มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม

Pibulsongkram Rajabhat University

ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับผลผลิตและต้นทุน
ของบริการสาธารณสุข
โดย อาจารย์อภิรักษ์ แสนใจ

อาจารย์อภิรักษ์ แสนใจ 1
 มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม
Pibulsongkram Rajabhat University

การสร้ า งเสริ ม และป้ อ งกั น โรค เป็ น บริ ก ารสาธารณสุ ข พื้ น ฐานที่ ถู ก ก าหนดไว้ ต าม
พระราชบัญญัติสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2550 โดยหน่วยบริการและเครือข่ายหน่วยบริการ และ
หน่วยบริการที่รับการส่งต่อ ผู้รับบริการ จะมีสิทธิได้รับค่าใช้จ่ายเพื่อบริการสาธารณสุขจากกองทุน
ตามหลั ก เกณฑ์ วิ ธี ก ารและเงื่ อ นไขโดยอาศั ย ราคากลางที่ เ ป็ น จริ ง ของโรคทุ ก โรค มาเป็ น ฐาน
การศึกษาต้นทุนของบริการสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรค จึงเป็นสิ่งสาคัญเพื่อให้ได้ข้อมูล
ต้นทุนต่อหน่วยสาหรับการให้บริการเพื่อใช้ในการกาหนดราคากลางในการที่กองทุนประกันสุขภาพ
ใช้จ่ายเงินให้กับหน่วยบริการต่อไป

อาจารย์อภิรักษ์ แสนใจ 2
 มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม
Pibulsongkram Rajabhat University

ต้นทุน (Cost) หมายถึง มูลค่าเงิน และทรัพย์สินที่ใช้ไปเพื่อให้ได้มาซึ่ง

ผลผลิต หรือบริการ

อาจารย์อภิรักษ์ แสนใจ 3
 มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม
Pibulsongkram Rajabhat University

ต้ น ทุ น ต่ อ หน่ ว ยบริ ก าร (Unit Cost) หมายถึ ง ต้ น ทุ น ทั้ ง หมดที่ เ กิ ด ขึ้ น ในการ

ให้บริการผู้ป่วย 1 หน่วยของการให้บริการ อาจเป็นต้นทุนต่อครั้งผู้ป่วยนอก หรือต้นทุนต่อวัน
นอนของผู้ ป่ ว ยใน ซึ่ ง หน่ ว ยของการให้ บ ริ ก ารอาจเป็ น จ านวนครั้ ง หรื อ จ านวนรายการที่
ให้บริการ

อาจารย์อภิรักษ์ แสนใจ 4
 มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม
Pibulsongkram Rajabhat University

หน่วยต้นทุนที่ไม่ก่อให้เกิดรายได้ (Non-revenue producing cost center: NRPCC)

หมายถึง เป็นศูนย์ต้นทุนสนับสนุนตามคาจากัดความของกรมบัญชีกลาง คือ ศูนย์ต้นทุนที่
มีลักษณะงานในการบริหารจัดการ หรือสนับสนุนการปฏิบัติงานของหน่วยงานอื่น ๆ โดย
มิได้เรียกเก็บค่าบริการจากผู้ป่วยโดยตรง หรือโดยที่ตัวของมันเองไม่ก่อให้เกิดรายได้ เช่น
กลุ่มงานบริหารทั่วไปกลุ่มงานพัสดุและบารุงรักษา ฝ่ายการพยาบาล กลุ่มงานทรัพยากร
บุคคล กลุ่มงานการเงินและบัญชีกลุ่มงานยุทธศาสตร์และสารสนเทศ กลุ่มงานสวัสดิการ
สังคมและประกันสุขภาพ งานซักฟอก เป็นต้น

อาจารย์อภิรักษ์ แสนใจ 5
 มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม
Pibulsongkram Rajabhat University

หน่วยต้นทุนที่ก่อให้เกิดรายได้ (Revenue producing cost center: RPCC)

หมายถึง เป็นศูนย์ต้นทุนหลักตามคาจากดความของกรมบัญชีกลาง คือ ศูนย์ต้นทุนที่
ทาหน้าที่ให้บริการแก่ผู้ป่วยและก่อให้เกิดรายได้จากการบริการเหล่านั้น เช่น กลุ่มงาน
รังสีวิทยา กลุ่มงานเทคนิคการแพทย์กลุ่ม งานพยาธิวิทยากลุ่มงานเภสัชกรรม กลุ่ม
งานโภชนศาสตร์ กลุ่มงานเวชกรรมฟื้นฟู เป็นต้น

อาจารย์อภิรักษ์ แสนใจ 6
 มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม
Pibulsongkram Rajabhat University

หน่วยต้นทุนบริการผู้ป่วย (Patient service: PS) หมายถึง เป็นศูนย์

ต้ น ทุ น หลั ก ตามค าจ ากั ด ความของกรมบั ญ ชี ก ลาง คื อ ศู น ย์ ต้ น ทุ น ที่ ท าหน้ า ที่
รักษาพยาบาลผู้ป่วยโดยตรง ได้แก่ แผนกผู้ป่วยนอกและแผนกผู้ป่วยใน

อาจารย์อภิรักษ์ แสนใจ 7
 มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม
Pibulsongkram Rajabhat University

หน่วยต้นทุนบริการอื่น ๆ (Non-patient service: NPS) หมายถึง

เป็นศูนย์ต้นทุนหลักตามคาจากัดความของกรมบัญชีกลาง แต่ไม่ได้ทาหน้าที่ให้บริการ
รักษาพยาบาลผู้ป่ว ยโดยตรง ได้แก่ หน่วยงานที่ทาหน้าที่เกี่ยวกับการเรียนการสอน
การค้นคว้าอิสระ และการสนับสนุนสถานพยาบาลในเครือข่าย

อาจารย์อภิรักษ์ แสนใจ 8
 มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม
Pibulsongkram Rajabhat University

ต้นทุนทางตรง (Total direct cost: TDC) หมายถึง ค่าใช้จ่ายทางตรงทั้งหมด

ตามคาจากัดความของกรมบัญชีกลาง หมายถึง ต้นทุนที่เกี่ยวข้อง ซึ่งสามารถระบุศูนย์ต้นทุนได้
ณ เวลาบั น ทึ ก บั ญ ชี ประกอบด้ ว ย ต้ น ทุ น ค่ า แรง (Labour cost: LC) ต้ น ทุ น ค่ า วั ส ดุ
(Material cost: MC) และต้นทุนค่าลงทุน (Capital cost: CC) เขียนเป็นสมการ
ได้ดังนี้ TDC = LC + MC + CC

อาจารย์อภิรักษ์ แสนใจ 9
 มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม
Pibulsongkram Rajabhat University

ต้นทุนค่าแรง (Labour cost) หมายถึง เงินเดือน เงินประจาตาแหน่ง ค่าล่วงเวลา

ค่าตอบแทนพิเศษ ค่าจ้างประจา ค่าจ้างชั่วคราว เงินเดือนพนักงานราชการ เงินตอบแทน
พนักงานราชการ เงินตอบแทนรายเดือน เงินรางวัลประจาปี เงินค่าตอบแทนเวรบ่าย-ดึก เงิน
ตอบแทนในการปฏิ บั ติ ง านด้ า นสาธารณสุ ข ค่ า ตอบแทนเงิ น เพิ่ ม พิ เ ศษไม่ ท าเวชปฏิ บั ติ
ค่าตอบแทนเพิ่มพิเศษสาหรับ ผู้ปฏิบัติงานสาธารณสุข (พตส.) เงินช่วยการศึกษาบุตรเงิน
ช่วยเหลือบุตรเงินช่วยค่ารักษาพยาบาลค่า ใช้สอยพัฒนาบุคลากร

อาจารย์อภิรักษ์ แสนใจ 10
 มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม
Pibulsongkram Rajabhat University

ต้นทุนค่าวัสดุ (Material cost) หมายถึง ค่าใช้สอย ซ่อมครุภัณฑ์และ

สิ่งก่อสร้าง ค่าใช้สอยในการจ้างหรือจ้างเหมาบริการ ค่าธรรมเนียม ค่าสาธารณูปโภค
ค่ า ยาและเวชภั ณ ฑ์ มิ ใ ช่ ย าใช้ ไ ป ค่ า วั ส ดุ ทั่ ว ไป ค่ า ครุ ภั ณ ฑ์ มู ล ค่ า ต่ ากว่ า เกณฑ์
ค่าใช้จ่ายในการประชุม ค่ารับรองและพิธีการ ค่าเช่าอสังหาริมทรัพย์ ค่าชดเชย ค่า
งานค่าเสียหาย

อาจารย์อภิรักษ์ แสนใจ 11
 มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม
Pibulsongkram Rajabhat University

ต้ น ทุ น ค่ า ล ง ทุ น ( Capital cost) ห ม า ย ถึ ง ต้ น ทุ น ค่ า เ สื่ อ ม ร า ค า ( Capital

depreciation costs) ประจ าปี ของอาคารและสิ่ ง ปลู ก สร้ า ง ครุ ภั ณ ฑ์ แ ละอุ ป กรณ์ แ ละค่ า ตั ด
จาหน่าย การคิดค่าเสื่อมราคาของอาคารและสิ่งปลูกสร้างของแต่ละหน่วยงานจะคิดตามสัดส่วนของพื้นที่
การใช้ ง าน โดยก าหนดอายุ ก ารใช้ ง านของอาคารถาวร 25 ปี และอาคารชั่ ว คราวหรื อ โรงเรื อ นหรื อ
สิ่งก่อสร้างใช้คอนกรีตเสริมเหล็ก 15 ปี สาหรับครุภัณฑ์และอุปกรณ์กาหนดอายุการใช้งานตามกระทรวง
สาธารณสุ ข ก าหนด โดยใช้ วิ ธี ค านวณค่ า เสื่ อ มราคาแบบเส้ น ตรง (Simple straight line
depreciation) ดังนี้ ต้นทุนค่าเสื่อมราคา= (ราคาซื้อเมื่อเริ่มต้น –ราคาซาก) ÷ อายุการใช้งาน (ปี)
กา หนดข้อตกลงเบื้องต้นให้ราคาซากของอาคารและสิ่งก่อสร้างครุภัณฑ์และอุปกรณ์เท่ากบหนึ่งบาท

อาจารย์อภิรักษ์ แสนใจ 12
 มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม
Pibulsongkram Rajabhat University

ต้ น ทุ นทางอ้ อ ม (Indirect cost) หมายถึง ค่า ใช้จ่ า ยส่ ว นกลาง หรื อ ค่า ใช้จ่ า ย
ทางอ้อมตามคาจากัดความของกรมบัญชีกลาง หมายถึง ต้นทุนที่เกี่ยวข้อง ซึ่งไม่สามารถระบุ
ศูนย์ต้นทุนได้ ณ เวลาบันทึกบัญชี

อาจารย์อภิรักษ์ แสนใจ 13
 มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม
Pibulsongkram Rajabhat University

ต้นทุนพื้นฐาน (Routine Service Cost : RSC) หมายถึง ต้นทุน

รวมโดยตรง (ยกเว้นค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวข้องกับการรักษาพยาบาล และค่าตรวจทาง
ห้องปฏิบัติการ) ที่รวมกับต้นทุนทางอ้อมที่กระจายมาจากหน่วยต้นทุนที่ไม่ก่อให้เกิด
รายได้ ซึ่งโรงพยาบาลไม่ได้เรียกเก็บค่าบริการในหน่วยต้นทุน ต้นทุนพื้นฐานจึงเป็น
ต้นทุนส่วนที่ค่อนข้างคงที่ ไม่ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของโรค

อาจารย์อภิรักษ์ แสนใจ 14
 มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม
Pibulsongkram Rajabhat University

ต้นทุนรักษาพยาบาล (Medical Care Cost : MCC) หมายถึง

ต้นทุนเฉพาะส่วนที่เกี่ยวข้องกับการรักษาพยาบาล และค่าตรวจทางห้องปฏิบัติการ
ซึ่งโรงพยาบาลได้เรียกเก็บเงินจากการให้บริการเหล่านี้ ต้นทุนรักษาพยาบาลจึงเป็น
ต้นทุนที่ผันแปรไปตามความรุนแรงของโรค

อาจารย์อภิรักษ์ แสนใจ 15
 มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม
Pibulsongkram Rajabhat University

ผลผลิ ต (Output) หมายถึ ง ผลิ ต ภั ณ ฑ์ ห รื อ บริ ก ารที่ ห น่ ว ยงานภาครั ฐ

ทาการผลิตและส่งมอบให้กับบุคคลภายนอกใช้เป็นเกณฑ์ในการกาหนดราคาผลผลิต
และจัดสรรเงินลงทุน หลักในการพิจารณา แนวโน้มการดาเนินงาน เพื่อวัดผลการ
ดาเนินงาน

อาจารย์อภิรักษ์ แสนใจ 16
 มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม
Pibulsongkram Rajabhat University

จงศึกษางานวิจัยต่อไปนี้

อาจารย์อภิรักษ์ แสนใจ 17
 มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม
Pibulsongkram Rajabhat University

1. ชื่อเรื่องงานวิจัย
2. ใครเป็นผู้ทาวิจัย
3. มีวัตถุประสงค์อะไรบ้าง
4. วิธีดาเนินการวิจัย
5. ผลการวิจัย
6. ประโยชน์ที่ได้จากงานวิจัย
7. มีข้อเสนอแนะอะไรบ้าง

อาจารย์อภิรักษ์ แสนใจ 18