REGULACJA NERWOWO - HORMONALNA

klasa 7

 BUDOWA UKŁADU HORMONALNEGO (podręcznik, strony 165-167)

Funkcjonowanie organizmu człowieka kontrolują dwa układy: NERWOWY i HORMONALNY. Wpływ układów
nerwowego i hormonalnego na organizm określa się mianem REGULACJI NERWOWO – HORMONALNEJ.

Zadanie 1: Uzupełnij zdania:

Układ hormonalny, czyli ……………………………., reguluje pracę narządów

wewnętrznych. W jego skład wchodzą …………………………………,
wytwarzające ………………………, które wywołują określoną reakcję narządów.
Hormony to …………………………………., które regulują pracę wszystkich
narządów.
Układ hormonalny wpływa na ………………………………….. całego organizmu,
a jego działanie ……………………. naszej woli.
Charakterystyczną cechą układu hormonalnego jest brak anatomicznego połączenia
między poszczególnymi narządami - …………………………………… - każdy
z nich ma też inną budowę. Ich wspólną cechą jest oddziaływanie na organizm za
pomocą …………………………….

Do najważniejszych gruczołów dokrewnych należą:

……………………………………………………………………………………………………………………………
484 × 812
Zadanie 2: Uzupełnij tabelę (wpisz nazwy odpowiednich hormonów):
GRUCZOŁY HORMONY FUKCJE HORMONÓW
DOKREWNE
Pobudza podziały komórek, a przez to wzrost organizmu.
PRZYSADKA
Wpływają na pracę innych gruczołów dokrewnych.
TARCZYCA Reguluje przemianę materii.

PRZYTARCZYCE Reguluje poziom wapnia we krwi.

Reguluje przemiany cukrów w organizmie.

NADNERCZA
Przyśpiesza pracę serca i oddychanie, podnosi ciśnienie krwi.

Przyśpiesza transport glukozy do komórek oraz magazynowanie jej nadmiaru w

TRZUSTKA wątrobie, przez co obniża poziom glukozy we krwi.
Powoduje uwolnienie glukozy z wątroby, co podnosi jej poziom we krwi.

Odpowiadają za powstawanie żeńskich cech płciowych.

JAJNIKI
Umożliwia rozwój zarodka i płodu.

JĄDRA Odpowiada za powstawanie męskich cech płciowych.

Zadanie 3: Wyjaśnij, dlaczego spośród wszystkich gruczołów dokrewnych nadrzędną funkcję pełni PRZYSADKA:

 …………………………………………………………………………………………………………………..
Szkoła Podstawowa im św. Jana Pawła II w Paczkowie, rok szkolny 2019/2020

1
DZIAŁANIE HORMONÓW
 hormony regulują procesy życiowe organizmu
organizmu;

 hormony pobudzają do działania jedynie komórki docelowe

zaopatrzone w odpowiednie receptory;

 jeden hormon może pobudzać do działania wiele różnych

narządów, a na jeden narząd może ooddziaływać kilka różnych
hormonów.

ANTAGONISTYCZNE (przeciwstawne) DZIAŁANIE

HORMONÓW:

INSULINA a GLUKAGON (hormony wydzielane przez trzustkę)

trzustkę):

Za procesy przemiany cukrów w organizmie odpowiadają insulina i glukagon,, działające przeciwstawnie hormony
wydzielane przez komórki wewnątrzwydzielnicze ttrzustki. Utrzymują one prawidłowe stężenie glukozy we krwi,
krwi które
wynosi na czczo 70-110 mg w 100 ml krwi. Insulina …………………………………………………………………,
…………………………………………………………………
a glukagon ………………………………………….
…………………………………………... Stężenie insuliny zależy od poziomu glukozy – im jest on wyższy,
tym więcej insulinyy jest wydzielane. Niedobór insuliny prowadzi do ……………………………

NADMIAR I NIEDOBÓR HORMONU WZROSTU (karłowatość a gigantyzm):

Przysadka produkuje …………………………………………….. który przyspiesza rozkład tłuszczy zapasowych i glikogenu,

zwiększa wchłanianie wapnia i fosforanów
osforanów niezbędnych do budowy kości, pobudza komórki do namnażania. Jego
działanie sprawia, że dziecięca sylwetka smukleje, a ciało wydłuża się.

Zbyt niskie stężenie hormonu wzrostu w dzieciństwie, spowodowane

niedoczynnością przysadki, prowadzi do ……………………………………………..
Dotknięte nim, nieleczone dziecko, osiągnie w wieku dorosłym nie
więcej niż 140-150 cm. Rozwojowi choroby można zapobiec, podając
pacjentowi hormon wzrostu.

Zbyt wysokie stężenie hormonu wzrostu, związane z nadczynnością

przysadki, jest przyczyną …………………………………………….. Dzieci z taką
wadą rosną szybciej niż rówieśnicy i często w dorosłym życiu osiągają
wzrost przekraczający 250 cm.

WYBRANE CHOROBY TARCZYCY (podręcznik, strona 171)

CHOROBA PRZYCZYNA OBJAWY LECZENIE

Nadczynność tarczycy

Niedoczynność
tarczycy

Choroba Hashimoto

Szkoła Podstawowa im św. Jana Pawła II w Paczkowie, rok szkolny 2019/2020

2
 BUDOWA I FUNKCJE UKŁADU NERWOWEGO
(podręcznik, strona 173)

Układ nerkowy i hormonalny odpowiadają za reakcję organizmu na bodźce.

Zadanie 1 – podaj funkcje układu nerwowego:

 ....................................................................................................................................................................
 ....................................................................................................................................................................
 ....................................................................................................................................................................

Zadanie 2 – uzupełnij schemat:

UKŁAD NERWOWY – ze względu na budowę można

wyróżnić dwie części:

 .....................................................................
 ......................................................................

Ośrodkowy układ nerwowy składa się z:

 ......................................................................
 ......................................................................

Funkcje ośrodkowego układu nerwowego:

 ......................................................................
 ......................................................................
 ......................................................................

Obwodowy układ nerwowy składa się z: ...................................................................................................................

Funkcje obwodowego układu nerwowego:

 ................................................................................................................................
 ................................................................................................................................

UKŁAD NERWOWY – ze względu na sposób funkcjonowania można wyróżnić dwie części:

 .....................................................................
 ......................................................................

Zadanie 3: Podaj funkcje SOMATYCZNEGO i AUTONOMICZNEGO układu nerwowego (podręcznik, strona 173)

PODZIAŁ UKŁADU NERWOWEGO ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB DZIAŁANIA

SOMATYCZNY UKŁAD NERWOWY AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY

AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY dzieli się na dwie części:

 ......................................................................
 ......................................................................
Szkoła Podstawowa im św. Jana Pawła II w Paczkowie, rok szkolny 2019/2020

3
 NEURON – BUDOWA (podręcznik, strona 174-175)

Podstawową jednostką strukturalną i funkcjonalną układu nerwowego jest neuron.

Drzewiasty kształt neuronów to wyraz ich

przystosowania do odbierania i przekazywania
informacji. Od ciała komórki nerwowej odchodzą
w wielu kierunkach liczne, cienkie wypustki, tzw.
dendryty. Są one krótkie i mocno
rozgałęzione, przewodzą informacje w kierunku
ciała komórki. Stanowią ok. 80% całkowitej masy
neuronu. Pojedyncza długa (u człowieka mierząca
nawet do 100 cm) wypustka nerwowa to akson
odpowiedzialny za przekazywanie informacji od
ciała komórki nerwowej do innego neuronu lub
narządu wykonawczego. Nazywany jest też
neurytem lub włóknem nerwowym.

OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY

(podręcznik, strona 177)

Ośrodkowy układ nerwowy składa się z MÓZGOWIA i RDZENIA KRĘGOWEGO

Zadanie 1: Uzupełnij zdania:

Mózgowie składa się z 3 głównych części: ...................................; .................................. i ...................................

 Mózg odpowiada za:

 ................................................................................
 ................................................................................ 1067 ×
1600
 ................................................................................
 ................................................................................
 ................................................................................
 ................................................................................

 Móżdżek odpowiedzialny jest za:

 ................................................................................
 ................................................................................
 ................................................................................

 Pień mózgu kieruje następującymi funkcjami naszego organizmu:

 ................................................................................
 ................................................................................
 ................................................................................
 ................................................................................
 ................................................................................

Szkoła Podstawowa im św. Jana Pawła II w Paczkowie, rok szkolny 2019/2020

4
MÓZGOWIE (podręcznik, strona 178)

Mózgowie to jedna z najbardziej skomplikowanych struktur naszego

ciała. Od jego pracy zależy funkcjonowanie całego organizmu.
106 00

PÓŁKULE MÓZGU – mózg dzieli się na dwie półkule. Od tego, która

z nich dominuje, zależą nasze zdolności. Aby cały organizm
prawidłowo wykonywał swoje zadania, obie półkule muszą
współpracować.

Zadanie 1: Uzupełnij schemat:

FUNKCJE LEWEJ FUNKCJE PRAWEJ

PÓŁKULI PÓŁKULI

RDZEŃ KRĘGOWY – FUNKCJA I BUDOWA

(podręcznik, strona 180)

RDZEŃ KRĘGOWY jest połączony z pniem mózgu. Znajduje się

w kanale kręgowym utworzonym przez otwory w kręgach
kręgosłupa. Rdzeń kręgowy, podobnie jak mózgowie, składa się
z istoty białej i istoty szarej – jednak ich położenie jest odwrotne.
Istota biała jest warstwą zewnętrzną, a istota szara – warstwą
wewnętrzną.

Zadanie 1: Podaj funkcje RDZENIA KRĘGOWEGO:

 ..............................................................................................................................................................................
 ..............................................................................................................................................................................

RDZEŃ KRĘGOWY zbudowany jest z miliona neuronów, których ciała tworzą

istotę szarą, a włókna – istotę białą. Rdzeń kręgowy przewodzi informacje
z różnych części ciała do mózgu i z powrotem. Przed urazami zabezpieczają go łuki
kręgów oraz trzy błony zwane oponami. W obrębie jednej z nich krąży płyn
mózgowo – rdzeniowy.

Szkoła Podstawowa im św. Jana Pawła II w Paczkowie, rok szkolny 2019/2020

5
 OBWODOWY UKŁAD NERWOWY. ODRUCHY
(podręcznik, strona 181)

OBWODY UKŁAD NERWOWY zbudowany jest z NERWÓW, czyli wiązek wielu aksonów. Przewodzi impulsy
nerwowe między ośrodkowym układem nerwowym a resztą ciała. Wszystkie nerwy występują w parach i łączą się
z ośrodkowym układem nerwowym symetrycznie po obu stronach ciała.

Zadanie 1: Nerwy zbudowane są z dwóch rodzajów włókien nerwowych. Podaj ich nazwy i funkcje:

 Włókna ............................ - ......................................................................................................................

 Włóka .............................. - .......................................................................................................................

RODZAJE NERWÓW – w naszym organizmie występuje 12 par nerwów czaszkowych oraz 31 par nerwów
rdzeniowych.

Zadanie 1: Uzupełnij tabelę:

FUKCJE NERWÓW CZASZKOWYCH FUNKCJE NERWÓW RDZENIOWYCH

ŁUK ODRUCHOWY – jest to droga, którą przebywa impuls nerwowy od narządu odbierającego bodziec do
narządu wykonującego potrzebną czynność.

Droga impulsu nerwowego:

receptor neuron neuron neuron ruchowy efektor

czuciowy pośredniczący

ODRUCHY - to automatyczne reakcje organizmu na wszelkie bodźce z otoczenia.

Zadanie 1: Uzupełnij zdania:

Wyróżniamy dwa rodzaje odruchów: ............................................................... i .................................................................

Odruchy ........................................................., czyli wrodzone, zachodzą bez naszej woli i przebiegają u każdego w ten
sam sposób.

Odruchy ........................................................., czyli nabyte, wyuczone, zależą od naszej woli i różnią się u
poszczególnych osób.

Szkoła Podstawowa im św. Jana Pawła II w Paczkowie, rok szkolny 2019/2020