Temat C2.

Tworzenie programów
w języku C++

Cele edukacyjne
• Poznanie podstawowych zasad tworzenia programu komputerowego oraz stosowanie podstawo-
wych instrukcji języka programowania C++.
• Rozumienie, czym jest zmienna w programie komputerowym (m.in. co oznacza przypisanie
zmiennej konkretnej wartości).
• Projektowanie, tworzenie i testowanie programu w procesie rozwiązywania problemów.

Proponowany czas realizacji – 2 godz. (wersja C++ i Python)

Proponowany czas realizacji – 3 godz. (wersja C++)

Wskazówki metodyczne
• Klasę I zaczynamy od usystematyzowania i przypomnienia pojęć podstawowych związanych
z algorytmiką i programowaniem. Na początku skupiamy się na formułowaniu sytuacji proble-
mowej i określaniu specyfikacji zadania, ponieważ przedstawianie algorytmów w postaci list
kroków i schematów blokowych jest ujęte w podstawie programowej dla zakresu rozszerzonego.
Na lekcjach informatyki realizowanej w zakresie podstawowym uczniowie będą tworzyć pro-
gramy na podstawie specyfikacji zadania.
• Od klasy I zachowana jest zasada spiralnego nauczania i przyrostowego układu treści nauczania.
Zgodnie z warunkami realizacji podstawy programowej dla klas VII-VIII opisanymi w rozporzą-
dzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej
wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły pod-
stawowej […]:
a. „Od klasy VII uczniowie, którzy zrealizowali przedmiot informatyka w klasach IV-VI zgod-
nie z podstawą programową kształcenia ogólnego dla 6-letniej szkoły podstawowej, są wpro-
wadzani do myślenia algorytmicznego, poznają podstawowe pojęcia informatyczne i rozwią-
zują algorytmicznie wybrane problemy. Stawiają pierwsze kroki w wizualnym lub teksto-
wym języku programowania. Dotychczas zdobyte wiedza i umiejętności informatyczne są
rozwijane i poszerzane.”
b. Natomiast dopiero „Uczniowie, którzy w klasach IV-VI zrealizowali przedmiot informatyka
zgodnie z podstawą programową kształcenia ogólnego dla 8-letniej szkoły podstawowej,
zostali wcześniej wprowadzeni do myślenia algorytmicznego, poznając podstawowe poję-
cia informatyczne i rozwiązując algorytmicznie wybrane problemy, programując przy tym
ich rozwiązania. W związku z powyższym dotychczas zdobyte wiedza i umiejętności infor-
matyczne są rozwijane i poszerzane oraz stawiane są pierwsze kroki w tekstowym języku
programowania.”

1
Grażyna Koba
Teraz bajty. Informatyka dla szkół ponadpodstawowych. Zakres podstawowy. Klasa I
Scenariusze lekcji
Temat C2. Tworzenie programów w języku C++
 Uczniowie, którzy we wrześniu 2019 roku przyszli do klasy pierwszej wybranej szkoły ponad-
podstawowej należą do tej pierwszej grupy (opisanej w punkcie a.) i nie muszą posiadać umiejęt-
ności programowania w żadnym tekstowym języku programowania, ponieważ nauczyciel mógł
realizować treści nauczania w klasach VII-VIII jedynie w oparciu o języki wizualne. Jeśli jednak
nauczyciel realizował programowanie w oparciu o wybrany język tekstowy (wysokiego poziomu),
to najczęściej był to jeden z języków (C++, Python) – rzadko wystąpi przypadek, że uczeń w kla-
sach VII-VIII opanował podstawy programowania w obydwu językach. Poza tym podstawa nie
podaje nazwy konkretnego języka programowania. W szczególnym przypadku nauczyciel mógł
wprowadzić np. podstawy języka Java.
Pierwsi uczniowie z grupy opisanej w punkcie b. przyjdą do klas pierwszych we wrześniu
2022 roku.
• W każdym więc przypadku uczniowie korzystający z tego podręcznika mają możliwość pozna-
nia nowych treści i zdobycia nowych umiejętności – przyrostowo.
• Dlatego w pierwszej klasie zaczęliśmy od początku – od podstawowych zasad programowa-
nia w języku wysokiego poziomu. Nawiązujemy oczywiście do wiedzy i umiejętności uczniów
z programowania w językach wizualnych, porównując np. rozwiązanie tego samego zadania
w czterech środowiskach (Scratch, Baltie, C++ i Python), aby uczniowie zauważyli podobieństwa
i różnice w ułożeniu odpowiadających sobie poleceń.
• Przed rozpoczęciem zajęć należy pobrać z Internetu aplikację zawierającą kompilator i edytor
kodu źródłowego, np. Dev-C++. Jest to program bezpłatny. Można go pobrać ze strony: https://
sourceforge.net/projects/orwelldevcpp/.
• Język programowania możemy porównać do języka naturalnego, wskazując podobieństwa i róż-
nice. Zwracamy uwagę, że w językach programowania obowiązują określone zasady składni,
jednak dużo bardziej ścisłe, niż w językach naturalnych.
• Lekcję można rozpocząć od razu od ćwiczenia 1. i na jego podstawie omówić etapy tworze-
nia programu w języku C++. Nauczyciel może wykonywać ćwiczenie, pokazując rozwiązanie
na ekranie z wykorzystaniem projektora, a następnie uczniowie na swoich komputerach. Podczas
wykonywania ćwiczeń uczniowie powinni korzystać z podręcznika, m.in. z opisów rysunków 1.
i 2. i wskazówek do ćwiczeń.
• Należy zwrócić uwagę na proces kompilacji i sposób wypisywania informacji o błędach przez
kompilator. Uczniowie powinni zauważyć, że nie można uruchomić zmodyfikowanego programu
bez kompilacji. Poza tym przed kompilacją program musi być zapisany w pliku.
• Ważnym punktem tematu jest stosowanie zmiennych w danym języku programowania. Należy
przypomnieć pojęcie zmiennej i działanie instrukcji przypisania. Uczniowie stosowali już zmienne
w szkole podstawowej. Należy zwrócić uwagę na konieczność deklarowania zmiennych w języku
C++, czyli określanie ich nazwy i typu. Warto najpierw omówić program Iloczyn, np. korzystając
z projektora i objaśniając poszczególne wiersze programu, a potem uczniom pozwolić pracować
samodzielnie nad ćwiczeniami 3-8.
• Należy zwrócić uwagę uczniom, że po wykonaniu programu tworzy się tzw. plik wykonywalny
o tej samej nazwie właściwej, ale z rozszerzeniem exe. Kliknięcie tego pliku powoduje od razu
otwarcie okna wykonywania programu.
• Nawet jeśli kompilator pokazuje kolejny raz błąd, nie należy od razu podpowiadać uczniom,
gdzie ten błąd występuje. Powinni sami go odszukać. Warto zwrócić uwagę na sposób określania
błędów przez kompilator. Czasem ewentualnie podać jakąś drobną wskazówkę. Jeśli będziemy
uczniom cały czas podpowiadać i za nich poprawiać programy, mniej się nauczą i nie będą rozu-
mieli, na czym polega programowanie.

2
Grażyna Koba
Teraz bajty. Informatyka dla szkół ponadpodstawowych. Zakres podstawowy. Klasa I
Scenariusze lekcji
Temat C2. Tworzenie programów w języku C++
• Temat C2 można zrealizować w wersji razem z językiem Python lub bez. W pierwszej wersji
mamy mniej czasu, dlatego musi być efektywnie wykorzystana każda minuta lekcji. Uczniowie
powinni pracować z podręcznikiem, nie należy marnować czasu na dyktowanie treści ćwiczeń
ani na długi wykład.
• Nie należy zakładać, że na kilku lekcjach, które proponuję przeznaczyć na realizację tego tematu,
uczniowie nauczą się programować. Należy to uczniom wyraźnie powiedzieć. Aby zdobyli wie-
dzę i umiejętności dotyczące programowania, powinni realizować informatykę w zakresie roz-
szerzonym, a w przyszłości wybrać się na studia informatyczne.

Błędy i problemy uczniów

• Większość uczniów ma problemy z poprawnym zapisaniem nawet prostego programu.
• Mają problemy z zapisem instrukcji programu w odpowiedniej kolejności.
• Zapominają o odpowiednim umieszczaniu znaków interpunkcyjnych. Nie przywiązują wagi do
precyzyjnego zapisu tekstu programu.
• W językach C++ i Python małe i wielkie litery mają różne znaczenie, o czym uczniowie
zapominają.
• Uczniowie nie rozumieją, że po każdej zmianie program należy na nowo skompilować.

Wskazówki do niektórych ćwiczeń, pytań i zadań

Ćwiczenie 1. (str. 114) – plik TC2_c1_Napis_R.cpp.
Ćwiczenie 2. (str. 114) – plik TC2_c2_Napis_R.cpp.
Ćwiczenie 3. (str. 117):
Dane: dwie liczby całkowite a, b.
Wynik: iloczyn liczb a i b: iloczyn.
Ćwiczenie 4. (str. 117) – plik TC2_c4_Iloczyn_R.cpp.
Ćwiczenie 5. (str. 118) – plik TC2_c5_Iloczyn_R.cpp.
Ćwiczenie 6. (str. 119) – plik TC2_c6_Iloczyn_R.cpp. Odpowiedź do punku 3.: Na ekranie nie widać
wyniku obliczeń, ponieważ w programie nie ma polecenia wyprowadzenia wyniku na ekran.
Ćwiczenie 7. (str. 120) – plik TC2_c7_Iloczyn_R.cpp. Odpowiedź do punku 4.: W programie na rys. 8b
instrukcje są napisane jedna obok drugiej, przez co program jest mniej czytelny i trudniej go przeana-
lizować w celu poprawienia ewentualnych błędów lub wyjaśnienia jego działania.
Ćwiczenie 8. (str. 121) – pliki TC2_c8_Srednia_c_R.cpp i TC2_c8_Srednia_r_R.cpp.
Punkt 3.: operator dzielenia / działa zależnie od typu danych (patrz tabela 1., str. 119). Dla warto-
ści typu całkowitego, część całkowita wyniku zostanie obcięta. Dlatego dla danych a = 2 i b = 3,
średnia wyniesie 2. Po zmianie typu danych na float (rzeczywisty), wynik będzie 2,5. Jeśli
przynajmniej jedna zmienna jest typu rzeczywistego, zachowana jest część ułamkowa.

3
Grażyna Koba
Teraz bajty. Informatyka dla szkół ponadpodstawowych. Zakres podstawowy. Klasa I
Scenariusze lekcji
Temat C2. Tworzenie programów w języku C++
Ćwiczenie 9. (str. 122) – TC2_c9_Przepis_R.cpp.
Pytanie 7. (str. 124) – przejście kursora na początek następnego wiersza po wyświetleniu komu-
nikatu lub wyniku.
Pytanie 8. (str. 124)
a. deklaracja zmiennych typu całkowitego o nazwach liczba1 i liczba2,
b. deklaracja zmiennej typu rzeczywistego o nazwie iloraz.
c. wprowadzenie z klawiatury wartości zmiennej liczba1,
d. przypisanie zmiennej iloraz wartości wyrażenia liczba1 / liczba2.
e. wyświetlenie na ekranie monitora komunikatu „Iloraz wynosi: ” i w tym samym wierszu war-
tości zmiennej iloraz, a następnie przejście do kolejnego wiersza.
Pytanie 9. (str. 124) – niepoprawne są zapisy w punktach: a. po prawej stronie polecenia: cin >>
nie może być umieszczonej konkretnej wartości, musi być nazwa zmiennej, c. zamiast operatora
>> powinien być użyty operator <<.
Zadanie 1. (str. 124) – plik TC2_z1_Pole_R.cpp.
Specyfikacja zadania:
Dane: dwie liczby naturalne większe od zera a i b oznaczające boki prostokąta.
Wynik: wartość pola powierzchni prostokąta o bokach a i b: pole_prostokata.
Zadanie 2. (str. 124) – plik TC2_z2_Ptegi_R.cpp.
Specyfikacja zadania:
Dane: dowolna liczba rzeczywista liczba.
Wynik: wartość kwadratu i sześcianu liczby liczba: kwadrat i szescian.
Zadanie 3. (str. 124) – plik TC2_z3_Droga_R.cpp.
Specyfikacja zadania:
Dane: dwie liczby rzeczywiste większe od zera: t oznaczająca czas, v oznaczająca średnią
prędkość.
Wynik: droga przebyta w podanym czasie: S.
Zadanie 4. (str. 124) – plik TC2_z4_Test_R.cpp.
W zapisie programu pojawił się błąd w kolejności instrukcji.
Jest:
cout << liczba2;
liczba2 = liczba 1 + 2;
A powinno być:
liczba2 = liczba 1 + 2;
cout << liczba2;
Zadanie 5. (str. 125)
Dane: dwie liczby naturalne większe od zera: suma_przekatnych oznaczająca sumę długości
przekątnych rombu i a oznaczająca długość boku rombu.
Wynik: wartości długości przekątnych rombu: przekatna1, przekatna2.

4
Grażyna Koba
Teraz bajty. Informatyka dla szkół ponadpodstawowych. Zakres podstawowy. Klasa I
Scenariusze lekcji
Temat C2. Tworzenie programów w języku C++
Zadanie 6. (str. 125) – plik TC2_z6_Procenty_R.cpp.
Jaki procent p liczby a stanowi liczba b obliczamy według wzoru:
b
p = ∙ 100 %
a
Specyfikacja zadania:
Dane: dwie dowolne liczby a i b.
Wynik: p procent, jakim jest liczba b względem liczby a.
Zadanie 7. (str. 125) – plik TC2_z7_Trojkat_R.cpp.
Specyfikacja zadania:
Dane: dwie liczby rzeczywiste większe od zera: pole_trojkata oznaczająca pole trójkąta i pod-
stawa oznaczająca długość podstawy trójkąta.
Wynik: wartość wysokości trójkąta: wysokosc.
Zadanie 8. (str. 125)
Specyfikacja zadania:
Dane: dwie liczby rzeczywiste większe od zera: P oznaczająca pole powierzchni placu, d ozna-
czająca grubość warstwy wody.
Wynik: objętość warstwy wody, jaka spadła na plac: V.
Uwaga: ponieważ pole placu jest podane w metrach kwadratowych, a grubość warstwy wody
w milimetrach, w programie należy przeliczyć odpowiednio jednostki (np. zamienić milimetry
na metry).
Zadanie 9. (str. 125) – plik TC2_z9_Wiek_3_osoby_R.cpp oraz plik
TC2_z9_Wiek_3_osoby_ poprawne_dane_R.cpp, w którym uwzględniono sprawdzanie poprawno-
ści wprowadzanych danych.
Specyfikacja zadania:
Dane: trzy liczby naturalne większe od zera: S oznaczająca średni wiek trzech osób, x oznacza-
jąca wiek najmłodszej osoby, y oznaczająca wiek najstarszej osoby; gdzie y > x i 3S > x + y.
Wynik: wiek trzeciej osoby z.
Opis rozwiązania: Wiek trzeciej osoby należy obliczyć według wzoru: z = 3S – x – y.
Aby wynik z był sensowny, wartości wprowadzanych zmiennych S, x i y powinny być większe
od zera i spełniać warunek: y > x i 3S > x + y.
Uwaga dodatkowa: Gdybyśmy chcieli w programie wprowadzić sprawdzanie poprawności
danych (o czym będzie mowa w temacie C4), w instrukcji warunkowej należałoby umieścić
następujący warunek (S > 0 && x > 0 && y > x && 3 * S > x + y). Nie musimy spraw-
dzać, czy y > 0; ponieważ sprawdzamy, czy x > 0 i czy y > x.
Proponuję wrócić do tego zadania po realizacji tematu C4 i zmodyfikować je, dodając sprawdza-
nie poprawności danych.
Zadanie 10. (str. 125)
Dane: suma dwóch liczb rzeczywistych x i y: suma, iloczyn dwóch liczb rzeczywistych: iloczyn.
Wynik: liczy rzeczywiste x i y.

5
Grażyna Koba
Teraz bajty. Informatyka dla szkół ponadpodstawowych. Zakres podstawowy. Klasa I
Scenariusze lekcji
Temat C2. Tworzenie programów w języku C++
Dodatkowe pomoce dydaktyczne
E-book dla nauczyciela dostępny na stronie internetowej nauczyciel.migra.pl (po zalogowaniu).

Przykładowe scenariusze
Wersja z językami C++ i Python

Lekcja 18. Ś
 rodowisko programistyczne języka C++, stosowanie zmiennych i wyprowadzanie
wyników
Lekcja 19. Zapisywanie rozwiązania problemu w języku C++

Wersja z językiem C++

Lekcja 18. Ś
 rodowisko programistyczne języka C++, stosowanie zmiennych i wyprowadzanie
wyników
Lekcja 19. Zapisywanie rozwiązania problemu w języku C++
Lekcja 20. Tworzenie programów w języku C++ – zadania

6
Grażyna Koba
Teraz bajty. Informatyka dla szkół ponadpodstawowych. Zakres podstawowy. Klasa I
Scenariusze lekcji
Temat C2. Tworzenie programów w języku C++
Wersja z językami C++ i Python

Lekcja 18. C++ i Python (temat C2)

Środowisko programistyczne języka C++,
stosowanie zmiennych i wyprowadzanie wyników

Podstawa programowa
I. Rozumienie, analizowanie i rozwiązywanie problemów.
Zakres podstawowy. Uczeń:
1) planuje kolejne kroki rozwiązywania problemu, z uwzględnieniem podstawowych etapów myślenia komputacyjnego
(określenie problemu, definicja modeli i pojęć, znalezienie rozwiązania, zaprogramowanie i testowanie rozwiązania).
4) porównuje działanie różnych algorytmów dla wybranego problemu, analizuje algorytmy na podstawie ich gotowych
implementacji;
5) sprawdza poprawność działania algorytmów dla przykładowych danych.
II. Programowanie i rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem komputera i innych urządzeń cyfrowych.
Zakres podstawowy. Uczeń:
1) projektuje i programuje rozwiązania problemów z różnych dziedzin, stosuje przy tym: instrukcje wejścia/wyjścia,
wyrażenia arytmetyczne i logiczne, instrukcje warunkowe, instrukcje iteracyjne, funkcje z parametrami i bez
parametrów, testuje poprawność programów dla różnych danych; w szczególności programuje algorytmy z punktu
I.2);
2) do realizacji rozwiązań problemów prawidłowo dobiera środowiska informatyczne, aplikacje oraz zasoby,
wykorzystuje również elementy robotyki;
Wiedza i umiejętności
Treści, pytania, Uwagi o realizacji,
podstawowe rozszerzające ćwiczenia i zadania formy pracy na lekcji,
z podręcznika dodatkowe pomoce
Uczeń: Uczeń:
charakteryzuje środowisko samodzielnie zapisuje trud- temat C2 z podręcznika wprowadzenie, pokaz
programistyczne języka niejszy algorytm w języku (str. 111-121); z wykorzystaniem projek-
C++; C++; ćwiczenia 1-7; tora; praca z podręczni-
omawia etapy programowa- potrafi samodzielnie kiem; ćwiczenia
zadanie domowe
nia w języku C++; odszukać i poprawić błędy
pytania 1-6;
pisze prosty program kompilacji
zadania 1-2;
wyświetlający napis
na ekranie; dla zainteresowanych
zna zasady stosowania zadanie 9.
zmiennych i wykonywa-
nia obliczeń (deklaruje
zmienne, nadaje im
wartość);
wyprowadza komunikaty
i wyniki na ekran

Przebieg lekcji:
1. Nauczyciel podaje temat i cel lekcji. Korzystając z pytań Warto powtórzyć, uczniowie przypomi-
nają materiał potrzebny do realizacji lekcji. Wybrani uczniowie odpowiadają na zadane pytania,
m.in.: czym jest kod źródłowy, a czym kod wynikowy?

7
Grażyna Koba
Teraz bajty. Informatyka dla szkół ponadpodstawowych. Zakres podstawowy. Klasa I
Scenariusze lekcji
Temat C2. Tworzenie programów w języku C++
2. Nauczyciel, korzystając z projektora oraz rysunków 1. i 2., wykonuje ćwiczenie 1. i na jego pod-
stawie omawia etapy tworzenia programu w języku C++. Nauczyciel zwraca także uwagę na
proces kompilacji i sposób wypisywania informacji o błędach przez kompilator. Wyjaśnia, że nie
można uruchomić zmodyfikowanego programu bez kompilacji i program przed kompilacją musi
zostać zapisany w pliku.
3. Uczniowie wykonują ćwiczenie 1. na swoich komputerach. Nauczyciel na bieżąco śledzi wykona-
nie ćwiczenia, koryguje ewentualne błędy i pomaga uczniom nieradzącym sobie.
4. Wybrany uczeń, korzystając z projektora, wykonuje ćwiczenie 2. Pozostali uczniowie wykonują
ćwiczenie 2. na swoich komputerach. Nauczyciel pomaga uczniom nieradzącym sobie.
5. Nauczyciel korzystając z projektora, przypomina tworzenie i korzystanie ze zmiennych w środo-
wisku Baltie i Scratch, a następnie wyjaśnia na konkretnym przykładzie, w jaki sposób deklaruje
się zmienne w języku C++ i jak przypisuje się im wartości. Pokazuje również, jak wykonuje się
obliczenia i wyprowadza wyniki.
6. Nauczyciel poleca uczniom przeanalizowanie tabeli 1.. Wyjaśnia dodatkowo, co to jest dzielenie
całkowite i zmiennoprzecinkowe.
7. Uczniowie, korzystając z podręcznika, wykonują samodzielnie ćwiczenia 3-7. Nauczyciel bie-
żąco śledzi wykonanie ćwiczeń i pomaga uczniom nieradzącym sobie.
8. Nauczyciel podsumowuje zajęcia, zadając uczniom pytania kontrolne. Wybrany uczeń prezentuje
i omawia rozwiązanie ćwiczenia 7.

Ocena
Należy ocenić uczniów za odpowiedzi ustne, bieżącą pracę na lekcji oraz rzetelne wykonanie ćwiczeń.

Zadanie domowe
Przeczytanie treści tematu C2 (str. 111- 121). Przygotowanie ustnej odpowiedzi na pytania 1-6 i wyko-
nanie zadań 1-2.
Uczniom zainteresowanym nauczyciel poleca wykonanie zadania 9.

8
Grażyna Koba
Teraz bajty. Informatyka dla szkół ponadpodstawowych. Zakres podstawowy. Klasa I
Scenariusze lekcji
Temat C2. Tworzenie programów w języku C++
Lekcja 19. C++ i Python (temat C2)
Zapisywanie rozwiązania problemu w języku C++

Podstawa programowa
I. Rozumienie, analizowanie i rozwiązywanie problemów.
Zakres podstawowy. Uczeń:
1) planuje kolejne kroki rozwiązywania problemu, z uwzględnieniem podstawowych etapów myślenia komputacyjnego
(określenie problemu, definicja modeli i pojęć, znalezienie rozwiązania, zaprogramowanie i testowanie rozwiązania).
4) porównuje działanie różnych algorytmów dla wybranego problemu, analizuje algorytmy na podstawie ich gotowych
implementacji;
5) sprawdza poprawność działania algorytmów dla przykładowych danych.
II. Programowanie i rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem komputera i innych urządzeń cyfrowych.
Zakres podstawowy. Uczeń:
1) projektuje i programuje rozwiązania problemów z różnych dziedzin, stosuje przy tym: instrukcje wejścia/
wyjścia, wyrażenia arytmetyczne i logiczne, instrukcje warunkowe, instrukcje iteracyjne, funkcje z parametrami
i bez parametrów, testuje poprawność programów dla różnych danych; w szczególności programuje algorytmy
z punktu I.2);
2) do realizacji rozwiązań problemów prawidłowo dobiera środowiska informatyczne, aplikacje oraz zasoby,
wykorzystuje również elementy robotyki;
Wiedza i umiejętności
Treści, pytania, Uwagi o realizacji,
podstawowe rozszerzające ćwiczenia i zadania formy pracy na lekcji,
z podręcznika dodatkowe pomoce
Uczeń: Uczeń:
pisze programy, deklarując rozumie i wyjaśnia róż- temat C2 z podręcznika wprowadzenie, pokaz
dane typu całkowitego nicę w wynikach dzielenia (str. 121-123); z wykorzystaniem projek-
i rzeczywistego; w zależności od typu ćwiczenia 8-9; tora; praca z podręczni-
testuje działanie programu danych; kiem; ćwiczenia
zadania 3-4;
dla różnego typu danych; samodzielnie zapisuje trud-
zadanie domowe
modyfikuje program, kom- niejsze algorytmy w języku
C++; pytania 7-9;
piluje, odszukuje i poprawia
błędy; układa własne zadanie, zadania 5-8;
pisze program na podsta- zapisuje do niego specy- dla zainteresowanych
wie danej specyfikacji; fikację i program na jej zadanie 10-11
podstawie
zapisuje algorytmy liniowe
w postaci programów;
do wykonywania obliczeń
stosuje podstawowe opera-
tory matematyczne

Przebieg lekcji:
1. Nauczyciel podaje temat i cel lekcji oraz sprawdza zadanie domowe. Wybrani uczniowie prezen-
tują rozwiązania zadań i odpowiadają na pytania nauczyciela.
2. Uczniowie wykonują ćwiczenie 8. Następnie wspólnie dyskutują nad otrzymanymi wynikami.
W podsumowaniu ćwiczenia nauczyciel wyjaśnia różnicę między dzieleniem całkowitym
a zmiennoprzecinkowym.
3. Wybrany uczeń czyta na głos treść problemu ze strony 122. Pozostali uczniowie samodzielnie
czytają przykład 5. Analizują opis rozwiązania i wykonują ćwiczenie 9. Nauczyciel odpowiada na
ewentualne pytania uczniów i na bieżąco sprawdza wykonywanie ćwiczenia.

9
Grażyna Koba
Teraz bajty. Informatyka dla szkół ponadpodstawowych. Zakres podstawowy. Klasa I
Scenariusze lekcji
Temat C2. Tworzenie programów w języku C++
4. Wybrany uczeń prezentuje z wykorzystaniem projektora rozwiązanie ćwiczenia 9..
5. Nauczyciel zapowiada wykonywanie zadań 3. i 4. na ocenę. Uczniowie wykonują je, korzystając
z podręcznika. Nauczyciel na bieżąco ocenia pracę uczniów.
6. Nauczyciel podsumowuje zajęcia, zadając uczniom pytania kontrolne pytania.

Ocena
Należy ocenić uczniów za odpowiedzi ustne, bieżącą pracę na lekcji oraz rzetelne wykonanie ćwi-
czeń. Dodatkową ocenę powinien dostać każdy za wykonanie zadania 3. i 4.

Zadanie domowe
Przeczytanie treści tematu C2 (str. 121-123). Przygotowanie ustnej odpowiedzi na pytania 7-9 i wyko-
nanie zadań 5-8.
Uczniom zainteresowanym nauczyciel poleca wykonanie zadań 10-11.

10
Grażyna Koba
Teraz bajty. Informatyka dla szkół ponadpodstawowych. Zakres podstawowy. Klasa I
Scenariusze lekcji
Temat C2. Tworzenie programów w języku C++
Wersja z językiem C++

Lekcja 18. C++ (temat C2)

Środowisko programistyczne języka C++,
stosowanie zmiennych i wyprowadzanie wyników

Podstawa programowa
I. Rozumienie, analizowanie i rozwiązywanie problemów.
Zakres podstawowy. Uczeń:
1) planuje kolejne kroki rozwiązywania problemu, z uwzględnieniem podstawowych etapów myślenia komputacyjnego
(określenie problemu, definicja modeli i pojęć, znalezienie rozwiązania, zaprogramowanie i testowanie rozwiązania).
4) porównuje działanie różnych algorytmów dla wybranego problemu, analizuje algorytmy na podstawie ich gotowych
implementacji;
5) sprawdza poprawność działania algorytmów dla przykładowych danych.
II. Programowanie i rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem komputera i innych urządzeń cyfrowych.
Zakres podstawowy. Uczeń:
1) projektuje i programuje rozwiązania problemów z różnych dziedzin, stosuje przy tym: instrukcje wejścia/wyjścia,
wyrażenia arytmetyczne i logiczne, instrukcje warunkowe, instrukcje iteracyjne, funkcje z parametrami i bez
parametrów, testuje poprawność programów dla różnych danych; w szczególności programuje algorytmy z punktu
I.2);
2) do realizacji rozwiązań problemów prawidłowo dobiera środowiska informatyczne, aplikacje oraz zasoby,
wykorzystuje również elementy robotyki;
Wiedza i umiejętności
Treści, pytania, Uwagi o realizacji,
podstawowe rozszerzające ćwiczenia i zadania formy pracy na lekcji,
z podręcznika dodatkowe pomoce
Uczeń: Uczeń:
charakteryzuje środowisko samodzielnie zapisuje trud- temat C2 z podręcznika wprowadzenie, pokaz
programistyczne języka niejszy algorytm w języku (str. 111-121); z wykorzystaniem projek-
C++; C++; ćwiczenia 1-7; tora; praca z podręczni-
omawia etapy programowa- potrafi samodzielnie kiem; ćwiczenia
zadanie domowe
nia w języku C++; odszukać i poprawić błędy
pytania 1-6;
pisze prosty program kompilacji
dla zainteresowanych
wyświetlający napis na
ekranie; zadanie 9.
zna zasady stosowania
zmiennych i wykonywa-
nia obliczeń (deklaruje
zmienne, nadaje im
wartość);
wyprowadza komunikaty
i wyniki na ekran

Przebieg lekcji:
1. Nauczyciel podaje temat i cel lekcji. Korzystając z pytań Warto powtórzyć, uczniowie przypomi-
nają materiał potrzebny do realizacji lekcji. Wybrani uczniowie odpowiadają na zadane pytania,
m.in.: czym jest kod źródłowy, a czym kod wynikowy?

11
Grażyna Koba
Teraz bajty. Informatyka dla szkół ponadpodstawowych. Zakres podstawowy. Klasa I
Scenariusze lekcji
Temat C2. Tworzenie programów w języku C++
2. Nauczyciel, korzystając z projektora oraz rysunków 1. i 2., wykonuje ćwiczenie 1. i na jego pod-
stawie omawia etapy tworzenia programu w języku C++. Nauczyciel zwraca także uwagę na
proces kompilacji i sposób wypisywania informacji o błędach przez kompilator. Wyjaśnia, że nie
można uruchomić zmodyfikowanego programu bez kompilacji i program przed kompilacją musi
zostać zapisany w pliku.
3. Następnie uczniowie wykonują ćwiczenie 1. na swoich komputerach. Nauczyciel na bieżąco śle-
dzi wykonanie ćwiczenia, koryguje ewentualne błędy i pomaga uczniom nieradzącym sobie.
4. Wybrany uczeń, korzystając z projektora, wykonuje ćwiczenie 2. Pozostali uczniowie wykonują
ćwiczenie 2. na swoich komputerach. Nauczyciel pomaga uczniom nieradzącym sobie.
5. Nauczyciel korzystając z projektora, przypomina tworzenie i korzystanie ze zmiennych w środo-
wisku Baltie i Scratch, a następnie wyjaśnia na konkretnym przykładzie, w jaki sposób deklaruje
się zmienne w języku C++ i jak przypisuje się im wartości. Pokazuje również, jak wykonuje się
obliczenia i wyprowadza wyniki.
6. Nauczyciel poleca uczniom przeanalizowanie tabeli 1. Wyjaśnia dodatkowo, co to jest dzielenie
całkowite i zmiennoprzecinkowe.
7. Uczniowie, korzystając z podręcznika, wykonują samodzielnie ćwiczenia 3-7. Nauczyciel bie-
żąco śledzi wykonanie ćwiczeń i pomaga uczniom nieradzącym sobie.
8. Nauczyciel podsumowuje zajęcia, zadając uczniom pytania kontrolne. Wybrany uczeń prezentuje
i omawia rozwiązanie ćwiczenia 7.

Ocena
Należy ocenić uczniów za odpowiedzi ustne, bieżącą pracę na lekcji oraz rzetelne wykonanie ćwiczeń.

Zadanie domowe
Przeczytanie treści tematu C2 (str. 111-121). Przygotowanie ustnej odpowiedzi na pytania 1-6.
Uczniom zainteresowanym nauczyciel poleca wykonanie zadania 9.

12
Grażyna Koba
Teraz bajty. Informatyka dla szkół ponadpodstawowych. Zakres podstawowy. Klasa I
Scenariusze lekcji
Temat C2. Tworzenie programów w języku C++
Lekcja 19. C++ (temat C2)
Zapisywanie rozwiązania problemu w języku C++

Podstawa programowa
I. Rozumienie, analizowanie i rozwiązywanie problemów.
Zakres podstawowy. Uczeń:
1) planuje kolejne kroki rozwiązywania problemu, z uwzględnieniem podstawowych etapów myślenia komputacyjnego
(określenie problemu, definicja modeli i pojęć, znalezienie rozwiązania, zaprogramowanie i testowanie rozwiązania).
4) porównuje działanie różnych algorytmów dla wybranego problemu, analizuje algorytmy na podstawie ich gotowych
implementacji;
5) sprawdza poprawność działania algorytmów dla przykładowych danych.
II. Programowanie i rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem komputera i innych urządzeń cyfrowych.
Zakres podstawowy. Uczeń:
1) projektuje i programuje rozwiązania problemów z różnych dziedzin, stosuje przy tym: instrukcje wejścia/wyjścia,
wyrażenia arytmetyczne i logiczne, instrukcje warunkowe, instrukcje iteracyjne, funkcje z parametrami i bez
parametrów, testuje poprawność programów dla różnych danych; w szczególności programuje algorytmy z punktu
I.2);
2) do realizacji rozwiązań problemów prawidłowo dobiera środowiska informatyczne, aplikacje oraz zasoby,
wykorzystuje również elementy robotyki;
Wiedza i umiejętności
Treści, pytania, Uwagi o realizacji,
podstawowe rozszerzające ćwiczenia i zadania formy pracy na lekcji,
z podręcznika dodatkowe pomoce
Uczeń: Uczeń:
pisze programy, deklarując rozumie i wyjaśnia róż- temat C2 z podręcznika wprowadzenie, pokaz
dane typu całkowitego i nicę w wynikach dzielenia (str. 121-123); z wykorzystaniem projek-
rzeczywistego; w zależności od typu ćwiczenia 8-9; tora; praca z podręczni-
testuje działanie programu danych; kiem; ćwiczenia
zadania 1-2;
dla danych różnego typu samodzielnie zapisuje trud-
zadanie domowe
danych; niejsze algorytmy w języku
C++ pytania 7-9;
modyfikuje program, kom-
piluje, odszukuje i poprawia dla zainteresowanych
błędy; zadanie 10.
pisze program na podsta-
wie danej specyfikacji;
zapisuje algorytmy liniowe
w postaci programów;
do wykonywania obliczeń
stosuje podstawowe opera-
tory matematyczne

Przebieg lekcji:
1. Nauczyciel podaje temat i cel lekcji oraz sprawdza zadanie domowe. Wybrani uczniowie prezen-
tują rozwiązania zadań i odpowiadają na pytania nauczyciela.
2. Uczniowie wykonują ćwiczenie 8. Następnie wspólnie dyskutują nad otrzymanymi wynikami.
W podsumowaniu ćwiczenia nauczyciel wyjaśnia różnicę między dzieleniem całkowitym
a zmiennoprzecinkowym.

13
Grażyna Koba
Teraz bajty. Informatyka dla szkół ponadpodstawowych. Zakres podstawowy. Klasa I
Scenariusze lekcji
Temat C2. Tworzenie programów w języku C++
3. Wybrany uczeń czyta na głos treść problemu ze strony 122. Pozostali uczniowie samodzielnie
czytają przykład 5. Analizują opis rozwiązania i wykonują ćwiczenie 9. Nauczyciel odpowiada
na ewentualne pytania uczniów i na bieżąco sprawdza wykonywanie ćwiczenia.
4. Wybrany uczeń prezentuje z wykorzystaniem projektora rozwiązanie ćwiczenia 9..
5. Uczniowie wykonują samodzielnie zadania 1. i 2., korzystając z podręcznika. Nauczyciel na bie-
żąco ocenia pracę uczniów.
6. Nauczyciel podsumowuje zajęcia, zadając uczniom pytania kontrolne. Wybrani uczniowie pre-
zentują rozwiązania zadań 1. i 2.

Ocena
Należy ocenić uczniów za odpowiedzi ustne, bieżącą pracę na lekcji oraz rzetelne wykonanie ćwiczeń
i zadań.

Zadanie domowe
Przeczytanie treści tematu C2 (str. 121-123). Przygotowanie ustnej odpowiedzi na pytania 7-.
Uczniom zainteresowanym nauczyciel poleca wykonanie zadania 10.

14
Grażyna Koba
Teraz bajty. Informatyka dla szkół ponadpodstawowych. Zakres podstawowy. Klasa I
Scenariusze lekcji
Temat C2. Tworzenie programów w języku C++
Lekcja 20. C++ (temat C2)
Tworzenie programów w języku C++ – zadania

Podstawa programowa
I. Rozumienie, analizowanie i rozwiązywanie problemów.
Zakres podstawowy. Uczeń:
1) planuje kolejne kroki rozwiązywania problemu, z uwzględnieniem podstawowych etapów myślenia komputacyjnego
(określenie problemu, definicja modeli i pojęć, znalezienie rozwiązania, zaprogramowanie i testowanie rozwiązania).
4) porównuje działanie różnych algorytmów dla wybranego problemu, analizuje algorytmy na podstawie ich gotowych
implementacji;
5) sprawdza poprawność działania algorytmów dla przykładowych danych.
II. Programowanie i rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem komputera i innych urządzeń cyfrowych.
Zakres podstawowy. Uczeń:
1) projektuje i programuje rozwiązania problemów z różnych dziedzin, stosuje przy tym: instrukcje wejścia/wyjścia,
wyrażenia arytmetyczne i logiczne, instrukcje warunkowe, instrukcje iteracyjne, funkcje z parametrami i bez
parametrów, testuje poprawność programów dla różnych danych; w szczególności programuje algorytmy z punktu
I.2);
2) do realizacji rozwiązań problemów prawidłowo dobiera środowiska informatyczne, aplikacje oraz zasoby,
wykorzystuje również elementy robotyki;
Wiedza i umiejętności
Treści, pytania, Uwagi o realizacji,
podstawowe rozszerzające ćwiczenia i zadania formy pracy na lekcji,
z podręcznika dodatkowe pomoce
Uczeń: Uczeń:
pisze programy, deklarując samodzielnie zapisuje trud- temat C2 z podręcznika praca z podręcznikiem;
dane typu całkowitego niejsze algorytmy w języku (str. 124-125); zadania
i rzeczywistego; C++; zadania 3-6;
testuje działanie programu układa własne zadanie, zadanie domowe
dla różnego typu danych; zapisuje do niego specy-
zadania 7-8;
modyfikuje program, kom- fikację i program na jej
podstawie dla zainteresowanych
piluje, odszukuje i poprawia
błędy; zadanie 11.
pisze program na podsta-
wie danej specyfikacji;
zapisuje algorytmy liniowe
w postaci programów;
do wykonywania obliczeń
stosuje podstawowe opera-
tory matematyczne

Przebieg lekcji:
1. Nauczyciel podaje temat i cel lekcji oraz sprawdza zadanie domowe. Wybrani uczniowie prezen-
tują rozwiązania zadań i odpowiadają na pytania nauczyciela.
2. Uczniowie wykonują samodzielnie zadania 3. i 5, korzystając z podręcznika. Nauczyciel na bie-
żąco ocenia pracę uczniów.
3. Nauczyciel zapowiada wykonywanie zadań 4. i 6. na ocenę. Uczniowie wykonują je, korzystając
z podręcznika. Nauczyciel na bieżąco ocenia pracę uczniów.
4. Nauczyciel podsumowuje zajęcia, zadając uczniom pytania kontrolne.

15
Grażyna Koba
Teraz bajty. Informatyka dla szkół ponadpodstawowych. Zakres podstawowy. Klasa I
Scenariusze lekcji
Temat C2. Tworzenie programów w języku C++
Ocena
Należy ocenić uczniów za odpowiedzi ustne, bieżącą pracę na lekcji oraz rzetelne wykonanie ćwiczeń
oraz zadań 4. i 6.

Zadanie domowe
Wykonanie zadań 7-8.
Uczniom zainteresowanym nauczyciel poleca wykonanie zadania 11.

16
Grażyna Koba
Teraz bajty. Informatyka dla szkół ponadpodstawowych. Zakres podstawowy. Klasa I
Scenariusze lekcji
Temat C2. Tworzenie programów w języku C++