Professional Documents
Culture Documents
4 Puratah Dvitiya Shasthi
4 Puratah Dvitiya Shasthi
प्रथमपरु
ु षः (रामः) ति (रामौ) िः (रामाः)
अन्ति/अति
मध्यमपरु
ु षः (त्वं) सि (यव
ु ां) थः (यय
ू ं) थ
उत्तमपरु
ु षः (अहं ) आ/o + सम (आवां) आ/o + वः (वयं) आ/o + मः
प्रथमपरु
ु षः (रामः) पठति (रामौ) पठिः (रामाः)
पठन्ति
मध्यमपरु
ु षः (त्वं) पठसि (यव
ु ां) पठथः (यय
ू ं) पठथ
उत्तमपरु
ु षः (अहं ) पठासम (आवां) पठावः (वयं) पठामः
1
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
आज्ञा/प्रार्तना (िोट् )
एकवचनम ् द्वववचनम ् बहुवचनम ्
प्रथमपरु
ु षः (रामः) िु (रामौ) िाम ् (रामाः) अति/ु अिु
मध्यमपरु
ु षः (त्वं) o / हह (यव
ु ां) िम ् (यय
ू ं) ि
उत्तमपरु
ु षः (अहं ) आति (आवां) आव (वयं) आम
प्रथमपरु
ु षः (रामः) पठिु (रामौ) पठिाम ् (रामाः) पठतिु
मध्यमपरु
ु षः (त्वं) पठ (यव
ु ां) पठिम ् (यय
ू ं) पठि
उत्तमपरु
ु षः (अहं ) पठाति (आवां) पठाव (वयं) पठाम
2
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
कमतपदम् - लियायाः फिम् karmapadam - kriyAyAH phalam (Fruit of the
action)
धािु-अथथः
(Meaning of verb)
किप थ त दम ्
कमथपदम ्
( व्यापारस्य आश्रयम ्
( फलस्य आश्रयम ् )
)
3
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
कमतपदम् - लियायाः फिम् karmapadam - kriyAyAH phalam (Fruit of the
action)
पश्यलत |
पटिः का पश्यलत ? मलििा पश्यलत।
paTalaH मलििा लकं पश्यलत ?
मलििा पटलं पश्यलत
pashyati
kA pashyati ? mahilA pashyati.
mahilA kim pashyati?
mahilA paTalam pashyati.
पटिः → पटिम्
paTalaH → paTalam
4
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
कमतपदम् - लियायाः फिम् karmapadam - kriyAyAH phalam (Fruit of the
action)
नयलत
कः नयलत ? पुरुषः नयलत ।
पुरुषः लकं नयलत ?
पुरुषः आसन्दं नयलत।
nayati
kaH nayati? puruShaH nayati
puruShaH kim nayati?
puruShaH Asandam nayati.
आसन्दः → आसन्दम्
AsandaH → Asandam
5
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
लितीयालवभण्डतः dvitIyA-vibhaktiH
राम : म् रामम्
rAma H m rAmam
6
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
लितीयालवभण्डतः dvitIyA-vibhaktiH
वृक्ष : म् वृक्षम्
vRkSha H m vRkSham
7
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
लितीयालवभण्डतः dvitIyA-vibhaktiH
8
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
कमतपदम् - लियायाः फिम् karmapadam - kriyAyAH phalam (Fruit of the
action)
खादलत
लित्रोष्ट्रः कः खादलत ? लित्रोष्ट्रः खादलत।
citrOShtraH लित्रोष्ट्रः लकं खादलत
लित्रोष्ट्रः पर्णं खादलत।
khAdati
kaH khAdati? citrOShtraH khAdati.
citrOShtraH kim khAdati?
citrOShtraH parNam khAdati.
पर्तम् → पर्तम्
parNam → parNam
9
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
कमतपदम् - लियायाः फिम् karmapadam - kriyAyAH phalam (Fruit of the
action)
आरोिलत
सोपानम् कः आरोिलत ? पुरुषः आरोिलत।
sOpAnam पुरुषः लकं आरोिलत ?
पुरुषः सोपानं आरोिलत।
ArOhati
kaH ArOhati? puruShaH ArOhati
puruShaH kim ArOhati?
puruShaH sOpAnam ArOhati.
सोपानम् → सोपानम्
sOpAnam → sOpAnam
10
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
लितीयालवभण्डतः dvitIyA-vibhaktiH
पत्र म् म् पत्रम्
patra m m patram
11
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
लितीयालवभण्डतः dvitIyA-vibhaktiH
पुष्प म् म् पुष्पम्
puShpa m m puShpam
12
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
लितीयालवभण्डतः dvitIyA-vibhaktiH
13
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
कमतपदम् - लियायाः फिम् karmapadam - kriyAyAH phalam (Fruit of the
action)
धरलत
का धरलत ? मलििा धरलत |
मलििा लकं धरलत ?
मलििा शाटटकां धरलत |
dharati
kA dharati ? mahilA dharati |
mahilA kim dharati?
mahilA shATikAm dharati.
शालटका → शालटकाम्
शालटका shATikA →
shATikA shATikAm 14
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
कमतपदम् - लियायाः फिम् karmapadam - kriyAyAH phalam (Fruit of the
action)
नयलत
कः नयलत ? सः नयलत |
सः लकं नयलत ?
सः कुटिकां नयलत |
nayati
kaH nayati ? saH nayati |
saH kim nayati ?
saH kuncikAm nayati.
कुलिका → कुलिकाम्
कुलिका kuncikA → kuncikAm
kuncikA
15
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
लितीयालवभण्डतः dvitIyA-vibhaktiH
सीता म् सीताम्
sItA m sItAm
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
लितीयालवभण्डतः dvitIyA-vibhaktiH
बािा म् बािाम्
bAlA m bAlAm
17
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
लितीयालवभण्डतः dvitIyA-vibhaktiH
18
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
कमतपदम् - लियायाः फिम् karmapadam - kriyAyAH phalam (Fruit of the
action) आलिङ्गलत
कः आलिङ्गलत ? जनकः आलिङ्गलत |
जनकः लकं आलिङ्गलत ?
जनकः पुत्र ं आलिङ्गलत।
Alingati
kaH Alingati ? janakaH Alingati
janakaH kim Alingati ?
janakaH putrIm AliGgati.
pUrayati
kA pUrayati ? ambA pUrayati
ambA kim pUrayati ?
ambA putrIm pUrayati.
नद् ई म् नदीम्
nad I m nadIm
21
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
लितीयालवभण्डतः dvitIyA-vibhaktiH
भवत् ई म् भवतीम्
bhavat I m bhavatIm
22
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
लितीयालवभण्डतः dvitIyA-vibhaktiH
26
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
कमतपदम् - सवत नामपदानां लितीयालवभण्डतः
पाठयलत
कः पाठयलत ? लशक्षकः पाठयलत ।
लशक्षकः कं पाठं पाठयलत ? /लशक्षकः कं पाठयलत ?
लशक्षकः प्रथमं पाठं पाठयलत।
लशक्षकः तं/एतं पाठं पाठयलत।/ लशक्षकः तं/एतं पाठयलत।
pAThayati
kaH pAThayati? shikShakaH pAThayati
shikShakaH kam pATham pAThayati?/ shikShakaH kam
pAThayati?
shikShakaH prathamam pATham pAThayati.
shikShakaH tam/etam pATham pAThayati./shikShakaH
tam/etam pAThayati.
nodayati
kaH nodayati ? saH nodayati |
saH kim nakShatraṃ nodayati ?/ saH kim nodayati ?
kaH nakShatraṃ nOdayati
kaH tat/Etat nakShatraṃ nOdayati/ kaH tat/Etat
nOdayati
किप थ त दम ्
कमथपदम ्
( व्यापारस्य आश्रयम ्
( फलस्य आश्रयम ् )
)
37
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
कमतपदम् - गत्यर्तक-लियापदालन (Verb indicative of “go to”)
(अहं) बुद्धं शरर्णं गच्छाटम | (अहं ) सङ्गं शरर्णं गच्छाटम |
गच्छन्तन्त
के गच्छन्तन्त ? बािकाः गच्छन्तन्त |
बािकाः कुत् गच्छन्तन्त ?
बािकाः टर्द्यालयं गच्छन्तन्त |
बािकाः अत्/तत् गच्छन्तन्त।
gacchanti
ke gacchanti ? bAlakAH gacchati |
bAlakAH kutra gacchati ?
bAlakAH vidyAlayam gacchati |
bAlakAH atra/tatra gacchati |
लवद्याियम् vidyAlayam
लवद्यािये vidyAlaye
39
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
अवधेयम् - कमतपदं नाण्डस्त |
कः लनद्रालत ? लशशुः लनद्रालत | का तुष्यलत ? बालिका तुष्यलत | लकं पतलत ? फिं पतलत |
लशशुः लकं लनद्रालत ? बालिका लकं तुष्यलत ? फिं लकं पतलत ?
kA tuShyati ? bAlikA
kaH nidrAti ? shishuH tuShyati | kim patati ? phalam patati |
nidrAti | bAlikA kim tuShyati ? Phalam kim patati ?
shishuH kim nidrAti ? 40
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
अवधेयम् - कमतपदं नाण्डस्त |
धािु-अथथः
(Meaning of verb)
किप थ त दम ्
( व्यापारस्य आश्रयम ्
कमथपदम ्
)
( फलस्य आश्रयम ् )
41
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
अवधेयम् - कमतपदं नाण्डस्त = कतृतपदम् एव फिस्य आश्रयम् |
धािु-अथथः
(Meaning of verb)
किप थ त दम ्
( व्यापारस्य आश्रयम ्
)
(फलस्य अवप
आश्रयम ्)
42
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
लितीयालवभण्डतः dvitIyA-vibhaktiH
43
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
श्रीकृष्णाष्ट्कम् (Shri-Krishnashtakam)
(अिं ) वसुदेव-सुतं, दे वं, कंस-िार्ू र-मदत नं, दे वकी-परमानन्दं , कृष्णं जगद् गुरुं वन्दे |
44
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
श्रीमद्भगवद्गीता 9.26
यः पत्रं पुष्पं फिं तोयं मे भक्त्या प्रयच्छलत, अिं प्रयतात्मनः तत् भक्त्युपहृतम् अश्नालम |
Whoever offers Me with devotion a leaf, a flower, a fruit or a little water, I accept that so offered devotedly by
the pure-minded.
45
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
श्रीसुतम् Sri Suktam
िे जातवेदो ! (त्वं) लिरण्यवर्ाां िररर्ीं सुवर्त रजतस्रजां िन्द्ां लिरण्मयीं िक्ष्ीं मे आवि ||
O Jatavedo, that Lakshmi Who is of Golden Complexion, Beautiful and Adorned with Gold and Silver Garlands.
Who is like the Moon with a Golden Aura, Who is Lakshmi, the Embodiment of Sri; please Invoke for Me that
Lakshmi.
46
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
लितीयालवभण्डतः dvitIyA-vibhaktiH
47
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्
पररतः - लितीयालवभण्डतः dvitIyA-vibhaktiH
प्रािादः अन्स्ि | वक्
त ाः िन्ति |
सं स्कृतभारती - इण्डियानापोलिस्