TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Nguyễn Thị Bé Loan

CÔNG NGHIỆP HÓA Ở HÀN QUỐC

THỜI KỲ TỔNG THỐNG PARK CHUNG HEE (1961-1979)

INDUSTRIALIZATION IN SOUTH KOREA

UNDER THE ERA OF PARK CHUNG HEE (1961-1979)

NGUYỄN THỊ BÉ LOAN

THÔNG TIN TÓM TẮT

Ngày nhận bài: 06-12-2022
Ngày biên tập xong:24-12-2022
Ngày duyệt đăng: 05-01-2023
Mã số: TCKH37-13-2023
ISSN: 2525 – 2429
Từ khóa: công nghiệp hóa; Hàn ABSTRACT: In 1961, taking advantage of the unstable socio-
Quốc; kinh tế; Park Chung Hee.
Key words: industrialization; Korea;
economic; Park Chung Hee.
Năm 1961, tận dùng thời cơ tình hình chính trị - xã hội bất
ổn, Park Chung Hee tiến hành đảo chính, thiết lập chế độ
độc tài ở Hàn Quốc, bắt đầu kỷ nguyên cầm quyền của mình.
Trong suốt 18 năm cầm quyền, Park Chung Hee tiến hành
nhiều cuộc tái thiết tổ chức nhà nước, chính sách phát triển
kinh tế - xã hội với mong muốn củng cố tối đa quyền lực của
mình, đưa Hàn Quốc trở thành “nước giàu, quân mạnh”.
Sau gần hai thập niên xây dựng và phát triển, Hàn Quốc đã
đạt được những thành quả bước đầu hết sức quan trọng và
tạo tiền đề cho sự cất cánh kinh tế lần thứ nhất của đất nước,
đưa Hàn Quốc bước vào hàng ngũ “Các nước công nghiệp
mới” (NICs).
political situation, Park Chung Hee carried out a military
coup d’etat, established the South Korean dictatorship, and
started his era. During his 18 years in power, Park Chung
Hee carried out many reconstructions of the nation through
many effective socio-economic development policies with the
aim of reinforcing absolute power and building the economy
modernization for a “rich nation, strong army” of South
Korea. After nearly two decades of construction and
development, South Korea has achieved very important
initial results that created a premise for the country's first
economic take-off, bringing South Korea into one of the
“Newly industrialized countries” (NICs).

1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Công nghiệp hóa là quá trình chuyển đổi
từ nền nông nghiệp truyền thống với quy mô
nhỏ lẻ, manh mún, thô sơ sang nền công nghiệp
hiện đại dựa vào máy móc kỹ thuật hiện đại, để
tạo ra năng suất xã hội cao. Công nghiệp hóa là
quá trình có những đặc điểm cơ bản sau: 2)
Công nghiệp hóa là quá trình chuyển đổi cơ cấu
kinh tế hợp lý tạo lập phương pháp sản xuất
tiên tiến để có thể khai thác và sử dụng tối đa

(*)
ThS. Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh, loan.ntbe@gmail.com

69
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG
nguồn lực của nền kinh tế; 2) Công nghiệp hóa
là quá trình có tính lịch sử, cái sau phát triển
dựa vào những cái trước, quá trình công nghiệp
hóa cũng gắn với từng giai đoạn lịch sử nhất
định, biến đổi theo các điều kiện kinh tế - xã hội
của từng giai đoạn đó; 3) Công nghiệp hóa là quá
trình phát triển kinh tế khách quan và kết quả của
công nghiệp hóa phụ thuộc vào nhận thức và
năng lực của mỗi quốc gia.
Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, nhiều
nước và các vùng lãnh thổ giải phóng và giành
được độc lập. Thập niên 60 của thế kỷ XX,
cách mạng khoa học kỹ thuật phát triển ngày
càng mạnh mẽ, hàng loạt quốc gia và các vùng
lãnh thổ tiến hành công nghiệp hóa để khắc
phục khủng hoảng và phát triển đất nước. Vào
những năm 1960-1970, chính quyền các nước
Hàn Quốc, Singapore, Hồng Kông và Đài
Loan, chủ trương tiến hành các chương trình
kinh tế - xã hội thành công ngoạn ngục. Ở Hàn
Quốc, Park Chung Hee lên nắm chính quyền
năm 1961, khi đất nước đang rơi vào cuộc
khủng hoảng toàn diện. Sau khi củng cố quyền
lực, ông tiến hành các chương trình phát triển
kinh tế nhằm đưa Hàn Quốc thoát khỏi khủng
hoảng chính trị - xã hội và đặc biệt là tình trạng
suy thoái kinh tế. Đồng thời, thành công của
chương trình phát triển kinh tế còn giúp Park
Chung Hee hợp hiến hóa quyền lực của mình.
Trong 18 năm cầm quyền, tổng thống Park
Chung Hee tiến hành “Kế hoạch kinh tế 5 năm”
4 lần: (1962-1966), (1967-1971), (1972-1976),
(1977-1981).
2. NỘI DUNG
2.1. Quá trình công nghiệp hóa ở Hàn Quốc
từ năm 1962-1979
Trong suốt 18 năm cầm quyền, Tổng
thống Park Chung Hee không những tập trung,
củng cố và tăng cường quyền lực của mình, mà
còn chú trọng việc phát triển kinh tế, khôi phục
đất nước, tham vọng đưa Hàn Quốc trở thành
quốc gia phát triển. Sau khi nắm quyền lực năm
1961, ông nhanh chóng tiến hành thực hiện
70
Số 37, Tháng 01 - 2023
công nghiệp hóa đất nước. Quá trình công
nghiệp hóa thời Park Chung Hee được chia làm
hai giai đoạn, giai đoạn 1962-1971: Công
nghiệp hóa quá độ chuyển từ hướng nội sang
hướng ngoại và giai đoạn 1972-1981: Công
nghiệp hóa hướng ngoại.
2.1.1. Công nghiệp hóa giai đoạn 1962-1971: Quá
độ chuyển từ hướng nội sang hướng ngoại
Về bối cảnh kinh tế - xã hội, sau khi nắm
chính quyền năm 1961, Tổng thống Park
Chung Hee nhấn mạnh phát triển kinh tế là
nhiệm vụ quan trọng hàng đầu. Trong những
năm 1960, chính phủ tiến hành công nghiệp
hóa hướng xuất khẩu lấy công nghiệp nhẹ làm
trọng tâm. Cụ thể, trong giai đoạn 1962-1971,
chính phủ tiến hành lần lượt Kế hoạch 5 năm
lần thứ nhất (1962-1966) và Kế hoạch 5 năm
lần thứ hai (1967-1971). Đây là giai đoạn đầu
công nghiệp hóa theo định hướng xuất khẩu khi
nền kinh tế dần dựa vào nguồn lực trong nước
thay thế cho viện trợ nước ngoài [6, tr.62].
Trong Kế hoạch 5 năm lần thứ nhất, chính
phủ tập trung phát triển cơ sở hạ tầng (đường
sá, cầu cống, đường xá…) [5, tr.57], đồng thời
chuẩn bị cơ sở cho quá trình đẩy mạnh xuất
khẩu. Các lĩnh vực công nghiệp được đẩy mạnh
phát chủ yếu là điện, phân bón, hóa học, lọc
dầu và xi măng…
Trong Kế hoạch 5 năm lần thứ hai, mục
tiêu của chính phủ là hiện đại hóa cơ cấu công
nghiệp hướng ngoại. Chính sách nhập khẩu dần
được thay thế bằng chủ trương đẩy mạnh xuất
khẩu sản phẩm công nghiệp nhẹ, lấy nguồn lao
động dồi dào và tiền lương thấp để làm lợi thế
cạnh tranh với nước ngoài. Các mặt hàng xuất
khẩu chính là sản phẩm của công nghiệp nhẹ:
Vải, cao su, gỗ.
Trong giai đoạn này, chính phủ đã thực
hiện nhiều chính sách nhằm thúc đẩy quá trình
công nghiệp hóa:
Một là, thực hiện chính sách huy động vốn
trong nước, đồng thời chú trọng thu hút nguồn
vốn nước ngoài. Năm 1962, chính phủ ban hành
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG
Bộ luật đầu tư, thu hút dòng vốn đầu tư nước
ngoài chảy vào Hàn Quốc. Nguồn vốn nước
ngoài vào Hàn Quốc trong giai đoạn 1962-1971
tăng lên 2,5 tỷ USD, trong đó vốn vay, vốn nước
ngoài chiếm đến 83% tổng đầu tư [7, tr.68];
Hai là, nhà nước tích cực thúc đẩy đầu tư
phát triển và hỗ trợ công nghiệp xuất khẩu. Nhà
nước dành nhiều ưu đãi cho các doanh nghiệp
như được vay vốn với lãi suất thấp, được phép
chuyển đổi ngoại hối với giá ưu đãi, miễn giảm
hoặc giảm thuế nhập khẩu máy móc, thiết bị và
nguyên liệu... Để tập trung đẩy nhanh phát triển
công nghiệp, nhà nước thực thi chế độ tiền
lương thấp, giữ giá lương thực thấp để hỗ trợ
cho công nghiệp phát triển. Năm 1967, nhà
nước ban hành luật khuyến khích các ngành
chế tạo máy móc, đóng tàu. Năm 1967, luật
khuyến khích các ngành điện tử, thép, hóa dầu
bằng ưu đãi thuế và hỗ trợ để nội địa hóa phụ
tùng và các chi tiết máy móc... [3, tr.70];
Ba là, nhà nước đẩy mạnh phát triển
nguồn nhân lực phục vụ cho quá trình công
nghiệp hóa. Để giải quyết tình trạng thiếu hụt
nguồn lao động lành nghề và các chuyên gia kỹ
thuật cao, chính phủ tiến hành xây dựng hệ
thống dạy nghề nhà nước. Năm 1967, Hàn
Quốc ban hành đạo luật dạy nghề. Năm 1968,
viện dạy nghề Trung ương được thành lập để
đào tạo hướng dẫn viên dạy nghề có sự hỗ trợ
và giúp đỡ của ngân hàng tái thiết và phát triển
quốc tế. Trong giai đoạn này, nhà nước chủ
trương phát triển nguồn nhân lực với nhu cầu
của kinh tế. Nhà nước đặc biệt chú trọng phát
triển hệ thống giáo dục chuyên nghiệp. Nếu
như giai đoạn năm 1952-1960, học sinh chuyên
nghiệp chỉ tăng 3,6%, học sinh phổ thông tăng
13,6% thì trong thời gian 1960-1970, số lượng
học sinh phổ thông tăng 6,7%, còn học sinh
chuyên nghiệp tăng 10,7% [3, tr.72].
Như vậy, trong giai đoạn 1962-1971, với
chính sách phát triển kinh tế hướng xuất khẩu
lấy công nghiệp nhẹ làm trọng tâm của chính
phủ, Hàn Quốc bước đầu đã khắc phục được sự
71
Nguyễn Thị Bé Loan
thiếu thốn nghiêm trọng tài nguyên, vượt qua
sức ép về thị trường nhỏ bé trong nước để
hướng ra xuất khẩu, tạo động lực cho tăng
trưởng kinh tế [5, tr.58]. Tỷ lệ xuất khẩu trong
GNP tăng từ 2,4% năm 1961 lên 11,2% năm
1971 [5, tr.58]. GNP đầu người của Hàn Quốc
năm 1962 chỉ đạt 87 USD, đến năm 1971 đạt
289 USD, tăng lên gấp 3 lần.
2.1.2. Công nghiệp hóa hướng ngoại ở Hàn
Quốc giai đoạn 1972-1979
Cuối những năm 1960 - đầu những năm
1970, tình hình thế giới và khu vực có nhiều
biến động. Năm 1972, Hệ thống tiền tệ Bretton
Woods sụp đổ, quan hệ quốc tế chuyển từ đối
đầu sang đối thoại. Trong nước, Hàn Quốc đối
mặt với tình hình chính trị căng thẳng, nền kinh
tế bộc lộ dấu hiệu suy thoái: Gia tăng nợ nước
ngoài, thâm hụt cán cân thanh toán, phụ thuộc
vào nước ngoài về nguyên vật liệu, mất cân đối
sâu sắc giữa các ngành công nghiệp... Trước
bối cảnh đó, tổng thống Park Chung Hee buộc
phải tăng cường củng cố quyền lực, đồng thời
đẩy mạnh phát triển kinh tế nhằm đưa Hàn
Quốc thoát khỏi khủng hoảng. Park Chung Hee
tiếp tục tiến hành lần lượt Kế hoạch 5 năm lần
thứ ba (1972-1976) và Kế hoạch 5 năm lần thứ
tư (1977-1981), phát triển kinh tế hướng xuất
khẩu lấy công nghiệp nặng và hóa chất làm
trọng tâm. Mục tiêu của Kế hoạch 5 năm lần
thứ ba là củng cố các ngành công nghiệp phụ
trợ phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu
như sắt thép, xi măng, phân bón, dầu lửa... Mục
tiêu của Kế hoạch 5 năm lần thứ tư là đầu tư
cho các ngành công nghiệp kỹ thuật cao như
chế tạo thép, lọc hóa dầu, đóng tàu, ô tô, điện
tử... Năm 1973, trong bài phát biểu chào đón
năm mới, Park Chung Hee đưa ra “Tuyên bố về
công nghiệp nặng và hóa chất”, đặt mục tiêu
dài hạn đến năm 1980 Hàn Quốc trở thành một
trong những nước phát triển hàng đầu, GNP
bình quân đầu người đạt 1.000 USD và kim
ngạch xuất nhập khẩu đạt 10 tỷ USD [4, tr.90].
Chính phủ chỉ định sáu ngành chiến lược của
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG
công nghiệp nặng và hóa chất gồm sắt thép, lọc
hóa dầu, kim loại màu, máy móc, đóng tàu và
điện tử. Trong giai đoạn này, chính phủ đã thực
hiện nhiều chính sách và giải pháp để đảm bảo
chiến lược công nghiệp hóa đi đúng hướng:
Một là, chính phủ tích cực hỗ trợ tài chính và
dành nhiều chính sách ưu đãi về thuế, vốn cho
các ngành công nghiệp chiến lược. Năm 1974,
chính phủ kết hợp với các cơ quan tài chính thành
lập Quỹ Đầu tư quốc gia (National Investment
Fund - NIF), với mục đích huy động và phân bổ
vốn vào đầu tư, đẩy mạnh phát triển các ngành
công nghiệp nặng và hóa chất [1, tr.153].
Hai là, chính phủ đẩy mạnh phát triển
khoa học công nghệ phục vụ công nghiệp nặng
và hóa chất. Trong những năm 1960, Hàn Quốc
tăng cường tiếp nhận khoa học công nghệ nước
ngoài. Trong những năm 1970, chính phủ tăng
cường mở rộng đào tạo kỹ thuật, cải tạo cơ cấu
tổ chức để thích ứng với công nghệ được tiếp
nhận, tăng cường nghiên cứu nhằm đáp ứng
mục tiêu phát triển công nghiệp nặng và hóa
chất, chú trọng vấn đề vốn, đẩy mạnh cạnh
tranh công nghiệp [7, tr.150]. Chính phủ nhập
khẩu công nghệ kỹ thuật tiên tiến từ những
nước phát triển vào trong nước để vừa cải tiến,
vừa đổi mới kỹ thuật, nắm được công nghệ và
khuyến khích phát triển năng lực bên trong
theo phương châm “sáng tạo hơn là bắt chước”.
Hầu hết khoa học kỹ thuật ở Hàn Quốc trong
những năm 1960 là tiếp nhận viện trợ công
nghệ không hoàn lại, đến những năm 1970 là
nhập khẩu công nghệ để học theo. Chính phủ
Hàn Quốc thực hiện chính sách phân vùng phát
triển khoa học kỹ thuật trong nước, thiết lập
những khu vực liên hợp công nghiệp, xây dựng
thành phố khoa học Daedeok ở Daejeon (1973),
thúc đẩy chuyển giao công nghệ, mở rộng viện
nghiên cứu ở các trường đại học.
Ba là, chính phủ chú trọng đào tạo đội ngũ
nhân lực khoa học kỹ thuật và thợ lành nghề có
khả năng và sáng tạo, không phụ thuộc vào bên
ngoài. Đầu những năm 1970, chính phủ thực
72
Số 37, Tháng 01 - 2023
hiện chính sách đưa người đi đào tạo ở nước
ngoài và thu hút các nhà khoa học người Hàn
Quốc sinh sống và làm việc ở nước ngoài hồi
hương. Chính phủ trả lương cao gấp ba lần cán
bộ trong nước để thu hút các nhà khoa học kỹ
thuật trở về nước làm việc. Với chính sách ưu
đãi như vậy, số lượng nhà khoa học hồi hương
ngày càng nhiều, đây cũng là một điều kiện tiền
đề quan trọng để Hàn Quốc chuyển từ quốc gia
được chuyển giao công nghệ thành quốc gia
sáng chế và xuất khẩu công nghệ.
Đồng thời, chính phủ cũng đẩy mạnh phát
triển nông nghiệp, phát động phong trào làng
mới Saemaul năm 1970. Chính phủ tích cực
đưa ra nhiều giải pháp như trợ giá thu mua
nông sản, hỗ trợ vật tư cho nông dân xây dựng
cơ sở vật chất như đường sá, cầu cống, điện
nước... Chính phủ còn hỗ trợ kỹ thuật phục vụ
cho sản xuất nông nghiệp với giá thành rẻ, ưu
tiên cho vay vốn ngân hàng với lãi suất thấp…
Kết quả là năng suất lúa tăng trung bình từ 3,5
tấn/ha năm 1971 lên 4,9 tấn/ha năm 1977 [4, tr.
98]; thu nhập bình quân của hộ gia đình nông
thôn tăng gần gấp 6 lần từ 824 USD năm 1970
lên 4.830 USD năm 1979.
Như vậy, trong giai đoạn 1972-1979,
chính phủ đã can thiệp trực tiếp hoặc gián tiếp,
sâu rộng vào quá trình công nghiệp hóa. Với
chính sách phát triển đúng hướng, sự hỗ trợ cần
thiết và kịp thời của chính phủ đã góp phần
thành công cho quá trình công nghiệp hóa. Do
vậy, nền kinh tế Hàn Quốc đã đạt được nhiều
thành quả. GNP của Hàn Quốc tăng từ 107 tỷ
USD năm 1972 lên 616 tỷ USD năm 1979 [5,
tr.65]. Đồng thời, cơ cấu kinh tế, cơ cấu công
nghiệp có sự thay đổi nhanh chóng.
2.2. Những đặc điểm của công nghiệp hóa ở
Hàn Quốc thời kỳ Tổng thống Park Chung Hee
Hàn Quốc xuất phát từ quốc gia nghèo tài
nguyên thiên nhiên, kinh tế nông nghiệp, bị
chiến tranh tàn phá nặng nề. Trải qua 30 năm
tiến hành công nghiệp hóa, Hàn Quốc đã cất
cánh ngoạn mục bước vào nhóm những nước
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG
công nghiệp mới. Đặc biệt, thành công của quá
trình công nghiệp hóa dưới thời kỳ Tổng thống
Park Chung Hee chính là tiền đề quan trọng
đưa Hàn Quốc trở thành quốc gia phát triển như
ngày hôm nay. Giai đoạn năm 1962-1971, với
việc thay đổi chiến lược phát triển kinh tế
hướng nội sang hướng ngoại, thi hành chính
sách khuyến khích xuất khẩu sản phẩm các
ngành công nghiệp nhẹ sử dụng nhiều lao động.
Giai đoạn năm 1972-1979, Hàn Quốc tiếp tục
phát triển nền kinh tế hướng xuất khẩu nhưng lấy
công nghiệp nặng và hóa chất làm trọng tâm.
2.2.1. Sự lựa chọn chiến lược công nghiệp hóa
phù hợp của chính quyền Park Chung Hee
Một trong những yếu tố quyết định quá
trình công nghiệp hóa thành công thời kỳ tổng
thống Park Chung Hee là sự lựa chọn chiến
lược công nghiệp hóa phù hợp - chuyển mô
hình công nghiệp hóa từ hướng nhập khẩu sang
hướng xuất khẩu, từ mô hình công nghiệp hóa
hướng xuất khẩu lấy công nghiệp nhẹ sử dụng
nhiều lao động làm trọng tâm (giai đoạn năm
1961-1971) sang lấy công nghiệp nặng và hóa
chất làm trọng tâm (1972-1979). Đặc trưng cơ
bản trong phát triển công nghiệp của Hàn Quốc
là gắn quá trình chuyển dịch cơ cấu ngành công
nghiệp và cơ cấu kinh tế thích ứng với từng giai
đoạn, đó là chuyển từ ngành coi trọng vốn sang
coi trọng công nghệ, từ ngành sử dụng nhiều
lao động sang ngành có hàm lượng khoa học kỹ
thuật cao để tăng cường khả năng cạnh tranh.
Đa dạng hóa các loại hình doanh nghiệp, đan
xen giữa các tập đoàn công nghiệp lớn và
doanh nghiệp vừa và nhỏ, bổ sung cho nhau.
2.2.2. Coi trọng phát triển nguồn nhân lực
cho công nghiệp hóa
Chính sách phát triển nguồn nhân lực khoa
học kỹ thuật và thợ lành nghề có khả năng học
hỏi và sáng tạo, không phụ thuộc bên ngoài
dưới thời tổng thống Park Chung Hee là một
trong những yếu tố then chốt thúc đẩy quá trình
công nghiệp hóa mạnh mẽ.
73
Nguyễn Thị Bé Loan
Trong giai đoạn năm 1961-1979, chính
phủ Hàn Quốc tiến hành cải tiến giáo dục để
tạo ra một nguồn nhân lực có trình độ cao.
Chính sách cải tiến giáo dục thời kỳ này gắn
liền với lợi ích kinh tế, đó là phát triển nhanh
nguồn nhân lực một cách thích hợp để phục vụ
trực tiếp cho quá trình công nghiệp hóa. Hệ
thống trường học được mở rộng, bao gồm cả
trường công và trường tư [5, tr.171].
Đầu những năm 1970, chính phủ thực hiện
chính sách đưa người đi đào tạo ở nước ngoài
và thu hút các nhà khoa học người Hàn Quốc
đang sinh sống và làm việc ở nước ngoài hồi
hương. Chính phủ trả lương cao gấp ba lần cán
bộ trong nước để thu hút các nhà khoa học kỹ
thuật trở về nước làm việc [5, tr.165]. Với
chính sách ưu đãi như vậy, số lượng nhà khoa
học hồi hương làm việc ngày càng nhiều, đây
cũng là một điều kiện tiền đề quan trọng để
Hàn Quốc chuyển từ quốc gia được chuyển
giao công nghệ thành quốc gia sáng chế và xuất
khẩu công nghệ.
Ngoài ra, giáo dục Hàn Quốc cũng chú
trọng kết hợp chặt chẽ những yếu tố đặc sắc của
văn hóa phương Đông với việc mở rộng và tiếp
cận các kiến thức và thành tựu khoa học công
nghệ của phương Tây [3, tr.124]. Khơi gợi tinh
thần tự cường, ý thức dân tộc cao, đạo đức lao
động, tinh thần kỹ luật và tôn ti trật tự trong văn
hóa truyền thống của người Hàn Quốc.
2.2.3. Biện pháp giải quyết khôn khéo và hợp
lý vấn đề công bằng xã hội
Sự cạnh tranh khốc liệt của bản chất nền
kinh tế thị trường tất yếu tạo ra khoảng cách về
sự phân phối và thụ hưởng giữa các tầng lớp
dân cư. Sự phân hóa cao độ về thu nhập, về
điều kiện sống, về trình độ học vấn, về sự tham
gia các hoạt động công bằng xã hội… giữa các
nhóm xã hội sẽ tạo nên sự bất bình đẳng xã hội.
Thành công của chương trình phát triển
kinh tế đã giải quyết phần nào nhu cầu về
chương trình phúc lợi như bảo hiểm xã hội, hỗ
trợ y tế giúp đỡ, trợ cấp cho những người có
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG
hoàn cảnh khó khăn và mở rộng cơ hội việc
làm ở nhiều khu vực. Chế độ về quyền lợi của
người lao động được chính phủ đặc biệt quan
tâm, tiến hành cải thiện hệ thống văn bản quy
phạm pháp luật liên quan, năm 1973 ban hành
Luật hưu bổng cho giáo viên các trường tư nhân,
năm 1977 sửa đổi bổ sung Luật Bảo hiểm y tế,
năm 1977 soạn thảo Luật Chăm sóc y tế… Các
gia đình nghèo được trợ cấp chi phí nhà ở, nhiên
liệu và học phí cho con cái hoàn thành chương
trình giáo dục trung học cơ sở [8, tr.663].
Thành công của phong trào Saemaul của
chính phủ góp phần cải thiện thu nhập của
người dân ở nông thôn, thu hẹp khoảng cách
chênh lệch thu nhập hai vùng. Thu nhập của
người nông dân nâng cao rõ rệt từ 112 nghìn
won năm 1965 lên 2,693 triệu won năm 1980
[5, tr.184]. Thu nhập bình quân đầu người ở
nông thôn năm 1970 bằng 60,5% thành thị thì
năm 1976 bằng 91,5% [2, tr.70]. Tỷ lệ người
nghèo Hàn Quốc giảm từ 40% năm 1965 xuống
còn 10% năm 1980.
Trong lĩnh vực giáo dục đào tạo, chính
quyền tạo mọi khả năng học tập cho tất cả,
không phân biệt giàu nghèo. Hiến pháp Hàn
Quốc quy định mọi công dân có quyền được
hưởng giáo dục tiểu học miễn phí và cha mẹ có
nghĩa vụ cho con em mình được hưởng giáo
dục ít nhất là bậc tiểu học; miễn giảm học phí
cho học sinh tiểu học. Hệ thống trường học
Hàn Quốc đa dạng và phong phú ở các cấp học.
Chính phủ thiết lập và phát triển hệ thống giáo
dục phi chính phủ như các chương trình giảng
dạy liên tục cho thanh niên và người lớn -
người không có điều kiện học chính quy có cơ
hội thụ hưởng giáo dục. Tổ chức các lớp học
cộng đồng dành cho thanh niên và phụ nữ ở
vùng nông thôn. Chính phủ quan tâm, tạo cơ
hội tiếp cận giáo dục cho người bị thiệt thòi
trong xã hội như người khiếm thị, khiếm thính,
người tàn tật...
Chính sách cân bằng xã hội của chính
quyền Park Chung Hee tuy vẫn còn nhiều hạn
74
Số 37, Tháng 01 - 2023
chế, nhưng về cơ bản chính phủ đã có những
chính sách kịp thời giải quyết vấn đề mất cân
bằng xã hội. Chất lượng cuộc sống và giáo dục
thời kỳ này được cải thiện đáng kể giúp nâng
cao cuộc sống của người dân, góp phần vào
công cuộc công nghiệp hóa của Hàn Quốc
trong những năm 1960-1970.
2.2.4. Vai trò của nhà nước chính quyền
trong công nghiệp hóa - điều kiện chính quyết
định bước thành công của công nghiệp hóa
Quá trình công nghiệp hóa ở các nước và
vùng lãnh thổ Đông Á như Hàn Quốc,
Singapore, Hồng Kông, Đài Loan... diễn ra
trong thập niên 70-80 của thế kỷ XX đều gắn
liền với một cấu trúc chính trị tập trung quyền
lực cao độ mà giới khoa học nước ngoài gọi là
chế độ độc tài. Khác chế độ toàn trị - một hình
thức chuyên chế nhà nước toàn diện, chế độ
độc tài là loại hình chính trị mà quyền lực tập
trung trong tay một cá nhân hay một nhóm cá
nhân. Nhiệm vụ hàng đầu của chế độ độc tài
lập ra là giữ gìn ổn định chính trị - xã hội nhằm
cứu vãn sự sụp đổ của giai cấp thống trị và
khắc phục khủng hoảng kinh tế - xã hội và tiến
hành công nghiệp hóa đất nước. Thời kỳ tổng
thống Park Chung Hee, chính quyền tăng
cường sự can thiệp của mình vào tất cả các lĩnh
vực đời sống xã hội. Vai trò của nó thể hiện ở
bốn nội dung: 1) Xác lập hệ thống lập pháp
đảm bảo hoàn thiện chức năng thị trường; 2)
Định hướng, lựa chọn và trực tiếp điều hành
các chương trình phát triển kinh tế. Điểm nổi
bật trong các chính sách và biện pháp kinh tế là
tính hệ thống, tính toàn diện cùng quyết tâm
cao của nhà nước; 3) Cải tiến hệ thống giáo dục
đào tạo nhằm phát triển đội ngũ nhân lực khoa
học kỹ thuật chất lượng; 4) Đảm bảo lợi ích
toàn dân trên trường quốc tế và tìm kiếm sự
ủng hộ quốc tế cho sự phát triển của Hàn Quốc.
Các hình thái quản lý nhà nước toàn trị,
bên cạnh chế độ độc tài, chính quyền tạo cơ hội
cho các lực lượng xã hội tham gia quá trình
phát triển. Có thể nói, mô thức công nghiệp hóa
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Nguyễn Thị Bé Loan

của Hàn Quốc bao gồm giới quan liêu - trí thức
- toàn dân tham gia là một kinh nghiệm cho các
xã hội khác đang tiến hành hiện đại hóa. Vào
những năm 1980, các triệu chứng chuyển dịch
từ chế độ độc tài đến chế độ dân chủ ở Hàn
Quốc bắt đầu trở nên mạnh mẽ. Cấu trúc nền
kinh tế hiện đại đã tác động mạnh mẽ đến sự
thay đổi căn bản các quan hệ xã hội và đẩy
nhanh quá trình chính trị hóa theo hướng dân
chủ trong nhận thức người dân.
3. KẾT LUẬN
Vào những năm 50 - 60 - 70 thế kỷ XX, ở
hầu hết các nước và vùng lãnh thổ Đông Á đều
diễn ra mạnh mẽ công cuộc công nghiệp hóa.
Mặc dù, ở mỗi nước, ở mỗi khu vực, thời gian
thực hiện và mức độ thành công của quá trình
công nghiệp hóa là khác nhau, nhưng rõ ràng, quá
trình công nghiệp hóa ở Hàn Quốc hay các quốc
gia khác như Singapore, Đài Loan, Malaysia,
Indonesia, Thái Lan… đã khẳng định sự lựa chọn
đúng đắn con đường phát triển nhằm tạo dựng
một xã hội phồn vinh, thịnh vượng. Quá trình
công nghiệp hóa ở Hàn Quốc thời kỳ Park
Chung Hee trong giai đoạn 1962-1979 có ý
nghĩa vô cùng quan trọng và then chốt cho sự
phát triển thần kỳ của Hàn Quốc từ một quốc gia
nghèo trở thành quốc gia công nghiệp mới.
Trên nền tảng văn hóa chính trị truyền
thống, công nghiệp hóa ở Hàn Quốc diễn ra thành
công bên cạnh một cấu trúc chính trị tập trung
quyền lực. Chế độ độc tài ở Hàn Quốc - một sản
phẩm sáng tạo của giai cấp thống trị bên trên, phần
nào đã góp phần thúc đẩy cho thành công của quá
trình công nghiệp hóa đất nước. Thành công của
công nghiệp hóa ở Hàn Quốc trong thời kỳ độc tài
Park Chung Hee là một ví dụ điển hình như vậy.
Trong thế giới ngày nay, sự tiến bộ và thành
công của các dân tộc, các quốc gia là tài sản
chung của nhân loại. Nói cách khác, thành công
của quá trình công nghiệp hóa ở Hàn Quốc đã
để lại nhiều giá trị lý luận và kinh nghiệm thực
tiễn quý giá cho các nước tiến hành công
nghiệp hóa đi sau, muộn màng hơn như Việt
Nam chúng ta.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Cho Soon (Trần Cao Bội Ngọc dịch, 2001), Sự năng động của nền kinh tế Hàn Quốc, Đại học
Quốc gia, Thành phố Hồ Chí Minh.
[2] Hoàng Văn Hiển (2001), Quá trình phát triển kinh tế - xã hội của Hàn Quốc (1961-1993) và
kinh nghiệm đối với Việt Nam, Luận án tiến sỹ Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn,
Đại học Quốc gia Hà Nội.
[3] Nguyễn Quang Hồng (2002), Quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Hàn Quốc trong
giai đoạn 1960-1995: kinh nghiệm và khả năng vận dụng vào Việt Nam, Luận án tiến sỹ kinh tế
Trường Đại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội.
[4] Chung-yum Kim (1999), Hoạch định chính sách trên chiến tuyến (Hồi ký của một quan chức
kinh tế cao cấp Hàn Quốc, 1945-1979), Đại sứ quán Hàn Quốc tại Việt Nam, Hà Nội.
[5] Hoa Hữu Lân (2002), Hàn Quốc câu chuyện kinh tế về một con rồng, Chính trị quốc gia, Hà Nội.
[6] Nguyễn Thị Bé Loan (2021), Thể chế Yushin – biến thể độc tài quân sự Hàn Quốc (1972-1979),
Luận văn thạc sĩ Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn - Đại học Quốc gia Hồ Chí
Minh, Thành phố Hồ Chí Minh.
[7] Nguyễn Vĩnh Sơn (1996), Tìm hiểu Hàn Quốc, Trung tâm biên soạn từ điển bách khoa Việt
Nam, Hà Nội.
[8] Kiến Văn và Nguyễn Anh Dũng (Biên dịch, 2010), Hàn Quốc - Đất nước và con người, Nxb
Thời Đại, Thành phố Hồ Chí Minh.

75