SPECYFIKA PRACY NA POSZCZEGÓLNYCH ETAPACH ROZWOJOWYCH

Zagadnienia do egzaminu

1) ZABURZENIA ROZWOJOWE.
ZABURZENIE ROZWOJOWE TO GRUPA CHORÓB, KTÓRE WPŁYWAJĄ NA ROZWÓJ
UMYSŁOWY I FIZYCZNY DZIECKA.
2) KIEDY SIĘ POJAWIAJĄ:
 nie pojawiają się nagle, z dnia na dzień
 zwykle w okresie dzieciństwa lub wczesnego dzieciństwa i wpływają na rozwój mowy,
umiejętności społeczne, zachowanie i zdolności motoryczne
 już w pierwszych miesiącach życia możemy zaobserwować wczesne sygnały
zapowiadające konkretne zaburzenia u dzieci

3) NORMY ROZWOJOWE
TO TENDENCJE PRZEDSTAWIONE W POSTACI ŚREDNIEJ, KTÓRE OKREŚLAJĄ, JAKIE CECHY I
UMIEJĘTNOŚCI POWINNY POSIADAĆ DZIECI W ZALEŻNOŚCI OD ICH WIEKU.
Przeważnie definiuje się je jako NORMY WIEKOWE ROZWOJU DZIECKA - ROZWOJU
FIZYCZNEGO, EMOCJONALNEGO, SPOŁECZNEGO W ZESTAWIENIU Z WIEKIEM DZIECKA.
Dlatego definiuje się pewne oczekiwania wobec dziecka np. w wieku przedszkolnym
dotyczące motoryki małej i dużej, czyli te dotyczące konkretnego elementu rozwoju
fizycznego

4) OBJAWY/SYMPTOMY ZABURZEŃ ROZWOJOWYCH

1. ZABURZENIA NEUROLOGICZNE:
drgawki, zmiany nastroju, problemy z koordynacją ruchową i trudności z mową
2. ZABURZENIA MOWY:
mogą obejmować trudności w wymawianiu słów, trudności w rozumieniu mowy
i powtarzanie słów lub zwrotów.
3. ZABURZENIA ZACHOWANIA:
mogą obejmować impulsywność, problemy z koncentracją uwagi, trudności w
interakcjach społecznych i problemy z kontrolą emocji

5) PRZYKŁADY:
1. ZABURZENIA NEUROROZWOJOWE, KTÓRE WYNIKAJĄ Z DYNAMIKI ROZWOJU UKŁ.
Strona1

NERWOWEGO:
trudności związane z:
  nadpobudliwością,
 rozwojem intelektualnym,
 rozwojem mowy czy nauką czytania i pisania w wieku starszym
 zaburzenia ze spektrum autyzmu (już u 12-miesięcznych dzieci możemy zauważyć
ich objawy)
2. ZABURZENIA GENETYCZNE I METABOLICZNE
3. ZABURZENIA NEUROLOGICZNE, np.
 dziecięce epilepsje,
 mózgowe porażenie dziecięce,
 stwardnienie rozsiane i choroba Parkinsona
4. ZABURZENIA MOWY
wpływają na zdolność dziecka do porozumiewania się werbalnie, należą do nich:
 afazja
 dyzartria
 jąkanie
5. ZABURZENIA UCZENIA SIĘ
wpływają na zdolność dziecka do przyswajania wiedzy, należą do nich:
 dysleksja
 dysortografia
 dyskalkulia
6. ZABURZENIA ZACHOWANIA
wpływają na zachowanie dziecka, należą do nich:
 ADHD
 zespół Aspergera
 zespół Tourette’a
6) CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POWSTAWANIE ZABURZEŃ DZIECI I MŁODZIEŻY
CZYNNIKI BIOLOGICZNE (konstytucjonalne, genetyczne, toksyczne i infekcyjne)
Pojedyncze geny są rzadko odpowiedzialne za zaburzenia psychiczne - najczęściej dotyczą
one niektórych postaci upośledzenia umysłowego.
W przypadku większości zaburzeń psychicznych, takich jak schizofrenia, choroba afektywna
dwubiegunowa, autyzm, zaburzenia odżywiania się jest wiele podejrzanych obszarów
w genomie.
Choroby psychiczne nie są dziedziczne, ale dziedziczona może być predyspozycja do nich.
Uwarunkowania genetyczne mają pewne znaczenie w rozwoju zaburzeń i chorób
Strona2

psychicznych. Na przykład w schizofrenii, w której przypadku wtedy, gdy choruje na nią ktoś
z
 rodziny, ryzyko wystąpienia jednostki u innej osoby z tej samej rodziny może być od 5 do 15-
krotnie większe niż dla populacji ogólnej.
Ryzyko zachorowania na wspomnianą wyżej chorobę wtedy, gdy choruje na nią jeden rodzic,
w przypadku jego dziecka sięgać może poniżej 20%, wtedy jednak, gdy na schizofrenię cierpi
oboje rodziców, ryzyko zachorowania u potomka może sięgać prawie 50%.
Ostatecznie wtedy, gdy w rodzinie ktoś choruje psychicznie, ryzyko pojawienia się problemu
u
innych osób rzeczywiście może być zwiększone.
Cały czas mowa o ryzyku, a nie o pewności co do zachorowania przez kolejne osoby.

Można też wyróżnić zaburzenia w strukturze chromosomów, których typowym przykładem

jest zespół Downa z trisomią chromosomu 21, zespół kruchego chromosomu X

CZYNNIKI PSYCHOSPOŁECZNE związane przede wszystkim z rodziną i brakami w szerszym

otoczeniu społecznym, pozostające ze sobą w ścisłej interakcji.
Ważnym aspektem są czynniki zewnętrzne działające w różnych okresach rozwoju dziecka.
Do tych wcześniejszych zaliczamy przede wszystkim nadużywanie przez matkę alkoholu w
trakcie ciąży i w konsekwencji rozwój zespołu FAS
Rodzina- Szkoła Grupa rówieśnicza

7) SAMOOKALECZENIA
to ZAMIERZONE, PRZEPROWADZONE Z WŁASNEJ WOLI I STANOWIĄCE NIEWIELKIE
ZAGROŻENIE ŻYCIA USZKODZENIE WŁASNEGO CIAŁA, KTÓRE NIE JEST AKCEPTOWANE
SPOŁECZNIE

Jedną z przyczyn samookaleczania się dzieci mogą być problemy rodzinne jako element
braku wsparcia, czynnik stresogenny itd. Rodzina może być także czynnikiem
wspomagającym szeroko rozumiane leczenie dziecka samoklejącego się. Dlatego też
kształtuje się kompetencje opiekunów.
Najczęstszymi sposobami dokonywania samouszkodzeń są:
 przecinanie skóry
 drapanie i rozdrapywanie ran
 uderzanie się przedmiotami
 przypalanie skóry
 uderzanie głową o ścianę
Strona3

 samodzielnie wykonywane tatuaże

  gryzienie się
 wyrywanie sobie włosów itd.
8) ICD
MIĘDZYNARODOWA STATYSTYCZNA KLASYFIKACJA CHORÓB I PROBLEMÓW
ZDROWOTNYCH (ICD-10 DZIESIĄTA WERSJA ), CZYLI MEDYCZNA KLASYFIKACJA
SPORZĄDZONA PRZEZ ŚWIATOWĄ ORGANIZACJĘ ZDROWIA (WHO)
Istnieje nowa wersja ICD-11, która oficjalnie w Europie zaczęła obowiązywać od 1 stycznia
2022 roku. Prace nad polską wersją mają się zakończyć w 2023 roku, a całkowite przejście na
ICD-11 planowane jest do końca 2026 roku

9) ODCHYLENIA ROZWOJOWE
ODCHYLENIA ROZWOJOWE TO NIEZNACZNE INDYWIDUALNE UTRUDNIENIA ROZWOJOWE
W ODNIESIENIU DO NORM, ALE O CHARAKTERZE NIETRWAŁYM, WIĘC NIEBĘDĄCE
ZABURZENIEM

10) CAŁOŚCIOWE ZABURZENIA ROZWOJOWE F84

GRUPA TA CHARAKTERYZUJE SIĘ JAKOŚCIOWYMI ODCHYLENIAMI OD NORMY W ZAKRESIE
INTERAKCJI SPOŁECZNYCH I WZORCÓW KOMUNIKACJI ORAZ OGRANICZONYM I
STEREOTYPOWYM REPERTUAREM ZAINTERESOWAŃ I AKTYWNOŚCI. TE JAKOŚCIOWE
NIEPRAWIDŁOWOŚCI STANOWIĄ PODSTAWOWĄ CECHĘ FUNKCJONOWANIA JEDNOSTKI
WE WSZYSTKICH SYTUACJACH
 autyzm dziecięcy jest rodzajem całościowego zaburzenia rozwojowego
charakteryzującego się:
 nieprawidłowym lub zaburzonym rozwojem przed trzecim rokiem życia oraz
 charakterystycznym sposobem wadliwego funkcjonowania w trzech dziedzinach
psychopatologii: - interakcji społecznych
- komunikacji
- powtarzających się zachowań i specyficznych zainteresowań
 autyzm atypowy
 różni się od autyzmu dziecięcego wiekiem początku zaburzenia, albo niespełnianiem
wszystkich trzech wspomnianych kryteriów diagnostycznych. Ta subkategoria powinna
być stosowana wtedy, kiedy nieprawidłowy lub wadliwy rozwój występuje dopiero po
trzecim roku życia oraz brak jest widocznych nieprawidłowości we wszystkich
obszarach kluczowych dla autyzmu
 Zespół Aspergera
Strona4
 zaburzenie o niepewnej wartości nozologicznej charakteryzujące się tymi samymi
nieprawidłowościami w zakresie interakcji społecznych, jak autyzm oraz ograniczonym,
stereotypowym repertuarem zainteresowań i aktywności. Od autyzmu różni się ono
przede wszystkim brakiem ogólnego opóźnienia
 Zespół Retta
Stan ten obserwowano dotychczas wyłącznie u dziewcząt. Po normalnym wczesnym
rozwoju następuje częściowa lub całkowita utrata mowy, umiejętności lokomocyjnych
i posługiwania się rękami wraz z zahamowaniem tempa wzrostu czaszki. Zaburzenie
rozpoczyna się zwykle pomiędzy 7 a 24 miesiącem życia.
 dziecięce zaburzenia dezintegracyjne
zupełnie prawidłowy rozwój i następująca potem - w okresie kilku miesięcy - pełna
utrata uprzednio nabytych umiejętności w kilku sferach funkcjonowania. Zwykle
towarzyszy temu ogólna utrata zainteresowań otoczeniem
 zaburzenie hiperkinetyczne z towarzyszącym upośledzeniem umysłowym i ruchami
stereotypowymi
niedostatecznie zdefiniowana kategoria zaburzeń o wątpliwej wartości nozologicznej,
która jest przeznaczona dla dzieci znacznie upośledzonych umysłowo (I.I. poniżej 34),
które mają duże problemy z nadpobudliwością ruchową, uwagą i zachowaniem
stereotypowym

Strona5