პოსტმოდერნიზმი და მოდერნიზმი

პოსტმოდერნიზმი და მოდერნიზმი ორი მნიშვნელოვანი მოძრაობაა ხელოვნების,

ლიტერატურის, არქიტექტურისა და კულტურის სფეროში. მიუხედავად იმისა, რომ მათ
აქვთ გარკვეული მსგავსება, მათ ასევე აქვთ განსხვავებული მახასიათებლები და
წარმოადგენენ ისტორიის სხვადასხვა პერიოდს.მოდერნიზმი წარმოიშვა მე-19 საუკუნის
ბოლოს და პიკს მიაღწია მე-20 საუკუნის დასაწყისში. ეს იყო პასუხი ინდუსტრიალიზაციის,
ურბანიზაციისა და ტექნოლოგიური წინსვლის სწრაფ ცვლილებებზე. მოდერნისტი
მოაზროვნეები და ხელოვანები ცდილობდნენ თავი დაეღწია ტრადიციული ნორმებისგან და
შეექმნათ რაღაც ახალი, ინოვაციური და წინდახედული.

მოდერნიზმის ძირითადი მახასიათებლებია:

1.ექსპერიმენტი და ინოვაცია: მოდერნისტმა მხატვრებმა გადალახეს თავიანთი მედიის
საზღვრები, გამოიკვლიეს ახალი ტექნიკა, ფორმები და იდეები. ისინი ხაზს უსვამდნენ
ორიგინალურობას და უარყვეს ჩვეულებრივი ნორმები. 2.რაციონალურობა და ლოგიკა:
მოდერნისტები აფასებდნენ გონებას და მეცნიერულ კვლევას. ისინი ცდილობდნენ ეპოვათ
ობიექტური ჭეშმარიტება და ხშირად იღებდნენ შთაგონებას მეცნიერული და მათემატიკური
ცნებებიდან. 3.ფორმალიზმი: მოდერნისტული ნამუშევრები
ხშირად ფოკუსირებულია ფორმალურ თვისებებზე, როგორიცაა ხაზების, ფორმების,
ფერების ან სიტყვების განლაგება. ისინი მიზნად ისახავდნენ ფორმის სისუფთავეს და ხაზს
უსვამდნენ ნამუშევრის ესთეტიკურ თვისებებს.
4.ფრაგმენტაცია და დისლოკაცია: მოდერნისტული ნაწარმოებები ხშირად ასახავდა
თანამედროვე სამყაროს ფრაგმენტულ ბუნებას. ისინი ასახავდნენ ქალაქური ცხოვრების
დეზორიენტირებას, ტრადიციული სტრუქტურების რღვევას და საკუთარი თავის ან
მნიშვნელობის მკაფიო გრძნობის დაკარგვას.

პოსტმოდერნიზმი წარმოიშვა, როგორც რეაქცია მოდერნიზმზე მე-20 საუკუნის შუა და

ბოლოს. იგი დაუპირისპირდა პროგრესის, უნივერსალურობისა და აბსოლუტური
ჭეშმარიტების არსებობის მოდერნისტულ იდეას. პოსტმოდერნისტებს სჯეროდათ, რომ
რეალობა სუბიექტური და კონსტრუირებული იყო და არსებობდა მრავალი პერსპექტივა და
ინტერპრეტაცია. პოსტმოდერნიზმის ძირითადი მახასიათებლები მოიცავს:
1.პლურალიზმი და ეკლექტიზმი: პოსტმოდერნიზმი მოიცავდა სტილის, ტექნიკისა და
იდეების ფართო სპექტრს სხვადასხვა კულტურისა და ისტორიული პერიოდიდან. მან უარყო
ხელოვნების შექმნის ან აღქმის ერთი „სწორი“ ხერხის ცნება და აფასებდა მრავალფეროვნებას
და ჰიბრიდულობას. 2.ინტერტექსტუალურობა და პასტიში: პოსტმოდერნული ნაწარმოებები
ხშირად მიმართავს და ისესხებს ხელოვნების, ლიტერატურის ან პოპულარული კულტურის
სხვა ნაწარმოებებს. ისინი აერთიანებენ ირონიის, პაროდიისა და პასტიშის ელემენტებს, რაც
აბუნდოვანებს საზღვრებს მაღალ და დაბალ კულტურას შორის. 3.მეტაფიქცია და
თვითრეფლექსურობა: პოსტმოდერნული ლიტერატურა და ხელოვნება ხშირად ამახვილებს
ყურადღებას საკუთარ კონსტრუქციულ ბუნებაზე. ისინი შეიძლება შეიცავდეს
თვითრეფერენციულ ელემენტებს, დაარღვიონ მეოთხე კედელი ან თამაში ფანტასტიკასა და
რეალობას შორის საზღვრებით. 4.დეკონსტრუქცია და სკეპტიციზმი: პოსტმოდერნისტებმა
ეჭვქვეშ დააყენეს ფიქსირებული მნიშვნელობები და იერარქიები. მათ გაანადგურეს
ჩამოყალიბებული ნარატივები, იდეოლოგიები და ძალაუფლების სტრუქტურები, ხაზს
უსვამდნენ მათ შეუსაბამობასა და წინააღმდეგობებს.
სანამ მოდერნიზმი ცდილობდა ახალი ჭეშმარიტებისა და ფორმების პოვნას,
პოსტმოდერნიზმი დაუპირისპირდა ფიქსირებული ჭეშმარიტების იდეას და ზეიმობდა
მრავალფეროვნებასა და მრავალფეროვნებას. ორივე მოძრაობამ ღრმა გავლენა მოახდინა
კულტურის სხვადასხვა ასპექტზე, ჩამოაყალიბა ხელოვნების, ლიტერატურის,
არქიტექტურისა და საზოგადოების გაგება და ინტერპრეტაცია.

მიუხედავად იმისა, რომ პოსტმოდერნიზმსა და მოდერნიზმს განსხვავებული

მახასიათებლები აქვთ, მათ აქვთ გარკვეული საერთო:
1.რეაქცია ტრადიციის წინააღმდეგ: ორივე პოსტმოდერნიზმი და მოდერნიზმი წარმოიშვა,
როგორც რეაქცია ტრადიციული ნორმებისა და კონვენციების წინააღმდეგ. მოდერნიზმი
დაუპირისპირდა იმდროინდელ დამკვიდრებულ მხატვრულ და კულტურულ ნორმებს,
ხოლო პოსტმოდერნიზმი ეჭვქვეშ აყენებდა თავად მოდერნიზმის საფუძვლიან ვარაუდებსა
და იდეოლოგიებს. 2.აქცენტი ინოვაციებზე: ორივე მოძრაობა აფასებდა
ინოვაციას და ექსპერიმენტებს მათ შესაბამის მედიუმებში. მოდერნისტები ცდილობდნენ
დაშორებოდნენ ტრადიციულ ფორმებს და შეექმნათ რაღაც ახალი და ორიგინალური, ხოლო
პოსტმოდერნისტები აერთიანებდნენ სტილისა და ტექნიკის ფართო სპექტრს, ხშირად მათ
არატრადიციულ გზებს ურევდნენ.
3.საზოგადოების სტრუქტურების კრიტიკა: პოსტმოდერნიზმიც და მოდერნიზმიც
აკრიტიკებდნენ თავიანთი დროის საზოგადოების სტრუქტურებს და ძალაუფლების
დინამიკას. მოდერნისტები ხშირად ხაზს უსვამდნენ ინდუსტრიალიზაციისა და
ურბანიზაციის შედეგად გამოწვეულ გაუცხოებასა და იმედგაცრუებას, ხოლო
პოსტმოდერნისტები დეკონსტრუირებდნენ და ეჭვქვეშ აყენებდნენ თანამედროვე
საზოგადოების დომინანტურ ნარატივებსა და იდეოლოგიებს.

მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ პოსტმოდერნიზმსა და

მოდერნიზმს შორის არის გადაფარვები და საერთო შეშფოთება, პოსტმოდერნიზმი შეიძლება
ჩაითვალოს კრიტიკულ პასუხად მოდერნიზმის იდეალებსა და ვარაუდებზე.
პოსტმოდერნიზმი დაუპირისპირდა პროგრესისა და უნივერსალური ჭეშმარიტების ცნებას,
რომელიც მოდერნიზმს იცავდა, ნაცვლად ამისა, მოიცვა რელატივიზმი, სუბიექტურობა და
იდეა, რომ მნიშვნელობა აგებულია და კონტექსტზეა დამოკიდებული.