N1 ტრაილერის მძღოლი ვასო

ჰიპოთეზა: შესაძლოა გიზოს ჰქონდეს ვასოსგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის

უფლება 63320 ლარის ოდენობით სსკ 992-ე და 999-ე მუხლის I ნაწილის საფუძველზე.

იმისათვის, რომ აღნიშნული მოთხოვნა არსებობდეს, აუცილებელია დაზიანდეს ნივთი.

147-ე მუხლის საფუძველზე შეგვიძლია განვსაზღვროთ, რომ ნივთია ყველა სხეულებრივი
საგანი. შესაბამისად, ბენზინგასამართი არის ნივთი (ნივთთა ერთობლიობა). დაზიანება
შესაძლოა გვქონდეს როგორც ნივთის სუბსტანციის დაზიანების, ისე ნივთით
სარგებლობის შეზღუდვის შემთხვევაში. ვინაიდან გიზოს ბენზინგასამართ სადგურზე
რაიმე სახის ზემოქმედება არ მომხდარა და იგი უცვლელ, დაუზიანებელ
მდგომარეობაშია, შეგვიძლია მივიჩნიოთ, რომ მისი სუბსტანცია არ დაზიანებულა.
შესაბამისად, უნდა დავადგინოთ იზღუდებოდა თუ არა გიზო ნივთით სარგებლობისას.

ბენზინგასამართის დამოუკიდებლად განხილვისას შეგვიძლია მივიჩნიოთ, რომ

მფლობელს სულაც არ ეშლებოდა ხელი საკუთარი ნივთით სარგებლობაში, ვინაიდან არ
შეზღუდულა მისი გამოყენების შესაძლებლობა, უბრალოდ, შეიზღუდა მომხმარებელთა
სადგურთან მისვლის შესაძლებლობა. თუმცა აუცილებელია გავითვალისწინოთ 999-ე
მუხლის I ნაწილის დაცვითი ფუნქცია. ნივთისგან შემოსავლის მიღების შეუძლებლობა
არის სუფთა ქონებრივი ზიანი, რაც არ არის მოცული არსებული ქონების დაუზიანებლად
შენარჩუნების ინტერესით. ამიტომაც, ერთმანეთისგან უნდა გავმიჯნოთ, სახეზე გვაქვს
სარგებლობის შეზღუდვა თუ სუფთა ქონებრივი ზიანი.

იჯარით ნივთის აღებისას გიზო გახდა კეთილსინდისიერი მფლობელი, რომელიც

აღიჭურვა არა მხოლოდ ნეგატიური უფლებებით, არამედ პოზიტიური, სარგებლობის
უფლებითაც, რაც თავის მხრივ მოიცავს შემოსავლის მიღებას. შესაბამისად, ის, რომ გიზო
ვეღარ იღებს შემოსავალს უნდა მივიჩნიოთ არა სუფთა ქონებრივ ზიანად, არამედ
სარგებლობის შეზღუდვად. შესაბამისად, სახეზე გვექნება ნივთის დაზიანება. აქვე უნდა
გავითვალისწინოთ, რომ ვინაიდან პირს შეიძლება მკაცრი სანქცია დაუწესდეს, მკაცრი
წინაპირობებით უნდა განვსაზღვროთ ზიანის დადგომა. მხოლოდ ცალკეული გზების
ჩაკეტვა და კლიენტთა ოდენობის შემცირება საკმარისი არ იქნება, უნდა მოხდეს ყველა
გზის ჩაკეტვა. კაზუსის ფაბულიდან იკვეთება, რომ ბენზინგასამართი მდებარეობდა გზის
ჩაკეტილ მონაკვეთზე, შესაბამისად, იგი სრულიად მიუწვდომელი გახდა
კლიენტებისთვის. შესაბამისად, აბსოლუტურად შეუძლებელი გახდა სადგურის
გამოყენება როგორც კლიენტებისთვის, ისე მისი მფლობელისათვის. შესაბამისად, სახეზეა
სადგურით სარგებლობის უფლების არა უმნიშვნელო ხელყოფა. ბენზინგასამართი უნდა
ჩავთვალოთ დაზიანებულად.

უნდა მივიჩნიოთ თუ არა ვასოს ტრაილერი მისაბმელით ავტოსატრანსპორტო

საშუალებად? ავტოსატრანსპორტო საშუალებად უნდა მივიჩნიოთ ის მექანიკური
სატრანსპორტო საშუალება, რომელიც გამოიყენება მგზავრთა გადასაყვანად ან/და
ტვირთის გადასატანად. ვასოს ტრაილერი სრულიად თავისუფლად შეგვიძლია
მივიჩნიოთ ასეთად, ვინაიდან აშკარაა, რომ აღნიშნული ტრანსპორტი სწორედ ტვირთის
გადასაზიდად გამოიყენება. ცალკე ტრაქტორი ვერ იქნება მიჩნეული 999-ე მუხლით
მოცულ მექანიკურ საშუალებად. თუმცა, პასუხისმგებლობა დადგება უშუალოდ
ექსპლუატაციაში მყოფი საშუალებიდან წარმოშობილი საფრთხის შესაბამისად.
ექსპლუატაციაში არის არა ტრაქტორი, არამედ ტრაილერი, რომელსაც მისაბმელზე აქვს
შემოდებული ზემოაღნიშნული მექანიკური საშუალება. შესაბამისად, სახეზე გვაქვს
ავტოსატრანსპორტო საშუალება.

999-ე მუხლით პასუხს აგებს ავტოსატრანსპორტო საშუალების მფლობელი. მფლობელად

უნდა მივიჩნიოთ პირი, რომელსაც აქვს ნივთის ფაქტობრივი განკარგვის უფლება და
საკუთარი ხარჯით სარგებლობს მისით. მოცემულ შემთხვევაში მფლობელია თავად ვასო ,
რომელიც თავადვე განკარგავს ნივთს, მართავს მას. აქვე, მფლობელისგან მძღოლი
იმიჯნება 999-ე მუხლის მეოთხე ნაწილში, რომელიც განსაზღვრავს, რომ მფლობელის
ნებართვის გარეშე ავტოსატრანსპორტო საშუალების მართვისას დამდგარი ზიანისთვის
პასუხს აგებს თავად მძღოლი, თუმცა, კაზუსში, მძღოლი არის მართლზომიერი
მფლობელი ნივთისა, შესაბამისად მუხლის IV ნაწილისთვის მიმართვა საჭირო არაა.

ავტოსატრანსპორტო საშუალება ექსპლუატაციაში უნდა იყოს ჩაშვებული. ზოგადად,

სადავოა თუ რა იგულისხმება ექსპლუატაციაში. ერთი მოსაზრების მიხედვით, მანქანა
აუცილებლად დაქოქილი უნდა იყოს და გადაადგილდებოდეს, ხოლო მეორე
მოსაზრებით აღნიშნულს მნიშვნელობა არ აქვს, მთავარია მანქანა ჩართული იყოს საგზაო
მოძრაობაში ან ისე იყოს გაჩერებული, რომ რაიმე გავლენა ჰქონდეს მასზე. ფაბულიდან
გამომდინარე აღნიშნული სადავო არაა, ვინაიდან მოცემულ შემთხვევაში ტრაილერი
ჩართული იყო საგზაო მოძრაობაში და საკუთარი ძრავის ძალით გადაადგილდებოდა.
შესაბამისად, ორივე მოსაზრება მიდის შედეგამდე, რომ ტრაილერი იმყოფებოდა
ექსპლუატაციაში.

რა თქმა უნდა, ნივთის დაზიანება პირდაპირ თუ ირიბად გამოწვეული უნდა იყოს

ავტოსატრანსპორტო საშუალების ექსპლუატაციით. მოცემულ შემთხვევაში, რომ არა
ხიდთან შეჯახება, გზა არ ჩაიკეტებოდა. ასევე, გზის ჩაკეტვა სავარაუდოა ზოგადი
ცხოვრებისეული გამოცდილებიდან. შესაბამისად, გვაქვს კაუზალობა - შეჯახების გარეშე
მოცემული შედეგი არ დადგებოდა.

ავტომობილი მომეტებული საფრთხის მატარებელია და სწორედ ამ საფრთხის

რეალიზაციისას ეკისრება პირს პასუხისმგებლობა დამდგარი შედეგისთვის. აღნიშნული
ნორმა მოქმედებს საკმაოდ ფართო სფეროზე, შესაბამისად დროითი და ტერიტორიული
კავშირი ექსპლუატაციასთან საკმარისია იმისათვის რომ 999-ე მუხლით დაცულ სფეროში
მოვაქციოთ ბენზინგასამართი სადგური. იქიდან გამომდინარე, რომ ბენზინგასამართი
მდებარეობს ტრასის კონკრეტული დროით (დროითი კავშირი) ჩაკეტილ მონაკვეთზე
(ტერიტორიული კავშირი), იგი მოცული იქნება 999-ე მუხლის პირველი ნაწილით.

999-ე მუხლის I ნაწილი გულისხმობს ბრალის გარეშე პასუხისმგებლობას, რაც ნიშნავს

იმას, რომ საფრთხის შექმნა საკმარისია ხელყოფის შერაცხვისათვის. აღნიშნული სრულად
დამოუკიდებელია ბრალისგან, თუმცა მუხლის მეორე ნაწილი ასახელებს
პასუხისმგებლობის გამომრიცხავ გარემოებებს. აღნიშნულ შემთხვევაში არცერთი
მათგანი სახეზე არაა.

ზიანის გამოთვლა უნდა მოხდეს 408-ე და შემდგომი მუხლების საფუძველზე. შესაძლოა

აქ გამოვიყენოთ 411-ე მუხლი, რომლის მიხედვითაც უნდა ანაზღაურდეს მიუღებელი
შემოსავალიც (რაც აქ აშკარად სახეზეა).

შესაძლოა გიზომ ზიანის ანაზღაურება მოითხოვოს 992-ე მუხლის საფუძველზეც.

მართალია აღნიშნული გენერალური დათქმაა, თუმცა ეს მის 999-ე მუხლთან ერთად
გამოყენებას არ გამორიცხავს. 992-ე მუხლით მოთხოვნა მოხდება ისეთი სიკეთეების
ხელყოფისას, რომელსაც არ იცავს 999-ე მუხლი. ვინაიდან 999-ე მუხლი ამ შემთხვევაში
მოიცავს კაზუსით განსაზღვრულ სამართლებრივ სიკეთეს, 992-ე და 999-ე მუხლი
სრულიად თავისუფლად შეგვიძლია გამოვიყენოთ ერთობლივად.

ზიანი ამ შემთხვევაშიც გამოითვლება ზემოთ აღნიშნულის მიხედვით, ანუ 408-ე და

შემდგომი მუხლების საფუძველზე.

როგორც ზემოთ აღინიშნა, მიზეზობრიობა გვაქვს, ვინაიდან, რომ არა ვასოს მხრიდან
ხიდის დაზიანება, გზა არ ჩაიკეტებოდა, შესაბამისად არც ზიანი არ დადგებოდა.
აღნიშნული შემთხვევა არაა პრობლემატური და არ გვჭირდება იმის განსაზღვრა, სახეზეა
პასუხისმგებლობის წარმომშობი თუ პასუხისმგებლობის განმსაზღვრელი კაუზალობა.

მნიშვნელოვანია განვსაზღვროთ მართლწინააღმდეგობაც. მიუღებელი შემოსავლის

დაკარგვისას მართლსაწინააღმდეგოდ ქმედება შეგვიძლია იმ შემთხვევაში, თუ მოხდა
აბსოლუტური სიკეთის ხელყოფა. აბსოლუტური სიკეთეა საკუთრება თუმცა, ამ
შემთხვევაში ეს არ გვაქვს სახეზე. განვიხილოთ შესაძლებელია თუ არა მფლობელობა
მივიჩნიოთ აბსოლუტურ სიკეთედ მოცემულ შემთხვევაში. მფლობელობა მხოლოდ
ნივთზე ფაქტობრივი ბატონობაა. თუმცა მოცემულ შემთხვევაში გვაქვს იჯარის
ხელშეკრულების საფუძველზე წარმოშობილი მართლზომიერი მფლობელობა, რომლის
დროსაც ნივთის მფლობელი აღჭურვილია იმავე უფლებებით, რომლებითაც სარგებლობს
ნივთის მესაკუთრე. აღნიშნულ შემთხვევაში გიზოს მფლობელობისას დაცულია მისი
უფლება ისარგებლოს ნივთით, ასევე დაიცვას მფლობელობაში მყოფი ნივთი ნებისმიერი
სახის ხელყოფისგან. იქიდან გამომდინარე, რომ აღნიშნულ შემთხვევაში მართლზომიერი
მფლობელი უფლებებით უთანაბრდება მესაკუთრეს, უნდა მივიჩნიოთ, რომ მისი
უფლებების შეზღუდვა/ჩამორთმევა წარმოადგენს დელიქტს 992-ე მუხლის საფუძველზე.

ასევე, შესაძლოა დარღვეული იყოს საგზაო მოძრაობის წესები და არ იყოს

გათვალისწინებული შესაბამისი რეკომენდაციები კონკრეტულ გზაზე შესაძლებელია თუ
არა დიდი ზომის ტრანსპორტის მოძრაობა. აღნიშნულ შემთხვევაში განსაკუთრებული
სიფრთხილეა საჭირო იმისათვის, რომ რაიმე სახის ზიანი არ დადგეს, ასეთი სიფრთხილე
კი სახეზე არაა, ვინაიდან რეალურად მოხდა დაზიანება. მნიშვნელოვანია, რომ საგზაო
წესების დამცავი ხასიათი მიმართული იყოს 992-ე მუხლით მოცული სიკეთეების
დაცვისაკენ. ეს ნორმები იცავს მესამე პირებს, კერძოდ საგზაო მოძრაობის დანარჩენ
მონაწილეებს. ვფიქრობ, აღნიშნული ნორმები არა პირდაპირ, თუმცა ირიბად, იცავენ
გიზოს მფლობელობას, ვინაიდან იგი მიმაჩნია საგზაო მოძრაობის მონაწილედ საკუთარი
სადგურით.

აღნიშნულ შემთხვევაში, ვასოს არ ჰქონია პირდაპირი განზრახვა გიზოს მფლობელობაში

მყოფი ნივთის დაზიანებისა, თუმცა იგი მინიმუმ მსუბუქი გაუფრთხილებლობით
მოქმედებდა, შესაბამისად აღნიშნული ქმედებისათვის პასუხისმგებლობა უნდა დადგეს.
აქედან გამომდინარე, გიზოს უფლებები დაცული იქნება 992-ე მუხლითაც.

დასკვნა: გიზოს აქვს ვასოსგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება 63320 ლარის
ოდენობით სსკ 992-ე და 999-ე მუხლის I ნაწილის საფუძველზე.

ვარიანტი
ჰიპოთეზა: შესაძლოა გივის ჰქონდეს ვასოსგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის
უფლება ხელიდან გაშვებული მოგებისათვის 1500 ლარის ოდენობით სსკ 999-ე მუხლის I
ნაწილის და 992-ე მუხლის საფუძველზე.

მოცემულ შემთხვევაში ზემოთ აღნიშნულის მსგავსად, არ გვაქვს სუბსტანციის ხელყოფის

შემთხვევა, შესაბამისად უნდა დავადგინოთ, ჰქონდა თუ არა ადგილი ნივთით
სარგებლობის უფლების შეზღუდვას. გივის მანქანა დარჩა სრულიად დაუზიანებელი,
გამოყენებადი. ის, რომ გივი ვეღარ შეძლებს გიზოს ბენზინგასამართ სადგურში ავზის
გავსებას არ ნიშნავს, რომ მისი უფლებები სრულად შეიზღუდა. აღნიშნულ შემთხვევაში
გივის შეუძლია სხვა გზით სარგებლობისას სხვა სადგურში გაავსოს ავზი, ანუ მისი
უფლებები შეიზღუდა მხოლოდ მცირედით. აღნიშნულზე ვიმსჯელეთ გიზოს
სადგურთან მიმართებით და დავადგინეთ, რომ გიზოს სადგურამდე სხვა გზა არ მიდის,
შესაბამისად მისი უფლებები სრულად შეიზღუდა და სწორედ ამიტომ მივანიჭეთ მას
ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება, აღნიშნულ შემთხვევაში კი მსგავსი
შემთხვევა სახეზე არ გვაქვს. სიკეთეზე უშუალოდ ზემოქმედების გარეშე გივი არაა
დაცული უფლების მცირედით შეზღუდვისას. მხოლოდ კონკრეტულ ქუჩაზე გავლის
შეუძლებლობა არ იძლევა იმის საფუძველს, რომ ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა
რეალურად არსებობდეს.

დასკვნა: გივის არ აქვს ვასოსგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება ხელიდან

გაშვებული მოგებისათვის 1500 ლარის ოდენობით სსკ 999-ე მუხლის I ნაწილის და 992-ე
მუხლის საფუძველზე.
 N2 აკაკის მოტეხილი ცხვირი

I.ჰიპოთეზა: შესაძლოა ა-ს ჰქონდეს ბ-სგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება სსკ
1009-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის საფუძველზე.

სახეზე გვაქვს წუნდებული პროდუქტის შემთხვევა. 1009-ე მუხლი იცავს ადამიანის

სხეულსა და ჯანმრთელობას, რაც აღნიშნულ შემთხვევაში ა-ს დაუზიანდა ბ-ს მიერ
წარმოებული ტროსის გაწყვეტის გამო.

პირველ რიგში, უნდა განვიხილოთ, ნამდვილად გვქონდა თუ არა წუნდებული

პროდუქტი. პროდუქტის ცნებას განსაზღვრავს სსკ 1011-ე მუხლი. დეფინიციიდან
გამომდინარე შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ სამუხრუჭე ტროსი არის პროდუქტი
(„თუნდაც ეს ნივთი იყოს სხვა მოძრავი ან უძრავი ნივთის შემადგენელი ნაწილი“).
აღნიშნული არის გ-ს მიერ ნაწარმოები მანქანის ნაწილი და თავად დამოუკიდებლადაც
არის პროდუქტი.

პროდუქტი წუნდებულია თუ იგი არ აკმაყოფილებს მოსალოდნელ საიმედოობის

სტანდარტს. აღნიშნულ შემთხვევაში, მოსალოდნელია, რომ ტროსი არ გაწყდება
ჩვეულებრივი საგზაო მოძრაობისას შეჯახების ან სხვა მიზეზის გარეშე. ვინაიდან
კაზუსში მოცემულ შემთხვევაში ტროსი არ იყო საკმაოდ მდგრადი, გვაქვს წუნდებული
პროდუქტი.

იმისათვის, რომ ბ-ს მოვთხოვოთ ზიანის ანაზღაურება, იგი უნდა იყოს ტროსის
მწარმოებელი. სსკ 1011-ე მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით, მწარმოებელია პირი,
რომელმაც აწარმოა საბოლოო პროდუქტი, ძირითადი ელემენტი ან პროდუქტის ნაწილი.
აღნიშნულ შემთხვევაში ბ-მ აწარმოა სამუხრუჭე ტროსი, ანუ ის არის მწარმოებელი.

მიზეზ-შედეგობრიობა წუნდებული პროდუქტის წარმოებასა და ა-ს დაზიანებას შორის

სახეზეა, ვინაიდან რომ არა წუნდებული ტროსი, ა-ს მეუღლე შეძლებდა მანქანის
გაჩერებას და არ მოხდებოდა შეჯახება, შესაბამისად, არც ა-ს გაუტყდებოდა ცხვირი.

სსკ 1009-ე მუხლის პირველ ნაწილში განსაზღვრულია მწარმოებლის პასუხისმგებლობის

გამორიცხვის საფუძვლები. ესაა შემთხვევები, როდესაც: ა. მას პროდუქტი არ გაუტანია
სარეალიზაციოდ; ბ. სარეალიზაციოდ გატანისას პროდუქტს აღნიშნული ნაკლი არ
ჰქონდა; გ. პროდუქტი არ უწარმოებია გასაყიდად ან სხვა კომერციული მიზნით, არც
საკუთარი პროფესიული საქმიანობის ფარგლებში; დ. ეს ნაკლი სარეალიზაციოდ
გატანისას შეესაბამებოდა მოქმედ ნორმებს; ე. მეცნიერებისა და ტექნიკის დონის
მიხედვით შეუძლებელი იყო ნაკლის აღმოჩენა. ასევე, პასუხისმგებლობა გამოირიცხება
მუხლის მე-2 ნაწილით, თუ ნაკლი გამოიწვია იმ კონსტრუქციამ, რომელშიც გამოყენებულ
იქნა პროდუქტი. მესამე ნაწილით მცირდება ან ასევე გამოირიცხება მწარმოებლის
პასუხისმგებლობა დაზარალებულის ბრალეულობის შემთხვევაში. მოცემულ
შემთხვევაში არ არსებობს არც ერთი ასეთი გარემოება, ანუ მწარმოებელმა პასუხი უნდა
აგოს.

ზიანი გამომდინარეობს 1014-ე მუხლით დაცული სიკეთეების ხელყოფისგან.

შესაბამისად, ბ-მ უნდა აანაზღაუროს პირის სხეულისა და ჯანმრთელობის დაზიანების
გამო წარმოშობილი მკურნალობის ხარჯები. ასანაზღაურებელი ზიანი უნდა
განისაზღვროს სსკ 408-ე მუხლის 1-ლი, მე-2 და მე-4 ნაწილების საფუძველზე.
დასკვნა: ა-ს აქვს ბ-სგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება სსკ 1009-ე მუხლის 1-
ლი ნაწილის საფუძველზე.

II. ჰიპოთეზა: შესაძლოა ა-ს ჰქონდეს ბ-სგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება
სსკ 992-ე მუხლის საფუძველზე.

სპეციალური ნორმის არსებობა არ გამორიცხავს ზოგადი საფუძვლებით ზიანის

ანაზღაურების მოთხოვნის უფლებას. აღნიშნულს შეგვიძლია მივმართოთ იმ
შემთხვევაში, როცა სპეციალურ ურთიერთობას შემთხვევა ზუსტად არ ერგება.
მიუხედავად იმისა, რომ პასუხისმგებლობა დადგება 1009-ე მუხლის საფუძველზე, მაინც
განვიხილოთ ზოგადი ნორმებით ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის შესაძლებლობა.

ბ-მ ა-ს სიკეთე ხელყო მოქმედებით, კერძოდ, წუნდებული ტროსის გ-სთვის, სამოქალაქო
ბრუნვაში ჩაშვების მიზნით, მიწოდებით. მოცემულ შემთხვევაში სახეზეა როგორც
ექვივალენტური მიზეზობრიობა (ა-ს ცხვირი არ დაუზიანდებოდა წუნდებული ტროსის
სარეალიზაციოდ გატანის გარეშე), ისე ადეკვატური მიზეზობრიობა (ტროსის ამ ტიპის
დაზიანება არ არის არასავარაუდო). უნდა განსაზღვროთ, შეერაცხება თუ არა ბ-ს ა-ს
დაზიანება. ამისათვის, ა-ს უნდა დაერღვია სამოქალაქო ბრუნვის უსაფრთხოების
ვალდებულება. ამ შემთხვევაში, დარღვევად შეგვიძლია მოვიჩნიოთ წუნდებული
პროდუქტის სარეალიზაციოდ გატანა - გ-სთვის მიწოდება. მწარმოებელი ვალდებულია
არა მხოლოდ გ-ს, არამედ ნებისმიერი საბოლოო პროდუქტის მომხმარებლის წინაშე.
აქედან გამომდინარე, ბ-მ დაარღვია საკუთარ თავზე აღებული ვალდებულება.

იქიდან გამომდინარე, რომ მოქმედებით ხელყოფილია აბსოლუტური სიკეთე - სახეზეა

სხეულისა და ჯანმრთელობის ხელყოფა, ივარაუდება მართლწინააღმდეგობა.

მოცემულ შემთხვევაში არ გვაქვს კონსტრუქციის, ფაბრიკაციის ან ინსტრუქციის ნაკლი,

თუმცა გვაქვს პროდუქტის არასაკმარისი გამოცდის შემთხვევა, რაც მტკიცების ტვირთს
ატრიალებს მწარმოებლისაკენ. აღნიშნულ შემთხვევაში ივარაუდება ბ-ს ბრალეულობა.
აქვე, აშკარაა ზიანი, რომელიც გამომდინარეობს სიკეთის ხელყოფისგან. შესაბამისად,
გვექნება ბ-ს პასუხისმგებლობის შემთხვევა.

რეალურად ბრალეულობა დგება ერთი კონკრეტული თანამშრომლის გამო. 997-ე მუხლი

განსაზღვრავს, რომ პირი აანაზღაურებს ზიანს მაშინაც, როცა იგი დადგა მისი მუშაკის
მართლსაწინააღმდეგო ქმედების საფუძველზე. მოცემულ შემთხვევაში უშუალოდ ვერ
განვსაზღვრავთ, თუ რომელი თანამშრომლის ქმედებამ გამოიწვია ზიანის დადგომა,
თუმცა აშკარაა, რომ გარეშე პირის პასუხისმგებლობა არ გვაქვს, შეცდომა დაუშვა ვიღაცამ
საწარმოში. შესაბამისად, ბ-ს ყველა ვარიანტში მოუწევს ზიანის ანაზღაურება. თუ
გავყვებით 997-ე მუხლს, შეგვიძლია ისიც განვსაზღვროთ, რომ ზიანის ანაზაღაურების
შემდეგ, თუ დადგინდება კონკრეტულად რომელი მუშაკის ქმედებამ გამოიწვია ზიანის
დადგომა, ბ-ს ექნება შესაძლებლობა, რომ უსაფუძვლო გამდიდრების ნორმათა
საფუძველზე მოითხოვოს ამ პირისგან შესაბამისი ოდენობის თანხის დაბრუნება.

დასკვნა: ა-ს აქვს ბ-სგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება სსკ 992-ე მუხლის
საფუძველზე.
 N3 არასრულწლოვანი ველოსიპედით

I.ჰიპოთეზა: შესაძლოა ბ-ს ჰქონდეს ა-სგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება

მკურნალობის ხარჯისა და არაქონებრივი ზიანის ოდენობით სსკ 992-ე მუხლის
საფუძველზე.

პირველ რიგში, შეგვიძლია განვსაზღვროთ, რომ სახეზეა აბსოლუტური სიკეთის

ხელყოფა, მოცემულ შემთხვევაში ასეთია სხეული და ჯანმრთელობა. სხეულის
დაზიანებაში იგულისხმება სხეულის გარეგანი სიმრთელის დარღვევა, ხოლო
ჯანმრთელობის დაზიანებაში - როგორც სხეულებრივი, ისე გონებრივი და ფსიქიკური
აქტივობის მოშლა. (ქართულ სამართალში 992-ე მუხლი ქონებრივ ზიანსაც იცავს,
შესაბამისად შეგვიძლია განხილვა დავიწყოთ არა სიკეთის ხელყოფიდან, არამედ თავად
ზიანის ელემენტიდან.)

მოცემულ შემთხვევაში სიკეთის ხელყოფა გამოწვეულია ა-ს აქტიური ქმედებით. სახეზეა

პასუხისმგებლობის წარმომშობი კაუზალობა როგორც ექვივალენტურობის, ისე
ადეკვატურობის თეორიის მიხედვით. რომ არა ა-ს შეჯახება ბ-სთვის იგივე შედეგი არ
დადგებოდა, ასევე, ზოგადი ცხოვრებისეული გამოცდილებიდან გამომდინარე
სრულებით არასავარაუდო არაა, რომ სწრაფად მოძრავი ველოსიპედი ავარდება
ტროტუარზე და ფეხით მოძრავ ადამიანს ჯანმრთელობას დაუზიანებს, შესაბამისად,
მოცემულ შემთხვევაში ა-ს ქმედებიდან მიზეზ-შედეგობრივად გამომდინარეობს სიკეთის
ხელყოფა.

ვინაიდან ხელყოფილია აბსოლუტური სამართლებრივი სიკეთე აქტიური მოქმედებით,

უნდა ვივარაუდოთ მართლწინააღმდეგობა.

იმისათვის, რომ პირს დავაკისროთ ზიანის ანაზღაურება, მას უნდა მიუძღოდეს ბრალი
სიკეთის ხელყოფაში, ამისათვის კი აუცილებელია, რომ დელიქტუნარიანი იყოს. 994-ე
მუხლი განსაზღვრავს, რომ პირი დელიქტუნარიანია ათი წლის ასაკის მიღწევისას.
მოცემულ შემთხვევაში, პირი 17 წლისაა და არ არსებობს გარემოება, რომელიც მის
პასუხისმგებლობას გამორიცხავს. აღნიშნულ პირს შეუძლია აღიქვას, რომ მოძრაობის
წესების დარღვევას შესაძლოა ფატალური შედეგი მოჰყვეს. ა-მ მოძრაობის წესები
დაარღვია უყურადღებობით, იგი მოქმედებდა გაუფრთხილებლობით, შესაბამისად, 395-ე
მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით პასუხისმგებლობა დაეკისრება.

მოცემულ შემთხვევაში ა-მ ბ-ს ფულადი სახით უნდა აუნაზღაუროს ზიანი 409-ე მუხლის
საფუძველზე, ვინაიდან იგი დაზარალებულის ჯანმრთელობის თავდაპირველ
მდგომარეობაში აღდგენას ვერ შეძლებს. როგორც უკვე აღვნიშნე, მიზეზ-შედეგობრიობა
სახეზეა, როგორც ექვივალენტურობის, ისე ადეკვატურობის თეორიის მიხედვით,
შესაბამისად, შეგვიძლია განვსაზღვროთ, რომ მკურნალობის ხარჯები, როგორც ზიანი,
გამომდინარეობს სიკეთის ხელყოფიდან. აქვე, 413-ე მუხლის მე-2 ნაზილი განსაზღვრავს,
რომ სხეულისა და ჯანმრთელობის დაზიანების შემთხვევაში პირს შეუძლია მოითხოვის
არაქონებრივი ზიანის ანაზღაურებაც. შესაბამისად, ბ-ს მოთხოვნის ეს ნაწილი ისევე
გასათვალისწინებელია, როგორც დამდგარი ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება.

დასკვნა: ბ-ს აქვს ა-სგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება მკურნალობის

ხარჯისა და არაქონებრივი ზიანის ოდენობით სსკ 992-ე მუხლის საფუძველზე.
II.ჰიპოთეზა: შესაძლოა გ-ს ჰქონდეს ა-სგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება
მკურნალობის ხარჯისა და არაქონებრივი ზიანის ოდენობით სსკ 992-ე მუხლის
საფუძველზე.

ა-ს გ-ს ჯანმრთელობა პირდაპირ არ დაუზიანებია, თუმცა, ბ-ს ჯანმრთელობის

დაზიანებამ გამოიწვია გ-ს შოკში ჩავარდნა. შესაბამისად, გ-ს ჯანმრთელობის დაზიანებაც
არაპირდაპირ გამოწვეული უნდა ყოფილიყო ა-ს ქმედებით. ზემოთ უკვე აღვნიშნე, თუ რა
იგულისხმება ჯანმრთელობის დაზიანებაში. შესაბამისად, ნერვულ შოკს ჯანმრთელობის
დაზიანებად დამოუკიდებლად ვერ მივიჩნევთ. ამისათვის საჭიროა, მას მოჰყვეს
თანმდევი შედეგი, რომელიც სამედიცინო გზით დადგენადი იქნება. ეს შედეგი
რეალურად უნდა უთანაბრდებოდეს სხვა ავადმყოფობის სიმძიმეს, რომელიც
გამოწვეულია სხეულისა თუ ჯანმრთელობის სხვაგვარი დაზიანებით. მოცემულ
შემთხვევაში, ასეთი თანმდევი შედეგია ორგანული დარღვევა - ხელების კანკალი, რაც
შეგვიძლია მივიჩნიოთ ჯანმრთელობის დაზიანებად.

სიკეთის ხელყოფა გამოწვეულია ა-ს ქმედებით. ექვივალენტურობის თეორიის მიხედვით,

რომ არა ა-ს შეჯახება ბ-სთან, გ-ს ჯანმრთელობა არ დაუზიანდებოდა. აქვე,
ადეკვატურობის თეორიის მიხედვითაც სახეზეა მიზეზ-შედეგობრიობა - ობიექტური
პირის გადმოსახედიდან სრულიად შესაძლებელია, რომ მეუღლის ჯანმრთელობის
დაზიანების შეტყობისას პირმა მიიღოს შოკი.

საკითხავი ისაა, იცავს თუ არა 992-ე მუხლი გ-ს მოცემულ შემთხვევაში. სადავო არაა, რომ
უშუალოდ დაზიანებული პირი ექცევა 992-ე მუხლით დაცულ პირთა წრეში, თუმცა,
გასარკვევია, მეუღლის შოკისაგან დაცვა რამდენადაა ამ ნორმის მიზანი. სხვა ლირის
დაზიანების შედეგად ფსიქიკური ტრავმის მიღების შესაძლებლობა ყოველდღიურად
ნებისმიერი პირისათვის რეალურია. აქედან გამომდინარე, ეს რისკი ყველამ თავად უნდა
ატაროს. პირი, რომელიც გამოიწვევს ავტოსაგზაო (ან სხვა სახის) შემთხვევას, ვერ იქნება
ვალდებული, რომ ყველას, ვინც აღნიშნულ მომენტში ტრავმას მიიღებს, ზიანი
აუნაზღაუროს. თუმცა, გამონაკლისია სწორედ უშუალოდ დაზიანებული პირის ახლო
ნათესავი, რომლის ჯანმრთელობის დაზიანების რისკი კიდევ უფრო მაღალია ახლობელი
პირის დაზიანებასთან დაკავშირებით ინფორმაციის მიღებისას. მეუღლე სწორედ ამ
პირთა წრეში უნდა მოვაქციოთ. შესაბამისად, გ, ისევე როგორც ბ დაცული იქნება 992-ე
მუხლით.

ვინაიდან სახეზეა აბსოლუტური სიკეთის მოქმედებით ხელყოფა, მართლწინააღმდეგობა

ივარაუდება. ბრალის საკითხი ზემოთ უკვე განვიხილეთ. შესაბამისად, გვაქვს
გაუფრთხილებლობის შემთხვევა, რისთვისაც ზიანი ანაზღაურდება.

პასუხისმგებლობის განსაზღვრისას საკითხავია, რამდენადაა გასათვალისწინებელი გ-ს

ფსიქიკური მდგომარეობა სიკეთის ხელყოფამდე თუმცა, აღნიშნული ვერ იქნება მიზეზ-
შედეგობრიობის გამორიცხვის საფუძველი, ვინაიდან, ობიექტურად შეფასებისას,
რეალურად შესაძლებელია, რომ სიკეთის ამგვარმა ხელყოფამ იქამდე ჯანმრთელი
ადამიანის ჯანმრთელობის მოშლაც გამოიწვიოს. შესაბამისად, 409-ე და 413-ე მუხლის მე-
2ნაწილის საფუძველზე გ-საც აუნაზღაურდება ზიანი.

დასკვნა: გ-ს აქვს ა-სგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება მკურნალობის

ხარჯისა და არაქონებრივი ზიანის ოდენობით სსკ 992-ე მუხლის საფუძველზე.
 N4 გაწყვეტილი კაბელი

I.ჰიპოთეზა: შესაძლოა რ-ს ჰქონდეს გ-სგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება

სსკ 992-ე მუხლის საფუძველზე.

პირველ რიგში, უნდა განვსაზღვროთ, გვაქვს თუ არა ზიანი. ზიანი იქნება ნებისმიერი
არანებაყოფლობითი ქონებრივი მსხვერპლი, იქნება ეს აქტივების შემცირების თუ
პასივების გაზრდის სახით. ასევე, ზიანია მიუღებელი შემოსავალი. კაზუსიდან
გამომდინარე, სახეზე გვაქვს სწორედ მიუღებელი შემოსავლის შემთხვევა. შესაბამისად,
მოცემულ შემთხვევაში გვაქვს არა აბსოლუტური სამართლებრივი სიკეთის ხელყოფა,
არამედ სუფთა ქონებრივი ზიანი. როგორც ვიცით, გერმანული სამართლის ნორმებისგან
განსხვავებით, ქართული დელიქტური სამართლით დაცულია არა მხოლოდ
აბსოლუტური სიკეთეები, არამედ ქონებაც. შესაბამისად, მოცემულ შემთხვევაში
ნამდვილად გვაქვს ზიანი.

აბსოლუტური სიკეთეების ხელყოფისას მართლწინააღმდეგობა ავტომატურად სახეზე

გვაქვს. თუმცა, გასარკვევია, მოცემულ შემთხვევაში როგორ უნდა განვსაზღვროთ
მართლწინააღმდეგობის საკითხი. ჩვეულებრივ, სუფთა ქონებრივი ზიანი არ მიიჩნევა
მართლსაწინააღმდეგოდ, თუმცა ასეთი გადაწყვეტა ყოველთვის გამართლებული ვერ
იქნება, რაც იმას ნიშნავს, რომ არსებობს გამონაკლისი შემთხვევებიც. თუ არსებობს
დამცავი ნორმა, რომელიც პირს უშუალოდ იცავს აღნიშნული ქმედებით ზიანის
დადგომისგან, ქონების შემცირება მართლსაწინააღმდეგოდ მიიჩნევა. კაზუსში მოცემულ
შემთხვევას დამცავ ნორმად შეიძლება შევისაბამოთ სისხლის სამართლის კოდექსის 226-ე
მუხლი, რომელიც, სხვა ქმედებებთან ერთად, დასჯადად აცხადებს ტრანსპორტის,
საწარმოს, დაწესებულების ან ორგანიზაციის მუშაობის შეფერხებას. აღნიშნული ნორმა
თითქოს შესანიშნავად ერგება კაზუსში მოცემულ შემთხვევას, თუმცა, ამ მუხლიდან
გამომდინარე დასჯადად უნდა მივიჩნიოთ აღნიშნული ქმედება არა ყოველთვის, არამედ
მხოლოდ განზრახ ჩადენის შემთხვევაში. კაზუსის ფაბულიდან გამომდინარე დგინდება,
რომ გ მოქმედებდა გაუფრთხილებლობით. შესაბამისად, დამცავი ნორმის მიხედვით იგი
ვერ აგებს პასუხს ჩადენილისთვის. 992-ე მუხლის ერთ-ერთი მთავარი მახასიათებელი -
მართლწინააღმდეგობა სახეზე არ გვაქვს. (მართლწინააღმდეგობის არარსებობიდან
გამომდინარე, ზოგადად მსჯელობა აქ უნდა შეწყდეს, თუმცა ამ შემთხვევაში
გავაგრძელებ მსჯელობას დანარჩენ განუხილველ საკითხებთან დაკავშირებით.)

გ-ს რომ კაბელი არ გაეწყვიტა, რ-ს არ შეუწყდებოდა ელექტროენერგიის მიწოდება,

შესაბამისად, ზიანი არ მიადგებოდა. ასევე, კაბელის გაწყვეტის შემთხვევაში ზოგადი
ცხოვრებისეული გამოცდილებიდან გამომდინარე, არაა მოულოდნელი და
არასავარაუდო, რომ საწარმოს, რომელსაც ელექტროენერგია აღნიშნული კაბელით
მიეწოდება, მიადგება ზიანი. შესაბამისად, სახეზეა მიზეზ-შედეგობრიობა როგორც
ექვივალენტურობის, ისე ადეკვატურობის თეორიის მიხედვით.

მიუხედავად იმისა, რომ სახეზე გვაქვს როგორც ზიანი, ისე მიზეზ-შედეგობრიობა,

მართლწინააღმდეგობის არარსებობის გამო გ-სგან ვერ მოვითხოვთ ზიანის
ანაზღაურებას.

დასკვნა: რ-ს არ აქვს გ-სგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება სსკ 992-ე მუხლის
საფუძველზე.
II.ჰიპოთეზა: შესაძლოა რ-ს ჰქონდეს ა-სგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება
სსკ 992-ე, 997-ე მუხლების საფუძველზე.

ზემოთ უკვე დავადგინეთ, რომ ქართული სამართლის ნორმების საფუძველზე გ-ს ვერ
დავაკისრებთ პასუხისმგებლობას. მიუხედავად ამისა, მაინც განვიხილოთ რ-სა და ა-ს
შორის წარმოშობილი სამართლებრივი ურთიერთობა. ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის
ნამდვილობის შემთხვევაში რ-სთვის ბევრად უფრო ხელსაყრელი იქნება, რომ ზიანის
ანაზღაურება გ-ს ნაცვლად ა-ს მოსთხოვოს, ვინაიდან ამ შემთხვევაში მისი კრედიტორი
ნამდვილად იქნება გადახდისუნარიანი. სსკ 997-ე მუხლი განსაზღვრავს პირის
პასუხისმგებლობას მისი მუშაკის მიზეზით დამდგარი ზიანისთვის.

პირველ რიგში უნდა განვსაზღვროთ ის აუცილებელი წინაპირობები, რომელთა

არსებობის გარეშეც 997-ე მუხლს ვერ მივმართავთ. პირველ რიგში, სახეზე უნდა
გვქონდეს დელიქტი; შემდგომ, აუცილებელია, რომ მუშაკი ზიანის დადგომისას
ასრულებდეს სამსახურეობრივ მოვალეობას. ასევე, პირი არ უნდა მოქმედებდეს ბრალის
გარეშე. ფაბულიდან ირკვევა, რომ კაბელის დაზიანებისას გ ასრულებდა სამსახურეობრივ
მოვალეობას, ასევე ვიცით, რომ ზიანის დადგომა გამოიწვია მისმა გაუფრთხილებლობამ,
შესაბამისად, გვაქვს სამსახურეობრივი მოვალეობის შესრულებაც და ბრალის სახეც,
თუმცა, ამ შემთხვევაში გვრჩება დელიქტური ვალდებულება. როგორც ზემოთ
დავადგინეთ, გ-ს ზიანის ანაზღაურება ვერ დაეკისრებოდა იქიდან გამომდინარე, რომ არ
არსებობს მართლწინააღმდეგობა. აღნიშნული ნიშნავს იმას, რომ დელიქტური
ვალდებულება არ არსებობს. შესაბამისად, დელიქტური ვალდებულების არარსებობის
გამო დამსაქმებელს ვერ მოვთხოვთ მუშაკის ქმედებით სამსახურეობრივი მოვალეობის
შესრულებისას გამოწვეული ზიანის ანაზღაურებას.

დასკვნა: რ-ს არ აქვს ა-სგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება სსკ 992-ე, 997-ე
მუხლების საფუძველზე.

გერმანული სამართლის საფუძველზე მსჯელობისას აუცილებელია ვახსენოთ უფლება

მოწყობილ და ამუშავებულ საწარმოზე. როგორც ვიცით, გერმანიაში დელიქტური
ვალდებულებები წარმოიშობა აბსოლუტური სიკეთეების ხელყოფისას. თუმცა, იქიდან
გამომდინარე, რომ ყველა სხვა სახის ზიანი არ დარჩეს ყურადღების მიღმა, არსებობს
გამონაკლისი შემთხვევები. სწორედ ასეთია უფლება მოწყობილ და ამუშავებულ
საწარმოზე. მოცემული ფაქტობრივად უთანაბრდება აბსოლუტურ სიკეთეებს,
მიუხედავად იმისა, რომ ამ შემთხვევაში რეალურად სახეზეა ქონებრივი ზიანი.
აღნიშნული უფლების ხელყოფად მიიჩნევა ნებისმიერი ქმედება, რომელიც წარმოადგენს
პირდაპირ ჩარევას საწარმოო საქმიანობაში. სადავო არაა ის, რომ მოცემულ შემთხვევაში
რკინიგზა უნდა მივიჩნიოთ საწარმოდ. დასადგენია, გვაქვს თუ არა პირდაპირი ჩარევა
მის საქმიანობაში. გერმანიაში გაბატონებული მოსაზრების თანახმად, ხელყოფა
პირდაპირია, თუ ის მიმართულია უშუალოდ საწარმოს წინააღმდეგ და აზიანებს ისეთ
სიკეთეებს, რომელთა საწარმოსგან გამოყოფა სირთულეებთანაა კავშირში. მოცემულ
შემთხვევაში დაზიანებული კაბელი საწარმოს ტერიტორიის გარეთაა და დააზიანა არა
მხოლოდ საწარმო, არამედ მთელი კვარტალი. ასევე, ვინაიდან გ-ს ქმედება განზრახი არაა,
ვერ მივიჩნევთ, რომ იგი მიმართული იყო სწორედ საწარმოს დაზიანებისკენ.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, საწარმო ვერ მოითხოვს ზიანის ანაზღაურებას მოწყობილ
და ამუშავებულ საწარმოზე უფლების საფუძველზე. ასევე, გსკ-ც აწესებს
პასუხისმგებლობას დამცავი ნორმის არსებობის შემთხვევაში, თუმცა ასეთ ნორმათა
უმრავლესობა ბრალის განზრახ ფორმას მოითხოვს, შესაბამისად, ვინაიდან სახეზე გვაქვს
გაუფრთხილებლობა, რკინიგზა გ-სგან ზიანის ანაზღაურებას ვერ მოითხოვს. აქვე,
რადგან დგინდება, რომ არ არსებობს დელიქტური ვალდებულება, რ-ს არ ექნება ზიანის
ანაზღაურების მოთხოვნის უფლება ა-სგან. (ეს მე კი ბოლოში დავწერე მაგრამ თქვენ
შეგიძლიათ თავში დაწეროთ თუ გინდათ. მე ვფიქრობ, რომ უმჯობესია ქართული
სამართლის მიხედვით დავიწყოთ მსჯელობა და უბრალოდ ჩავურთოთ გერმანული
სამართლის შესაბამისი ინფორმაცია.)

წარმატებები მეგობრებო <3

ნინო