İRRİTABL BARSAK SENDROMU

(İBS) ve BESLENME

PROF.DR.MEHMED KÜRŞAD
TÜRKDOĞAN
İBS:
Ülkemizde ve dünyada en yaygın fonksiyonel GİS
hastalığı
Nüfusun %10-20’de bulunabilir; Kadınlarda 2 kat
daha sık
Karın ağrısı (dışkılama ile rahatlar),
Dışkılama (defekasyon) düzensizliği (kabız-ishal,
keçi pisliği vs.)
Gaz, gurultu, şişkinlik vs…
Stress vs. psişik rahatsızlıklarla birlikte
Etyoloji
Stress vs. psişik problemler başlıca nedenler(psikosomatik)
Barsak inf.ları sonrası gelişebilir
Kötü beslenme alışkanlıkları ( gaz ve şişkinlik yapabilecek,
karışık, katkılı besin ve içecekler)
Reçetesiz verilen ilaçlar neden olabilir
Teşhisde:
IBS şikayetleri; Celiac hast., İnflamatuar barsak hast.,
fonksiyonel dispepsi ve kabızlık ile benzerlik gösterir ve
ayırıcı teşhis yapılır
Şikayetlere göre başlıca 3 ayrı İBS tipi söz
konusu:
Sadece kabız tipi (Haftada üç kez veya daha az,
sert, keçi pisliği gibi, ağrılı vs…)
Sadece ishal (Günde 3 kez, sulu, yumuşak kıvamlı)
Kabız-ishal (karışık tip)
(Defekasyon değişken kıvamlı ve karışık özellikli)
Tahliller ve endoskopide patolojik bir bulgu yok
ve herşey normaldir
 Fizyopatoloji
Birçok faktörler söz konusu:
Beyin-Barsak Sinir sistemi ileti değişiklikleri
(Anormal Gİ motilite ve barsak aşırı
duyarlılığı, karın ağrısı)
Psikososyal stressler, depresyon ve anksiyete
Barsak flora değişiklikleri (A.B kullanımı,
Bakteriyel üreme vs..)
Genetik ve
İnce barsak (İB)’ta serotonin salgısı artışı
ishale, azalması kabızlığa neden olur
Tıbbi Tedavi
Hekim-hasta ve psikolog-hasta ilişkisi önemli
Hastalar hayati bir tehlike ( CA korkusu !)
olmadığını bilmeli fakat
Ruhi huzur ve rahatlık olmazsa, İBS’nin hayat
boyu süreceğini bilmeli
Hastanın tüm şikayetlerini iyileştirecek tek ve
mucizevi bir ilaç yok
Şikayetleri azaltacak ve hastanın gününü rahat
geçireceği ilaçlar verilir
Şikayetlerin tipi ve ağırlığına göre tedavi yönlendirilir:
Beslenme Tedavisi
Diyetisyen, besinlerle hastanın şikayetleri arasında ilişkiyi iyi bilmelidir
Hastalara diyet eğitimi iyi verilmeli ve zararlı olabilecek besinler bildirilmelidir
Diyet, İBS’nin tipine göre (kabız, ishal vs…),
Sağlıklı ve semptomları iyileştirici olarak düzenlenir,
Temel besinlerin kısıtlanması doğru değil fakat
Aşırı alınan yemekler ve bazı besinler (kahve, laktoz, früktoz, sorbitol, alkol ve
diyette yağ) özellikle ishal tipi veya karışık tip İBS’de iyi tolere edilmez
Kabızlık tedavisinde suda çözünen ve çözünmeyen liflerin birlikte
alınması hedeflenir fakat,
Diyette suda çözünmeyen liflerin, özellikle kabızlığı olmayan
İBS’lilerde fazla miktarda alınması şikayetleri artırabilir
Diyette sıvılar, özellikle lifler toz halinde alınınca, birlikte
yeterince alınmalı
Artmış lif alımı İBS tedavisinin başlangıcında kuraldır fakat alınan
lifin tipine bağlı olarak hastaların şikayetleri devam edebilir
Yeni araştırmalarda, yüksek oranda fermente edilebilir KH
bulunduran gıdalar, barsak bakterilerinin etkisi ile İBS
şikayetlerini artırıyor
 FODMAPs (fermente olabilir oligosakkarid,
disakkarid, MS ve polyol’ler)’le beslenme planı
İBS’li hastalarda FODMAPs’den kısıtlı bir diyetin Gİ
şikayetleri azaltabileceği bildirilmektedir
FODMAPs’li diyette lactose, fructose, fructo-
oligosaccharides (fructans), galacto-oligosaccharides
(galactans) ve polyol’ler veya şeker alkoller
(sorbitol, xylitol, mannitol, isomaltase ve maltitol) yer
alır
Bu kısa zincirli KH’lar İB’tan az emilir,
yüksek düzeyde osmotiktir ve KB’ta
bakteriler tarafından fermente edilirler ve duyarlı
kişilerde karında sancı, gaz ve ishallere neden olurlar
FODMAPs’ler Gİ şikayetleri artırıcı etki gösterir ve
bunların alınmasında sınır değer her bir hastaya
özgündür
Hastalar küçük miktarda besinleri tolere edebilir fakat
Belli bir ölçüden fazla alınınca şikayetler gelişebilir
Hastaların güncel diyeti ve tetikleyici gıdalar
araştırılmalı,
Hastalara FODMAPs’li gıdalar konusunda eğitim
verilmeli
H2 soluk testi, problemli gıdaların tespiti ve diyetin
düzenlenmesinde yararlı
Bütün yüksek miktarda FODMAPs’li gıdalar 6-8
haftalık bir deneme süresince diyetten çıkarılır
ve daha sonra,
Hastaya FODMAPs’li bir diyet yavaş ve
kontrollü olarak başlanır ve şikayetlere en çok
neden olan gıdalar araştırılır
Düşük FODMAPs’li diyete bağlı gelişen besin
eksiklikleri:
Folat, thiamin, B6 vit. eksikliği (ekmek ve tahılları
kısıtlamaya bağlı),
Kalsiyum ve vitamin D eksikliği (sütlü ürünlerin
terkine bağlı).
FODMAPs’li diyet en iyi tolere edilebilir
düzeyde alınır ve
Mineral ve vitamin eksiklikleri alternatif
gıdalarla karşılanır
Bu diyette amaç, Gİ şikayetleri azaltmak
ve kaldırmaktır