METODOLOGIA HISTORII

WYKŁADY
(semestr letni 2023/2024)

Egzaminy pisemny (test)

Termin egzaminu
17.06. 2024 (poniedziałek), godzina 13.00, s. 18
Terminy poprawkowe:
I - 2.09 (poniedziałek), godz. 13.00, s. 18
II- 9.09 (poniedziałek) - godz. 13.00, s. 18

TEMATYKA WYKŁADÓW

1. Typy nauk i ich odmienności metodologiczne

2. Paradygmatyczna teoria nauki (Thomas Kuhn)
3. Obiektywistyczny i konstruktywistyczny model poznania w wykładni nieklasycznej
socjologii wiedzy
4. Pisarstwo historyczne w ujęciu Michaela Foucaulta (ideologia i władza dyskursów)
5. Metodologia historii wobec postmodernizmu (wprowadzenie)
6. Narratywistyczna filozofia historii – początki i rozwój (Danto, Hyden White, Ankersmit)
7. Narratywistyczna filozofia historii – kontynuacja (Ankersmit)
8. Metafora w historiografii

ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE

1. Typy nauk i ich odmienności metodologiczne (nauki przyrodnicze i społeczne- źródła

różnicy: naturalizm i antynaturalizm; indywidualizm metodologiczny i holizm
(antyindywidualizm metodologiczny); nauki nomotetyczne i idiograficzne; realizm i
instrumentalizm; scjentyzm)
2. Obiektywistyczny model poznania (OMP) i konstruktywistyczny model poznania
(KMP) – charakterystyka dwóch perspektyw poznawczych
3. Model epistem w badaniu historycznym, koncepcja historiografii rozproszonej
Foucaulta.
4. Narratywistyczna filozofia historii
a. pojęcia linguistic turn; tekstualizm, relatywizm
b. prekursorzy narratywizmu: J. G. Droysen, A. Danto, L. Mink
c. Hayden White – najważniejsze dzieło i założenia
d. Frank Ankersmit – najważniejsze dzieło i założenia
i. koncepcja logiki narracyjnej (3 teorematy logiki narracyjnej, substancje
narracyjne, prawda historyczna)
5. Metafora w historiografii (wg W. Wrzoska, J. Topolskiego)
 6. Paradygmatyczna teoria nauki – podstawowe założenia koncepcji Thomasa Kuhna
a. pojęcie paradygmatu – zakres i znaczenie
b. działanie mechanizmu zmiany paradygmatycznej w nauce
6. Źródła i początki konstruktywizmu: kantyzm, konwencjonalizm, interakcjonizm
symboliczny
7. Charakterystyka modernizmu i antymodernizmu (postmodernizmu) w naukach
humanistycznych
a. dzieła i twórcy
b. podstawowe założenia konceptualne
8. Klasyczne i nieklasyczne historiografie – w perspektywie metodologicznej

LITERATURA PODSTAWOWA

J. Pomorski, E. Domańska (red.) Wprowadzenie do metodologii historii, Warszawa 2022

A. Grobler, Metodologia nauk, Kraków 2006 (rozdział 3)
J. Topolski, Jak się pisze i rozumie historię. Tajemnice narracji historycznej, Warszawa 1998
W. Wrzosek, Historia-kultura-metafora, Wrocław 1995.
E. Domańska, Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach, Poznań 1999.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

J. Topolski, Metodolgia historii, Warszawa 1984

J. Topolski, Teoria wiedzy historycznej.
Ankersmit F., 2004, Narracja, reprezentacja, doświadczenie. Studia z teorii historiografii
Burke P., 2000, Historia i teoria społeczna
Braudel F., 1999, Historia i trwanie
Piasek W., 2004, Antropologizowanie historii. Studium metodologiczne twórczości Witolda
Kuli
Radomski A., 1999, Kultura—tekst—historiografia
Radomski A., 2006, Historiografia a kultura współczesna
White H., 2000, Poetyka pisarstwa historycznego
Domańska E., Topolski J., Wrzosek W., 1994, Między modernizmem a postmodernizmem.
Historiografia wobec zmian w filozofii historii
M. Woźniak, 2010, Przeszłość jako przedmiot konstrukcji. O roli wyobraźni w badaniach
historycznych
W. Wrzosek, red., Problemy współczesnej metodologii historii
M. Solarska, 2006, Historia zrewoltowana. Pisarstwo historyczne Michala Foucaulta jako
diagnoza teraźniejszości i projekt przyszłości
M. Solarska, M. Bugajewski, 2009, Współczesna francuska historia kobiet. Dokonania –
perspektywy – krytyka
E. Domańska, 2012, Historia egzystencjalna. Krytyczne studium narratywizmu i humanistyki
zaangażowanej
E. Domańska, 2006, Historie niekonwencjonalne. Refleksja o przeszłości w nowej
humanistyce
W. Wrzosek, O myśleniu historycznym, Bydgoszcz 2009.
J. Pomorski, Spoglądając w przeszłość… Studia i szkice metahistoryczne, Lublin 2017.