TAJEMNICA DZIENNIKARSKA

CELE TAJEMNICY DZIENNIKARSKIEJ

Tajemnica dziennikarska ma na celu:
1. Zapewnienie anonimowości
2. Ochronę źródeł informacji dziennikarskiej
3. Zapobieganie naruszeniom prawem chronionym interesów osób trzecich

PRZEPIS ART. 15 UST. 2 I 3 PRAWA PRASOWEGO

Dziennikarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy:
1) Danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji
lub innego materiału o tym charakterze, jak również innych osób udzielających
informacji opublikowanych albo przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te
zastrzegły nieujawnianie powyższych danych,
2) Wszelkich informacji, których ujawnienie mogłoby naruszać chronione prawem
interesy osób trzecich
Obowiązek, o którym mowa w ust. 2, dotyczy również innych osób zatrudnionych w
redakcjach, wydawnictwach prasowych i innych prasowych jednostkach organizacyjnych.

ZAKRES PODMIOTOWY TAJEMNICY DZIENNIKARSKIEJ

 Dziennikarz,
 Inne osoby zatrudnione w redakcjach, wydawnictwach prasowych i innych
prasowych jednostkach organizacyjnych (niezależnie od ich stanowiska i charakteru
zatrudnienia), tzw. Pracownicy techniczni redakcji, stąd określenie tajemnica
redakcyjna
Depozytariuszami tajemnicy dziennikarskiej mogą stać się pracownicy niebędącymi
dziennikarzami.
W orzecznictwie wyrażono pogląd, iż nie jest związany tajemnicą dziennikarz, który
pozyskuje informację prywatnie, bez intencji przygotowania materiału prasowego.
ZAKRES PRZEDMIOTOWY TAJEMNICY DZIENNIKARSKIEJ
Został określony w prawie prasowym szeroko. Dziennikarz ma obowiązek zachowania w
tajemnicy:
 Danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do
redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również innych osób
udzielających informacji opublikowanych albo przekazanych do opublikowania,
jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych
 Wszelkich informacji, których ujawnienie mogłoby naruszać chronione prawem
interesy osób trzecich
ZAKRES PRZEDMIOTOWY – ART. 15 UST. 1 PKT 1
Tajemnica dziennikarska obejmuje:
 Informacje odnoszące się do konkretnych osób,
 Informacje, które nie dotyczą konkretnych osób w sposób bezpośredni, ale których
ujawnienie mogłoby te osoby wskazywać.
Wszelkie informacje, które mogą prowadzić do ustalenia tożsamości informatora (każda
osoba, która w dowolnej formie udziela informacji dziennikarzowi poprzez ustalony sposób
komunikowania o określonych zdarzeniach, które już nastąpiły), jeżeli zostały zastrzeżone
przez informatora.
Dziennikarz ma obowiązek pouczenia informatora, że informacje, które powierza
dziennikarzowi powinny być przez niego zastrzeżone.
ZAKRES PRZEDMIOTOWY – ART. 15 UST. 2 PKT. 2
Informacje, których ujawnienie mogłoby naruszać chronione prawem interesy osób trzecich
 Autorzy materiałów prasowych i informatorzy oraz inne osoby, na których interesy
mogłyby wpłynąć ujawnienie określonych informacji przez dziennikarza
 Interesy prawem chronione- interes prawny, prawa majątkowe i niemajątkowe
 Brak konieczności zastrzeżenia poufności tych informacji!

ZWOLNIENIE Z TAJEMNICY DZIENNIKARSKIEJ

Ze względu na znaczenie tajemnicy dziennikarskiej kwestia zwolnienia z obowiązku jej
zachowania powinna być rozpatrywana jako sytuacja absolutnie wyjątkowa (Galewska,
2016).
Dziennikarz, będąc depozytariuszem cudzego prawa do zachowania w tajemnicy
powierzonych mu danych, nie może sam się zwolnić z obowiązku jej zachowania, w żadnych
warunkach (Kosmus, 2018). Z obowiązku zachowania tajemnicy dziennikarskiej może
dziennikarza zwolnić dysponent informacji nią objętych.

ZWOLNIENIE Z TAJEMNICY W ART. 16 PRAWA PRASOWEGO

Dziennikarz oraz inne osoby zatrudnione w redakcjach, wydawnictwach prasowych i innych
prasowych jednostkach organizacyjnych są zwolnione od zachowania tajemnicy:
 w razie gdy informacja, materiał prasowy, list do redakcji lub inny materiał o tym
charakterze dotyczy przestępstwa określonego w art. 240 § 1 Kodeksu karnego
 autor lub osoba przekazująca taki materiał wyłącznie do wiadomości dziennikarza
wyrazi zgodę na ujawnienie jej nazwiska lub tego materiału.
Zwolnienie następuje z mocy prawa.
ZAWIADOMIENIE O PRZESTĘPSTWIE
Obowiązek niezwłocznego zawiadomienia organu powołanego do ściągania przestępstw w
razie powzięcia wiarygodnej wiadomości o karalnym przygotowaniu, usiłowaniu lub
dokonaniu czynów z art. 240 KK.
Art. 240 § 1. Kto, mając wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu
lub dokonaniu czynu zabronionego określonego w art. 118, art. 118a, art. 120–124, art. 127,
art. 128, art. 130, art. 134, art. 140, art. 148, art. 156, art. 163, art. 166, art. 189, art. 197 § 3
lub 4, art. 198, art. 200, art. 252 lub przestępstwa o charakterze terrorystycznym, nie
zawiadamia niezwłocznie organu powołanego do ścigania przestępstw, podlega karze
pozbawienia wolności do lat 3.
PRZESTĘPSTWA WYMIENIONE W ART. 240 KK:
 art. 118 – zbrodnia ludobójstwa
 art. 118a – udział w masowym zamachu
 art. 120- stosowanie środków masowej zagłady
 art. 121- wytwarzanie i rozprzestrzenianie środków masowej zagłady
 art. 122-zbrodnia wojenna
 art. 123-niehumaniartne traktowanie cywili
 art. 124- zmuszanie do służby w nieprzyjacielskich siłach zbrojnych, do uczestnictwa
w działaniach zbrojnych
 art. 127 – zamach stanu
 art. 128 – zamach na organ konstytucyjny RP
 art. 130 – szpiegostwo
 art. 134 – zamach na życie Prezydenta RP
 art. 140 – zamach na jednostkę sił zbrojnych
 art. 148 – zabójstwo
 art. 156 – spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
 art. 163 – sprowadzenie zdarzenia niebezpiecznego
 art. 166 – piractwo
 art 189 – pozbawienie człowieka wolności
 art. 197 – zgwałcenie wspólnie z inną osobą; wobec małoletniego poniżej lat 15;
wobec wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry
lub wymuszenie poddania się innej czynności seksualnej lub zgwałcenie ze
szczególnym okrucieństwem
 art. 198 – seksualne wykorzystanie bezradności lub niepoczytalności innej osoby,
 art. 200 – obcowanie płciowe z osobą małoletnią lub doprowadzenie jej do poddania
się innym czynnościom seksualnym
 art. 252 – wzięcie lub przetrzymanie zakładnika
Przestępstwo o charakterze terrorystycznym, czyli, zgodnie z art. 115 § 20 KK - czyn
zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 5
lat, popełniony w celu: poważnego zastraszenia wielu osób, zmuszenia organu władzy
publicznej Rzeczypospolitej Polskiej lub innego państwa albo organu organizacji
międzynarodowej do podjęcia lub zaniechania określonych czynności, wywołania poważnych
zakłóceń w ustroju lub gospodarce Rzeczypospolitej Polskiej, innego państwa lub organizacji
międzynarodowej – a także groźba popełnienia takiego czynu.

ZGODA INFORMATORA NA UJAWNIENIE NAZWISKA LUB

MATERIAŁU
Tajemnicą dziennikarską nie są objęte informacje, w stosunku do których:
 autor
 osoba przekazująca taki materiał (podmiot, który sam nie stworzył materiału
prasowego, ale go uzyskał i powierzył dziennikarzowi Sobczak, 2008, s. 661)
wyłącznie do wiadomości dziennikarza wyrazi zgodę na ujawnienie jej nazwiska
lub tego materiału.
Stosunek wzajemnego zaufania
WIEDZA REDAKTORA NACZELNEGO O SPRAWACH ZWIĄZANYCH Z TAJEMNICĄ
DZIENNIKARSKĄ
Art. 16 ust.3 prawa prasowego
Redaktor naczelny powinien być w niezbędnych granicach poinformowany o sprawach
związanych z tajemnicą zawodową dziennikarza.
Powierzoną redaktorowi naczelnemu informację albo inny materiał może ujawnić jedynie w
wypadkach gdy:
 materiał dotyczy przestępstwa określonego w art. 240 § 1 Kodeksu karnego
 autor lub osoba przekazująca taki materiał wyłącznie do wiadomości dziennikarza
wyrazi zgodę na ujawnienie jej nazwiska lub tego materiału.

STATUS TAJEMNICY DZIENNIKARSKIEJ NA PODSTAWIE ART.

180 KPK
§ 1. Osoby obowiązane do zachowania w tajemnicy informacji niejawnych o klauzuli tajności
„zastrzeżone” lub „poufne” lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji
mogą odmówić zeznań co do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek, chyba że sąd
lub prokurator dla dobra wymiaru sprawiedliwości zwolni te osoby od obowiązku
zachowania tajemnicy, jeżeli ustawy szczególne nie stanowią inaczej.
Na postanowienie w tym przedmiocie przysługuje zażalenie.

PRZESŁUCHANIE CO DO FAKTÓW OBJĘTYCH TAJEMNICĄ

DZIENNIKARSKĄ
Osoby obowiązane do zachowania tajemnicy notarialnej, adwokackiej, radcy prawnego,
doradcy podatkowego, lekarskiej, dziennikarskiej lub statystycznej oraz tajemnicy
Prokuratorii Generalnej, mogą być przesłuchiwane co do faktów objętych tą tajemnicą tylko
wtedy, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a okoliczność nie może
być ustalona na podstawie innego dowodu.
W postępowaniu przygotowawczym w przedmiocie przesłuchania lub zezwolenia na
przesłuchanie decyduje sąd, na posiedzeniu bez udziału stron, w terminie nie dłuższym niż 7
dni od daty doręczenia wniosku prokuratora. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.
Przesłuchanie dziennikarza bez zachowania tajemnicy:
 Dobro wymiaru sprawiedliwości to potrzeba ustalenia prawdy materialnej w toku
postępowania
 Brak możliwości ustalenia okoliczności na podstawie innego dowodu.

REGULACJE ART. 180 KPK DOTYCZĄCE TAJEMNICY

DZIENNIKARSKIEJ
§ 3. Zwolnienie dziennikarza od obowiązku zachowania tajemnicy nie może dotyczyć danych
umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego
materiału o tym charakterze, jak również identyfikację osób udzielających informacji
opublikowanych lub przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie
powyższych danych.
Charakter bezwzględny zakazu nieujawniania osobowych źródeł informacji
§ 4. Przepisu § 3 nie stosuje się, jeżeli informacja dotyczy przestępstwa, o którym mowa w
art. 240 § 1 Kodeksu karnego.

KONSEKWENCJE
§ 5 art. 180 KPK Odmowa przez dziennikarza ujawnienia danych informatorów nie uchyla
odpowiedzialności za przestępstwo, którego dopuścił się publikując informację.
Art. 266 § 1 KK
Kto, wbrew przepisom ustawy lub przyjętemu na siebie zobowiązaniu, ujawnia lub
wykorzystuje informację, z którą zapoznał się w związku z pełnioną funkcją, wykonywaną
pracą, działalnością publiczną, społeczną, gospodarczą lub naukową, podlega grzywnie, karze
ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

POZIOMY INTENSYWNOŚCI OCHRONY TAJEMNICY

DZIENNIKARSKIEJ
 Pierwszy poziom
obejmuje każdą informację, która ma charakter zastrzeżony ze względów służbowych.
Z tajemnicy służbowej dziennikarza mogą zwolnić sąd lub prokurator i nie ma w tym
wypadku potrzeby uzasadniania takiej decyzji szczególnym interesem wymiaru
sprawiedliwości czy niemożnością ustalenia faktów w inny sposób.
 Drugi poziom
dotyczy ochrony tajemnicy ustawowej, nałożonej na dziennikarza przez przepisy prawa
prasowego. Zwolnienie od tajemnicy następuje na podstawie postanowienia sądu (art. 180 § 2
KPK) i jedynie wówczas, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości oraz
okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu.
  Trzeci poziom
Ma charakter bezwzględny (absolutny) i wynika z art. 180 § 3 k.p.k. Zwolnienie dziennikarza
z obowiązku zachowania tajemnicy nie może dotyczyć danych umożliwiających identyfikację
autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak
również identyfikację osób udzielających informacji opublikowanych lub przekazanych do
opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych.
Zastrzeżenie!!! Nieujawniania danych
Czy wymagane jest zastrzeżenie, zakres podmiotowy (kto ma obowiązek zachowania
tajemnicy), ust. 2 i 3 , art. 16 – zwolnienie od obowiązku!!!, art. 240 KK – pytanie „posiadasz
wiarygodną informację o usiłowaniu przestępstwa napaści na prezydenta RP/ wiesz o
przestępstwie terrorystycznym, czy jest to możliwość zwolnienia z tajemnicy
dziennikarskiej”; art. 180; kiedy dziennikarz może być zwolniony z tajemnicy – zgoda na
zwolnienie lub jeśli dotyczy najcięższych przestępstw z 240 KK