Professional Documents
Culture Documents
T43 48 Kí Việt Nam hiện đại
T43 48 Kí Việt Nam hiện đại
TỔ VĂN- GDKTPL
Tiết 43,44,45,46,47,48:
KÍ VIỆT NAM HIỆN ĐẠI
(6 tiết)
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
- Chia nhóm và giao cho mỗi nhóm 1 văn
bản kí - Nhận dự án :
- Định hướng công việc cho HS : + Nhóm 1,2 : VB Người lái đò sông Đà
+ Tiếp cận VB, tìm tư liệu tham khảo có + Nhóm 3,4 : VB Ai đã đặt tên cho dòng sông
liên quan
+ Đọc VB và tóm tắt nội dung VB
+Phân tích 2 hình tượng sông Đà và sông - Trên cơ sở định hướng công việc của GV, các nhóm thống
Hương, cảm nhận hình tượng ông lão lái nhất công việc cần làm và phân chia nhiệm vụ :
đò. + Tất cả các thành viên đều tìm và nghiên cứu tài liệu; đều
+ Rút ra chủ đề của VB đọc VB và xác định được đặc điểm của thể loại kí.
- Thông báo thời gian, trình tự báo cáo kết + Nhóm trưởng phân chia và giao việc nghiên cứu cụ thể
quả dự án của từng nhóm cho các thành viên trong nhóm về : đặc điểm thể loại; nội
dung VB; chủ đề tác phẩm được gửi gắm.
+ Sau khi các thành viên tiến hành xử lí nhiệm vụ, nhóm
trưởng tập hợp cả nhóm tổng hợp trao đổi thông tin; cử thư
kí ghi chép lại nội dung và tiến trình để từ đó rút ra kết luận
đặc trưng thể loại.
+ Chọn hình thức, phương tiện trình bày và cử người trình
bày
Tiết 2,3,4,5
1. Hình thức tổ chức hoạt động :
- Lần lượt các nhóm lên báo cáo kết quả làm việc của nhóm mình theo sự phân công của
GV và sự thống nhất phân công nhiệm vụ từ tiết trước.
- Các nhóm nhận xét, bổ sung, phản biện.
- GV Tổng hợp, nhận xét, rút kinh nghiệm
2. Nội dung kiến thức cần đạt :
B. VĂN BẢN
Người lái đò sông Đà- Nguyễn Tuân
(Tùy bút )
Hoạt động của GV - HS Kiến thức cần đạt Năng lực cần hình
thành
Họat động 1: Tìm hiểu chung
-Năng lực thu thập
I. Tìm hiểu chung thông tin.
1.Tác giả
- Tác giả Nguyễn Tuân
- Nguyễn Tuân( 1910-1987) là người trí thức, giàu lòng yêu nước và tinh thần dân Năng lực giao tiếp
tộc
- Ông là nhà văn tài hoa và uyên bác
-Nguyễn Tuân là người có cá tính mạnh mẽ và phóng khoáng. Với cá tính của
mình, ông tìm đến thể tuỳ bút như một thể tất yếu.
2.Tác phẩm
2. Tuỳ bút “Sông Đà”
a. Hoàn cảnh sáng tác: ra đời năm 1960, gồm 15 tuỳ bút, là kết quả chuyến đi
thực tế của tác giả năm 1958 ở vùng Tây Bắc.
b. Xuất xứ: Bài tùy bút được in trong tập Sông Đà (1960).
c. Thể loại Tuỳ bút:
- Tuỳ bút thuộc thể kí
-Thể tính chủ quan, chất trữ tình rất đậm. Nhân vật chính là cái tôi của nhà văn;
-Ngôn ngữ giàu hình ảnh và chất thơ.
d. Nội dung:
- Phông cảnh Tây Bắc vừa hung bạo hùng vĩ, vừa thơ mộng trữ tình.
- Con người Tây Bắc dũng cảm, cần cù.
Khai th¸c vÎ ®Ñp, tÝnh c¸ch nghÖ sÜ cña ngêi l¸i ®ß trong nghÒ nghiÖp cña
m×nh. §ã lµ ngêi l¸i ®ß thµnh thôc, l·o luyÖn mét tay l¸i sa hoa, mét nghÖ sÜ trªn
lÜnh vùc chÌo ®ß vît th¸c. BiÓu hiÖn :
- DÊu Ên nghÒ nghiÖp in trong vãc d¸ng. ¤ng ®ß cã mét ngo¹i h×nh kh¸ ®éc ®¸o,
®óng lµ ngêi cña s«ng níc (dÉn chøng). Cã lÏ dÊu Ên nghÒ nghiÖp ¨n s©u vµo
m¸u thÞt, x¬ng cèt con ngêi, lóc nµo «ng l¸i còng trong t thÕ chÌo ®ß.
- §ã lµ con ngêi cã cña nh÷ng c¶m gi¸c m¹nh mÏ, nguy hiÓm, nguy hiÓm. §Êy lµ
“chÊt NguyÒn” trong nh©n vËt cña NguyÔn Tu©n. Trªn s«ng §µ, cuéc sèng, lao
®éng cña ngêi l¸i ®ß thùc sù lµ mét cuéc chiÕn trªn chiÕn trêng s«ng níc, lu«n
lu«n ph¶i dµnh giËt sù sèng tõ thiªn nhiªn. §ã lµ mét nghÒ yªu cÇu con ngêi ph¶i
lu«n m¾t, lu«n tai vµ c¶ lu«n tim n÷a. Víi ngêi l¸i ®ß s«ng §µ chØ cã ý vÞ ë
nh÷ng ®o¹n l¾m ghÒnh, nhiÒu ®¸. ¤ng than phiÒn ®i trªn nh÷ng khóc s«ng
kh«ng cã th¸c thÊy d¹i ch©n, d¹i tay vµ buån ngñ. Lóc Êy, s«ng §µ h×nh nh còng
hÕt c¶ ®Ëm ®µ víi nhµ ®ß.
- Con ngêi ®ã cã mét trÝ nhí dÎo dai, «ng thuéc s«ng §µ nh mé trêng thiªn anh
hïng ca, thuéc c¶ nh÷ng dÊu chÊm than, chÊm c©u, xuèng dßng,...
- VÎ ®Ñp, phÈm chÊt tµi hoa nghÖ sÜ cña ngêi l¸i ®ß hiÖn lªn râ nhÊt ë ®o¹n
viÕt vÒ trËn thuû chiÕn. §ã lµ cuéc chiÕn kh«ng c©n søc gi÷a ngêi l¸i ®ß víi
s«ng §µ hung b¹o. Ngêi l¸i ®ß hiÖn lªn nh mét vâ s n¾m v÷ng binh ph¸p cña thÇn
s«ng, thÇn ®¸, nh mét tíng trËn chØ huy thuéc quy luËt phôc kÝch cña lò ®¸ n¬i
¶i níc, l¹i nh mét nghÖ sÜ xiÕc ®ang thuÇn phôc mét con m·nh thó (s«ng §µ).
Trªn chiÕn trêng s«ng níc Êy, ngêi l¸i ®ß cßn vÑn nguyªn t thÕ mét chiÕn sÜ qu¶
c¶m, tµi ba chiÕn ®Êu víi tÊt c¶ sù b×nh tÜnh, tù tin vµ lßng dòng c¶m....
- Khi s«ng níc trë l¹i thanh b×nh, mäi nguy hiÓm ®· qua, ta kh«ng thÊy ai bµn
thªm mét lçi nµo vÒ chiÕn th¾ng. Hä coi chuyÖn Êy vÉn thêng x¶y ra, rÊt b×nh
thêng. ë ®©y ngêi ®äc vÉn nhËn ra “chÊt NguyÔn” Êy trong nh©n vËt NguyÔn
Tu©n: chót g× ®ã h¬i khinh b¹c tµi tö.
- So sánh điểm giống và khác nhau trong phong cách kí giữa hai tác giả.
Gợi ý:
+ Bót kÝ : Ghi l¹i nh÷ng con ngêi thùc vµ sù viÖc mµ nhµ v¨n ®· t×m hiÓu, nghiªn cøu cïng
víi nh÷ng c¶m nghÜ cña m×nh nh»m thÓ hiÖn mét t tëng nµo ®ã. Søc hÊp dÉn vµ thuyÕt phôc
cña bót kÝ tuú thuéc vµo tµi n¨ng, tr×nh ®é quan s¸t, nghiªn cøu, kh¸m ph¸, diÔn ®¹t cña t¸c gi¶
®èi víi c¸c sù kiÖn ®îc ®Ò cËp ®Õn (Tõ ®iÓn thuËt ng÷ v¨n häc, NXB Hµ Néi 2004)
+Tuú bót ghi l¹i mét c¸ch t¬ng ®èi tù do nh÷ng c¶m nghÜ cña ngêi viÕt, kÕt hîp víi viÖc ph¶n
¸nh thùc tÕ kh¸ch quan.
- §iÓm chung : Sù thµnh c«ng cña 2 thÓ lo¹i ®Òu tuú thuéc vµo tµi n¨ng, tr×nh ®é quan s¸t,
kh¸m ph¸, diÔn ®¹t cña ngêi viÕt víi ®èi tîng ph¶n ¸nh, ®Òu ®ßi hái sù thèng nhÊt gi÷a chñ
quan vµ kh¸ch quan, trÝ tuÖ vµ c¶m xóc.
- §iÓm riªng : Bót kÝ mang tÝnh chÆt chÏ h¬n, tuú bót mang tÝnh tù do h¬n, nã mang ®Ëm
dÊu Ên c¸ nh©n cña ngêi nghÖ sÜ ch©n chÝnh. Tïy bót mang ®Ëm chÊt th¬
+ NÐt ®Æc s¾c cña v¨n phong t¸c gi¶ HPNT qua ®o¹n trÝch
- Soi bãng t©m hån víi t×nh yªu say ®¾m, l¾ng s©u niÒm tù hµo tha thiÕt quª h¬ng xø së vµo
®èi tîng miªu t¶ khiÕn ®èi tîng trë nªn lung linh, huyÒn ¶o, ®a d¹ng nh ®êi sèng, nh t©m hån
con ngêi.
- Søc liªn tëng k× diÖu, sù hiÓu biÕt phong phó vÒ kiÕn thøc ®Þa lý, lÞch sö, v¨n ho¸ nghÖ
thuËt vµ nh÷ng tr¶i nghiÖm cña b¶n th©n
- Ng«n ng÷ trong s¸ng, phong phó, uyÓn chuyÓn, giµu h×nh ¶nh, giµu chÊt th¬, sö dông nhiÒu
phÐp tu t nh : So s¸nh, nh©n ho¸, Èn dô,...
- So sánh vẻ đẹp của hai dòng sông trong hai tác phẩm kí (Tích hợp bảo vệ môi trường, phát triển
du lịch).
Gợi ý:
- Câu hỏi trắc nghiệm, đánh giá kiến thức – kĩ năng về nội dung và nghệ thuật của 2 văn bản.
Gợi ý:
XÂY DỰNG NỘI DUNG, HÌNH THỨC VÀ CÔNG CỤ ĐÁNH GIÁ
TRONG BÀI HỌC / CHỦ ĐỀ
TRẮC NGHIỆM
Câu 1: Đâu không phải là yếu tố tạo nên thành công của văn bản Ai đã đặt tên cho dòng
sông?
A. Vốn hiểu biết sâu rộng của nhà văn về nhiều lĩnh vực: văn hóa, địa lý, lịch sử, văn chương.
B. Văn phong tao nhã, hướng nội, tinh tế và rất mực tài hoa.
C. Tình yêu đắm say, sự gắn bó thiết tha, sâu nặng của tác giả với dòng sông Hương, với đất và
người xứ Huế.
D. Giọng điệu thông minh, sắc sảo pha lẫn sự hóm hỉnh, từng trải.
Câu 2: Theo tác giả văn bản Ai đã đặt tên cho dòng sông?, toàn bộ nền âm nhạc cổ điển Huế
được sinh thành trong môi trường nào?
A. Trong những sinh hoạt vật chất và tinh thần của cư dân sinh sống trong các con thuyền trên
dòng sông Hương.
B. Trong những hội hè, đình đám của cư dân sống trên dòng sông và dân cư quần tụ đôi bờ sông
Hương.
C. Trong những sinh hoạt văn hóa, tinh thần của cư dân đôi bờ Hương Giang.
D. Trong những sáng tác của các nghệ sĩ, các bậc tao nhân mặc khách đã từng có lần đến với
dòng sông Hương.
Câu 3: Ngay câu mở đầu văn bản Ai đã đặt tên cho dòng sông?, tác giả đã nêu điểm gì đặc
biệt của dòng sông Hương?
A. Quá trình hình thành, kiến tạo của dòng sông qua nhiều thế kỉ.
B. Vẻ đẹp dữ dội, hùng tráng của dòng sông Hương ở đoạn thượng lưu.
C. Những bí ẩn về hành trình của dòng sông Hương trước khi xuôi về cố đô Huế.
D. Trong các dòng sông đẹp trên thế giới, chỉ có sông Hương là thuộc về một thành phố duy nhất
- thành phố Huế.
Câu 4: Dòng nào nêu đúng mạch cấu trúc nội dung của văn bản Ai đã đặt tên cho dòng
sông?
A. Văn bản miêu tả dòng sông Hương với những đặc điểm địa lí cụ thể, gắn bó chặt chẽ với đời
sống sinh hoạt vật chất và tinh thần của người dân thành phố Huế.
B. Văn bản miêu tả dòng sông Hương ở hai trạng thái cơ bản: mãnh liệt, dữ dội đầy sức mạnh ở
thượng lưu và êm đềm, dịu dàng, trầm mặc khi xuôi về đồng bằng và nhất là khi vào thành phố
Huế.
C. Văn bản miêu tả dòng sông Hương theo suốt dọc thủy trình của nó (lúc ở thượng nguồn, khi
xuôi về đồng bằng và ngoại thành Huế, vào thành phố Huế và rời khỏi Huế) đồng thời tái hiện
dòng sông trong lịch sử và thi ca của dân tộc.
D. Văn bản tái hiện hình ảnh dòng sông Hương từ khởi nguồn của nó cho đến lúc trở thành một
dòng sông lớn, gắn bó mật thiết và trở thành một biểu tượng của thành phố Huế.
Câu 5: Nhà thơ nào không được nhắc đến trong văn bản Ai đã đặt tên cho dòng sông? khi
tác giả nói về sông Hương như một "dòng thi ca" trong lịch sử văn học dân tộc?
A. Tố Hữu
B. Cao Bá Quát.
C. Huy Cận.
D. Tản Đà.
Câu 6: Khi viết về dòng sông Hương trong lịch sử dân tộc, tác giả văn bản Ai đã đặt tên cho
dòng sông? đã không nhắc đến sự kiện lịch sử nào?
A. Thế kỉ XVIII, dòng sông Hương soi bóng xuống kinh thành Phú Xuân của người anh hùng
Nguyễn Huệ, để rồi thế kỉ XIX, chứng kiến những cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp.
B. Dòng sông và thành phố Huế nhận được sự cảm thông và động viên, khích lệ của nhân dân cả
nước cũng như bạn bè quốc tế trong mùa xuân Mậu Thân 1968.
C. Dòng sông là chứng nhân lịch sử của cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945.
D. Dòng sông đã chứng kiến những giờ phút huy hoàng nhất trong cuộc tổng tấn công và nổi dậy
xuân 1975, giải phóng thành phố Huế, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Câu 7: Sông Hương đã được tác giả so sánh với hình ảnh nào sau đây?
A. Như một cô gái Di gan phóng khoáng và man dại
B. Như một người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya
C. Như người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở
D. Tất cả đều đúng
Câu 8: Tác giả đã không dùng hình ảnh nào để diễn tả sông Hương khi đi trong lòng thành
phố Huế?
A. Chảy lặng lờ
B. Ngập ngừng như muốn đi, muốn ở
C. Mặt nước như vấn vương của một nỗi lòng
D. Như sực nhớ lại một điều chưa kịp nói
BÀI TẬP
Bài tập viết đoạn văn:
1. Viết đoạn văn ngắn trả lời câu hỏi Ai đã đặt tên cho dòng sông?
2. Từ vẻ đẹp của sông Đà, viết đoạn văn ngắn bày tỏ suy nghĩ tình cảm của em đối với dòng
sông quê hương, trách nhiệm của tuổi trẻ trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hôm nay?
Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS Nội dung cần đạt
I. Lçi liªn quan ®Õn viÖc nªu luËn ®iÓm
1. Bµi tËp 1
Lçi nªu luËn ®iÓm :
a) §o¹n v¨n a : ViÖc nªu luËn ®iÓm cha logic,
phï hîp víi luËn cø : luËn ®iÓm nªu ra “c¶nh vËt
trong bµi th¬ thu ®iÕu cña NguyÔn KhuyÕn
T×m hiÓu nh÷ng ®o¹n HS đọc ngữ liệu và thËt lµ v¾ng vΔ kh«ng logic víi luËn cø nªu ra :
v¨n SGK vµ cho biÕt phát biểu ngâ tróc quanh co, sãng níc gîn tý...
viÖc nªu luËn ®iÓm b) §o¹n v¨n b : luËn ®iÓm nªu ra dµi dßng, rêm
m¾c lçi lµ g× ? rµ, kh«ng râ rµng : LuËn ®iÓm “Ngêi lµm trai
thêi xa... ®Ó më mµy, më mÆt víi thiªn h¹” dµi
dßng, kh«ng nªu ®îc träng t©m cña luËn ®iÓm.
c) §o¹n v¨n c : LuËn ®iÓm kh«ng râ rµng, cha
logic víi luËn cø nªu ra : gi÷a luËn ®iÓm:
“VHDG ra ®êi tõ... ph¸t triÓn” víi luËn cø tiÕp
theo “Nh¾c ®Õn nã... cuéc sèng” rêi r¹c kh«ng
cã sù thèng nhÊt vÒ néi dung vµ liÒn m¹ch vÒ
liªn kÕt ®o¹n v¨n. Hµnh v¨n cha m¹ch l¹c, thèng
nhÊt.
GV híng dÉn HS ch÷a l¹i HS trả lời 2. Bµi tËp 2
nh÷ng ®o¹n v¨n trªn cho - ë ®o¹n v¨n a nªn thay tõ “v¾ng vΔ b»ng mét
®óng. tÝnh tõ kh¸c ®Ó phï hîp víi c¸c luËn cø ( gÇn
gòi, b×nh dÞ víi c¶nh lµng quª ViÖt Nam)
- ë ®o¹n v¨n b, luËn ®iÓm chØ cÇn ng¾n gän
“Ngêi lµm trai thêi xa lu«n mang theo bªn m×nh
mãn nî c«ng danh”. C¸c luËn ®iÓm phÇn lín cã
néi dung kh¸i qu¸t vµ phÇn lín lµ c©u chñ ®Ò
trong ®o¹n v¨n.
- ë ®o¹n v¨n c, luËn ®iÓm cÇn söa l¹i lµ :
VHDG lµ kho tµng kinh nghiÖm cña cha «ng ®-
îc ®óc kÕt tõ xa.
- HS chØ ra lçi nªu luËn II . Lçi liªn quan ®Õn viÖc nªu luËn cø
cø ë vÝ dô 1 vµ söa l¹i HS phát biểu Bµi tËp 1
cho ®óng. - Lçi nªu luËn cø : dÉn th¬ sai, luËn cø ®a ra
kh«ng chuÈn, cha chÝnh x¸c.
- HS chØ lçi nªu luËn cø - Gv cho Hs tham kh¶o ®o¹n ®· söa ch÷a ®óng.
ë vÝ dô 2 vµ söa ch÷a Bµi tËp 2
l¹i. - Lçi nªu luËn cø : LuËn cø ®a ra kh«ng phï hîp
- HS t×m ra c¸i sai cña HS trình bày víi luËn ®iÓm : C¸c luËn cø “Hai Bµ Trng....”
viÖc nªu luËn cø vµ söa cha lµm râ luËn ®iÓm “trong lÞch sö chèng
ch÷a cho ®óng. ngo¹i x©m ... thêi nµo còng cã”.
Bµi tËp 3
- Lçi luËn cø : lén xén, kh«ng theo mét tr×nh
tù logic.
GV yªu cÇu HS ph©n III. Lçi liªn quan ®Õn viÖc vËn dông c¸c ph-
tÝch lçi vÒ ph¬ng ph¸p ¬ng ph¸p luËn
luËn vµ söa ch÷a l¹i cho Bµi tËp 1
®óng. - Lçi vÒ ph¬ng ph¸p luËn : luËn cø kh«ng phï
GV yªu cÇu HS ph©n HS trả lời hîp víi luËn ®iÓm.( V¨n b¶n kh«ng thèng nhÊt,
tÝch lçi vµ söa ch÷a mang râ ®Æc ®iÓm “ r©u «ng nä c¾m c»m bµ
®o¹n. kia”
(tham kh¶o ®o¹n v¨n mÉu)
Bµi tËp 2
- Lçi : LuËn cø kh«ng phï hîp víi luËn ®iÓm :
c¸c luËn cø ®Òu nãi vÒ c¸i ®ãi vµ nh÷ng nh©n
vËt g¾n víi c¸i ®ãi nhng luËn ®iÓm nªu ra l¹i lµ
“Nam Cao vÒ n«ng th«n”. Bëi vËy chØ cÇn söa
l¹i luËn ®iÓm lµ : “Nam Cao viÕt nhiÒu vÒ
miÕng ¨n vµ c¸i ®ãi”. C¸ch söa lµ cã thÓ viÕt l¹i
luËn ®iÓm cho phï hîp víi luËn cø, hoÆc c¸c
luËn cø ph¶i lµm râ ý cña luËn ®iÓm ®Ó t¹o
nªn tÝnh thèng hÊt cña mét v¨n b¶n.
(tham kh¶o ®o¹n v¨n mÉu)
GV yªu cÇu HS t×m lçi Bµi tËp 3
cña ®o¹n vµ söa ch÷a HS đọc và tìm lỗi - Lçi : luËn ®iÓm vµ luËn cø lén xén, kh«ng phï
®o¹n v¨n. hîp. (tham kh¶o ®o¹n v¨n mÉu)
GV yêu cầu HS đọc ghi HS đọc IV. Tæng kÕt
nhớ Ghi nhí (SGK)
THỰC HÀNH CHỮA LỖI LẬP LUẬN TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt và năng lực cần phát triển
* Hoạt động 1: 1. Đoạn văn a:
- GV yêu cầu một HS nhắc lại - Lỗi lập luận: Ví dụ đưa ra không phù hợp với nội dung của
những lỗi lập luận thường gặp (đã câu trước đó, không làm toát lên được ý “tác động mạnh mẽ
tìm hiểu trong bài Chữa lỗi lập luận đến tâm hồn con người”.
trong văn nghị luận). - Gợi ý sửa lỗi: Giá trị quan trọng nhất của VHDG là giá trị
- HS trình bày Ghi nhớ. nhận thức ... vừa tác động mạnh mẽ đế tâm hồn con người.
- GV hướng dẫn HS chia nhóm HS Ví dụ như câu: “Thân em như tấm lụa đào – Phất phơ giữa
(hai bàn thành một nhóm) thảo luận chợ biết vào tay ai”. Câu ca dao cho người đọc thấy sự ý
phát hiện và phân tích các lỗi lập thức của người phụ nữ về vẻ đẹp, về giá trị của mình. Đồng
luận trong các đoạn văn và thực thời, người đọc cũng thấy được nỗi đau về thân phận bị phụ
hành chữa lại đoạn văn để lập luận thuộc và hạnh phúc bấp bênh ở họ. Họ đáng trân trọng và
chặt chẽ, lôgíc và có sức thuyết cũng đáng thưương.
phục.
+ Nhóm 1: phát hiện và phân tích 2. Đoạn văn b:
các lỗi lập luận trong các đoạn văn a - Lỗi lập luận: Nội dung câu kết không phù hợp với các câu
và chữa lỗi. trên.
+ Nhóm 2: phát hiện và phân tích - Sửa lỗi: bỏ đi câu cuối.
các lỗi lập luận trong các đoạn văn b
và chữa lỗi. 3. Đoạn văn c:
+ Nhóm 3: phát hiện và phân tích - Lỗi lập luận: Các câu văn diễn đạt ý rời rạc, không phù hợp
các lỗi lập luận trong các đoạn văn c với nhau, thiếu mạch lạc.
và d rồi chữa lỗi. - Sửa lại: Truyện ngắn “Vợ nhặt” của Kim Lân đã cho ta
+ Nhóm 4: phát hiện và phân tích thấy sức mạnh của tình người trong hoàn cảnh khó khăn của
các lỗi lập luận trong các đoạn văn e cuộc sống. Trong cái đói gay gắt, họ đạ biết nưương tựa vào
và chữa lỗi. nhau, chia sẻ cho nhau. Đó chính là biểu hiện của giá trị
+ Nhóm 5: phát hiện và phân tích nhân đạo trong tác phẩm.
các lỗi lập luận trong các đoạn văn g
và chữa lỗi. 4. Đoạn văn d:
+ Nhóm 6: phát hiện và phân tích - Lỗi lập luận: Câu 3 và 4 có nội dung không phù hợp với
các lỗi lập luận trong các đoạn văn h nhau.
và chữa lỗi. - Sửa lỗi: Nếu ai đã từng đi ra biển thì hẳn phải cảm nhận
được vẻ đẹp kì diệu và sức mạnh của những con sóng miên
man vỗ bờ. Những con sóng luôn biến đổi khôn lường, lúc
thì êm ả dịu dàng, lúc lại sôi sục, dữ dội. Chính vì thế XQ
đã ví tình yêu của mình như những con sóng để nói lên tình
yêu của mình.
5. Đoạn văn e:
- Lỗi lập luận: Câu chốt đầu đoạn đúng nhưng các câu sau
không tập trung làm sáng rõ được, hơn nữa còn mắc lỗi khác
ngoài lỗi lập luận.
- Sửa lỗi: Lòng thưương người của ND bao trùm lên toàn bộ
tác phẩm “Truyện Kiều”. ND viết truyện thơ này như có
- Các nhóm thảo luận trên cơ sở mỗi “máu chảy trên đầu ngọn bút” (Mộng Liên Đường Chủ
thành viên đã soạn bài, thống nhất ý nhân). Đó chính là nỗi xót xa vô hạn trước kiếp hồng nhan
kiến, ghi vào bảng phụ trong thời bạc mệnh mà tiêu biểu là Thúy Kiều. Chính vì thế mà nhà
gian 10 phút. thơ Tố HỮu đã khái quát rất đúng khi viết: Tố Như ơi, lệ
- Sau khi thảo luận, GV mời từng chảy quanh thân Kiều’.
đại diện các nhóm lên trình bày kết
quả thảo luận; các nhóm khác có thể 6. Đoạn văn :
bổ sung ý kiến. - Lỗi lập luận:
+ Câu trích dẫn đưa ra không phù hợp với ý kiến đưa ra:
“Hình ảnh những thế hệ cây xà nu cũng gợi lên sự tiếp nối
- GV căn cứ vào kết quả trên bảng của thế hệ những người dân Xô Man” không phù hợp với
phụ của các nhóm và nhận xét, bổ trích dẫn: “Có những cây non vừa lớn...lông vũ”.
sung (nếu cần). + Có những câu tối nghĩa.
- GV có thể cho điểm trực tiếp - Sửa lỗi: Cây xà nu là một cây họ thông ..ở Tây Nguyên. Xà
những nhóm làm việc tích cực và có nu là loài cây gỗ quý và đặc biệt có sức sống rất mãnh liệt.
kết quả tốt. Rừng xà nu là biểu tượng cho người dân Xô Man. Hình ảnh
những thế hệ cây xà nu gợi lên sự nối tiếp của các thế hệ
người dân nơi đây trong cuộc chiến không cân sức với kẻ thù
hung bạo là đế quốc Mĩ.
- HS tự bổ sung vào bài soạn của
mình. 7. Đoạn văn h:
- Lỗi lập luận: Đưa ra những câu có ý nghĩa không ăn nhập
với nhau: “Các tác phẩm VHDG đề hướng con người tới
“chân, thiện, mĩ”. Không một ai là không biết đến truyen5 cổ
tích “Tấm Cám”; ...
- Sửa lỗi: Chính vì ra đời từ rất sớm và gắn liền với cuộc
sống nhân dân lao động nên VHDG có giá trị trong việc bảo
tồn và nuôi dưỡng tâm hồn nhân dân, hướng tới cái “chân,
thiện, mĩ”. Qua nhiều tác phẩm, ta đều thấy nhân dân luôn
luôn khát khao cho cái thiện thắng cái ác, ở hiền gặp lành.
Không những thế, văn học dân gian còn có rất nhiều giá trị
nghệ thuật đặc sắc trên các thể loại. Ta thử tìm hểu điều ấy
qua truyện cổ tích “Tấm Cám”.
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung cÇn ®¹t và năng lực cần phát triển
Tæ chøc t×m hiÓu chung I. T×m hiÓu chung
HS ®äc TiÓu dÉn vµ tr×nh bµy 1. T¸c gi¶
v¾n t¾t nh÷ng nÐt lín vÒ §¹i t- §¹i tíng Vâ Nguyªn Gi¸p lµ mét trong nh÷ng ®¶ng viªn ®Çu
íng Vâ Nguyªn Gi¸p. tiªn cña §¶ng Céng s¶n §«ng D¬ng, lµ ngêi s¸ng lËp §éi ViÖt
Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n. C¸ch m¹ng th¸ng T¸m thµnh
c«ng, «ng lµ Bé trëng Bé Néi vô, ®îc phong §¹i tíng, Tæng t
lÖnh qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam n¨m 1948. ¤ng tõng trùc
tiÕp chØ huy nh÷ng chiÕn dÞch lín giµnh th¾ng lîi vang déi.
§¹i tíng Vâ Nguyªn Gi¸p kh«ng chØ lµ mét nhµ l·nh ®¹o kiÖt
xuÊt mµ cßn lµ mét ngêi cã tÇm t tëng, v¨n hãa lín. ¤ng ®· cã
nhiÒu t¸c phÈm håi kÝ cã gi¸ trÞ vÒ nh÷ng chÆng ®êng kh«ng
thÓ nµo quªn cña ®Êt níc.
2. T¸c phÈm
Nh÷ng n¨m th¸ng kh«ng thÓ nµo quªn lµ cuèn håi kÝ cña Vâ
HS ®äc TiÓu dÉn, kÕt hîp víi Nguyªn Gi¸p, ®îc nhµ v¨n H÷u Mai thÓ hiÖn. Cuèn håi kÝ t¸i
nh÷ng hiÓu biÕt c¸ nh©n, tr×nh hiÖn nh÷ng sù kiÖn träng yÕu, nh÷ng biÕn cè cã tÝnh chÊt bíc
bµy vÒ cuèn håi kÝ Nh÷ng n¨m ngoÆt trong lÞch sö ViÖt Nam tõ nh÷ng ngµy sôc s«i tríc c¸ch
th¸ng kh«ng thÓ nµo quªn vµ m¹ng th¸ng T¸m ®Õn nh÷ng ngµy gay go ¸c liÖt cña cuéc kh¸ng
phÇn trÝch Nh÷ng ngµy ®Çu chiÕn chèng MÜ.
cña níc ViÖt Nam míi. PhÇn trÝch Nh÷ng ngµy ®Çu cña níc ViÖt Nam míi t¸i hiÖn mét
giai ®o¹n lÞch sö ®Çy khã kh¨n thö th¸ch víi toµn §¶ng, toµn
d©n ta nh ®Çu ®Ò ®· nãi râ.
Tæ chøc ®äc- hiÓu v¨n b¶n II. §äc- hiÓu v¨n b¶n
HS ®äc v¨n b¶n vµ ph©n chia 1. Bè côc
bè côc. 4 ®o¹n :
- §o¹n 1 : Tõ ®Çu ®Õn "Ëp vµo miÒn B¾c" : T thÕ ®øng
v÷ng m¹nh, hiªn ngang cña d©n téc thêi chèng MÜ, t¸c gi¶ håi t-
ëng vÒ "giê phót hiÓm nghÌo" cña níc ViÖt Nam míi.
- §o¹n 2 : TiÕp theo ®Õn "thªm trÇm träng" : Nh÷ng khã kh¨n
mäi mÆt cña ®Êt níc tëng khã cã thÓ vît qua.
- §o¹n 3 : TiÕp theo ®Õn "Ba tr¨m b¶y m¬i ki-l«-gam vµng :
Nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc cña chÝnh quyÒn míi vµ quyÕt t©m
vît qua mäi khã kh¨n thö th¸ch cña toµn §¶ng, toµn d©n ta.
- §o¹n 4 : Cßn l¹i : H×nh ¶nh B¸c Hå nh sù tîng trng cho mét
chÝnh thÓ míi, nhµ níc cña d©n, do d©n, v× d©n.
GV dùa vµo c©u hái 2 phÇn h- 2. Thêi ®iÓm vµ c¶m nghÜ cña t¸c gi¶
íng dÉn ®äc thªm ®Ó tæ chøc h- - T¸c gi¶ xuÊt ph¸t tõ ®iÓm nh×n hiÖn t¹i lµ bèi c¶nh ®Êt níc
íng dÉn HS th¶o luËn vÒ ®iÓm n¨m 1970, thêi ®iÓm ®Çy gay go, ¸c liÖt cña cuéc chiÕn tranh
nh×n hiÖn t¹i vµ c¶m nghÜ cña chèng MÜ.
t¸c gi¶. - §©y lµ thêi ®iÓm mµ t¬ng quan lùc lîng ®· kh¸c xa 25 n¨m
tríc. N¨m 1945 lµ "thêi k× lµm ma, lµm giã cña chñ nghÜa ®Õ
quèc", "gÇn hai chôc v¹n qu©n Tëng tõ mÊy ng¶ Ëp vµo miÒn
B¾c",… ßn b©y giê "mçi hµnh ®éng kÎ cíp… kh«ng tr¸nh khái
bÞ trõng ph¹t, mäi c¸ch "t« son tr¸t phÊn" cña ®Õ quèc MÜ vµ
bän ngôy quyÒn tay sai ë miÒn Nam "®Òu hoµi c«ng v« Ých".
- N¨m 1945, níc ViÖt Nam cha cã tªn trªn b¶n ®å thÕ giíi, cßn
b©y giê ®· cã ®éc lËp, tù do. ChÝnh phñ c¸ch m¹ng l©m thêi
Céng hßa miÒn Nam ViÖt Nam võa ra ®êi "lËp tøc ®îc sù h©n
hoan chµo ®ãn cña c¶ loµi ngêi tiÕn bé".
- T¸c gi¶ xuÊt ph¸t tõ ®iÓm nh×n cña mét d©n téc ®· cã thÕ
®øng v÷ng m¹nh vµ hiªn ngang, kh«ng chÞu khuÊt phôc tríc kÎ
thï tµn b¹o.
HS ®äc kÜ l¹i ®o¹n 2 cña v¨n 3. Håi tëng vÒ nh÷ng khã kh¨n, gian nguy cña níc ViÖt
b¶n vµ t×m hiÓu nh÷ng khã Nam míi
kh¨n, gian nguy cña níc ViÖt - Nh mét sinh mÖnh míi sinh "n»m gi÷a bèn bÒ hïm sãi, ph¶i
Nam míi th«ng qua nh÷ng håi øc tù dèc m×nh ®Êu tranh dòng c¶m, mu trÝ, ph¶i t×m mäi c¸ch
cña t¸c gi¶. ®Ó sèng cßn".
- Mäi ho¹t ®éng cña §¶ng vÉn tiÕn hµnh theo ph¬ng thøc bÝ
mËt.
- ChÝnh quyÒn c¸ch m¹ng "cha ®îc níc nµo c«ng nhËn".
- Kinh tÕ hÕt søc khã kh¨n (…)
- TiÕng sóng x©m lîc cña thùc d©n Ph¸p ë Nam Bé "lµm cho
tÊt c¶ nh÷ng khã kh¨n trªn cµng thªm trÇm träng".
HS ®äc kÜ l¹i ®o¹n 3 cña v¨n 4. Nh÷ng quyÕt s¸ch ®óng ®¾n, s¸ng suèt cña §¶ng, ChÝnh
b¶n, t×m hiÓu vÒ nh÷ng quyÕt phñ
s¸ch ®óng ®¾n, s¸ng suèt cña - Cñng cè vµ gi÷ v÷ng chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng.
§¶ng, ChÝnh phñ cïng nh©n - Më réng khèi ®oµn kÕt toµn d©n, thùc hiÖn c«ng n«ng
d©n ta vît qua khã kh¨n. chuyªn chÝnh.
- C«ng bè dù ¸n hiÕn ph¸p cho toµn d©n ®ãng gãp ý kiÕn.
- Toµn d©n t¨ng cêng häc ch÷ quèc ng÷.
- B·i bá thuÕ th©n vµ nhiÒu thø thuÕ v« lÝ kh¸c.
- Nang cao n¨ng lùc tµi chÝnh cho ®Êt níc.
…
Sù chØ ®¹o s©u s¸t cña §¶ng vµ ChÝnh phñ ®· lµm cho néi
lùc cña níc ViÖt Nam míi ®îc n©ng lªn nhanh chãng.
HS ®äc kÜ l¹i ®o¹n 4 vµ tr×nh 5. H×nh tîng B¸c Hå
bµy suy nghÜ, nhËn xÐt vÒ - B¸c Hå lµ ngêi ®øng ®Çu bé m¸y l·nh ®¹o §¶ng vµ ChÝnh
h×nh tîng B¸c Hå qua nh÷ng håi phñ, ngêi cÇm l¸i vÜ ®¹i ®a con thuyÒn c¸ch m¹ng ViÖt Nam
tëng cña §¹i tíng Vâ Nguyªn ®i tõ th¸ng lîi nµy ®Õn th¾ng lîi kh¸c.
Gi¸p. - NÐt ®Ñp ngêi s¸ng nhÊt trong nh©n c¸ch B¸c Hå lµ sù toµn
t©m toµn ý phôc vô nh©n d©n, ®Êt níc.
- Nh÷ng viÖc lµm cô thÓ cña B¸c : ®Ò ra nh÷ng môc tiªu
quan träng ; tuyªn truyÒn vËn ®éng nh©n d©n,…
- B¸c kiªn quyÕt chèng nh÷ng biÓu hiÖn tiªu cùc, th¼ng th¾n
chØ ra nh÷ng khuyÕt ®iÓm cña c¸n bé.
- T¸c gi¶ kh¸i qu¸t : "H¹nh phóc cho d©n, ®ã lµ môc ®Ých
cña viÖc giµnh lÊy chÝnh quyÒn vµ gi÷ v÷ng, b¶o vÖ chÝnh
quyÒn Êy. §ã lµ lÝ tëng cña Ngêi, lµ tÊm lßng cña Ngêi". "§ång
bµo ta ®· nhËn thÊy ë B¸c Hå, h×nh ¶nh tîng trng cao ®Ñp nhÊt
cña d©n, cña níc, cña c¸ch m¹ng, cña chÝnh quyÒn míi, chÕ ®é
míi"
HS th¶o luËn vµ rót ra nh÷ng 6. Nh÷ng ®Æc s¾c nghÖ thuËt
nhËn xÐt vÒ nh÷ng nÐt ®Æc - Mäi sù kiÖn ®îc trÇn thuËt tõ ®iÓm nh×n cña mét ngêi ®¹i
s¾c nghÖ thuËt cña håi kÝ. diÖn cho cho bé m¸y l·nh ®¹o §¶ng vµ ChÝnh phñ, do ®ã c¸c sù
kiÖn ®îc kÓ l¹i thêng mang tÝnh chÊt toµn c¶nh, tæng thÓ, ®îc
ph¸c häa ë nh÷ng nÐt lín, nh÷ng c¸i g©y Ên tîng s©u s¾c víi
nhiÒu ngêi.
- Nh÷ng c¶m nghÜ, ®¸nh gi¸ thêng mang tÝnh kh¸ch quan,
tiªu biÓu cho c¶m nghÜ chung cña nh÷ng ngêi l·nh ®¹o §¶ng vµ
ChÝnh phñ.
- C¸ch trÇn thuËt sù kiÖn vµ nªu c¶m nghÜ nh thÕ ®· lµm
cho t¸c phÈm kh«ng ph¶i lµ s¸ch tù thuËt vÒ mét cuéc ®êi mµ
gÇn nh lµ cuèn biªn niªn sö cña c¶ mét d©n téc. ThÓ håi kÝ ®·
cã mét diÖn m¹o míi, mét tÇm vãc míi.
Ho¹t ®éng 3 - Tæ chøc tæng III. Tæng kÕt
kÕt
HS kh¸i qu¸t l¹i toµn bé phÇn Nh÷ng ngµy ®Çu cña níc ViÖt Nam míi lµ nh÷ng trang håi
®äc - hiÓu ®Ó rót ra nhËn xÐt, kÝ ch©n thùc vµ c¶m ®éng. Ngêi viÕt ®· thuËt l¹i nh÷ng ngêi
®¸nh gi¸ chung vÒ gi¸ trÞ néi thËt, viÖc thËt, nh÷ng sù kiÖn lÞch sö quan träng ë vµo mét thêi
dung t tëng vµ nghÖ thuËt cña ®iÓm träng ®¹i, mét giai ®o¹n ®Çy khã kh¨n vµ vinh quang cña
phÇn trÝch. ®Êt níc, qua ®ã thÊy ®îc vai trß to lín cña tinh thÇn ®oµn kÕt
toµn §¶ng, toµn d©n vµ sù l·nh ®¹o tµi t×nh cña Chñ tÞch Hå
ChÝ Minh.
? Cảm nhận của anh/chị về hình tượng Bác Hồ trong văn bản?
*Dặn dò:
- Nắm vững lý thuyết và các bài thực hành
- Soạn: Ôn tập
TRƯỜNG THPT TIÊN LÃNG GV: PHẠM THỊ OANH
TỔ VĂN- GDCD
Tiết 51
ÔN TẬP VĂN HỌC
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Kiến thức cần đạt
Đặt vấn đề: nêu nhiệm HS lắng nghe
vụ của bài ôn tập.
H§ cña GV H§ cña HS Néi dung cÇn ®¹t và năng lực cần phát triển
Qu¸ tr×nh ph¸t - HS tr×nh bµy I. Néi dung «n tËp
triÓn cña v¨n häc 1. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n häc ViÖt Nam tõ
ViÖt Nam tõ n¨m n¨m 1945 ®Õn hÕt thÕ kû XX
1945 ®Õn hÕt thÕ a) ChÆng ®êng 1945 - 1954
kû XX nh÷ng giai - V¨n häc ph¶n ¸nh ®îc kh«ng khÝ hå hëi vui síng
®o¹n vµ thµnh tùu ®Æc biÖt cña nh©n d©n ta khi §Êt Níc võa giµnh ®-
chñ yÕu cña tõng îc ®éc lËp.
giai ®o¹n. Tõ cuèi n¨m 1946, v¨n häc tËp trung ph¶n ¸nh cuéc
kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. V¨n häc g¾n bã víi ®êi sèng
c¸ch m¹ng vµ kh¸ng chiÕn, tËp trung kh¸m ph¸ søc
m¹nh vµ phÈm chÊt tèt ®Ñp cña quÇn chóng nh©n
d©n, thÓ hiÖn ë niÒm tù hµo d©n téc vµ niÒm tin
vµo t¬ng lai tÊt th¾ng cña cuéc kh¸ng chiÕn.
+ TruyÖn ng¾n vµ ký, tiªu biÓu : Mét lÇn tíi thñ
®« vµ TrËn phè Rµng cña TrÇn §¨ng, §«i m¾t, NhËt
ký ë rõng cña Nam Cao, Lµng cña Kim L©n, Vïng má
cña Vâ Huy T©m, Xung kÝch cña NguyÔn §×nh Thi,
§Êt níc ®øng lªn cña Nguyªn Ngäc.
+ Th¬ ca : C¶nh khuya, R»m th¸ng giªng, Lªn nói
cña Hå ChÝ Minh, Bªn kia s«ng §uèng cña Hoµng
CÇm, T©y TiÕn cña Quang Dòng, Nhí cña Hång
Nguyªn, C¸ níc, ViÖt B¾c cña Tè H÷u...
+ KÞch : B¾c S¬n cña NguyÔn Huy Tëng, ChÞ
Hoµi cña Häc Phi.
b) ChÆng ®êng 1955 - 1964
+ V¨n xu«i më réng ®Ò tµi, bao qu¸t nhiÒu vÊn
®Ò, ph¹m vi trong x· héi. C¸c t¸c phÈm tËp trung khai
th¸c ®Ò tµi kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ hiÖn thùc
®êi sèng tríc c¸ch m¹ng tiªu biÓu : Tranh tèi tranh
s¸ng cña NguyÔn C«ng Hoan Sèng m·i víi thñ ®« cña
NguyÔn Huy Tëng,... ViÕt vÒ ®Ò tµi x©y dùng
CNXH : S«ng §µ cña NguyÔn Tu©n, Bèn n¨m sau
cña NguyÔn Huy Tëng,...
+ Th¬ ca : Giã léng cña Tè H÷u, ¸nh s¸ng vµ phï sa
cña ChÕ Lan Viªn...
+ KÞch : Ngän löa cña NguyÔn Vò, ChÞ Nhµn cña
§µo Hång CÈm...
c) ChÆng ®êng tõ 1965 - 1975
- Chñ ®Ò : Yªu níc, ca ngîi chñ nghÜa anh hïng tiªu
biÓu nh “Ngêi mÑ cÇm sóng” cña NguyÔn ThÞ,
“Rõng xµ nu” cña NguyÔn Trung Thµnh...
+ TruyÖn kÝ : NguyÔn Tu©n, NguyÔn Thµnh
Long,... khuynh híng më réng vµ ®µo s©u hiÖn thùc
®ång thêi bæ sung vµ t¨ng cêng chÊt suy t, chÝnh
luËn nh Ra trËn, M¸u vµ hoa cña tè H÷u, Hoa ngµy
thêng, chim b¸o b·o cña ChÕ Lan Viªn, §Çu sóng
tr¨ng treo cña ChÝnh H÷u,... xuÊt hiÖn nh÷ng ®ãng
gãp cña mét sè nhµ th¬ trÎ thêi chèng MÜ nh Ph¹m
TiÕn DuËt, NguyÔn Khoa §iÒm,...
d) ChÆng ®êng tõ 1975 ®Õn hÕt thÕ kØ XX
+ §æi míi th¬ ca tiªu biÓu nh ChÕ Lan Viªn. HiÖn
tîng më réng th¬ ca sau n¨m 1975 lµ mét trong nh÷ng
thµnh tùu næi bËt cña th¬ ca giai ®o¹n nµy : Nh÷ng
ngêi ®i t×m tíi biÓn cña Thanh Th¶o, §êng tíi thµnh
phè cña H÷u ThØnh, Trêng ca s ®oµn cña NguyÔn
§øc MËu,...
+ Mét sè c©y bót béc lé ý thøc muèn ®æi míi c¸ch
viÕt míi vÒ chiÕn tranh, c¸ch tiÕp nhËn hiÖn thùc
®êi sèng : §Êt tr¾ng cña NguyÔn Träng o¸nh,...
Tõ n¨m 1986, v¨n häc g¾n bã víi cuéc sèng h»ng
ngµy. Phãng sù xuÊt hiÖn ®Ò cËp v¨n xu«i thùc sù
khëi s¾c víi tËp truyÖn ng¾n ChiÕc thuyÒn ngoµi
xa, Cá lau cña NguyÔn Minh Ch©u...
- Tõ sau n¨m 1975 kÞch nãi ph¸t triÓn m¹nh mÏ nh
Hån tr¬ng ba, da hµng thÞt cña Lu Quang Vò, Mïa
hÌ ë biÓn cña Xu©n Tr×nh...
Nh÷ng ®Æc ®iÓm - HS tr¶ lêi 2. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña v¨n häc ViÖt Nam tõ
c¬ b¶n cña VHVN 1945 - 1975
tõ 1945 – 1975
a) V¨n häc vËn ®éng theo khuynh híng c¸ch m¹ng ho¸,
mang ®Ëm tÝnh d©n téc s©u s¾c.
§©y lµ mét ®Æc ®iÓm nãi lªn b¶n chÊt cña v¨n
häc ViÖt Nam (1945 - 1975) v¨n häc giai ®o¹n nµy
thèng nhÊt vÒ nhiÒu mÆt phông sù kh¸ng chiÕn vµ
cã tinh thÇn nh©n d©n s©u s¾c.
b) V¨n häc g¾n bã mËt thiÕt víi vËn mÖnh chung cña
®Êt níc
V¨n häc tËp trung vµo 2 ®Ò tµi chÝnh ®ã lµ : Tæ
quèc vµ chñ nghÜa x· héi
§©y còng lµ mét ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña v¨n häc
ViÖt Nam (1945 - 1975). V¨n häc giai ®o¹n nµy g¾n
bã víi vËn mÖnh chung cña §Êt Níc cña céng ®ång
d©n téc. §Ò tµi bao trïm cña v¨n häc lµ Tæ Quèc vµ
chñ nghÜa x· héi
c) V¨n häc ph¶n ¸nh hiÖn thùc ®êi sèng trong qu¸
tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng
KÕt hîp gi÷a khuynh híng sö thi vµ khuynh híng
l·ng m¹n.
§©y lµ mét ®Æc ®iÓm thÓ hiÖn khuynh híng
thÈm mü cña v¨n häc ViÖt Nam nh÷ng n¨m 1945 -
1975. V¨n häc giai ®o¹n nµy mang ®Ëm tÝnh sö thi
vµ chÊt l·ng m¹n, thÊm ®îm chÊt anh hïng ca, t¹o nªn
vÎ ®Ñp riªng, mang ®Ëm tÝnh thêi ®¹i. Khuynh híng
sö thi vµ c¶m høng l·ng m¹n ®· ®¸p øng ®îc yªu cÇu
ph¶n ¸nh hiÖn thùc ®êi sèng trong qu¸ tr×nh vËn
®éng vµ ph¸t triÓn cña v¨n häc giai ®o¹n nµy
Tæ chøc «n tËp vÒ 3. Quan ®iÓm s¸ng t¸c v¨n häc nghÖ thuËt cña
quan ®iÓm s¸ng t¸c NguyÔn ¸i Quèc- Hå ChÝ Minh
v¨n häc nghÖ thuËt - Hå ChÝ Minh coi nghÖ thuËt lµ thø vò khÝ
cña NguyÔn ¸i chiÕn ®Êu lîi h¹i phông sù cho sù nghiÖp c¸ch m¹ng :
Quèc - Hå ChÝ Quan ®iÓm nµy béc lé râ trong Tuyªn ng«n nghÖ
Minh? Chøng minh thuËt :
mèi quan hÖ cã Nay ë trong th¬ nªn cã thÐp
tÝnh nhÊt qu¸n cña Nhµ th¬ còng ph¶i biÕt xung phong
quan ®iÓm s¸ng t¸c (C¶m tëng ®äc thiªn gia thi)
víi sù nghiÖp v¨n Sau nµy trong Th göi cña ho¹ sü nh©n dÞp triÓn
häc cña ngêi l·m héi ho¹ n¨m 1951 Ngêi l¹i kh¼ng ®Þnh : “V¨n ho¸
nghÖ thuËt còng lµ mét mÆt trËn, anh chÞ em lµ
chiÕn sü trªn mÆt trËn Êy”.
- Hå ChÝ Minh lu«n chó träng tÝnh ch©n thËt vµ
tÝnh ch©n thËt cña v¨n ch¬ng, Ngêi coi tÝnh ch©n
thËt nh mét thíc ®o gi¸ trÞ cña v¨n ch¬ng nghÖ thuËt.
Ngêi nh¾c nhë ngêi nghÖ sÜ “Nªn chó ý ph¸t huy cèt
c¸ch d©n téc vµ ®Ò cao sù s¸ng t¹o, chí gß bã hä vµo
khu«n lµm mÊt vÎ s¸ng t¹o”.
- Khi cÇm bót, Hå ChÝ Minh bao giê còng xuÊt
ph¸t tõ môc ®Ých, ®èi tîng tiÕp nhËn ®Ó quyÕt
®Þnh néi dung vµ h×nh thøc cña t¸c phÈm v¨n häc.
ngêi lu«n tù ®Æt c©u hái : “ViÕt cho ai?”(®èi tîng)
“ViÕt ®Ó lµm g× ?”( môc ®Ých). Sau ®ã míi quyÕt
®Þnh “ViÕt c¸i g× ?”(néi dung) vµ viÕt “Nh thÕ nµo”
(h×nh thøc). ChÝnh v× chó ý tõ mét c¸ch toµn diÖn
tõ ®èi tîng tiÕp nhËn, môc ®Ých s¸ng t¸c ®Õn néi
dung vµ h×nh thøc cña t¸c phÈm nªn s¸ng t¸c cña Ngêi
ch¼ng nh÷ng cã t tëng s©u s¾c néi dung thiÕt thùc
mµ cßn cã h×nh thøc nghÖ thuËt sinh ®éng, phong
phó ®a d¹ng.
Chøng minh mèi quan hÖ cã tÝnh chÊt nhÊt qu¸n
gi÷a quan ®iÓm s¸ng t¸c cña Hå ChÝ Minh víi sù
nghiÖp v¨n häc cña Ngêi :
VD : Ch¼ng h¹n truyÖn ng¾n Vi hµnh ®îc Ngêi
s¸ng t¸c vµo ®Çu n¨m 1923 nh»m v¹ch trÇn téi ¸c cña
tªn vua bï nh×n Kh¶i §Þnh trong chuyÕn ®i Ph¸p
nhôc nh· cña h¾n, n¨m 1922 dù cuéc ®Êu x¶o thuéc
®Þa ë Macx©y.
LÊy viÖc tè c¸o lËt tÈy tÝnh chÊt bï nh×n, tay sai
d¬ d¸y cña nh©n vËt nãi trªn lµm môc ®Ých, cho nªn
tinh thÇn ch©m biÕm, ®¶ kÝch ®· trë thµnh linh hån
cña t¸c phÈm. Tinh thÇn Êy thÊm vµo toµn bé t¸c
phÈm (tõ giäng v¨n kh¾c ho¹ h×nh tîng nh©n vËt,
®Õn mäi chi tiÕt cña t¸c phÈm).
T¸c phÈm ®îc viÕt ra nh»m môc ®Ých híng tíi
®éc gi¶ ngêi Ph¸p vµ nh÷ng ngêi biÕt tiÕng Ph¸p cho
nªn ph¶i viÕt b»ng mét bót ph¸p Ch©u ¢u hiÖn ®¹i.
Tæ chøc «n tËp t¸c - HS tr×nh bµy môc 4. Tuyªn ng«n ®éc lËp
phÈm Tuyªn ng«n ®Ých, ®èi tîng a) Môc ®Ých ®èi tîng cña “Tuyªn ng«n ®éc lËp
®éc lËp - Môc ®Ých
- VÒ môc ®Ých vµ + Kh¼ng ®Þnh quyÒn lîi tù do ®éc lËp cña d©n
®èi tîng cña v¨n téc ViÖt Nam
b¶n Tuyªn ng«n + Cuéc tranh luËn ngÇm v¹ch trÇn luËn ®iÖu x¶o
®éc lËp (c¨n cø quyÖt cña kÎ ®Þch vµ d luËn quèc tÕ
vµo hoµn c¶nh cô - §èi tîng híng ®Õn cña b¶n tuyªn ng«n
thÓ khi Hå ChÝ + Nh©n d©n thÕ giíi
Minh ®äc Tuyªn + §ång bµo c¶ nø¬c
ng«n ®éc lËp) ? + Bän ®Õ quèc Anh, MÜ, thùc d©n Ph¸p.
- Ph©n tÝch néi b) Lµm râ Tuyªn ng«n ®éc lËp võa lµ mét ¸ng v¨n
dung vµ h×nh thøc chÝnh luËn mÉu mùc võa lµ mét ¸ng v¨n chan chøa
cña t¸c phÈm ®Ó t×nh c¶m lín.
lµm râ Tuyªn ng«n - Tuyªn ng«n ®éc lËp lµ mét ¸ng v¨n chÝnh luËn
®éc lËp võa lµ mét mÉu mùc :
¸ng v¨n chÝnh luËn + LËp luËn chÆt chÏ trong toµn bµi :
mÉu mùc, võa lµ TrÝch dÉn 2 v¨n b¶n tuyªn ng«n cña Ph¸p, MÜ
mét ¸ng v¨n chan ®ång thêi suy réng ra vÊn ®Ò ®éc lËp d©n téc bªn
chøa nh÷ng t×nh c¹nh quyÒn con ngêi vµ quyÒn c«ng d©n.
c¶m lín ? + LuËn ®iÓm x¸c ®¸ng cã søc thuyÕt phôc. Tè c¸o
sù chµ ®¹p ch©n lÝ ®ã cña thùc d©n ë ViÖt Nam,
®Æc biÖt lµ lîi dông l¸ cê tù do, b×nh ®¼ng, b¸c ¸i.
Lªn ¸n sù ph¶n béi tr¾ng trîn, ®ª hÌn, vong ©n béi
nghÜa cña chóng, kh¼ng ®Þnh quyÒn tù chñ chÝnh
®¸ng cña nh©n d©n ViÖt Nam.
+ Lêi lÏ ®anh thÐp, giäng v¨n hïng biÖn
Søc m¹nh cña lÝ lÏ chÝnh lµ sù thËt. T¸c gi¶ ®·
dïng hµng lo¹t thùc tÕ lÞch sö ®Ó chøng minh thùc
d©n Ph¸p “®· kh«ng b¶o hé” ®îc ViÖt Nam, thùc d©n
Ph¸p ®· ph¶n béi ViÖt Nam, TD Ph¸p ®· reo r¾t
nhiÒu téi ¸c víi nh©n d©n ViÖt Nam.
Dïng thùc tÕ ®Ó kh¼ng ®Þnh : Sù ®éc lËp cña
ViÖt Nam phï hîp víi lÏ ph¶i vµ c«ng lý vµ ®¹o lý.
- Tuyªn ng«n ®éc lËp cßn lµ mét ¸ng v¨n xóc ®éng
lßng ngêi. ChÊt v¨n cña t¸c phÈm ®îc béc lé qua tÊm
lßng cña B¸c ®èi víi níc nhµ, d©n téc g©y xóc ®éng
s©u s¾c tíi ngêi nghe. §ã lµ lßng yªu níc nång nµn vµ
lßng tù hµo d©n téc m·nh liÖt, kh¸t väng ®éc lËp, tù
do víi ý thøc quyÕt t©m gi÷ v÷ng quyÒn tù do, ®éc
lËp Êy. TÊt c¶ ®· ®îc thÓ hiÖn trªn tõng c©u ch÷
nhÊt lµ giäng v¨n võa thiÕt tha, võa hïng hån, ®anh
thÐp.
+ Ng«n ng÷ chÝnh x¸c, giµu s¾c th¸i biÓu c¶m, tõ
ng÷ chän läc sóc tÝch. Dïng hµng lo¹t ®éng tõ chÝnh
x¸c giµu s¾c th¸i biÓu c¶m, ®iÖp tõ, ®iÖp ng÷ cã
tÝnh kh¼ng ®Þnh nhÊn m¹nh.
Tæ chøc «n tËp vÒ - HS gi¶i thÝch, 5. Tè H÷u
th¬ Tè H÷u ph©n tÝch Tè H÷u lµ mét trong sè nh÷ng nhµ th¬ lín cña nÒn
- V× sao nãi Tè th¬ hiÖn ®¹i ViÖt Nam, Tè H÷u lµ nhµ th¬ tr÷ t×nh -
H÷u lµ nhµ th¬ tr÷ chÝnh trÞ
t×nh - chÝnh trÞ. - Tè H÷u lµ mét thi sü - chiÕn sÜ, mét kiÓu mÉu
Ph©n tÝch khuynh nhµ v¨n - chiÕn sÜ thêi ®¹i c¸ch m¹ng.
híng sö thi vµ c¶m - Th¬ «ng tríc hÕt nh»m phôc vô cuéc ®Êu tranh
høng l·ng m¹n trong c¸ch m¹ng, cho nh÷ng nhiÖm vô chÝnh trÞ c¬ b¶n
th¬ Tè H÷u cña mçi giai ®o¹n c¸ch m¹ng.
- Tè H÷u ®· ®em ®Õn cho dßng th¬ c¸ch m¹ng
mét tiÕng nãi tr÷ t×nh míi víi nh÷ng c¶m xóc, t×nh
c¶m mang tÝnh cô thÓ, trùc tiÕp nãi c¸i t«i c¸ thÓ
bõng s¸ng vµ thøc tØnh s©u s¾c lÝ tëng c¸ch m¹ng.
Mét c¸i t«i riªng t cã sù hoµ hîp víi c¸i chung - mét con
ngêi ë gi÷a mäi ngêi trong cuéc ®êi.
- Th¬ Tè H÷u chñ yÕu khai th¸c c¶m høng tõ ®êi
sèng chÝnh trÞ cña §Êt Níc, tõ t×nh c¶m chÝnh trÞ
cña b¶n th©n nhµ th¬, «ng lµ nhµ th¬ cña lÏ sèng lín,
t×nh c¶m lín, niÒm vui lín cña con ngêi c¸ch m¹ng vµ
cuéc sèng c¸ch m¹ng. ë nh÷ng bµi th¬ hay nhÊt cña Tè
H÷u thêng cã sù kÕt hîp c¶ 3 chñ ®Ò : LÏ sèng c¸ch
m¹ng, niÒm vui lín vµ ©n t×nh c¸ch m¹ng. Trong th¬
Tè H÷u chñ yÕu lµ c¸i t«i d©n téc vµ c¸ch m¹ng.
- Th¬ Tè H÷u còng rÊt tiªu biÓu cho c¶m høng l·ng
m¹n. §ã lµ c¶m høng l·ng m¹n c¸ch m¹ng. Th¬ «ng tËp
trung thÓ hiÖn vÎ ®Ñp lÝ tëng cña con ngêi vµ cuéc
sèng míi, thÓ hiÖn niÒm tin v÷ng ch¾c vµo t¬ng lai
t¬i s¸ng cña c¸ch m¹ng, cña §Êt Níc, dÉu hiÖn t¹i cßn
nhiÒu khã kh¨n, hi sinh gian khæ.
Tæ chøc «n tËp bµi - HS ph©n tÝch 6. Bµi th¬ ViÖt B¾c
th¬ ViÖt B¾c NghÖ thuËt biÓu hiÖn cña bµi th¬ ViÖt B¾c ®Ëm
Ph©n tÝch nh÷ng ®µ b¶n s¾c d©n téc
biÓu hiÖn cña - Tè H÷u ®· ph¸t huy ®îc nhiÒu thÕ m¹nh cña thÓ
tÝnh d©n téc trong th¬ lôc b¸t truyÒn thèng.
bµi th¬ ViÖt B¾c + CÊu tø : Lµ cÊu tø cña ca dao víi hai nh©n vËt
cña Tè H÷u tr÷ t×nh “ta” vµ “m×nh”, ngêi ra ®i vµ ngêi ë l¹i h¸t
®èi ®¸p víi nhau.
+ Nhµ th¬ rÊt chó ý sö dông kiÓu tiÓu ®èi cña ca
dao, cã t¸c dông nhÊn m¹nh ý th¬, t¹o ra nhÞp th¬
uyÓn chuyÓn c©n xøng, hµi hoµ lµm cho lêi th¬ dÔ
nhí, dÔ thuéc thÊm s©u vµo t©m t :
- M×nh vÒ rõng nói nhí ai
Tr¸m bïi ®Ó rông, m¨ng mai ®Ó giµ
- ChiÕu Nga S¬n, g¹ch B¸t Trµng
V¶i t¬ Nam §Þnh, lôa hµng Hµ §«ng
- VÒ ng«n ng÷ th¬ :
Tè H÷u chó träng lêi ¨n tiÕng nãi cña nh©n d©n
rÊt gi¶n dÞ, méc m¹c nhng còng rÊt sinh ®éng ®Ó t¸i
hiÖn l¹i mét thêi c¸ch m¹ng vµ kh¸ng chiÕn ®Çy gian
khæ mµ d¹t dµo t×nh nghÜa. §ã lµ : ng«n ng÷ rÊt
giµu h×nh ¶nh cô thÓ, ng«n ng÷ rÊt giµu nh¹c ®iÖu,
th¬ Tè H÷u sö dông rÊt nhuÇn nhuyÔn phÐp trïng
®iÖp cña ng«n ng÷ d©n gian.
TÊt c¶ t¹o ra giäng ®iÖu tr÷ t×nh nghe tha thiÕt,
ªm ¸i, ngät ngµo nh ©m hëng lêi ru ®a ta vµo tõng kØ
niÖm vµ nghÜa t×nh thuû chung.
Tæ chøc «n tËp bµi - HS ph©n tÝch 7. T©y TiÕn cña Quang Dòng
th¬ T©y TiÕn cña Ngêi lÝnh hiÖn vÒ trong håi tëng nh mét biÓu tîng
Quang Dòng. xa vêi trong thêi gian vµ kh«ng gian hoµi niÖm kh«ng
- Ph©n tÝch vÎ døt mét nçi nhí th¬ng mªnh mang (nhí vÒ, nhí ch¬i
®Ñp cña h×nh tîng v¬i….)
ngêi lÝnh trong bµi - Ngêi lÝnh ®îc miªu t¶ rÊt thùc trong nh÷ng sinh
th¬ T©y tiÕn cña ho¹t cô thÓ h»ng ngµy, trong nh÷ng bíc ®i nÆng
Quang Dòng (so nhäc trªn ®êng hµnh qu©n víi nh÷ng ®ãi rÐt bÖnh
s¸nh víi h×nh tîng tËt víi nh÷ng nÐt vÏ tiÒu tôy vÒ h×nh hµi song vÉn
ngêi lÝnh trong bµi phong phó trong ®êi sèng t©m hån víi nh÷ng kh¸t
th¬ “§ång chÝ” cña väng tuæi trÎ.
ChÝnh H÷u) Liªn hÖ so s¸nh víi ngêi lÝnh trong §ång chÝ ®Ó
thÊy ®îc nÐt t¬ng ®ång cña ngêi lÝnh vÖ quèc.
- T¸c gi¶ ph¸t hiÖn ra vÎ ®Ñp trong ®êi sèng t©m
hån cña ngêi lÝnh.
Nh¹y c¶m tríc vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn nói rõng víi
nh÷ng c¶nh s¾c ®éc ®¸o rÊt tinh tÕ : (hïng vÜ, d÷
déi, phi thêng vµ duyªn d¸ng tr÷ t×nh th¬ méng).
+ Ch¸y báng kh¸t väng chiÕn c«ng, ¤m Êp vÒ giÊc
m¬ ®Ñp vÒ t×nh yªu tuæi trÎ.
VÎ ®Ñp t©m hån cña ngêi lÝnh : l·ng m¹n, ®a
t×nh. So s¸nh víi ngêi lÝnh trong “®ång chÝ” (lµ
n«ng d©n chÊt ph¸c, b×nh dÞ g¾n bã víi lµng quª
nghÌo…) ®Ó lµm næi bËt nÐt riªng tµi hoµ , ®a t×nh
l·ng m¹n cña ngêi lÝnh T©y TiÕn.
- Ngêi lÝnh hiÖn lªn ch©n thùc, th¬ méng l·ng m¹n
®ång thêi còng rÊt hµo hïng.
Tæ chøc «n tËp vÒ - HS ph¸t hiÖn 8. §Ò tµi quª h¬ng ®Êt níc qua §Êt níc (NguyÔn
®Ò tµi quª h¬ng §×nh Thi), ®o¹n trÝch §Êt níc trong trêng ca MÆt
®Êt níc. ®êng kh¸t väng (NguyÔn Khoa §iÒm)
Nh÷ng kh¸m ph¸ Kh¸m ph¸ riªng tõ quª h¬ng ®Êt níc
riªng cña mçi nhµ a) NguyÔn §×nh Thi
th¬ vÒ ®Êt níc quª - H×nh ¶nh ®Êt níc qua hai mïa thu (Mïa thu xa :
h¬ng qua bµi th¬ ®Ñp, buån/ Mïa thu nay : ®Ñp, vui)
§Êt níc (NguyÔn - §Êt níc hµo hïng trong chiÕn ®Êu.
§×nh Thi), ®o¹n + TruyÒn thèng bÊt khuÊt cña «ng cha
trÝch §Êt níc trong + C¨m thï giÆc, chiÕn ®Êu dòng c¶m
trêng ca MÆt ®êng - §Êt níc vinh quang trong chiÕn th¾ng.
kh¸t väng (NguyÔn Tãm l¹i, NguyÔn §×nh Thi tù hµo, ngîi ca ®Êt níc
Khoa §iÒm) vÊt v¶ ®au th¬ng, bÊt khuÊt, anh hïng trong chiÕn
th¾ng chèng Ph¸p.
b) NguyÔn Khoa §iÒm
§Êt níc b¾t nguån tõ nh÷ng g× gÇn gòi nhÊt, th©n
thiÕt nhÊt vµ b×nh dÞ nhÊt trong ®êi sèng vËt chÊt
vµ ®êi sèng t©m linh cña con ngêi.
- §Êt níc ®îc c¶m nhËn tõ ph¬ng diÖn ®Þa lÝ vµ
lÞch sö thêi gian vµ kh«ng gian.
- §Êt níc lµ n¬i thèng nhÊt c¸c yÕu tè lÞch sö, v¨n
ho¸, phong tôc.
- Tõ sù c¶m nhËn Êy dÉn ®Õn mét th¸i ®é ®Çy
tr¸ch nhiÖm Êy cña mçi c¸ nh©n trong céng ®ång.
Mét sù c¶m nhËn riªng mang tÇm thêi ®¹i. T tëng ®Êt
níc cña nh©n d©n.
Tãm l¹i, NguyÔn Khoa §iÒm thøc tØnh tuæi trÎ vµ
mçi ngêi nhËn biÕt vÒ céi rÔ vµ nguån m¹ch chÝnh
cña §Êt Níc. Kh¸m ph¸ truyÒn thèng "®Êt níc cña
nh©n d©n". C¶m xóc l¾ng s©u trong nhËn thøc vµ
tr¸ch nhiÖm, c¶m xóc l¾ng s©u trong nhËn thøc vµ
tr¸ch nhiÖm, h×nh ¶nh th¬ ®îc kh¬i nguån trong ca
dao thÇn tho¹i
+ Hai bµi th¬ ra ®êi trong hai thêi ®iÓm kh¸c
nhau, hai nhµ th¬ cã tiÕng nãi thêi ®¹i kh¸c nhau vµ
hä ®· cã nh÷ng b¶n th«ng ®iÖp kh¸c nhau vÒ ®Êt n-
íc tõ nh÷ng gãc nh×n v¨n hãa kh¸c nhau. Nhng ®iÓm
gÆp gì vµ héi tô lµ t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc vµ ý
thøc tr¸ch nhiÖm ph¶i gi÷ g×n, b¶o vÖ non s«ng ®Êt
níc.
Tæ chøc «n tËp bµi - HS ph©n tÝch 9. Bµi th¬ Sãng cña Xu©n Quúnh
th¬ Sãng cña Xu©n a) Ph©n tÝch h×nh tîng sãng :
Quúnh. - Sãng lµ h×nh ¶nh Èn dô cña ngêi con g¸i ®ang
Ph©n tÝch h×nh t- yªu, lµ sù ho¸ th©n, ph©n th©n cña c¸i t«i tr÷ t×nh
îng sãng trong bµi cña nhµ th¬. Cïng víi h×nh tîng sãng bµi th¬ cßn cã
th¬ cïng tªn cña mét h×nh tîng n÷a lµ em-c¸i t«i tr÷ t×nh cña nhµ th¬.
Xu©n Quúnh. Anh “Em” vµ “Sãng” cã lóc ph©n ®«i ®Ó soi chiÕu l¹i hoa
(chÞ) c¶m nhËn ®- nhËp vµo (®Ó t¹o nªn sù ©m vang céng hëng).
îc g× vÒ t©m hån - H×nh tîng sãng tríc hÕt ®îc gîi ra tõ ©m hëng
ngêi phô n÷ trong dµo d¹t, nhÞp nhµng cña bµi th¬. §ã lµ nhÞp cña
t×nh yªu cña bµi nh÷ng con sãng trªn biÓn liªn tiÕp triÒn miªn. §ã cßn
th¬ nµy lµ nçi lßng ®ang trµn ngËp, ®ang khao kh¸t t×nh yªu
v« h¹n, ®ang ®ång ®iÖu víi sãng biÓn.
- Qua h×nh tîng sãng Xu©n Quúnh ®· diÔn t¶ võa
cô thÓ võa sinh ®éng nhiÒu tr¹ng th¸i t©m tr¹ng
nh÷ng cung bËc t×nh c¶m kh¸c nhau trong tr¸i tim cña
ngêi phô n÷ ®ang r¹o rùc kh¸t khao yªu ®¬ng.
+ Mçi tr¹ng th¸i t©m hån cô thÓ cña ngêi phô n÷
®ang yªu ®Òu cã thÓ t×m thÊy sù t¬ng ®ång cña nã
víi mét khÝa c¹nh, mét ®Æc tÝnh nµo ®ã cña cuéc
sèng.
+ Dïng h×nh tîng sãng ®Ó biÓu hiÖn còng cha ®ñ
cha hÕt, cha tho¶ c¸i t«i tr÷ t×nh cña nhµ th¬ nhiÒu
khi trùc tiÕp nãi lªn t×nh c¶m tha thiÕt m·nh liÖt cña
m×nh.
- Xu©n Quúnh ®· mîn h×nh tîng sãng ®Ó nãi vµ
nghÜ vÒ t×nh yªu.
+ §ã lµ cuéc hµnh tr×nh khëi ®Çu, lµ sù tõ bá c¸i
chËt chéi, nhá hÑp ®Ó t×m ®Õn mét t×nh yªu bao la
réng lín vµ cuèi cïng lµ kh¸t väng ®îc sèng hÕt m×nh
trong t×nh yªu vÜnh viÔn ho¸ t×nh yªu cña m×nh.
+ Nh÷ng ý nghÜ nµy cã vÎ tù do t¶n m¹n nhng tõ
chiÒu s©u cña thi thø vÉn cã sù vËn ®éng nhÊt qu¸n.
b) Ph¸t biÓu c¶m nhËn cña m×nh.
- Qua h×nh tîng sãng vµ c¶ bµi th¬ chóng ta cã thÓ
c¶m nhËn ®îc vÎ ®Ñp t©m hån cña ngêi phô n÷ trong
t×nh yªu. Ngêi phô n÷ Êy m¹nh b¹o chñ ®éng bµy tá
nh÷ng kh¸t khao yªu ®¬ng m·nh liÖt vµ nh÷ng rung
®éng r¹o rùc trong lßng m×nh.
Ngêi phô n÷ còng kh«ng cßn nhÉn nhôc cam chÞu
n÷a. NÕu “Sãng kh«ng hiÓu næi m×nh” th× sãng døt
kho¸t tõ bá n¬i chËt hÑp ®ã “T×m ra tËn bÓ” ®Õn
víi c¸i cao réng bao dung -> ®ã lµ nÐt míi mÎ hiÖn
®¹i trong t×nh yªu.
T©m hån phô n÷ giµu khao kh¸t, kh«ng yªn lÆng.
§ã lµ t©m hån trong s¸ng thuû chung v« h¹n.
-> Quan niÖm t×nh yªu nh vËy rÊt gÇn gòi víi mäi
ngêi cã gèc rÔ trong t©m hån cña d©n téc
Tæ chøc «n tËp t¸c - HS so s¸nh 10. Phong c¸ch nghÖ thuËt NguyÔn Tu©n
phÈm cña NguyÔn Qua truyÖn Ch÷ ngêi tö tï vµ tuú bót Ngêi l¸i ®ß
Tu©n s«ng §µ cã thÓ nh©n ra nh÷ng ®iÓm thèng nhÊt vµ
So s¸nh Ch÷ ngêi tö kh¸c biÖt cña phong c¸ch nghÖ thuËt NguyÔn Tu©n
tï ng÷ v¨n 11 víi tríc vµ sau c¸ch m¹ng th¸ng 8 n¨m 1945
Ngêi l¸i ®ß s«ng - Nh÷ng ®iÓm thèng nhÊt
§µ. NhËn xÐt + Cã c¶m høng m·nh liÖt tríc nh÷ng c¶nh tîng ®éc
nh÷ng ®iÓm kh«ng ®¸o, t¸c ®éng m¹nh vµ gi¸c quan nghÖ sÜ.
thèng nhÊt vµ kh¸c + TiÕp cËn thÕ giíi thiªn vÒ ph¬ng diÖn thÈm
biÖt cña phong mÜ, tiÕp cËn con ngêi thiªn vÒ ph¬ng diÖn tµi hoa
c¸ch nghÖ thuËt nghÖ sÜ.
NguyÔn Tu©n tríc + Ngßi bót tµi hoa uyªn b¸c.
vµ sau c¸ch m¹ng - Nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt
th¸ng 8 n¨m 1945 Ch÷ ngêi tö tï lµ truyÖn ng¾n x©y dùng thÕ giíi
nghÖ thuËt b»ng h cÊu.
Ngêi l¸i ®ß s«ng §µ lµ thÓ ký ghi chÐp ngêi thùc,
viÖc thùc, t liÖu phong phó dùa trªn sù kh¶o s¸t nghiªn
cøu hiÖn thùc, ®ång thêi trùc tiÕp bé lé c¸i t«i cña
nhµ v¨n.
Phong c¸ch nghÖ thuËt cña nhµ v¨n cã thÓ biÕn
®æi khi thÕ giíi quan vµ t tëng cña nhµ v¨n thay ®æi.
Ch÷ ngêi tö tï vµ Ngêi l¸i ®ß s«ng §µ thÓ hiÖn rÊt râ
phong c¸ch nghÖ thuËt cña NguyÔn Tu©n.
+ NÕu trong Ch÷ ngêi tö tï NguyÔn Tu©n ®i t×m
c¸i ®Ñp trong qu¸ khø Vang bãng mét thêi th× trong
Ngêi l¸i ®ß s«ng §µ nhµ v¨n t×m c¸i ®Ñp trong cuéc
sèng hiÖn t¹i.
+ Trong Ch÷ ngêi tö tï NguyÔn Tu©n ®i t×m chÊt
tµi hoa nghÖ sÜ ë tÇng líp nh÷ng con ngêi ®Æc
tuyÓn, cßn trong Ngêi l¸i ®ß s«ng §µ ¤ng ®i t×m
chÊt tµi hoa nghÖ sÜ trong ®¹i chóng nh©n d©n c¸i
®Ëp m¹nh vµo c¸c gi¸c quan nghÖ sÜ cña «ng giê
®©y lµ nh÷ng thµnh tÝch cña nh©n d©n trong lao
®éng .
Phong c¸ch NguyÔn Tu©n trong Ngêi l¸i ®ß s«ng
§µ:
+ C¶m høng ®Æc biÖt víi nh÷ng g× g©y c¶m gi¸c
m¶nh liÖt (c¶nh th¸c d÷ S«ng §µ vµ vÎ ®Ñp ®Çy
chÊt th¬ cña dßng s«ng).
+ Kh¸m ph¸ con ngêi tµi hoa nghÖ sÜ tµi ba trong
nghÖ thuËt “ngêi l¸i ®ß vît th¸c leo ghÒnh” mét tay l¸i
®ß ra hoa.
+ Ngoµi bót tµi hoa uyªn b¸c trong nh÷ng so s¸nh
liªn tëng h×nh ¶nh ®Çy gîi c¶m vËn dông tri thøc
nhiÒu ngµnh v¨n häc nghÖ thuËt kh¸c nhau ®Ó quan
s¸t miªu t¶ hiÖn thùc.
+ Ng«n ng÷ phong phó, ®iªu luyÖn, giµu gi¸ trÞ t¹o
h×nh.
Tæ chøc «n tËp T¸c - HS ph¸t biÓu 11. Ai ®Æt tªn cho dßng s«ng cña Hoµng Phñ
phÈm Ai ®Æt tªn Ngäc Têng
cho dßng s«ng? cña a) C¶m høng thÈm mÜ :
Hoµng Phñ Ngäc - Ngîi ca vÎ ®Ñp thiªn nhiªn phong phó ®a d¹ng,
Têng huyÒn ¶o nh ®êi sèng, nh t©m hån con ngêi.
C¶m høng thÈm - Cô thÓ lµ c¶nh vËt s«ng H¬ng, con s«ng g¾n bã
mÜ vµ v¨n phong víi lÞch sö, v¨n ho¸ cña HuÕ vµ còng lµ cña d©n téc,
cña Hoµng Phñ qua ®ã, thÓ hiÖn sù yªu mÕn say mª vÎ ®Ñp cña
Ngäc Têng qua dßng s«ng, ®Êt níc.
®o¹n trÝch bót kÝ - NÐt ®Æc s¾c cña v¨n phong Hoµng Phñ Ngäc
Ai ®· ®Æt tªn cho Têng :
dßng s«ng. - Soi bãng t©m hån víi t×nh yªu quª h¬ng ®Êt níc
vµo ®èi tîng miªu t¶ khiÕn ®èi tîng trë nªn lung linh,
huyÒn ¶o, ®a d¹ng nh ®êi sèng, nh t©m hån con ngêi.