Kryminalistykaskrypt

EWA MATRAS SKRYPT
KRYMINALISTYKA - SKRYPT Z PODRĘCZNIKA „KRYMINALISTYKA”

POD REDAKCJĄ DARIUSZA WILKA.
ROZDZIAŁ I
1. OJCOWIE KRYMINALISTYKI
-Hans Gross (1847-1915)— austriacki sędzia śledczy, profesor i założyciel Instytutu

Kryminalistycznego na Uniwersytecie w Grazu, autor pierwszego podręcznika do kryminalistyki o
tytule „Podręcznik dla sędziów śledczych, urzędników policyjnych, żandarmów itd”(1893) i
pierwszego podręcznika z psychologii przestępczości (1898).
-Alphonse Bertillon (1853-1914)— francuski uczony i funkcjonariusz policji, twórca antropometrii
kryminalnej tzw. „bertillonage” oraz twórca portretu pamięciowego-mówionego i fotografii miejsca
zdarzenia.
-Sir Francis Galton (1822-1911) - angielski uczony, twórca pierwszego pełnego systemu
klasyfikacji typów wzorów daktyloskopijnych. Autor pierwszej, pełnej monografii na temat
daktyloskopii pt.: „Fingerprints” z 1892r.
2. ZARYS HISTORII KRYMINALISTYKI W POLSCE
-1804 r. - powstanie Katedry Medycyny Sądowej w Krakowie

-1924 r. - powstanie publikacji „Medycyna kryminalna” autorstwa J.Olbrychta i L.Wachholza, w
której omówione zostały m.in. oględziny, daktyloskopia i antropometria.
-1927r. - utworzenie Laboratorium Kryminalistycznego Centrali Służby Śledczej w Warszawie
-1929r. - założenie Instytutu Ekspertyz Sądowych w Warszawie, - 1945r. przeniesiony do
Krakowa.
-1949-1952r. - prowadzenie przez dra Jana Sehna na Wydziale Prawa UJ zajęc z techniki
śledztwa.
-1952-1965r. - prowadzenie przez dr Jana Sehna zajęć z kryminalistyki na tymże wydziale.
-1955r. - powołanie Zakładu kryminalistyki Komendy Głównej Policji w Warszawie
-1956r. - powołanie Katedry Kryminalistyki na Uniwersytecie w Warszawie
-1963r. - powołanie Zakładu Kryminalistyki na UJ
1984r. - powołanie Katedry Kryminalistyki UJ
3. PREKURSORZY KRYMINALISTYKI W POLSCE
-Fryderyk Hechell - medyk sądowy, profesor medycyny sądowej, policji lekarskiej i historii
medycyny.
-Leon Blumenstok-Halban - medyk sądowy, autor prac z tego zakresu.
-Ludwik Teichmann-Stawiarski - lekarz anatom, twórca wykrywania śladów krwi za pomocą
krystalizacji heminy.
-Leon Wachholz - medyk sądowy, badania nad mechanizmem utonięcia
-Jan Stanisław Olbrycht - medyk sądowy, pionier wykorzystywania serologii w medycynie
sądowej.
-Władysław Sobolewski - pierwszy wybitny kryminalistyk, niewywodzący się z kręgów medycyny
sądowej.
-Jan Sehn - prawnik, sędzia śledczy, pierwszy kierownik Zakładu Kryminalistyki UJ.
4. DZIAŁY KRYMINALISTYKI
1
EWA MATRAS SKRYPT
-taktyka kryminalistyczna - obejmująca wiedzę o optymalnym, szybkim oraz zgodnym z etyką
zawodową i prawem wykorzystywaniu sposobów i metod, głównie w sferze organizacji działań i
ich efektywnej realizacji nastawionej bezpośrednio na walkę ze sprawcą czynu bezprawnego.
-technika kryminalistyczna - obejmująca metody, środki i sposoby wykorzystywania różnych nauk

do realizacji funkcji kryminalistyki
-strategia - dział obejmujący wiedze typu prognostycznego, przewidującą kierunki, metody i

środki działania przestępców w dalekiej przyszłości, oraz metody zwalczania tej przyszłości.
-metodyka kryminalistyczna - czyli dział adaptujący osiągnięcia taktyki i techniki do konkretnej
specyfiki zwalczania określonych grup przestępstw.
5. DEFINICJE KRYMINALISTYKI
P.L.Kirk (Profesor Kryminalistyki na Uniwersytecie w Kalifornii) - Kryminalistyka to nauka o

indywidualizacji.
Kryminalistyka to nauka interdyscyplinarna, ponieważ w dążeniu do osiągnięć swych celów

korzysta z osiągnięć: technicznych, przyrodniczych, medycznych, humanistycznych, ścisłych.
6. FUNKCJE KRYMINALISTYKI
- rozpoznawcza - polega na opracowaniu metod i środków służących do uzyskania możliwie

największej liczby informacji o miejscach, przestępcach i osobach, a także na zdobywaniu i
przetwarzaniu informacji do realizacji funkcji kryminalistyki.
a) terenowe - zabudowa, topografia terenu, zapoznanie się z mapą
b) środowiskowe - zdobycie informacji dotyczących struktury, skłądu określonego środowiska,
ich zainteresowań, kolizji z prawem, kontaktów
c) problemowe - uzyskanie informacji w zakresie problemu, którym zainteresowane są organy
ścigania
d) osobowe - zdobycie informacji o konkretnej osobie, wygląd, wiek, dane o karalności,
osobowość, sposób życia itd.
-wykrywcza - związana z wykryciem przedmiotu wykrywania:

a) zdarzenia
b) osoby
c) mechanizmu powstania określonych zjawisk
Wykrywanie to ogół działań nastawionych na:
a) ujawnianie przestępstw
b) uzyskiwanie informacji wstępnie indywidualizujących
Stadia procesu wykrywania:

a) poszukiwanie
b) ujawnianie
c) weryfikacja
7 złotych pytań:
1. Co?
2. Gdzie?
2
EWA MATRAS SKRYPT
3. Kiedy?
4. W jaki sposób?
5. Dlaczego?
6. Jakimi środkami?
7. Kto?
Pytania wykrywcze:
1. Kto wiedział lub mógł wiedzieć?
2. Kto chciał lub mógł chcieć popełnić czyn?
3. Kto uzyskał lub mógł uzyskać jakąkolwiek korzyść z danego zdarzenia?
4. Kto obiektywnie mógł w danym czasie i miejscu popełnić określony czyn?
5. Jaką osobowość mógł mieć sprawca czynu?
-funkcja dowodowa - funkcja zapobiegawcza, profilaktyczna, mająca na celu uniemożliwienie

lub utrudnienie popełnienia przestępstwa.
7. NAJWAŻNIEJSZE JEDNOSTKI WYKONUJĄCE BADANIA KRYMINALISTYCZNE W

POLSCE
-Instytut Ekspertyz Sądowych im. Jana Sehna w Krakowie z 1929r.

-Centralne Laboratorium Kryminalistyczne z 1955r.
-Biuro Badań Kryminalistycznych Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego z 2002r.
8. NAJWAŻNIEJSZE JEDNOSTKI WYKONUJĄCE BADANIA KRYMINALISTYCZNE
- PTK Polskie Towarzystwo Kryminalistyczne (1973)

- PTMSiK Polskie Towarzystwo Medycyny Sądowej i Kryminologii (1938)
- SPS Stowarzyszenie Psychologów Sądowych (1995)
- PTS Polskie Towarzystwo Psychiatrii Sądowej (2006)
9. CZYNNOŚCI ORGANÓW ŚCIGANIA I WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI
- procesowo-niekryminalistyczne - wykonywanie na podstawie przepisów kpk, mają charakter

formalny, wykorzystuje się wiedzę kryminalistyczną
- procesowo - kryminalistyczne - wykonywane na podstawie przepisów kpk, stosuje się
metody kryminalistyczne
- kryminalistyczne - wykonywane na podstawie przepisów ustaw i aktów resortowych
a) techniczne - np. pościg, zasadzka, poszukiwania
b) taktyczne - np. badania wykonywane przez biegłych w ramach ekspertyzy, prowadzenie
registratur
-operacyjno-rozpoznawcze - system poufnych, bądź tajnych działań organów policyjnych
podejmowanych na podstawie ustaw
-administracyjno-prawne - wykonywane na podstawie przepisów ustaw, nie stosuje się metod
właściwych kryminalistyce.
10. CZYNNOŚCI ORGANÓW ŚCIGANIA:

-Pierwsze informacje o zdarzeniu
-Czynności zmierzające do wykrycia sprawcy
-Czynności zmierzające do ujęcia sprawcy
-Czynności dowodowe
3
EWA MATRAS SKRYPT
ROZDZIAŁ II
1. PODSTAWOWE DEFINICJE KRYMINALISTYCZNE
-zdarzenie - następstwo faktu, którym może być: przestępstwo, działanie człowieka niebędące
przestępstwem, inne zajście niezależne od działań człowieka.
-sprawca zdarzenia - osoba, która spowodowała zdarzenie
-miejsce - wycinek przestrzeni, w którym mogą znajdować się ślady, lub inne rzeczowe źródła
informacji o określonym zdarzeniu i jego przebiegu.
-miejsce przygotowania zdarzenia - miejsce, w którym sprawca podejmuje czynności mające

stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do jego dokonania.
-miejsce przybycia sprawcy do miejsca zdarzenia - tj. miejsce dotarcia sprawcy, w którym
często zatrzymuje się na pewien czas, przed dokonaniem czynu.
-miejsce oddalenia się sprawcy po czynie
-miejsce ukrycia przez sprawcę łupu itd.
-informacja - wszelkie dane o świecie zewnętrznym, które zyskuje się przez poznanie zmysłowe,
opis stanu rzeczy, lub zjawisk. Źródła informacji: osoby, rzeczy, miejsca, zjawiska i zdarzenia,
dokumenty, zwłoki.
-ślad kryminalistyczny - zmiany w obiektywnej rzeczywistości, które jako znamiona po

zdarzeniach będących przedmiotem postępowania mogą stanowić podstawę do odtworzenia i
ustalenia przebiegu tych zdarzeń zgodnie rzeczywistością. Musi być poznawalny (dający się
wykryć), mieć znaczenie kryminalistyczne.
W wąskiej definicji śladu kryminalistycznego wyróżniamy tylko ślady materialnej, w szerokiej takiej
pamięciowe, okoliczności negatywne,ślady zaniechania?
-mikroślady - takie ślady, które są ze względu na swoje małe wymiary albo szczególne
właściwości optyczne lub fizykochemiczne są bez odpowiednich instrumentów obserwacyjnych
niedostrzegalne albo słabo dostrzegalne przez człowieka.
-źródło dowodowe - osoba lub rzeczy, które mogą dostarczyć informacji mających znaczenie
dowodowe.
-środek dowodowy - to intelektualne treści stanowiące wiedzę organu procesowego o faktach

dowodowych, powziętą w drodze odpowiednich czynności.
-dowód - to rezultat poprawnego rozumowania opartego na środkach dowodowych, osiągnięty w

wyniku wniosku dedukcyjnego.
-alibi - w znaczeniu
a) wąskim - obiektywna okoliczność oznaczająca, że w chwili zaistnienia czynu podejrzany
przebywał w innym miejscu, niż na miejscu zdarzenia.
4
EWA MATRAS SKRYPT
b) szerokim - każdy środek dowodowy świadczący o tym, że określona osoba nie mogła
dopuścić się zarzuconego jej czynu, w tym także dlatego, że nie miała obiektywnych
możliwości popełnienia takiego czynu w danym czasie i miejscu.
-ekspertyza - zespół czynności badawczych wymagających wiadomości specjalnych

wykonywanych przez biegłego oraz zakończonych wydaniem opinii, która może mieć charakter
samoistnego dowodu w procesie. Biegły może występować w charakterze opiniodawcy i
konsultanta
2. OSOBY W PROCESIE KARNYM I PO ZA NIM
-osoba podejrzewana - organy ścigania są nią zainteresowane, ze względu na możliwy związek

ze zdarzeniem.
-osoba podejrzana - osoba, wobec której zasadnie podejrzewa się popełnienie przestępstwa.
-podejrzany - osoba, wobec której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo której
bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do
przesłuchania w charakterze podejrzanego.
-oskarżony - osoba, przeciwko której wniesiono oskarżenie.
-skazany - osoba co do której wydano prawomocny wyrok skazujący.
-świadek
a) w znaczeniu procesowym - osoba, wezwana przez organ procesowy do złożenia zeznań
b) w znaczeniu faktycznym - osoba, która dzięki własnym spostrzeżeniom uzyskała wiadomości
o okolicznościach mogących mieć znaczenie dla sprawcy.
-pokrzywdzony - osoba fizyczna, lub prawna itd, wobec której dokonano bezpośredniego
naruszenia dobra prawnego.
3. ŚLAD KRYMINALISTYCZNY
Zasada wzajemnej wymiany śladów - sprawca zawsze, albo a) zostawia ślady na miejscu
zdarzenia, albo b) zabiera ślady z miejsca zdarzenia.
Funkcje śladów:
-rekonstrukcyjna - odtworzenie przebiegu zdarzenia
-wykrywcza - uzyskanie informacji wstępnie indywidualizujących sprawce zdarzenia,
-dowodowa - wykazanie związku między zdarzeniem, a śladem.
-identyfikacyjna - ślady mogą być podstawą identyfikacji osób
Klasyfikacja śladów kryminalistycznych:

-daktyloskopijne
-biologiczne
-fizykochemiczne (włókna, szkła)
-mechanoskopijne (ślady narzędzi)
-użycia broni palnej
-traseologiczne (ruchu stop i pojazdów)
-cieplne
-elektroniczne
-osmologiczne
-pamięciowe
-fonoskopijne
5
EWA MATRAS SKRYPT
Ryzyko kontaminacji śladu - ryzyko jego zatarcia,przeniesienia na inne podłoże, zanieczyszczenia

śladem innego pochodzenia.
4. ŹRÓDŁA DOWODOWE
-źródła osobowe - np. świadek, pokrzywdzony, podejrzany, biegły

-źródła rzeczowe - np. narzędzie dokonania czynu
-czynności właściwego organu:

okazanie, przesłuchanie, ekspertyza co do osoby, oględziny, przeszukanie
-środki dowodowe - relacje osób, rozpoznanie osoby, stwierdzenia w opinii biegłego co do osoby,
istnienia rzeczy o określonych właściwościach itd
5. BIEGLI I SPECJALIŚCI
BIEGŁY MOŻE BYĆ OPINIODAWCĄ I KONSULTANTEM.
BIEGŁY - OPINIODAWCA BIEGŁY - KONSULATANT SPECJALISTA
-wykonuje czynności w ramach -nie wykonuje ekspertyzy -nie wykonuje ekspertyzy

ekspertyzy -nie wydaje opinii -nie wydaje opinii
-wydaje opinie -bierze udział w czynnościach -nie udziela w zasadzie porad i
-organ procesowy musi wydać prowadzonych przez organ konsultacji organowi
postanowienie o jego powołaniu procesowy procesowemu
-ma pełną samodzielność -udziela porad, wskazówek co do -do wezwania wystarczy
-jest samodzielnym źródłem sposobu realizacji czynności lub zarządzenie
dowodowym interpretacji uzyskanych w drodze -nie ma samodzielności,
tej czynności wyników czynność prowadzona jest pod
-nie ma samodzielności kierunkiem biegłego lub organu
-nie jest samodzielnym źródłem procesowego
dowodowym -może być samodzielnym źródłem
dowodowym (podczas
przesłuchania w charakterze
świadka)
6. BŁEDY W KRYMINALISTYCE I POMYŁKI SĄDOWE
Błąd - niezgodność rzeczywistości z jej odbiciem w świadomości człowieka. Może wystąpić w

postaci:
-nieświadomości - pewne elementy rzeczywistości nie zostały przez człowieka uświadomione.
6
EWA MATRAS SKRYPT
-urojenia - w świadomości człowieka znalazły sie pewne elementy, których rzeczywistość nie
posiada.
Pomyłka sądowa obejmuje:

-prawomocne skazanie osoby niewinnej
-długotrwałe, niewątpliwe niesłuszne tymczasowej aresztowanie osoby niewinnej. (takim osobom
przysługuje odszkodowanie od Skarnu Państwa)
Przyczyna? Błędne rozpoznanie przez świadka.
Inne źródła pomyłek sądowych:

-fałszywe zeznania świadka
-zła obrona
-niechlujność pracy organów ścigania
-błędy biegłych
ROZDZIAŁ III
1. WYBRANE KRYMINALISTYCZNE DZIAŁANIA ROZPOZNAWCZO-WYKRYWCZE
-zasada legalizmu - nakłada na organ powołany do ścigania przestępstw obowiązek wszczęcia i

prowadzenia postępowania karnego oraz zakończenia go orzeczeniem materialnym we
wszystkich przypadkach popełnienia przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego. Działania
takie mogą być podjęte na podstawie informacji uzasadniających popełnienie przestępstwa.
Tadeusz Hanausek dzieli źródła pierwszych informacji na zewnętrzne i wewnętrzne.
Źródła zewnętrzne Źródła wewnętrzne (własne)
Pochodzą od osób, źródeł niezwiązanych z Organizowane przez same organy ścigania na

organami ścigania, które przekazują informacje potrzeby wykrywcze i dowodowe, w celu
spontaniczne lub względnie spontaniczne. zapewnienia sobie dopływu informacji o
osobach, faktach i zjawiskach.
-zawiadomienia obowiązkowe
-doniesienia anonimowe -wyniki czynności operacyjnych
-doniesienia jawne -rezultaty analiz
-publikatory -efekty różnych form kontaktów organów
-instytucje kontrolne ścigania ze społeczeństwem
-samooskarżenia -wyniki czynności służbowych organów ścigania
-Zawiadomienia obowiązkowe - pochodzą od organów, które są prawie zobligowane do

powiadomienia o przestępstwie. Obowiązek ten może wynikać z :
*art. 240 k.k. - zobligowania obywateli do informowaniu o popełnionym przestępstwie
7
EWA MATRAS SKRYPT
*art. 304 par. 2 k.p.k. - uregulowania dot. lekarzy, dentystów itd
*obowiązku społecznego - w przypadku dowiedzenia się o popełnionym przestępstwie ściganym
z urzędu.
T. Hanausek wyróżnia także:

-zawiadomienie - podyktowane chęcią spełnienia ciążącego na każdym obowiązku prawnego,
bądź społecznego
-doniesienie- wynika z niskich pobudek, bądź z poważnych zaburzeń psychicznych.
-Doniesienia jawne - poinformowanie organów podyktowane najczęściej:

*niskimi pobudkami donoszącego (chęć zemsty, zawiść)
*poważne zaburzenia psychiczne (urojenia prześladowcze, doniesienia pieniaczy)
DWA RODZAJE ANONIMÓW:
-anonimy przestępcze, których treść wyczerpuje znamiona określonego przestępstwa.

-anonimy donoszące, których treść zawiadamia odbiorcę o przestępstwie, wykroczeniu, czynie
nieetycznym.
SAMOOSKARŻENIA
Przypadek, w którym sam sprawca czynu zgłasza się dobrowolnie do organów ścigania
zawiadamiając o czynach, których dopuścił się sam.
Motywy samooskarżeń:
-rzeczywista skrucha
-stan psychiczny, tj. niemożność dalszego ukrywania czynu
-przekonanie sprawcy, że dobrowolne ujawnienie przez niego popełnionego czynu może
zadecydować o niekaralności
-chęć uniknięcia odpowiedzialności
-zamiar prowadzenia taktycznego zabiegu polegającego na przewrotnym wykorzystaniu zasady
domniemania niewinności
POUFNE, OSOBOWE ŹRÓDŁA INFORMACJI

nazywane są także:
-agent
-osoba zaufana
-informator
-konfident
-tajny współpracownik
2. PLANOWANIE POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO
Jest to element taktyki dochodzenia przestępstw. Służy on realizacji:

-celowości zadań
-wszechstronności badań i poszukiwań
8
EWA MATRAS SKRYPT
Rodzaj planu Przesłanki Kontrola/zatwierdzanie
plan śledztwa lub czynności w miare potrzeby, zwłaszcza w -

śledczych prokuratora sprawach zawiłych
plan śledztwa lub dochodzenia jeśli prokurator uzna, że plan taki sporządza się zgodnie
powierzonego policji zachodzi potrzeba sporządzania z udzielonymi wytycznymi i wraz
planu z akceptacją właściwego
przełożonego przekazuje się
prokuratorowi do zatwierdzenia
plan poszczególnych czynności jeśli prokurator uzna, że plan z akceptacją właściwego

powierzonych policji zachodzi potrzeba sporządzania przełożonego przekazuje się
planu prokuratorowi do wiadomości
na jego polecenie
plan dochodzenia wszczętego przełożony może zlecić, plan zatwierdzają przełożeni

przez policje i obejmującego uwzględniając charakter sprawy, polecający ich sporządzanie
wiele przestępstw przewidywalny stopień nie wymagają zatwierdzanie
trudności postępowania, plany sporządzane przez
potrzebe wielokierunkowych policjantów uprawnionych do
działań, doświadczenie i ich zatwierdzenia
kwalifikacje zawodowe
policjanta prowadzącego
postępowanie oraz zakres
szczegółowość wytycznych
prokuratora
plan jednej lub kilku czynności, w sytuacjach uzasadnionych plany obejmujące działania
które mogą być dokonane przez potrzebami postępowania policjantów z :
policję jednej komórki org. -
zatwierdzają przełożeni
polecający ich sporządzenie
kilku komórek org. jednej
jednostki policji - zatwierdza
komendant tej jednostki
plan czynności jeżeli w toku postępowania plany obejmujące działania

operacyjno-rozpoznawczych przewiduje sie korzystanie z policjantów z kilku jednostek
form, metod i środków pracy policji zatwierdza odpowiedni
operacyjnej komendant jednostki policji albo
naczelnik lub dyrektor w
zależności od przynależności
policjantów
Plan śledztwa sporządza policjant wyznaczony do prowadzenia postępowania. Jeżeli do

prowadzenia postępowania powołano grupę śledczą, plan opracowuje kierownik tej grupy lub
wyznaczony przez niego policjant. Plany te podlegają kontroli prokuratora.
Rodzaje, cele, cechy i zawartość planów postępowania przygotowawczego.
9
EWA MATRAS SKRYPT
Rodzaje planów Cele planów
-plany śledztw lub dochodzenia -sprawne koordynowanie całości działań

-skrócone plany czynności -zapewnienie prawidłowej organizacji pracy
-plany poszczególnych czynności wykrywczej
-plany czynności operacyjno-rozpoznawczych -zapewnienie prawidłowej taktyki postępowania
-zapewnienie systematyczności postępowania
-wskazanie sposobu postępowania i środków
niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa
policjantom wykonującym czynności oraz
osobom uczestniczącym w tych czynnościach
Zawartość planów Cechy planów
-analiza zgromadzonych materiałów -prosty, zmierzający do celu najkrótszą drogą

-określenie wersji wydarzeń -ekonomiczny
-określenie wykonawców -wewnętrznie zgodny i konsekwentny
-wskazanie niezbędnych środków finansowych, -dokładny, elastyczny, obiektywny
materiałowych i sprzętu -perspektywistyczny
3. WERSJA KRYMINALISTYCZNA
Wersja kryminalistyczna (K.Juszka) - wynik przeprowadzonych w toku prowadzenia sprawy

karnej procesów myślowych organów ścigania w postaci hipotezy stanowiącej alternatywną próbę
wyjaśnienia określonego zdarzenia, jego części lub okoliczności albo mechanizmu jego
powstania, a zwłaszcza czynnika sprawczego.
Procesy myślowe obejmują:
-wnioskowanie oparte na analizie posiadanych informacji
-rozumowanie oparte na wiedzy, doświadczeniu, intuicji konkretnego organu ścigania.
Hipoteza jest rozumiana jako domysł, przy pomocy którego tłumaczymy dane faktyczne.
Alternatywna próba wyjaśnienia jest określeniem mającym wskazań na to, że wersja nie jest
jedynym, uniwersalnym wyjaśnieniem, lecz jednym z kilku możliwych.
Przedmiotem wersji kryminalistycznej może być:

-zdarzenie (rzadko)
-część zdarzenia (często)
Przedmiotem budowy wersji kryminalistycznej może być:

-okoliczności zdarzenia
-mechanizm powstania zdarzenia
-czynnik sprawczy
Podstawy budowy wersji:

-procesowe
-nieprocesowe
-pozostałe źródła informacji
10
EWA MATRAS SKRYPT
Wersje kryminalistyczne mogą być tworzone przez:
-organy procesowe
-organy ścigania
-sądy
Zasada Wyjaśnienie
mocnych podstaw wersji informacji jest wiele, pochodzą z różnych źródeł,

mają dobrą jakość, są sprawdzone
-tworzenie podstaw rozpoczyna się od zbierania
danych fragmentarycznych, a następnie
dokonywanie syntezy danych w możliwie pełne
informacje
prostoty założenia wersji oznacza postulat zachowania pewnej równowagi

pomiędzy założeniem przyjmującym prostotę i
naturalność hipotetycznie przyjmowanych
sytuacji i związków z założeniem,
uwzględniającym atypowość i zaprzeczenie
przyjmowanych sytuacji i związków
wielości wersji tworzy się conajmniej kilka wersji

kryminalistycznych,w celu zachowania
obiektywizmu
wyboru czasu budowy wersji wersja może dotyczyć zdarzeń:

-przeszłych
-przyszłych
-aktualnych
Można budować wersję:

-prawdopodobną
-nieprawdopodobną
WARUNKI BUDOWY WERSJI KRYMINALISTYCZNEJ
Warunki wewnętrzne:
- odnoszące się do podstaw budowy wersji, opierają się o ich wielość, różnorodność źródeł i
dobrej jakości źródła.
-odnoszące się do organu tworzącego wersję, opierają się o inteligencje, wyobraźnie,
obiektywizm organów, a także ich wiedzę ogólną, kryminalistyczną, znajomość terenu i
środowiska, doświadczenie zawodowe i życiowe.
-związane z sytuacją, w której wersja powstaje - stan zdrowia, poziom aktywności i
samopoczucia, sympatia lub antypatia w stosunku do pokrzywdzonego.
PROCES BUDOWY WERSJI
ZBIERANIE I OCENA INFORMACJI CZĄSTKOWYCH

-organ uzyskuje pierwsze informacje, uzupełnia je i dokonuje ich analizy
11
EWA MATRAS SKRYPT
TWORZENIE PODSTAW WERSJI

-organ dokonuje operacji myślowych, przeprowadza pełną syntezę danych cząstkowych, ocenia
je i precyzuje przedmiot wersji
TWORZENIE ZAŁOŻENIA WERSJI

-analiza danych, segregacja, sekcja, synteza
SPRAWDZANIE WERSJI
-procesy o operacje myślowe tworzące wersje
-wyniki wizji lokalnej
-wyniki okazania
-wyniki alibi podejrzanego
12
EWA MATRAS SKRYPT
OCENA WERSJI
-etap bardzo ważny, rzadko stosowany oparty o:
ocene założenia wersji, ocene podstaw tworzenia wersji, ocene rozumowań przeprowadzonych
przy tym tworzeniu.
4. ANALIZA KRYMINALNA
-ustalenie i domniemywanie związków między danymi opisującymi działalność przestępczą oraz
innymi danymi opisującymi potencjalnych z nimi powiązań.
-(Ignaczak)metoda pracy, polegająca na konsekwentnym i zorganizowanym wyszukiwaniu i
wykazywaniu związków między danymi dotyczącymi przestępstwa, a innymi możliwymi do
wyróżnienia informacjami.
Policja korzysta z tzw.:

-Analist’s Notebook 6 - program graficzny służący do automatycznego tworzenia diagramów
ilustrujących powiązania między obiektami, sposób powiązania.
-i2 Analyst’s Notebook, na który składa się Link Notebook (notatnik powiązań) i Case
Notebook (notatnik zdarzeń)
-iBase 4 - aplikacja umożliwiająca przechowywanie, analize i wyświetlanie złożonych danych.
Analizy kryminalnej dokonuje analityk kryminalny.
CELE ANALIZY KRYMINALNEJ:
-analiza operacyjna - jej przedmiotem są działania o wynikach mogących mieć bezpośrednie

wykorzystanie konkretnej sprawie w krótkim okresie czasu.
-analiza strategiczna - jej przedmiotem są problemy i cele długoterminowe, ustalenie priorytetów
i strategii zwalczania przestępczości kryminalnej na podstawie dogłębnie prowadzonych badań
oraz prognozowanie rozwoju przestępczości.
POLICJA - STRUKTURA
KOMENDA GŁÓWNA POLICJI

Biuro WYDZIAŁU KRYMINALNEGO- Wydział Analizy Kryminalnej
13
EWA MATRAS SKRYPT
KOMENDY WOJEWÓDZKIE POLICJI

-Wydziały Wywiadu Kryminalnego
Do analizy kryminalnej wykorzystywane są informacje ze źródeł:

-działań operacyjnych
-czynności procesowych
-kartotek policyjnych
-kartotek pozapolicyjnych
Przedmiotowy wywiad kryminalny składa się z faz:

-zadaniowania - określenie zleceniodawcy, celów i wymagań
-oszacowania na ile zadanie jest uzasadnione, i jakiej użyć metody
-gromadzenie informacji przy pomocy wszystkich możliwych źródeł
-ocena stopnia wiarygodności zebranych materiałów
-strukturyzacja danych w taki sposób, żeby łatwo można było do nich wrócić
-interpretacja - wymaga intuicji i obiektywnego trzymania się faktów, w celu formułowania hipotez,
w oparciu o zasady logiki
-raport, tj. przedstawianie odpowiednio zaprezentowanych wyników analiz w formie ustanej i
pisemnej.
5. MODUS OPERANDI I PROFILOWANIE
-Charakterystyczny i z reguły powtarzalny sposób zachowania się sprawcy, który stanowi odbicie
jego indywidualnych cech, właściwości i możliwości, wyraża się swoiście w czynie przestępczym,
następstwach czynu, a w szczególności w śladach, niekiedy także w zachowaniach
poprzedzających ten czyn lub następujących po nim, lecz w ścisłym z nim związku.
Elementy definicji:
sposób zachowania - zespół zachowań sprawcy, a także jego pomocników, może objawiać się w
postaci działań, lub zaniechań
zespół zachowań jest charakterystyczny - odcina się od innych zachowań, różnymi elementami,
bądź też konfiguracją, czasem, miejscem, przedmiotem ataku itd.
powtarzalny- występuje tu utrwalona tendencja do podejmowania takich samych czynów i ich
realizowania taką samą metodą (perseweracja).
14
EWA MATRAS SKRYPT
z reguły - występują więc wyjątki, którymi najczęściej są pierwsze zachowania stanowiące
prototyp dla zachowań późniejszych
odbicie indywidualnych cech - cechy i właściwości to czynniki subiektywne bo łączą się z
psychiką sprawcy
wyraża się swoiście - jest to schemat czynnościowy, obejmujący tendencje do reagowania w
pewien charakterystyczny sposób. Schemat ten odbija się podczas realizacji czynu i wyraża się na
zewnątrz swoiście.
wyraża się w czynie - bezpośrednie wyrażenie koncentruje się w następstwach czynu i w jego
śladach
ELEMENTY SKŁADOWE MODUS OPERANDI (T. Hanausek):
-formy popełnienia czynu

-sposób dotarcia sprawcy do miejsca zdarzenia
-bezpośrednia organizacja miejsca zdarzenia i jego przebiegu
-sposob realizacji czynu przestępnego (działania etapowe, jednorazowe, forma działania)
-przedmiot bezpośredniego działania - np.ofiara, jej płeć, budowa ciała itd
-techniczne metody czynu (rodzaj narzędzi)
-czas zdarzenia
-miejsce zdarzenia
-zachowanie się sprawcy bezpośrednio po czynie (trasa odwrotu, próby zatarcia śladów)
-pozbawione racjonalnego celu dalsze pozostawanie na miejscu zdarzenia
-inne okoliczności, stwierdzone na miejscu zdarzenia
-pozbawienie racjonalnego celu dalsze pozostawanie na miejscu zdarzenia
DETERMINANTY MODUS OPERANDI:
-nawyki
-zabobon
-układy sytuacyjne
-tradycja przestępcza
-wiedza o znaczeniu ogólnym i konkretnym
-cechy osobowości i intelektu sprawcy
-schorzenia psychiczne
-rodzaj zatrudnienia, nałogi
MODUS OPERANDI POZWALA NA:
-wstępną, wersyjną identyfikację grupową sprawcy

-wersyjne typowanie sprawcy, a zwłaszcza opracowanie jego modelowej sylwetki
-ogólne określenie rodzaju danego przestępstwa
-ukierunkowanie pierwszych działań wykrywczych
-uformowanie kryterium łączenia kilku różnych czynów jako działania jednego i tego samego
sprawcy
M. Okulicki - modus operandi nigdy nie jest kompletny, nie określa człowieka jednoznacznie, jest
za to zawsze ważnym sygnałem naprowadzającym.
15
EWA MATRAS SKRYPT
PROFILOWANIE
-opracowanie krótkiej i dynamicznej charakterystyki, zwięźle ujmującej najważniejsze cechy
nieznanego sprawcy.
1. Kuba Rozpruwacz - pierwszy portret psychologiczny nieznanego sprawcy, sporządzony przez

dr Thomasa Bonda
2. Szalony Bombiarz - profil James Brussela pomógł schwytać sprawcę - George'a Metesky.
3. Dusiciel z Bostonu - kolejny profil stworzony przez Jamesa Brussela; sprawcą okazał się być
Albert Henry DeSalvo
4. Polska - w 1986 stworzono pierwszy profesjonalny profil w Instytucie Ekspertyz Sądowych
Budowanie profilu
1. Podsumowanie zabezpieczonych śladów fizycznych

2. Analiza wiktymologiczna
3. Analiza miejsca zdarzenia
4. Analiza zachowania
a. Modus operandi – wyuczony sposób zachowania się, który wraz z upływem czasu ewoluuje i
rozwija się, może też ulec regresowi; są to czynności konieczne do popełnienia przestępstwa
b. Podpis (signature behaviors) – zachowania specyficzne, dzięki którym sprawca zaspokaja
psychologiczne i emocjonalne potrzeby
2
c. Nadzabijanie (overkill) – zadanie większej ilości obrażeń niż potrzebne do dokonania ataku;
wskazuje na silne pobudzenie emocjonalne
d. Inscenizacja miejsca zdarzenia (staging) – celowa zmiana wyglądu miejsca zdarzenia dla
odwrócenia uwagi od pierwotnego motywu lub „ochrony” godności ofiary lub rodziny
5. Sporządzenie charakterystyki na piśmie
6. Wypracowanie sugestii dla osób prowadzących badania śledcze
ROZDZIAŁ IV
Czynności zmierzające do ujęcia sprawcy zdarzenia
Pościg - działania zmierzające do ujęcia osoby mogącej być sprawcą przestępstwa. Zgodnie z
art.243 k.p.k. pościg może zostać podjęty przez każdą osobę wobec sprawcy przestępstwa
bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa, jeżeli zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie
można ustalić jej tożsamości.
Rodzaje pościgu:
-czołowy - podjęty za osobą lub pojazdem „prowadzony po śladach”, a więc ustaloną lub
domniemaną trasą sprawcy.
-zaporowy - działania zmierzające do fizycznego zablokowania drogi i przemieszczania osoby lub
pojazdu
-bezpośredni - prowadzony ad hoc podejmowany za sprawcą przestępstwa uciekającym
bezpośrednio po jego popełnieniu.
-pośredni - a więc podejmowany za osobą, która ukrywała się po popełnieniu przestępstwa, a
osoba po ustaleniu miejsca jej pobytu podjęła ucieczkę.
16
EWA MATRAS SKRYPT
Poszukiwania - działania taktyczno-kryminalistyczne policji i innych służb do tego uprawnionych,

których celem jest odnalezienie osób i ustalenie miejsca ich pobytu.
Mogą być przeprowadzone w formie:
-listu gończego
-„zwykłej”, gdy miejsce pobytu podejrzanego nie jest znane
Zasadzka - czynność taktyczno-kryminalistyczna polegająca na zorganizowanym przygotowaniu

ujęcia lub zatrzymania określonej osoby, bądź osób.
Pułapka - kryminalistyczne urządzenie techniczne, którego celem jest ułatwienie ujęcia osoby,
która zazwyczaj jest ścigana przez policje.
Rodzaje pułapek:
-obezwładniające - zatrzymują fizycznie osobę w danym miejscu

-dokumentujące (rejestrująco-utrwalające) - tzw. fotopułapki, utrwalają zdarzenie i sprawcy
zdarzenia na fotografiach, lub w formie zapisu video.
-alarmujące (sygnalizujące) - wszczynają alarm, gdy nastąpiła określona sytuacja
-naznaczające (znakujące) - znakują określoną substancją barwiącą lub bezbarwną osobę, która
dotknęła uprzednio naznaczonych przedmiotów.
Zatrzymanie osoby - krótkotrwałe pozbawienie wolności osoby przez uprawnionych

funkcjonariuszy w sytuacjach określonych ustawą.
Rodzaje i przesłanki zatrzymań dokonywanych przez uprawione ustawowo organy
-procesowe - dotyczą osoby podejrzanej, przez Policje, jeśli istnieje uzasadnione przypuszczenie,
że osoba podejrzana popełniła przestępstwo a zachodzi obawa ucieczki, lub ukrycia się tej osoby,
lub gdy istnieje obawa że osoba podejrzana popełniła przestępstwo z użyciem przemocy na
szkodę osoby wspólnie zamieszkującej, lub gdy przestępstwo zostało popełnione przy użyciu
broni palnej, lub z użyciem innego niebezpiecznego przedmiotu, lub jeśli zachodzi podejrzenie, że
osoba podejrzana nie stawi się na wezwanie w celu przeprowadzenia czynności procesowej.
-w ramach przymusu doprowadzenia - dotyczy podejrzanego lub oskarżonego,w razie

nieusprawiedliwionego stawiennictwa podejrzanego lub oskarżonego na każde wezwanie w toku
postepowania karnego.
-przymusowe zatrzymanie i doprowadzenie świadka, biegłego, tłumacza itd. - jeżeli świadek,

biegły, lub tłumacz bez należytego usprawiedliwienia nie stawił się na wezwanie organu
prowadzącego postępowanie albo bez zezwolenia tego organu oddalił się z miejsca czynności
przed jej zakończeniem.
-w trybie artykułu 45.k.p.s.w. - dotyczy osoby ujętej na gorącym uczynku popełnienia

wykroczenia lub bezpośrednio potem, jeśli zachodzą wobec niej podstawy do zastosowania
postępowania przyspieszonego, lub nie można ustalić tożsamości tej osoby.
-w trybie art. 71 k.p.s.w.- dotyczy obwinionego, jeśli jego obecność na rozprawie jest konieczna.
17
EWA MATRAS SKRYPT
-porządkowe - dotyczy osób stwarzających w oczywisty sposób bezpośrednie zagrożenie dla
życia lub zdrowia ludzkiego, a także gdy inne środki okazały się bezcelowe lub nieskończone.
-penitencjarne - dotyczy osób pozbawionych wolności, które na podstawie zezwolenia

właściwego organu opuściły areszt śledczy albo zakład karny i w wyznaczonym terminie nie
powróciły do niego.
-sprawców przemocy w rodzinie - dotyczy sprawców przemocy w rodzinie stwarzających

bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego.
-doprowadzenie administracyjne - doprowadzenie do dyspozycji organu, dotyczy osób w stanie

nietrzeźwości, lub tych które swoim zachowaniem dają powód do zgorszenia w miejscu
publicznym.
WYKORZYSTANIE PSA W KRYMINALISTYCE
Psy wykorzystywane są do:

-służby patrolowej
-tropienia śladów
-działań związanych z zabezpieczaniem i przywracaniem naruszonego porządku prawnego
-przeszukiwania terenu, pomieszczeń, pojazdów itd.
-odnalezienie osób lub przedmiotów
-wyszukiwanie śladów pozostawionych przez ludzi
Rodzaje psów:
-tropiące zwykłe - mające ustalić drogę sprawcy do zdarzenia, bądź drogę jego ucieczki
-tropiące specjalne - wyszkolone do poszukiwania zapachów pochodzących z określonych
przedmiotów.
-psy obronne - wykorzystywane przy pościgu, legitymowaniu.
ŚRODKI PRZYMUSU I STOSOWANIE TORTUR
-przymus musi mieć podstawę prawną.
Rodzaje przymusów:
PROCESOWY
-obywatelskie ujęcie
-zatrzymanie procesowe
-list gończy, żelazny
-kary porządkowe
-zawieszenie w czynnościach służbowych
POZAPROCESOWY
-fizyczne, techniczne, chemiczne środki służące do obezwładniania bądź konwojowania osób

oraz zatrzymywania pojazdów
-pałek służbowych, koni służbowych, broni palnej
18
EWA MATRAS SKRYPT
-pocisków niepenitencjarnych
TORTURY
Zakaz stosowania tortur - przedstawiono go w art.1 Konwencji w sprawie zakazu stosowania

tortur oraz innego okrutnego nieludzkiego traktowania lub poniżającego traktowania albo karania z
art. 1984r.
Tortury to:
-umyślne zadanie osobie ostrego bólu lub cierpienia fizycznego, bądź psychicznego w celu
uzyskania od niej lub osoby trzeciej jakiejś informacji, lub ukarania za jakiś czyn, bądź
zastraszenia w jakimś celu, zadawane przez funkcjonariusza państwowego.
PODSTĘP
-zamierzone wprowadzenie określonej osoby w błąd lub wykorzystanie błędu w jakim się ta osoba
znajduje w celu wywołania określonego zachowania drugiej osoby.
Podstęp dotyczy głównie czynności operacyjno-rozpoznawczych, podczas:
-przesłuchania - poprzez kłamliwe poinformowanie o pewnych niezbitych dowodach

obciążających podejrzanego, które uzyskała policja.
-pobierania materiału porównawczego - poprzez odpowiednie zorganizowanie sytuacji, w
trakcie której osoba nieświadomie zostawia swoje ślady.
-zatrzymania - poprzez odpowiednie zorganizowanie spotkania ze znaną lub bliską osobą
podejrzanego, w trakcie którego dochodzi do jego zatrzymania.
Przepisy k.p.k. nie zawierają zakazu stosowania podstępu i w zasadzie jest on dozwolony w
ramach czynności procesowych - ale art. 235 k.k.
PROWOKACJA
-rodzaj podstępnego działania mającego na celu nakłonienie kogoś do określonego
postępowania, zwykle zgubnego w skutkach dla tej osoby. Zdefiniowana w art.24 k.k.
Prowokacja, a podżeganie.
Prowokacja Podżeganie
nakłanianie innej osoby do czynu zabronionego nakłonienie innej osoby do dokonania przez nią
w celu skierowania przeciwko tej osobie czynu zabronionego
postępowania karnego
19
EWA MATRAS SKRYPT
W znaczeniu kryminalistycznym prowokacja to działania organów ścigania mające inspirować lub
stymulować do takiego zachowania, aby skierować przeciwko niej postępowanie karne. Można
wyróżnić prowokacje:
-bierną - w której prowokator jedynie stwarza warunki do podjęcia określonego zachowania przez
osobe prowokowaną.Dozwolona.
-czynną - jest przestępstwem. Funkcjonariusze mogą stosować zgodnie z przepisami prawa
prowokacje w ramach czynności operacyjno-rozpoznawczych, w szczególności do zakupu
kontrolowanego.
ROZDZIAŁ V
CZYNNOŚCI OPERACYJNO-ROZPOZNAWCZE
-legalne, poufne i tajne działania policji i służb specjalnych prowadzone w celu zdobywania
informacji przez uprawnione do tego służby. Zazwyczaj są przeprowadzane po za procesem
karnym, ale służyć mają jego celom.
Zasady czynności operacyjno-rozpoznawczych:
-celowości
-proporcjonalności
-subsydiarności
-niejawności
-niezbędności
-praworządności
-permanentnego prowadzenia
Celem tych czynności jest:
-uzyskiwanie informacji i sprawdzenie informacji o osobach i zdarzeniach będących w kręgu

zainteresowania policji i innych służb.
-wykrywanie przestępstw
-zapobieganie popełnianiu przestępstw
-rozpoznawanie zagrożeń
-ustalanie i zabezpieczanie składników majątkowych sprawców na poczet przyszłych kar,
nawiązek i innych środków karnych.
Czynności te odnoszą się się do wszystkich funkcji kryminalistyki (rozpoznawczej, wykrywczej,

dowodowej, zapobiegawczej)
Najważniejsze problemy związane z realizacją czynności operacyjno-rozpoznawczych:
-wykorzystanie informacji uzyskanych w związku z prowadzeniem tych czynności podczas

procesu karnego, a więc sposób odtajnienia materiału operacyjnego i jego transformacji oraz
legalizacji, a następnie wprowadzenie do procesu jako dowód,
-rozwój techniki i technologii
-brak jednej ustawy o czynnościach operacyjno - rozpoznawczych dla służb specjalnych i policji
-zagrożenie dla praw i wolności obywatelskich, np. prawa do prywatności, wolności
komunikowania się
-brak jasnych regulacji ustawowych, które zapewniałyby bezpieczeństwo prawne
funkcjonariuszom wykonującym pracę operacyjną
20
EWA MATRAS SKRYPT
Czynności te mogą być wykonywane przez:
-Polcje
-ABW
-CBA
-AW
-SWW
-SKW
-ŻW
-organy kontroli skarbowej
Fundusz operacyjny - środki przeznaczone na pokrywanie wydatków związanych z

prowadzeniem tych czynności. Nie są jawne.
Czynności operacyjno-rozpoznawcze nie mają charakteru czynności procesowych i bezpośrednio

nie mają żadnego znaczenia dowodowego, jednakże w ramach ich przeprowadzania można
wyróżnić metody: operacyjno-dowodowe (z których przeprowadzania można bezpośrednio
wykorzystać dowód w sprawie). W pracy stosuje sie także analize kryminalną tj. wyszukiwanie i
przetwarzanie informacji oraz poszukiwanie powiązań pomiędzy informacjami.
Wybrane metody operacyjno-rozpoznawcze:
OBSERWACJA
-względnie stała koncentracja uwagi w poznaniu wzrokowym określonego miejsca, osoby, lub
przedmiotów.
Rodzaje obserwacji:
-doraźna
-planowa (prowadzona w sposób usystematyzowany przez funkcjonariuszy)
-bezpośrednia
-pośrednia (metodami technicznymi)
Może być dokonywana statycznie, bądź dynamicznie, w zależności od tego czy figurant lub
przedmiot się porusza.
Obserwacji można dokonywać:
-w ukryciu
-jawnie
-w sposób kombinowany
WYWIAD
-zbieranie informacji przez funkcjonariuszy dotyczących zdarzeń, miejsc, przedmiotów lub osób
będących w kręgu zainteresowania służb.
Może być przeprowadzony w sposób:
-jawny (osoba rozmawiająca wie, że rozmawia z policjantem, ale niekoniecznie zna

zainteresowania Policji)
21
EWA MATRAS SKRYPT
-niejawny (osoba rozmawiająca nie wie,że rozmawia z funkcjonariuszem, ale nie wie co jest
przedmiotem jego zainteresowania)
Współpraca z osobowymi źródłami informacji obejmuje prace z:
-osobami informującymi (przekazującymi sporadycznie informacje)

-informatorami (przekazującymi informacje raczej okazjonalnie)
-współpracownikami (względnie stale)
-agentami (najwyższa forma współpracy)
INWIGILACJA
-czynności polegające na systematycznym i długotrwałym śledzeniu i kontrolowaniu oraz
nadzorowaniu osób, które stwarzają zagrożenie dla porządku i bezpieczeństwa publicznego.
ROZPRACOWANIE OPERACYJNE
-usystematyzowane działania funkcjonariuszy skierowane na wykrycie popełnionego
przestępstwa lub zapobieżenie przygotowywaniu przestępstwa.Może polegać na zbieraniu
informacji o określonych rodzajach przestępstw i zmierza do rozbicia grupy przestępczej.
INFILTRACJA ŚRODOWISK PRZESTĘPCZYCH LUB KRYMINOGENNYCH

-zyskanie sobie współpracowników w środowisku przestępczym
Może być w formie:
-bezpośredniej, która polega na przeniknięciu funkcjonariusza do środowiska przestępczego.

-pośredniej - poprzez werbowanie osoby z danego środowiska, która udziela informacji o danym
środowisku przestępczym.
KOMBINACJA OPERACYJNA
-zespół zachowań organów ścigania stymulujący działania przeciwnika w pożądanym przez te
organy kierunku.
np. MR BIG TECHNIQUE, która polega na udawaniu przez funkcjonariuszy gangsterów i ma na

celu doprowadzenie do przyznania się i opowiedzenia o popełnionym przestępstwie przez
figuranta przed szefem rzekomego gangu.Policjant działający pod przykryciem nakłania do
przyznania się innego członka tej grupy, bowiem to podkreślałoby jego zasługi lub określało
gotowość do nowych zadań przestępczych. Obiecuje mu także bezkarność. Nazwa MR BIG
oznacza szefa gangu. Z badań wynika, że przyznanie się jest czasem fałszywe, a do przyznania
się są potrzebne jeszcze inne dowody.
Przy wykorzystywaniu tej techniki konieczna jest ochrona danych identyfikujących
funkcjonariuszy.
WYBRANE METODY OPERACYJNO-DOWODOWE
Kontrola operacyjna podejmowana jest w celu zapobieżenia, wykrycia, ustalenia sprawców, a

także uzyskania dowodów w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego w
sytuacji, gdy inne środki okazały się bezskuteczne albo nieprzydatne.
Polega na:
22
EWA MATRAS SKRYPT
-kontrolowaniu treści korespondencji
-kontrolowaniu zawartości przesyłek
-stosowania środków technicznych umożliwiających uzyskiwanie w sposób niejawny informacji i
dowodów oraz ich utrwalanie.
Może być stosowana tylko w przypadku umyślnych przestępstw wymienionych w art.19 ust.1
u.o.p.
ZAKUP KONTROLOWANY
-zespół zaplanowanych czynności operacyjnych prowadzonych przez funkcjonariuszy,
zmierzających do:
-sprawdzenia uzyskanych wcześniej wiarygodnych informacji
-ustalenie sprawców i uzyskanie dowodów przestępstwa
Zakup kontrolowany może być stosowany w przypadku przestępstw określonych w art.19 ust.1
u.o.p.
PRZESYŁKA KONTROLOWANA
-niejawne nadzorowanie wytwarzania, przemieszczania, przechowywania i dokonywania obrotu
przedmiotami przestępstwa. Przesyłka kontrolowana jest stosowana przez policje w celu:
-udokumentowania przestępstw
-ustalenie tożsamości osób uczestniczących w tych przestępstwach
BILINGOWANIE
-uzyskiwanie oraz przetwarzanie danych telekomunikacyjnych przez uprawnione do tego służby w
celu zapobiegania lub wykrywania przestępstw.
Może być realizowane poprzez:
-pobieranie bilingów danych osób
-zapytanie, na kogo zarejestrowany jest dany telefon
-pobieranie danych służących do zlokalizowania miejsca logowania się w sieci telefonu
ROZDZIAŁ VI
OGLĘDZINY
-złożona czynność procesowo-kryminalistyczna, mająca na celu uzyskanie wiedzy o
przestępstwie, jego przebiegu i okolicznościach oraz osobach biorących udział w nim. Składa się
na nie:
-zespół czynności taktycznych, oraz technicznych
-przeprowadzonych w sposób planowany
-polegający na zmysłowym poznaniu organu procesowego z miejscem, rzeczą, zwłokami lub
ciałem osoby.
Cel oględzin:
-poznanie stanu, położenia, cech indywidualnych i właściwości miejsca, zwłok lub ciała osoby
-ujawnienie i zabezpieczenie śladów
-dokonanie wstępnej rekonstrukcji wyjaśnionego zdarzenia
Przedmiotem realizującym każde oględziny jest organ procesowy. Są one dokonywane w

przypadkach niecierpiących zwłoki, przez funkcjonariuszy służb mundurowych. Mogą być
dokonywane przy udziale biegłego, specjalisty.
23
EWA MATRAS SKRYPT
Charakter oględzin:
Procesowy Kryminalistyczny
-podmiotem realizującym jest organ procesowy -oględziny są realizowane za pomocą środków i

-celem jest uzyskanie środków dowodzenia dla metod kryminalistycznych
potrzeb procesowych
Oględziny to najistotniejsza z czynności, której rezultaty stanowią podstawę postępowania

przygotowawczego.
Funkcje oględzin:
-poznawcza
-wykrywcza
-dowodowa
Oględziny są sposobem przeprowadzania dowodów rzeczowych. Dowody rzeczowe uzyskuje się

z trzech głównych źródeł:
-z miejsca zdarzenia
-z ciała ofiary
-z ciała podejrzanego
ZASADY PROWADZENIA OGLĘDZIN

Zasada Wyjaśnienie
aktywności -prowadzący oględziny powinien być w

podejmowanych działaniach czynny i
dynamiczny
ekonomiczności -konieczność oszczędnego i racjonalnego

postępowania w ramach oględzin
indywidualności -niezbędne jest jednostkowe i indywidualne

podejście do każdych oględzin
jednoosobowego kierownictwa -niezależnie od przedmiotu i liczby uczestników,

wszystkimi czynnościami powinna zarządzać
jedna osoba
obiektywności -podczas oględzin należy zachowań się

bezstronnie
pisemności -wszystkie czynności i ich przebieg muszą być

pisemnie udokumentowane
planowości -wszystkie czynności w ramach oględzin winny

zostań wcześniej starannie zaplanowane
24
EWA MATRAS SKRYPT
Zasada Wyjaśnienie
szybkości -niezbędne jest niezwłoczne podjęcie czynności

oględzin, przy zachowaniu niezbędnej precyzji,
dokładności i wszechstronności
tajności zakaz ujawnienia wyników oględzin, ze względu

na fakt, że czynność ta jest jedną z pierwszych w
sprawie
wszechstronności wielokierunkowe prowadzenie czynności

oględzinowych
OGLĘDZINY MIEJSCA ZDARZENIA

-przeprowadza się je tylko jeden raz, nie są powtarzalne.
Do celów oględzin miejsca zdarzenia zalicza się:

-poznanie miejsca zdarzenia
-ujawnienie i zabezpieczenia oraz ewentualne odwzorowanie śladów kryminalistycznych lub ich
nośników
-scharakteryzowanie zdarzenia
-sformułowanie wstępnych hipotez co do przyczyn, przebiegu i skutków zdarzenia
-profilaktyka
-cele szczególne
UCZESTNICY OGLĘDZIN
-grupa oględzinowa - jej liczebność powinna być zależna od warunków oraz rodzaju czynności.
Oględzin dokonuje funkcjonariusz, pod kierownictwem prokuratora. Należy uważać na

kontaminacje śladów.
ETAPY I FAZY OGLĘDZIN MIEJSCA ZDARZENIA
ETAP CZYNNOŚCI WSTĘPNYCH

Faza przygotowanie analiza posiadanych informacji o zdarzeniu pod
kątem sporządzenia planu oględzin
-powołanie zespołu oględzinowego,
przygotowanie niezbędnego instrumentarium
technicznego.
Faza zabezpieczania zabezpieczanie pozytywne: ewentualne

zatrzymanie sprawcy zdarzenia, udzielenie
pierwszej pomocy potrzebującym, zapobieganie
dalszym stratom materialnym, ustalanie
świadków
zabezpieczenie negatywne: niedopuszczenie do

zmian w wyglądzie miejsca zdarzenia
spowodowanych działaniem osób trzecich oraz
25
EWA MATRAS SKRYPT
wpływem warunków atmosferycznych,

niedopuszczenie do kontaminacji śladów
ETAP CZYNNOŚCI WŁAŚCIWYCH

Faza ogólnoorientacyjna ustalanie zmian w zastanej rzeczywistości, które
mogły zostać spowodowane przestępstwem,
ogólna orientacja dotycząca rodzaju zdarzenia,
ustalanie granic miejsca zdarzenia, budowa
wstępnych wersji kryminalistycznych
faza oględzin statycznych rejestracja zastanego stanu za pomocą

pomiarów, fotografii, szkiców, nagrań, obranie
stałych odniesienia i punktów pomiarowych,
całkowity zakaz dokonywania jakichkolwiek
zmian i przemieszczeń na miejscu
zdarzenia,pobranie śladów zapachowych oraz
zbadanie śladów termicznych
faza oględzin dynamicznych wszechstronne, planowe i systematyczne

badania miejsca zdarzenia przy jednoczesnym
stałym wnioskowaniu indukcyjno-dedukcyjnym,
dotarcie do miejsc i śladów, które nie były
dostępne na poprzednim etapie, możliwość
dokonywania zmian i przemieszczeń w celu
poznania właściwości obiektów i ujawnienia
śladów
faza końcowa intelektualny przegląd oględzin pod kątem ich

prawidłowości i kompletności, reasumpcja
ustaleń wersyjnych, porównanie danych podczas
oględzin z danymi pochodzącymi z innych źródeł,
przegląd i ewentualne uzupełnienie dokumentacji
oględzin, ewentualne przekazanie stosownych
danych do registratur, sprecyzowanie problemów
do badań laboratoryjnych
METODY I SCHEMATY OGLĘDZIN MIEJSCA ZDARZENiA
Metoda subiektywna (odśrodkowa) Metoda obiektywna (dośrodkowa)
rozpoczyna się od wyraźnego, realizacja oględzin systematyczna, według ściśle

charakterystycznego dla danego typu zdarzenia określonego planu, od jednej do drugiej, tak aby
śladu (np. zwłoki) nic nie zostało pominięte
stosowana, gdy istnieje wyraźny, stosowana, gdy nie ma charakterystycznego

charakterystyczny punkt, gdy nie ma określonych punktu, przy jednoczesnym istnieniu wyraźnych
wyraźnych granic miejsca zdarzenia granic miejsca zdarzenia
26
EWA MATRAS SKRYPT
TYPOWY SPRZĘT DO PRZEPROWADZENIA OGLĘDZIN MIEJSCA ZDARZENIA
-walizki śledcze:
a) uniwersalne - zawierają narzędzia służące do pracy z najczęściej występującymi śladami
(daktyloskopijnymi, traseologicznymi, machanoskopijnymi itd.)
b) specjalistyczne - służą do przeprowadzenia tylko jednego rodzaju czynności, albo do
wykonywania wszystkich czynności, ale tylko w jednym typie spraw (np. walizki służące do
badania wypadków drogowych)
c) walizka fotograficzna
-zestaw do wykonywania odlewów, pobierania próbek

-sprzęt do wykrywania gazów, przepływów prądu elektrycznego
-urządzenia elektrostatyczne do ujawniania śladów pyłowych
-zestawy oświetleniowe
-środki łączności
-sprzęt pomocniczy
-ambulans kryminalistyczny - samochód mieszczący laboratorium umożliwiające
przeprowadzanie niektórych badań eskerckich (wstępnych)
OGLĘDZINY OSOBY ŻYJĄCEJ

-czynność polegająca na bezpośrednim poznaniu zmysłowym właściwości ciała i odzieży
człowieka, w celu identyfikacji, ujawnienia i zabezpieczenia śladów zdarzenia, którego dotyczy
postępowanie.
Obowiązki i główny cel oględzin osób o różnym statusie prawnym:
-podejrzany - obowiązek poddania się oględzinom ciała oraz innym badaniom, w celu
poszukiwania na jego ciele śladów mogących mieć znaczenie dla rekonstrukcji przebiegu
wyjaśnienia sprawy
-pokrzywdzony - obowiązek poddania się oględzinom, w celu poszukiwania śladów będących
następstwem wyjaśnianego zdarzenia
-świadek - wyłącznie za zgodą można dokonać oględzin jego ciała, w celu poczynienia ustaleń
odnoszących się do charakteru i prawnokarnej oceny wyjaśnianego zdarzenia.
Oględziny dokonywane przez organ mają charakter czynności wstępnej.Mogą być powtarzalne.
Najczęściej wykonuje się powtórnie:
-na miejscu zdarzenia

-w siedzibie organu procesowego
-w instytucie, zakładzie naukowym
Cele oględzin ciała to:
-identyfikacji osoby
-wykrycie na jej ciele lub odzieży śladów zdarzenia
-opis wyglądu osoby
-stwierdzenie i ocena rodzaju, charakteru i stopnia uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia
Zasady przeprowadzanych oględzin ciała:
27
EWA MATRAS SKRYPT
1) Rozpoczyna się je od góry, przesuwając się ku dołowi
2) Czynności prowadzi się od przodu do tyłu
3) Oględziny ciała powinny być dokonywane w miarę możliwości przez osobę tej samej płci; innej
płci tylko w razie konieczności
4) Przeprowadza je organ procesowy, w razie potrzeby z udziałem medyka sądowego lub
biegłego
5) W toku oględzin osoby można pobrać od niej w razie potrzeby materiał porównawczy do
badań kryminalistycznych (wymaz ze śluzówki policzków,materiał zapachowy, odciski
daktyloskopijne)
6) Wszystkie dostrzeżone ślady powinny być dokładnie opisywane.
7) W przypadku przestępstwa przeciwko wolności seksualnej pokrzywdzoną osobę kieruje się
niezwłocznie na kompleksowe badania lekarskie, w tym ginekologiczne połączone w razie
konieczności z zabezpieczeniem przez lekarza dowodów
OGLĘDZINY I OTWARCIE ZWŁOK, EKSHUMACJA
Przeprowadzenie ekshumacji jest konieczne w przypadku znalezienia zwłok:

-noworodka
-osoby pozbawionej wolności
-o nieustalonej tożsamości
-w niewyjaśnionych okolicznościach
Oględziny zwłok na miejscu zdarzenia przeprowadza zawsze organ procesowy, który powinien
korzystać z pomocy biegłego lekarza.
Art. 298 par.2 k.p.k. - oględzin dokonuje prokurator, w postępowaniu sądowym - sąd. Wyjątkowo
Policja.
Oględziny zwłok na miejscu zdarzenia mają na celu:
-stwierdzenie zgonu
-zbadanie i opisanie pewnych znamion śmierci
-określenie przybliżonego wieku
-określenie płci
-ustalenie tożsamości
-sporządzenie wykazu przedmiotów znalezionych przy zwłokach
-typowanie użytych narzędzi
Przebieg oględzin zwłok:
1) Ustalenie czy mamy do czynienia z osobą żyjącą czy ze zwłokami.

2) Dokumentacja - stan otoczenia, wygląd zwłok i ich ułożenie, opis odzieży, ewentualnych jej
uszkodzeń, przedmiotów dookoła.
3) Dodatkowe czynności - rozebranie zwłok, które dokonuje lekarz na miejscu ich znalezienia, jeśli
uzna za niezbędne, ponowna dokumentacja wyglądu zwłok, z uwzględnieniem uszkodzeń
ciała, śladów, otworów naturalnych i nienaturalnych na jego powierzchni.
4) Przewiezienie do zakładu medycyny sądowej lub prosektorium - jeżeli prowadzenie oględzin
jest niemożliwe lub znacznie utrudnione
5) Dokumentacja rozszerzona - jeśli nie ustali się tożsamości zwłok, sporządza się szczegółowy
rysopis, wykuje fotografie zwłok lub ich szczątków, znaków szczególnych ciała itd.
Nieswoiste objawy śmierci:

28
EWA MATRAS SKRYPT
-brak kontaktu z otoczeniem

-znieruchomienia
-zwiotczenie mięśni
-zanik odruchów
-ustanie oddychania
-zanik tętna
Definicje śmierci:
1) Klasyczna – nieodwracalne ustanie krążenia krwi oznacza śmierć człowieka jako całości.
2) Nowa – nieodwracalne ustanie funkcji mózgu oznacza śmierć człowieka jako całości.
3) Nowa zmodyfikowana – nieodwracalne ustanie funkcji pnia mózgu oznacza śmierć mózgu.
jako całości.
Znamiona pośmiertne:
1) Znamiona wczesne (w ciągu godziny od zgonu):

1. wątpliwe:
1. oziębienie (frigor mortis)
2. wysychanie (exsiccatio/desiccatio post mortem)
3. bladość (palor mortis)
2. pewne (w ciągu 24 godzin od zgonu):

1. stężenie pośmiertne (rigor mortis)
2. plamy pośmiertne opadowe (livor mortis)
2) Znamiona późne:
1. autoliza
2. gnicie
Plamy opadowe i stężenie pośmiertne zalicza się do wczesnych, pewnych znamion śmierci (do
niepewnych zaliczamy oziębienie, wysychanie i bladość ciała). Stężenie pośmiertne to sztywność
mięśni, spowodowana brakiem adenozynotrójfosforanu (ATP). Substancja ta jest głównym
źródłem energii dla organizmu, jednak po śmierci przestaje być wytwarzana. Wraz z jej zanikaniem
mięśnie sztywnieją. Proces ten rozpoczyna się od mięśni żuchwy (ok. pół godziny, godzinę po
śmierci), a następnie obejmuje kolejno niżej położone mięśnie. Wykształcanie się stężenia
pośmiertnego trwa ok. 5-8 godzin (zależy to m. in. od temperatury otoczenia). Ustępuje ono po ok.
72 godzinach, co spowodowane jest procesami gnilnymi zachodzącymi w ciele. W trakcie
wykształcania się stężenia powraca ono po przełamaniu, czyli zgięciu kończyny nim objętej.
Dokonuje się tego na miejscu ujawnienia zwłok, dzięki czemu na sali sekcyjnej można określić,
czy stężenie powróciło. Nie można jednak przełamać stężenia w obu kończynach dolnych lub obu
kończynach górnych, bowiem niemożliwe będzie potem określenie wieku "pierwotnego" stężenia,
co utrudni sprecyzowanie czasu zgonu. Należy także udokumentować dokładny czas przełamania
stężenia. Stężenie wykształca się dopiero po pewnym czasie od zgonu. Przez pierwsze 30 minut
po śmierci następuje rozluźnienie mięśni (dlatego samobójca wypuszcza broń z ręki).
Plamy opadowe. Mechanizm:
1) Ustanie krążenia → brak ciśnienia krwi.

2) Pod wpływem siły ciężkości krew przemieszcza się do najniżej położonych części ciała.
3) Krew pozostaje w naczyniach najniżej położonych.
29
EWA MATRAS SKRYPT
Plamy opadowe zachowują zdolność do częściowego przemieszczania się do ok. 12 godzin post
mortem (zdolność do całkowitego przemieszczania się tracą po ok. 6 godzinach). Oznacza to, że
po obróceniu zwłok na drugą stronę plamy zmieniają lokalizację i ponownie przepływają do
najniżej położonych naczyń. Po tym czasie krew wsiąka do tkanek Przemieszczanie polega na
tym, że plamy znikają tam, gdzie były wcześniej. Wykazano, że nowe plamy opadowe mogą
pojawiać się po obróceniu zwłok co najmniej 16 godzin po śmierci. Różnica polega na tym, że
wówczas "stare" plamy nie znikają, procesu tego nie można już zatem określić
"przemieszczaniem się" plam, ale tworzeniem „nowych".
Późne zmiany pośmiertne:

1) Rozkład gnilny. Smugi dyfuzyjne: gigantyzm gnilny twarzy, narządów płciowych.
2) Mumifikacja – ciepłe i suche środowisko, najlepiej przewiewne.
3) Przemiana tłuszczowo-woskowa – wilgotne środowisko, zwiększone ciśnienie. Tkanki
zlewają się w bezpostaciową bryłę.
4) Zeszkieletowienie (w polskiej ziemi 4-5 lat)
OTWARCIE ZWŁOK
-przeprowadza się zawsze w przypadku podejrzenia przestępnego spowodowania śmierci.
Dokonuje je biegły w obecności prokuratora lub sądu. Jest to jedyny przykład ekspertyzy, w której
udział organu procesowego jest obligatoryjny.
Sekcja zwłok ma na celu:
-ustalenie czasu śmierci

-ustalenie przyczyny śmierci
-ustalenie mechanizmu śmierci
-ustalenie charakteru obrażeń i okoliczności
Przebieg badań w ramach sekcji zwłok:

Oględziny zewnętrzne zwłok Oględziny wewnętrzne zwłok
-opis i sfotografowanie zwłok wraz ze -otwarcie jamy czaszki, jam opłucnowych, jamy
znajdującym się na nich ubraniem, zdejmowanie brzusznej, oraz badanie wyjętych z nich
kolejnych warstw odzieży, fotografowanie zwłok narządów
bez ubrania, obmycie zwłok, pobranie cząstek -pobranie narządów i tkanek do badań
obcych do badań toksykologicznych, bakteriologicznych,
histopatologicznych, na zawartość alkoholu itd.
Możliwe są następujące wyniki sekcji zwłok:
-określenie konkretnej przyczyny zgonu

-stwierdzenie ewidentnej zmiany chorobowej
30
EWA MATRAS SKRYPT
EKSHUMACJA
-dla potrzeb postępowania organ procesowy może zdecydować o wydobyciu zwłok z grobu
(ekshumacja), w celu ich zbadania, ewentualnie identyfikacji.
Ekshumacja może być dokonywana:

-na umotywowaną prośbę osób uprawnionych do pochowania zwłok za zezwoleniem właściwego
inspektora sanitarnego
-na zarządzenie prokuratora lub sądu
-na podstawie decyzji właściwego inspektora sanitarnego w razie zajęcia terenu cmentarza na
inny cel
OGLĘDZINY RZECZY
-czynność polegająca na bezpośrednim poznaniu zmysłowym właściwości rzeczy ruchomej, w
celu identyfikacji i określenia jej cech lub zabezpieczenia śladów zdarzenia znajdujących się na
tym przedmiocie. Oględzinom poddaje się każdy nośnik śladów kryminalistycznych.
Oględziny rzeczy mają na celu:

-zidentyfikowanie rzeczy
-ustalenie właściwości i struktury rzeczy
-ujawnienie cech szczegółowych rzeczy lub jej zawartości
-utrwalenie wyglądu obiektu poddawanego oględzinom
Dokonuje ich organ procesowy, w razie potrzeby przy udziale specjalisty. Opis czynności
zamieszcza w protokole.
Oględziny rzeczy przeprowadza się według kilku zasad:
1) Rozpoczyna się je od cech ogólnych, a następnie przechodzi się do cech szczegółowych

2) W pierwszej kolejności rejestruje się cechy grupowe, a potem indywidualne
3) Oględziny należy rozpocząć od góry, przesuwając się ku dołowi.
4) Czynności prowadzi się od przodu ku tyłowi
5) Zabezpieczeniu podlega wygląd rzeczy i znajdujące się na niej ślady
DOKUMENTOWANIE PRZEBIEGU OGLĘDZIN

-podstawowa forma dokumentacji: protokół, spisywany na miejscu i w czasie przeprowadzanych
czynności.
Algorytm procesowego zabezpieczenia śladu kryminalistycznego:
1) Opis warunków środowiskowych

2) Określenie fazy oględzin, w której ujawniono i zabezpieczono ślad
3) Dokładne określenie miejsca ujawnienia śladu
4) Charakterystyka przedmiotu, na którym ujawniono ślad
5) Wskazanie osób i przedmiotów, które mogły mieć kontakt z przedmiotem na którym ujawniono
ślad
6) Charakterystyka śladu
7) Podanie metody ujawnienia i zabezpieczenia śladu
31
EWA MATRAS SKRYPT
8) Oznaczenie zabezpieczonego śladu - numer śladu, charakter, sposób ujawnienia, rodzaj, czas i
miejsce czynności, opis procesu zabezpieczania, dane osoby ujawniającej i zabezpieczającej.
Notatka pooględzinowa - uzupełnienie dokumentacji oględzin, który stanowi zwięzły opis

przedmiotu oględzin i wykonanych czynności. Zawiera:
-cząstkowe wersje kryminalistyczne wynikające z prowadzonych oględzin

-ewentualne wskazówki co do szczegółów, na jakie należy zwrócić uwagę przy typowaniu osób
podejrzanych
-zestawienie informacji operacyjnych z ustaleniami oględzin
-ewentualne wskazówki co do sposobu i zakresu badań kryminalistycznych zabezpieczonych
śladów
WIZJA WOLKALNA
-czynnośc polegająca na bezpośrednim poznaniu zmysłowym miejsca zdarzenia lub jego
fragmentu w celach wersyfikacyjnych. Jest to zapoznanie sie z realiami miejsca zdarzenia.
Podstawa prawna: art. 207 par.1 k.p.p. odnoszący się do oględzin.
Cele szczególne:
-weryfikacyjny (sprawdzenie czy uprzednio uzyskane informacje o miejscu zdarzenia są zgodne z

rzeczywistością)
-poznawczy - potwierdzenie popełnienia przestępstwa w określonym miejscu,c zasie lub w

określony sposób
-faktyczny - konfrontacja wyobrażeń organu procesowego o miejscu zdarzenia z rzeczywistym

wyglądem.
W trakcie wizji mogą być ujawnione:
-ślady kryminalistyczne
-zwłoki
-narzędzia i rzeczy pochodzące z przestępstwa
Wizja lokalna obejmuje:
1) Analiza materiałów procesowych

2) Ustalenie przesłanek faktycznych oraz wykluczenie przesłanek negatywnych wizji
3) Przygotowanie wizji - określenie jej zakresu, kręgu uczestników, przygotowanie sprzętu,
sporządzenie planu wizji
PRZESZUKANIE
-czynność której celem jest: wykrycie, zatrzymanie osoby podejrzanej, znalezienie rzeczy
mogących stanowić dowód w sprawie itd.
32
EWA MATRAS SKRYPT
Podstawa do przeszukania: uzasadniona podstawa do przypuszczenia, że przedmioty mogące
stanowić dowód w sprawie lub osoba poszukiwana mogą znajdować się w danym miejscu.
Przedmiot przeszukania to może być:
-pomieszczenie
-inne miejsca
-osoba i jej odzież
-zwierzęta
-rzecz
Organy uprawnione:
-prokurator
-policja
-inna osoba w wypadkach wskazanych w ustawie
Czas dokonywania przeszukania:
-pora dzienna
-przeszukanie rozpoczęte w porze dziennej można kontynuować w porze nocnej
-pora nocna - w przypadku pomieszczeń dostępnych w tym czasie dla nieokreślonej liczby osób
Osoby biorące udział w przeszukaniu:
-osoba, której dokonuje się przeszukania

-przynajmniej jeden dorosły domownik lub opiekun
-osoba wskazana, przez osobę przeszukiwaną
Dokumentacja przeszukania:
-obligatoryjnie - protokół, który zawiera i.in. dokładną listę zatrzymanych przedmiotów oraz ich
opis
-fakultatywnie - za pomocą aparatury rejestrującej obraz lub dźwięk
Typy przeszukania:
-zaplanowane i przygotowane - decyduje się o nich w toku przeprowadzenia postępowania

karnego
-bezpośrednie - w przypadkach niecierpiących zwłoki
PRZEBIEG CZYNNOŚCI PRZESZUKANIA:
1) Czynności przygotowawcze
-uzyskanie odpowiedniej dokumentacji prawnej
-przeprowadzenie wywiadu o pomieszczeniu i jego mieszkańcach
-przygotowanie grupy mającej dokonać przeszukania
-obserwacja i zabezpieczenie miejsca przeszukania
33
EWA MATRAS SKRYPT
2) Czynności wstępne
-wylegitymowanie się kierownika grupy
-okazanie dokumentu stanowiącego podstawę prawną przeszukania
-poinformowanie gospodarza o możliwości wskazania przez niego osoby, która będzie obecna
przy przeszukaniu
-wezwanie dorosłego domownika do asystowaniu w przeprowadzonej czynności
3) Właściwe przeszukanie
-metoda dośrodkowa - przeszukanie rozpoczyna się od lewej wewnętrznej krawędzi
pomieszczenia i za ruchem wskazówek zegara prowadzi się je spiralnie do punktu środkowego
tego pomieszczenia
-metoda segmentowa - myślowy podział pomieszczenia na segmenty i kolejne ich przeszukiwanie
-podział rodzajowy zawartości pomieszczenia i przeszukanie w pierwszej kolejności elementów
lżejszych przenośnych, a następnie cięższych i stałych.
4) Rezultat przeszukania
-wydanie poszukiwanego przedmiotu
-znalezienie poszukiwanego przedmiotu
-ujawnienie śladów kryminalistycznych
-nie znalezienie poszukiwanego przedmiotu
-wskazanie, przez osoby biorące udział w przeszukaniu miejsca pobytu poszukiwanej osoby
Jeśli gospodarz uniemożliwia wejście do pomieszczenia, można zastosować metody:
-wejścia siłowego - wyważenie drzwi przy pomocy sprzętu technicznego

-zmasowanego wejścia siłowego - jednoczesne natarcie na wszystkie drzwi i okna pomieszczenia
-wejścia z gospodarzem - wcześniejsze ustalenie sprawy, w której gospodarz pomieszczenia
najczęściej wychodzi
-podstawienia - podejście do drzwi pomieszczenia, w którym ma być prowadzone przeszukanie z
z sąsiadem lub dozorcą domu.
EKSPERYMENTY
EKSPERYMENT-doświadczenie, próba, polegające na badaniu jakiegoś obiektu lub zjawiska w

warunkach ściśle określonych, celowo stworzonych i dających się dowolną ilość powtarzać.
Rodzaje eksperymentów:
-procesowo-kryminalistyczny - przeprowadzany przez organ procesowy

-naukowy - narzędzie badawcze jest w naukach przyrodniczych, planowana i kontrolowana
zmiana wybranych przez badacza czynników określonego układu badawczego, przy jednoczesnej
kontroli innych czynników, celem ustalenia skutków wprowadzonych zmian, przeprowadzany
przez naukowca
-rzeczoznawczy - sprawdzenie istotnej hipotezy dla wydania opinii, przeprowadzany przez
biegłego
EKSPERYMENT PROCESOWO-KRYMINALISTYCZNY
-samoistna czynność dowodowa o charakterze weryfikacyjnym. Polega na sztucznym wywołaniu
określonego zjawiska, bądź zmianie jego stanu, w warunkach pozwalających na kontrolowanie
wszystkich istotnych czynników, a następnie dokładnej obserwacji i pomiarze zaistniałych zmian.
34
EWA MATRAS SKRYPT
Jest przeprowadzany przez organ procesowy - odtworzenie jest przesłanką doświadczenia.
Cel eksperymentu procesowo-kryminalistycznego:
-sprawdzenie wersji kryminalistycznych

-sprawdzenie już zebranych dowodów
-poznanie określonych związków zachodzących między rzeczami, a zjawiskami
Przesłanki faktyczne eksperymentu procesowo-kryminalistycznego:
-zaistnienie wątpliwości co do możliwości czynienia spostrzeżeń, możliwości dokonania,

wystąpienia jakiegoś zjawiska, mechanizmu powstania jakiegoś śladu
-przeprowadzono wszystkie możliwe czynności dowodowe mogące wyjaśnić owe wątpliwości
-wątpliwości te dotyczą okoliczności mających istotne znaczenie dla sprawy
-istnieje realna możliwość rozstrzygnięcia wątpliwości poprzez przeprowadzenie doświadczeń
-zebrane zostały wystarczające dane wyjściowe, pozwalające na odtworzenie warunków
Niedopuszczalne są eksperymenty:
-zagrażające życiu, mogące spowodować poważne uszkodzenie mienia

-wiążące się z naruszeniem nietykalności cielesnej osób, poniżające ich godność
-zmuszałyby do czynnego udziału w eksperymencie podejrzanego i osób dla niego najbliższych
-zagrażałyby ujawnieniu tajemnicy prawnie chronionej
Uczestnicy eksperymentu procesowo-kryminalistycznego:
-organ prowadzący postępowanie

-pokrzywdzony z pełnomocnikiem
-podejrzany/oskarżony wraz z obrońcą
-świadkowie przybrani
-pozoranci
-specjaliści
-biegli
Zasady i taktyka przeprowadzania eksperymentu procesowo-kryminalistycznego:
-konieczność zachowania warunków jak najbardziej zbliżonych do tych, w których przebiegało

zdarzenie, w zależności od potrzeb
-miejsca i czasu przeprowadzania eksperymentu
-wykorzystanych określonych przedmiotów
-udziału uczestników zdarzenia i osób przybranych
-wielokrotność prób eksperymentalnych w celu eliminacji przypadkowych wyników badań i
dokładniejszego poznania wyjaśnionego zdarzenia
Typowy przebieg eksperymentu:
1) Analiza materiałów procesowych pod kątem przesłanek prawnych i faktycznych

2) Sformułowanie problemu badawczego
3) Opracowanie planu eksperymentu - wykaz środków technicznych, transportu, zabezpieczenie
pozorantów, ustalenie czasu i miejsca, sposobu dokumentowania przebiegu czynności
4) Rekonstrukcje należy przeprowadzić w warunkach identycznych lub najbardziej zbliżonych do
tych, w jakich miało miejsce zdarzenie
35
EWA MATRAS SKRYPT
5) Wszystkie odtworzenia powinny być dokonywane z najwyższą dokładnością
6) W toku eksperymentu dopuszczalne jest przeprowadzenie przesłuchań i innych czynności
dowodowych.
Wynik: pozytywny lub negatywny.

Pozytywny Negatywny
-potwierdzenie możliwości zaistnienia -wykluczenie możliwości zaistnienia określonego

określonego zdarzenia w badanych zdarzenia w badanych okolicznościach i
okolicznościach i warunkach lub możliwości warunkach
określonego przebiegu tego zdarzenia
-walor dowodu pomocniczego kategoryczny dowód
PRZESŁUCHANIE
-czynność procesowa o charakterze dowodowym polegająca na czynnych odbiorze zeznań
świadków, wyjaśnień podejrzanych lub oskarżonych oraz ustnych opinii biegłych.
Cel przesłuchania:
-uzyskanie informacji o osobach, miejscach, zjawiskach, zdarzeniach, które mogą być przydatne
do uzyskania prawdy obiektywnej
Czynność przesłuchania ma wymiar psychologiczny i w trakcie korzystania z nich konieczne jest

korzystanie z dorobku psychologii sądowej.
Niedopuszczalne jest podczas przesłuchania:
-zadawanie pytań osobie przesłuchiwanej sugerujących treść odpowiedzi

-wpływanie na wypowiedzi osoby przesłuchiwanej za pomocą przymusu lub groźby bezprawnej
-stosowanie hipnozy lub środków chemicznych, bądź technicznych wpływających na procesy
psychiczne osoby przesłuchiwanej albo mające na celu kontrolę nieświadomych reakcji jej
organizmu
Obligatoryjną firmą dokumentacji przesłuchania jest PROTOKÓŁ. Jego przebieg powinien być też
utrwalony za pomocą urządzenia rejestrującego obraz lub dźwięk.
Etapy przesłuchania
Etap czynności wstępnych -ustalenie danych osobowych osoby
przesłuchiwanej
-uprzedzenie o rejestracji za pomocą aparatury
rejestrującej obraz lub dźwięk
-pouczenie o uprawnieniach wynikających z
art.300 k.p.k.
-przedstawienie zarzutów
-uprzedzenie o odpowiedzialności karnej za
składanie fałszywych zeznań lub zatajenie
prawdy
36
EWA MATRAS SKRYPT
Etap realizacji spontanicznej -swobodne wypowiedzenie się osoby

przesłuchiwanej w granicach określonych celem
czynności
-zachęcenie osoby przesłuchiwanej do
wszechstronnego i pełnego opisu
-nieskrępowana, nieprzerwana relacja o
zdarzeniu
Etap odpowiedzi na pytania 3 rodzaje pytań:

1) uzupełniające - zmierzające do wzbogacenia
treści zawartej w relacji spontanicznej o
informacje istotne dla odtworzenia przebiegu
zdarzenia, a pominięte przez osobe
przesłuchiwaną
2) wyjaśniające - zmierzające do
doprecyzowania treści zawartej w relacji
spontanicznej
3) kontrolne - służące sprawdzeniu informacji
uzyskanych, ich prawidłowego zrozumienia,
potwierdzenia źródeł informacji itd
Pytania powinny być krótkie, zrozumiałe,
dostosowane do poziomu intelektualnego
świadka.
Etap czynności końcowych -sprawdzenie czy nie zachodzi konieczność

uzupełnienia czynności
-odczytanie protokołu przesłuchania, naniesienie
ewentualnych zarzutów osób uczestniczących w
przesłuchaniu co do treści protokołu i jego
podpisanie.
PRZESŁUCHANIE ŚWIADKA
Cele szczegółowe:
-uzyskanie informacji o samym świadku

-uzyskanie informacji o zdarzeniu
-o dotychczas wykorzystanych źródłach informacyjnych
-o środowisku, w którym miało miejsce zdarzenie
Prawa i obowiązki świadka

Uprawnienia świadka Obowiązki świadka
-prawo do odmowy złożenia zeznań, które -obowiązek poddania się przesłuchaniu z

przysługuje: udziałem biegłego lekarza lub psychologa, jeżeli
1)osobie najbliższej dla zachodzi wątpliwość co do stanu psychicznego
podejrzanego/oskarżonego świadka, jego rozwoju umysłowego, zdolności
2) osobie pozostajacej z oskarżony w szczególnie postrzegania itd.
bliskim stosunku
37
EWA MATRAS SKRYPT
Uprawnienia świadka Obowiązki świadka
-prawo do uchylenia się od odpowiedzi na -obowiązek stawienia się i złożenia zeznań

pytanie, jeżeli istnieje obawa, jeżeli istnieje
obawa, że może narazić jego lub osobe
najbliższą dla niego na odpowiedzialność karną
-prawo aby przesłuchiwano go na rozprawie z

wyłączeniem jawności, jeżeli treść mogłaby
narazić na hańbe jego lub jego najbliższych
-prawo do zachowania tajemnicy danych

osobowych świadka, w przypadku, gdy zachodzi
uzasadniona obawa, że składanie zeznań może
za sobą pociągnąć niebezpieczeństwo dla życia
lub zdrowia świadka lub jego najbliższych tzw:
świadek anonimowy
Nie wolno przesłuchiwań:
-duchownego, co do faktów, których dowiedział się przy spowiedzi

-obrońcy, adwokata działającego na podstawie art. 245 co do faktów, których dowiedział się
udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę
-osób zobowiązanych do zachowania tajemnicy państwowej
-osób zobowiązanych do zachowania tajemnicy notarialnej, adwokackiej itd
-osób zobowiązanych do zachowania tajemnicy w zakresie ochrony zdrowia psychicznego itd.
Techniki przesłuchania:
1) PRZESŁUCHANIE POZNAWCZE (E. Geiselman, R. Fischer) - składa się z technik

mnemonicznych tj. wyszukiwania informacji w pamięci. Podstawowe założenie tej techniki to
odwrócenie ról przesłuchiwanego i przesłuchującego - osoba przesłuchiwana jest centralną
postacią przesłuchania, a rolą przesłuchującego jest stworzenie wspierającej świadka
atmosfery, zadawanie pytań otwartych, zadawanie pytań o charakterze pomocniczym.
Techniki mnemoniczne:
Technika Opis techniki
-odtworzenie kontekstu zrekonstruowanie fizycznego i osobowego

kontekstu zaistniałego zdarzenia
-pełna relacja zrelacjonowanie wszystkich informacji, bez

względu na subiektywne przekonanie świadka o
ich istnotności
-zmiana perspektyw zmiana perspektywy zdarzenia z perspektywy

osób biorących udział w zdarzeniu
-zmiana chronologii relacjonowanie zdarzenia z różnych punktów

czasowych lub w odwrotnym porządku
chronologicznym
38
EWA MATRAS SKRYPT
Ograniczenia przy przesłuchaniu poznawczym:

-jest ono skuteczne tylko wobec kooperatywnie nastawionych świadków
-jest ono niewskazane w przesłuchaniu ofiar bolesnych i traumatycznych zdarzeń
-istnieją wątpliwości wobec mnemotechniki zmiany perspektywy
-jest czasochłonne
Przesłuchanie podejrzanego:
CEL: uzyskanie informacji o zdarzeniu
Prawa podejrzanego Obowiązki podejrzanego
-prawo do wiedzy o swojej sytuacji procesowej -obowiązek stawienia się w toku postępowania
-prawo do przesłuchania z udziałem karnego na każde wezwanie organu
ustanowionego obrońcy prowadzącego postępowanie
-prawo do złożenia w toku przesłuchania
wyjaśnień na piśmie w postępowaniu
przygotowawczym na żądanie podejrzanego lub
jego obrońcy
METODY PRZESŁUCHIWANIA PODEJRZANEGO:

Metoda Charakterystyka metody
Metoda kumulatywnego ujawniania -szybkie i pełne przedstawienie podejrzanemu

dowodów/czołowego natarcia/transparentności wszystkich dowodów potwierdzających zarzuty
totalnej -przekonanie podejrzanego o bezsensowności
obrony polegającej na zaprzeczaniu i składaniu
kłamliwych wyjaśnień
Metoda selektywnego ujawniania -etapowe zapoznanie podejrzanego z dowodami,

dowodów/transparentności stopniowalnej ich dozowanie w sposób pobudzający
zaciekawienie przesłuchiwanego o zakresie
wiedzy posiadanej przez przesłuchiwanego
-zmuszenie podejrzanego do uporczywego
rozmyślania o zakresie wiedzy przesłuchującego
o popełnionych przestępstwach
Metoda wykazania niedorzeczności/redukowania -wykazanie nielogiczności i absurdalności

do absurdu wypowiedzi podejrzanego
39
EWA MATRAS SKRYPT
Metoda Charakterystyka metody
Metoda perswazji -przekonanie podejrzanego do tego, że taktyka

polegająca na odmowie składania wyjaśnień, w
świetle zebranego materiału dowodowego jest
błedna
-odwołanie się do systemu wartości moralnych
podejrzanego i zdrowego rozsądku
Metoda odtwarzania -zapoznanie się podejrzanego z pełnym i

logicznym tokiem odtwarzania materiału
dowodowego
-przekonanie podejrzanego, że w świetle
zgromadzonego materiału dowodowego,
kłamstwa nie mają sensu
Metoda szczegółowych pytań -rozbudowanie etapu pytań w celu

drobiazgowego odtworzenia przebiegu
zdarzenia, w celu wychwycenia sprzeczności w
wyjaśnieniach kłamliwych
Metoda wykorzystywania antagonizmów między -wykorzystywanie rodzących się między

współpodejrzanymi podejrzanymi konfliktów na tle podziału łupów,
zysków, na tle ambicjonalnym, czy chęci
przerzucenia odpowiedzialności lub ich
pobudzenie.
Rodzaje fałszywego przyznania się do winy:
-dobrowolne - ochrona osoby bliskiej przed odp. karną, patologiczna potrzeba sławy, uznania lub
samoukarania
-wymuszone - chęć uniknięcia awersyjnego przesłuchania, przyznanie się w zamian za
łagodniejszy wymiar kary
zinternalizowane - wiara podejrzanego w popełnienie przez niego przestępstwa, niekiedy wsparta
fałszywymi wspomnieniami.
PRZESŁUCHANIE DZIECKA:
Specyfika poznawczego funkcjonalnego dzieci:
Pamięć: pamiętają bardziej zdarzenia centralne, niż peryferyczne. Dzieci zapamiętują bardziej
działania, niż szczegóły zdarzeniach np. wygląd sprawcy. Błędy popełniane przez dzieci mają
charakter wyolbrzymień jaskrawych.
Podatność na sugestie: 1) Dzieci młodsze - wykazują wyższą podatność na sugestie, niż dzieci
starsze i osoby dorosłe co do treści mało istotnych w przebiegu zdarzenia. Wykazują
40
EWA MATRAS SKRYPT
ODPORNOŚĆ NA SUGESTIE CO DO GŁÓWNYCH ASPEKTÓW ZDARZENIA, treści wywołujących
emocji i informacji ważnych. Dzieci w wieku 10-11 lat nie różnią się podatnością od osób
dorosłych.
Reguły przesłuchiwania dziecka:
-posługiwanie się przesłuchaniem poznawczym

-wspieranie przesłuchania rysunkiem, stanowiącym dodatkowo źródło wskazówek podczas
wydobywania informacji pamięciowych
-udział biegłego psychologa w przesłuchaniu dziecka
-wybór odpowiedniego miejsca do przyjaznego przesłuchania dziecka
Szczególny tryb przesłuchania świadka, który nie ukończył 15 lat:
-jednokrotne przesłuchanie (chyba, że wyjdą na jaw okoliczności, uzasadniające ponowne

przesłuchanie lub zażąda tego oskarżony, który nie miał obrońcy podczas pierwszego
przesłuchania nieletniego.)
-udział biegłego psychologa
-przeprowadzenie czynności przez sąd na posiedzeniu
Tryb stosowany:
-obligatoryjnie, gdy nieletni jest pokrzywdzony przestępstwem przeciwko wolności seksualnej i
obyczajności,
-fakultatywnie,gdy nieletni jest świadkiem zdarzenia z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej
z rozdziału XXV k.k.
PRZESŁUCHANIE OSÓB W PODESZŁYM WIEKU
-przesłuchanie w godzinach porannych

-unikanie wywołania presji czasowej
-przeprowadzenie przesłuchania jak najszybciej po zdarzeniu
-udział biegłego psychologa lub lekarza
-wyrozumiałość i cierpliwość
-unikanie sugestii
Specyfika poznawczego funkcjonowania osób w podeszłym wieku:

Narządy zmysłów: zmiany ostrości widzenia po ok.50r.ż, trudności w percepcji, pogorszenie
widzenia głębi, większa wrażliwość na złe warunki oświetleniowe, pogorszenie zmysłu słuchu,
nasilenie występowania chorób oczu
Uwaga: zmniejszenie dostępnych zasobów uwagi, zwiększenie selektywności procesów uwagi
Pamięć: trudności z określeniem źródła przywoływanej informacji, trudności z odtwarzaniem
chronologii zdarzeń
Podatność na sugestie: osoby starsze są bardziej podatne na sugestie w przesłuchaniu niż
osoby młodsze
KONFRONTACJA
-szczególna forma przesłuchania dwóch osób, która charakteryzuje się JEDNOŚCIĄ:
-czasu, co oznacza równoczesne przesłuchanie osób w ramach jednej czynności
-miejsca - przesłuchanie w jednym pomieszczeniu
-przedmiotu - przesłuchanie co do tych samych okoliczności obu osób
41
EWA MATRAS SKRYPT
-oraz dokumentacji przesłuchania - utrwalenie przebiegu konfrontacji osób w jednym protokole
Można konfrontacji poddać:

-świadków
-biegłych
-świadków z biegłymi
-biegłych z podejrzanymi itd.
Reguły taktyczne:
-konfrontacja powinna być poprzedzona wnikliwą analizą zebranego materiału, rozważeniem
zagrożeń wnikających z bezpośredniego spotkania, skrupulatnym przygotowaniem i
zaplanowaniem czynności
-czynność należy rozpocząć od przesłuchania osoby, która złożyła zeznania lub wyjaśnienia
bardziej wiarygodne
-pierwszy przypadek powinien składać świadek - w przypadku konfrontowania świadka i
podejrzanego
-osoby konfrontowane nie mogą zwracać się do siebie bezpośrednio
-należy zwracać szczególną uwagę na komunikacje niewerbalną konfrontowanych
-w konfrontacji powinny brać udział przynajmniej dwie osoby - jedna prowadząca czynność,
druga dokumentująca jej przebieg.
OKAZANIE
-metoda identyfikacji osób na gruncie procesu karnego, na podstawie śladów pamięciowych.
Jest to samodzielna czynność procesowa, niepowtarzalna, podlegająca rygorom

kryminalistycznym i procesowym, którego istotą jest porównanie śladu pamięciowego
dotyczącego minionego zdarzenia z właściwościami osoby okazywanej. Istotą tej czynności jest
rozpoznawanie. Realizuje funkcje wykrywczą i dowodową - jest to szczególny rodzaj
przesłuchania.
Rozpoznanie obiektu okazywanego jest możliwym wynikiem okazania, nie celem.
Rodzaje okazania:
-zwykłe - okazywany i rozpoznający widzą się nawzajem
-dyskretne - osoba rozpoznawana nie widzi osoby rozpoznającej i nie może poznać jej tożsamości
-pośrednie - okazanie fotografii, nagrania itd
-sekwencyjne - świadkowi okazywane są poszczególne osoby z parady pojedynczo, jedna po
drugiej
-symultaniczne - osoby biorące udział w paradzie okazane są świadkowi jednocześnie
Okazywanie rzeczy:
-zwłok
-zwierząt
-miejsca
-przedmiotów
Okazanie puste - zaprezentowanie osobie rozpoznającej parady, w której nie ma osoby

rozpoznawanej. Uważane jest za eksperyment procesowy, a nie okazanie.
Czynniki wpływające na zdolność rozpoznania:

42
EWA MATRAS SKRYPT
Czynniki subiektywne Czynniki obiektywne
STAN PSYCHOFIZYCZNY: koncentracja uwagi, -choroby związane z pracą

motywacja, stan emocjonalny -rodzaj obserwowanego obiektu
-widoczność obiektu
CECHY OBIEKTU: wiek, płeć, atrakcyjność -czas obserwacji obiektu
wyglądu, cechy szczególne -wielokrotność obserwacji
-upływ czasu od zdarzenia
PROCESY PSYCHOLOGICZNE: -dynamika zdarzenia
-zapominanie
-procesy obronne
W okazaniu osób uczestniczą:
-osoba rozpoznająca
-osoba okazywana
-osoby przybrane do parady
-osoby prowadzące czynność okazania
Przygotowanie okazania:
-analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego
-ustalenie przesłanek okazania, zarówno pozytywnych jak i negatywnych
-wybór czasu i miejsca okazania
-wytypowanie osób okazywanych
-opracowanie planu czynności
Przeprowadza je organ procesowy.

Oskarżony lub podejrzany ma obowiązek brać udział w okazaniu.
Wyniki okazania:
Pozytywny Negatywny Dowodowo neutralny
-zidentyfikowanie okazywanej -niezidentyfikowanie niemożliwość identyfikacji

osoby okazywanej osoby osoby okazywanej ze względu
-brak dokonania wskazania w -dokonywanie wskazania w na ubóstwo obrazu
okazaniu pustym okazaniu pustym pamięciowego u osoby
rozpoznającej
Może też zaistnień wynik: fałszywie negatywny
Reguły okazania osób:
1) Osoba okazywana powinna znajdować się w grupie conajmniej 4 osób, w tym trzech osób
przybranych.
2) Osoby okazywane powinny być w przybliżonym wieku, mieć podobny wzrost, tuszę, ubiór i
inne cechy charakterystyczne.
43
EWA MATRAS SKRYPT
3) Należy się upewnić, że osoba przybrana nie zetknęła się nigdy wcześniej z osobą
rozpoznającą.
4) Zakazana jest jakakolwiek sugestia ze stron osób prowadzących okazanie.
5) Dokumentacja czynności okazania powinna być realizowana również środkami
audiowizualnymi.
6) Wskazane jest przeprowadzenie tzw. okazania ślepego - osoba bezpośrednio
przeprowadzająca okazanie, nie powinna wiedzieć kto w paradzie jest przybrany a kto
okazywany.
SZCZEGÓLNE RODZAJE OKAZANIA:
Okazanie głosu - fonoskopia.
Wytyczne:
-pod żadnym pozorem nie należy przeprowadzać okazania bezpośredniego głosu osób
-policjant specjalizujący się w okazaniu głosu powinien uzyskać odpowiednią próbkę głosu od
podejrzanego, przy czym wypowiedź powinna być neutralna.
-konieczna jest budowa parady selekcyjnej przez biegłego z zakresu fonoskopii
-należy dochować należytej staranności, aby żadna z próbek nie zawierała informacji mogących
prowadzić do identyfikacji któregokolwiek z członków parady selekcyjnej.
-parada powinna składać się conajmniej z 6 głosów
-świadek powinien zostać pouczony, że w paradzie może nie być głosu
-okazanie głosu, powinno być protokołowane oraz nagrywane za pomocą urządzenia
rejestrującego
Okazanie miejsca:
Miejsca należy okazywać kolejno, z tymże miejsca właściwego nigdy nie okazuje się jako
pierwszego.
Okazanie zwłok:
Zwłoki okazywane są pojedynczo, najczęściej w celu identyfikacji zmarłego. Można dokonać tego:
a) bezpośrednio (wówczas konieczna jest tzw. toaleta zwłok, czyli przywrócenie wyglądu zwłok
do stanu zażyciowego.) b) pośrednio - okazując fotografie.
Wartość diagnostyczna okazania:
-niższa niż innych technik kryminalistycznych
OPINIA BIEGŁEGO
Ekspertyza- zespół czynności badawczych wymagających wiadomości specjalnych

wykonywanych przez biegłego na zlecenie organu procesowego.
Opinia - środek dowodowy polegający na ustnym lub pisemnym przedstawieniu w ramach

ekspertyzy oraz sformułowanie wniosków wysnutych na ich podstawie. Opinia składa się z:
44
EWA MATRAS SKRYPT
-sprawozdania
-wniosków
Wiadomości specjalne - wiadomości przekraczające normalną, ogólnie dostępną w danym

społeczeństwie wiedzę w zakresie nauki, sztuki, techniki lub rzemiosła.
Rodzaje opinii:
-indywidualna - wydawana przez jednego biegłego
-pojedyncza - wydawana przez jednego biegłego określonej specjalności
-zespołowa - wydawana przez kilku biegłych tej samej specjalności
-kompleksowa - wydawana przez biegłych reprezentujących różne specjalności, dotycząca
jednego zagadnienia przekazanego do wspólnego rozwiązania.
Zasadnicze elementy opinii biegłego:
1) Sprawozdanie: - wstęp(preambuła) w postaci danych biegłego, danych osób biorących udział

w przeprowadzeniu ekspertyzy, dane instytucji, data wydania opinii, oznaczenie sprawy,
pytania organu zlecającego, sprawozdanie z badań - opis metod i sposobu badań,
uzasadnienie - argumenty biegłego na podstawie stwierdzonych okoliczności, które mają
związek z badanymi faktami z wyjaśnieniami,
2) Wnioski - odpowiedzi biegłego na postawione przez organ zlecający pytania.
Pomocne mogą być także organowi procesowemu:
-metaopinia - opinia biegłego o poprawności istniejącej już opinii

-opinia abstrakcyjna - w której biegły przedstawia poprawne zasady metodyki ekspertyzy
dotyczącej określonego problemu badawczego, wątpliwości i zastrzeżenia podnoszone w
literaturze przedmiotu, a nie ocenia konkretnej opinii.
-opinia instytucji - opinia osoby, pracującej w instytucji naukowej lub specjalistycznej.
-opinia „prywatna” - ekspertyza wykonywana przez biegłego na zlecenie osoby prywatnej,
zakończona jest opinią „prywatną”. Nie może stanowić dowodu w sprawienie można jej odczytać
na rozprawie. Należy ją jednak jak najbardziej wykorzystywać w procesie.
Rodzaje biegłych:
-sądowi - ustanowieni na okres 5 lat,przy sądach okręgowych, figurujący na liście biegłych

prowadzonej przez prezesa sądu okręgowego.
-ad hoc- każda osoba, o której wiadomo, że ma odpowiednią wiedzę w danej dziedzinie.
Wady opinii oraz opinie błędne.
-brak w wiadomościach specjalnych biegłego

-niedbalstwo biegłego
-ograniczona wartość diagnostyczna metod badawczych
-świadoma stronniczość biegłego na korzyść jednej ze stron
Rodzaje wad opinii biegłych:
45
EWA MATRAS SKRYPT
-niepełna - nie udzielenie przez biegłego odpowiedzi na wszystkie postawione pytania, nie
zawarcie uzasadnienia dla wyrażonych w opinii ocen
-niejasna - brak precyzji wniosków, nieścisłe wnioski nie pozwalające na ustalenie ostateczne
poglądu biegłego
-sprzeczna - opinia sprzeczna wewnętrznie, lub jej poszczególne wnioski są ze sobą w
sprzeczności.
KONTROLA I UTRWALANIE ROZMÓW
Stosowanie podsłuchu:
-po wszczęciu postępowania przygotowawczego, wykrycia i uzyskania dowodów dla toczącego
się postępowania
-uprawniony do zarządzenia podsłuchu jest sąd na wniosek prokuratora,
-można stosować w stosunku do osoby podejrzanej, oskarżonego, pokrzywdzonego,
podejrzanego.
-zakończenie podsłuchu musi mieć miejsce zaraz po ustaniu przyczyn go uzasadniających, czas
trwania to 3 miesiące, z możliwością przedłużenia.
-następnie sąd zarządza o zniszczeniu zapisów, jeśli nie mają znaczenia dla postępowania
karnego.
DOKUMENTACJA CZYNNOŚCI
Protokoły i inne notatki urzędowe
Protokół - pisemny dokument stwierdzający formę i treść czynności, sporządzony w formie

nakazanej przez prawo i podpisany przez osoby biorące udział w protokołowanej czynności.
Czynności wymagające obligatoryjnego sporządzenia protokołu:

-dokonanie oględzin
-przesłuchanie oskarżonego
-otwarcie korespondencji
-przebieg rozprawy
-dokonanie otwarcia zwłok oraz wyjęcia zwłok z grobu
-przyjęcie poręczenia
Elementy protokołu:
1) Oznaczenie czynności protokołowanej

2) Oznaczenie czasu przeprowadzenia czynności
3) Oznaczenie miejsca przeprowadzenia czynności
4) Oznaczenie osób uczestniczących w czynności
5) Dokładny opis przebiegu czynności oraz oświadczeń i wniosków jej uczestników.
6) Wydane w toku czynności decyzje procesowe
7) Inne okoliczności dotyczące przebiegu czynności
8) Podpisy osób biorących udział w czynności
Protokół może być uzupełniony o:

-fotografie
-szkice
-nagrania audio-video
Zasady, którymi należy się sugerować przy sporządzaniu protokołu:

46
EWA MATRAS SKRYPT
-bezpośredniości - powinien zostać sporządzony w toku wykonywania czynności, w miejscu jej

wykonywania i w obecności osób biorących w niej udział.
-dokładności - w protokole powinien znaleźć się opis wszystkich przedsiębranych czynności
komunikatywności - redakcja protokołu powinna umożliwiać osobie, która się z nim zapoznaje
odtworzenie przebiegu czynności na podstawie opisu.
-obiektywizmu - niedopuszczalne jest umieszczenie wniosków i przypuszczeń prowadzącego
czynność w treści protokołu
-zgodności dokumentacyjnej - treść protokołu powinna być zgodna z dokumentacją
uzupełniającą
Notatkę służbową (urzędową) sporządza się z:

-czynności procesowo-kryminalistycznych, które nie wymagają sporządzenia protokołu.
-czynności operacyjno-rozpoznawczych
FOTOGRAFIA:
-dokumentacyjna - służąca utrwalaniu przebiegu czynności procesowo-kryminalistycznych.

Sporządza się ją jako materiał podglądowy do protokołu oględzin miejsca zdarzenia i dzieli się na:
a) ogólnoorientacyjną - rejestrującą ogólny obraz obszaru oględzin
b) sytuacyjną - rejestrującą konkretny wycinek obszaru oględzin
c) szczegółową - rejestrującą obraz konkretnego śladu czy przedmiotu, jego ułożenie i cechy
specyficzne.
-badawcza - służy ujawnianiu i utrwalaniu określonych cech i właściwości przedmiotów, w tym
także cech niewidocznych lub słabo widocznych.
-rejestracyjna - służąca rejestracji kryminalistycznej osób, zwłok o nieustalonej tożsamości i
przedmiotów pochodzących z przestępstw. (Zdjęcia osób podejrzanych o popełnienie
przestępstw wykonuje się w czterech ujęciach twarzy: 1) prawy profil 2) półprofil prawy 3) półprofil
lewy 4) zdjęcie całej sylwetki, jeśli budowa anatomiczna jest charakterystyczna.
-detektywną - służącą utrwalaniu przebiegu czynności operacyjno-rozpoznawczych,
wykonywaną w sposób niejawny, co wiąże się z koniecznością wykorzystywania
specjalistycznego sprzętu fotograficznego.
SKANOWANIE 3D
-skanowanie w trójwymiarze, polegające na wykorzystaniu wiązki laserowej, która omiata
skanowaną przestrzeń. Skaner dokonuje pomiaru odległości i przesunięcia kątowego.
Szkice - mogą stanowić uzupełnienie dokumentacji protokołowanych czynności.

Rodzaje szkiców:
-ogólny - przedstawiają usytuowanie miejsca oględzin w stosunku do otoczenia lub śladów

występujących na dużym obszarze.
-szczegółowy - przedstawiają obraz ściśle określonego miejsca oględzin, usytuowanie
przedmiotów śladów
-specjalny - przedstawiają fragmenty lub ślady na miejscu zdarzenia, np. odwzorowania ścieżki
chodu, rozmieszczenia plam krwawych na przedmiocie itd.
NAGRANIA AUDIOWIZUALNE
-względny nakaz utrwalania czynności w ten sposób
47
EWA MATRAS SKRYPT
-wykorzystanie tej formy dokumentacji czynności pozwala na ograniczenie pisemnego protokołu
do najbardziej istotnych oświadczeń osób biorących w niej udział
-do utrwalenia dźwięku lub obrazu mogą służyć urządzenia mechaniczne i elektroniczne
-rozpoczęcie zapisu powinno być poprzedzone komentarzem słownym, lub planszą informacyjną
ROZDZIAŁ VII
PODSTAWOWE METODY IDENTYFIKACYJNE
Identyfikacje kryminalistyczną można rozpatrywać z dwóch punktów widzenia:
-proces - ustalanie tożsamości badanych przedmiotów lub osób związanych ze zdarzeniem przez
porównywanie lub rozpoznanie cech identyfikacyjnych.
-wynik - ustalenie tożsamości tych obiektów
Cechy:
-grupowe (płeć, wzrost, waga, barwa skóry)

-indywidualne (linie papilarne, uzębienie
Materiały badawcze:
-dowodowy inaczej identyfikowany, kwestionowany - źródło pochodzenia jest nieznane,
badania mają na celu określenie źródła jego pochodzenia
-porównawczy - identyfikujący, posiadana jest pewna informacja o jego pochodzeniu
-wzorcowy - obiekt o stałych cechach, które zostały określone w drodze wcześniej wykonanych
badań.
-kontrolny - to całe podłoże lub fragment podłoża materiału dowodowego lub porównawczego.
Zabezpiecza się go, gdy zachodzi podejrzenie, że podłoże na którym występuje dany ślad może
modyfikować cechy śladu.
Rodzaje badań identyfikacyjnych:
-identyfikujące - wyszukiwanie i oznaczenie cech identyfikacyjnych w materiale dowodowym,

wyszukiwanie w bazach danych wzorców obiektu o cechach takich samych jak materiał
dowodowy.
-porównawcze - wyszukiwanie cech grupowych i indywidualnych w materiale dowodowym,
wyszukiwanie cech grupowych i indywidualnych w drugim materiale.
Pobieranie materiału porównawczego:

-pobieranie indywidualne - uzyskiwanie materiału porównawczego od jednej osoby
-pobieranie masowe tzw.”trałowanie” - pozyskiwane materiału porównawczego od wielu osób,
w tym także niezwiązanych ze zdarzeniem, które są wyróżnione na podstawie kryteriów
charakteryzujących domniemanego sprawcę zdarzenia. Podstawa w Polsce: art. 192a k.p.k, który
pozwala na pobieranie od osób postronnych:
-odcisków daktyloskopijnych
-fotografii osoby
-śliny
-próbek pisma
-próbek zapachu
-zapisu głosu osoby
-włosów
48
EWA MATRAS SKRYPT
Powyższe materiały można pobrać bez zgody osób postronnych.
REGISTRATURY
-czyli bazy danych
Zawierają m.in.:
-materiały wzorcowe
-ślady znalezione na miejscu zdarzenia
-ślady pobrane od NN osób lub zwłok
-materiały porównawcze pozyskane w drodze pobierania indywidualnego lub masowego
-prognozowania rozwoju przestępczości
-ustalania tożsamości ludzi lub zwłok
Centralna i najbardziej ogólna registratura w Polsce: Krajowe Centrum Informacji Kryminalnych (od
2003r.)
Zawiera:
-informacje o przestępstwach, przedmiotach, przedsiębiorcach, numerach rachunków bankowych

lub rachunków papierów wartościowych, innych postępowaniach lub czynnościach.
Podmioty uprawnione do korzystania i zobowiązane do przekazywania informacji:
-prokuratura
-Policja
-organy podatkowe
-organy celne
-wywiad skarbowy
-BOR
-organy adm. publ
Podstawowy system informacyjny Policji to: Krajowy System Informacyjny Policji.

Zawiera:
-informacje o sprawcach przestępstw, poszukiwanych i zaginionych

-posiadaczach broni i broni utraconej
-zdarzeniach o charakterze kryminalnym
-rzeczach mających związek z przestępstwem
Registratury określonych śladów:
-daktyloskopijnych - AFIS
-śladów biologicznych - GENOM
-broni palnej - ASIE
Wartość diagnostyczna: to wartość „wiarygodności metody” Jest ona związana z:

-trafnością tj. naukowo określoną częstotliwością udanych identyfikacji w porównywalnych
warunkach
-niezawodnością - dokładnością metody, określeniem o tym, jak bardzo uzyskiwane informacje o
cechach są zgodne z rzeczywistym stanem badanego przedmiotu.
a)intraindywidualna - o zgodności wyników jednego eksperta podczas ponawianych prez niego
badań tego samego materiału.
49
EWA MATRAS SKRYPT
b)interindywidualna - informuje o zgodności wyników różnych ekspertów o takich samych
kwalifikacjach, którzy przeprowadzili badania tego samego materiału.
Rodzaje badań:
-terenowe - sprawy rzeczywiste, wyniki uzyskane daną metodą odnosi się do innego kryterium,
pełne odzwierciedlenie warunków stosowania metody w rzeczywistych sprawach.
-laboratoryjne - eksperymenty zaaranżowane przez badaczy, wyniki uzyskane daną metodą
odnosi się do faktów założonych przez badacza, pełna pewność siebie co do przyjętego kryterium
odniesienia.
Metody interpretacji wyników badań identyfikacyjnych:

-podejście klasyczne - stosowanie testu istotności
-Teoremat Baysa
Kryteria dopuszczalności nowych metod identyfikacji:

-falsyfikacji - metoda razem z jej założeniami i metodyką przeprowadzenia badań może zostać
sprawdzona w drodze niezależnych badań naukowych i w efekcie - potwierdzona, skorygowana
lub odrzucona.
-recenzji i publikacji - metoda musi być publikowana oraz zrecenzowana w rzetelnych
czasopismach
-wartości diagnostycznej - powinna cechować się określoną wartością diagnostyczną
-standaryzacji - powinny być wypracowane dla metody konkretne wytyczne
-powszechnej akceptacji - powinna być społecznie i powszechnie akceptowana przez
środowisko związane z naukami sądowymi. - Kryterium Frye.
DAKTYLOSKOPIA
z grec. dactylos - palec, skopein - patrzeć.

W wąskim znaczeniu: dział technik kryminalistycznej zajmujący się naukowymi metodami
identyfikacji człowieka na podstawie linii papilarnych, czyli odcisków listewek skórnych.
W znaczeniu szerokim - badania identyfikacyjne na podstawie listewek skórnych znajdujących się
na wewnętrznych powierzchniach dłoni (cheiroskopia) oraz dolnych powierzchniach stóp
(podoskopia).
Wyróżniamy także:
-cheiloskopia - ślady czerwieni wargowej

-cheiroskopia - ślady wewnętrznych powierzchni dłoni
-poroskopia - rozmieszczenie porów na liniach papilarnych
-krawędzioskopia - kształt krawędzi linii papilarnych
-otoskopia/konchoskopia - małżowiny usznej
-frontoskopia - czoła
-gantiskopia - rękawiczek
-dermatoskopia - powierzchni ciała człowieka dzieli się na poszczególne poletka i bada skórę
-podoskopia - ślady podeszwy stopy
Ekspertyza daktyloskopijna może dotyczyć także:
-mechanizmu powstania śladów daktyloskopijnych, co pozwala na rekonstruowanie modus

operandi sprawcy.
50
EWA MATRAS SKRYPT
-ustalenia podłoża śladów daktyloskopijnych, w przypadku podejrzenia fałszowania śladów
-ustalenia wieku śladów daktyloskopijnych, których określenie jest możliwe jedynie w przybliżeniu
ze względu na wielość czynników wpływających na proces starzenia się śladów.
Najważniejsze postacie ze świata daktyloskopii:
-J.E. Purkynie - opracował pierwszą klasyfikację wzorów linii papilarnych

-W. Herschel - dostrzegł indywidualność i niezmienność linii papilarnych
-H. Faulds - jako pierwszy zidentyfikował sprawców przestępstw na podstawie linii papilarnych
-F. Galton - autor fundamentalnej pracy „Fingerprints” z 1892r.
-E. Henry - uruchomił pierwszą registraturę daktyloskopijną w Scotland Yard.
-J.Vucetich - wprowadził termin icnofalangometria i klasyfikacje linii papilarnych.
-E. Latzin - argentyński dziennikarz, który po raz pierwszy użył terminu „daktyloskopia”
-E. Locard - stwierdził możliwość identyfikacyjne poroskopii.
-S.K. Chatterjee, stwierdził możliwość identyfikacji krawędzioskopii.
Zasada 3N:
-niezmienności - linie papilarne kształtują się między 100 a 120 dniem życia płodowego i
pozostają niezmienne do chwili rozkładu gnilnego zwłok.
-nieusuwalności - rysunek linii papilarnych jest nieusuwalny dopóki nie ulegnie uszkodzeniu
skóra właściwa.
-niepowtarzalności - nie ma możliwości, aby ten sam rysunek linii papilarnych wystąpił u dwóch
różnych osób, nawet u bliźniąt.
Budowa i typy wzorów linii papilarnych:

-delta - trójkątne rozwidlenie w punkcie rozchylenia dwóch linii papilarnych.
-podstawa wzoru - poziomy układ linii papilarnych pomiędzy dolnym ramieniem delty, a zgięciem
opuszkowego członu palca.
-pokrywa wzoru - górna część linii papilarnych ponad górnym ramieniem delty
-termin wewnętrzny - punkt centralny rysunku wewnętrznego
-termin zewnętrzny - punkt centralny delty
-linia Galtona - linia łącząca termin wewnętrzny z terminem zewnętrznym
-indeks - liczba linii papilarnych przecinających linię Galtona
-minucje - drobne, charakterystyczne elementy budowy liniii papilarnych
WZORY:
-łukowy - brak delty, brak rysunku wewnętrznego
-pętlicowy - jedna delta, podstawowym elementem rysunku wewnętrznego są linie nakłądające
się na siebie w postaci pętlic
-wirowy - conajmniej dwie delty, ich rdzeń tworzą koła, elipsy, spirale itd.
UJAWNIANIE I ZABEZPIECZANIE ŚLADÓW:
Rodzaje śladów daktyloskopijnych:

-nawarstwione - naniesione substancją porowo-tłuszczową
-odwarstwione - wgłębione
Dobór techniki ujawniania zależy od:

-rodzaju podłoża
-rodzaju substancji tworzącej ślad
51
EWA MATRAS SKRYPT
-temperatury i wilgotności środowiska
-upływ czasu między pozostawieniem śladu, a oględzinami
Metody ujawniania śladów daktyloskopijnych:
-optyczne - ujawnienie za pomocą powiększających przyrządów optycznych w świetle

naturalnym lub sztucznym.
-fizyczne - wykorzystywanie zjawiska adhezji, czyli przylegania cząstek proszków i zawiesin
daktyloskopijnych do substancji tworzącej ślad.
-chemiczne - wykorzystujące reakcje chemiczne pomiędzy czynnikami chemicznymi, a
składnikami substancji tworzącej ślad.
-fizykochemiczne - wykorzystujące zarówno zjawiska fizyczne jak i reakcje chemiczne.
Proszki daktyloskopijne:
-proszki zwykłe - nanoszone pędzlami włosia naturalnego, puchu marabuta lub włosia
szklanego.
-proszki ferromagnetyczne - żelao lub inne uszlachetnione formy z dodatkiem nadającego kolor
pigmentu, nanoszone pędzlami magnetycznymi.
-proszki fluorescencyjne - wykonane na bazie proszków zwykłych lub ferromagnetycznych z
dodatkiem barwników fluorescencyjnych.
Ujawnione ślady linii papilarnych wymagają zabezpieczenia technicznego poprzez:

-sfotografowanie śladu
-przeniesienie go na folie daktyloskopijną
-wykonanie odlewu śladu
Oraz zabezpieczenia procesowego poprzez:

-opis śladu w protokole oględzin
-opis na metryczce przytwierdzonej w sposób trwały do śladu
POBIERANIE MATERIAŁU PORÓWNAWCZEGO
Materiał porównawczy może być pobrany od:

-oskarżonych
-osób podejrzanych
-podejrzanych
-nieletnich dopuszczających się czynów zabronionych przez ustawę
-cudzoziemców - w przypadku nielegalnego przekroczenia przez granice itd
-nieznanych zwłok ludzkich
SYSTEM AFIS - Automatic Fingerprint Identification System

-registratura w której są wprowadzane i przechowywane ślady linii papilarnych
Zadania AFIS:
-gromadzenie danych daktyloskopijnych osób podlegających rejestracji kryminalnej
-gromadzenie danych daktyloskopijnych cudzoziemców podlegających określonym procedurom
administracyjnym
52
EWA MATRAS SKRYPT
-dokonywanie 4 typów porównań między śladami zgromadzonymi w bazie tj. porównań: a)
karta-karta - w celu weryfikacji tożsamości osoby daktyloskopowanej, karta - ślad - w celu
stwierdzenia, czy osoba daktyloskopowana nie pozostawiła śladów na miejscu innego
przestępstwa
-ślad - karta - w celu wykrycia osoby, która pozostawiła ślad na miejscu zdarzenia
-ślad - ślad - kojarzenia zdarzeń, na których te osobe osoby pozostawiły ślad linii papilarnych
Odbitki kart daktyloskopijnych wprowadzana jest za pomocą skanera do systemu i automatycznie

kodowane.
Standardy wydania opinii kategorycznej:

-wydanie opinii kategorycznej w postaci stwierdzenia tożsamości lub jej braku dwóch śladów linii
papilarnych jest możliwe w drodze przyjęcia jednego z dwóch standardów:
1) standardu numerycznego - chronologicznie wcześniejszego przyjmującego określoną

minimalną liczbę cech wspólnych dwóch śladów papilarnych, przy jednoczesnym braku różnic
w obrębie dwóch śladów.
2) standardu holistycznego - bazującego na przekonaniu o braku naukowego uzasadnienia dla
apriorycznego wskazania minimalnej liczby cech, które muszą wystąpić na dwóch śladach linii
papilarnych,aby uznań je za tożsame. Wymaga uwzględnienia całokształtu cech i częstości
występowania .
W Polsce odstępuje się od standardu numerycznego.
Case: pomyłki biegłych w sprawie Brandona Mayfielda
Sprawa adwokata z Oregonu, który 6 maja 2004 roku został aresztowany przez FBI w związku z
zamachem terrorystycznych na pociągi w Madrycie z 11 marca 2004 roku. Ślady linii papilarnych
zabezpieczonych na foliowej reklamówce podczas oględzin miejsca zdarzenia wybuchu badało 4
biegłych - 3 z sekcji daktyloskopii i jeden biegły niezależny. W dwa tygodnie później
poinformowano opinię publiczną, że odciski pochodzą od Algierczyka Ouhnane Daouda,a
Mayfielda zwolniono z aresztu. Źródłem pomyłki był błąd ludzki, w postaci nie przeprowadzenia
gruntownych badań identyfikacyjnych, weryfikacja pierwszego biegłego była niestaranna i miała
wpływ na kolejne opinie biegłych, którzy ulegli autorytetowi pierwszego biegłego. Na oceny
biegłych miał też wpływ kontekst osoby Mayfielda - przeszedł na islam, miał żonę egipcjankę i
bronił „Siódemki z Portland”.
METODY ANTROPOLOGII SĄDOWEJ
Antropologia - nauka zajmująca się badaniem i poszukiwaniem przyczyn zmienności organizmu

człowieka. Antropologia, niekiedy dookreślana przymiotnikiem „fizyczna” dla jej odróżnienia od
antropologii kulturowej dzieli się na:
-antropologie ontogenetyczną - zajmującą się rozwojem osobniczym człowieka

-antropologie filogenetyczną - zajmującą się pochodzeniem człowieka jako gatunku
-antropologie populacyjną - zajmującą się różnicami biologicznymi między populacjami
Dwie podstawowe metody badawcze antropologii to:

-antropometria - zajmuje się pomiarami ludzkiego ciała
-antroposkopia - zajmuje się opisem cech ludzkiego ciała
Antropologia sądowa - adaptacja metod antropologii do celów procesowych.
53
EWA MATRAS SKRYPT
Antropometria kryminalistyczna - metoda identyfikacji człowieka na podstawie
antropometrycznych pomiarów ludzkiego ciała, której autorem jest Alphonse Bertillon.
Założenia antropometrii kryminalistycznej:

-szkielet ludzki ostatecznie formuje się do około 20 r.ż. i pozostaje niezmienny.
-wyniki kilkunastu pomiarów poszczególnych części ciała są niepowtarzalne, a więc
prawdopodobieństwo znalezienia dwóch osób o identycznych wymiarach 11 części ciała jest
znikome
-precyzyjny pomiar zewnętrznych części ciała nie nastręcza trudności
Dokonuje się pomiaru:
1) Wzrostu w pozycji stojącej

3) Wzrostu w pozycji siedzącej
4) Szerokości głowy
5) Długości głowy
6) Szerokości twarzy
7) Długości prawego ucha
8) Rozwartości ramion
9) Długości lewego przedramienia
10) Długości średniego palca lewej ręki
11) Długość małego palca lewej ręki
12) Długości lewej stopy
Cele antropologii:
-ustalanie tożsamości nieznanych zwłok znajdujących się w fazie znacznego rozkładu
-odtwarzanie wyglądu człowieka poprzez portret pamięciowy, progresje wiekową, rekonstrukcje
wyglądu zażyciowego na podstawie czaszki
-identyfikacja osób na podstawie zdjęć fotograficznych, portretów pamięciowych
USTALENIE TOŻSAMOŚCI NIEZNANYCH ZWŁOK ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W FAZIE ZNACZNEGO

ROZKŁADU
-ustalenie płci na podstawie kości czaszki, miednicy, kości udowych, piszczelowych,
obojczykowych it.
Przejawy dymorfizmu w budowie czaszki i miednicy u kobiet i mężczyzn:
Kobieta Mężczyzna
mała i lekka głowa duża i ciężka głowa
krótka i wąska część twarzowa długa i szeroka część twarzowa
słaba rzeźba kości silna rzeźba kości
wysokie i okrągłe oczodoły niskie i prstokątne
delikatne kości jarzmowe masywne kości jarzmowe
mniejsze żeby większe zęby
kąty żuchwy proste kąty żuchwy zwrócone na zewnątrz
54
EWA MATRAS SKRYPT
Wiek ustala się dzięki analizie:
-uziębienia
-stopnia zrastania szwów czaszkowych i rozmiaru czaszki
-zaawansowania kostnienia szkieletu i zmian zachodzących w kościach
Szanowanie wzrostu umożliwiają pomiary:

-kości długich oraz
-kręgów
METODY ODTWARZANIA WYGLĄDU CZŁOWIEKA:
1) PORTRET PAMIĘCIOWY - ujawniony i utrwalony ślad pamięciowy dotyczący wyglądu

sprawcy, pełniący funkcje wykrywczą.
Może przyjąć jedną z dwóch form:
-opisową - słowny opis wyglądu człowieka

-obrazową - wizualną formę wyglądu człowieka
Prekursorem portretu pamięciowego był portret mówiony opracowany przez Alphonse Bertillon
system identyfikacji człowieka na podstawie dokładnego opisu jego wyglądu z zastosowaniem
ujednoliconego nazewnictwa.
Sporządzanie portretu pamięciowego z procesowego punktu widzenia jest to SZCZEGÓLNA

FORMA PRZESŁUCHANIA Z UDZIAŁEM SPECJALISTY.
Realizowanie funkcji wykrywczej portretu pamięciowego ułatwia:
-przekazanie portretu obrazowego jednostkom policji

-opublikowanie portretu w środkach masowego przekazu
-typowanie sprawców na podstawie kartotek informacyjno-rozpoznawczych
Ludzkie twarze składają się z cech:

-dystynktywnych - poszczególnych elementów twarzy
-konfiguracyjnych - przestrzennych relacji pomiędzy nimi
Metody stosowane do wykonania obrazowych portretów pamięciowych:
-rysunkowa - wykonanie rysunku odręcznego twarzy sprawcy, zalety: nieznaczne obciążenie

poznawcze świadka, wady: deficyt osób posługujących się techniką rysunkową ze względu na
posiadania ponadprzeciętnych uzdolnień plastycznych.
-montażowa - złożenie portretu pamięciowego z gotowych wariantów cech twarzy,
odwzorowanych na przezroczystych fotografiach. Zalety: brak wymogu posiadania zdolności
plastycznych przez osobę operującą zestawem, wady: niemożność manipulacji rozmiarem i
położeniem poszczególnych cech
-komputerowa - skomponowanie wizerunku z elementów zawartych w bazie programu
komputerowego, zalety: możliwość dowolnej modyfikacji wariantów cech, łatwość obsługi, wady:
proces sporządzania wizerunku sprzeczny ze sposobem przetwarzania twarzy przez człowieka
-komputerowe systemy czwartej generacji - wykonanie wizerunku w drodze selekcji i mutacji
kompletnych generowanych twarzy przez program, zalety: próba odzwierciedlenia w procesie
wykonywania portretu pamięciowego procesów poznawczych świadka, wady: ekseprymentalny
status metody
55
EWA MATRAS SKRYPT
Współcześnie stosowana jest metoda:

-rysunkowa
-komputerowa
PROGRESJA WIEKOWA TWARZY DZIECI I OSÓB DOROSŁYCH
Cel:
-ujęcie prawdopodobnego, aktualnego wyglądu zaginionych dzieci i osób poszukiwanych.
Wykonuje się progresje:
-rysunkową
-komputerową
Materiał badawczy do progresji wiekowej dziecka to:

-fotografia dziecka w różnych ujęciach
-fotografie członków rodziny biologicznej, do których dziecko było najbardziej podobne
-informacje o stanie zdrowia dziecka, możliwych przypadłościach itd.
Materiał badawczy do progresji wiekowej osoby dorosłej to:

-fotografie osoby z różnych okresów życia
-informacje o stylu życia osoby, jej przyzwyczajeniach
-fotografie członków rodziny biologicznej
REKONSTRUKCJA WYGLĄDU PRZYŻYCIOWEGO W DRODZĘ RETUSZU FOTOGRAFII
POŚMIERTNYCH - odtworzenie wyglądu człowieka na podstawie zdjęcia pośmiertnego
Techniki wykorzystywane to:

-retusz estetyzujący - służący drobnym korektom wyglądu, stosowany w związku z
koniecznością publikacji fotografii osoby zmarłej w środkach masowego przekazu.
-retusz korekcyjny - służący wzmocnieniu i uwypukleniu cech charakterystycznych osoby
zmarłej w obrębie twarzy
-retusz wiekowy - służący odmłodnieniu osoby zmarłej
-retusz rekonstrukcyjny - polegający na uzupełnieniu ubytków tkanki miękkiej
REKONSTRUKCJA WYGLĄDU PRZYŻYCIOWEGO NA PODSTAWIE CZASZKI:

Istnieje ustalony stosunek pomiędzy grubością tkanek miękkich, a elementami kostnymi czaszki.
-rysunkowa - wykonanie odręcznego rysunku człowieka na podstawie zdjęcia

-plastyczna (Gierasimowa, rzeźbiarska) - odtworzenie wyglądu twarzy poprzez nałożenie na
czaszkę lub jej odlew masy plastycznej.
-komputerowa - wykorzystanie programów komputerowych do dwuwymiarowej lub
trójwymiarowej rekonstrukcji wyglądu twarzy.
Superprojekcja - metody polegające na jednoczesnej projekcji na wspólny ekran czaszki,

będącej przedmiotem badań oraz fotografii osoby wytypowanej na podstawie rekonstrukcji oraz
analizie ich zgodności.
Wyróżnia się superprojekcje:
-fotograficzną
-wideo superprojekcje
-komputerową
56
EWA MATRAS SKRYPT
IDENTYFIKACJA OSÓB NA PODSTAWIE ZDJĘĆ FOTOGRAFICZNYCH I PORTRETÓW

PAMIĘCIOWYCH
-jako materiał porównawczy służą zdjęcia fotograficzne wykonane w maksymalnie zbliżonej pozie
i w zbieżnych warunkach oświetleniowych do zdjęć dowodowych.
Dokonanie porównania materiału dowodowego i porównawczego umożliwiają metody:

-graficzno-opisowa - oznacza na porównywanych fotografiach indywidualnych cech wyglądy
twarzy
-pomiarowo-porównawcza - porównywanie wartości pomiarów dowolnych elementów twarzy
-montażowa - analiza stopnia dopasowania zestawionych ze sobą elementów
-konturowa - analiza nakładania się konturów wybranych elementów porównawczych twarzy
-antropometryczna - porównanie wartości pomiarów wykonanych na obu zdjęciach
odpowiadających sobie pomiarów w różnych punktach antropometrycznych
-kątowych - porównanie wartości kątów zawartych pomiędzy liniami łączącymi określone punkty
twarzy na zdjęciu dowodowym i porównawczym.
Ekspertyza tego typu powinna być opinią kompleksową i zawierać:
-antropometryczną analizę porównawczą oraz

-analizę statyczną opartą na metodyce quasi-świadków, czyli eksperymentu z udziałem osób
niezwiązanych ze zdarzeniem, których zadaniem jest ocena stopnia podobieństwa osób do
portretu obrazowego.
METODA IDENTYFIKACJI NA PODSTAWIE ŚLADÓW BIOLOGICZNYCH I ANALIZA DNA
Ślady biologiczne: ślady pochodzące z organizmów żywych.

Tkanki Wydzieliny Wydaliny
krew ślina kał
skóra nasienie mocz
paznokcie pot wymiociny
włosy łzy krew miesiączkowa
zęby śluz smółka płodowa
kości
Metody ujawniania śladów biologicznych:
-wzrokowa
-optyczna
-chemiczna
-immunochromatograficzna
57
EWA MATRAS SKRYPT
Ujawnienie śladów krwi:
-próba mikrokrystaliczna Teichmannna na obecność heminy. (1893r.)

-testy skryningowe - obecnie stosowane testy na wykrycie obecności krwi w postaci testu z
luminolem, benzydyną itd.
-użycie wody utlenionej - krew w kontakcie z nią się pieni
W pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy krew jest pochodzenia ludzkiego, dokonując testu
na obecność w niej hemoglobiny.
Należy zabezpieczyć ślady do badań:

-na podłożach małych wymiarów
-na dużych powierzchniach
-wyciąć je lub wyodrębnić z podłoża
-przenieść ślady na inne podłoże
Ślady biologiczne łatwo ulegają kontaminacji, czyli zanieczyszczeniu obcymi czynnikami,

naniesieniu własnych śladów do śladu oryginalnego.)
Bazy eliminacyjne DNA zawierają informacje o DNA policjantów i techników, które pozwalają na
wyeliminowanie śladów naniesionych.
W przypadku podejrzenia,że doszło do bezpośrednio kontaktu sprawcy z ofiarą należy sprawdzić i

ewentualnie pobrać od podejrzanego i ofiary treść spod paznokci, która może zawierać:
-krew
-naskórek
-włosy
-inne mikroślady
Badaniami krwi zajmuje się serologia, nauka o właściwościach surowicy krwi osób i zwierząt.
Została stworzona przez Karola Landsteinera w roku 1901r., który odkrył podstawowe antygeny
grupowe krwi ludzkiej i czynniki Rh. Jako pierwszy stwierdził, że ludzką krew można podzielić na
grupy: A,B,AB,O.
Ludwik Hirszfeld był współtwórcą nauki o grupach krwi oraz odkrył prawa dziedziczenia grup
krwi.
Badania serologiczne wykorzystuje się obecnie jedynie do zawężenia badań kręgu podejrzanych.
Metody ujawniania i zabezpieczenia wybranych śladów biologicznych:

Najczęstsze miejsca Ujawnianie Zabezpieczanie
występowania
Krew -odzież i cało ofiary -wzrokowa/w ostrym -krew świeża,

-otoczenie ofiary świetle niewyschnięta -
-narzędzia zbrodni -próba Teichmanna, nasączenie bibuły
spektroskopia, chromatograficznej lub
mikroskopia bawełny i wysuszenie
-krew wysuszona -
wraz z podłożem
58
EWA MATRAS SKRYPT
Najczęstsze miejsca Ujawnianie Zabezpieczanie

występowania
Nasienie -zazwyczaj w -w nadfiolecie -pobranie na

przypadkach zgwałceń wymazówkę śladów z
-ciało i odzież ofiary przedmiotów
-podłoże na miejscu -pobranie wymazu z
zdarzenia (pościel) pochwy lub odbytu
Włosy -ciało ludzkie -wzrokowa -pencetą lub przy

-odzież -w silnym świetle użyciu taśmy
-tapicerka mebli reflektorów samoprzylepnej
Paznokcie -przedmioty, podłoża -wzrokowa -w probówce lub

pudełku
Ślina -niedopałki papierosów -wzrokowa -ślady na małych

-znaczki pocztowe podłożach - wraz z
-guma do żucia podłożem
-szklanki, kieliszki -ślady na dużych
podłożach - wycięcie z
fragmentu podłoża
Pot -ubrania -wzrokowa -ślady na małych

podłożach - wraz z
podłożem
DNA I JEGO ANALIZA NA POTRZEBY KRYMINALISTYKI
DNA - kwas deoksyrybonukleinowy, nośnik informacji genetycznej. Istnieją cztery zasady

azotowe:
A - adenina
T - tymina
G - guanina
C - cytozyna
Przy tym adenina może być połączona z tyminą (A-T), a guanina z cytozyną (G-C).
Autorami modelu podwójnej helisy DNA są James Watson i Francis Crick (1953r.)
DNA można podzielić na tzw:
1) DNA kodujący - geny, które zawierają informacje o budowanie białek, a jego ilość to około 5 %
całości DNA.
13) DNA niekodujący - czyli „śmieci” molekularne, sekwencyjne i regulacyjne, które znajdują
się w ilości 95% w całości DNA.
Różne formy genu obecne w tym samym locus na chromosomie to allele.

U dorosłego osobnika w danym locus mogą wystąpić maksymalnie dwa allele.
59
EWA MATRAS SKRYPT
Liczba powtórzeń w określonej pozycji genomu różni się u poszczególnych osób i jest nazywane
polimorfizmem.
W 1981r. Frederic Sanger, biochemik, określił tzw. sekwencję Andersons, czyli pełną sekwencję
genomu mitochondrialnego człowieka.
W 1984r., Sir Alex Jeffreys opracował metodę DNA fingerprinting.
Obecnie stosowana jest technika PCR (polymerase chain reaction)
Przebieg badania:
1) izolacja - wydobycie ze śladu
14) Amplifikacja (powielenie) - namnażanie odcinków DNA
15) Detekcja
16) Interpretacja wyników
POBIERANIE MATERIAŁU PORÓWNAWCZEGO:

-materiał do badań pobierany jest za pomocą tzw. pakietu kryminalistycznego składającego się z:
1) 2 sterylnych pałeczek w probówkach do pobierania wymazów

17) Rękawiczek lateksowych
18) 2 torebek papierowo-foliowych samozamykających się
19) Bezpiecznej koperty transportowej
20) Kodów paskowych
21) Karty rejestracyjnej próbki biologicznej
Materiał jest pobierany z:

-śluzówki policzków
BAZY DANYCH
-Genom - w bazie danych przechowywane są wyłącznie informacje o niekodującej części DNA.

Bazę danych prowadzi Komendant Główny Policji (jest jej ustawowym administratorem).
-Informacje te wprowadza się do bazy danych DNA na podstawie zarządzenia - organu

prowadzącego postępowanie przygotowawcze lub sądu, właściwego miejscowo organu Policji.
Maksymalny czas przechowywania informacji wynosi:

-co do zasady 20 lat
-do 35 lat dla podejrzanych, oskarżonych lub skazanych w związku z popełnieniem zbrodni lub
występków określonych w rozdziałach XVI,XVII,XVIII,XIX,XX,XXV i XXXV KK.
Powyższe informacje są usuwane wobec osób:

1) którym umorzono postępowanie karne ( niezwłocznie po uprawomocnieniu się stosownego
orzeczenia.)
22) wobec osób które zostały uniewinnione
23) wobec osób, których postępowanie karne warunkowo umorzono po upływie 6 miesięcy od
dnia zakończenia okresu próby wyznaczonego przez sąd
24) wobec których postępowanie umorzono na podstawie przepisów o świadku koronnym
60
EWA MATRAS SKRYPT
25) wobec osób o nieznanej tożsamości oraz usiłujących ukryć swoją tożsamość
Informacje o profile DNA można próbować w układzie:

-ślad - człowiek
-człowiek - człowiek
-ślad - ślad
-NN zwłoki - rodzina zgłaszająca zaginięcie
CZYNNOŚCI ZWIĄZANE Z PROFILAMI DNA

-Zarządzenie nr 1565 Komendanta Głównego Policji
Wybrane zadania Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji:
-przeprowadzenie badań profili DNA

-wprowadzanie profilu DNA i danych osobowych do bazy danych DNA na podstawie zarządzenia
właściwego organu
-przechowywanie próbek biologicznych
-prowadzenie registratury
Wybrane zadania laboratoriów komend wojewódzkich Policji oraz Komendy Stołecznej Policji:
-przeprowadzenie badań genetycznych w celu uzyskania profilu DNA w stosunku do NN śladów,

NN zwłok, od których pobrano próbki biologiczne w trybie art. 192a k.p.k.
W USA funkcjonuje baza danych DNA o nazwie CODIS - Combined DNA Index System i służy do
gromadzenia, przetwarzania i automatycznego porównywania profili DNA.
Największa baza danych funkcjonuje w Wielkiej Brytanii i nazywa się NDAND (UK National
Criminal Intelligence DNA Database)
PREDYKCJA FONOTYPU - prognozowanie, jaki jest wygląd sprawcy na podstawie

pozostawionego przez niego śladu DNA. Innymi słowy jest to tworzenie genetycznego rysopisu
sprawcy.
FAMILIAR SEARCHING
-odnosi się do poszukiwania profilu DNA zgodnego z tym zabezpieczonym w śladzie znalezionym
na miejscu zdarzenia i polega na badaniu profili z bazy podobnych do zabezpieczonego, jednak
niewykazujących pełnej zgodności.
-metoda ta stosowana jest w Wielkiej Brytanii i USA
METODY TOKSYKOLOGII SĄDOWEJ

-nauka o truciznach, zajmuje się badaniem związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy
obecnością czynnika toksycznego, a spowodowanym przez niego efektem toksycznym. Powstała
w XIXw. Za jej prekursora uważa się Bonaventure Orfilę, francuskiego lekrza i chemika, który w
1813r. ogłosił pracę pt.: „Podręcznik toksykologii ogólnej.”
-toksykologia zajmuje się badaniem i wykrywaniem trucizn, do najpopularniejszych należą:
arszenik, cyjanek, strychnina.
-toksykologia sądowa - zajmuje się opiniowaniem dla organów wymiaru ścigania i wymiaru
sprawiedliwości w sprawach, w których działania trucizny spowodowało relewantne skutki np.
śmierć lub uszkodzenie ciała.
61
EWA MATRAS SKRYPT
-trucizna - substancja wprowadzona do ustroju człowieka, zwykle w małej ilości, prowadząca do
rozstroju zdrowia lub śmierci
-ksenobiotyk - każda substancja obca mogąca być trucizną
Rodzaje zatruć:
-ostre - charakteryzują się szybkim wystąpieniem zmian w organizmie człowieka i mogą

prowadzić do śmierci w krótkim czasie.
-podostre - o mniej gwałtownych zmianach w organizmie
-przewlekłe - zachodzą w wyniku działań niskich dawek trucizny przez dłuższy czas
Klasyfikacja trucizn:
Trucizny lotne Trucizny organiczne Trucizny nieorganiczne
-narkotyczne -narkotyki i środki -kwasy i zasady

psychotropowe
-duszące chemicznie -pestycydy -metale ciężkie
ce fizycznie -leki
Badane w Zakładzie Medycy Sądowej UJ w Krakowie zatrucia były spowodowane:

-alkoholem (65%)
-tlenkiem węgla (15%)
-lekami (15%)
-pozostałe (5%)
Toksyczność substancji zależy od:

-dawki
-drogi wprowadzenia
-częstości podawania
-czasu narażenia
Toksyczność ostrą substancji określa się na podstawie badań na zwierzętach:

-średnia dawka śmiertelna - podana jednorazowo powoduje 50% śmierć użytych do tego w
doświadczeniu zwierząt
-dawka śmiertelna - powoduje w 100% śmierć użytych do doświadczenia zwierząt
Podczas działania kilku substancji na organizm człowieka może wystąpić zjawisko:

-synergizmu - wzajemnego spotęgowania ich działania
a) sygnergizmu addycyjnego - będącego sumowaniem się oddziaływań poszczególnych
składników na organizm
d) synergizmu hiperaddycyjnego - gdy toksyczność składników jest znacząco większa, niż
wynikałoby to z zsumowania ich działań indywidualnych
e) antagonizmu - wzajemnego działania toksycznego przez podane trucizny
62
EWA MATRAS SKRYPT
EKSPERTYZA TOKSYKOLOGICZNA
-ma na celu wykrycie ksenobiotyku w materiale biologicznym
Polega na:
-identyfikacji ksenobiotyku
-wyosobnieniu substancji z materiału biologicznego
-analizy ilościowej wybraną techniczną analityczną
Do badań osób żywych podaje się zasadniczo: krew, mocz i treść żołądkową (wymiociny), włosy,
ślinę.
Przy sekcji zwłok: krew, mocz, żółć i ciałko szkliste oka. Można także pobrać narządy wewnętrzne.
Podczas sekcji białej, czyli sekcji zwłok o ujemnym wyniku (podczas sekcji nie zostają
stwierdzone obrażenia ani zmiany chorobowe, które tłumaczyłyby przyczynę zgonu) powstaje
wskazanie do wykonania badań toksykologicznych.
Metody toksykologiczne mogą być stosowane do badań tzw. przesiewowych, które mają na celu
identyfikację szerokiego spektrum substancji w określonym charakterze chemicznym. Zazwyczaj
są skierowane na potwierdzenie obecności:
-alkoholi
-narkotyków
-substancji kwaśnych i obojętnych
-substancji zasadowych
Do specyficznych metod analitycznych zalicza się:

-chromatografię gazową
-spektrofotometrie w podczerwieni
-spektrometrię w zakresie światła nadfioletowego i widzialnego
Najczęstsze błędy ekspertyzy toksykologicznej:

-ulotnienie się lub rozkład substancji przed badaniem toksykologicznym
-brak wiedzy o niespecyficzności zastosowanej techniki analitycznej
-pobierania conajmniej dwóch narządów do badań i zastosowanie co najmniej dwóch technik
analitycznych
-niewłaściwa interpretacja procesu analizy
-kontaminacja
TOKSYKOLOGIA ALKOHOLU ETYLOWEGO
-alkohol etylowy, czyli etanol to trucizna, która działa na ośrodkowy ukłąd nerwowy.
Intensywność działania zależy od:
-rodzaju alkoholu i jego mocy
-ilości stężenia konsumowanego alkoholu
-czasu picia i sposobu konsumpcji
-tolerancji indywidualnej
Rodzaje zatruć alkoholem:

-lekkie (0,5 promila - 1,5 promila)
-umiarkowane (1,5 promila-3 promili)
-ciężkie (powyżej 3 promili)
Fazy przemiany alkoholu w organizmie człowieka

63
EWA MATRAS SKRYPT
1. Wchłaniania
2. Wyrównania stężenia - proces dystrybucji/rozmieszczenia alkoholu w organizmie
3. Eliminacji - metabolizm etanolu
Stan po spożyciu alkoholu: we krwi: od 0,2 promila do 0,5 promila, w wydychanym powietrzu:
od 0,1 mg do 0,25 mg.
Stan nietrzeźwości: we krwi: powyżej 0,5 promila, w wydychanym powietrzu: powyżej 0,25 mg
Pomiary zawartości alkoholu:

-działając na podstawie pomiaru spektrofotometrycznego w podczerwieni
-na zasadzie elektrodowego utleniania alkoholu (po pierwszym badaniu, należy odczekać 15
minut i dokonać następnego)
-w próbie krwi
Rozpoznanie zatruciem alkoholu etylowego opiera się na:

-stwierdzonych objawach klinicznych
-analizie okoliczności zdarzenia
-wynikach analizy poziomu alkoholu we krwi lub wydychanym powietrzu
Metody analiz płynów ustrojowych na zawartość alkoholu:

-metoda chromatografii gazowej
-metoda enzymatyczna
Nazewnictwo:
-alkohol konsumpcyjny - konsumowany z napojów alkoholowych lub produktów spożywczych
-alkohol fizjologiczny - alkohol, który występuje normalnie w organizmie, w wyniku zachodzących
procesów metabolicznych
-alkohol endogenny - który powstaje pośmiertnie w wyniku fermentacji cukrów we krwi
-alkohol zalegający - który pojawia się bezpośrednio po konsumpcji alkoholu w jamie ustnej
METODY FIZYKOCHEMII KRYMINALISTYCZNEJ

-wykorzystywanie metod chemicznych i innych nauk w badaniach materiałów będących
przedmiotem postępowania karnego.
Fizykochemia zajmuję się badaniem:

-śladów
-mikrośladów
Metody fizykochemiczne mogą być wykorzystane do wykrycia:

-posiadania substancji odurzających
-psychotropowych
-dokonywania fałszerstwa przedmiotów
Ślady do badań fizykochemicznych:

-naskórek
-tkanki
-okruchy tworzywa sztucznego
-gleba
-włokna
64
EWA MATRAS SKRYPT
-pył
-plamy tłuste
Metody fizykochemiczne:
-mikroskopowe - znaczne powiększenie obserwowanych powierzchni poprzez zastosowanie

optyki
-spektroskopowe - badanie zjawisk emisji i absorpcji promieniowania elektromagnetycznego
odziaływującego z materiałem
-chromatograficzne - rozdzielanie składników jednorodnych mieszanin w wyniku różnego ich
podziału między fazę ruchomą i nieruchomą
BADANIA TYPOWYCH ŚLADÓW:
ŚLADY POWŁOK LAKIEROWANYCH
Lakiery składają się z :
-substancji błonotwórczych, czyli spoiwa

-substancji barwiących
-wypłeniaczy
-środków pomocniczych
-rozpuszczalników
Badania drobin lakieru:

-badania wstępne - ustalenie barwy zewnętrznej, mikroskopia optyczna
-badania mikroskopowe - ustalenie budowy powłok
-badania składu chemicznego - identyfikacja spoiwa, pigmentów, wypełniaczy
-badania dodatkowe - indentyfikacja dormy krystalicznej pigmentów
-indentyfikacja marki i rocznika pojazdu
PLAMY TŁUSTE
-są najczęściej spotyka na miejscu wypadku drogowego.
-w skład wchodzą mieszaniny węglowodorów oraz dodatki uszlachetniające
OKRUCHY SZKŁA
-są najczęściej spotyka w związku z włamaniami i wypadkami komunikacyjnymi
Metody badania szkła:

-optyczne
-rozkładu gęstości w cieczy gradientowej
-wyznaczenia ciężaru właściwego za pomocą piknometru
-mechanoskopijne
WŁÓKNA
-łatwo są przenoszone pomiędzy osobami lub przedmiotami i mogą stanowić o kontakcie danej
osoby z przedmiotem lub inną osobą.
Do badania włókien wykorzystuje się:

-budowę morfologiczną
65
EWA MATRAS SKRYPT
-spektroskopię w podczerwieni
-spektroskopię w świetle widzialnym
-chromatografię cienkowarstwową
GLEBA
-może być śladem w przypadku kradzieży roślin, zabójstw, gwałtów i kradzieży z włamaniem.
Skład gleby:
-składniki mineralne
-składniki botaniczne
-zanieczyszczenia
Badania przeprowadzane na glebie:

-chemiczne i fizyczne
-biologiczne
-gleboznawcze
-mineralogiczne
ŚLADY CZĄSTEK POSTRZAŁOWYCH GSR

-ślady drobin stałych i materiałów gazowych, po oddaniu strzału z broni palnej jako wynik reakcji
wybuchowych spłonki i ładunku miotającego
Cząstki powystrzałowe GSR (z ang. gunshot residue) mogą m.in:

-świadczyć o użyciu broni palnej
-świadczyć o kontakcie danej osoby z bronią lub przedmiotem
-pozwolić na ocenę przybliżonej odległości oddania strzału
Charakterystyczne cząstki powystrzałowe w śladzie można rozpoznać po obecności:

-PbSbBa (ołów-antymon-bar)
-GdTiZn (gadolin-tytan-cynk)
-GaCuZn (gal-miedź-cynk)
Wartość dowodowa? Wnioski mogą być prawdopodobne, nie kategoryczne.
MECHANOSKOPIA
-mechane - narzędzie, skopeo - oglądać
-dział techniki kryminalistycznej zajmujący się badaniem śladów wskutek wzajemnego
oddziaływania na siebie różnych narzędzi.
Narzędzie w mechanoskopii rozumiane jest szeroko, narzędziem będzie więc kamień, czy gałąź.
Tylko w Polsce i Czechach występuje jako osobny dział kryminalistyki.
Cel mechanoskopii:
-identyfikacja narzędzi i innych przedmiotów na podstawie pozostawionych przez nie śladów
-ustalanie mechanizmu powstania śladów
-ustalanie sposób otwarcia i określanie uszkodzeń mechanicznych urządzeń zamykających
-ustalanie autentyczności plomb i plombownic
66
EWA MATRAS SKRYPT
-ustalanie mechanizmu rozbicia szyb
Można wnioskować w oparciu o mechanoskopie:

-o rodzaju użytych narzędzi
-o sposobie ich użycia
-o tym czy przestępstwo zostało upozorowane
-modus operandi sprawcy
BADANIA IDENTYFIKACYJNE NARZĘDZI
-ślady zniekształceń podłoża - takie, które powstały w miejscu bezpośredniego kontaktu z

określonym narzędziem. Mogą być: a) statyczne - wynikające z zagłębiania się w podłoże, b)
dynamiczne - wynikające z zagłębiania i przemieszczania się powierzchni
-ślady mechanicznych odkształceń podłoża - powstają w wyniku działania wypadkowej dwóch
lub więcej sił
Badania śladów narzędzi obejmują:

-oględziny wstępne śladów i narzędzi
-wykonanie śladów podobnych narzędziem porównawczym
-porównanie śladów podobnych ze śladami dowodowymi
-przyrządy pomiarowe
-narzędzia warsztatowe
Podział narzędzi:
- jednostrzałowe - noże, siekiery, brzytwy, ślad: otarcie w kształcie klina

- dwuostrzowe - obcęgi, szczypce, nożyce, ślad: otwarcia na dwóch stronach podłoża
- skrawające - noże tokarskie, dłuta, wiertła, pilniki, ślad: linia cięcia, rysy
- dwu i wielo szczękowe - szczypce, klucze, imadła, ślad: ześlizgi i wgniecenia na dwóch
powierzchniach podłoża
- plombownice - ślad: oznaczenie identyfikacyjne
- tępe - pałki, pręty zbrojeniowe, wgniecenia, ześlizgi nieograniczone żadną krawędzią
- tępo-krawędziaste - młotki, łomy, deski, śrubokręty, ślad: wgniecnia, ześlizgi ograniczone co
najmniej jedną krawędzią
- przedmioty i płaszczyzny stałe - wgniecenia, ześlizgi
Metody ujawniania i zabezpieczania śladów narzędzi:

Ujawnianie: brak
Zabezpieczanie: wykonanie fotografii, cały ślad wraz z podłożem, wycięcie śladu, odwzorowanie
BADANIA NA CAŁOŚĆ
-obejmują porównania części przedmiotów zabezpieczonych na miejscu zdarzenia z innymi
częściami przedmiotów zabezpieczonymi jako materiał porównawczy.
Badania obejmują:
-kawałki szkła
-odłamki lakierów
-kawałki drewna
67
EWA MATRAS SKRYPT
-odłamki uzębienia piłek do cięcia metali
BADANIA ROZBITYCH SZYB:

-mają na celu określenie kierunku i zwrotu siły oraz sposobu stłuczenia lub uszkodzenia szyb.
Na powstające ślady mają wpływ:

-rodzaj użytego do rozbicia narzędzia
-siła i kierunek uderzenia
-kolejność powstania pęknięć
-rodzaj szyby
W badaniach bierze się pod uwagę:

-pęknięcia promieniste - proste linie rozchodzące się od miejsca uderzania, ich obecność przy
braku obecności innych pęknięć świadczy o małej sile uderzenia
-pęknięcia koncentryczne - w postaci okręgów dookoła miejsca uderzenia, które łączą się z
pęknięciami promienistymi
-otwór - kształt stożka
-fale - ślady na bocznych powierzchniach fragmentów szyb
BADANIA OZNACZEŃ IDENTYFIKACYJNYCH:

-ma je wiele produktów, świadczą o ich typie, producencie itd.
Badania mechanoskopijne oznaczeń identyfikacyjnych mają na celu:

-potwierdzenie autentyczności lub wykazanie słafszowania oznaczenia
-stwierdzenie zamazania oznaczenia i jego ewentualne odczytanie
Przedmiotem badań mogą być:

-amunicja i broń palna
-towary luksusowe
-pojazdy
-maszyny
-urządzenia
BADANIA MECHANOSKOPIJNE ZDARZEŃ DROGOWYCH
-badania obuwia ofiar

-badania uszkodzeń opon samochodowych
-badania żarówek samochodowych
METODY BADANIA BRONI PALNEJ I AMUNICJI:
Do kategorii broni palnej zaliczamy według art.4 ustawy o broni i amunicji:
-broń bojową
-broń myśliwską
-broń gazową
-broń alarmową
-broń sygnałową
-broń pneumatyczną
-miotacze gazu obezwładniającego
68
EWA MATRAS SKRYPT
-narzędzia i urządzenia, których używanie może zagrażać życiu lub zdrowiu tj. broń białą w
postaci kastetów i nunczaków, pałek, ostrzy
Art. 7 ustawy o broni i amunicji definiuje broń jako: każdą przenośną broń lufową, która miota,
jest przeznaczona do miotania lub może być przystosowana do miotania jednego lub
większej ilości pocisków lub substancji działania materiału miotającego.
Bronią palną NIE SĄ według ustawy:

-przedmioty, które mają lufę, ale nie są przenośne (działa)
-przedmioty, które są przenośne, ale nie mają lufy (granatniki)
Amunicja - naboje przeznaczone do strzelania z broni palnej.
Budowa broni palnej:
Budowa pocisku:
69
EWA MATRAS SKRYPT
KLASYFIKACJA BRONI PALNEJ:

Z uwagi na rodzaj miotanej substancji z lufy można sklasyfikować ją na:
-typową - produkcji fabrycznej, seryjnej

-nietypową - przerabianą np. w wyniku przycięcia lufy, samodziałową - wykonanym domowym
sposobem
-gazową - w której miotane są ładunki gazowe
Według budowy długości lufy:

-krótką - rewolwery i pistolety
-krótko-średnią - małe pistolety maszynowe
-średnią - pistolety maszynowe
-długą - karabinki, karabiny, strzelby
Ze względu na sposób wykonania, faz cyklu pracy broni:
-automatyczna - kolejne fazy cyklu broni są wykonywane bez użycia energii strzelca
1)samopowtarzalna - mechanizm spustowy umożliwia prowadzenie tylko ognia pojedynczego
2) samoczynna - mechanizm spustowy umożliwia prowadzenie wyłącznie ognia ciągłego
3) samoczynno-samopowtarzalna - możliwe prowadzenie ognia pojedynczego albo serii
-nieautomatyczna - wszystkie czynności cyklu pracy broni są wykonywane ręcznie przez strzelca
1) jednostrzałowa - po każdym strzale należy ręcznie usunąć nabój i wprowadzić kolejny
26) powtarzalna - umożliwia prowadzenie ognia pojedynczego, po każdym strzale należy
usunąć łuskę i ręcznie ruchem zamka wprowadzić kolejny nabój z pojemnika z nabojami.
Uwzględniając podział ze wględu na budowę lufy dzieli broń na:

-z lufą gładką
-z lufą gwintowaną, a więc w której znajduję się gwint nadający pociskowi rotację, przez co broń
ma większą precyzję i zasięg
Kaliber - podstawowy parametr broni palnej
Definicje kalibru w zależności od typu broni palnej:

-broń z lufą gwintowaną - średnica lufy mierzona od pola do pola
-broń z lufą gładką - średnica lufy
Różnice w budowie i ogólnych cechach pistoletu i rewolweru:

Pistolet Rewolwer
typ broni ze względu na długość krótka krótka

lufy
70
EWA MATRAS SKRYPT
Pistolet Rewolwer
typ broni ze względu na sposób automatyczna samopowtarzalna nieautomatyczna powtarzalna

wykonania faz cyklu broni
zasobnik nabojów magazynek bębenek
sposób wyrzucania łuski łuska wyrzucana na zewnątrz łuska pozostaje po wystrzale w

przez okienko bębenku
ogólne cechy większa prędkość wylotowa i większa niezawodność

zasięg broni większa szybkość oddania
większa szybkostrzelność pierwszego strzału
większa pojemność magazynka lepsza kontrola amunicji
mniejsze rozmiary
BADANIA KRYMINALISTYCZNE ŚLADÓW POZOSTAWIONYCH PODCZAS UŻYCIA BRONI

PALNEJ obejmują:
-identyfikacje broni
-określenie odległości i kierunku strzału
-określenie miejsca oddania strzału
-inne kwestie
Możliwość identyfikacji broni na podstawie śladów na pocisku i łusce:
1) Broń z lufą gwintowaną

-na podstawie śladów gwintu
-możliwość określenia rodzaju gwintu, kalibru, wymiaru, egzemplarza broni
2) Broń z lufą gładkolufową

-brak śladów gwintu
-identyfikacja grupowa - możliwość określenia amunicji, rodzaju amunicji, kalibru, identyfikacja
indywidualna-niemożliwa
3) Pistolet
-na podstawie śladów na łusce, które mogą pochodzić od: podajnika, dolnej części trzonu
zamkowego,wyrzutnika, okienka itd.
4) Rewolwer
-na podstawie śladów na łusce, które mogą pochodzić od komory nabojowej
Określanie odległości i kierunku strzału - bierze się pod uwagę:

-ślady na broni
-ślady na elementach broni
-położenie pocisku lub śladów po pocisku
-położenie łuski na ziemi
Ślady na ostrzelanej powierzchni obejmują:

-efekt działania pocisku w obiekcie
71
EWA MATRAS SKRYPT
-tzw. rąbek zabrudzenia - tworzy się wokół otworu wlotowego w wyniku osadzania się sadzy i
innych substancji niesionych przez pocisk.
-rąbek kontuzyjny naskórka - jest widoczny w przypadku ran postrzałowych na ciele człowieka
wokół rąbka zabrudzenia.
-rozdarcie wlotowe powierzchni ostrzelanej - spowodowane gazami prochowymi opuszczającymi
lufę pod wielkim ciśnieniem
-osmalenie - tworzą produkty rozkładu spłonki
-drobiny niespalonego prochu - mogą pojawić się na ostrzelanej powierzchni przy oddaniu strzału
z dalszej odległości niż w przypadku osmalenia
-opalenie - w postaci zżółknięcia lub zbrązowienia, które jest efektem oddziaływania wysokiej
temperatury gazów prochowych i wysokim ciśnieniem ich strumienia.
Rany postrzałowe można dzielić na:

-przestrzały - gdy pocisk przenika przez ciało na wylot
-postrzały ślepe - gdy pocisk utkwi w kanale postrzałowym
-powodujące zator - gdy pocisk dostaje się do światła naczynia krwionośnego i wędruje z
prądem krwi zatykając naczynie
Identyfikacje osoby strzelającej można dokonać na podstawie:

-odcisków palców na broni
-mikrośladów
-śladów metali
METODY BADANIA DOKUMENTÓW I PISMA RĘCZNEGO
Dokument - każdy przedmiot lub inny nośnik informacji, z którym związane jest określone prawo
W znaczeniu kryminalistycznym: każdy przedmiot zawierający treść utrwaloną różnymi metodami
Funkcje dokumentów:
-dowód popełnienia przestępstwa
-obiekt przestępstwa
-środek maskowania, ukrycia faktu popełnienia przestępstwa
-narzędzie przestępstwa
Klasyfikacja dokumentów:
-według techniki zapisu: pisemne - ręczne, maszynowe; foniczne;komputerowe;fotografie
-według techniki odtwarzania: graficzne, graficzne utajone, dekodowanie mechaniczne,
dekodowanie komputerowe
-według wykonawczy - oryginalne, wtórne
-według autentyczności - autentyczne, słafszowane - przerobione, podrobione
-według rodzaju formy: standaryzowane, jednostkowe
-według zakresu formy: niewymagające dla wprowadzenia żadnych uzupełnień, wymagające dla
wprowadzenia uzupełnień
Przerobienie - wprowadzenie zmian w oryginalnym dokumencie

Podrobienie - sporządzenie całego dokumentu według określonego wzorca, może zostać
dokonane poprzez naśladownictwo i odwzorowanie techniczne.
Badania pismoznawcze:
72
EWA MATRAS SKRYPT
-identyfikacja osób na podstawie pisma ręcznego
-badanie identyfikacyjne podpisów
-wnioskowanie o cechach osobowości
Badania techniczne:
-ustalenie autentyczności dokumentu
-identyfikacja grupowa i indywidualna urządzeń drukujących
-badanie dokumentów zniszczonych
-ujawnienie symptomów dodania znaków graficznych
-opiniowanie dokumentów publicznych wprowadzających do obiegu
BADANIA PISMOZNAWCZE DOKUMENTÓW SPORZĄDZONYCH PISMEM RĘCZNYM
Cel:
-ustalenie autorstwa i wykonawcy dokumenty
Badanie pismoznawcze należy odróżnić od grafologii - metody zajmującej się badaniem cech
pisma i określeniem na ich podstawie właściwości psychicznych i osobowościowych piszącego.
Personalizacja pisma decyduje o jego indywidualności, która zależy od:

-budowy anatomicznej
-koordynacji wzrokowo-ruchowej
-właściwości psychicznych
-preferencji estetycznych
Przyczyny fluktuacji w piśmie osobniczym:

-naturalna zmienność
-zmiany związane z wiekiem
-zmiany związane z wykonywanym zawodem
-rodzaj podłoża
-pozycja pisarska
-oświetlenie
-temperatura otoczenia
Maskowanie - zamierzona zmiana graficznych cech pisma, dokonywana w celu uniemożliwienia

identyfikacji jego wykonawcy
Naśladownictwo - celowe naśladowanie cudzego grafizmu
a) niewolnicze - powolne pisanie poszczególnych liter przy stałej obserwacji wzorca
f) swobodne - płynne i pewne pisanie, po wcześniejszym opanowaniu przez fałszerza cudzego
grafizmu.
Cechy pisma ręcznego:

-treściowe - materialna zawartośc pisma, motywacja autora
-językowe - słownictwo, regionalizmy, styl, błędy
-graficzne - klasa pisma, czytelność, impuls, nacisk, płynność linii
Metody badań pisma:

-kaligraficzna - porównywanie kształtu liter z wzorcem
-grafometryczna E. Locarda- pomiary wybranych cech pisma i jego elementów
73
EWA MATRAS SKRYPT
-grafometryczna Langenbrucha - wykreślanie na badanym fragmencie pisma wpisanym w figury
geometryczne układu linii i pomiarze ich proporcji
-grafologiczna C.Lombrosso - założenie, że w grafiźmie pisma uzewnętrznia się osobowość
piszącego, sporządza się właściwy portret grafologiczny dla porównywanych dokumentów
Materiał porównawczy w badaniach pisma ręcznego dzielimy na:
-bezwpływowy - w postaci istniejących dokumentów

-wpływowy - w postaci pisma specjalnie wytworzonego na potrzeby badań pismoznawczych
-adekwatnym czasowo
-adekwatnym formalnie i treściowo
Pismo ręczne bada się w etapach, w których dokonuje się:
1) Badania formalno-językowch
27) Badania fotografii pisma
28) Badania grafizmu pisma
29) Badania cech poszczególnych liter
30) Badania treści pisma
31) Opracowania wniosków końcowych
Etapy badań technicznych dokumentów:

1) Wstępne oględziny dokumentu - obserwacja dokumentu przeprowadzana z wykorzystaniem
różnego rodzaju światła widzialnego
32) Badania szczegółowe - badania papieru, środków kryjących, analiza linii
33) Badania dodatkowe - analiza i odczyt pisma wgłębionego, weryfikacja zabezpieczeń
specjalnych
FONOSKOPIA
-dział techniki kryminalistycznej, które przedmiotem są badania dźwięków utrwalonych na
różnego rodzaju nośnikach
Przedmiot badań: ślady akustyczne - zapisy akustycznych efektów zdarzenia, będącego

przedmiotem postępowania, bądź zdarzeń mających z nim związek, a także mu towarzyszących.
Funkcje śladów akustycznych:

-weryfikacja autentyczności zapisu
-identyfikacja źródła dźwięków
-rekonstrukcja zdarzenia
Zapis dźwiękowy ma funkcje:

-może stanowić dowód przestępstwa
-może dokumentować czynność procesową
-może stanowić dokumentacje zdarzenia
Rodzaje nośników:
-magnetyczne - magnetofonowe taśmy kasetowe typu compact, taśmy kasetowe do
magnetofonów
-cyfrowe - dyskietki magnetyczne, dyski magnetyczne stałe, taśmy magnetyczne
Zakres badań fonoskopijnych:
74
EWA MATRAS SKRYPT
-kompleksowe badanie nośnika pod kątem ujawnienia śladów mechanoskopijnych,
daktyloskopijnych itd
-zbadanie autentyczności zapisu
-wykonanie kopii dostarczonego zapisu
-ustalenie parametrów technicznych
EKSPERTYZA FONOSKOPIJNA:
Cel: identyfikacja osób

Definicje autentyczności zapisu:
-zapis analogowy - oryginalny i ciągły
-zapis cyfrowy - powstały równocześnie z trwaniem rejestrowanego zdarzenia akustycznego
Metody badań fonoskopijnych:

-analiza spektralna
-metoda odsłuchowa
-metoda pomiarowo-językowa
-analiza komputerowa zapisu głosu
W Polsce stosuje się metodę językowo-pomiarową.
W badaniach fonoskopijnych wykorzystuje się wiele cech identyfikacyjnych jak:

-lingwistyczne
-fonologiczne
-psychololingwistyczne
-patolingwistyczne
Możliwa jest kategoryczna identyfikacja osoby. Wartość diagnostyczna zależna od konkretnej

sprawy i dyspozycji.
TRASEOLOGIA
-odrębny dział kryminalistyki obejmujący badanie śladów przemieszczania się na konkretnym
podłożu ludzi i zwierząt, a także środków transportu lub innych przedmiotów
Ślady te dzielą się na:

-wgłębione- będące odwzorowaniem przedmiotu w miękkim podłożu
-powierzchniowe - pozostawiane na podłożach twardych
-pozostawiane na ludzkiej skórze
Cel badań traseologicznych:

-identyfikacja człowieka, obuwia lub pojazdów
-rekonstrukcja przebiegu zdarzenia
-pomocne w określeniu modus operandi
BADANIA ŚLADÓW STÓP I OBUWIA
Cechy śladu:
długość i szerokość śladu, siła nacisku, cechy szczególne stopy, obuwia
Ichnogram - ścieżka chodu, na podstawie której można zidentyfikować:

-kierunek chodu
-linie chodu
75
EWA MATRAS SKRYPT
-długość kroku
-szerokość kroku
-kąt kroku
-linie stopy
-płeć i wiek
-utykanie, kulenie itd.
Ujawnianie śladu:
-wzrokowe
W przypadku pozornie niewidocznych: użycie ultrafioletu, lub proszku daktyloskopijnego
Cechy grupowe śladu:

-typ obuwia, długość, szerokość
Cechy indywidualne ślady:
-anomalie - korki, gwoździe
-ewolucja cech indywidualnych obuwia
BADANIE ŚLADÓW POJAZDÓW KOŁOWYCH
Cechy grupowe:
-rozstał kół
-typ opony
-szerokość opony
-wzór bieżnika
Cechy indywidualne:
-specyficzne zużycia opony
-uszkodzenia opony lub układu jezdznego
-naprawy
OSMOLOGIA
-osme - zapach, logos - nauka.
-dział techniki kryminalistycznej,którego przedmiotem są badania polegające na wykrywaniu,
zabezpieczaniu i analizowaniu do celów identyfikacyjnych śladu zapachowego człowieka
Zapach - wrażenie zmysłowe wywołane przez pobudzenie receptorów węchowych molekułami

zapachowymi.
Zapach posiada cechy: 3XN

-nieusuwalność
-niepowtarzalność
-niezmienność
w zapachu wyróżnia się trzy poziomy:
-pierwotny - jego prekursorem jest wydzielina gruczołów łojowych, której skład jest
uwarunkowany genetycznie.
-wtórny - decyduje o nim rodzaj diety, stan zdrowia, spożywanie leków, używki
-dodatkowy - zależny od wpływu otoczenia, w którym człowiek przebywa, miejsca wykonywanej
pracy, zapachu środków do prania odzieży itd
76
EWA MATRAS SKRYPT
Wpływ na powstanie śladu zapachowego:

-stan higieny
-charakter podłoża
-właściwości środowiska
-stan emocjonalny
-długotrwałość kontaktu
Ślady zapachowe pełnią funkcje:

-identyfikacyjne
-rekonstrukcyjne
Ślady zapachowe wykorzystujemy do:

-ustalenia drogi dojścia sprawcy do pokrzywdzonego
-ustalenia osób, które miały kontakt z danym miejscem
-odszukania pokrzywdzonego
-odszukania ukrytych zwłok

-odszukania sprawcy
ZABEZPIECZANIE ŚLADÓW ZAPACHOWYCH
Ślady osmologiczne powinny być zabezpieczane z użyciem specjalnych sprzętów m.in:

-wyjałowionej pęsety metalowej, lub szczypc metalowych ze stali nierdzewnej
-fabrycznie nowej folii aluminowej - spożywczej
-wyjałowionych słoików z zakrętką typu Twist
-spryskiwacza z wodą destylowaną
-rękawiczki jednorazowe z lateksu
-fabrycznie nowych tamponów (pochłaniaczy) zapachowych
Ślady osmologiczne zabezpiecza się bez ich ujawnienia, w pierwszej kolejności, przed innymi
śladami. Zabezpiecza się je przez umieszczenie w opakowaniach szklano-metalowych
zawierających zapach pobrany z danego miejsca. Ślady krwawe do badań osmologicznych
zabezpiecza się w formie wysuszonych zeskrobin, które umieszcza się w słoiku - następnie taki
ślad nawilża się wodą destylowaną i pobiera na tampony.
ZABEZPIECZENIE PROCESOWE
-opis śladu w protokole oględzin
-udokumentowanie techniczne śladu, poprzez oznaczenie numerem, wykonanie fotografii
podłoża,z którego ślad się zabezpiecza oraz uzupełnienie metryczki i przymocowanie jej do słoika
w sposób trwały
POBIERANIE MATERIAŁU PORÓWNAWCZEGO:

-oskarżony lub podejrzany mają obowiązek poddać się procedurze pobierania próbek zapachu
ASPEKTY TECHNICZNE
-Pobieranie powinno być przeprowadzone w pomieszczeniu zamkniętym, wolnym od zapachów
silnych i obcych
-Próbkę zapachu pobiera się na tampony z uprzednio umytych dłoni, bądź innych części ciała.
-Osoba od której pobiera się zapach powinna ugniatać i przekładać tampony z jednej dłoni do
drugiej przez 15 minut. Następnie tampony umieszcza się w słoiku, który szczelnie się zakręca.
77
EWA MATRAS SKRYPT
PRZEPROWADZENIE BADAŃ OSMOLOGICZNYCH

-Badania przeprowadza się w pracowni spełniającej wymagania środowiskowe
-Identyfikacja śladu przeprowadzana jest w ciągu selekcyjnym składającym się z minimum 5
stanowisk w szeregu, lub w okręgu składającym się z 10 stanowisk
-Ciąg selekcyjny składa się z właściwego materiału badanego oraz materiału uzupełniającego,
dodatkowo materiału zapachowego pobranego od osób niezwiązanych ze zdarzeniem
-Osoby znajdujące się w czasie rozpoznawania przez psa w zasięgu jego zmysłów nie mogą znać
miejsca usytuowanego śladu porównawczego - efekt mądrego Hansa (efekt Rosenthala), czyli
nieświadomego, niewerbalnego wpływu na wskazanie psa.
-Identyfikacje osmologiczną przeprowadza się w oparciu o dwa cykle badawcze - każdy z
użyciem innego psa z aktualnym atestem
PRÓBY KONTROLNE:
-Ich celem jest:
-sprawdzenie prawidłowego dobrania próbek użytych do budowy ciągu selekcyjnego
-wykluczenie możliwości wystąpienia w ciągu selekcyjnym zapachów zaburzających pracę psa
-przeprowadza się conajmniej 2 próby w układzie kontroli pozytywnej, w której materiał kontrolny
znajduje się w ciągu selekcyjnym i jedną próbę w układzie kontroli negatywnej, w której materiału
kontrolnego nie ma w ciągu
WŁAŚCIWE PRÓBY IDENTYFIKACYJNE:

-w przypadku istnienia zgodności zapachowej przeprowadza się conajmniej 3 próby właściwe
-w przypadku braku wskazania przez psa zgodności zapachowej w 2 próbach właściwych -
badanie kończy się wykonaniem dodatkowej próby kontrolnej w układzie kontroli pozytywnej
OCENA WYNIKÓW EKSPERTYZY OSMOLOGICZNEJ

należy brać pod uwagę:
-niezależnośc prób
-kwalifikacje eksperta
-atest psa
-wykluczenie sugestii
-ilość zabezpieczonych śladów zapachowych
-faktyczne zabezpieczenie śladu zapachowego
-właściwy dobór materiału uzupełniającego
-liczbę przeprowadzonych prób
WARTOŚĆ DIAGNOSTYCZNA:
-metoda „umiarkowanego sukcesu”
INSTRUMENTALNE METODY BADANIA REAKCJI PSYCHOFIZYCZNYCH
-ślady pamięciowe i emocjonalne są pozostałością uczestnictwa w zdarzeniu

-badanie śladów emocjonalnych skorelowanych ze śladami pamięciowymi polega na badaniu
zmian fizjologicznych towarzyszących stanom emocjonalnym
Metody instrumentalne:
-wariografia - zmiany w pracy układu oddechowego, układu krążenia
-elektroencefalografia - zmiany aktywności mózgu
-funkcjonalny rezonans magnetyczny - zmiany aktywności mózgu
-termowizja - zmiana temperatury twarzy
78
EWA MATRAS SKRYPT
-okulografia - ruchy gałek ocznych
-analiza głosu - barwa dźwięku, intonacja głosu
-system kodowania ruchów twarzy - mikroekspresje ruchów twarzy
DOPUSZCZALNOŚĆ PRAWNA METOD BADANIA REAKCJI PSYCHOFIZYCZNYCH
-zabronione podczas przesłuchania, a wyjaśnienia oraz zeznania składane wbrew tego zakazowi
nie mogą stanowić dowodu
-dozwolone w ramach ekspertyzy za zgodą osoby badanej - oświadczenie złożone przed biegłym
-dozwolone podczas „trałowania” - w ramach badań prowadzonych za zgodą osoby badanej
przez biegłego, w celu ograniczenia kręgu osób podejrzanych lub ustalenia wartości dowodowej
ujawnionych śladów
EKSPERTYZA WARIOGRAFICZNA
-badanie korelacji śladów pamięciowych z emocjonalnymi
-wariograf - wykrywacz kłamstw
-wariograf mierzy następujące procesy fizjologiczne: zmiany w pracy układu oddechowego
tj.głębokość i częstotliwość oddechu piersiowego i brzusznego przez pneumograf, zmiany w
układzie krążenia w postaci ciśnienia krwi i tętna przez kardiograf, reakcje skórno-galawiczną GSR
w postaci elektrycznej zmiany przewodnictw skórnego przez elektrody.
-rejestrowanie polega na ujawnianiu występowania ewentualnych epizodów zwiększonej
aktywności emocjonalnej podczas działania na osobę badaną bodźcami , które dla sprawcy
powinny mieć istotne subiektywne znaczenie
Rodzaje metodyk prowadzenia badań wariograficznych:
-test pytań porównawczych CQT - zadaje się pytania krytyczne, a więc związane ze
zdarzeniem, obojętne, niezwiązane ze zdarzeniem oraz kontrolne, dotyczące innego kłopotliwego
zdarzenia. Dobrze wykrywają sprawców, charakteryzują się ponadto wyższym poziomem wskazań
fałszywie pozytywnych, a niższym wskazań fałszywie negatywnych.
-test pytań wiedzy winnego GKT - polega na ujawnianie reakcji psychofizjologicznych osoby
badanej w trakcie prezentowanych bodźców związanych ze szczegółami zdarzenia. Zadawane
jest kilka pytań, podczas których każdy dotyczy innego elementu modus operandi sprawcy.
Charakteryzują się znacznie niższym poziomem błędów fałszywie pozytywnych w porównaniu do
metody CQT oraz wyższym poziomem wskazań błędów fałszywie negatywnych w porównaniu do
metody CQT
-test ukrytej informacji CIT
Badania wariograficzne mają znaczenie:

-wykrywcze
-dowodowe
Badania wariograficzne przebiegają w etapach:

1) Wywiadu przedtestowego - proponuje się podczas niego przeprowadzenie badania, informuje
o jego celach, redaguje się pytania stawiane podczas badania właściwego, uzyskuje zgode
osoby na badanie
34) Badania właściwego - w trakcie, którego przeprowadza się testy oraz interpretuje wyniki
Można przeprowadzić ponadto etap przesłuchania po zbadaniu, który ma charakter formalny i
psychologiczny.
WARTOŚĆ DIAGNOSTYCZNA BADANIA WARIOGRAFICZNEGO

79
EWA MATRAS SKRYPT
-jest zależna od zastosowanej metodyki badawczej
METODY BADANIA AKTYWNOŚCI MÓZGU

-elektroencefalografia (EEG) - polega na zarejestrowaniu i analizowaniu zmian potencjału
elektrycznego mózgu. Wynikają one ze zmian aktywności neuronów kory mózgowej i po
odpowiednim wzmocnieniu tworzą zapis fal mózgowych. W USA nosi nazwę „Brain
Fingerprinting”.Podczas badania analizowana jest tzw. wieloaspektowa odpowiedź EEG
odnosząca się do pamięci i kodowania MERMER. Odpowiedź ta składa się z fali P300, a więc
dodatniej fali mózgowej, pojawiającej się od 300 do 800ms po percepcji bodźca oraz
dodatkowych sygnałów negatywnych, które następują później, tj. 800 do 1500ms. Badania
metodą EEG posługują się testami GKT wypracowanymi na potrzeby wariografii. W trakcie testu
bada się reakcję psychofizyczną w postaci fali mózgowej osoby badanej podczas prezentacji
różnych bodźców, w tym bodźców krytycznych, które powinny być zachowane w pamięci
sprawcy.
-funkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI) - metoda obrazowania zmian aktywności

neuronów zachodzących w głębi mózgu. Osobę badaną umieszcza się się w skanerze, w którym
wytworzone jest silne, stałe pole magnetyczne o wysokim natężeniu. Badanie to przeprowadza się
w etapach:
1) skanowania lokalizacyjnego - w którym uzyskuje się szczegółowy obraz struktury mózgu, a na
jego podstawie wybiera się płaszczyzny do badania w kolejnym etapie.
35) skanowanie funkcjonalne - w trakcie którego wykonuje się szybkie skanowanie wybranych
obszarów mózgu, trwające od 2 do 3 sekund. Umożliwiają one rejestrację zmian aktywności
mózgu podczas wykonywania określonego zadania, bądź percepcji bodźców zewnętrznych
przez osobę badaną. Mechanizmem umożliwiającym rejestrację zmian aktywności neuronów
jest miejscowa zmiana poziomu natlenowania krwi i nosi nazwę skrótową BOLD - Blood
Oxygen-Level Dependent). Badania wykazały, że w trakcie kłamania następuje wzrost
aktywności neuronów tylko w pewnych częściach mózgu m.in. w płacie ciemieniowym i korze
przedczołowej. Obszary te nie ulegają aktywacji podczas mówienia prawdy.
Poziom prawidłowych wskazań: 90% wskazań w wykrywaniu osób kłamliwych.
TERMOWIZJA
-zmianom stanów emocjonalnych towarzyszą zmiany w przepływie krwi w układzie mięśniowym,
co objawia się w zmianach temperatury ciała człowieka.
-pomiary temperatury powierzchni można w sposób bezkontaktowy wykonać za pomocą kamery
termowizyjnej, która odbiera promieniowanie podczerwone wysyłane przez każdy obiekt o
temperaturze powyżej od 0K. Zazwyczaj analizowane są obszary około oczodołu oraz
nosa,ponieważ są one łatwo dostępne do badań, bardzo blisko nich znajdują się naczynia
krwionośne oraz ta część twarzy pokryta jest bardzo cienką skórą, która w tym miejscu nie
stanowi znacznej bariery dla ciepła przenoszonego przez płynące krew.
Skuteczność termowizji szacuje się na 87% prawidłowych wskazań.
ANALIZATORY ZMIAN EMOCJONALNYCH W GŁOSIE

-urządzenia rejestrujące i analizujące zmiany emocjonalnie w głosie:
1) Analizator stresu VSA
36) Ewaluator stresu psychologicznego PSE
37) Urządzenie do monitorowania stresu w głosie VSM
-zasada urządzeń opiera się na rejestracji mikromodulacji w niskich częstościach w głosie
METODY NIEKONWENCJONALNE
80
EWA MATRAS SKRYPT
-Hipnoza
Teorie wyjaśniające zjawisko hipnozy koncentrują się wokół stanowisk:
a) transowego - hipnoza to stan zmienionej świadomości, odmienny od stanu czuwania i snu,
wywołany w drodzę specjalnej procesury, tzw. indukcji hipnotycznej, zawierającej sugestie
rozluźnienia, odprężenia itd, przykładem tej teorii jest koncepcja neodysocjacyjna E.R. Hilgarda
g) nietransowego - hipnoza jest rozumiana jako pewna sytuacja społeczna uwarunkowana
kulturowo, jest odgrywaniem pewnej roli, przykłady koncepcji to teoria społeczno-poznawcza
N.P. Spanosa oraz wchodzenia w rolę T.R.Sarbina
h) podatności hipnotycznej - względnie stałą cechę jednostki, wyznaczającą wraz ze zmiennymi
o charakterze sytuacyjnym poziom jej reaktywności na sugestie podawane po indukcji
hipnotycznej
i) hipermnezje hipnotyczną - poprawę przypominania na skutek poddania osoby hipnozie,
wiąże się to z zaangażowaniem w wyobrażenia i fantazję oraz słabienie krytycyzmem.
j) zwiększenie podatności na sugestię w stanie hipnozy
k) niepamięć źródła informacji - polegające na tym, że osoba, która uzyskała informacje o
stanie hipnozy po wyprowadzeniu z jej stanu pamięta uzyskane informacje, ale nie pamięta
okoliczności w jakich je nabyła
l) zwiększenie subiektywnego poczucia pewności co do prawdziwości informacji
uzyskanych w wyniku zastosowania hipnozy
Stosowanie hipnozy jest niedopuszczalne w związku z przesłuchaniem (art.171 par.5 k.p.k.).

Możliwe jest natomiast posłużenie się hipnozą w ramach ekspertyzy biegłego. Może on dzięki tej
metodzie stwierdzić czy i jakie ślady pamięciowe zostały dzięki hipnozie ujawnione.
Stosowanie ekspertyzy hipnologicznej wymaga przestrzegania zasad:

-hipnoza powinna być stosowana przez posiadającego odpowiednie kwalifikacje psychologa lub
psychiatrę
-w pierwszym etapie ekspertyzy należy sformułować elementy, do przypomnienia których
zamierzać będzie seans hipnotyczny
-badanie należy poprzedzić rozmową wstępną na temat hipnozy
-cały przebieg ekspertyzy powinien zostać rejestrowany za pomocą urządzenia rejestrującego
obraz i dźwięk
NARKOANALIZA
-polega na podaniu osobie środków farmakologicznych, potocznie określanych mianem serum
prawdy (skopolamina, evipan, pentothal), w którego rezultacie osoba ta traci kontrole nad swoimi
wypowiedziami, łatwo poddaje się nakazom oraz staje się podatna na sugestię. Stosowanie
narkoanalizy podczas przesłuchania jest zabronione.
JASNOWIDZTWO
-wiedza o właściwościach przedmiotu, osoby lub wydarzeniach bez udziału zmysłów
-wchodzi w zakres parapsychologii
-obok jasnowidztwa parapsychologia obejmuje także: telepatię - znajomość myśli innej osoby
bez jakiegokolwiek kontaktu z nią, prekognicję - zdolność do przewidywania zdarzeń z
przyszłości za pośrednictwem dróg zmysłowych, psychokinezę - oddziaływanie na świat
fizyczny, np. przemieszczanie przedmiotów wyłącznie za pomocą siły umysłu.
Metoda cechuje się brakiem pewności metodologicznej.
RADIESTEZJA/RÓŻDŻKARSTWO/WAHADLARSTWO
81
EWA MATRAS SKRYPT
-wykorzystywana do wykrywania wody lub minerałów, może być stosowana do wykrycia
przedmiotów lub osób
Wartość diagnostyczna: brak naukowych podstaw do stosowania.
KONIEC
82

Kryminalistykaskrypt

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Kryminalistykaskrypt

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kryminalistykaskrypt

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

EWA MATRAS SKRYPT

KRYMINALISTYKA - SKRYPT Z PODRĘCZNIKA „KRYMINALISTYKA”

-Hans Gross (1847-1915)— austriacki sędzia śledczy, profesor i założyciel Instytutu

2. ZARYS HISTORII KRYMINALISTYKI W POLSCE

-1804 r. - powstanie Katedry Medycyny Sądowej w Krakowie

3. PREKURSORZY KRYMINALISTYKI W POLSCE

-technika kryminalistyczna - obejmująca metody, środki i sposoby wykorzystywania różnych nauk

-strategia - dział obejmujący wiedze typu prognostycznego, przewidującą kierunki, metody i

P.L.Kirk (Profesor Kryminalistyki na Uniwersytecie w Kalifornii) - Kryminalistyka to nauka o

Kryminalistyka to nauka interdyscyplinarna, ponieważ w dążeniu do osiągnięć swych celów

- rozpoznawcza - polega na opracowaniu metod i środków służących do uzyskania możliwie

-wykrywcza - związana z wykryciem przedmiotu wykrywania:

Stadia procesu wykrywania:

-funkcja dowodowa - funkcja zapobiegawcza, profilaktyczna, mająca na celu uniemożliwienie

7. NAJWAŻNIEJSZE JEDNOSTKI WYKONUJĄCE BADANIA KRYMINALISTYCZNE W

-Instytut Ekspertyz Sądowych im. Jana Sehna w Krakowie z 1929r.

8. NAJWAŻNIEJSZE JEDNOSTKI WYKONUJĄCE BADANIA KRYMINALISTYCZNE

- PTK Polskie Towarzystwo Kryminalistyczne (1973)

9. CZYNNOŚCI ORGANÓW ŚCIGANIA I WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI

- procesowo-niekryminalistyczne - wykonywanie na podstawie przepisów kpk, mają charakter

10. CZYNNOŚCI ORGANÓW ŚCIGANIA:

1. PODSTAWOWE DEFINICJE KRYMINALISTYCZNE

-sprawca zdarzenia - osoba, która spowodowała zdarzenie

-miejsce przygotowania zdarzenia - miejsce, w którym sprawca podejmuje czynności mające

-miejsce oddalenia się sprawcy po czynie

-miejsce ukrycia przez sprawcę łupu itd.

-ślad kryminalistyczny - zmiany w obiektywnej rzeczywistości, które jako znamiona po

-środek dowodowy - to intelektualne treści stanowiące wiedzę organu procesowego o faktach

-dowód - to rezultat poprawnego rozumowania opartego na środkach dowodowych, osiągnięty w

-ekspertyza - zespół czynności badawczych wymagających wiadomości specjalnych

2. OSOBY W PROCESIE KARNYM I PO ZA NIM

-osoba podejrzewana - organy ścigania są nią zainteresowane, ze względu na możliwy związek

Klasyfikacja śladów kryminalistycznych:

Ryzyko kontaminacji śladu - ryzyko jego zatarcia,przeniesienia na inne podłoże, zanieczyszczenia

-źródła osobowe - np. świadek, pokrzywdzony, podejrzany, biegły

-czynności właściwego organu:

BIEGŁY MOŻE BYĆ OPINIODAWCĄ I KONSULTANTEM.

BIEGŁY - OPINIODAWCA BIEGŁY - KONSULATANT SPECJALISTA

-wykonuje czynności w ramach -nie wykonuje ekspertyzy -nie wykonuje ekspertyzy

6. BŁEDY W KRYMINALISTYCE I POMYŁKI SĄDOWE

Błąd - niezgodność rzeczywistości z jej odbiciem w świadomości człowieka. Może wystąpić w

-nieświadomości - pewne elementy rzeczywistości nie zostały przez człowieka uświadomione.

Pomyłka sądowa obejmuje:

Przyczyna? Błędne rozpoznanie przez świadka.

Inne źródła pomyłek sądowych:

1. WYBRANE KRYMINALISTYCZNE DZIAŁANIA ROZPOZNAWCZO-WYKRYWCZE

-zasada legalizmu - nakłada na organ powołany do ścigania przestępstw obowiązek wszczęcia i

Tadeusz Hanausek dzieli źródła pierwszych informacji na zewnętrzne i wewnętrzne.

Źródła zewnętrzne Źródła wewnętrzne (własne)

Pochodzą od osób, źródeł niezwiązanych z Organizowane przez same organy ścigania na

-Zawiadomienia obowiązkowe - pochodzą od organów, które są prawie zobligowane do

*art. 240 k.k. - zobligowania obywateli do informowaniu o popełnionym przestępstwie

T. Hanausek wyróżnia także:

-Doniesienia jawne - poinformowanie organów podyktowane najczęściej:

DWA RODZAJE ANONIMÓW:

-anonimy przestępcze, których treść wyczerpuje znamiona określonego przestępstwa.

POUFNE, OSOBOWE ŹRÓDŁA INFORMACJI

2. PLANOWANIE POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO