Nazwa przedmiotu:

Psychologia poznawcza
Kierunek studiów psychologia

Profil studiów ogólnoakademicki

Poziom studiów studia pierwszego stopnia

Rodzaj przedmiotu obowiązkowy

Forma studiów stacjonarne / niestacjonarne

Rok studiów 2

Semestr Zimowy/letni

Liczba punktów ECTS 6 ECTS

Nakład pracy studenta (liczba godzin) 150

Język wykładowy polski

Dr hab. Hanna Bednarek, prof. Uniwersytetu SWPS

Koordynator
Hanna.Bednarek@swps.edu.pl

Liczba godzin - forma

Forma zajęć Liczba godzin - forma stacjonarna
niestacjonarna
wykład 30 24

ćwiczenia 24 18

Forma zajęć Prowadzący Prowadzący

Dr hab. Michał Olszanowski, prof. Dr hab. Michał Olszanowski, prof.
Uniwersytetu SWPS Uniwersytetu SWPS
(molszanowski@swps.edu.pl)
(molszanowski@swps.edu.pl)
wykład Dr hab. Hanna Bednarek, prof.
Uniwersytetu SWPS Prof. dr hab. Grzegorz Sędek

(Hanna.Bednarek@swps.edu.pl)
Dr hab. Michał Olszanowski, prof.
Mgr Mariszka Gogolewska
Uniwersytetu SWPS
(mgogolewska@swps.edu.pl)
(molszanowski@swps.edu.pl) Mgr Michał Janewicz
Dr Magdalena Przedniczek (mjanewicz@swps.edu.pl)
(mprzedniczek@swps.edu.pl) Mgr Oliwia Zaborowska
(ozaborowska@st.swps.edu.pl)
Mgr Michał Janewicz
ćwiczenia (mjanewicz@swps.edu.pl) Mgr Ewa Butowska
(ebutowska@swps.edu.pl)
Mgr Ewa Butowska
(ebutowska@swps.edu.pl)
Mgr Aleksandra Fortuńska
(afortunska@swps.edu.pl)
 Bilans punktów ECTS
Liczba godzin - Liczba godzin -
Forma zajęć
forma stacjonarna forma niestacjonarna
Liczba godzin wykład 30 24
54 42
kontaktowych ćwiczenia 24 18
czytanie literatury do zajęć 32 38

przygotowanie projektu
30 30
grupowego (planowanie i raport)
Samodzielna
96 108
praca studenta*
przygotowanie się do egzaminu 32 38

uczestnictwo w egzaminie 2 2

Łączny nakład pracy studenta 150 150

*Średnia liczba godzin przeznaczonych na zrealizowane rodzaje zajęć (godzina lekcyjna oznacza 45 minut)

Efekty uczenia się

Kod kierunkowego Przedmiotowe efekty uczenia się

efektu uczenia się

PS1_W12 − Student w stopniu zaawansowanym zna pojęcia w zakresie procesów poznawczych.

− Student w stopniu zaawansowanym zna aktualne teorie w zakresie procesów
poznawczych.
− Student w zaawansowanym stopniu zna metody badawcze w zakresie procesów
poznawczych.
− Student dostrzega powiązania poszczególnych procesów poznawczych między sobą.
− Student w zaawansowanym stopniu rozumie znaczenie procesów poznawczych dla
codziennego funkcjonowania w różnych sytuacjach.

PS1_U1 − Student potrafi formułować problemy badawcze z obszaru psychologii poznawczej.

PS1_U2 − Student opisuje, analizuje i interpretuje zachowania człowieka, wykorzystując wiedzę z
PS1_U4 zakresu procesów poznawczych.
− Student posługuje się terminologią stosowaną w psychologii procesów poznawczych.

PS1_K3 − Student refleksyjnie i krytycznie posługuje się wiedzą dotyczącą procesów poznawczych,
PS1_K5 jest świadomy ograniczeń epistemologicznych
psychologii poznawczej.
− Student poddaje krytycznej refleksji cele własne i zespołowe oraz sposoby ich osiągania.

Treści programowe i formy zajęć

Wykład
Treści programowe Literatura obowiązkowa
Czym zajmuje się psychologia poznawcza? ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Podstawowe założenia paradygmatu poznawczego. poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
▪ Przedmiot zainteresowań psychologii poznawczej. Rozdział 1. Problemy podstawowe
▪ Narodziny i rozwój dyscypliny.
▪ Kluczowe dylematy psychologii poznawczej.
▪ Pojęcie procesu przetwarzania informacji.
W jaki sposób postrzegamy świat? ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Podstawowa terminologia i charakterystyka procesu spostrzegania. poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
▪ Etapy procesu spostrzegania. Rozdział 2. Spostrzeganie.
▪ Percepcja jako proces rozpoznawania i kategoryzacji.
▪ Spostrzeganie jako proces oddolny i odgórny.
▪ Złudzenia i błędy percepcji.
▪ Klasyczne teorie percepcji.
▪ Wkład spostrzegania w kierowanie zachowaniem.
▪ Deficyty percepcji (przykłady)
Natura i funkcje uwagi ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Opis uwagi jako systemu selekcji informacji. poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
▪ Mechanizm selekcji danych na różnych etapach przetwarzania Rozdział 3. Uwaga.
informacji.
▪ Teorie wczesnej i późnej selekcji.
▪ Zasada przetargu pomiędzy szybkością a poprawnością.
▪ Teoria przeszukiwania pola percepcyjnego.
▪ Teoria detekcji sygnału.
▪ Rodzaje błędów procesu selekcji.
▪ Teorie uwagi podzielnej.
▪ Teorie modułowe vs teorie zasobowe.
▪ Paradygmat podwójnego zadania.
▪ Interferencja strukturalna a interferencja zasobowa.
▪ Neurobiologiczne podłoże procesów uwagi.
▪ Uwaga a świadomość.
Rozumienie pamięci – zdolność czy proces? ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Pamięć jako zdolność, magazyn, proces. poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
▪ Typologie pamięci. Rozdział 4. Pamięć
▪ Klasyczny wielomagazynowy model pamięci. ⎼ Rozdział 5. Procesy pamięciowe
▪ Alternatywne sposoby widzenia pamięci: pamięć operacyjna i teoria
poziomów przetwarzania.
▪ Fazy procesu pamięciowego: kodowanie, przechowywanie,
wydobywanie.
▪ Różnice w zakresie informacji, operacji i sposobów wykorzystania
poszczególnych rodzajów pamięci.
▪ Teorie zapominania: rozpad śladu pamięciowego, zjawisko
interferencji (proaktywnej i retroaktywnej), utrata dostępu, wyparcie.
▪ Adaptacyjność procesu utraty informacji.
▪ Neurobiologiczne podłoże pamięci.
Pamięć autobiograficzna ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Adaptacyjność procesu utraty informacji. Neurobiologiczne podłoże poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
pamięci. Rozdział 6. Pamięć autobiograficzna.
▪ Skrypty poznawcze jako forma przechowywania doświadczenia,
pojęcie skryptu
▪ Właściwości zapisów autobiograficznych
▪ Metody badania pamięci autobiograficznej
▪ Trwałość przechowywania informacji
▪ Wpływ czasu na przechowywanie informacji
-efekt względnej świeżości
- efekt reminiscencji
- amnezja dziecięca
Psychologia zeznań świadka, co zapamiętują naoczni świadkowie badania
Loftus i Palmer

Czym jest wyobraźnia? ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia

▪ Pojęcie i przedmiot reprezentacji umysłowej. poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
▪ Główne stanowiska w sporze na temat formy reprezentacji Rozdział 7. Wyobraźnia.
umysłowych.
▪ Rola wyobrażeń w sporze o naturę reprezentacji umysłowych.
▪ Cechy wyobrażeń.
▪ Możliwe manipulacje wyobrażeniem.
▪ Teoria podwójnego kodowania Paivio.
▪ Wzajemne relacje pomiędzy słowem a obrazem.
⎼
Czym są pojęcia, jak są tworzone? ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Pojęcie, kategoria, egzemplarz. Istota, rodzaje i funkcje poznawcze poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
pojęć. Rozdział 8. Pojęcia
▪ Rdzeń pojęcia a procedura identyfikacyjna.
▪ Cechy definicyjne a cechy charakterystyczne.
▪ Klasyczne teorie pojęć.
▪ Teorie probabilistyczne.
▪ Teorie prototypów.
▪ Teorie egzemplarzowe.
▪ Pojęcia jako teorie naiwne.
Czym jest myślenie? Strategie rozwiązywania problemów ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Charakterystyka ludzkiego myślenia. poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
▪ Typy myślenia. Rozdział 9. Myślenie i rozwiązywanie
▪ Rozumowanie dedukcyjne. problemów.
▪ Rozumowanie warunkowe.
▪ Rozumowanie sylogistyczne.
▪ Błędy rozumowania i ich przyczyny.
▪ Rozumowanie indukcyjne.
▪ Zasady szacowania prawdopodobieństwa.
▪ Heurystyka reprezentatywności, dostępności psychicznej,
zakotwiczenia, symulacji.
Strategie rozwiązywania problemów ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Cykl rozwiązywania problemów. poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
▪ Ustrukturalizowanie problemu. Rozdział 9. Myślenie i rozwiązywanie
▪ Rola algorytmów i heurystyk w rozwiązywaniu problemów. problemów.
▪ Przeszkody i ułatwienia w rozwiązywaniu problemów.
⎼ Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura,
▪ Sądy.
B., Wichary, S. (2020). Psychologia
▪ Problemy decyzyjne. poznawcza. Warszawa: PWN.
▪ Inhibitory i stymulatory rozwiązywania problemów.
Rozdział 11: Rozwiązywanie
problemów (s. 458-519).
Podejmowanie decyzji ⎼ Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura,
▪ Decyzje refleksyjne i impulsywne B., Wichary, S. (2020). Psychologia
▪ Prawdopodobieństwo subiektywne i obektywne poznawcza. Warszawa: PWN. Rozdział
▪ Wartość gratyfikacyjna celu a podejmowanie decyzji 12: Wydawanie sądów i podejmowanie
▪ Rola heurystyk w podejmowaniu decyzji decyzji (s. 520-559).
▪ Teoria D. Kahnemana

Praktyczne zastosowania psychologii poznawczej ⎼ Doliński, D. (2001). Psychologia

reklamy. Agencja Reklamowa Aida (s.
91-128).
⎼ Stasiuk, K., Maison, N. (2014).
Psychologia konsumenta. PWN (s. 85-
135, 167-182).
Kontrola poznawcza – jak człowiek steruje własnymi procesami ⎼ Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura,
psychicznymi? B., Wichary, S. (2020). Psychologia
poznawcza. Warszawa: PWN. Rozdział
6: Kontrola poznawcza (s. 211-258).
Poznawcza psychologia starzenia się. Co się dzieje, gdy umysł się starzeje? ⎼ Kennedy, G. J. (2010). W jaki sposób
Prezentacje badań własnych. nauka wyjaśnia związane z wiekiem
zmiany procesów poznawczych:
przesłanki wczesnego rozpoznawania
otępienia. Psychiatria po Dyplomie,
7(5), 66-70.
 ⎼ Dodatkowa literatura zostanie podana w
trakcie wykładu

Ćwiczenia
Treści programowe
Psychologia poznawcza w relacji do innych dziedzin psychologii:
▪ Psychologia a inne dziedziny badań nad poznaniem.
▪ Miejsce psychologii procesów poznawczych wśród innych
działów współczesnej psychologii.
Spostrzeganie
▪ Podstawowe właściwości percepcji.
▪ Spostrzeganie jako proces oddolny.
▪ Spostrzeganie jako proces odgórny.
▪ Złudzenia percepcyjne.
▪ Stałości percepcyjne.
▪ Nastawienie percepcyjne.
▪ Obronność percepcyjna.
▪ Ekologiczna teoria spostrzegania
▪ Wpływ kontekstu na spostrzeganie.
▪ Rozpoznawanie ludzkiej twarzy i oraz czytanie.
Literatura obowiązkowa
⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
Rozdział 1
⎼ Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B.,
Wichary, S. (2020). Psychologia poznawcza.
Warszawa: PWN (s. 21-54).
⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
Rozdział 2. Spostrzeganie
⎼ Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B.,
Wichary, S. (2020). Psychologia poznawcza.
PWN. Rozdział 7: Percepcja (s. 259-297).

Uwaga ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia

▪ Selektywność, przeszukiwanie, czujność, podzielność, poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
przerzutność uwagi. Rozdział 3. Uwaga
▪ Koncepcja sieci uwagi M. Posnera.
▪ Podstawowe paradygmaty badawcze uwagi. ⎼ Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B.,
▪ Badanie efektu interferencji za pomocą klasycznego i Wichary, S. (2020). Psychologia
zmodyfikowanego zadania Stroopa. poznawcza. PWN. Rozdział 5: Uwaga i
▪ Interpretacja danych w kategoriach procesów automatycznych i świadomość (s. 167-210).
kontrolowanych.
▪ Facylitacja, automatyzacja, kontrola poznawcza.
▪ Hamowanie jako mechanizm kontrolny.
Różne typy pamięci ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Charakterystyka magazynów pamięci sensorycznej. poznania. Umysł i świat. GWP (rozdz. 4 i 5).
▪ Eksperymenty Sperlinga nad magazynem informacji ikonicznej. ⎼ Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B.,
▪ Badania Crowdera nad magazynem informacji echoicznej. Wichary, S. (2020). Psychologia poznawcza.
▪ Sprawozdanie częściowe a sprawozdanie całkowite, PWN. Rozdział 8: Pamięć (s. 298-349) i
maskowanie wsteczne. Rozdział 9: Czynności pamięciowe (s. 350-
▪ Pojemność, zapominanie, wydobywanie informacji i kody 392).
pamięci krótkotrwałej.
▪ Badanie charakterystyki pamięci krótkotrwałej zadaniem
Sternberga.
▪ Zależność procesu przechowywania danych w pamięci
krótkotrwałej od wielkości zestawu.
▪ Przeszukiwanie seryjne, równoległe, wyczerpujące,
samokończące się.
▪ Dowody przemawiające za magazynowym modelem pamięci.
▪ Efekt pierwszeństwa i efekt świeżości.
▪ Procesualne ujęcie pamięci.
▪ Operacjonalizacja poziomów przetwarzania w eksperymencie
Craika i Lockharta
▪ Koncepcja głębokości przetwarzania.
▪ Ocena modelu poziomów przetwarzania.
▪ Koncepcja wielokomponentowej teorii pamięci roboczej A.
Baddeleya. Właściwości i współdziałanie notesu wizualnego,
 pętli fonologicznej, buforu epizodycznego i centralnego
systemu wykonawczego.
▪ Efekt podobieństwa fonologicznego.
▪ Efekt długości słowa.
▪ Koncepcja aktywacyjnej pamięci roboczej N. Cowana
Pamięć autobiograficzna ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Skrypty poznawcze jako forma przechowywania doświadczenia poznania. Umysł i świat. Gdańskie
▪ Właściwości zapisów autobiograficznych Wydawnictwo Psychologiczne. Rozdział 6:
▪ Trwałość przechowywania informacji Pamięć autobiograficzna.
▪ Wpływ czasu na przechowywanie informacji
-efekt względnej świeżości
- efekt reminiscencji
- amnezja dziecięca
▪ Pojęcia i wyobraźnia ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Cechy reprezentacji pojęciowej w ujęciu klasycznym. poznania. Umysł i świat. Gdańskie
▪ Uczenie się pojęć metodą różnicową. Wydawnictwo Psychologiczne. Rozdział 7:
▪ Pojęcia matrycowe w eksperymencie Lewickiego. Pojęcia oraz Rozdział 8: Wyobraźnia.
▪ Cechy reprezentacji pojęciowej w ujęciu opartym na
prototypach. ⎼ Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B.,
▪ Wymiar pionowy i poziomy kategorii. Wichary, S. (2020). Psychologia poznawcza.
▪ Cechy wymiaru podstawowego. Warszawa: PWN. Rozdział 2: Istota i forma
▪ Empiryczne dowody prototypowej organizacji pojęć reprezentacji umysłowych (s. 57-91) i
naturalnych wg Rosch. Rozdział 3: Pojęcia i schematy (s. 92-125).
▪ Ocena typowości egzemplarzy.
▪ Charakterystyka prototypu.
▪ Schemat jako relacja pomiędzy pojęciami.
▪ Rola wyobrażeń w sporze o naturę reprezentacji umysłowych.
▪ Cechy wyobrażeń.
▪ Możliwe manipulacje wyobrażeniem.
▪ Teoria podwójnego kodowania Paivio.
▪ Wzajemne relacje pomiędzy słowem a obrazem.
Myślenie i rozwiązywanie problemów ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Cykliczny charakter rozwiązywania problemów. poznania. Umysł i świat. Gdańskie
▪ Reguły, algorytmy, heurystyki. Wydawnictwo Psychologiczne. Rozdział 9:
▪ Dedukcja i indukcja. Myślenie i rozwiązywanie problemów.
▪ Rozumowanie warunkowe.
▪ Taksonomia sytuacji problemowych. ⎼ Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B.,
▪ Inhibitory i stymulatory rozwiązywania problemów. Wichary, S. (2020). Psychologia poznawcza.
▪ Sposoby rozwiązania problemów: umocowanie świecy, Wieża Warszawa: PWN. Rozdział 10: Myślenie i
z Hanoi, promieni X, dwóch sznurków. rozumowanie (s. 397-457) oraz Rozdział 11:
Rozwiązywanie problemów (s. 458-519).
Podejmowanie decyzji ⎼ Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B.,
▪ Typologia decyzji Wichary, S. (2020). Psychologia poznawcza.
▪ Czy jesteśmy racjonalnymi decydentami? Warszawa: PWN. Rozdział 12: Wydawanie
▪ Rola heurystyk w podejmowaniu decyzji sądów i podejmowanie decyzji (520-558).
▪ Teoria D. Kahnemana istota i zastosowanie
▪ Decyzje konsumenckie
▪ Decyzje refleksyjne i impulsywne

Poznawcza psychologia starzenia się ⎼ Jagodzińska, M. (2013). Psychologia pamięci.

▪ Procesy poznawcze a wiek. Badania, teorie, zastosowania. Wyd. Helion
▪ Starzenie się a pamięć, kontrola hamowania, uwaga, szybkość (rozdz. 14, s. 445-468).
przetwarzania informacji. ⎼ Kennedy, G. J. (2010). W jaki sposób nauka
▪ Koncepcje wyjaśniające. wyjaśnia związane z wiekiem zmiany
procesów poznawczych: przesłanki wczesnego
rozpoznawania otępienia. Psychiatria po
Dyplomie, 7(5), 66-70.
▪ Psychologia poznawcza w praktyce ⎼ Literatura wskazana przez prowadzącego
 ćwiczenia
Literatura uzupełniająca do wykładów i ćwiczeń wskazana przez koordynatora/wykładowcę przedmiotu na Wydziale

Warunki zaliczenia/kryteria oceniania

W celu zaliczenia przedmiotu należy osiągnąć od 51 do 100 punktów, przy czym w odniesieniu do ocen przedstawia
się to w następujący sposób:
Bardzo dobra (5,0) od 91 punktów do 100 punktów
Dobra plus (4,5) od 81 punktów do 90 punktów
Dobra (4,0) od 71 punktów do 80 punktów
Dostateczna plus (3,5) od 61 punktów do 70 punktów
Dostateczna (3,0) od 51 punktów do 60 punktów
Niedostateczna (2,0) poniżej 51 punktów

Sposób weryfikacji efektów uczenia się Punktacja*

Wykład Sprawdzian (Zdobywanie punktów z części wykładowej odbywa się formie testowej. (26-50)
Test sprawdza wiedzę przekazaną w trakcie wykładu oraz wiedzę z zadanej literatury). (min. próg
zaliczenia
(50%+1 = 26
pkt. z testu)

ćwiczeni Udział w zajęciach jest obowiązkowy, można mieć max. 2 nieobecności. (25-50)
Obowiązkowe zaliczenie 2 zadań sprawdzających efekty uczenia (realizowanych
podczas ćwiczeń i w domu):
1. Praca pisemna popularyzująca wiedzę naukową (omówienie artykułu naukowego
wybranego z listy podanej przez prowadzącego). Tekst popularnonaukowego
artykułu należy zamieścić w formie elektronicznej na classroom, najpóźniej na
10 dni przed spodziewanym terminem zaliczenia, czyli w trakcie trwania zajęć w 25 (min. próg
danym semestrze. Prace oddane po zakończeniu zajęć nie mogą być podstawą zaliczenia 13
zaliczenia. Kryteria oceny prac pisemnych zostaną przedstawione i omówione pkt.)
przez prowadzącego na zajęciach.

2. Plakat naukowy (poster). Poster prezentuje w skrótowej formie podstawy

teoretyczne, metodę, wyniki badań oraz praktyczne zastosowania wiedzy
przedstawionej w artykule, na podstawie którego redagowana jest praca pisemna
na zaliczenie. Poster powstaje pod opieką prowadzącego, na wskazanych w
sylabusie zajęciach. Osoby nieobecne na zajęciach będą pracować nad posterem
na konsultacjach wskazanych przez prowadzącego. Formalne wymagania
związane z prezentacją posterową zostaną omówione na konsultacjach. Sesja
plakatowa odbywa się w trakcie trwania zajęć. 25 (min. próg
Końcową ocenę prezentacji wyraża się na 25 stopniowej skali (gdzie 1-w ogóle nie zaliczenia 12
spełnia kryteriów; 12-spełnia kryteria w zadawalającym stopniu; 25-w pełni spełnia pkt.)
kryteria).
Wszystkie prace studentów będące podstawą zaliczenia podlegają archiwizacji.
*Uzyskanie minimalnej punktacji podanej w tabeli jest warunkiem zaliczenia zadania.
Nazwa przedmiotu:
Psychologia poznawcza
Kierunek studiów psychologia

Profil studiów ogólnoakademicki

Poziom studiów jednolite studia magisterskie

Rodzaj przedmiotu obowiązkowy

Forma studiów stacjonarne / niestacjonarne

Rok studiów 2

Semestr Zimowy/letni

Liczba punktów ECTS 6 ECTS

Nakład pracy studenta (liczba godzin) 150

Język wykładowy polski

Dr hab. Hanna Bednarek, prof. Uniwersytetu SWPS

Koordynator
(Hanna.Bednarek@swps.edu.pl)

Liczba godzin - forma

Forma zajęć Liczba godzin - forma stacjonarna
niestacjonarna
wykład 30 24

ćwiczenia 24 18

Forma zajęć Prowadzący Prowadzący

Dr hab. Michał Olszanowski, prof. Dr hab. Michał Olszanowski, prof.
Uniwersytetu SWPS Uniwersytetu SWPS
(molszanowski@swps.edu.pl) (molszanowski@swps.edu.pl)
wykład
Dr hab. Hanna Bednarek, prof.
Uniwersytetu SWPS Prof. dr hab. Grzegorz Sędek
(Hanna.Bednarek@swps.edu.pl) (gsedek@swps.edu.pl)
Dr hab. Michał Olszanowski, prof. Mgr Mariszka Gogolewska
Uniwersytetu SWPS (mgogolewska@swps.edu.pl)
(molszanowski@swps.edu.pl) Mgr Michał Janewicz
(mjanewicz@swps.edu.pl)
Dr Magdalena Przedniczek
(mprzedniczek@swps.edu.pl) Mgr Oliwia Zaborowska
(ozaborowska@st.swps.edu.pl)
ćwiczenia Mgr Michał Janewicz Mgr Ewa Butowska
(mjanewicz@swps.edu.pl) (ebutowska@swps.edu.pl)
Mgr Ewa Butowska
(ebutowska@swps.edu.pl)
Mgr Aleksandra Fortuńska
(afortunska@swps.edu.pl)

Bilans punktów ECTS

Liczba godzin - Liczba godzin -
Forma zajęć
forma stacjonarna forma niestacjonarna
Liczba godzin wykład 30 24
54 42
kontaktowych ćwiczenia 24 18
czytanie literatury do zajęć 32 38

przygotowanie projektu
30 30
grupowego (planowanie i raport)
Samodzielna
96 108
praca studenta*
przygotowanie się do egzaminu 32 38

uczestnictwo w egzaminie 2 2

Łączny nakład pracy studenta 150 150

*Średnia liczba godzin przeznaczonych na zrealizowane rodzaje zajęć (godzina lekcyjna oznacza 45 minut)
Efekty uczenia się

Kod kierunkowego Przedmiotowe efekty uczenia się

efektu uczenia się

PSJ_W12 − Student w stopniu zaawansowanym zna pojęcia w zakresie procesów poznawczych.

− Student w stopniu zaawansowanym zna aktualne teorie w zakresie procesów
poznawczych.
− Student w zaawansowanym stopniu zna metody badawcze w zakresie procesów
poznawczych.
− Student dostrzega powiązania poszczególnych procesów poznawczych między sobą.
− Student w zaawansowanym stopniu rozumie znaczenie procesów poznawczych dla
codziennego funkcjonowania w różnych sytuacjach.

PSJ_U01 − Student potrafi formułować problemy badawcze z obszaru psychologii poznawczej.

PSJ_U03 − Student opisuje, analizuje i interpretuje zachowania człowieka, wykorzystując wiedzę z
PSJ_U09 zakresu procesów poznawczych.
− Student posługuje się terminologią stosowaną w psychologii procesów poznawczych.

PSJ_K02 − Student refleksyjnie i krytycznie posługuje się wiedzą dotyczącą procesów poznawczych,
PSJ_K08 jest świadomy ograniczeń epistemologicznych
psychologii poznawczej.
− Student poddaje krytycznej refleksji cele własne i zespołowe oraz sposoby ich osiągania.

Treści programowe i formy zajęć

Wykład
Treści programowe Literatura obowiązkowa
Czym zajmuje się psychologia poznawcza? ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Podstawowe założenia paradygmatu poznawczego. poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
▪ Przedmiot zainteresowań psychologii poznawczej. Rozdział 1. Problemy podstawowe
▪ Narodziny i rozwój dyscypliny.
▪ Kluczowe dylematy psychologii poznawczej.
▪ Pojęcie procesu przetwarzania informacji.
W jaki sposób postrzegamy świat? ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Podstawowa terminologia i charakterystyka procesu spostrzegania. poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
▪ Etapy procesu spostrzegania. Rozdział 2. Spostrzeganie
▪ Percepcja jako proces rozpoznawania i kategoryzacji.
▪ Spostrzeganie jako proces oddolny i odgórny.
▪ Złudzenia i błędy percepcji.
▪ Klasyczne teorie percepcji.
▪ Ekologiczna teoria percepcji
▪ Wkład spostrzegania w kierowanie zachowaniem.
▪ Deficyty percepcji (przykłady)
Natura i funkcje uwagi ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Opis uwagi jako systemu selekcji informacji. poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
▪ Mechanizm selekcji danych na różnych etapach przetwarzania Rozdział 3. Uwaga
informacji.
▪ Teorie wczesnej i późnej selekcji.
▪ Zasada przetargu pomiędzy szybkością a poprawnością.
▪ Teoria przeszukiwania pola percepcyjnego.
▪ Teoria detekcji sygnału.
▪ Rodzaje błędów procesu selekcji.
▪ Teorie uwagi podzielnej.
▪ Teorie modułowe vs teorie zasobowe.
▪ Paradygmat podwójnego zadania.
▪ Interferencja strukturalna a interferencja zasobowa.
▪ Neurobiologiczne podłoże procesów uwagi.
▪ Uwaga a świadomość.
Rozumienie pamięci – zdolność czy proces? ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Pamięć jako zdolność, magazyn, proces. poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
▪ Typologie pamięci. Rozdział 4 Pamięć
▪ Klasyczny wielomagazynowy model pamięci. ⎼ Rozdział 5. Procesy pamięciowe
▪ Alternatywne sposoby widzenia pamięci: pamięć operacyjna i teoria
poziomów przetwarzania.
▪ Fazy procesu pamięciowego: kodowanie, przechowywanie,
wydobywanie.
▪ Różnice w zakresie informacji, operacji i sposobów wykorzystania
poszczególnych rodzajów pamięci.
▪ Teorie zapominania: rozpad śladu pamięciowego, zjawisko
interferencji (proaktywnej i retroaktywnej), utrata dostępu, wyparcie.
▪ Adaptacyjność procesu utraty informacji.
▪ Neurobiologiczne podłoże pamięci.
Pamięć autobiograficzna ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Adaptacyjność procesu utraty informacji. Neurobiologiczne podłoże poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
pamięci. Rozdział 6. Pamięć autobiograficzna
▪ Skrypty poznawcze jako forma przechowywania doświadczenia,
pojęcie skryptu
▪ Właściwości zapisów autobiograficznych
▪ Metody badania pamięci autobiograficznej
▪ Trwałość przechowywania informacji
▪ Wpływ czasu na przechowywanie informacji
-efekt względnej świeżości
- efekt reminiscencji
- amnezja dziecięca
Psychologia zeznań świadka, co zapamiętują naoczni świadkowie badania
Loftus i Palmer

Czym jest wyobraźnia? ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia

▪ Pojęcie i przedmiot reprezentacji umysłowej. poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
▪ Główne stanowiska w sporze na temat formy reprezentacji Rozdział 7. Wyobraźnia
umysłowych.
▪ Rola wyobrażeń w sporze o naturę reprezentacji umysłowych.
▪ Cechy wyobrażeń.
▪ Możliwe manipulacje wyobrażeniem.
▪ Teoria podwójnego kodowania Paivio.
▪ Wzajemne relacje pomiędzy słowem a obrazem.
Czym są pojęcia, jak są tworzone? ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Pojęcie, kategoria, egzemplarz. Istota, rodzaje i funkcje poznawcze poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
pojęć. Rozdział 8. Pojęcia
▪ Rdzeń pojęcia a procedura identyfikacyjna.
▪ Cechy definicyjne a cechy charakterystyczne.
▪ Klasyczne teorie pojęć.
▪ Teorie probabilistyczne.
▪ Teorie prototypów.
▪ Teorie egzemplarzowe.
▪ Pojęcia jako teorie naiwne.
Czym jest myślenie? ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Charakterystyka ludzkiego myślenia. poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
▪ Typy myślenia. Rozdział 9. Myślenie i rozwiązywanie
▪ Rozumowanie dedukcyjne. problemów.
▪ Rozumowanie warunkowe. ⎼
▪ Rozumowanie sylogistyczne.
▪ Błędy rozumowania i ich przyczyny.
▪ Rozumowanie indukcyjne.
▪ Zasady szacowania prawdopodobieństwa.
▪ Heurystyka reprezentatywności, dostępności psychicznej,
zakotwiczenia, symulacji.
Strategie rozwiązywania problemów ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Cykl rozwiązywania problemów. poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
▪ Ustrukturalizowanie problemu. Rozdział 9. Myślenie i rozwiązywanie
▪ Rola algorytmów i heurystyk w rozwiązywaniu problemów. problemów.
▪ Przeszkody i ułatwienia w rozwiązywaniu problemów.
⎼ Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura,
▪ Sądy.
B., Wichary, S. (2020). Psychologia
▪ Problemy decyzyjne. poznawcza. Warszawa: PWN.
▪ Inhibitory i stymulatory rozwiązywania problemów.
⎼ Rozdział 11: Rozwiązywanie
problemów (s. 458-519).
Podejmowanie decyzji ⎼ Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura,
▪ Decyzje refleksyjne i impulsywne B., Wichary, S. (2020). Psychologia
▪ Prawdopodobieństwo subiektywne i obektywne poznawcza. Warszawa: PWN. Rozdział
▪ Wartość gratyfikacyjna celu a podejmowanie decyzji 12: Wydawanie sądów i podejmowanie
▪ Rola heurystyk w podejmowaniu decyzji decyzji (s. 520-559).
▪ Teoria D. Kahnemana
Praktyczne zastosowania psychologii poznawczej ⎼ Doliński, D. (2001). Psychologia
reklamy. Agencja Reklamowa Aida (s.
91-128).
⎼ Stasiuk, K., Maison, N. (2014).
Psychologia konsumenta. PWN (s. 85-
135, 167-182).
Kontrola poznawcza – jak człowiek steruje własnymi procesami ⎼ Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura,
psychicznymi? B., Wichary, S. (2020). Psychologia
poznawcza. Warszawa: PWN. Rozdział
6: Kontrola poznawcza (s. 211-258).
Poznawcza psychologia starzenia się. Co się dzieje, gdy umysł się starzeje? ⎼ Kennedy, G. J. (2010). W jaki sposób
Prezentacje badań własnych. nauka wyjaśnia związane z wiekiem
zmiany procesów poznawczych:
przesłanki wczesnego rozpoznawania
otępienia. Psychiatria po Dyplomie,
7(5), 66-70.
⎼ Dodatkowa literatura zostanie podana w
trakcie wykładu

Ćwiczenia
Treści programowe Literatura obowiązkowa
Psychologia poznawcza w relacji do innych dziedzin psychologii: ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Psychologia a inne dziedziny badań nad poznaniem. poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
▪ Miejsce psychologii procesów poznawczych wśród innych Rozdział 1
działów współczesnej psychologii. ⎼ Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B.,
Wichary, S. (2020). Psychologia poznawcza.
Warszawa: PWN (s. 21-54).
Spostrzeganie ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Podstawowe właściwości percepcji. poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
▪ Spostrzeganie jako proces oddolny. Rozdział 2. Spostrzeganie
▪ Spostrzeganie jako proces odgórny.
▪ Złudzenia percepcyjne. ⎼ Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B.,
▪ Stałości percepcyjne. Wichary, S. (2020). Psychologia poznawcza.
▪ Nastawienie percepcyjne. PWN. Rozdział 7: Percepcja (s. 259-297).
▪ Obronność percepcyjna.
▪ Ekologiczna teoria spostrzegania
▪ Wpływ kontekstu na spostrzeganie.
▪ Rozpoznawanie ludzkiej twarzy i oraz czytanie.
Uwaga ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Selektywność, przeszukiwanie, czujność, podzielność, poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP.
przerzutność uwagi. Rozdział 3. Uwaga
▪ Koncepcja sieci uwagi M. Posnera. ⎼ Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B.,
▪ Podstawowe paradygmaty badawcze uwagi. Wichary, S. (2020). Psychologia poznawcza.
▪ Badanie efektu interferencji za pomocą klasycznego i PWN. Rozdział 5: Uwaga i świadomość (s.
zmodyfikowanego zadania Stroopa. 167-210).
▪ Interpretacja danych w kategoriach procesów automatycznych i
kontrolowanych.
▪ Facylitacja, automatyzacja, kontrola poznawcza.
▪ Hamowanie jako mechanizm kontrolny.
Różne typy pamięci ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
▪ Charakterystyka magazynów pamięci sensorycznej. poznania. Umysł i świat. GWP (rozdz. 4 i 5).
▪ Eksperymenty Sperlinga nad magazynem informacji ikonicznej. ⎼ Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B.,
▪ Badania Crowdera nad magazynem informacji echoicznej. Wichary, S. (2020). Psychologia poznawcza.
▪ Sprawozdanie częściowe a sprawozdanie całkowite, PWN. Rozdział 8: Pamięć (s. 298-349) i
maskowanie wsteczne. Rozdział 9: Czynności pamięciowe (s. 350-
▪ Pojemność, zapominanie, wydobywanie informacji i kody 392).
pamięci krótkotrwałej.
▪ Badanie charakterystyki pamięci krótkotrwałej zadaniem
Sternberga.
▪ Zależność procesu przechowywania danych w pamięci
krótkotrwałej od wielkości zestawu.
▪ Przeszukiwanie seryjne, równoległe, wyczerpujące,
samokończące się.
▪ Dowody przemawiające za magazynowym modelem pamięci.
▪ Efekt pierwszeństwa i efekt świeżości.
▪ Procesualne ujęcie pamięci.
▪ Operacjonalizacja poziomów przetwarzania w eksperymencie
Craika i Lockharta
▪ Koncepcja głębokości przetwarzania.
▪ Ocena modelu poziomów przetwarzania.
▪ Koncepcja wielokomponentowej teorii pamięci roboczej A.
Baddeleya. Właściwości i współdziałanie notesu wizualnego,
pętli fonologicznej, buforu epizodycznego i centralnego
systemu wykonawczego.
▪ Efekt podobieństwa fonologicznego.
▪ Efekt długości słowa.
▪ Koncepcja aktywacyjnej pamięci roboczej N. Cowana

Pamięć autobiograficzna ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia

▪ Skrypty poznawcze jako forma przechowywania doświadczenia poznania. Umysł i świat. Gdańskie
▪ Właściwości zapisów autobiograficznych Wydawnictwo Psychologiczne. Rozdział 6:
▪ Trwałość przechowywania informacji Pamięć autobiograficzna.
▪ Wpływ czasu na przechowywanie informacji
-efekt względnej świeżości
- efekt reminiscencji
- amnezja dziecięca

▪ Pojęcia i wyobraźnia ⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia

▪ Cechy reprezentacji pojęciowej w ujęciu klasycznym.
▪ Uczenie się pojęć metodą różnicową.
▪ Pojęcia matrycowe w eksperymencie Lewickiego.
▪ Cechy reprezentacji pojęciowej w ujęciu opartym na
prototypach.
▪ Wymiar pionowy i poziomy kategorii.
▪ Cechy wymiaru podstawowego.
▪ Empiryczne dowody prototypowej organizacji pojęć
naturalnych wg Rosch.
poznania. Umysł i świat. Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne. Rozdział 7:
Pojęcia oraz Rozdział 8: Wyobraźnia.
⎼ Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B.,
Wichary, S. (2020). Psychologia poznawcza.
Warszawa: PWN. Rozdział 2: Istota i forma
reprezentacji umysłowych (s. 57-91) i Rozdział
3: Pojęcia i schematy (s. 92-125).
▪ Ocena typowości egzemplarzy.
▪ Charakterystyka prototypu.
▪ Schemat jako relacja pomiędzy pojęciami.
▪ Rola wyobrażeń w sporze o naturę reprezentacji umysłowych.
▪ Cechy wyobrażeń.
▪ Możliwe manipulacje wyobrażeniem.
▪ Teoria podwójnego kodowania Paivio.
▪ Wzajemne relacje pomiędzy słowem a obrazem.
Myślenie i rozwiązywanie problemów i podejmowanie decyzji
▪ Cykliczny charakter rozwiązywania problemów.
▪ Reguły, algorytmy, heurystyki.
▪ Dedukcja i indukcja.
▪ Rozumowanie warunkowe.
▪ Taksonomia sytuacji problemowych.
▪ Inhibitory i stymulatory rozwiązywania problemów.
▪ Sposoby rozwiązania problemów: umocowanie świecy, Wieża z
Hanoi, promieni X, dwóch sznurków.
▪ Teoria D. Kahnemana istota i zastosowanie
▪ Decyzje konsumenckie
▪ Decyzje refleksyjne i impulsywne
Poznawcza psychologia starzenia się
▪ Procesy poznawcze a wiek.
▪ Starzenie się a pamięć, kontrola hamowania, uwaga, szybkość
przetwarzania informacji.
▪ Koncepcje wyjaśniające.
Rola emocji w procesach poznawczych
▪ Wpływ emocji na procesy uwagi.
▪ Udział emocji w procesach kodowania i wydobywania zdarzeń
z pamięci.
▪ Zaangażowanie emocjonalne świadków zdarzeń a trafność
pamięci.
▪ Wpływ nastroju na pamięć.
▪ Wpływ afektu pozytywnego na twórcze rozwiązywanie
problemów.
Literatura uzupełniająca do wykładów i ćwiczeń wskazana przez koordynatora/wykładowcę przedmiotu na Wydziale
⎼ Maruszewski, T. (2016). Psychologia
poznania. Umysł i świat. Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne. Rozdział 9:
Myślenie i rozwiązywanie problemów.
⎼ Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B.,
Wichary, S. (2020). Psychologia poznawcza.
Warszawa: PWN. Rozdział 10: Myślenie i
rozumowanie (s. 397-457) oraz Rozdział 11:
Rozwiązywanie problemów (s. 458-519).
⎼ Nęcka, E., Orzechowski, J., Szymura, B.,
Wichary, S. (2020). Psychologia poznawcza.
Warszawa: PWN. Rozdział 12: Wydawanie
sądów i podejmowanie decyzji (520-558).
⎼
⎼ Jagodzińska, M. (2013). Psychologia pamięci.
Badania, teorie, zastosowania. Wyd. Helion
(rozdz. 14, s. 445-468).
⎼ Kennedy, G. J. (2010). W jaki sposób nauka
wyjaśnia związane z wiekiem zmiany
procesów poznawczych: przesłanki wczesnego
rozpoznawania otępienia. Psychiatria po
Dyplomie, 7(5), 66-70.
⎼ Maruszewski, T. (2017). Psychologia
poznania. Umysł i świat. GWP (rozdz. 10).
⎼ Literatura dodatkowa wskazana przez
prowadzącego

Warunki zaliczenia/kryteria oceniania

W celu zaliczenia przedmiotu należy osiągnąć od 51 do 100 punktów, przy czym w odniesieniu do ocen przedstawia
się to w następujący sposób:
Bardzo dobra (5,0) od 91 punktów do 100 punktów
Dobra plus (4,5) od 81 punktów do 90 punktów
Dobra (4,0) od 71 punktów do 80 punktów
Dostateczna plus (3,5) od 61 punktów do 70 punktów
Dostateczna (3,0) od 51 punktów do 60 punktów
Niedostateczna (2,0) poniżej 51 punktów

Sposób weryfikacji efektów uczenia się Punktacja*

Wykład Sprawdzian (Zdobywanie punktów z części wykładowej odbywa się formie testowej. (26-50)
Test sprawdza wiedzę przekazaną w trakcie wykładu oraz wiedzę z zadanej literatury). (min. próg
 zaliczenia
(50%+1 = 26
pkt. z testu)

ćwiczeni Udział w zajęciach jest obowiązkowy, można mieć max. 2 nieobecności. (25-50)
Obowiązkowe zaliczenie 2 zadań sprawdzających efekty uczenia (realizowanych
podczas ćwiczeń i w domu):
1. Praca pisemna popularyzująca wiedzę naukową (omówienie artykułu naukowego
wybranego z listy podanej przez prowadzącego). Tekst popularnonaukowego
artykułu należy zamieścić w formie elektronicznej na classroom, najpóźniej na
10 dni przed spodziewanym terminem zaliczenia, czyli w trakcie trwania zajęć w 25 (min. próg
danym semestrze. Prace oddane po zakończeniu zajęć nie mogą być podstawą zaliczenia 13
zaliczenia. Kryteria oceny prac pisemnych zostaną przedstawione i omówione pkt.)
przez prowadzącego na zajęciach.

2. Plakat naukowy (poster). Poster prezentuje w skrótowej formie podstawy

teoretyczne, metodę, wyniki badań oraz praktyczne zastosowania wiedzy
przedstawionej w artykule, na podstawie którego redagowana jest praca pisemna
na zaliczenie. Poster powstaje pod opieką prowadzącego, na wskazanych w
sylabusie zajęciach. Osoby nieobecne na zajęciach będą pracować nad posterem
na konsultacjach wskazanych przez prowadzącego. Formalne wymagania
związane z prezentacją posterową zostaną omówione na konsultacjach. Sesja
plakatowa odbywa się w trakcie trwania zajęć. 25 (min. próg
Końcową ocenę prezentacji wyraża się na 25 stopniowej skali (gdzie 1-w ogóle nie zaliczenia 12
spełnia kryteriów; 12-spełnia kryteria w zadawalającym stopniu; 25-w pełni spełnia pkt.)
kryteria).
Wszystkie prace studentów będące podstawą zaliczenia podlegają archiwizacji.
*Uzyskanie minimalnej punktacji podanej w tabeli jest warunkiem zaliczenia zadania.