KABANATA 1

HUCKLEBERRY FINN
Eksena: Ang Mississippi Valley
Oras: Apatnapu hanggang limampung taon na ang nakalilipas

Wala kang alam ang tungkol sa akin, kung wala kang nabasa ng isang
libro na may pamagat na The Adventures of Tom Sawyer; ngunit hindi iyon
mahalaga. Iyan ang aklat na isinulat ni G. Mark Twain, at ito ay pawang
katotohanan lamang. May mga bagay na binago niya, ngunit higit sa lahat ay
sinabi niya ang totoo. Wala akong nakita kundi nagsinungaling minsan o iba
pa, kung wala ito ay si Tita Polly, ang balo, o marahil si Mary. Si Tiya
Polly— ang Tiya Polly ni Tom, siya ay—at si Mary, at ang balong Douglas
ay tampok sa aklat na iyon, na para sa karamihan ay isang tunay na libro,
kasama ang ilan pagbabago sa kwento, gaya ng sinabi ko dati.

Ngayon ang paraan ng pagtatapos ng libro ay ito: Natagpuan namin ni

Tom ang salapi na itinago ng mga tulisan sa yungib, at ito'y nagpayaman sa
amin. Kami ay nakakuha ng anim na libong dolyar bawat isa—lahat ito ay
ginto. Ito ay isang kakila-kilabot na tanawin ng pera noong ito ay
nakatambak. Si Judge Thatcher kinuha niya ito at inilagay ito sa interes, at
ito ay kinukuhanan kami ng isang dolyar bawat araw sa isang buong taon.
Ang balong Douglas ay itinuring niya akong parang isa niyang anak, ngunit
mahirap na tumira sa bahay sa lahat ng oras, isinasaalang-alang kung gaano
kalungkot at disente ang balo sa lahat ng kanyang ginagawa; at kaya kapag
hindi ko na matiis, ako ay pumuputok. Isinuot ko ang isa sa aking mga
lumang damit at ang pakiramdam ko naman ay guminhawa. Ngunit si Tom
Sawyer ay hinanap ako at sinabing magsisimula siya ng grupo ng mga
magnanakaw, at maari akong sumali kung babalik ako sa balo at maging
kagalang-galang. Kaya naman, bumalik ako.

Iniyakan ako ng babaing balo, tinawag niya akong isang dukha na

ligaw na tupa, at tinawag din niya ako ng maraming iba pang mga pangalan,
ngunit hindi niya sinadya ang saktan ako. Binigyan niya ako ng mga bagong
damit, at wala akong magawa kundi pagpawisan ng pagpawisan, at masakal
sa mga damit. At, pagkatapos, ang luma at tradisyon niya ay nagsimula na
muli. Ang balo ay nagpatunog ng kampana para sa hapunan, at ikaw
kailangang dumating sa oras. Kapag nakarating ka sa mesa hindi ka
maaaring kumain agad, kailangan mong hintayin ang balo na yumuko ng

2
kaunti sa mga pagkain, kahit na hindi namna taag aiyon importante,—iyon
ay, wala lang naman at ang lahat ay naluto ng maayos. Sakabilang banda;
ang mga bagay ay nagkakahalo, at ang sarsa ay humahalo na sa paligid, at
unti-unti ng umaayos ang lahat.

Pagkatapos ng hapunan ay inilabas niya ang kanyang libro at tinuruan

ako tungkol kay Moises at ang mga Bulrusher, at ako ay pinagpawisan nang
malaman ang lahat tungkol sa kanya; ngunit kanyang ipinaalam na si Moses
ay patay na ng mahabang panahon; kaya pagkatapos ay wala na akong
pakialam sa kanya, dahil hindi ako kumukuha ng mga ideya at inspirasyon
sa mga patay na tao.

Hindi nagtagal ay gusto kong manigarilyo, at hiniling sa balo na

hayaan ako. Ngunit hindi siya pumayag. Sinabi niya na ito ay isang
masamang kasanayan at hindi malinis, at ako dapat ay subukang huwag
nang gawin ito. Ganyan ang ilang tao kapag wala silang alam tungkol sa
mga bagay-bagay. Ngayon, siya ay nag-aalala tungkol kay Moses, na hindi
naman niya kamag-anak, at wala namang silbi sa sinuman, bilang siya ay
wala na, ngunit sa akin ay nakakahanap parin ng mga kasalanan sa mga
bagay na may ilang kabutihan naman. At siya rin naman ay humithit ng
sigarilyo, siyempre ayos lang, dahil siya mismo ang gumawa nito.

Ang kanyang kapatid na babae, si Miss Watson, isang payat na

matandang dalaga at may suot na salamin, ay nagdesisyon ngayon lamang
na tumira kasama siy at bigyan ako ng mga salita na kailangan kong sabihin
ang spelling. Pinahirapan niya ako nang halos sa loob ng isang oras, at
pagkatapos ay sinabihan na lamang siya ng balo na maghinay-hinay. Hindi
ko na talaga ito matagalan. Pagkatapos sa loob ng isang oras ay
nakakayamot at ako ay di na mapalagay. Sasabihin naman ni Miss Watson
na, “Huwag mong ilagay ang iyong mga paa diyan, Huckleberry;” at
“Huwag kang pumusturang parang kuba, Huckleberry—umupo ka ng
tuwid;” at saka naman niya sasabihin na “Huwag kang gumanyan at mag
unat ng ganyan, Huckleberry—bakit hindi mo naman subukang kumilos ng
tama?” Pagkatapos ay sinabi niya sa akin ang lahat tungkol sa masamang
lugar, at sinabi ko na sana nandoon ako. Nagalit siya noon, ngunit wala
namna akong nais na masama. Ang gusto ko lang ay pumunta sa kung saan
man; ang gusto ko lang ay a isang bagay na bago sa buhay ko baguhin.
Sinabi niya na masama na sabihin ang sinabi ko; sinabi niya na hindi niya ito
sasabihin sa buong mundo; mabubuhay siya ng mabuti upang pumunta sa
magandang lugar. Ngunit, hindi ko makita ang walang kagandahan sa kung
saan siya pupunta, kaya ang sabi ko sa aking isip ay hindi ko nalang

3
susubukan ito. Ngunit hindi ko na sinabi ito, dahil ito ay gagawa lamang ng
problema.

Ngayon ay nagsimula na siya, at nagpatuloy siya at sinabi sa akin ang

lahat tungkol sa magandang lugar. Sinabi niya na ang lahat ng katawan ay
kailangang doon ay pumunta sa dahil sa buong araw ay may alpa na umawit,
magpakailanman. Kaya hindi ko na gaanong inisip pa ito. Pero hindi ko na
sinabi. Tinanong ko siya kung sa tingin niya si Tom Sawyer ay pupunta
doon, at sinabi niya na hindi. Ako naman ay natutuwa tungkol doon, dahil
gusto ko na magkasama kmaing dalawa.

Si Miss Watson ay nagpatuloy sa pagtukso sa akin, at ito ay naging

nakakapagod. Sinundo na nila ang mga kasama nila para sa panalangin, at ta
pos natulog na ang lahat. Umakyat ako sa kwarto ko na may dalang piraso
ng kandila na inilagay ko sa mesa. Pagkatapos ay umupo ako sa isang upuan
sa tabi ng bintana at sinubukang mag-isip ng isang bagay na masaya, ngunit
ito ay hindi naman nakatulong. Naramdaman ko ang lungkot at pagiisa at
hiniling ko nalang na sana ako ay patay na. Ang mga bituin ay
nagniningning, at ang mga dahon ay kumaluskos sa kakahuyan ay
nakdagdag na sa aking na laging malungkot; at ako ay may narinig na isang
kuwago, malayo, na sumisigaw para sa isang tao na patay na, at isang aso na
umiiyak para sa taong mamamatay na; at ang hangin ay pilit na bumulong sa
akin, at hindi ko maintindihan kung ano ito, at nang ako ay makaramdam ng
panglalamig. Tapos sa kakahuyan, ang sabi sa mga ganyang klaseng tunog
ay ginagawa ng isang multo kapag mayroon itong gusto sabihin ngunit hindi
niya malaman kung paano, yun ang dahilan kung bakit hindi sila
makapagpahinga sa libingan nito, at kailangang gawin ito ng gabi-gabi na
nagdadalamhati. Ako naman ay nakaramdam ng kalungkutan at natatakot na
sana ay magkaroon ako ng ilang mga kasama. Hindi nagtagal ay gumapang
ang isang gagamba sa aking balikat, at binaligtad ko ito ngunit ito ay
dumikit sa kandila; at bago ko pa ito matanggal, ito ay nagkalukot-lukot na.
Hindi ko kailangan ng kahit sino upang sabihin sa akin na iyon ay isang
kakila-kilabot at masamang senyales na ako ay mamalasin, nakaramdam ako
ng takot, tinggal ko naman din ang aking damit. Tumayo ako at lumingon sa
aking balikat ng tatlong beses at nagsagawa ng krus sa aking dibdib sa bawat
oras; at pagkatapos ay itinali ko ang aking buhok sa may isang sinulid upang
panatilihin ang mga mangkukulam na malayo sa akinang layo. Ngunit ako
ay walang kumpiyansa. Ginagawa mo iyon kapag nawalan ka ng horseshoe
na iyong natagpuan, sa halip na ipako ito sa ibabaw ng pinto, ngunit hindi ko
pa narinig kahit sino na magdadala ng masamang kapalaran ang pagpatay
mo ng gagamba.

4
 Umupo akong muli, nanginginig ang buo kong katawan, at inilabas
ko ang aking tubo para makapanigarilyo; sapagka't ang bahay ay para na
lamang ding patay na ngayon, at hindi din ito alam ng nbalo.Ppagkatapos ng
mahabang panahon narinig ko ang orasan sa bayan na may tunog na
boom—boom—boom—labindalawang licks. Hindi nagtagal ay nakarinig
ako ng isang sanga na nabali sa madilim sa gitna ng mga puno—parang may
kung ano man doon. Huminto ako at nakinig. Direkta halos hindi ko marinig
ang isang “me-yow! me-yow!” pababa doon. Maganda iyon! Sabi ko,
“me-yow! me-yow!” kasing lambot ng kaya ko, at pagkatapos ay inilabas ko
ang ilaw at nag-scramble palabas ng bintana papunta sa ang shed. Tapos
nadulas ako sa lupa at gumapang sa gitna ang mga puno, at, si Tom Sawyer
ay naghihintay doon para sa akin.

5
Kabanata 2

Bahagya kaming naglakad sa isang landas sa gitna ng mga puno ang

dulo ng hardin ng balo, payuko kaming naglalakad upang hindi masagi ang
ulo namin ng mga sanga. Noong kami ay palampas na ng kusina napatid ako
ng isang ugat at iyon ay gumawa ng ingay. Lalo pa kaming yumuko at
tumahimik. Ang kasambahay ni Miss Watson na si Jim ay nagaaayos sa
kusina; nakikita namin siya dahil sa maliwanag na ilaw sa kaniyang likuran.
Siya ay tumayo at iniunat ang kanyang leeg nang halos isang minuto,
nakikinig. Pagkatapos ay nagsabi siyang:

“Sino si yan?”

Nakinig pa siya; pagkatapos ay bumaba siya at tumayo sa pagitan

namin; halos mahawakan na namin siya. Sa loob ng isang minuto ay wala ni
isang ingay kang maririnig, nandoon lang kami at halos magkakadikit. May
isang parte sa aking bukung-bukong na nangangati na, ngunit hindi ko
kinamot; at nang pagkatapos ang aking tainga ay nagpasimulang makati; at
sumunod ang aking likod, sa pagitan mismo ng aking mga balikat. Parang
mamamatay ako kung hindi ko ito makakamot.

Napansin ko ang bagay na iyon nang maraming beses mula noon.

Kung ikaw ay nasa isang libing, o sinusubukan mong matulog kahit hindi ka
pa naman inaantok—mga panahon at anumang mga oras kung saan hindi ka
pwedeng magkamot. Hindi nagtagal ay sinabi ni Jim:

“Magsalita ka, sino ka? Nasan ka? Aso man o pusa, wala akong
marinig. Alam ko kung ano ang gagawin ko: Uupo lang ako dito at makinig
hanggang sa marinig ko kayo ulit.”

Kaya bumaba siya sa lupa sa gitna ko at si Tom. Sumandal siya sa

isang puno at iniunat ang kaniyang mga paa hanggang sa isa sa kanila ay
bahagyang dumikit sa isa sa mga paa ko. Ang aking ilong ay nagsimulang
mangati. Nagsimula ng mangati ito s aloob, pagkatapos ay sa ilalim naman.
Hindi ko alam kung paano ako ay mananahimik pa rin. Ang pagiging
miserableng sitwasyong iyon ay nagpatuloy pa ng hanggang anim o pitong
minuto; ngunit tila mas matagal pa kaysa doon. Ako ay nangangati sa
labing-isang iba't ibang mga parte ng katawan ko ngayon. Naisip ko na hindi
ko na kayang tumayo nang higit sa isang minuto pa, ngunit pinatigas ko ang
aking mga ngipin at naghanda ako upang subukan. Sa sandaling iyon
nagsimulang huminga ng mabigat si Jim; sumunod naman ay nagsimula

6
siyang humilik— at pagkatapos ay ako nga medyo naging komportable na
naman ang aking pakiramdam.

Si Tom ay gumawa ng senyales at may maliit na ingay gamit ang

bibig niya—at gumapang kami palayo sa aming mga kamay at tuhod. Noong
kami ay makasampung talampakan na ang layo namin, ibinulong sa akin ni
Tom, na itali si Jim ang puno bilang isang biro. Ngunit sinabi ko ay hindi at
baka siya ay maaaring magising at gumawa ng isang kaguluhan, at
pagkatapos ay malalaman nila na wala ako sa loob. Pagkatapos ay tumungo
si sa may kusina at kumuha pa ng mga kandila. Hindi ko nais na subukan
niya. Sinabi ko na maaaring magising si Jim at pumunta dito. Ngunit nais ni
Tom na ipagsapalaran ito; kaya pumasok kami doon at kumuha ng tatlong
kandila, at inilatag ni Tom ang limang sentimo sa mesa para sa bayad.

Pagkatapos ay lumabas kami, at ako ay pinagpapawisan na sa aming

pagtakas; ngunit si Tom ay hindi nagpapigil at nagsimulang gumapang sa
kinaroroonan ni Jim, sa kanyang mga kamay at tuhod, at kaniya itong
pinaglaruan. Naghintay lang ako, at tila isang magandang oras iyon, lahat ay
tahimik lang.

Sa sandaling bumalik si Tom ay pinutol namin ang landas, sa paligid

ng bakod ng hardin, at sa pamamagitan ng matarik na tuktok ng burol ang
iba pang parte ng bahay. Sinabi ni Tom na tinanggal niya ang sumbrero ni
Jim sa kanyang ulo at isinabit ito sa isang banda sa ibabaw niya, at
bahagyang gumalaw si Jim, ngunit hindi siya nagising. Pagkatapos ay sinabi
ni Jim na kinulam siya ng mga mangkukulam at inilagay siya sa kawalan ng
ulirat, at sumakay sa kanya sa buong Estado, at pagkatapos ay inilagay siya
sa ilalim ng mga puno muli, at isinabit ang kanyang sumbrero sa isataas nito
upang ipakita kung sino ang gumawa nito. At sa susunod na kuwento ni Jim
na sinabi niyang sinakyan nila siya pababa sa New Orleans; at, pagkatapos
nito, sa tuwing sasabihin niya ito ay lalo niyang pinapalayo ang kuwentong
ito, hanggang sa sinabi niya na sumakay sila sa kanya para libutin ang buong
mundo, at pinagod siya at halos mamatay na. Si Jim ay ipinagmamalaki pa
tungkol dito, at hindi niya halos mapansin ang iba pang mga negro. Ang mga
negro ay maglalakbay nang milya-milya upang marinig na sabihin ito ni Jim,
At dahil doon ay mas tinitingala siya kaysa sa sinumang negro sa bansang
iyon.

Ang mga kakaibang negro ay tatayo na nakabuka ang kanilang mga

bibig at titingnan siyang lahat na para bang isa siyang nakakamanghang
nilalang. Laging pinag-uusapan ng mga negro ang mga mangkukulam sa
dilim sa tabi ng apoy sa kusina; ngunit sa tuwing nagsasalita ang isa at

7
ipaalam sa lahat ang tungkol sa mga ganoong bagay, si Jim ay biglang
magsasabi “Hm! Ano ang alam mo tungkol sa mga mangkukulam?” at ang
negro na iyon ay

Mapapaurong nalang at uupo nalang sa likod. Palaging itinatago ni

Jim ang kwintas na may limang piraso sa kanyang leeg gamit ang isang tali,
at sinabing ito ay isang regalo na ibinigay sa kaniya ng diyablo gamit ang
kanyang sariling mga kamay, at sinabi sa kanya na maaari siyang
magpagaling ng sinuman at maaari siyang tumawag ng mga mangkukulam
sa tuwing gusto niya sa pamamagitan lamang ng pagsasabi nito; ngunit hindi
niya sinabi kung ano ang sinabi niya dito.

Ang mga negro mula s akung saan-saan ay pinupuntahan si Jim at

binibigyan siya ng anumang mayroon sila, para lamang makita ang bagay na
iyon; ngunit hindi nila gagawin n hawakan ito, dahil ang diyablo ay
hinawakan ito mismo. Si Jim ang pinakamaraming sira para sa isang
katulong, dahil siya ay pinagpakitaan ng diyablo at sinakyan ng mga
mangkukulam.

Nang makarating kami ni Tom sa gilid ng tuktok ng burol ay tumingin

kami ng malayo sa nayon at makikita ang tatlo o apat na ilaw na
kumikislap, kung saan may mga maysakit, marahil; at ang mga bituin sa
ibabaw namin ay kumikislap ng maganda; at pababa sa tabi ng nayon ay ang
ilog, isang buong milya ang lapad, at kakila-kilabot pa rin at engrande.
Bumaba kami sa burol at natagpuan sina Jo Harper at Ben Rogers, at ang
dalawa o tatlo pa sa mga lalaki ay nagtago sa lumang tanyard. Kaya
tinanggal namin ang isang bangka at hinila pababa ang ilog dalawang milya
at kalahati, sa gilid ng burol, at pumunta na sa dalampasigan.

Pumunta kami sa isang kumpol ng mga palumpong, at pinasumpa ni

Tom ang lahat na itago ang sikreto, at pagkatapos ay ipinakita sa kanila ang
isang butas sa burol, sa mismong burol sa may pinakamakapal na bahagi ng
mga palumpong. Pagkatapos ay sinindihan namin ang mga kandila, at
gumapang sa aming mga kamay at tuhod. Nagpatuloy pa kami ng halos
dalawang daang yarda, at pagkatapos ay bumukas na ang kuweba.
Nagsundot si Tom sa gitna ng mga daanan, at sa lalong madaling panahon ay
pinayuko kami sa ilalim ng isang pader kung saan hindi mo napansin na may
butas. Pumunta pa kami sa isang makitid na lugar at pumasok sa isang uri ng
silid, lahat ay mamasa-masa at pawisan at malamig, at doon kami tumigil.
Sabi ni tom:

8
 “Ngayon, sisimulan natin ang grupo ng mga magnanakaw at
tatawagin itong Tom Sawyer's Gang. Lahat ng gustong sumali ay kailangang
manumpa, at
isulat ang kanyang pangalan gamit ang dugo.”

Payag naman ang lahat. Kaya naglabas si Tom ng isang papel kung
saan niya isinulat ang panunumpa, at binasa ito. Sinumpa nito ang bawat
batang lalaki na umanib sa grupo, at huwag sabihin ang alinman sa mga
lihim; at kung mayroon mang gumawa ng anuman sa sinumang batang lalaki
sa grupo, sinumang batang lalaki ang inutusang patayin ito at ng kanyang
pamilya ay dapat gawin ito, at hindi siya dapat kumain at hindi siya dapat
matulog hanggang sa mapatay niya sila at magsulat ng isang krus sa
kanilang mga suso, ito ang magiging insigniya n grupo. At walang sinuman
na hindi kabilang sa maaaring gamitin ng grupo ang markang iyon, at kung
gagawin niya ay dapat siyang idemanda; at kung ginawa niya itong muli ay
dapat siyang patayin. At kung sinuman sa grupoang magsabi ng mga sikreto,
dapat ay putulin ang kanyang lalamunan, at pagkatapos ang kaniyang
bangkay ay sunugin at ang mga abo ay ikalat sa palibot, at ang kaniyang
pangalan ay burahin sa listahan at hindi na muling babanggitin ng grupo, at
magkaroon ito ng sumpa at makalimutan na magpakailanman.

Sinabi ng lahat na ito ay isang tunay na magandang panunumpa, at

tinanong si Tom kung ito ba ay naisip lamang ni Tom. Sinabi niya, ang ilan
sa mga ito, ngunit ang iba ay mula sa mga piratebook at robber-book, at
bawat grupo na may mataas na reputasyon ay mayroon nito.

Inisip din ng ilan na magandang patayin ang mga pamilya ng mga

batang lalaki na nagsabi ng mga sikreto. Sinabi ni Tom na ito ay isang
magandang ideya, kaya kumuha siya ng lapis at isinulat ito. Pagkatapos ay
sinabi ni Ben Rogers:

“Paano si Huck Finn, siya ay walang pamilya; ano ang balak mong
gawin sa kaniya?”

“Hinsi ba siya ay may ama?” sabi ni Tom Sawyer.

“O, mayroon siyang ama, ngunit hindi mo siya mahahanap sa mga

araw na ito. Siya ay laging naglalasing kasama ang mga baboy sa tanyard,
ngunit hindi siya gaanong nakikita sa mga bahaging ito sa loob ng isang taon
o higit pa.”

9
 Pinag-usapan nila ito, at itatapon nila ako, dahil sinabi nila na ang
bawat batang lalaki ay dapat magkaroon ng isang pamilya o isang tao upang
patayin, kung hindi man ito hindi magiging pataspara sa iba. Walang
makapag-isip ng kung ano man ang nararapat na gawin. Ako man ay handa
nang umiyak; ngunit sabay akong naisip ang isang paraan, at sa gayon ay
inalok ko sila na maaari nilang patayin si Miss Watson. Sabi ng lahat:

“Oh, pwede na iyon. Tama yan. Maaari ng pumasok si Huck.”

Pagkatapos ay inilagay nilang lahat ang isang pin sa kanilang mga

daliri upang mapirmahan ang dugo, at ginawa ko ang aking marka sa papel.

“Now,” sabi ni Ben Rogers, “ano ang linya ng negosyo ng Gang na

ito?”

“Wala ng iba kundi pagnanakaw at pagpatay, sabi ni” Tom.

“Ngunit sino ang pagnakawan natin?—bahay, o baka, o—”

“Mga bagay! Ang pagnanakaw ng mga baka at sa mga bahay ay hindi

pagnanakaw; ito ay ibang uri ng pagnanakaw,” sabi ni Tom Sawyer. “Hindi
tayo magnanakaw. Hindi iyon uri ng estilo natin. Tayo ay mga batang daan.
Pahintuin natin ang mga entablado at karwahe sa kalsada, suot ang maskara
natin, at patayin ang mga tao at kunin ang kanilang mga relo at pera.”

“Dapat ba lagi nating patayin ang mga tao?”

“Oh, tiyak. Ito ang pinakamahusay. Ang ilang mga awtoridad ay iba
magisip, pinakamainam na patayin na lamang ang mga ito—maliban sa ilan
na pwedeng dalhin sa kuweba dito, at panatilihin ang mga ito hanggang sila
ay tinubos.”

“Tubos? Ano iyon?”

“Hindi ko alam. Ngunit iyon ang ginagawa nila. Nakita ko ito sa mga
libro; at siyempre iyon ang kailangan nating gawin.”

“Ngunit paano natin ito magagawa kung hindi natin alam kung ano
ito?”

10
 “Bakit kailangan mo na sisihin ang lahat, kailangan nating gawin ito.
Hindi ba’t sinabo ko sa iyo na ito ay nasa mga libro? Gusto mo bang
gumawa ng mg abagay na wal as amga libro at sirain ang lahat ng bagay?”

“Oh, lahat iyon ay napakahusay, Tom Sawyer, ngunit paano tutubusin

ang mga taong ito kung hindi natin alam kung paano ito gagawin sa
kanila?—yan ang gusto kong makuha. Ngayon, ano ang inaasahan mo?”

“Hindi ko alam. Ngunit kung panatilihin natin ang mga ito hanggang sa sila
ay tinubos, nangangahulugan ito na panatilihin nalang natin ang mga ito
hanggang sila ay patay na. “

“Ayun ay mas malinaw. . Bakit hindi mo nalang sinabi iyan?

Pananatilihin natin ang mga ito hanggang sa sila ay tinubos o
hanggang sa kamatayan; at magiging isnag malaking abala
sila—kailngan nilang kumain, at palagi nilang susubukan na
makatakas.”

“Anong sinasabi mo, Ben Rogers. Paano sila makakawala kapag may
bantay naman sila na handang barilin sila kung sila man ay susubukang
tumakas?”

“Guwardiya! Tama, mabuti iyon. Kaya kailangan ng isang tao na

magbabantay buong gabi at hindi kailanman matutulog, para panoorin ang
mga ito. Sa tingin ko ito ay kahangalan. Bakit hindi maaari na tubusin na
lamang agad ang mga ito sa lalong madaling panahon nakarating sila dito?”

“Dahil ito ay walasa mga libro—kaya naman . Ngayon, Ben Rogers,

gusto mo bang gawin ang mga bagay na regular, o hindi ba?—iyan ang
ideya. Sa palagay mo ba, alam ng mga taong gumawa ng mga aklat kung
ano ang tamang gawin? Sa palagay mo ba ay maaari kang matuto ng kahit
ano? Hindi. Hindi, ginoo, ipapatubos na lamang sila sa regular na paraan.”

“Sige. Hindi ko naisip iyon; ngunit sinasabi ko na ito ay isang hangal

na paraan, kahit papaano. Papatayin din ang mga babae?”

“Ben Rogers, kung ako ay ignorante kagaya mo. Patayin ang mga
babae? Hindi; walang nakakita ng ganoon sa mga libro. Ihatid mo sila sa
yungib, at palagi kang kasing magalang sa kanila; at sa pamamagitan noon
sila ay mahuhulog ang loob sa iyo, at hindi kailanman nais na umuwi pa.”

11
 “Kung iyon ang paraan, ako ay sumasang-ayon. Sa mabilis lang na
panahon magkakaroon tayo ng kuweba na puno ng mga kababaihan,
naghihintay na matubos, wala ng lugar para sa mga magnanakaw. Ngunit
sige, wala na akong dapat sabihin.”

Ang maliit na si Tommy Barnes ay natutulog ngayon, at nang gisingin nila

siya siya ay natakot, at umiyak, at sinabing gusto niyang umuwi sa kanya
ina, at ayaw nang maging magnanakaw.

Kaya't pinagtawanan siya nilang lahat, at tinawag siyang batang sanggol, at

iyon ay ikinagalit niya, at sinabi niyang dumiretso siya at sasabihin ang lahat
mga Lihim. Ngunit binibigyan siya ni Tom ng limang sentimo para
manahimik, at sinabing umuwi muna ang lahat at magkita sa susunod na
linggo, at nakawan ang isang tao at pumatay ng ilang mga tao.

Sinabi ni Ben Rogers na hindi siya maaaring maklabas kung hindi lamang
Linggo, at kaya niya nais na magsimula sa susunod na Linggo; ngunit sinabi
ng lahat ng mga lalaki na ito ay magiging masama na gawin ito sa Linggo,
ngunit lahat naman ay sumang-ayon. Pumayag sila magsama-sama at pumili
ng isang araw sa lalong madaling panahon, at pagkatapos ay pinili namin
bilang unang kapitan si Tom Sawyer at pangalawang kapitan ng Gang si Jo
Harper, at nagsimula na nga ang kanilang grupo

Umakyat ako s amay she at gumapang sa bintana ko bago ang bukang

liwayway. Ang aking mga bagong damit ay madudumi at may grasa at ako
ay pagod n aparang aso.

12
Kabanata 3

Nagkaroon ako ng magandang umaga mula sa matandang Miss

Watson dahil sa aking mga damit; ngunit ang balo ay hindi niya na ako
pinagalitan, ngunit nilinis na lamang niya ang grasa at luwad, at
nagmukhang nalulungkot na dahil inakala na ako ay kikilos ng maayos.
Pagkatapos ay isinama ako ni Miss Watson sa aparador at nanalangin, ngunit
walang nangyari. Sinabi niya na ako dapat ay manalangin araw-araw, at
anuman ang hilingin ko ay makukuha ko ito. Ngunit hindi naman ito
nangyari. Sinubukan ko na ito. Sa sandaling nakuha ko ang isang fish-line,
ngunit walang mga kawit. Hindi ko namna ito mapapakinabangan ng wala
ang mga kawit. Sinubukan ko ang mga kawit sa loob ng tatlo o apat na oras,
ngunit hindi ko ito magawa. Isang araw, ako ay humiling kay Miss Watson
na subukan ito para sa akin, ngunit sinabi niya na ako ay isang tanga. Hindi
niya kailanman sinabi sa akin kung bakit.

Isang beses akong bumaba pabalik sa kakahuyan, at matagal akong

nag-isip-isip tungkol dito. Sinasabi ko sa aking sarili, kung ang isang
katawan ay maaaring makakuha ng anumang bagay na kanilang
ipinagdarasal, bakit hindi hilingin ni Deacon Winn na ibalik ang pera na
nawala niya sa baboy? Bakit hindi maibalik ng balo sa kanyang pilak na
kahon na ninakaw? Bakit hindi tumaba pa si Miss Watson? Hindi, sabi ko sa
aking sarili, iyon ay wala namnag katuturan. Nagpunta ako at sinabi ito sa
balo, at sinabi niya ang bagay na maaaring makuha ng isang katawan sa
pamamagitan ng pagdarasal ay “espirituwal na regalo.” Ito ay masyadong
marami para sa akin, ngunit sinabi niya sa akin kung ano ang ibig niyang
sabihin—Dapat akong tumulong sa ibang tao, at gawin lahat ng magagawa
ko para sa ibang tao, at alalayan silang lahat sa lahat ng oras, at huwag isipin
ang tungkol sa aking sarili.

Kabilang dito si Miss Watson. Lumabas ako sa kakahuyan at

pinagisipan ko ito ng mahabang panahon, ngunit hindi ko makita ang
benepisyo tungkol dito—maliban para sa ibang tao; kaya sa wakas ay naisip
ko na hindi na ako mag-aalala tungkol dito, hahayaan ko nalan. Minsan ang
balo ay magsasalita tungkol sa Providence ngunit baka sa susunod na araw
ay aalisin na naman ito ng balo. Alam ko na may dalawang mga probisyon,
at ang isang mahirap na tao ay walang maipangtatapat sa providence ng
balo, ngunit kung nakuha siya ni Miss Watson doon ay wala na siyang
magagawa para sa kanya pa. Naisip ko na ang lahat ng ito, at naisip ko
nakung gusto ako ng balo ay wala na akong magagawa kung paano siya

13
nangunguna upang maging mas mahusay kaysa sa kung ano siya noon,
bilang ako ay napakamangmang, at napakababa at makulit.

Ang ama ko ay hindi na nakita sa higit na isang taon, at iyon ay

komportable para sa akin; Hindi ko nais na makita siya. Siya ay palagingp
inapalo ako kapag siya ay lasing at laging nakadampi anf kanyang mga
kamay sa akin; bagaman madalas akong pumunta sa kakahuyan kapag nasa
paligid siya.

Buweno, sa mga oras na ito siya ay natagpuan sa ilog at nalunod, mga

nasa labindalawang milya sa itaas ng bayan, kaya sinabi ng mga tao.
Hinatulan nila na siya iyon; ang lalaking ito ay kasing laki niya lang, at
gulanit, at may hindi pangkaraniwang mahabang buhok, na parang kagaya
kay pap; ngunit sila hindi maaaring gumawa ng wala sa labas ng mukha,
dahil ito ay nasa tubig kaya hindi na makita ang mukha nito. Sinabi nila siya
ay lumulutang sa kanyang likod sa tubig. Kinuha nila siya at inilibing siya sa
gilid ng ilog. Ngunit napaisip ako. Alam ko na ang isang nalunod na lalaki
ay hindi lumutang sa kanyang likod, ngunit sa kanyang mukha. Kaya alam
kong hindi it si pap ngunit isang babae na nakasuot ng damit ng isang lalaki.
Naisip ko na muling darating si pap ngunit sana ay huwag na lamang.

Naglaro kami bilang mga magnanakaw ngayon at pagkatapos ay halos

isang buwan, at pagkatapos ay ako ay huminto na. Nagpanggap lang kami.
Wala kaming ninakawan, wala kaming pinatay kahit sinong tao, pero
nagkunwari lang. Dati kaming lumukso palabas ng gubat at pumunta para
atakihin ang mga kababaihan na may kartilya na may mga dala na mga
bagay na pang hardin at dalhin ito sa merkado, ngunit hindi namin
kailanman kinuha ang alinman sa mga ito.

Tinawag ni Sawyer ang mga baboy na “ingots,” at tinawag niya ang

mga singkamas na “julery,” at pupunta kami sa kuweba at binilang ang kung
ano man ang mga nagawa na namin, at kung gaano karaming tao ang
napatay at namarkahan namin. Ngunit hindi ko makita ang anomang
maitutulong nito sa amin. Isang beses nagpadala si Tom ng isang batang
lalaki upang tumakbo sa bayan na may nagliliyab na patpat, na tinawag
niyang slogan (na siyang mag-sign para sa Gang upang magsama-sama), at
pagkatapos ay sinabi niya na mayroon siyang lihim na balita na galing sa
kanyang mga espiya na sa susunod na araw isang buong parsela ng mga
mangangalakal na Espanyol at mayayamang A-rab ang magkakampo sa
Cave Hollow kasama ang dalawang daang elepante, at anim na raang
kamelyo, at mahigit isang libo “sumter” mules, ang lahat ay may mga dalang
diyamante, at sila ay mayroon lamang apat na raang sundalo, at sa gayon ay

14
aambush-in namin sila, patayin ang tauhan at kuhanin ang mga bagay.
SInabi niya din na dapat na naming ihanda ang aming mga espada at baril.
Ni hindi siya makapagnakaw kahit isang kartilya ng singkamas ngunit siya
ay dapat mayroon paring espada at mga baril, kahit na sila ay walis lamang,
maaari mong hampasin ang mga ito hanggang sa matumba ka. Hindi ako
naniniwala na kakayanin naming pasukin ang isang pulutong ng mga
Espanyol at Arabo ngunit gusto kong makita ang mga kamelyo at elepante,
kaya sa sumunod na mga araw, Sabado, tumungo na kami sa dako; at
nagmamadali kaming lumabas ng kakahuyan at pababa ng burol. Ngunit
walang mga Kastila at Arabo at walang ring mga kamelyo o elepante.

Isa lamang itong piknik ng mga bata. Nilusob parin namin ito, at
hinabol ang mga bata sa guwang; ngunit hindi kami nakakuha ng anuman
maliban sa ilang mga donut at jam, kahit na si Ben Rogers ay nakakuha ng
isang basahan na manika, at si Jo Harper ay nakakuha ng isang aklat ng
himno at isang tract; at pagkatapos ay pumasok ang guro, at pinapababa
lahat ng kinuha namin. Hindi ko nakita ang mga diyamante, at sinabi ko kay
Tom Sawyer iyon. Sinabi niya na mayroon at marami ito doon, gayon pa
man; at sinabi niya na nandoon ang mga Arabo, at elepante at mga bagay.
Sinabi ko, bakit hindi natin sila nakikita, kung gayon? Sinabi niya kung
hindi ako ignorante, at kung nagbasaako ng aklat na tinatawag na Don
Quixote, malalaman ko nang hindi nagtatanong. Sinabi niya na itong lahat
ay ginawa sa pamamagitan ng mahika. Sinabi niya na mayroong daan-daang
sundalo doon, at mga elepante at kayamanan, at iba pa, ngunit mayroon
kaming mga kaaway na tinawag niyang mga mahikero; at kanilang
binaliktad ang buong bagay at pinagmkha na piknik lamang ito.
Sumang-ayon ako at sinabi niyang kailanga naming pumunta sa mga
salamangkero.

“Bakit, sinabi niya, “a isang salamangkero ay maaaring tumawag ng

maraming genies, at maaari ka nilang paliparin na parang wal alang bago mo
pa masabi ang Jack Robinson. Ang mga ito ay kasing taas ng isang puno at
kasing laki ng isang simbahan.”

“Pero,” sabi ko, “paano kung makakuha kami ng ilang genies upang
matulungan kami—makikita at malulusob na ba natinang kabilang grupo?”

“Paano mo sila makukuha?”

“Hindi ko alam. Paano nila makukuha ang mga ito?”

15
“Bakit, kuskusin nila ang isang lumang lampara ng lata o isang singsing na
bakal, at pagkatapos ay ang dumating ang mga genie kasabay ang kulog at
kidlat at lahat ng sinabi sa kanila na gawin nila ay gagawin nito.

“Sino ang nagpapalabas sa kanila?”

“Bakit, sinumang kuskusin ang lampara o ang singsing. Nabibilang sila sa

sinuman kuskusin ang lampara o ang singsing, at kailangan nilang gawin
ang anumang sasabihin niya. Kung sinabi niya sa kanila na magtayo ng
isang palasyo na apatnapung milya ang haba at gawa sa diyamante, at
punuin ito ng chewing-gum, o anumang gusto mo, at kunin ang isang anak
na babae ng emperador mula sa Tsina para sa iyo upang magpakasal,
kailangan nilang gawin ito—at kailangan nilang gawin ito bago ang pagsikat
ng araw kinabukasan at kaya din nilang iparada ang palasyong iyon sa
buong bansa saan mo man ito gusto, naiintindihan mo.”

“Sa tingin ko sila ay isa grupo ng mga mahihina ang utak para hindi nila
angkinin nalang ang mga palasyo kaysa sa ipinaparada nila ito ng ganon. At
isa pa, kung ako ay isa sa kanila, maghahanap ako ng isang tao sa Jericho
namay isang negosyo at pumunta sa kanya para ipagbili ang lampara.
“Ganyan k amagisip, Huck Finn. Bakit, kailangan mong pumunta para lang
kuskusin niya ito, gusto mo man o hindi.”

“Ano! Ako ay magiging kasing taas ng puno at kasing laki ng simbahan?

Sige, pagkatapos; pupunta ako; ngunit hihiga lang ako, uutusan ko ang taong
iyon na umakyat sa pinakamataas puno sa bansa.”

“Hay, walang silbi na makipag-usap sa iyo, Huck Finn. Mukhang wala ka

namnag alam na anumang bagay, inutil.”

Pinagisipan ko ang lahat ng ito sa loob ng dalawa o tatlong araw, at

pagkatapos ay gusto kong makita kung totoo man ito. Kumuha ako ng isang
lumang lamparang lata at isang bakal na singsing, at lumabas sa kakahuyan
at kinuskos at kinuskos hanggang sa pagpawisan na ako, iniisip ko nang
bumuo ng isang palasyo at ibenta ito; ngunit walang nagyari, wala sa mga
genies ang dumating. Kaya napagadesisyonan ko na ang lahat ng iyon ay isa
lamang sa mga ni Tom Sawyer. S palagay ko ay naniniwala siya sa mga
Arabo at ang mga elepante, ngunit para sa akin ay iba ang tingin ko. Iyon ay
simpling piknik lamang.

16
Kabanata 4

Tatlo o apat na buwan ang lumipas, at ngayon ay halos taglamig na.

Madalas akong pumasok sa paaralan at nakakapag-spell, nakakabasa at
nakakapagsulat na ako ng kaunti, at kaya ko na ding sabihin ang talahanayan
ng pagpaparami ng hanggang anim at pito na tatlumpu't lima, at hindi ko
inaasahan na magagawa ko pang kabisaduhin ang mga susunod na numero
kung mabubuhay man ako ng panghabang buhay. Hindi ko gusto ang
matematika.

Noong una ay kinasusuklaman ko ang paaralan, ngunit nakuha ko ng

makayanan ito. Sa tuwing ako ay hindi pagod naglalaro ako ng hookey, at
taguan sa susunod na araw, ako ay masaya s atuwing nagagawa ko it. Kaya
habang tumatagal na ako ay pumapasok sa paaralan ay mas nagiging madali
ito para sa akin. Ako ay nasasanay na din sa mga pamamaraan ng balo.
Nakatira sa isang bahay at natutulog sa isang kama na medyo masikip
kumapara s akaramihan, ngunit bago ang malamig na panahon dati akong
dumudulas at natutulog sa kakahuyan kung minsan, kung kaya’t gusto ko na
ito. Gusto ko namang ang buhay ko dati ngunit unti unti ko na ding
nagugustuhan ang buhay ko ngayon. Sabi ng balo ako ay unti-unti na ding
nasasanay. Sinabi niya na huwag akong mahiya sa kaniya.

Isang umaga nagkataon na nabaliktad ko ang lagayan ng asin sa

almusal. Inabot ko nang mabilis hangga't maaari upang ihagis sa ang aking
kaliwang balikat at maiwasan ang malas, ngunit si Miss Watson ay nakita
ito. Sabi niya, “Alisin mo ang iyong mga kamay, Huckleberry; anong gulo
ang lagi mong ginagawa!” Ang balo ay naglagay ng magandang salita para
sa akin, ngunit hindi iyon kasiguraduhan na di maiwasan ang malas, alam ko
iyon. Nagsimula ako, pagkatapos ng almusal, nakaramdam ng pag-aalala at
nanginginig, at nagtataka kung saan ito mahuhulog sa akin, at kung ano
iyon.

“Ayan; nakikita mo itong nagsasabing ‘ para sakonsiderasyon.’ Ibig

sabihin mayroon ako binili para sa iyo at binayaran ka para dito. Narito ang
isang dolyar para sa iyo. Ngayon pirmahan mo ito.”
Kaya pinirmahan ko ito, at umalis.

Ang negro ni Miss Watson, si Jim, ay mayroon bola ng buhok na

kasing laki ng iyong kamao, ito ay kinuha mula sa ikaapat na tiyan ng isang
baka, at siya ay ginagamit sa salamangka. Sinabi niya na mayroong isang
espiritu sa loob nito, at alam nito ang lahat. Kaya pinuntahan ko siya nang

17
gabing iyon at sinabi sa kanya na narito ulit ang aking pap dahil natagpuan
ko ang kanyang mga yapak sa niyebe. Ang gusto kong malaman kung ano
ang balak niyang gawin at kung siya ba ay hindi na aalis. Inilabas ni Jim ang
kanyang bola na buho at may sinabi sa ibabaw nito, at pagkatapos ay
hinawakan niya ito at ibinagsak ito sa sahig. Ito ay nahulog, at gumulong
lamang ng nasa isang pulgada. Sinubukan muli ito ni Jim, at pagkatapos ay
sa ibang pagkakataon, at kumilos lamang ito ng pareho Lumuhod si Jim sa
kanyang mga tuhod, at inilagay ang kanyang tainga malapit dito at nakinig.

Ngunit siya ay walang nakuha; sinabi niya ito ay hindi

nakikipag-usap. Sinabi niya kung minsan ay hindi ito nakikipag-usap nang
walang pera. Sinabi ko sa kanya na mayroon akong isang luma pero makinis
na mga pekeng quarter na hindi nagagamit dahil ang tanso ay kita sa gitna
ng pilak, at hindi ito pumasa saan man, kahit na kung ang tanso ay hindi
kita, dahil ito ay sobrang makinis at magrasa, mahahalatang peke ito. Sinabi
ko na ito ay wal ana sa magandang kalagayan, ngunit siguro ang buhok na
bola ay madadala na dito, dahil marahil ito ay hindi alam ang pagkakaiba.
Naamoy ito ni Jim at kinagat at kinuskos, at sinabing siya na ang bahala para
isipin ng buhok na bola na maganda ito. Sinabi niya hahatiin ang isang hilaw
na Irish na patatas at idikit ang barya sa pagitan at panatilihin ito doon sa
buong gabi, at sa susunod na umaga hindi mo na makikita ang tanso, at hindi
na ito magiging mamantika, at kaya kahit sino sa bayan ay tatanggapin ito
kaagad, lalo na ang isang buhok na bola. Natatandaan ko ng ana maari iyong
gawin gamit ang patatas ngunit nakalimutan ko na ito.

Inilagay ni Jim ang barya sa ilalim ng buhok na bola, at bumaba at

nakinig muli. Sa pagkakataong ito sinabi niyang ayos lang ang buhok na
bola. Sinabi niya na sasabihin nito ang aking buong kapalaran kung gusto ko
ito. Pumayag ako. Kaya ang buhok na bola ay nakipag-usap kay Jim, at
sinabi ito ni Jim sa akin. Sabi niya:

“Hindi alam ng ama mo kung ano ang dapat niyang gawin. Minsan
maiisipan niyang magpakalayo nalang, ngunit minsan ay gusto din niyang
manatili dito. ANg mainam na gawin ay hayaan mo na muna siyang gawin
ang gusto niya. May dalawang anghel na pumapaligid sa kaniya. May mga
paraan upang maiwasan ang ilang mga uri ng masamang kapalaran, ngunit
ito ay hindi isa sa kanila uri; kaya hindi ko sinubukan na gawin ang
anumang bagay, ngunit sinubukan ko ang mga mababang espiritu,

Bumaba ako sa harapang hardin. May isang pulgada ng bagong niyebe

sa lupa, at nakita ko ang mga yapak ng isang tao. Dumating sila pataas mula
sa quarry at tumayo sa paligid ng stile sandali, at pagkatapos ay pumunta sa

18
paligid ng bakod sa hardin. Nakakatuwa na hindi sila pumasok, pagkatapos
nakatayo sa paligid kaya. Hindi ko mawari kung ano ito. Ako ay nagtaka.
Ako ay pagpunta para sundan ang paligid,. Hindi ko napansin ang anumang
bagay sa una, ngunit napansin ko na mayroong isang krus sa kaliwang
boot-heel na gawa sa malalaking pako, upang maiwasan ang diyablo.

Ako ay nakita ni Judge Thatcher. Sinabi niya:

“Bakit, anak ko, hinahabol mo ang iyong hining. Pumunta ka ba para sa

iyong interes?”

“Hindi, sir,” sabi ko; “may ilan ba para sa akin?”

“Oh, oo, kalahating taon ay nasa huling gabi—mahigit isang daan at

limampung dolyar. Medyo sinuswerte ka. Mas mabuting hayaan mo akong
ipuhunan muna ito kasama na ang iyong anim na libo, dahil kung kukunin
mo ito ay gagastusin molamang ito.”

“Hindi, sir,” sabi ko, “Ayokong gastusin ito. Hindi ko gusto ito—
ni ang anim na libo. Gusto kong kunin mo ito; Gusto kong ibigay s aiyo ang
lahat at ang anim na libo.”

Siya ay tumingin at nagulat. AT tila hindi niya mawari kung ano ang aking
tinutukoy. Sinabi niya:
“Bakit, ano ang ibig mong sabihin, anak ko?”

Sabi ko, “Huwag mo nalang akong tanungin tungkol dito, pakiusap.

Kukunin mo naman ito—diba?”

Sabi niya:

“Nalilito ako. May nangyari ba?”

“Pakiusap kunin mo nalang ito,” sabi ko, “at huwag ka ng magtanong sa

akin —para ako ay hindi na kailangang magsinungaling.”

Sinuri niy amuna nag sitwasyon sandali, at pagkatapos ay sinabi niya:

“Oho-o! Sa tingin ko nakikita ko na. Gusto mong IBENTA ang lahat ng

iyong ari-arian sa akin—hindi ibigay lang ang mga ito. Iyan ang tamang
ideya.”

19
Pagkatapos ay sumulat siya ng isang bagay sa isang papel at binasa ito, at
sinabi:

Lahat ng kaniyang pagaari. Ang isa ay makintab, at ang isa ay itim. Ang
isang katawan ay hindi maaaring sabihin kung saan ang gagawin niya.
Ngunit ayos ka na.Makakaranas ka ng mga pagsubok sa buhay mo, gayun
din namna ng saya. Minsan magkakasakit ka, minsan masasaktan ka pero sa
lahat ng pagkakataon ikaw ay gagaling din naman. May dalawang babae sa
buhay mo, ang isa ay maliwag at ang isa ay madilim. Ang isa ay mayaman
samantalang ang isa ay mahirap. Pakakasalan mo sa una nag mahirap at saka
ang mayaman naman sa susunod. Lumayo ka sa tubig at disgrasya at wag
kang makipagsapalaran o ikaw ay mamamatay.

Nang sinindihan ko ang aking kandila at umakyat sa aking silid nang

gabing iyon aynakita kong andoon at nakaupo si pap—siya mismo!

20
Kabanata 5

Isinara ko ang pinto. Pagkatapos ay lumingon ako, at naroon siya.

Madalas akong natatakot sa kanya, tinitigan niya ako ng sobra.
Nararamdaman ko na ako ay natatakot din ngayon; ngunit sa isang minuto
ay naisip ko na ako ay nagkamali— siya ay kaya hindi inaasahan; ngunit
kaagad pagkatapos kong makita hindi ako nababahala at natatakot sa kanya.

Siya ay higit sa limampung taong gulang na, at mukha naman siyang

matanda na. Ang kanyang buhok ay mahaba at gusot at mamantika, at
nakikita mong nagniningning ang kanyang mga mata Ito ay itim, walang
kulay-abo; gayon din ang kanya mahabang balbas. Walang kulay sa kanyang
mukha, ito ay puti; hindi tulad ng puti ng ibang tao, ngunit puti ng isang tao
na may sakit. Pagdating sa kanyang mga damit—mukhang basahan. Siya ay
nakaupong nakade kwatro; ang botas niya sa paa ay buta, at dalawa sa
kanyang mga daliri sa paa ay lumalabas laba. Ang kanyang sumbrero ay
nakahiga sa sahig—isang lumang itim na kupya na natatakpan ng isang
takip.

Tumayo ako ng nakatingin sa kanya; siya din ay tumingin sa akin,

habang bahagyang tumagilid ng kaunti ang upuan. Ibinaba ko ang kandila.
Napansin ko ang bintana ay nakataas; kaya malamang siya ay umakyat lang
sa may silong. Payuloy niya lang akong tinitigan at siya ay nagsalita:
“Maayos na damit—napaka. Sa tingin mo ay kung sino ka na ngayon, hindi
ba?”

“Siguro oo, siguro hindi,” sabi ko.

“Huwag mo akong bigyan ng wala,” sabi niya. “Nakapagtayo ka ng

mga bagay bagay simula nung mawala ako. Ikaw ay edukado, sabi nila kaya
mo ng magbasa at magsulat. Sa tingin mo ikaw ay mas mahusay na kaysa sa
iyong ama, ngayon, hindi ba? Dahil hindi niya kaya? Kukunin ko ito sa iyo.
Sino ang nagsabi sa iyo na maaari kang makialam sa gayong kahangalan,
ha?—sino ang nagsabi sa iyo na pwede mong gawin iyon?”

“Ang balo. Sinabi niya sa akin.”

“Ang balo, hey?—and na nagsabi sa balo na maaari niyang pakialaman

isang bagay na hindi naman sa kaniya?”

“Walang nagsabi sa kanya.”

21
 “Kung gayon, tuturuan ko siya kung paano makialam. At ikaw, iwan
mo na ang paaralang iyon, naririnig mo? Natuto ang mga tao na magpalaki
ng isang batang lalaki upang ipalit sa kanyang sariling ama at ipaalam sa
upang maging mas mahusay na kung ano SIYA. Ayaw na kitang makitang
pumapasok s apaaralang iyo, naiintindihan mo ba? Ang iyong nanay, ay
hindi makabasa ta makapagsulat hanggang siya ay namatay.

Wala sa pamilya ang hindi maaaring matuto bagosila namatay. Hindi

rin ako; at narito ka at pinapayaman mo ang iyong sarili tulad nito. Gusto
kitang marinig na magbasa.”

Kumuha ako ng isang libro at nagsimula ng isang bagay tungkol sa

General Washington at ang mga digmaan. Habang binabasa ko ito ng
mahigit kalahating minuto, kinuha niya ang libro at tinampal gamit ang
kanyang kamay at ito ay lumipad sa kabilang dako ng bahay. Siya ay
nagsalita:

“Kaya mo nga. Nagkaroon ako ng aking mga pagdududa nang sabihin

mo sa akin. Ngayon nakita ko na; itigil mo na iyan. Ayokong mahuli kita na
nasa paaralang iyon kundi ay pangungultihin kita ng mabuti. Una alam mo
na kukuha ka rin ng relihiyon. Hindi ko nakikita ang gayong anak.

Kumuha siya ng isang maliit na asul at yaller na larawan ng ilang baka at

isang batang lalaki,
at sabi:

“Ano ito?”

“Ito ay isang bagay na ibinibigay nila sa akin para sa pag-aaral ng aking mga
aralin mabuti.”

Pinunit niya ito, at sinabi:

“Bibigyan kita ng isang bagay na mas mahusay—Bibigyan kita ng isang
cowhide.

Umupo siya doon ng isang minuto, at pagkatapos ay sinabi niya na:

“Kung sinuswerte ka nga naman, may kama ka, damit pantulog, salamin an
pwedeng dungawin at isang piraso ng carpet sa sahig—at ang iyong sarili

22
 Tatay ay natutulog kasama ang mga baboy sa tanyard. Hindi pa kao
nkakit ang ganoong klase ng anak. Pustahan ako kukuha ng ilang mga frills
mo bago ako matapos sayo. Sabi nila mayaman ka. Paano nangyari iyon?”

“Nagsinungaling lang sila.”

“Hoy tignan mo kung paano ka nakikipag-usap sa akin. Ako ay nasa bayan

ng dalawang araw, at wala akong narinig kundi tungkol sa iyo na mayaman.
Narinig ko ang tungkol dito gayun din sa may malayo sa ilog. Kaya ako
dumating. Ibigay mo sakin ang pera bukas din—kailangan ko ang pera.”

“Wala akong nakuhang pera.”

“Ito ay isang kasinungalingan. Nakuha ito ni Judge Thatcher. Binitawan mo
ito.Gusto ko ito.”

“Wala akong nakuhang pera, sinasabi ko sa iyo. Tanungin mo si Judge

Thatcher; sasabihin niya.”

“Sige. Tatanungin ko siya at malalaman ko ang dahilan kung bakit. Kung

magkano ang kinita mo. Ibigay mo diin iyon.”

“Meron akong isang dolyar lamang, at gusto ko iyon para—”

“Wala akong pakialam sa kung anong gusto mo, ilabas mo na din ito.”
Kinuha niya ito at kinagat upang makita kung ito ay tunay, at pagkatapos ay
sinabi niya na siya nga ay pupunta sa bayan upang makakuha ng ilang alak;
hindi raw siya nakakainom sa loob ng maraming araw. Pagkalabas niya sa
shed ay ipinasok niyang muli ang kanyang ulo, at pinagsabihan ako ng
masama dahil sinusubukan kong maging mas mahusay kaysa sa kanya; at
nang maisip kong wala na siya ay bumalik siya at ipinasok ang kanyang ulo
muli, at sinabi sa akin na huwag ng isipin ang paaralang iyon, dahil pupunta
siya upang pilitin ako na wag ng pumasok.

Nang sumunod na araw ay nalasing siya, at pumunta siya kay Judge

Thatcher at binu-bully siya, at sinubukang ibigay sa kanya ang pera; ngunit
hindi ito nangyari, at pagkatapos ay nanumpa siya na gagawin niya ang
puwersa ng batas sa kanya.

Ang hukom at ang balo ay nagtungo sa batas upang kunin ako ng

korte malayo sa kanya at hayaan ang isa sa kanila na maging aking
tagapag-alaga; ngunit ito ay isang bagng hukom na dumating lamang, at
hindi niya nakilala ang matanda; kaya sinabi niya na ang mga korte ay hindi

23
dapat makagambala at paghiwalayin ang mga pamilya kung matutulungan
nila ito; sinabi niya na huwag kumuha ng isang bata at huwag ilayo mula sa
kanyang ama. Kaya naman kinailangan ni Thatcher at ng balo na huminto sa
negosyo.

Na ikinatuwa ng matanda hanggang sa hindi na siya makapagpahinga.

Sinabi niya na gusto niya akong saktan hanggang sa ako ay maging kulay
itim at asul kung hindi ako maghahanap ng pera para sa kanya. Ako ay
nanghiram ng tatlong dolyar kay Judge Thatcher, at kinuha ito ni pap at
ginamit para maglasing, siya ay nagiingay at sumisigaw ng mga
masasamang salita sa buong bayan hanggang hatinggabi; pagkatapos ay
ikinulong nila siya, at sa susunod na araw ay iniharap siya sa korte, at
ikinulong siya muli ng isang linggo. Ngunit sinabi niyang nasiyahan siya;
sinabi niya na siya ay ang may ari ng kanyang anak, at gagawin niya itong
mabuti para sa kanya.

Nang makalabas siya, sinabi ng bagong hukom na tutulungan niya ito

. Sa gayo'y dinala niya siya sa kaniyang sariling bahay, at binihisan siya ng
malinis at pinakin siya ng almusal at hapunan kasama ang kaniyang pamilya.

At pagkatapos ng hapunan siya ay nakipag-usap sa kanya tungkol sa

pagpipigil at mga bagay hanggang sa ang matanda ay napaiyak. Inamin niya
na siya'y naging mangmang, at sinira ang kaniyang buhay; nguni't ngayon
siya ay magbabagong buhay na at magiging isang tao na hindi na ikakahiya,
at umaasa siyang tutulungan siya ng hukom. Sinabi ng hukom na maaari
niyang yakapin siya; kaya siya'y napaluha, gayundin ang kaniyang asawa
sinabi ni Pap na siya'y naging isang lalake na noon pa man ay hindi
naiintindihan, at sinabi ng hukom na siya naniniwala dito. Sinabi ng matanda
na ang gusto lamang ng isang lalaki ay syimpatya at pakikiramay, at sinabi
ng hukom na ito ay gayon; kaya't sila'y muling nagiyakan. At nang oras na
ng pagtulog ay bumangon ang matanda at inilahad ang kanyang kamay, at
sinasabi:

“Tingnan mo ito, mga ginoo at kababaihan; kunin mo ito. Ito ay isang

kamay na ng isang baboy; ngunit hindi na ngayon; ito ay ang kamay ng
isang tao na magsisimula sa isang bagong buhay, at mamamatay muna bago
bumalik s adating gawain. Tandaan mo ang mga salitang ito—huwag mong
kalimutan sabi ko sa kanila. Ito ay isang malinis na kamay ngayon.”

Kaya't kaniya itong hinawakan, at muli sila ay umiyak. Ang ang

asawa ng hukom ay hinalikan ito. Pagkatapos ay pumirma siya ng isang
sumpa—

24
 Kasama ang kanyang marka. Sinabi ng hukom na ito ang pinakabanal
na oras gawin ito. Pagkatapos ay inilagay nila ang matanda sa isang
maganda silid, na siyang ekstrang silid, at sa gabi ay ilang oras siyang
nakarating malakas na uhaw at sa liwanag ng araw ay gumapang siya
palabas muli, lasing, at gumulong sa balkonahe at may bali sa kanyang
kaliwang braso at halos mamatay na hanggang sa makita siya ng tao bago
ang bukang liwayway. At pagdating nila upang tingnan ang ekstrang sili na
kailangan nilang suriin.

Ang hukom ay nakaramdam ng sakit. Sinabi niya na itinuring niya

ang isang katawan ay maaaring baguhin gamit ang isang baril, ngunit hindi
niya alam kung paano.

25
Kabanata 6

Sa mabilis lang na panahon ang matanda ay muli ng nakatayo s

akaniyang mga paa at pagkatapos ay pinuntahan niya si Judge Thatcher sa
korte para kuhanin niya ang pera, at pinuntahan din niya ako, dahil sa hindi
ko paghinto sa pag-aaral. Sinubukan niyang abangan ako ng ilang beses at
hampasin, ngunit pumasok parin ako sa paaralan, at umiwas sa kanya o
nilalampasan siya sa halos lahat ng oras. Hindi ko gaanong gusto noon na
pumupunta sa paaralan ngunit naisip ko na pupunta ako ngayon para lang
inisin ang tatay ko.

Ang paglilitis sa batas na iyon ay isang mabagal na negosyo— ang

lumilitaw ay parang hindi kailanman magsisimula ito; kaya madalas ay
humihiram ako ng dalawa o tatlong dolyar mula sa hukom para sa kanya,
para hindi niya ako saktan. Sa bawat oras na nakuha niya ang pera ay
naglalasing siya; at bawat oras na siya ay lasing pinaparada niya si Cain sa
buong bayan; at sa bawat oras na gawin niya iyon kay Cain ay nakukulong
siya. Siya ay nababagay lamang—ang ganitong uri ng bagay ay sa mismong
linya niya.

Siya ay laging nasa paligid ng bahay ng balo at kaya sinabi niya rito
na kung hindi siya tumigil sa paggamit sa paligid doon siya ay gagawa siya
ng problema para sa kanya. Nawawala na siya sa kaniyang sarili. Sinabi niya
na ipapakita niya kung sino ang tunay na mayari kay Huck Finn. Kaya
minsan sa tagsibol ay nahuli niya ako at dinala niya ako sa isang ilog na
tatlong milya ang layo, tumawid kami sa baybayin ng Illinois kung saan ito
ay makahoy at walang ni isang bahay maliban sa isang lumang kubo ng
troso sa isang lugar kung saan ang mga puno ay makapal at hindi mo ito
mahahanap kung hindi mo alam kung saan ito.

Sinigurado niya na ako ay malapit sa kaniya sa lahat ng oras, at hindi

ako nagkaroon ng pagkakataong tumakbo palayo sa kaniya. Tumira kami sa
lumang bahay na iyon, at palagi niyang kinakandado ang pinto at inilalagay
ang susi sa ilalim ng kanyang ulo tuwing gabi. Mayroon siyang baril na
ninakaw niya, kami ay nangingisda at nanghuhuli ng mga hayop, at iyon ang
aming ikinabubuhay.

Minsan ay ikinukulong niya ako at bumaba siya sa may tindahan,

tatlong milya nag layo, sa lantsa, at ipinagpalit ang isda at nakikipaglaro
para sa alak, naglalasing ito bago pa man siya umuwi. Ang balo ay nalaman
niya kung nasaan ako at sa pamamagitan ng, at pinapunta niya ang isang

26
lalaki upang subukang kunin ako; ngunit pinalayas siya ni pap gamit ang
baril, at sinabi niy ana kailangan kng masanay na sa kung nasaan ako.

Talagang nakakatamad ngunit masaya, nakahiga lang ng kumportable

sa buong araw, paninigarilyo at pangingisda, at walang mga libro o
pag-aaral. Dalawang buwan o higit pa ang tumakbo, at ang aking mga damit
ay naging parang basahan na sa dumi, at hindi ko nakita kung paano ko
nagustuhan ang buhay ko sa balo, kung saan kailangan mong maghugas, at
kumain sa isang plato, at magsuklay, at matulog at bumangon ng regular, at
mag-abala na magbasa ng isang libro, at makita si Miss Watson na
binabantayan ka sa lahat ng oras. Hindi ko nais na bumalik dito s adati kong
buhay. Natuto nako na hindi magsalita ng mga masasamang salita dahil ang
balo ay hindi nagustuhan ito.

Ngunit si pap ay masyadong nagagamit ang kanyang hick'ry, at hindi

ko magawa na pagtiisan ito. Kailangan din niyang umalis nang labis, at
iniiwan niya ako ng nakakandado. Minsan ay ikinulong niya ako at
mawawala siya ng tatlong araw. Laging kong naiisip na baka siya ay
nalunod na at baka hindi na ako kailanman makakalabas sa bahayy na iyonn.
Natakot ako. Napagdesisyonan ko na subukang lumabas sa cabin na iyon ng
maraming beses, ngunit wala akong mahanap naanumang paraan. Walang
bintana na sapat ang laki para sa isang aso. Hindi rin ako makaakyat pa sa
chimineya dahil sa ito ay masikip. Ang pinto ay makapal, solidong oak.

Medyo maingat si Pap na huwag mag-iwan ng kutsilyo o anumang

bagay sa cabin noong siya kailangang umalis; sa tingin ko ay hinalughog ko
na ang buong lugar sa loob ng isang daan beses. Ngunit ngayon, sa tingin ko
ay may nakita ako na makalawang na alambre na walang hawakan, iyo lang
ang tanging paraan ng oras na iyon. Ito ay nakatago sa sa pagitan ng isang
rafter at mga clapboards ng bubong. May isang lumang kumot ng kabayo na
ipinako sa mga troso sa dulong bahagi ng cabin sa likod ng mesa, upang
maiwasan ang hangin. Pumailalim ako sa mesa at itinaas ang kumot, at
mgsimula na akong magtrabaho upang makita ang isang seksyon ng — sapat
na nag laki nito para sa akin. Malapit na akong matapos, ngunit narinig ko
ang baril ni Pap sa kakahuyan. Inalis ko ang mga palatandaan ng aking
ginawa, at ibinagsak ang kumot at itinago ang aking lagari, at hindi nagtagal
ay pumasok na siya.

Masama ang kaniyang awra ng umuwi siya. Sinabi niya na galing

siya sa bayan, at wala siyang napalang mabuti. Sinabi ng kanyang abogado
na siya ay maaari na mananalo sa kanyang kaso at makakuha ng pera kung
sakaling magumpisa na ang paglilitis; ngunit may mga paraan upang

27
ipagpaliban ito ng mahabang panahon, at alam ni Judge Thatcher kung
paano ito gagawin At sinabi niya na kung papayagan ng mga tao ay
magkakaroon ng isa pang korte upang ilayo ako sa kanya at ibigay ako sa
balo bilang aking tagapag-alaga, at nasabi nilang mananalo ito sa
pagkakataong ito.

Ako ay medyo nabigla dahil ayaw ko ng bumalik pa sa balo at maging

isang sibilisado, gaya nila. Pagkatapos ay ang matanda ay patuloy pa sa
pagmumura s alahat ng tao sa bayan, at paulit ulit lang siyang nagsalita ng
nagsalita upang matiyak na wala siyang nakaligtaan, at pagkatapos nito ay
isinama pa niya ang ibang mga tao na hindi naman niya kilala at kaya
tinawag ang mga ito ano-na-nga-pangalan niya nang makarating siya sa
kanila, at nagpatuloy pa sa pagmumura.

Gusto daw niyang makitang subukan ng balo na kunin ako. Siya ay

manunod at kung sinubukan nilang gawin ang anumang ganoong laro sa
kanya siya ay alam niyang may isang lugar na anim o pitong milya ang layo
para itago ako, maaari nilang hanapin ako don ngunit hindi nila ako
mahahanap. Dahil doon ay hindi ako mapalagay, ngunit sa loob lamang
isang minuto.

Pinapunta ako ng matanda sa bangka at kinuha ang mga bagay na

nakuha niya. Mayroon doong limampung libra na sako ng mais, at sa isang
hiwa ng karne, mga bala, at isang apat na galon na pitsel ng alak, at isang
lumang libro, dalawang pahayagan sa tabi ng mga panghila. Bintibit ko ang
maraming kargada, at bumalik at muling bumaba sa gilid ng bangka upang
magpahinga. Naisip ko na kapag natapos na ang lahat, at naisip kong umalis
dala ang baril niya at ang ilang mga linya, pupunta ako sa kakahuyan para
tumakas.

Alam kong hindi ako mananatili lang sa isang lugar, kundi

maglalakbay ako sa buong bansa, madalas ay sa oras ng gabi, at manghuhuli
at mangingisda ako para manatiling buhay, at sa gayon ay makalayo na hindi
na ako mahanap ng matanda o ng balo. Naisip ko na maaari na akong umalis
nang gabing iyon dahil lasing naman si pap. Napuno ang utak ko ng ideyang
iyon at hindi ko na namalayan ang paglapit ng matanda sabay siyang
sumigaw at tinanong ako kung tulog man ako o inaantok na.

Nakuha ko ang lahat ng mga bagay at dinala hanggang sa cabin, at

halos maggabi na. Habang nagluluto ako ng hapunan ang matanda ay
kumuha ng isang basoo dalawa para muling magpainit. Siya ay lasing mula

28
pa lamang sa bayan, at nahiga na din siya sa kanal buong gabi. Aakalain mo
na ang katawan niya ay si Adam—dahil puro putik na siya.

Sa tuwing magsisimulang umepekto ang kanyang alak, lagi niyang

pinupuntirya ang gobyerno.

“Tinawag mo itong gobyerno? Bakit, tingnan mo lang ito at tingnan

kung ano ito. Narito ang batas na ginawa para kuhanin ang anak ng isang tao
mula sa kanya—sariling anak ng isang tao, anak na prinoblema ko, inalala at
ako ang sumalo sa lahat ng gastos sa pagpapalaki nito. At tinawag nila iyong
isang gobyerno! Hindi lang iyo. Sinusuportahan ng batas ang matandang
Judge Thatcher na iyon up at gayundin na pigilan akong makalapit sa mga
ari-arian ko. Ito ang ginagawa ng batas. Ang batas ay tinatanggal ng isang
tao sa halagang anim na libong dolyar at ipapatapon nalang sa isang lumang
cabin na tulad nito at magsuot ng mga damit na hindi kasya sa isang baboy.

Tinatawag nila iyong gobyerno! Ang isang tao ay hindi maaaring

makakuha ng kanyang mga karapatan sa isang gobyernong tulad nito.
Minsan ay naiisip kong umalis na lamang sa bansa para sa kabutihan ng
lahat. Oo, at sinabi ko sa yun sa kanya; Sinabi ko sa matandang Thatcher.
Maraming tao rin nag narinig ako. Para sa dalawang sentimo ay iiwanan ko
itong sinumpang bansa na itp at hindi kailanman lalapit pa dito. Sabi ko ay
tingnan mo ang sumbrero ko— kung matatawag mo man itong sumbrero,
butas ang itaas kay naman bumaba na ito sa aking baba, hindi na ito
mukhang sumbrero, mukha lang isinuit ang ulo ko s aisang butas na tubo.
Tingnan mo ito, isang sumbrero para sa akin, para sa pinakamayayamang tao
sa bayang ito kung makukuha ko lamang ang aking mga karapatan.

“Oh, oo, ito ay isang kahanga-hangang gobyerno,

kahanga-hanga.Nagkaroon ng mga libreng negro doon mula sa Ohio—mga
mullato. Siya ay may pinakamaputi na kamiseta na makikita mo rin, at ang
makintab na sumbrero; at walang tao sa bayang iyon ang may mga damit na
gaya ng kung ano ang mayroon siya; at siya'y may gintong relo at alahas, at
isang silver-headed cane. At ano sa palagay mo? Sinabi nila na siya ay isang
propesor sa isang kolehiyo, at kaya niyang makipag-usap sa lahat ng uri ng
mga wika. Sinabi nila na maaari siyang bumoto kapag siya ay nasa tahanan
niya. Sa palagay mo, saang bansa siya galing? Ngayon ay araw ng eleksyon,
at malapit na akong pumunta para bumoto kung hindi lang ako lasing. Sinabi
din nila na mayroong isang estado sa bansang ito kung saan hahayaan nila
ang taong iyon para bumoto.”

29
 “Sinasabi ko na hindi na ako kailanman boboto. Hinding-hindi ko
boboto ulit hangga't nabubuhay ako. Sinasabi ko sa mga tao, bakit hindi
ilagay sa auction at ibenta ang negro na ito?—iyan ang gusto kong malaman.
At ano ang gagawin mo, sinabi nila? Bakit, sinabi nila na hindi siya
maaaring ibenta hanggang sa siya ay nasa loob ng Estado ng anim na buwan,
at hindi pa siya naroroon nang ganoon katagal.”

Narito ang isang gobyerno na tinatawag ang sarili nitong isang

gobyerno, at hinahayaan na maging isang gobyerno at gayon pa man inabot
sila ng anim na buong buwan bago mahuli ang isang gumagala-galang
magnanakaw, mga masasamang loob, at—”

Nagpapatuloy pa si Pap kaya hindi na niya napansin kung saan siya

dinadala ng kaniyang mga paa, tumawid siya sa ibabaw ng batya ng baboy
na may asin at sabay niyang binalatan ang mga hita ng baboy, at ang
natitirang bahagi ng kanyang pananalita ay nagpatuloy gamit and mga
pinakamainit na uri ng wika—karamihan ay tungkol sa mga negro at sa
gobyerno magdamag ng araw na iyon. Siya ay lumukso-lukso sa loob ng
cabin una sa isang binti at pagkatapos ay sa ang isa, hawak muna ang isang
hita at pagkatapos ay ang isa pa, at sa wakas bigla siyang huminto sa
kanyang kaliwang paa at sinipa ang batya ng may kasabay na
dumadagundong na tunog. Ngunit hindi iyong maganda desisyon para sa
kaniya, dahil gamit niya ang mga botas na nakalabas ang mga daliri sa paa;
kaya ngayon ay napahiyaw siya na may kasamang pagtaas ng buhok sa
katawan, atumupo siya at hinawakan ang kaniyang mga daliri sa paa; at
tuloy tuloy na pagmumura.

Pagkatapos ng hapunan ay kinuha ni pap ang pitsel, at sinabing

mayroon siyang sapat na whisky doon para siya ay malasing. Iyon ay palagi
niyang bukang-bibig. Alam ko na na sa loob lang ng kaunting oras ay
malalasing na naman siya at halos di na niya mabuksan ang mga mata niya,
at pagkatapos ay nanakawin ko na ang susi, at aalis na ako dito. Siya ay
uminom ng uminom, at bumagsak sa kaniyang mga higaan. Hindi siya agad
nakatulog ng mahimbing, bagkus hindi siya mapalagay. Siya ay
humalinghing at umungol at humampas sa iba’t ibang paraan ng matagal. At
ako ay inabutan na din ng antok at halos di ko na mabuksan ang mga mata
ko. Bago ko pa magawa ang mga pinaplano ko ay nakatulog na ako.

Hindi ko alam kung gaano katagal ako natutulog, ngunit bigla na lang
may isang kakila-kilabot na sigaw at ako ay biglang napatayo. Si pap ay
tumatalon at tumatakbo takbo sa loob ng cabin, sumisigaw siya tungkol sa
mga ahas. Sinabi niya na sila ay gumagapang sa kanyang mga binti; at muli

30
pa siyang tumalon at sumigaw, sinabi din niya na ang isa ay kinagat siya sa
pisngi— ngunit wala akong makitang ahas.

Nagsimula ulit siyang tumakbo sa paligid at umikot sa cabin,

sumisigaw ng “Taggalin mo ito! Alisin mo siya! Kinakagat niya ako sa
leeg!” Hindi pa ako nakakakita ng lalaki na halos mabaliw na sa takot. Hindi
nagtagal ay napagod na din siya, at naupo ng may paghingal; pagkatapos ay
gumulong siya nang paulit-ulit, sumipa ng mga bagay sa lahat ng paraan, at
pilit niyang hinahampas at hinahawakan ang hangin gamit ang kanyang mga
kamay, at sumisigaw at sinasabing may mga demonyong nakahawak sa
kanya. Siya ay nagpatuloy at humiga ng ilang sandali, umuungol.
Pagkatapos ay humiga siya ng tahimik, at hindi na gumawa ng isang tunog.
Naririnig ko ang mga kuwago at mga lobo sa kakahuyan. Siya ay nakahiga
lang sa sulok. Iniangat niy ang bahagya ang isang bahago ng kaniyang
katawan. Sabi niya ng napakababa:
“Tramp—tramp—tramp; iyan ang patay; tramp—tramp—tramp; sinusundan
nila ako; ngunit hindi ako sasama sa inyo. Oh, nandito sila! huwag ninyo
akong hawakan, malamig, bitawan mo. Oh, iwanan niyo ang diyablo na
mag-isa!”

Pagkatapos ay lumuhod siya at gumapang, nagmamakaawa sa kanila

na hayaan siyang mag-isa, at iginulong niya ang kanyang sarili sa kanyang
kumot at pumunta sa ilalim ng lumang mesa, patuloy pa rin siya sa paghingi
ng awa; at pagkatapos ay napaiyak siya. Naririnig ko siya mula sa kumot.

At pagkatapos iya ay gumulong at tumalon sa kanyang mga paa na

mukhang nababaliw na, at nakita niya ako at pinuntahan niya ako. Hinabol
niya ako at pinaikutan hawak ang isang kutsilyo, ay tinatawag niya akong
Anghel ng Kamatayan, at sinasabi niya na papatayin niya ako. Nakiusap
ako, at sinabi sa kanya na ako ay si Huck lamang; pero tumawa siya ng
tumawa, at umungol at tumawa, at patuloy na hinahabol ako. Minsan nang
tumalikod ako at umiwas sa ilalim ng kanyang braso ay humawak siya at
kinuha ako sa jacket sa pagitan ng aking mga balikat, at naisip ko na
katapusan ko na; ngunit mabilis akong lumabas ng jacket na parang kidlat, at
iniligtas ang aking sarili. Hindi nagtagal ay napagod na din siya, at sumandal
sa pinto, at sinabing magpapahinga siya ng isang minuto at pagkatapos ay
papatayin na niya ako. Inilagay niya ang kanyang kutsilyo sa ilalim niya, at
sinabing matutulog siya at magpapalakas, at pagkatapos ay makikita niya
kung sino ang dapat niyang makita.

Nakatulog na siya. Dahan-dahan ay nakuha ko ang lumang upuan at

umakyat doonn ng dahan-dahan para hindi gumawa ng anumang ingay, at

31
nakuha ko na din ang baril. Tinignan ko kung may lamang bala ang baril
pagkatapos ay inilagay ko ito sa kabila ng bariles ng singkamas, na nakaturo
patungo kay pap, at bumaba ako sa likod nito upang hintayin siyang
gumalaw. Sa mga oras na iyon, sobrang tagal at bagal ng takbo ng mga oras.

32
Kabanata 7

“Tumayo ka na diyan!”

Binuksan ko ang aking mga mata at tumingin sa paligid, sinusubukan kong

makita kung saan akoa. Nakataas na nag araw, at ako ay nakatulog nang
malalim. Si Pap ay nakatayo sa ibabaw ko na mukhang maasim-at may sakit
din. Sabi niya:

“Ano ang ginagawa mo sa baril na ito?”

Naisip ko na hindi niya alam kung ano ang mga pinaggagawa niya, kaya ang
sabi ko:
“May nagtangkang pumasok kagabi kaya naghanda ako para sa kaniya.”

“Bakit hindi mo ako ginising?”

“sinubukan ko, ngunit hindi ko magawa; Hindi kita magising.”

“Sige. Huwag kang tumunganga lang buong araw, lumabas ka doon at

tingnan mo kung may isda sa mga linya para sa almusal. Pupuntahan kita sa
isang minuto.”

Binuksan niya ang pinto, at tumungo na ako sa pampang ng ilog. Napansin

ko ang ilang bagay na lumulutang lutang na sa ilog kaya alam kong
nagsimula nang tumaas ang ilog. Naisip ko na kung nasa kabilang bayan na
ako ay maayos na sana ang lagay ko. Ang pagtaas ng ilog sa Hunyo ay
palaging swerte para sa akin; dahil sa sandaling tumaas iyon nagsisimula
dito ang cordwood na lumulutang, at mga piraso ng troso— minsan isang
dosenang troso na magkasama; kaya ang kailangan mo lang gawin ay mahuli
ang mga ito at ibenta ang mga ito.

Lumapit ako sa pampang habang inaabangan si Pap at inaabangan din ang

pagtaas ng ilog. Sabay na inanod ng ilog ang isang maliit na bangka; may
kagandahan din tito, mga labintatlo o labing-apat na talampakan ang haba.
Tinalon ko ito para silipin, inaasahan ko na mayroong tao na nakahiga dito,
dahil ang mga tao ay madalas na gawin iyon para lokohin ang mga tao, at
kapag ang isang tao ay gumawa nito, bigla itong tatayo at pagtatawanan ang
sinomang humila ng bangka. Ngunit hindi sa pagkakataong ito, talagang isa
lamang itong bangka na inanod ng ilog. Sumakay ako at sinagwan ito
papunta sa pampang. Sa palagay ko, matutuwa ang matanda kapag nakita

33
niya ito—nagkakahalaga din ito ng mga sampung dolyar. Ngunit
pagkadating ko sa pampang ay wala pa si Pap, sinubukan ko muna itong
iiahon ito at tanggalin ang mga nakasabit na baging dito, may naisip akong
isang ideya. Naisip ko na itago ito, at pagkatapos, imbis na tatakas ako sa
kakahuyan, sasakyan ko na lang itong bangka at maglalakbay sa ilog ng mga
limampung milya at maghanap ng isang lugar kung saan ako pwedeng
manirahan.

Ito ay medyo malapit na sa barong-barong, at naririnig ko na ang matanda;

ngunit naitago ko na siya; at pagkatapos ay lumabas ako at tumingin
sa paligid ng isang bungkos ng mga wilow, at naroon ang matanda sa
malapit sa daanan at tinatangkang makabaril ng ibon gamit ang kanyang
baril. Kaya hindi niya nakita kung ano man ang ginagawa ko.

Nang makarating na siya sa pampang sinabi kong nahirapan ako sa pagkuha

ng isang troso. Sinabihan niya din ako sa pagiging mabagal kong kumilos;
ngunit sinabi ko sa kanya na nahulog ako sa ilog, at iyon ang nagpatagal sa
akin. Alam kong makikita niya ako basa, at pagkatapos ay magtatanong siya.
Limang hito ang nakuha namin at napagisipan na din naming umuwi.

Habang kami ay humiga pagkatapos ng almusal upang matulog, kaming

dalawa ay parehong napagod, naisip ko na kung makakapag-ayos ako ng
paraan para magpatuloy sa plano ko at siguraduhing hindi na ako
masusundan ni pap at ng balo, ito ay magiging isang tiyak bagay kaysa sa
pagtitiwala sa swerte na makalayo nang sapat bago nila ako maalala;
nakikita mo, lahat ng uri ng mga bagay ay maaaring mangyari. Biglang
tumayo si pap upang uminom isa pang bariles ng tubig, at sinabi niya:

“Sa uulitin na may dumating na lalaki dito, gisingin mo ako naririnig mo?
Malamang may masamang balak ang lalaking iyon dito. Babarilin ko siya.
Sa susunod na gisingin mo ako, naririnig mo?”

Pagkatapos ay umupo na siya at natulog muli; sa mga sinasabi niya ay may

naisip akong ideya. Napag-isip ko na kaya kong ayusin ito ngayon kaya
walang sinuman ang mag-iisip ng pagsunod sa akin.

Mga alas-dose na nang kami ay lumabas at pumunta sa tabi ng pampang.

Ang ilog ay mabilis ang pagtaas, at maraming mga troso ang inaagos at
dumaraan dahil sa pagtaas. Bigla din dumating ang mga troso na nasa mga
siyam na magkakasama. Sinubukan naming puntahin ito at hinila ito sa
pampang. Tapos kami ay naghanda na ng hapunan. Kahit sino ay
maghihintay pa ng matagal na oras o kaya’y buong araw upang makakuha

34
pa ng higit pang mga bagay-bagay; ngunit hindi iyon estilo ni pap. Ang
siyam na mga troso ay sapat na; dapat na din siyang magtulak sa bayan at
ibenta ang mga ito. Kaya ikinulong niya ako ulit at kinuha ang bangka, at
nagsimulang hilahin ang balsa, alas-tres na ng hapon. Naisip ko na na baka
hindi siya babalik nang gabing iyon. Naghintay ako hanggang sa medyo
nakalayo na siya; tapos lumabas ako at itinuloy ang aking trabaho sa troso.
Tanaw ko pa siya sa ilog at siya ay nakakalayo na at unti-unting lumiliit ang
kaniyang hugis sa ilog.

Kinuha ko ang sako ng mais at dinala ito sa kinaroroonan ng bangka na

tinago ko, at pin agputolputol ko ang mga nakaharang na mga sanga, at
inilagay ang sako doon; pagkatapos ay isinunod ko naman ang karne at ang
lalagyan ng alak. Kinuha ko lahat ang kape at asukal doon at ang lahat ng
mga bala; kinuha ko din ang tela; Kinuha ko ang balde at ang lata; kinuha ko
ang aking lumang lagari at dalawang kumot, at ang kawali at ang palayok.

Kumuha ako ng mga pamingwit at posporo at iba pang bagay—lahat ng

nagkakahalaga ng sentimo. Nilinis ko ang lugar. Gusto ko ng palakol, ngunit
walang anuman, ang isa lamang ay nasa mga panggatong, ngunit hindi ko na
kinuha iyon. Kinuha ko ang baril, at ngayon ay tapos na ako.

Puno na ng lupa ang damit ko dahil sa kakalabas pasok ko sa hukay. Kaya

inayos ko iyon sa abot ng aking makakaya mula sa labas sa pamamagitan ng
pagkalat ng alikabok sa lugar. Pagkatapos ay inayos ko ang mga piraso ng
troso pabalik sa dati nilang pwesto, at naglagay din ako ng dalawang bato sa
ilalim niyon para hawakan ang mga to sa pwesto. Kung tatayo ka ng apat o
limang talampakan ang layo at hindi mo ito mapapansin; at bukod pa doon,
ito ang likod ng cabin, at ito ay hindi malamang kahit sino ay pumunta sa
paligid nito.

Ang lahat ng ito iniwan kong bakas at ng bangka ay natatakpan na kaya

Sinuri ko ang aking paligid. Tumayo ako sa pampang at tumingin sa ibabaw
ng ilog. Lahat ay maayos na. Kaya kinuha ko ang baril at umakyat ng isang
piraso sa kakahuyan, at doon ay nangaso ako sa paligid para sa ilang mga
ibon at nakakita ako ng isang ligaw na baboy; hindi nagtagal ay pumunta
ang baboy sa ilalim ng mga ito pagkatapos nilang makalayo sa mga sakahan.
Binaril ko ito at dinala siya sa kampo.

Kinuha ko ang palakol at binasag sa pinto. Pinalo ko ito at hinampas ito ng

malaki. Kinuha ko ang baboy, at dinala siya pabalik at hiniwa sa kaniyang
lalamunan agmit ang palakol, at inihiga siya sa lupa upang dumugo dahil

35
walang tabla. Well, sumunod na kumuha ako ng isang lumang sako at
naglagay ng marami
malalaking bato sa loob nito—lahat ng kaya kong buhatin—at sinimulan ko
ito kung nasaan ang baboy, at kinaladkad ito sa pinto at sa kakahuyan pababa
sa ilog at itinapon ito, unti unti na itong lumubog hanggang sa ito ay hindi na
nakikita. Naisip ko na sana ay nandoon din si Tom Sawyer.

Alam kong magkakaroon siya ng interes sa ganitong uri ng gawain, at

gagawa din siya ng nga kakaibang bagay. Walang sinuman ang maaaring
pumantay sa tulad ni Tom Sawyer sa mga bagay na tulad nito.

Huling inilabas ko ang duguan na palakol at idinikit ito sa likurang bahagi,

at inihagis ang palakol sa sulok. Pagkatapos ay kinuha ko ang baboy at
hinawakan siya sa dibdib gamit ang dala kong jacket (para siya ay hindi
magtulo) hanggang nakuha ko ang isang magandang piraso sa ibaba ng
bahay at pagkatapos ay itinapon siya sa ilog. Ngayon may naisip akong iba.
Kaya ako pumunta at kumuha ng bag ng pagkain at ang aking lumang lagari
mula sa bangka, at dinala ko sila sa bahay.

Dinala ko ang bag sa kinatatayuan noon at pinunit ang isang butas sa ilalim
nito gamit ang lagari, sapagkat walang mga kutsilyo at tinidor sa
lugar—ginagamit lang ni pap ang kaniyang kutsilyo maging sa pagluluto.
Pagkatapos ay dinala ko ang sako ng mga isang daang yarda sa kabila ng
damo at sa mga willow sa silangan ng bahay, sa isang mababaw na lawa na
limang milya ang lapad at puno ng mga mababang halaman—and pati mga
pato din. May sapa milya-milya ang layo, hindi ko alam saan, ngunit hindi
ito konektado sa ilog. Ibinagsak ko ang bato ng pap doon para magmukhang
aksidente ang nangyari. Tapos ay tinali ko ang sako ng pagkain na may isang
lubid, kaya hindi na ito tumagas, hindi na at kinuha ito at ang aking lagari sa
bangka muli.

Halos madilim na ngayon; kaya ibinagsak ko ang bangka sa ilog

sa ilalim ng ilang mga wilow na nakasabit sa pampang, at naghintay para sa
buwan na tumaas pa. Ako ay kumuha ng mabilis ng mga halamang wilow;
pagkatapos ay kumain ako, at humiga sa bangka upang manigarilyo ng isang
tubo at makapagisip ng isang plano.
Sinasabi ko sa aking sarili, susundan nila ang bakas ng sako ng mga bato sa
pampang. At susundan nila ang mga bakas na iyon hanggang sa lawa at
upang mahanap ang mga magnanakaw na pumatay sa akin at kumuha ng
mga nawawalang bagay. Hindi nila kailanman iisiping hanapin ako sa ilog
maliban sa aking patay na bangkay. Mapapagod din sila at hindi na
mag-aabala pa tungkol sa akin. Maaari na akong pumunta sa kung saan ko

36
man gusto. Ang Isla ng Jackson ay sapat na mabuti para sa akin; alam ko din
ang isla na iyon nang maayos, at walang sinuman ang pumupunta doon. At
pagkatapos ay maaari akong pumunta sa ibang mga bayan sa gabi at umikot
at kunin ang mga bagay na gusto ko. Jackson's Island ang lugar.

Medyo pagod na ako, at ako ay tuluyan na nga akong nakatulog. Nang

magising ako ay hindi ko agad naakilala kung nasaan ako. Tumingin ako sa
paligid, medyo natakot din ako. Tapos naalala ko. Tumingin ako sa ilog na
milya-milya na ang layo sa kabila. Napakaliwanag ng buwan kaya ko
mabibilang ko ang mga troso na dumaan mula sa baybayin. Lahat ay
tahimik, at mukhang malalim na din ang gabi.

Pumuwesto ako sa bangka upang mag-unat ng bahagya, at ako ay nagsimula

nang makarinig ng tunog sa ibabaw ng tubig. Nakinig lang ako. Ito ay ang
mahinang na uri ng isang regular na tunog na nanggagaling sa mga sagwan
na nagtatrabaho sa mga rowlock kapag gabi. Sumilip ako sa labas ng mga
sanga ng willow, at doon ito ay nakita ko na may bangka sa malayo sa kabila
ng tubig. Hindi ko masabi kung ilan ang nasa loob nito. Ito ay patuloy na
lumalapit, at kapag ito ay magkatabi sa akin nakikita ko doon ang isang tao
sa loob nito. Naisip ko na siguro ito ay si pap, kahit na hindi ko siya
inaasahan. Siya ay bumaba sa ibaba ko at dumaan siya nang napakalapit na
halos kaya ko na maabot. Si Pap nga. Sa mga susunod na minuto ay iniikot
ko ang bangka. SUmagwan ako ng mabilis ng dalawang milya at kalahati, at
pagkatapos ay halos isang-kapat ng isang milya o higit pa patungo sa gitna
ng ilog, dahil malapit na akong dumaan sa lantsa at baka makita ako ng mga
tao at tawagin ako. Umahon ako sa gitna ng mga troso, at pagkatapos ay
humiga muli sa ilalim ng bangka at hinayaan siyang lumutang lang.

Nakahiga ako doon, at nagkaroon ng magandang pahinga habang nakatingin

sa langit; walang ulap sa taas. Ang langit ay mukhang malalim kapag
humiga ka sa ilalim ng kinang ng buwan; hindi ko ito alam noon. At kung
gaano kalayo ang maririnig ng isang tao sa tubig sa gabi! Narinig ko ang
mga taong nag-uusap sa lapagan ng ferry. Narinig ko ang kanilang mga
usapan, bawat salita. Sinabi ng isang lalaki na malapit na ang mga
mahabang araw at ang maikling gabi. Sinabi ng isa pa na hindi ito isa sa mga
maikling gabi, pagkatapos ay tumawa sila, at sinabi niya muli, at muli silang
tumawa; pagkatapos ay nagising sila ng isa pa at sinabi sa kaniya, at
tumawa, nguni't hindi siya tumawa; siya'y nagpakawala isang bagay na
mabilis, at sinabing pabayaan siya. Sinabi ng unang kasama na pwede itong
sabihin sa matandang babae—tatawa lang din siya ngunit sinabi niya na
huwag kang magalala sa ilang mga bagay na sinabi niya. Narinig ko ang

37
isang tao na nagsasabi na ito ay halos alas-tres, na at inaasahan na niya ang
mahahabang araw sa loob ng isnag linggo.

Pagkatapos ay lalo na akong lumalayo, at hindi ko na marinig ang mga salita

pa; ngunit naririnig ko ang tunog, at ngayon at pagkatapos isang tawa din,
ngunit tila malayo ito.

Ako ay malayo na sa lantsa ngayon. Itinaas ko ang aking ulo at naroon ang
Jackson Island, mga dalawang milya at kalahating pababa ng batis, mabigat
na kahoy at nakatayo sa gitna ng ilog, malaki at madilim at matigas, tulad ng
isang bangka na walang anumang mga ilaw. Walang anumang mga
palatandaan ang isla—ito ay nasa ilalim ng tubig ngayon.

Hindi pa nagtagal ay nakarating na ako doon. Nilampasan ko ang sa isang

alon, ang agos ay napakabilis, at pagkatapos ay napunta ako sa may bandang
patay na tubig at nakarating sa gilid patungo sa baybayin ng Illinois.
Sinagwan ko ang bangka sa isang malalim na parte ng pampang na alam ko;
Kinailangan kong hatiin ang mga sanga ng wilow upang makapasok; at sa
ganon ay walang sinuman ang makakakita ng bangka mula sa labas.

Umakyat ako at naglagay sa isang troso sa ulunan ng isla, at tumingin sa

malaking ilog at sa itim na troso at palayo sa mga bayan, tatlong milya ang
layo, kung saan may tatlo o apat na ilaw na kumikislap. Ang isang
napakalaking malaking balsa ay halos isang milya ang taas sa batis, pagbaba,
at may parol sa gitna nito. Pinanood ko ito na lumapit kung saan ako
nakatayo. Narinig kong sinabi ng isang lalaki, “Oy! Ililiko k ang bangka.”
Narinig ko iyon na parang nasa tabi ko ang lalaki.

Nagkaroon ng kaunting kulay abo sa langit ngayon; kaya humakbang ako sa

kakahuyan, at humiga para umidlip bago magalmusal.

38
Kabanata 8

Napakataas na ng araw nang magising ako at halos alas otso na. Humiga ako
doon sa damo kasama ng malamig na hampas ng hangin at nagsimulang
magisip tungkol sa mga bagay-bagay. Nakikita ko ang araw sa isa o
dalawang butas, ngunit karamihan ay malaking mga puno sa paligid, at
madilim doon sa gitna nila. May mga pekas na lugar sa lupa kung saan
sinala ng mga dahon ang liwanag, at unti unti kong nakita na medyo may
simoy ng hangin doon. Ang isang pares ng mga hayop ay huminti sa aking
paanan.

Ako ay kumportable ngayon ngunit tinatamad kumilos—ayaw ko munang

bumangon at magluto ng almusal. Buweno, nakatulog ulit ako nang sa tingin
ko ay may naririnig ako malalim na tunog ng “boom!” palayo sa ilog.
Nagising ako, at nagpatuloy sa pakikinig; sa lalong madaling panahon
narinig ko itong muli. Tumalon ako, at pumunta at tumingin sa labas sa
isang butas sa mga dahon, at nakita ko ang isang grupo ng usok na nakahiga
sa tubig sa mahabang daan paakyat—about sa tabi ng lantsa.
At naroon ang ferryboat na puno ng mga taong lumulutang sa ibaba. Ako
alam kung ano ang bagay ngayon. “Boom!” Nakikita ko ang puting usok
pumulandit sa gilid ng ferryboat. Nakikita mo, nagpapaputok sila ng kanyon
sa ibabaw ng tubig, sinusubukang palutangin ang aking bangkay sa tuktok.

Ako ay medyo gutom, ngunit hindi ko muna masimulan nag apoy dahil baka
makita nila ang usok. Kaya pumunta ako doon at pinanood ang
Usok mula sa kanyon at nakinig pa sa tunog. Ang ilog ay isang milya ang
lapad doon, at ito ay palaging mukhang maganda sa umaga tuwing
tag-init—umupo na lamang ako upang panoorin silang subukan na hanapin
ang mga natitira kong bangkay. Naisip ko kung paano nila inilalagay ang
merkuryo sa tinapay at napapalutang ang mga ito off, dahil
palagi silang pumupunta mismo sa kung nasang ang mga bangkay. Kaya,
ako ay maghihintay muna, at kung ang alinman sa mga ito ang lulutang sa
paligid ko ay kukunin ko. Nagtungo ako sa gilid ng Illinois ng isla upang
makita makuha doon at ako nga ay hindi nabigo. Isang malaking tinapay
Ang lumulutang, at kinuha ko ito gamit ang mahabang patpat, ngunit
nadulas ang paa ko at lumutang pa ito palayo sa akin. Syempre ako ang ay
nasa parte kung nasan ang agos at ang pinakamalapit sa baybayin. At ang isa
pa nga ay lumutang, at sa pagkakataong ito nanalo ako. Kinuha ko ang plug
at niyugyog ang merkuryo, at akin itong kinagat. Ito ay “baker's
bread”—masarap ang tinapay na iyon.

39
Nakakuha ako ng magandang lugar sa gitna ng mga dahon, at naglagay doon
ng isang troso, habang kinakain ang aking tinapay at nanonood ng mga
ferry-boat, ako naman ay nasiyahan. At pagkatapos ay may naisip ako. Sabi
ko, maaari na ang balo o ang sinoman ay nanalangin na ang tinapay na ito ay
mahanap ako, at nandito nga ito. Kaya walang duda na mayroong isang
bagay sa loob nito kapag ang isang tao tulad ng balo ang nagdarasal, ngunit
hindi ito gumagana para sa akin, at ako ay umasa na ito ay gumagana para
lamang sa mga tao na mabait.

Nagsindi ako ng sigarilyo at gumawa ng maganda at mahabang usok, at

nagpatuloy sa panonood. Ang mga ferryboat ay lumulutang sa kasalukuyan,
at tinignan ko kung makikita ko kung sino ang nakasakay kapag siya ay
dumating tiyak na may kasama, dahil siya ay darating sa malapit, kung saan
ang tinapay ay napunta. Nang ang barko ay medyo malapit na papunta sa
akin, pinatay ko ang aking sigarilyo at pumunta sa kung saan ako nangisda
ng tinapay, at inilatag sa likod ang isang troso sa may pampang at nilagyan
ito ng isang maliit na butas maaari akong sumilip.

Siya ay dumating sa kahabaan, malapit na sila at maaari ng lumakad sa

pampang. Karamihan sa lahat ay nakasakay sa bangka. Si Pap, at Judge
Thatcher, at Bessie Thatcher, at Jo Harper, at Tom Sawyer, at ang kanyang
matandang Tiya Polly, at Sid at Mary, at marami pa. Lahat ay nagsasalita
tungkol sa pagpatay, ngunit ang pumasok si Kapitan at sinabing:

“Tumingin kayo ng mabuti, inanod ng tubig ang tinapay malapit dito at

marahil siya ay napadpad din sa pampang at naipit sa gitna ng mga halaman
sa tubig. Sana ay ganoon ang nangyari.”

“Hindi ako umaasa kaya. Lahat sila ay nagsisiksikan at sumandal sa riles,

halos sa aking mukha, at nanatiling tahimik, nagmamatyag nang buong
lakas. Ako ay maaaring makita anomang oras, ngunit hindi nila ako
makikita. Pagkatapos ay ang kapitan ay sumigaw “Tumabi kayo!” at ang
kanyon ay nagpakawala ng malakas na putok sa harap ko at halos mabingi
na ako sa ingay at medyo nabulag dahil sa usok. Hindi naman ako nasaktan.
Umalis na ang bangka at nawala na ito sa paningin ko at sa paligid ng balikat
ng isla. Naririnig ko ang ingay ng kanyon ngunit pagkatapos ng isang oras,
hindi ko na narinig ito. Ang isla ay tatlong milya ang haba. Sa isip ko ay
naglakad pa sila hanggang sa sila ay sumuko na. Ngunit hindi pa sila
nagtagal. Lumingon sila sa paanan ng isla at sinimulan ang channel sa gilid
ng Missouri, sa ilalim ng singaw, at umuusbong paminsan-minsan habang
sila ay pumunta. Tumawid ako sa gilid na iyon at pinanood sila. Kailan

40
nahuli nila ang pinuno ng isla na huminto sila sa pagbaril at bumaba sa
baybayin ng Missouri at umuwi sa bayan.

Alam kong ayos na ang lahat. Walang ng ibang darating para hanapin ako.
Nakuha ko ang aking mga bitag mula sa bangka at gumawa ako ng isang
magandang kampo sa makapal na kakahuyan. Gumawa ako ng isang uri ng
tolda mula sa aking mga kumot upang ilagay ang aking mga bagay sa ilalim
upang ang ulan ay hindi sila mabasa. Nakahuli din ako ng isang hito at
hiniwa ko ito gamit ang lagari, at sa paglubog ng araw ay nagsimula ako ng
sunog sa kampo ko at gumawa ng hapunan. Pagkatapos ay naglagay ako ng
linya para manghuli ng isda para sa almusal.

Nang madilim na ay nagsunog ako sa tabi ng aking kampo, at pakiramdam

ko ay lubos na nasisiyahan; ngunit sa nakaramdam na din ako lungkot,kaya
ako ay nagpunta sa may pampang at nakinig sa hampas ng tubig, binibilang
ko din ang mga bituin at mga troso at balsa na inaagos, at pagkatapos ay
nagpunta na ako sa kama; walang mas magandang paraan upang maglibang
kapag ikaw ay nalulungkot; ngunit kailangan mong kalimutan iyon.

At kaya para sa tatlong araw at gabi. Walang pagkakaiba— pareho lang. Ang
aking mga pinagagawa. Ngunit kinabukasan ay nag-ikot ikot ako sa paligid
ng isla. Ako ang may-ari nito; lahat ng ito ay pag-aari ko, at gusto ko pang
malaman ang lahat ng tungkol dito; ngunit higit sa lahat gusto kong ubusin
ang oras. Natagpuan ko ang maraming strawberry, hinog at may
kagandahan; at mga berdeng ubas sa tag-init, at mga hilaw na raspberries; at
ang mga blackberry ay nagsisimula pa lamang magpakita. Lahat sila ay
magiging mapapakinabangan ko.

Nagpunta ako sa malalim pa ng kakahuyan hanggang sa malayo na sa

paanan ng isla. Nasa tabi ko ang aking baril, ngunit hindi ako bumaril ng
anoman; ito ay para sa proteksyon; naisip kong maglaro gamit ito s atabi ng
aking bahay. Sa mga oras na ito ay muntik na akong tumapak sa isang
malaking ahas, at ito ay dumausdos sa damuhan at mga bulaklak, at
sinusubukan kong barilin ito. Tumakbo ako hanggang sa mapadpad
hanggang sa abo ng apoy sa kampo na may usok pa rin.

Halos tumalon ang puso ko sa gitna ng baga ko. Hindi ako naghintay na
tumingin pa, ngunit tinanggal ko ang aking baril at bumalik sa lalong
madaling panahon. Paminsan-minsan ay huminto ako ng isang segundo
sa gitna ng makapal na dahon at nakikinig, ngunit wala akong ibnag marinig
kundi ang aking hininga. Kung makakita ako ng tuod, kinuha ko ito at kung
amay makita ako na trod ay sinisira ko ito.

41
Pagbalik ko sa aking kampo ay mabilis parin ang pintig ng aking puso,
kulang na din ang buhangin sa aking higaan; ngunit hindi iyon oras para
magwalang bahala.Kaya't muli kong ipinasok ang lahat ng aking mga bitag
sa aking bangka at pinatay ko ang apoy at ikinalat ang mga abo sa paligid
upang magmukhang tulad ng isang lumang kampo noong nakaraang taon, at
pagkatapos ay umakyat na ako sa isang puno.

Sa palagay ko ay nasa puno ako ng dalawang oras; ngunit wala akong

nakita, wala na din akong narinig—Akala ko lang may narinig at nakita ako.
Hindi rin ako pwedeng manatili doon ng matagal; kaya sa wakas nakuha ko
na ding bumaba, ngunit nanatili ako sa makapal na kakahuyan at
nagbabantay sa lahat ng oras. Ang tanging makakain ko ay mga berry at
kung ano ang natitira sa almusal.

Sa oras ng gabi na ay medyo nagugutom na ako. Kaya kapag ito ay mabuti

at sa dilim ay lumabas ako mula sa dalampasigan bago sumikat ang buwan
at sumagwan papuntang pampang ng Illinois —halos isang-kapat ng isang
milya. Lumabas ako sa kakahuyan at nagluto ng hapunan, at naisip ko na
manatili doon buong gabi kapag nakarinig ako ng isang plunkety-plunk,
plunkety-punk, at mga kabayo na dumarating; at susunod na narinig ko ang
mga tinig ng mga tao. Kinuha ko lahat ng bagay sa bangka nang mabilis
hangga't kaya ko, at pagkatapos ay sa kagubatan upang makita kung ano ang
maaari kong malaman. Hindi ako nakarating sa malayo nang may narinig
akong isang tao na nagsabing:

“Mas mabuting magkampo tayo dito kung makakahanap tayo ng magandang

lugar; ang mga kabayo ay pagod na din. Tingnan natin ang paligid.”

Hindi ako naghintay, ngunit itinulak at tumampisaw nang madali. Tinali ko

ang mga gamit, at napagdesisyunan na matutulog ako sa bangka.

Hindi ako nakatulog ng maigi. Hindi ko magawa, kahit papaano, dahil sa

kakaisip. At bawat oras na nagigising ako ay iniisip ko na may sumasagi sa
akin sa leeg. Kaya hindi ko nagawa ang pagtulog. Sinasabi ko sa aking sarili,
hindi ako mabubuhay sa ganitong paraan. Ako ay nagpunta upang malaman
kung sino ang nandito sa isla; Mas maganda na ang pakiramdam ko.

Kaya kinuha ko ang aking sagwan at dumausdos palabas mula sa pampang

ng isa o dalawang hakbang lamang, at pagkatapos ay hayaang bumaba ang
bangka sa gitna ng mga anino. Ang buwan ay nagniningning. Nagmatiyag
ako nang maayos sa isang oras, lahat ay mahimbing ang tulog. Ako nga ay

42
nasa paa ng isla. Ramdam ko din ang isang mahinag hampas, malamig na
simoy ng hangin ay nagsimulang pumutok, at iyon ay senyales na malapit ng
matapos ang gabi. Iniusog ko ang bangka gamit ang sagwan at itinaas ang
kanyang ilong sa pampang; pagkatapos ay kinuha ko ang aking baril sa gilid
ng kakahuyan. Umupo ako doon sa isa sa mga troso, at tumingin sa labas sa
pamamagitan ng mga dahon. Nakikita ko ang buwan na umalis na nanonood,
at ang kadiliman ay nagsimulang kumutan ang ilog. Ngunit sa ilang sandali
ay nakita ko ang isang maputlang guhit sa tuktok ng puno, at alam ko na
malapit ng dumating ang araw. Kaya kinuha ko ang aking baril at pumunta
kung saan ko tinakpan ang apoy sa kampo, humihinto ako bawat minuto o
dalawa upang makinig. Ngunit hindi ako swerte kahit papaano; hindi ko
mahanap ang lugar. Nguni nasulyapan ko ang apoy sa mga puno.

Ako pinuntahan ko ito, maingat at mabagal. Sa tingin ko ay sapat na malapit

na ito upang makatingin, at doon may nakihag na tao sa lupa. Siya ay may
kumot sa paligid ng kanyang ulo, at ang kanyang ulo ay halos malapit na sa
apoy. Naglagay ako doon sa likod ng isang kumpol ng mga palumpong sa
halos anim na talampakan, at pinananatiling bukas ang aking mga mata sa
kanya. At nagiging kulay abong liwanag na ang araw ngayon. Hindi
nagtagal ay nag-unat siya at inalis niya ang kaniyang kumot. At ito ay si Jim
ni Miss Watson! Nagalak ako na nakita ko siya. Nagsalita na din ako

“Jim!”

Nagluat siya at tinitigan ako. Tapos bumaba siya sa kanyang mga tuhod, at
pinagsama ang kanyang mga kamay at sinabi:

“Huwag moo akong saktan para mo ng awa. Wala akong sinaktan ni isang
kaluluwa. Gusto ko ang mga kaluluwa at gagawin ko lahat para sa kanila.
Bumalik ka nalang s ailog kung saan ka nababagay at hwag mong saktan si
Jim. ako ay kaibigan mo”

Hindi ko isya nasabihan na hindi pa namna ako patay. Pero ako ay natutuwa
na makita si Jim. Hindi na ako nag-iisa ngayon. Sinabi ko sa kanya hindi ako
natatakot na sabihin niya sa mga tao kung nasaan ako. Payuloy lang ako
pagsasalita, ngunit siy ay andoon lang at nakatingin sa akin ng walang
sinasabi. Pagkatapos ay sinabi ko:

“Maganda ang araw ngayon. Tara at kumain tayo ng almusal. Ayuin mo na

din nag apoy sa kampo.”

43
“Ano ang silbi ng apoy kung magluluto lang tayo ng strawberry? Ngunit
may baril ka, hindi ba? Pwede tayo maghanap ng mas maganda pa sa
strawberry.”

“Strawberries,” sabi ko. “Yun ba ang kinain mo para mabuhay?”

“Wala naman akong makuhang iba.,” sabi niya.

“Bakit, gaano ka na katagal sa isla, Jim?”

“Pumunta ako dito nung gabi pagkatapos mong mapatay.”

“Ano, sa lahat ng oras na iyon?”

“Oo.”

“At wala kang ibnag kinain kundi ito?”

“Wala ng iba pa.”

“Kung gayon ay toyak gutom ka na, hindi ba?”

“Sa palagay ko ay kay ako ng kumain ng dami sa gutom gaano ka na katagal

dito sa isla’?”

“Mula noong gabing pinatay ako.”

“Totoo ba? Paano ka nabuhay? At may baril ka. Oh, oo, ikaw ay may baril.
Maghanap tayo ng kung ano at gagawa ako ng apoy.”

Kaya pumunta kami sa kinaroroonan ng bangka, at habang gumagawa siya

ng apoy sa isang madamong na lugar sa gitna ng mga puno, kumuha ako ng
pagkain at karne, kape, lutuan, asukal at latang tasa, at ang negro ay napaupo
dahil inaakala niya na lahat iyon ay ginagamitan ng pangkukulam. Nakahuli
din ako ng magandang malaking hito, at nilinis iyon ni Jim gamit ang
kanyang kutsilyo, at pinirito niya ito. Nang handa na ang almusal ay umupo
kami sa damuhan at kinakain ito. Kumain ng madami si Jim, dahil siya ay
talagang gutom. Tapos nung medyo busog na kami, nahiga lang kami.

Nagsabi si Jim:

“Ngunit Huck, sino ang namatay sa barong barong kung hindi ikaw iyon?”

44
Pagkatapos ay sinabi ko sa kanya ang buong pangyayari, at sinabi niya na ito
ay matalino. Sinabi niya na kahit si Tom Sawyer ay hindi makakaisip ng mas
mahusay na plano kaysa sa kung ano ang ginawa ko. Pagkatapos ay tinanong
ko:

“Paano ka nakapunta dito, Jim, at paano ka nakarating dito?”

Siya ay mukhang medyo hindi mapalagay, at siya ay hindi nagsalita s aloob
ng isang minuto. Pagkatapos sabi niya:

“Siguro mas mabuting huwag kong sabihin.”

“Bakit, Jim?”

“May mga dahila. Ngunit hindi mo namna ipagsasabi kung sasabihin ko sa

iyo, hindi ba, Huck?”

“Hindi ko iyon gagawin, Jim.”

“Naniniwala ako sa iyo, Huck. Tumakas ako.”

“Jim!”

“Ngunit sinabi mo na hindi mo sasabihin, Huck.”

“Oo, sinabi ko na hindi ko ipagsasabi kaya iyon an gagawin ko. Tatawagin

ako ng mga tao na isang mababang Abolitionist at hahamakin ako para dito.
Hindi ko sasabihin, at hindi na ako babalik doon. Kaya, ngayon, alamin na
natin ang lahat tungkol dito.”

“Ganito ang nangyari. Si Miss Watson—lagi niya akong sinasaktan at

tinuturing ng panget, lagi niya ding sinasabi na ibebenta niya ako sa Orleans.
Ngunit napansin ko na mayroong bentahan ng mga negro kay ahindi na ako
mapakali. Isang gabi nakinig ako sa usapan nila at sabi ni Miss Watson na
ayaw naman niya akong ibenta ngunit siya ay maaaring makakuha ng
walong daang dolyarpara sa akin, at malaking pera iyo na hindi niy
amatanggihan. Hindi ko na hinintay na sabihan niya na ibebenta niya ako.
Mabilis akong umalis, sabi ko sa iyo.

“Nagnakaw ako ng isang bangka sa may bayan pero may mga tao doon kaya
nagtago ako at hinintay na umalis na silang lahat.Magdamag iyon. May mga
tao parin. Mga alas sais ng umaga, gumalaw na nag mg abangka. Mga alas

45
otso or nuwebe, pumunta ang pap mo s abayan at sinabing may pumatay sa
iyo. Napuno na ng tao ang mga bangka para tignan at hanapin ka. Sa mga
sinasabi nila nalaman ko ang kwento kung paano ka namantay. Nalungkot
ako sa nalamn ko pero hindi nangayon, Huck.”

“Humiga lang ako doon buong araw. Nagugutom ako, ngunit hindi ako
natakot; dahil alam kong magkikita kita an lahat pagkatapos nilang
mag-almusal at iniisip nilang nasa mga baka lang ako buong araw. Hindi sila
magiisip na nawawala ako hnggang sa maggabii na. Wala din ang ibang mg
alaipin dahil sila ay nagbakasyon kay awalang makakaalam na umalis na
ako.

“Well, pagdating ng dilim ay nakatago ako sa gilid ng ilog, at nagtungo pa

ng dalawang milya o higit pa sa lugar na walang bahay. Naisip ko na kung
ano an gusto kong gawin. Nakikita mo,pinilit kong maglakad ng malayo
pero makikit anila nag mg ayapak ng paa ko kaya nagnakaw ako ng bangka
para tumawid sa kabilang banda ng ilog, hindi na nila makikita ang mga
bakas ko.

“Nakikita ko na may ilaw na papalapit kaya tumalon ako lumangaoy nalang

sa kalahhati ng ilog. Tinakpan ng mga lumulutanng na troso an ulo ko.
Lumangoy lang ako kahit madilim na. Inisip ko na lumangoy pa dahil
tumataas na ang ilog kaya naman nung alas kuwatro na ng umaga ay tinungo
ko ang ilog. Dalawampu't limang milya pababa ng ilog hanggang sa gilid ng
Illinois.

“Ngunit wala akong swerte. Noong malapit na ako ay nakit ako naman ang
mga tao na papalapit na sa isla dala ang mga ilaw, hindi na ako naghintay at
pumunta ng mabilis sa loob ng isla.

Halos ikutin ko ang buong isla bago ako nakahanp ng maayos na lugar.
Pumunta ako kakahuyan at di na ako ngabakasali pa sa balsa, hinintay ko
nalang sila na umalis ng isla. May dala din akong posporo para makagawa
ng apoy kaya maayos na don.:

“Wala ka pang karne o tinapay na nakakain sa lahat ng oras na ito? Bakit

hindi ka ba nakakuha ng mga hito?”

“Paano mo iyon gagawin baka kao ay madulas sa mga bato. Paano ka din
kukuha nito sa gabi at hindi ko nman ilalantad ang aking sarili sa
dalampasigan kung may araw.”

46
“Ah kaya kinailangan mong manatili sa loob ng gubat sa lahat ng
pagkakataon Narinig mo ba ang pagbaril ng kanyon?”

“Oh, oo. Alam kong hinahanap ka nila. Nakikita ko silang dumaan mula sa
mga halaman.”

Ang ilang mga batang ibon ay dumarating, lumilipad ng isa o dalawang

yarda sa isang pagkakataon at ma lighting. Sinabi ni Jim na ito ay
isangyroon ding pagkulog, senyales na uulan. Manghuhuli ako ng ilan sa
kanila, ngunit hindi ako pinayagan ni Jim. Sinabi niya na ito ay kamatayan.
Sinabi niya sa kanya na noong ang ama niya ay nagkasakit ng malubha, at
ang ilan sa kanila ay nanghuli ng isang ibon, at sinabi ng kanyang
matandang lola na mamamatay ang kanyang ama, at namatay nga siya.

At sinabi ni Jim na hindi mo dapat bilangin ang mga bagay na iyong lulutuin
para sa hapunan, dahil iyon ay magdadala ng malas. Gay ang pag hagis mo
sa tela sa mesa pagkatapos ng paglubog ng araw. At sinabi niya kung ang
isang tao ay nagmamay-ari ng bahay-pukyutan at ang lalaking iyon ay
namatay, ang mga bubuyog ay dapat sabihan tungkol dito bago ang susunod
na paglubog ng araw umaga, o kung hindi, ang lahat ng mga bubuyog ay
hihina at hihinto sa trabaho at mamamatay. Sinabi ni Jim na ang mga
bubuyog ay hindi mangangagat ng mga mangmang; ngunit hindi ako
naniniwala na, dahil sinubukan ko sila ng maraming beses sa aking sarili, at
hindi nila ako kinakagat.

Narinig ko na ang ilan sa mga bagay na ito noon, ngunit hindi lahat ng mga
ito. Alam ni Jim ang lahat ng uri ng mga palatandaan. Sinabi niya na alam
niya ang karamihan sa lahat. Sinabi din nito sa akin ang lahat ng mga
palatandaan tungkol sa malas, at kaya tinanong ko siya kung wala bang
anumang mga palatandaan para sa swerte. Sabi niya:

“Kaunti lang at sila ay walang silbi sa isang tao. Ang gusto mong alamin ay
kung kailandarating ang swerte.” At saka niya sinabi: “kung mayroon kang
mabalahibong braso at mabalahibong dibdib, ito ay sensyales na ikaw ay
yayaman.” Nakikita mo, marahil kailangan mong mabuhay ng mahabang
panahon o maaari kang mawalan ng tapusin nag buhay mo bago mo pa
malaman ang iyong kapalaran.”

“Mayroon ka bang mabalahibong braso at mabalahibong dibdib, Jim?”

“Ano ang silbi ng pagtatanong niyan? Hindi mo ba nakikita na mayroon

ako?”

47
“Mayaman ka ba?”

“Hindi, pero minsan na akong naging mayaman at yayaman ako ulit. Minsna
meron akong labing apat na dolyar pero nalugi iyon.”

“Ano ang ginawa mo, Jim?”

“Una ay mga pang bukid.”

“Anong uri ng pangbukid?”

“Mga hayop—gaya ng baka. Naglagay ako ng sampung dolyar sa isang

baka. Ngunit wala na akong pera para s amarami pang baka, namatay siya at
nawala din ang pera ko.

“Kaya nawala mo ang sampung dolyar.”

“Hindi, hindi ko nawala ang lahat ng ito. Mga higit siyam na dolyar lang.

“Mayroon kang limang dolyar at sampung sentimo na natitira. May naisip ka

ba na marami pa?”

“Oo. Alam mo isnag negro na pagaari ni Maestro Bradish? Pumuwesto siy

asa ma pampang at nagsabi na ang sinumang maglagay ng dolyar ay
magkakaroon ng apat pang dolyar sa katapusan ng taon. Wala namang
gaanong pera nag mga negro, ako lang any may dala na marami. Sinabi ng
negro naiyo na kung maglalagay ako ng limang dolayar ay bibigyan niya
ako ng tatlumpung limang dolayar sa katapusan ng taon.

“Kaya ginawa ko ito. Nagbigay ako ng pera sa kanya. May isnag negro din
na si Bob na nakasira ng gamit na kahoy. Sinabihan ko siy ana magbigay din
ng pera at lalago ito sa katapusan ng taon. kInabkasna, nalaman namin na
wala na yung negrong iyoo at wala na din kaming makukuhnag pera.”

“Ano ang ginawa mo sa sampung sentimo, Jim?”

“Gagastusin ko na ito ngunit ako ay nanaginip, sa panaginip ko, ibinigay ko

ang sampung sentimo sa isnag negrong nagngangalang Balum. Swerte siya,
sabi nila. Ako ay hindi. Sabi s apanginip ko ay ibigay kay Balum anga
sampung sentimo. Sa misa habnag nagsesermon ang pari, sinabi niy ana
sinuman ang magbigay ng pers sa simbahan ay makakatanggap ng higit pa

48
sa ibinigay nito. Kay inilabas ni Balum ang sampung sentimo at ibinigay iyo
sa simbahan at hinintay kung ano ang mangyayari doon.”

“Ano ang nangyari, Jim?”

“Walang nangyari, hindi ko na nakuha ang sampung sentimo ko, hindi na din
ito nakuha ni Balum. Hinintay ko ang isnag daang dolyar na sinabi ng pari
ngunit wala. Kung makukuha ko lang ang sampung sentimo na iyo ay ayos
na ako.”

“Ayoslang, Jim, basta ikaw ay yayaman muli sa ibang pagkakataon.”

“Oo at mayaman ako ngayon, kung iisipin mo, pag-aari ko ang sarili ko at
ako ay nagkakahalag ng walong daang dolyar. Sana magkaroon ako ng pera.

49
Kabanata 9

Gusto kong pumunta at tumingin sa isang lugar sa gitna mismo ng

isla na nakita ko noong nag-ikot-ikot ako; kaya nagsimula kami at hindi
nagtagal nakarating kami dito, dahil ang isla ay tatlong milya lamang ang
haba at isang kapat na milya ang lapad.

Ang lugar na ito ay isang mahaba, may matarik na burol o tagaytay na

halos apatnapung talampakan ang taas. Naging mahirap ang oras namin sa
pagpunta sa tuktok, ang mga gilid ay napakatarik at ang mga palumpong ay
napakakapal. Kami ay tumapak at umakyat sa palibot nito, at doon ay
natagpuan namin ang isang maganda at malaking yungib, ang kalakihan nito
ay hanggang sa itaas sa gilid patungo sa Illinois. Ang yungib ay kasing laki
ng dalawa o tatlo mga silid na pinagsama-sama, at si Jim ay maaaring
tumayo nang diretso dito. Ito ay malamig din sa loob. Agad na nilagyan ni
Jim ng mg abitag ang kuweba ngunit sinabi ko n abaka hindi maganda na
umakyat baba dito sa lahat ng oras.

Sinabi ni Jim na kung maitatago namin ang bangka s amas maayos na

lugar at mailagay lahat ng mga bitag sa kuweba, pwede kaming umakyat
doon kung mayroon mang mga tao sa isla, at hindi nila kami makikita kung
wlaa silang dalang mga aso. At sinabi din niya na ang mga maliliit na ibon
ay nagsabi na ito uulan, at kung gusto ko ba na mabasa ang mga gamit
namin?”

Kaya bumalik kami at kinuha ang bangka, at dinala ito sa tabi ng

kuweba, at inilagay namin ang lahat ng mga bitag doon. Pagkatapos ay
nanghanap kami ng malapit n alugar s akuweba kung saan namin pwedeng
itago ang bangka s amga puno ng wilow. Kumuha lang kami ng iilang mga
isda at nagumpisa ng maghanda para sa hapunan.

Ang pinto ng yungib ay sapat na malaki upang igulong ang isang

lagayan, at sa isang gilid ng bukana ay ang sahig na patag at magandang
lugar para magsimula ng apoy. Kaya itinayo namin ito doon at nagluto ng
hapunan.

50