1987 Philippine Constitution, Article 3:
Bill OF RIGHTS
•Section 1: "No person shall be
deprived of life, liberty, or property
without due process of law, nor shall
any person be denied the equal
protection of the laws"
TRANSLATION: Hindi dapat alisan ng
buhay, kalayaan, o ariarian ang sino mang
tao nang hindi sa kaparaanan ng batas, ni
pagkaitan ang sino mang tao ng pantay na
pangangalaga ng batas.
EXPLAINATION: Wala dapat ni isang tao
ang pagkaitang mabuhay, pagkaitan ng
kalayaan, o ng gamit/ari-arian nang hindi
dumadaan sa tamang proseso ng batas,
walang tao rin dapat ang pagkaitan ng
proteksyon ng batas.
EXAMPLE: Nadawit ako sa isang
kidnapping,kahit di ko naman talaga
ginawa, hindi nila ako pwedeng pagkaitan ng
buhay (patayin), pagkaitan ng kalayaan
(ikulong), o ng gamit/ari-arian (kunin yung
mga gamit ko o ari-arian) hangga't hindi
napapatunayan na may sala talaga ako. Hindi
rin dapat ako pagkaitan ng proteksyon ng
batas (pagkakaroon ng abogado na
magtatanggol sa akin) kasi lahat ng tao may
karapatan guilty man o hindi.
•Section 2: "The right of the people to
be secure in their persons, houses, papers,
and effects against unreasonable
searches and seizures of whatever
nature and for any purpose shall be
inviolable, and no search warrant or
warrant of arrest shall issue except upon
probable cause to be determined
personally by the judge after
examination under oath or affirmation
of the complainant and the witnesses he
may produce, and particularly describing
the place to be searched and the persons
or things to be seized."
TRANSLATION: Ang karapatan ng mga
taong-bayan na magkaroon ng kapanatagan
sa kanilang sarili, pamamahay, papeles, at
mga bagay-bagay laban sa hindi
makatwirang paghahalughog at pagsamsam
sa ano mang layunin ay hindi dapat labagin,
at hindi dapat maglagda ng warant sa
paghalughog o warant sa pagdakip maliban
kung may malinaw na dahilan na personal na
pagpapasyahan ng hukom matapos
masiyasat ang mayhabla at ang mga
testigong maihaharap niya sa ilalim ng
panunumpa o patotoo, at tiyakang tinutukoy
ang lugar na hahalughugin, at ang mga taong
darakpin o mga bagay na sasamsamin.
EXPLAINATION: Hindi dapat labagin ang
karapatan ng mga tao na maging panatag sa
kanilang mga sarili, bahay, papeles, at mga
bagay bagay, laban sa hindi makatuwirang
paghahalughog o pagkuha kahit ano man
ang intensiyon o layunin, at hindi dapat
pumirma sa ano mang warrant sa
paghalughog o pagdakip maliban nalang kung
may malinaw na dahilan na personal na
pagpapasyahan ng judge pagkatapos
magsiyasat at pagkumpirma ng mga
nagrereklamo at mga witness na
maihaharap niya sa ilalim ng panunumpa, at
nakalagay ang lugar na hahalughugin at mga
taong dadakpin o yung mga bagay na
kukunin ng otoridad.
EXAMPLE: Pinaghihinalahan akong sa ngalan ng kaligtasan o kaayusan ng
gumagamit ng droga, hindi dapat ako publiko na nakasaad sa batas.
dakpin, kunin ang mga ari-arian ko,
EXAMPLE: Hindi dapat tignan ng
halughugin ang bahay ko kahit ano man ang
gobyerno ang mga messages, chats, calls na
intensiyon o layunin ng mga otoridad, o
pinadala ko at mga natanggap ko sa
papirmahin ako sa mga warrant of arrest at
pamamagitan ng pag-utos sa mga
search warrant na hindi naman pinirmahan
telecommunications service providers
ng judge o peke ang pinakita sa akin kasi
(Globe Telecom/PLDT-Smart/etc.) na
hindi yon makatuwiran. Maliban nalang kung
ipakita ang mga ito, maliban na lang
naglabas ng search warrant o arrest
kung ipaguutos ng korte sa kadahilanang
warrant laban sa akin ang judge na may
kailangan itong malantad sa ngalan ng
makatarungang dahilan pagkatapos niyang
kaligtadam o kaayusan ng publiko.
mag-imbestiga under oath at may
Halimbawa: Isa akong opisyal ng
nagkumpirma na gumagamit nga ako ng
gobyerno na nadawit sa korapsyon at
droga at may mga testigo laban sa akin,
kailangang malantad o makita ang laman
doon pa lang ako dapat sumama, dapat
ng pakikipag-usap ko sa iba't ibang tao para
nakalagay rin nang malinaw sa warrant yung
makita o malaman kung sino ang mga
mga pangalan ng mga taong dadakpin, lugar
kasabwat at saan napunta ang ninakaw
na hahalughugin, at mga ari-arian na
na pondo ng bayan at papanagutin sa
kukunin ng mga otoridad bago ko yun
batas ang mga may sala.
pirmahan.
•Section 3, Part 2: "Any evidence
•Section 3, Part 1: "The privacy of
obtained in violation of this or the
communication and correspondence shall be
preceding section shall be inadmissible
inviolable except upon lawful order of the
for any purpose in any proceeding."
court, or when public safety or order
requires otherwise as prescribed by law." TRANSLATION: (2)Hindi dapat
tanggapin para sa ano mang layunin sa alin
TRANSLATION: (1)Hindi dapat labagin
mang hakbangin sa paglilitis ang ano mang
ang pagiging lihim ng komunikasyon at
ebidensya na nakuha nang labag dito o sa
korespondensya maliban sa legal na utos ng
sinusundang seksyon.
hukuman, o kapag hinihingi ang naiibang
kaligtasan o kaayusan ng bayan ayon sa EXPLAINATION: Lahat ng mga
itinakda ng batas. ebidensya na nakuha na lumalabag sa
seksyon na ito o mga naunang seksyon
EXPLAINATION: Hindi dapat labagin
ay hindi dapat tanggapin sa anumang
ang pagiging pribado ng komunikasyon ng
hakbang ng paglilitis.
isang tao maliban na lang kung ipaguutos ito
ng korte, o kung kailangan itong labagin EXAMPLE: Kung ang isang ebidensyang
nakuha ay lumalabag sa seksyon na ito
(Section 3, Part 1: Nakuha ang ebidensya
kahit na walang utos ng korte para silipin
ang komunikasyon ng isang tao), at mga
naunang seksyon (Section 1: Kinulong ang
isang tao para mapaamin sa isang
krimen; Section 2: Kinuha ang gamit ng
isang tao bilang ebidensya kahit hindu
inutos ng korte), ay hindi dapat tanggapin
bilang ebidensya sa mga hakbang ng
paglilitis sa isang krimen dahil ito ay hindi
makatarungan at nilabag nito ang karapatan
ng isang tao para makuha ang ebidensya.
•Section 4: "No law shall be passed
abridging the freedom of speech, of
expression, or of the press, or the
right of the people peaceably to
assemble and petition the government for
redress of grievances."
TRANSLATION: Hindi dapat magpatibay
ng batas na nagbabawas sa kalayaan sa
pananalita, pagpapahayag, o ng
pamahayagan, o sa karapatan ng mga taong-
bayan na mapayapang magkatipon at
magpetisyon sa pamahalaan upang ilahad
ang kanilang mga karaingan.
EXPLAINATION: Wala dapat maipasang
batas na binabawasan ang kalayaan sa
pananalita, pamamahayag, o ang
karapatan ng taong-bayan na mapayapang
magtipon-tipon at magpetisyon sa
pamahalaan upang ilahad ang kanilang mga
hinaing at reklamo.
EXAMPLE: : Hindi dapat magpasa o
gumawa ng batas na binabawasan ang
karapatan sa malayang pamamahayag,
pananalita, o ang karapatan ng taong-
bayan na magreklamo sa mga nakikita nilang
katiwalian o maling pamamalakad ng
gobyerno dahil tayo ay nasa isang
malaya at demokratikong bansa at dapat
pakinggan ang mga hinaing at reklamo ng
mga tao, ito man ay nakakasakit o
naglalantad ng katiwalian o korapsyon sa
gobyerno dahil mas makapangyarihan at
taong-bayan kaysa gobyerno. (#JunkAnti-
TerrorLaw)
•Section 5: " No law shall be made
respecting an establishment of religion, or
prohibiting the free exercise thereof. The
free exercise and enjoyment of religious
profession and worship, without
discrimination or preference, shall forever
be allowed. No religious test shall be
required for the exercise of civil or
political rights."
TRANSLATION: Hindi dapat
magbalangkas ng batas para sa pagtatatag
ng relihiyon, o nagbabawal sa malayang
pagsasagamit nito. Dapat ipahintulot
magpakailanman ang malayang pagsasagamit
at pagtatamasa ng paghahayag ng relihiyon
at pagsamba nang walang pagtatangi o
pamimili. Hindi dapat kailanganin ang
pagsusulit panrelihyon sa pagsasagamit ng
mga karapatang sibil o pampulitika.
EXPLAINATION: Wala dapat maipasang
batas na pumapabor sa pagtatatag ng
relihiyon o pagbabawal sa pagtangkilik
dito. Ang karapatan sa malayang
pagsasagamit at pagtatamasa sa
pagpapahayag ng relihiyon at pagsamba
nang walang pagtatanggi o pamimili ay
dapat pahintulutan magpakailanman. Hindi
dapat kailanganin ang isang
pangrelihiyong pagsusulit sa pagsasagamit
ng mga karapatang sibil at politikal.
EXAMPLE: Hindi maaaring magpasa ng
batas para magtatag ng isang relihiyon o
magpasa ng batas na magbabawal sa
pagtangkilik ng isang relihiyon dahil tulad
ng nakasaad sa Article II, Section 6
ng 1987 Philippine Constitution, <Hindi
dapat labagin ang pagkahiwalay ng
Simbahan at ng Pamahalaan,= kaya't
hindi rin dapat magkaroon ng
pangrelihiyong pagsusulit para magamit ng
mga tao ang kanilang mga karapatang sibil
at politikal.
•Section 6: "The liberty of abode and
of changing the same within the limits
prescribed by law shall not be impaired
except upon lawful order of the court.
Neither shall the right to travel be
impaired except in the interest of national
security, public safety, or public health,
as may be provided by law."
TRANSLATION: Hindi dapat bawahan
ang kalayaan sa paninirahan at ang
pagbabago ng tirahan sa saklaw ng mga
katakdaang itinatadhana ng batas maliban
sa legal na utos ng hukuman. Ni hindi dapat
bawahan ang karapatan sa paglalakbay
maliban kung para sa kapakanan ng
kapanatagan ng bansa, kaligtasang
pambayan, o kalusugang pambayan ayon sa
maaaring itadhana ng batas.
EXPLAINATION: Hindi dapat bawalan
ang kayalaan sa paninirahan at ang
paglipat ng tirahan na nakaayon sa mga
limitasyon na nakasaad sa batas maliban na
lang kung may makatuwirang paguutos ng
korte. Hindi rin dapat bawalan ang
kalayaan sa paglalakbay maliban na lang
kung ito ay kailangang bawalan sa ngalan
ng pambansang seguridad, kaligtasan o
kalusugan ng publiko, na ayon sa itinatakda
ng batas.
EXAMPLE:: Hindi dapat ako bawalang
manirahan sa bahay ko o lumipat sa ibang
lugar basta mayroon akong mga papeles
na nagpapatunay at nagpapatibay na
maaari akong manirahan sa lugar na iyon na
naaayon sa batas. Kung ako ay naninirahan
sa isang lugar na wala akong patunay na may
karapatan akong manirahan doon, maaari
akong paalisin sa pamamagitan ng
paglalabas ng makatuwirang kautusan ng
judge na naglalahad na hindi ako
puwedeng manirahan sa isang lugar at
kinakailangan kong umalis. Hindi rin ako
dapat bawalan na maglakbay o pumunta sa
isang lugar maliban na lang kung nakasaad
sa batas o kautusan na kailangan akong
bawalang pumunta o makapaglakbay sa isang
lugar sa ngalan ng pambansang seguridad
(hal. Ako ay isang terorista o rebelde na
nagpasabog ng isang lugar, pumatay, o
dumukot ng mga tao na maituturing na
isang pambansang pangamba), pampublikong
kaligtasan (hal. Isa akong wanted at
pinaghahanap ng otoridad), o
pampublikong kalusugan (hal. Hindi ako
pwedeng maglakbay dahil may banta ng
CoVid-19).
•Section 7: "The right of the people to
information on matters of public concern
shall be recognized. Access to official
records, and to documents, and papers
pertaining to official acts, transactions, or
decisions, as well as to government
research data used as basis for policy
development, shall be afforded the citizen,
subject to such limitations as may be
provided by law."
TRANSLATION: Dapat kilalanin ang
karapatan ng taong-bayan na mapagbatiran
hinggil sa mga bagay-bagay na may
kinalaman sa tanan. Ang kaalaman sa mga
opisyal na rekord, at sa mga dokumento at
papeles tungkol sa mga opisyal na gawain,
transaksyon, o pasya, gayon din sa mga
datos sa pananaliksik ng pamahalaan na
pinagbabatayan ng patakaran sa
pagpapaunlad ay dapat ibigay sa
mamamayan sa ilalim ng mga katakdaang
maaaring itadhana ng batas.
EXPLAINATION: Dapat kilalanin ng
pamahalaan ang karaoatan ng mamamayan
na malaman ang mga impormasyon sa
mga usaping may kinalaman at epekto sa
publiko. Ang kaalaman sa mga official
records, at mga dokumento at papeles
tungkol sa mga official acts, transactions, o
desisyon, ganoon din ang mga datos sa
government research na pinagbabasehan
sa mga patakaran sa pagpapaunlad ay dapat
ipaalam sa mga mamamayan, na may mga
kanya kanyang limitasyon na nakasaad sa
batas.
EXAMPLE: Kung mayroong isang
proyekto na pinagawa ang munisoyo namin
at mayroong magtanong kung saan galing,
saan napunta, at sino sino ang mga
nakinabang sa pondo ay kinakailangan
nilang ilabas ang mga dokumento at mga
opisyal na records para mapakita kung
saan nanggaling at nagamit ang pondo na
inilaan para sa proyekto na ginawa nila.
Karapatan ng isang tao na mag-demand sa
pamahalaan na ilabas ang mga records,
opisyal na dokumento, at kautusan sa lahat
ng hakbang na ginagawa ng gobyerno na may
kinalaman sa kapakanan ng mamamayan
dahil ang mamamayan ang nagbabayad ng
buwis na ginagamit ng pamahalaan sa mga
proyekto nito.
•Section 8: "The right of the people,
including those employed in the public
and private sectors, to form unions,
associations, or societies for purposes not
contrary to law shall not be abridged."
TRANSLATION: Hindi dapat hadlangan
ang karapatan ng mga taong-bayan kabilang
ang mga naglilingkod sa publiko at
pribadong sektor na magtatag ng mga
asosasyon, mga unyon, o mga kapisanan sa
mga layuning hindi labag sa batas.
EXPLAINATION: Ang karapatan ng mga
tao, kabilang ang mga nagtatrabaho sa
gobyerno at pribadong sektor, na magtatag
ng mga unyon, asosasyon, o kapisanan na ang
layunin ay hindi lumalabag sa batas ay hindi
dapat hadlangan.
EXAMPLE: Kung ako ay isang estudyante
na gustong sumali sa mga grupo o samahan
na maghuhubog sa aking pagkatao, ay hindi
dapat hadlangan ang kagustuhan kong
makasali sa mga grupo o samahang ito lalo
na kung ang kanilang layunin ay hindi naman
lumalabag sa batas.
•Section 9: "Private property shall not
be taken for public use without just
compensation."
TRANSLATION: Ang pribadong ariarian
ay hindi dapat kunin ukol sa gamit pambayan
nang walang wastong kabayaran.
EXPLAINATION: Hindi dapat kunin o
samsamin ang mga pribadong gamit o ari-
arian ng mga mamamayan para ilaan sa
pampublikong gamit nang walang sapat at
patas na kabayaran sa may ari.
EXAMPLE: Kung ang gobyerno ay may
proyektong daanan o expressway at
natatamaan ang lupa na pagmamay-ari ko sa
blueprint nila ay kailangan muna nilang
bayaran ng patas ang lupa ko bago nila
kunin para sa pampublikong proyekto nila.
•Section 10: "No law impairing the
obligation of contracts shall be passed."
TRANSLATION: Hindi dapat magpatibay
ng batas na sisira sa pananagutan ng mga
kontrata.
EXPLAINATION: Hindi dapat magpasa ng
batas ng sisira sa pananagutan ng isang tao
sa kontrata na kanyang pinasukan o
nilagdaan.
EXAMPLE: Kung ako ay pumasok sa
isang usapan na kung saan ay
magbabayad ako ng limang milyong piso
(PHP 5 Million) para sa serbisyo na inilaan
ng ka-kontrata ko ngunit hindi ko pa ito
nababayaran at nakasaad sa Section 20
nitong Article na hindi ako dapat makulong
dahil sa pagkakautang, hindi dapat
magpasa ng batas na hindi na ako dapat
managot sa obligasyon ko sa kontrata na
pinasukan ko. Maaari ko pa ring pagbayaran
ang obligasyon ko sa kontrata sa
pamamagitan ng pagbabayad sa limang
milyon sa ibang paraan o makasuhan ng
breach of contract.
•Section 11: "Free access to the
courts and quasi-judicial bodies and
adequate legal assistance shall not be
denied to any person by reason of poverty."
TRANSLATION: Hindi dapat ipagkait sa
sino mang tao ang malayang pagdulog sa
mga hukuman at sa mga kalupunang mala-
panghukuman at sa sapat na tulong
pambatas nang dahil sa karalitaan.
EXPLAINATION: Hindi dapat ipagkait sa
sinumang tao ang pagdulog sa korte o iba
pang katipunan na mala-hukuman at ipagkait
ang pagkakaroon ng sapat na tulong
pambatas sa kadahilanang mahirap ang
isang tao.
EXAMPLE: Ako ay isang magsasaka na
kinamkam ang lupa ng mga abusading
negosyante sa aming bayan para
pagtayuan nila ng mga proyekto nilang
mga subdivision, hindi dapat ako
pagkaitan na makadulog sa korte o mala-
hukumang katipunan dahil lang ako ay isang
mahirap at walang pambayad ng abogado.
Hindi rin dapat ako pagkaitan ng sapat na
tulong pambatas o legal assistance dahil
kahit ako ay mahirap may karapatan pa
rin akong ipagtanggol ang sarili ko,
magkaroon ng representasyon sa harap
ng hukuman, at pagbayarin ang mga
negosyanteng kalaban ko sa pamamagitan ng
mga pampublikong abogado na pinapadala ng
pamahalaan para sa mga walang pambayad
at mahihirap.
Trivia: Isa ang Public Attorney’s Office,
isang ahensiya ng gobyerno, sa mga
nagbibigay ng libreng tulong sa mga walang
pambayad para umusad ang kanilang kaso.
Ang FLAG (Free Legal Assistance
Group) na pinamumunuan ni Atty. Chel
Diokno, CLCL (Concerned Lawyers for
Civil Liberties) na pinamumunuan ni
Atty. Edre Olalia, at NUPL (National
Union of People's Lawyers) na
pinamumunuan ni Atty. Neri Colminares
naman ang iilan sa mga pribadong grupo na
nagbibigay ng libreng legal assistance ang
pwede kong takbuhan para humingi ng legal
na tulong.
•Section 12, Part 1: "Any person
under investigation for the commission of
an offense shall have the right to be
informed of his right to remain silent and
to have competent and independent counsel
preferably of his own choice. If the person
cannot afford the services of counsel, he
must be provided with one. These rights
cannot be waived except in writing and in
the presence of counsel."
TRANSLATION: (1)Ang sino mang tao na
sinisiyasat dahil sa paglabag ay dapat
magkaroon ng karapatang mapatalastasan
ng kanyang karapatang magsawalang-kibo at
magkaroon ng abogadong may sapat na
kakayahan at malaya na lalong kanais-nais
kung siya ang may pili. Kung hindi niya
makakayanan ang paglilingkod ng abogado,
kinakailangang pagkalooban siya ng isa.Hindi
maiuurong ang mga karapatang ito maliban
kung nakasulat at sa harap ng abogado.
EXPLAINATION: Ang sinumang tao na
sumasailalim sa imbestigasyon sa
paglabag sa batas ay may karapatan na
ipaalam sa kanya ang kanyang mga
karapatan na manahimik at magsiwalang-
kibo, at magkaroon ng tagapayo o abogado
na may sapat na kakayahang ipagtanggol
siya at malaya na mas mabuti kung siya
mismo ang mamili. Kung wala namang
pambayad ang tao sa serbisyon ng isang
abogado, kinakailangan siyang pagkalooban
ng isa para mapagtanggol niya ang kanyang
sarili. Ang mga karapatan na ito ay hindi
dapat maalis maliban nalang kung
nakasulat at nasa harap ng abogado.
EXAMPLE: Ako ay hinuli ng mga pulis sa
kadahilanang nagnakaw ako ng mga sardinas
upang ipakain sa pamilya ko, isa lamang
akong ordinaryong mamamayan at wala
akong alam sa batas at mga karapatan ko
kaya't may karapatan akong malaman ang
mga karapatan ko habang hinuhuli ako ng
pulis. Dapat akong sabihan o basahan ng
Miranda Rights/Miranda Warning/Miranda
Doctrine, ito yung sinasabi ng mga otoridad
na "You have the right to remain silent.
Anything you say can and will be used
against you in a court of law. You have the
right to an attorney. If you cannot afford
an attorney, one will be provided for
you. Do you understand the rights I have
just read to you? With these rights in
mind, do you wish to speak to me?" sa
Ingles at "Ikaw ay may karapatang
manahimik at magsiwalang-kibo, anuman
ang iyong sasabihin ay maaaring gamitin
pabor o laban sa iyo sa anumang
hukuman. Ikaw ay may karapatan ding
kumuha ng tagapagtanggol na iyong pinili at
kung wala kang kakayahan, ito ay
ipagkakaloob sa iyo ng pamahalaan.
Nauunawaan mo ba ito?" sa Tagalog, para
malaman ko ang mga karapatan ko at hindi
ako makagawa o makapagsabi ng mga
bagay na maaaring dumagdag sa kaso ko.
Hindi maaalis ang mga karapatan na ito
maliban na lang kung nakasulat at nasa may
abogado akong kasama.
Trivia: Nagmula ang Miranda Rights sa
kaso ni Ernesto Miranda (Miranda Vs.
Arizona) na nangyari noong 1966 sa Estados
Unidos (USA). Si Ernesto Miranda ay isang
Mexican na immigrant sa Estados Unidos
noon at siya ay nakulong sa pag-amin niya sa
krimeng pagnanakaw, pag-kidnap, at
panggagahasa. Nagpadala ng liham si
Miranda sa kayang abogado na marahas
ang ginawang imbestigasyon sa kanya at
hindi siya pinaalalahanan sa mga karapatan
niya na nakasaad sa Saligang Batas ng
bansang hindi niya kinalakihan. Umapela sa
Korte Suprema ng Estados Unidos ang mga
abogado ni Miranda at binaligtad ng Korte
Suprema ng Estados Unidos ang unang
desisyon ng Korte Suprema ng Arizona
sa kadahilanang nilabag ng mga pulis ng
Arzona ang mga nakasaad sa Saligang
Batas ng Estados Unidos kaya nakalaya
si Ernesto Miranda. Naging mainit na
usapin noon sa Estados Unidos ang kaso ni
Miranda at isa sa itinututing na landmark
decision ng United States Supreme Court,
kaya magmula noon ay binabasa na ito kapag
may hinuhuli ang mga pulis. Kumalat din ito
sa ibang bansa kasama na ang Pilipinas na sa
kasalukuyan ay may batas na ipinasa para sa
Miranda Rights, ito ay ang Republic Act No.
7438 na nagpapataw ng sampung taon (10
years) na pagkakulong sa mga pulis o
sinumang otoridad na mang-aaresto na
hindi binabasa o pinapaalam sa inaaresto
nila ang kanilang mga karapatan.
•Section 12, Part 2 : "No torture, force,
violence, threat, intimidation, or any other
means which vitiate the free will shall
be used against him. Secret detention
places, solitary, incommunicado, or other
similar forms of detention are prohibited."
TRANSLATION: (2)Hindi siya dapat
gamitan ng labis na pagpapahirap, pwersa,
dahas, pananakot, pagbabanta, o ano pa
mang paraaan na pipinsala sa kanyang
malayang pagpapasya. Ipinagbabawal ang
mga lihim na kulungan, solitaryo,
ingkomunikado o iba pang katulad na mga
anyo ng detensyon.
EXPLAINATION: Hindi dapat gamitan
ng labis na pagpapahirap, pwersa, dahas,
pananakot, pagbabanta, o ano mang
paraan ang isang tao na pipinsala sa
kanyang malayang pag-iisip. Pinagbabawal
din ang mga lihim na kulungan at iba pang
anyo ng detensyon.
EXAMPLE: Hindi dapat gamitan ng
anumang uri ng torture o labis na
karahasan ang isang tao para makakuha
ng impormasyon o ebidensya.
Pinagbabawal rin ang pagkakaroon ng
mga kulungan para doon ilagay ang mga
suspek o testigo para umamin.
•Section 12, Part 3: "Any confession or
admission obtained in violation of this or
Section 17 hereof shall be inadmissible in
evidence against him."
TRANSLATION: (3)Hindi dapat
tanggaping ebidensya laban sa kanya ang
ano mang pagtatapat o pag-amin na nakuha
nang labag sa seksyong ito o Seksyong 17
nito.
EXPLAINATION: Anumang pag-amin o
pagtatapat na nakuha na may paglabag
sa Seksyon na ito o sa Seksyon 17 ay
hindi dapat gamiting ebidensya laban sa
nasasakdal.
EXAMPLE: Kung ako ay isang suspect sa
isang imbestigasyon at nakakuha ang mga
ototridad ng mga ebidensya laban sa akin
ngunit lumalabag sa Section 12, Part 1 (hal.
Hindi ako pinaalalahanan o hindi sinabi sa
akin ang mga karapatan kong manahimik at
magkaroon ng abogado habang tinanong ng
pulis at nakapagsabi ako ng mga bagay na
maaaring magamit laban sa akin), Section
12, Part 2 (hal. Ako ay tinorture hanggang
sa mapa-amin ako sa krimen), at Section 17
(hal. Pinilit ako na tumestigo laban sa sarili
ko at sabihin na may sala ako) ay hindi
dapat gamiting ebidensya sa paglillitis sa
kaso ko.
• Section 12, Part 4: "The law shall
provide for penal and civil sanctions of
violations of this section as well as
compensation to and rehabilitation of
victims of torture or similar practices, and
their families.
TRANSLATION: (4)Dapat magtadhana
ang batas ng mga kaparusahang penal at
sibil sa mga paglabag sa seksyong ito at
gayon din ng bayad-pinsala at
rehabilitasyon sa mga biktima ng labis na
mga paghihirap o katulad ng mga
nakagawian, at sa kanilang mga pamilya.
EXPLAINATION: Dapat maglahad ang
batas ng mga parusang penal at civil para sa
mga lalabag sa seksyon na ito gayun din ang
bayad sa pinsala at rehabilitasyon ng mga
biktima ng torture o mga katulad na
pangyayari, at ang kanilang mga pamilya.
EXAMPLE: Magkaroon dapat ng penal at
civil na parusa na nakalahad sa batas para
maparusahan ang mga tao na nagtorture sa
isang suspek o tao at mga kabayaran at
rehabilitation para sa mga biktima at ang
kanilang mga pamilya.
•Section 13: "All persons, except those
charged with offenses punishable by
reclusion perpetua when evidence of guilt
is strong, shall, before conviction, be
bailable by sufficient securities, or be
released on recognizance as may be
provided by law. The right to bail shall not
be impaired even when the privilege of the
writ of habeas corpus is suspended.
Excessive bail shall not be required."
TRANSLATION: Ang lahat ng mga tao,
maliban sa mga nahahabla sa mga paglabag
na pinarurusahan ng reclusion perpetua
kapag matibay ang ebidensya ng
pagkakasala, bago mahatulan, ay dapat
mapyansahan ng sapat na pyador, o
maaaring palayain sa bisa ng panagot ayon
sa maaaring itadhana ng batas. Hindi dapat
bawahan ang karapatan sa pyansa kahit na
suspendido ang pribilehiyo ng writ of
habeas corpus. Hindi dapat kailanganin ang
malabis na pyansa.
EXPLAINATION: Lahat ng taong
nasasakdal, maliban doon sa mga taong ang
parusa ay habambuhay na pagkakakulong,
bago mahatulan, ay maaaring makapag-
pyansa ng sapat na kabayaran, o maaaring
palayain sa bisa ng nakasaad sa batas. Ang
karapatang makapag-pyansa ay hindi dapat
bawalan kahit suspendido ang pribilehiyo ng
writ of habeas corpus. Hindi kinakailangan
na sobra sobra ang pyansa na ipapataw.
EXAMPLE: Ang isang taong nasasakdal sa
kaso ng rape na may parusang
panghabambuhay ay hindi maaaring
makapag-pyansa ngunit ang lahat ng tao na
nasasakdal sa mas mababang uri ng parusa
ay maaaring makapag- pyansa bago
mahatulan ng korte. Makakapag-pyansa rin
sila kahit sa suspendido na ang pribilehiyo
ng writ of habeas corpus o yung estado
kung saan diretso na ng kulungan ang isang
tao at hindi na kailangang dumaan sa korte
ang isang tao.
•Section 14, Part 1: "No person shall
be held to answer for a criminal offense
without due process of law."
TRANSLATION: (1)Hindi dapat
papanagutin sa pagkakasalang kriminal ang
sino mang tao nang hindi kaparaanan ng
batas.
EXPLAINATION: Hindi dapat panagutin
ang isang tao sa isang pagkakasalang
kriminal na hindi dumadaan sa wastong
proseso ng batas.
EXAMPLE: Ang mga tao na namatay sa
War on Drugs ay isang halimbawa ng mga
taong napanagutan sa pagkakasalang
kriminal kahit na hindi dumaan sa wastong
proseso ng batas ang kanilang kaso.
•Section 14, Part 2: "In all criminal
prosecutions, the accused shall be
presumed innocent until the contrary is
proved, and shall enjoy the right to be
heard by himself and counsel, to be
informed of the nature and cause of the
accusation against him, to have a speedy,
impartial, and public trial, to meet the
witnesses face to face, and to have
compulsory process to secure the
attendance of witnesses and the
production of evidence in his behalf.
However, after arraignment, trial may
proceed notwithstanding the absence of
the accused provided that he has been duly
notified and his failure to appear is
unjustifiable."
TRANSLATION: (2)Sa lahat ng mga pag-
uusig kriminal, ang nasasakdal ay dapat
ituring na walang sala hangga't hindi
napapatunayan ang naiiba, at dapat
magtamasa ng karapatang magmatwid sa
pamamagitan ng sarili at ng abogado,
mapatalastasan ng uri at dahilan ng sakdal
laban sa kanya, magkaroon ng mabilis,
walang kinikilingan, at hayagang paglitis,
makaharap ang mga testigo at magkaroon
ng sapilitang kaparaanan upang matiyak ang
pagharap ng mga testigo at paglitaw ng
ebidensyang para sa kanyang kapakanan.
Gayon man, matapos mabasa ang sakdal,
maaring ituloy ang paglilitis kahit wala ang
nasasakdal sa pasubaling marapat na
napatalastasan siya at di makakatwiran ang
kanyang kabiguang humarap.
EXPLAINATION: Sa lahat ng mga pag-
uusig kriminal, ang nasasakdal ay dapat
ituring na walang sala hangga’t hindi
napapatunayan ang naiiba, at dapat
magtamasa ng karapatang magmatwid sa
pamamagitan ng sarili at ng abogado,
mapatalastasan ng uri at dahilan ng sakdal
laban sa kanya, magkaroon ng mabilis,
walang kinikilingan, at hayagan paglitis,
makaharap ang mga testigo, magkaroon ng
sapilitang kaparaanan upang matiyak ang
pagharap ng mga testigo sa paglilitaw ng
ebidensyang para sa kanyang kapakanan.
Gayon man, matapos mabasa ang sakdal,
maaring ituloy ang paglilitis kahit wala ang
nasasakdal sa pasubaling marapat na
napatalastasan siya at di makatwiran ang
kanyang kabiguang humarap.
EXAMPLE: Kung ikaw ay nasasakdal, dapat
ituring ka na inosente hangga't hindi
napapatunayan na inosente ka nga ba
talaga o hindi, at may karapatan ka at
ang iyong abogado na mapakinggan, at
malaman kung ano ba ang kasong
sinasampa sa iyo at kung paano ito
nadawit sa iyo, karapatan mo ring
magkaroon ng mabilis, walang
kinikilingan,at pampublikong paglilitis,
makaharap ang mga testigo, magkaroon
ng sapilitang proseso para pumunta ang
mga testigo at mapakita ang mga
ebidensya nito. Kung natapos na ang hatol
at nakakulong ka na, maaari pa ring umusad
ang kaso kahit wala ka doon basta ikaw
ay naabisuhan at hindi makatuwiran ang
dahilan ng hindi mo pagpunta.
•Section 15: "The privilege of the
writ of habeas corpus shall not be
suspended except in cases of invasion or
rebellion when the public safety requires
it."
TRANSLATION: Hindi dapat suspindihin
ang pribilehiyo ng writ of habeas corpus,
maliban kung may pananalakay o
paghihimagsik, kapag kinakailangan ng
kaligtasang pambayan.
EXPLAINATION: Ang pribilehiyo ng
writ of habeas corpus ay hindi dapat
suspendihin maliban na lang kung may kaso
ng pagsalakay o pagrerebelde kung saan
kinakailangan itong suspendihin sa ngalan
ng pampublikong kaligtasan.
EXAMPLE: Kung mayroong pagsalakay,
tulad ng nangyari sa Marawi noong 2018
lamang pwedeng suspendihin ang
pribilehiyo ng writ of habeas corpus.
Ang pribilehiyo ng writ of habeas
corpus ay ang pribilehiyo ng isang
mamamayan na humarap muna sa korte
at ipagtanggol ang kanyang sarili bago
tuluyang makulong. Kapag suspendido ang
pribilehiyo ng writ of habeas corpus
maaaring dakpin ang kahit na sino kahit sa
basehan lang ng pagdududa at ikulong ng
hindi tiyak ng panahon dahil walang korte na
magpapasya kung hanggang kailan ka
puwedeng ikulong. Maraming naging biktima
at nakulong nang walang paglilitis sa
basehan lang ng pagdududa noong
kasagsagan ng Martial Law na idineklara ni
dating Pangulong Marcos.
•Section 16: "All persons shall have the
right to a speedy disposition of their cases
before all judicial, quasi-judicial, or
administrative bodies."
TRANSLATION: Dapat magkaroon ang
lahat ng mga tao ng karapatan sa madaliang
paglutas ng kanilang mga usapin sa lahat ng
mga kalupunang panghukuman, mala-
panghukuman, o pampangasiwaan.
EXPLAINATION: Dapat magkaroon ng
karapatan ang sinuman sa mabilis na
paglutas sa kanilang mga kaso sa lahat ng
mga kalupunang panghukuman, mala-
panghukuman, o pampangasiwaan.
EXAMPLE: Ang isang mahirap ng
magsasaka at mayamang politiko ay
parehong may karapatan sa mabilis na
pagkalutas ng kanilang mga kaso sa lahat ng
mga hukuman o mga katulad nitong
kalupunan.
•Section 17: "No person shall be
compelled to be a witness against himself."
TRANSLATION: Hindi dapat pilitin ang
isang tao na tumestigo laban sa kanyang
sarili.
EXPLAINATION: Hindi dapat pilitin ang
isang tao na tumestigo laban sa kanyang
sarili.
EXAPMPLE : Kung ikaw ay nasasakdal sa
kasong pagnanakaw at umamin ka sa mga
pulis na humuli sa iyo, hindi ka nila pwedeng
pilitin na maging testigo at sabihin ulit ang
mga sinabi mo sa korte dahil maaaring
magpabigat ito sa kasong pinapataw sa iyo.
•Section 18, Part 1: "No person shall
be detained solely by reason of his political
beliefs and aspirations."
TRANSLATION: (1)Hindi dapat detenihin
ang sino mang tao dahil lamang sa kanyang
mga paniniwala at hangaring pampulitika.
EXPLAINATION: Hindi dapat arestuhin
at ikulong ang isang tao dahil lang sa mga
paniniwala at hangaring politikal.
EXAMPLE: Kahit na naniniwala ka ng
makatuwiran ang pagpatay sa mga
ordinaryong tao noong kasagsagan ng War
on Drugs sa ilalim ng administrasyon ni
Pangulong Duterte kahit na sinasabi ng
International Criminal Court na paglabag
ito sa mga Karapatang Pantao at tinuturing
na Crimes Against Humanity ay hindi ka
puwedeng arestuhin dahil lang sa paniniwala
mo na ito.
• Section 18, Part 2: "No involuntary
servitude in any form shall exist except as
a punishment for a crime whereof the
party shall have been duly convicted."
TRANSLATION: (2)Hindi dapat pairalin
ang ano mang anyo ng sapilitang
paglilingkod, maliban kung kaparusahang
pataw ng hatol ng pagkakasala.
EXPLAINATION: Hindi dapat pairalin ang
ano mang anyo ng sapilitang paglilingkod,
maliban kung kaparusahang pataw ng hatol
ng pagkakasala.
EXAMPLE: Hindi ka dapat piliting mag-
serbisyo o maglikod kahit na kanino na
parang isang alipin, maliban na lang kung
ganoon ang parusang ipinataw para sa iyong
pagkakasala.
•Section 19, Part 1: "Excessive fines
shall not be imposed, nor cruel,
degrading or inhuman punishment inflicted.
Neither shall death penalty be imposed,
unless, for compelling reasons involving
heinous crimes, the Congress hereafter
provides for it. Any death penalty
already imposed shall be reduced to
reclusion perpetua."
TRANSLATION: (1)Hindi dapat ipataw ang
malabis na multa, ni ilapat ang malupit, imbi
o di-makataong parusa, o ang parusang
kamatayan, matangi kung magtadhana ang
Kongreso ng parusang kamatayan sa mga
kadahilanang bunsod ng mga buktot na
krimen. Dapat ibaba sa reclusion perpetua
ang naipataw nang parusang kamatayan.
EXPLAINATION: Hindi dapat ipataw ang
labis na multa, malupit, nakakabawas ng
pagkatao, o hindi makataong parusa.
Hindi rin dapat ipataw ang parusang
kamatayan, maliban na lang kung magpasa
ng batas ang Kongreso sa mga krimen na
malala o buktot. Ang mga nahatulan na ng
parusang kamatayan ay ibaba sa
panghabambuhay na pagkakakulong.
EXAMPLE: Kung ikaw ay nasasakdal,
hindi dapat maghatol ng labis na multa,
malupit, nakakabawas ng pagkatao, o hindi
makatarungang parusa, lalo na ang
parusang kamatayan, maliban na lang
kung may batas na naipasa ang Kongreso
na puwede kang mapatawan ng parusang
kamatayan, kung ang krimen na nagawa mo
ay buktot o malala. Lahat naman ng
nahatulan ng parusang kamatayan bago
magawa ang 1987 Freedom Constitution
ay ibinaba sa habambuhay na
pagkakakulong noong umepekto na ang
bagong Saligang Batas na pumalit sa Martial
Law Constitution ni Marcos.
•Section 19, Part 2: "The
employment of physical, psychological, or
degrading punishment against any
prisoner or detainee or the use of
substandard or inadequate penal
facilities under subhuman conditions shall
be dealt with by law."
TRANSLATION: (2)Dapat lapatan ng
kaukulang batas ang pagpapahirap na
pisikal, sikolohikal, o imbing pagpaparusa sa
sino mang bilanggo o detenido o ang
paggamit ng mga kaluwagang penal na di-
makatao.
EXPLAINATION: Dapat lapatan ng
kaukulang batas ang pagpapahirap na
pisikal, sikolohikal, o nakakabawas ng
pagkataong pagpaparusa sa sino mang
bilanggo o detenido o ang paggamit ng mga
kaluwagang penal na di-makatao.
EXAMPLE: Ang lahat ng mga bilanggo ay
mayroon ding proteksiyon sa batas dahil
mamamayan pa rin sila ng Pilipinas at
bilang tao ay may karapatan pa rin sila.
Ang sinumang magpahirap sa
pamamagitan ng pisikal, sikolohikal, o
nakakabawas ng pagkataong parusa sa
isang bilanggo ay dapat managot sa batas.
•Section 20: "No person shall be
imprisoned for debt or non-payment of a
poll tax"
TRANSLATION: Hindi dapat ibilanggo ang
isang tao nang dahil sa pagkakautang o hindi
pagbabayad ng sedula.
EXPLAINATION: Hindi dapat ibilanggo
ang isang tao nang dahil sa pagkakautang
o hindi pagbabayad ng sedula.
EXAMPLE: Kung ako ay nagkautang sa
tindahan ni Aling Nena at nakakalimutan
kong bayaran dahil sa dami ng ginagawa sa
online class ay hindi niya ako puwedeng
kasuhan at ipakulong.
•Section 21: "No person shall be twice
put in jeopardy of punishment for the
same offense. If an act is punished by
a law and an ordinance, conviction or
acquittal under either shall constitute a
bar to another prosecution for the same
act."
TRANSLATION: Hindi dapat na ang isang
tao ay makalawang masapanganib ng
kaparusahan sa iisang paglabag. Kung
pinarurusahan ng batas at ng ordinansa ang
isang kagagawan, ang pagkaparusa o
pakaabswelto sa ilalim ng alin man dito ay
magiging hadlang sa iba pang pag-uusig sa
gayon ding kagagawan.
EXPLAINATION: Ang isang tao ay hindi
dapat makalawang masapanganib ng
kaparusahan sa iisang paglabag. Kung
pinarurusahan ng batas at ng ordinansa ang
isang kagagawan, ang pagkaparusa o
pakaabswelto sa ilalim ng alin man dito
ay magiging hadlang sa iba pang pag-
uusig sa gayon ding kagagawan.
EXAMPLE: Kung napatay ko si pareng
Bugoy sa kadahilanang inagaw niya ang
nililigawan ko at naparusahan ako ng
pagbilanggo ng 15 hanggang 30 taon.
Pagkalaya ko ay hindi na dapat ako
puwedeng masampahan ng kaso na pinatay
ko si pareng Bugoy dahil pinagdusahan ko na
ang kasalanan na iyon. (shameless plug:
watch the movie, "double jeopardy")
•Section 22: "No ex post facto law or
bill of attainder shall be enacted."
TRANSLATION: Hindi dapat magpatibay
ng batas ex post facto o bill of attainder.
EXPLAINATION: Hindi dapat magpatibay
o magpasa ng batas na ex post facto
(meaning niyan ay batas na retroactive o
yung batas na pwede kang mapanagot kahit
ginawa mo yung pinagbabawal ng batas bago
pa siya maging batas) or bill of attainder
(yan yung batas na puwede kang managot
kahit walang paglilitis).
EXAMPLE: Ex post facto law: Nagyosi ako
kahapon pero kanina nagpasa ang Kongreso
ng batas na bawal na magyosi, hindi nila ako
puwedeng hulihin at papanagutan sa batas
kasi kahapon ko pa ginawa yung
pinagbabawal ng batas bago pa siya maging
batas. Bill of Attainder: Kahit na inis na inis
sa pambabatikos ng mga tao ang mga
congressman na pumatay sa prangkisa para
makapagpatuloy na mag-operate at
magbigay ng serbisyo ang ABS-CBN ay
hindi sila puwedeng magpasa ng batas na
magpapanagot sa mga bumabatikos sa kanila
nang walang paglilitis.
• Seksiyon 3: - Hindi dapat labagin ang
pagiging lihim ng komunikasyon at
korespondensiya maliban sa legal na utos ng
Article III (Bill of Rights) - mga karapatan
hukuman, o kapag hinihingi ang naiibang
kung saan nakapaloob ang karapatang
kaligtasan o kaayusan ng bayan ayon sa
pantao na dapat ay tinatamasa ng bawat
itinakda ng batas.
mamamayan.
- Hindi dapat tanggapin para sa anomang
Universal Declaration of Human Rights
layunin o sa alin mang hakbangin sa paglilitis
(UDHR) ng United Nations- pinagtibay at
ang anumang ebidensiya na nakuha nang
sinuportahan ang mga karapatan.
labag dito.
Konstitusyon - mga batas at regulasyon na
- Rights of Privacy
namamahala
• Seksiyon 4: - Karapatan ng mga
- The fundamental law of Philippines
taumbayan na mapayapang magtipon at
• Seksiyon 1: - Hindi dapat alisan ng magpetisyon sa pamahalaan upang ilahad
buhay, kalayaan, o ari-arian ang sino mang ang kanilang mga karaingan o saloobin.
tao nang hindi kaparaanan ng batas, ni
- Kalayaan sa pananalita (Freedom of
pagkaitan ang sino mang tao ng pantay na
speech)
pangagalaga ng batas
- Kalayaan sa pagpapahayag (Freedom of
- Right to life, liberty, and property
expression)
without due process of law, and equal
protection of the law - Kalayaan sa pamamahayagan (Freedom of
press)
• Seksiyon 2: - Karapatan ng mga
taumbayan na magkaroon ng kapanatagan sa • Seksiyon 5: - Hindi dapat magbalangkas
kanilang sarili, pamamahay, papeles, at mfa ng batas para sa pagtatatag ng relihiyon, o
bagay-bagay laban sa hindi makatwirang nagbabawal sa malayang pagsasagamit nito.
paghahalughog at pagsamsam sa ano mang Hindi dapat kailangan ang pagsusulit
layunin ay hindi dapat labagin. panrelihiyon sa pagsasagamit ng karapatang
sibil o pampolitika.
- Hindi dapat maglagda ng warrant sa
paghalughog o warrant sa pagdakip maliban - Freedom of Religion and Belief
kung nay malinaw na dahilan.

- Rights of Security

• Seksiyon 6: - Kalayaan sa paninirahan at

ang pagbabago ng tirahan
- Hindi dapat bawalan ang karapatan sa
paglalakbay maliban kung para sa kapakanan
ng kapanatagan ng bansa, kaligtasang
pambayan, o kalusogang pambayan
- Right to Travel
• Seksiyon 7: - Karapatan ng taumbayan
na mapagbatiran hinggil sa mga bagay-
bagay na may kinalaman sa mga usapin ng
publiko o karapatang magkaroon ng
impormasyon ang mga mamamayan tungkol
sa mga usap-usapin ng publiko.
- Right to Inform/Rights of Information
• Seksiyon 8: - Karapatan ng mga
taumbayan na kabilang ang mga naglilingkod
sa publiko at pribadong sektor na magtatag
ng mga asosasyon, mga unyon, o mga
kapisanan sa mga layuning hindi lalabag sa
batas.
- Rights to form Associations
• Seksiyon 9: - Ang mga pribadong ari-
arian at hindi dapat kunin ukol sa gamit
pambayan nang walang wastong kabayaran
• Seksiyon 10: - Hindi dapat magpatibay
ng batas na sisira sa pananagutan ng mga
kontrata
• Seksiyon 11: - Malayang pagdulog sa
mga hukuman, sa mga kalupunang mala-
panghukuman at sapat na tulong pambatas
nang dahil sa kahirapan
• Seksiyon 12: - Karapatang
mapatalastasan ng kanyang karapatang
magsawalang-kibo at magkaroon ng
abogadong may sapat na kakayahan at
malaya na lalong kanais-nais kung siya ang
may pili. Kung hindi niya makakayanan ang
paglilingkod ng abogado, kinakailangang
pagkalooban siya ng isa.
- Hindi dapat gamitan nga labis na
pagpapahirap, puwersa, dahas, pananakot,
pagbabanta, o ano mang paraan na pipinsala
sa malayang pagpapasya.
• Seksiyon 13: - Karapatan sa piyansa
- Kapag matibay ang ebidensiya ng
pagkakasala, bago mahatulan, ay dapat
mapiyansahan ng sapat ng piyansador, o
maaaring palayain sa bisa ng panagot ayon
sa maaaring itadhana ng batas
- Hindi dapat bawalan ang karapatan sa
piyansa kahit na suspendido ang pribilehiyo
nh writ of habeas corpus.
• Seksiyon 14: - Hindi dapat panagutin sa
pagkakasalang kriminal ang sino mang tao
nang hindi kaparaanan ng batas
- Ang nasasakdal ay dapat na ituring na
walang sala hangga't hindi napatutunayan
ang naiiba, at dapat magtamasa ng
karapatang magmatuwid sa pamamagitan ng
sarili at ng abogado.
• Seksiyon 15: - Hindi dapat suspindihin
ang pribilehiyo ng writ of habeas corpus,
maliban kung may pananalakay o
paghihimagsik, kapag kinakailangan ng
kaligtasang pambayan
- Writ of habeas corpus isang remedyo ng - Ex post facto ay may bisa kahit sa mga
korte upang palayain ang isang tao na sitwasyong nangyari na bago pa man
pinagkakaitan ng kalayaan at pagkakakulong isinakatuparan ang batas.
nang labag sa batas.

• Seksiyon 16: - Karapatan sa madaliang

paglutas ng kanilang mga usapin sa lahat ng
mga kalupunang panghukuman, mala-
panghukuman, o pampangasiwaan

• Seksiyon 17: - Hindi dapat pilitin ang

isang tao na tumestigo laban sa kanyang
sarili

• Seksiyon 18: - Hindi dapat detenihin

ang sino mang tao dahil lamang sa kanyang
paniniwala at hangaring pampolitika

• Seksiyon 19: - Hindi dapat ipataw ang

malabis na multa, ni ilapat ang malupit o
imbing di-makataong parusa, o ang parusang
kamatayan. Dapat ibaba sa reclusion
perpetua ang naipataw nang parusang
kamatayan

- Dapat lapatan ng kaukulang batas ang

pagpapahirap na pisikal, sikolohikal, o
imbing pagpaparusa sa sino mang bilanggo o
detenido

• Seksiyon 20: - Hindi dapat ibilanggo ang ARTIKULO III

isang tao nang dahil sa pagkakautang o hindi
pagbabayad ng sedula. Katipunan ng mga Karapatan (Bill of Rights)

• Seksiyon 21: - Hindi dapat na ang isang
tao ay makalawang masapanganib ng
kaparusahan sa iisang paglabag o bawal mag
doble ng parusa para sa parehong krimen
• Seksiyon 22: - Hindi dapat magpatibay
ng batas ex post facto o bill of attainder
Ano nga ba ang Bill of Rights? -
Ang Katipunan ng mga Karapatan o "Bill of
Rights" ay listahan ng mga
pinakamahahalagang karapatan ng isang
mamamayan. Nagsisilbi itong proteksyon ng
mga Pilipino mula sa pang-aabuso ng estado
at ng iba pang mga indibidwal. Kung wala
ang Bill of Rights, maaaring gawin ng kahit
na sino ang kanyang nais sa iyo at wala kang
magagawa upang labanan ito.
Narito ang labin-dalawang seksyon ng
Philippine Bill of Rights:
Seksyon 1 :
- Ang "right to life" ay nagsasabi na hindi
puwedeng kitilin ang buhay ng isang tao.
Ang karapatang mabuhay ay hindi lamang
tumutukoy sa pagpapanitiling buhay ng isang
tao, kundi maging sa pagangalaga ng
integridad ng kanyang katawan.
- Ang "right to liberty" naman ay ang
karapatan mong gawin ang iyong nais nang
walang pakiki-alam mula sa ibang tao. Gayun
paman, ang iyong kalayaan ay hindi ganap.
Maari mo lang gawin ang isang bagay kung
hindi ito nakaaapekto sa karapatan ng ibang
tao.
- Ayon naman sa "righ to property", maaari
kang mag may-ari, magbenta o gumamit ng
iyong mga gamit sa kahit na anumang paraan
basta hindi ito lumalagpas sa mga
limitasyong itinakda ng batas.
Seksyon 2:
- Ayon naman sa karapatang ito, hindi
maaaring dakpin ang isang tao, o di kaya'y
halughugin ang kanyang katawan, bahay, at
iba pang mga ari-arian nang walang search o
arrest warrant.
- May mga pagkakataon na maaring arestuin
o halughugin and gamit ng isang tao kahit
walang search warrant. Tulad na lamang
halimbawa, kung ang isang illegal na bagay
ay nakalantad sa publiko, maaari itong kunin
upang maging ebidensiya laban sa iyo.
Seksyon 3:
- Sinasabi ng karapatang ito na hindi
maaaring buksan, basahin at pakinggan ng
kahit na sinoman ang iyong mga pribadong
mensahe, sulat at pakikipag-usap.
- Karagdagan pa, hindi maaaring gamitin
bilang ebidensiya sa korte and mga
ebidensiya na nakuha sa pamamagitan ng
paglabag sa karapatang ito.
Seksyon 4:
- May dalawang aspeto ang karapatan sa
pagsasalita:
- Una dito ay ang kalayaan sa "censorship".
Sinasabi nito na hindi maaaring pagkaitan
ang mga mamamayan ng karapatang punahin
ang pamahalaan. Gayun paman, ang
kalayaang ito ay mailalapat lamang sa mga
pahayag na may kinalaman sa pampublikong
interes at hindi para batikusin ang mga
personal na kaaway;
- Ikalawa ay ang kalayaan sa kaparusahan
dahil sa pagsasalita. Sinasabi dito na hindi
maaaring parusahan ang isang taong
nagpapahayag lamang ng kanyang saluobin
tungkol sa mga isyung panlipunan.
- Para naman sa "right to assemble", ang
mga mmamayan ay may karapatang
magsama-sama upang ipahayag ang kanilang
hinaing upang humingi ng pagbabago o
aksiyon sa pamahalaan. Gayunpaman, ang
mga karapatang ito ay hindi ganap upang
maiwasan ang pag- abuso ng mga tao sa
karapatang ito. Hindi ka puwedeng
maglabas ng mga pahayag na puros
kasinungalan lamang. Dagdag pa dito, hindi
rin pinahihintulotan ang mga kilos protesta
na naglalayon ng karahasan.
Seksyon 5:
- Ang konstitusyon ng Pilipinas ay
nagbibigay ng garantiya sa mga mamamayan
ng malayang pananampalataya at walang
pagtangkilik sa kahit na anong relihiyon.
Hindi maaring magpasa ng batas ang
pamahalaan upang tumulong at magbigay ng
pabor sa isang partikular na relihiyon. Ang
kalayaang ito ay nahahati sa dalwang
aspeto:
- Una ay ang kalayaan sa paniniwala. Ibig
sabihin nito ay hindi maaaring pakialaman ng
pamahalaan ang nasa loob ng isip ng mga
tao;
- Samantala, ang ikalwang aspeto naman ay
ang kalayaan na gawin ang iyong
pinaniniwalaan. Ito ay limitado sa
kadahilanang may kalakip na itong aksiyon
na maaaring makasama sa ibang tao.
Halimbawa, hindi masama ang na sumamba
sa apoy. Ngunit, kung kinakailangan mong
magsunog ng mga bahay upang ipakita ang
iyong debosyon, ibang usapan na ito.
Seksyon 6:
- Sa madaling salita, ang karapatang ito ay
tumutukoy sa karapatan ng mga tao na
maglakbay at manirahan kung saan niya
nais, ng walang pakikialam ang pamahalaan.
Gayunpaman, maaaring isuspende ang
karapatang ito, sa mga ilang espesyal na
sitwasyon. Ilan sa mga halimbawa ng
sitwasyong ito ay ang digmaan, rebelyon, o
paglaganap ng isang sakit.
Seksyon 7:
- Ayon sa karapatang ito, ang mga
mamamayan ay may karapatang tignan,
basahin, at suriin ang mga rekord ng
gobyerno sa may kinalaman sa publiko. Ang
karapatang ito ay mahalaga dahil sa mga
sumususnod na dahilan;
Ito ay patunay ng pag-iral ng demokrasya
sa isang bansa;
Mahihikayat nito ang mga tao na makialam
at makisangkot sa politika;
Mapapanatili nito ang maayos na paggamit
ng pamahalaan sa kaban ng bayan;
Makakatutulong din ito upang maiwasan ang
katiwalian,
Magreresulta ito sa mas mataas na tiwala
ng mga mamamayan sa kanilang pinuno:
Gayunpaman, hindi lahat ng impormasyon sa
pamahalaan ay maaaring isiwalat sa publiko
dahil sa pagiging sensitibo nito, tulad na
lamang ng "military intelligence fund" at
ilang mga record na may kinalaman sa
sandatahang lakas at iba pang mga kaugnay
na impormasyon.
Seksyon 8:
- Ang karapatang ito ay kaugnay din ng
iyong karapatan sa self-expression dahil
ang pagsali o hindi pagsali sa isang pangkat
ay maituturing na pagpapahayag mo sa isang
issue. Kabilang sa mga pangkat na maaaring
salihan o buoin ng mga tao ang mga samahan
ng mangagawa na nagsusulong ng kanilang
kabutihan.
- Naniniwala ang konstitusyon ng Pilipinas
na magiging mas mabisa ang pagpapahatid
ng mensahe sa pamahalaan kung isang grupo
ang magpapadala nito kaysa indibidwal.
Gayunpaman, tulad ng iba pang mga
karapatan, ang karapatang ito ay hindi
ganap. Malinaw na nakasaad na tanging mga
pangkat lamang na sumusunod sa batas ng
ating bansa ang nararapat buoin at salihan.
Seksyon 9: .
- Ayon sa karapatang ito, kinakailangan na
para sa pampublikong ikabubuti ang dahilan
kaya kinakamkam ang mga lupain.
- Kinakailangan din na mabigyan ka ng
makatarungang kabayaran kapalit ng iyong
lupain.
- Sa pagbibigay ng presyo sa isang lupain,
kinakailangang isaalang-alang ang inflation,
ang appreciation value ng iyong lupa, at ang
kanyang potential na kapakinabangan.
Dagdag pa rito, kinakailang din na dumaan
sa wastong proseso ang pagkuha saiyong
lupain. Hindi maaaring lumitaw na lamang
bigla ang mga ahente ng pamahalaan para
paalisin ka sa iyong lupain.
Seksyon 10:
- Ang karapatang ito ay nagsasaad na hindi
maaaring magpasa ng batas ang pamahalaan
na sumisira o nagpapasawalang bisa sa mga
kontratang nagawa.
- Halimbawa, kung may kontrata sa pagitan
ng dalawang tao noong nakaraang taon, at
sa sumunod na taon naman ay may isang
batas na naipasa na maaaring magpabago sa
"terms and conditions" ng kontratang
kanilang pinermahan, ang kanilang kontrata
ay mananatiling valid basta't wala itong
masamang epekto sa pampublikong interes,
moralidad, at kabutihan.
- Gayunpaman, mawawalan ng bisa ang
kontrata kung ang batas na naipasa ay may
kinalaman sa pagpapatupad ng police power
ng estado.
Seksyon 11:
- Ipinasa ang karapatang ito upang
mabigyan ang mga mahihirap ng libreng
serbisyo ng abogado sa katauhan ng PAO o
"Public Attorney's Office". Ito ay dahil,
mawawalan ng saysay ang karapatan ng
isang tao kung mawawalan siya ng
pagkakataon na humarap sa korte dahil sa
kahirapan.
Seksyon 12:
- Sinasabi ng karapatang ito na lahat ng
nasasakdal ay may karapatang manahimik,
magkaroon ng abogado, at mabigyan ng
abogado ng pamahalaan kung wala siyang
pambayad. Karagdagan pa, ipinagbabawal ng
karapatang ito ang paggamit ng "torture",
dahas, pananakot, o panlilinlang, upang
makakuha ng "confession" o pag-amin sa
taong hinuli ng mga pulis.
- Kung mabibigo ang mga pulis na ipaalam sa
kanilang inaresto ang karapatang ito,
mawawalan ng saysay ang mga ebidensiya o
kahit pa confession na ibinigay ng
nasasakdal. Kung mapapatunayan naman na
may naganap na paglabag sa karapatang ito,
ang biktima ay nararapat na makatanggap
ng kabayaran at rehabilitasyon.
Seksyon 13:
- Ang piyansa ay isang anyo ng pagmamay-
ari o di kaya'y salapi na idenedeposito
kapalit ng pansamantalang paglaya ng isang
nasasakdal habang hindi pa tapos ang
kanyang kaso. Ito ay hindi kabayaran, kundi
isang garantiya na babalik ang taong
nasasakdal upang ganapan ang kanyang
paglilitis at iba pang proseso. Isinasauli ang
piyansa kapag tapos na ang kaso, guilty man
o hindi ang nasasakdal.
- Ang halaga ng piyansa ay depende sa
kakayahan ng nasasakdal na magbayad,
kalikasan ng kanyang paglabag, bigat ng
parausahan, karkter o reputasyon ng
nasasakdal, at ang kanyang kalusugan.
- Hindi lahat ng pagkakataon ay maaring
magamit ang karapatang magpiyansa. Isa sa
mga sitwasyon kung saan hindi maaring
magamit ang karapatang ito ay kung lubos
na matibay ang ebidensiya laban sa
nasasakdal.
Seksyon 14:
- Ayon dito, ang nasasakdal ay may
karapatan upang ipagtanggol ang kanyang
panig.
- Una sa mga karapatan ng nasasakdal ay
ang "presumption of innocence". Ibig
sabihin nito, ang isang tao ay inosente
hanggat hindi pa napapatunayan na siya ay
nagkasala;
- Ikalawa ay ang "Right to be heard by
himself or cousel". Ito ay tumutukoy sa
pagkakaroon ng abugado ng magtatanggol sa
nasasakdal;
-Ikatlo, karapatang malaman ang mga
akusayson laban sa kanya;
- Ikaapat, ang "right to speedy, impartial,
and public trial". Habang tumatagal ang
kaso, patagal ng patagal ang paghihirap ng
mga taong sangkot ditto kaya nararapat
lamang na madaliin ang pagbibigay hustisya
sa isang kaso. Karapatan ng nasasakdal na
dinigin ang kanyang kaso ng isang hukom o
"judge" na walang pagkiling sa kaso. Ang
right to public trial naman ay nagsasabi na
ang paglilitis na gagawin ay kinakailangang
bukas sa publiko, maliban na lamang kung
sensitibo ang nilalaman kaso;
- Panghuli, ang nasasakdal ay may
karapatang makaharap ang saksi o witness
upang mataya ang kanyang kredibilidad.
Seksyon 15:
- Ang privilege of Writ of Habeas Corpus
ay nagsasaad na sinumang alagad ng batas
na umaresto sa isang tao ay may
responsibilidad na dalhin ang kanyang
inaresto sa harap ng husgado kasama ang
mga ebidensiya laban sakanya. Ito ay
ginawa bilang proteksiyon ng mga tao mula
sa pag-aresto ng walang basehan.
- Gayunpaman, maaring suspendihin ang
pribelihyo na ito sa mga pagkakataon gaya
ng rebelyon at pananakop. Tandaan na ang
suspensiyon ng Writ of Habeas Corpus ay
sumasakop lamang sa mga taong inaresto
dahil sa paghihinalanag may kinalaman sila
sa rebelyon o pananakop na nagaganap. Kung
ang isang tao ay inaresto dahil sa akusasyon
na walanag kinalaman sa rebelyon o
pananakop, kinakailanagan siyang pormal na
makasuhan sa loob ng tatlong araw, at kung
hindi, siya ay kinakailnangang pakawalan.
Seksyon 16:
- Nakasaad sa karapatang ito na ang bawat
tao ay may karapatan na magkaroon ng
mabilis na kaliwanagan ang mga kasong
kanilang kinasasangkutan. Mahalaga na
magarantiya ng mga hukuman ang mabilisang
pagbibigay linaw at hatol sa mga kaso.
Makatutulong sa pagpapatibay ng tiwala ng
sambayanan sa pamahalaan ang mabilis na
paggulong ng mga kaso. Ayun sa Article 8
Sction 15, kinakailangang madesisyonan ng
mga sumusunod na hukuman ang kasong
iniharap dito sa loob ng:
24 months - Supreme Court
12 months - Court of Appeals
3 months Lower Courts
- Gayunpaman, maaaring humaba o umikli
ang panahon na ipinagkakaloob sa mga korte
batay na rin sa mga pagkakataon at iba
pang katanggap-tanggap na kadahilanan.
Seksyon 17:
- Ang karapatang ito ay tumutukoy sa iyong
karapatan na hindi tumestigo laban sa iyong
sarili. May ilang mag kadahilanan para sa
karapatang ito:
- Kung pipiliting tumestigo ang isang
nasasakdal laban sakanyang sarili, malaki
ang tiyansa na siya ay magsinungaling upang
iligtas ang kanyang saril; Ikalawa, maari
itong abusuhin ng mga alagad ng batas, at
pilitin ang isang tao na tumestigo.
- Ang karapatang ito ay maaring
ipagpasawalang bahala ng isang nasasakdal
basta't ang desisyon na ito ay hindi dahil sa
pamimilit o pananakot.
Seksyon 18:
- Ayon sa karapatang ito, hindi maaaring
arestuhin o kasuhan ang isang tao dahil
lamang sa kanyang politikal na paniniwala.
Maaari mong ihayag ang iyong saluobin kahit
salungat ito sa pamahalaan nang walanag
pangamba ng pagkaaresto. Bilang bahagi ng
iyong politikal na karapatan, maari mong
punahin ang mga palagay mong mali sa
pamahalaan. Gayunpaman, tandaan na
maging responsible, dahil ibang usapin na
kung hihikayatin mo ang mga tao na gumawa
ng mga bagay na makasasama sa ating
bansa.
- Ang ikalawang bahagi ng karapatang ito ay
ang "right against involuntary servitude".
Ang involuntary servitude ay
nangangahulugang sapilitang paggawa.
Ipinagbabawal sa karapatang ito ang pang-
aalipin o slavery. Ipinagbabawal din ang
peonage kung saan ang isang tao ay
boluntaryong maninilbihan bilang pambayad
utang. Gayunpaman, ang pagbabawal sa
involuntary servitude ay hindi ganap. Narito
ang mga eksepsyon sa karapatang ito;
- Una, kung ito ay bahagi ng kaparusahan sa
isang krimen. Halimbawa ay community
service:
- Ikalawa, kung ipinatawag ang mga
mamayan para depensahan ang ating bansa;
- Ikatlo, kapag inuutusan ng mga magulang
ang kanyang anak upang gumawa ng mga
bagay na angkop sa kanyang kapasidad.
Seksyon 19:
- Ipinagbabawal ng karapatang ito ang labis
na pagpapataw ng multa. Kinakailangang
isaalang-alang ang kakayahan ng isang tao
na magbayad at ang bigat ng kanyang
paglabag sa laki ng multa na ipapataw sa
kanya. Para naman sa kaparusahan ng
krimen, hindi pinahihintulutan ng
konstitusyon ng Pilipinas ang anumang
parusa na may kahalong torture.
Seksyon 21:
- Sinasabi ng karapatang ito na kung ang
isang tao ay sinampahan ng kaso at ito ay
napasawalang bisa o di kayay napatunayan,
hindi na maaaring isampa sakanyang muli
ang parehong kaso sa hinaharap. Ang
karapatan laban sa double jeopardy ay
proteksiyon ng mga mamamayan sa paulit-
ulit na pagsasampa ng kaso para sa iisang
dahilan lamang.
- Maaari ring pumasok ang usapin ng double
jeopardy sa mga offenses na parehong
lumalabag sa batas at ordinansa ng
munisipyo.

- Ang ikalawang bahagi ng karapatang ito ay - Halimbawa, kung ang isang tao ay nahuling
nakatuon sa pagbibigay ng maayos na gumagamit ng jumper cable para sa
kalagayan para sa mga bilanggo. Habang kuryente at siya ay nilitis ng munisipyo at
nasa kostudiya ng pamahalaan, naparusahan dahil sa paglabag sa ordinansa,
responsibilidad ng mga opisyal ng hindi na siya maaring kasohan ng theft
bilanggoan na pagkalooban ng sapat na dahil sa nasabing paglabag niya sa batas.
pagkain, serbisyong medical, at angkop na
Seksyon 22:
rehabilitasyon ang mga bilanggo.
- Ang karapatang ito ay nahahati sa
Seksyon 20:
dalawang bahagi:
- Hindi puwedeng ikulong ang isang tao dahil
- Una, ay ang "expost facto law". Kapag
sa pagkakautang at hindi pagbabayad ng
sinabing ex post facto law, isa itong uri ng
community o poll tax. Hindi kasi
batas kung saan maaaring kasuhan ang mga
makatarungan at makatao ang
aksiyon na nagawa bago pa ito maisulat.
pagpapakulong sa mga tao dahil sa kawalan
Halimbawa, ang isang tao ay may ginawang
ng kakayahan na magbayad. Nakikita ito ng
isang bagay nooong nakaraang taon. Ngunit,
pamahalaan na pagpaparusa dahil sa
noong sumunod na taon, isang batas ang
pagiging mahirap. Hindi rin ito magiging
naipasa na nagsasabing ilegal na ang ginawa
patas dahil kung sakaling ipakukulong ang
niya noong nakaraang taon. Kung
mga taong hindi nakakapagbayad ng utang,
pinahihintulotan ang ex post facto law,
karamihan ng maapektuhan dito ay ang mga
maaaring kasuhan ang taong ito kahit nauna
mahihirap lamang.
niya pang ginawa ang isang bagay bago pa
naisulat ang batas. Sa bisa ng karapatang
ito, ipinagbabawal ang ex post facto law
dahil kung walang batas na naisulat, ibig
sabihin lang nun ay legal pang gawin ang
isang bagay;

- Ang ikalawa naman ay ang "bill of

attainder". Ang bill of attainder ay isang
uri ng legislative act na nagbibigay parusa
sa isang tao ng walang paglilitis ng hukuman.
Halimbawa, kung ang kongreso ay nagpasa
ng batas na nagpapaaresto o mag-aalis ng
karapatan ng mga tao dahil sa kanyang
pagiging miyembro sa isang grupo,
maituturing ito na Bill of Attainder. Ito ay
dahil kadalasan, ang membership sa isang
grupo ay hindi kaagad nangangahulugan na
may ilegal kang ginagawa, kung kaya't
kinakailangan ka munang litisin upang
matukoy kung ano nga ba ang mga mali mong
nagawa. Gayunpaman, sa pamamagitan ng
Bill of Attainder, maaari nang ipakulong ang
isang tao ng hindi dumadaan sa judicial
process. Ito ang dahilang kung bakit
ipinagbabawal ang Bill of Attainder sa ating
bansa.

Obligasyon nating lahat na malaman at

ipaglaban ang ating karapatan, pati na rin
ang karapatan ng ibang tao.

"Laging tandaan na ang Kaalaman ay

Kapangyarihan."