1.

Narysować orbitale typu p należące do układu sprzężonego; podać, ile elektronów pi zawiera
układ sprzężony dla nast. związków:

Wiązanie π – wiązanie chemiczne powstałe w wyniku nakładania bocznego orbitali atomowych

(oprócz orbitali s). Kształt tego wiązania wyznacza orbital molekularny π. Przy opisie wiązania π w
indeksie dolnym lub po spacji podaje się jakie orbitale tworzą dane wiązanie, np. πd-d, π*p-p, gdzie *
oznacza orbital antywiążący.

a) anion pentadienylowy;

b) aldehyd akrylowy;
c)kwas akrylowy.

2. Który z przedstawionych związków zawiera sprzężony układ pi-elektronowy. Zakreślić tę część

cząsteczki, w której występuje ten układ.

Sprzężone wiązania wielokrotne (układ sprzężonych wiązań wielokrotnych) – określenie dotyczące

budowy cząsteczek związków organicznych, w których poza wiązaniami sigma (σ) formalnie istnieją
co najmniej dwa wiązania wielokrotne pi (п) lub delta (δ), rozdzielone jednym wiązaniem
pojedynczym. W takiej sytuacji energetycznie korzystna jest dalsza delokalizacja elektronów z
atomowych orbitali p lub d, leżących prostopadle do płaszczyzny wiązań sigma. Zdelokalizowane
elektrony walencyjne zajmują wielocentrowe orbitale molekularne (cząsteczkowe). W niektórych
przypadkach są traktowane jak elektrony swobodne w jednowymiarowej studni potencjału – rodzaj
gazu elektronowego
Sprzężony układ wiązań podwójnych – delokalizacja układu π-elektronowego W układzie wiązanie
podwójne – wiązanie pojedyncze – wiązanie podwójne (jak również w wielu innych przypadkach –
ten podany jest jako najprostszy) następuje uwspólnianie elektronów π tak, iż powstające orbitale
zdelokalizowane obejmują cały układ sprzężony. W przypadku butadienu CH2=CH-CH=CH2 wszystkie
atomy węgla mają hybrydyzację sp2 . Zatem każdy z nich posiada niezhybrydyzowany orbital typu p:

powstający orbital zdelokalizowany typu π obejmuje wszystkie cztery atomy, zatem wzór
strukturalny butadienu nie odpowiada ściśle strukturze elektronowej tego związku. Dokładniejsze
odwzorowanie struktury elektronowej związku zakłada wskazanie zdelokalizowanych elektronów, co
zazwyczaj czynione jest za pomocą linii kropkowanej (bądź ciągłej, co przyjęło się dla układów
aromatycznych) obejmującej cały układ sprzężony: taki sposób przedstawiania wzorów
strukturalnych związków jest jednak bardzo niedogodny do stosowania w praktyce, poza tym nie
umożliwia on przewidywania np. biegu reakcji na podstawie możliwych położeń par elektronowych
(w przykładzie przedstawionym powyżej, na podstawie wzoru pokazującego układ zdelokalizowany
trudno jest przewidzieć możliwość i kierunek zachodzenia np. reakcji addycji do wiązania
podwójnego).

3. Narysować struktury graniczne dla nast. związków; wskazać strukturę najtrwalszą:

Rezonans chemiczny (mezomeria) – sposób przedstawiania struktury związków chemicznych i

innych indywiduów chemicznych za pomocą tzw. struktur granicznych. Faktyczna struktura
cząsteczki jest opisywana przez kombinację liniową tych struktur.

Termin rezonans chemiczny oznacza także samo zjawisko stabilizującego efektu delokalizacji wiązań
chemicznych. Rezonans, w świetle mechaniki kwantowej, jest uśrednieniem funkcji falowych
opisujących kształt orbitali molekularnych struktur granicznych. Efektem rezonansu jest dodatkowa
stabilizacja struktury cząsteczek, która jest ilościowo opisywana przez wielkość zwaną energią
rezonansową. Rezonansu nie należy interpretować jako szybkiego cyklicznego przeskoku
sąsiadujących wiązań chemicznych. Teoria rezonansu nie dopuszcza możliwości rozdzielenia danej
substancji na składniki odpowiadające określonym wzorom

TE RYSUNKI TO NIE SA TE STRUKTURY

a) chlorek winylu;

b) 2-chloro-1,3-butadien;
c)3-buten-2-on;

d) kwas 2,4-pentadienowy;

e) pirol.

4. Który związek w każdej z poniższych par utworzy trwalszy karbokation po utracie anionu
chlorkowego:

a) 4-chlorobuten i 3-chloropropen
b) Ph-Cl i Ph-CH2Cl

c) Ph-CH2Cl i MeO-C6H4-CH2Cl

5. Narysuj struktury graniczne poniższych monopodstawionych pochodnych benzenu [Ph-X]. Która

z nich ma w poszczególnych przypadkach największy udział w hybrydzie rezonansowej?

a) X = Cl, Br, F, I, OH, O-, OR, SH, NH2, NHR, NR2

b) X = CH=CH2, C6H5, CHO, COR, COOH, NO2, C N, SO3H

AROMATYCZNOŚĆ - zadanie
Nie umiem :’)

Podstawowym kryterium formalnym aromatyczności jest obecność w pierścieniu zdelokalizowanych

elektronów π (wiązanie chemiczne) w liczbie określonej regułą Hückla, tj. (4n + 2), gdzie n = 0, 1, 2, ...
, przy czym w przypadku związków policyklicznych regułę tę stosuje się oddzielnie dla każdego z
pierścieni. Regułę Hückla dla n = 0 spełnia np. kation cyklopropylenowy, dla n = 1 — benzen, anion
cyklopentadienylowy, pirydyna, pirol i tiofen, spełniają ją także związki zawierające te pierścienie w
swej strukturze.

Można zdefiniować układ aromatyczny jako:

a) związek pierścieniowy,
b) posiadający sprzężony układ wiązań podwójnych,
c) sprzężenie elektronów π obejmuje cały pierścień,
d) układ musi przyjmować konformację płaską,
e) liczba elektronów π w pierścieniu musi spełniać regułę Hückela.

• budowa pierścieniowa
• koplanarność (współpłaszczyznowość) atomów tworzących układ atomów (atomy o
hybrydyzacji sp2)
• obecność w pierścieniu 4n+2 zdelokalizowanych elektronów π, gdzie n – liczba naturalna
(tzw. reguła Hückla; obowiązuje dla n=0–5[2])

Przykładem prostego organicznego związku aromatycznego jest benzen, a nieorganicznego borazol.

EFEKTY INDUKCYJNE PODSTAWNIKÓW

6. Uszereguj poniższe kwasy wg malejącej kwasowości:

Tym mocniejszy jest kwas im łatwiej tworzy anion (anion jest stabilizowany)
CH3COOH
Me3CCOOH
CH3CH2COOH
FCH2COOH
ClCH2COOH
Cl3CCOOH

Zasadowość i kwasowość
Zad. 7
a) wyjaśnić, dlaczego fenole są mocniejszymi kwasami niż alkohole;

b) wyjaśnić, dlaczego aminy aromatyczne (np. anilina) są słabszymi zasadami od amoniaku

AMINY AROMATYCZNE są dużo słabszymi zasadami od amoniaku i amin alifatycznych ze względu na
SPRZĘŻENIE wolnej pary na atomie azotu z sekstetem aromatycznym pierścienia, co powoduje
zmniejszenie gęstości elektronów na atomie azotu i osłabia jego powinowactwo do protonu.

8. Uszereguj poniższe pochodne aniliny X-C6H4-NH2 według malejącej zasadowości:

X=H
m-OMe
p-OMe
m-NO2
p-NO2
p-CH3
p-Cl
9. Uszereguj poniższe pochodne fenolu X-C6H4-OH według malejącej kwasowości:
X = p-F (pKa= )
p-CH3 (pKa= ok 9 )
p-Cl (pKa= 9,18)
m-NO2 (pKa= 8,28)
p-NO2 (pKa= 7,15)

p-OMe PODSTAWNIK II RODZAJU

10. Który związek jest mocniejszą zasadą: 2,4,6-trinitroanilina czy N,N-dimetylo-2,4,6-

trinitroanilina?
N,N-dimetylo-2,4,6-trinitroanilina – bo grupa metylowa zwiększa zasadowość amin