Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t

ibang Uri ng Teksto Tungo sa

Pananaliksik
Mga Uri ng Teksto
Deskriptibo
Kuwarter 3—Modyul 2
Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik
Filipino—Senior High School
Locally-Developed Module
Kuwarter 3- Modyul 2: Mga Uri ng Tekstong Deskriptibo
Unang Edisyon, 2021

Reserbado ang lahat ng karapatan, kasama na ang karapatan sa reproduksiyon at

paggamit sa anumang anyo at paraan maliban kung may nakasulat na pahintulot
mula sa mayhawak ng karapatang-sipi

Inilimbag ng Schools Division Office (SDO) Dagupan City

OIC, Schools Division Superintendent: Aguedo C. Fernandez
OIC, Asst. Schools Division Superintendent: Ma. Criselda G. Ocang

Mga Bumuo ng Modyul para sa Mag-aaral

Manunulat: Herchey E. Suarez

Editors: Veronica C. Tutor,
Enrico Lee E. Suarez
Marian T. Gural
Tagasuri: Arnulfo M. Tirao
Mary Grace B. Napenas
Renato R. Santillan
Reynante R. Carrera
Gemma M. Erfelo
Renata G. Rovillos
Tagalapat: Herchey E. Suarez
Lemuel Dino V. Visperas
Tagapamahala: Maria Linda R. Ventenilla
Edilberto R. Abalos
Gemma M. Erfelo
Renata G. Rovillos
Cherry A. Cayabyab

Department of Education-SDO Dagupan City

Office Address: Burgos Street, Poblacion Oeste, Dagupan City

Telefax: (075) 515-6009
E-mail Address: dagupan.city@deped.gov.ph
 AKLAT
MGA URI NG TEKSTO : DESKRIPTIBO

Dayag, Alma M. at del Rosario, Mary Grace G.PINAGYAMANG

PLUMA:Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t Ibang Teksto Tungo
sa Pananaliksik. Quezon City: Phoenix Publishing House,
Inc.
Marquez, Servillano Jr. T. PINTIG Senior High School: Pagbasa at
Pagsusuri ng Iba’t Ibang Teksto Tungo sa Pananaliksik.
Quezon City: Sibs Publishing House, Inc., 2016
Pacay, Wimor III L. Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t Ibang Teksto
Tungo sa Pananaliksik: K-12 Compliant Worktext for the
Senior High School. Manila: JFS Publishing Services, Inc.,
2016
Ang modyul na ito ay naglalaman ng mga aralin at iba’t
ibang gawaing nakahanay sa kasanayang kailangang malinang sa
iyo bilang isang mag-aaral sa Senior High School.
Sa modyul na ito ay pag-aaralan natin ang Tekstong
Deskriptibo at ang mga katangian nito. Pagkatapos ng ating aralin
ay inaasahang
• Maibahagi mo ang katangian at kalikasan ng iba’t ibang uri ng
tekstong binasa (F11PS-IIIb-91);at

Bago isagawa ang paggamit ng

modyul na ito ang mga sumusunod
ay mahalagang paalala:
1. Sagutin nang may katapatan ang
panimulang pagsusulit.
2. Isagawa ang mga hinihinging
gawain,
3. Sagutan ang lahat ng
pagsasanay.
4. Sagutan ang pangwakas na
pagsusulit.
5. Gumamit ng hiwalay na papel sa
pagsagot sa mga pagsasanay.

20 1
I. Panuto: Suriin kung anong teksto ang mga sumusunod. Isulat
ang D kung ito ay nagpapahayag ukol sa tekstong
Deskriptibo at H naman kung hindi.
15. D

______1. Ito ay nagsasalaysay ng mga pangyayari.

14. H

______2. Madalas gamitin ang mga salitang pang-uri at pang-abay

13. H

sa tekstong ito. 12. D

______3. Maikling kuwento, nobela, parabola at tulang pasalaysay 11. D

ang ilan sa mga halimbawa ng tekstong ito.
10. H
______4. Ito ay may mga elementong tauhan, tagpuan, banghay at
9. H
paksa o tema. II. May iba-ibang paglalarawan
8. H
______5. Ito ay karaniwang bahagi lamang ng iba pang uri ng 5. Obhetibo
teksto.
7. D
4. Subhetibo
______6. Kailangang mailarawang mabuti ang isang mahalagang
6. D
3. Obhetibo
bagay upang halos madama na ng mambabasa ang 5. D
2. Obhetibo
itsura, amoy, bigat, lasa, tunog, at iba pang katangian
4. H
nito. 1. Obhetibo
I. 3. H
______7. Nakatutulong sa pagbibigay deskripsyon ang paggamit
Pangwakas na Pagsusulit
ng tayutay o matatalinghagang pananalita.
2. D
Pangwakas na Pagsusulit
______8. Ito ay naglalahad ng mga totoo at mahahalagang
1. H

impormasyong nakatutulong sa mga mambabasa. May Iba-ibang kasagutan Panimulang Pagsusulit

______9. Naglalahad ito ng mga serye ng hakbang sa paggawa o Gawain #1, #2 at #3 Mga Susing Sagot
pagbuo ng isang bagay.

2 19
 ______10. Layunin nitong mangumbinsi o manghikayat ng
mambabasa.
4. Maglarawan ng isang uri ng pagkain kung saan halos matakam
ang mambabasa dahil sa pagkakalarawan mo sa itsura, amoy, ______11. Hindi lang sapat na mailarawan ang itsura at mga
at lasa nito. detalye patungkol sa tauhan kundi kailangang maging
makatotohanan din ang pagkakalarawan dito..

______12. Maihahalintulad ito sa isang larawang ipininta o iginuhit

. kung saan kapag nakita ito ng iba ay parang nakita na
rin nila ang orihinal na pinagmulan ng larawan.
5. Ilarawan mo ang isang naiibang tauhan sa pamamagitan ng
pagpapakilos sa kanya. Maaaring ilahad kung paano siya ______13. Ito ay may layuning magpaliwanag tungkol sa mga
magsalita, maglakad, tumawa at iba pa. bagay-bagay at/o mga nabubuhay sa mundo.

______14. Kailangang payak ang gamiting mga salita upang mas

madaling sundin ang hakbang sa paggawa ng isang
. bagay.

______15. Makatutulong sa paglalarawan ng damdamin o

emosyon ang paggamit ng diyalogo o iniisip.

18 3
 II. Panuto: Basahin ang panuto sa bawat bilang. Sundin ang
bawat isa upang makasulat ng mga halimbawa ng
Sa naunang modyul ay napag-aralan mo ang tesktong deskriptibo.
tekstong impormatibo bilang isang tekstong naglalahad ng
mga kabatiran at kaalaman batay sa mga totoong datos. 1. Sa halip na sabihing masaya si Len dahil nakapasa siya sa
Nalaman mo rin ang iba pang katangian at kalikasan nito. board exam ay gawin mong mas mabisa ang paglalarawan sa
Iyo ring nabatid na ang tekstong impormatibo ay may apat
damdamin. Bumuo ka ng diyalogo ni Len na nagsasaad ng
na elemento. Mahalaga ang mga elementong ito at hindi
dapat mawala sa tekstong impormatibo. Ang mga nararamdaman niya.
elementong ito ay layunin ng may-akda, pangunahing
ideya, pantulong na kaisipan at mga estilo sa
pagsulat, kagamitan/sangguniang magtatampok sa
mga bagay na binibigyang-diin. Iba-iba rin ang uri ng .
tekstong impormatibong nababasa natin gaya ng
sumusunod: 2. Labis ang pagtatampo ni ken sa kanyang ama dahil
 kasaysayan na naglalahad ng mga totoong pangyayari nakalimutan nito ang kanyang kaarawan. Ilarawan mo ang
damdamin ni Ken sa pamamagitan ng kanyang ginawa na
 pag-uulat pang-impormasyon a
nagpapakita ng labis na pagtatampo.
 Mga tekstong nagpapaliwanag sa mga bagay-bagay.

.
Sa linggong ito ay matututo ka kung paano maglarawan
nang hindi lang basta nagbibigay deskripsyon sa panlabas na 3. Walang patid ang luha ni Bea dahil sa pagkabigo ng kanyang

anyo ng isang bagay o tao. Handa ka na ba? Pag-aralan sa mga unang pag-ibig. May mahal palang iba ang taong

susunod na pahina! pinakamamahal niya. Gumamit ng tayutay o matatalinghagang

pananalitang maglalarawan sa damdamin o emosyon ni Bea.

4 17
pangangatawan ay siya namang liksi ng isipan. Isa siya sa
pangunahing miyembro ng debate club, laging nangunguna sa
klase, at editor-in-chief ng kanilang pahayagang pampaaralan.
____________4. Sa gulang na dalawampu ay maaaninag sa
binata ang kasipagan dahil sa matipunong pangangatawan at
magaspang na palad na pinanday ng kahirapan. Marami-rami na
ring trabahong nasubukan si Donato subalit dahil hindi tapos sa
pag-aaral ay karaniwang casual lang ang kanyang napapasukan.
Minsan na rin siyang nagging kantero sa konstruksiyon, waiter sa
isang malaking restoran sa Roxas Boulevard, warehouseman sa
isang malaking mall sa Mandaluyong, at kung ano-ano pang
trabahong karaniwang hanggang pang-anim na buwan lang.
____________5. Naiwan sa balikat ni Andres ang responsibilidad
sa mga nakababatang kapatid na sina Ciriaco, Procopio,
Espiridiona, Troadio, at Maxima. Nagtinda siya ng basting yari sa
yantok gayundin ng makukulay na abanikong papel na siya mismo
ang gumawa. Dahil sa maganda niyang sulat-kamay at likas na
pagkamalikhain, gumawa rin siya ng mga poster para sa mga
bahay-kalakal sa kaniyang nalalabing oras. Hindi nagtagal at
siya’y nagtrabaho bilang mensahero sa Fleming and Company.
Dito’y nagpakita siya ng kasipagan, katapatan, at dedikasyon sa
gawain hanggang sa siya’y ma-promote bilang ahente ng
kompanya. Ang mahirap na buhay na pinagdadaanan niya ang
pumanday sa kanya upang maging masikap, matatag, at
matapang. Mga katangiang nakatulong sa pagtatag niya ng KKK.
16
Tekstong Deskriptibo
Ang tekstong deskriptibo ay uri ng tekstong nakatuon sa
pagbibigay ng pangkalahatan at tiyak na detalye ng isang bagay,
lugar, pangyayari, katangian, kaisipan, at pakiramdam na
maaaring kongkreto o abstrakto. Ang isang mahusay na
manunulat ng tekstong deskriptibo o palarawan ay nagagawang
bigyan ang kanyang mambabasa ng mental picture ng anumang
bagay na kanyang inilalarawan.
Karaniwang Bahagi lang ng Ibang Teksto ang Tekstong
Deskriptibo
Isang bagay na dapat tandaan sa pagbuo ng tekstong
deskriptibo ay ang relasyon nito sa iba pang uri ng teksto. Ang
paglalarawan kasing ginagawa sa tekstong deskriptibo ay laging
kabahagi ng iba pang uri ng teksto partikular ang tekstong naratibo
kung saan kinakailangang ilarawan ang mga tauhan, ang tagpuan,
ang damdamin, ang tono ng pagsasalaysay, at iba pa. Nagagamit
din ito sa paglalarawan sa panig na pinaniniwalaan at
ipinaglalaban para sa tekstong persuweysib, o paglalahad kung
paano mas magagawa o mabubuo nang maayos ang isang bagay
para sa tekstong prosidyural. Bibihirang magamit ang tekstong
deskriptibo nang hindi kabahagi ng iba pang uri ng teksto.
5
Dalawang Uri ng Paglalarawan

Subhetibo—kung ang manunulat ay maglalarawan nang

napakalinaw at halos madama na ng mambabasa subalit ang I. Panuto: Basahin ang mga tekstong nakalahad. Suriin ang

paglalarawan ay nakabatay lamang sa kanyang mayamang katangian at kalikasan ng mga ito saka isulat sa linya

imahinasyon at hindi nakabatay sa isang katotohanan sa totoong kung ang paglalarawan ay subhetibo o obhetibo.

buhay. 1. Perpektong kono ng Bulkang Mayon ay isang

Halimbawa: Si Dante ay matipunong lalaki, may mapang-akit na
ngiti, may mga matang may taglay na halina sa sinumang
makakita. Ang maaliwalas na mukhang agad sinisilayan ng taos-
pusong pagbati sa bawat makasalubong ay dagling nakakukuha
ng atensiyon at tiwala ng iba.
Sa halimbawang ito, ang tauhang si Dante ay nilikha lamang ng
manunulat sa pamamagitan ng kanyang mayamang imahinasyon
subalit maiguguhit natin sa ating isipan bilang mambabasa ang
hitsura ng taong inilalarawan kahit ito ay hindi nabubuhay sa
totoong buhay.
tanawing binabalik-balikan ng mga turistang nagmumula pa sa
iba’t ibang panig ng bansa at ng mundo. Itinuturing itong
pinakaaktibong bulkan sa bansa dahil humigit-kumulang
limampung beses na pagsabog nito sa nagdaang apat na raang
taon. Mapanira at kasindak-sindak ang mga nagging pagsabog
nito subalit sa mga panahong panatag ang bulkan ay isang balani
ang kagandahan nitong nakatunghay sa Kabikulan.
____________2. Ang bawat pagkaway niya ay tinutumbasan ng
nakabibinging pagtili ng kanyang mga tagahanga. Walang hindi
naaakit sa malalim niyang biloy na agad lumilitaw kapag ang
kanyang maamong mukha ay binubukalan ng matatamis na ngiti.

Obhetibo—kung ang manunulat ay maglalarawan nang may Sinasabi ng mga nakakikilala sa kanyang hindi lang siya basta

pinagbatayang katotohanan. guwapo sapagkat mabuti rin daw ang kanyang kalooban o
pagkatao. Siya si Alden Richards, ang isang personalidad ng sikat
Halimbawa: Sa bulubundukin ng Timog Cotabato ay naninirahan
na parehang binansagang “Aldub” na kumokompleto sa
ang isang pangkat-etnikong kung tawagin ay T’boli. Mapayapa
pananghalian ng marami.
sila at di mapaghinala sa mga dayuhan. Sila ay may sariling
kalinangan at paraan ng pamumuhay. Mapalamuti at makulay ____________3. Hindi si Jonathan ang tipo ng lalaking

ang kanilang kasuotan. Ang mga hikaw, kuwintas, at makulay na mangunguna sa away-kalye. Matangkad ngunit patpatin ang

make-up ay pahiyas ng kanilang katauhan. Sa lahat ng mga tribu katawan dahil sa bukod sa may kahinaang kumain ay wala rin

sa Pilipinas, gaanong hilig sa isports maliban sa pagsunod sa ilang larong

required kunin sa PE. Gayunman, kung ano ang kakulangan sa
6 15
 ang T’boli ay maaaring hirangin bilang isa sa may pinakamakulay
sa kasuotan at hiyas sa katawan.

Ang paglalarawan sa teksto ay obhetibo sapagkat ito ay

base sa katotohanan. Ang lahat ng nabanggit sa paglalarawan ay
totoong napatutungkol sa pangkat-etnikong T’boli.
Anuman ang paraan o uri ng paglalarawang
Narito ang ilan pang tekstong deskriptibong bahagi ng iba pang
gagamitin sa tekstong deskriptibo ay mahalagang isaalang-
teksto.
alang ang relasyon nito sa iba pang uri ng teksto bilang
kabahagi ng mga ito. Tandaang ang mahusay na Paglalarawan sa Tauhan
paglalarawan ay yaong naiiwan sa isip at ‘di malimutan ng
Sa paglalarawan ng tauhan, hindi lang sapat na
mambabasa .
mailarawan ang itsura at mga detalye patungkol sa tauhan kundi
Sa huli, laging isaisip ang mga katangiang taglay ng kailangang maging makatotohanan din ang paglalarawan dito.
bawat teksto upang mapalutang ang kalikasan nito.
Hindi sapat na sabihing “Ang aking kaibigan ay maliit, maikli at
unat ang buhok, at mahilig magsuot ng pantalong maong at puting
kamiseta.”

Sinasabing ang pinakamahusay na tauhan ay yaong

nabubuhay hindi lang sa pahina ng akda kundi sa puso at isipan
ng mambabasa kaya naman kahit sila’y produkto lang ng
mayamang imahinasyon ng mambabasa, hindi sila basta
nakalilimutan.
Halimbawa: Nasa loob ng istaked si Tata Selo. Mahigpit na
nakahawak sa rehas. May nakaalsang putok sa noo.
Nakasungaw ang luha sa Malabo at tila lagi nang may inaaninaw
na mata. Kupas ang damit niyang suot, may mga tagpi na ang
siko at paypay.

14 7
 Ang kutod niyang yari sa matibay na supot ng asin ay may
bahid ng natuyong putik. Nasa harap niya at kausap ang isang
magbubukid, ang kanyang kahangga na isa sa nakalusot sa
mga pulis na sumawata sa nagkakagulong tao.
Mula sa “Tata Selo”
Gawain #2
Ano-ano ang mga katangian at kalikasan ng tekstong
deskriptibo? Gawing basehan ang mga binasa at tinalakay sa
pagpuno ng mga kahon sa ibaba.

Ni Rogelio R. Sicat

Paglalarawan sa Damdamin o Emosyon

Ang paglalarawan sa damdamin ay bahagi pa rin ng Ang tekstong

paglalarawan sa tauhan subalit sa halip na sa kanyang panlabas deskriptibo ay...
na anyo o katangian ito nakapokus, ang binibigyang-diin dito’y ang
kanyang damdamin o emosyong taglay. Napakahalagang
mailarawan nang mabisa ang damdamin ng tauhan sapagkat ito
ang nagbibigay dahilan kung bakit nagagawa ng tauhan ang
kanyang ginagawa.
Gawain #3
Ilang paraan ng paglalarawan sa damdamin o emosyon
Panuto: Ayon sa isang manunulat, ang tekstong deskriptibo ay
 Pagsasaad sa aktuwal na naranasan ng tauhan. maihahalintulad sa isang larawang ipininta o iginuhit
kung saan kapag nakita ito ng iba ay parang nakita na
Halimbawa: Matindi ang pagkirot ng tiyan ni Mang Tonyo. rin nila ang orihinal na pinagmulan ng larawan. Kung
Nagdidilim na ang kanyang paningin at nanlalambot na nag mga ikaw naman, sa anong bagay mo maihahalintulad ang
tuhod sa matinding gutom na nadarama. Dalawang araw na pala tekstong deskriptibo? Ipaliwanag.
nang huling masayaran ng pagkain ang nanunuyo niyang mga
labi.

 Paggamit ng diyalogo o iniisip

Halimbawa: sa halip na sabihing naiinis siya sa ginawang

8 13

Gawain #1
May mga salita ba mula sa iyong mga binasa na bago sa
iyong paningin at kinakailangan mong ihanap ng kasingkahulugan
habang ikaw ay bumabasa? Isulat ang mga ito sa unang hanay.
Sa ikalawang hanay ay subukin mong ibigay ang angkop na
kasingkahulugan nito gamit ang diksiyonaryo o sa tulong ng
konteksto ng pangungusap kung saan ito ginamit. Sa ikatlong
hanay ay gamitin ito sa makabuluhang pangungusap.
pagsingit sa pila ng babae ay maaari itong gamitan ng sumusunod
na diyalogo: “Ale, sa likod po ang pila. Isang oras na kaming
nakapili rito kaya dapat lang na sa hulihan kayo pumila!”
 Pagsasaad sa ginawa ng tauhan
Halimbawa: “Umalis ka na!” ang mariing sabi ni Aling Lena sa
asawa habang tiim-bagang na nakatingin sa malayo upang
mapigil ang luhang kanina pa nagpupumilit bumalong mula sa
kanyang mga mata.
 Paggamit ng tayutay o matatalinghagang pananalita

Halimbawa: Ito na marahil ang pinakamadilim na sandali sa

Makabuluhang kanyang buhay. Maging ang langit ay lumuha sa kalungkutang
Salita Kahulugan
Pangungusap dulot ng pagyao ng pinakamamahal niyang si Berta.

Halimbawa ng paglalarawan ng damdamin o emosyon mula

sa isang akdang pampanitikan

May kumurot sa aking kalamnan. Pilit kong nilunok ang

panunuyo ng aking bibig. Saka ako napabuntunghininga.
Nararamdaman kong may nagpupumilit bumalong sa aking mata.
Ngayon ko lamang nadamang kilala ko ang silid ng aking ama;
dati-rati ko nang napapasok ang kapirasong pook na ito.

Mula sa “Dayuhan”

ni Buenaventura S. Medina

12 9
Paglalarawan sa Tagpuan

Sa paglalarawan ng tagpuan ay mahalagang mailarawan nagmula ang bagay na ito.

nang tama ang lugar o panahon kung kailan at saan naganap ang
akda sa paraang makagaganyak sa mga mambabasa. Sa Halimbawa:

pamamagitan ng mahusay na pagkakalarawan sa tagpuan Ang puno ng ginto ay dinumog. Hawak ang matatalim na
madarama ng mambabasa ang diwa ng akda. Maaaring ilarawan bakal, tinaga, tinapyas, binali-bali. Pinagtutuklap ang puno. At
ang tagpuan sa pamamagitan ng pagkilos ng tauhan sa sila’y nag-agawan, nagtutulakan, nagsasakitan na, nagsisipaan,
kapaligirang ito. nagkakabalian ng buto.

Halimbawa: Patuloy sa pagtaas sa pagyabong ang puno; patuloy rin

Sa isang maliit na dampang nakatayo sa may tabi ng ang pagkaubos ng katawan ng puno. Bumibigat na ang

munting ilog na tinatakbuhan ng malinis at malinaw na tubig yumayabong at patuloy na tumataas na puno.

nakatira sina Irene. Ang maliit na dampang yaon ay nalilibiran ng Mula sa “Isang Matandang Kuba sa Gabi ng Cañao”
isang bakurang sa loob ay may sari-saring pananim na sa isang
ni Simplicio P. Bisa
maayos na panulukan ay may malalagong sampaguita na dahil sa
kagaanan di umano ng kamay ng nag-aalaga ay kinapipitasan ng
masaganang bulaklak.

Mula sa “Ang Dalaginding”

ni Iñigo Ed. Regalado

Paglalarawan sa Isang Mahalagang Bagay

Sa maraming pagkakataon, sa isang mahalagang bagay

umiikot ang mga pangyayari sa akda at ito rin ang nagbibigay
nang mas malalim na kahulugan dito. Hindi sapat na maglagay
lamang ng larawan ng nasabing bagay sa pahina ng akda upang
mabigyang-diin ang kahalagahan nito. Dapat mailahad kung saan

10 11