿٌد ٗيَي ٔ طيٍیـخ ً حرَ يظَحکًٗ
رّٔؿٕى آيي کّ طلض طؤػیَ كؼم ٔ حَلؼخالص ىٍَٔٗ ،كـًٖ کى ٔ ُیخى يٗٗي.
رخالهَِ ىٍ ؿَیخٌ یکٗ حُ ًْیٍ كؼم ٔ حَلؼخالص ىٍَٔٗ ،حرَ يظَحکى حُ ْى
پخٗیيِ ٔ َْپخٍِٖ حُ آٌ ،یکٗ حُ کٓک٘خٌْخ ٍح رّٔؿٕى آٍٔى کّ رخ َٓػظی ُیخى حُ
ْى ىٍٔ ُٗيَي .حیٍ ٍٖٔىحى يٓى کّ «ریگرُگ» یخ «حَلـخٍرٍِگ» َخيیيِ ٗيِ ىٍ
ٕٔٔ4 كکًض یگخَّ
كئى ٓیِىِ يیهیخٍى ٔ ْ٘ظٜي يیهیٌٕ ٓخل پیٖ ٔحهغ ٗيِ ٔ کیٓخٌُٗخٓخٌ ٗکم
کَُٕٗ ؿٓخٌ ٍح يلٕٜل آٌ يٗىحَُي.
طٕٟیق ىیگَی حُ «ریگرُگ» چُیٍ حٓض کّ ْٔظی ىٍ ُيخٌ ٔ4يیهیخٍى ٓخل
پیٖ حُ حیٍ ىٍ یک طوًک کیٓخَی يُل َٜرٕىِ حٓض؛ كئى ٖٔ / ۴يیهیخٍى ٓخل
پیٖ ىٍ َظیـّی یک حَلـخٍ رٍِگ رّٔؿٕى آييِ حٓض .گلظّ ٗيِ <طخ یک ػخَیّ هزم حُ
حَلـخٍ رٍِگ> طًخو کخثُخص ىٍ یک ْٔظّی حطى یخ کٕچکطَ حُ آٌ ؿخی ىحٗظّ کّ
حٛطالكخ ً رّآٌ «حطى َؤظیٍ» ػُٕحٌ ىحىِحَي؛ حیٍ ْٔظّی َؤظیٍ رّحػَ گَحَٖ ٗيیي
َخٗی حُ كَ٘ىِگی ،ىٍ یک نلظّ يُزٔٗ ٢يِ ٔ حیٍ ك٠خ ٔ ُيخٌ آؿخُ يیٕٗى.
رّ ٍٕ١کهی حئَُِ چُیٍ پٌیَكظّ ٗيِ کّ ك٠خُ ،يخٌ ،يخىِ ،حََژی ٔ هٕحَیٍ
١زیؼض ؿًهّگی رخ ًْخٌ ریگرُگ پخ رّػَّٛی ٔؿٕى گٌحٗظّحَي .هزم حُ حیٍ
حَلـخٍ ،حََژة ط٘کیمىُْيِی ًّْی حؿٔخو ٔ حؿَحو کیٓخَت کّ حئَُِ يیریُیى ،ىٍ
ىحهم یک ك٠خی کٕچک ؿیَ هخرم ط( ٍٕٜرٔیخٍ ٍیِطَ حُ یک ىحَّ ٍٗ) كَ٘ىِ
ٗيِ رٕىِ حٓض؛ ٓپْ حیٍ ىیگ ىحؽ ،يظَحکى ٔ ؿیَهخرم ط ٍٕٜرَّْ ىنیهی رخ
َٓػض ُیخى يُزٔ ٔ ٢طزيیم رّیک رخنٌٕ رٍِگ ٗي.
كئى ّٓ ىهیوّ رؼي حُ حَلـخٍ ،ؿٓخٌ طخ یک يیهیخٍى ىٍؿّی ٓخَظیگَحى ُیَ
ٛلَ َٓى ٗي ،حیٍ حيَ رخػغ گَیي طخ پَٔطٌْٕخ ٔ َٕطٌَْٔخ حُ َ١ین ًْـٕٗی
رّْى رَُٓي ٔ ْٔظّْخی ٍح ط٘کیم ىُْي کّ ْٔظّْخی حطى ْٔظُي .ىٍ حیٍ يَكهّ
ؿٓخٌ َٓى ٔ طخٍیک رٕى ،حیٍ ٟٔؼیض كئى ٓٓٓٓ ٖ۴ٓ/خل رّٕ١ل حَـخيیي ،طخ
حٔنیٍ ٓظخٍِْخ ٗکم رگیََي ٔ طخٍیکی ٍح ٍٍٔٗ کُُي.
ٗخْي ٔ ىنیم ٔهٕع ریگرُگ ،هخٌَٕ ي٘خْيِ ٗيِی ْخرم حٓض« .حىٔیٍ ْخرم»
( )Edwin Hubbleىٍ ٓخل ٔ۲ٕ۲حُ َ١ین رٍَٓی ي٘خْيحص کیٓخَی ٔ يوخیّٔی
كٕحٛم حؿَحو کیٓخَی رخ یکيیگَ رّحیٍ َظیـّ ٍٓیي کّ کٓک٘خٌْخی ىٍٔطَ رخ َٓػض
ریٖطَی ىٍ كخل ىٍٔٗيٌ ْٔظُيًْ ،خٌٍٕ١ی کّ يؼخىالص حیُ٘ظیٍ پیٖریُی کَىِ
رٕى .ىحًَُ٘يحٌ رّحیٍ كکَ حكظخىَي کّ حگَ ؿٓخٌ ىٍ كخل حَزٔخ ١رخٗي ،پْ حكظًخالً
آؿخُی ىحٍى .ىٍ چُیٍ كَٟی حیٍ کٓک٘خٌْخ ىٍ گٌٗظّْخی ىٍٔ ،رُّيیٍ هیهی
َِىیکطَ رٕىَي .حگَ كَکض کٓک٘خٌْخ ىٍ ُيخٌ گٌٗظّ ٍح ىٍ ًٍْ هٕى ئیَیخری
کُیى َّ ،طُٓخ رُّيخَی يیٍٓیى کّ ؿٓخٌ آؿخُی ىحٗظّ ،رهکّ رّحیٍ يلٕٓو يیٍٓیى
کّ کهیّی کٓک٘خٌْخ رخیي حُ یک كـى کٕچکی َٗٔع رّكَکض کَىِ رخُٗي.
ٕٔٔ۳ كکًض ْـيِْى :پیيحیٖ ؿٓخٌ
«ریگرُگ» يخَُي یک حَلـخٍ يخىی َیٔض کّ يٕحى رًّٓض هخٍؽ پَطخد َٕٗي
ٔ یک ؿٓخٌ هخنی حُ پیٖ يٕؿٕى ٍح پَ کُُي ،رهکّ ىٍ حیٍ يٍٕى ،هٕى ك٠خ َیِ رخ
گٌٍ ُيخٌ يُزٔ ٢يیٕٗى ٔ كخٛهّی كیِیکی ریٍ ىٔ َوطّ ًْٕحٍِ حكِحیٖ يییخري.
رّریخٌ ىیگَ ریگرُگ حَلـخٍی ىٍ ك٠خ َیٔض ،رهکّ حَزٔخ ١هٕى ك٠خ حٓض.
َظَ «ْخرم» کّ یکی حُ يٓىطَیٍ َظَحص ىٍ ػهى کیٓخٌُٗخٓی يلٕٔد
يیٕٗىَ٘ ،خٌ يیىْي کّ ؿٓخٌ رخ چّ َٓػظی ىٍ كخل حَزٔخ ١حٓض .رّػُٕحٌ يؼخل:
َٕحٍ ٔیيثٕیی ٟزٗ ٢يِ حُ یک حَلـخٍ ٍح ىٍ َظَ رگیَیي .ىٍ ٔیيثٕی ٟز٢
ٗيًٍِ ،حص َخٗی حُ حَلـخٍ ٍح ىٍ كخل ىٍٔٗيٌ حُ يَکِ حَلـخٍ يی ریُیى .رّحیٍ
طَطیذ يیطٕحَیى َٓػض ىٍٔٗيٌ ًٍحص ٍح حُ يَکِ حَلـخٍ يلخٓزّ کُیى.
ًْچُیٍ يیطٕحَیى ٔیيثٕ ٍح رّػوذ رخُ گَىحَیى طخ نلظّی کّ طًخو ًٍحص ىٍ یک
َوطّ يظًَکِ َٕٗي .حُ آٌؿخ کّ َٓػض حَزٔخٍ ١ح حُ هزم يیىحَیى ،يیطٕحَیى رّػوذ
رخُگ٘ظّ ٔ ُيخَی ٍح کّ ىٍ آٌ حَلـخٍ ٍم ىحىِ حٓض ،يلخٓزّ کُیى.
حیٍ يؼخل رَحی ىٍک يٕٕٟع حٓض ٔ ریگرُگ هخرم يوخیّٔ رخ ْیچ حَلـخٍی
َیٔض ،چٌٕ ؿٓخٌ پْ حُ ریگرُگ ،طٍٕو یخكض ٔ يُزٔٗ ٢ي ٔ يوهٕ ١گخُ
ؿزخٍآنٕى ،کّ رخ ؿهظض طوَیزٗ یک يیهٗگَو ؿزخٍ ىٍ یک يیهیٌٕ کیهٕيظَ يکؼذ حُ
ك٠خء پَحکُيِ ٗي ،کّ ُُْٕ ْى ىٍ ك٠خٖ ریٍ کٕحکذ ٔؿٕى ىحٍى.
حَزٔخ ١ؿٓخٌ ٍٔم ٍح رَّلغ يخىِ رَگَىحَیيُ ،يخَٗ ٍٓیي کّ چگخنٗ ؿَو
يظ٘ؼ٘غ رّيويحٍٖ کىطَ حُ چگخنٗ يخىِٖ يؼًٕنٗ پخثیٍ آيي .حُ آٌ ُيخٌَ ،وٖ
ٍْزَٖ ىٍ كَحیُي طلٕل رّىٓض يخىِ حكظخى .حیٍ كَ ٝيؼوٕل حٓض کّ كخنض رٗحَيحُِ
يظُٕع کَُٕت يخىِٖ ؿٓخَٗ َظیـّٖ ًْیٍ طـییَ ٍْزَٖ رخٗي .حیٍ كٕحىع پْ حُ
آٌکّ يخىِ ىَزخنّٖ کخٍ ٍح ىٍ ىٓض گَكضٍ ،م ىحى .حیٍ پَّٔٓ طخ کٌُٕ َیِ ىٍ
حػًخم ك٠خء ؿَیخٌ ىحٍى .رخ حیٍکّ طوًیٍ ُىِ يٕٗٗى ىَیخٖ پُٓخٍٔ يخ ٗخيم
يیهیخٍىْخ يیهیخٍى کٓک٘خٌ رخٗئٍَ ،ي ط٘کیم کٓک٘خٌْخٖ ؿيیي ْىچُخٌ حىحيّ ىحٍى.
کٓک٘خٌ ٍحِٗیَة يخ یکٗ حُ کٓک٘خٌْخٖ حٓض کّ رّػویيِٖ حهظَُٗخٓخٌ،
طوَیزخ ً ىحٍحٖ ٓٓ 4يیهیخٍى ٓظخٍِ ىٍ كي ٔ حَيحُِٖ ًْیٍ هٍٕٗیي هٕىيخٌ حٓض.
ىٍ كئى ۳يیهیخٍى ٓخل هزم ىٍ کٓک٘خٌ ٍحِٗیَٖ يخ ،طٕىِٖ حُ يٕحى گخُٖ رخ
كـى رٔیخٍ ػظیى ٔ رٗٗکم هٕى کى کى رّٗکمپٌیَٖ ٔ حَٔـخو گَحیٖ يٗیخري ٔ
رٍّٕٛص یک گٕٖ كٕمحنؼخىِ ػظیى ىٍ يٗآیي .حیٍ هَ ٙرّكيٖ رٍِگ رٕى کّ
ٕٔٔ۶ كکًض یگخَّ
طيٍیـخ ً رخ ُیَ هَحٍ گَكظٍ ػُخُٓ َٛگیٍ١ ،زوخص ٔ پٕٓظّْخٖ هخٍؿٗ آٌ
ٗکم يٗگیَى ،رخالهَِ هَ٘ رخالٖ آٌ رٍّٕٛص ؿخيي ىٍ يٗآیي .طخ حیٍکّ ُيیٍ
کَُٕٗ ظخَْ يٕٗٗىَٓ .حَـخو ،رخٍٕ رخٍحٌْخٖ ُٓگیٍ کّ كخٛم حرَ يظَحکى
حَ١حف آٌ حٓض ،گٕىْٖخٖ ُيیٍ ٍح پَ کَىِ ٔ حهیخَّٕ رٍِگ رّٔؿٕى يٗآٍٔى کّ
حئَُِ ُيیٍُٗخٓخٌ رّآٌ َخو «پخَظخالٓخ» ىحىِحَي .ىٍ حیٍ يٕهغ ٓطق ه٘کٗ ُيیٍ
(هخٍِْخٖ يٕؿٕى) رٓى پیٕٓظّ حٓض ٔهخٍِٖ ػظیًٗ ٍح کّ «پخَکّ آ» َخو گَكظّ حٓض
ط٘کیم يٗىْي .حُ چُي ٛي يیهیٌٕ ٓخل هزم ،هخٍِٖ «پخَکّ آ» َٗٔع رّطـِیّ ٗيٌ
کَى ٔ هخٍِْخٖ کَُٕٗ کى کى حُْى ؿيح ٗيَي ٔىٍ يٕهؼیضْخٖ حئَُٖ هَحٍ گَكظُي.
ٕٔٔ۰ كکًض ْـيِْى :پیيحیٖ ؿٓخٌ
ظِْه ؽیبد
يُخرغ يطخنؼخطٗ يٗگٕیُي :ىٍ كئى چٓخٍ ٔ َیى يیهیخٍى ٓخل پیٖ حُ حیٍ،
ُْگخيٗ کّ کَِٖ ُيیٍ ط٘کیم ٗي ،كیخص ىٍ آٌ ظخَْ َ٘يِ رٕى .رُخرَحیٍ ػًهیخص
پیچیيِ ٖ كٕطُٕٓظِ رَ ٍٖٔ ٓطق آٌ ٔؿٕى َيحٗظّ ،ىٍ َظیـّ ىٍ ْٕحٖ حَ١حف آٌ،
حکٔیژٌ ْى يٕؿٕى َزٕى .ىٍ حیٍ يٕهغ حرَ حَزْٕٗ کّ كخٛم طَکیذ ْیئٍژٌ ٔ
حکٔیژٌ رٕىْٕ ،حٖ حَ١حف ُيیٍ ٍح حكخ ّ١کَىِ رٕى ،چُخٌکّ ىٍ كٕم حٗخٍِ ٗي :رخ
هُک ٗيٌ طيٍیـٗ ُيیٍ ،رخٍحٌْخٖ ُٓگیٍ ٗ١يیهیٌْٕخ ٓخل رخٍیيٌ کَىِ ٔ
گٕىٖ ُيیٍ ٍح پَ ًَٕى .ىٍیخ رّٔؿٕى آيي .ىٍیخ حَٕحع يٕحى يؼيَٗ ٍح ىٍ هٕى كَحْى
کَى ٔ رٓظَیٍ يلم رَحٖ طلٕالص ؿيیي ٔ ظٍٕٓ ٔ رَُٔ كیخص ٗي.
ػهض يٓى ىیگَ ،طخرٖ ٍَٕ هٍٕٗیي رٕى کّ يٕؿزخص طَکیزخص آنٗ ٍح رّٔؿٕى
آٍٔى .ىٍ ًْیٍ كخل ،حطًٔلَ حٔنیّٖ گخُ کَرٍ حُ طـییَحص حطًت گخُ حکٔیژٌ كخٛم
ٗي .کَرٍ يِرٍٕ رخ آدْخٖ يٕؿٕى طَکیذ گَىیيِ ٔ «ْیيٍحص»ْخٖ کَرٍ ٍح کّ
حٓخّ ؿٔى َُيِ حٓض ،رّٔؿٕى آٍٔى .كَحٔحَٗ کَرٍْخٖ آدىحٍ رخػغ ٗي کّ يٕحى
ٕٔٔ۴ كکًض یگخَّ
آُيخیْٖخ َ٘خٌ ىحىِ حٓض کّ حگَ «حٓیيْخٖ آيیُّ» گَو َٕٗي رخْى طَکیذ ٗيِ
ٔ يٕنکٕلْخٖ ٗزیّ پَٔطجیٍ ط٘کیم يٗىُْي .حُ طَحکى حیٍ يٕنکٕلْخ ،گْٕٖخٖ
کٕچک کّ ٗزیّ ٓهٕل ْٔظُي ٔ يخَُي آٌ ػًم يٗکُُي پيیي يٗآیُي .حيکخٌ ىحٍى حرظيح
ىٍ ٓطق ُيیٍ چُیٍ ٓهٕلْخٖ پَٔطجیُٗ ٗکم گَكظّ رخٗي .چُخٌکّ حئَُِ
آُيخی٘گخْخٖ ييٌٍ ،کخٍٖ ؿِ طهلین حؿِحء ٓهٕلْخ ًَٗکُُي .رّه ٕٜٙيُٓيٓٗ
ژَظیک کّ ىٍ ىَیخٖ حئَُ رّيٕكویضْخٖ رٍِگ ىٓض یخكظّ حٓض .ىٍ گٌٗظّْخ ،حیٍ
ػًم نوخف ٔ طهلین رّػٓيِٖ هٕى ١زیؼض رٕى کّ ٗ١يیهیٌْٕخ ٓخل طٕٓ ٢كَ٘حص،
ُٕٔ رخى ٔ حيٕحؽ ىٍیخ ٔ ىیگَ ٍیِكخکظٍْٕخ حَـخو يٗیخكض.
ىحٍَٕ٘حٌ يؼظويحَي کّ يَکِ حؿظًخع «کٕآَٓٔحصْخ» ىٍ آدْخٖ حٔنیّ ،رٔیخٍ
ٔٓیغ ٔ يظؼيى رٕى ،رّ ٍٖٕ١کّ طًخو آدْخٖ کىػًن ىیَیٍ ٍح كَح گَكظّ رٕى .حُ حیٍ
ؿٓض حٓض کّ رخ ظٍٕٓ كیخص ،حَٕحع ُیخى ٔ ٓخىِ ىٍ پُّٖٓ ٔٓیغ آدْخٖ حٔنیّ،
یک يَطزّ ظٍٕٓ ًَٕىَي .ىٍ حیٍ يَكهّ ،كيحهم ىٔ َٕع يظلخٔص ٍح يٗطٕحٌ ي٘وٚ
کَى :یکٗ یخهظّْخٖ کّ رّکًک ٍَٕ هٍٕٗیي حکٔیي ٔ کَرٍ يٕؿٕى ٍح طـِیّ ًَٕىِ
ٔ ؿٌحٖ الُو ٍح طٓیّ يٗکُُي ،آٌٍح یخهظّْخٖ گیخْٗ يَٗخيیى.
َٕػٗ ىیگَ ،یخهظّْخٖ ْٔظُي کّ حکٔیژٌ ىكغ ٗيِ رّٔٓیهّٖ یخهظّْخٖ گیخْٗ
ٍح ؿٌد يٗکُُي ،آٌٍح یخهظّْخٖ كیٕحَٗ يَٗخيیى .ريیٍطَطیذ يٕؿٕى َُيِٖ طک
ٓهٕنٗ ىٍ ىٔ ئیَ ي٘و ٚكیٕحَی ٔ َزخطی َٗٔع رّطـییَ کَى حُ حیٍ رّرؼي
یخهظّْخ رٍّٕٛص گَِْٔخ ٔ حؿظًخػخص رٍِگ ظٍٕٓ ًَٕىِ ٔ رّطيٍیؾ يـًٕػّٖ
حُ حیٍ طکیخهظّْخ رّٗکم یک حٍگخَیٔى ٔحكيُ ،یٔض هٕى ٍح آؿخُ ًَٕى.
ریٖ حُ یک يیهیخٍى ٓخل ،كیخص ىٍ ُيیٍ رٍّٕٛص یخهظّْخٖ ٓخىِ حىحيّ یخكض.
رّطيٍیؾ یخهظّْخٖ پیچیيِطَٖ طکخيم پیيح کَىَٓ .حَـخو ،حیٍ یخهظّْخ رخْى طَکیذ
یخكظّ ٔ حٍگخَیٔىْخٖ رٍِگطَٖ ط٘کیم ىحىَي .ىٍ حیٍ ٟٔؼیض ؿيیي ،یخهظّْخٖ
يوظهق ٔظخیق يؼیُٗ ٍح رَػٓيِ ىحٍَي کّ حٍطزخ ١ریٍ آٌْخ ٔ طُظیى کخٍْخٖ
حٍگخَیک رّػٓيِٖ یخهظّْخٖ ػٜزٗ ،یخ حٍطزخ ٗ١يٗرخٗيَْ .هيٍ حٍگخَیٔى پیچیيِطَ
ٗي ،یخهظّْخٖ ػٜزٗ حٍطزخَ ٗ١یِ رّيٕحُحص آٌ پیچیيِطَ گَىیي.
ىٍ حیٍ ریٍ یخهظّْخٖ كیٕحَٗ ٔ یخهظّْخٖ ػٜزٗ ٗکم ٓخُيخٌ یخكظّطَٖ َٔزض
رّیخهظّْخٖ يؼًٕنٗ کٔذ کَىَي .ىٍ كَحیُي ًْیٍ پَّٖٔٓ ٕ١الَٗ رٕى کّ ؿخَيحٍحٌ
پَٓهٕل ٗ١ ،يیهیٌْٕخ ٓخل طـییَ ٔ كَکض ،رخالهَِ ٛخكذ يَِٓ ٗيَي ،ىٍ
ٖٓٔٔ كکًض یگخَّ
حىحيّٖ ًْیٍ ٍَٔي ،ىٍیخْخ پَ حُ حَٕحع يخْْٗخٖ گَٕخگٌٕ گَىیي .حیٍ ىٍ كئى
4ٕ۳يیهیٌٕ ٓخل هزم حٓض( .يوخٌٍ رخ پخیخٌ ىٍٔحٌ ُيیٍ ُٗخٓٗ حٔل).
طخ حیٍ يٕهغ ه٘کٗ ْخٖ ُيیٍ هخنٗ حُ ََْٕع يٕؿٕى َُيِ رٕى .حُ طـییَ ٔ
طلٕل ًْیٍ يخْْٗخًٔ ،كیخطیٍٓ ،پْ هَِيگخٌ يوظهق ،پََيِگخٌ ٔ رخالهَِ
پٔظخٌىحٍحٌ ظخَْ ٗيَي .ىٍ حیٍ ىٍِٔ ُيیٍ پَ حُ گیخْخٌگهيحٍ ٗي .حئَُِ حَٕحع
گیخْخٌگهيحٍ ٍح طخ ٖٓٓ ِْحٍ َٕع يًٗٗخٍَي.
ططخرن كیخص رخ ه٘کٗ (حكظًخالً) ىٍ َظیـّٖ ٔهٕع ؿٍِ ٔ يي ىٍیخ ،يًکٍ ٗيِ
رخٗي .ط ٍٕٜيٕٗٗى يٕؿٕىحطٗ کّ ىٍ َظیـّٖ يي حُ يَکِ حٛهٗ ُیٔظگخِْخٖ هٕى
ىٍٔ يٗٗيَي ٔ ىٍ ٕٓحكم يٗيخَيَي ،پْ حُ ؿٍِ ،ریٌَٔ حُ آد يخَيِ ٔ کى کى رخ
ه٘کٗ هٕ گَكظُي .حُ حیٍ َ١ین ًٔكیخطیٍ رّٔؿٕى آييِ رخٗي (حیٍ يوخٌٍ حٓض رخ
ىٍٔحٌُيیٍُٗخٓٗ ىٔو) ُیٔضُٗخٓخٌ گَْٔٗ حُيخْْٗخ رَّخو «کَٕٔٓپظَیُگْخ»
ٍح پیٖ هييخٌ حٛهٗ ٔ حؿيحى حٔنیّٖ ؿخَيحٍحٌ ٔ يَِٓىحٍحٌ ىُٔیٔض پُيحٗظّحَي.
ىحًَُ٘يحٌ َٔم حیٍ يخْْٗخ ٍح حَوَح ٝیخكظّ يٗىحَٔظُيٰ ،نکٍ ىٍ ٓخل ٔ۲ٖ۴یک
َٕع َُيِ حُ حیٍ يخْٗ ىٍ ٕٓحكم َٗهٗ آكَیوخ ک٘ق ٗي.
حکٌُٕ هيیًٗطَیٍ كٔیمْخٖ گیخْٗ ٔ ؿخٍَٕٖ کّ رئٌ يیکَٔٓکٕپ ىیيِ
يَٕٗٗي ،كئى ٓٓ ۶يیهیٌٕ ٓخل ػًَ ىحٍَي ،ح ّيخ ٓخروّٖ يٕؿٕىحص ََو طٍ ًٍِریُٗ
کّ كٔیهٗ حُ آٌْخ رّٔؿٕى َیخييِ ـ رُخرَحیٍ ييٍکٗ ٍٍٔٗ حُ ٔؿٕى ٗخٌ ىٍ ىٓض
َیٔض ـ كئى ٖ/۳يیهیخٍى ٓخل طوًیٍ ُىِ ٗيِ حٓض.
ُيیٍُٗخٓخٌ كي كخٛم ریٍ ٓ ۳۰يیهیٌٕ طخ ٕ4۳يیهیٌٕ ٓخل هزم ٍح ىٍٔحٌ
«پخنجُٕٔثیک» رّيؼُٗ «كیخص هيیًٗ» َخوگٌحٍٖ کَىِحَي .چُخٌکّ ىٍ كٕم حٗخٍص
ٍكض :ىٍ حیٍ ىٍٔحٌ حَٕحع يٕؿٕىحص َُيِ كَحٔحٌ ٗيَي ،حرظيح رٗيَِٓگخٌ َٓحَٓ
آدْخٍح كَح گَكظُيٓ ،پْ يَِٓىحٍحٌ رّٔؿٕى آييَي ،کّ يخْْٗخ َؤظیٍ َٓٓهٔهّٖ
يَِٓىحٍحٌ رٕىَُ .يگٗ ىٍ ه٘کٗ رخ ٍٔیٖ گیخْخٌ آؿخُ یخكضٓ ،پْ ىُٔیٔظخٌ
رّٔؿٕى آييَي ٔ پْ حُ آٌْخ حٔنیٍ هَِيِگخٌ َُيگٗ رَ ٍٖٔ ُيیٍ ٍح آؿخُ کَىَي.
كخٛهّٖ ٕ4۳يیهیٌٕ طخ ۶۳يیهیٌٕ ٓخل هزم رّىٍٔحٌ «ئُِٔثیک» رّيؼُٗ
«كیخص يیخَٗ» َخوگٌحٍٖ ٗيِ حٓض .ىٍ حیٍ ىٍٔحٌ ؿُگمْخٖ كَحٔحَٗ ٓطق ُيیٍ
ٍح كَح گَكض ٔ يلیطٗ يُخٓذ رَحٖ ُیٔض هَِيِگخٌ رٍِگ (ىحیُخٍْٕٓخ) كَحْى
ٗي ىٍ ىٍٔحٌ «ئُِٔثیک» حَٕحع هَِيِگخٌ رٔیخٍ كَحٔحٌ ٗيَيٕ١ ،ل ؿؼّٖ
رَهٗ حُ حَٕحع هَِيِگخٌ ریٍ یک طخ ٓٗ يظَ يٍٗٓیي .رَهٗ حُ هَِيِگخٌ
ٖٔٔٔ كکًض ْـيِْى :پیيحیٖ ؿٓخٌ
يٗطٕحَٔظُي ىٍ ْٕح پَٔحُ کُُي ،رَهٗ رَ ٓطق آدْخ ُٗخٍٔ رٕىَي .ىٍ حیٍ ىٍٔحٌ
حٔنیٍ پََيِگخٌ ،حٔنیٍ پٔظخٌىحٍحٌ ٔ حٔنیٍ گیخْخٌگهيحٍ ظخَْ ٗيَي...
ىٍ حٔحهَ حیٍ ىٍٔحٌ هَِيِگخٌ رٍِگ (ىحیُخٍْٕٓخ) ىٍ حػَ ػٕحيم َخ ُٗخهظّ
(کّ گلظّ يٕٗٗى رَهٍٕى ٓیخٍک رخ ُيیٍ رٕىِ حٓض) رَّ ٍٕ١خگٓخَٗ حُ ریٍ ٍكظُي.
كخٛهّٖ ۶۳يیهیٌٕ ٓخل پیٖ طخ ػ َٜکَُٕٗ ٍح ىٍٔحٌ «ُُٕٓٔثیک» رّيؼُٗ
«كیخص ؿيیي» َخو گٌحٍىِحَي .ىٍ حیٍ ىٍٔحٌ پٔظخٌىحٍحٌ ،پََيِگخٌ ،گیخْخٌگهيحٍ
كَحٔحٌ ٔ حَٕحع کَُٕٗ كیخص ظخَْ ٗيَي .ىحًَُ٘يحٌ يؼظويحَي:
حكِحیٖ حَٕحع پٔظخٌىحٍحٌ رخ ُیخى ٗيٌ حَٕحع گیخْخٌگهيحٍ ٍحرطّ ىحٗظّ حٓض.
حئَُِ ریٖ حُ یک يیهیٌٕ َٕع ؿخٍَٕ ىٍ ؿٓخٌ ٔؿٕى ىحٍى ٔ حیٍ یک يیهیٌٕ
َٕع ،رو٘ٗ کٕچک حُ حَٕحع ؿخٍَٕحَٗ حٓض کّ ىٍ ٕ١ل ييص كیخص ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ
يُٗیٔظّحَي ٔ حکٌُٕ َٔم ٗخٌ يُوَٗ ٝيِ حٓض .رّػزخٍص ىیگَ :طؼيحى حَٕحع
ؿخٍَٕحَٗ کّ َٔم ٗخٌ (رَّْ ىنیم) يُوَٗ ٝيِحَئَ ،زض رّآٌچّ حکٌُٕ ٔؿٕى
ىحٍَي رٔیخٍ ریٖطَ رٕىِ حٓض کّ طخ كي ۲۳٪طوًیٍ يَُُٗي ٔ رٔیخٍ كٌِحَگیِ
حٓضَٓ .حَـخو ،ىٍ حٔحهَ حیٍ ىٍٔحٌ ،يٕؿٕىٖ ىٔ پخ ٔ ئظویى حنوخيش رَّخو «رَ٘»
ٍٖٔ حیٍ کَِٖ هخکٗ ظخَْ گَىیي کّ ىٍ روٖ رؼيٖ يظؼَ ٝهٕحْیى ٗي.
١زن ٕٗحْي ػهًٗ ،يٕحى آنٗ حُ ىیَرخُ ىٍ ٓیخٍِٖ يخ ،رئٌ حٍطزخ ١رخ َیَٖٔ كیخص
ط٘کیم يٗٗيِ ٔ طخ ُُْٕ ْى ط٘کیم يٕٗٗى .ىحَٖ ژثٕٗیًٗ ػخرض کَىِ حٓض کّ ىٍ
ٍٖٔ ُيیٍ ٔ ٓیخٍحص ي٘خرّ آٌ ،طٕنیي يٕحى آنت ٓخىِ ،یؼُٗ "ْیئٍکَرٍْخ" ٔ
ي٘ظوخص حٔنیّٖ آٌْخ َّطُٓخ يًکٍ حٓض ،رهکّ یک حيَ حؿزخٍٖ يٗرخٗي؛ ٰنکٍ ىٕٗحٍ
حٓض رٍُّٔٗٗ گلظّ ٕٗى کّ پیيحیٖ يـًٕػّْخٖ چُي يٕنکٕنٗ حُ طَکیذ حیٍ يٕحى
آنٗ چگَّٕ ٍٕٛص گَكظّ حٓض.
ىٍ حیٍ يٍٕى كَٟیخص چُيٖ ٔؿٕى ىحٍى ،حُ ؿًهّ حیٍکُّْ :گخيٗ کّ ًٗخٍی
"يٕنکٕلْخٖ پَٔطجیُٗ" رخ يٕحى ي٘خرّ رَحٖ ٓخهظٍ یک هطَِ "کٕآَٓٔحص" حؿظًخع
کَىَي ،ؿَیخَٗ حُ يٕنکٕلْخٖ پَٔطجیٍ يِرٍٕ رخ "نیپٕثیيْخ" طَکیذ یخكض ،حیٍ حيَ
آٌْخ ٍح حُ یک هطَِ آد ٓخىِ يـِٖ يٗکُي ،ؿَیخٌ ىحههٗ هطَِ ؿٓض يؼیٍ
رّهٕى يٗگیَى ٔ يُ٘ؤ كهٕل كیخص يٗگَىى .چُیٍ حٍگخَیٔى ْىحکٌُٕ َیِ رَهَحٍ
حٓض کّ ٓٓى ػًيِ ىٍ چَهّٖ حکٕٓیٔظى ،كلع َُـیَِٖ كیخص ٔ طکخيم آٌ رّػٓيِ
ىحٍى .حکٕٓیٔظى ٔ َُـیَِٖ ؿٌحیٗ ىٍ ىٍیخْخ ىحٍحٖ َٗحی ٢كٕمحنؼخىِ پیچیيِ حٓض.
َْگ خِ ىٍیخْخ حُ طًخو يٕؿٕىحص َُيِ هخنٗ ٕٗى ،رخ ًْخٌ َٗحی ٢ػخرظٗ کّ حُ
يیهیخٍىْخ ٓخل هزم رَهَحٍ حٓضَ ،لْ ًْیٍ حَٕحع يٕؿٕى كیخص ىٍ پَّٖٔٓ ُيخَت
الُو ٔ ي٘خرّ يـيىح ً رَهٕحُْي گ٘ض.
= (هيح) پيیي آٍَٔيِٖ آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ حٓض ،ىٍ كخنٗکَّّ ،ىحٍحٖ كََُي حٓض
ٔ َّىحٍحٖ ًْکخٍ؛ حٔ ههن کَى ًّْچیِ ٍح ٔ حٔ رًّّْچیِ ىحَخ حٓض».
حیٍ ىٔ آیّٖ َٗیلّ حُ َظَ يلٕٓو ٔ يلظٕٖ ٔ حػَگٌحٍٖ يؼُٕٖ ٍٖٔ حكکخٍ ٔ
ػوخیي ىیٍرخٍٔحٌ ،كٕم َْگَّٕ طـِیّ ٔ آُيٌْٕخٖ ػهًٗ حٓض .يخ رخیي رپٌیَیى کّ
طـَریخص ٔ آُيٌْٕخٖ ػهًٗ ٔ آيُِْٕخٖ يؼُٕٖ ىٔ يوٕنّٖ يـِٖ ْٔظُي کّ ىالیم
ٛلض ٔ ٓوى َْیک ىٍ ؿٕف هٕى ٗخٌ َٓلظّ حٓض .يخ رخیي حُ َْ ٍٗظّ حُ ػهٕو
َظخیؾ يوظ ٚرًّْخٌ ٍٗظّ ٍح طٕهغ کُیىًْ .خٌگَّٕ کّ ًَٗطٕحَیى حُ کیٓخٌُٗخٓٗ
حَظظخٍ حظٓخٍ َظَ ىٍ حيٍٕ ١زٗ ىحٗظّ رخٗیى ،رًّْخٌ َٔزض َزخیي حُ هَآٌ کّ یک
کظخد يؼُٕٖ حٓض ،حَظظخٍ کیٓخٌُٗخٓٗ ىحٗض .حٛالً َلِٕٖ ٍٖٔکَى ،يکخَیٔى،
حرِحٍ ،حْيحف ٔ حٍُْٕخٖ َْیک رخْى يظلخٔص حٓض.
چُخٌکّ ًَٗطٕحَیى يٕٕٟػخص ػهًٗ ٍح رخ حيٍٕ ٔ حرِحٍْخٖ ًُْٗ ٔ يؼُٕٖ
رّآُيخیٖ رگٌحٍیى؛ ىهیوخ ً ًْخٌٓخٌ ًَٗطٕحَیى حيٍٕ يؼُٕٖ ٍح رخ حرِحٍ ػهًٗ يٍٕى
ُٓـٖ هَحٍ ىْیى .ػهى یک حطلخم حٓض ،ىٍكخنٗکّ يؼُٕیض یک حَظوخد آگخْخَّ حٓض
کّ ىٍ آٌ کیلیض رَ کًیض ٍؿلخٌ ٔ ؿهزّ ىحٍى ،رًّْیٍ ٓزذ گلظّ ٗيِ کّ «َیض
حنًئيٍ هیَ يٍ ػًهّ» )ٕٔ(.ىٍ كخنٗکّ ػهٕو ١زیؼٗ كو ٢رَّظخیؾ يٗحَيی٘ئ .نٗ
ؿُخد ٓیّي كَيٕىِ رخٗي« :حًَّخ رُؼؼضُ ْلُط ًّى يکخٍو حالهالم» پْ حی٘خٌ آييِحَي طخ
حهالهیخص ٍح رّکًخل رَٓخَُي َّ ،ػهٕو َظَٖ ٔ كیِیک ٔ ٗیًٗ ٔ کیٓخٌُٗخهظٗ ٍح.
َْگخِ حُ يُظَ يؼُٕٖ َگَیٔظّ ٕٗىَْ ،یک حُ آٌ ىٔآیّٖ يزخٍکّ رّطُٓخیٗ
يٗطٕحَي طًخو کظخد ْٔظٗ ٍح طلٔیَ ًَخیي .طل ّکَ ىٍ چٓخٍ كَحُ حُ آیّٖ ىٔيٗ
يٗطٕحَي ٍحُْخٖ يٓى ههوض ٍح رَحٖ يخ آٗکخٍ ٓخُى:
ًٕٔحص ٔحالٍ»ٝ «ريیغ حنّ ّ ٔ ـ ثوُبى ًظن:
آًٓخٌْخ ُٔيیٍ یک ريػض ٔ َٕآٍٖٔ حٓض ،یؼُٗ کّ هزالً رّحیٍ ٗکم ٔ هٕٜٛیض
َزٕىِحَي ،يٍ آٌٍح ريػض کَىو .ريیغ = ٗٗء رٗٓخروّ ٔ رٗيخَُي ٍح گٕیُي ،کّ رئٌ
َ١ف ٔ َوّٖ٘ هزهی ٓخهظّ ٗيِ رخٗي .ىٍ طؼَیق هخ ٙهٕى رّيؼُٗ «َٕآٍٖٔ»
حٓض .ريػض رّيٕحٍىٖ گلظّ يٕٗٗى کّ حُ هزم ٔؿٕى َيحٗظّ رخٗي.
«حَّٗ یکٌٕ نّ ٔني »...هيحَٔي رٍِگ ٕ ـ ثوُبى عْك:
رخ ػهى رّحیٍکّ رَ٘ هٕى رّهٕرٗ يٗىحَي کّ ريػض آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ چّ کخٍ يًٓٗ
رٕىِ ٔ ىٍ حیٍ ريػض چّ آػخٍ ٔ رَکخص «الطؼي ٔ الطلٔ »ٜٗؿٕى ىحٍى ،رالكخٛهّ
رّآيُٕٕ طٕكیي پَىحهظّ ٔ رخ هٜي ؿهٕگیَٖ حُ کؼَصحَيی٘ٗ ٔ حَلَحف كکَٖ
ٖٔٔ۶ كکًض یگخَّ
رَ٘ ،كٍٕح ً يٗكَيخیي :حیٍ ههوض ريیغ ٍح رخ ًّْٖ رَکخص ٔ يٕحْذ آٌ ،رَحٖ هٕى ٔ
حْم ٔ ػیخنى حیـخى َکَىِ حو ـ ٗوٜخ ً يُِِ حُ آٌ طؼهوخص ٔ هیٕى ْٔظى ـ رهکّ نطلٗ
حٓض ػًیى ،کّ ٗخيم ًٗخ حَٔخٌْخ َیِ يٕٗٗىٔ .حٟق حٓض کّ ػًٕو آىوْخ رئٌ
َظَىحٗض يُلؼض ٗو ٜٗىٓض رّْیچ کخٍٖ ًََُُٗي؛ ح ّيخ هيحَٔي رٍِگ يٗكَيخیي:
«حٖ حَٔخٌ ْخ ريحَیي کّ يٍ ىٍحَـخو حیٍ کخٍٖ رْ ػظیى ،حُآٌ َٕع حؿَحٗ ٝوٜیّ
کّ ًٗخ هٕى حْهٖ ْٔظیي ،يُِِ يٗرخٗى .پْ «يٍ َکَىو ههن طخ ٕٓىٖ کُى».
«ههن ک ّم ٗٗء» ههن رّيؼُٗ ٖ ـ ثوُبى فلن:
«كئع» حٓض .كَم آٌ رخ «ريػض» آٌ حٓض کّ ههن حٗخٍِ رّحَ٘خء يخىِ ىحٍىٔ ،
ريػض حنظلخص رٍّٕٛص ٔ ْٕیض ؿٓخٌ .چُخٌکّ گٌٗض ،يخىِ حُ َیٔظٗ رّْٔظٗ آيي،
حرظيح رٍّٕٛص گخُ رٗٗکم ٔ رٍَٗگ رٕىٓ ،پْ ٗ١يیهیٌْٕخ ػخيم رّؿًٕى
گَحثیي ،ىٍ كَحیُي آٌ کٓک٘خٌْخ ،يُظٕيّْخٓ ،یخٍحص ٔ ػٕحرض ط٘کیم ٗيَيًّْٖ ،
حیٍ يَحكم رَّٕرّٖ هٕى «ريػض» رٕى .كخنض کَُٕٗ يخىِ «ريػظٗ» ىیگَحٓض،
كخالص رؼيٖ َیِ طٔهٔهٗ حُ ريػضْخ ٍح َ٘خٌ هٕحْي ىحى.
ٔ "حٔ" رًَّْچیِ آگخِ ٔ ىحَخ حٓض .حیٍ رّآٌ ۱ـ ثوُبى ؽکوذ:
يؼُخ حٓض کّ ًحص حهيّ ،ههوض ٍح حُ ٍٖٔ ػهى١ ٔ ،زن رََخيّ ٔ ْيف يؼهٕو آكَیيِ
حٓض؛ َّطٜخىكٗ ًٔٔهٗ ،یخ ههوض رَحٖ ههوض! آٌ ْيف «کًخل» حٓض ٔ ىیگَ ْیچ!
ىٍ ؿخٖ ىیگَ یک "ٍُٔ ٍرٕرٗ" ٍح رَحرَ رخ پُـخِ ِْحٍ ٓخل ىحَٔظّ حٓض کّ
رخُ ْى ریخٌ ططٕیم حٓضَّ ،حُ رخد طيهین« :ط َ ْؼ َُ ُؽ ْحن ًَ َالثِ َکشُ َٔ ُّ
حنَٔ ُف اِنَ ْی ِّ كِی یَ ْٕ ٍو َکخٌَ
َُٓشٍ ... »4 :۰ٓ ،ح ّيخ حیٍْخ ًَٗطٕحَي پٕٗخَُيِٖ حیٍ يطهذ رخٗي ق َحٍُِ ه ًَِْٔیٍَ أ َ ْن َ
ِي ْويَ ُ
کّ هَآٌ ریخٌ ههوض ٖٗ ٍُِٔ ٍح يلٕٓيخ ً ٔ يُطٕهخ ً حُ "طٍٕحص" حهٌ کَىِ حٓض .رخ
حیٍ طلخٔص کّ طٍٕحص ٔحهؼخ ً رّطَطیذ ٔحٍى ئخثم يٕٗٗى ٔ ىٍ ٕ١ل ُيخٌ كَکض
يٗکُي ،ىٍ كخنٗکّ طُظیًخص هَآٌ رَحرَ رخ ٓیَ يُطوت طخٍین َیٔض .ىٍْىآيیوظّگی
يطخنذ ٔ ي٠خيیٍ هَآٌ ،یکی حُ حیَحىْخی حٓض کّ يؼخَيحٌ رّآٌ طٕؿّ يٗکُُي.
«ٔ هيح گلض آدْخٖ ُیَ آًٓخٌ ىٍ یکؿخ ؿًغ َٕٗي ٔ ه٘کٗ ظخَْ گَىىٔ ،
چُیٍ ٗي ٔ .هيح ه٘کٗ ٍح ُيیٍ ٔ حؿظًخع آدْخ ٍح ىٍیخ َخيیي ٔ .هيح ىیي کّ َیکٕ
حٓض ٔ .هيح گلض کّ ُيیٍ َزخطخص رَٔیخَي ،ػهلٗ کّ طوى ریخٍٔى ٔ ،ىٍهظٗ کّ
يطخرن ؿُْ هٕى يیِٕ آٍٔى ،کّ طوًٖ ىٍ آٌ رخٗي ،رَ ٍٖٔ ُيیٍ رَٔیي ٔ ،چُیٍ
ٗي کّ ُيیٍ َزخطخص ٍح ٍٔیخَیي ،ػهلٗ کّ يٕحكن ؿُْ هٕى طوى ىٍآٍٔى ٔ ،ىٍهض
يیِٕىحٍٖ کّ طوًٖ ىٍ آٌ يٕحكن ؿُْ هٕى رخٗي ٔ ،هيح ىیي کّ َیکٕ حٓضٗ ٔ .خو
رٕى ٔ ٛزق رٕى ٔ« .حیٍ ٍُٔ ٕٓو رٕى».
«ٔ هيح گلض َیَْٔخٖ ىٍ آًٓخٌ ٔ كهک رخُٗي طخ ٍُٔ ٍح حُ ٗذ ؿيح کُُي ٔ
رَحٖ آیخصُ ،يخٌْخ ٔ ٍُْٔخ ٔ ٓخلْخ رخُٗي ٔ .ىٍ كهک آًٓخٌ رخُٗي ٔ رُّيیٍ
ٍُٔٗخیٗ ىُْي ٔ .چُیٍ ٗي ٔ ،هيح ىٔ "َیَّ" رٍِگ ٓخهضَ ،یَّ حػظى ٍح رَحٖ
ٓهطُض ٍَُٔ ٔ ،یَّ حٛـَ ٍح رَحٖ ٓهطُض ٗذٓ ٔ ،ظخٍِگخٌ ٍح ٔ .هيح آٌْخ ٍح ىٍ
كهک آًٓخٌ گٌحٗض ،طخ رُّيیٍ ٍُٔٗخیٗ ىُْي ٔ ،طخ ٓهطُض ًَخیُي رَ ٍُٔ ٔ رَ
ٗذٍُٗٔ ٔ ،خیٗ ٍح حُ طخٍیکٗ ؿيح کُُي ٔ ،هيح ىیي کّ َیکٕ حٓضٗ ٔ .خو رٕى ٔ
ٛزق رٕى ٔ« .حیٍ ٍُٔ چٓخٍو رٕى».
«ٔ هيح گلض آدْخ رّحَزِٕ ؿخٍَٕحٌ پَ َٕٗي ٔ ،پََيِگخٌ رخالٖ ُيیٍ رَ ٍٖٔ
كهک آًٓخٌ پَٔحُ کُُيٓ ،پْ هيح َُٓگخٌ رٍِگ ٍح آكَیي ٔ ًّْٖ ؿخٍَٕحٌ هَِيِ
ٍح ،کّ آدْخ يٕحكن حؿُخّ آٌْخ پَ ٗي ًّْٖ ٔ .پََيِگخٌ رخلىحٍ ٍح رّحؿُخّ آٌْخ،
ٔ هيح ىیي کّ َیکٕ حٓض ٔ .هيح آٌْخ ٍح رَکض ىحى ٔ گلض کّ رخٍٍٔ ٔ کؼیَ ٕٗیئ .
آدْخٖ ىٍیخ ٍح پَ ٓخُیي ،پََيِگخٌ حُ ُيیٍ کؼیَ رَٕ٘يٗ .خو رٕى ٔ ٛزق رٕىٔ« .
حیٍ ٍُٔ پُـى رٕى».
«ٔهيح گلض ُيیٍ ؿخٍَٕحَٗ ٍح يٕحكن حؿُخّ آٌْخ ریٌَٔ آٍٔى :رٓخیى ،كَ٘حص
ٔ كیٕحَخص ُيیُٗ ٔ حؿُخّ آٌْخ ٔ ،چُیٍ ٗي ،پْ هيح كیٕحَخص ُيیٍ ٍح رّحؿُخّ
آٌْخ رٔخهض ٔ ،رٓخیى ٍح رّحؿُخّ آٌْخ ٔ ًّْٖ كَ٘حص ُيیٍ ٍح رّحؿُخّ آٌْخ ٔ
هيح ىیي کّ َیکٕ حٓض ٔ .گلض آىو ٍح رٍّٕٛص يخ يٕحكن ٔ ٗزیّ يخ رٔخُیي طخ رَ
يخْیخٌ ىٍیخ ٔ پََيِگخٌ آًٓخٌ ٔ رٓخیى ٔ طًخيٗ ُيیٍ ٔ ًّْٖ كَ٘حطٗ کّ رَ ُيیٍ
يٗهَِي كکٕيض ًَخیي .پْ هيح آىو ٍح رٍّٕٛص هٕى آكَیي ٔ ،حی٘خٌ ٍح ََ ٔ يخىِ
هَحٍ ىحىٔ ،هيح حی٘خٌ ٍح رَکض ىحى ٔهيح رّحی٘خٌ گلض رخٍٍٔ ٔ طکؼیَ ٕٗیيُ ٔ ،يیٍ
ٍح رٔخُیي ٔ رَآٌْخ طٔهًَ ٢خثیي ٔ رَيخْیخٌ ىٍیخ ٔ پََيِگخٌ آًٓخٌ ٔ ًّْ كیٕحَخطٗ
کّ رَ ُيیٍ يٗهَِي ،كکٕيض کُیي ٔ .هيح گلض ًْخَخ ًّْ ػهقْخٖ طوىىحٍٖ کّ
ٖٔٔ۲ كکًض ْـيِْى :پیيحیٖ ؿٓخٌ
رَ ٍٖٔ طًخو ُيیٍ حٓض ًّْٖ ٔ ،ىٍهظخَٗ کّ ىٍ آٌْخ يیِٕٖ ىٍهض طوىىحٍ
حٓض ،رًّٗخ ىحىو طخ رَحٖ ًٗخ هٍٕحک رخٗي .رًّّْٖ كیٕحَخص ُيیٍ ٔ رًّّْٖ
پََيِگخٌ آًٓخٌ ٔ رًّّْٖ كَ٘حص ُيیٍ کّ ىٍ آٌْخ كیخص حٓض َْ ،ػهق ٓزِٖ
ٍح رَحٖ هٍٕحک ىحىو ٔ .چُیٍ ٗيَ .خگخِ هيح رّآٌچّ آكَیيِ رٕىَ ،ظَ کَى ٔ کخٍ
آكَیُٖ ٍح حُ َْنلخظ ػخنٗ ىیيٗ ٔ ،خو رٕى ٔ ٛزق رٕى ٔ« .حیٍ ٍُٔ ٗ٘ى رٕى».
«پخیخٌ يظٍ طٍٕحص»
«ػٓي ػظین» ىٍ چٓخٍ آیّ ،حُ حرظيحٖ رخد ىٔو يٗگٕیي« :رّحیٍطَطیذ آًٓخٌْخ
ٔ ُيیٍ ٔ َْچّ ىٍ آٌْخ رٕى ،طکًیم گَىیي ،رخ كَح ٍٓیيٌ ٍُٔ ْلظى ،هيح کخٍ
آكَیُٖ ٍح طًخو کَىِ ،ىٓض حُ کخٍ ک٘یي ،هيح ٍُٔ ْلظى ٍح رَکض ىحى ،آٌٍح يويّ
حػالو كَيٕىُ ،یَح ٍُٖٔ رٕى کّ هيح پْ حُ کخٍ آكَیُٖ ،آٍحو گَكض ،رّحیٍطَطیذ
آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ آكَیيِ ٗي ».حیٍ يزُخی طلکَ حىیخٌ حرَحْیًی حٓض َّْٓ .ىیٍ
رٍِگ ىٍ حیٍ يٍٕى یکٔخٌ يیحَيیُ٘ي...
پيٍ ْى َّْٓ ٍح یکٔخٌ ىٔٓض يٗىحٗض .پَٔحٌ ؿٕحٌ کّ حُ حٍُٕ حَگ٘ظَ آگخِ
رٕىَي ٔ َّْٓ ىٔٓض ىحٗظُي هٕى رٍّیخٓض هخَٕحىِ رَُٓيَْ ،یک ؿيحگخَّ حُ پيٍ
هٕحٓظُي کّ حکٌُٕ کّ پیَ ٗيِ حٓض ،حَگ٘ظَٖ ٍح رّحٔ ٔحگٌحٍى...
پيٍ گَحٌهيٍ کّ ًَٗىحَٔض حَگ٘ظَٖ ٍح رّکيحو یک حُ آَخٌ ريْي ،رّحیٍ حَيیّ٘
حكظخى کّ رَّلٕٖ َّْٓ ٍح ٍح ٟٗکُي .پْ پُٓخَٗ حُ ؿٕحَْٓخُ يخَْٖ هٕحٓض ىٔ
حَگ٘ظَ ىیگَ َظیَ حَگ٘ظَ حٛهٗ رٔخُى .حیٍ حَگ٘ظَْخ چُخٌ رّْى ٗزخْض ىحٗظُي کّ
ط٘وی ٚحَگ٘ظَ حٛهٗ كظٗ رَحٖ هٕى حٔ َیِ ىٕٗحٍ يًَٕٗى» .
«چٌٕ ُْگخو يَگ ٍٓیيَْ ،یک حُ حَگ٘ظَْٖخ ٍح يولیخَّ رّیکٗ حُ
كََُيحٌ هٕى رو٘یي .كََُيحٌ ،پْ حُ يَگ پيٍ رَحٖ ؿخَ٘یُٗ حٔ ٔ ٍیخٓض رَ
هخَٕحىِ ،حَگ٘ظَْٖخٖ هٕى ٍح رَّ٘خَّٖ يلن رٕىٌَ٘ ،خٌ ىحىَي ،ح ّيخ چٌٕ حَگ٘ظَْخ
آٌهيٍ رّْى ٗزیّ رٕىَي کّ ط٘وی ٚحَگ٘ظَ حٛهٗ يًکٍ َزٕىَٓ .حَـخو ،ئؤنّٖ
ٔحٍع كویوٗ الیُلم يخَي ٔ ُُْٕ ْى الیُلم يخَيِ حٓض».
«حُ حیٍ ٍٖٔ ٍَٓٔ يٍ! رًّٗخ يٗگٕیى کّ َْیک حُ ّٓ هٕو کّ هيحٖ رٍِگ
َٗیؼض هٕى ٍح رّآَخٌ حٍُحَٗ ىحٗظّ ،يؼظوي حٓض کّ ٔحٍع كویوت هيحَٔي ٔ حكکخو ٔ
َٗیؼض حٔ حٓض ،ح ّيخ حیٍ ئؤنّ کّ کيحو یک حُ آَخٌ ٔحٍع كویوٗ حٓض ،ىٍٓض يخَُي
ئؤنّٖ حَگ٘ظَْخ الیُلم يخَيِ حٓض)ٖٔ(».
ىٍ طخٍین ْیچ يظُی رّحَيحُِٖ طٍٕحص رَ حكکخٍ ٔ يؼظويحص رَ٘ ٓخیّ َیخَيحهظّ
حٓض ،ىٍ ىٍٔحٌ طٔه ٢رٗچٌٕ ٔ چَحٖ کهیٔخَ ،لًٕ يظٌٕ يويّ حيَٖ پََٖٓخپٌیَ
رٕى ٔ ،طَىیي ىٍ حكکخو آٌ كٕمحنؼخىِ هطََخک رٕى ًّْ .يهِو رٕىَي طخ كوخین گٌٗظّ
ٔ ٔهخیغ آیُيِ ٍح رخ يظٌٕ يويّ رُٔـُي ،كظٗ ٔهخیغ طخٍیوٗ ٍح يظُخٓذ رخ يلظٕیخص
آٌ رخُٓخُٖ يٗکَىَيَ .لًٕ يظٌٕ يويّ كظٗ رَ حَيیّْ٘خٖ رٍِگ َیِ طؤػیَ ىحٗض.
رّ ٍٖٕ١کّ يٍٕم رَؿٔظّٖ كَحَٕٖٔ «ژُٔف حٓکخنیگَ» (ٓ ٔ۳4ـ ٖٓ ٔ۶و)
ىٍ کظخد هٕى طلض ػُٕحٌ «رخُٓخُٖ طخٍین ٔهخیغ» يظٍ طٍٕحص ٍح ٗخْي آٍٔى ٔ
گلض« :هيحَٔي کخٍ آكَیُٖ ؿٓخٌ ٍح ىٍٓض ىٍ ٓخل ٖ۲4۰پیٖ حُ يیالى ئیق
حَـخو ىحىِ حٓض».
كظٗ «یْٕخٌ کپهَ» حهظَُٗخّ ٔ َخرـّٖ يؼَٔف آنًخَٗ (ٔ ٔ۳۰ـ ٖٓ)ٔ۶
رّطؼییٍ طخٍین آكَیُٖ ؿٓخٌ پَىحهض ٔ هٕحٓض ىحىِْخٖ َـٕيٗ ٍح رخ ييحٍک
طٍٕحص ططزین ىْي ،حٔ َظیـّ گَكض کّ «هيحَٔي ؿٓخٌ ٍح ىٍ ٓخل ٕ ،ٖ۲۲م.و)
آكَیيِ حٓض ».ىٍ حٔحٓ ٢هٌَ ْليْى حیِحک َیٕطٍ (ٕٔ۶4ـ )ٔ۰ٕ۰كیِیکىحٌ،
ٔٔٔ4 كکًض ْـيِْى :پیيحیٖ ؿٓخٌ
ٍیخٟیىحٌٓ ،ظخٍُِٗخّ ٔ ،كیهٕٔف ٗٓیَ حَگهٔظخٌ َیِ َلًٕ حَـیم ،طٍٕحص ٔ طهًٕى
ٍح يالک هَحٍ ىحى؛ چُخٌکّ ىٍ کظخد «طخٍین حيپَحطٍْٕٖخٖ رخٓظخٌ» طخٍین آكَیُٖ
ؿٓخٌ ٍح كو ٢پخَٜي ٓخل َِىیکطَ رّيیالى ئیق ًکَ کَى)ٔ4(.
هيٍص کهیٔخ يخَؼٗ ؿيٖ ىٍ ٍحِ گ٘خیٖ حًْخٌ ٔ پیٍٖكض ػهى حیـخى کَىِ رٕى
ىٍ ىٍٔحٌ طٔه ٢رٗچٌٕ ٔ چَحٖ کهیٔخ ،ػوالَیض ٔ ػهى ٔ كکًض ىٍ َٓخیض كوَ
رَّٓ يٗرَى ،طًخيخ ً هييضکخٍ ٰانٓیخص ئیلٗ رٕىٍ« .یک ٔیظخنٗ» يٍٕم ( ٔٓ۰۳ـ
ٖ ٔٔ4و) ىٍ کظخد «طخٍین کهیٔخ» ٔظیلّٖ يٍٕم ٍح حیٍگَّٕ طؼییٍ يٗکُي:
«ىٍ طخٍینًّْ ،چیِ رخیي رَّخو هخنن ٔ ٍْزَ ٔحهؼت حٗیخء َٕٗظّ ٕٗىُ ،یَح
هخنن حُنٗ ئظویًخ ً طخ حئَُ ًّْٖ طخٍین ٍح رٍّٕٛص كیَصحَگیِ ْيحیض يٗکُي».
ُّٓضْخٗ ،يیيح ً رَ ػوٕل يَىو طٔه ٢ىحٗضَْ ،گَّٕ َٕآٍٖٔ، کهیٔخ رخ طکیّ رَ ُ
حظٓخٍ حٓظوالل حَيیّ٘ ٔ هٕٜٛخ ً ٗکخکیض ٍح طلض طؼویذ هَحٍ يٗىحى .يٕحٍى
طلظیٖ ػوخیي ،حك٠خٍ ٔ يلخکًّٖ ىیگَحَيی٘خٌ رًٗٗخٍ حٓض «گخنیهجٕ گخنیهّ»
( ٔ۳۶4ـ ٕ )ٔ۶4یکٗ حُ يٓىطَیٍ ىحًَُ٘يحٌ هٌَ ْليْى حیظخنیخ ،کّ رّهخَ َ١ظَحص
ػهًٗ (کَٔیض ُيیٍ) رّکهیٔخ حك٠خٍ ٗي ،يلخکًّ گَىیي ،طلض ك٘خٍ حُ َظَحطٖ
ػئل کَى ٔ طٕرّٖ حؿزخٍٖ ًَٕى.
ٕـ ىٍ يؼُخی طلضحنهّلظی ػزخٍحص ُرخٌ حٛهی طلَیلی ٍٕٛص َگَكظّ ،ح ّيخ
ُرخٌ ىٔو ٔ طَؿًّْخ هطؼخ ً آٌ ٍطى ٔ ٛالرض ،آٔح ٔ آُْگ ٔ يوٕٜٛخ ً رخٍ يؼُٕی
يظٍ حٔنیّ ٍح ًَیطٕحَي يُظوم ًَخیي ٔ ،حیٍ رَحی َُْرخَی هخرم حنٜيم حٓض .كظی حگَ
ٗؼَ كخكع ٍح <کّ پخٍٓی حٓض> رّپخٍٓی طَؿًّ کُیى ،حُ ٛالرض يیحكظي ،يؼخل:
هَهّ طَ ىحيٍ ٔ ٓـخىِ َٗحد آنٕىِ ىٕٔ ٍكظى رّىٍ يیکيِ هٕحد آنـــٕىِ
گلض ریيحٍ ٕٗ حی ٍَْٔ هٕحد آنٕىِ آيي حكّٕٔ کُخٌ يـزچّی رخىِ كَٕٔ
طخ َگَىى ُ طٕ حیٍ ىیَ هَحد آنٕىِ ٗٔظٕ٘یی کٍ ٔآٌگّ رّهَحرخص هَحو
= ىی٘ذ رّىٍ َٗحروخَّ ٍكظى ،ىٍكخنیکّ هٕحدآنٕى رٕىو؛ آٌهيٍ ييْٕٕ
هٕحد رٕىو کّ رخالپٕٗى طَ رٕى ٔ ىحيٍ پیَحٍْ ٔ ؿخًَخُو رَّٗحد آؿ٘ظّ رٕى .ىٍ
ًْیٍ كخنض رٕىو کّ ٗخگَى َٗحدكَٔٗی آيي ٔ رّٗيص َخٍحكض ٗي! رّيٍ گلض
ریيحٍ ٕٗ ،حی ٍَْٔ هٕحدآنٕى! رَٔ حٔل هٕىص ٍح رٕ٘ی ٔ طًیِ کٍ آٌٔهض ریخ
حیٍؿخ! طخ حیٍ يلم ٍح کؼیق َکُی!...
طَؿًّ ًْیٍ حٓض! حیٍ ٔٛقحنلخل طَؿًّ ىٍ ًّْی ُرخٌْخ حٓضْ .یچ
طَؿًّی ًَیطٕحَي ٛالرض ٔ يلخْیى ػًین ٔ چُي ٔؿٓت ُرخٌ حٔل ٔ ٍٕٛصْخی
ًُْت ٛخكذ ٓوٍ ٍح يُظوم ًَخیي ،نٌح گلظّ يیٕٗى کّ «طَؿًّ هیخَض حٓض!»
ػهیحنو ٕٜٙحگَ ٓوٍ ىٍ يٍٕى يظٌٕ ُٓگیٍ ٔ ٍيِة چٌٕ کظذ يويّ رخٗي.
رًّْیٍ ٓیخمَْ ،گخِ آیخص هَآٌ ٍح رُّرخٌ پخٍٓی رَگَىحٌ ًَخثیىَْ ،حَيحُِ
ىهض رّهَؽ ىْیى ًَیطٕحَیى آٌ ٛالرض ٔ حٓظلکخو کالو هَآٌ ٍح يُظوم ًَخثیىٔ ،نی
يؼخَی ٔ يلخْیى حرظيحثی طـییَ ًَیکُي ٔ هخرم حَظوخل ٔ حكٓخو ٔ طلٓیى حٓض...
کظذ پی٘یٍ َیِ ػیٍ ًْیٍ كکى ٍح ىحٍَي ًٍٟ .حیٍکّ کظذ پی٘یٍ ىٍ هالل
طَؿًّ ،يظيحٔيخ ً ٍُٔآيي َیِ ٗيِحَي .يؼالً ىٍ طَؿًّی ؿيیي طٍٕحص ،ػزخٍحص
«چٓخٍگّٕٗی ؿٓخٌ» (حٗؼیخ« ٔ )ٕٔ :ٔٔ ،کَحٌْخی ُيیٍ» (حیٕد)ٖ :ٖ۰ ،
رّ«کَِی ُيیٍ» رَگَىحٌ ٗيِ حٓض .يؼهٕو حٓض حیٍ طؼزیَ کخٍ يظَؿى حٓض.
ؿيیيح ً ٔ رَپخیّی ٍٗي ٔ گٔظَٕ كًیُیٔى ؿٓخَی ،حیٍ يطهذ ىٍ يلخكم کهیٔخثی
يطَف ٗيِ حٓض کّ «ًٟخیَی کّ ىٍ کظذ يويّ رًّٓض هيح رَ يیگَىى ًّْگی
يَىحَّ حٓض ،پْ ٍَٟٔی حٓض طخ چخٍِحَيی٘ی گَىى ».رخ ًّْی حیٍ حٔٛخف،
ٔهظی ًْیٍ کظذ ،يٍٕى طؤییي حٍرخد کُیّٔ ٔ کهیٔخ حٓض ٔ ْٕحىحٌٍ ٔ ي٘ظخهخٌ ٔ
يئيُخٌ رّهٕى ٍح ىحٍَي ،آٌٔهض يخ کی رخٗیى کّ رگٕثیى حیٍ کظذ طلَیق ٗيِحَي؟!
ٖٔٔ4 كکًض ْـيِْى :پیيحیٖ ؿٓخٌ
ِٓحْخٖ ري َِى يخ ریٖطَ يؼَٔفحَي طخ ؿِحْخٖ َیک؛ ٔ چٌٕ حیٍ ػخيم حهیَ
يٗطٕحَي رّطًخو يَىو حُ َْ ١زوّ کّ رخُٗيٕٓ ،ى ٍٓخَي ،هخٌَٕگِحٍحٌ رخ طٕؿّ آىيیخٌ
رَّٗ ٔ ،رخ هٕحٓظٍ هیَ ػخو ،چُیٍ حظٓخٍ ػویيِ کَىِحَي کّ ٍٔف ؿخٔیيحٌ حٓض.
ٔؿّٖٓ َظَ آٌْخ َّكویوض ،رهکّ كو ٢پَْیِگخٍٖ رٕى ،طخ رّآٌ ٔٓیهّ يَىيخٌ ٍح
رّطوٕٖ ٕٓم ىُْي ».حٔ َٕع رَ٘ ٍح رّ«كیهٕٔكخٌ» ٔ يَىحٌ «ىیٍ» طؤیى يٗکُي ٔ
رخٍٔ ىحٍى کّ كیهٕٔكخٌ هيحیخٌ ُيیٍ ْٔظُي ٔ ،رخ ىیگَ يَىو حُ َْ يوخو ٔ ٟٔؼٗ
کّ رخُٗي ًْخٌحَيحُِ طلخٔص ىحٍَي کّ حَٔخٌ كویوٗ حُطٕٜیَ حَٔخٌ رَ پَىِٖ َوخٗٗ.
ئهًخ ً ىحَٖ ًَٗطٕحَٔض رخ پخٓنْخٖ آيخىِ ٔ حٓظُخى رَّلًٕ طٍٕحص ٔ حَـیم کُخٍ
ریخیيَٓ .حَـخو ،ػٍٍٗٔ َٜگَٖ آؿخُ ٗي ،ػهى رّيزخٍُِٖ ؿيٖ رخ هَحكخص
رَهخٓض ،حیٍ يزخٍُِ ٕ١الَٗ ٔ ي٘کم رٕىٰ ،نکٍ َظخیـٗ رْ ىٍه٘خٌ رّىٓض آٍٔى.
«كَحَٔیْ ریکٍ» (ٔ ٔ۳۶ـ )ٔ۶ٕ۶چَِٖٓ ٗخه ٚيؼَكض ػهًٗ ؿٓخٌ،
يٕٕٟع « ِٓلَ طکٕیٍ ٔ ٔكٗ رّيٕٓی پیخيزَ حُ ؿخَذ یِٕٓ(ٍ )ٔ۳ح رّحٓظِٓحء
گَكض ٔ گلض« :ػهى رخ آيیوظّ ٗيٌ رخ يْٕٕيخص طجٕنٕژٖ ،هٕى ٍح ٟخیغ ٔ
رٗحػظزخٍ کَىِ حٓض ».حٔ ٗؼخٍ «آُيخیٖ ىهین حكکخو رَّ١ین طـَرّ» ٍح پیٖ ک٘یي
ٔ گلض« :ىحَٖ هيٍص حٓض»ْ .ىچُیٍ «يخٍچهٕ يخنپیکٗ» ىحًَُ٘ي حیظخنیخیٗ (ٔ۶ٕ۴
ـ )ٔ۶۲4کّ رَحٖ يطخنؼّٖ طَ٘یق ريٌ حَٔخٌ هیهٗ کخٍ کَىِحٓض ،گلض:
«ؿُگْخ کىطَ حُ يٌْذ رَحٖ ػهى ٔ َُْ آٓیذ ٍٓخَیيِحَي)ٔ۶(».
طخ ُيخٌ ىحٍٔیٍ ( ٔ۴ٓ۲ـ ٕ )ٔ۴۴ػویيِٖ ًّْگخَٗ يزظُٗ رَ ئظُيحص طٍٕحص،
حیٍ رٕى کّ حُ ٔهظٗ هيح ُيیٍ ٍح آكَیيِ ٖٗ ِْحٍ ٓخل يٗگٌٍى .حیٍ ٍهى رخ ًٗخٍٕ
كٕحء رؼي رّىٓض آييِ رٕى .ح ّيخ ىٍ ٕٓيیٍ ىّْٖ هٌَ « ٔ۲چخٍنِ َٔمْخ حُ آىو ٔ ّ
حٓپٍُِ ىحٍٔیٍ» يظکٗ رَىحَٖ ُیٔضُٗخٓٗ ٔ يطخنؼخص ٍٖٔ كٔیمْخٖ رّؿخ يخَيِ
حُ ىٍٔحٌْخٖ هيیى ،ػًَ کَِٖ ُيیٍ ٍح حُ ٖٗ ِْحٍ ٓخل يٍٕى حػظوخى ٍحیؾ،
رّٓیٜي يیهیٌٕ ٓخل حكِحیٖ ىحى .حٔ كکَ کَى کّ ط٘کیم حیٍ كٔیمْخٖ يظُٕع
ًَٗطٕحَي ىٍ ييص کٕطخْٗ ٖٗ ِْحٍ ٓخل حَـخو گَكظّ رخٗي ،كي حهم ييص ُيخَٗ
ٓیٜي يیهیٌٕ ٓخل ٍح ىٍ َظَ گَكض طخ ٔهظٗ کخكٗ ؿٓض رَُٔ طکخيم ٔ ىیگَىیٔٗ
رخٗي .ىحٍٔیٍ حیٍ َظَیّ ٍح پْ حُ ٓلَ حکظ٘خكٗ پُؾ ٓخنّ ىٍٔ ىَیخ ( ٕ۰ىٓخيزَ
ٖٔ ٔ۴ـ ٔ۰حکظزَ ٍٖٔ )ٔ۴ٖ۶ک٘ظٗ «آٌْخریگم» يظؼهن رَّیَٖٔ ىٍیخیٗ
حَگهٔظخٌ حٍحثّ ًَٕى .حئَُِ يٗىحَیى کّ ػًَ کَِٖ ُيیٍ ریٖ حُ چٓخٍ ٔ َیى
يیهیخٍى ٓخل حٓض)ٔ۰(.
ٔٔ4۳ كکًض ْـيِْى :پیيحیٖ ؿٓخٌ
ـ كَٔیي حیٍ ٍح «هٕى» يَٗخيي .ىٍ ًْیٍ كخل پخٓن رّحَظظخٍحص حهالهٗ يلیٍ ٢ح کّ رو٘ٗ
حُ ٔؿٕى يخ ٗيِ حٓض «كَحهٕى» يَٗخيي .كَحهٕى رّيخ يٗگٕیي کّ طًخیالص يخ کـخ ري ٔ َخپُٔي
حٓض .كَٔیي ىٍ كَحیُي ىٍيخٌ ریًخٍحٌ ٍٔحَٗ رّحیٍ َظیـّ ٍٓیي کّ ًٟیَ هٕىآگخِ كو ٢روٖ
کٕچکٗ حُ ًٍْ حَٔخٌ ٍح ط٘کیم يٗىْي ٔ ىٍ ُیَٓطق هٕىآگخْٗ ًٟیَ َخهٕىآگخِ یخ َیًّ
ْٕٗیخٍ هَحٍ ىحٍى ٔ ًّْچیِْخٖ حٓض کّ كَحيٕٕ کَىِحیى ٔ رّیخى ًَٗآٍٔیى .يخ ًْیّ٘
ْٕٗیخٍحَّ کهیّٖ طـَریخص هٕى ٍح ىٍ ىٓضٍّ َيحٍیى .يخ ًْٕحٍِ ُیَ ك٘خٍ حكکخٍ َٓکٕد
ٗيِٖ ْٔظیى کّ ٓؼٗ ىحٍَي حُ ًٟیَ َخهٕىآگخِ رًٍّْ يخ ٍحِ یخرُي ،ريیٍػهض حؿهذ چیِْخٖ
يٗگٕثیى یخ کخٍْخٖ يٗکُیى کّ هٜي َيحٗظیى .هٕحدْخٖ يخ ىهیوخ ً ًْیٍگَّٕ حٓض.
۳ـ رّپُيحٗض يٕنٕٖ یک ٔؿّ حُ يٜخىین ىُٔم ٔ ؿُض ،چگَّٕگٗ َٗحی ٔ ٢كخالص
ىٍَٔی ٔ ریََٔی حَٔخٌ حٓض:
حٔؽ ٍح رَ يـــَؽ ىحو ٔ كن کُي َْکـخ هــٕحْي هيح ىُٔم کُي
طخ رگٕیٗ ىُٔم حٓض ٔ حژىِْخ ْـــــى ُ ىَيحَض رَ آیي ىٍىْخ
طخرگٕیٗ کّ رٓ٘ض حٓض ٔكهم یخ کُي آد ىْخَض ٍح ػٔــــــم
طخ ريحَٗ هــــــٕص كـــــکى هيٍ حُ رــــٍ ىَيحٌ رَٔیخَي ٗـــکَ
كکَ کٍ حُ َٟرض َخ يلظَُ پْ رّىَيحٌ رٗگُخْخٌ ٍح يگِ
ٓزطیخٌ ٍح حُرال يل ٌٕٜکُي َیم ٍح رَهزطیخٌ كن هٌٕ کُي
۶ـ طوٗ حٍحَٗ :يخطَیخنیٔى ىیخنکظیک ۰4 ٙ ،ـ حُ حَظ٘خٍحص كِد طٕىِ حیَحٌ.
۰ـ «يٕنٕٖ /ىیٕحٌ کزیَ»:
رَٓ ًٗخ ُ رلَ ٓزٕ ٔحٍ آييیى طٍ ْٔض چٌٕ ٓزٕ ىٍ حٔ ٍٔف يخ چٕ آد
۴ـ «ٛلَ يطهن» ىيخی ٛلَ کهٕیٍ (رّحَگهیٔی )seTroach ohar :رّٛلَ يطهن
يؼَٔف حٓض .ىٍ ٔحهغ ىٍ حیٍ ىيخ آَظَٔپی ٔ آَظخنپی ٛلَ يیٕٗى .رّ ٍٕ١ىهین حیٍ ىيخ رَحرَ رخ
ٕ۰ٖ،ٔ۳ـ ىٍؿّٖ ٓهٔیّٕ (ٓخَظیگَحى) ٔ یخ 4۳۲،۶۰ـ ىٍؿّی كخٍَٓخیض حٓض .ىٍ حیٍ ىيخ
طًخيی كَکضْخ (كظی كَکضْخی يٕنٕکهی) يظٕهق يیَٕٗي .نَى کهٕیٍ ط ٍٕٜيیکَى کّ حُ
ىيخی ٛلَ کهٕیٍ ًَیطٕحٌ رّىيخی کىطَی ىٓض یخكض .ىٍ ٓخل ٕٓٓٓ ىحَ٘گخِ ُٛؼظی ْهٔیُکی
حػالو کَى کّ رّپخثیٍطَیٍ ىيخی يًکٍ ىٍ آُيخی٘گخِ ىٓض یخكظّ حٓض .حیٍ ىيخ ٓٓٔ پیکٕ کهٕیٍ
حٓض کّ ُُْٕ ٓٓٔ پیکٕ کهٕیٍ حُ ىيخی ٛلَ کهٕیٍ گَوطَ حٓض .رُخرَ َظَیّْخی طؼزیض ٗيِٖ
طَيٕىیُخيیک ٔ يکخَیک آيخٍی ،ىيخی ٛلَ کهٕیٍ پخثیٍطَیٍ ىيخی يًکٍ حٓض .ىٍ حیٍ ىيخ
حََژی ؿُز٘ی ًٍحص ٓخَُيِ رّکًیُّٖ هٕى يیٍٓي ٔ آَظَٔپی َیِ ٛلَ يیگَىى.
۲ـ حنکٔخَيٍ حیٕحَٕٔیچ حُپخٍیٍ (ٔ۴۲4ـ ُٓ )ٔ۲۴یٔضُٗخّ ٔ کیًیخگَ حْم ٍٕٗٔی
(ٓخرن) ٔ حُ ٛخكذ َظَحٌ ىٍرخٍِی يُ٘ؤ كیخص رٕى .کظخد حُپخٍیٍ يلخْیى يکخَیکی ٔ ىیخنکظیکی
كیخص ٍح طَ٘یق يیکُي .حُپخٍیٍ ىٍ کظخرٖ رخ حٗخٍِ رّحیٍ ٔحهؼیض کّ «آٌچّ ٍح حئَُ ًَیىحَیى،
كَىح هٕحْیى ىحَٔض »...رّیکی حُ يٓىطَیٍ ؿهِْٕخی كیخصٗ ،یِٕی رخُطٕنیي پَٔطجیٍْخ ،حٗخٍِ
کَىِ ٔ َٗف ىحىِ حٓض طکخيم يٕنکٕنی كهوّی ٔٛم کُُيِی ىَیخی ریؿخٌ يخهزم كیخص ٔ حٔنیٍ
ٗکمْخی كیخص حٓضٍَٔ .يی کّ رخ پیيحیٖ ٔ :ـ يـًٕػّْخی يٕنکٕنی (کهٕثیيی ـ کیًیخیی) ىحٍحی
هخرهیض هٕىطکَحٍٓخُی ٕ ،ـ رّٔؿٕى آييٌ آَِیىْخ ٔ ٖ ـ پیيحیٖ كیخص يخ هزم ٓهٕنی حطلخم حكظخىِ.
ٔٔ4۴ كکًض یگخَّ
حُپخٍیٍ« :كیخص١ ،زیؼض ٔ يُ٘ؤ طکخيم آٌ» ْ ،خٗى رَُٗٛكٗ ـ چخپ ٗ٘ى.
* نجٌٕ طٕنٔظٍٕٖٓ« :خنّٖ ىٍ رخد كیخص».
ٓٔ ـ ؿخٌ كلَ« :حُ کٓک٘خٌ طخ حَٔخٌ» ـ كَیئٌ ريٍِحی.
* حیِحک آٓیًٕف ،دمحم ٍٟخ ؿلخٍٖ :آیخ ىٍ ٓیّخٍِْخٖ ىیگَ كیخص ٔؿٕى ىحٍى؟
* يخَلَى َیکیٖ ،رَُٓٔ ری٠خیٗ« :هَِيِگخٌ ٔ ىٔ ُیٔظخٌ».
* حیِحک آٓیًٕف« :پیيحیٖ َُيگٗ».
ٔٔ ـ «رطهًیّٕ ،کالٔىیّٕ» (ٓ ۲ـ ، ٔ۶۴و) ٓظخٍُِٗخٍّ ،یخٟٗىحٌ ٔ ؿـَحكٗىحٌ
كُِٕ ػهًٗ حٓکُيٍیّ حٓض؛ ٔی حنگٕیی ٍح رَحی کیٓخٌ ُٗخهظّ ٗيِ ٍُٔگخٍ هٕى ،کّ ًْخٌ
ٓخيخَّی هٍٕٗیيی يخ حٓض ،حٍحثّ کَى کّ ىٍ آٌ ُيیٍ ىٍ يَکِ گیظی هَحٍ ىحٗض ٔ هٍٕٗیي ٔ
يخِ ٔ رویّی ٓیخٍحص رّىٍٕٔ يیچَهیي .ىٍ آٌ ُيخٌ رّؿخی ييحٍی کّ ًْخٌ ئیَ كَٟی
ٓیخٍحص حٓض ،حُ يلٕٓو كهک حٓظلخىِ يیکَىَي .كهک یک ؿٔى کَٔی ٛهذ ٔ َخيَثی حٓض (يخَُي
ٗیّ٘) کّ ىٍ يَکِ آٌ ُيیٍ هَحٍ گَكظّ ٔ ٓیخٍِ رّيلی ٢آٌ يلکى رٔظّ ٗيِ حٓض .رخ چَهٖ
كهک رّىٍٔ ُيیٍٓ ،یخٍِ َیِ رّىٍٔ ُيیٍ گَىٕ يیکُي .ىٍ آٌ ُيخٌ چٓخٍ ٓیخٍِ ریٖطَ ک٘ق
َ٘يِ رٕىَي .رطهًیّٕ يیگلضْ٘ :ض یخ َّ كهک ٔؿٕى ىحٍى کّ آهَیٍ آٌْخ كهکحالكالک َخو ىحٍى
کّ ًّْی ٓظخٍِْخ ٍٔی آٌ چٔپیيِحَيْ .ىچُیٍ حٔ رَحیٍ رخٍٔ رٕى کّ هيح ٔ كَٗظّگخٌ پْ حُ
كهکحالكالک َُيگی يیکُُي.
رّحیٍ َظَیّ کّ رطهًیّٕ ىٍرخٍِٖ ؿٓخٌ حٍحثّ کَىَ ،ظَیّٖ ُيیٍيَکِی يیگٕیُيَ .ظَحص
کیٓخٌُٗخٓٗ حٔ ييص ٔ4هٌَ رَ حكکخٍ رَ٘ كکٕيض کَى ،طخ حیٍکّ ىٍ هٌَ پخَِىْى «َیکٕالّٔ
کٕپََیکّٕ» (نٓٔظخَٗ ـ ٖ ٔ4۰ـ ٖ )ٔ۳4رخ حَظ٘خٍ کظخد کٕچکٗ طلض ػُٕحٌ "ىٍرخٍِٖ گَىٕ
حكالک آًٓخَٗ" رَّظَحص حٔ پخیخٌ ىحى".کٕپََیک" ييػٗ ٗي کّ هٍٕٗیي رّىٍٔ ُيیٍ ًَٗگَىى،
رهکّ حیٍ ُيیٍ حٓض کّ رّىٍٔ هٍٕٗیي يیچَهي .حٔ گلض ىنیم حیٍکّ يَىو ًْٕحٍِ ط ٍٕٜکَىِحَي
هٍٕٗیي رّىٍٔ ُيیٍ يیچَهي حیٍ حٓض کّ ُيیٍ رَ يلٍٕ هٕى يٗچَهي.
ٕٔ ـ حگَ ٍُٖٔ کِْٕخی رخرخ ٔ ُْئکٖ ٍٔىْخی رٔخ ػظیىطَ ٔ پَآدطَ حُ ْهًُي ٔ آيٕ حُ
هٕى رَُٔ ىُْي ٔ آٌ ٍٔىْخ رّٔحىیْخی رکٕی ٔ ْهًُي ٔ چوخٍَٕٔ ٔ ٓیٔظخٌ َٓحُیَ َٕٗي ٔ
َٓ ٓزِیْخ ٔ آرخىیْخ ٔ طًيٌْخ رّٔؿٕى آٍَٔي؛ حیٍ ػًم آٌ کِْٕخ رهلخظ يؼُٕٖ رخ ٓیَ کَىٌ
ٗکى یک كَى حَٔخَی طْٕٓ ٢ىَٕع هٕى هخرم هیخّ َیٔض .آٌ یک ٗکى چُيیٍ رَحرَ كٕم آٌ ػًم
کِْٕخ حٍُٕ ىحٍى ،چٌٕ آگخْخَّ ٔ رَ حٓخّ ٔؿيحٌ حَٔخَٗ ٍٕٛص گَكظّ حٓض.
(ٍَٔخَْ) ػ َٜپظَحٍک ٔ رٕکخطچٕٖ۶ ٙ ، ٖٔ ـ «ٔیم ىٍٔحَض» :طخٍین طًيٌ ،ؽ ُ ۳
ٔ4ـ طخٍین چیٔض؟. ٌ« :آ .یَٔكّ یق» حٓظخى ىحَ٘گخِ طخٍین ئکٕ ـ دمحم طوٗ ُحىِ.
ّللا ٓزلخَّ ٔ طؼخنٗ .حٔكٗ ِٕٓ حُٔحنکخثیٍ» = ْٕحالٓى حنٌّٖ حُ١هن كٗ حنظٍّٕحص ػهٗ ّ
ٔ۳ـ « َی َ
حنٗ يٕٓٗ ػهٗ ؿزم كٍٕیذ« .حنًُـي».
ٔ۶ـ طخٍین چیٔض؟. ٌ« :آ.یَٔكّ یق» = دمحم طوٗ ُحىََِ٘ ،ؿٕحٌ.
ٔ۰ـ ًْخ ٌ.
(ٍَٔخَْ) «ٍَٔخَْ ٍو ٍح كَح يٗگیَى» ٚٛ ُ ۳ ؽ طًيٌ، ن یطخٍ »: ىٍٔحَض ٔ۴ـ «ٔیم
4ٔ۶ـ 4ٔ۰
ٔٔ4۲ كکًض ْـيِْى :پیيحیٖ ؿٓخٌ
ٔ۶
ـــــــــــــــــــــ
اًَبى ِ ی لا یپ
ــــــــــــــــــــــــ
ٓٔٔ۳ كکًض یگخَّ
اى کغب آهلٍاین؟
هال ّٛکَى ،آىوْخ كو ٢ىٍ ّٓ ػخَیّی آهَ آٌ رّٔؿٕى آييِحَي .رُخرَحیٍ ػًَ يخ ىٍ
حیٍ کَِی هخکی كو ّٓ ٢ػخَیّ حٓضُ .يیٍ ىٍ حیٍ ىٍِٔی ٕ١الَی حُ ٔؿٕى يخ ػخٍی
رٕىِ حٓض .طًخو ػًَ ََٗٓ٘یُی ٔ طًيٌ حَٔخَی ْى کىطَ حُ یک ىْى ػخَیّ حٓض!
رخ حیٍ ٔٛق ًّْٖ ،كَفْخ ىٍ يٍٕى رَ٘ ٔ ىٍ پیَٕي رخ حهيحيخص حیٍ «كیٕحٌ
يظل ّکَٖ» حٓض کّ حئَُِ ََٕٓٗض کَِٖ آٓیذپٌیَ"ُيیٍ" ٔ ىیگَ حَٕحع كیخص
ٍٖٔ آٌ ،رّىٓض حٔ حكظخىِ حٓض .رَ٘ ٓخلْخ هزم حُ آٌکّ ىٍ حػَ طالٕ هٕى يٕكن
رّپَٔحُ رخ رخلْخٖ آُْٗ ىٍ َٓحَٓ ؿٓخٌ ٕٗى ،هٕى ٍح حَٗف يوهٕهخص يٗىحَٔض.
ٓخلْخ هزم حُ آٌکّ رظٕحَي رخ ًُْٕع هٕى ىٍ آٌَ١ف کَِٖ ُيیٍ ٛلزض کُي،
حكٔخّ هيحٖگَّٕ ىحٗض؛ كخال حٔ هخىٍ حٓض ىَیخٖ رٔیخٍ کٕچک ىحهم یک ًٍِ ٍح ِ
رخُ کُي ،هٕحَیٍ كخکى رَ َُيگت ٓهٕل ٔ کَٔئُٕوْخٖ آٌٍح ریخري ،ػُخ َٛيٕؿٕى
ىٍ یک ٓظخٍِ ٍح رزیُي ٔ هٕحَیٍ كخکى رَ حىحيّٖ کخٍ هٍٕٗیي ،يخِٓ ،یخٍحص،
ٓظخٍِگخٌ ٔ ؿٓخٌ رٔیخٍ رٍِگ ٍح ُٗخهظّ حٓض ...
ح ٔ ٓکَٕض ىحیى ىٍ ىیگَ ٓیخٍص ٍح ىٍ ىٓظٍٕ کخٍ هٕى ىحٍى؛ چُخٌکّ حُ
ْىحکٌُٕ ٓکَٕض ىٍ ٓیخٍِٖ يَین ،طخ ىّْی آیُيِ ٍح يلَٔ ٝىحَٔظّ حٓض.
ح ّيخ هٕى ،کًخکخٌ يٕؿٕىٖ يَيُٕ ٔ َخُٗخهظّ حٓض ٔ ىٍ يیخٌ ىٍیخی حُ
ٓئحلْخی رٗپخٓن ؿَم حٓض .رٍّحٓظٗ حٔ چگَّٕ يٕؿٕىٖ حٓض؟
* حُ کـخ آييِ حٓض؟ چّ هٕحْي کَى؟ رّکـخ يیٍٔى؟ کی يیٍٔى؟ ٔ چگَّٕ...
* آیخ ىحَٖ حٔ رّكي کًخل ٍٓیيِ حٓض؟
* آیخ حٔ حکٌُٕ ىٍ آٓظخَّٖ طٔویَ کخثُخص هَحٍ ىحٍى؟
* آیخ طخ رَهَحٍٖ طًخّ رخ ٓخکُیٍ ٓخیَ ٓیخٍحص چُي هيو كخٛهّ ىحٍى؟
* حٓخٓخ ً حٔ چگَّٕ ههن ٗي؟ یخ چَح ٔ چگَّٕ طخ حیٍ كي طکخيم کَى؟
* چّ كکًظٗ ىٍ کخٍ حٓض کّ "حٔ" ىیَطَ حُ ًّْ ٍٖٔ ُيیٍ ظخَْ ٗئ ،نٗ
حُ ًّْ ؿهٕطَ ُى؟ حیٍ ًّْ ْٕٕ ٔ ًکخٔص ٍح حُ کـخ کًخیی کَى؟ ...
...هال ّٛحیٍکّ :حَٔخٌ رـََؾطَیٍ كهوّٖ ْٔظٗ حٓض کّ پَْٖٓخٖ كَحٔحَی
ىٍ حَ١حكٖ يٕؽ يَُٗي؛ رّهٕل رٍِگٗ« :حٔ يٕؿٕىٖ حٓض کّ ىٔ َٓ ْٔظٗ ٍح
رّْى ٍٓخَیيِ حٓض ».يُظٍٕ حُ ىٔ َٓ ْٔظٗ١ ،زیؼض ٔ يخٍٔحء آٌ حٓض .رّپُيحٗض
رَهٗ يظٕٜكّ ،آىٍّ حَٔخٌ رَحٖ ؿخٖ ىیگَ طُظیى ٗيِ رٕىِ ،حٔ حٗظزخْٗ هيو رّحیٍ
کَِٖ هخکٗ َٓخىِ ٔ رّحیٍ ؿٓخٌ طؼهن َيحٍىًْ .چُخٌ کّ يیگٕیُي حٔ حُ ؿخی ىیگَ
آييِ ٔ يظؼهن رّحیٍ ؿٓخٌ َیٔض ٔ ىٔرخٍِ رّآٌ يکخٌ حٛهی هٕى رَ يیگَىى.
ٖٔٔ۳ كکًض َُٕىِْى :پیيحیٖ حَٔخٌ
ىٍ هَ ٕٜٙلِٕٖ پیيحیٖ كیخص ٔ طُٕع يٕؿٕىحص َُيِ ،حػى حُ حَٔخٌ،
گیخْخٌ ٔ ؿخٍَٕحٌ ىٔ َظَ ػًيِ يیخٌ "ؿخَذىحٍحٌ يؼَكض ػهًٗ" ٔ"رَهٗ
يظيیُیٍ" ظخَْگَح ٔ يؼظوي رّظٕحَْ يظٌٕ حىیخٌ ،ي٘ظًم رَ حىیخٌ ٓخيٗ ٔؿٕى ىحٍى:
گَِٔ حٔل يؼظويحَي کّ طًخو يٕؿٕىحص َُيِ حُ يُ٘ؤ ٔحكيٖ رّٔؿٕى آييِ،
طُٕع ٔ طکؼَّ یخكظّ
رّئٍَٛ ٗ١ ،يْخ يیهیٌٕ ٓخل ٔ طلض طؤػیَ يیهیٌْٕخ ػخيمّ ،
حٓض .حیٍ َظَیّ ىٍ يـخيغ ػهًٗ رّهخٌَٕ «طَحَٔلٍٕيیٔى» يؼَٔف حٓض.
گَِٔ ىٔو ٍح ػویيِ رَ حیٍ حٓض کّ ًّْٖ يٕؿٕىحص حیٍ ؿٓخٌ حُ ٔؿٕى هيح
يُ٘ؤ گَكظّ ٔ حُ ؿٓخٌ ٍٔف يطهن َخُل ٗيِ حٓضٔ .حهؼیض ًّْچیِ ىٍ ٔؿٕى هيح
حٓظوَحٍ ىحٍى ٔ ،ىٍ طوى يَؽ کیٓخَت حُنٗ (حٛم حالٕٛل ٔ يزيأحنًزخىٖ) ؿخٖ ىحٍى
کّ َّطُٓخ يخىٖ َیٔض ،رهکّ ٔحهؼیض يؼُٕٖ حٓض کّ ىٍ رَىحٍَيِٖ ًّْٖ حيٍٕ
يًکُٗ حٓض کّ ىٍ یک ىٍٔ کیٓخَٗ هخ ٙرخیي يظـهّی َٕٗي.
ریخٌ ٓخىِٖ گَِٔ ىٔو ىٍ حیٍ يٕٟغ چُیٍ حٓضَْ :یک حُ حَٕحع گیخْخٌ ٔ
ؿخَيحٍحٌ ،حُ حرظيح ؿيح ؿيح رًّْیٍ ٍٕٛطٗ کّ ْٔضَِٔ ،ل (یخ طـهّی) کَىِ ٔ ْیچ
چیِ ْیچ طـییَ ٔ طکخيهی َٔزض رّحٛم حالٕٛل هٕى َپٌیَكظّحَي؛ ْیچ ٍحرطّٖ
هخَٕحىِگٗ يیخٌ ْیچ یک حُ حَٕحع ؿخَيحٍ ،رخ َٕػٗ ىیگَ ٔؿٕى َيحٍى ،ؿِ ىٍ آٌ
کهیض ٔحكي كویوٗ ٔ يؼُٕة کیٓخَٗ.
حیٍ َُ١طل ّکٍَح ىٍيـخيغ ػهًٗ ،حَيیّٖ٘ «كیکٔیٔى» يٗگٕیُي .يـخيغ
يٌْزٗ رّحیٍ رخٍٔ ْٔظُي .گٕیخ ػيِٖ حُ حٓاليیخٌ َیِ رخ حکظلخء رّظٕحَْ يلظٕیخص
هَآٌ کَیىًْ ،یٍ ػویيِ ٍح ىٍرخٍِٖ َُيگٗ ٔ ،رّه« ٕٜٙپیيحیٖ حَٔخٌ» ىٍٓض
يٗپُيحٍَي .ىٍ كخنٗکّ ىٍ يٍٕى چگَّٕگٗ ههوض ٓخیَ حَٕحع َُيِ ،طٕؿّ ٔ َظَٖ
ٍٍٔٗ حٍحثّ ًَٗکُُئ ،نٗ ىٍ يـًٕع ًْخٌ ػویيِٖ ىٔو ٍح رَ طًخو حؿِحء كیخص
طؼًیى يٗىُْي[ .يخَُي ًْیّ٘] پيٍکالٌ حیٍ ١یق گٔظَىِ ْىچُخٌ «طٍٕحص» حٓض.
ح ّيخ ْٔظُي يظل ّکَحٌ ئهًخَٗ کّ َظَیّٖ «طَحَٔلٍٕيیٔى»ٍح ىٍٓض يٗپُيحٍَي.
يخ ىٍ حیٍؿخ حرظيح رَّ١ف کهیخص َظَ حٔل ىٍرخٍِٖ يُ٘ؤ َُيگٗ حَٔخٌ
پَىحهظّٓ ،پْ رَّوم یک چُي َظَ «َـِ» حُ ػهًخٖ حٓالو ىٍ يٕٕٟع يٍٕى رلغ
ٍٖٔ يٗکُیى .آٌگخِ ىٍ روٖ ؿيحگخَّٖ رّطـِیّ ٔ طلهیم آیخص َٗیلّٖ هَآٌ يـیي
ىٍ يٍٕى چُي ٔ چٌٕ َُيگٗ «آىو» يٗپَىحُیى.
ىٍ َظَیّٖ «طَحَٔلٍٕيیٔى» ًّْچیِ حُ پخثیٍ رًّٓض رخال ٛؼٕى کَىِ حٓض.
حُ "ٕٓپ آؿخُیٍ يٕنکٕلْخ" گَكظّ طخ پیيحیٗ يٕؿٕىحص ًُْٕٗيٗ ًّْ ،خيم حیٍ
ٔٔ۳4 كکًض یگخَّ
ه ّٜحٓض .حیٍ حُ ک٘لیخص هٌَ َُٕىِْى حٓضْ .یچ چیِ ىٍؿٓخٌ ،ریٖطَ حُ
َظَیّٖ "طکخيم" هٌَ َُٕىِْى يوخنق كٓى يؼُٕٖ حُ يُ٘ؤ پیيحیٗ رَ٘ ٔ ىیگَ
يٕؿٕىحص َیٔضَ .ظَیّٖ کّ ریٖطَ كهٔلّ حٓض طخ ػهى .ح ّيخ حُ آٌرخرض رّػُٕحٌ ػهى
يؼَكٗ يٕٗٗى کّ پ٘ظیزخٌ حٛهت آٌ ٓخهظخٍ کهت ؿٓخٌریُت ػهًٗ حٓض.
حکٌُٕ پْ حُگٌٗض یک هٌََ ،ظَحص يٜخنلّؿٕیخَّ ىٍ حٍىٔگخِ َْىٔ َ١ف
رّچ٘ى يٗهٍٕى .ىهیوخ ً يخَُي حیٍکّ حرٍٍٗي َٓحُهخک رَىحٗظّ ٔ يٗگٕیي:
«َْیک حُ آٌ ىٔ َظَ كخٖٔ ٍگّْخٖ حُ ٔحهؼیض ىٍ ىحٓظخٌ هٕى ْٔظُي ٔ
رَحرَ رخ حىنّی هٕى ىٍٓض يیگٕیُي».
ىٍ پیَٕي رخ َظَیّٖ «طَحَٔلٍٕيیٔى» حٓض کّ ًٗخٍی حُ ٛخكذَظَحٌ،
«حَٔخًٌَخ» ٍح رّكئى پیيحیٖ حٔنیٍ گَِٔ
يٗىُْي؛ کّ ىٍ هخٍِٖ ٓٗيیهیٌٕ ٓخل هزم َٔزض
رٗآُحٍٖ چٌٕ گخٔيیٖ، "آكَیوخ" ىٍ يیخٌ گهّْخٖ
َُيگٗ يٗکَىِ حٓض. گٌُٕ ،إْٓ ٔ گٍِٕهَ
يٕهغ ٍٖٔ ىٔ پخ ٍحِ حیٍکّ حٔ ىٍ آٌ
پخ كَکض يٗکَىِ ،يٍٕى يٍٗكظّ ،یخ چٓخٍ ىٓض ٔ
ح ّيخ ىٍ آٌ يٕهغ گیخِهٕحٍ رلغ ٔ حهظالف يٗرخٗي؛
رٕىِ ٔ حُ حَٕحع يیِْٕخٍ ،یّْ٘خ ،رَگْخ ٔ ىحَّْخ کّ رّ١ ٍٕ١زیؼٗ ىٍ ؿُگم
يٍٗٔثیيِ طـٌیّ يٗکَىِ ٔ حُ "گٕٗض" ْیچ حٓظلخىِ ًَٗرَىِ حٓض.
حؿًخع يلووخٌ رَ حیٍ حٓض کّ حَٔخٌ ٍحٓضهخيض ىٍ آكَیوخ طکخيم یخكض .حَٔخٌ
ٍحٓضهخيض ٗزخْض رٔیخٍ ُیخىی رّحَٔخٌْخی َٕیٍ ىحٍى،
ىٍ ٓپظخيزَ ٓخل ٕٓٓ۶روخیخٖ ؿٔي کٕىک ّٓ ٓخنّ ىٍ
كزّ٘ ک٘ق ٗي کّ يظؼهن رّّٓ يیهیٌٕ ٔ ٓیٜيِْحٍ ٓخل
ُٗخهظّ ٗي .حیٍکٕىک ىٍ يیخٌ گم ٔالٖ َخٗٗ حُ ٔهٕع
ٓیم ييكٌٕ ٗيِ رٕى ،آَخطٕيٗ حٓظوٕحٌرُيٖ ،رّٔیژِ
يطخنؼّ ٍٖٔ رخكض حٓظوٕحَٗ ُحَْٕخ َ٘خٌ ىحى کّ ٍٖٔ ىٔ
"پخ" ٍحِ يٍٗكظّ حٓض ٔ هخىٍ رٕىِ طخ حُ طُّٖ ىٍهظخٌ رخال ٍٔى.
هزم حُ آٌ ،حٔنیٍ حػَٖ کّ حُ حَٔخٌ رّىٓض آييِ رٕى ،يظؼهن رّ«حَٔخٌ پکٍ»
يٗرخٗي کّ ىٍ كئى یک يیهیٌٕ ٓخل پیٖ حُ حیٍ يُٗیٔظّ حٓضْ .ىچُیٍ ىٍ ٓخل
ٔ۲ٓ۰ىٍ «ْخیينزَگ آنًخٌ» ؿًـًّ ٔ حٓظوٕحٌْخٖ حَٔخَٗ رّىٓض آيي کّ يظؼهن
ٔٔ۳۳ كکًض َُٕىِْى :پیيحیٖ حَٔخٌ
اًْاع اًَبى
آٌچّ حُ طلویوخص ىٍ يٍٕى آػخٍ ،كٔیم ،یخ حؿٔخى رخهٗيخَيِ حُ یک َٖٓ حَٕحع
حَٔخٌ رَآييِ ،حیٍ حٓض کّ ىٍ ىٍِْٔخٖ يوظهق ،حَٕحع گَٕخگَٕٗ «حَٔخًٌَخ» ىٍ
گّٕٗ ٔ کُخٍ ه٘کْٗخ ٔ ٕٓحكم ىٍیخْخ ىٍ َٕحكٗ آكَیوخ ،آٓیخ ٔ حٍٔپخ يُٗیٔظّحَي.
ىٍٔحٌ َُيگٗ آٌْخ حُ ٓٗيیهیٌٕ ٓخل طخ ٜٗ٘ي ِْحٍ ٓخل پیٖ رٕىِ حٓض .حیٍ
حَٕحع گَّْٕخٖ يیًٌٕ حَٔخًٌَخَٕ ،ػٗ حرِحٍ يٗٓخهظّ ٔ حُ آطٖ حٓظلخىِ يٗکَىِ
حٓضَٔ .م ًّْی آٌ گَّْٕخ يُوَٗ ٝيِ؛ كو ٢یک َٕع حُ آٌ آىوْخ کّ ٗزیّ يیًٌٕ
رٕىِ ٔ رًّْیٍ ٓزذ حٔ ٍح «آىو يیًٌٍٕحٓض» َخو گٌحٗظّحَي ،رخهی يخَيِ حٓض .حیٍ
َٕع کّ رّكي حَٔخٌ ًٍَٗٓیيِ رّ«حٔيٕ» = «ْٕيٕ» (ئُٕد رٍّٔىهخَّ حٔيٕ،
ٔٔ۳۰ كکًض َُٕىِْى :پیيحیٖ حَٔخٌ
حَٔخٌْخی يخَْ یکَٓی ٔیژِگیْخی ي٘خرّ يیًٌٕ ىحٗظُي يؼم ىٓضْخی رهُي ٔ
آٍٔحٍِْخی رَؿٔظّ کّ رخ َٓػض يیطٕحَٔض حُ ىٍهض رخال ٍٔى؛ ٔنی ؿًـًّی
رٍِگطَی َٔزض رّيیًٌْٕخ ىحٗظُيٍٕٛ .ص ٔ ىَيحٌْخی ٗخٌ کٕچکطَ رٕىِ حٓض.
اًَبى عبٍّ
ک٘ق حَٔخٌ «ؿخِٔ» یکٗ حُ يٓىطَیٍ ک٘لیخص ٓخل ٕٓٓ4ههىىحى ٗي ،ىٍ آٌ
ٓخل حٓکهظٗ حُ آٌ َٕع حَٔخٌ رّىٓض آيي کّ يظؼهن رّ ٓٓٓ ٔ۴ٓ /هزم حُ آٌ
ُٗخهظّ ٗي ،حیٍ َٕع حَٔخٌ کّ ىٍ ؿِیَِٖ رًّْیٍ َخو
ىٍ حَئَِیخ يُٗیٔظّ حٓض،
هيٖ رّرهُيحٖ ٓٓ ۲خَظًیظَ
ىحٗظّ ٔ ؿًـًّحٕ رّحَيحُِٖ
یک َخٍگیم رٕىِ حٓض ٍٖٔ ،ىٔ
پخ ٍحِ يٍٗكظّ ٔ ؿخنذ حٔهخص
هٕى ٍح رَٗخهّٖ ىٍهظخٌ يٗگٌٍحَیيِ حٓض ،رخ ؿخٍَ٘یُٗ
ٔ آطٖحكَُٖٔ َیِ آُٗخیٗ ىحٗظّ حٓض .هزم حُ آٌ ،حٔنیٍ
ًََّٕٖ ؿٔي حَٔخٌ يیًٌٍٕحٓض ،طٕٓ ٢یک ؿَحف ْهُيٖ ىٍ «ؿخِٔ» ک٘ق گَىیيِ
رٕى ،کّ يؼهٕو ٗي ؿًـًّ ٔ يـِ حیٍ يٕؿٕى حُ رُٕیُّ طکخيم ریٖطَٖ ىحٗظّ ،ح ّيخ
رّكي حَٔخٌ حئَُٖ ًٍَٗٓیيِْ .ىچُیٍ ًََّْٕخٖ ىیگَٖ هزم حُ حیٍ َٕع حَٔخٌ
ٔؿٕى ىحٗظّ کّ ٗزیّ حَٔخٌ رٕىِ حٓض ،ح ّيخ کخيالً حَٔخٌ َزٕىِ .حٔ رٍّٕٛص هًیيِ ٔ
ىٔال ٍحِ يٍٗكظّ ،ح ّيخ ٍٖٔ ىٔ پخٖ هٕى كَکض يٗکَىِ حٓض ،رّؿخٖ پُِٕ ،ىحٍحٖ
ٍٕٛص رٕىِ ،ح ّيخ چخَّ ،ریُٗ ٔ پی٘خَٗ آٌ ،رّرُٕیُّ ٗزیّطَ رٕىِ طخ رّحَٔخٌ.
آػخٍ ٔ اًَبى «كلْهٍی یٌَیٌ» ()Hrpr iorahTlhqTlT
رخُيخَيِی حُ حیٍ َٕع حَٔخٌ ىٍ ؿِیَِی «كهٍّٕ» ىٍ حَئَِیخ رّىٓض آييِ حٓض
کّ َ٘خٌ يیىْي حَٔخٌ هَىيُي رخ حَٔخٌ كهٍٕٓی ِْحٍحٌ ٓخل حٗظَحک ُیٔضگخْی
ىحٗظّ حٓض (چَحکّ حَٔخٌ حكظًخالً كئى ِْٓ 4حٍ ٓخل پیٖ رّحیٍ ؿِیَِ آييِ حٓض)
حَٔخٌ كهٍٕٓی حُ چُي َظَ كٕمحنؼخىِ حٓضَ :ؤض حیٍکّ رٔیخٍ يظؤهَ حٓض.
ىٔو ؿؼّی رْ کٕچک <رخ هيی كئى یک يظَ ٌُٔ ،طوَیزیٖٓ کیهٕ> کخّٓی َٓ
کٕچک ٔ کىگُـخیٖ (رّحَيحُِی ًٗپخَِِ) ىحٗظّ حٓضٕٓ .و حیٍکّ حرِحٍْخی ُٓگی
ٔ ىیگَ َ٘خَّْخی رّىٓضآييِ َ٘خَگَ ًُْٕٗيی رٔیخٍ رخالی حیٍ حَٔخٌ حٓض کّ رخ
ٓٔٔ۶ كکًض یگخَّ
اًَبى پکي
حیٍ َٕع حَٔخٌ ىٍ كئى چٓخٍٛي ،طخ پخَٜي ِْحٍٓخل پیٖ ىٍ َخكیّٖ پکٍ کّ
ىحٍحٖ ْٕحٖ يؼظيل ،ىٗضْخٖ َٓٓزِ رٕىِ ٔ كیٕحَخص رٗآُحٍ ىٍ آٌ يَؿِحٍ
يُٗیٔظّ حٓض ،رَّٓ يٗرَُى .حَٔخٌ پکٍ کّ يؼهٕو َیٔض "پً٘خنٕ" رٕىِ ،یخ هیَ،
َٓ کٕچک ٔ پی٘خَٗ طُک ٔ کٕطخِ رٕىِ حٓض .پخْخٖ کٕطخِ ٔ ُحَْٕخٖ هًیيِ ىحٍحٖ ِ
ىحٗظّ .حیٍ حَٔخٌ رخ آطٖحكَُٖٔ ٔ ٓخهض حرِحٍ ٔ ٓالف آگخْٗ ىحٗظّ ٔ ٛيحْخٖ َیِ
حُ ىْخٌ هٕى هخٍؽ يٗکَىِ حٓضُ .یَح ٓخهظٍ ٔ ىحٗظٍ حرِحٍْخٖ ُٓگٗ يظؼيى،
يٍٗٓخَي کّ حٔ حهالً چُي ٛي نـض يٗىحَٔظّ .حنزظّ يیًٌْٕخ ْى ُُِٔ يٗکُ٘ي ٔ حُ
حرِحٍْخٖ ُٓگٗ ٔ چٕرٗ ،رَحٖ كًهّ ٔ ىكخع حٓظلخىِ يٗکُُي؛ ح ّيخ هخىٍ رّحرِحٍٓخُٖ
ٔ حیـخى طـییَحص ىٍ حرِحٍ ٔ ٔٓخیم َیٔظُيْ .یچ يیًَُٕٗٓ ،گ یخ چٕرٗ ٍح کّ حُ آٌ
رّػُٕحٌ ٓالف حٓظلخىِ کَىِ حٓض ،رخ هٕى ًَٗرَى ٔ آٌٍح كلع ًَٗکُي؛ ىٍ ٍٕٛطٗ
کّ حَٔخٌْخٖ حٔنیّ ،آٌٍح رخ هٕى يٗرَىِ ٔ كلع يٗکَىِحَي .حَٔخٌْخٖ ْىىٍِٔ رخ
"حَٔخٌ پکٍ" َیِ ىٍ ؿخِٔ ،آكَیوخ ،ؿُٕد آٓیخ ٔ ،ؿخْخٖ ىیگَ يُٗیٔظّحَي.
ٔٔٔ۶ كکًض َُٕىِْى :پیيحیٖ حَٔخٌ
اًَبى ًئبًلهربل
ىٍ كئى ٓٓٓٓٔ4ٓ/خل پیٖ حُ َٗٔع آهَیٍ ىٍِٖٔ یوزُيحٌ ،حَٔخٌ
َجخَيٍطخل يُٗیٔظّ ٔ ىٍٔحٌ كیخطٖ ْلظخى ِْحٍ ٓخل پخثیيِ حٓض .حیٍ َٕع حَٔخٌ ىٍ
َٕحكٗ ًٗخل آكَیوخ ،ؿُٕد حٍٔپخ ٔ ٕٓحكم َٗهٗ ىٍیخٖ ييیظَحَّ يُٗیٔظّ ٔ طخ ٓ4
ِْحٍٓخل پیٖ حُ حیٍ َُيگی يیکَىِحَي.
ػهض َخوگٌحٍٖ حیٍ َٕع حَٔخٌ رّ«َجخَيٍطخل» آٌ
حٓض کّ حٔنیٍ رخٍ حٓظوٕحٌْخٖ حیٍ َٕع حَٔخٌ ،ىٍ
ىٍِٖ رًّْیٍ َخو ىٍ آنًخٌ ک٘ق ٗي .حَٔخٌ
«َجخَيٍطخل» ىحٍحٖ ؿؼّٖ َٔزظخ ً کٕچک ،رخ هيٖ رخالٖ
یک يظَ ٔ َیى (هي يَىحٌ ریٍ ٔ۶4طخ ٓ ٔ۶۴خَظیًظَ
ٔ هي َُخٌ ٔ۳۶طخ ٔ۳۴رهُي رٕىِ حٓض) ىحٍحٖ ٍٕٛطٗ پٍٓ ،ریُٗ رٍِگ ،پی٘خَٗ ٔ
چخَّٖ ػوذ ٍكظّ رٕىِْ .ىچُیٍ کخّٖٓ چ٘ى حٔ ىٍ هًٔض رخالٖ َٕٓ پیٖ آييِگٗ
ىحٗظّ ٔ حُ ىٓضْخ ٔ پخْخٖ ٓظزَ رَهٍٕىحٍ رٕىِ حٓض.
ْٕيَٕجخَيٍطخلْخ طخ كي ُیخىی ي٘خرّ حَٔخٌْخی َٕیٍ رٕىِحَي ،طُٓخ ٕ ٔ/ىٍٛي
حُ ىیحٌحِی آٌْخ رخ يخ يظلخٔص حٓض .هزَْخی ىٍ ىٓض حٓض کّ ریٍ َجخَيٍطخل ٔ
حَٔخٌ ًُْٕٗي آيیِْٕخی ٍٕٛص يیگَكظّ ٔ كظی َُٕحىحَی ْى يظٕني يیٗيِ ،نکٍ
حیٍ َُٕحىحٌ ىحٍحی يؼهٕنیضْخی رٕىِ ،حُ ؿًهّ هخىٍ رّطٕنیي يؼم َزٕىِحَيٕٗ .حْي
َ٘خٌ ىحىِ حٓض کّ يـِ حَٔخٌ َٕیٍ ٔ َجخَيٍطخل ىٍ ُْگخو طٕني ي٘خرّ حٓض؛ حيخ يـِ
َجخَيٍطخلْخ ىٍ رٍِگٓخل هٕیطَ يیٗيِ؛ رٍّٕ١ی کّ يـِ َجخَيٍطخلْخ رٍِگطَ حُ
يـِ حَٔخٌْخٖ کَُٕٗ رٕىِ؛ ح ّيخ ٓهٔهّ حػٜخد حٔ طکخيم الُو ٍح َيحٗظّ حٓض.
حَٔخٌْخٖ َجخَيٍطخل رخ ظٍٕٓ ػ َٜیوزُيحٌ رّؿخٍْخ پُخِ رَىِ ٔ كیٕحَخص
رٍِگ ٗکخٍ يٗکَىِحَي .چٌٕ ٗکخٍْخٖ يخَُي يخيٕص ٍح ٛیي يٗکَىِ ،رُخرَحیٍ
رٍّؿى ؿؼّٖ کٕچک هٕى رخیي هیهٗ هٕٖ ٔ ٗـخع رٕىِ رخٗي .حَٔخٌ َجخَيٍطخل ىٍ
حرِحٍٓخُٖ حُ ُٓگ ،چٕد ٔ حٓظوٕحٌ َیِ يٕكویضْخٖ ىحٗظّ ٔ رّک٘ق يُٕٜػٗ
آطٖ ىٓض یخكظّ رٕىِ ٔ حُ حٗیخء ُیُظی حٓظلخىِ يیًَٕىَي .حُ آػخٍٖ رّىٓض آييِ حُ
حَٔخٌ َجخَيٍطخل كًٓیيِ يٕٗٗى کّ آٌْخ رَّٕػٗ َُيگٗ پْ حُ يَگ ػویيِ ىحٗظّحَي.
ُیَح يَىِگخٌ ٍح رخ ىٓظّی ُگم ىكٍ يیکَىَي .هًَِْخٖ پَ حُ حٓظوٕحٌ كیٕحَخص ىٍ
گٍْٕخٖ يَىِگخٌ آَخٌ ک٘ق ٗيِ حٓض کّ َ٘خٌ يٗىْي رَحٖ طـٌیّٖ يَىِ ىٍ هزَ
يٗگٌحٗظّحَيْ .ىچُیٍ حؿخم ٔ ٓالف ىٍکُخٍ هزَ يَىِگخٌ ىیيِ ٗيِ حٓض.
ٕٔٔ۶ كکًض یگخَّ
ؽلوَٓ گن ّلٍ
ٔهظی ٓوٍ حُ طکخيم حَٔخٌ رّيیخٌ يٗآیي ،رالكخٛهّ پَٓ٘ی کّ يُکَحٌ
يطَف يٗکُُي حیٍ حٓض کّ كهوّٖ يلوٕىِ کيحو حٓض؟ يٗگٕیُي ْىحکٌُٕ آػخٍ طًيٌ
رَ٘ی ىٍ ٍٔی ُيیٍ يٕؿٕى حٓض کّ رَ٘ كؼهی رخ حیٍ طکُٕنٕژی يٕؿٕىِ ْى
ًَٗطٕحَي آٌٍح رٔخُى .حیٍ ٍح ىنیم يٗکُُي کّ رَ٘ هيیى حٓض ٔ حَٔخٌْخی گٌٗظّ
َٔزض رّآىوْخی حئَُیٍ هٕٖطَ ٔ ًُْٕٗيطَ رٕىِحَي! ...
= پخٓن حیٍ حٓض کّ كهوّٖ يلوٕىِ ُيخَی
الُو يٗآیي کّ حَلٜخل ٔ ؿٓ٘ٗ َخگٓخَی ىٍ کخٍ
رخٗي ،كخل آٌکّ ٍَٔي طکخيم طيٍیـی ٔ پیٕٓظّ
رٕىِ ٔ حَلٜخل ٔ ؿٖٓ َخگٓخَی ٍٔی َيحىِ حٓض،
رُخءح ً كهوّٖ يلوٕىِ الُو ًَٗآیي .ىُو يیًٌٕ یک
ٗزّ ُيُظی َ٘ي!
كهوّی يلوٕىِ ٍح
رگٌحٍ؛ ىٍ حیٍؿخ كهوّی ٔٛم پیيح ٗيِ حٓض :گهزٕلْخٖ
هَٕٗ حَٔخٌٗ ،زیّ يیًٌٕ حٓض ٔ حَٔخٌ رخ حَٕحع
رُٕیُّْخ ،رّٔیژِ ٗخيپخَِِ ،كو ٢یک طخ ىٔ ىٍٛي طلخٔص
«ژٌ» ىحٍى .رٔیخٍٖ حُ ریًخٍْٖخٖ حَٔخٌ رخ حَٕحع
رُٕیُّْخ ٔ يیًٌْٕخ ي٘ظَک حٓض .ح ّيخ طلخٔص ػًيِ ىٍ
يـِ َْىٔ حٓض ،يـِ گٍٕیم رّحَيحُِٖ َٜق يـِ
حَٔخٌ حٓض .حگَ كهوّی يلوٕىِی ىٍ کخٍ رخٗي ،ىٍ
هٍٗ ٕٜٙي يـِ ٔ ْٕٕ حَٔخٌ حٓض َّ ،ىٍ ژٌ حٔ؛ ىٍ ژٌ حَٔخٌ ؿٖٓ َخگٓخَی
ٍٔی َيحىِ؛ طـییَحص ىٍ ُيخٌ ٕ١الَی رٕىِ ،ح ّيخ ىٍ يـِ ٔ ْٕٕ حٔ كظًخ ً ؿٓ٘ی
پیٖ آييِ کّ طلٔیَ طيٍیـی ًَٗطٕحَي طٕؿیّکُُيِٖ ٓطق ْٕٕ حَٔخٌ رخٗيَٟ .یذ
ْٕٗی حَٔخٌ رخ َِىیکطَیٍ كیٕحٌ آٌهيٍ يظلخٔص حٓض کّ يؼم ْٕٕ ١لم یکٓخنّ
رخ ْٕٕ پَٔكٍٕٔ ٓٓ ۳خنّ يٗيخَي .حَٔخٌ حیٍْٕٕ كٕمحنؼخىِ ٍح حُ کـخ آٍٔى؟
ًژاك آكهٔ
ٓوٍ حُ «َژحى» ىٍ يیخٌ آىيیخٌ رَّلٕ ؿيی كٔخٓیض رَحَگیِ حٓض ٔ هٌْٕخ
ٍح رّؿٕٕ يیآٍٔى .ؿخنذ حٓض! چیِی کّ حُ حٓخّ ٓخنزّ رّحَظلخی يٕٕٟع حٓض،
ٔٔ۶4 كکًض یگخَّ
حیٍهيٍ يُ٘ؤ ريكًٓی ٔ ٕٓء حٓظلخىِ ٗيِ حٓض .ىٍ ٛيِی َُٕىِْىَ ،ژحى حَٔخَی ىٍ
ؿٓخٌ ٍح رَحٓخّ ٔیژِگیْخی ظخَْی ٔ ٍَگپٕٓض ،رّپُؾ ىٓظّی رٍِگ
ٓلیيپٕٓضٓ ،یخِپٕٓضٍُ ،ىپٕٓضَٓ ،مپٕٓض ٔ رٕيت حٓظَحنیخیی طؤیى يیکَىَي.
هٕٕروظخَّ حکٌُٕ ک٘لیخص ػهًی رّيخ حيکخٌ يیىْي طخ ىٍرخٍِی طخٍین
ٕ١الَی ٔ ىٍْى رَْى رَ٘ ،کّ
ؿٍَُٔٝحَّ ٔ حؿهذ ٔك٘یخَّ ٔ
َژحىپَٓظخَّ طلَیَ گَىیيِ ،رلغ ٔ
گلضٔگٕ کُیى :حئَُِ ىیگَ
ٔیژِگیْخی ظخَْی يخَُي ٍَگ
پٕٓضٍ ،یوض حَيحوٍَ ،گ چ٘ى ٔ
يٕ ُٓ ...ي يؼظزَی رَحی گَِٔرُيی
َژحىْخی گَٕخگٌٕ حَٔخَی َیٔض ،رّحیٍ ىنیم کّ ْیچگخِ يَُْخی هخ١ؼی گَِْٔخی
َژحىی پیٖگلظّ ٍح حُ یکيیگَ ؿيح ًَیکُي .حكٌِٔ رَ آٌ ،رٍّؿى رَهی طلخٔصْخ؛
ًْخَُيیْخی رٔیخٍی يیخٌ حكَحى رَ٘ ٔؿٕى ىحٍى ،چُخٌکّ حكَحى َْیک حُ گَِْٔخی
َژحىی ١زوّرُيی ٗيِ ىٍ ٛيِی َُٕىِْى َیِ رخ یکيیگَ طلخٔصْخی ُیخىی ىحٍَي.
حیٍ طلخٔصْخ حُ کـخ آييِ حٓض؟ -
َْیک حُ گَِْٔخی َژحىة ًکَ ٗيِ ،ىحٍحی ٔیژِگیْخی ْٔظُي کّ حیٍ =
ٔیژِگیْخ طخرغ َٗحیُ ٢یٔضيلیطی رَُٔ کَىِحَي .رَحی ًٍَََّٕ :گ طیَِی حهٕحو
آكَیوخیی رَ حػَ طَحکى يالَیٍْخ ىٍ پٕٓض آَخٌ حیـخى ٗيِ ،طخ پٕٓض ىٍ رَحرَ طخرٖ
ٗيیي آكظخد يوخٔيض ىحٗظّ رخٗي ٔ يٕؿذ حكِحیٖ ٗخَْ روخء ٕٗى .حُ آٌؿخ کّ يُ٘ؤ
حَٔخٌ حُ آكَیوخ حٓض ،ىٍ آؿخُ ًّْی حَٔخٌْخ يٕی ٓیخِ ٔ چَِٓی طیَِ ىحٗظُي.
پٕٓض ٔ يٕی يَىو حٍٔپخ َیِ ىٍ آؿخُ يخَُي ىیگَ يَىو ؿٓخٌ طیَِ رٕىِ حٓض.
ػخرض ٗيِ حٓض کّ ٓخکُیٍ حٓکخَيیُخٔی طخ ٖٗ ِْحٍ ٓخل پیٖ ٓیخْپٕٓض رٕىِحَي،
رّئٍَ ٔ ىٍ حػَ کًزٕى ٍَٕ آكظخد ٔ ػٕحيم طـٌیّٓ ،لیي ٗيَي .ريیٍطَطیذ حكَحى یک
گََِٔژحىی حیٍ ٛلخص ٍح رٍّٕٛص ژَظیکی رخ هٕى كًم يیکُُي ٔ .طلخٔصْخ ٍح
رّٔؿٕى يیآٍَٔي .يطخنؼخطی کّ ٍٔی حیٍ طُٕع ژَظیکی حَـخو ٗيِ ،رّىحًَُ٘يحٌ
حيکخٌ ىحىِ طخ َٕػی حُ ٗـََِخيّی ؿًؼیضْخی حَٔخَی ٍح رخُٓخُی کُُي .حیٍ
ٗـََِخيّ ىٔيیٍ كویوض ػًین ٍح آٗکخٍ کَىِ حٓض :حیٍکّ ًّْی حَٔخٌْخی کّ
حئَُِ ٍٔی کَِی ُيیٍ َُيگی يیکُُي ،ىحٍحی حٛهیض آكَیوخیی ْٔظُي.
ٔٔ۶۳ كکًض َُٕىِْى :پیيحیٖ حَٔخٌ
حَيی٘یيٌ ىٍرخٍِی طُٕع حَٔخٌْخ رّيخ يؼَكی کَىِ حٓض .یخ كيحهم چُیٍ حيیيی ىحٍى.
پَٔژِی ىیحٌحِی رَّٗکضکُُيِْخ ریُ٘ی ىٍرخٍِی پی٘یُّٗخٌ يیىْي کّ َٔزض
رّآٌچّ يؼًٕالً طخٍیوچّی هخَٕحىِگی يیطٕحَي رخُگٕ کُي ،رٔیخٍ پیچیيِطَ حٓض.
ىٍَظیـّ چیِی رَّخو َژحى يظلخٔص ٔؿٕى َيحٍى .حؿيحى ًّْی حَٔخٌْخی کَُٕی طخ
ٓٓٓٓ ٔٓٓ/خل پیٖ ٓخکٍ آكَیوخ رٕىَي ٔ طلخٔص ظخَْی حَٔخٌْخ رّىنیم طؤػیَ يلی٢
رَ ژَظیک ٔ ؿٖٓ ژَظیکی حَٔخٌْخ رٕىِ حٓض َّ طلخٔص َژحىی.
طلخٔصْخی یک ٔحكي ،یخ ؿِء یک َٕع (ُیََٕع یخ ُیَ ُیََٕع) ىٍ كَحٔحَٗ
یک یخ چُي ژٌ حٓض .حُ حیٍٍٔ حَٔخٌْخٖ َجخَيٍطخل ،حٕٓحَٔکٕيذٕٓ ،نٕ ٔ ىیگَ
ُیََٕعْخٖ آىو ًُْٕٗي ،کّ هزالً حُ آٌْخ یخى کَىیى حُ ٔحكيْخٖ ؿِء َژحىٖ رٕىَي.
ٔ ٔحكيْخٖ ؿِء َٕع آىيٗ حئَُٖ (یؼُٗ ًّْٖ حػ٠خٖ ُیََٕع ْٕيٕٓخپیُْ)
گَِْٔخٖ يظُٕع حُ آىيیخٌحَي کّ ىٍ ؿٓخٌ َُيگٗ يٗکُُي .حیٍْخ حُ آٌ َظَ
يظلخٔصحَي کّ حُ َظَ ىٍٛي كَحٔحَٗ ژٌْخ رخ یک ىیگَ طلخٔص ىحٍَي.
حُ حیٍ طؼَیق َظیـّ يٕٗٗى کّ طًخیِ ظخَْٖ ىٍ ؿًؼیضْخ ىیيِ يٕٗٗىَّ ،ىٍ
حكَحى؛ چٌٕ حكَحى ،حگَ طک طک ىٍ َظَ گَكظّ َٕٗيًَٗ ،طٕحَُي حُ َظَ كَحٔحَٗ ژٌ
يؼیٍ طلخٔص ىحٗظّ رخُٗي .رهکّ طلخٔص آٌْخ كو ٢ىحٗظٍ یخ َيحٗظٍ یک ژٌ حٓض .حُ
حیٍَظَ حٓض کّ طلخٔصْخٖ كَىٖ َ٘خٌ يٗىْي .طلخٔصْخٖ كَحٔحَی كو ٢ىٍ گَِْٔخ
پیيح يٕٗٗى .طلخٔص َژحىْخ َٔزٗ حٓضَّ ،هخ١غ؛ طلخٔص ىٍ ىٍؿّٖ چیِٖ حٓض،
َّىٍ هٔى آٌ .طًخیِ َژحىْخ َظیـّٖ طلخٔص ىٓظّْخی ژٌْخ َیٔض؛ رهکّ َظیـّٖ
طـییَحص كَحٔحَٗ ىٍ حهٔخو يؼیٍ آٌْخ حٓض .رُخرَحیٍ ًّْٖ َژحىْخٖ یک َٕع ىحٍحٖ
ٛلخص حٓخٓت إٌَٓع ْٔظُي ،حُ آٌؿًهّ رخٍٍٔرٕىٌ حُىٔحؽْخٖ يیخٌ حكَحى آٌْخ.
ؿخٌىحٍحَٗ کّ ىٓظّْخٖ ژٌْخ ىٍ يیخٌ آٌْخ يظلخٔصحَي رُخ رَطؼَیق ،حُ یک
َٕع َیٔظُي .حُحیٍ گٌٗظّ ،طؼَیق رخال گٕیخٖ آٌحٓض کّ یک َژحى ٔحكي ؿِءػخرض
یکَٕع َیٔضَْ ،طـییَٖ کّ رَ كَحٔحَٗ ژٌْخ ىٓض ىْي ،طلخٔصْخٖ َژحىٖ ٍح َیِ
طلض طؤػیَ هَحٍ هٕحْي ىحى .حیٍگَّٕ طـییَحص يٗطٕحَُي حُ َ١ین حُىٔحؽْخٖ
طٜخىكٗ ،ؿٖٓ ٔ ٍحَيِٗيٌ ژٌ رّٔؿٕى آیُي .كخٛم آٌکّ طًخو كَحیُيْخٖ کّ
يٗطٕحَُي طکخيم رّرخٍ آٍَٔي َژحىْخٍح َیِ طـییَ يٗىُْئ .حهغ حيَ حیٍحٓض کّ َژحىْخ
يـًٕػّْخٖ يٕهض ژٌْخ ٔ يَحكم كي ٔحٓ ٢طخٍین طکخيهٗ یک َٕعحَي .حُ حیٍٍٔ
حُ ُيخَٗ کّ َٕع آىيٗ ظخَْٗيَِ ،ژحىْخ ْى ٔؿٕى ىحٗظّحَي ٔ َژحىْخٖ حئَُٖ رخ
َژحىْخٖ هزهٗ طلخٔص ىحٍَي .رّ ٍٕ١هطغ رخ َژحىْخٖ آیُيِ َیِ طلخٔص هٕحْي ىحٗض.
ٔٔ۶۰ كکًض َُٕىِْى :پیيحیٖ حَٔخٌ
حُ ىیگَ يٕحٍى رٕى .رٍِگطَیٍ يٕكویض حَٔخٌ حیٍ ىٍِٔ ٍح یخكظٍ َطن ٔ ریخٌ ىٍ كي
حرظيحیٗ ىحَٔظّحَي١ .زن حظٓخٍحص حهیَ ىحًَُ٘يحٌٍ ،يِ َطن حَٔخٌ ىٍ "ىٔپخ" رٕىٌ
ٔ هخيض ئظویى حٔ َٓلظّ حٓض؛ چُیٍ هخيظٗ يٕؿزخص طُلْ ػًینطَ ٔ ىو ٔ رخُىو رٓظَ
ٔ کخيمطَ َٜیذ حَٔخٌ يٗکُي.
يطخنؼخص ٔ يوخیٔخص ریٍ هُيِٖ حَٔخٌ ٔ هُيِٖ ٗخيپخَِِ َ٘خٌ ىحىِ کّ ٗخيپخَِِ
ىٍ ُْگخو هُيِ ،رَحٖ َْ «َّْ َّْ» یک رخٍ َلْ يٗک٘ي؛ ىٍ ٍٕٛطٗ کّ حَٔخٌ
يٗطٕحَي رخ یک َلْ چُيیٍ «ّْ ّْٖ» هٕٖ ٔ ٕ١الَٗ حىح کُي .حیٍ كخکٗ حُ پوظّگٗ
ٔ کخٍکَى َیَٔيُي ىٓظگخِ طُلٔٗ حٔ حٓض .گَْٔٗ حُ ىحٍَٕ٘حٌ ػویيِ ىحٍَي کّ
حَٔخٌ ،ىحٗظٍ چُیٍ ىٓظگخِ طُلٔٗ کخٍآيي ٍح ييیٌٕ ىٔ پخٖ هٕى حٓض.
طخٍین حیٍ طًيٌ رّ ٕٓٓٓٓ/ ّ ـ كوٌُگ ّ رولى ٍْلْروٓ:
ٓخل پیٖ حُ يیالى يٍٗٓي .ىٍ حیٍ ىٍِٔ حُ ُٓگٓ ،لخل ،حٓظوٕحٌ ٔ چٕد
حرِحٍْخٖ ؿخنزٗ حُ هزیم ىٍكٍَٖ ،يِ ،يظّ ،حٍَِ ،یََِِٓ ،یِِ ٔ ٌُْٕٓخٖ طیِ ٔ
رخٍیک يٗٓخهظُيْ .ىچُیٍ ٍٖٔ ٗخم كیٕحَخصَ ،وٕٕ ٔ کُيِکخٍْٖخٖ رّٔؿٕى
يٗآٍٔىَي .حَٔخٌ ىٍ حیٍ ىٍِٔ پیٍٖكضْخٖ كَحٔحَٗ کَى .رّٔیژِ حیٍکّ كَحٔحَٗ
حرِحٍ ٔ َوٕٕ ٔ ،کُيِکخٍْٖخٖ يظؼيى ،كخکٗ حُ پیٍٖكض حٔ ىٍ كُِٕٖ ُرخٌ ٔ
نـضٓخُٖ َیِ يٗرخٗي .چٌٕ َخچخٍ رٕى رَحٖ حهظَحػخص هٕى حٓخيٗ رَگِیُي.
طخٍین حیٍ طًيٌ رّ ٓٓٓٔ۶ ى ـ كوٌُگ ّ رولى هبگلالیٌٔ:
ٓخل هزم حُ يیالى رَ يٗگَىى .ىٍ حیٍ ىٍِٔ حُ يٕحىٖ چٌٕ ػخؽ ،حٓظوٕحٌُٓ ،گ،
چٕد ،چَو ...حَٕحع ٔ حهٔخو حرِحٍْخٖ ىهین يٗٓخهظُي .رّهٌُْٕٓ ٕٜٙخ ٔ
ُٓـخمْخٖ رٔیخٍ يظُٕع ٔ ىهین ٔ رٗٓخروّ ٓخهظّ ٗيِ حٓض.
َوخٗٗ َیِ ىٍ حیٍ ىٍِٔ رّکًخل َِىیک ٗي .آػخٍٖ حُ َوخٗٗ حیٍ ىٍِٔ ىٍ ًّْٖ
َوخ ١ػخنى ،حُ حٍٔپخ گَكظّ ،طخ آٓیخ ،آكَیوخُْ ،ي ٔ چیٍ ٔ كظٗ ٓیزَٖ رّىٓض آييِ
حٓض کّ َْیک هييظی ریٍ ٕ4طخ ِْ ٔ۶حٍ ٓخل ىحٍىٕٓ .ژِْخٖ حیٍ َوخْٗٗخ حؿهذ
كیٕحَخص ػظیىحنـؼّ ،يخَُي يخيٕصْخ ،گٌُْٕخ ،كیمْخ ٔ گخٔيیٖ رٕىِ حٓض .حَٔخٌ
رَّيٍص ٕٓژِٖ َوخٗٗ هَحٍ يٗگَكظّ حٓض ،يگَ ىٍكخل ٗکخٍ ،یخ َُٗ کّ رَّلٕ
يٍٕى طؼهن هخَُْ َ١يُي رٕىِ حٓض )ٕ(.ىٍ یک يٍٕى َوٕٗی کّ ىٍ ؿخٍی ىٍ
ؿِیَِی «ٕٓالٔٓی» حَئَِی ک٘ق ٗيَي ،کٍٓطَیٍ آػخٍ «َُْؿخٍی» یخ
ؿخٍَگخٍِْخی ؿٓخٌ ،رخ هييض ِْ 44حٍ ٓخل ُٗخهظّ ٗي کّ طٜخٔیَی حُ ٗکخٍ یک
گخٔيیٖ ٔ گَحُ ٍح َ٘خٌ يیىْي ٔ چٓخٍ ٔ َیى يظَ ٕ١ل ىحٍى.
ٔٔ۶۲ كکًض َُٕىِْى :پیيحیٖ حَٔخٌ
ىٍ كویوض ػ َٜكـَ هيیى رٔیخٍ ٕ١الَٗ رٕىِ ٔ ٛيْخ ِْحٍ ٓخل ٍح ىٍ رَ
يٗگیَى کّ كٗحنٕحهغ ٪۲۶ىٍٔحٌ كیخص رَٖ٘ ٍح ٗخيم يٕٗٗى)ٖ(.
آٌٍح ػ َٜكـَ «ٛیوهٗ» ػٖو ؽغو علیل:
َیِ يٗگٕیُي؛ کّ ىٍ آٓیخ ٓخروّٖ ىِ ِْحٍ ٓخنّ ٔ ىٍ حٍٔپخ ٓخروّٖ پُؾ ِْحٍ ٓخنّ
ىحٍىُ .يخَٗ کّ آٓیخ ىٍ ػ َٜآٍْ هَحٍ گَكظّ رٕى ،يَىو حٍٔپخ ىٍىٍِٖٔ
ػَٜكـَ ؿيیي؛ ٔ حٓظَحنیخ ىٍػَٜكـَ هيیى رَّٓ يٗرَىَي .حْهٗ کَىٌ كیٕحَخص
ٔ ٍَٔن ک٘خٍُٖٔ ،رّحٔحیم ػ َٜؿيیي رَ يٗگَىىٗ .خیي َؤظیٍ كیٕحَٗ ٍح کّ
حَٔخٌ حْهٗ کَىِ رخٗي «ٓگ» ٔ آهَیٍ آٌ «حٓذ» رخٗي.
رَكٔذ يطخنؼخص حَـخو ٗيِ ٔ َظخیؾ
هَیذ رّیویٍ ،آؿخُ ػ َٜک٘خٍُٖٔ حُ
كئى ٓٓٓٓ ٕٔ /خل پیٖ طَٕٕٓ ٢ع
حَٔخٌ«کَٔيخَیٌٕ» َٗٔع ٗي .حهظَحع
گخٔآٍْ ،حٍحرّ ،كٌُٕ كوخٍٖ ،رخكُيِگٗ،
هَٕ ٢یٔٗ ،آؿخُ ػٓي يلَؽ ،رََِ ،يْ،
كٕالى ...حُ پیٍٖكضْخٖ حیٍ َٕع حَٔخٌ ُٗخهظّ ٗيِ حٓضٍَٔ .ن ک٘خٍُٖٔ حُ
ٕٓحكم ٍٔىْخٖ رٍِگٗ چٌٕ :ىَیپَ ىٍ حٍٔپخَ ،یم ىٍآكَیوخٍُ ،ى ٍٔى (یخَگطّٔ)
ىٍ چیٍ ،گُگ ىٍ ُْي ،ریٍحنَُٓیٍ ىٍ هخٍٔيیخَّ ٔ ؿیلٌٕ ىٍ آٓیخٖ يَکِٖ
َٗٔع ٗي .حنزظّ َّرٍّْٕ١ىُيخٌ .ىٍحیٍ يوطغ طکخيم ژَظیک حَٔخٌ طکًیم ٗيِ رٕى.
کْق آرِ
حیٍکّ آطٖ چّ ُيخَٗ ،ىٍ کـخ ٔ چگَّٕ ک٘ق ٗي ،رخُ ْى يخَُي ىیگَ كوخین
يَرٕ ١رَُّيگٗ گٌٗظّٖ حَٔخَٗ ،ىٍ رٕطّٖ حرٓخو حٓض .آٌچّ گلظّ ٗيِ يزظُٗ
رَٕٗحْيٖ يَرٕ ١رّكٔیمُٗخٓٗ ٔ آُيخیٖ يٕحىٖ رّىٓض آييِ حُ کق ٔ یخ ؿيحٍِٖ
ؿخٍْخ يٗرخٗي کّ ىٍ يـًٕع طخ ُُْٕ َظٕحَٔظّ ُيخَٗ هَیذ رّیویٍ رّىٓض ىْي.
َلِٕٖ ک٘ق آطٖ َیِ یک يؼًخٖ ىیگَ حٓض .يؼم حیٍکّ حٔ ىٍ ؿَیخٌ ٗکخٍ،
رخ پَطخد ُٓگ رّٕٖٓ ْيف ٔ رَهٍٕى ُٓگ رخ ُٓگ ٔ ،حیـخى ؿَهّٖ آطٖ
رّحًْیض آٌ پٗ رَى ،یخ رَهٍٕى یک ٗٓخد ُٓگ رخ ُيیٍ ٔ حٗظؼخل ؿُگم ،یخ كٍٕحٌ
آطٖ ك٘خٌْخ ...یخ حُ كَحُ ًْخٌ طپّْخ ٔ حٍطلخػخص رٕى کّ حَٔخٌ ىیي چگَّٕ كیٕحَخص
يوظهق ٔ هيٍصيُي حُ آطٖ گَكظٍ ٔ ٕٓهظٍ ؿُگمْخ كَحٍ يٗکُُي؛ حٔ رّحًْیض َوٖ
ٓٔٔ۰ كکًض یگخَّ
آطٖ پٗ رَى ،رّكکَ حٓظلخىِ حُ آٌ رَحٖ ٍٔٔى يـيى رّؿخٍ حكظخى .حیٍ رخٍ رخ ٗخهّٖ
آطٖگَكظّ ٔ ي٘ظؼم ٔ كَُٔحٌ ٔحٍى ؿخٍ ٗي ٔ كیٕحَخص ىٍَيِٖ هٕٖطَ حُ هٕى ٍح رخ
کًک آطٖ حُ ؿخٍْخ ریٌَٔ ٍحَي ٔ هٕى يخنک آٌ ٗي.
حُ حیٍ رّرؼي ىحیًخ ً آطٖ ٍح َُيِ َگّ ىحٗض؛ ُیَح رَحیٖ يخیّٖ كیخص رٕى.
ک٘ق آطٖ رَحٖ حَٔخٌ كٕمحنؼخىِ يٓى ٔ كیخطٗ رٕى ،حٔ ريیٍٔٓیهّ حيکخٌ یخكض طخ
يلم َُيگٗ هٕى ٍح حَظوخد کُي ،ىًُٗخٌ هٕٖپُـّٖ هٕى ٍح حُ آٌ رظَٓخَي ،رَ
َٓيخ ؿهزّ کُيُٛ ،خیؼٖ پیٍٖكض ًَخیي ،ظَٔف ٓلخنیٍ رپِى ،رّک٘ق ٔ ًٔد
كهِحص يزخىٍص ًَخیيٍُٗٔ ،خیٗ رَپخکُي ...رَ حٓخّ ٕٗحْي هطؼٗ ،آطٖ ىٍ كئى
ِْٓ ٖ۶حٍ ٓخل پیٖ ىٍ «پکٍ» يٍٕى حٓظلخىِ هَحٍ گَكظّ حٓض .آىيٗ رّکًک آٌ،
ييص ٛيْخ ِْحٍ ٓخل ىٍ ؿخٍ ُیٔض ٔ ىٍ ٕ١ل حیٍ ييص رّئٍَ ىٍ حرِحٍٓخُٖ،
ٓلخلگَٖ ٔ كظٗ َوخٗٗ ،پیٍٖكضْخٖ چ٘ىگیَٖ ىحٗظّ حٓض.
ٕٔ ُياه ٍبل پیِ :آؿخُ ٍُحػض ٔ يخنيحٍی حُ ٍْگٌٍ حْهی کَىٌ گیخْخٌ ٔ
كیٕحَخص ٔ حیـخى ٓکَٕض گخِْخی ىحثى.
ٍٓٓٓ ۶بل پیِ :ک٘ق كهِحص گَحٌرٓخی چٌٕ يْ ٔ يلَؽ ٔ ١ال ىٍ يَٜ
ٔ ٓهٔهّگٌحٍی رُیخى كَػَٕیخٌ ىٍ ي.َٜ
ُ ۰ياه ٍبل پیِ :ظٍٕٓ حٔنیٍ پخىٗخْیْخ ،پیيحیی ه ٔ ٢پٕل ٔ هٕحَیٍ حىحٍی
ٔ كوٕهی ٔ حىیخٌ چُيهيحیی ىٍ َٕحكی ٕٓيَ ٔ ریٍحنَُٓیٍ.
ٍٓ ۱ٕ۰بل پیِ :ط٘کیم حٔنیٍ حيپَحطٍٕی ؿٓخٌ رَّخو «حکي» رٍّْزَی
ٓخٍگٌٕ ىٍ ٕٓيَ (طـییَحص حههیًی رخػغ كَٔپخٗی حٔنیٍ حيپَحطٍٕی ؿٓخٌ ٗي!)
ٍٓٓٓ ۱بل پیِ :حٔؽ حهظيحٍ كَحػُّ ىٍي ،َٜحكيحع َْوْخ ٍَٔٔن يٕيیخیی.
ٓٓٓ ۱پیِ :ظٍٕٓ «طٍٕحص» يٍكیغ َؤظیٍ يُخىی یگخَّپَٓظی ٔ كخٔی
هٕحَیٍ ٰانٓی ٔ آًٓخَی.
ٖٓٓٓ ٍبل پیِ :ط٘کیم ؿًٍٕٓیْخی کٕچک ٔ ىٔنضَٗٓی ىٍ یَٕخٌ ٔ
آؿخُ ٍٔیکَى رّػهٕو ػوهی ٔ چٌٕ ٔ چَحیی.
ٍٕٓٓ۰بل پیِ :ظٍٕٓ «رٕىیٔى» ىٍ ُْي ٔ طالٕ رَحی َـخص حَٔخٌ ٔ ىیگَ
يٕؿٕىحص َُيِ حُ هیي ٍَؾ.
ٕٓٓٓ ٍبل پیِ :ظٍٕٓ ئیلیض ،حيپَحطٍٕی ْخٌ ىٍ چیٍ ،حيپَحطٍٕی
کٕٗخَیخٌ رٍّْزَی «کُ٘کخ» رخ يَکِیض رهن ٔ حيپَحطٍٕی ٍٔو ىٍ ييیظَحَّ.
ٍٓٓ ٔ۱بل پیِ :ظٍٕٓ حٓالو.
ٍٓٓ ۰بل پیِ :حَوالد ػهًی ٔ ظٍٕٓ َٓيخیّىحٍی؛ حٍٔپخییخٌ آيَیکخ ٍح كظق
کَىِ ٔ حهیخَّْٕخ ٍح ىٍ يیٍَٕىَي .حَٔخٌ َخىحَی هٕى ٍح يیپٌیَى ٔ کٔذ
ریٓخروّی هيٍص ٍح َٗٔع يیکُي ٔ ػ َٜحٓظؼًخٍ آؿخُ يیگَىى.
ٍٕٓٓبل پیِ :حَوالد ُٛؼظی؛ ىٔنض ٔ رخُحٍ ؿخیگِیٍ هخَٕحىِ ٔ حؿظًخػخص
يلهی يیٕٗى .طوَیذ يلیٔ ٢حَوَح ٝگٔظَىِی گیخْخٌ ٔكیٕحَخص َٗٔع يیگَىى.
ؽ« :حگَ ٕٛكیخٌ حٔنیّ ْى ىٍ حیٍرخٍِ َظَٖ حرَحُ َکَىِ رخُٗي ،يظخهَحٌ
رَحیٍ ػویيِ رٕىِحَي کّ حَٔخٌ َؤظیٍ حُ َ١ین طکخيم پیيح ٗيِ حٓض .رّػویيِٖ آَخٌ
ؿًخىحص حُ ٍحِ طکخيم رّيَؿخٌ طزيیم ٗيِحَي ،يَؿخٌ ىٍ ٛالرض يؼم ُٓگ حٓض؛
ٔنٗ ًٍِ ًٍِ حٓض ،ىٌٍٔ ىٍیخ يٍٗٔیيٍٗ ،ي يٗکُي ،طکؼیَ يٗیخري؛ چٌٕ حُ ىٍیخ
ىٍٔ ٕٗى ،ه٘ک يٗگَىى ٔ ٓلض يٕٗٗى .يَؿخٌ طوَیزخ ً يَكهّٖ ٔالىص ؿًخىحص
رَّزخطخص حٓضَ .زخطخص حُ ٍحِ طکخيم رّ"هَيخ" يٍٗٓي؛ هَيخ گٌٍگخِ يیخٌ َزخطخص ٔ
كیٕحٌ حٓض .حگَ ََٓوم ٍح هطغ کُُي ،ه٘ک يٕٗٗى ٔ ،حُ َ١ین آيیِٕ ُیخى
يٕٗٗى .كیٕحَخص ْى حُ ٍحِ طکخيم حَٔخٌْخ ٍح رّٔؿٕى آٍٔىِحَي .رَّظَ رَهٗ حٓذ
کخيمطَیٍ كیٕحٌ حٓض .رَّظَ رؼ ،ٗ٠آكَیيِٖ کّ يیخٌ يیًٌٕ ٔ حَٔخٌ هَحٍ ىحٍى
«َُّٔ» حٓض ،كظٗ حكَحىٖ گلظّحَي کّ کهًّٖ "حَٔخٌ" َیِ حُ ًْیٍ کهًّٖ «َُّٔ»
حهٌ ٗيِ حٓض؛ َْچُي ىٍرخٍِٖ آٌکّ حیٍ ئؤنّٖ طکخيم ىٍ پیيحیٗ حَٔخٌ َؤظیٍ
ٍم ىحىِ ،یخ ُُْٕ ْى حىحيّ ىحٍى ،طٕٟیق آٗکخٍٖ ىٍ ىٓض َیٔض .يخ يؼظويیى کّ حیٍ
يَرٕ ١رّپیيحیٗ حَٔخٌ َؤظیٍ حٓض .ىٍ رَحرَ حػظوخى َٗع ،ىحیَ رَ حیٍکّ «آىو
پیـًزَ» َؤظیٍ حَٔخٌ ٔ َؤظیٍ پیخيزَ حٓض؛ گلظّحَي کّ پیٖ حُ "آىو" چُيیٍ آىو
ٔؿٕى ىحٗظّ حٓض .آىو پیـًزَ َؤظیٍ حَٔخَٗ حٓض کّ حَٔخَیض هٕى ٍح ىٍیخكظّ ٔ
ٗخیٔظّگٗ آٌٍح پیيح کَىِ حٓض کّ يظَٓ ٔكی گَىى .ىٍ حیٍؿخ رّحیٍ َکظّ ْى حٗخٍِ
کُیى کّ هزَْخٖ ىٍ ىٓض حٓض يزُٗ رَ حیٍکّ كَ٠ص آىو پيٍ حَٔخٌْخٖ کَُٕٗ
حٓض .پیٖ حُ ٖٔ ْى حَٔخٌْخٖ رٕىِحَي کّ َٔم آَخٌ حُ ریٍ ٍكظّ حٓض)4(».
«َیِ حكظًخل يٍٗٔى کّ طٕحٌ حَيی٘یيٌ (ػوم) حُ ًْخٌ آؿخُ پیيحیٖ حَٔخٌ ىٍ
ٗکم هٕى ،يخَُي ٓخیَ ٛلخص ٔیژِٖ حَٔخَٗ کّ ىٍ ؿخٌىحٍحٌ ىیگَ یخكض ًَٕٗٗى،
ىٍ حٔ رّٔؿٕى آييِ رخٗي .چُخٌکّ ىکظَ «پخٔنٕف» رخ طکیّ رَ طـَرّْخٖ
كیِیٕنٕژیکٗ (ٔظخیق حالػ٠خء) حهظالكخص کیلیض حىٍحک يـِة حَٔخٌ ٔ كیٕحٌ ٍح
حػزخص کَىِ حٓض .رُخرَحیٍ حَٔخٌْخٖ پیٖ حُ آىو َیِ ىحٍحٖ ػوم ٔ حَيیّ٘ رٕىِحَي،
کّ هيحَٔي يظؼخل آىو ٍح رخ «طؼهیى حًٓخء» ٔ حيَ کَىٌ كَٗظّگخٌ رّٓـيِ رَ حٔ ،حُ
يیخٌ آٌْخ رَگِیيِ حٓض».
«ٕٓو :رخیي ىحَٔض کّ الُيّٖ حػظوخى رّحیٍ َظَیّ ،حَکخٍ ٔ ؿٕى هيح ،یخ
"ٛخَغ" َیٔض ،حگَچّ ریٖطَ َ١فىحٍحٌ آٌ يُکَ هيح رٕىِ ٔ ْٔظُيُ .یَح حػظوخى
رّطلٕل چیِٖ ،رّچیِٖ ىیگَ ىٍ ؿٓخٌ ،هٕحِ ىٍ حَٕحع ،یخ گَِْٔخ ٔ ...کّ رٍّٕ١
ٕٟٔف هخرم ي٘خْيِ حٓض ،ئظهِو حیٍ حيَ َیٔض کّ ٔؿٕى ػخنى ْٔظٗ ٍح ئظوم ٔ
رَٗیخُ حُ ٛخَغ ٔ آكَیيِگخٍ ريحَیى .حگَ هخثم رٕىٌ رّطـییَ ٔ طکخيم ،يٕؿذ حَکخٍ
هخنن يظؼخل يٗرخٗي ،يطخنؼّ ىٍ يٍٕى چگَّٕگٗ رّٔؿٕى آييٌ َْیک حُ حكَحى
حَٔخٌ ،كیٕحٌ ٔ گیخِ َیِ چُیٍ َظیـّٖ رخیي ريْي ،یؼُٗ آٌ ٔهض رخیٔظٗ کٔٗ ٍح کّ
يؼظوي رّههوض كالٌ ٗو ٚرَّ ٍٕ١خگٓخَٗ ٔ حػـخُٖ حٓض ،يٕكي ٔ هيحپَٓض
رُ٘خٓیى؛ ٔنٗ کٔٗ ٍح کّ هخثم رّطلٕل ٔ طکخيم َُيگٗ حٔ حُ َطلّ طخ ػهوّ ٔ ...
حٓض ،يُکَ هيح ريحَیى».
«ْىچُیٍ کٔٗ کّ ىٍهض يؼهٕيٗ ٍح کّ ىٍ هخَّٖ كالَٗ ٍٔثیيِ حٓض؛ حُ
آًٓخٌ حكظخىِ ،یخ رَّ ٍٕ١خگٓخَٗ حُ ُيیٍ ٓزِ ٗيِ ريحَي ،هيحُٗخّ رخٗي؛ ٔنٗ کٔٗ
کّ رگٕیي حیٍ ىٍهض حُ ْٔظّ یخ طوًٗ ،طلض هٕحػي ٔ َٗحی ٔ ٢رخ کیلیض هخٗٛ
ٍٔثیيِ حٓض ،هيحَخُٗخّ ٔ يُکَ هخنن رًّٗخٍ ٍٔى ...
ئهًخ ً چُیٍ َیٔض .رهکّ ئؤنّٖ طلٕل ٔ ىیگَگَٕٗ ،یخ طکخيم ـ کّ رَهٗ آیخص
هَآٌ حُ آٌ رّحهظالف طؼزیَ يٗکُُي ـ هٕى رخٍْخ ىٍ هَآٌ کَیى ىنیهٗ رَٔؿٕى
ص آكَیيِگخٍ ىحَخ رًّٗخٍ ٍكظّ حٓض .يخَُي آیخص ُیَِ َٔ « :ي ٍْ آیَخطِ ِّ ه َْه ُن حن َ
ٔ ًَ َخٔح ِ
ص ِن ْه َؼخ ِن ًِیٍَ »ٕٕ :ٖٓ ،رًّْیٍ ک ْى ۚ ِا ٌَ كِی ًَٰ ِن َ
ک َآل َیخ ٍ ف أ َ ْن َُِٔظِ ُک ْى َٔأ َ ْن َٕحَِ ُ
حهظِ َال ُ َٔ ْحْل َ ٍْ ِ
ْ َٔ ٝ
ي ًٌٕ٠حٓض آیخص ٕ ٔ۶ :ـ ٖ ٕ۰ :ٖ۳ ، 4ـ 4 :۰۴ ، ٕٔ :ٖ۲ ، ٕ۴ـ )۳(...۳
«رُخرَ حیٍ ،طـییَ ٔ طکخيم ُرخٌْخٍَ ،گْخ ٔ َژحىْخ ...حُ َٕػٗ رَّٕع ىیگَ
ًّْ ٔ ًّْ آیخص ٔ ىالیهٗ حٓض رخٍُ رَٔؿٕى ٔ هيٍص هيحَٔي يظؼخل .يٗریُیى کّ
ٍٔیٖ يیِٕ حُ ىٍهضٍٗ ،ي ٍُحػض حُ ىحَّْخ ٔ پژيَىِگٗ ٔ طزيیم َٓحَـخو ،آٌْخ
ٔٔ۰۶ كکًض یگخَّ
يَطزّٖ کًخل ٔؿٕىٖ رؼيٖ رخٗيًَٕٗٗ .ى کّ ریٍ حیٍ يَطزّ ٔ يَطزّٖ ىیگَٖ کّ
حُ كیغ ٔؿٕىٖ ىٍ ٓطق رخالطَٖ حٓض؛ یخ حُ كیغ ٟؼق ٔؿٕىٖ ىٍ يَطزّٖ
پخثیٍطَ رخٗي ،هالٖ رخٗي ...رَْخٌ رَحیٍ يطهذ حُ هخػيِٖ «حيکخٌ حَٗف» ٔ
هخػيِٖ «حيکخٌ حهْ» حٓظلخىِ يٕٗٗى »...
«پْ حُ حیٍ ریخٌ يٗگٕثیى کّ َْگخِ رّيٕؿٕىحص "ػَُ "َٖٜظَٖ ریخكکُٗ ٔ
رَ ٓیَ طيٍیـٗ ٔ طکخيم ٔ طَهٗ آٌْخ حُ پٔضطَیٍ يُخُل طخ ٍٓیيٌ «رّهَد
هيحَٔيٖ» رُگَٖ ،يٗریُٗ کّ ىنیم ٔرَْخٌ ػوم رَٔؿٕى حیٍيَحكم يطخروض ىحٍى».
«رخ كْ ٔ ٔؿيحٌ (طـَرّ) ریخٌ ىٍؿخص ٔؿٕىٖ چُیٍ حٓض»:
«ْیٕالٖ ػُخ( َٛيخىِٖ حٔنیّ) رّكيٖ حُ پٔظٗ ٔ َو ٚحٓض کّ حُ آٌ پٔضطَ
ٔ َخهٚطَ ،ؿِ ػيو ،طَ ٍٕٜظٕحٌ کَى؛ ُیَح ُٓن ٔؿٕى ْیٕنٗ ،آيخىِگٗ رَحٖ
پٌیَٕ ٍٕٛصْخ ٔ ْیؤصْخ حٓضَّ ،چیِٖ ىیگَ ...رؼي حُ حیٍ يَكهّ ،ىٍ يَكهّٖ
رؼي ٍٕٛص ؿًخىٖ رَ يخىِ حٟخكّ يٕٗٗىٍٕٛ ٔ ،ص ؿًخىٖ ،کخيمطَ حُ ٍٕٛص
ػُ َٖٜحٓض؛ ُیَح ػُخ َٛرٔیطّ ،پٌیَٕ كٔخى ىٍ آٌْخ َٓیغطَ حُ ؿًخىحص حٓض
...ؿًخىحص رخ حُٛخف ٔ حٔٛخف ُیخىٖ ىٓظّرُيٖ يَٕٗٗي ،کّ رؼ ٗ٠رَ
ىیگَٖ ىٍ آػخٍ ٔؿٕىٖ ٔ پٌیَٕ آػخٍ ،رَطَٖ ىحٍَي ،رؼ ٗ٠ىٍ پخثیٍ يَطزّٖ
ؿًخىٖ ٔ َِىیکطَیٍ يَطزّٖ ػُخ َٛيٗرخُٗي ،يخَُي گچ ،آْکَِ٘ ،خىٍُ ٔ ؿیَِ.
رؼ ٗ٠ىٍ رخالطَیٍ يَطزّٖ ؿًخى َِىیکطَیٍ يَطزّ رَّزخطخص هَحٍ گَكظّحَي،
يخَُي يَؿخٌْخ ٔ َلٕ آٌ ىٍ ریٍ حیٍ ىٔ ُٛق ،حَٕحع ٔ حهٔخو ُیخىٖ حٓض کّ
رًّٗخٍٕ َیخیُي ٔ .ىٍ هزٕل آػخٍ ٔ يزيأیض حكؼخل ،يوظهق ٔ يظلخٔصحَي».
«١زیؼض ٓیَ ىٍؿخص هٕى ٍح حُ پخثیٍ َٗٔع يٗکُي ٔ طخ يخىِ ٍح يٍٗٓخَي .ىٍ
طکخيم رّؿخٖ يٍٗٓي کّ يٗپٌیَى ٍٕٛطٗ ٍح کّ حكٌِٔ رَآػخٍ ؿًخىٖ ،ىحٍحٖ آػخٍ
ریٖطَٖ يٗرخٗي ٔ ،آٌ ٍٕٛص َزخطٗ حٓض ...هال :ّٛرَحٖ َزخطخص كخالطٗ حٓض
ُحثیيٖ رَ كخالص ؿًخى ٔ .حكَحى َزخطخص حُ كیغ کًیض ٔ کیلیض ىٍ حیٍ كخالص کى ٔ
ُیخى ىحٍَي ٔ ىٍؿخص يوظهق حیٍ كخالص ٍح رّطيٍیؾ ٗ١يًَٗخیُي ...طخ رّرخالطَیٍ
يَطزّ ٔ َِىیک رّآهَیٍ َوطّٖ حكن َزخطٗ يٍُٗٓي ،چُخٌکّ َِىیک حٓض ىٍ حكن
كیٕحَٗ ٔحٍى َٕٗئ .حیٍْخ ىٍهظخٌ گَحيٗ يؼمُ« :یظٌٕ» ٔ «ؿُُْٕيٖ» يٗرخُٗي.
ٰنکٍ حیٍْخ رخ حیٍکّ رّحیٍ ىٍؿّ حُ َٗف ٍٓیيِحَي ،يغًحنک ََ ٔ يخىِٖ آٌْخ
ُٗخهظّ ٗيِ َیٔظُي ٔ .ىحیَِٖ ٔؿٕىٖ َزخطخص ريیٍؿخ هخطًّ پیيح َکُي ،رهکّ ُُْٕ
حهظ٠خٖ حكَِٔٗ ىحٍى ،رَّٓخیض حكن َزخطٗ کّ يظٜم رّحكن كیٕحَٗ حٓضٍٓ ،یيِ
ٔٔ۰۴ كکًض یگخَّ
حٓض .پْ حُ حیٍ يَكهّ َیِ طکخيم پیيح يٗکُي ٔ رّٕٖٓ آهَیٍ َوطّٖ حكن َزخطٗ
كَکض يًَٗخیي طخ ىٍ حكن كیٕحَٗ هيو رگٌحٍى ٔ .ىیگَ هِٕٖ پیٖ ٍٖٔ رَحیٖ رخهٗ
ًَخَيِ حٓض ٔ .چٌٕ ريیٍؿخ ٍٓیي ،رّكيٖ حُ طکخيم ٍٓیيِ حٓض کّ حگَ کًٗ ؿهٕطَ
ٍٔى ،كیٕحٌ يٕٗٗى ٔ .حُ حكن َزخطٗ هخٍؽ يٕٗٗى».
«حیٍؿخ حٓض کّ هِْٕخٖ يوظهق حُ یکىیگَ يظًخیِ يٗگَىى ٔ هِٕٖ ََ ٔ يخىِ
پيیي يٗآیي ٔ ،حُ ك٠خیم كیٕحَٗ چیِْخٖ رّىٓض يٗآٍٔى کّ حٔ ٍح حُ ٓخیَ َزخطخص
يظًخیِ يٗگَىحَي ،يخَُي «َوم» کّ هٕى ٍح رخ ىِ هخٛیض ىٍ حكن كیٕحَیض ٔحٍى
کَىِ حٓض .چیِٖ ًَخَيِ کّ كیٕحٌ رٕ٘ى ،یک هٜهض رَحٖ آٌ رخهٗ يخَيِ حٓض کّ
رّكیٕحَیض رَٓئ :آٌ «کُيٌ پخ حُ ُيیٍ ٔکٕٖٗ رَحٖ رّىٓض آٍٔىٌ ؿٌح يٗرخٗي.
حیٍ ٔٓخیم ٔ آالص َْچّ پیٖ ٍٔى طلخٟم ٔ رَطَٖ پیيح يٗکُي ،رَهٗ حُ آٌْخ حُ
رؼ ٗ٠ىیگَ ىٍحیٍ ئیَ يظًخیِ يٗگَىَي ٔ ىحیًخ ً ىٍ رّىٓض آٍٔىٌ ك٠یهظٗ كٕم
ك٠یهض ٔ ،کًخنٗ رؼي حُکًخل يٗرخُٗي .طخ آٌؿخ يٍُٗٓي کّ نٌص ٔحًیض ٍح ىٍک
يٗکُُيَْ .گخِ رّيُخكغ هٕى ٍُٓي نٌص يٗرََي ٔ َْگخِ ٍَٖٟرّآٌْخ ٍٓي ،يظؤنى
يٗگَىَي .پْ حُحیٍ يَكهّ ،ظَكیض پیيح يٗکُُي رَحٖ پٌیَٕ حنٓخو ٰانٓی ٔ ًٌٍُْٕ
ٗيٌ رّيٜخنق هٕى ،کّ يٗ١هزُي آٌ ٍح؛ رّي٠خٍ هٕى ،کّ يٗگَیَِي حُ آٌ »...
«ٍٗي ٔ طکخيم ىٍ كیٕحَخص رّپیٖ يٍٗٔى ،طخ رّيَُ ٔ حكن حَٔخَیض يٍٗٓي،
کّ ٛالكیض رَحٖ طؼهیى ٔ طَریض پیيح يٗکُي ٔ .رّٔٓیهّٖ طَریض رَ ْىَٕػخٌ هٕى
رَطَٖ يٗیخري .يخَُي حٓذ طَریض یخكظّ ٔ ٓگ ٗکخٍٖ ٔ ١ٕ١ت ٓوٍگٕ .رؼ ٗ٠حُ
كیٕحَخص حُ حیٍ ْى كَحطَ يٍَٗٔي ٔ رّكيٖ حُ ًکخٔص يٍُٗٓي کّ رئٌ حكظیخؽ
رّطؼهیى ٔ طَریض ،هٕى رّهٕى آٌچّ ٍح حُ حَٔخٌ يٗریُُي ،طوهیي يٗکُُي ،يخَُي
رُٕیُّْخ ٔ يیًٌْٕخ .حیٍ َٓخیض يَُ كیٕحَیض حٓض کّ حگَ حُ حیٍ كَحطَ ٍٔى ،حُ
حكن كیٕحَیض هخٍؽ ٗيِ ٔ رّحكن حَٔخَیض ،کّ پٌیََيِٖ ػومَ ،طن ٔ طًیِ حٓض،
ٔحٍى يٕٗٗى».
«كیٕحٌ چٌٕ رّحیٍ يَطزّ(حَٔخَیض) يٍٗٓي ،كَکض رّٕٖٓ يؼخٍف ٔ حٗظیخم
رّىحَْٖخ ىٍ حٔ پيیي يٗآیي ،هٕحء ٔ يهکخص ٔ يٕحْزٗ کّ رّٔٓیهّٖ آٌ حهظيحٍ رَ
طَهٗ ٔ ٍٓیيٌ رّيُظٓٗ ىٍؿّٖ حَٔخَیض ىحٍى ،حٍُحَٗ يٕٗٗى .حٔنیٍ يَطزّٖ
حَٔخَیض ًْخٌ يَطزّٖ حٓض کّ رّآهَیٍ كهوّٖ كیٕحَیض يظٜم حٓض .حَٔخٌْخٖ ىٍ
حیٍ يَطزّ ،حيظیخُ َخچیِ ٔ کًٗ رَٓخیَ كیٕحَخص ىحٍَي .حَٔخٌْخٖ ٓخکٍ ىٍ حهٜٗ
َوطّٖ ًٗخل ٔ ؿُٕد (حَٔخٌْخٖ ٔك٘ٗ حرظيحیٗ) حُ حیٍ هزیمحَي .پْ حُ حیٍ يَطزّ
ٔٔ۰۲ كکًض َُٕىِْى :پیيحیٖ حَٔخٌ
ىٍ آٌْخ هِٕٖ كٓى ٔ طًیِ ُیخىطَ يٕٗٗى ،طخ يٍُٗٓي رّکٔخَٗ کّ ىٍ ٔٓ ٢حهخنیى
َُيگٗ يٗکُُي ،کّ ىٍ آٌْخ ًکخٔص ٔ َٓػض پٌیَٕ ك٠خیم رّٔؿٕى يٗآیي».
«َِى حکؼَ كکًخء ،كؼم ١زیؼض کّ حُ ؿخَذ هيحَٔيٖ رَ يٕؿٕىحص ١زیؼٗ
يٕکٕل حٓض ،ىٍ حیٍؿخ پخیخٌ يٗپٌیَى ٔ َٕرض رّحكؼخل حٍحىٖ يٍٗٓئ .نٗ ىٍ َِى
يخ پخیخٌ کخٍ ١زیؼض ىٍ حٔحیم ىٍِٖٔ حَٔخَیض حٓض .کّ حَٔخٌ ،حَٔخٌْخٖ ١زیؼٗ
ْٔظُي ٔ حُ يُٕٜػخص چیِٖ ًَٗىحَُي ،يخَُي ىٍٔحٌ طٕكٖ ٔ .پْ حُ حیٍ ىٍِٔ،
ىٍٔحٌ حَٔخٌْخٖ ٓخهظّ ٗيِ َٗٔع يٕٗٗى ،یؼُٗ حَٔخٌْخٖ کّ رّٔٓیهّٖ حكؼخل
َلٔٗ ،هٕى ٍح ٓخهظّحَي .ىٍ حیٍ ىٍِٔ حَٔخٌ َٗٔع يٗکُي رّگَىآٍٖٔ ك٠خثم ٔ
يِحیخٖ کّ حٟخكّ رَ ك٠خیم كیٕحَخص حٓض ٔ .رخ ٓؼٗ ٔ کٕٖٗ رّؿًغآٍٖٔ ئخثم
ػوهٗ يٗپَىحُى؛ طخ آٌؿخ کّ رّحكن يالء حػالء ٔ يالیکّٖ ػخنى رَطَ يٍٗٓي ٔ .حیٍ
حػالء يَطزّٖ حَٔخَیض حٓض کّ ٓخیَ يٕؿٕىحص رّحَٔخٌ يهلن ٔ يظلي يٗگَىَئ ،
َوطّٖ حٔل يٕؿٕىحص رَّوطّٖ آهَ ٍٓیيِ ٔ آهَیٍ يٕؿٕى رخ حٔنیٍ يٕؿٕى طالهٗ
پیيح يٗکُي« = ».یؼُٗ يخىِ ،حٔنیٍ يوهٕم هيحَٔيٖ ىٍ ٍحْپیًخٖ طکخيهٗ هٕى
رَّوطّٖ حٔؽ ٔ آهَیٍ يُِل ١زیؼٗ يٍٗٓي ٔ حَٔخٌ آهَیٍ يَكهّٖ يٕؿٕى
١زیؼٗ ،رّحٔنیٍ يزيحء ٔؿٕى کّ هيحَٔي حٓض يٗپیَٕيى .حیٍ حٓض يؼُٗ ىحیَِٖ
ٔؿٕىَٜ .ق حیٍ ىحیَِ هّٕ َِٔل حٓض« :حُ حٔنیٍ يخىِٖ يوهٕم هيحَٔي ،طخ حَٔخٌ؛
ٔ َیًٗىیگَ هّٕ ٛؼٕى حٓض؛ حُ حَٔخٌ طخ هيح)۰(».
اًَبى ّ کبه
ىحٓظخٌ َُيگٗ حَٔخٌ ،حیٍ يًٓخٌ طخُِ ٔحٍى رَکَِٖ ُيیٍ ٔ حیٍ آهَیٍ كهوّٖ
ْٔظٗ <رٍّؿى ػًَ کٕطخْٖ ،ىٍ پیًخَّٖ كیخص> رٔیخٍ ٕ١الٍَٕٗٗ ،حَگیِ ،پَ
كَحُ ٔ َ٘یذ ٔ ىحٍحٖ حرٓخيخطٗ رٗپخٓن حٓض .ىهینطَیٍ ریخٌ ػویيِٖ پیٍٖكض
حَٔخٌ ىٍ «ػٍٍٗٔ َٜگَٖ» يٍؿًهّ ىٍ آػخٍ «طٍٕگٕ» حهظٜخىىحٌ كَحَٕٖٔ
( ٔ۰ٕ۰ـ ٔ )ٔ۰۴ظخَْ ٗي .حٔ حظٓخٍ کَى کّ «يٓىطَیٍ هٜهض حَٔخٌ حٓظؼيحى
طکخيهٗ حٔ حٓضًْ ».یٍ هٜهض حٔ ٍح حُ رخهٗ يظخَْ ١زیؼض ،حػى حُ ىَیخٖ
ؿخٍَٕحٌ ٔ گیخْخٌ يًظخُ کَىِ حٓض .ك٠خٖ حٛهٗ کّ ىٍ آٌ هخٌَٕ پیٍٖكض ظخَْ
يٕٗٗى ،رّػویيِٖ طٍٕگٕ "ىَیخٖ ػوهٗ حٓض".
ىیگَ ٍؿم كَُْگی «يخٍکیئ کُئٍّٓ» (ٖ ٔ۰4ـ )ٔ۰۲4حُ رٍِگخٌ ػَٜ
ٍُٔٗگَی رٕى .کّ ىٍ حیٍ ه ٕٜٙيٗگٕیي« :حٓظؼيحى حَٔخٌ طخ رَٗٓخیض طکخيم
يٗیخري» حُ آٌؿخ کّ ١زیؼض ْیچگَّٕ كي ٔ يَُٖ رَحٖ حیٍ پیٍٖكض رَ٘ هخثم
َ٘يِ حٓض ،حيکخَخص حَٔخٌ ٔ ؿخيؼّٖ رَٖ٘ رٗپخیخٌ حٓض )۲(.رُخرَحیٍ رَحٖ ىٍک
پیيحیٖ ٔ طکخيم حَٔخٌ ْیچ َیخُٖ رّؿٔض ٔؿٕٖ ػهم حٟخكٗ ٔ هخٍؽ حُ ىحیَِٖ
١زیؼض َیٔض ،كَحیُي ١زیؼٗ كیخص هٕى رّهٕى حٔ ٍح رّطکخيم يـِٖ ٕٓم ىحى .ىٍ
حیٍ كَحیُي ،يٓىطَیٍ ػهض ًْخَخ «َیخُ» ٔ «کخٍ» رٕى.
ُْگخيٗ کّ رَ٘ َؤظیٍرخٍ حُ پٕٓض كیٕحٌ رّػُٕحٌ پٕٗخک حٓظلخىِ کَى،
حٔنیٍ َیِِٖ حرظيحیٗ ٍح رّکخٍ رَىَ ،ؤظیٍ ٗؼهّٖ آطٖ ٍح يٓخٍ کَى ،یخ طٜخىكخ ً
حٔنیٍ ىحَّ ٍح کخٗض ،حُ چُگخل ؿزَ ١زیؼٗ آُحى ٗي ٔ رّػُٕحٌ هخنوٗ ظٍٕٓ کَى کّ
هخىٍ رٕى ١زیؼض ٍح رّيیم هٕى رّکخٍ رگًخٍى .ريیٍطَطیذ حَٔخٌ طٕحَٔض رّيیم هٕى
ؿٌحٖ يٍٕى َیخُٕ ٍح طؤيیٍ ًَخیي .ىحٍٔیٍ حَٛحٍ يٗکَى« :حؿيحى حٔنیّٖ يخ ٍٖٔ
ىٔپخٖ ػوذ حیٔظخىِحَي» ٔ حیٍ هٕى َٓآؿخُ پیيحیٖ يٕؿٕىحص ىٔ پخ رٕىِ حٓض)ٔٓ(.
نٌح ٖٔ رّىٍٓظٗ رَّوٖ ىٓضْخ ىٍ ٍَٔي طکخيم حَٔخٌ پٗ رَىِ رٕىٔ .هظی رَ٘
ٍٔی ىٔ پخی هٕى حیٔظخى ٗي ،ىٓضْخیٖ آُحى گَىیي ،رخ ىٓضْخیٖ کخٍ کَى ،کخٍ
رَحی پیَ٘كض حٔ رٔیخٍ ٓخَُيِ رٕى .کخٍ طُٓخ ٔؿّ حكظَحهٗ حَٔخٌ رخ كیٕحٌ حٓض،
ٓخیَ طلخٔصْخ ًّْ حُآٌ َخٗٗ يَٕٗٗي ،طوخرم «کخٍ ٔ َیخُ» هخنن ٍٗي آىيٗ گَىیي.
كخٛم ٓوٍ حیٍکّ حیٔظخىٌ رَ٘ ٍٖٔ ىٔ پخ ّٓ ،پیخيي طؼییٍ کُُيِ رَحٖ حٔ ىحٗض:
ٔ ـ ؿٓخُ طُلٔٗحٕ طکخيم کَى = هيٍص َطن ٔ ریخٌ پیيح ًَٕى.
ٕ ـ ٔٓؼض ٔ ىهض ىیي پیيح کَى کّ ىٍ طکخيم يـِٕ طؼییٍکُُيِ رٕى.
ٔٔٔ۴ كکًض َُٕىِْى :پیيحیٖ حَٔخٌ
رٕى کّ حُ ػٍُ َٜحػض رّرؼي ٍح ىٍ رَ يٗگیَى .يخٍکٔیٔضْخ يٗگلظُي ؿخيؼّٖ رَٖ٘ طخ کٌُٕ
پُؾ يَكهّ رّطَطیذ ًیم ٍح پ٘ض َٓ َٓخىِ حٓض ٔ :ـ کًٌٕ حٔنیّ (کّ رّپُيحٗض آٌْخ يخنکیض
هٔ ٕٜٗٛؿٕى َيحٗضًّْ ،چیِ يخل ًّْگخٌ رٕى) ٕ ـ رَىِىحٍٖ ٖ ،ـ َٓٔحژٖ (ٔحرٔظّگٗ
ىْوخٌ رُّيیٍ) 4ـ كیٕىحنیٔى (يخنکیضْخٖ ػًيِٖ حٍح ۳ )ٟٗـ رٍٕژٔحُٖ ـ رٍٕژٔحُی کًپَحىٍٔ
(١زوخص هَىِپخ ٔ يظٕٓ ٔ َٖٓٗ ٢طخؿَحٌ رٍِگ ػًيِ كَٕٔ) طلض ييیَیض ٓیٔظى َٓيخیّىحٍی
(حيپَیخنیٔى) ٔ رخنًآل ٕٓٓیخنیٔى ٔ کًَٕیٔى َْ...یک حُ آٌ يَحكم َٗف يلٜهٗ ىحٍىٔ .نٗ آٌچّ
يخ ىٍحیٍؿخ يٗگٕثیى ریخٌ یک هٕ١ ٢نٗ ىٍ كَحیُي ٍٗي كکَٖ رَ٘ ىٍ حكن ُيخَٗ حٓض.
ٕ ـ ػزيحنلٔیٍ ٓؼیيیخٌ«:يَىيخٌ ؿٓخٌ»
* طخٍین طًيٌ ٔیم ىٍٔحَض.
* چخٍنِ حٓپٍُِ ىحٍٔیٍ« :يُ٘ؤ حَٕحع حُ َ١ین حَظوخد ١زیؼٗ ،یخ كلع َژحىْخٖ حٛهق ىٍ
کًٖ٘ كیخص».
ٖ ـ طلخٔص کخٍ ٔ َٓػض كَکض ٍح رزیُیى :طخ چُيٖ هزم گلظّ يٗٗي ىٍ ىَیخ َْ ّٓ ٓخل
"ػهى" رَ٘ ىٔ رَحرَ يٕٗٗى ،حکٌُٕ حیٍ ييص رّّٓ ٍُٔ طوهیم یخكظّ ٔ ًْیٍ ٍٕ١کىطَ ٔ کىطَ
يٕٗٗى ...آٌؿخ ٜٗ٘ي ِْحٍ ٓخل ٕ١ل ک٘یي طخ طـییَحص هیهٗ ؿِیٗ ٍٖٔ پخٍِ ُٓگ رّٔؿٕى
آیي ٔ ،رَ٘ حُ ػ َٜكـَ هيیى ٔحٍى ػَُٕٓ َٜگٗ ٕٗى ،حکٌُٕ كو ٍُٔ ّٓ ٢حُ َُيگٗ رَ٘ رخ
طًخو ىٓضآٍٔىْخٖ حٔ ىٍ ٕ١ل طخٍین َُيگٗ رَحرَٖ يٗکُي.
ّللا طٕكین ٓزلخَٗ« :طٕٜف ىٍ 4ـ ػزيحنزخهٗ گٕنپیُخٍنٗ (يٕنُٕٖٗخّ طَک)ْ :يحیض ّ
یکٜي پَٖٓ ٔ پخٓن».
۳ـ ػزخٍص آیخص َٗیلّ ىٍ يظٍ کظخد يَؿغ آييِ حٓض ،يخ ىٍ حیٍؿخ حُ رخد حهظٜخٍ
رّحٍحثّٖ َ٘خَٗ حکظلخء کَىیى.
۶ـ يیَُحػهٗ يی٘کیُٗ حٍىریهٗ ،م .كٔیٍ ُحىِ« :طکخيم ىٍهَآٌ» ىكظَ ََ٘ كَُْگ
حٓاليٗ ،طَٓحٌ ٖٔ :ٚٛ .ـ ٔ4
۰ـ ٛيٍحنًظؤنّٓیٍ ٗیَحُٖ :حٓلخٍ ،ؽ ٖ4ٕ ٚٛ ،۳ـ ٓ ٖ۳طَؿًّٖ هًٔضْخٖ حُ «كٜم
حنطزیؼیش يظلخٔطش كٗ حنل٠یهش ٔحنَّ٘ف».
حٌ حنًٕؿٕىحص ّ كٗ ریخٌ ّ
۴ـ ػزيحنَكیى ٍرخَٗ ٗیَحُٖ :كَکض ىٍ ١زیؼض حُ ىیيگخِ ىٔ يکظذٔ4ٖ ٙ ،
۲ـ ٔی طُٓخ حَيیًُ٘ي رٍِگ ػٍُٗٔ َٜگَی رٕى کّ ىٍ ؿَیخٌ حَوالد کزیَ كَحَّٔ ىٍ هیي
كیخص رٕى .يوخنلض کُئٍّٓ رخ هَٕ٘ضْخی ٓخُيخٌ یخكظّٖ ىٍٔحٌ طٍَٔ ٔ ْىچُیٍ يوخنلض حٔ رخ
حػيحو نٕیی ٗخَِىْى ىٍ َٓخیض ٓزذ طؼویذ ٔ رخُىحٗض ٔی ٗي .ىٍ ٓخل ٔ۰۲4ىٍ َُيحٌ رخ ٓى
هٕىک٘ی کَى طخ ١ؼًّ گیٕطیٍ َٕ٘ى.
ٓٔ ـ ک٘ق ىحٍٔیٍ ىٍ ؿخيؼّٖ ؿَد رخ يوخنلضْخٖ گٔظَىِٖ ١زوّٖ حَٗحف ،کهیٔخ ٔ
ُّٓضگَحیخٌ يٕحؿّ ٗي؛ رخَٕٖ حُ ١زوّٖ حَٗحف حَگهٔظخٌ ىٍ يٍٕى ک٘ق ىحٍٔیٍ َٕٗض« :حيیي ُ
ٔحٍیى کّ ک٘ق حٔ ىٍٓض َزخٗي ،حگَ ىٍٓض رخٗي حيیي حٓض رّگٕٕ يَىو ََٓي!».
َخييحٍ ىیگَ ْى گلض« :ک٘لٗ َٗو آٍٔ! َْچّ ىٍرخٍِٖ آٌ کىطَ ٛلزض ٕٗى رٓظَ حٓض».
ُیگًَٕي كَٔیي ( ٔ۴۳۶ـ )ٔ۲ٖ۲گلضَ« :ظَیّٖ طکخيم ىحٍٔیٍ ٔ ٍٔحٌکخٖٔ هٕى ٖٔ،
هٕىهٕحْٗ ٓخىِنٕكخَّٖ حَٔخٌ ٍح ٍٕٓح کَى.
ٖٔٔ۴ كکًض َُٕىِْى :پیيحیٖ حَٔخٌ
ٕٓ
ـــــــــــــــــــــــــــ
آكم فلوذ ّ هوآى
ــــــــــــــــــــــــــــــ
ٔٔ۴4 كکًض یگخَّ
هوآى ّ فلوذ آكم
پیٖ يٗگَكض ،حٔالً يًٕ٘ل ئٍَ ُيخٌ يٗگ٘ض ٔ ًَٗطٕحَٔض حػَحص هطؼٗ
گٌٗض ُيخٌ رَ هٕى ٍح هُؼٗ کُي .ػخَیخ ً رَ كـى آٌ حكِٔىِ يٗٗي کّ هٕى يٕؿزخص
ّللا كَحْى يٗکَى ٔ حُ َ١كٗ ،هٕى حُ ًٕٗنیض ٔ َٕػٗ ػَٔ ٔ كَؽ رَحٖ ههن ّ
طؼًیى رخُ يٗيخَي .يخَُي رٔیخٍٖ حُ ىیگَ ٛلق ٔ يُخرغ ىیُٗ کّ طُٓخ رَحٖ ًٗخٍی
هخ ٙهخرم حٓظلخىِ رٕىِ ٔ حُ ىٓظَٓٗ ػًٕو رّىٍٔ حٓض.
پْ هَآٌ يـیي یک کظخد ُكکًٗ ٔ حػظوخىٖ حٓض ،کظخد «حیًخٌ» حٓض )ٔ(.کّ
ْيف حٛهٗ آٌ کًک رّطؼییٍ ٍٔحر ٢حَٔخٌ رخ ْىَٕع هٕیٖ ٔ ٓخیَ پيیيِْخٖ
پیَحيٌٕ هٕى رخٗي« .هَآٌ آييِ طخ حَٔخٌ رٔخُى» ٔ يؼظوي حٓض ٔهظٗ کّ حَٔخٌ ٓخهظّ
ٗي ٔ هٕى ٍح ُٗخهض؛ الؿَو ىَزخل ُٗخٓخیٗ حٗیخء ٔػٕحٍ ٝپیَحيٌٕ هٕى َیِ ٍكظّ
ٔ حُ ٍحِ طـَرّ ٔ طل ّکَ ٔ آُيخیٖ ،رُّٗخهض هٕحَیٍ حٗیخء َخیم هٕحْي ٗي .هَآٌ
کَیى يیهیٌْٕخ ؿهي کظخد ْٔظٗ ٍح ىٍ حیٍ یک آیّٖ کٕطخِ هال ّٛکَىِ حٓض« :يخ
آًٓخٌْخ ٔ ُيیٍ ٔ آٌچّ ریٍ آٌ ىٔ حٓض ٍح ههن َکَیى ،يگَ رَ حٓخّ كن ٔ
ص َٔ ْحْل َ ٍْ َ
َ َٔ ٝيخ ٔ ًَ َخٔح ِ كویوض ٔ يٓهض يؼیٍ = أ َ َٔنَ ْى یَظَلَ َک َُٔح كِی أََلُ ِٔ ِٓى ۗ َيخ َههَنَ َ
ّللاُ حن َ
خء ٍَ ِرّ ِٓ ْى نَ َکخكِ ٌََُٔ »۴ :ٖٓ ، ٔ ًًّٗ ۗ َٔ ِا ٌَ َکؼِی ًَح ِ ّيٍَ حنَُ ِ
خّ ِر ِهوَ ِ َر ْیَُ ُٓ ًَخ ِا َال رِ ْخن َل ّ ِ
ن َٔأ َ َؿ ٍم ُّي َ
هَآٌ حػظوخى ىحٍى کّ ؿٔض ٔؿٕ رَحٖ ک٘ق ػهم ،حُ حيٍٕ ؿَیِٖ ٔ ؿِء ًحص
رَ٘ حٓض ،كخل آٌکّ «حیًخٌ» یک حَظوخد حٓض؛ ٔحٟق حٓض کّ ػهى ٔ حیًخٌ نِٔيخ ً
ٔ حُ حرظيح ْىآؿٕٕ َیٔظُي؛ ح ّيخ يٗطٕحَُي طٕأو َٕٗي ،یخ يُلک حُ یکىیگَ كَکض
کُُيْ .يف هَآٌ حُ پَىحُٕ رّئخثم ١زیؼٗ آٌ َیٔض کّ ؿِثیخص ػهى ٍح طَ٘یق
کُي ،رهکّ آٌ حٓض طخ پیَٕي يیخٌ ػهى ٔ حیًخٌ رَهَحٍ ًَخیي ٔ .رَ٘ ٍح رخ كَحٕٖٓ
يلٕٔٓخص يَطزٓ ٢خُى .رّػزخٍص ىٔو :حُ يُظَ هَآٌ کَیى ٔ ىیگَ ػوالٖ ػخنى،
ىحَٖ ،یخ َيحَٔظٍ ػًٕو يَىو َٔزض رّػهٕو ىهیوّ ـ يؼالً ـ حیٍکّ آد حُ چُي ػَُٜ
طَکیذ یخكظّ ،یخ يٕحى ط٘کیم ىُْيِٖ الیّْخٖ كٕهخَٗ ؿٕ ُيیٍ حُ َٕع چیٔض؛
طؤػیَٖ چُيحٌ ٍٍٔٗ رَ َُيگٗ آَخٌ َيحٍى؛ ح ّيخ ػيو حػظوخى رَ٘ رّيزيأ ٔ يؼخى ،ػيو
حػظوخى حٔ رَّظخٍص ٔ كٔخدٍٓٗ ىٍ ٍُٔ ٍٓظخهیِ ،ػيو پخرُيٖ ،رّكالل ٔ كَحو
ٰانٓی ٔ ٓخُٔکخٍ حهالهی ...يُظؾ رّطـخُٔ رّكوٕم ْىَٕع يٗگَىى ٔ َُيگٗ
ؿخيؼّٖ رَٖ٘ ٍح ؿُٓى هٕحْي کَى.
حیٍ يطهذ ٔحٟق حٓض کّ ىٍ ؿٕحيغ ػوذيخَيِ ٔ كخهي كَُْگ ييَٗ ،الهیيٖ ٔ
اليٌْزٗ آكظٗ رٍِگ حٓض چُخٌکّ حُ رَ٘ ىٔپخ ،ؿخٍَٕٖ كٕمحنؼخىِ هطََخک
ٔٔ۴۰ كکًض ریٔظى :هَآٌ ٔ ههوض آىو
يٗٓخُىًْ .خٌ ٓوٍ «پٕيپَٕخ طظٔٗ» ىٍ يٍٕى «هخٌَٕ حهالهٗء طٕأو رخ يـخُحص ٔ
پخىحٕ كٕم ١زیؼٗ ،رَحٖ کُظَل رَ٘» ىٍ ًّْؿخ يٍٕى ىحٍى .رَ٘ ًْیٍ حٓض.
رّطؼزیَ ظَیلٗ« :رَ٘ هطََخکطَیٍ ؿخٍَٕ ٍٖٔ ُيیٍ حٓض ،چٌٕ
رَ٘ يُٓخٖ آگخْٗ ييَٗ ،یخ حػظوخى ىیُٗ ٔ ٓخُٔکخٍ حهالهی ٍح رزیٍ کّ
يٗحَيی٘يِ ».
ىٍ يیيحٌْخٖ ٕٓى ٔ ٍهخرض ٔ كٔخىص ٔ هٕٜيض ٔ حَظوخوؿٕیٗ چّ يٗکُي.
پْ َُـیَٖ کّ رَحٖ حٔ الُو حٓض ،رخیي هیهٗ يلکى رخٗي.
ْيف حٛهٗ هَآٌ حیٍ حٓض کّ رخ حٍحثّٖ ٓخُٔکخٍ حهالهٗ ،حُ طزيیم ٗيٌ
«رَ٘» رّ"حكؼٗ" پیٖگیَٖ ًَخیي ٔ ىٍ پَطٕ طؼخنیى هٕى حَٔخٌ ٍح رّيوخو «هالكض
ٰانٓی» هٕیٖ طٕؿّ ىْي .يؼهٕو حٓض کّ طؤيیٍ حیٍ ْيف حُ َ١ین َٗف ٔ ریخٌ
طَکیزخص ،ؿِثیخص ٔ هٕح ٙيخىِ كخٛم ًَی ٕٗى؛ رهکّ طُٓخ حُ َ١ین طلکیى يزخَٗ
حػظوخىٖ رَ٘ َٔزض رّحيَ يزيحء ٔ يؼخى ٔ ٓخُٔکخٍ حهالهٗ رّىٓض يٗآیي.
رخ حیٍ يوييّ يٗطٕحٌ ىحَٔض کّ َظَ هَآٌ کَیى ىٍ يٍٕى چُي ٔ چٌٕ پیيحیٖ
حَٔخٌ ٔ ىیگَ يٕؿٕىحص َُيَِٛ ،كخ ً ریخٌ ًَخىیٍ ،آٌْى حُ پ٘ض ػیُک يظؼهن
رّهٕى حٓض .يغًحنک ػـذ آٌحٓض کّ يؼخٍٟخص آیخص هَآٌ ىٍ يٍٕى ههوض حَٔخٌ،
يیيحٌ ٔٓیؼٗ ؿٓض ََْٕع َٗف ٔ طلٔیَ حُ يٕٕٟع گٕ٘ىِ حٓض .چُخٌکّ كلٕنٗ
حُ پیٕ٘حیخٌ ىیُٗ ،هَآٌپژْٔخٌ ٔ يظل ّکَحٌ ىیٍرخٍٔ ،طٕحَٔظّحَي حظٓخٍحص هَآٌ کَیى
ىٍ ه ٕٜٙپیيحیٗ حَٔخٌ ٍح رخ ک٘لیخص ؿيیي ػهًٗ ،هخَ ّٛظَیّٖ "طکخيم"
حَطزخم ىُْيَٗ .ف حیٍ يطهذ ىٍ روٖ گٌٗظّ آيي.
حُ ظٕحَْ یکگَِٔ حُ آیخص َٗیلّ ،ههوض ىكؼٗ آىو حٓظلخىِ يٕٗٗى؛ ىٍ
كخنٗکّ ،ىٓظّٖ ىیگَ حُ آیخص ،ههوض طکخيهٗ حٔ ٍح حكخىِ يٗکُُيْ .ىچُیٍ ْٔظُي
آیخطٗ کّ ىٍ گَِْٔخٖ رؼيٖ هَحٍ يٗگیََي ٔ ریٖطَ يُل َٜرّریخٌ حٓظًَحٍ َٔم
آىيٗ ٔ طٕٛیق هٕٜٛیخص حٔ حٓض .حنظلخطی رَّلِٕٖ پیيحیٗ حٔ َيحٍى .يخ ىٍ حیٍ
روٖ يٗهٕحْیى رخ حٓظلخىِ حُ َظَحص حػخظى ،ریٍ ًّْٖ آیخص يَرٕ ّ١ؿًغ کُیى طخ
یگخَّگٗ يؼُٗ رّىٓض آیي .يٓىطَیٍ ٍٔٗٗ کّ يخ رَحٖ َیم رّحیٍ ْيف رّکخٍ
هٕحْیى رٔض ،هخػيِٖ ٕ١نٗ حٓض کّ كخٛم يطخنؼّٖ يُظى ٔ ٓیٔظًخطیک حُ
َ١ین رٍَٓٗ َْیک حُ آیخص ىٍ ٕ١ل ْى يٗرخٗي ٍٖٕ١ .کّ َْگَِٔ حُ آیخص
َٗیلّ ریخٌگَ یک ىٍِٖٔ هخ ٙحُ يَحكم ٕ١الَٗ ٔ پیچیيِٖ َُيگٗ رَ٘ حُ آؿخُ
طخ طکٕیٍ حٔ رخٗي .رخ حطوخً حیٍ يظيْ ،ى طؼخٍ ٝرئٖ آیخص يَطلغ يٕٗٗىْ ،ى ٍحُْخ
ٔ يَحكم يوظهق طکخيم طخٍیوٗ كیخص (حُ يَؿخٌ طخ حَٔخٌ) گٕ٘ىِ هٕحْي ٗي.
ٔٔ۴۴ كکًض یگخَّ
هَآٌ کَیى يَحكم يوظهق پیيحیٖ ٔ ٍٗي كیخص ،رّٔیژِ «حَٔخٌ» ٍح ٗ١آیخص
گَٕخگٌٕ ریخٌ کَىِ حٓض کّ ىٍ ؿخٖ ؿخٖ حیٍ کظخد پَحکُيِ يٗرخٗي .پژُْٔيِ رخیي
رظٕحَي حیٍ آیخص ٍح حٓظوَحؽ ٔ گَىآٍٖٔ ًَٕىِ ٔ َْ آیّ ٍح يخَُي هطؼخص پخُل ىٍ
ؿخٖ يُخٓذ هٕى هَحٍ ىْي؛ ريیٍطَطیذ ٓخهظًخٌ طخٍیوٗ كیخص ٔ طکخيم رَ٘ ٍح
طکًیم کُي .حْم كٍ رّىٍٓظٗ هٕحُْي پٌیَكض کّ رخ گِیُٖ یکچُخٌ ٍٕٔ
ٓیٔظًخطیکْ ،یچ َٕع طلًیم ًُْیض ،رَآیخص َٗیلّٖ هَآَٗ ٍٕٛص ًَٗگیَى .ىٍ
ؿیَ حیٍ ٍٕٛص حگَ آیخص يَرٕ ١رّههوض آىو ٍح رّ ٍٕ١پَحکُيِ ىٍ ػَْ ٝى ،ؿيح
حُ یکىیگَ ٔ ػخٍٖ حُ حٍطزخٓ ١یٔظًخطیک يٍٕى رٍَٓٗ هَحٍ ىْیى ًٍٟ ،حیٍکّ
رّْیچ َظیـّٖ ػهًٗ ًٍَٗٓیى ،گَكظخٍ ط٘ظض ًٍْ ٔ آٗلظّگٗ ٍأٖ يٗگَىیى.
پیٖطَ ىحَٔظیى کّ حػظوخى رّههوض ىكؼٗ ؿخَيحٍحٌ ،هزم حُ حیٍکّ حُ ظٕحَْ آیخص
هَآٌ کَیى حٓظلخىِ ٕٗى ،رخ َٛحكض ٔ ٓخىِگٗ طًخو ىٍ ػٓيیٍ آييِ حٓض .آٌ ىٔ
کظخد ػٓي کٍٓ ىحٍحٖ ػزخٍحص ٔحٟق ٔ ََٛ ٚیقحَي ،يخَُي هَآٌ ىحٍحٖ يظ٘خرٓخص
َیٔظُئ .هظٗ ٓوٍ حُ هَآٌ ىٍ يیخٌ حٓض ،رخیي َْیک حُ کهًخص ٔ آیخص آٌ حُ يُظَ
ىهین ٔ ًّْؿخَزّ ،حُ َٕع آٌچّ کّ ىیَیُُّٗخٓخٌ ىٍرخٍِٖ یک هطؼّ ُٓگ كٔیهٗ
رّکخٍ يٗرََي ،يٍٕى طٕؿّ ٔ کُکخٕ ٔحهغ ٕٗى .حیٍ رّىنیم ٔؿٕى يظ٘خرٓخص حٓض.
ُْگخيٗ کّ هَآٌ حُ ُرخٌ ًحص حنْٕٗ يٗكَيخیي «كویوظخ ً حَٔخٌ ٍح ىٍ ُكًض ٔ
ٔخٌَ كِی َکزَيٍ »4 :۲ٓ ،هطؼخ ً يؼُٗ آیّ حیٍ َیٔض کّ ىٕٗحٍٖ آكَیيو = نَوَ ْي َههَ ْوَُخ ْ ِ
حإلَ َ
«كَحیُي ههوض حَٔخٌ ػًهٗ طٕأو رخ ُكًخص ٔ ىٕٗحٍٖ رَحٖ هيح رٕىِ حٓض».
رهکّ حیٍ ٍَؾ ٔ ٗکُؾ ،حٗخٍِ رّئجٕنیض حَٔخٌ ىحٍى کّ يلٕٜل حٍگخَیٔى
پیچیيِ ٔ كٔخٓیض رخالٖ حٔ َٔزض رّٓخیَ گَّْٕخٖ كیخص يٗرخٗي .یؼُٗ طٕهغ
ئجٕنیضپٌیَٖ حُ حَٔخٌ رَحرَ رخ حٍُٕ ٔؿٕىٖ حٔ حٓض .ىٍ حیٍ يزلغ ،يطخرن رخ
ٍٕٔ يُظوذ هٕىَ ،ظَ هَآٌ کَیى ىٍرخٍِٖ چگَّٕگٗ ٔ يُ٘ؤ پیيحیٖ كیخص حَٔخَٗ
ٍح رّٖٗ يَكهّ ىٓظّرُيٖ يٗکُیى ،حرظيح آٌ گَِٔ حُ آیخص ٍح يٍٕى رٍَٓٗ هَحٍ
يٗىْیى کّ ظخَْ آٌْخ ىالنض رّيُ٘ؤ ٔحكي كیخص (ٔ رخنٍَٔ٠س) حٛم طکخيم ىحٍى.
يلخْیى حیٍ گَِٔ حُ آیخص ٍَٟٔطخ ً ئظهِو ٔؿٕى حَٔخٌْخٖ هزم حُ آىو َیِ
يٗرخٗيٓ .پْ ىٓظّْخٖ حُ آیخص َٗیلّ ٍح ىٍ ٕ١ل ْى رٍَٓٗ يًَٗخثیى طخ ئؤنّٖ
«ُيخٌ» ىٍ كَحیُي طکخيم حَٔخٌ َیِ كم ٕٗى .حُ حیٍ َ١ین ،يؼًخٖ ههوض آىو حُ ىیي
ٔٔ۴۲ كکًض ریٔظى :هَآٌ ٔ ههوض آىو
هَآٌ َیِ ٍٍٔٗ يٗگَىى .ريیٍطَطیذَ ،ظَ هَآٌ کَیى ىٍرخٍِٖ پیيحیٗ حَٔخٌ ىٍ
هخنذ ٖٗ يَكهّٖ حٓخٓٗ ،رّهَحٍ ًیم هخرم رٍَٓٗ حٓض:
ًکَٖ َزٕى؛ رّطلوین يخ ههن کَىیى حَٔخٌ ٍح حُ «َطلّٖ حي٘خؽ» = (َطلّٖ يوظه٢
ٔ رٗكْ ٔ ٗؼٍٕ) طخ پٍَٔىِ ٕٗى = (َزظهیّ) ٓپْ ُٕٗح ٔ ریُخیٖ ٓخهظیىٍ ٔ ،حِ
ىٍٓض ٍح رّحٔ َ٘خٌ ىحىیى ،يٗهٕحْي ٗخکَ رخٗي ،یخ کخكَ.
حُ ظخَْ حیٍ آیخص َٗیلّ يٗطٕحٌ چُیٍ رَىحٗض کَى کّ ػيِٖ حُگَّْٕخٖ
كیخص ،پْ حُ حیٍکّ ٗ١يیهیٌْٕخ ٓخل ،رّحَيحُِٖ کخكٗ طکؼَّ ٔ طکخيم یخكض؛ آٍحو
آٍحو هٕى ٍح حُ ىٍیخ رّٓخكم ک٘یيِ ٔ ىٍ حرظيحء هٜهض ىُٔیٔظٗ کٔذ ًَٕىٓ .پْ
رّئٍَ ُيخٌ ؿٓخُ طُلٔٗ آَخٌ يظلٕل ٗيِ ٔ رخ َُيگٗ ىٍ ه٘کٗ يطخروض یخكض.
ٔحٟق حٓض کّ حیٍ ىٍِٔ ٓخلْخٖ ُیخىٖ ٍح ىٍ رَگَكظّ ٔ ٍیِكخکظٍْٕخٖ
رًٗٗخٍٖ ٍح رّیخٍٖ ١هزیيِ حٓض.
گًخٌ يٍٗٔى آیخص كٕم ریخٌ حیٍ ىٍِٔ حُ َُيگٗ رَ٘ رخٗي ،چٌٕ ىٍ آیّٖ رؼي
ٛلزض حُ «َطلّٖ حي٘خؽ» (يوظه ٔ ٢رٗكْ ٔ ٗؼٍٕ) يٕٗٗى .رّطؼزیَٖ يٗطٕحٌ
آٌٍح رّ«ژنّٖ» ىٍیخیٗ طؼزیَ کَى کّ ُُْٕ ىحٍحٖ حٓظوٕحٌ ٔ حَيحوْخٖ ٓلض ٔ
يلکى َ٘يِ حٓضَ« .طلّٖ حي٘خؽ» هطؼخ ً حٗخٍِ رّ«يُٗ» ٔ «نوخف» َيحٍىُ ،یَح
حٗخٍِ رّههوض َٕع حَٔخٌ يٗکُي ،ىٍ كخنٗکّ ،ػًم نوخف ىٍ كَحیُي حيظيحى َٔم رَٖ٘
ٔحهغ يٕٗٗى .پْ «َطلّٖ حي٘خؽ» یک يَكهّ حُ طکخيم رَ٘ ٍح رخُگٕ يٗکُي کّ
يُوطغ حٓض ٔ ٓپَٖ ٗيِ حٓض.
آیّٖ ىٍ هَآٌ ٔؿٕى ىحٍى کّ َ٘خٌ يٗىْي َُيگٗ حؿيحى رَ٘ ىٍ ٕٓحكم ىٍیخْخ
ٰٗ ٠أ َ َؿ ًال ۖ َٔأ َ َؿ ٌم ٔ رخطالمْخ رٔیخٍ ٕ١الَٗ رٕىِ حٓض َٕ ُْ « :حنَ ٌِی َههَوَ ُکى ِ ّيٍ ِ١ی ٍٍ ػ ُ َى هَ َ
ٔ ًًّٗ ِػُيَُِ ۖ ػ ُ َى أََظ ُ ْى ط ًَْظ ٌَََُٔ »ٕ :۶ ،حُ هَیُّٖ «حؿم ئًٗ ػُيِ = ييص يؼیٍ ىٍ ُّي َ
پیٖ حٔ حٓض» طٕحٌ كًٓیي کّ حیٍ ييص آٌ هيٍ ييیي رٕىِ حٓض کّ رخ يُطن ٍیخٟٗ
رَ٘ هخرم حكٜخء َیٔض .ىٍ حیٍ يَكهّ کى کى ىحٍحٖ ؿٓخُ طُلٔٗ گَىیيِ ٔ رّطؼزیَ
هَآٌ «ههن ؿيیي» یخكض ّٓ .آیّٖ كٕم حٔالً ي٘وٜخص ٔ كخل ٔ ْٕحٖ ٕٓحكم
ىٍیخْخ ،يَىحدْخ ٔ رخطالمْخ ٍح طَٓیى يٗکُي؛ ػخَیخ ً رّؿٓض حیٍکّ طلٕل ىٍ حیٍ
ىٍِٔ ،حػى حُ طُلْ ،طـٌیّ ،طٕنیي يؼم ٔ ؿیَِ ،رٔیخٍ يٓى ٔ حٓخٓٗ رٕىِ حٓض؛ هَآٌ
حُ آٌ رّػُٕحٌ «ههوض» طؼزیَ كَيٕىِ حٓض .ؿيّح ً ههوض ؿيیي ْى رٕىِ ،چّ طلٕنٗ
رخالطَ حُ حیٍکّ «يٕؿٕى آدُٖ ،رّه٘کُٖ يزيل گَىیي» کًخ حیٍکّ ىٍ حٓظًَحٍ
ٔخٌَ ِي ٍْ َٔم آىيٗ ،حُ يُٗ ٔ «َطلّ» َیِ نلع "ههوض" رّکخٍ ٍكظّ حٓضَ « :ههَنَ ْ ِ
حإل َْ َ
َٜی ٌى ُيزِی ٌٍ»4 :ٔ۶ ، طلَ ٍش كَبًَِح ُْ َٕ ه ِ َُ ْ
يَحكم يوظهق ٍٗي ؿُیٍ ىٍ ٍكى يخىٍ َْکيحو رّطُٓخیٗ «ههوض» هٕحَيِ ٗيِ:
طلَشً كِی هَ ََ ٍحٍ َي ِکی ٍٍ ،ػ ُ َى َههَ ْوَُخ ٓ َالنَ ٍش ِ ّيٍ ِ١ی ٍٍ ،ػ ُ َى َؿؼَ ْهَُخُِ َُ ْ ٔخٌَ ِيٍ ُ « َٔنَوَ ْي َههَ ْوَُخ ْ ِ
حإلَ َ
خو نَلْ ًًخ ػ ُ َى أَََ٘ؤََْخُِ ظ َ ٔ ََْٕخ ْحن ِؼ َ ظخ ًيخ كَ َک َ٠ـَشَ ِػ َ ٠ـَشً كَ َوهَ ْوَُخ ْحن ًُ ْ ػهَوَشً كَ َوهَ ْوَُخ ْحن َؼهَوَشَ ُي ْ طلَشَ َ حنُُّ ْ
ک نَ ًَ ِیّظٌَُٕ ،ػ ُ َى اََِ ُک ْى یَ ْٕ َو ْحن ِویَخ َي ِشٔ ٍُ ْحنوَخ ِن ِویٍَ ،ػ ُ َى اََِ ُکى رَ ْؼيَ ًَٰ ِن َ ّللاُ أَكْ َک َ خٍ َه َْهوًخ آه َََ ۚ كَظَزَ َ
ن ؿَخكِهِیٍَ ٕٔ :ٕٖ،ـ »ٔ۰ ػ ٍِ ْحنو َْه ِ ََ ١حثِنَ َٔ َيخ ُکَُخ َ ٓ ْز َغ َط ُ ْزؼَؼٌَُٕ َٔ ،نَوَ ْي َههَ ْوَُخ كَ ْٕهَ ُک ْى َ
ىٍ َظَ ىحٗظّ رخٗیى کّ ریٍ ههوض "َٕع" حَٔخٌ ،کّ رّپُيحٗض هَآٌ حُ « ِگم»
ٓخهظّ ٗيِ ،رخ ههوض "كَى" حَٔخٌ کّ حُ «َطلّ» ٓخهظّ ٗيِ ،ىٍ ریخٌ هَآٌ طلخٔطٗ
رٔیخٍ حٓض .آیّٖ كٕم حنظلخص رَّْىٔ يٍٕى ىحٍىٗ .خْي يؼخل آٌؿخ حٓض کّ ىٍ حیٍ
آیّ رَحٖ َْيَكهّ حُ ٍٗي ؿُیٍ ،ؿيحگخَّ ػُٕحٌ ههوض ىحىِ ٗيِ حٓض .پْ ،يٗطٕحٌ
َظیـّ گَكض کّ حُ يُظَ هَآٌ کَیىَُ ،يگٗ ىو رّىو ،ههوٗ رؼي حُ ههن يٗرخٗئ ،
ػًم ههوض رّیکزخٍِ آؿخُ ٔ حَـخيٗ َيحٗظّ ،رهکّ چٌٕ آد ؿٕٖ «َٕ َٕ» يٍٗٓي.
ْکٌح ىٍ يٍٕى هیِٕ يـيى آىيٗ ىٍ ٍُٔ ٍٓظخهیَِ ،یِ کهًّٖ "ههوض" رّکخٍ
ن َؿ ِيیيٍ»ٔ۳ :۳ٓ ، ن ْحْل َ َٔ ِل ۚ َر ْم ُْ ْى كِی نَز ٍْْ ِ ّي ٍْ ه َْه ٍ رَىِ ٗيِ حٓض« :أَكَ َؼ ِییَُخ ِر ْخنو َْه ِ
ىٍ ٍٕٛطٗ کّ رُخ رَّٛحكض هٕى هَآٌ ،حَٔخٌ ٍُٔ ٍٓظخهیِ ىهیوخ ً َلْ ًْیٍ
كَىٖ حٓض کّ ىٍ حیٍ ىَیخ ههن ٗيَُِ ،يگٗ کَىِ ،هیَ ٔ َٗ رـخ آٍٔىِ ٔ ،هیِٕ
يـيى حٔ يخَُي ریيحٍ ٗيٌ حُ هٕحد حٓض ،طخ كٔخد حػًخل هٕى ٍح پْ ىْي؛ َّههن
ؿيیي حٓض .حگَ ههن ؿيیي رخٗي کّ ػٌحد ٔ ػوخد يؼُٗ َيحٍى ،ح ّيخ هَآٌ يٗكَيخیي:
ٕٔٔ۲ كکًض یگخَّ
«آٌ یک ههن ؿيیي حٓض ».ىٍ ٍٕٛطٗ کّ حگَ آٌٍح «ههن ؿيیي» رّيلٕٓو ػَكٗ
رگیَیى ،حٛالً هیَ ٔ َٗ ٔ ػٕحد ٔ ػوخد ْیچ يٍٕى ٔ يلٕٓيٗ َوٕحْي ىحٗض .حگَ
ههن ؿيیي يٗرٕى ،يٕٕٟع رٓ٘ض ٔ ؿُٓى ٔ ٓخیَ كکًضْخٖ يُٕ ١رّػخنى آهَص
رٗيلٕٓو يٗٗي .پْ َظیـّ حیٍ يٕٗٗى کّ حگَ روٕحْیى رّطهوٗ يطهٕد حُ رلغ
يَرٕ ١رّههوض حَٔخٌ رَٓیى ،رخیي ىٍک ىٍٓض حُ کهًّٖ «ههن» ىٍ ٔؿِٕ يوظهق
آٌ رّىٓض آٍٔیى .هٕى هَآٌ يـیي يخ ٍح رّىٍک حیٍ حيَ كَح يٗهٕحَئَ « :هَ ْي َههَوَ ُک ْى
حٍح ٔ = ٔ4 :۰ٔ ،رّطلوین ًٗخ ٍح ىٍ چَِْٓخٖ يوظهق آكَیيیى ».هطؼخ ً يُظٍٕ أَ ْ
ً َٕ ١
حُ «حٕ١حٍ» طلخٔص چَِْٓخ ٔ ٍٕٛصْخی ظخَْٖ حكَحى آىيٗ َیٔض ،کّ حُ
ريیٓیخص يٗرخٗي ٔ ٗؤٌ هَآٌ حؿم حُ پَىحهظٍ رّآٌ حٓض .رهکّ يوٕٜى ًْخٌ يَحكم
ٔ «ططٍٕ» ههوض رخٗي کّ َٕع رَ٘ حُ آؿخُ طخ کٌُٕ پ٘ض َٓ َٓخىِ حٓض.
حیٍکّ هخنذ ٔ ْیؤص ي٘و ٚهٕیٖ ٍح ریخري ،رٍّٕٛص ًٍحص پَحکُيِ ىٍ ىل هخک
هَحٍ ىحٍى .آٌ ًٍحص يزيل رّگیخِ ٔ گیخِىحَّ ٗيِ ٔ هٍٕحک حَٔخٌ ،یخ كیٕحٌ يٕٗٗى،
حَٔخٌ رخ هٍٕىٌ گیخِ ٔ گیخِىحَّ ٔ َیِ گٕٗض كیٕحٌ؛ ىحٍحٖ َطلّ يٗگَىىَ ،طلّ
پْ حُ حَظوخل ىٍ ٍكى يخىٍ َیِ حُ چیِْخٖ طـٌیّ يٗکُي کّ ىٍ حٛم ىحٍحٖ يُ٘ؤ
هخکٗ حٓضٔ .هظٗ رّىَیخ يٗآیي ،رخُ ْى حُ يُخرغ هخکٗ يظـٌٖ ٗيِ ٔ ٍٗي يٗکُي:
«ٓالنشٌ يٍ ١یٍ = كَ٘ىِٖ حُ ِگم (ٗیَِٖ حُ ِگم ًْیٍ يؼُٗ ٍح رّىٓض
يٗىْيٓ ».النشٌ يٍ ١یٍ = َطلّٖ کّ حُ ػٜخٍِٖ ِگم گَكظّ ٗي .يخَُي ػٔم کّ آٌ
ْى ػٜخٍِٖ حُ ِگم ٔ ُگم حٓض.
يٕنٕٖ حیٍ كَحیُي پیچیيِ ٍح رخ َُ َرَىٓظٗ هخ ٙهٕى ریخٌ كَيٕىِ حٓض)ٕ(.
يطخرن رخ آیّٖ َٗیلّٖ ىیگَ ،ریٍ كؼم ،ههن ،طٕٜیَ ٔ ،طٕٔیّٖ حَٔخٌ كٕحٛم
ُيخَٗ رٔیخٍ ُیخىٖ َٛف ٗيِ حٓض ،حیٍ آیّ رّٕٟٔف ًَخیخٌ يٗٓخُى کّ
«طٕٜیَ» حَٔخٌ رؼي حُ ههوض حٔ ٔحهغ ٗيِ حٓض .حُ آٌؿخ کّ کهًّٖ «ػ ّى» ػطق
طَطیذ حٓض؛ يٗطٕحٌ پٌیَكض کّ يیخٌ ههن ٔ طٕٜیَ ييص ُيخَٗ گٌٗظّ حٓض:
«رّطلوین ًٗخ ٍح ههن کَىیىٓ ،پْ يٍٕٜطخٌ ٓخهظیى ،پْ حُ آٌ رّيالیکّ
ٍََْ َٕ ٛخ ُک ْى ػ ُ َى هُ ْهَُخ ِن ْه ًَ َالثِ َک ِش ح ْٓ ُـي ُٔح ِآلىَ َو
گلظیى کّ رّآىو ٓـيِ کُُي = « َٔنَوَ ْي َههَ ْوَُخ ُک ْى ػ ُ َى َ
خؿ ِيیٍَ »ٔٔ :۰ ، ٔ ِ ٔ َـئُح اِ َال اِ ْر ِهی َ
ْ نَ ْى یَ ُکٍ ِ ّيٍَ حن َ كَ َ
رّهٕل هَآٌ ػًم طٕٔیّ ىٍ يٍٕى حَٔخٌ ٗ١ىٔ يَكهّ حَـخو گَكظّ ٔ يٗگیَى:
ٔ ـ يَكهّٖ َؤض طٕٔیّ ىٍ رئ ههوض َٕػٗ (طؼییٍ ْٕیض َٕػی):
ـ «آٌگخِ کّ پٍَٔىگخٍ طٕ رخ يالیکّ گلض کّ يٗهٕحْى رَٖ٘ حُ هخک ریخكَیُى،
َْگخِ حٍٔح آٍحٓظّ ًَٕىِ ٔ حُ ٍٔف هٕى ىٍ حٔ ىيیيو ،پْ ریخكظیي ٔ رَحٔ ٓـيِ کُیي:
ٌٕ ،كَبًَِح ٜخ ٍل ِ ّي ٍْ َك ًَب ٍ َي ُُْٔ ٍْ ٛه َک ِن ْه ًَ َالثِ َک ِش ِا َِّی هَخ ِن ٌن َر٘ ًََح ِ ّيٍ َ = « َٔ ِا ًْ هَخلَ ٍَرُّ َ
خؿ ِيیٍَ »ٕ۲ :ٔ۳ ، ٓ ِ ٔكی كَوَؼُٕح نَُّ َ ٓ َٕ ْیظُُّ َََٔلَ ْوضُ كِی ِّ ِيٍ ٍُّ ِ َ
رخُ ْى حُ حیٍ آیّ يٕٕٟع «ُيخٌ» يلٕٓو يٕٗٗى .حُ آٌؿخ کّ آیّ هزَ حُ
هٜي حنْٕٗ يزُٗ رَ "ههوض رَ٘" يٗىْي ،يزیٍ یکٗ حُ ىٔ حكظًخل ُیَ حٓض:
حنق ـ یخ ىًٍْخٌ يٕهغ گَّْٕخٖ حُ حؿيحى رَٖ٘ ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ ٔؿٕى ىحٗظّ ٔ
ًحصهيٓٗ هٕحٓظّ رخ حٓظوالف آٌْخ رَٖ٘ رّٔؿٕى آٍٔى .یک حكظًخل آٌحٓض کّ
يوخنلض يالیک َّ رخ حٛم ههوض رَ٘؛ کّ رخ حٛم ؿؼم ههیلّ رٕىِ ٔ يالیک گًخٌ
رَىَي کّ رَ٘ی رخ حیٍ هٕٜٛیخص َلٔخَی ٗخیٔظّگی هالكض ٰانٓی ٍح َيحٍى.
د ـ ی خ آٌ رَٖ٘ يؼٕٓى ىٍ ػهى حُنٗ ًحص حنْٕٗ هَحٍ ىحٗظّ ٔ طخ آٌ يٕهغ
يظؼیٍ َ٘يِ رٕىِ ـ ٍٖٕ١کّ رؼيح ً هٕحْیى ىیي ـ حُ ریخٌ ًَخىیُی چٌٕ پَٖٓ يالیکّ
چُیٍ رَىحٗض يٕٗٗى کّ حكظًخل حٔل ىٍٓض حٓض.
ٕ ـ يَكهّٖ ىٔو طٕٔیّٖ رَ٘ ىٍ ىٍٔحٌ ؿُیُٗ (طؼییٍ ْٕیض ٗو:)ٜٗ
ػهَوَشً ی یُ ًُْ َٰٗ ،ػ ُ َى َکخٌَ َ طلَشً ِ ّيٍ َيُِ ٍ ّ ک َُ ْٓيًٖ ،أَنَ ْى َی ُ ک ُ خٌ أٌَ یُظْ ََ َ ٔ ُ ذ ِْ
حإلَ َ ٔ ُ* «أ َ َیلْ َ
ی ػهَ ٰٗ أٌَ یُلْ یِ َ ک رِوَخى ٍٍِ َ ْ ًَٰ ِن َ حنِ ْٔ َؿ ْی ٍِ حنٌَ َک ََ َٔ ْحْلَُؼ َ ٰٗ ،أَنَ ْی َ
ٔ َٕ ٰٖ ،كَ َـؼَ َم ِي ُُّْ َ كَ َوهَنَ كَ َ
ْحن ًَ ْٕط َٰٗ ٖ۶ :۰۳ ،ـ ٓ»4
ک ،كِی ک كَؼَيَنَ َ ٔ َٕح َ ک كَ َ ک ْحن َک َِی ِى ،حنَ ٌِی َه َهوَ َ ک رِ ََ ِرّ َ
خٌ َيخ ؿ َََ َ ٔ ُ * «یَخ أ َیُّ َٓخ ْ ِ
حإلَ َ
ک ۶ :۴ٕ ...ـ »۴ ٍٕسٍ َيخ َٗخ َء ٍَ َک َز َ َ ٛ ی ُ أَ ِّ
د ػ ُ َى ِيٍ َُّ ْ
طلَ ٍش ػ ُ َى ک ِيٍ ط ُ ََح ٍ خكزّ َٔ ُْ َٕ یُ َلخ ِٔ ٍُُِ أ َ َکلَ َْصَ رِخنَ ٌِی َههَوَ َ ِ ٛ * «هَخ َل نَُّ َ
ک ٍَ ُؿ ًال»ٖ۰ :ٔ۴ ، ٓ َٕح َ َ
يَحى حُ «ٍؿم» ىٍ حیٍؿخ «هٕىکلخیی» حٓض؛ ٍؿم {رّكظق حٔل ٔ ٟى ػخَی ٔ
ٓکٌٕ ػخنغ} حُ ٍؿم {رّکَٔ حٔل ٔ ٓکٌٕ ػخَی} حهٌ ٗيِ کّ ىٍ ػَری رّيؼُی
«پخ» حٓض ٔ رّحَٔخٌ رخنؾ ٔ ػخهم {حػى حُ ٌُ ٔ يَى} ح١الم يٗگَىى کّ رظٕحَي
ٍٔی پخی هٕى رخیٔظي ٔ حيٍٕ َُيگی هٕیٖ ٍح رّپیٖ رزَىٍ .ؿم يُلَٜح ً حََٜحف
رّيَى رٕىٌ َيحٍى؛ رّپَٔرچّٖ َٕؿٕحٌ کّ حُ َْ ؿٓض يظکی رّهخَٕحىِ ٔ ٔحنيیٍ
يٗرخٗي ٔ ْىچُیٍ رّحٗوخٓ ٙلیّ ٔ يـٌُٕ (ٔنٕ رخنؾ) «ٍؿم» گلظّ ًَٕٗٗى.
ٔٔ۲۳ كکًض ریٔظى :هَآٌ ٔ ههوض آىو
حگَ حیٍ ٔیژِگٗ ٗخيم آىو أرٕحنزَ٘ ْى رٕ٘ى ،ىیگَ ٗکٗ رخهٗ ًَٗيخَي کّ حٔ
َیِ حُ يیخٌ ؿًغ ْىَٕع هٕى حٛطیلخء ٗيِ حٓض .ظخَْ آیّٖ َٗیلّ ْى ًْیٍ يطهذ
ٍح حكخىِ يٗكَيخیي ،رئٌ حیٍکّ يؼخٍ ٝىحٗظّ رخٗي.
َکظّٖ ىیگَ ىٍ حیٍ ه ،ٕٜٙط٘زیّ ههوض ػیٔٗ ئیق رّآىو يٗرخٗي:
ٌٕ»۳۲ :ٖ، د ػ ُ َى هَخ َل نَُّ ُکٍ كَ َی ُک ُ
ّللاِ َک ًَؼ َ ِم آىَ َو ۖ َههَوَُّ ِيٍط ُ ََح ٍ ـ « ِا ٌَ َيؼ َ َم ِػی َ
ٔ ٰٗ ِػُيَ َ
= ًْخَخ كکخیض ػیٔی َِى هيحَٔي يخَُي كکخیض آىو حٓض کّ حُهخک ههن ٗي.
حیٍ طًؼیم هزم حُ آٌکّ ریخَگَ چگَّٕگٗ طٕني كَ٠ص ػیٔٗ رخٗي ،طؤکیي رَحیٍ
يطهذ حٓض کّ «ػیٔٗ َّهٕى هيح ،رم يوهٕم ٔ ػزي هيح يٗرخٗي» هَآٌ حُ حیٍ
َ١ین يٗهٕحْي پیَٔحٌ ػیٔٗ ٍح حُ حیٍ حٗظزخِ ریٌَٔ ریخٍٔى ،طخ حٔ ٍح هيح ،پَٔ
هيح ،یخ یکٗ حُ حهخَیى ّٓگخَّ َيحَُي .رهکّ كَى رَٖ٘ ريحَُي کّ حُ يیخٌ ؿًغ ًُْٕع
هٕى يٜطلٗ ٗيِ حٓض .گَْٔٗ حُ ئیلیخٌ ىٍرخٍِٖ ػیٔٗ ئیق ؿهٕ يٗکُُي ،حٔ
ٍح ىٍ ُيیٍ ٔ آًٓخٌ يزٕٔ ١حنیي ٔ كؼّخل يخی٘خء يٗىحَُي ،ىٍ يُخؿخص ٔ َیخیٖ
ٔحىػیّ ،حُ حٔ ١هذ ؿلَحٌ ٔ كٕحیؾ يٗکُُي ٔ ،طٕهغ ىحٍَي طخ ػیٔٗ ئیق رخ
حػَگٌحٍٖ رَگَىٕ کخثُخصٍٗ ،ظّٖ حيٍٕ ٍح رَّلغ حی٘خٌ طُظیى ًَخیي.
ٔؿِٕ ىیگَ طٕني ػیٔٗ آٌ حٓض کّ حٔ يخىٍ ىحٗض؛ رّ١ ٍٕ١زیؼٗ ىٍٔحٌ ؿُیُٗ
ٍح ىٍ ٍكى يخىٍ ٓپَٖ ًَٕى ٔ يظٕني ٗي .ىٍٔحٌ َُٕحىٖ١ ،لٕنیض ،کٕىکٗ،
َٕؿٕحَٗ ،ؿٕحَٗ ٔ يیخٌٓخنٗ ىحٗض .حگَ آىو َیِ حیٍگَّٕ رٕىِ حٓض ،ىیگَ ؿخٖ
كَف َیٔض .يطخرن رخ كٌُٕ حىرٗ ،ىٍ ط٘زیٓخص یک ٔؿّ کخكٗ حٓضٔ ،هظٗ يٗگٕثیى
«ُیيٌ کخالٓي» يُظٍٕ يخ طُٓخ ریخٌ ٗـخػض ُیي حٓض ٔ گََّ حٓي کـخ ٔ ٍؿم ٗـخع
کـخ؟ رخ چُیٍ ٔٛلَٗٔ ،زض ػیٔٗ رخ آىو َِىیکطَ حٓض ،طخ َٔزض حٓي رخ ٍؿم
ٗـخع .ریٍ آىو ٔ ػیٔٗ ىِْخ ٔ ٛيْخ ي٘خرٓض ٔؿٕى ىحٍى کّ َْیک رّطُٓخیٗ
يٗطٕحَي يُ٘ؤ ط٘زیّ هَحٍ گیَى.
ؿَیخٌ طٕني كَ٠ص ػیٔٗ ىحٍحٖ حرٓخو چُيحَٗ َیٔض ،كو ٢یک کًٗ پَىِپٕٗٗ
ىٍ کخٍ حٓض .حهزخٍ ٔ ح١الػخص يٕػن كخکٗ حُ آٌ حٓض کّ كَ٠ص ػیٔٗ ىحٍحٖ
پيٍ رٕىٰ ،نکٍ رُخ رّىالیهٗ ،پُٓخٌکخٍْٖخٖ ٍٕٛص گَكض ٔ پيٍٕ رَحٖ ًّْٖ
يَىو ُٗخهظّ َ٘ي .يخؿَح حُ حیٍ هَحٍ رٕى کّ يخىٍ كَ٠ص يَیى (ًَْٔ ػًَحٌ
َزٗ) ًِٓض هييضگٌحٍٖ ئـيحالهٍ ٜٗح ػٓيِ ىحٍ رٕى ،حٔ ىحٍحٖ كََُي ًَٗٗي،
ٍُٖٔ رخ هيحٖ هٕى ػٓي کَى کّ حگَ رچّىحٍ ٕٗى ،آٌ رچّ ٍح ٌٍَ ٍحِ هيح هٕحْي
ًَٕى طخ ًْیٍ ًٓض هييضگٌحٍٖ رّئـيحالهٍ ٜٗح حىحيّ ىْي ،يظؼخهذ آٌ كخيهّ
ٔٔ۲۴ كکًض یگخَّ
ک ض ْحي ََأَصُ ِػ ًْ ََحٌَ ٍَدّ ِ ِا َِّی ٌَََ ٍْصُ َن َ ٗي ،كیٍ كخيهّگٗ رخ هيحٖ هٕى گلضِ « :ا ًْ هَخنَ ِ
ٔ ًِی ُغ ْحنؼَ ِهی ُى»ٖ۳ :ٖ ، ک أََضَ حن َ طُِی ُي َل ََ ًٍح كَظَوَز َْم ِيُِّی ۖ اََِ َ َيخ كِی رَ ْ
حٔ ريیٍهَحٍ ٛیـّٖ ٌٍَ ٍح ؿخٍٖ کَى ٔ طٕهغ ىحٗض کّ كخيم ؿُیٍ پَٔ
رخٗيٰ ،نکٍ ٔهظٗ يظٕني ٗي ،ىهظَ رٕى (يَیى) ُحثٕ ٍٔ رّآًٓخٌ کَى ٔ گلض« :كَهَ ًَخ
ْ حنٌَ َک َُ َک ْخْلَُؼ َ ٰٗ ۖ » ض َٔنَ ْی َ َ ٟؼ ْ ْ ٟؼظ ُ َٓخ أَُؼ َ ٰٗ َٔ َ
ّللاُ أ َ ْػهَ ُى ِر ًَخ َٔ َ ض ٍَدّ ِ ِا َِّی َٔ َ َ ٟؼظْ َٓخ هَخنَ َْٔ َ
ّٔللا حػهى رًخ ٟٔؼض ٔ ،نیْ = «هيحیخ يٍ ىهظَ رّىَیخ آٍٔىِحوَ ».يح ُٗیي کّ « ّ
ًُٔخ َٔ َکلَهَ َٓخ َُ َک َِیَخ ۖ ٔ ٍٍ َٔأََزَظ َ َٓخ ََ َزخطًخ َك َ
حنٌّکَ کخالَؼٗ« ... »ٖ۶ :ٖ ،كَظَوَزَهَ َٓخ ٍَرُّ َٓخ رِوَزُٕ ٍل َك َ
ض ُْ َٕ ک ٰ ٌََْح ۖ هَخنَ ْحد َٔ َؿيَ ِػُيََْخ ٍِ ُْهًخ ۖ هَخ َل یَخ َي َْیَ ُى أَََ ٰٗ نَ ِ ػهَ ْی َٓخ َُ َک َِیَخ ْحن ًِلْ ََ َ
ُکهَ ًَخ ىَ َه َم َ
د »ٖ۰ :ٖ ،حیٍ َيحٖ هزٕنٗ كن رٕى. ٔخ ٍ ّللاَ َی َْ ُُ ُم َيٍ َیَ٘خ ُء رِـَ ْی َِ ِك َ ِي ٍْ ِػُ ِي َ
ّللاِ ۖ ِا ٌَ َ
رًّْیٍطَطیذ يَیى ٔهظٗ رٍِگ ٗي ًْخٌ ًٓض ئٍٕػٗ ٔ ئٌٍُ يخىٍ ٍح
ػٓيِ ىحٍ ٗيٓ ،خلْخ ىٍ ئـيحاله ٜٗهييض ٔ ػزخىص کَى ،حٔ حْم ىػخ ٔ حػظکخف
رٕى« :يَیى» ىٍ نـض رّيؼُٗ پخک ،ػلیق ،ػزخىصکخٍ ٔ هييضگٌحٍ حيَ كن حٓض.
ْىچُیٍ ىٍ هَآٌ کَیى آیخطٗ ٔؿٕى ىحٍى کّ يظ ًٍ٠ىحٗظٍ پيٍ رَحٖ كَ٠ص
ػیٔٗ يٗرخٗي .حیٍ آیخص کّ حُ ًٗخٍِٖ ٔ۰طخ ٕ 4حُ ٍِٕٖٓ يَیى ٍح ىٍ رَ
يٗگیَى ،آٗکخٍح يزیٍ حیٍ َکظّ حٓض کّ كَ٠ص يَیى طٕٓ ٢یکی حُ کخُْخٌ يؼزي
كَیذ ىحىِ ٗي {ىٍكخنیکّ َخيِىی رَّخو یٕٓق ْى ىحٗض} رّىَزخل آٌ كخيهّ ٗي ٔ
رّ١ ٍٕ١زیؼٗ ُحیًخٌ ًَٕى .ىٍ حیٍؿخ طَؿًّٖ هًٔضْخٖ ػًيِ حُ آیخص يٌکٍٕ ٍح
رخ حَيکٗ كؼخنیض ًُْٗ ٔ حٓظُظخؽ ػوهٗ يٗآٍٔو ،ریخثیي رزیُیى چّ گٌٗظّ حٓض:
«ٔ یخىآٍٔ ىٍ کظخد «يَیى» ٍحُْ ،گخيٗ کّ کُخٍِ گَكض حُ هخَٕحىِحٕ ىٍ
يکخٌ َٗهٗ (ئـيحالهٜٗ؛ ٔحهغ ىٍ َخكیّٖ َٗهٗ ریض حنًويّ چٌٕ يـخٍٔ ئـي
رٕى) پْ حهظیخٍ کَى پُٓخٌ ٗيٌ حُ يُظَ آٌ هخَٕحىِٖ (پيٍٖ) ٍح (رّيُِل پيٍٖ
َیخيي ،يؼالً يخَُي کخُْخٌ حػظکخف ًَٕى ،یخ چهَّ٘یُٗ حهظیخٍ کَى ،چُخٌکّ طًخو ٔهض
هٕى ٍح ىٍ يؼزي ٓپَٖ يًَٕٗى ).پْ كَٓظخىیى يخ رّٕٖٓ حٔ «ٍٔف» هٕى ٍح کّ
ىهیوخ ً ىٍ چَِٖٓ یک رَٖ٘ طًخو ٔ کًخل ظخَْ ٗي:
ص ِيٍ ىَُِٔ ِٓ ْى ص ِي ٍْ أ َ ْْ ِه َٓخ َي َکخًَخ ٗ ََْهِیًّخ ،كَخط َ َوٌَ ْ = « َٔح ًْ ُک َْ كِی ْحن ِکظ َخ ِ
د َي َْیَ َى ِا ًِ حَظ َ َزٌَ ْ
ٓ ِٕیًّخ ٔ۶ :ٔ۲ ،ـ »ٔ۰ ٓ ْهَُخ اِنَ ْی َٓخ ٍُٔ َكَُخ كَظ َ ًَؼ َ َم نَ َٓخ رَ٘ ًََح َ
ِك َـخرًخ كَؤ َ ٍْ َ
(حیٍ «ٍٔف» َْکّ رٕىِ ،ىٍ حیٍ يٕهؼیض ههٕص حُ ىهظَ ؿٕحَٗ رَّخو «يَیى»
طوخٟخٖ ًْآؿٕٗی ًَٕىِ حٓض؛ يؼالً آٌ «ٍٔف» يٗطٕحَٔظّ یک هخهخو ،یخ یک
کخٍْ ػِنض گِیيِ يخَُي هٕى كَ٠ص يَیى رخٗي ،حیٍ يطهذ ىٍٔ حُ ًٍْ َیٔض کّ
ٔٔ۲۲ كکًض ریٔظى :هَآٌ ٔ ههوض آىو
حُ حیٍگَّٕ ًَخیُيِْخٖ هيح ىٍ ًّْٖ حىیخٌ ٔ يٌحْذ ٔؿٕى ىحٍَي ٔ ًٍُِّْٔ ىٍ
حَ١حف ٔ حکُخف ىَیخ ،ىٍ يؼخري ،ىٍ کهیٔخْخ ،ىٍ كُِْٕخی ػهًیّٖ هٕحَْحٌ ...
ظخَْ يَٕٗٗي َْ .حُ گخْی ٍحُْخٖ حُ پَىِ ریٌَٔ يٗحكظي کّ يخَُي کِٕ یوی ُیَ
آد حٓض کّ كوَٕ ٢کٖ پیيح حٓض)ٖ(.
رَّْطَطیذ ،كَ٠ص يَیى ىٍ پخٓن رّطوخٟخٖ آٌ يَىٖ کّ هٕى ٍح «ٍٔف
هيح» يؼَكٗ کَىِ رٕى )4(.يٗگٕیي« :يٍ حُ ىٓض طٕ رّهيح پُخِ يٗرَو ،حگَ حْم
طوٕٖ ْٔظٗ يِحكى يٍ يٕ٘» (آیّٖ )ٔ۲آٌ «ٍٔف هيح!» رّطوخٟخٖ هٕى حَٛحٍ
يٗکُي ٔ يٗگٕیي« :حیٍ حٓض ٔ ؿِ حیٍ َیٔض (حًَّخ = حالّ ٔ الري) يٍ كَٓظخىِٖ
هيحٖ طٕ ْٔظى ٔ يٗهٕحْى طٕ یک پَٖٔ رٔیخٍ پخک ىحٗظّ رخٗٗ( ».ىٍ حیٍؿخ َٕػٗ
ٍٔحٌُٗخٓٗ ُیَکخَّ حػًخل ٗيِ ،هخرم ىٍک حٓض کّ ىٍ حیٍ نلظّٖ كٔخّ آٌ
يَىٖ [ٗیخى] ييػٗ «ٍٔف هيح» رّچّ نطخیق حنلیم يظٕٓم يٕٗٗى ،حُ ؿًهّْ :ى
حكٔخٓخص پخک يٌْزٗ كَ٠ص يَیى ٍح رّهييض يٗگیَىْ ،ى حكٔخّ ػخ١لٗ
يخىٍٗيٌ ٍح ىٍ ٔؿٕى حٔ ریيحٍ يٗکُي :يٍ رّطٕ يژىِٖ یک پَٔ هٕد يٗىْى
(حَگ٘ض َٓخىٌ ٍٖٔ كَٔص هخَٕحىِگٗ يَیى = يخىٍ حٔ كَٔص ىحٗظٍ یک پَٔ ٍح
رخهٕى رّهخک رَىِ رٕىٓ ).وُخٌ آٌ <ييػی ٍٔف> ىهیوخ ً حُ ؿُْ ًْخٌ ٓوُخَی
حٓض کّ یک يَى ٗیخى روٕحْي ىهظَی ٓخىِ نٕكی ٍح رلَیزي.
( ...يطًجُخ ً ٓوُخٌ ُیخىٖ ىٍ حیٍ ریٍ ٍى ٔ ريل ٗيِ حٓض کّ هَآٌ رَكٔذ
ٍيِگٕیٗ هٕى حُ آٌ گٌٗظّ حٓض ).رخُ ْى كَ٠ص يَیى ىٍ رَحرَ حَٛحٍ حٔ
يوخٔيض يٗکُي ٔ يٗگٕیي« :يٍ كََُي ًَٗهٕحْى ،يٍ طخ ُُْٕ رخْیچ رَٖ٘ طًخّ
ؿُٔٗ َيحٗظّحو ،يٍ حْم حیٍ کخٍْخ َیٔظى».
آٌ كَٓظخىِٖ هيح! ٓوُخٌ كَ٠ص يَیى ٍح طؤییي يٗکُي ٔ يٗگٕیي« :ىٍٓض
حٓض کّ طٕ ىهظَ پخکٗ ْٔظٗ ،هیهٗ هٕرٗ ،حٛالً حْم يؼٜیض َیٔظٗ ...ح ّيخ هيح
يٗكَيخیي آٌ ػًم رچّىحٍ ٗيٌ طٕ کخٍ هیهٗ ٓوض َیٔض! هيح كو ٢يٗهٕحْي آیخص ٔ
ٍكًخص هٕىٕ ٍح رّيَىو َ٘خٌ ىْي! حیٍ یک کخٍٖ حٓض کّ هيح هٕحٓظّ حٓض! ...
(حیٍ طَؿًّٖ کهًّ رّکهًّٖ آیخص هَآٌ حٓض)
طٕؿّ ىحٍیي کّ آٌ ًَخیُيِٖ هيح رخ چّ ٍٔحٌُٗخهظی ىهین ٔ يخَْحَّ ٔ چويٍ
ٗیخىحَّ رّهٕحٓض هٕى حَٛحٍ يٍُٗٔى ،آٌ ٗو ٚيکخٍ ًّْٖ طًخیالص هٕى ٍح
رّهٕحٓض هيح يُظٔذ يٗکُي طخ رظٕحَي یک ىهظَ ؿٕحٌ رٗطـَرّ ٔ ىٍ ػیٍكخل يظؼزي
ٔ يظيیٍ ٍح رّطًکیٍ ٔحىحٍى( .آیّٖ ٕٕ) رخالهَِ كَ٠ص يَیى رخٍٔ يٗکُي،
ٕٓٓٔ كکًض یگخَّ
كویوض ٔ ػوٕل رَٖ٘ َٔزظٗ کخيالً يؼکّٕ رَهَحٍ حٓض «َْچّ ػوٕل آىيیخٌ
کٕچکطَ رخٗي ،رًّْخٌ يویخّ حُ كویوض ىٍٔطَحَي ٔ .حٓطٍِْٕخ رًّْخٌ َٔزض
رٍِگطَ حٓض؛ رَػکَْْ :چّ ػوٕل رٍِگطَ ،حٓطٍِْٕخ کٕچکطَ ،طخ ؿخٖ کّ
رَحٓخّ ىیي ٔحهؼٗ ٔ ػخنًخَّ ،حٓخ١یَ ًّْ آد يَٕٗٗي».
ػیٔٗ یک ٍٕٗٗت حٛالف ١هذ ٔ ػًمگَح رٕى حٔ ػهیّ حكکخو ٓوض ٔ
رخؿگیَی ظخنًخَّٖ یٕٓى ٍٕٕٗ کَى ٔ کخٍ رٍِگی ْى کَى .حٔ طؼخنیى هٕى ٍح
يکظٕد َکَى؛ ٓخلْخ پْ حُ يٜهٕد ٗيٌ حٔ ،طؼيحى ُیخىٖ حُ كٕحٍیٌٕ َْکيحو
رٍّٕٔ ٔ ٍٔحیض هٕى ٔ رخ ُرخٌْخٖ يوظهق حَـیم ٍح طلَیَ ًَٕىَي کّ ىٍ َٓخیض
حَخؿیهٗ رّىِْخ َٕع ٍٔحیض ،رخ ىِْخ ُرخٌ ٔ ٔحرٔظّگْٗخٖ يظلخٔص كَُْگٗ طلَیَ
ٗي( .رَهٗ طؼيحى حَخؿیم حٔنیّ ٍح طخ ْ٘ظخى ٍٔحیض ْى يٍٗٓخَُي ).حُ يیخٌ آٌ ًّْ،
حَخؿیم چٓخٍگخَّ (رخُْى يظلخٔص) طلض ػُخٔیٍ« :حَـیم نٕهخ ،حَـیم يَهْ ،حَـیم
يظٗ ٔ حَـیم یٕكُخ» يٍٕى طؤییي هَحٍ گَكض ٔ هخََٕٗ ُٗخهظّ ٗي کّ ًّْ ىٍ
يـًٕػّٖ ػٓيیٍ يُيٍؽ حٓضَْ .کيحو رَّٕرّٖ هٕى كخٖٔ َٗف كخل ،يؼـِحص ٔ
کَحيخص ػیٔٗ حٓض .ؿخنذ حیٍکّ رٔیخٍی حُ َٕیُٔيِگخٌ ٔ گٕیُيِگخٌ ئهًخٌ
ُْگخيی کّ يٗهٕحُْي حُ حَـیم ٗخْي ریخٍَٔي ،رّ«حَـیم رََخرخ» حٓظُخى يٗکُُي؛ كخل
آٌکّ حَـیم رََخرخ حٛالً يٍٕى طؤییي ٔحهغ َ٘ي ٔ ؿِی يـًٕػّٖ کظذ يويّ َیٔض.
ح ّيخ ئهًخَخٌ ْىچُخٌ رّآٌ حٓظُخى يٗکُُي.
ىحٓظخٌ طٕني كَ٠ص ػیٔٗ حرظيح ىٍ حَخؿیم ػزض گَىیيْ ٔ ،لض هٌَ رؼي حُ آٌ
ىٍ هَآٌ َیِ آيي .هَآٌ ْى رّىكخع حُ كَ٠ص يَیى رَهخٓظّ ٔ ىٍ ؿخٖ ؿخٖ هٕى
ػزخٍص« :حكُٜض كَؿٓخ» ٍح ىٍ يٍٕى حٔ رّکخٍ رَىِ حٓض.
حیٍ رٕى ؿَیخٌ طٕني ٔ َُيگٗ ػیٔٗ ئیق( ٔ )۶ط٘زیّ حٔ رّآىو .هطؼخ ً ؿَیخٌ
طٕني كَ٠ص «آىو» حُ حیٍ ْى ٔحٟقطَ حٓض .ىٍ هَآٌ کىطَیٍ حٗخٍِ رّحیٍ يطهذ
َ٘يِ کّ «آىو أرٕحنزَ٘ َؤظیٍ رَ٘ رخٗي» ٗخیي طًخو حكَحى رَ٘ کَُٕٗ ٍٖٔ ُيیٍ حُ
َٔم ٔ ١خیلّٖ حٔ رخُٗئ ،نٗ حٔ حٔنیٍ آىو َیٔضًٗ .خٍی حُ رٍِگخٌ ،حٔ ٍح پيٍ
حَٔخٌْخٖ يًیِ ٔ حَيیٖيُي ىحَٔظّحَي )۰(.آیخص ۲ ٔ ۴ ،۰حُ ٍِٕٖٓ «ٓـيِ» كخٖٔ
َکخص ػًین ٔ كکًضآيیِ حُ حيَ ههوض ٔ طلکیک حَٕحع ٔ حىٔحٍ آكَیُٖ ٔ
ٗت َههَوَُّ َٔ َريَأ َ ه َْهنٍََٔ ُک َم َرَگِیيِگٗ آىو رًَّخیُيِگٗ حُ َٕع حَٔخٌ حٓض« :حنٌَِی أَكْ َ
ٓ َٕحُِ َََٔلَ َن كِی ِّ ِي ٍْ ٍُ ِ
ٔك ِّ یٍ ،ػ ُ َى َ یٍ ،ػ ُ َى َؿؼَ َم ََ ْٔهَُّ ِي ٍْ ُ
ٓالنَ ٍش ِي ٍْ َيخءٍ َي ِٓ ٍ خٌ ِي ٍْ ٍِ ١ ٔ ِ حإل َْ َ
خٍ َٔحْل ْكجِيَس َ هَ ِهیال َيخ ط َ ْ٘ ُک ٌََُٔ ۰ :ٖٕ ...ـ »۲ َ ٜ َٔ َؿ َؼ َم نَ ُک ُى حن َ
ٔ ًْ َغ َٔحْل ْر َ
ٕٕٓٔ كکًض یگخَّ
اهذ ّاؽلح
يطهذ ىیگَٖ کّ رخ طًٔک رّآٌ يٗطٕحٌ گًخٌ رَى کّ هزم حُ آىو يؼٕٓى،
آىوْخٖ ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ يُٗیٔظّحَي ،يٕٕٟع «ح ّيض ٔحكيس» يٗرخٗي کّ ىٍ هَآٌ
کَیى یخُىِ رخٍ طکَحٍ ٗيِ حٓضًُٟ .خ ً يوٕنّٖ «حيض» ؿًؼخ ً 4۲رخٍ ىٍ هَآٌ ٔحٍى
ٗيِ ٔ طُٓخ یک يٍٕى ( )ٔٔ :۴کّ رّيؼُٗ "يٓهض" يٗرخٗي؛ حنزخهٗ طًخيخ ً ىٍرخٍِٖ
ىٓظّْخ ٔ گَِْٔخٖ حُ حَٔخٌْخ ٔ كیٕحَخص رّکخٍ ٍكظّ حٓض.
کىطَیٍ طؼَیق ح ّيض حیٍ حٓض کّ« :آٌ ػزخٍص حٓض حُ ًِْیٔظٗ ٔ ًْآُْگٗ
يیخٌ گَْٔٗ حُ ؿخَيحٍحٌ ،رّكکى ؿَیِِ ٔ ٍَٟٔص َُيگٗ» کّ رخنٍَٔ٠س
َیخُيُي حيخو يٗرخٗي" .حيض" رئٌ "حيخو" ٔ رَػکْ آٌَّ ،يلٕٓو يٗیخري ٔ
َّيٜيحم .ىٍ هَآٌ يـیي "َُيگٗ گَْٔٗ" ؿخٍَٕحٌ ٔ كَ٘حص َیِ «حيض» هٕحَيِ
١خثِ ٍَ یَ ِطی َُ رِ َـَُخ َك ْی ِّ اِ َال أ ُ َي ٌى أ َ ْيؼَخنُ ُکى ۚ َيخ
َ َٔ ٝال َ ٗيِ حٓضَ َٔ « :يخ ِيٍ ىَحرَ ٍش ِكی ْحْل َ ٍْ ِ
ٗ ْیءٍ ۚ ػ ُ َى ِانَ ٰٗ ٍَ ِرّ ِٓ ْى یُلْ ٘ ٌَََُٔ »ٖ۴ :۶ ، د ِيٍ َ َُ١خ ِكی ْحن ِکظ َخ ِ كَ ََ ْ
ٓخُيخٌْخٖ كَ٘حص ٔ كیٕحَخص يخَُي حَٕحع يٍٕیخََُّ ،زٍْٕخ ،يٍٕچّْخ،
يخْْٗخ ،كیخص ٔكٖ ،پََيِگخٌ؛ كظىٗ گٕٓلُيحٌ حْهٗ رال حٓظؼُخء ىحٍحٖ يهکّ ٔ
حيخو ْٔظُي .هَآٌ يٗگٕیي ىٍ گٌٗظّ َُيگٗ حَٔخٌْخ َیِ چُیٍ گهّحٖ رٕىِ حٓض:
«يَىو گَْٔٗ یک ىٓض (رئٌ ْیچ طًخیِ ١زوخطٗ ،هٕيَٗ ،ژحىٖ ٔ ؿیَِ)
رٕىَي (کًٌٕ حٔنیّ) ٓپْ ىچخٍ حهظالف ٗيَي ،آٌگخِ ـ رّكکى ٍَٟٔص ـ هيح ىٍ ریٍ
آَخٌ پیخيزَحَٗ رَحَگیوض طخ ريحَخٌ ر٘خٍص ىحىِ ٔ حُحَـخو حػًخل َخٗخیٔض رَكٌٍٗخٌ
ىحٍى .رًَّْحِ پیخيزَحٌ ،کظخد (َٗیؼض ٔ حكکخو) َخُل ٗي .کظخرٗ کّ كن ٔ كویوض
رٕى؛ طخ ىٍ پَطٕ آٌ ىٍ ریٍ يَىو كکى کُُي ٔ حُ يیخٌ آَخٌ ٍكغ حهظالف ًَخیُي:».
٘ َِِیٍَ َٔ ُيٌُ ٍِِیٍَ َٔأَََِ َل َيؼَ ُٓ ُى ْحن ِکظ َ
َخد ّللاُ حنَُزِ ِیّیٍَ ُيزَ ّ
غ َ خّ أ ُ َيشً َٔ ِ
حكيَس ً كَزَؼَ َ = « َکخٌَ حنَُ ُ
ُ
ق كِی ِّ ِا َال حنَ ٌِیٍَ أٔطُُِٕ ِيٍ َر ْؼ ِي َيخ حهظَهَ َ
حهظَهَلُٕح ِكی ِّ ۚ َٔ َيخ ْ خّ ِكی ًَخ ْ ک َى َر ْیٍَ حنَُ ِ ن ِن َیلْ ُ ِر ْخن َل ّ ِ
حهظَهَلُٕح كِی ِّ ِيٍَ ْحن َل ّ ِ
ن رِب ِ ًَِْ ِّ ۗ َٔ َ
ّللاُ ّللاُ حنَ ٌِیٍَ آ َيُُٕح ِن ًَخ ْ َؿخ َءطْ ُٓ ُى ْحنزَیَُِّخصُ رَ ْـیًخ رَ ْیَُ ُٓ ْى ۖ كَ َٓيَٖ َ
ََ ٛحُّ ٍ١ي ْٔظ َ ِوی ٍى»ٕٖٔ :ٕ ، َی ْٓ ِيی َيٍ َیَ٘خ ُء ِانَ ٰٗ ِ
حیٍ يطهذ َ٘خٌ يٗىْي کّ حٔالً حهظالف ٔحهغ ٗيِ ىٍ ریٍ حكَحى "حيض ٔحكيس"
رٔیخٍ ػًین ٔ رُیخىیٍ رٕىِ حٓض .ػخَیخ ً َلْ ًْخٌ حهظالف رَ َٓ حيٍٕٖ يؼوٕل ٔ
هخرم هزٕل رٕىِ حٓض کّ َیخُيُي كکًیض ٔ يٜخنلّ گَىیيِ ٔ هيح ىٍٓض ىٍ آٌ يٕهغ
يُخٓذ رّحٍٓخل َزٗ يزخىٍص كَيٕىِ حٓض .حیٍ آیّ کّ رّطُٓخیٗ رخُگٕکُُيِٖ َُيگٗ
رَ٘ ،حُ ىٍٔحٌ يخهزم آىو طخ هخطى حٓض ،رّ ٍٕ١کهٗ ىحٍحٖ پُچ كَحُ يٗرخٗي:
ٕٔٓ4 كکًض یگخَّ
رؼ ٗ٠حُ يلوویٍ حیٍ حهظالف ٍح ًْخٌ «ؿيحیٗ رَ٘ حُ حؿيحى حٔنیّٖ هٕى» كٓى
کَىِحَي کّ هخرم طؤيم حٓضٰ .نکٍ ظٕحَْ آیخص کَیًّ يلیي رَ حیٍ يؼُٗ حٓض کّ «هيح
رًّٗخ نطق کَىِ ،حُ ٟٔؼیض ح ّيض ٔحكيس هخٍؽ ًَٕىِ ٔ يْٕزخص ػيیيِٖ چٌٕ
ك٠خیم حَٔخَٗ ٔ كْ يخنکیض رًّٗخ ػطخء کَىِ حٓض .ريیٍٔٓیهّ يٗهٕحْي ًٗخ ٍح
آُيخیٖ کُي ...پْ کخٗق رّػًم آيي کّ آٌ ح ّيض ٔحكيس حُ چُخٌ يْٕزخطٗ رَهٍٕىحٍ
َزٕىِ حٓض ،هيح رَ حٓخّ «رَْخٌ نطق» ٔ «هخػيِٖ ههق» هٕحٓض طخ آٌْخ ٍح حُ
آٌ كخنض هخٍؽ ًَخیي ،طخ ٗخیٔظّگٗ رخُگ٘ض رّٕٖٓ هيح ٔ ٓزوض ىٍ کخٍ هیَ ٍح
ریخرُي .رُخ رّطؼزیَ ٓخىِ :ح ّيض ٔحكيس گَْٔٗ ػوذيخَيِ ٔ كخهي ًّْٖ ٛالكیضْخ ٔ
ك٠خیم حَٔخَٗ رٕىِ حٓض کّ رّئٍَ ىچخٍ حهظالف ٗيِ ٔ حُ ْى پخٗیيِ حٓض.
يَحكم كَٔ پخٗٗ ح ّيض ٔحكيس يظُخٓذ رخ حكِحیٖ طٕحٌ ًحطٗ رَ٘ ٔ طوٕیض كٕحّ
ؿَیِٖ حٔ حُ هزیم كذ ًحص ٔ پیيحیٗ كْ يخنکیض رٕىِ حٓضٔ .حٟق حٓض کّ حكَحى
رَ٘ رَ َٓ ًْیٍ حيٍٕ رخْى حهظالف يٗکُُي .حیٍ حهظالكخص چُيحٌ ٗيص یخكظّ رٕىِ
کّ ٍَٟٔص حٍٓخل حَزیخء ،حَِحل کظذ ٔ كکًیض پیخيزَحٌ ٍح ،کّ حٔنیٍ آٌْخ
كَ٠ص آىو رٕى ،حیـخد کَى .ىٍ ٔحهغ كَ٠ص آىو آيي طخ ىٍ ریٍ هٕو هٕى (حكَحى
ح ّيض ٔحكيس) کّ رّٗيص ىچخٍ حهظالف ٗيِ رٕىَي ،كکًیض ٔ ىحٍٖٔ کُي ٔ حیٍ
ْىُيخٌ رٕى رخ ٍٗي ٔ طکخيم يـِٖ ٔ ؿَیِٖ َٕع رَ٘ کّ حُ َظَ ُيخَی يوخٌٍ
حٓض رخ آهَیٍ ػ َٜیوزُيحٌ ،چیِی ریٍ ٓیِىِ طخ پخَِىِ ِْحٍ ٓخل پیٖ.
کهًّٖ «حهظالف» ىٍ ّٓ يؼُٗ رّکخٍ ٍكظّ حٓض ٔ :ـ ػَكٗ ٕ ،ـ نـٕٖ ٖ ،ـ
حٛطالكٗ" .حهظالف" ىٍ يلٕٓو ػخيّ ٔ ػَكٗ طخ كي ٟيیض ٔ ىػٕحَِ ،حع ٔ طوخرم
ىٔ كَى ،یخ ىٔ گَِٔ آىيٗ ؿهِٕ يٗکُيٰ .نکٍ ىٍ يؼُخٖ نـٕٖ ػزخٍص حُ طلخٔص ىٔ یخ
چُي َظَگخِ حٓض .ىٍ يؼُخٖ حٛطالكٗ ،يَحى حُ آٌ يَحٔىٍِ ،كض ٔ آيئ ،
ٍحرطّٖ ىٔ َ١كّٖ حكَحى ٔ گَِْٔخٖ آىيٗ رخ یکىیگَ يٗرخٗي.
حیٍ ّٓ يؼُٗ رّظخَْ ٟي ْى يًَٗخیُي ،ح ّيخ كٗحنٕحهغ یکٗ حٓض َّْٓ ،يٍٕى،
ریخٌگَ طوخرم يیخٌ يزيأ ٔ يوٜي حٓض :آٌ ىٔٓض ًٗخ حُ يُِل هٕى كَکض کَىِ
رَّ١ف هخَّٖ ًٗخ يٗآیي ،ىٍ ًْخٌ كخل ًٗخ حُ ؿخٖ هٕى كَکض کَىِحیي طخ
رّيُِل حٔ رَٔیي .حیٍ حهظالف ریٍ ًٗخ حٓض .گًخٌ يٍٗٔى ػزخٍص «حهظالف حيظٗ
ٍكًش» کّ ٓیّي كَيٕىِ رخٗيًْ ،یٍ يؼُخ ٍح هٜي کَىِ حٓض .ىٍ ىػخٖ ٍُٔحَّٖ يخِ
ٗؼزخٌ ىٍ طٕٛیق حْمریض ػًٜض ٔ ٓ١خٍص آييِ حٓضٗ« :ـَس حنُّزٕس ٔ يٕٟغ
حنَُم ٔ يؼيٌ حنؼهى ٔ حْم ریض حنٕكٗ »...
حنَٓخنش ٔ يوظهق حنًالثکش ٔ يٕٟغ ّ
ّ
ٕٔٓ۶ كکًض یگخَّ
رَّٓكي حٓظلخىِ حُ َیَٖٔ ْىَٕع هٕى ىٍ حيَ طکخػَ١هزٗ ک٘یيِ ٗي .حُ ًْیٍؿخ
١زوخص حؿظًخػٗ رّٔؿٕى آيي .آٌکّ ًهیَِٖ ؿٌحیٗ ریٖطَ ٔ َیَٖٔ کخٍ كٌِٔطَ ىٍ
حهظیخٍ ىحٗض ،آٓخیٖ ریٖطَ ٔ كَٛض حَيی٘یيٌ ُیخىطَ َیِ ىحٗظّ ٔ حُ حیٍ َ١ین
آْٔظّ آْٔظّ يِِٖ آٓخیٖ ١هزٗ ٔ كَيخٌٍٔحیٗ رُّیَ ىَيحَٖ ٍكض .حُ حیٍ پْ طًخو
ّْى ٔؿى هٕى ٍح ئَٜف حیٍ ىحٗض طخ چگَّٕ رظٕحَي ٍیخٓض هٕى ٍح طلکیى ٔ طٕٓؼّ
رو٘ي ،طخ ىٍ ٓخیّٖ آٌ حُ حَٕحع حيظیخُحص رَهٍٕىحٍ رخٗي.
حُ ًْیٍؿخ هيٍص يؼُٕٖ حُ َ١ین يزخىٍص رّحيٍٕ ؿخىٔگَٖ رّٔؿٕى آيي،
ؿخىٔگَحٌ کخٍ ًَٗکَىَي ٔ كَكّٖ آٌْخ يلم پَ ىٍآييٖ رَحٖ يًَ َُيگٗ رٕى.
حكظًخالً چُیٍ ٍَٔيٖ رّط٘ؼّذ ح ّيض ٔحكيس حَـخيیي ٔ ىٍ َْ يلم چُيیٍ گَِٔ کٕچک
حَٔخَٗ رّٔؿٕى آيي کّ َْ کيحو حُ ٔیژِگْٗخٖ ١زوخطٗ رَهٍٕىحٍ ٗيِ رٕىَيٗ( .کم
حرظيحیٗ رَىِىحٍٖ) چُیٍ ٟٔؼیض رخػغ ٍٗي ىٔ ط٠خى ػًيِ گَىیيَ :ؤض ط٠خى
يیخٌ َْ گَِٔ ،یکٗ رّيُظٍٕ كلع هيٍصَ١ ٔ ،ف ىیگَ ىٍ كکَ رَحَيحُٖ آٌ .ىٔو
ط٠خى يیخٌ ىٔگَِٔ ًْـٕحٍ ؿٓض كٌف ٍثیْ آٌگَِٔ ٔ طٜخكذ ًهخیَ ٔههىٍٔ آٌ.
حیٍ ٟٔؼیض هٌَْخ حىحيّ یخكض طخ ُيیُّٖ ؿٓض ظٍٕٓ «آىو» رّكیغ َؤظیٍ
حَٔخٌ هیَحَيیٖ ٔ يٜهق كَحْى آيي .كَحيٕٕ َکُیى کّ ؿُگ ٔ َِحع رَ َٓ ٍیخٓض
گَِٔ ،یخ طٜخكذ ؿُْ يوخنق ،یخ ١ؼًّٖ ٛیي ٗيِ ،یخ طٕٓؼّٖ ههىٍٔ ،ىٍ ریٍ
گَّْٕخٖ يوظهق ؿخٍَٕحٌ حيَٖ ٍحیؾ حٓض؛ ح ّيخ ؿُگْخ ٔ حهظالكخص آىيیخٌ ىٔ
طلخٔص ػًيِ رخ َِحعْخٖ كیٕحَٗ ىحٍىَ :ؤض ،ؿُگ كیٕحَخص رئٌ رََخيٍّیِٖ
هزهٗ ٔ ًُْیض ٓخروّ ،آَخ ً َٗٔع ٗيِ ٔ ََٕٓٗض ؿُگ َیِ ىٍ ًْخٌ يیيحٌ ؿُگ
طؼییٍ يٕٗٗىٓ .پْ َْىٔ َ١ف ىػٕٖ ٛلُّ ٍح طَک کَىِ ٔ ًّْچیِ ىٍ ًْیٍ
ؿخ طًخو يٗگَىى.
ىٔو :ىٔ َیَٖٔ يظوخٛىٗ ،وٜخ ً رخْى يٗؿُگُيْ ،یچ َ١ف ؿُگ ،ىیگَ حكَحى
گهّ ٍح ٔحٍى يؼَکّ ًَٗکُي ،ريیٍطَطیذ ؿُگ ىٔ ٍْزَ گَِٔ حػَحص َخگٕحٍ رَ
ٍٔحر ٢ىیگَ حكَحى گهّ ًَٗگٌحٍى .ح ّيخ ىٍ يٍٕى آىيیخٌ چُیٍ َیٔض ،ؿُگ ٔ َِحع
آىوْخ حُ ييصْخ هزم رََخيٍّیِٖ يٕٗٗىَْ .یک حُ َ١كیٍ ىػٕٖ حكَحىٖ رٗگُخِ
كَحٔحَٗ ٍح ٔحٍى يؼَکّ يٗکُُي ،رٔخ حكَحى ٔ گَِْٔخٖ رخْى يٗؿُگُي کّ حؿهذ
ْىىیگَ ٍح ًَُٗٗخُٓي ٔ َٔزض رّْى ْیچ هٕٜيظٗ َيحٗظّ ٔ َيحٍَي .ؿُگ آٌْخ
حػَحص ػًین ٍٖٔ طًخو ؿٕحَذ َُيگٗٗخٌ يٗگٌحٍى .حُ حیٍؿخ يٗطٕحٌ كًٓیي کّ آٌ
حهظالف ح ّيض ٔحكيس رخیي یک چیِٖ ىٍ ًْیٍ يخیّْخ ٔ كَحطَ حُ ٔؿٕى حهظالف ىٍ
ٕٔٓ۴ كکًض یگخَّ
يیخٌ كیٕحَخص رٕىِ رخٗي کّ َیخُيُي کُظَل ٔ ىحٍٖٔ رٕىِ حٓض .كَ٠ص آىو آيي طخ
رّچُخٌ حهظالكٗ ىٍ ریٍ هٕيٖ َٓ ٔٓخيخٌ ىْي.
آٌچّ رّحیٍ گلظّ حٓظلکخو يٗرو٘ي( ،ریخٌ ًَخىیٍ) پَٖٓ يالیکّ حُ هيحَٔي
رٍِگ حٓض کّ يُطوخ ً رخیي ىٍ ًْیٍ ُْگخيّْخ ٔحهغ ٗيِ رخٗي:
ـ «ٔ ُيخَٗ کّ پٍَٔىگخٍ طٕ رخ يالیکّ گلض :يٗهٕحْى ىٍ ٍٖٔ ُيیٍ ؿخَ٘یُٗ
هَحٍ ىْى؛ آٌْخ گلظُي آیخ ىٍ آٌ يوخو ،کٔٗ ٍح هَحٍ يٗىْٗ کّ حكٔخى کُي ٔ
هٌٍٕیِٖ ًَخیي؟ ىٍ كخنٗکّ يخ طَح طٔزیق ٔ طلًیي ٔ طويیْ يًَٗخثیىً( .حص حهيّ
كَيٕى) يٍ چیِْخٖ يٗىحَى کّ ًٗخ ًَٗىحَیي »...
َ ٝه ِهیلَشً ۖ هَخنُٕح أَطَـْ َؼ ُم كِی َٓخ َي ٍْ ک ِن ْه ًَ َالثِ َک ِش ِا َِّی َؿخ ِػ ٌم كِی ْحْل َ ٍْ ِ = « َٔ ِا ًْ هَخ َل ٍَرُّ َ
ک ۖ هَخ َل اِ َِّی أ َ ْػهَ ُى َيخ َال ط َ ْؼهَ ًٌَُٕ ،
ِّّ نَ َک ََُٔوَي ُ یُ ْل ِٔيُ كِی َٓخ َٔیَ ْٔ ِل ُ
ک حن ِيّ َيخ َء َََٔلْ ٍُ َُ َ
ٔزِّ ُق رِ َل ًْ ِي َ
ٕ »ٖٓ :ىٍ حیٍ آیّ َکخطٗ پَ يـِ ٔؿٕى ىحٍى کّ رّچُي يٍٕى آٌ حٗخٍِ يٗکُى:
ٔ ـ حیٍ آیّ کّ ریخٌ ًَخىیٍ حُ يَحكم ٍٗي ٔ طکخيم حَٔخٌ حٓض ،گٕیخ ًحص
حنْٕٗ رَحٖ َؤظیٍرخٍ حٍحىِٖ ؿالنیّٖ هٕى ٍح رخ يالیکّ ىٍ يیخٌ يٗگٌحٍى،
ٛلزض حُ «ؿؼم ههیلّ حٓضَّ ،ههوض حَٔخٌ» ؿؼم كَػٗ رَ ههن حٓض ،ىٍ يخ
َلٍكیّ ،ػًم ههن هزالً حَـخو ٗيِ ٔ رلغ پیَحيٌٕ آٌ يلَٔؽٌػُّ حٓض .هيح ىٍ حیٍ
يَكهّ يٗهٕحْي يوهٕهٗ يٕٕٓو رّ«آىو» ٍح ىٍ ؿخیگخِ حػظزخٍٖ «هالكض» رُ٘خَي.
ىٍ هَآٌ کَیى «هالكض» رّيؼُٗ «كـض يؼُٕٖ» رّکخٍ ٍكظّ حٓض کّ
ريیٍطَطیذ «ههیلّ» ٗخه ٚحيَ كن ٔ يَٗي ٔ پیٕ٘حٖ هیَ حهالهٗ رُيِگخٌ حٓض،
ىحٔٔى! يلووخ ً يخ طَح ىٍ ىحٔٔى يٗكَيخیي« :حٖ ُ چُخٌکّ هيحَٔي هطخد رّكَ٠ص ُ
ٍٖٔ ُيیٍ ،ههیلّ هَحٍ ىحىیى؛ پْ ىٍ يیخٌ يَىو رّكویوض كکى کٍ.
ن»ٕ۶ :ٖ۴ ، خّ ِر ْخن َل ّ ِکى رَ ْیٍَ حنَُ ِ ٝكَخكْ ُ ک َه ِهیلَشً كِی ْحْل َ ٍْ ِ = « َیخ ىَ ُحٔٔىُ ِاََخ َؿ َؼ ْهَُخ َ
ىحٔٔى ٍح رخنزيحّْ ههن کُي؟ ـ آیخ يؼُٗ آیّ حیٍ حٓض کّ هيح طخُِ يٗهٕحٓض ُ
یخ حیٍکّ آیّٖ کَیًّ ئجٕنیض هالكض ٍح رخُگٕ ًَٕىِ حٓض؟
ـ آیخ يٗطٕحٌ ریٍ ؿؼم هالكض آىو أرٕحنزَ٘ ٔ ىحٔٔى پیخيزَ ٔ ىیگَ پیخيزَحٌ ٔ
ههلخء رؼيٖ كَهٗ هخثم ٗي؟
ىحٔٔى،ٓهُ ِّ) پیيح حٓض کّ ؿؼم هالكض ُ (الَلَم ریٍ حك ٍي يٍ ٍُ ُ ّ = هطؼخ ً هیَ:
رخهالكض كَ٠ص حرَحْیى ٔ هالكض كَ٠ص آىو ؿًهّگٗ ىٍیک ٍحٓظخ حٓضًُٟ .خ ً
آیخص يٌکٍٕ يلیي حیٍ يؼُٗ َیِ حٓض کّ «َلْ رَ٘ رٕىٌ رخ هالكض ٰانٓی يالُو
ّللا پْ حُ گٌحٍ حُ َیٔض ».رهکّ هالكض یک يوخيٗ حٓض کّ ًٗخٍی هخ ٙحُ حٔنیخء ّ
ٕٔٓ۲ كکًض ریٔظى :هَآٌ ٔ ههوض آىو
يَحكم ٕ١الَٗ ،رّآٌ يٍُٗٓي .رُخرَحیٍ طٕحٌ گلض کّ «آىو حُ ریٍ ؿًغ ْىَٕع هٕى
رّآٌ يوخو رَگِیيِ ٗي = حٌ هللا حٛطلی آىو ٔ َٕكخ ٔ آل حرَحْیى ( ...حآلیش)»
ٕ ـ ظخَْ ٔ ٓیخم آیّٖ َٗیلّٖ يٌکٍِٕ َ٘خٌ يٗىْي کّ هزم حُ آٌکّ ًحص
ّللا كٍٕح ً يظٕؿّ يَٕٗٗي کّ حیٍ حهيّ ٰانٓی َخيٗ حُ حَٔخٌ یخ رَ٘ رَىِ رخٗي؛ يالثکش ّ
«ههیلّ» حُ يیخٌ َٕع رَ٘ هٕحْي رٕى .يالیکّ حُ کـخ حیٍ ٍح كًٓیيَي؟ حنزظّ حیٍْخ
ریخٌ ًٓزهیک حُ ٍحُ ههوض ٔ هالكض حٓض کّ يؼخَی ٔ يلخْیى هٕىٍح ىحٍى ،ح ّيخ ؿًؼخ ً
يلیي حیٍ يؼُی يیرخٗي کّ حيَ ههوض حَـخو یخكظّ رٕىِ ٔ ٓوٍ رََٓ هالكض حٓض.
ظِْه آكم
رَحرَ رخ حهزخٍ ٔ ػالیى يٕؿٕى يٗطٕحٌ گلض ظٍٕٓ آىو ىٍ حٔحیم ىٍِٖٔ
ک٘خٍُٖٔ رٕىِ حٓض کّ چیِٖ ریٍ ٓخلْخٖ ٖٔ طخ ِْ ٔ۳حٍ هزم حُ يیالى ٍح ىٍ رَ
يٗگیَى .حْهٗ کَىٌ كیٕحَخص حُ ًْیٍ ىٍِٔ آؿخُ ٗيِ حٓض .آیّٖ َٗیلّٖ يَرٕ١
رّهَرخَٗ کَىٌ «ْخریم ٔ هخثیٍ» رّىٍٓظٗ ،رخُگٕکُُيِٖ حیٍ َظَ حٓض:
ػهَ ْی ِٓ ْى ََزَؤ َ ح ْرَُ ْی آىَ َو رِ ْخن َل ّ ِ
ن اِ ًْ هَ ََرَخ هُ َْرَخًَخ كَظُوُ ِزّ َم ِيٍ أ َ َك ِي ِْ ًَخ َٔنَ ْى یُظَوَزَ ْم ِيٍَ « َٔحطْ ُم َ
ّللاُ ِيٍَ ْحن ًُظ َ ِویٍَ »ٕ۰ :۳ ، ک هَخ َل ِاََ ًَخ یَظَوَزَ ُم َ حآله ََِ هَخ َل َْل َ ْهظُهََُ َ
يؼَٔف حٓض کّْخریم ىحييحٍ ٔ هخثیٍ ٍُحػضکخٍ رٕىِحَيْ .خریم کخِٖٔ هٕد
ٔ هخثیٍ گُييٗ هَحد هَرخَٗ کَىَي .هَرخَٗ حٔنٗ هزٕل ىٍگخِ كن حكظخى ٔ ،هَرخَٗ
ىٔيٗ يَىٔى ٗي.
ْىچُیٍ طٕؿّ رّحیٍ رخٍٔ ػخيّ کّ «آىو» ىٍ َظیـّٖ هٍٕىٌ «گُيو» حُ رٓ٘ض
ٍحَيِ ٗي؛ َ٘خٌ يٗىْي کّ حٔ ىٍ آؿخُ ػ َٜک٘خٍُٖٔ ظٍٕٓ کَىِ رٕىِ:
ٕٓٔٔ كکًض یگخَّ
«ٔ هيحَٔي گُيو ٍح رَ «آىو» َخُل کَىِ ٔ حٔ ٍح حيَ كَيٕى کّ حُ ىٓظََؾ هٕى
روٍٕى .پْ ٗوى ُى ٔ ٓپْ ىٍٔیي ٔ کٕریي ،آٌگخِ آٍى کَى ٔ هًیَ ًَٕى ٔ َخٌ
پوض .چٌٕ كخٍؽ گ٘ض ،پی٘خَٗ حٔ ػَم کَى ،آٌگخِ هٍٕى ٔ ٓیَ گ٘ض ٔ ،حُ
ُٓگیُٗ ٗکى رُّكًض حكظخى ...آٌگخِ هيح يهکٗ يوٍَ كَيٕى ،طخ پخْخٖ «آىو» ٍح رخُ
ًَٕىِ ٔ يیخَّٖ آٌٍح ٍٕٓحم ًَخیي )۴(»...
ٔیََ» يٗگٕیي« :آىو ييص ِْحٍ ٓخل ػًَ یخكضُٛ .ؼض، ٛخكذ «كزیذ حن ِ ّ
ىْوُض ٔ ٍٗظٍ ٔ رخكظٍ ،حٓظوَحؽ آٍْ ٔ كٍ ُْيّٓ ٔ رّهٕنٗ ػهى ١ذ ٔ يٕٓیوٗ ىٍ
حیخو كیخص آٌ ؿُخد ًٓض حهظَحع پٌیَكض».
ىٍ يٍٕى حیٍکّ «آىو» َخو ٗو ٚحٓض ،یخ َٕع ،یخ ػُٕحَٗ حٓض رَحٖ یک
كٜم يٓى حُ طخٍین پٍَٕٗ رَٖ٘؛ رخیي گلض کّ ىٍ هَآٌ يـیي «آىو» رّػُٕحٌ
ٗو ٚيٍٕى هطخد هَحٍ گَكظّ حٓض .ىٍػیٍكخل «آىو» يٗطٕحَي حٓى ٗوٜٗ
َزخٗي .چٌٕ يلظًم حٓض کّ ىٍ آٌ ُيخٌَ ،خوگٌحٍٖ حكَحى رّٗیِٕٖ يَىيخٌ حئَُٖ
يَٕٓو َزٕىِ رخٗي ،رُخءح ً ْیچ كَىٖ حُ َٕع رَ٘ َخيٗ رّهَ ٕٜٗٛيحٗظّ .رؼیي
َیٔض كَُْگ رَٖ٘ ،یخ حىیخٌ ٓخيٗ حٔنیٍ رخٍ حیٍ َخو ٍح ٍٖٔ كَىٖ حُ حیٍ َٕع
گٌحٗظّ رخٗي .یخ هَحٍ ىحىْخٖ ػَكٗ ،رّئٍَ ػُٕحٌ َٕع ٍح رَ كَى رخٍ کَىِ رخٗي،
ٓپْ يـيىح ً آٌٍح حُ َ١ین کؼَص حٓظؼًخل ،رّؿخیگخِ حٔل رَگَىحَیيِ رخٗي .رٍّٖٕ١
کّ ْىحکٌُٕ َیِ کهًّٖ "آىو" ئخٖٔ رخ "حَٔخٌ" ػُٕحٌ َٕػٗ حٓض .رًّْیٍ حػظزخٍ،
ىٍ گٌٗظّ َیِ ًّْٖ حكَحى حیٍ َٕع «آىو» رٕىِحَيٗ ،و ٚيؼیُٗ حُ يیخٌ ؿًغ آىوْخ
رَهٕحٓض ،طـَریخطٗ رّْى ُى ،هٕيٗ ٍح ٍْزَٖ ًَٕى ٔ ٍُٓ ،آىحرٗ حٍحثّ کَى ،ىٍ
طخٍین ؿخٔیيحَّ ٗي ٔ حیٍ ػُٕحٌ ٍح ىٍ هٕى يُل َٜکَى.
ريیٍطَطیذ حیٍ ٗو ٚرّػُٕحٌ يزيحء ٔ َٓكٜم َٕع رَ٘ ُٗخهظّ ٗيِ حٓض.
ىٍ ػَف ػخو رٔیخٍٖ حُ كٕحىع ٔ حطلخهخص يٓى يزيأ طخٍین هَحٍ يٗگیََي يخَُيٓ :خل
ٓیمٓ ،خل ٔرخٓ ،خل كیمٓ ،خل يیالىٓ ،خل ه٘ک ٓخنٗٓ ،خل ْـَص ...ؿخنذ يَىو
رّيخهزم آٌ يزيأ کخٍٖ َيحٍَي ،رؼي حُ آٌٍح كٔخد يٗکُُي.
کهًّٖ «آىو» ىٍ هَآٌ ٔ۴رخٍ طکَحٍ ٗيِ حٓض ،رّحػظوخى حْم نـض ،آٌ نلظٗ
ػهَى َٕع ػهَى ٗو ٚيٗىحَُئْ .ظُي کٔخَٗ کّ آٌٍح َ حٓض «ػزَٖ» حکؼَیض آٌٍح َ
پُيحٗظّحَي« .آىو» رّيؼُٗ «هخکٗ» یخ «َٓمٍَگ» يٗرخٗي .رؼ ٗ٠حُ يلووخٌ
گلظّحَي «آىو» حُ يخىِٖ «حالُىيش» (يٕأَغ) رّيؼُٗ «گُيوگَٕٗ» حٓض .یخ حُ «ح َ ِىی ُى
حالٍ( »ٝهَ٘ رخالٖ ُيیٍ) گَكظّ ٗيِ حٓضٛ .خكذ «كزیذ حنٔیَ» ىٍ حیٍ يٍٕى
ٕٔٔٔ كکًض ریٔظى :هَآٌ ٔ ههوض آىو
يٗگٕیي« :ؿًغ کؼیَٖ حُ حْم طلٔیَ ٔ ؿًغ ػلیَ حُ ػهًخء طلَیَ كَيٕىِحَي کّ
«آىو» حًٓٗ حٓض ػـًٗ يخَُي «آًٍ» ٔ آٌٍح حٗظوخهٗ َیٔض)۲(.
حٗظوخم ٔحژِٖ «آىو» حُ «حَىَ َو» (ػزَٖ) ئهى حٓض ٔنٗ ٍیّٖ٘ حٛهٗ آٌ ىٍ
ُرخٌ ػزَٖ رٍُّٔٗٗ يؼهٕو َیٔض .کهًّٖ يئأَغ آٌ (حُىيش) ىٍ ػزَٖ رّيؼُٗ
ُيیٍ یخ هخک حٓض .ىٍ ُرخٌ ح َکيٖ «حَىَ ُيٕ» رّيؼُٗ هٌٕ حٓض« ٔ .حَىَيظٕ» رّيؼُٗ
هٌٕ ٓیخِ (ىٍ كخنض ریًخٍٖ) يٗرخٗي .ؿًغ آٌ «حَىيخطٕ» رّيؼُٗ هخک َٓم ٔ طیَِ
حٓض کّ ىٍ ٍَگٍُٖ رّکخٍ يٍٗكظّ حٓض .ىٍ ػَرٗ ؿُٕرٗ کٍٍٓ ،یّٖ٘ «آىو»
رّيؼُٗ هخىو ٔ رَىِ حٓض .ظخَْح ً ٔحژِٖ «حَىَيٕ» ٔ «حَط ًَٕ» (رّيؼُٗ کٕىک) پیَٕيٖ
رخ کهًّٖ «آىو» َيحٍى .رهکّ رخ ٍیّٖ٘ ( ٔ ٔ )M.s.حژِٖ ػزَٖ یظٕو ()yatum
رّيؼُٗ یظیى ،يَرٕ ١حٓض .ىٍ یکٗ حُ كَٓٓض يظَحىكخص ُرخٌ ح َکئٖ ،حژِٖ
«حَىَ ُيٕ» رّيؼُٗ ٗو ٚيٓى ٔ َٗیق آييِ حٓض .ىٍ ُرخٌ حکيٖ رخٓظخٌ ٔ رخرهٗ کٍٓ
َیِ رَّخوْخٖ هخ ٙرَ يٗهٍٕیى ،حُ هزیم :ح َ ـ ىَ ـ ُيٕ ـ ح َ ـ ىَ ـ حٔ ـ ٔ ...
ٕٗحْيٖ ىٍ ىٓض حٓض .کّ حٗظوخم حیٍ کهًّ ٍح حُ «حُىيّ» رّيؼُٗ هخک ،طؤییي
يٗکُي .ىٍ حؿهذ حٓطٍِْٕخٖ ریٍ حنَُٓیٍ ٔ آٓیخٖ ؿَرٗ ،حَٔخٌ حُ هخک ،یخ هخک
آؿ٘ظّ رّهٌٕ هيحیخٌ آكَیيِ ٗيِ حٓض .ىٍ ُرخٌ ػَرٗ َیِ ٍیّٖ٘ «آىو» کخٍرَى
گٔظَىِ ىحٍى .حُ يلَىحص حیٍ ٍیّ٘ «حُىيّ» رّيؼُٗ ىٌٍٔ ُيیٍ ٔ «حَىیى» رّيؼُٗ
ریٌَٔ آٌ يٗرخٗي .رُخ رّهٕل ُریيٖ «حُىيّ» رّيؼُٗ ٔٓیهّٖ آيیِٕ حٓض.
«حَىَيّ» ىٍ ٗظَٓ ،پیيٖ حٓض رخ ٓیخْٗ چً٘خٌ ٔ ،ىٍ يَىو ،گُيوگَٕٗ ٗيیئ .
«آىو» رّيؼُٗ كَى گُيوگٌٕ .ؿَْٕٖ ،حَُْٖ ٔ ُریيٖ ىٍ يٍٕى ٔؿّ طًٔیّٖ پيٍ
يَىيخٌ رّ«آىو» حُ هٕل «ُؿخؽ» يٗگٕیُي« :حٗظوخم کهًّ حُ حىیى حالٍ ٝحٓض؛
ُیَح حَٔخٌ حُ هخک آكَیيِ ٗيِ حٓض».
ٍحؿذ حٛلٓخَٗ طلٜیم ریٖطَٖ رّىٓض يٗىْي ٔ چٓخٍ ٔؿّ رَ يًٗٗخٍى:
ٔ ـ چٌٕ ؿٔى آىو حُ «حىیى» (هخک ٍٖٔ ُيیٍ) گَكظّ ٗيِ حٓض.
ٕ ـ چٌٕ پٕٓض حٔ گُيوگٌٕ ٔ «آىو» رٕىِ حٓض.
ٖ ـ چٌٕ حُ ىٍْى آيیوظّ ٗيٌ ػُخ َٛگَٕخگٌٕ ١زیؼض آكَیيِ ٗيِ حٓضَ ،یِ
ىحٍحٖ هٕحء ٔ ؿَحیِ ٔ ٛلخص طخٍیک ٗوٜیظی رٕىِ حٓض:
«حُىيّ» = حنلض ،حهظال ،١ىٍْى آيیِٖ ٛلخص گَٕخگٌٕ طخٍیک ٔ ٍٍٔٗ.
4ـ چٌٕ حٔ حُ ىيیيِ ٗيٌ ٍٔف ٰانٓی ػطَآگیٍ ٗيِ حٓض:
= «حِىحو» آٌ چیِٖ حٓض کّ ١ؼخو ٍح هٕٕرٕ يٗکُي)ٔٓ(.
ٕٕٔٔ كکًض یگخَّ
حیٍ حَٔخٌ ٍحْی ىٍحُی پیًٕىِ طخ رّحیٍ ؿخ ٍٓیيِ ٔ رّيوخو «هالكض ٰانٓی» طکیّ
ُىِ حٓض ،يَحى حُ «هالكض ٰانٓی» حیٍ َیٔض کّ حٔ ؿخَ٘یٍ هيح گَىیيِ حٓض ،يَحى
آٌ حٓض کّ حٔ رُخرَ ي٘یض ٰانٓی ٓیَ طکخيهی ًَٕىِ ٔ ؿخَ٘یٍ حَٕحع حهْ يخهزم هٕى
ٗيِ حٓض .چٌٕ حیٍ ٓیَ کًخنی رُخ رّحٍحىِی ٰانٓی رٕىِ ٔ حٍٔح رّٛلخص حنٓت چٌٕ
ػهى ٔ هيٍص ٔ ؿیَِ طـٓیِ ًَٕىِ ،حُ حیٍ رخرض رّ«ههیلشهللا» يؼٌُٕ گَىیيِ حٓض.
َْیک حُ حیٍ کهًخص ۰ـ ۶ـ ۰ـ اًٌِ ؛ أًَِ ؛ اًُبٍٔ:
رَّٕرّٖ هٕى طُٓخ یک رخٍ ىٍ هَآٌ حٓظؼًخل ٗيِ ٔ ىٍ يٍٕى کٔٗ ،یخ کٔخَٗ رّکخٍ
ٍكظّ حٓض کّ حَُْ ٔ حُنلض رٔیخٍ ىحٍَي .حَُخٓٗ ؿًغ حَِْ ٔ حَِٔٗ حٓضًُٟ .خ ً کهًّٖ
«حَْ» ىٍ هَآٌ ىٍ يوخرم کهًّٖ "ؿٍ" هَحٍ گَكظّ ٔ ؿخنزخ ً رخ آٌ ًَْحِ حٓض.
حكظًخالً حیٍ ىٔ کهًّٖ يظ٠خى ریخٌگَ حٔٛخف يظ٠خى رَٖ٘ رخٗي« .ؿٍ»
رّيؼُٗ يولٗ ٔ پُٓخٌ حٓض ،آٌ َیَٖٔ َٗ ٔ حَْیًُٗ حٓض کّ ىٍ ىٌٍٔ َْ كَى
رَٖ٘ کًخریٖ ٔؿٕى ىحٍى ،ح ّيخ رَ٘ ٓؼٗ يٗکُي ًْٕحٍِ آٌٍح پُٓخٌ ىحٍى ،یؼُٗ حیٍ
هٕى رَ٘ حٓض کّ ٓؼٗ ىحٍى طخ چُخٌ ٛلخص يُلٗ ٍح ىٍهٕى «ؿٍ» ٓخُى طخ ىٍيیخٌ
حؿظًخع حَٔخٌ يؼزض طهوٗ ٕٗى ،حَُ١ف ىیگَ کهیّٖ حػًخل يُخكٗ رخ ٗجٌٕ حَٔخَٗ
ىٍَٗحی ٢پُٓخَٗ ٔ ىٍٔ حُ چ٘ى يَىو حَـخو يٗیخري .حیٍ ؿِء حُ آٌ ؿٍ حٓض.
ىٍ كخنٗکّ حَِْ ٔ حَُْ رّيؼُٗ ٍِكن ٔ حُنلض حٓض کّ پیٕٓظّ يَثٗ ٔ يلّٕٔ
يٗرخٗي .حُ َ١ف ىیگَ رّؿُیٍ حَٔخٌ َیِ «حؿُّش» گلظّ ٗيِ حٓضِ َٔ « :ا ًْ أََظ ُ ْى أ َ ِؿَُشٌ ِكی
ٌٕ أ ُ َي َٓخطِ ُ
ک ْى ۖ»ٖٕ :۳ٖ ، ط ِرُ ُ
حیٍ ىٔ کهًّ حٕٛالً یکٗ ۸ـ ۶ـ ًبً ّ اًُبً:
ْٔظُيَْ ،گخِ حنق ٔالو رَّٓ حَُخّ ىٍآیي ًِِْٖ حٔل کهًّ كٌف يٕٗٗى .نلع «َخّ
= يَىو» ریٖ حُ َْ ػُٕحٌ يظَحىف ىیگَ حَٔخٌ ىٍ هَآٌ حٓظؼًخل ٗيِ حٓض.
چُخٌکّ ىٍ ٕٕ۶آیّ حیٍ َخو ًکَ ٗيِ حٓض .ىٍ رؼ ٗ٠حُ آیخص ریٖ حُ یک رخٍ
رّکخٍ ٍكظّ حٓض .حیٍ کهًّ ىٍ آٌؿخ رّکخٍ يٍٗٔى کّ ؿخيؼّٖ حَٔخَٗ ىحٍحٖ كَُْگ
ٔ ييَیض ٗکم گَكظّ رخٗي.
ـ گَْٔٗ آٌٍح ًْخٌ «ؿُشحنًؤٖٔ» ىحَٔظّحَي ،ػيِٖ گلظّحَي چُخٌ رٓ٘ض َّىٍ
آًٓخٌَّ ،ىٍ ُيیٍ؛ رهکّ ىٍ ؿٕف يلی ٢رٕىِ حٓض .ػالّيّ ١زخ١زخیٗ گلظّ رٓ٘ض
آىو ،رٓ٘ض رَُهٗ رٕىَِّ ،رٓ٘ض ههي ٔ ؿخٔیي )ٕٔ(.کٔخَٗ ْى يؼظويحَي کّ رٓ٘ض آىو
ىٍ ًْیٍ ىَیخ رٕىِ حٓض .ىٍ يـًٕػّ ٍٓخالص «حهٕحٌ حنّٜلخ» ٍٓخنّٖ ٕٔ = ٍٓخنش
حنلیٕحٌَٕٗ ،ظّ حٓض« :رٓ٘ض آىو ىٍ رٕٓظخَٗ ىٍ "ؿزم حنیخهٕص" رٕىِ ٔ آٌ ىٍ
رهُيطَیٍ کِْٕخٖ ؿٓخٌ يٗرخٗي .أرٕحنلٍٔ كخٍیخرٗ گلظّ« :آٌ رٓ٘ض ىٍ كهٔطیٍ
رٕىِ ».هخَ ٟٗخَٛحنيّیٍ ری٠خٖٔ (حُ ػهًخٖ يؼظِنّ) ىٍ طلٔیَ هٕى يٗگٕیي:
«رٓ٘ض آىو ىٍ ًْیٍ ىَیخ رٕىِ حٓض ».ىٍ « ِٓلَ طکٕیٍ طٍٕحص» گلظّ ٗيِ کّ حیٍ
رٓ٘ض ىٍ کُخٍ ٍٔى ىؿهّ رٕىِ حٓض .هَآٌ رّ ٍٍٗٔ ٍٕ١رّْیچ یک حُ يٕحٍى كٕم،
یخ ؿیَ حُ آٌْخ َپَىحهظّ .كظٗ کىطَیٍ حٗخٍِ رّهٕٜٛیخص ٔ ؿِثیخص رٓ٘ض آىو
َکَىِ .كو ٢رّ ٍٕ١کهٗ كَيٕىِ:
ـ «ٔ گلظیى حٖ آىو ،هٕى ٔ ًَْٔص ىٍ رٓ٘ض ئکٍ گِیُیي ٔ .روٍٕیي حُ
يٕحْذ آٌَْ ،چّ ٍح کّ يٗهٕحْیي .رّحیٍ ىٍهض َِىیک يٕ٘یي کّ حُ ظخنًیٍ
غ ِٗجْظ ُ ًَخ ک ْحن َـَُشَ َٔ ُک َال ِي ُْ َٓخ ٍَ َ
ؿيًح َك ْی ُ هٕحْیي رٕىَٔ « = ».هُ ْهَُخ یَخ آىَ ُو ح ْٓ ُک ٍْ أََضَ ََُٔ ْٔ ُؿ َ
٘ َـ ََس َ كَظ َ ُکََٕخ ِيٍَ َ
حنظخ ِن ًِیٍَ »ٖ۳ :ٕ ، َٔ َال ط َ ْو ََرَخ ٰ َْ ٌِ ِِ حن َ
ىٍ هَآٌ يـیي طؼيحى ۳۶۶آیّ رّ ٍٕ١ئظویى ٔ َٛیق ىٍرخٍِٖ ههوض آىو ٔ
ٓخیَ ٔهخیغ يَرٕ ١رَُّيگٗ حٔ حُ هزیم :ؿؼم هالكض ،حٓکخٌ ىٍ ؿُّضٓ ،ـيِٖ
يالثکّ ،حٓظُکخف حرهیْ ٔ ْزٕ ١حٔ آييِ حٓض .ح ّيخ چگَّٕگٗ «ؿُّض» يٍٕى رلغ حُ
ْیچ آیّ رّىٓض ًَٗآیي .رؼ ٗ٠گلظّحَي کّ رُخ رّيلٕٓو آیّٖ َٗیلّٖ «یخ آىو حٓکٍ
حَض ٔ ُٔؿک حنـُش» آىو ٔ كٕحء ىٍ رئ ههوض ىٍ رٓ٘ض هَحٍ َيحٗظّحَي ،رؼيح ً
رّإٌٓٓ ٍحًُْخیٗ ٗيَي .پخٍِٖ حُ هَحیٍ َ٘خٌ يٗىْي کّ آٌ ،رٓ٘ض ٍٓظخهیِ َزٕىِ،
رهکّ ًْخٌ ٍٖٕ١کّ ىٍ حكخىیغ حْهزیض َیِ ٔحٍى ٗيِ ،رٓ٘ض ىَیخ ،یؼُٗ رخؿٗ َٓ
هَو حُ رخؽْخٖ ؿٓخٌ رٕىِ کّ حَٕحع َؼًضْخٖ هيحَٔي ىٍ آٌ كَحْى رٕىِ ٓزِ ٔ ّ
حٓضٍ .حٖٔ يٗگٕیيٍ :حؿغ رّرٓ٘ض آىو حُ حيخو ؿؼلَ ٛخىم پَٓیيو؛ ٖٔ ىٍ ؿٕحد
كَيٕى« :رخؿٗ حُ رخؽْخٖ ىَیخ رٕى ،حگَ رٓ٘ض ؿخٔیيحَٗ رٕى َْگِ حُ آٌ ریٌَٔ
ٍحَيِ ًَٗٗي« ».ىٍ َْ كخل حیٍ رٓ٘ض ؿیَ حُ آٌ رٓ٘ض ؿخٔیيحٌ هیخيض حٓض ،آٌ
پخیخٌ ٓیَ حَٔخٌ حٓض ٔ ،حیٍ آؿخُ كَکض حٔ)ٖٔ(».
حُ یخى َزَیى کّ هيحَٔي ىٍ آیّٖ «حِهزخٍ» رّيالیکّ ،ىٍرخٍِٖ ؿؼم ههیلّ ىٍ
«ُيیٍ» ٓوٍ گلظّ حٓض؛ َّىٍ «ؿُّض» .ىٍ حٛطالف هَآٌ يـیي «حٍ »ٝيطهوخ ً
ٕٔٔ۳ كکًض ریٔظى :هَآٌ ٔ ههوض آىو
حََٜحف ىحٍى رًّْیٍ ُيیٍ هخکٗ هٕىيخٌ .حنزظّ رّيٕؿذ آیخص َٗیلّٖ هَآٌ ،ىٍ
آٌ ىَیخ َیِ «حٍٔ »ٝؿٕى هٕحْي ىحٗض ،کّ كٗحنٕحهغ حُ طزيُّل ًْیٍ حٍ ٝرَ پخ
يٗگَىىٰ .نکٍ ىٍ يخَلٍكیّ حٛالً كخهي يٕٕٟػیض ٔ يٕؿٕىیض حٓض .پْ رُخ
رّهخػيِٖ «حنًطهن یَُٜف حنٗ كَى حکًم» يُظٍٕ ًْیٍ حٍ ٝحٓض.
«ؿُّض» کهًّٖ ػَری هؼبًٔ هقزلق عٌّذ:
حٓض کّ رخ ّٓ ٔؿّ (كظلّ ٔ ًّٟ ،کَِٖٔ «ؽ») ٔ ًَْحِ رخ طًخو ي٘ظوخص هٕى
ٗخيم :ؿٍ ،ؿُخٌ ،ؿُیٍ ،يـٌُٕ ٔ ،يلَى ٔ يؼُّٗ ٔ ؿًغ يخَُي ؿُش ،ؿُظخٌ ،ؿُظیٍ،
ؿُخص ٔ َْچّ حُ حیٍ گَِٔ رخٗي ،طًخيخ ً ىٍ یک ٔؿّ حُ ٔؿِٕ يؼخَٗ رخ ْى َٗیکحَي
کّ ًْخٌ «پٕٗیيِ» رٕىٌ حٓض .كٗحنًؼم رٓ٘ض ٍح حُ آٌ ؿٓض «ؿُض» گلظّحَي کّ
ٓطق ُيیُٖ طًخيخ ً پٕٗیيِ حُ ٗخهّْخ ٔ رَگْخٖ ىٍهظخٌ حٓض .رُخ رّطؼَیق هَآٌ
َٓحَٓ ؿُض ًْخَُي ؿُگم حَزِٕ ،ىحٍحٖ ٓخیٍٍّٔٗ حٓضَّ ،آكظخد رّ ٍٕ١ئظویى رَ
آٌ يٗطخريََّٓ ،يخٖ ٔؿٕى ىحٍىَ « :ال یَ ََ ٌَْٔ كِی َٓخ ٗ ًَْٔخ ً َٔ َال َُ ْي َٓ َِیَحً»ٖٔ :۰ٕ ،
ًْیٍ طؼَیق ٍح رخؽ ٔ رخؿچّ ٔ ؿُگم ىحٍى .ىٍ ٔؿّ ىیگَِٓ ،پَ ٍح حُ حیٍ
ٓزذ ُؿُّش (ر٠ى حٔل) گلظّحَي کّ ٔٓیهّٖ ؿٓض پٕٖٗ ٔ كلخظض ٗو ٚؿُگـٕ ىٍ
"ؿٍ" کّرَحرَ َٟرخص ىًٍٗ حٓض .كَم َٓ ؿُگـٕ ُیَ ٓپَ پُٓخٌ يٕٗٗىِ ٔ .
رّيؼُٗ «حُ َظَْخ پُٓخٌ رٕىٌ» حٓض ،يـٌُٕ کّ ػوهٖ طلض طؤػیَ ریًخٍٖ هَحٍ
گَكظّ ٔ گى ٗيِ حٓضَ ٔ .ؿُیٍ کّ ىٍٍكى يخىٍ پُٓخٌ حٓض ،حنن...
ىٍ هَآٌ يـیي کهًّٖ ؿُض ٔ ي٘ظوخص آٌ ،کّ رّيؼُٗ رٓ٘ض ،یخ رخؽْخ ٔ
ؿُگمْخٖ حیٍ ىَیخ حٓض ،ؿًؼخ ً ٔ4۲رخٍ طکَحٍ ٗيِ حٓض .حُ حیٍ ؿًهّ ٔٔ۴رخٍ آٌ،
ٔحٟلخ ً ىٍ يٍٕى رٓ٘ض آهَطٗ حٓض ٕ۳ ،يَطزّٖ ىیگَ ٔحٟلخ ً ىٍ ه ٕٜٙرخؽْخ
ٔ رٕٓظخٌْخٖ حیٍ ىَیخ رّکخٍ گَكظّ ٗيِ حٓض .حنزخهٗ ۶يٍٕى ىیگَ کّ رّرٓ٘ض آىو
يؼَٔف ٗيِ ،يٍٕى رلغ حٓض .آٌْخ ػزخٍصحَي حُ آیخص يزخٍکّٖ ٕ، ٔ۲ :۰ ، ٖ۳ :
ٕٕ ٔٔ۰ :ٕٓ :ـ ٔٔ۴ـ ٕٔٔ كخل ٓوٍ حیٍحٓض کّ حیٍ ٖٗ يٍٕى رٓ٘ض آىو ؿِء
کيحو یک حُ حٍهخو كٕم هَحٍ يٗگیَى؟ حگَ حیٍ ػيى ٖٗ ٍح ًٟیًّٖ ػيى ٔٔ۴
ًَخثیى كخٛم آٌ طؤییي ًْخٌ رخٍٔ ػَكٗ حٓض کّ يؼظوي رّههوض ىكؼٗ ٔ كیکٔیک آىو
رٕىِ ٔ ؿُّضحنًؤٖٔ ٍح رخُگٕ يٗکُي .حگَػيى ٍٖٗح ًٟیًّٖ ػيى ًَ ٕ۳خثیى كخٛم
آٌ طؤییي حنظِحيٗ َظَیّٖ طکخيم ٔ ٓکَٕض آىو ىٍ یکٗ حُ حیٍ ؿُگمْخٖ ىَیخ حٓض.
يؼ ًّخٖ ىیگَ ىٍ يٍٕى َُيگٗ کلام ّغوح؟
آىو کّ رخنُظیـّ يُـَ رّْزٕ ١حٔ ٗي ،يٕٕٟع طوَد حٔ رّٗـَِٖ يُٓیّ يٗرخٗي:
ٕٔٔ۶ كکًض یگخَّ
غ ِٗجْظ ُ ًَخ َٔ َال ط َ ْو ََ َرخ ٰ َْ ٌِ ِِ ؿيًح َك ْی ُ ک ْحن َـَُشَ َٔ ُک َال ِي ُْ َٓخ ٍَ َ « َٔهُ ْهَُخ یَخ آىَ ُو ح ْٓ ُک ٍْ أََضَ ََُٔ ْٔ ُؿ َ
حنظخ ِن ًِیٍَ ٔ ».ال طوَرخ" ،يُغ ٗيیي حٓض" ٔ حُ يُظَ كکى كوٓٗ ىٍ ٘ َـ ََس َ كَظ َ ُکََٕخ ِيٍَ َ حن َ
ُيَِٖ يلَيخص هطؼیّ حٓض ،حٍطکخد رّیکٗ حُ يظؼهوخص آٌ ئظهِو طٕرّ یخ كي
َٗػٗ حٓض ،ىٍ ؿیَ حیٍ ٍٕٛص ئظٕؿذ ػٌحد حهَٖٔ رخٗيُ .یَح حُ ُيَِٖ
«کزخیَحالػى» يٗرخٗي .ىٍ هَآٌ َٗیق ىٍ يٍٕى رَهٗ حُ يلَيخص ٔ حػًخل ُٗیؼّ،
ٓزِی ًال»ٖٕ :ٔ۰ ، ٓخ َء َ ٘شً َٔ َ خك َ حیٍ يُغ ٗيیي آييِ حٓضَ َٔ « :ال ط َ ْو ََرُٕح ِ ّ
حنََِخ ۖ اََُِّ َکخٌَ كَ ِ
طٍَ »ٔ۳ٔ :۶ ، ظ َٓ ََ ِي ُْ َٓخ َٔ َيخ َر َ ٖ َيخ َ حك َ *« َٔ َال ط َ ْو ََرُٕح ْحنلَ َٕ ِ
ٔ ٍُ»ٖ4 :ٔ۰ ، ی أَكْ َ*« َٔ َال ط َ ْو ََرُٕح َيخ َل ْحنیَظِی ِى اِ َال رِخنَظِی ِْ َ
«ٔال طوَرٕح» یؼُٗ حیٍکّ َّهٕى َٓحؽ آٌ ػًم رَٔیي؛ َّحٓزخد ٔ ٔٓخیم حَـخو
آٌ ػًم ٍح كَحْى کُیي ٔ رّحٍطکخد آٌ طٕٓ ٢كَى یخ حكَحىٖ ىیگَ ٍٟخیض ىْیي.
رّىٓظٍٕ هَآٌ کَیى چُخٌ چیِْخٖ کّ ٗخيم كکى «ٔال طوَرٕح» يٕٗٗى ،يطهوخ ً ىٍ
ؿخيؼّٖ حَٔخَٗ َزخیي ٔؿٕى ىحٗظّ رخٗي .حُ حیٍ هَحٍ كًٓیيِ يٕٗٗى کّ «ٗـَِٖ
آىو» كکى ٔحٟق ٔ ٗيیي ىحٗظّ حٓضٔ .نی آىو ػٜیخٌ کَى:
ٰٗ ٜآىَ ُو ٍَرّكَـ ََٕ ٰٖ»ٕٔٔ :ٕٓ ، ػ َ * « َٔ َ
ْ ْ
ٗ َـ ََسِ حن ُوه ِي َٔ ُيهکٍ َال َی ْزهَ ٰٗ، ْ ػهَ ٰٗ َ
ک َ خٌ هَخ َل َیخ آىَ ُو ْ َْم أَىُنُّ َ ط ُ ٘ ْی َّ ِانَ ْی ِّ حن َ
* «كَ َٕٓ َْٕ َ
ٕٓ»ٕٔٓ :
ٞ ک ْى ِن َز ْؼ ٍ ُ ٠طٕح َر ْؼ ُ ْ
ػ ُْ َٓخ كَؤ َ ْه ََ َؿ ُٓ ًَخ ِي ًَخ َکخََخ كِی ِّ ۖ َٔهُهَُخ ح ْْ ِز ُ خٌ َ ٘ ْی َ
ط ُ * «كَؤََُ نَ ُٓ ًَخ حن َ
ػهَ ْی ِّ َۚخد َ ص كَظ َ ع اِنَ ٰٗ ِكی ٍٍ ،كَظَهَوَ ٰٗ آىَ ُو ِيٍ ٍَرّ َک ِه ًَخ ٍ ُ ٝي ْٔظَوَ ٌَّ َٔ َيظ َخ ٌ ػي ٌُّٔ ۖ َٔنَ ُک ْى كِی ْحْل َ ٍْ َِ
ٖ۶ :ٕ،ـ »ٖ۰
َـىحنيّیٍ ٍحُی ىٍ طًؼیم نطیق ٔ ط٘زیّ يهیق يیگٕیي:
«ٔهظٗ يـًّٖٔ آىو ٓخهظّ ٗي ،هزم حُ حیٍکّ ٍٔف ىٍ ريَٖ ىيیيِ ٕٗى ٗیطخٌ
حُ َ١ین ىٍْ آىو ٔحٍى کخنزي حٔ ٗيِ ٔ طًخو ٍٗظّْخٖ ػَٔم ٔ ؿٕف حٓظوٕحٌْخٖ
حٔ ٍح ىٍ ٍَٕىیي؛ َّطُٓخ ىٍ آٌ ٟؼلٗ َیخكض ،کّ ًّْچیِ ٍح ىٍ كي کًخل ٔ ٗزیّ
رّػخنى ْٔظٗ ىٍیخكض؛ َٓ ٍح رّيخَُي آًٓخٌ ىیي ٔ طٍ ٍح يخَُي ُيیٍ؛ کّ ىٍ آٌ
ٍٔىْخ ٔ ََْٓخ ٔ ٍٓظُْٗخ ٔ پٔظْٗخ ٔ رهُيْٖخ ٔ حَٕحع حيالف ٔ يٕحى يؼيَٗ حٓض؛
ٔ هٕى ٍح طخ آٌ يٕهغ هخَٓ ٔ هخیذ حكٔخّ ًَٕى؛ طخ حیٍکّ ٍٓیي رّٗکى آىو؛ آٌگخِ
رخ هٕى گلضْ :یچ رخکٗ َیٔض ،حیٍ ٗو ٚيـٕف حٓض .حٔ ٍح رّؿٌح حكظیخؽ رٕى،
ٛخكذ ٕٗٓص رخٗي ،چٌٕ ىیگَ كیٕحَخص ،پْ ُٔى طٕحٌ رَ حٔ ؿهزّ کَى ٔ حٔ ٍح
رّهييض گَكض)ٔ4 (».
ٕٔٔ۰ كکًض ریٔظى :هَآٌ ٔ ههوض آىو
ُجْ ٛآكم
«ْزٕ »١رَ ٌُٔ ٔ يلٕٓو «ٓؤَِٕ« ٔ »١ل» َظیـّٖ ئظویى طوَد آىو
رّٗـَِٖ يُٓیّ رٕىِ حٓضٍَٟٔ .طٗ َيحٍى کّ نِٔيخ ً آٌٍح «يکخَٗ» طلٔیَ کُیى.
ٔحٟق حٓض کّ حٔ ىٍ َظیـّٖ حٍطکخد َٓٗ ٰانٓی ْزٕ ١کَىِ ٔ حُ يوخو ٔ يُِنظٗ کّ
ًحص هيٓٗ ىٍ حرظيح رّحٔ حکَحو كَيٕىِ ٔ طخ كي ئـٕى يالثک رخال رَىِ رٕىٓ ،وٕ١
کَى .رُخرَحیٍ ْزٕ ١رخیي هزم حُ حَـخو طٕرّ ٔحهغ ٗيِ رخٗي کّ آىو رخ ٍٖٔکَى رّطٕرّ
ٔحپْ رّيوخو ٔ يُِنض هزهٗ هٕى هَحٍ گَكض)ٔ۳(.
ىٍ يُخرغ کٍٓ «ْزٕ »١آىو يکخَٗ نلخظ ٗيِ حٓض .رؼي حُ آىو كَ٠ص َٕف ٔ
هٕو رُیحَٓحثیم َیِ ْزٕ ١کَىِحَي (ٔ )4۴ :ٔٔ ، ٕ :۶ؿٕٖٗ ٔ َِٔل آد حُ
کْٕٔخٍحٌ َیِ ْزٕ ١هٕحَيِ ٗيِ حٓضْ .زَٕٕ ١ف حُ ىٍیخ رّه٘کی ٔ ْزٕ ١هٕو
رُیحَٓحثیم حُ کُؼخٌ رّي َٜرٕىِ حٓض.
ْزٕ ١آىو یک كَحُ يٓى ىٍ َُيگٗ حٔ رٕى کّ ََٕٓٗض هٕى ٔ كََُيحَٖ ٍح
ٍهى ُى .يلظًم حٓض کّ حیٍ ْزٕ ١ىٍ آؿخُ ىٍِٖٔ ک٘خٍُٖٔ ٔ ،هَٔؽ َٔم آىيٗ
حُ ؿُگم ،یخ ؿخٍْخ رٕىِ رخٗي .یخ َٕػٗ يٓخؿَص حُ يلهٗ رّيلم ىیگَ رٕىِ ،حیٍ
ػًم آىو رئٌ حیٍکّ ىٍ َظیـّٖ ٔكی ئظویى ٰانٓی ٍٕٛص گَكظّ رخٗي؛ چٌٕ ىٍ
حٛهیض هٕى يُطزن رخ هٕحٓض ٔ ي٘یّش ٰانٓی رٕىِ ،حُ حیٍ رخرض ،هيحَٔي حيَ رّْزٕ١
ٍح رّهٕى َٔزض ىحىِ حٓض .يخَُي آٌکّ هيحَٔي ًّْ کخٍْخٖ کّ رَحرَ رخ يُطن ١زیؼٗ
رخٗي رّهٕى َٔزض يٗىْي ،چٌٕ هٕى ٍح ٔحٟغ هخٌَٕ كخکى رَ ١زیؼض يٗىحَي .يؼالً
ىٍ آیّٖ ٕ۶حُ ٍِٕٓ َلم يٗكَيخیي :پََيِگخٌ ٍح هيح ىٍ آًٓخٌ َگّ يٗىحٍى،
رخٍحٌ ٍح هيح حُ آًٓخٌ َخُل يٗکُي )ٔٔ :۴(.گیخْخٌ ٍح هيح حُ ُيیٍ يٍٗٔیخَي ...
َٓحَٓ هَآٌ آکُيِ حُ حیٍ يؼخَٗ حٓض.
«يٓز »٢آىو َیِ يخَُي ىیگَ گّْٕٗخٖ َُيگٗ حٔ یک يؼًخٖ ىیگَ حٓض .يُخرغ
حٓخ١یَٖ رّؿخ يخَيِ حُ پی٘یُیخٌ ىٍ حیٍ يٍٕى َیِ چٌٕ ىیگَ ٔؿِٕ َُيگٗ آىو،
حظٓخٍحص رٗحٓخّ کَىِحَي .يؼالً ئؼٕىٖ ىٍ ئَؽ حنٌّْذ يٗگٕیي« :آىو ىٍ
َٓحَيیذ ،كٕحء ىٍ ؿيِ١ ،خّٔٔ ىٍ كزّ٘ ،يخٍ ىٍ حٛلٓخٌٗ ،یطخٌ ىٍ ًُٓخٌ ٔ
...كَٔى آييِ حٓض )ٔ۶(».ىٍ َخٓن حنظّٕحٍین آييِ« :آىو ىٍ ٍُٔ ؿًؼّ ىٍ کِٕ ٛلخ
ْزٕ ١کَى ٔ ،كٕحء َیِ رَ کِٕ ئَِ ٔحٍى ٗيَ ».خٓن حنظٕحٍین هٕل ئَؽ حنٌّْذ ٍح
َیِ رخ حَيک طلخٔطٗ َوم کَىِ حٓض.
ٕٔٔ۴ كکًض یگخَّ
رّحػظوخى حیٍ يُخرغَّ ،طُٓخ آىو ٔ كٕحء ،رهکّ ؿًیغ يوهٕهخص َُيِ يخَُي يخٍ ٔ
ػوَد ٔ چٓخٍ پخیخٌ ٔ پََيِگخٌ َیِ رخ ًْیٍ هٕٜٛیخص يٕؿٕىِ ،رّىَزخل آىو
رُّيیٍ ْزٕ ١کَىِحَي! حیٍ يُخرغ ًّْگٗ طلض طؤػیَ یکىیگَ هَحٍ ىحٍَي ٔ ىٍ
َٓخیض ؿًهّگٗ يظؤػَ حُ يُيٍؿخص ػٓيیٍ ْٔظُي .رَ حٓخّ يُيٍؿخص طٍٕحص
«هيحَٔي ؿٓخٌ ٍح ىٍ ٓخل ٕ( ٖ۲۲م.و) آكَیيِ حٓض ٔ آىو ىٍ ٓخل ٔ( ٖ۰۰م.و)
ٔخػش ،رٔیخٍ کٕچک ،طخٍین گٌٗظّ ٍح ههن ٗيِ حٓض ».يُخرغ کٍٓ ىَیخ ٍح ههن حن ّ
رٔیخٍ کٕطخِ ٔ پخیخٌ ىَیخ ٍح هیهٗ َِىیک يٗىحَُي .ىٍ َٓخیض ئیَ ًّْٖ کخثُخص
يطخرن رخ يؼظويحص يٌْزٗ هٕىٗخٌ ٍهى يٗهٍٕى.
يٗکَىَي :هيح ًٗخٍٖ حُ رُيِگخٌ رَگِیيِٖ هٕى ٍح ٍْخیٗ يٗرو٘ي ٔ رَحٖ آٌْخ «َٗٓیخٍ ٛهق
ٔ آرخىحَٗ» حُ هخَيحٌ ىحٔٔى يٗكَٓظي .يهک هيیًت ىحٔٔى ٍح رخُ يٗگَىحَي ٔ ىٍٔحَٗ پَ حُ ٓؼخىص
رّحٍيـخٌ يٗآٍٔى .آٌ َیِ (يخَُي ٓال١یٍ هزم) «ئیق» ٔ «پَٔ هيح» هٕحْي رٕى ٔ يَىو ٍح
ٍْخیٗ يٗرو٘ي .ػظًض حَٓحثیم ٍح رخُ يٗگَىحَي ٔ يهک هيح ٍح رُخ يٗگٌحٍى .ىٍ حیٍ ریٍ
پیخيزَحَٗ ْى رٕىَي کّ ىیيٖ كَحریٍطَ ىحٗظُي ٔ گلظّ رٕىَي :ئیق يٕػٕى يُـت ًّْٖ ؿٓخٌ هٕحْي
رٕى .رُخ رَحیٍ ًّْٖ چ٘ىْخ ٔ ًٍْْخ رّآیُيِ هیَِ ٗيَ :کٗ يٗآیي؟
« ...ػیٔخٖ َخ »َٖٛآييَ ٖٔ ،ؤظیٍ کٔٗ َزٕى کّ گلض «ئیق يٕػٕى حٓض» ػیٔٗ َیِ
ٔحژِگخٌ «پَٔ هيح»« ،يهک هيح» ٔ «َـخص» ٍح رّکخٍ رَى ٔ َُـیَِٖ پیخيزَحٌ هيیًٗ ٍح َگّ
ىحٗض .ح ّيخ ٍٔحَّٖ طپّٖ حٍٔٗهیى ٗي ٔ حؿخُِ ىحى طخ ؿًؼیض حٔ ٍح يُـٗ ههن روٕحَُي ،ىٍٓض َوٖ
پخىٗخْخٌ هيیى ٍح حیلخ کَى (ًْخٌگَّٕ کّ يَىو ٗ١يَحًٓٗ آٌْخ ٍح رَ طوض يَٗ٘خَيَي) ْىچُیٍ
حؿخُِ ىحى يَو حٔ ٍح ئق کُُي ٔ .گلضُ« :يخٌ آٌ كَح ٍٓیيِ کّ يهکٕص هيح ریخیي».
ػیٔٗ يیخٌ هٕى ٔ ىیگَ «ئیقْخ» كَم َٓخى ،آٗکخٍح گلض :حٔ ٍٕٗٗٗ ٓیخٓٗ یخ َظخيٗ
َیٔض .رّيَىو گلض :گُخْخٌ ًٗخ رّهخَ َ١خو پٍَٔىگخٍ روٕ٘ىِ ٗيِ حٓض .روٕ٘ىِگٗ گُخْخٌ
رّحیٍ ٓخٌ کخيالً رٗٓخروّ رٕى .حكٌِٔ رَحیٍ :حٔ هيح ٍح «پيٍ» هٕحَي .حیٍ ْى ىٍ ؿخيؼّٖ یٕٓىٖ
آٌٍُٔ حُ َْ ؿٓض طخُِگٗ ىحٗض ...
ٕ١نٗ َک٘یي کّ ٛيحٖ كویٓخٌ یٕٓى رَ ٟي حٔ رَهخٓض ٛ ٔ ...هیذ يُِلگخِ َٓخیٗ حٔ ٗي.
ُیَح چیِٖ کّ حُ ُرخٌ حٔ يُٗٗیيَيَّ ،آٌچّ رٕى کّ ههزخ ً يٗهٕحٓظُي .يَىو يُظظَ ظٍٕٓ ٍْزَ
َظخيٗ رٕىَي کّ رٗىٍَگ ََٖٓ حُ هٌٕ ؿخٍٖ ٓخُى ٔ حٓظوَحٍ «يهک هيح» ٍح حػالو کُي.
ح ّيخ ػیٔٗ آييِ رّآٌْخ يٗگٕیي« :ىٍػٓي ؿيیي يهک هيح حیٍ حٓض کّ ًْٔخیّحص ٍح رّحَيحُِٖ
هٕىص ىٔٓض ريحٍٖ» رّحیٍ ْى رُٔيِ ًَٗکُي ،يٗگٕیي« :رخیي ىًُٗخٌ هٕى ٍح َیِ ىٔٓض ريحٍیى».
(یٕٓظیٍ ُگَىٍ ،كٍٔ کخي٘خى« :ىَیخٖ ٕٓكٗ» چخپ چٓخٍو ،ٖٔ۰۲حَظ٘خٍحص َیهٕكَ)
۰ـ ىحیَس حنًؼخٍف ط٘یغ ،ييهم «آىو»
۴ـ طخٍین یؼوٕرٗ ،ؽ ٔ 4ٙ
۲ـ كزیذ حنٔیَ ،ؽ ٔ ٔ۰ ٙ
ٓٔ ـ ىحیَسحنًؼخٍف رٍِگ حٓاليٗ ،ؽ ٔ ييهم «آىو»
ٔٔ ـ يٕنٕی /کهیخص ًْٗ:
کِ ىیٕ ٔ ىى يهٕنى ٔ حَٔخَى آٍُٔٓض ىٖ ٗین رخ چَحؽ ًْٗگ٘ض گَى َٗٓ
گلض آٌکّ یخكض يَٕٗ٘ى ،آَى آٍُٔٓض گلض یخكض يَٕٗ٘ى ،گ٘ظّحیى يخ
ٕٔ ـ ػاليّ ١زخ١زخیٗ :طلٔیَحنًیِحٌ ،پخٍٓی ،ؽٔ ٔ4۶ٙ
ٖٔ ـ طلٔیَ ًََّٕ ،ؽ ٔٔ۳ ٙ ۶ـ ٖٔ۳
ٔ4ـ َـىحنيّیٍ ٍحُٖ ،دمحم حيیٍ ٍیخكٗ ،گِیيِٖ يَٛخى حنؼزخى ـ ۰ٓ ٙ
ٔ۳ـ رؼیي َیٔض کّ چُیٍ ْزٕ ١ىٍ يٍٕى طًخو كََُيحٌ يؼٜیضکخٍ آىو َیِ ٛيم کُي .رّحیٍ
يؼُٗ کّ َْ ٗو ٜٗرخ حٍطکخد يُخْٗ ٰانٓی حُ يوخو ٔ يُِنض يؼُٕٖ هٕى ْزٕ ١يٗکُي ٔ حُ يوخو
ػهیخٖ ٍٔف حَٔخَٗ رّيَطزّٖ ٓلالٖ َلْ رٓیًٗ طُِل يٗ یخري.
ٔ۶ـ ئَؽ حنٌّْذ ،ؽٔ ـ ٕ۳ ٙ
ٕٕٔٔ كکًض ریٔظى :هَآٌ ٔ ههوض آىو
ٕٔ
ـــــــــــــــــــــــــــ
ــطـبى یّ ــذ یهبُ
ــــــــــــــــــــــــــــــ
ٕٕٕٔ كکًض یگخَّ
ّیطبى چیَذ؟
ٔهظٗ ٛلزض حُ ؿُزّْخٖ يوظهق ٔؿٕىٖ حَٔخٌ ىٍ يیخٌ رٕىِ ٔ ىٍ حٍطزخ ١رخ
ًْیٍ يٕٕٟع يوٕنّٖ ٔكی يٍٕى حٍُیخرٗ هَحٍ گیَى؛ الؿَو ًَٗطٕحٌ حُ َ١ف
يزلغ ٗیطخٌُٗخٓٗ ،کّ ىٍ حػًخم ٍٔف ٔ ٍٔحٌ ٔ يؼظويحص آىيیخٌ ؿخٖ پخٖ ٔٓیغ
ٔ يلکى ىحٍى ،چ٘ى پٕٗیي؛ چٌٕ يلخْیى ٔ يوٕالص ّٓ گخَّٖ :حَٔخٌ ـ هيح ٔ ٗیطخٌ
ىٍ ٔحهؼیض َُيگٗ ىیُی چُخٌ رّْى پیٕٓظّ حٓض کّ گٕیخ َْکيحو ٍکُٗ حُ یک يؼهغ
ٍح ط٘کیم يٗىْي .رّػزخٍص ٍٍٔٗطَ :حَٔخٌ رّػُٕحٌ یک ٔحهؼیض ػیُٗ ٔؿٕى
ٓم رَآٌ حٓض طخ رّحٔ «چگَُّٕیٔظٍ» ىحٍى؛ هيحَٔي حُ َ١ین ٔكی ٔ حٍٓخل ٍُ ُ
آيٕهظّ ٔ ىٓض حٔ ٍح رگیَى طخ هٕى ٍح رخال رک٘ي ٔ رَُّيگٗ ٗخیٔظّٖ حَٔخَٗ
رَٓخَي ،ىٍ ًْخٌ كخل ٗیطخٌ َّطُٓخ ىٍ ٍحِ ٛؼٕى يؼُٕٖ ٔ طکخيم ٍٔكٗ حَٔخٌ
يٕحَؼٗ كَحْى يًَٗخیي ،کّ پیٕٓظّ هٜي رُّيیٍ حكکُيٌ حٔ ٍح َیِ ىحٍى.
پْ ٍَٟٔی حٓض حیٍ ىًٍٗ حريٖ َٔم رَ٘ رّىٍٓظٗ ُٗخٓخیٗ گَىى طخ ٍحِ
طوخرم رخ آٌ يًکٍ ٕٗى .ىٍک يخ حیٍ حٓض کّ طٜلیق رخٍْٔخٖ رَ٘ ،حٔ ٍح ىٍ حيَ
ئجٕنیضپٌیَٖ ٔ يَحهزّٖ َلْ ح ّيخٍِ کًک هٕحْي کَى .حَٔخٌ طُٓخ حُ حیٍ َ١ین
يٗطٕحَي رَُّيگٗ پَ يؼُٗ ٔ َٗحكظًُيحَّ ىٓض یخري .حٔ حُ حیٍ َ١ین رّچُخٌ ریُٖ
هٕحْي ٍٓیي کّ ىٍ ط٘ویٗ ٚیخ١یٍ كویوٗ ٔ ٍَگخٍَگ يٕؿٕى ىٍ يیخٌ ؿخيؼّ،
ي٘کهٗ َيحٗظّ رخٗي .طؼًیى چُیٍ ریُٖ ٍٍٔٗ َٔزض رّيٕٕٟعٓ ،زذ يٕٗٗى طخ
حٗکخل ٔ حَٕحع كویوٗ ٗیخ١یٍ ىٍ يیخٌ ؿخيؼّ ؿخیگخِ هٕى ٍح حُ ىٓض ىحىِ ٔ ىكغ ٔ
َ١ى َٕٗيَْ .گخِ کٔٗ رّحیٍ يَكهّ حُ ىٍک ٔ ط٘ویٍٓ ٚي کّ رخٍٔ کُي «ٗیطخٌ
يُلَٜح ً ىٍ ىٌٍٔ هٕى حٔ ٔ آيیوظّ رخ ٍگ ٔ پٗ ٔ هطَحص هٌٕ حٔ حٓض» ٔ ىٍ
ًْخٌ كخل رخٍٔ ىحٗظّ رخٗي کّ «هيح َیِ ىٍ ىٌٍٔ هٕى حٔ ٔ َِىیکطَ حُ ٍگ گَىٌ
ٔ ؿيحٍِٖ ههزٖ ْٔض» الؿَو يظٕؿّ ؿٓخٌ ىٌٍٔ هٕى ٗيِ ٔ رخٔ ٍ١ؿٕى هٕى ٍح
حُ طَٜف ٗیطخٌ هخٍؽ يًَٗخیي ٔ رّكخنض ٍكًخَٗ طـییَ يٗىْي.
ىٍ چُیٍ كخنضٗ ،و ٚىٍ هٕحْي یخكض کّ ىٔٓض ٔ ىًُٖٗ ىٍ ىٌٍٔ هٕى حٔ
حٓض .ريیٍطَطیذ ٍحِ َـخص ٍح رّىٍٓظٗ ىٍیخكظّ ٔ رَكٔخٓیضْٕٗ ،یخٍٖ ٔ ىهض
ػًم حٔ حكِٔىِ يٕٗٗىَٓ ،حَـخو ،حُ ؿٔض ٔؿٕٖ رٗكخٛم ىٍ آكخم ُيخٌْخ ٔ
يکخٌْخ ،ؿٓض یخكظٍ ىًٍٗ ٔ ىٔٓض يْٕٕو َـخص يٗیخري ٔ ىٍ حيَ هٕىٓخُٖ
هٕیٖ يٕكویض کٔذ هٕحْي کَى .چُیٍ حٓض ػًَِٖ رلغ.
كویوض حیٍحٓض کّ حَٔخٌ رّىنیم رَهٍٕىحٍٖ حُ طکخيم يـِٖ ٔ ْٕٕ
كٕمحنؼخىِ ،يٕؿٕىٖ يُلؼضؿٕ ٔ ئجٕنیضگَیِ حٓض ،حٔ ًَٗهٕحْي رّػٕحهذ ٔ
ٕٕٔ۳ كکًض ریٔض ٔ یکى :يخْیض ٗیطخٌ
َظخیؾ ٕٓء حػًخل هٕى حػظَحف ًَخیي ٔ ًْٕحٍِ ىیگَحٌ ٍح ئجٕل هطخْخ ٔ
َخکخيْٗخٖ هٕى (كظٗ ىٍ َُيگٗ ٗو ٜٗهٕیٖ) ىحَٔظّ ٔ حُ ؿٓخٌ پیچیيِٖ ىٌٍٔ
هٕى رٗهزَ حٓضًْ .یٍ هٕٜٛیض حٔ حیـخد يٗکُي کّ ًْٕحٍِ ىٍ ػَّْٛخٖ
يوظهق َُيگٗ كَىٖ ٔ حؿظًخػٗ هٕى ،ىٍ پٗ ىًٍٗطَحٗٗ رَآیي .حُ َ١ف ىیگَ ىٍ
َٓخى حَٔخٌ ىٔ َیَٖٔ كذ ٔ رـ ٞطؼزیّ ٗيِ حٓض ،حٔ ًَٗطٕحَي رئٌ حِػًخل حیٍ ىٔ
هِٕ َُيگٗ کُي .حُ ًْیٍ رخرض ىٔٓضیخرٗ ٔ ىًٍٗطَحٗٗ ىٍ حٛهیض ٔ َٓخى آىيٗ
رّػُٕحٌ یک ؿَیِِٖ َٕػٗ ٔؿٕى ىحٍى ،طؼخنیى حىیخٌ رخ ػُخیض رًّْیٍ هٜیّٖٜ
آىيٗ ،يٕٕٟػخص ٔ يلخْیًٗ ٍح ؿٓض حظٓخٍ ٔ حػًخل هٕحٖ ؿذ ٔ رـ ٞرَُٕٗع
رَ٘ يؼیٍ کَىِ حٓض کّ ىٍ طؼخنیى حٓالو رّآٌ «طٕنٗ ٔ طزَٖ» يٗگٕیُي.
گلظیى ًُْیض كَى ٔ ؿخيؼّ پیٕٓظّ رّىَزخل یک يـَو ٟؼیق ٔ كظٗ يْٕٕو
يٗگَىى ،طخ گُخْخٌ ٔ هطخْخٖ هٕى ٍح رّحٔ َٔزض ىْي .چٌٕ حیٍ يـَو ٟؼیق ،یخ
يْٕٕو ًَٗطٕحَي حُ هٕى ىكخع ًَخیي ،رُخرَحیٍ ًُْیض رَ٘ ئجٕنیضگَیِ ،رٍّٕ١
طزَٖ يٗکُي ٔ حُ حیٍ َ١ین حٍٟخء يٗگَىى .ػـیذ یکؿخَزّ حكٔخّ پیَُٖٔ ٔ ّ
حٓض« :هطخء ٍح حَٔخٌ يَطکذ يٕٗٗى ،ح ّيخ هيح ٗیطخٌ ٍح نؼُض کُي!»
حگَ ىٍ حیٍ ػَ ّٛػًینطَ ریخَيی٘یى ،رّحیٍ َظیـّ يٍٗٓیى کّ حٓخٓخ ً كَُْگ
رَٖ٘ ىٍ ٍحٓظخٖ حكٓخو ٔ طلٓیى َیخُ رّیکٍٗظّ حرِحٍ هَحٍىحىٖ ىحٍى کّ رٍّٕ١
ػخرض ٔ ػخيّپُٔي رّػُٕحٌ يویخّ ٔ يلک ػًم کُي؛ ْىچُخٌ کّ ىٍ رخُحٍ ىحى ٔ ٓظي
َخگِیَ حُ ٟٔغ ٓیٔظى حُٔحٌ ٔ حَيحُِگیَٖ گَىیيًْ ٔ .خٌٓخٌ کّ ىٍ ػَّْٛخٖ
َُْ ،حىریخص ٔ حٍطزخ١خص يـزٍٕ ٗي طخ حنق ـ رخ ٔ ٍٓىحنو ٢حهظَحع ًَخیي .ىٍٓض رَ
ًْیٍ ٍٔحل ،كَُْگ رَٖ٘ َیخُيُي آٌحٓض کّ ىٍ ٍحٓظخٖ حكٓخو ٔ طلٓیى رٓظَ
یکٍٗظّ حٓخ١یَ ٔ حنگْٕخٖ يظُخٓذ رخ يٕٕٟع ىحٗظّ رخٗي طخ رظٕحَي رّآٌ ٔٓیهّ
يطهذ ٍح يُظوم کُي .يؼالً :یک يالََّٜحنيّیٍ ىحٗظّ رخٗي طخ يظَٓ ٓلخْض هَحٍ گیَى.
ىٍ يوخرم آٌ یک نوًخٌ كکیى ىحٗظّ رخٗي طخ َکخص كکًضآيیِ هٕى ٍح حُ ُرخٌ
حٔ حظٓخٍ ريحٍى ،یک رٓهٕل ػخهم ىحٗظّ رخٗي طخ ٔؿّ ي٘ظَک يیخٌ َْىٔ ٔحهغ گَىى،
ًْیٍ ٍٕ١یک كخطى ١خیٗ رّػُٕحٌ پَچىىحٍ ٓوخٔص ،یٕٓق ٛيین رّػُٕحٌ يظَٓ
ُیزخیَْٗ ،کٕل ًََّٕٖ حُ هيٍص رخُٟٔ ،لخک يؼخنٗ حُ ظهى ٔ هٔخٔص ،نیهٗ ٔ
يـٌُٕ ریخَٗ حُػ٘ن آط٘یٍ ،كَْخى ٔ ٗیَیٍ ًََّٕٖ حُ ٓوضکٕٗٗ رٗكخٛم،
هخٌٍٔ چَِٖٓ حُ ػَٔصيُيحٌ رٗهیَٗ ٔ ...یطخٌ يظَٓ کخيهٗ حَُٗ ٔ رٕحنلٕ٠نٗ.
ٕٕٔ۶ كکًض یگخَّ
حیٍْخ حرِحٍْخٖ ْٔظُي کّ حگَ ٔؿٕى ٗخٌ ٔحهؼیض طخٍیوٗ ْى َيحٗظّ رخُٗي ،رَ٘
َخگِیَ حُ ههن ٔ حريحع آٌْخ حٓض طخ ٍَٔي ٗکمگیَٖ ٔ طزخىل كَُْگ هٕى ٍح
ٓخيخٌىْٗ ًَخیئ .هظٗ کٔٗ ىٍ يوخو ریخٌ رَآييِ ٔ گلض« :كالٌ ٗو ٚهیهٗ كًٓیيِ
ٔ ىحَخ حٓض ،یخ هیهٗ رخ ٓوخٔص ٔ يًٓخٌَٕحُ حٓض ،یخ هیهٗ َیَٔيُي ٔ ٗـخع حٓض،
كٍٕح ً رظٕحَي آٌ ٗو ٚيٍٕى َظَ هٕى ٍح رخ حٓخ١یَ ٔ حنگْٕخٖ (حُ هزم يٕؿٕى)
يخَُي نوًخٌ كکیى ،كخطى ١خیٍٗٓ ،ظى ىٓظخٌ ...يوخیّٔ کُي .چُخٌکّ هزالً حٗخٍص ٍكض،
حیٍ يویخّْخ ٔ حنگْٕخ رٍّٕٛص هَحٍىحىٖ ىٍ ًٍْ گٕیُيِ ٔ َُٕٗيِ ٔؿٕى ىحٍى ،حُ
ًْیٍ ؿٓض حَظوخل يطهذ رّآٓخَٗ يًکٍ يٕٗٗى .حیٍ ىٍكخنٗ حٓض کّ ْیچ یک حُ
ىٔ َ١ف گٕیُيِ ٔ َُٕٗيِ ْیچ یک حُ آٌ حٓخ١یَ ٍح َيیيِحَيٰ ،نکٍ َْیک ىٍ ًهخیَ
ًُْٗ هٕى چُخٌ چَِْٓخٖ ٍح ىحٍَي کّ ىٍ حٛم حُ كَُْگ ػًٕيٗ گَكظّحَي.
حكظًخل ٍح ًَٗىْيُ ،یَح كَُْگ رَٖ٘ َیخُ ىحٍى کّ حیٍ چَِٓ هَحد َٕ٘ى.
هيّٖٗ چَِٖٓ كخطى ١خیٗ ئخٖٔ حٓض رخكٌف یکٗ ىیگَ حُ كَٔف ٕٖ گخَّٖ
ُرخٌ پخٍٓیَ .وٖ حٓخ١یَ ىٍ ًّْٖ كَُْگْخٖ ٍحیؾ ىٍ يیخٌ ًّْٖ حهٕحو ٔ يهم
ؿٓخٌ ًْیٍ ٍٕ١حٓض .كو ٢حٓخيٗ ػٕ ٝيَٕٗٗي ،حٓخ١یَ ٔ هَٓيخَخٌ رخ حٓخيٗ
يوظهق ىٍ ًّْؿخ ًْخٌ کخٍٖ ٍح يٗکُُي کّ یٕٓق ٔ ُنیوخ ٔ كخطى ١خثی ٔ
يالََّٜحنيّیٍ رَحٖ يخ حَـخو يٗىُْي .حٓخ١یََٛ ،كخ ً يوهٕم پُيحٗض رَ٘حَي ٔ
چیِٖ ُیخىٖ حُ هٕى َيحٍَيٗ« .یطخٌٓخُٖ» رَ٘ َیِ ىٍ ًْیٍ ٍحٓظخ ٔ رّيُظٍٕ
َوم رخٍ ئجٕنیض ٔ هطخْخٖ هٕى رّگَىٌ حٔ ٍٕٛص گَكظّ حٓض .رَ٘ حُ ٗیطخٌ
یک يٕؿٕىٖ كویوٗ ٔ هخٍؽ حُ ًٍْ ٓخهض طخ پْ حُ حٍطکخد هطخْخٖ هٕى ،رّحٔ
نؼٍ كَٓظخىِ ٔ هٕى ٍح طزَثّ کُي« :حرهیْ کٗ گٌحٗض کّ يخ رُيِگٗ کُیى!»
رَ٘ یک طٕؿیّگَ هٓخٍ ٔ یک كهٔلّرخف يخَْ حٓض ،رَحی هٕحْْٖخٖ ىٍَٔٗ
هٕى كهٔلّ ىٍٓض يٗکُيًْ ،خٌ ٍٖٕ١کّ يٗىحَي چٔخٌ رٓخَّؿٕیٗ کُي ٔ کَىحٍ ٔ
ه ٍٕٜهٕیٖ ٍح طٕؿیّ ًَخیي؛ ًّْٖ حیٍْخ رّآٌ هخ َ١حٓض کّ يٗهٕحْي ٕٗٓحص
خٌ ِنیَ ْل ُـ ََ
ٔ ُ َٓکٖ حٔ يیيحٌ ؿٕالٌ ىحٗظّ رخٗي .چُخٌکّ هَآٌ كَيخیي« :رَ ْم یُ َِیيُ ْ ِ
حإلَ َ
أ َ َيخ َيُّ »۳ :۰۳ ،ىٍ ًْیٍ ٍحٓظخ ٍٖٕ١کّ هَآٌ يـیي يؼَكٗ يٗکُيٗ ،یطخٌ چیِٖ
ؿِ «َلْ ّٕٔٓٓگَ ٔ پهیي هٕى آىيٗ ،رّػالِٖٔ رؼ ٗ٠يٕؿٕىحطٗ ي َ٠ىیگَ حُ
هزیم حَٕحع ٔیَّْٔخ ٔ يیکَٔدْخ َیٔض».
چٌٕ ىٍ ًٍْ ػخيّٖ يَىو ،حىَٗ يَطزّٖ ٓوٕ ٔ ١پهیيٖ حَٔخٌ هخرم طؼَیق ٔ
طَ ٍٕٜیٔض؛ رُخءح ً رَحٖ ٕٓٓنض كٓى ٔ ه٠خٔص ،هخثم رّٔؿٕى ئظوم ٗیطخٌ ٗيِ ٔ
آیخص هَآٌ ٍح ؿه ٢طؤٔیم يٗرََي .گٕحیٍکّ ًَٗطٕحَُي رخٍٔ کُُي کّ حَٔخٌ َیِ طخ آٌكي
ٓوٕ ١يٗکُي .هَآٌ يـیي حیٍ ئجٕنیضگَیِٖ رَ٘ ٍح رّحَظوخى گَكظّ ٔ طخ يَُ «هُظِ َم
خٌ َيخ أ َ ْکلَ ََُِ »ٔ۰ :۴ٓ ،پیٍٖكظّ حٓض .ىٍ َٓحَٓ هَآٌ يـیي آیخطٗ ٍٍٔٗ ٔ ٔ ُ ِْ
حإل َْ َ
يلکى ،يزُٗ رَ ئجٕنیض حَٔخٌ ىٍ هزخل حػًخنٖ آييِ حٓض:
ة اِلَ ْی َِ ِه ْي َؽ ْج ِلا ْل َْ ِهیلِ»ٔ۶ :۰ٓ، ََُ ًََّؾْ يُ أَ ْه َو ُ ً ثًََ ْل ُ ٍ ِْ َُبىَ ًََّ ْؼلَ ُن َهبر َُْ ْ ٔـ « َّ َلوَ ْل َفلَ ْو ٌَب ْ ِ
اْل ًْ َ
ْٕ ٛحص َٔط ََٕح َ ٜخ ِن َلخ ِػ ًِهُٕح حن َ ٔخٌَ نَ ِلی ُهٔ ٍَِْ ،االَ حنَ ٌِیٍَ آ َيُُٕح َٔ َ حإلَ َ ِ ،َِ ٜا ٌَ ِ ٕ ـ « َٔ ْحن َؼ ْ
ٜز َِْ»ٖٔٓ ، ْٕ ٛح رِخن َ ن َٔط ََٕح َ رِ ْخن َل ّ ِ
طـ َٰٗ ،أٌَ ٍَآُِ ح ْٓظ َ ْـُ َٰٗ ۶ :۲۶ ،ـ »۰ ٔخٌَ نَ َی ْ حإلَ َٖ ـ « َک َال ِا ٌَ ْ ِ
ک ۶ :۸ٕ...ـ »۸ ک كَؼَ َللَ ََ َّْا َ ک َك َ ک ِوی ِن ،الَّ ِنی َفلَوَ َ ک ا ْل َ
ک رِ ََ ِرّ َ خٌ َيخؿ َََ َ ٔ ُ حإلَ َ 4ـ «یَخ أ َیُّ َٓخ ْ ِ
کٌُْ ٌك ّا ًََُّ َ ٰ
ْ ِلی ٌل ۶ :ٔٓٓ ،ـ »۸ ت ا ْل َق ْی ِو لَ َ
ک لَْ َِِی ٌل َّ ِاًََُّ ِل ُؾ ّ ِ ػلَ ٰٔ مَ ِل َ َِ َبىَ ِل َوثَلَ َ اْلً َ ۰ـ « ِاىَّ ْ ِ
ٕٕٔ۴ كکًض یگخَّ
کلوَٓ ّیطبى
حیٍ کهًّ ىٍ هَآٌ يـیي ۴۴رخٍ ىٍ هخنذْخٖ گَٕخگٌٕ آييِ ٔ يؼخَٗ يوظهلٗ حُ
آٌ هٜي ٗيِ حٓض .حُ آٌ ؿًهّ :كٔخى ،حهالم پٔضّْٕٓٓٔ ،خٖ ىٍَٔٗ حَٔخًٌ ،حص
حَٔخٌْخٖ هطخکخٍ ،يٕؿٕىحص ي ٔ َ٠يیکَٔدْخ ٔ كَ٘حص يًٕٖ ٔ ىٍ يٕحٍىٖ
ْى يٕؿٕىحطٗ طؼَیق َ٘يِ يٗرخٗي .پْ آٌ یک ٛلض ػخَٕٖ ٔ ػخٍ ٟٗحٓض.
رُخرَحیٍ «ٗیطخٌ» حٓى يؼُٗ يٕٗٗىَّ ،حٓى ًحص.
ٕٕٔ۲ كکًض ریٔض ٔ یکى :يخْیض ٗیطخٌ
رَهٗ حیٍ کهًّ ٍح ػَرٗ ٔ گَْٔٗ آٌٍح ؿیَ ػَرٗ ىحَٔظّحَي .گَِٔ حٔل آٌٍح
حُ يخىِٖ «ٗخ »ٍ١یخ «ٗطٍ» رّيؼُٗ هزیغ ٔ پٔض گَكظّ ٔ يؼظويحَي ٗیطخٌ
رّيٕؿٕىٖ َٓکٖ ح١الم يٕٗٗى .حیٍ طؼَیق ٗخيم حؿُّّ ،حَٔخٌ ،كیٕحٌ ٔ كَ٘حص
يًٕٖ يٗگَىىْ .ىچُیٍ رّيؼُٗ ٍٔف َٗیَ ٔ ىٍٔ حُ كن َیِ آييِ حٓض)ٕ(.
گلظّ ٗيِ کّ «ٗطٍ» رَّْچیِٖ ري (حػى حُ حَٕحع حيَح ٔ ٝهزخیغ ٍٔكی ٔ
ؿًٔی ٔ حػى حُ يخلَٓٗ ،صٕٓٗ ،ص ٔ ْىَ٘یٍ ري) ح١الم يٕٗٗى .گَِٔ ىٔو کّ
«پطَٔٗلٔکٗ» ؿِء آَخٌ حٓض ،يؼظويحَي کّ ٗیطخٌ حُ «ٓخطخَخ» (كز٘ٗ) حهٌ ٗيِ
حٓض ،رُخءح ً نلع ػَرٗ ًَٗرخٗي .ىٍ کهیّٖ ُرخٌْخی حٍٔپخیی «ٓخطخٌ» يٗگٕیُي.
ىٍ يـًٕع َْ ،چیِٖ ُٗض ٔ ري ٔ ،ري يِِ ٔ ري رٕ رّٗیطخٌ طؼزیَ ٗيِ حٓض.
هَآٌ ط٘زیٓٗ ىحٍى کّ رّؿخیض گٕیخٖ ٓیًخٖ ٗیطخٌ حٓض :ىٍرخٍِٖ يؼَكٗ ىٍهظٗ
يٕٕٓو رّ«ُهّٕو» (کّ گٕیخ يلٕٜل آٌ هٍٕحک ؿًُٓیخٌ حٓض) يٗكَيخیي:
خ١ی ٍِ ۶4 :ٖ۰،ـ »۶۳ ْ ١هؼُ َٓخ َکؤَََُّ ٍُ ُء ُ
ّٔ حن َ
٘ی ِ ِ ٛم ْحن َـ ِلی ِى َ
ٗ َـ ََس ٌ ط َْو َُ ُؽ كِیأ َ ْ
«اََِ َٓخ َ
= آٌ ىٍهظٗ حٓض کّ يٍٗٔیي ىٍ ٔٓ ٢ؿلیى (ؿلیى = یکٗ حُ حٓخيٗ ،یخ
یکٗ حُ پالکْخٖ ؿُّٓى حٓض) يُظَِ ٔ ؿٕحَّْخٖ آٌ ىٍهض ،ىهیوخ ً يخَُي َْٓخٖ
ٗیخ١یٍ حٓض( .کخَّّ = ؿخیض ط٘زیّ ـ ط٘زیّ رهیؾ) هَآٌ هٕد رّحیٍ َکظّ ٔحهق حٓض
کّ طٕٗ َٓ«َّ ،یطخٌ» ٍح رخنؼیٍ ىیيِحٖٗ«َّ ،ـَِٖ ُهٕو» ٍح ،ح ّيخ ىٍ حیٍؿخ رخ
حٓظلخىِ حُ كَُْگ يلخٍِٔحٖ هٕىص ٔ يظکٗ رًَهخیَ ًُْٗ هٕىص رخطٕ ٓوٍ گلظّ؛
یؼُٗ ط٘زیّ يٕؿٕى يْٕٕو ًُْٗ ،رّيٕؿٕى يْٕٕو ًُْٗ .حیٍ ًْخٌ ٍٕٔ ریخَٗ حٓض
کّ طٕ رخٍْخ ٔ رخٍْخ حُ آٌ رَِٓ گَكظّحٖ :طؼییٍ يیِحٌ گ٘خىٖ ىٍْ حژىْخ ٔ يیِحٌ
ٔك٘ض ؿٕل ىٍ ىٓض هٕىص رٕىًْ ،خٌ ٍٖٕ١کّ ىٍ آٌؿخ رَّْحَيحُِ کّ ىنض
يٗهٕحٓض ،ىٍْ حژىْخ ٍح گ٘خى يٗکَىٖ ،ىٍ حیٍؿخ ْى طخ ىنض يٗهٕحْي «١هغ»
ىٍهض ُهٕو ٔ «َٓ ٗیطخٌ» ٍح ُٗض ٔ ريًَخ ط ٍٕٜکٍ.
اثلیٌ
حیٍ َخو َیِ ٔٔ رخٍ ىٍ هَآٌ يـیي آييِ حٓض .حگَ حیٍ ٔٔ يٍٕى کهًّٖ حرهیْ ٍح
ًٟیًّٖ آٌ ۴۴كوَِ نلع ٗیطخٌ ًَخثیى ؿًؼخ ً ۲۲يٍٕى يٕٗٗى .ىٍ رَهٗ يٕحٍى
رّگَّٕٖ طهٕیلٗٗ ،یطخٌ ٔ حرهیْ یکٗ يؼَكٗ ٗيِ ٔ گخِ حرهیْ يٕؿٕىٖ َٔزظخ ً
ئظوم ىحَٔظّ ٗيِ حٓض؛ ح ّيخ ىٍ ػَف ػخو حؿهذ ٗیطخٌ ٔ حرهیْ حٓخيٗ يظَحىف ٔ
يظ٠خیق يٗرخُٗي .گلظّ ٗيِ کّ حرهیْ؛ پيٍٗ ٔ ،یطخٌ كََُي حٔ يٗرخٗي.
ٖٕٓٔ كکًض یگخَّ
ىٍرخٍِٖ حیٍکّ «حرهیْ» نلع ػَرٗ حٓض یخ ؿیَ آٌ ،رّ ٍٕ١کهٗ ىٔ َظَ ٔؿٕى
ىحٍى .رَگ٘ض حیٍ ىٔ َظَیّ رّحیٍ ىٔ حيَ کهٗ حٓض کّ گَْٔٗ ،هَآٌ ٍح ػَرٗ
هخن ٔ ٚػخٍٖ حُ ََْٕع کهًّ ٔ نلع ؿیَ ػَرٗ پُيحٗظّحَي؛ ىٍ ٍٕٛطٗ کّ گَِٔ
ىٔو ،حیٍ کظخدٍح آؿ٘ظّ رخُرخٌْخٖ ؿیَػَرٗ ،رّهُ ٕٜٙرخٌْخٖ ٓخيٗ ْىچٌٕ:
آٍحيَٗٓ ،یخَٗ ،كز٘ٗٓ ،خكهی ٔ ػزَٖ ىحَٔظّ ٔ يؼظويحَي کّ حػالو ٔ حًٓخء كَحٔحٌ
ؿیَػَرٗ ىٍ هَآٌ َٗیق آييِ حٓض يخَُي :رٔیخٍٖ حُ َخو پیخيزَحٌ ٰانٓی ًْچٌٕ
يٕٓٗ ،حرَحْیى ،حیٕد ،یَْٕ ،حًٓخػیم ...حًٓخء يکخٌْخ ،يخَُي رخرمٍٔ ،و ،ي،َٜ
ييیٍ َ ٔ ...خو كَٗظّگخٌ يخَُي ؿزَثیم ،يیکخثیم َ ٔ ...خو رضْخ يخَُي یؼٕع ٔ یؼٕم
ْ ٔ ...ىچُیٍ حنلخظ ؿیَػَرٗ کّ ؿیَ حُ َخوْخٖ هخ ٙحٓض يخَُي «حٓلخٍ» (ؿًغ
ِٓلَ رّيؼُٗ کظخد) حٓظزَم (كَیَ ٟویى) كٕحٍیٌٕ ،ى ٍُّٖ (ىٍه٘خٌ) َٛح... ١
١زن حیٍ َظَ کهًّٖ حرهیْ َّػَرٗ ٔ َّْى ػزَٖ حٓضُ ،یَح هزم حُ حٓالو ىٍ
ْیچ ٗؼَ ؿخْهٗ ػَد رّکخٍ ََكظّ ٔ ىٍ ُرخٌ ػزَٖ ْى «ػِحُیم ـ یخػِحُیم
رِحثیٍ» حٓض( :طکزَ ػِحُیم ٍح هٕحٍ کَى ـ ٗؼَ پخٍٓی) حیٍ گَِٔ ىٍ يٍٕى
کهًّٖ حرهیْ رَّظیـّٖ ََٓیيِحَي .رؼ ٗ٠آٌٍح حُ کهًّٖ یَٕخَٗ «ىیخىٔنّٕ»
( )xllxrorTىحَٔظّحَي کّ ىٍ کهیّٖ ُرخٌْخٖ الطیٍ کًخریٖ ُٗخهظّ ٗيِ حٓض.
ح ّيخ ٓئحل رٗپخٓن حیٍ حٓض کّ چّگَّٕ حیٍ نلع رئٌ ٔحٓطّ ٔحٍى هَآٌ ٗيِ
ْحٓض؟ ١زن َظَ حٔل (کّ حرهیْ ٍح کهًّٖ ػَرٗ يٗىحَُي) آٌ حُ يخىِٖ َرهَ َ
د حٓض) گَْٔٗ َیِ آٌٍح رّرخد «حِكؼخل رَىِ ٔ رّحِرالّ» يٍٗٓخَُي: َ ََ ٟ
(ْىٌُٔ َ
(رهْ ،یزهْ ،حرالّ؛ َخ حيیي ٗيَ ،خ حيیي يٕٗٗىَ ،خ حيیي ٗيٌ .ىٍ هَآٌ يـیي َیِ
طؼخریَٖ حُ حیٍ ُٓن آييِ حٓض :یزهْ ، ٕٔ :ٖٓ ،يزهٌٕٔ:4ٖ ، 44 :۶ ، ۰۰ :ٕٖ ،
۰۳؛ يزهٔیٍ 4۲ :ٖٓ ،ػيِٖ آٌٍح يَکذ حُ ىٔ کهًّٖ (أرٕ) ٔ (نیْ) = أرٕنیْ
(پيٍَیٔظٗ) ىحَٔظّ ٔ يؼُٗ آٌٍح يُظٓخٖ یؤّ ٔ َيحٍٖ ٔ رٗچخٍِگٗ ٔ رٗپُخْٗ حهٌ
کَىِحَي .رؼ ٗ٠ىیگَ آٌٍح حُ يَکذ (أرٕ) ٔ (نُزْ) = أرٕنُزْ (پيٍ حٗظزخِ) رّيؼُٗ
يُظٓخٖ هطخکخٍٖ ،حٗظزخِ کَىٌ هٕى ٔ رّحٗظزخِ حَيحهظٍ ؿیَ طهوٗ کَىِحَي ...
رٍّؿى حیٍکّ َخو «حرهیْ» ىٍ حىریخص ػَد هزم حُ حٓالو ىیيِ َ٘يِٗ ،ؼَحء ٔ
حُىرخٖ ػَد ٔ ػـى پْ حُ حٓالو حٓخيٗ ٔ حنوخد كَحٔحَٗ رّحٔ ىحىِ ٔ حٔ ٍح یک
ٗوٜیض ٔحهؼٗ گَكظّحَي .حُ ؿًهّ حٓخيٗ ٔ حنوخرٗ کّ ٗؼَحء ٔ حىرخء رّحرهیْ ىحىِحَي
ػزخٍص حٓض حُ :ىیٕ ،حَْیًٍ ،ػئ ،ػلَیض ،أرٕيَِ ،كخٍعٗ ،خٗ ،ٍ١طٍ،
ٗطیٍ ،١ٕٗ ،أرٕٕٗ ،١ؿٍ ،أرٕحنـٍ ،أرٕىؿخَّ ،هُخّ ،رؼم ُرٕد ،أرٕحنؼیِحُ،
ٖٕٔٔ كکًض ریٔض ٔ یکى :يخْیض ٗیطخٌ
رهؼِ ،ػِحُیم ،نجیى ،نؼیٍٍ ،ؿیىٗ ،یطخٌ ،حرهیْ ،پهیي ...گَْٔٗ حُ حیٍ طؼخریَ يُ٘ؤ
هَآَٗ ىحٗظّ ٔ حؿهذ حرظکخٍٖ حٓض .حیٍ َ٘خٌ يٗىْي کّ یک يٕؿٕىٖ يْٕٕو کّ ىٍ
ٔحهغ رَگَكظّ حُ یک يلٕٓو يـَى يٗرخٗي ،ىٍ ًٍْ رَ٘ چّ ؿخیگخِ ٔٓیغ ٔ يلکًٗ
ىحٍىْ .ىچُیٍ حیٍ ؿيحل نلظٗ کًخکخٌ حىحيّ ىحٍى کّ حٔ حُ ؿُْ آطٖ حٓض ،یخ رخى ،حُ
ؿُْ آد حٓض یخ هخک؛ ؿٍ حٓض ،یخ يهک ،يـَى حٓض ،یخ يخىِ ...
حُ يـًٕع ٔٔ يٍٕى کهًّٖ حرهیْ کّ ىٍ هَآٌ آييِ ۲يٍٕى آٌ ىٍحٍطزخ ١ئظویى
رخ ههوض ٔ ؿِثیخص َُيگٗ آىو أرٕحنزَ٘ حٓض )ٖ(.ىٔ يٍٕى ىیگَ (:ٕ۶ ، ٕٓ :ٖ4
)۲۶ىٍ حٍطزخ ١رخ ػخهزض ؿُٕى حرهیْ ىٍػخنى آهَص ٔ كَیذ هٍٕىٌ هٕو «ٓزؤ»
طٕٓ ٢حرهیْ حهظٜخ ٙىحٍى کّ رخُْى يَطز ٢رخ َُيگٗ آىيٗ يٕٗٗى ،رُخءح ً
يٕؿٕىیض حرهیْ ىٍحٍطزخَ ١خگٔٔظُٗ رخيٕؿٕىیض َُٔيگٗ رَ٘ يلٕٓو يٗیخري الؿیَ.
ػهض حیٍکّ هَآٌ يـیي، هَبًقذ «اثلیٌ» ثب عي
ٗیطخٌ ٔ حرهیْ ٍح طخ هزم حُ ظٍٕٓ آىو حُ ١خیلّٖ «ؿٍ»» يؼَكٗ کَىِ حٓض ،حیٍ
َکظّ يٗرخٗي کّ طخ آٌ ُيخٌ رَهٗ حُ هٜخیم ٔ ؿَحیِ رَٖ٘ يخَُي كْ يخنکیض،
ؿَیِِٖ حَخَیض ،حريیضهٕحْٗ ٔ ىیگَ ٛلخص طخٍیک ٗوٜیظی يخَُي ُیخىِهٕحْٗ ٔ
كَ ٔ ٙآُ ،ىٍ َٕع رَ٘ رّظٍٕٓ ََٓیيِ رٕى؛ رُخرَحیٍ طًخو ٛلخص هٕد ٔ ري
حَٔخَٗ طخ آٌ ُيخٌ «ؿٍ» رٕىَي .پْ حُ طکخيم يـِٖ ٔ ژَظیک حَٔخٌ (يَكهّٖ
آىيیض) حٓض کّ ىٍ حٔ كْ يخنکیض ٔ رخهٗ ؿَحیِ رَٖ٘ ظخَْ ٗي .رلغ کخكٗ ىٍ
حیٍ يٍٕى ىٍ يوٕنّٖ «حيض ٔحكيس» گٌٗض.
ح ّيخ حیٍکّ آیخطٗ رّحیٍ ي ًٌٕ٠ىٍ هَآٌ ٔؿٕى ىحٍى کّ گَِْٔخٖ حُ ٕ١حیق
ی أَََُّ ح ْٓظ َ ًَ َغ ََلَ ٌَ ِ ّيٍَ ْحن ِـ ٍِّ كَوَخنُٕح اََِخ
ی اِنَ َ حؿُّش آیخص هَآٌ ٍح ُٗیيَي ٔ گلظُي« :هُ ْم أ ُ ِ
ٔك َ
ػ َـزًخ »ٔ :۰ٕ ،یخ ىٍ ؿخٖ ىیگَ طٓيیي يٗکُي کّ ؿُّٓى ٍح حُ «ؿٍ» ٔ ٓ ًِ ْؼَُخ هُ َْآًَخ َ
َ
«حَْ» پَ يٗکُى ( )ٔ۰۲ :۰یخ ىٍ آیخص ٕ۲ـ ٖٓ ـ ٖٔ حُ ٍِٕٖٓ حكوخف يٗگٕیي:
«١خیلّٖ حُ ؿُیخٌ ٍح يظٕؿّ طٕ ًَٕىوٛ ،يحٖ هَآٌ ٍح ُٗیيَي ،رؼي رَگ٘ظُي يیخٌ
هٕو هٕى ٔ آَخٌ ٍح ىػٕص رّحيَ كن کَىَي ٔ ...رخهٗ يٕحٍى ...
ىٍِْخ ٔ حیٍْخ حٗخٍِ رّحهٕحو رئٖ ٔ ىٍٔ حكظخىِٖ ىحٍى کّ ىٍ يُخ١ن يوظهق ىٍ ّ
پ٘ض کِْٕخٖ ىٍٔ حكظخىِ ،رّىٍٔ حُ كَُْگ ٔ طًيٌ پیٍٖكظّ َُيگٗ يٗکَىَي.
ػَكخ ً رّآٌْخ "ؿٍ" گلظّ يٗٗيِ ،چٌٕ ْى هٕى ؿخیذ حُ حَظخٍ رٕىِ ٔ يُوطغ حُ
ٗخٍِحِْخٖ ػًٕيٗ رَّٓ يٗرَىَيْ ،ى ح١الػخص چُيحَٗ حُ ىَیخٖ پیَحيٌٕ َيحٗظُي.
چُخٌکّ ىٍ کظخد كوٓٗ «نًؼّ» َیِ چُیٍ آييِ حٓض .هَآٌ ىٍ ؿخٖ ىیگَ يٗكَيخیي:
ٕٖٕٔ كکًض یگخَّ
ٌٕ
ط ِ«ًّْٖ حكَحى رَ٘ ىٍ یک يَكهّ «ؿٍ» ْٔظُي = ؿُیٍِ َٔ « :ا ًْ أََظ ُ ْى أ َ ِؿَُشٌ كِی رُ ُ
أ ُ َي َٓخطِ ُک ْى ۖ [ »ٖٕ :۳ٖ ،رَحٖ طٕٟیق ریٖطَ کهًّٖ يٍٕى َظَ ٔ ي٘ظوخص آٌ طٕؿّ
کُیي رّ«يؼخَٗ يوظهق ؿُض» کّ ىٍ روٖ «هَآٌ ٔ ههوض آىو» گٌٗض].
ىٍ آٌؿخ کّ کهًخص «حَْ ٔ حنـٍ» یخ «ؿٍ ٔ حالَْ» رٍّٕٛص ػطق ٔ
يؼطٕف ریخٌ ٗيِ حٓضًْ ،خٌ يلٕٓو "كخَٟیٍ" ٔ "ؿخیزیٍ" ٍح حنوخء يٗکُي.
ًْیّ٘ ٔهظٗ روٕحُْي یک حيَ يٓى ٔ ػًٕيٗ ٍح حػالو کُُي ،يٗگٕیُي« :كخَٟیٍ
رّؿخیزیٍ ح١الع ىُْي ،یخ كخَٟیٍ ٔ ؿخیزیٍ ريحَُي ».كکى کهٗ حٓض ٔ ،طکهیق
كخَٟیٍ ٔ ؿخیزیٍ یکٗ حٓض .چٌٕ ػطق ٔ يؼطٕف «کخنکهًش حنٕحكي» يٗرخٗي.
ـ يًکٍ حٓض پَٖٓ ٕٗى کّ چَح ىٍ رؼ ٗ٠ؿخْخ ؿخیزیٍ يويو ىحٗظّ ٗيِ
«ٔؿٍ ٔ حَْ» گلظّ ٗيِ ىٍكخنٗکّ يوخ١ذ كخَٟیٍ ْٔظُي؟
= ىٍ حیٍگَّٕ يٕحٍى یخ رّؿٓض ٍَٟٔص ریخَٗ ٔ ٕٓٓنض ىٍ ٓیخم کالو حٓض،
يؼم حیٍکّ يٗگٕثیى :هَى ٔ کالٌ ،کٕچک ٔ رٍِگٓ ،یخِ ٔ ٓپیي ،کٍٕ ٔ ریُخ ...یخ
"يٕٕٓ" حٔل رّؿخی ػخَی، ّ يٕٕ٘ حٓض (رّطؼزیَ كـض ْخًٗٗ هَحٓخَٗ
نق ٔ ََ٘ ّ
ػخَی رّؿخی حٔل) کّ ىٍ ػهٕو يؼخَٗ ـ ریخٌ ،حيَٖ ٍحیؾ يٗرخٗي.
پْ ىحٓظخٌ حؿُّش ىٍ يخْیض هٕى حُ يوٕنّٖ حرهیْ يُلک ٗي .رُخ رّریخٌ کهٗ کّ
ىٍ كٕم حٍحثّ گَىیي ،حكَحىٖ حُ حؿُّش يٗطٕحَُي پهیيٖ ،یخ ًْخٌ حرهیٔٗ رکُُي ،یخ
َکُُي .ح ّيخ «ؿٍ» ىٍ يخْیض كویوٗ هٕى رخ ٗیطخٌ ٔ حرهیْ ىحٍحٖ ئخَوض َیٔض .حُ
َٟد ٔ ؿًغ يـًٕع آیخص َٗیلّٖ هَآٌ ىٍ يٍٕى ٗیطخٌ ٔ حرهیْ ،حیٍ َظیـّ
كخٛم يٕٗٗى کّ يٕؿٕىٖ ئظوم ٔ هخٍؽ حُ ًٍْ ،طلض حیٍ ػُخٔیٍ ٔ حٓخيٗ،
ٔؿٕى َيحٍى .حیٍ هخٛیض ًٍْ رَٖ٘ حٓض کّ رَحٖ يلخْیى يـَى ٔ كخهي يٜيحم
ػیُٗ ،يٜخىین حػظزخٍٖ يٗٓخُى .رُخ رّيُطن ػًین هَآَٗٗ ،یطُض ٔ رالٓض ،یک
كخنض ػخَٕٖ ،ػخٍ ٔ ٟٗىحٍحٖ هخٛیض ػزٕص ٔ ُٔحل ٔ ٗيص ٔ ٟؼق حٓض .یؼُٗ
کّ رَهٗ كخالص ٔ حٔٛخف َخپُٔي ٔ حهالم ٍُیهّٖ رَٖ٘ٗ ،خيم كذ ٔ رـْٞخٖ
رٗيٍٕى ،كٔخىص ،کیُّطُٕٖ ،كَیذکخٍٖ ،طينیْ ،كوّ رخُٖ ،ىٍٔؽ ،كَحو هٕحٍٖ
ًْ ...خٌ ٗیطخٌ حٓض ،کّ رَّْحَيحُِ ىٍ ٔؿٕى ٗو ٚهٕص گیَى ،حٔ رًّْخٌ َٔزض
ًحص حرهیْ يٕٗٗى .چّ َیکٕ گلض ػاليّ حهزخل« :حٖ رٔخ آىو کّ حرهیٔٗ کُي».
أرٕحنلَؽ حرٍحنـُٕی ىٍ «طهزیْ حرهیْ» حیٍ كيیغ َزٕی ٍح يیآٍٔى کّ كَيٕىِ
حٓضٗ« :یطخٌ يخَُي هٌٕ ىٍ ٍکْخی آىيی ؿَیخٌ ىحٍىٗ ».و ٚىٍ َظیـّٖ
ّْٕٔٓٓخٖ َلٔخَٗ ىچخٍ كخنض «طهزیْ» ٗيِ ٔ حٕٛالً طٕحَخیٗ ط٘وی ٚكن ٔ رخ١م
ٖٖٕٔ كکًض ریٔض ٔ یکى :يخْیض ٗیطخٌ
ٍح حُ ىٓض يٗىْي ،یخ حیٍکّ ٗيص ّٕٔٓٓ ٔ ػطٖ چُخٌ حٓض کّ حٔ ػًالً طٕحٌ
حهزخل رَّ١ف كن ٍح حُ ىٓض ىحىِ ٔ طٍ رّرخ١م يٗٓپخٍى؛ رٍّؿى حیٍکّ َظَح ً
يٗىحَي كن ٔ رخ١م چیٔض .حُ َکخص هیهٗ ظَیق حیٍکّ :هَآٌ يـیي ىٍ ىحٓظخٌ
حهظالف يُـَ رّهظم ىٔ پَٔآىوٗ ،یطخٌ ٍح يزخَٗ ٔ يلَک ًَٗىحَي ،رهکّ يٗكَيخیي
ض ػ ْ ...پْ حُ حیٍ گلض ٔ گْٕٕ ،حٖ َلْ حٔ ٍح رّهظم رَحىٍٕ طَؿیذ ًَٕى = «كَ َ
ط َٕ َ
ٓ َِیٍَ )4(»ٖٓ :۳ ، ٛزَ َق ِيٍَ ْحنوَخ ِ
ُّٔ هَظْ َم أ َ ِهی ِّ كَوَظَهَُّ كَؤ َ ْ
نَُّ ََ ْل ُ
هیهٗ ؿخنذ حٓض کّ كخىػّٖ رخ حیٍ حًْیض ،حُىیي هَآٌ َّكخٛم كَیذ ٗیطخٌ،
کّ َظیـّٖ ّٕٖٔٓٓ َلْ رخٗي .هًِِٕٗطَ حُ ًّْ حیٍکّ ئؼٕىی ٔ ػؼهزٗ ىٍ حیٍ
يٍٕى حُ َٛحكض هَآٌ ْى كَحطَ ٍكظّحَي :ئؼٕىٖ ىٍ ئَؽ حنٌْذ (ؽٔ ۶۶ٙ
يٗگٕیي« :پْ حُ هظم ْخریم طٕٓ ٢هخریم ،حٔل آىو ٔكٕحء ىٍٍػخٖ كََُيٗخٌ حٗؼخٍٖ
َٓٔىَيٓ ،پْ حرهیْ ىٍ يکَ ٔ َیََگ هٕى رُّرخٌ ػَرٗ حٗؼخٍٖ َٓٔىِ حٓض.
ئؼٕىٖ چٓخٍ ریض حُ آٌ هٜیيِٖ ٕ١الَٗ حرهیْ ٍح ىٍ ئَؽ حنٌْذ آٍٔىِ حٓض!
حیٍ ػُٕحٌ ىٍ ػَّْٛخٖ «رلجیٌ»:
هيٍص ٔ َلًٕ حؿظًخػٗ ٔ ٍكظخٍ آىيیخٌ رخ یکىیگَ ح١الم يٕٗٗى .چٌٕ ػًٕو
طٕىِْخٖ يَىو حُ آٌؿٓض کّ كخهي حكکخٍ ػًین ٔ کالٌ ْٔظُي ،ىٍ طؼییٍ ََٕٓٗض
کالٌ هٕى ييههیض َيحٍَي .رخُیگَحٌ ٔ کخٍگَىحَخٌ حٛهٗ حيٍٕ ًْٕحٍِ ًٗخٍی
يؼئىٖ ْٔظُي کّ رٔیخٍ رخالطَ حُ کًیض ٔؿٕىٖ هٕى حهيحو کَىِ ٔ ك٠خء ٍح چُخٌ
آنٕىِ ٔ يـٕٕ٘ يٗکُُي کّ حکؼَیض هخيٕٕ ؿخيؼّ طٕحَخیٗ ًُْٗ ٔ ػًهٗ ٍٖٔکَى
رّحيَ كن ٍح حُ ىٓض يٗىُْي .نٌح طٍ رّكَیذ يٗٓپخٍَي .يؼالً کخٍ ٓیخٓظگَحٌ ٔ
ٍٓخَّْخی ؿًؼی ىٍ ىَیخی يخ یک ًََّٕٖ ٍٍٔٗ حیٍ گلظّ حٓض« :ههذ كوخین! ٔ
َٓگَو کَىٌ!» حیٍ كخنض ٍح هَآٌ «طهزیْ» هٕحَيِ ٔ رخ ٛيحٖ رهُي كَيٕىِ حٓض:
خِ ١م َٔط َ ْکظ ُ ًُٕح ْحن َل َن
ٕٔح ْحن َل َن رِ ْخنزَ ِ«كن ٔ رخ١م ٍح رخْى طهزیْ َکُیيَ َٔ « = .ال ط َْهزِ ُ
َٔأ َ َْظ ُ ْى ط َ ْؼهَ ًٌَُٕ ٍٍٗٔ »4ٕ :ٕ ،حٓض کّ كن ٔ رخ١م رًّحص هٕى ؿیَهخرم طهزیْحَي،
حیٍ كخالص حَٔخَٗ حٓض کّ آٌٍح رخْى حٗظزخِ يٗگیََي.
رًّْیٍ ٓزذ يٗطٕحٌ گلض «ٗیطخٌ» ػُٕحٌ ػخو ٔ «حرهیْ» ٔٛق هخٙ
حٓض .رّحیٍ يؼُٗ کّ ََْٗٗء کّ حَٔخٌ ٍح كَیلض ٔ هيٍص ط٘وی ٔ ٚىٍٓضحَيی٘ٗ
آىو ٍح كهؾ کَى؛ ٗیطخٌ حٓض؛ ىٍ ٍٕٛطٗ کّ َلْ آٌ ػًم كَیلظٍ يٗطٕحَي ػُٕحٌ
حرهیْ رّهٕى گَكظّ ٔ يظؼهن آٌ طهزیْ؛ یخ يهزّٕ حٓض؛ کّ يخَُي ٗکخٍ رٗؿخٌ،
هٕی٘ظٍ هٕیٖ ٍح ىٍ حهظیخٍ ٔٓخّٔ ٗیطخَٗ گٌحٍىِ حٓض.
ٕٖٔ4 كکًض یگخَّ
رخ حیٍ ریخٌ يٗطٕحٌ گلض :آٌ حرهیٔٗ کّ رَآىو ٓـيِ َکَىَ ،لْ ّٕٔٓٓگَ
َٕػٗء آىيیض حٔ رٕىِ حٓض .یؼُٗ کّ َّطُٓخ ؿَحیِ َٕػٗ آىيیض يُؼيو َ٘ي ،کّ ىٍ
َظیـّٖ طکخيم َٕػٗ ٔ پیيحیٖ كْ يخنکیض ،طکخػَ١هزٗ ،حَخَیض ،كذّ ًحص ،ؿ٠ذ،
كٔي ،حَظوخو ؿٕیٗ ...ىٍ َٕع َٔم آىيٗ ٍُٔ رٍُّٔ هيٍطٗ ریٖطَ ٔ يیيحٌ رَُٔ ٔ
ؿٕالٌ كٌِٔطَ ْى کٔذ ًَٕى .ؿ٠ذ ٔ ٕٗٓص حُ هٕحٖ كٕمحنؼخىِ هيٍصيُي حٓض
کّ رّپیٖ پخٖ رَ٘یض ٓـيِ َکَىِ حٓض .حیٍ يلٕٜل طکخيم حٔ رٕى.
نٌح حُ يُظَ نیزَحنیٔى حئَُٖ حرهیْ يظَٖٓ حُ طکخيم حٍحىِٖ آُحى حَٔخٌ َیِ
ْٔض «يٍ ٓـيِ ًَٗکُى ،كَف کًٗ َیٔض» ىٍ پ٘ض حیٍ كَف یک حٍحىِٖ آُحى
ٔ هٕٖ يزظُٗ رَ هٕىرخٍٖٔ رٍِگ َٓلظّ حٓض .رًّْیٍ هخٗ َ١یطخٌپَٓظخٌ حكظوخٍ
يٗکُُي کّ ٗیطخٌ يظَٓ آُحىِگی ٔ حٍحىِٖ آُحى حَٔخٌ حٓض.
هَآٌ يـیي رخ ریخٌ ًٓزهیک هٕى ،آىو يؼٕٓى ٍح رّػُٕحٌ ًَخیُيِٖ َٕع رَ٘
گَكظّ حٓض ٔ ،حالّ ىٍ حٛم رلغ رَ َٓ ٗوَ ٚیٔضٓ ،وٍ رَ َٓ َٕع رَ٘ حٓض.
هَآٌ هٕحٓظّ رلَيخیي« :حگَ يٕحظزض ٔ يَحهزض ىحیًٗ ٍح حُ ىٓض ريَْٗ ،لٔض رَ
طٕ ؿخنذ هٕحْي ٗي ،كظٗ حگَ پیـًزَ هيح رخٗٗ ».کًخ حیٍکّ آٌ يالثکّٖ کّ رَآىو
ٓـيِ ًَٕىٔ ،ؿيحٌ حهالهٗ ٔ يهکخص يؼُٕٖ ٔ ٍٔكخَٗ حٔ رٕى .ريیٍطَطیذ رخ حیٍ
ٓـيِٖ يالیک( :حَویخى ٔؿيحٌ حهالهٗ ٔ كْ هیَهٕحْٗ) ٔ آٌ ١ـیخٌ حرهیْ:
(َٓک٘ٗ ؿَحیِ َلٔخَٗ ٔ هٕحٖ ٕٗٓحَٗ) كخالص ىٔگخَّ ىٍ َٓخى َٕػٗ رَ٘ پيیي آيي
کّ رّهٕل يٕنٕٖ «َیًٗ حٔ ُحكَٗظّ ٔ َیًٗ ُ هَ» ٗي .آٌچّ ٓـيِ کَى (رّحَویخى
ىٍ آيي) َیًّٖ كَٗظی؛ ٔ آٌچّ يطیغ ٔ يُوخى َ٘ي َیًّٖ هَیض آىو رٕى.
چُخٌکّ ىٍ كٕم حٗخٍص ٍكض ،هَآٌ يـیي کم ٗیخ١یٍ ٍح رّىٔ گَِٔ «حَْ» ٔ
«ؿٍ» طؤیى کَىِ حٓضٗ .یخ١یٍ ؿٍ ػزخٍص حُ َلّٕ پُٓخَٗ هٕى يخٗ ٔ ،یخ١یٍ
حَٔٗ ػزخٍص حُ ٔؿٕى آىوْخٖ پٔض ٔ هزیغ ىٍ ؿخيؼّٖ رَٖ٘ حٓض .هَآٌ يـیي
يٗگٕیي ًْٕحٍِ ىًٍٗ طًخو حَزیخء ٰانٓی حُ ُيَِٖ حیٍ ىٔ گَِٔ رٕىِحَيْ ٔ« :ىچُخٌ
هَحٍ ىحىیى ،رَحٖ َْ پیخيزَٖ ،ىًُٗخٌ ٗیطخَٗ ،حُ َٕع حَٔخٌ ٔ حؿُّش»
ْٞ ُٓ ٠ى ِانَ ٰٗ َر ْؼ ٍ َْ َٔ ْحن ِـ ٍِّ یُ ِ
ٕكی َر ْؼ ُ خ١یٍَ ْ ِ
حإل ِ ٗیَ ِ
ػي ًُّٔح َ
ی َ ک َؿ َؼ ْهَُخ ِن ُک ِّم ََ ِز ٍ ّ = « َٔ َک ٌَٰ ِن َ
ٍٔح »ٕٔٔ :۶ ،پْ حیٍکّ هَآٌ يٗكَيخیي ٗیطخٌ ىًٍٗ آٗکخٍ ؿ َُ ً ف ْحنوَ ْٕ ِل ُ ُُ ْه َُ َ
ػي ًُّٔح ُّي ِزیًُخ»۳ٖ :ٔ۰ ، ۳ :ٕٔ ، خٌ َٔ ِ
إلَ َ طخٌَ َکخٌَ ِن ْ ِ ٘ ْی َ حَٔخٌ حٓضِ « :ا ٌَ حن َ
يُظٍٕ حیٍحٓض کّ حٔ ىًٍٗ حَٔخَیض حَٔخٌ حٓض .حَٔخٌ ٔ حَٔخَیض ىٍ ٔحهغ
یک كخنض ٔٛلٗ حٓض کّ ٗخيم َُيگٗ ٓخنى ٔ يؼُٕٖ رَ٘ يٗرخٗي .ىٍٓض ًْخٌ
ٕٖٔ۳ كکًض ریٔض ٔ یکى :يخْیض ٗیطخٌ
چیِٖ کّ حَزیخء رّىَزخنٖ ْٔظُي .حگَ رَ٘ هٕى ٍح حُ حٓخٍص َلْ رٓیًٗ آُحى کَى ٔ
ىٍ َظیـّٖ ٍیخٟض ٔ هٕىٓخُٖ ىٍ َ٘ؤٖ حَٔخَیض هَحٍ ىحى ،حَٔخٌ حٓض:
ک ِيٍَ ْحنـَخ ِٔیٍَ »4ٕ :ٔ۳ ،
خٌ اِ َال َي ٍِ حطَزَ َؼ َ
ط ٌٓ ْه َ
ػهَ ْی ِٓ ْى ُ ْ نَ َ
ک َ = « ِا ٌَ ِػزَخ ِىی نَ ْی َ
ىٍ ؿیَ حیٍ ٍٕٛص رَ٘ حٓض کّ َٕػٗ حُ كیٕحٌ يٗرخٗي .حیٍ كیٕحٌ ُْگخيٗ
کّ طخرغ ؿَحیِ رٓیًٗ هَحٍ گَكض ،هٕى ػیٍ ًحص ٗیطخٌ ،یخ حُ ؿُٕى آٌ يٗگَىى،
کّ ٍٔ ىٍ ٍٖٔ حَزیخء ػظخو ٰانٓی هَحٍ يٗگیََي .یؼُی طوَیذکخٍ يیٕٗىٛ .لض
(يزیٍ) کّ رؼي حُ کهًّٖ «ػئ» ىٍ آیّٖ کَیًّ آييِ حٓض ،يلیي حیٍ يؼُٗ حٓض کّ
يٕٕٟع آٌچُخٌ ٍٍٔٗ حٓض کّ ْیچ َیخُٖ رَّٗف ٔ حٓظيالل َيحٍى.
ٓخىِ کالو حیٍکّ :رَ٘ كیًحطّ كیٕحٌ ٔك٘ی حٓض ،يخ حْهی ٗيِٖ آٌٍح يٗریُیى
ح ّيخ كیؼیض ٔك٘ض ىٍ ُیَ پٕٓظٖ طخُُْٕ رخهی حٓض کّ رّيُخٓزضْخی رَُٔ يٗکُي.
كَم رَ٘ حرظيحیی رخ حَٔخٌ يظًيٌ! كو ٢ىٍ ًْیٍ حٓض کّ رَ٘ حرظيحیی هَٕ٘ظٖ ىٍ
ریٌَٔ ٔ ٍأكظٖ ىٍ ىٌٍٔ حٓض ،كخلآٌکّ رَ٘ يظًيٌ ىهیوخ ً ػکْ آٌ حٓض ،يال١لض
ٔ نزوُيْخی <کخًرٖ> ىٍ ریٌَٔ ٔ هزخػض ٔ هٔخٔطٖ ىٍ ىٌٍٔ حٓض .طًيَٖ رّحٔ
كوًْ ٢یٍ حَيحُِ کًک کَىِ حٓض طخ رظٕحَي هزخػض ٔ َیخص رخُ١ی هٕىٍح ىٍ پ٘ض
نزوُيْخی كَیزُيِ ٔ حنلخظ ٍَگیٍ ٔ ٔػيِْخی ىٍٔؿیٍ پُٓخٌ ًَخیي .حئَُِ ٟٔؼیض
ؿخيؼّی ؿَد رًّْیٍ يُٕحل حٓض ،حٔل کّ ٔحٍى يیٕٗی رٔیخٍ ٍُم ٔ رَم
يیریُی؛ هیخل يیکُی رٓ٘ض حٓضَْ ،چّ ریٖطَ يیيخَی گُيٕ رخال ٔرخالطَ يیآیي.
آٌٔهض رخٍٔ يیکُی کّ حیٍؿخيؼّ <رٍّؿى يظخَْ كَیزُيِحٕ> هٕٕروض َیٔض.
حیٍکّ هَآٌ يـیي ىٍ يٕحٍىٖٗ ،یطخٌ ٔ حرهیْ ٍح (حُ ُرخٌ هٕىٗخٌ) حُ ؿُْ
آطٖ ٔ ْى حؿُّّ يؼَكٗ کَىِ حٓض ،ریخٌ ًَخىیٍ حُ َُٕٓيِگٗ ٔ حَٓيحو ٔ رٗهخٛیض
کَىٌ حٗیخء يٕني طٕٓ ٢آطٖ حٓض (َْ گیخْٗ رّٔٓیهّٖ آطٖ پوظّ گَىى ،يُؼيو،
َخُح ٔ رٗهخٛیض يٗگَىى) ٔ پُٓخٌکخٍٖ ٔ كَیذکخٍٖ ٔ ىٍٔؽ ٔ َیََگ ىٍ يٍٕى
حؿُّّ حٓض .کّ َْ ىٔ يٍٕى حُ هٕٜٛیخص حٍٔحف هزیؼّ رٕىِ ٔ يُخكٗ رخ ٗؤٌ حَٔخٌ
ههیلشهللا يٗرخٗي .حكٌِٔ رَحیٍ :چّ آط٘ٗ ُٕٓحَُيِطَ حُ ٗؼهّْخٖ ه٘ى ٔ َلَص ٔ
کیُّ ٔ كْ حَظوخو ؿٕیٗ ٔ كٔخىص ٔ حیٍگَّٕ حهالم ٍُیهّ حٓض ،کّ ٗیطخٌ حُ آٌْخ
ههن يٕٗٗى .آیخ َيیيِحیي حٗوخٍ ٗٛح کّ ىٍ يوخو ٕٓىهٕحْٗ ٔ حَظوخوؿٕیٗ ٔ
ىٍيیيحٌْخٖ ٍهخرض ٔ کیٍُُّٖٔ هٌٕ ٗخٌ رّؿٕٕ آييِ ٔ ىچخٍ كَحٍص يَٕٗٗي؟
ٕٖٔ۶ كکًض یگخَّ
ىٍ یک ؿًغرُيٖ کهٗ حُ يـًٕع آىٍّْخ ٔ ػالیًٗ کّ هَآٌ ٔ حىنّٖ ػوهیّ ىٍ
يٍٕى ٔیژِگْٗخٖ ٗیطخٌ رّىٓض يٗىْي ،رّ ٍٕ١هخ١غ چُیٍ يلٕٓو يٕٗٗى کّ حٔ
كخیِ چَِْٓخٖ گَٕخگٌٕ حٓض کّ رخ حَٕحع ٍْٕٔخ ،ؿٕحَذ َُيگٗ كَى ٔ ؿخيؼّ ٍح
يٍٕى ْـًّ هَحٍىحىِ ٔ ىٍَْػَ ّٖٛيظُخٓذ رخَٗحی ٢آٌ ظخَْ يٕٗٗىًَٗ .طٕحٌ
یک چَِٖٓ ٍٍٔٗ ،ىٍ هخنذ یک طؼَیق ؿخيغ ٔ يخَغ حُ حرهیْ ٔ ٗیطخٌ حٍحثّ
کَى؛ ؿِ حیٍکّ ىٍ یک ؿًهّ طٕحٌ گلضَْ« :يٕؿٕىٖ ،حػى حُ رَ٘ ٔ ؿیَ حٔ کّ
َُيگٗ ٓخنى ٔ ػخىٖ ؿًٍٔٗٔ ،كٗ ،حؿظًخػٗ ٔ حهظٜخىٖ كَى ٔ ؿخيؼّ ٍح رّهطَ
حَيحهظّ ٔ ىٍ آٌ حیـخى حهظالل ًَخیيٗ ،یطخٌ حٓض ».ىٍ يٍٕى ٓاليض ؿًٔٗ كَى ٔ
ؿخيؼّ ،حَٕحع حيَحٔ ،ٝیَّْٔخ ٔ يیکَٔدْخٗ ،یطخٌ يؼَكٗ ٗيِ حٓض .رّػُٕحٌ
ًََّٕ :هَآٌ يـیي ىٍ حیٍ آیّٖ يزخٍکّ ،چَِٖٓ ٗیطخٌ ٍح رّ ٍٍٗٔ ٍٕ١يؼَكٗ
خء َيخ ًء ػهَ ْی ُکى ِ ّيٍَ حن َ
ٔ ًَ ِ خّ أ َ َيَُشً ِ ّي ُُّْ َٔیُُ ِ َِّ ُل َ ٘ی ُک ُى حنُُّؼَ ًََٕىِ ٔ يٗكَيخیيِ « :ا ًْ یُـَ ِ ّ
حو»ٔٔ :۴ ، ػهَ ٰٗ هُهُٕرِ ُک ْى َٔیُؼ َ ِزّضَ رّ ْحْل َ ْهيَ َ خٌ َٔ ِنیَ َْرِ َ
َ ٢ ط ِ٘ ْی َ
ػُ ُک ْى ٍِؿْ َِ حن َ
ِذ َ ِنّیُ َ
ط ِ ّٓ ََ ُکى رّ َٔیُ ٌْْ َ
= ٔ َخُل يٕٗٗى رَحٖ ًٗخ حُ آًٓخٌ آد ،رَحٖ حیٍکّ رّٔٓیهّٖ آٌ هٕى ٍح
ططٓیَ کُیي ٔ رِىحیي حُ ًٗخ آنٕىِگٗ ٗیطخٌ ٍح ،رخیي ٛلخٖ ىل ریخریي ٔ ٓاليظٗ ًٗخ
طؤيیٍ گَىى ».ىٍ حیٍؿخ ٗیطخٌ ػزخٍص ٗي حُ حىَخّ ٔ آنٕىِگی ٔ چَک ٔ کؼخكخص.
ٗیطخَٗ) حُ حٔ يَىَي ،رّهيٍ آٌْخْ ،ى حكٌِٔ رَآٌْخ رّحٔ ػطخء کَىیى ،طخ ىٍ كن
حٔ نطق ٔ ٍكًظٗ کُیى .طخ ٛخكزخٌ ػوم َظیـّٖ ٛزَ ىٍ رالیخ ٍح يظٌکَ َٕٗي».
ْکٌحٍٔ ،حیظٗ ئُٕد رّكَ٠ص ػهٗ ىٍکخكٗ آييِ حٓض کّ« :آد ٍح حُ هًٔض
ٗکٔظّگٗ ظَف ٔ َ١ف ىٓضگیَِٖ آٌ يیخٗخيیيُ ،یَح ٗیطخٌ ىٍ آٌ ؿخیگخِ پُخِ
٘یطخٌ یوؼي كخٌ حن ّ
يٗگیََي ٔ« = ».ال طَ٘رٕح حنًخء يٍ ػهًش حالَخء ٔال يٍ ػَٔطّ ّ
ػهٗ حنؼَٔس ٔحنؼّهًش»(َ )۳ظیَ حیٍ ٍٔحیض حُ حيخو ؿؼلَ ٛخىم َیِ َوم ٗيِ حٓض:
«آد ٍح حُ ىٓظّٖ کُِٕ ٔ ،حگَ ٗکٔظّگٗ ىحٍى حُ آٌؿخ يیخٗخيیي؛ ُیَح آٌؿخ يلم
َٗد ٗیخ١یٍ حٓضٔ« = ».ال طَ٘د يٍ حًٌ حنکُٕ ٔال يٍ کَِٔ حٌ کخٌ كیّ كخَّّ
٘یخ١یٍ»( )۶حیٍىٔيٍٕى ،حٗخٍِٖآٗکخٍ رّٔؿٕى يیکَٔدْخ ٔحيَح ٝىحٍى. يَ٘دحن ّ
ّیطبىپوٍزٔ
ٗیطخٌپَٓظٗ یک كَکض ٗزّ يکظزٗ ٔ یخ كهٔلٗ حٓض کّ ْٕحىحٍحٌ آٌ ٗیطخٌ
ٍح یک َ١ف ٔ حنگٕٖ حٛهٗ ٔ يويو رَ ػخنى ْٔظٗ يٗپُيحٍَي .حیٍ يکظذ ىٍ
َٓحَٓ ىَیخ پیَٔحَٗ ىحٍى کّ رّكَهّْخٖ گَّٕ گٌٕ طؤیى يَٕٗٗي ٔ َْ كَهّ ًَخى ٔ
ىٓظٍٕحنؼًمْخٖ هخ ٙهٕى ٍح ىحٍى .يٓىطَیٍ َوطّٖ حٗظَحک ٗیطخٌپَٓظخٌ ًَخىٖ
يٕٕٓو رّ«آرهٔک» [ ] nThoesحٓض کّ حُ يُظَ ٗیطخٌپَٓظخٌ ًَخىی حُ ٛلخص
ٔحهؼٗ ٗیطخٌ حٓض ] seohTn [ .یک ٓظٌٕ رَحكَحٗظّ حُ ؿٔى ٓوض ٗزیّ يُخٍِ یخ
ٗزیّ ىٔىکٖ کٍِْٕخی هيیى ه٘ضپِی حٓض؛ حیٍ يُخٍ کّ ٛخف حیٔظخىِ حٓض ٔ
هّٕ ٔ هًیيِگٗ رًََٗطخري .يظَٖٓ حُ ػٜیخٌ حرهیْ ىٍ رَحرَ هيح حٓض کّ گلض:
«يٍ رّآىو ٓـيِ ًَٗکُى» رُخرَحیٍ حرهیْ ىٍ رَحرَ آىو هى َ٘ي ٔ حیٍ
حیٔظخىِگٗ هخرم ٓظخیٖ حٓضْ .ىچُیٍ حرهیْ ىٍ يُخرغ ػزَحَٗ حُ ؿُْ آطٖ يؼَكٗ
ٗيِ حٓضٓ ٔ ،ظٌْٕخی ٗؼهّٖ آطٖ ًْیّ٘ ٍٔ رّرخال كَکض يٗکُي ٔ .رخُ ْى حیٍ
آطٖ حٓض کّ هخک ٍح (کّ آىو حُ آٌ ٓخهظّ ٗيِ حٓض) يٗپِى ٔ يوخٔو يٗٓخُى.
كَهّْخٖ حُ ٗیطخٌپَٓظخٌ ىٍ ػیٍ حیٍکّ هٕى حُ َٕع آىوحَئ ،نٗ ٓوض ٟي
رَ٘حَي .آٌْخ ىٍ يیخَّٖ طوخرم ٔ هٕٜيض يیخٌ آىو ٔ ٗیطخٌ گیَ کَىِحَي .نٌح رَحٖ
ٍٟخیض هخٗ َ١یطخٌ ييحو رخ رَ٘یض ٔ كظٗ رَ٘یض هٕیٖ ىٍ َزَىحَي ٔ ىٍ يَحٓى
حی٘خٌ حَٕحع هَٕ٘ض رّٗيیيطَیٍ ٗکم آٌ حُ هزیم هظم ،آىوهٕحٍٖ ،هٌٕهٕحٍٖ،
هٌٍٕیِٖ ،يکیيٌ هٌٕ ريٌ هٕى ٔ َِىیکخٌَ ،خهٍ ک٘یيٌ ،كیٕحٌآُحٍٖ،
ٕٖٔ۴ كکًض یگخَّ
ٗیطخٌپَٓظٗ ٍحیؾ ىٍ كخل كخ َٟيَرٕ ١رّطل ّکَحص ٗو ٜٗرَّخو «آَظٕحٌ
َُئٍ الٖٔ» حُ حْخنٗ «ٗیکخگٕ» حٓض .حٔ ىٍ ٖٓ ٔ۲ىٍ ٗیکخگٕ يظٕني ٗي ٔ
يظؼخهزخ ً ٍْزَٖ َؤظیٍ ىٍٔ ؿيیي َٗٔع ٗیطخٌپَٓظٗ ىٍ آيَیکخ ٍح رّىٓض گَكض.
ىٍ ٓخل ٔ۲۶۶کهیٔخٖ ٗیطخَٗ ٍح رُیخى َٓخى ٔ آثیٍ ٗیطخٌپَٓظٗ ٍح کّ حُ هٌَْخ
ُّٓظٗ هخٍؽ ًَٕى ٔ ييٍَیِِ کَى، ُّٓظٗ ٍحیؾ رٕى ،حُ كخنض ُ
هزم ىٍ حٍٔپخ رٍّٕٛص ُ
رَحٖ آٌ حٕٛل ٔ كهٔلّٖ ػَكخَٗ طزییٍ کَى ٔ َیِ ٛزـّٖ ػهًٗ ٔ ػیُٗ رّآٌ
رو٘یي« .الٖٔ» کظخدْخٖ َٕٗض طلض ػُخٔیٍ «حَـیم ٗیطخَٗ» ٔ «آثیٍ پَٓظٖ
ٗیطخَٗ» .کظخد «حَـیم ٗیطخَٗ» ٗخيم چٓخٍ روٖ رّحیٍطَطیذ حٓض" :کظخد
ٗیطخٌ" " ،کظخد نٕٓیلَ" " ،کظخد رهیخل" ٔ "کظخد نٕرظخٌ" َْ روٖ ٗخيم يطخنذ
هخ ٙهٕى يٗرخٗي .ىٍ كٜم حٔل حیٍکظخد ،يؼَكٗ ٗیطخٌ رّحیٍطَطیذ آييِ حٓض:
ٔ ـ ٗیطخٌ يظَٓ آُحىِگی ٔ حٍحىِٖ پخک ٔ آُحى حٓض.
ٕ ـ ٗیطخٌ رّؿخٖ ٍیخٟض ًَخیُيِٖ حكَح ١حٓض.
ٖ ـ ٗیطخٌ رّؿخٖ طْٕىْخٖ يؼُٕٖ ،يظَٓ َُيگٗ يخىٖ حٓض.
4ـ ٗیطخٌ ًَخیُيِٖ ػوم پخک حٓض ،رّؿخٖ هٕىكَیزٗ يظظخَْحَّ.
۳ـ ٗیطخٌ رّيخ ئجٕنیض ٔ يٕؿٕىیض ىٍ رَحرَ يٕؿٕىحص طَُٓخک يٗىْي.
۶ـ ٗیطخٌ رٓظَیٍ ىٔٓض کهیٔخ حٓضُ ،یَح ٓخلْخ آٌٍح ي٘ـٕل کَىِ حٓض.
۰ـ ٗیطخٌ رّيخ حَظوخوؿٕیٍٗح رّؿخٖ رَگَىحَیيٌ َ١ف كیگو ْٕهد هٔآهْىك.
۴ـ يٌحْذ ٓخهظّگٗ ْٔظُي ٔ َُيگٗ پْ حُ يَگ ٔؿٕى َيحٍى.
۲ـ نٌصؿٕیی ٔحػظوخى رّکخيیخرٗ ىٍ كيحػالء؛ طًخو نٌحص ىٍهٕٗٗ ىَیخیٗ حٓض.
ٓٔ ـ ؿٓخٌ رَ ؿُگ رُخ ٗيِ ٔ ٛهق ؿٓخَٗ طًْٕٗ ٓخىِ نٕكخَّ ریٖ َیٔض.
ٔٔـ ٗیطخٌ َ٘خَّٖ ػ٘ن رّحكَحىٖ حٓض کّ نیخهظٖ ٍح ىحٍَي؛ َّْيٍ ىحىٌ آٌ
رَحٖ حكَحىٖ ًَک َُ٘خّ.
ٕٔ ـ ٗیطخٌ آٌچّ ٍح کّ ىیگَحٌ گُخِ يَٗخيُي ،ػٕحيهٗ رَحٖ حٍٟخٖ ؿًٔٗ،
كٔٗ ٔ ًُْٗ يٗىحَي.
ٖٔـ ٗیطخٌ رّيخ يٗگٕیي حَٔخٌ كیٕحٌ ىیگَٖ حٓض ،کّگخِ ريطَیٍ كیٕحٌ
يٗرخٗي ٔ ،حیٍ رّىنیم َلن ٍٔف هيحیٗ ٔ پیٍٖكض ًُْٗحٕ حٓض کّ حُ حٔ
ري١یُضطَیٍ كیٕحٌ ٍح ٓخهظّ حٓض.
ٗیطخٌپَٓظٗ كهٔلٗ کّ «الٖٔ» يـيى آٌ حٓض ،يؼظوي حٓض کّ يلٍٕ ٔ يَکِ
ػخنى «حَٔخٌ» حٓض ٔ ًّْچیِ رَحٖ حَٔخٌ حٓض .هيح ٔؿٕى َيحٍى ،حیٍ حَٔخٌ حٓض
ٕٓٔ4 كکًض یگخَّ
کّ هيح ٍح يٗٓخُى ٔ َْ حَٔخَٗ هٕى ،یک هيح حٓض؛ كظٗ ٗیطخٌ َیِ ؿٔى َیٔض ٔ
ٔؿٕى هخٍؿٗ َيحٍى؛ رهکّ ٛلخص َیک حَٔخَٗ حٓض کّ آٌ ٍح ٗیطخٌ يٗهٕحَیى ،کًخ
حیٍکّ ٛلخص ري حَٔخَٗ ٍح هيح يَٗخيیى! (ىهیوخ ً ػکْ ػَكخٌ يظؤنّٓ)
ٍُٔ ٔكخص «الٖٔ» ىٍ آيَیکخ رٍُّٔ «ْخنٕٔیٍ» يؼَٔف حٓض ٔ طـهیم
يٕٗٗى .ىٍ ٓخل ٔ۲۰۳ىٍ کهیٔخٖ ٗیطخٌپَٓظٗ ٗیکخگٕ ٗوخم پیٖ آييٗ ،وٜٗ
رَّخو «يخیکم حکیُٕ» حُ کهیٔخٖ ٗیطخَٗ ؿيح ٗي ٔ يؼزيٖ رَّخو «ٓض» حكيحع کَى.
ُّٓضگَحیٗ پیّ٘ کَى ٔ يؼظوي ٗي «ٗیطخٌ ٔؿٕى هخٍؿٗ ىحٍى ٔ ًْخٌ هيح حٔ ىٔرخٍِ ُ
حٓض ».ىٍ یک ٍٔیکَى رُیخىیٍٗ ،یطخٌپَٓظخٌ يٗگٕیُي :حَٔخٌ كََُي ٔحهؼی
ٗیطخٌ حٓض .يٗگٕیُي حیٍکّ ٗیطخٌ كٕح ًَْٔو آىو ٍح كَیذ ىحى رّحیٍ يؼُی َیٔض
کّ ٓیزی ٍح رّحٔ هٍٕحَیيِ رخٗي ،رهکّ كٕح ٍح كَیذ ىحى رخ حٔ َِىیکی کَى ٔ َطلّی
هٕى ٍح ىٍ ٍكى حٔ کخٗض ٔ هخریم ٍح رّػًم آٍٔى .نٌح هخریم كََُي ٔحهؼی ٗیطخٌ
حٓض .حُ آٌؿخ کّ طًخو حَٔخٌْخ حُ َٔم ه