beylikler döneminde tamamen Türkleşti ve Türk

OSMANLI TARİHİ
kültürü bölgeye yerleşti. İlhanlılar Gazan Han
1299-1922 döneminde (1295-1304) yeniden güçlendiler ve
(623 Yıl) ardından 1308 yılında Türkiye Selçuklu Devleti’ni valiler
aracılığıyla yönetmeye başladılar. Memluklularla
Yakındoğu mücadelelerinde zayıflayan İlhanlılar 1336 tarihine
(Ortadoğu): yıkıldı.
Anadolu, Suriye,
Filistin, İran, Mısır, Altın Orda Devleti (1227-1502) : Bu devlet Cengiz Han’ın
Arap Yarımadası ve torunu Batu Han tarafından Hazar Denizi ile
Mezopotamya’nın Karadeniz’in kuzeyinde ki bozkırlarda kurulmuştu. Altın
tamamını içine alan Orda Devleti 1260 yılından sonra Bulgarları ve Sırpları
bölgeye yakın egemenliği altına aldı. Böylece Moskova ve Kiev
doğu denir. 14.YY da bu bölgede ki önemli devletler; Knezliklerinin Karadeniz’e inmelerini engelledi. 14.YY
sonlarında Timur’un düzenlediği seferler sonunda Altın
Türkiye Selçuklu Devleti (1075-1308) Orda Devleti ağır yenilgiler aldı ve parçalandı. Timur,
İlhanlı Devleti (1256-1335) Altınorda Devleti’nin bir daha kuvvetlenmemesi için bu
Memluk Devleti (1250-1517) devletin Astırhan gibi önemli ticaret merkezlerini harap
Bizans İmparatorluğu (330-1453) etti. Altın Orda Devleti’nin topraklarında yeni
Altınorda Devleti (1242-1502) hanlıkların ortaya çıkması sonucu bölgede ki Türk Siyasi
Trabzon Rum İmparatorluğu (1204-1461) birliği bozuldu. Daha önce Altın Orda Devleti’ne bağlı
olan Moskova Knezliği, 1502 yılında bu devletin
yıkılması üzerine güçlenerek Rus Çarlığı haline geldi.

Memluk Devleti (1250-1517) : Aybek tarafından Mısır’da

İlhanlı Devleti (1256-1336) : Cengiz İmparatorluğunun
(Moğol) dağılması üzerine Cengiz Han’ın torunu
Hülagü tarafından İran’da kuruldu. Merkezi Tebriz olan
İlhanlı Devleti en güçlü zamanlarında İran, Irak,
Kafkasya ve Anadolu’ya egemen oldu.
kurulan Memlukler, 14. yy’ın en güçlü devletlerindendi.
Bu devlet, sınırlarını Hicaz, Filistin, Lübnan Suriye ve
Güney Anadolu’ya kadar genişletti. Memluk sultanı
Aybars’ın hedefi, İslam dünyasının siyasi lideri olmaktı.
Bu nedenle Moğollardan kaçan Abbasi ailesine mensup
Müstansır’ı halife ilan ederek, koruması altına aldı.
Sultan Baybars Anadolu Beylerinin isteği üzerine
Anadolu’ya geldiyse de İlhanlılara karşı beylerden
yeterli desteği göremeyince ülkesine döndü.
Memluklular Haçlı prensliklerini ortadan kaldırdılar ve
bölgelerinde Moğol ilerleyişini durduran tek güç
oldular.

İlhanlılar Kösedağ Savaşı’nda 1243 Türkiye Selçuklu

Devleti’ni yenilgiye uğrattı. Anadolu da ele geçirdikleri
şehirleri yağmalayıp talan ettiler. Koydukları ağır
vergilerle halkı ezdiler. Anadolu’da tarım ve ticaret
hayatı iyice zayıfladı. Böylece, Türkiye Selçuklu Devleti
İlhanlılar’ın egemenliği altına girdi. Bu devlet, 1335’te
Bahadır Han’ın ölümünden sonra parçalanmaya
başladı. Fakat İlhanlılar yıkılıncaya kadar Anadolu’yu
egemenlikleri altında tuttular.
İlhanlılar’ın Anadolu’da ki baskısı 13.yy’ın sonlarına
doğru azaldı. Bu süre içerisinde Selçuklular’ın otoritesi
de zayıfladı. İlhanlılar’ın egemenliğini kabul etmeyen
Türkmen beyleri çoğunlukla Anadolu’nun batısında
olmak üzere beylikler kurdular. Bundan sonra
Anadolu’da Beylikler dönemi başladı. Anadolu Türk
Siyasi birliği bozuldu. Böyle olmakla beraber Anadolu,
AVRUPA : Bizans İmparatorluğu 14.yy da Anadolu ve
Balkanlarda ki çoğu toprağını kaybetmişti. Elinde batı
Anadolu’da bazı şehirlerle, Kocaeli yarımadası, Trakya,
Makedonya ve Ege adalarının bir kısmı kalmıştı. Bizans
Anadolu’da Türkiye Selçuklu Devleti ve beyliklerle;
Balkanlarda da Sırplar ve Bulgarlarla mücadele
halindeydi. Bu nedenle Bizans İmparatorluğu’nun
Balkanlarda ve Anadolu’da etkisi azalmıştı. Bizans
imparatoru hanedanında devamlılık sağlanamıyor ve
sık sık taht kavgaları yaşanıyordu. Merkezi otorite
zayıfladığı için, şehirleri yöneten tekfurlar halka keyfi
uygulamalarda bulunuyorlardı. Halk yönetimin
baskısından ve vergilerin ağırlığından şikayetçiydi.
Bizans İmparatorluğu siyasi, ekonomik ve askeri acıdan
güçsüzlüğünü komşu devletlerle olan
münasebetlerinde entrikalarla gidermeye, ayrıca

İnan BELER Tarih Öğretmeni Osmanlı Tarihi Ders Notları 1

yenemeyeceği devletlerin iç işlerinde karışıklık çıkartıp,
onları bölmeye ve yıkmaya çalışıyordu.
Avrupa’da Bizans’ın dışında Bulgar, Sırp ve Macar
krallıkları ile Arnavutluk, Bosna Hersek, Eflak, Boğdan
ve Erdel gibi beylikler bulunuyordu.
dolayı kendilerine Bilecik tarafını “yurt” olarak vermiş,
beylerini de uç beyi saymıştır. Bundan anlaşıldığına
göre herhalde Kayılar Alaeddin Keykubat’ın
Yassıçemen’de (10 Ağustos 1230) Celaleddin
Harzemşah ile yaptığı savaşta önemli bir rol oynamıştı.

Kuman Türklerinden bir hanedanın başında bulunduğu

Bulgar Devleti ise bir müddet Altın Orda Devletinin
egemenliğine girdi. Ancak güçlenip bu baskıdan
kurtulunca sınırlarını Bizans yönünde genişleterek
özellikle Karadeniz kıyısındaki Bizans şehirlerini ele
geçirdi. Güçlü bir devlet kurumunda ki Sırbistan’da
sınırlarını Bizans aleyhine genişletti. Balkanlarda ki bu
devlet bu beyliklerin kendi aralarında siyasi ve dini
birlikleri yoktu. Ortodoks ve Katolik kiliseleri arasında
mücadele yaşanıyor, Katolik Macarlar Balkanları ele
geçirerek Ortodoks Balkan devletlerini mezhep
değiştirmeye zorluyordu

Ankara yakınlarındaki Karacadağ’a yerleştirilen

Kayıların başında Ertuğrul Gazi bulunmaktaydı.
(Rivayete göre: kayı aşireti 400 çadırdı ki, kadınlı çocuklu
4000 kişiden fazla olması muhtemel değildir. Ancak daha
önce gelen Türkmenlerde vardı. Bunlar da Ertuğrul
Gazi’nin emrine girdiler. Yılmaz ÖZTUNA)

Konargöçer bir hayat tarzına sahip olan kayılar

1071 Malazgirt Meydan Muharebesinden sonra
Anadolu, Müslüman Türkler tarafından büyük bir
süratle doldurulmaya başlandı. O vakte kadar
Anadolu’nun hâkimi olan Bizanslıların bu
mağlubiyetleri, dünyanın en önemli merkezlerinden
sayılan bu toprakları Müslüman Türklere açtı. 13. asrın
ilk yıllarında, Oğuzların Kayı boyuna mensup bir Türk
aşireti Horosan’da yaşamaktaydı. Bu yıllarda başlayan
büyük Moğol istilası pek çok kabile ve aşiretler gibi
onları da göçe zorladı. Çünkü Moğollar girdikleri her
yeri yakıp yıkıyor, akıl almaz bir vahşetle yeryüzünde
hâkimiyet kurmak istiyorlardı. Bu korkunç sele
dayanmak ve onun önünde durmak imkânsız gibiydi.
Türk Aşireti 1224 yılında Horosan’dan çıkıp batıya göç
ederek Anadolu’ya hareket etti.
Alaaddin Keykubat tarafından Bizans sınırına uç beyi
olarak görevlendirir. Bu bölgeye sığmaz olan Kayılara
zamanla Söğüt ve Domaniç yaylak ve kışlak olarak
verilecektir.
Biz ol nesl-î kerîm-î dûde-î Osmanîyan’ız kim
Muhammerdir serâpâ mâyemiz hûn-î şehadet’ten
Biz ol â’lî-himem/erbâbı cidd-ü içtihat’ız kim
Cihangirane bir devlet çıkardık bir/ aşiretten
Namık KEMAL
Ertuğrul Gazi Söğüt’te oturuyor, civardaki Bizans
tekfurları üzerine akınlar yaparak onları haraca
bağlıyordu. 1281 yılında Söğütte öldü verine oğlu
Osman Bey uç beyi oldu.

Rivayete göre Kayılar Anadolu’ya gelip kendileri için

yerleşecek bir yer ararlarken iki ordunun birbirleriyle
savaşa tutuştuklarını görmüşler, sonra bunlardan daha
zayıf olanının safına geçerek kuvvetliyi yenmişlerdir.
Yardım ettikleri ordu Selçuklu sultanı Alâeddin
Keykubat’ın ordusudur. Sultan bu hizmetlerinden

İnan BELER Tarih Öğretmeni Osmanlı Tarihi Ders Notları 2

 1 OSMAN GAZİ
1299-1326 (27 YIL)

Osman Bey tahta çıktığında 24 yaşlarındaydı. Osman

Bey önce Çobanoğulları, Selçuklulara ve İlhanlılara
bağlı idi. (Çobanoğulları yerine Candaroğulları geçmiştir.
Candaroğulları’nın sonradan Osmanoğullarına büyüklük
taslamaları bu yüzdendir. Kayı boyuna mensupturlar.)

Osman Bey Söğüt ve Domaniç çevresinde hüküm

sürmeye başladı. Samsa Çavuş, Konuralp, Akçakoca,
Aykutalp, ve Gazi Abdurrahman gibi uç beyleri gelip
itaatlerini bildirdiler. Bunlar Osman Gazi’nin ünlü
komutanları olarak tarihe geçmişlerdir. Batıda sınır
komşusu olan Bizans Valilikleriyle (tekfur) oldukça iyi
geçinmeye çalışıyor. Bir yandan da hâkimiyet bölgesini
genişletmek üzere uygun fırsat kolluyordu. Ankara’da
bulunan Ahiler’in lideri olan Şeyh Edebalı’nın kızı Mâl
Hatun ile evlenerek bu teşkilatında desteğini sağladı.

“Rivayete göre: Osman Gazi bir gün Şeyh

Edebalı’nın Bilecik sırtlarındaki tekkesine misafir olmuş,
orada bir gece geçirmişti. Kendisine yatması için
ayırdıkları odanın duvarında bir Kuran’ın asılı olduğun
görünce, sabaha kadar Kuran’a saygısından el
bağlayarak oturmuş bin an olsun yatmamıştı. Bir ara
KURULUŞ DÖNEMİ
daldığı vakit rüyasında Cenab-ı Hakk tarafından
1299-1453
kendisine şu hitap geldi.: “ Ey Osman, madem sen
1- Osman Gazi 1299-1326 benim kelamıma büyük saygı gösterirsin, ben de senin
evladına kıyamete kadar devam edecek bir ulu devlet
2- Orhan Gazi 1326-1359 verdim.” Yine bir gece rüyasında Şeyh Edebalı’nın
3- I.Murad 1359-1389 koynundan bir nur çıkıp kendi koynuna geldiğini gördü.
Bundan sonra göbeğinden bir ağaç bitip o kadar
4- I.Beyazıt 1389-1403 büyüdü ki, dalları bütün yeryüzünü tuttu. Her kes onun
5- I.Mehmet 1413-1421 gölgesinde toplandı. (Erol Güngör - Tarihte Türkler)”

6-II.Murad 1421-1451 Onun kendilerine zarar vereceğinden endişe eden Rum

tekfurları kendisini ortadan kaldırmak için çeşitli
hilelere başvurdular. İnegöl tekfuru onun ve
arkadaşlarının geçecekleri bir yerde pusu kurdu ve
hücum etti. Bu baskında Osman Gazi Rumları mağlup
etti. Böylece ilk fetih gerçekleşmiş oldu. İnegöl’ü ele
geçirdi bu fethi Karacahisar’ın alınması izledi.

Osman Gazi Karacahisar’ı aldığı zaman Müslüman Türk

halkı oraya yerleştirirken Türk İslam müesseselerini de
kurmak istediler. Bir kaç kiliseyi camiye çevirdiler, sonra
şehre bir kadı tayin edilmesini ve cuma namazını
kılınmasını (hutbe okunmasını) istediler. Osman Gazi
kayın pederi Şeyh Edebalıya ve Tursun Fakı ya
“istediğiniz gibi yapın dedi”. Gerçekten kadıyı sultanın
tayin etmesi ve hutbenin de sultan adına okunması

İnan BELER Tarih Öğretmeni Osmanlı Tarihi Ders Notları 3

gerekiyordu. Çünkü Osman Gazi’nin eyliği Selçuklulara
bağlı idi. Osman Gazi bunun üzerine şöyle dedi:
“Ben bu şehri kendi kılıcım ile aldım. Bunda
sultanın ne dahli var ki ondan izin alam? Ona sultanlık
veren Allah bana dahi Gaza ile hanlık verdi. Eğer
mihneti şu sancak ise, ben de sancak götürüp kâfirlerle
savaştım. Eğer o “ben Selçuk oğluyum” derse ben de
“Gökalp oğluyum” derim. Eğer “ ben bu ülkeye ondan
önce geldim” derse, bende “Süleymanşah dedem
onlardan önce geldi” derim.”
Karacahisar’ın fethini 1298 de Yarhisar, Yundhisar, ve
Bilecek’in fethi izledi. Böylece beyliğin merkezini
Bilecik’e taşıdı. Bu fetihlerin gerçekleştiği dönemde
Osmanlı beyliği, Türkiye Selçuklu Devleti’ne bağlı bir uç
beyliğiydi. Türkiye Selçuklu sultanı III. Alaeddin
Keykubat’ın İlhanlı hükümdarı tarafından tahttan
indirilerek İran’a götürülmesi üzerine Anadolu’da
iktidar boşluğu oluştu. Bu boşluktan yararlanarak
güçlenen Osman Bey 1299’da bağımsızlığını ilan etti.
Osman Bey, sağlığının bozulması nedeniyle 1320'de
beyliğin yönetimini oğlu Orhan Bey'e bıraktı. 1326'da
Söğüt'te nikris hastalığından öldü. Türbesi Bursa'dadır.
İnan BELER Tarih Öğretmeni Osmanlı Tarihi Ders Notları
 Osman Bey (1299-1326)
Dönemi Gelişmeleri
► Oğuzlar’ın Kayı boyuna mensup Osmanoğulları
1299 yılında Bbilecik merkez olmak üzere Osman Bey
tarafından kurulmuştur.
►İlk Osmanlı parası basılmıştır. (bakır para)
►Anadolu’da Bizans tekfurları arasındaki
çekişmelerden yararlanılmıştır. Bunun bir sonucu
olarak 1298 da Bilecik, Yarhisar, Karacahisar,
Yundhisar ve İnegöl alınmıştır.
► Bizans ile Osmanlı arasında ilk savaş olan 1302
Koyunhisar (Bafeon) Savaşı kazanılarak, İznik, Bursa
ve İzmit yolu açılmıştır.
► Ahilerle İşbirliği yapılarak dini ve ekonomik güç
sağlanmıştır.
►1316 Bursa kuşatılmaya başlanmıştır.
4
 öldürülmüştür. Tarihi kaynaklar İbrahim’in de bir başka
2 ORHAN GAZİ
Bizanslı prensesten doğduğunu ve aynı akıbete
1326–1362 (36 YIL)
uğradığını nakletmektedir.

1316 yılından beri Osman Bey zamanında

kuşatılan Bursa 1326 yılında Orhan Bey zamanında ele
geçirilmiştir.

“Orhan Gazi Bursa halkına hitaben: bunca

servetiniz varmış, neden teslim oldunuz” diye sorunca
Bursa Rumlar’ı “Servetin bize bir faydası olmadı. Senin
baban nice zamandır. Bursa’nın köylerini zapt edip
kendine bağladı, onlar huzur ve emniyet içinde
yaşarlarmış. Bizde onların rahatlığına heves ettik
dediler.” Bursa alındıktan sonra başkent haline
getirilmiştir.

Bunun üzerine Bizans İmparatoru III. Andronikos

Osmanlı ilerleyişini durdurmak ve Osmanlılar’ın eline
geçen kaleleri geri almak için Orhan Bey üzerine
yürüdü. Yapılan Maltepe (Palekanon) Savaşı’nı 1329
Osmanlı kuvvetleri kazandı. Bu zaferden sonra İznik,
Gemlik ve İzmit fethedilerek Kocaeli yarımadası
Osmanlı hâkimiyeti altına alındı.
Orhan Gazi devrinin bundan sonraki fütuhatı batı ve
kuzey istikametinde gelişti. Önce Karesioğulları
arasındaki bir saltanat anlaşmazlığından faydalanarak
bu beyliğin büyük bir kısmını Osmanlı ülkesine kattı.
Karesioğullarının önemli kumandanları; Gazi Fazıl, Hacı
İlbey, Evrenoz Bey, Ece Bey gibi önemli komutanlar
devlet hizmetine girdi. Ardından Ahiler üzerine
yürüyen Orhan Bey Anakarayı Osmanlı sınırına dahi
etti
Bu dönemde Bizans İmparatorluğunda Kantakuzenos
ile 5. Yuhannes taht için mücadele ediyordu.
Kantakuzenos’un Osmanlıdan yardım istemesi üzerine
Rumeliye geçen Osmanlı kuvvetleri Kantakuzenos’un
tahta geçmesini sağladıkları gibi karşılığında
Gelibolu’da bulunan Çimpe Kalesine (1351) yerleşti.
Böylece Osmanlılar Rumeli’de fetihlere devam etmesi
amacıyla oğlu Süleyman Paşayı görevlendirdi. Gelibolu,
Bolayır, Çorlu, Tekirdağ, Lüleburgaz, Keşan ve
Malkara fethedildi.
Orhan Gazi’nin Çocukları
Orhan Gazi’nin ilk hanımı Nilüfer Hatun’dur. Bu
eşinden Süleyman Paşa ve Murat Han doğdular. Rumeli
Fatihi Süleyman Paşa 1360 yılında vefat etmiş, böylece
Murat Han 3.Osmanlı padişahı olmuştur. Orhan
Gazi’nin bunlardan başka İbrahim, Halil ve Kasım isimli
oğulları vardı. Kasım kendisinden önce vefat etmiş,
Bizanslı bir prensesten olan Halil de, ağabeyi sultan
Murad han’a isyan edip, padişahlık davasına kalkınca
 Orhan Gazi (1326-1362)
Dönemi Gelişmeleri
►1326 yılında Bursa alınmış ve başkent yapılmıştır.
►1329 Maltepe (Palekanon) Savaşı ile İznik, Gelibolu
ve İzmit ele geçirilmiştir.
► 1352 Çimpe Kalesi alınmış ve Rumeli’ye ilk adım
atılmıştır.
► 1354 Ankara Ahilerden alınmıştır.
► 1361 Karesioğulları’nın alınmasıyla Anadolu Türk
Siyasi Birliği (ATSB) sağlama çalışmaları başlamıştır
► Beylikten devlet haline gelinmiş ve kurumsallaşma
bu dönemde sağlanmıştır.
►Yaya ve müsellem adı ile ilk ordu kurulmuştur.
► İlk divan teşkilatı ve vezirlik kurumu
oluşturulmuştur.
► İlk tersane Karamürsel de kurulmuştur.
► İznik’te ilk Osmanlı medresesi açıldı. (İlk Müderris
Davud-u Kayseri)
► İlk imaret (aşevi) açıldı.
► Alınan topraklara kadı ve subaşı atandı
► İlk Gümüş para bu dönemde basılmıştır.
►Devletin kuruluşu Osman Bey dönemidir. Ancak
Kurumsallaşma bu dönemde sağlanmıştır

İnan BELER Tarih Öğretmeni Osmanlı Tarihi Ders Notları 5


3 I.MURAT
1362-1389 (27 YIL)
Sultan Murad ağabeyi Süleyman Paşa’nın
vefatından sonra Rumeli’deki Osmanlı askerlerini
komuta etmiş, büyük yararlılıklar göstermiştir. Kısa bir
süre sonrada babası Orhan Gazi’nin vefatı ile Osmanlı
tahtına oturmuş ve Bizans prenseslerinden doğmuş
bulunan kardeşleri İbrahim ve Halil Beylerin isyanlarını
bastırarak, devleti büyük bir tehlikeden kurtarmıştır.
Anadolu’daki Siyasi Gelişmeler
 Anadolu’da Germiyanoğulları’ndan çeyiz yolu ile
Emet, Tavşanlı ve Kütahya alındı
 Hamitoğulları’ndan para karşılığı (80 bin altın)
Akşehir, Eğirdir, Isparta, Yalvaç ve Karaağaç
şehirleri alındı.
 Hamitoğullarından alınan topraklara
Karamanoğullarının müdahale etmesi ile 2.
Beyazıt’ın son dönemine kadar, Osmanlı devleti
Karamanoğlu mücadelesi başladı. 1.Murat
Karamanoğullarını itaat altına almıştır (1387).
Daha sonra Ankara’da ki Ahi isyanını bastıran Sultan
Murad, süratle Rumeli’ne geçmiş ve fetihlerine
başlamıştır.
Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda ilerleyebilmesi için
öncelikle Edirne’nin alınması gerekiyordu. 1. Murad ilk
iş olarak Bizanslıların ve Sırpların Edirne’ye yardım
göndermelerini engellemek için önemli yolları ele
geçirdi. Daha sonra Sazlıdere Mevkiinde Bizans ve
Bulgar ordularını yenerek Edirne’yi fethetti (1362).
Edirne, Osmanlı Devleti’nin başkenti yapıldı. Edirne’nin
alınması Osmanlı’nın Balkanlara kesin şekilde
yerleştiğini göstermesi bakımından önemlidir.
Ardından Filibe ve Gümülcine’nin alınması ile de
Bizans’ın Sırp ve Bulgar Devletleriyle kara bağlantısı
kesilmiş oldu.
 1364 Sırpsındığı Savaşı
Osmanlı Devleti’nin Edirne ve Filibe’yi alması Avrupa
Hıristiyan dünyasında tepkilere neden oldu.
Balkanlar’da ki Osmanlı ilerleyişini durdurmak için Papa
V.Urban’ın teşviki ile Macar Kralı Layoş’un
başkanlığında Bulgar, Macar, Sırp Krallıkları, Eflak1 ve
Bizanslılar arasında İttifak sağlanarak oluşan haçlı
ordusu Osmanlı üzerine harekete geçti. Osmanlı
komutanlarından Hacı İlbey’in komutasındaki akıncı
1 Osmanlı tarihlerinde “memleketeyn” adıyla maruf olan “Eflak ve
Boğdan” isimli iki memleketten Karpatlar ile Tuna arasında bulunan
kısma Türkler tarafından verilen ad. Ayın zamanda halkı Ulah ve
memleket Ulahiye diye de anılırdı.
İnan BELER Tarih Öğretmeni Osmanlı Tarihi Ders Notları
güçleri, hazırlıksız yakalandıkları Haçlı ordusu
karargâhını basarak önemli bir zafer kazandılar.
Sırpsındığı zaferi, Edirne ve Batı Trakyayı daha
emniyetli hale getirdi. Meriç Irmağı tamamen Osmanlı
kontrolüne girdi. Rumeli fetihlerini hızlandırdı. Bu
fetihler sonunda Macarların, Balkanlarda ki etkisi
azaldı.
 1371 Çirmen Savaşı
Sırplar, Sırpsındığı yenilgisinin intikamını almak için
Osmanlı kuvvetleri üzerine yeniden saldırıya geçti.
Çirmen mevkiinde yapılan savaş, Osmanlı Devleti’nin
zaferi ile sonuçlandı. Çirmen zaferi ile Makedonya yolu
açılmış, Bulgar kralı, Ayrıca Makedonya da ki Sırp
Prensleri ve Bizans İmparatoru Osmanlı hâkimiyetini
tanımıştır. Böylece Osmanlıların Balkanlarda ki fetihleri
kolaylaşmıştır.
 1387 Ploşnik Bozgunu
Balkanlar'da, Osmanlılar aleyhinde ittifak yapan Bosna
Krallığı, Sırp Krallığı, Hırvat ve Arnavut prenslikleri,
beklemediği bir zamanda Osmanlılara saldırmak için
Karamanoğluyla da anlaşmışlardı.
Sultan Murad, Şahin Paşa komutasındaki bir kuvveti
Bosna topraklarına akına gönderdi. Topliça Nehri
kenarında bulunan Ploşnik diye anılan yerde, Sırp ve
Bosna krallıklarının oluşturduğu askeri kuvvetle
karşılaşan Şahin Paşa, bu ortak kuvvetle savaşa tutuştu
(1387). Kısa zamanda bozguna uğratılan Osmanlı
kuvvetleri, önemli kayıplar vererek geri çekildiler.
Bu yenilgi Hırvat, Leh, Macar ve bütün Balkan kral ve
prenslerinin Osmanlılar aleyhine birleşmesini sağladı.
 1389 1.Kosova Savaşı
Çirmen Savaşında Sırpları yenilgiye uğrattıktan sonra
Balkanlarda yeni fetihlere başlayan Osmanlı Akıncıların
yenilmesinden cesaret alan balkan devletleri yeni bir
haçlı ordusu hazırladılar. 1.Murad, Bulgar krallığını bu
ittifaktan ayırmayı başardı. Osmanlı Devleti’ni
Balkanlardan çıkarmayı amaçlayan haçlı ordusu,
Kosova’da 1.Murad komutasındaki Osmanlı ordusuyla
karşılaştı. Savaşta 1.Murad, haçlı kuvvetlerini büyük bir
bozguna uğrattı. Daha sonra, 1. Murat savaş alanını
gezerken, bir Sırp fedaisi tarafındın hançerlenerek şehit
edildi.
Savaşın sonucunda Tuna’ya kadar olan Balkan
toprakları Osmanlıların eline geçti. İlk kez Anadolu
beyliklerinden yardım alınan bu savaşta, Osmanlılar
sesinden yararlanmak amacıyla top kullandılar.
6

Sultan Murad’ın Çocukları: Sultan Murad’ın Yıldırım
Beyazıt, Savcı Bey ve Yakup bey adında üç oğlu vardı.
Savcı Bey babasının sağlığında padişahlık davasına
kalktığı ve Bizans İmparatorunun oğluyla işbirliği
yaptığı için öldürülmüştür 1385. Yakup Bey’de Kosova
zaferinden sonra, ilerde bir kardeş kavgası ve saltanat
mücadelesi doğmasın, ülkenin dirlik ve birliği
bozulmasın diye öldürülmüştür. 1389 Yıldırım Beyazıt
babasının ölümünden sonra 4. Osmanlı padişahı olarak
devletin başına geçmiştir.
İnan BELER Tarih Öğretmeni Osmanlı Tarihi Ders Notları
 1.Murat Dönemi (1362-1389)
Dönemi Gelişmeleri
► 1326 yılında Sazlıdere Savaşında Bizans ve Bulgar
ordusunu yenerek Edirne’yi aldı.
►Edirneyi almak isteyen Haçlı ittifakıyla 1364
Sırpsındığı Savaşı, 1371 Çirmen Savaşı ve 1389 yılnda
1.Kosova Savaşları yapılmıştır. Edirne alındığı gibi
Tuna Nehrine kadar olan Balkan toprakları Osmanlı
sınırlarına katılmıştır.
1. Murad, ülke topraklarının (hâkimiyetin) padişah ve
oğullarının malı olduğu anlayışını getirerek merkezi
otoriteyi kuvvetlendirdi.
►Balkanlarda sınırların genişlemesi üzerine Osmanlı
Devleti’nin İlk eyaleti olan Rumeli (Eyaleti)
Beylerbeyliği kuruldu. Merkezi Manastır olmuştur.
►Tımar Sistemi kurularak uygulanmaya başladı.
►Yeniçeri Ocağı kuruldu ve “Pençik sistemi” ilk kez
uygulandı.
► Mali teşkilat kurularak uygulanmaya başladı.
►Vezir-i Azamlık, kazaskerlik ve defterdarlık
makamları oluşturularak divan genişletildi.
► 1.Murad “Sultan” unvanını kullanan ilk padişah
olmuştur.
► Kazaskerlik makamı oluşturuldu. Maliye örgütü
kuruldu. İlk Defterdar ataması yapıldı.
►İstimalet anlayışı doğrultusunda İskân Politikası
uygulanmaya başlanmıştır.
7

4 I.BAYAZIT
1389-1402 (13 YIL)
Beyazid Han daha şehzadeliğinden beri
görülmemiş cesareti ve savaş alanında yıldırım gibi
süratli hareketi yüzünden “Yıldırım” lakabıyla
anılmıştır. 1389 yılında babasının şehit oluşundan birkaç
saat sonra onun yerine geçti.
Anadolu’da ki Faaliyetler
Rumeli topraklarında otoriteyi kuran I.Bayazıt
hükümdar değişikliğinden yararlanmak için harekete
geçen Anadolu beylikleri üzerine yürüyerek Saruhan,
Aydın, Menteşe ve Germiyanoğulları beyliklerini
Osmanlı topraklarına kattı. (1390) Kütahya merkez
olmak üzere Anadolu beylerbeyliği (eyaleti) kurdu.
1392’de de Hamitoğullarını ve Candaroğllarının
Kastamonu şubesini ortadan kaldırdı.
1. ve 2. İstanbul Kuşatması: Hem Karaman seferi
sırasında Bursa’da zorunlu ikamete tabi tutulan
5.Yuannis‘in oğlu Manuel izin almadan İstanbul’a
gitmesi hem de Bizans’ın Macarlardan yardım istemesi
üzerine İstanbul 1391 ilk kez kuşatıldı. Papa ve Macar
Kralı, Avrupalıları Osmanlılara karşı yardıma çağırdı.
1396 yılında yapılan Niğbolu Savaşı ile kuşatma
kaldırılmak zorunda kaldı. 1399 yılında İstanbul ikinci
defa kuşatıldı. Bu amaçla, Bizans’a Karadeniz
yönünden gelecek yardımları önlemek için, Anadolu
Hisarı (Güzelce Hisar) yaptırdı. Ancak bu kuşatma da
1402 yılında Anadolu da başlayan Timur tehlikesi
üzerine kaldırıldı. Bizans ile bir antlaşma yapıldı ve
Bizans vergiye bağlandı. Antlaşma şartlarına göre;
1- İstanbul’da bir Türk Mahallesi kurulacak ve bir
camii yaptırılacaktı.
2- İstanbul’da ki Türklerin davalarına bakmak için bir
kadı tayin edilecekti.
3- Bizans, Osmanlı Devleti’ne her yıl vergi verecekti.
İnan BELER Tarih Öğretmeni Osmanlı Tarihi Ders Notları
 1396 Niğbolu Savaşı
Yıldırım Beyazid Bulgar Krallığını ortadan kaldırarak
Bulgaristan topraklarının büyük bir kısmını Osmanlı
Devleti’ne kattı. Böylece Osmanlı sınırları Tuna Nehri’ne
kadar genişledi. Bosna ve Arnavutluk üzerine akınlar
yapıldı. Osmanlı kuvvetlerinin Macaristan’a kadar
ilerlemesi, İstanbul’un kuşatılması, Selanik’in
fethedilmesi üzerine, Osmanlıyı balkanlardan çıkartmak
isteyen Avrupa Devletleri yeni bir haçlı ordusu
hazırlayarak Niğbolu Kalesi’ni kuşattı. Yıldırım Beyazid
komutasında ki Osmanlı ordusu Niğboluya geldi.1396
yılında yapılan savaşta Haçlılar yenilgiye uğratıldılar.
Niğbolu zaferi, Osmanlı Devleti’nin Avrupa üzerindeki
etkisini arttırdı. Avrupa’da Osmanlı aleyhine en büyük
güçlerden biri olan Macarlar, etkisiz duruma getirildi.
Eflak (Romanya) Boğdan (Moldova) Osmanlı
egemenliğine girdi. Vidin bölgesinin ele geçirilmesiyle
Bulgar Krallığı’na tamamen son verildi. Böylece
Balkanlarda güvenliği sağlayan Yıldırım Beyazıt,
Anadolu Türk Birliğini sağlamak için Anadolu’ya
yöneldi.
Karamanoğulları ile Osmanlı Devleti arasında
I.Beyazıt’ın 1391 Karaman seferi sonrasında anlaşma
yapılmışsa da, Niğbolu Savaşı sırasında
Karamanoğullarının Osmanlı topraklarına saldırması
üzerine Anadolu’ya geçen 1.Beyazıt bu beyliği ortadan
kaldırdı. (1397) Ardından Canik ve Kadı Burhanettin’in
Eratna Beyliği ortadan kaldırıldı. Böylece, Anadolu
Türk Birliği büyük oranda sağlanmış oldu.
 1402 Ankara Savaşı
Osmanlı Devleti’nin Malatya ve Elbistan’ı alması
Osmanlı Devleti ile Memlüklüleri sınır komşusu yaptı.
Timur yaptığı seferlerle, Altınorda Devleti, İran ve Irak’ı
ele geçirerek Osmanlı sınırına dayandı. Kuzey
Hindistan’ı da aldı. Çin’e bir sefer yapmayı planlayan
Timur, bu savaş öncesinde batı sınırından emin olmak
ve kendine rakip olarak gördüğü Osmanlı Devleti’ni yok
8
etmek istiyordu. Timur’un yenilgiye uğrattığı
Karakoyunlu hükümdarı Kara Yusuf ile Bağdat
hükümdarı Ahmet Celayir, Yıldırım’a; Yıldırım’ın
Anadolu Türk Siyasi Birliğini sağlamaya çalışırken
beyliklerine son verdiği Anadolu Türk beyleri de Timur’
sığınmışlardı. Beyliklerinin yeniden kurulmasını isteyen
bu beylerin karşılıklı yaptıkları kışkırtmalarla, savaş
kaçınılmaz hale geldi. Timur 1400 yılında Anadolu’ya
gelerek Sivas’ı ele geçirdi. Şehir muhafızlarını öldürdü,
Yıldırım Beyazid durumunu öğrenince harekete geçti.
Sivas’tan ayrılan Timur, daha sonra Ankara’yı kuşattı.
Osmanlı ordusunun Çubuk Ovasında olduğunu
öğrenince oraya yöneldi. Sonuçta iki ordu Ankara’nın
Çubuk Ovasında karşı karşıya geldi. Osmanlı  1.Bayazıt (1389-1402)
ordusundaki Anadolu Türk Beyliklerinden oluşan bazı Dönemi Gelişmeleri
birliklerin Timur tarafına geçmesi, Timur’un ordusunda ►Candaroğulları, Aydınoğulları, Saruhanoğulları,
zırhlı süvarilerin ve fillerin olması Osmanlı ordusunun Hamitoğulları, Tekeoğulları, Germiyanoğuları, Eratna
yenilmesine yol açtı. Yıldırım Beyazıt Timur’a esir düştü. Beyliği ile birlikte Karamanoğullarından, Niğde ve
Aksaray alındı.
Savaşın Sonuçları
 Anadolu Türk Siyasi Birliği bozuldu. Osmanlı ►Kadıburhaneddin Devletinden Samsun alındı. Sivas,
Devletine katılmış olan beyliklerin birçoğu tekrar Kayseri, Tokat, Kırşehir Osmanlılara geçti. (Böylelikle
kuruldu ve eskisinden güçlü hale geldi. Ankara savaşı öncesi Anadolu Türk Siyasi Birliği ilk
 Osmanlı Devleti dağılma tehlikesi geçirdi. defa büyük oranda sağlanmış oldu.)
 Balkanlarda ilerleme durdu. Bazı topraklar elden
çıksa da ciddi oranda bir toprak kaybı yaşanmadı. ► 1396 yılında Haçlılarla yapılan Niğbolu Savaşı
 Bizans’ın ömrü yaklaşık 50 yıl uzadı sonrasında Bulgaristan topraklarının Osmanlıya
 Yıldırım Beyazid’in oğulları arasında taht kavgaları katıldı. Sınır Tuna Nehrine kadar genişledi.
başlamış ve Osmanlı Devletinde Fetret Devri
yaşanmıştır. ►1396 ve 1399 yıllarında iki defa İstanbul’u kuşattı.
 Osmanlı hazinesi ve arşivleri yağmalandı. Kuruluş Bizans’a Karadeniz’den gelebilecek olan yardımları
dönemine ait az olması bundandır. kesmek amacıyla Anadolu Hisarı’nı (Güzelce Hisar)
 Timur’un önünden kaçan Türkmenler Anadolu’ya yaptırdı.
göç hareketi başlattılar. Bunun sonucunda
Anadolu’nun nüfusunda büyük bir artış meydana ► 1402 Timur ile yapılan Ankara Savaşı kaybedildi.
geldi.
► Yıldırım Bayazıt’ın oğulları arasında taht kavgası
Yıldırım Beyazıt’ın Çocukları: başladı. Fetret Dönemi (1402-1413) yaşandı.
Dördüncü Osmanlı padişahı Yıldırım Beyazıd’ın
Mehmet, İsa, Süleyman, Musa, Mustafa ve Ertuğrul
Çelebi adlı altı oğlu vardı. Bunlardan Ertuğrul Çelebi
babasının sağlığında iken şehit edilmiştir. Diğer
oğullarından Mustafa Çelebi Ankara savaşında
kaybolmuş, İsa, Süleyman, Musa ve Mehmet Çelebi de
saltanat mücadelesine düşmüşlerdir. Bu mücadeleden
padişahın en küçük oğlu Mehmet Çelebi galip çıkarak
beşinci Osmanlı hükümdarı sıfatıyla tahta oturmuştur.

İnan BELER Tarih Öğretmeni Osmanlı Tarihi Ders Notları 9


5 1.MEHMET (ÇELEBİ)
1413-1421 (8 YIL)
Yıldırım Beyazid’in Ankara Savaşı’nda Timur’a
esir düşüp, bir süre sonra da ölmesi üzerine Anadolu’da
taht kavgaları yaşanmaya başladı. Yıldırım’ın Ankara
Savaşı’na katılan beş oğlu vardı. Bunlardan Mustafa ve
Musa, Timur’a esir düşmüşlerdi. Daha sonra Musa
serbest bırakılmış Mustafa ise Semerkant’a
götürülmüştü.
Timur, Yıldırım Beyazid tarafından Osmanlı devletine
bağlanan Anadolu Beyliklerini tekrar eski beyliklerine
vererek önemli ölçüde gerçekleştirilmiş olan Anadolu
Türk Birliği’ni bozdu. Ayrıca Osmanlı Devleti’ni
parçalama siyaseti güderek, Osmanlı topraklarını
Yıldırım’ın oğulları Süleyman Çelebi, İsa Çelebi, Mehmet
Çelebi, Musa Çelebi arasında paylaştırdı. Şehzadeler
arasında bu paylaşımla Timur hedefine ulaştı ve
Osmanlı Devleti’nde taht kavgalarının başlamasına
neden oldu. Osmanlı tarihinde 1402 den 1403 yılına
kadar taht kavgaları ile geçen döneme Fetret Devri
denir. Bu dönemde Yıldırım’ın oğullarından Musa
Çelebi, İsa Çelebi, Mehmet Çelebi ve Süleyman Çelebi
aralarında üstünlük mücadelesi başladı. Şehzadeler
arasındaki taht taht kavgası Bizans’ın da işine geldiği
için mücadeleyi sürekli körüklüyordu. Şehzadeler ise
hükümdar olabilme uğruna başta Bizans ve Anadolu
beylikleri olmak üzere Venedik, Ceneviz, Sırp ve Bulgar
gibi devletlere taviz vermek zorunda kaldılar.
Yıldırım’ın oğulları arasında yaşanan bu mücadeleyi
Mehmet Çelebi kazandı ve 1413 yılında tek başına
Osmanlı tahtına oturdu.
Ankara Savaşı felaketinden sonra 11 yıl geçmişti. Şimdi
yapılacak iş Timur’un alt üst ettiği memleket birliğinin
kurulmasıydı. Birliğe ne kadar muhtaç olduğunu
Karamanoğlu 2. Mehmet hiç vakit geçirmeden ispat
etti. Mehmet Çelebi Rumeli de Musa ile uğraşırken,
Karamanoğlu fırsatı ganimet bilip hemen Bursa’ya
saldırdı. Bursa kalesini çok uğraşmasına rağmen
alamadı, bunun üzerine öfkesini Bursa’dan aldı. Şehri
baştanbaşa yağmaladığı gibi, Yıldırım Beyazid han’ın
türbesini de ateşe verdi. (Kendi anası Yıldırım Beyazıt’ın
öz kardeşi idi.)
Anadolu Türk Siyasi Birliğini Sağlama Çabaları
Çelebi Mehmet önce Aydınoğulları’nın üzerine yürüyüp
İzmir’i alarak onların saltanatına son verdi. Ardından
Saruhan ve Menteşeoğullarını ortadan kaldırıp,
Karamanoğlu fitnesi üzerine yürüdü. Konya dışında ki
bütün topraklarını aldı.
İnan BELER Tarih Öğretmeni Osmanlı Tarihi Ders Notları
 1416 İlk Deniz Savaşı
1415 yılında Ege Denizi’ne açılan Osmanlı donanması
Türk Ticaret gemilerine zarar veren Venedik
gemilerinden birkaçını esir aldı. 1416 yılında bu olay
üzerine ilk deniz savaşı meydana geldi. Çallı Bey
komutasında ki Osmanlı donanması, Venedik
donanması ile Marmara denizinde savaştı. Çallı Bey
savaşta öldü. Venedik galip geldiyse de bu zaferden
gerektiği gibi yararlanamadı. Bu savaş Osmanlı
donanması için bir tecrübe oldu.
 1418 Şeyh Bedrettin İsyanı
Şeyh Bedrettin Simavna (Samona) kadısının oğluydu.
Küçük yaşlardan itibaren ilmi çalışmalar başlamış ve
kendini yetiştirmişti. Bursa, Konya, Suriye ve Kahire’de
büyük İslam âlimlerinden dersler almış, bilhassa İslam
Fıkhı konusunda araştırmalar yapmıştı. Kahire de
bulunurken Hüseyin Ahlati isimli bir Batını şeyhe intisap
etmiş ve bu adam vasıtasıyla İslam anlayışında büyük
değişiklikler olmuştu. Hüseyin Ahlati’nin ölümünden
sonra yerine geçmiş ve bir süre Kahire’de kalmıştır.
Bu sırada Mısır sultanının oğlu Ferec’e öğretmenlik
yapmış, bir ara Timur ile görüşmüş, İslam Fıkıhı
konusunda eserler yazmaya başlamış ve nihayet
Anadolu’ya gelerek Karaman, Germiyan ve Aydın
illerinde dolaşıp tarikatını yaymaya başlamıştır.
Şeyh Bedreddin Konya’ya geldiğinde,
Karamanoğlu (Mehmed Bey II, öl.1423), O’nu sarayına
çağırıp bir ziyafet verdi ve orada kendisinden keramet
göstermesini istedi. “Şeyh buna toprağı göstererek ne
olduğunu sordu. Karamanoğlu, toprak olduğunu
söyledi. Bedreddin, yemiş ağaçlarının nereden bittiğini
sordu. Karamanoğlu gülerek yerden bittiğini söyledi.
Bedreddin, akan suların ve pınarların nereden
çıktıklarını da sorup, bunların da yerden çıktığı cevabını
Karamanoğlu’ndan aldı ve ardından Bedreddin: ‘Ey
Padişah! Bizden sen keramet iste!.. Dünya kerametle
dopdoludur. Bu yolda toprak olursan bütün yemişler
senden biter. İçin, dışın kerametle dolar!...’ diye sözünü
bağladı. Bunu duyan hükümdar kendisine geldi ve bu
hale hayran kalıp Bedreddin’e biat eyledi...”
Şeyh Bedrettin, Musa çelebi’nin Rumeli’de
hükümdarlığını ilan ettikten sonra onun kazaskeri
olmuş ve nüfuzu artmıştır. Çelebi Mehmet, Musa
Çelebiyi mağlup edip Edirne’yi ele geçirince Şeyh
Bedrettin’i İznik’e göndermiştir.
Müritleri Börklüce Mustafa ile Torlak Kemal ege
bölgesinde çalışıyorlardı. Şeyhte sürgün yeri olan
İznik’ten gizlice kaçarak deniz yoluyla Eflak’a gitti.
10
Oradan güneye doğru etrafına türlü din ve mezhepten, Mustafa Çelebi olmadığı propagandası yapıldı. Bu
türlü ırklardan hayli adam topladı. İsyancılar üç koldan yüzden adı “Düzmece Mustafaya” çıktı.
ayaklandılar.
Bir süre Bursa’da kalan ve imar işleriyle ilgilenen Sultan
Börklüce Mustafa gelen Osmanlı askerlerini bir fırsatını Çelebi Mehmet, 1421 baharında Edirne’ye döndü. Bir
bulup bozguna uğrattı. Çelebi Mehmet bu kıyamın ne sürek avı sırasında at sırtında felç oldu; düştü ve
gibi sonuçlar doğuracağını tahmin ettiğinden Vezir-i yaralandı. Ölüm döşeğinde Vezir-i Azam Bayezit
azam Bayezid Paşa ile birlikte oğlu şehzade Murad’ı Paşa’yı, vezirleri İvaz ve Çandarlı İbrahim Paşaları
üzerlerine gönderdi. Hem Börklüce’nin Hem de çağırıp “Tez oğlum Murad’ı getirtin. Ben bu döşekten
Torlak’ın isyanı kanlı şekilde bastırıldı. Sultan Mehmet kalkamam. Murad gelmeden ölürsem fitne çıkar.
bu seferde oğlu Murad’ı Şeyh Bedrettin üzerine Ölümü, En son Selanik de ki Düzmece Mustafa’dan
gönderdi. Şeyh kısa bir süre içinde yakalanıp getirildi. çekinilerek Amasya Valisi Murad’ın Bursaya ulaşmasına
Çelebi Mehmet İslam bilginlerinden oluşan bir değin 42 gün gizlendi. Durumdan kuşkulanan ve
mahkeme kurdurarak Bedrettin’i yargıladı. Netice de ayaklanmaları güçlükle önlenen askerleri yatıştırmak
ilim adamları Şeyh’in idam edilmesi gerektiği için mumyalanmış cesedine kaftan giydirilmiş başına
görüşünde birleştiler. Hatta rivayete göre şeyh sarık konularak pencere önüne oturtulduğu, ellerinin
Bedrettin bile İslam akaidine göre kendi idamını oynatıldığı, askere de geçit yaptırıldığı rivayet edilir.
onayladı. Ve Serez Pazarında asılarak öldürüldü 1420.
Çelebi Mehmed’in Oğulları: Çelebi Sultan Mehmed’in
Tarihçi İbn Arabşah’a göre, Şeyh Bedreddin, 2.sultan Murad, Mahmut, Mustafa, Yusuf ve Orhan
hakkında yazılan bu fetvayı kendisi mühürler. Şeyh isimli oğulları vardı. Bunlardan yaşı en büyük olan
Bedreddin softaların yazdığı bu fetvayı eline alır, dini Murad babasının vefatıyla 1421 yılında henüz 18 yaşında
konularda fetva vermek hakkına sahip olduğu Kahire iken Padişah olmuştur. Mahmud ve Yusuf ise Sultan 2.
günlerinden beri yanında taşıdığı mührünü cebinden Murad’ın emriyle Tokat’ta ikamete mecbur
çıkartıp: “Hakikat bize insanları varlıklarına, dinlerine, bırakılmıştır.
dillerine göre ayırmamızı değil, birleştirmemizi buyurur.
Ama mademki biz yenildik, şimdi artık bütün bu
konuşmalar boşadır. Yeryüzü sultanına başkaldırmış  1.Mehmet (1413-1421 )
birinin katli vacip değil midir? Vaciptir! Öyleyse verin şu
fetvanızı!” deyip, fetvanın altına mührü kendisi basar.
Dönemi Gelişmeleri
► Osmanlı tarihinde ki en önemli yeri, dağılma
Şeyh Bedreddin darağacına giderken, kalabalık
tehlikesi geçiren devleti, yeniden bir araya toplayarak,
arasında Akşemseddin, Mecnun, Durası Emre, Derviş
devletin ikinci kurucusu unvanını almıştır.
İbrahim, taşçı ustaları Aşot ve Vartan kardeşleri ve
öteki mücadele arkadaşlarını, öğrencilerini görünce,
►Ankara Savaşında kaybedilen orduyu yeniden
onlara şu vasiyette bulundu:„Bedenimi şu bakırcılar
güçlendirmek için, Rumeli’de ki Hıristiyan çocuklardan
çarşısı yakınında bir yere gömün. Ama beni kara
“Devşirme Sistemi’ni başlattı.
toprakta değil, hakikatı anlamış insanların yüreklerinde
arayın!“ dedi.
►Anadolu Türk birliğini yeniden kurmak için faaliyete
geçti. Saruhan, Aydın ve Menteşeoğullarını ortadan
 1420 Şehzade Mustafa İsyanı
kaldırdı. Karamanoğullarına karşı üstünlük sağladı.
Yıldırım’ın Sultan Süleyman’dan sonra en büyük oğlu
►1416 Venediklere karşı Marmarada ilk deniz savaşı
olan Mustafa çelebiyi Timur kendi yanında Semerkant’a
yapıldı.
götürmüştü. Çelebi bir gün çıkageldi. Önce
Karamanoğlu bölgesinde göründü, sonra deniz yoluyla
►1418 Simavna Kadısı Oğlu Şeyh Bedrettin İsyanını
Eflak’a geçip Eflak Voyvodası ile anlaştı. Mustafa Çelebi
bastırdı.
etrafta daha başka hoşnutsuz guruplardan topladığı
epeyce bir kuvvetle Selanik civarına kadar geldi, ama
► 1420 Şehzade Mustafa İsyanı bastırıldı.
orada sultan Mehmet’in askerlerine mağlup oldu.
Yanında İzmiroğlu Cüneyd Bey ile Bizans’a sığındı.
Bizans’ın eline iyi bir koz geçmişti. Sultan Mehmet her
iki şahsın serbest bırakılmaması için Bizans’a yılda belli
bir para vermeyi teklif etti ve böylece anlaştılar.
Mustafa Çelebi olayı devletin başına ciddi bir sıkıntı
verdiği için, onun hep yalancı biri olduğu, hakiki

İnan BELER Tarih Öğretmeni Osmanlı Tarihi Ders Notları 11


6 II.MURAT
1421-1451 (30YIL)
II.Murad Han tahta geçtiğinde 18 yaşındaydı. Babasının
sancak şehri olan Amasya’da devlet işlerini öğrenerek
yetişti. Cesur olduğu kadar tedbirli ve temkinli de
olması sayesinde devletin başını birçok beladan
kurtarmış, Osmanlı devletini İmparatorluk çağına
hazırlamıştır.
 1421 Düzmece Mustafa İsyanı
II.Murad tahta geçtiği zaman Bizans İmparatoru elinde
rehin bulunan Mustafa Çelebiyi bazı şartlarla serbest
bıraktı. Mustafa Çelebi yeğeninin elinden Osmanlı
saltanatını aldığı takdirde Bizans’ın daha evvel
kaybettiği bazı toprakları iade edecekti. Çelebi
muhafaza altında bulunduğu Limni adasından çıkarak
Rumeli’ne gitti. Topladığı ordusuyla Gelibolu’yu
kuşatan Mustafa Çelebi’nin üzerine veziriazam Bayezid
Paşa kumandasında bir ordu gönderildi, fakat Bayezid
Paşa’nın yanında ki beylerin çoğu da Mustafa Çelebi
tarafına geçince bu ordu dağıldı, Bayezid Paşa
öldürüldü. Mustafa Çelebi Edirne’de sultan oldu.
Gelibolu’yu aldı ama Bizans’a vermedi. Daha sonra
Anadolu’ya geçen Mustafa Çelebi, Ulubat yakınlarında
yapılan savaşta II.Murad’a yenilmiştir. Rumeli’ye kaçan
Mustafa çelebi yakalanarak idam edilmiştir. 1422
Mustafa Çelebi İsyanını bastıran II.Murad, bu isyanda
rolü olan Bizans’ın merkezi İstanbul’u almak için bu
şehri kuşatmışsa da başarılı olamamıştır.
 1423 Küçük Mustafa Çelebi İsyanı
II. Murad İstanbul kuşatması sırasında Bizans’ın
kışkırtmaları ve bazı Anadolu beyliklerinin de yardımı ile
II.Murad’ın kardeşi küçük Mustafa Çelebi ayaklandı.
İstanbul kuşatmasını kaldıran II. Murad kardeşini
yakalatarak idam ettirdi. 1423 Bizans ise kuşatmadan
kurtularak amacına ulaştı.
Anadolu Türk Siyasi Birliğini Sağlama Çabaları
II. Murad devrinde, Ankara Savaşı ile bozulan Anadolu
Türk Siyasi Birliği’nin sağlanması yolunda önemli
adımlar atılmıştır.
İç isyanlar sırasında Osmanlılar aleyhinde faaliyetlerde
bulunan Candaroğulları üzerine yürüyen II. Murad,
Candaroğulları’na Osmanlı hâkimiyetini kabul ettirdi.
Karamanoğulları’ ndan Hamitoğulları toprakları alındı
ve bu beylik üzerine yapılan seferlerle Osmanlı
hâkimiyeti kabul ettirildi.
İnan BELER Tarih Öğretmeni Osmanlı Tarihi Ders Notları
1424 yılında Menteşeoğulları beyliği, 1425 yılında
Aydınoğulları beyliği ortadan kaldırıldı. Ayrıca, erkek
evladı olmayan Germiyan Beyi II. Yakup, kendisinin
ölümünden sonra Germiyan topraklarının Osmanlı
Devletine bırakılmasını vasiyet etti. II. Yakup ölünce
bu beyliğin toprakları beyliğin toprakları Osmanlı
Devletine kaldı. 1428
Balkanlarda ki Gelişmeler
Çelebi Mehmet’in düzene soktuğu Balkanlar’ın kesin
olarak Osmanlı yönetimi altına girmesi II. Murad
döneminde olmuştur. II.Murad önceleri balkanlarda
Savunmaya yönelik harekata girişti. Çünkü hem
Anadolu’da hem de Balkanlarda sornu çıktığı zaman
ikisini birden aynı anda çözmek zor oluyordu. Bu
nedenle bir tarafta sorun varken, diğer tarafta ya
anlaşma yolları aranıyor, ya da savunma yapılıyordu.
II. Murad devrine kadar Osmanlı Devleti ile Venedik
genellikle iyi ilişkiler içerisinde bulunmuşlardır. Fakat II.
Murad döneminde Osmanlılar Makedonya’dan
Adriyatik Denizi ve Ege’nin batı kıyılarına sarkınca
Venedik telaşa kapıldı. Diğer yandan Osmanlı Devleti de
bu dönemde Ege adalarını elinde tutan ve güçlü bir
donanmaya sahip olan Venedik’i önemli bir tehlike
olarak görüyordu. Bu dönemde ki gelişmeler bir
Osmanlı-Venedik Savaşını kaçınılmaz kılmıştı.
1425 yılında II. Murad Makedonya’nın kalan kısmını ve
Selanik’i almak istemesi sonucu savaş çıktı. 1430 yılına
kadar süren savaşlarda Selanik, Yanya ve Serez’i
Osmanlılar aldı. Orta ve Güney Arnavutlukta doğrudan
yönetim kuruldu. Sonuçta Venedik ile barış yapıldı.
Fakat balkanlarda bu düzenlemeler Sırplar, Belgrat’ı
Macarlara verdiler. Eflak ve Bosna Osmanlılara bağlı
olmayı reddetti ve sonuçta Osmanlılara karşı Macar,
Sırp Eflak ve Bosnalılardan oluşan bir haçlı birliği
kuruldu. Bu birliğe karşı başlangıçta bazı başarılar elde
eden II. Murad, Macaristan’da Ladislas’ın tahta
çıkmasından sonra başarısız sonuçlar almaya başladı.
Bu durum 1444 yılına kadar sürdü.
Bunun üzerine Osmanlı Devleti, 1444 Edirne Segedin
Antlaşması’nı imzaladı.
 Bulgaristan Osmanlı toprağı olacak
 Sırbistan bağımsız olacak yalnız Osmanlı
Devleti’ne vergi verecek.
 Eflak Macaristan’a bırakılacak, fakat Osmanlı
Devleti’ne vergi verecek.
 Tuna Nehri sınır olacak
 Anlaşma 10 yıl boyunca geçerli olacak.
Segedin Barışı 10 yıl geçerli olmak üzere, iki taraftan
birinin Kur’an, diğerinin İncil üzerine el basmasıyla
12
tasdik edilmişti. Padişah Avrupa sınırını böylece  Haçlılar bu olayla birlikte savunmaya geçerken
emniyete aldıktan sonra, artık Karamanoğlu fitnesine Türkler taarruza geçmiştir.
kesin son vermek üzere ulemadan fetva istedi. O  Bizans’ın yardım alma umudu son bulmuştur.
zamanın çeşitli ehlisünnet mezheplerine mensup beş  Bu zaferle Tuna Nehri’nin güneyinde ki Osmanlı
büyük fıkıh âlimlerinin bazıları Karamanoğlu egemenliği sağlanmıştır. Osmanlılar’ı balkanlardan
yaptıklarına pişman olup Osmanlıya yardım ettiği atabilecek bir güç kalmamıştır.
takdirde affedilebileceğini, bazıları küffara karşı cenk
ederken onları arkadan vuran böyle bir adamın
katledilmesi gerektiğini söylediler. Elçilerin yalvarıp
yakarmaları üzerine, Karamanoğlu bundan böyle
Osmanlı ordusuna asker göndermek şartıyla affedildi.

Sultan Murad Karaman’dan dönünce Bursa’dan

Edirne’ye geçmedi. Edirne’de oğlu Mehmed’i (Büyük
oğlu Alaaddin Bey bir yıl önce ölmüştü) vekil bırakmıştı;
bu defa onu padişah ilan ederek kendisi tahtı bıraktı.
Manisa’ya çekildi.

Küçük yaştaki (12-13) II. Mehmed’in tahta çıkması

Avrupa’da Osmanlı Devleti’ni tehdit eden yeni bir haçlı
ordusunun ortaya çıkmasına neden oldu. Bu ordu
Varna önlerine gelince Genç padişahın bu işlerin
üstesinden gelemeyeceğini düşünmüşler, padişaha
babasının davet etmesini teklif etmişlerdi. Sultan
Mehmed istemeye istemeye bu daveti yaptı, ama
babası gelmedi. Bu defa:

“Eğer padişah sen isen gel ülkeni kurtar; eğer

padişah ben isem o zaman emrediyorum, ordunun
başına geç!”

Şeklinde mektup gönderdi. Sultan Murad acele

Manisa’dan kalkıp Edirne’ye geldi, orduyu toplayıp
başına geçti ve 1444 yılında yapılan Varna Savaşı’nda
haçlıları yendi. Savaş sonucunda;
1-Edirne-Segedin Antlaşması şartları değişti.
2-Osmanlılar’ın Balkanlarda yerleşmeleri hızlandı.
3-Osmanlılar önceki yenilgilerin izlerini kaldırdılar ve
böylece balkanlarda Ankara Savaşı öncesinde ki
güçlerine ulaştıklarını anladılar.
1447 yılında Macarların öncülüğünde Eflak ve
Arnavutların katılımı ile Osmanlılara karşı yeni bir haçlı
ordusu oluşturuldu. Bu haçlı ittifakına bu kez Sırplar
katılmadı. Hızla hareket eden II. Murad, haçlı ordusunu
Kosova Ovasında yakaladı ve 1448 de 2. Kosova
Savaşı’nı da kazandı.
 Osmanlıların balkanlarda ki egemenlikleri
kesinleşti. Anadolu’dan sonra Balkanlar Türker’in
kesin yurdu oldu.
 Türkler’i Balkanlardan atma ümidiyle oluşturulan
haçlı birliği 1683 II. Viyana kuşatmasına kadar
kaldırıldı.
Sultan Murad’ın Vefatı: Tarihi kaynaklara göre bu
büyük Osmanlı padişahı 3 Şubat 1451 yılında baş ağrısı
yahut nüzul sebebiyle Edirne’de vefat etmiştir. Vasiyet
namesinde kendisinden sonra oğlu II. Mehmed’in
padişah olmasını, cenazesinin Bursa’ya götürülerek
defnedilmesini ve üzerine muazzam bir türbe
yapılmayıp üstünün açık bırakılmasını istemiştir. Ölümü
bir müddet gizli tutulmuş ve Mehmed’in tahta
geçmesiyle cenazesi Bursa’ya götürülmüş ve
defnedilmiştir.
 2.Murat Dönemi (1421-1444)
Dönemi Gelişmeleri Gelişmeleri
► Tahtının ilk yıllarında Düzmece Mustafa isyanı
olarak bilinen Amcası Mustafa’nın isyanı ve kardeşi
Şehzade Mustafa isyanı ile uğraşmış isyanı
bastırmıştır.
► Anadolu Türk siyasi birliğini sağlama çabaları
çalışmaları sonucunda; Candaroğulları, Hamitoğulları,

İnan BELER Tarih Öğretmeni Osmanlı Tarihi Ders Notları 13

Menteşeoğlulları, Aydınoğulları, Germiyanoğulları
beylikleri Osmanlı topraklarına katıldı.

► 1444 yılında haçlılarla Osmanlı arasında ilk yazılı

antlaşma olan Edirne Segedin Antlaşması imzalandı.

► 1444 Edirne Segedin antlaşması sonrası Sultan

Murad tahtı oğlu II. Mehmed’e bıraktı.

► 1444 Varna Savaşı ile bu barışı bozan Haçlılar ağır

bir yenilgi aldı.

► 1448 2. Kosova Savaşıyla Osmanlı Devleti

Balkanlara kesin olarak yerleşti.

İnan BELER Tarih Öğretmeni Osmanlı Tarihi Ders Notları 14