ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Ο ΤΟΠΟΣ ΜΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ

Πικρολέμονα, Λ. Ντάρελ, σ. 121
Κλειστές πόρτες, Κ. Μόντη, σ. 123

1. Να καταγράψετε τις συνθήκες διαβίωσης των αγωνιστών στα κρατητήρια

όπως παρουσιάζονται στα δύο κείμενα.

Πικρολέμονα, σ. 121 Κλειστές Πόρτες, σ. 123

 ζουν σε παράγκες γύρω από Σκληρά και απάνθρωπα βασανιστήρια:

ένα συρματόκλειστο περίβολο
 στενάχωρες αλλά όχι κακές,
λιγότερο σκληρές από τη
στρατιωτική θητεία των νέων
 διαβάζουν βιβλία,
εφημερίδες
 ωραιοποιημένες συνθήκες
 κτυπήματα με αλυσίδες στην πλάτη
 γροθιές στο στομάχι
 πνιγμός σε νερό μέχρι να λιποθυμήσουν
 σιδερένια στεφάνια που συμπίεζαν τους
κροτάφους
 δεν τους άφηναν να κοιμηθούν
 ηλεκτρικοί προβολείς καρφωμένοι στα
μάτια

προπαγανδιστικό κείμενο,
προβολή του αγώνα της ΕΟΚΑ ως
τρομοκρατίας
αντικατάσταση της «τρομοκρατίας» με την
πραγματική τρομοκρατία που εφάρμοσαν οι
Άγγλοι: εγκλεισμός σε στρατόπεδα
συγκέντρωσης, βασανιστήρια,
αντιπροτείνοντας λέξεις όπως: επανάσταση,
αγώνας, ξεσηκωμός, εξέγερση,
απελευθερωτικό κίνημα
 2

1. Να εξηγήσετε πώς παρουσιάζονται στα αποσπάσματα από το

μυθιστόρημα του Ντάρελ και τη νουβέλα του Μόντη αντίστοιχα:
(α) οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ και
(β) οι Άγγλοι αποικιοκράτες;

Πικρολέμονα: Πώς βλέπουν οι Κλειστές Πόρτες: Πώς βλέπουν οι Κύπριοι

Άγγλοι τους Κύπριους αγωνιστές; τους Άγγλους αποικιοκράτες;

• παράλογους (έλλειψη • άκαρδους

λογικής) • σκληρούς
• παράνομους (περιφρόνηση • αδιάφορους (δεν δίνουν πληροφορίες στη
του νόμου) γυναίκα του γαλατά για το πού είναι ο
• πολιτικά ανήθικους άντρας της)
• μπαστάρδικα • απάνθρωπους, βασανιστές (βασάνισαν
• τρομοκράτες και παραμόρφωσαν τον γαλατά, τον
• διανοούμενους έκαναν ίσκιο)
• καταραμένα, ανόητα παιδιά

2. α. Τι διαπιστώνετε για τη σχέση των δύο κειμένων από την πιο πάνω
αντιπαραβολή;

Ο Μόντης έγραψε το κείμενό του ως απάντηση στο κείμενο του Ντάρελ, αφού τα
Πικρολέμονα αποτελούν ένα προπαγανδιστικό κείμενο εναντίον του αγώνα της
Ε.Ο.Κ.Α.

β. Ποιο κοινό θέμα έχουν τα δύο αποσπάσματα;

Κοινό θέμα και των δύο κειμένων είναι οι συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων στα
στρατόπεδα συγκέντρωσης της Κοκκινοτριμιθιάς.

3. Ποιους εκπροσωπεί η γειτονιά στις Κλειστές πόρτες και ποιος είναι ο

ρόλος της στο κείμενο;

Οι Κύπριοι εκπροσωπούνται στο κείμενο του Μόντη μέσα από τη γειτονιά που
διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο, αφού:
 στηρίζει συνεχώς τόσο υλικά όσο και ψυχικά τις οικογένειες των αγωνιστών
 παρηγορεί και συμπαραστέκεται
 φροντίζει τα παιδιά των αγωνιστών
 θεωρεί τους αγωνιστές ήρωες της ελευθερίας.
 3

4. Από ποια οπτική γωνία παρουσιάζει το θέμα ο κάθε συγγραφέας και τι

εικόνα
σχηματίζει ο αναγνώστης κάθε φορά για τον αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α και τους
αγωνιστές;

Πικρολέμονα, σελ. 121 Κλειστές πόρτες, σελ. 123

Εσωτερική/υποκειμενική οπτική γωνία

Ο αφηγητής στα Πικρολέμονα είναι Ο αφηγητής στις Κλειστές πόρτες είναι ένας
ένας αποικιοκράτης, ο οποίος νέος που έζησε τα γεγονότα ως μαθητής
προσπαθεί να μειώσει τον αγώνα Γυμνασίου και τα περιγράφει από διπλή
παρουσιάζοντάς τον ως τις ενέργειες σκοπιά, των έφηβων μαθητών και του απλού
μιας μικρής τρομοκρατικής κόσμου, της συνηθισμένης οικογένειας,
οργάνωσης, προβάλλοντας τη θέση ότι δίνοντας στον αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. τις
η εξέγερση ήταν μεμονωμένες πραγματικές του διαστάσεις: Πρόκειται για
εκδηλώσεις τρομοκρατίας από εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα εναντίον των
μερικούς φανατικούς, που Άγγλων κατακτητών, οι οποίοι βασάνιζαν
παρασύρονταν και ανάγκαζαν τον λαό τους αγωνιστές με απάνθρωπους τρόπους
να τους υποστηρίξει με τη βία, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης,
δημιουργώντας στον αναγνώστη μια δημιουργώντας μια θετική εικόνα για τον
πολύ αρνητική εικόνα για τον αγώνα αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α.
της Ε.Ο.Κ.Α.

5. Ποιο είναι το είδος της αφήγησης και ο τύπος του αφηγητή με βάση τη
συμμετοχή
του στην ιστορία;

Πικρολέμονα, σ. 121 Κλειστές πόρτες, σ. 123

Πρωτοπρόσωπη αφήγηση/ ομοδιηγητικός αφηγητής

Πρωτοπρόσωπη αφήγηση Πρωτοπρόσωπη αφήγηση (τη γειτονιά μας την

(ανέβηκα, είδα).
Ομοδιηγητικός αφηγητής
συμμετέχει στην ιστορία, την οποία
αφηγείται ως πρωταγωνιστής και
μοιράζεται προσωπικές εμπειρίες
και κρίσεις.
απασχόλησαν).
Ομοδιηγητικός αφηγητής, συμμετέχει στην
ιστορία, την οποία αφηγείται είτε ως
πρωταγωνιστής είτε ως παρατηρητής ή
αυτόπτης μάρτυρας και μοιράζεται προσωπικές
εμπειρίες και κρίσεις. Στο απόσπασμα η
διατύπωση κρίσεων γίνεται κυρίως μέσω των
παρενθέσεων.
 4

6. Ποιο ρόλο πιστεύετε ότι παίζουν οι παρενθέσεις στις Κλειστές πόρτες;

Εξηγήστε.

Οι παρενθέσεις έχουν μεγάλη σημασία στο έργο του Μόντη αφού:

 Άλλοτε δίνουν επιπλέον πληροφορίες,

λεπτομέρειες και εξηγούν συναισθήματα των ηρώων.
 Άλλοτε λειτουργούν και ως σκηνοθετικές οδηγίες
προσφέροντας ζωντάνια, παραστατικότητα και θεατρικότητα στο κείμενο.
 Άλλοτε πάλι μέσα από αυτές ακούμε τη σκέψη
του αφηγητή.

7. Τι εικόνα νομίζετε ότι θα σχημάτιζαν στην Αγγλία οι αναγνώστες του έργου

του Ντάρελ για τα στρατόπεδα και γενικά για τον αγώνα του ’55-’59; Τι
συμπέρασμα βγάζετε απ’ αυτό για τη χρήση αλλά και για τη σημασία της
λογοτεχνίας;
Οι αναγνώστες στην Αγγλία θα πίστευαν ότι οι συνθήκες στα στρατόπεδα ήταν
αρκετά καλές. Οι Άγγλοι τους συμπεριφέρονταν με τον καλύτερο τρόπο, αλλά οι
«Κύπριοι τρομοκράτες» έκαναν σοβαρές παραβάσεις του νόμου και αναγκάζονταν
να τους καταδικάσουν.
Το συμπέρασμα που βγάζουμε είναι ότι ο συγκεκριμένος λογοτέχνης κατάφερε να
περάσει αυτό που ήθελε στην Αγγλία. Η σημασία της λογοτεχνίας είναι μεγάλη,
αφού ο συγγραφέας μπορεί να επηρεάσει τους αναγνώστες του και να τους κάνει
να σχηματίσουν απόψεις που θέλει εκείνος, έστω κι αν αυτές δεν ανταποκρίνονταν
στην πραγματικότητα.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ:

1) Νομίζετε ότι σήμερα υπάρχουν στον κόσμο παρόμοια φαινόμενα, δίκαιοι
αγώνες που ενδεχομένως παρουσιάζονται διαστρεβλωμένα μέσω του
Τύπου, της λογοτεχνίας, άλλων μορφών τέχνης και μέσων επικοινωνίας;
Δώστε παραδείγματα αφού κάνετε μια μικρή έρευνα.

2) Στην ιστοσελίδα:
http://archive.enet.gr/online/online_issues?
pid=51&dt=25/05/2007&id=23502940
υπάρχει η μαρτυρία του Νίνου Φενέκ Μικελλίδη που δημοσιεύτηκε στην
Ελευθεροτυπία (25/05/2007) με τίτλο: «Λόρενς Ντάρελ: Φιλέλληνας ή
προδότης;»
Να συγκρίνετε το δημοσίευμα με τα δύο παραπάνω λογοτεχνικά
αποσπάσματα και να συνθέσετε ένα κείμενο στο οποίο θα αναδιηγείστε οι
ίδιοι πια το περιστατικό.