PARENETYCZNY WZORZEC ASCETY

⋆.ೃ࿔*:･
ASCETA - człowiek rezygnujący z życia doczesnego, umartwiający swoje ciało, aby oczyścić duszę i
osiągnąć świętość.

ASCEZA - umartwianie się, rezygnacja z życiowych przyjemności.

LEGENDA - gatunek epicki, zwykle pisany prozą, opowiada historię postaci {zwykle} historycznych.
Zawiera w sobie zarówno elementy realistyczne, jak i fantastyczne.

HAGIOGRAFIA - dziedzina literacka zajmująca się spisywaniem historii świętych oraz duchownych.

Legenda o św. Aleksym to utwór niezwykle popularny w całym ówczesnym świecie chrześcijańskim.
Jedna z wersji legendy została też spisana w j. polskim ok. 1454 roku. Tekst rozpoczyna się inwokacją
do Mesjasza, zawierającej prośbę o uczynienie autora godnym opowiedzenia historii świętego. Następna
część dzieła to opowieść o narodzinach Aleksego, jego rodzinie (pochodził ze znakomitego rodu
rzymskiego), dzieciństwie i młodości upływających na pobożnych poczynaniach. Czytelnik widzi 24
letniego młodzieńca, który po zawarciu małżeństwa z cesarską córką, w noc poślubną zwraca
dziewczynie pierścień i decyduje się na życie w czystości. Żonie również proponuje poświęcenie się
służbie Bogu. Dalsza część legendy opowiada o dalszej tułaczce świętego, jego rezygnacji z dóbr
doczesnych, życiu żebraczym, pełnym umartwień i wyrzeczeń. Aleksy zostaje ascetą, a za przyczyną jego
modlitw dokonuje się wiele cudów (zstąpienie Matki Boskiej z obrazu). Aby uniknąć zbytniego rozgłosu,
bohater wyrusza do Syrii, lecz pod wpływem cudownych okoliczności powraca do rodzinnego miasta.
gdzie przez 16 lat mieszka pod schodami rodzinnego domu. Zakończenie legendy stanowi opis śmierci
Aleksego, który przeczuwając bliski kres, pisze list, mówiący o męczeństwie i trudach swego żywota. W
chwili śmierci świętego w całym mieście biją dzwony, a ku ciału zmarłego zdążają w procesji cesarz,
papież i biskupi. Chorzy, którzy znaleźli się w pobliżu zwłok zostają cudownie uzdrowieni. Wszyscy
usiłują wyjąć zaciśnięty w jego dłoni list, ale udaje się to jedynie jego żonie, która jak on, żyła
dochowując czystości. Wówczas ukazuje się kim był niezwykły żebrak.

Życie i postawa Aleksego to przykład średniowiecznego wzorca parenetycznego - ascety, czyli człowieka
celowo umartwiającego się, narzucającego sobie surową dyscyplinę, żyjącego w ubóstwie i upokorzeniu,
w celu osiągnięcia życia wiecznego. Postawa bohatera jest zgodna z postulatami filozofii św. Augustyna
(człowiek, by zbliżyć się do Boga, powinien się doskonalić poprzez modlitwę, kontemplację, odrzucenie
dóbr doczesnych). Utwór propaguje zalecany w średniowieczu typ pobożności - uznanie wszystkiego co
ziemskie za marność (vanitas), dążenie do osiągnięcia lepszego życia po śmierci.