ទស្សនវិជ្ជ្ពុទធសាសនា

ព្រះមហាវរយបណ្
ី ិឌ តោ ប៉ាង – ខាត់ តរៀបតរៀង

អ្ក
ន ផងទួតៅតែងនិយាយថា ៖ រុទសា
ធ សនា ជាលទិ ធ

សាសនា (Religion) ; ពាកយថា Religion តនះ មនគ

ិ ួ រយកតៅ

តព្បសព្ាប
ើ ត់ ៅ រុទសា
ធ សនាតទ តព្ពាះរុទសា
ធ សនា ជាផូ វល

ព្បែបែ
ិ ម
ិត នទាក
ិ ់ទងតៅខាងលទិ ធ ទិដ្ិ ឋ (Dogme), វាទ

(Doctrine) ដ្ូចលទិ សាសនា

ធ (Religion) ដ្ទទ ៗ តនាះត ើយ ។

កុ ងគម
ន ីររ
ព ុ ទសា
ធ សនាានពាកយតោទត្ើយថា
ល ៖ សាសនា

ានបុ នាាន ?

ត្យថាាន
ើល ២ យាងគឺ ១- រុទសា
ធ សនា ២- ពាហិរ

សាសនា ។ សាសនាទីរីរ គពាហ

ឺ ិ រសាសនា (Religion) សតំ ៅ

យកលទិសាសនាទា
ធ ំ
ងអ្ស់តព្ៅរីរុទសា
ធ សនា តព្ពាះសុទតធ ែ

ជាលទិ ធ ទិដ្ិឋ (Dogme) វាទ (Doctrine) ។ល។ ឯរុទសា

ធ សនាជា

បដ្ប
ិ ទាផូ វព្បែ
ល បែ
ិ ិជាកម
ត នា ិ យម ឬជាវធ
ិ ប ំ ែ់អ្វជា
ី បា ិ ា ែណ្ហ
ា

ឧបាទានកមា ។ តសចកីរ
ដ ិ ែ អ្ងព្គ រះសមុ ទ
ព ម
ធ នតមនជាអ្
ិ កន

បតងើែ
ក រុទសា
ធ សនាតទ ព្រះអ្ងព្គ ាន់តែជាសាសាតព្រះអ្ងគ

1
ព្ាន់តែជាអ្ក
ន ត ើញធម៌ តហើយព្បកាសធមត៌ ដ្លព្ទង់ព្ោស់

ដ្ង ់ នតដ្លព្បកាសព្រះអ្ង
ឹ តនាះ ។ ព្ទងម ិ ថា
គ ជាអ្ីដ្ទទ
វ តព្ៅរី

ព្រះអ្ងជា
គ មនុសសត ើយ តពាលគព្ទង
ឺ ់
ជាមនុ សសសុទសា
ធ ធ ។

តមសាសនាដ្ទទតព្ចនតែតល
ើ ើកខ្ួ នថាជាតទរោ
ល ជាអាទិតទរ

តៅឋានសួគ៌ ឬជាអ្វោរ ទនអាទិតទរ កុ ងការតបងភាគតៅជា

ន

គ មនុសសតហើយព្ទង់មិនតដ្លព្បកាស
រូបតផសង ៗ ។ ព្រះអ្ងជា

ថា ព្រះអ្ងា
គ នអ្ក
ន ណ្ហ ឬតទរោណ្ហ ានសកាដនុភារចូល

ំ
មកតណ្នាព្រះអ្ងឲ្ ំ ួង
គ យព្បកាសសាសនា ដ្ូចសាសនាទាងរ

តទ ។ ផលព្បតសើរតដ្លព្ទង់បានសតព្មចអ្ភសម
ិ ័យគការល
ឺ ុះ

ធម៌ ការព្ោស់ដ្ឹងធម៌ មិនតមនបានតោយឫទិ អ្ ំ

ធ ណ្ហ ចតទរ

ោ ដ ់ ឲ្យបានសតព្មចតទ
ជួយផល ់
គឺព្ទងបានសតព្មចតោយ

វរី យភារព្រះអ្ង
ិ ជា
គ មនុសស តោយបញ្ញាញាណ្ព្រះអ្ងជា
គ

មនុសសរិែព្បាកដ្ ។ មនុសសតយង
ើ តបព្ាន
ើ ់តែបានភារជា

មនុសសបុ ណ្ឹ ណង អាចលុះភារទនខ្ួ នជា

ល "រុទ"ធ បានឥែ

សងស ័យត ើយ ។ មនុសសរាល់រូប អាចតព្បសកា

ើ ដ នុភារខ្ួ ន
ល ជា

មនុសសឲ្យបានសតព្មចភារជាព្រះរុទបា
ធ ន ថាតបាន
ើ
ំ
បណ្ ំ ឹ ងានវរី យភារធ
ងាន ិ ំ ។ ដ្ូតចះ
ន តយងអាចតពាលបាន
ើ

ថា អ្ងព្គ រះសមុ ទ
ព ជា
ធ មនុសសតោយព្បទរមនខ្
ិ ុសទាស់អ្តទ
ីវ

2
តព្ពាះព្រះអ្ងខ្
គ បំ តំ រញបារមីធម៌កុ ងមន
ន ុ សសភារ មិនតមន

កុ ងតទវភារត
ន ើយ ់
តហើយព្ទងបានសតព្មចភារជាមហា

បុរសរែនត៍ ្ើមប
ន ផំ ុ ែ កុ ងច
ន តំ ណ្ហមមនុសសជាតមសាសនាធ ំ ៗ

កុ ងរ
ន ិ ភរតោក ទាល់តែមនុសសតោករិលតភក
ន តមលព្រះ
ើ

អ្ងគ ត ើញព្រះអ្ងគ តហើយសា ់

ំ ល់ថា ព្ទងជាឧែមត មនុសស

(Super humain) ។

ការបានភារទនខ្ួ នជាមន
ល ំ ុែ
ុ សសព្បតសើរបផ (កិច្ឆោ

មនុ ស្ស បដលា

ិ ច្ោ) ។ មនុសសជាាាស់ខ្ួ នឯង
ល ឥែាន

តទវោណ្ហ ំ
ឬអ្ណ្ហ ចអ្ណ្ហម
ីវ ួ យព្បតសើរជាងវាសនាខ្ួ នជា
ល

មនុសសតនះតទ ។ មនុសសានក់ ៗ ជាតកាះទីរឹងរបស់ខ្ួ ន

ល អតតទី

ច្ប = អ្ក
ន ណ្ហជាសរណ្ៈខ្ួ នឯង
ល ជាងខ្ួ នឯង
ល ? ព្រះសមុ ទ
ព ធ

ព្ទង់ព្ោស់តទសនាថា "ខ្ួ នជាទ

ល ី រឹងខ្ួ ន"
ល មនុសសានក់ ៗ មន
ិ

ព្ែូវតដ្រើ តៅតសង
វ រកសរណ្ៈដ្ទទតព្ៅរីខ្ួ នតទ
ល ។ កាលព្ទង់

គង់ធរានតៅត ើយ ព ព្ធ ទង់តែងតទសនាតព្បៀន

ព្រះសមុ ទ

ព្បតៅថា ៖ ព្ែូវកសាងខ្ួ នតោយខ្

ល ួ នឯង
ល (អតតស្ម្មាបណិ

ធ)
ិ តហើយយកអានុភារខ្ួ នឯងតៅរ
ល ំ
តោះទុ កខ (តាក)ខ ខ្ួ នឯង
ល

ឲ្យរួចព្ស ំ
ះរីចណ្ងែណ្ហ
ា តោយវរី យភារ
ិ និងបញ្ញាជា

3
របស់ខ្ួ នឯងជាមន
ល ុ សស ។ ព្ទង់ផ្ដទ
ំ ុ កទ ំ ុ ែថា៖1 ចូលតធើវ
ខ ី បផ

៍ ួ នឲ្យសតព្មចតោយក
ព្បតយាជនខ្ ល ីម
ដ នព្បាទ
ិ (អបបម្មច្ទន

ស្មាច្ទថ) ឯពាកយតដ្លអ្ក
ន ផងតែងតពាលថា "ព្រះអ្ងគ

ព្សង់សែ"វ តនាះ ព្ានត់ ែជាពាកយតពាលតោយន័យថា ព្រះ

អ្ងព្គ ោស់ដ្ឹងធម៌ តទសនាចងុ លព្បាប

អ ់ផូ វឲ្យសែ
ល តវ ដ្ើរ គឺតព្បៀន

ព្បតៅសែតវ ោកឲ្យខ្តំ រៀនឲ្យតចះដ្ឹង តហើយឲ្យតដ្ើរតោយ

ខ្ួ នឯង
ល ំ
ព្រមទាងតធើបានល
វ ុ ះតាកសធម៌ តោយខ្ួ នឯងតែ
ល

បុ តណ្ហណះតទ តោយរិែ តយងព្ែូ

ើ វតដ្រើ តោយខ្ួ នតយ
ល ងព្គប
ើ ់ាន

នឹងឲ្យព្រះអ្ងព្គ សង់តយើង ដ្ូចព្សង់មនុសសលង់ទឹកដ្ូចតមច

ដ

ត យតគព្សង់ខ្ួ នទា
បាន ? តែមនុសសតោកចូលចិែឲ្ ល ំ
ងព្សកាក

់
ដ្ូចព្សងមនុ សសលង់ទឹកកណ្ហ
ដ លទតនដ្
ល ូ តោនះឯង ។

ោមតាលការណ្៍ មនុសសានក់ ៗ ព្ែូវទទួលខ្ុសព្ែូវ

តោយខ្ួ នឯង ។ តសចកីព្ែង់តនះ កងរ

ល ដ ុ ន ុ ទសា
ធ សនា ត ើញ

ានតព្ចនកតន
ើ ងល ណ្ហស់ ព្ទង់តែងតែព្បទានតសរភារដ្ល
ី ់

សាវកព្រះអ្ងគ ។ កុ ងមហាបរ
ន ន ព ព្ធ ទង់
ិ ិ ពាវនសូព្ែ ព្រះសមុ ទ

ព្ោស់ចតំ ពាះព្រះអាននតទ ែរេ ថា2៖

មហាបរន
ិ ិ ពាវនសូ ព្ែ ។
1

ទី ិ ិ ពាវនសូ ព្ែ តសៀវតៅទី ១៦ ទំរ័រ ២–៣

និកាយ មហាវគគ មហាបរន
2

4
 - អាននទ ! ភិកុ សងឃ
ខ វ តំ ពាះែថាគែតទៀែ =
ព្ែូវការអ្ីច

(កឹ បនាននទភក
ិ ុ ខ ស្ច្ងោ មយិ បឆាស្ស្
ឹ ត)
ិ ។

អាននទ ធម៌តដ្លែថាគែសតំ ដ្ងព្បាបត់ ហើយ មនាន

ិ

កុ ង
ន មនានតព្ៅតទ
ិ បានតសចកីថា
ដ ធម៌វន
ិ ័យតនះ មនតមន
ិ

ជាអ្តនាតភូែវាទ (Doctrine ésotérique)

ានអ្ោក
ីវ ់តលៀមទុកតព្កាយតទៀែតទ=(ច្ទស្ិច្ោ

អាននទ យម្ម ធច្ម្មា អននតរ ំអពាហិរ)។

ំ

“អាននទ ! អាចរយមុ ដឋិ កុ ងធម

ន ៌ែថាគែមនានតទ
ិ

បានតសចកថា
ីដ ធម៌វន
ិ ័យតនះ មនតមនឋ
ិ ដ បទ់ ដ្
ិែតៅកុ ងកណ្ហ
ន

ឺ ិនតមនជាទិដ្ិ ឋ (Dogme) របស់អាោរយ និយាយ

អាោរយ គម

តព្ៅរីអាោរយមិនបានតនាះតទ នោាននទ តថាគតស្ស ធច្មា

ស្ុ អាចរយមុ
ិ ដឋិ ។

តសចកីែតៅ
ដ ព ព្ធ ទង់ព្ោស់តទៀែថា ៖
ព្រះសមុ ទ

អាននទ ! ែថាគែ មនតដ្លបានគ

ិ ែថា
ិ មនព្ែូ
ិ វព្ែួែព្ោ

សងឃមណ្ឌល..... ឬក៏សងឃមណ្ឌលព្ែូវតៅតព្កាមឱវាទ

ន កត៏ ទតដ្រ
ែថាគែដ្ូតចះ ឥ ូ វតនះែថាគែ ំ
ព្ាព្ាតហើយ

ចតព្មនតហ
ើ ើ យ ោស់តហើយ កនង
ល បចមវ ័
ិ ឆ យតហើ យ ានអាយុ

៨០ ឆ្ន ំ តហើយ ។

5
 តសរភារក
ី ុ ងការគ
ន ិែ តដ្លព្រះអ្ងព្គ ទង់ព្បទានដ្ល់

សាវកព្រះអ្ងតគ នះ មិនតដ្លឮថាានព្បាកដ្តៅកុ ងព្បវែ

ន ិត

សាសនា ទនសកលតោកតសាះត ើយ ។ តសរភារក

ី ុ ងការ
ន

គែតនះ
ិ ានព្បតយាជន៍ណ្ហស់ តព្ពាះថាអ្ោតធនភារ
ិ

(Emancipation) ទនមនុសសតោក ឋិែតៅកុ ងអ្ភ

ន ិសម័យ

(Réalisation) អ្រយសច
ិ ធា ម៌ មិនតមនតៅតព្កាមការតព្បាស

ំ
ព្បាណ្ទនព្រះអាទិតទរ ឬអ្ណ្ហ ចទនបុគល
គ ណ្ហមួយតសាះ

ត ើយ ។ តសចកីតនះ
ដ តបតយ
ើ ងតម
ើ លក
ើ ុ ងគម
ន ីរតដ្លជារ
ព ុ ទវធ ច

នៈ នឹងត ើញានតព្ចនអ្តន
ើ ើ ណ្ហស
ល ់។

កុ ងសម
ន ័យមួយ កាលព្រះសមុ ទ ដ យាងតៅកាន់
ព តធ សច

ោរកក
ឹ ុ ងព្កុ
ន ងតកសបុែត កុ ងតដ្នតកាសល
ន ានព្បជាជនកា

ោមៈ 3 តព្ចននាក
ើ ់ នចូលមកព្កាបទូលសួរព្រះអ្ងថា
បា គ ៖

សូមព្ទង់តមោតតព្បាស រួកោបសឥសី រួកព្ពាហាណ្៍

តព្ចននាក
ើ ់ តដ្លបានចូលមកកាន់ព្កុងតកសបុែតត នះ តែងតែ

តទសនា អ្ួែសរតសើរតលើកែតមើងវាទៈរបស
ក ់ ខ្ួ នស
ល ឹ ងតែរាល់

តមលកាោមសូ ព្ែ តសចកដីទព្បព្រះតែជព្រះគុ ណ្ ព្រះមហាវមលធមា

3
ើ ិ

តថាង រុ ទសា
ធ សនបណ្ិឌ ែយ ។ អ្ងគុែតរនិកាយ ែិកកនិបាែ មហាវគគ

តសៀវតៅទី ៤១ ទំរ័រ ២១៦ ។

6
 អ ប់វាទ ទនសាសាដដ្ទទ ៗ ថាមិនព្ែឹមព្ែូវ ។
ាន តហើយបនុ ះបង្អ
ត

ើ ុ ព្ំ្ រះអ្ងព្គ គប់ានានតសចកីសងស

តយងខ្ ដ ័យ ានក្ ង ់ ថា តែើ
ីដ ល

បណ្ហ
ដ រួកោបសឥសី រួកព្ពាហាណ្៍ទាងតនាះ
ំ រួកណ្ហ

និយាយព្ែូវ រួកណ្ហនិយាយខ្ុស ។

ព ព្ធ ទង់ព្បទានធម៌តទសនា
កាលតនាះព្រះសមុ ទ តោយ

អ្តនកបរយាយ
ិ ព្ទង់វសជ
ិ នា
ា តោះព្សាយព្បសានតនះ តោយ

រិសាដរ ។ តសចកីតោះព្សាយតបបតនះ
ដ ានតែកុ ងរ
ន ុ ទធ

សាសនាមួយតទ មនតដ្លានព្បាកដ្តៅក
ិ ុ ងព្បវែ
ន ិសាសនា
ត

សកលតោកត ើយ ដ្ូចតសចកីតដ្លអ្ង
ដ ព ព្ធ ទង់
ព្គ រះសមុ ទ

ព្ោស់ ដ្ូចែតៅតនះ ៖

“ទហកាោមៈ ! អ្ក
ន គួរានតសចកសងស
ីដ ័យតមន អ្ក
ន

គួរតកែក
ើ ្ ង ់ តមនចតំ ពាះព្បសានសងស ័យតដ្លគួរឲ្យសងស ័យ
ីដ ល

តនះ ឥ ូ វ ចូរព្បុងសាដបត់ ោយតាររចុះ អ្ក ំ

ន ទាងឡាយកុំ

ព្បព្រឹែអា
ត ការ ១០ យាងគឺ ៖

១- អនុ ស្សវា ការព្បកាន់តជឿ តោយអាងពាកយតដ្លឮ

ែ ៗ ាន គម
ឺ នបានរ
ិ ិ និែយរិោរណ្ហ រកតហែុផល តោយតចះ

តែតជឿោម ៗ ាន ។

២- អរមបរា ការព្បកាន់តជឿ តោយអាងតធើែ

វ ៗ ាន មន
ិ

7
ដ្ឹងតដ្ើម មិនដ្ឹងចុង ដ្ូចជាកាន់ទតំ នៀមទាលប់ជាតដ្ើម ។

ិ ិ រ ការព្បកាន់តជឿ តោយអាងថាបានឮមក
៣- ឥតក

ឬការព្បកានត់ ជឿតោយអាងថា បានឮតគនិយាយមកយាង

តនះ ដ្ូចជាការព្បកាន់តជឿតរឿងតព្រងជាតដ្ើម ។

៤- បិដកស្មបទា ការព្បកាន់តជឿ តោយអាងថា

ពាកយតនះសម និងគមីរដ្
ព ីកាតយើងតហើយ គអាងកប
ឺ ួ នែព្ាដ្ូច
គមរតវទជាតដ្
ីព ម
ើ ,

៥- តកកច្ហតុ ការព្បកាន់តជឿ តោយអាងតហែុ ឬ

អ្នុាន តោយសាានយកខ្ួ នឯង

ល ត ើញយាងណ្ហ ក៏កាន់

យកយាងតនាះ.

៦- នយច្ហតុ ការព្បកានត់ ជឿ តោយអាងន័យ

តគរន ានន់កាែែ
់ ព្មួយតផសផស ំយក ំ ល់យកតសចកណ្ហ
សា ីដ

មួយតដ្លានន័យព្បតហលានមកព្បកបតហើយព្បកាន់តជឿ

ោមាន,

៧- អាការបរវិ តកក
ិ ការព្បកាន់តជឿ តោយអាងការ

ព្ែះរ
ិ ះន
ិ ូ វអាការៈគឺតហែុអ្ីតដ្លតក
វ ែត
ើ ើ ង តែមិនតមនជាការ

រិែ ព្ែះរ
ិ ះផ
ិ ូផ
គ ង
គ តមលតៅត
ើ ើញថា តរញចែ
ិ ខ្
ត ួ នយល
ល ់ ថា

ព្ែមព្ែូ
ឹ វតហើយ ក៏ព្បព្រឹែកា
ត ន់ោមតៅ,

8
 ៨- ទិដឋិនិជ្ឈានកខ នតិ ការព្បកាន់តជឿ តោយអាងការ

ចូលចែ
ិ ត គតហែ
ឺ ុ អ្ីម
វ ួ យតដ្លមនតមនជាការរ
ិ ិ ែ តែព្ែូវនឹង
ំ ិ ែតដ្លខ្ួ នធ្ល
គន ល ល ប់គែទ
ិ ុ កមក ចូលចែ
ិ ថា
ត តហែុតនាះល អ

តហើយ រិែតហើយ ក៏ព្បព្រឹែោ

ត មតហែុការណ្៍តនាះ ។

ូ ោ ការព្បកាន់តជឿតោយអាងថា អ្ក
៩- ភព្វរប ន តនះ

ន តចះដ្ឹង គួរតែតយើងតជឿកាន់ោម បានតសចកីថា

ជាអ្ក ដ អ្ក
ន

ណ្ហមួយព្បសប់បុនបា
ិ វខាងសមីថ្ីវ ែ់
ដ ា តែងពាកយអ្ក
ន

និយាយតនះមនរ
ិ ិ ែតទ ព្ាន់តែរិតរាះសាដប់តហើយព្បកាន់តជឿ

ោមអ្ក
ន តនាះតៅ ។

១០- ស្មច្ោ ច្នា គរុ ការព្បកាន់តជឿតោយអាង

ថាសមណ្ៈតនះជាព្គូតយើង គួរតយើងកាន់យកោមពាកយ

តោក គការព្បកាន
ឺ ់តជឿោមលទិ ព្គូ
ធ ខ្ួ ន
ល តបទ
ើ ុ កជាលទិ ព្គូ
ធ ខ្ួ ន
ល

ខ្ុសក៏តោយ ក៏តចះតែព្បកាន់តជឿោមទាងអ្ស
ំ ់ វាទៈអ្ក
ន ដ្ទទ

តដ្លមនតមនជាព្គូ
ិ ខ្ួ ន
ល តែព្ែមព្ែូ
ឹ វ មនព្បកាន
ិ ់តជឿោមតទ ។

តនកាោមៈ ! អ្ីម
វ ួ យតដ្លអ្ក
ន បានត ើ ញខ្ួ នឯងថា
ល

តនះជាកុសលជារបស់ព្បតសើរ អ្ក
ន ចូរព្បព្រឹែោ
ត មចុះ ! អ្ម
ីវ ួ យ

តដ្លអ្ក
ន បានត ើ ញខ្ួ នឯងថា
ល ជាអ្កុសលជាធម៌ោមក

ល ធម៌ អ្ក
ខ្ុសគនង ់
ន គួរលះបងតោលតៅ កុព្ំ បព្រឹែោ
ត មត ើយ

9
។

សាវកព្រះរុទ ធ តវៀរអាការ ១០ យាងតនះ តោកតព្បើ

សទាធ និងបញ្ញារិោរណ្ហរកតហែុផល ់ ម
តទើបតជឿកានោ

ព្បែបែ
ិ ោម
ិត ។

កុ ងគម
ន ីរតដ្លជារ
ព ុ ទវធ ចនៈ ានតសចកីោស
ដ ់ តែឿន ឲ្យ

ំ ិ ែគឺការព្បទានតសរភារ
សាវកព្រះអ្ងតគ ចះគិែតព្បើគន ី កុ ង
ន

ការគែានតព្ច
ិ នអ្តន
ើ ើ ណ្ហស
ល ់ ដ្ូចព្រះែព្ាស់ចតំ ពាះភក
ិ ុខ
ំ
ទាងឡាយថា 4
ភក
ិ ុ ទា ំ
ខ ងឡាយ សាវកែថាគែ ព្ែូវរិនិែយ

តមលពាកយែថាគែ
ើ សាវកែថាគែព្ែូវចបំងចតំ ពាះសចធ
ា ម៌

ែថាគែតដ្លជាព្គូឲ្យត ើញព្ែឹមព្ែូវសិន សឹមព្បែិបែិោម

ត

ដ្ូចជាតយើងនិយាយថា "ឲ្យត ើញសត ើញតមា" សិន ។

កុ ងរ
ន ុ ទសា
ធ សនា វច
ិ កឆ
ិ ោ តសចកសងស
ីដ ័យ (Diute,

Doubt) តនះជាធម៌មួយតៅកុ ងន
ន ី វរណ្ធម៌ (Empêchemont-
5

4
មជឈមន ិ សកសូ ព្ែ តសៀវតៅទី ២២ ទំរ័រ ៣៣៧ ។
ិ ិ កាយ មូ លបណ្ហណសក វមំ

នីវរណ្ធម៌ (Empêchements, Hindrances) ៥ ព្បការ គ:ឺ ១-កាម្នទ (La

5

convoitise sensuelle, Sensual Lust) ; ២- រាបាទ (La malveillance,

Ill-Will) ; ៣- ថ្ន
ី មិទធ (La torpeur physique et languour) ; ៤- ឧទធចា

កុ កុ ចា
ក (L'inquiétude et le tracas, Restlessness and worry) ; ៥-

វច
ិ ិកិោឆ (La soute, soubt) ។

10
 ំ ៥ ព្បការ ជាធម៌រារាងប
s, Hindrances) ទាង ំ ិទមិនឲ្យយល់

អ្រយសច
ិ ា ឬ មិនឲ្យតកែតសចក
ើ ីចតព្ម
ដ នព្គប
ើ ព្់ បការ ។ តែ

វច
ិ ក
ិ ិ ឆោ តនះ មនតមនជាអ្
ិ តំ រើបាបកមតា ទ តព្ពាះថាមនាន
ិ

ទិដ្ិតឋ ដ្លព្ែូវតព្បើជតំ នឿ សទាធតៅកុ ងរ

ន ុ ទសា
ធ សនាត ើ យ ។ កុ ង
ន

ធ សនា មិនានអ្តំ រើបាបកមា (Péché, sin) ដ្ូចតៅកុ ង

រុទសា ន

លទិសាសនា
ធ (Religion) ដ្ទទ ៗ តទ ។ ឯមូលៈ (Racine, Root)

ឬ ឫសគល់ទនបាបកមតា នាះ គឺអ្វជា

ិ ា (Ignorance) និង មឆ
ិ ោ

ិ ឋិ (Vues fausses, False views) តនះជាធម៌តដ្លតគព្បតកក

ទដ

ជតជកមនបាន
ិ តបើាន វច
ិ ក ង ់ ាន
ិ ិ ឆោ ានការតងឿង្ល

សនិ ះសងស
ទ ័យ តហើយតសចកីចតព្ម
ដ ើនរិែជាមិនអាចតកើែត ើង

បានតទ ។ មួយតទៀែ ធម៌តនះក៏តគព្បតកកជតជកមិនបានតដ្រ

ថា តគមនព្ែូ
ិ វទុក វច ិ ិ ឆោ តនះ ឲ្យតៅយូរលង់តទ តបតគម
ិ ក ើ ន
ិ

យល់ ឬតបតគម
ើ នត
ិ ់
ើ ញចបស់ តបើតគចងឲ្យតសចកីចតព្ម
ដ ន
ើ

ិ ិកិឆោ តនះ តោលបង់ឲ្យ

តដ្ើរតលឿនតៅមុខ្ ព្ែូវតែបតំ បក វច

ព្ស ះ តែតដ្ើមបន ំ ែ់ វច
ី ឹ ងបបា ិ ិកិឆោ ក៏ព្ែូវតែតគតដ្ើរចបស់

សិនតដ្រ ។

តែតសចកីតនះ
ដ មនតមនព្ែូ
ិ វយល់ថា តគមនព្ែូ
ិ វឲ្យាន

កសងស
ីដ ័យ ឬមនព្ែូ
ិ វឲ្យានជតំ នឿតនាះតទ តបព្ាន
ើ ់តែនិយាយ

11
ថា "ខ្ុ តំ្ ជឿ" កម
៏ ិនតមនបានតសចកីថា
ដ "យល់ ឬ ត ើ ញ" តនាះ

តទ ។ តសចកតនះ
ីដ តព្បៀបដ្ូចជាសិសសគណ្ិែសាស្តស ត តដ្លគែ
ិ

ចតំ ណ្ហទគណ្ិែសាស្តស ត ជួនកាលខ្ះ ំ ុ ចមួយ

ល តែងានចណ្

តដ្លសិសសតនះមនដ្
ិ ឹងតធើដ្
វ ូ ចតមច
ដ នឹងឲ្យតៅមុខ្រួច ឬ ខ្ួ ន
ល
់
លងព្ទតនសតៅក ង ់ តដ្រ ។
ុង
ន វច
ិ ិកិឆោ ឬ កុ ងការតងឿង្
ន ល

ដ្រាបណ្ហសិសសតនះ តៅតែាន វច
ិ ិកិឆោ ដ្រាបតនាះ សិសស

តនះតៅតែតធើតៅម
វ ុ ខ្មនបានតទ
ិ ។ តបើសិសសតនះ ចង់តធឲ្យតៅ
ើវ

មុខ្រួច លុះព្ោតែសិសសតនះតោះ វច
ិ ក
ិ ិ ឆោ តនះបានសិន

តទើបតៅមុខ្បាន ។ កុ ងករណ្
ន ី តនះ ានមតធាបាយអាចជួយ

ឲ្យសតព្មចបានតដ្រឬតទ ? តបើព្ាន់តែនិយាយថា "ខ្ុ តំ ្ ជឿ" ឬ

ំ ្ ិនសងស ័យតទ" តនះតទៀែ ក៏មិនអាចតោះព្សាយចតំ ណ្ហទ

"ខ្ុ ម

បានរិែព្បាកដ្តទៀែ ខំ
តបើទុកជាបងតជឿអ្ម
ីវ ួ យ តហើយព្រម

វ ួ យតនាះ តោយឥែបានយល់តសាះ តនះអាច

ទទួលយកអ្ីម

តៅបានតដ្រ ិ ័ យការរដ្ឋ
បានខាងវស តែនិងទុកជាបានការ

ិ ័ យធមៈា ឬ ខាងវស
ខាងវស ិ ័ យចតំ ណ្ះតដ្លានតហែុផលរុំ

បានត ើយ ។

ព ព្ធ ោស់ទសនាព្បតៅជានិចថា
ព្រះសាាសមុ ទ ា ព្ែូវ

ំ ែ់ វច
បបា ិ ក
ិ ិ ឆោ តោលឲ្យព្ស ះបង់តរលមុនបរន
ិ ិ ពាវន ព្រះ

12
អ្ងព្គ ោស់តហើយព្ោស់តទៀែ ឲ្យព្រះសងឃសាវកសាកសួរព្រះ

ំ យទុក វច
អ្ងគ កុឲ្ ិ ិ ឆោ តនះ ចតំ ពាះធមវា ន
ិ ក ិ ័យព្រះអ្ងគ តដ្ើមបក
ី ុំ
ឲ្យតកែវ
ើ បបដ្
ិ ិ រធម៌តៅទថ្តង ព្កាយ
សា តហើយមនអាចកា
ិ ា ែ់

វច
ិ ក ំ
ិ ិ ឆោ តនះបាន ។ តែកាលតនាះ ព្រះសងឃសាវកោងតៅ

ន ុ ណ្ីា ភារព្គប់អ្ងគ តទើបព្ទង់ព្ោស់តទៀែថា ៖

កុ ងែ 6

ភិកុ ទា ំ
ខ ងឡាយ ! តបើអ្ក ំ
ន ទាងឡាយ ានគរុារវធម៌

ិ ៊ា នតលើកព្បសានត
មនអាចហា ើងសួរតទ ឲ្យសិទិ វធ ហារ
ិ កណ្ហ
ិ

ានក់ចូលមកសួរែថាគែចុះ កុទ
ំ ុ កឲ្យាន វច
ិ ក
ិ ិ ឆោ តនះ

ែតៅតទៀែ ។

តសចកីខាងតល
ដ ើ តនះ អ្ក
ន សិកាព្បវែិសាស្តស
ត ល
ត ទិ ធ

សាសនាតកាែតសើចទព្កតលងច
ង តំ ពាះអ្ងព្គ រះសមុ ទ
ព ធ តដ្ល

ព្ទង់ានព្រះហឫទយ
័ ទូោយ ព្ទង់មនតមនព្រះរាជទាន
ិ

ព្ែមតែតសរ
ឹ ភារក
ី ុ ងការគ
ន ែតែប
ិ ុ តណ្ហណះតទ ព្ទង់ព្បកបតោយ

ខ្នី ធម
ត ៌ តមោតតព្បាសសតនាដសព្រះសងឃសាវកតទៀែផង ។

សម័យមួយ តៅព្សុកនាលនាទ និគនានាដបុ តត តដ្លតយើង

បានសាគល់ថា តដឋ ំ ិ ែានក់

ិ ង ករ មហាវរី បានបញ្ូ ា នសិសសជន

6
ទី ិ ិ ពាវនសូ ព្ែ តសៀវតៅទី ១៦ ទំរ័រ ២១៣ ែតៅ ។
និកាយ មហាវគគ មហាបរន

13
ជាគហបែី ានព្ទរយសមបែិស
ត ុ កស
ដ ម
ដ ភ ត្ាះឧបាលិ ឲ្យតៅ
7

ាល់ព្រះអ្ងស
គ មុ ទ
ព ធ តដ្ម
ើ បតដ្ញតោលស
ី ួ រព្រះអ្ងរ
គ ី ព្ទឹសី កម
ដ ា

តធព្រះអ្ង
ើវ គ យោល់ោញ់យាងអាាស់មុខ្ ។ ទីបផ
ឲ្ ំ ុ ែ បុោឆ

វសជ
ិ នា
ា ឧបាលិគហបែីព្បកាសជាឱឡារកថា
ិ កាយទណឌ

វចីទណឌ មច្នាទណឌ ជាប្បវចនៈ និគនត នាដបុ តត មិន

ព្បតសើរតសើតោយ
ា រុទវធ ចនៈគ៖
ឺ កាយកមា វចីកមា មច្នា

កមា តនាះត ើយ តហើយសូមថាវយខ្ួ នជាឧបាសកច

ល ូល

សាសន៍រុទរធ ែន៍ បានដ្ល់ទព្ែសរណ្គមន៍ ។ កាលតនាះព្រះ

សមុ ទ ់
ព ព្ធ ទងព្ោស់ ទូនាានឧបាលិគហបែី ឲ្យរិោរណ្ហទុកមុន

ឲ្យបានមែ់ចែ់សិន តព្ពាះការរិោរណ្ហមែ់ចែ់ តទើបសតព្មច

ំ ុ ែ តែឧបាលិគហបែី ទទូចសូមថាវយ
ចិែត ជាការព្បតសើរបផ

ខ្ួ នជាឧបាសក
ល តទើបព្ទង់ព្បទានដ្ប
ំ ូ នាាន សុឧ
ំ បាលិគហបែី

ើ របស់ខ្ួ នដ្
ឲ្យតាររព្គូតដ្ម ល ូ ចតដ្ម
ើ ដ្តដ្ល ។

បណ្ហ
ដ តមលទិសាសនាទា
ធ ំ
ងអ្ស់ កុ ងតោក
ន ព្រះសមុ ទ
ព ធ

ជាអ្គប
គ ុ គល
គ ព្បតសើរតលើសកុ ងការព្បទានតសរ
ន ភារ
ី ព្បទានខ្

នី តមោ
ត ត តព្បាសព្បណ្ី ព្បទានការតយាគយល់តៅវញតៅមក
ិ

។ ធម៌ទាងតនះ
ំ ជាព្បទរណ្ីរុទសា
ធ សនាតរៀងរហូែមក ។ ព្រះ

7
មជឈមន ណ សក ឧបាលិកវាទសូ ព្ែ តសៀវតៅទី ២៣ ទំរ័រ ៩ ។
ិ ិ កាយ មជឈមបណ្ហ
ិ

14
បាទអ្តសាកមហារាជ ជាឧបាសកដ្ព្៏ បតសើរ បានយកធមជា
៌

ព្បទរណ្ីរុទសា
ធ សនា តនះមកព្បែបែ
ិ ិក
ត ុ ងរជ
ន កា
ា លព្រះអ្ងគ

ានតសចកព្បាកដ្តៅក
ីដ ុ ងព្រះរាជព្បកាសព្រះអ្ង
ន ព្គ សាប់ដ្ូច

តសចកែតៅតនះ
ីដ
8
៖

ន ព្បាប់ថា
“អ្ក មិនគួរតលើកែតមើងសរតស
ក ើ រតែលទិ ធ

សាសនារបស់ខ្ួ ន
ល តហើយព្បទូសល
ត ទិសាសនាដ្ទទតទ
ធ ព្ែូវ

តាររលទិសាសនាដ្ទទ
ធ ៗ ឲ្យដ្ូចជាខ្ួ នតារររបស
ល ់ ខ្ួ នតដ្រ
ល

។ ការតាររលទិ សាសនាដ្ទទ
ធ ៗ ត្ាះថា ជួយតលើកែតមង
ើក

តហើយជួយរព្ងីកលទិ សាសនារបស
ធ ់ខ្ួ នផង
ល តហើយតធើវ

៍ តំ ពាះលទិសាសនាដ្ទទផងតដ្រ
ព្បតយាជនច ធ តបើមិនដ្ូតោនះតទ

ត្ាះថាជីករតដដ កប់លទិសាសនារបស
ធ ់ខ្ួ នឲ្យកប
ល ់បាែត់ ៅ

ំ
ព្រមទាងតធលទ
ើវ ិ សាសនាដ្ទទ
ធ ៗ ឲ្យវនាសតៅផងតដ្រ
ិ ។ អ្ក
ន

ណ្ហមួយតាររតែលទិសាសនារបស
ធ ់ខ្ួ ន
ល តោយគែថា
ិ

"អាោាអ្ញ កំ តមងលទ
បានតលើកែមុ ែ ើក ិ សាសនារបស
ធ ់ ខ្ួ ន
ល

ំ ិ ែតនះខ្ុសព្ស
តហើយ" ។ គន ះតទ ការព្បព្រឹែតត នះ ត្ាះថា

ំ ល ញលទិសាសនារបស
បផ្ ធ ់ខ្ួ នតោយឥែសងស
ល ័យត ើយ ។

ដ្ូតចះ
ន សាមគីជាគ
គ ុ ណ្ធម៌ព្បតសើរណ្ហស់ សូមឲ្យអ្ក
ន ព្គប់ាន

ព្រះរាជព្បកាស ព្រះបាទអ្តសាកមហារាជ តលខ្ ១២ ។

8

15
សាដប់ តហើយសូមតមោតសាដបវា
់ ទៈទនលទិ សាសនាដ្ទទផង"
ធ ។

ការសតនាដសតោយសានចែ
ិ តត នះ ជាគុណ្ធម៌

ព្បតសើរណ្ហស់ ព្បសិនតបយកធម
ើ ៌តនះមកអ្នុវែស
ត ព្ាប់ជា

៍ ួតៅ មនតមនបានផលច
ព្បតយាជនទ ិ តំ ពាះតែលទិ សាសនាតទ
ធ

ី ុកជាចបប់សព្ាបព្់ បតទសជាែិ នតយាបាយ សងម

សូមបទ គ

ឋ ិចា ក៏រងរ
កិចា ឬតសដ្ក ឹ ែតែបានផលព្បតស
ឹ ើ រណ្ហស់តៅតទៀែ

ខ្នី ធម
ត ៌ និង តមោតតព្បាសព្បាណ្តនះ ជាឧែម
ត គែិ

ព ់ខ្ស
ព្បតសើរខ្ង ព ់ ណ្ហស់ ទុកជាវបបធម៌ និង អ្រយធម
ិ ៌ទនរុទ ធ

សាសនា ោប់តដ្ើមោងរ
ំ ី រុទសា
ធ សនាតកើែត ើង ។ ការ

តបៀែតបៀន (ហិងា = La violence) តទាះជាតបបណ្ហកត៏ ោយ

ឬតទាះជាតព្បតលសមកបន
ើ ំល ៏តោយ ក៏សុទតធ ែផុ យន
ក ទ ឹ ងរុទវធ ច
ំ
នៈទាងអ្ស់ ។ តោយរុទសា
ធ សនាានលកណ្
ខ ៈព្បាកដ្

ដ្ូតចះ
ន តហើយ បានជារិភរតោកមនបានត
ិ ើ ញានសស្តង្អគម

ការកាប់សាលប់ានទុកជាឧទាហរណ្៍ ានការព្សក់្ម

ំ
មួយដ្ណ្កត់ ោយការព្បកាសរុទសា
ធ សនា ឬផាយរុទ ធ

សាសនាតនះត ើយ តៅកុ ងព្បវែ

ន សាស្តស
ិត រ ធ សនាដ្ត៏ វង
ត ុ ទសា

ព្បាណ្ជា ២៥០០ ឆ្ន ំ តដ្លកនង

ល តៅតនះ ។ សរវទថ្តង នះ

16
រុទសា
ធ សនាផាយទួតៅតរញទី បអាស
វ ុី តហើយព្ជួែព្ជាប

រហូែតៅដ្ល់ទី បអ្
វ រឺ ុបនិងអាតមរកតទៀែ
ិ ន ចូលកាន់
ានអ្ក

សាសន៍រុទរធ ែន៍ព្បាណ្ជាព្បារយោននាក
ំ ់។

ានព្បសានមួយតទៀែតកែត
ើ ើងតរឿយ ៗ តគតែងតោទ

សួរថា រុទសា
ធ សនាជាលទិ សាសនា
ធ (Religion) ឬជាទសសន

វជា
ិ ា (Philosophie) ? ានអ្ក
ន ខ្ះ
ល ត្ើយតដ្រ
ល ត្ើយតោយ
ល

អាការ ដ្ូចអ្ក
ន ទសសនវទ
ិ ូ តគត្យថា
ើល រុទសា
ធ សនាមនតមនជា
ិ

លទិសាសនា
ធ (Religion) តទ និងថាទសសនវជា
ិ ា (Philosophie)

ក៏មនតមនតទៀែ
ិ រុទសា
ធ សនាគម
ឺ នតមនជាអ្
ិ ីទា ំ
វ ងអ្ស់ ឬ និង

ថាជាអ្ដ្ ន គិែតនាះក៏មិនតមនតដ្រ
ីវ ូ ចអ្ក រុទសា
ធ សនាគឺរុទ ធ

ំ ួ រតនះ ជាការោក់សាលក ឬោក់យីតហាឲ្យរុទ ធ

សាសនា ។ សន

សាសនាមនជាការអ្
ិ ធ ំ ទាស់ខ្ុសតទ តៅថាដ្ូចតមច
ីវ ឬ ៏ ន
ដ កបា

រុទសា
ធ សនាមនយកច
ិ ែ ត ុ កោក់ចតំ ពាះសាលកឬយតហា
ិ ទ ី តដ្ល

់ យខ្ួ នតនាះតទ
តគោកឲ្ ល ។ សាលកឬយតហា
ី ព្ាន់តែជានាម

បញ្ាែិត សាលកឬយីតហាតដ្លតគសនែ
ា ថា "រុទសា
ធ សនា" តនះ

ក៏មនានការស
ិ ំ ន់អ្តរកណ្ហស
ខា ីវ ់ តដ្រ ។ នាមតដ្លតគោក់

ឲ្យតនះ មនតមនជាការសារវន
ិ តត ទ ។

ានអ្ក
ីវ ុ ងត្
ន ាះ ឮតហើយរីតរាះ ?

17
 ដ្ូចផ្កកុោប តបើតគតៅអ្ីវ

កុោបរិសី ព្កអ្ូបដ្តដ្ល ។

ា ម៌មនានយ
សចធ ិ តហាតទ
ី គម
ឺ នតមនជាយ
ិ តហា
ី "រុទ ធ

ព្គស
ិ ត ហិណ្
ូ ឌ មុសិម
ល តៅែស ឺ ខ្ុងែស ឺ ឈនែ
ិ ា ម៌មន
ូ " តទ ។ សចធ ិ

តមនជាឯកាធិភារ (Monopole) របស់ជនណ្ហតែានក់តទ ។

សាលក ឬ យីតហាថា និកាយតនះ និកាយតនាះ ជានីវរណ្ធម៌

ំ ទម
រារាងបិ នឲ្យយល
ិ ់ សចធ
ា ម៌បាន តហើយបតងើែ
ក ជាឧបក-ិ ក

តលសដ្ល់សនាតនចែ
ិ ម
ត នុសស តធើច
វ ែ
ិ ឲ្
ត យតៅហាងតទៀែ ។

តសចកីរ
ដ ិែ ធម៌តនះមិនតមនផល
ដ ់ តសចកីវដ នាសឲ្យតែ
ិ

ខាងលទិសាសនា
ធ ឬខាងបញ្ញាតែបុ តណ្ហណះតទ តធើឲ្យច
វ ូល

រហូែតៅដ្ល់ការទាក់ទងរវាងមនុសស និងមនុសសតទៀែផង

ឧបាថា តយងជ
ើ ួ បមនុសសានក់តយងម
ើ នតមនព្ាន
ិ ់តែទុកតគ

ថាជាមនុសសបុ ណ្ឹ ណងតទ តយងតថ្មទា

ើ ំ
ងតៅោក់សាលក ឬ

យតហាឲ្យពាក
ី ់តទៀែ ថាតគ ជាអ្ង់ត ំ ជាអាលឺម
ស ជាបារាង ល

ង់ ជាអាតមរកា
ិ ងំ ឬជាជីហវ តាល ះតហើយចិែតត យើងកជា
៏ ប់តៅ

កុ ងសា
ន ល ក ឬយតហាតនាះឯង
ី ។ ជួនកាលមនុសសតដ្លតយង
ើ
ំ ល់តនាះ
សា មនតមនជាជាែ
ិ ិតដ្លតយងោក
ើ ់សាលក ឬ

យតហាឲ្យតនាះផង
ី ។

18
 ត ក់សាលក
មនុសសតោកចូលចិែោ ឬ យីតហាណ្ហស់

ោក់រហូែតៅដ្ល់គុណ្ធម៌ដ្៏ព្បតសើរ របស់មនុសសតោក

តទៀែ ។ តនះជាសនាតនចែ
ិ ទត នមនុសសសាមញ្ទ
ា ួ តៅកុ ងរ
ន ិ ភរ

តោក ។ ដ្ូតចះ
ន តហើយ បានជាតយងត
ើ ើញានសាលកឬយតហា
ី

ទនការឲ្យទាន (Charité) តគថា តនះទានរុទ ធ ទានព្គិស ត ទាន

ហិណ្ ំ
ូ ឌ តហើយតមើលង្អយទានទនជនទាងតនាះថាជាទានមិន

ានអានិសងស ។ តសចកីរ
ដ ិ ែ ទានគទាន
ឺ ព្បាកដ្ជាទាន ។

ទានមនតមនជារ
ិ ុ ទ ធ ជាព្គស
ិ ត ជាហិណ្
ូ ឌ ឬជាមុសិ ម
ល តទ ។

ព្រហាវហារធម
ិ ៌ទនាោបោ
ិ មនតមនជារ
ិ ុ ទ ធ មិនតមនជាព្គស
ិ ត

ូ ឌ ឬជារបស់អ្ក
មិនតមនជាហិណ្ ន ណ្ហតទ គឺជារបស់ាោបិោ

។ គុណ្ធម៌ ឬតទាសធម៌តដ្លតកើែកុ ងសនា

ន ត នចិែម
ត នុសស ដ្ូច

សិតនហធម៌ សបបុរសធម៌ ករុណ្ហ ខ្នី ត វរី យៈ

ិ មែ
ិ ភា
ត រ រាគៈ

តទាសៈ តាហៈ ានៈ ធម៌ទាងអ្ស

ំ ់ តនះ មនតមនជាសា
ិ លក ឬ

ជាយតហាទនន
ី ិ កាយតទ មនតមនជាធម
ិ ទ៌ នលទិ សាសនាណ្ហ
ធ

មួយចតំ ពាះតទ ។ បុណ្យ បាប តដ្លតកើែត ើ ង កុសលចិែន

ត ិង

អ្កុសលចែ
ិ ត មនតមនតក
ិ ែចតព្ម
ើ នត
ើ ើង ឬអ្ន់ថ្យតៅវញ
ិ

តោយសារតែតយងជ
ើ ួ បមនុសស តដ្លកាន់លទិសាសនាតនាះ
ធ

តទ ។

19
 អ្ក
ន តសង ា ម៌ មិនានព្បតយាជន៍អ្ីន
វ រកសចធ វ ឹ ងដ្ឹងថា

ា ម៌តនះតកែមករ
សចធ ើ ី ណ្ហតទ ។ ការរកកតំ ណ្ើែ ឬ ការ

ចតព្មនត
ើ ើងទនឧែម
ត គែតនះ
ិ ជាភារៈទនអ្ក
ន ព្បវែសាស្តស
ិត ត

តោយត ក ។ តដ្ើមបល ា ម៌ មនបាច

ី ុ ះសចធ ិ ់ ឹ ងដ្ឹងថា រុទវធ ច
ន

នៈតនះ ជាធម៌អ្ងព្គ រះសមុ ទ

ព ធ ឬរបស់តោកអ្ងណ្ហ
គ ក៏បាន ។

កិចកា
ា រតដ្លជាសារវនតត នាះ គឺការត ៌ ិ ែ តហើយបាន
ើញធមរ

លុះធម៌តនាះតោយព្បទរ តសចកីតនះ
ដ ានឧទាហរណ្៍រិែ

ព្បាកដ្ តៅគមីមជឈ
ព មន
ិ ិ កាយ ដ្ូចតសចកែតៅតនះ
9
ីដ ៖

ទថ្ម ព ព្ធ ទង់ព្បថាប់សតព្មចព្រះឥរយាបថ្

ង ួ យ ព្រះសមុ ទ ិ

អ្ស់រាព្ែម
ី ួ យ កុ ងតរាងក
ន ុ មកា
ភ ព្ទង់បានឫសីតកង
ា ានក់ តដ្ល

ចូលមកតៅកុ ងតរាងតនាះម
ន ុ នព្រះអ្ងគ ។ ព្រះអ្ងក
គ ីដ ឫសីតកង
ា

ានក់ ទាងរ
ំ ី រនាក់តនះ មនបានសា
ិ គ ល់ានតទ ។ លុះទែព្រះ

តនព្ែត ើញឫសីតកង
ា តនាះតហើយ ព ព្ធ ទង់ព្រះែព្មះ
ព្រះសមុ ទ ិ

ថា "ចរយាឫស
ិ ី តនះ ព្សគែ់ព្សគមសមរមយលណ្ហ
អ ស់ តមល
ើ

តៅមុខ្គួរឲ្យព្ជះថាល គួរនឹងបានផលល អ ព្បសិនតបើែថាគែ

សាកសួរតមល"
ើ ។ ព្ទង់ព្រះែព្មះតហ
ិ ើ យព្ទង់ព្ោស់ភាលមសួរ

ថា ៖

9
មជឈមន
ិ ិ កាយ ឧបវបណ្ហ
ិ ិ សូព្ែ តសៀវតៅទី ២៨ ទំរ័រ ១៧០ ។
ណ សក ធ្លែុ វភងគ

20
 “តនឫសី ! អ្ក
ន តចញោកផះ
ទ តហើយបួសតនះ តែើអ្ក
ន

បួសចតំ ពាះតោកណ្ហ ? តោកណ្ហជាសាសាដរបស់អ្ក

ន ? តែើ

វាទៈតោកតនាះដ្ូចតមច
ដ ?”

បានឮរុទដ្
ធ ីកាតហើយ ឫសីតកង
ា តនាះ ត្យែបរ
ើល ុ ទធ

ដ្ីកាតោយអាការជាមួយានង្អរធមោ
ា ថា ៖

“ឱសាលញ់តអ្ើយ ! ានឫសីមួយអ្ងនា
គ មថា ច្ោតម

ជាសាកយតោយជាែិ ព្រះអ្ងតគ ចញោកសាកយព្ែកូល តហើយ

់ កតភទជាឫសី
មកបួសកានយ ព្រះអ្ងា
គ នកែ
ិ នាមលប
ិត ី
ខ្រា ខាាយទួតៅថា ជាព្រះអរហនត បានព្ោស់ដ្ឹងធម៌ ជា

សាាសមុ ទ ំ ្ តហើយព្ជះថាល ខ្ុ ោ

ព ធ ខ្ុ ឮ ំ្ កតចញផះ
ទ មកបួសកាន់

យកតភទជាឫសីចតំ ពាះព្រះអ្ងជា
គ សាសាដខ្ុ ំ ្ ខ្ុ តំ ្ រញចិែវា
ត ទៈ

ចតំ ពាះរបស់ព្រះអ្ងតគ នាះ ” ។

"ចុះព្រះអ្ងគ ព្ទង់ព្ោស់សួរតទៀែ, ជា អរហនត ជា

ស្ម្មាស្មពុទធ តដ្លអ្ក
ន តធើជាសាសា
វ ដ ខ្ួ នអ្
ល កន តនាះ ឥ ូ វតនះ

ព្ទង់គង់តៅទីណ្ហ ?

“ឱសាលញ់តអ្យ
ើ ! ឫសីតកង
ា ត្យែបវ
ើល ញិ បានឮថា

ានអារាមមួយតៅឯឧែរដ ព្បតទស ជែ
ិ ព្កុង សាវតាី ព្រះអ្ងគ

ជា អរហនត ជា ស្ម្មាស្មពុទធ ជាសាសាដរបស់ខ្ុ ំ ្ ព្រះអ្ងគ

21
ព្បថាប់តៅទីតនាះ ។

ា ! ព្ទង់ព្ោស់បញ្ញ
“តនឫសីតកង ា ក់ ចុះអ្ក
ន តដ្លបាន

ត ើញសាសាដរបស់អ្ក
ន តនាះតដ្រឬតទ ?

“តទសាលញ់ ! ឫសីតកង ា ក់ទូល ខ្ុ ម

ា បញ្ញ ំ ្ នតដ្លបាន
ិ

ត ើញ ឬបានជួបព្រះអ្ងតគ ទ ំ ត
កុថា ើ យត ើញ ព្ាន់តែ

សាគល់ព្រះអ្ងគ ខ្ួ នខ្

ល ុកំ ្ ៏មិនតដ្លទាងបានសា
ំ គ ល់ព្រះអ្ងផ
គ ង"

ព ព្ធ ទង់ព្ជាបចបស់ថា ឫសីតកង

តរលតនាះ ព្រះសមុ ទ ា

តនះ បួសកាន់យកតភទជាោបសចតំ ពាះធមវា ន

ិ ័យព្រះអ្ងគ
់
តទើបព្ទងព្ោស់ ថា ៖

ន ព្បុងសាដប់ចុះ ! “ ។
“តនភិកុ ខ ! ែថាគែនឹងតទសនា អ្ក

់ តំ ដ្ង អរយស្ចា
ែតៅ ព្ទងស ិ តព្បាសព្បទាន ចប់ ធមាីកថា

តហើយឫសីតកង
ា តនាះបានលុះអ្រហែផ ំ ុ ែ ទាង
ត ល ។ ទីបផ ំ

អ្ស់ានបានសាគល់ថា ឫសីតកង
ា តនាះគឺ បុ កុ កសាតភ
ិ ក
ិ ុ ខ អ្ក
ន

ព្បទានធមតា ទសនាតនាះ គអ្ង

ឺ ព្គ រះសមុ ទ
ព ធ ។ តរលតនាះ បុ កុ ក

សាតិភិកខុ ឱនព្កាបតទៀបបាទាអ្ងព្គ រះសមុ ទ

ព ធ តហើយតលើក

កមបង់អ្ញ្ាលីព្កាបទូលសូមខ្ាតទាស តោយខ្ួ នរ
ល ុ ំបានដ្ង
ឹ

ថាជាអ្ងព្គ រះសមុ ទ
ព ធ បានភាលែ់តពាលពាកយតៅព្រះអ្ងថា
គ

"សាលញ់" ។ ែតៅ បុ កុ សាត

ក ិ ព្កាបទូលអ្ងព្គ រះសមុ ទ ំ
ព ធ សុប

22
រវជាាជាភិកុ ក
ខ ុ ងស
ន ំ
ណ្ហ ក់រុទសា
ធ សនា តែតរលតនាះ បុ កុ សា
ក

តិ មនានទព្ែច
ិ វរ ព ព្ធ ទង់ព្ោស់
ី មិនានបាព្ែ ។ ព្រះសមុ ទ

បង្អគប់ឲ្យរកទព្ែចវរ
ី រកបាព្ែ ោមព្បទរណ្ីរុទសា
ធ សនា ។ បុ

គំ
កកុសាតិ ព្កាបថាវយបងោព្រះសមុទ
ព ធ តហើយតដ្ើរតៅតសង
វ

រកទព្ែចីវរនិងបាព្ែ ំ ុ ងតែតសង
ករ វ រក ានតាញីមួយមក

ជល់តោក តហើយតោកតធើមរណ្កាលតៅ
វ ។

ព ព្ធ ទង់បាន ព្ជាបថា បុ

ែមកទថ្តង ព្កាយតទៀែ ព្រះសមុ ទ

កកុសាតភ
ិ ក
ិ ុខ តនាះតាញីជល់តហើយ តធមរណ្កាលតៅ
ើវ

តហើយ តទើបព្ទង់ព្ោស់ថា ៖ “បុ កុ សាត

ក ភ
ិ ក
ិ ុ ខ តនះជាអ្ក
ន

ព្បាជ្ បានត ើញអ្រយសច

ិ ធា ម៌តហើយ បានដ្ល់្នថានក់

ព ់ ផុែ តដ្លព្ែូវសតព្មចនិពាវនជាអ្រហនត និពាវនតហើយ មិន

ខ្ស

ព្ែ ប់មកកាន់ភរតនះតទៀែតទ" ។

និទានតនះ ា ក់តសចកចបស
បញ្ញ ីដ ់ ោស់អ្ស់តជង
ើ

តហើយថា បុ កុ សាត
ក ិភិកខុ ់ ម៌អ្ងព្គ រះសមុ ទ
បានសាដបធ ព ធ

តហើយបានព្ោស់ដ្ឹងធម៌ព្រះអ្ងតគ ហើយ ។ ភិកុ ខ បុ កុ សាត

ក ិ

តនះ មនបានសា
ិ គ ល់ថាអ្ក
ន ណ្ហជាអ្ក ដ ធម៌ដ្ល់ខ្ួ នតទ
ន សតមង ល

តែតោកសាដប់តហើយានតភក
ន ត ា ម៌រិែព្បាកដ្ ។
ើ ញសចធ

បុ កុ សាត
ក ភ
ិ ក
ិ ុ ខ បានត ើញធម៌ តហើយបានលុះអ្រហែផ
ត ល

23
ចូលនិពាវនតទៀែ តែើបានតោយានសាលក ឬយីតហា ។ តបើថាន ំ

សកស
ិដ ិ ទិតហ
ធ ើយ ជមឺម
ង ុ ខ្តែជាសះតសបយរ
ើ ិ ែព្បាកដ្រុំខាន

មនដ្
ិ ន ផស ំថាន ំ ឬថានតនាះបានមករ
ឹងថាតរទយណ្ហជាអ្ក ំ ី តោក

ណ្ហតទ ។ ដ្ូតចះ ា ម៌ មនរ

ន សចធ ិ ឹ ងតផក
អ តៅតលើសាលក ឬយតហា
ី

ត ើង ។

លទិសាសនាតស
ធ ើរតែទា
ទ ំ
ងអ្ស់ សុទតធ ែកតកើែត ើង

តោយជតំ នឿ (Foi, croyance) យកជតំ នឿ ឬ "ជតំ នឿខាវក់" ទុកជា

បានលទិសាសនា
ធ តហើយរឹងតផក
អ តៅតលើព្រះអាទិតទរ ព្រម

ំ
ទាងោកព្់ រះអាទិតទរតៅឯឋានសួគ៌ តហើយផាយជតំ នឿឲ្យ

តគតជឿោម ។ ជតំ នឿតបបតនះ ជាជតំ នឿឥែតហែុផល ជាជតំ នឿ

ឥែតបើគិែ ។ ឯជតំ នឿកុ ងរ

ន ុ ទសា
ធ សនា ផុ យា
ទ ន ព្ស ះជាជតំ នឿ

ព្បកបតោយតហែុផល (Cause et effect) ជាជតំ នឿព្បកបតៅ

តោយវោរណ្ញ្ញ
ិ ា ណ្ (Raissonnement) តពាលគស្ទា
ឺ ធ =

ជតំ នឿតដ្លព្បកបតោយបញ្ញា Confiance = Confident e

sagesse = wisdom) ។ ជតំ នឿរុទសា

ធ សនាតនះសតំ ៅយក ការ

ត ើញចបស់ ការដ្ង
ឹ ចបស់ ការយល់ជាក់ចបស់ "មនតមន
ិ

សតំ ៅយកជតំ នឿតបប " Foi, Croyance, Faith, Belief “ ដ្ូចពាហិ

ំ
សាសនាទាងអ្ស់ តនាះតទ ។ សរវទថ្តង នះ តយងតព្ប
ើ ពាកយ
ើ

24
ព្ចបូកព្ចបល់ានណ្ហស់ ដ្ូចពាកយថា " Religion” តយើងតព្បថា

ំ Faith, Belief
"សាសនា" ឬពាកយថា "Foi, Croyance ជាបារាង

ជាអ្ង់តគស
ល តយងតព្បថា
ើ "ជតំ នឿ តពាលគឺ សទាធ" តែតសចកីដ

រិែ ពាកយថា " សទាធ = ជតំ នឿ" កុ ងរ

ន ុ ទសា
ធ សនា មនតមនាន
ិ

េ ័យដ្ូចពាកយ " Foi, Croyance, Faith, Belief “ កុ ងលទ

អ្ែន ន ិធ

សាសនាព្គិស ត ឥសាលម ព្ពាហាណ្៍ តនាះតទ ។ សទាធ = ជតំ នឿកុ ង

ន

ធ សនា ជាជតំ នឿតបប " Confiance, Confidence” ជាជតំ នឿ

រុទសា

តដ្លតកែតចញរ
ើ ី ការតជឿជាក់ (Convietion) ការព្ជះថាល ( Joi

ou serience) ទុកជាសរណ្ៈ ការទីរឹងដ្៏ព្បតសើរ (Refuge) ដ្ូច

សទាធតជឿជាក់ ព្ជះថាលចតំ ពាះគុណ្ព្រះរែនព្ែ័យ គឺព្រះរុទ ធ

ព្រះធម៌ ព្រះសងឃ ជាតដ្ើម ។ ការតជឿជាកច

់ បស់មិនកតព្មើក

ល ចតំ ពាះកុសលធម៌
តសចកព្ជះថា
ីដ ការទុកចិែតត ោយយល់

ចបស់ថានឹងបានសតព្មចដ្ូចបណ្
ំ ង ក៏តោកទុកថាជា សទាធ

= ជតំ នឿ តដ្រ ។ ធម៌ ២ ព្បការគឺ សទាធ និង បញ្ញា ជាធមគ

៌ ូ ាន គឺ

តបើានសទាធ ព្ែូវានបញ្ញា ។ អ្ក

ន តជឿ មិនានបញ្ញានិងតដ្ើរ

វតងង
វ ផូ វល ។ អ្ក
ន សទាធ មិនតព្បបញ្ញ
ើ ា រិោរណ្ហរកខ្ុសព្ែូវ គែ
ិ

ង ់ ។ រអ្
តែរីតជឿ នឹងធ្លលក់តៅជាមនុសសលង ី កន មនានសទា
ិ ធ មន
ិ

ានជតំ នឿតទ តធើអ្

វ ីវ ៗ អាងបញ្ញាគែរ
ិ ិ ោរណ្ហ តបើបញ្ញាខ្ួ ន
ល

25
គិែោក់មិនធុ ះ
ល នឹងធ្លលក់ខ្ួ នតៅជាអ្
ល កន យល់ខ្ុស គឺតៅជាអ្ក
ន

មឆ
ិ ោ ទដ
ិ ឋិ ។ អ្ក
ន តដ្ើរកុ ងតោកងងឹ
ន ែតនះ ព្ែូវតព្បើធម៌ ២ ព្បការ

គឺ សទាធ និង បញ្ញាតនះ និងខានរុំបានត ើ យ តទើបតដ្រើ តៅមន

ិ

វតងង
វ កណ្ហ
ដ លអ្ធ្លវ ។

សទាធ = ជតំ នឿ តដ្លព្បកបតោយបញ្ញា រិោរណ្ហ

ត ើញរិែ ដ្ឹងរិែ យល់រិែ នូវកិចកា

ា រអ្ីម
វ ួ យតដ្លបុគល
គ

ំ ល ងប
ព្ែូវការតធើវ ជារលៈ = ានសទាធរល ានកាលងខា ំ ផំ ុែ

ំ
ជាតហែុនាឲ្យសតព្មចតសចកព្បាថា
ីដ ន រិែព្បាកដ្ ។ បុគល
គ

តដ្លតធក
ើវ ច
ិ កា
ា រអ្ម
ីវ ួ យ តហើយមនបានសតព្មចសមោមក
ិ ីដ

ព្បាថាន មិនតមនតោយខ្ះ
វ អ្ីតទ វ ធម៌ ២ ព្បការតនះឯង ។
វ គឺខ្ះ

ព្រះបរមតពាធិសែវ តដ្លបានសតព្មចភាវៈជាព្រះ

ព ធ កត៏ ោយសទាធ តដ្លព្បកបតោយបញ្ញា ោប់តផម

សមុ ទ ំ
ើ ដ ោង

រីព្ទង់ោងព្រះទ
ំ ័ កសាងបារមីធម៌
យ ឲ្យបានសតព្មចសាា

សតាពធញ្ញ
ិ ា ណ្ ។ សទាធតនះតៅថា អាគមស្ទាធ ។

ព្រះអ្រហនព្ត គប់អ្ងគ ក៏ានសទាធតដ្លព្បកបតោយ

ព ព្ធ ទង់សតមង
បញ្ញា តទើបបានលុះធម៌តដ្លព្រះសមុ ទ ដ ទុកមក ។

សទាធតនះ តៅថា អធគមស្ទា

ិ ធ ។

ឯតជឿជាក់ចបស់ មនកតព្ម
ិ កច
ើ តំ ពាះព្រះរែព្ន ែ័យ ក៏

26
តោយ សទាធតដ្លព្បកបតោយបញ្ញាតដ្រ ។ សទាធតនះ តៅថា

ឱកបបនស្ទាធ ។

ិ តត ដ្លព្ជះថាលចតំ ពាះអ្តំ រើជាកុសល

ចែ តោយបាន

យកបញ្ញារិោរណ្ហត ើ ញរិែ ដ្ឹងរិែ យល់រិែ ថា តធើល

វ អ

បានល អ តធអាព្កក
ើវ ់បានអាព្កក់ តនះតៅថា បសាទស្ទាធ ។

សទាធតដ្លព្បកបតោយបញ្ញាតនះ ជាព្ទរយដ្៏ព្បតសើរ

របស់មនុសសកុ ងតោក
ន ស្ទធី ធវតត ិ ស ច្ស្ដឋំ ជតំ នឿ
ិ ំ បុ រស្ស្

តនះ ានែទមណ្ហ
ល ស់ តសើជ
ា វី ែ
ិ មនគ
ិ ួ រនឹងតជឿអ្ី វ ៗ ឥែតបគ
ើ ិែ

តទ ។ បុគល ើ ិែតនះ ានតទាសដ្ល់សាលប់ ។ ដ្ូតចះ

គ តជឿឥែតបគ ន

ជតំ នឿដ្ទទ ៗ តបប Foi, Croyance, Faith, Belief តែងតកើែត ើង

តែកុ ងតរលណ្ហ
ន តដ្លតគមិនត ើញរិែ ដ្ឹងរិែ យល់រិែ

កុ ងតរលតដ្លតគបានត
ន ឹ រិែ បានយល់រិែ
ើញរិែ បានដ្ង

តហើយ ព្បសានជតំ នឿតនះនឹងរលែ់តៅឯង ឧបាថា ាន

់ កនិយាយព្បាប់ថា "ខ្ុ ា
មនុសសានកម ំ ្ នតរព្ជមួយព្ាបត់ ៅ

ដ ប់ទដ្ខ្ុ តំ្ នះ កុ ងតរលតដ្លឮពាកយតនះ

កុ ងកា
ន ន "ព្បសានជតំ នឿ

តទើបតកែត
ើ ើង តព្ពាះមនទាន
ិ ់បានត ើញតរព្ជតនាះ តោយ

តភក
ន ឯងតៅត ើ យ ព្ាន់តែឮតគនិយាយព្បាប់ ។ កាលតបអ្
ើ កន

និយាយតនាះោកាដប់បង្អាញតរព្ជតនាះតហើយ តយងត
ើ ើញ

27
តរព្ជតនាះតោយតភក
ន នឹងថាតរព្ជរិែតមន យល់ចបស់ថា

ជាតរព្ជរិែតមន តរលតនាះព្បសានជតំ នឿតបប Foi, Croyance,

Faith, Belief ់ ែ់ឯងតលងតកែានតទៀែតហ

រលែបា ើ ើយ ។

តសចកតនះដ្
ីដ ើ ល ប់បានឮមកថា
ូ ចជាតរឿងតដ្លតយងធ្ល "បាន

សតព្មច ដ្ូចជាតគបានត ើញតរព្ជតៅតលើបាែទដ្ " ។ ដ្ូតចះ

ន

គួរគបបយល
ី ់ ថា ជតំ នឿតដ្លតកើែានត ើ ង តកើែានតែកុ ង
ន

តរលណ្ហ តដ្លតយងម
ើ នទាន
ិ ់ត ើញ មនទាន
ិ ់ដ្ង
ឹ មនទាន
ិ ់

យល់ តបតើ ឹ តហើយ យល់ចបស់តហើយ ព្បសាន

ើញតហើយ ដ្ង

ជតំ នឿតនះនឹងបាែ់តៅវញឯង
ិ មនានជាព្បសា
ិ ន តោទត ើង

តទៀែតទ កុ ងគម
ន ីរបាល
ព ីរុទសា
ធ សនា ាននិទានជាឧទាហរ-

ណ្៍តព្ចើនអ្តនើ ណ្ហស
ល ់ សព្ាប់បញ្ញ
ា ក់តសចកីខាងតល
ដ ើ តនះ

ដ្ូចនិទានតៅតនះ 10 ។

សម័យមួយ ព្រះ មុ ស្ល ់

ិ ច្តារ គងតៅវែ ត ច្ោស្ិ

ោរាម ជិែព្កុង ច្កាស្មពី ានតថ្រដ្ីកាចតំ ពាះព្រះបវដ្

ិ តឋ ែរេ

ថា ៖

“អារុច្សា បវដឋ
ិ ! តបប
ើ ុ គល
គ ណ្ហមួយមនានធម
ិ ៌ ៥

ព្បការ ៖

ត ិ កាយ និទានវគគ តសៀវតៅទី ៣១ ទំរ័រ ២៥៧ ។

សំយុែន
10

28
 -ស្ទាធ = ជតំ នឿ គឺជតំ នឿទួតៅោមធមោ
ា ោមអ្ោេនុ

រូបរបស់សរទថា "សទាធ" ានអ្ែន

េ ័យដ្ូច Dévotion, Foi,
Croyance, Fiath, Belief
-វុធី = ការតរញចិែត (Penchant ou inclination = Liking
or inclination)
-អណុ ស្សវា = ការឮែ ៗ ាន (Qui-dire ou tradition =
Hear- say or tradition)
-អាការបវរវិ តកក
ិ =
ការព្ែះរ
ិ ះតោយអាការ
ិ (
Considérer les raisons apparentes = Considering apparent
reason)
- ទិដឋិនិជ្ឈានកខ នដី = ការចូលចែ ត មការយល់
ិ ោ

ត ើញ ( Secomplaire dans les spécualation des opinions =

Delight in the speculations of opinions)
ំ្ ឹងថា ខ្ុ តំ្
ខ្ុ ដ្ ើញថា ជ្ឈរា ព្ាធិ មរណ រលែ់តព្ពាះ

ជាតិ រលែ,់ ជាតិ រលែ់ តព្ពាះ ភព្ រលែ់, ភព្ រលែ់ តព្ពាះ

ឧបទាន រលែ់, ឧបទាន រលែ់ តព្ពាះ តោា រលែ់,

តោា រលែ់ តព្ពាះ ច្វទនារលែ,់ ច្វទនា រលែ់ តព្ពាះ

ផស្ស រលែ,់ ផស្ស រលែ់ តព្ពាះ ស្ឡាយតន រលែ់, ស្

ឡាយតន រលែ់ តព្ពាះ នាមរូប រលែ់, នាមរូប រលែ់

ិ ា ណ រលែ់, វញ្ញ
តព្ពាះ វញ្ញ ិ ា ណ រលែ់ តព្ពាះ ស្ង្ខខរ រលែ់,

ស្ង្ខខរ រលែ់ តព្ពាះ អវជា

ិ ា រលែ់ ។

29
 “ អាវុច្សា មុ ស្ិល ! តព្ពាះបរដ្ ា ក់ តបើ
ិ តឋ ែរេ សួរបញ្ញ

មនានធម
ិ ៌ ៥ ព្បការខាងតលើតនះ តែើ មុ ស្ល
ី ានអាយុ

ានញាណ្ត ើ ញចបស់កុ ងខ្

ន ួ នថា
ល ភររលែ់ ភវនច្ិ រាធ គឺ

និពាវនដ្ូតចះ
ន ឬ?

ិ ព្រះមុសិលតែរេ ែប តបើមិនានធម៌ ៥
“អាវុច្សា បវដឋ

ំ្ ឹង ខ្ុ តំ ្
ព្បការតនះតទខ្ុ ដ្ ើ ញថា "ភព្ រលែ់ ជា និពាវន ភវ

នច្ិ រាច្ោ នពា

ិ វ នំ " ។

“អាយសា
ា មុ ស្ិល ! ព្រះ បវដឋ ា កត់ ថ្ម
ិ ច្តារ បញ្ញ

តទៀែ តបដ្
ើ ូ តចះ
ន ានតែ មុ ស្ល
ិ ដ្៏ានអាយុ ជាព្រះអ្រហនត

ខ្ីណ្ហព្សរឬ ?

កាលព្រះបវដ្
ិ តឋ ែរេ ា ក់តថ្មតទៀែយាងតនះ
សួរបញ្ញ

តហើយ ព្រះមុសិលតែរេ គង់តៅតសៀង ម មននា

ិ ំ
ពាកយែតៅតទៀែ

សទាធតនះ មនានតៅសនា
ិ ដ នចែ
ិ ព្ត រះអ្រហនតត ទ ដ្ូច

តសចកែតៅតនះ
ីដ
11
។

ព ព្ធ ទង់ព្បថាប់សតព្មចឥរយាបថ្
សម័យមួយ ព្រះសមុ ទ ិ

តៅវែតត ជែវនារាម ជាអារាមអ្នាថ្បណ្

ិ ិ ឌ កតសដ្ីសា
ឋ ងថាវយ

ជែ
ិ ព្កុងសាវែី េ ។ កាលតនាះ ព្រះសមុ ទ
ព រធ មលតម
ិ លត
ើ ើញ

គមពីរធមាបទ ។
11

30
ឧបនិសស ័យភិកុ ខ ៣០ រូប ព្ទង់ព្បាររធបញ្ិ ា ស្តនិ យ
ទ តហើយព្ោស់

ចតំ ពាះព្រះសារប
ី ុ ែត ថា ៖

“សារបុ ន ាន សទាធ = ជតំ នឿចតំ ពាះសទិ ស្តន

ី តត ! អ្ក ធ ិយ ទ

តដ្លែថាគែបានភាវនាតហើយ ចុះស៊ាបក
់ ុង
ន អមតនពា
ិ វ ន

ាន អមតនិពាវន ជាបរតយាសានតដ្រឬតទ
ិ ?។

“សូមព្ទង់ព្រះតមោតតព្បាស ព្រះ សារបុ

ី តតច្តារ ទូល

ែបព្រះរុទដ្
ធ កា
ី ខ្ុ ព្ំ្ រះអ្ងម
គ នល
ិ ុ ះតោយសទាធ អ្ងព្គ រះាន

ព្រះភាគថា " ស្ទធន្ទិ នទយ

ិ ។ល។ ាន អមតនពា
ិ វ ន ជា

បរតយាសាន
ិ " ដ្ូតចះ
ន តទ ។

“សូមព្ទង់ព្រះតមោតតព្បាស ! បុគល
គ ណ្ហ មិនបានដ្ឹង

មិនបានសិកា មិនបានត ើញ មិនបានព្ោស់ មិនបានតធើឲ្យ

វ

ជាក់ចបស់ មនបានប
ិ ះពាល់តសចកតនះតោយខ្
ីដ ួ នឯងតទ
ល

បុគល
គ តនាះតែងលុះតោយសទាធទនបុគល
គ ដ្ទទថា ស្ទធន្ទិ នទយ
ិ

តដ្លបុគល
គ ដ្ទទបានភាវនាតហើយ ។ល។ ាន អ្មែនិពាវន "

ជាបរតយាសាន
ិ ដ្ូតោនះឯង ។

កាលតនាះ ភក
ិ ុ ទា ំ
ខ ងឡាយបបួ លាននិយាយអ្ងកង
ឹ

ត ើងថា ព្រះ សារបុ

ី តតច្តារ ព្កាបទូលែបសង
ន ព្រះរុទដ្
ធ កា
ី

ំ ញ់មញតនះ
អ្បា ិ តោយការយល់ត ើញខ្ុសតទ ។ ទថ្តង នះ ព្រះ

31
សារបុ
ី តតច្តារ មិនានសទាធតជឿអ្ងព្គ រះសមុ ទ
ព តធ ើយ ។

តសចកតនះបានព្ជាបដ្ល
ីដ ់ ព្រះកាណ្៌ អ្ងព្គ រះានបុណ្យ

់
តទើបព្ទងព្ោស់ ចតំ ពាះភក
ិ ុ ទា ំ
ខ ងឡាយថា ៖

“ ភក
ិ ុ ទា ំ
ខ ងឡាយ ! ែថាគែសួរ សារប
ី ុ ែតត ែរេ ថាបុគល
គ

តដ្លមិនបានភាវនាបញ្ិ ា ស្តនិ យ
ទ មិនបានចតព្មើនសមថ្

វបសសនា
ិ តែអាចតធ
ើ ើឲ្យជាក
វ ់ចបស់នូវមគផ
គ លបានឬតទ ដ្ូតចះ
ន

តទតែើ ។ តរលតនាះព្រះសារប
ី ុ ែត ត្យែប
ើល មកែថាគែវញថា
ិ

“ សូមព្ទង់ព្រះតមោតតព្បាស ! ខ្ុ ព្ំ ្ រះអ្ងម

គ នានសទា
ិ ធ

តជឿថា " បុគល

គ តនះអាចតធឲ្យជាក
ើវ ់ចបស់បាន សារបុ
ី តត មន
ិ

ានសទាធតជឿផលវបាកតដ្លតគឲ្យ
ិ ឬ ផលវបាកតដ្លតគតធ
ិ ើវ

មិនានសទាធតជឿគុណ្ព្រះអ្រយប
ិ ុ គល
គ ានអ្ងព្គ រះសមុ ទ
ព ធ

ជាតដ្ម
ើ ដ្ូតចះ
ន តទ " ។ សារបុ
ី តត មនានសទា
ិ ធ យាងតនះតព្ពាះ

សារប
ី ុ ែត បាន្ន វបសសនា
ិ មគផ
គ ល ខ្ួ នឯងតហ
ល ើ យ មនល
ិ ុះ

តោយសទាធទនអ្ក
ន ដ្ទទតទៀែតទ ។ ដ្ូតចះ
ន អ្ក ំ
ន ទាងឡាយ មន
ិ

គួរតលើកតទាស សារបុ
ី តត ត ធ ីកាតហើយព្ទង់
ើយ ានរុទដ្

ព្ោស់ថា ៖

អស្សច្ទាធ អកតញ្ា ច ស្នធច្ចោ

ិ ច្ទា ច
ូ
ច្ោ នច្រា

32
 ហោវកាច្សា វនាតច្សា ស្ ច្វ

ឧតដមច្ឆរច្សា
ិ ។

តោកណ្ហអ្ស់សទាធ បានលុះនិពាវន អ្ស់កតំ ណ្ើែ

អ្ស់រូជបុណ្យបាប

ានករណ្ីយកិចតា ធើតហ
វ ើ យ តោកតនាះ ជាឧែម
ដ បុរស

តសចកីតនះ
ដ ា ក់យាងចបស់ោស់ថា
បញ្ញ ៖ “ព្រះ

អ្រហនត មនានសទា
ិ ធ តទ ព្រះអ្រហនល ់ ធ អ្ស់
ត ះបងតោលសទា

តហើយ " ។ មួយតទៀែ តសចកីតនះ

ដ ា ក់ចបស់ោស់ថា ៖
បញ្ញ

“ព្រះសមុ ទ
ព ា ័ ទូលទ
ធ នព្រះទយ ំ ូោយណ្ហស់ ព្ទង់ព្បទាន

តសរភារដ្
ី ៏បរប
ិ ូ ណ្៌ដ្ល់សាវកព្រះអ្ងគ សាវកព្រះអ្ងអា
គ ច

ី តំ ពាះព្រះភស្តកព្ត រះសាសាដរបស់ខ្ួ ន
តពាលតោយតសរច ល ោម

តសចករ
ីដ ិ ែតដ្លខ្ួ នបានត
ល ព តធ ែងព្ទង់
ើញរិែ " ។ ព្រះសមុ ទ

ព្ោស់ថា 12 ៖

ភក
ិ ុ ទា ំ
ខ ងឡាយ គ ណ្ហបានកាាែ់បង់នូវ្នាទរាគ
! បុគល

និង ឧបកិតលសអ្ស
ក ់រលីងតហើយ បុគល
គ តនាះមិនបានត ើញ

មនបានដ្
ិ ង
ឹ មនបានយល
ិ ់ ចបស់ តនាះឥែអ្ងឺា
គ នត ើយ ។

ព្បសានសទាធ = ជតំ នឿ តនះ និយាយចតំ ពាះតែការត ើញ

ត ិ កាយ កិតលសសំយុែត តសៀវតៅទី ៣៤ ទំរ័រ ១៧៥ ។

សំយុែន
12

33
 ំ ី ជតំ នឿ
ចបស់ ដ្ឹងចបស់តែបុ តណ្ហណះតទ មិនតមននិយាយអ្រ

ោមធមោ
ា តនាះតទ ។ តសចកតនះព្រះសម
ីដ ុទ
ព បា
ធ នតថ្ង ា ក់
ល បញ្ញ

តោយរុទវធ ចនៈថា "ឯហិ បស្សច្ិ កា បានតសចកីថា

ដ ចូរអ្ក
ន

ចូលមក តហើយតមលតោយខ្
ើ ួ នឯងច
ល ុ ះ " មនតមនតៅឲ្យច
ិ ូល

ំ
មក តហើយឲ្យតជឿដ្ូចពាហិរសាសនាទាងឡាយតទ ។

ំ ផ
តាលធប ំ ុ ែ កុ ងរ
ន ុ ទសា
ធ សនា តោយរិែ និយាយ

ចតំ ពាះ តែការព្ោស់ដ្ង

ឹ អ្រយសច
ិ ា តដ្លព្រះសមុ ទ
ព តធ ព្បពាកយ
ើ

ន ធម៌ ឬានតភក
ថា ៖ “ ធមាចកខុ = តភក ន ត ើ ញធម៌ " តកែ
ើ

ត ើង បានតសចកីថា
ដ " តភក
ន ានធូលីគរាគៈ
ឺ តៅព្បាសតហើយ

បានត ា ម៌ បានលុះសចធ
ើញសចធ ា ម៌ បានព្ោស់ដ្ឹងសចធ
ា ម៌

់ ុ ះសច
បានោកធ ល ធា ម៌ ានកសងស
ីដ ័យកនង
ល ផុែតហើយ ត ើ ញអ្ី វ

ៗត ើញតោយបញ្ញាចកុ ខ តោយរិែ តៅោមរិែ = យថា ភូ

តំ ញាណ ទស្សនំ ។ តបោមតសចក

ើ តដ្លតយ
ីដ ើងបានសិកា

គមរដ្
ីព ីការុទសា
ធ សនា តយងបានត
ើ ព ព្ធ ទង់
ើញថា ព្រះសមុ ទ

ព្ោស់ទុកកុ ងបឋមតទសនា
ន
13
" តភក
ន តកើែតហើយ ញាណ្តកើែ

តហើយ បញ្ញាតកែតហ
ើ ើ យ រនឺ តក
ល ែតហ
ើ ើ យ = ចកខុំ ឧទបទិ

ញាណំ ឧទបទិ បញ្ញា ឧទបទិ វជា

ិ ា ឧទបទិ អាច្លា

ទមូ ភែតបបវែតនសូ ព្ែ ។

13

34
ច្កា ឧទបទិ " ។ ដ្ូតចះ
ន រុទសា
ធ សនា និយាយតែរីការ

ត ើញចបស់តោយញាណ្ទសសនៈ មនតមនន
ិ ិ យាយជតំ នឿ

ដ្ូចជតំ នឿ = Croyance, Foi, Faith, Belief តនាះតទ ។

ព្បសានជតំ នឿតនះ ានតព្ចនអ្តន

ើ ើ ណ្ហស
ល ់ ។ កុ ងសម
ន ័យ

រុទកា ា ៍ តព្ចើននាក់ សុទតធ ែជាអ្ក

ធ ល ានព្ពាហណ្ ន គនប
េ ដ្ិបនន

ែឹងរុង
ឹ (Orthodox) បានព្បតកកជតជកានែឹងក កុ ងការតព្ប
ន ើ

ជតំ នឿតៅោមព្បទរណ្ី តដ្លខ្ួ នធ្ល

ល ល ប់តែព្បកាន់តជឿែ ៗ មក

តហើយតដ្លខ្ួ នច
ល ុ ះចែ ត ៊ាបត់ ជឿថា
ិ ស ជាសចៈា ឯក មនាន
ិ

ព្បសានតោទែវាត ង ួ យ ានររួកព្ពាហាណ្៍អ្ក
ើយ ។ ទថ្ម ន

ព្បាជត្ ព្ចើននាក់ សុទតធ ែបានដ្ល់តព្ែើយទនទព្ែតវទ14 ជតជកាន

រីព្បសានជតំ នឿតនះមិនោច់តព្សច បានចូលតៅាល់ព្រះាន

បុណ្យ តហើយតលើកព្បសានជតំ នឿមកសាកសួរតដ្ញតោល ។

ដ ព្ពាហាណ្៍ទាងតនាះ
បណ្ហ ំ ានព្ពាហាណ្៍ានក់តៅតកង
ា ជាង

តគ អាយុតទើបតែបាន ១៦ ឆ្ន ំ ត្ាះ កាបទីកៈ ជាព្ពាហា-

ណ្៍ានការតចះដ្ឹងព្បតសើរជាងតគ តគទុកជាព្ពាហាណ្៍ឯក

ព្ពាហាណ្៍អ្នកព្បាជ្សុទតធ ែតចះវជា
ិ ា ព្ពាហាណ្៍ ព្គប់ព្បការ ានគមពរី ៥
14

ជាតដ្ើម គឺគមពីរនិបណ្
ុ ឌ អ្កខរបតភវ តភជុ ក សិកាខ និង និរុែិត ឥែិហាសៈ ។

35
ានព្បាជា្ភឺថា
ល ល បានតោទដ្ណ្ឹដ ងព្រះានបុណ្យថា ៖
15

បរិព្ែព្រះានបុណ្យ ! ានគមរព្ពាហ
ីព ា ៍ គឺគមរី ព
ណ្

ច្វទ តគបានរកាទុកែ ៗ មកតោយព្បទរ ោមមុខ្បាឋោម

ព្បទរណ្ី ។ គមរីព ច្វទ តនះ ព្ពាហាណ្៍ព្គប់ានបានយល់ព្គប់

ានជាឯកចន
ឆ ថា
ទ ៖ “ មន្ទនតច្វទ តនះ ជាសចឯ
ា ក មិនានរីរតទ

= ឯកំ ស្ទី អាទវិតីយម៑ ដ្ទទរីតនះសុទតធ ែជាធម៌ មិនតមន

ជាសចៈា តទ " ។ តសចកីតនះ

ដ តែព្រះសមណ្តាែម
ើ ាន

តសចកយល
ីដ ់ត ើញថាដ្ូចតមច
ដ ?

ព ព្ធ ទង់ព្រះសណ្ហ
ព្រះសមុ ទ ដ ប់តហើយ ព្ោស់ភាលម ែប

តៅវញថា
ិ

“ ោរទាវជ្ឈៈ ! ដ ព្ពាហាណ្៍ទាងអ្ស
បណ្ហ ំ ់ ាន

ព្ពាហាណ្៍ណ្ហានក់ តដ្លអ្ួែអាងថាខ្ួ នបានដ្

ល ឹងចបស់ បាន

ត ើញចបស់តោយតភក
ន ខ្ួ នឯងថា
ល មន្ទនតៈ ច្វទ តនះជាសចា

ឯកមនានរ
ិ ី រតទ ដ្ទទរីតនះសុទតធ ែជាធម៌ខ្ុសតដ្រឬតទ ?

“មិនានតទ ទានព្បាស ! កាបទិកព្ពាហាណ្៍តនះ ជា

ា តសាាះព្ែង់ត្យែបរ
តកង ើល ុ ទដ្
ធ កា ា ៍ ានក់
ី ថា ឥែានព្ពាហណ្

បានដ្ង
ឹ បានឮ បានត ើ ញតោយតភក
ន ខ្ួ នឯងតទ
ល "។

15
មជឈមន ណ សកស តសៀវតៅ ទី ២៥ ទំរ័រ ១១៤ ។
ិ ិ កាយ ចងគីសូព្ែ មជឈមបណ្ហ
ិ

36
 ព ព្ធ ោស់សួរែតៅតទៀែ ចុះាន
“ោរទាវជ្ឈៈ ! ព្រះសមុ ទ

អាោរយណ្ហានក់ ឬ អាោរយែរីអាោរយតដ្ម
ើ តដ្លជា

ព្ពាហាណ្៍ានអាយុតវងរហូែដ្ល់ព្បាប
ំ ជ
ី ួ រតាព្ែ ឬក៏ឫសី

តដ្ើម16 តដ្លបានចងព្កងគមរីព ច្វទ ទុកមក តហើយអ្ួែអាងថា

ខ្ួ នបានដ្
ល ឹងចបស់ បានឮចបស់ បានត ើ ញចបស់តោយតភក
ន

ខ្ួ នឯងថា
ល មន្ទនតៈ ច្វទ ជាសចឯ
ា កមិនានរីរ ដ្ទទរីតនះសុទ ធ

៌ ុសតដ្រឬតទ ? “
តែជាធមខ្

“ តទ ! តទ ! ទានតព្បាស ! កាបទិកព្ពាហាណ្៍តកង
ា ព្កាប

ទូលែបរុទដ្
ធ ីកា មនានអ្
ិ កន ណ្ហបានដ្ឹង បានឮ បាន

ត ើញតោយតភក
ន ខ្ួ នឯងតទ
ល "។

ព ព្ធ ោស់ែតៅ ចតមើយរបស

ោរទាវជ្ឈៈ ! ព្រះសមុ ទ ល ់ អ្ក
ន

តនះតមលតៅត
ើ ើ ញថា ព្ពាហាណ្៍ទាងអ្ស
ំ ់ សុទតធ ែជាជួរ

តាព្ែមនុសសខាវក់ ។ ព្ពាហាណ្៍ខាវក់ានក់ តជឿរឹងតផក

អ តៅតលើ

ព្ពាហាណ្៍ខាវក់ានក់តទៀែ តជឿខាវក់ែ ៗ ានរហូែមកឫសីជាន់

តដ្ើម តដ្លជាអ្ក ៏ ិនបានត

ន ចងព្កង ច្វទ កម ំ ន់
ើ ញឫសីជនា

កណ្ហ ៏ នបានត
ដ ល កម ិ ំ នត់ ព្កាយែ ៗ មក
ើញតដ្រ ឫសីជនា

16
ំ ញគឫស
ឫសីរីបូ រាណ្សុ ទតធ ែអ្នកជនា ឺ ីអ្ដ្ឋៈ វាមកៈ វាមតទវៈ តវសាមែត
ិ

យមែគគិ អ្ងគីរស ភារទាវជ វាតសដ្ឋ កសសប ភែុ ។

37
តទៀែ ករ៏ ែតែម
ឹ ិនបានត ើញតសាះតៅតទៀែ ។ ដ្ូតចះ
ន ែថាគែ

យល់ត ើញថា ចតមយរបស

ើល ់អ្ក ់ ថាគែចបស់ជា
ន តនះ ព្បាបែ

សាេនភារព្ពាហាណ្៍ទាងអ្ស
ំ ់ តបើគន់គែតម
ិ ើលឲ្យសរវព្គប់

ជាជួរតាព្ែព្ពាហាណ្៍ខាវក់ ដ្ូចជាជួរតាព្ែមនុសសខាវក់រហូែ

ំ
ទាងតាព្ែ ព ព្ធ ោស់
យកជាការមិនបាន ។ ែតៅព្រះសមុ ទ

ា ៍ ទាងតនាះថា
តទសនាទូនាានព្ពាហណ្ ំ តសចកីតនះម
ដ ិនសមតបើ

បុគល
គ ជាអ្ក ន ព្គប់ាន
ន ព្បាជព្្ បាកដ្ដ្ូចអ្ក តដ្លជាអ្ក
ន តចះ

ឹ ព្បតសើរ តៅតែទទូចព្បកាន់តជឿថា " មន្ទនតៈ ច្វទ ជាសចា

ដ្ង

ឯកមនានរ
ិ ី រ ដ្ទទរីតនះសុទតធ ែជាធម៌ខ្ុស " ដ្ូតចះ
ន ត ើយ ។

ព ព្ធ ោស់ដ្ណ្ឹ ដ ងែតៅតទៀែ ចុះ

“ោរទាវជ្ឈៈ ! ព្រះសមុ ទ

ន ព្គប់ានយល់ត
អ្ក ើញតសចកីតនះ
ដ ថាដ្ូចតមច
ដ ? តបម
ើ ិន

ដ្ូតោនះតទ ានតែជតំ នឿព្ពាហាណ្៍តដ្លអ្ក

ន អ្ួែអាងមកតនះ

ជា អមូលក
ិ ៈ = មនានឫសគល
ិ ់ រិែព្បាកដ្ តមនឬតទ ?

“ សូមព្ទង់ព្រះតមោតតព្បាស ! កាបទិកព្ពាហណ្
ា ៍ ព្កាប

គំ ូ ល
បងទ ជតំ នឿព្ពាហណ្
ា ៍ តនះ មិនតមនជាឥែតហែុផលតទ

ា ៍ បានចូលតៅអ្ងុ យ
រួកព្ពាហណ្ គ បានសិកាតរៀនសូព្ែ បាន

ឮែ ៗ ានមក តហើយតទើបព្បកាន់តជឿដ្ូតចះ
ន ឯង " ។

“ោរទាវជ្ឈៈ ! ធម៌ ៥ ព្បការ ១- ជតំ នឿ = ស្ទាធ ២- ការ

38
 ់ ិែត = វុចិ ៣- ការឮែ ៗ ោមាន = អនុ ស្ាវា ៤- ការ
ាបច

ព្ែះរ
ិ ះន
ិ ូ វអាការ = អាការបរវិ តកក
ិ ៥- ការចូលចែ
ិ ោ
ត មការ

យល់ត ើញ ការចូលចែ ត ៊ាប់ = ទដ

ិ ស ិ ន
ឋិ ជ្ឈ ំ ៥
ិ ានកខ នតី ទាង

ព្បការតនះ តែងានវបាក
ិ ២ ព្បការគឺ ៖

គ ស៊ាប់ តដ្លបុគល
ក- តហែុណ្ហ តដ្លបុគល គ ាប់ចិែត

តដ្លបុគល
គ ឮែៗ ោមាន តដ្លបុគល
គ ព្ែិះរះន
ិ ូ វអាការ តដ្ល

គ ចូលស៊ាប់ តែតហែុតនាះមនតមនជាការរ
បុគល ិ ិ ែ ក៏តែងាន

តដ្រ

២- តហែុណ្ហ តដ្លបុគល
គ មនតជឿស
ិ ៊ា ប់ តដ្លបុគល
គ

មិនាប់ចិែត តដ្លបុគល
គ មិនឮែ ៗ ោមាន តដ្លមិនព្ែិះរះិ

ត ៊ាប់ តែតហែុតនាះ ជាការរិែ ក៏

នូវអាការ តដ្លមិនចូលចិែស

តែងានតដ្រ ។

ន ធម៌ ៥ ព្បការតនះគឺ ស្ទាធ វុ ចិ អនុ ស្សវា

ដ្ូតចះ

អាការបរវិ តកក
ិ ទិដឋន
ិ ិជ្ឈានកខ នតី មនតមនជារ
ិ ុ ទសា
ធ សនា

ធ សនិកជន ព្ែូវតវៀរបង់នូវធម៌ ៥ ព្បការតនះ តដ្ល

តទ ។ រុទសា

ជាធម៌រារាងម
ំ នឲ្យយល
ិ ់ តសចកីរ
ដ ិ ែបាន មនព្ែូ
ិ វឲ្យធមត៌ នះ

ឋែ
ិ តៅកុ ងសនា
ន ដ នចែ
ិ តត ើយ ។
ំ ប់តនាះ ព្រះសមុ ទ
លោ ព ព្ធ ោស់តទសនាទូនាានថា "ការ

39
តសង ា ម៌
វ រកសចធ មិនព្ែូវសតព្មចតសចកអ្ វ ួ យតោយោច់
ី ដ ីម

ខាែថា ានតែធម៌មួយតនះ តវទ ជាសចឯ

ា ក អ្ីដ្ទទតទៀែស
វ ុ ទធ

ំ
តែខ្ុសទាងអ្ស់ ដ្ូតចះ
ន ត ើយ ។

“ សូមព្ទង់ព្រះតមោតតព្បាស ! កាបទិកព្ពាហណ្
ា ៍ ព្កាប

ទូលសួរ តដ្ើមបតស
ី ង ា ម៌ ឬការពារសចធ
វ រកសចធ ា ម៌ តែើព្ែូវ

ឧែម
ដ គែដ្
ិ ូ ចតមច
ដ ?

ព ព្ធ ោស់រនយល់ មនុសសានក់ ៗ

“ ោរទាធជ្ឈៈ ! ព្រះសមុ ទ

តែងានជតំ នឿ = សទាធ ( Croyance, Foi ) ។ តបន

ើ ិ យាយ តគអាច

និយាយបានថា តនះជាជតំ នឿ = សទាធ របស់ខ្ុ ំ ្ តៅទល់តរល

ា ម៌ត
ណ្ហ តដ្លតគរកសចធ ត តំ នឿតនះតគមិនព្ែូវ
ើញ ។ បុ តនជ

ជព្មុលតៅដ្ល់ការសតព្មចចិែោ
ត ច់ខាែថា តនះជាសចឯ
ា ក

ឯធម៌ដ្ទទតទៀែសុទតធ ែខ្ុសទាងអ្ស
ំ ់ ដ្ូតចះ
ន ត ើយ " ។

និយាយមួយតបបតទៀែថា ៖ “ មនុសសានក់ ៗ អាចតជឿអ្បាន

ីវ

ោមតដ្លខ្ួ នយល
ល ់ត ើញ តហើយអាចនិយាយបានថា ខ្ុ តំ ្ ជឿ

ន តៅដ្ល់តរលណ្ហ
ដ្ូតចះ តដ្លខ្ួ នរកសច
ល ធា ម៌ត ើញ តែ

តោយជតំ នឿ ( Croyance, Foi ) តនះ មនគបប

ិ សតព្មចោច
ី ់ខាែ

ថា អ្ីតដ្លខ្
វ ួ នតជឿតនាះជាសច
ល ធា ម៌តែមួយ ឯធម៌ដ្ទទរីតនះ

ំ
សុទតធ ែខ្ុសទាងអ្ស់ ដ្ូតចះ
ន តទ " ។

40
 ព តធ ែងព្ោស់តទសនាទូនាានថា ៖
ព្រះសមុ ទ 17

ំ
“មនុសសតែងតដ្កព្ោតៅក ន ិ ដ្ិ ឋ ថា ធម៌តនះព្បតសើរ
ុ ងទ
ំ ុ ែ តហើយតាររសាសាដតនាះ ទុកជាសាសាដវតសសប
បផ ិ ផំ ុែ

សាសាដដ្ទទរីរបស់ខ្ួ ន ំ
ល សុទតធ ែតថាកទាបទាងអ្ស់ ។ តោយ

តហែុតនះបានជាមនុសសតចះតែានវវាទម
ិ ិនតចះចប់ " ។

“មនុសសបានត ើញអានិសងសកុ ងខ្

ន ួនល ចតំ ពាះអារម-ា

ណ្៍តដ្លខ្ួ នបានត
ល ើញ បានឮ បានពាល់ព្ែូវ ឬ ចតំ ពាះ

សីលរវែ កព្៏ បកាន់ខាាបន

់ ូ វអានិសងសតនាះ ទុកជា ស្កាកយ

ទដ
ិ ឋិ = ត ើញថាជារបស់ខ្ួ នព្បតស
ល ើ រ តហើយទុកព្គូដ្ទទ ៗ ថា
ំ
សុទតធ ែតថាកទាបទាងអ្ស់"។

“ អ្ក
ន តដ្លតៅកុ ងស
ន ំ
ណ្ហ ក់ព្គូណ្ហ តហើយតដ្កព្ោតៅ
ំ

កុ ង ិ ិ ព្គូតនាះ តែងតែយល់ថា ធមព្៌ គូរបស់ខ្ួ នព្បតស

ន ទដឋ ល ើរ
ំ ុ ែ ធមព្៌ គូដ្ទទ ៗ សុទតធ ែជាធម៌តថាកទាបទាងអ្ស
បផ ំ ់ ។ អ្ក
ន

្ ល សទវព្បតៅទុកថា ៖ “ ការជាប់កុ ង
ព្បាជ្ ន ទិដឋិ តនះ ជា

ព្ចវាក់ចងក " ។

" ភក
ិ ុ ទា ំ
ខ ងឡាយ មនគ
ិ ួ រគបបជាប
ី ំ ក់ចតំ ពាះ ទិដ្ិ ឋ
់ជពា

និងសីលរវែតនះត ើយ " ។

ខ្ុទក ត ិ បាែ បរដ្ឋមសូ ព្ែ តសៀវតៅទី ៥៤ ទំរ័រទី ២៧៣ ។

ទ និកាយ សុ ែន
17

41
 មួយតទៀែ ព ព្ធ ោស់តទសនាបដ្ច
ព្រះសាាសមុ ទ ិ ស
ា មុ-

៌ ចតំ ពាះភក
បបទធម18 ិ ុ ទា ំ
ខ ងឡាយ ។ លុះបានសាដប់ព្រះធមា

វតសសតទសនាតហ
ិ ើយ ភក
ិ ុ ទា ំ
ខ ងឡាយ គំ ូ លព្រះ
ព្កាបបងទ

សមុ ទ
ព ថា
ធ ៖

“ សូមព្ទង់ព្រះតមោតតព្បាស ! ខ្ុ ព្ំ ្ រះអ្ងបា

គ នត ើ ញធម៌

តនាះតហើយ " ។

“ ភក
ិ ុ ទា ំ
ខ ងឡាយ ព ព្ធ ោស់បញ្ញ
! ព្រះសមុ ទ ា ក់ តបើអ្ក
ន

រាល់ានជាបជ ំ ក់ រករាយ
់ ពា ី កួចកាន់ រាប់អានចតំ ពាះទិដ្តិឋ នះ

ថា ៖ បរស
ិ ុ ទយា
ធ ងតនះ ផូរផង់យាងតនះ តោយែណ្ហ
ា និង

ទិដ្ិឋ តៅត ើយតទ តមច

ដ ត ន នឹងបានយល់ចបស់នូវធម៌
ើយអ្ក

តដ្លានឧបាដ្ូចថា សតំ ៅតភព្ោតដ្លែថាគែសតមង

ដ

តហើយ តដ្ម
ើ បជាព្បតយាជន
ី ៍តរខ្
ើ ួ នឲ្យោក
ល ំ ៤ មន
ឱយៈ ទាង ិ

តមនតដ្ម
ើ បព្បតយាជន
ី ៍ឲ្យព្បកាន់នូវខ្នប
ធ ញ្ាកៈតនាះតទ មន
ិ

ដ្ូតោនះឬ ។

កុ ងរ
ន ុ ទសា ព ព្ធ ទង់តែងតែព្ោស់តទសនា
ធ សនា ព្រះសមុ ទ

តព្បៀបតធៀបធម៌ព្រះអ្ងថា
គ ដ្ូចជាសតំ ៅតភព្ោ សព្ាប់ជះ
ិ

មជឈមន
ិ ិ កាយ មូ លបណ្ហណសក មហាែណ្ហ
ា សងខយសូ ព្ែ តសៀវតៅទី
18

២២ ទំរ័រ ១៦៣ ។

42
 ល តៅកានត់ ព្ែើយនាយ មិនតមនសព្ាបព្់ បកាន់ខាាប់ តហើយ
្ង

លីតសងយកតៅោមតទ ព្ទង់ព្ោស់ថា ៖

“ ភក
ិ ុ ទា ំ
ខ ងឡាយ ? មនុសសានក់ ជាអ្ក វ តំ ណ្ើរ តដ្ើរ
ន តធើដ្

តៅដ្ល់តព្ែយសម
ើ ុ ព្ទតព្ែយអាយ
ើ ព្បកបតោយភ័យតព្ចន
ើ

តព្ែើយនាយជាតព្ែើយនិរភ័យ ព្បកបតោយកតកសមកាន
ីដ ត តែ

មិនានអ្ន ល តៅ ។ មនុសសតនះគិែថា សមុព្ទតនះធតំ ធង

ីវ ឹ ង្ង

ណ្ហស់ តព្ែយអាយតនះានភ
ើ ័យតព្ចនណ្ហស
ើ ់ តព្ែយនាយ
ើ

ឥែភ័យ ានតែកតកសមកាន
ីដ ត តែមនានយាន្
ិ ងល តៅ ទូកក៏

មនាន
ិ ! ជាការាប់ព្បតសើរណ្ហស់ ព្បសិនតបអាោ
ើ ា អ្ញ

យកតៅា តឈើ តមកតឈើ ឬ សនឹ កតឈ

ល ើ មកតធើជាកប
វ ូ ន តហើយ
អាព្ស័យតោយកបូនតនះ អាោាអ្ញនឹង្ង
ល តៅតព្ែើយនាយ

តោយតព្បទដ្ន
ើ ិ ងតជង ំ ូ កតចវតៅ ។
ើ អ្ុទ

ភក
ិ ុ ទា ំ
ខ ងឡាយ ? មនុសសអ្ក ើ វ តំ ណ្ើរតនះ តដ្រើ រក
ន តធដ្

តៅា តឈើ តមកតឈើ សនឹ កតឈ

ល ើ រកបានតហើយ តធើជាកប
វ ូ នតនះ
អាព្ស័យតោយកបូនតនះ តគ្ង
ល តៅតព្ែើយនាយ តោយតព្បទដ្
ើ

និងតជង ំ ូកតចវតៅ ។ ្ង
ើ អ្ុទ ល តៅដ្ល់តព្ែយនាយតហ
ើ ើ យាន

ព្បសានមួយតោទត ើង អ្ក វ តំ ណ្ើរតនះគែថា

ន តធើដ្ ិ អាោាអ្ញ

តធដ្
ើវ ូ ចតមច
ដ តអ្ះ ? កបូនតនះ ជូនអាោាអ្ញបានសតព្មចដ្ូច

43
 ំ
បណ្ង តហើយអាព្ស័យតោយកបូនជារំនឹងតនះ អាោាអ្ញ

បានដ្ល់តព្ែយ
ើ ព្បកបតោយកីតកសមកាន
ដ ត តដ្ម
ើ បែបឧបការៈ
ី
គួរតែអាោាអ្ញតលើកកបូនជារំនឹងដ្៏ព្បតសើរតនះ ោក់តលើ

កបលតហើយទូល ឬ អាោាអ្ញតលើកកបូនតនះ ោក់តលើសាា

តហើយលីយកតៅ តទើបសម ។

ភិកុ ទា ំ
ខ ងឡាយ តសចកីតនះ
ដ អ្ក ំ
ន ទាងឡាយគិែដ្ូច

តមច ន ដ្តំ ណ្ើរតយើងតនះ ព្ែូវតធោមគ

ដ ? អ្ក ើវ នំ ិ ែតដ្លខ្ួ នគ
ល ែ
ិ

ត ើញតនះ ឬ តទើបត្ាះថាតធការគ
ើវ ួ រសមចតំ ពាះកបូនតនាះ ?

សូមព្ទង់ព្រះតមោតតព្បាស ! រុំគួរសមតទ។

ព ព្ធ ទង់បនព្ត រះរុទដ្

ព្រះសមុ ទ ធ ីកាែតៅតទៀែថា ៖

“ ភិកុ ទា ំ
ខ ងឡាយ ! ឥ ូ វតនះ អ្ក វ តំ ណ្ើរតយើងបាន
ន តធើដ្

ល មកដ្ល់តព្ែយនាយតោយក
្ង ើ តកសមកាន
ីដ តត ហើយ ឧបាថា

ន ដ្តំ ណ្ើរតនះគែថា
អ្ក ិ ំ
" កបូនតនះានគុណ្បណ្ហ ច់នឹងអាោា

អ្ញណ្ហស់ អាព្ស័យតោយកបូនតនះអាោាអ្ញបាន្ង
ល មក

ដ្ល់តព្ែើយ ព្បកបតោយកតកសមកាន
ីដ តត ហើយ គួរណ្ហស់តែ

អាោាអ្ញតលើកកបូនតនះ ោក់តៅតលើតព្ែយ
ើ ឬ ចងទុក ឬក៏

រនិ ចតោល
ល ើ វ តំ ណ្ើរចរតចញតៅោមកីព្បាថា
តហើយតធដ្ ដ ន ។ តធើវ

ដ្ូតចះ
ន តទើបត្ាះថាអ្ក ើ វ តំ ណ្ើរតនះ
ន តធដ្ តចះតធការគ
ើវ ួ រសម

44
ចតំ ពាះកបូនតនាះ ។

ភក
ិ ុ ទា ំ
ខ ងឡាយ ិ ័យតដ្លែថាគែបានសតមង
! ធមវា ន ដ

ិ ័យតនះ ព្ានត់ ែជា

តហើយតព្បៀបដ្ូចកបូនដ្ូតោនះតដ្រ ធមវា ន

សតំ ៅតភព្ោសព្ាប់ជិះ្ង
ល តែបុ តណ្ហណះតទ មនតមននា
ិ ំ
ឲ្យ

តកើែានឧបាទាន សព្ាប់ព្បកាន់ខាាប់តទ ។

ភិកុ ទា ំ
ខ ងឡាយ គ ណ្ហមួយយល់ត
! បុគល ិ ័យ
ើ ញធមវា ន

តនះ ថាទុកដ្ូចជាសតំ ៅតភព្ោ បុគល

គ តនាះត្ាះថាបាន

ព្បែបែ
ិ ធម
ិត ិ ័យ
វា ន តដ្លែថាគែសតមង
ដ តហើយតនះសមគួរ

តៅោមធមត៌ ហើយ តព្ពាះបានលះបង់ធម19

៌ ទាងអ្ស
ំ ់ តោល

បង់អ្ស់តហើយ ។

ដ្តំ ណ្ើរនិទានតនះ តធើឲ្យតយ

វ ើងបានយល់ចបស់ថា ព្ុ ទធ

េ ័យថានាសែ
វចនៈ ានអ្ែន ំ តវ ៅកាន់ ស្វឋានស្នត
ិ វរបទ
ិ

បរមស្ុ ខ ច្ខមឋាន តព្ែយព្ោណ្អ្មែន

ើ ិ ពាវនរិែព្បាក ។

ព្ុ ទធវចនៈ តនះជា សា

វ កា ំ
ខ តធម៌ ដ្ឹកនាសែ ់ ី បផ
តវ ៅកានទ ំ ុែ

ទុកបា ឺ តំ ៅ
ខ នរិែ ។ ព្ុ ទធវចនៈ តនះ ជានិយានិកធម៌ គស

កនុងអ្ដ្ឋកថាសូ ព្ែតនះរនយល់ ថា កុ សលធម៌កីដ អ្កុ សលធម៌កីដ ព្រមទា ំង

19

្នសាបែតិ ព្ែូវលះបង់តោលទា ំងអ្ស់ តព្ពាះធម៌ទា ំងអ្ស់ តនះ

មិននា ំឲ្យតៅដ្ល់ ទីបំផុែទុ កតខ ទ ។

45
 ំ
តភព្ោដ្ឹកនាសែ វ តៅកាន់តព្ែើយព្ោណ្អ្មែនិពាវនរិែ

ព្បាកដ្ ។ ព្រះសមុ ទ ់ នសតម

ព ព្ធ ទងម ិ ង ៌ ុ កព្ាន់តែសព្ាប់
ដ ធមទ

បងួ ែសែ
អ តវ ោក ឬទុកព្ាន់តែបង្អាញបុគល ត យចង់
គ បញ្ាវនឲ្

តមលចង
ើ ់ ឹងតនាះតទ ។ ធមវា ន
ដ្ ិ ័យព្រះអ្ងគ រិែជាធម៌នាសន
ំ ិត
ំ
ភារ នាតសចក ដ ុ ខ្ មកព្បគល់ឲ្យសែតវ ោក តដ្លករ
ីស ំ ុ ងតៅដ

តរាលរាលតោយតភើងទ
ល ុក ខ តភើងក
ល ិតលសបានយាងសកិស
ដ ិ ទិ ធ

ំ ុ ែ ។ ធមវា ន
បផ ិ ័យព្រះអ្ងតគ នះជាទឹកអ្ព្មែ
ឹ គួរសាធុជនតព្កប

ផក ំ ែក
ឹ បបា ់ តព្សកឃ្ល
ីដ ំ ុែ ។
ល នបានយាងព្បតសើរបផ

អ្ក
ន មនបានស
ិ ិការុទសា
ធ សនា តោយមែ់ចែ់តែង

និយាយថា រុទសា
ធ សនាមិនានលកណ្
ខ ិ ូ ណ្៌
ៈតោយបរប

តៅោមផូ វតោក
ល គឺតគចង់និយាយថា ព្រះសមុ ទ
ព ម
ធ ិនតចះវជា
ិ ា

ផូ វតោក
ល សព្ាប់បតងើែ
ក សារតរើវែុ ជាផ្ស
េ ុក = Confort

សព្ាប់មនុសសតោកត ើ យ ។ ព្រះសមុ ទ ់
ព ព្ធ ទងជាសរវញ្ុ រ
ា ុ ទធ

ព្ទង់មនានអ្
ិ ីតៅសល
វ ់ តទើសទាក់ នឹងព្រះបញ្ញាញាណ្ព្រះ

អ្ងតគ ទ ធម៌ណ្ហជាកុសលជាធម៌ដ្ឹកនាសែ
ំ តវ ោកតៅកាន់

សនិ វរបទ
ត ព្ទង់តែងតែសតមង
ដ ធម៌តនាះអ្ស់ថ្ិរៈតវោ ៤៥

វសា តដ្ម
ើ បជាព្បតយាជន
ី ៍ ល់មនុសសតោក តទវតោក ព្រហា
ដ្

ិ ័យព្រះអ្ងតគ នះជាកញ្ាកស
តោក ។ ធមវា ន ់ ព្ាប់្ុ ះតម
ល លអ្
ើ ីវ ៏
ក

46
 អ ៏បាន តមើលអាព្កក់ក៏បាន តព្សចតហើយតែអ្ក
បាន តមើលលក ន

្ុ ះព្ែូ
ល វការ ។

សម័យមួយ ព ព្ធ ទង់ព្បថាប់សតព្មចព្រះ

ព្រះសមុ ទ

ឥរយាបថ្តៅស
ិ ី លបាវន ជិែព្កុង ច្កាស្មពី ។ តរលតនាះ

ព្ទង់ត្ងព្រះហសតេ ៅោប់សនឹ កតឈ

ល ើមួយកាដប់មកទុកកុ ង
ន

ព្រះហស ត តហើយព្ទង់ព្ោស់សួរតៅកាន់ភិកុ ទា ំ
ខ ងឡាយថា ៖ 20

“ ភក
ិ ុ ទា ំ
ខ ងឡាយ ! អ្ក ំ
ន ទាងឡាយយល់ត ើ ញដ្ូចតមច
ដ

សនឹ កតឈ
ល ើ ួ យកាដប់ តដ្លតៅកុ ងទដ្ែថាគែតនះ
ម ន និងសនឹ ក
ល

តឈតដ្លានតៅឰដ្
ើ ៏តដ្ើមតឈើឯតណ្ះ ឯណ្ហតព្ចនជាង
ើ

ឯណ្ហ ?

សូមព្ទង់ព្រះតមោតតព្បាស ! ភិកុ ទា ំ
ខ ងឡាយទទួ លរុទ ធ

ដ្កា
ី តហើយព្កាបទូលថា សនឹ កតឈ
ល តដ្លតៅក
ើ ដ ប់ព្រះ
ុ ងកា
ន

ំ ួ នែិចណ្ហស់ ឯសនឹ កតដ្លានតៅឰដ្

ហសតត នះ ានចន ល ៏

តដ្ើមតឈក
ើ ុ ងស
ន ី លបាវនតនះ ំ ួ នតព្ចនណ្ហស
ានចន ើ ់ និង

គណ្នាព្ោរាប់រុបា
ំ នត ើយ ។

ភក
ិ ុ ទា ំ
ខ ងឡាយ ិ ័យតដ្លែថាគែបានព្ោស់ដ្ង
ធមវា ន ឹ

ដ ព្បាប់ដ្ល់អ្ក
តហើយតដ្លែថាគែយកមកសតមង ំ
ន ទាងឡាយ

ត ិ កាយ មហាវគគ សីសបាបណ្ណ វគគ តសៀវតៅទី ៣៩ ទំរ័រ ២៧៣

សំយុែន
20

47
 ំ ួ នែិចណ្ហស់
ានចន ឯធម៌តដ្លែថាគែ បានព្ោស់ដ្ឹង

តហើយមនបានយកមកសតម
ិ ងដ ព្បាប់ដ្ល់អ្ក ំ
ន ទាងឡាយ ាន

តព្ចនណ្ហស
ើ ់ ដ្ូចសនឹ កតឈ
ល តដ្លានតៅក
ើ ុ ងស
ន ី លបាវនតនះ
៏ ថាគែមនថាយកធម
ឯង ។ ចុះតហែុអ្ី វ កែ ិ ៌ ងអ្ស
ទា ំ ់ តនាះមក

សតមង ់ ក
ដ ព្បាបអ្ ំ
ន ទាងឡាយ ? តព្ពាះថាធម៌ទាងអ្ស
ំ ់ តនាះ មិន

ានព្បតយាជន៍មិននាសែ
ំ តវ ោកតៅនិពាវន ។ …

១- តោកតទៀង

២- តោកមិនតទៀង

ំ ុែ
៣- តោកានទីបផ

ំ ុែ
៤- តោកមិនានទីបផ

៥- ជីវែគ
ិ សរ
ឺ រី

៦- ជវី ែតផសង
ិ សររតផសង
ី = អញ្ាំ ជ្ឈីវ ំអញ្ាំ អស្ររី ំ

វ ល បត់ ហើយ តកែតទៀែ

៧- សែសា ើ = ច្ហាតិ តថាគច្ោ

បរមាោ

វ ល បត់ ហើយ មិនតកើែតទៀែ = ន ច្ហាតិ តថា

៨- សែសា

គច្ោ បរមាោ

វ ល ប់តហើយ តកើែតទៀែក៏ាន មនតក

៩- សែសា ិ ែតទៀែក
ើ ៏

ាន = ច្ហាតិ ច ន ច ច្ហាតិ តថាគច្ោ បរមាោ

48
 វ ល បត់ ហើយ តកើែតទៀែក៏មិនតមន មិនតកើែ
១០- សែសា

៏ នតមន
តទៀែកម ិ = ច្នវ ច្ហាតិ នច ច្ហាតិ ោថគច្ោ បរ

មាោ

ំ
ព្បសានទាងតនះ ព្រះសាាសមុ ទ
ព ម
ធ នទាន
ិ ់បានសតមង
ដ

គំ ូ ល
ដ្ល់អាោាអ្ញតទ តបើដ្ូតោនះគួរតែអ្ញចូលតៅព្កាបបងទ

សួរ ចតំ ពាះព្រះភស្តកព្ត រះអ្ងគ តបើព្ទង់មិនព្រមសតមង

ដ ដ្ល់

អាោាអ្ញតទ អាោាអ្ញតលងបួស តលងព្បព្រឹែព្ត រហាចរ ិ

យធម៌កុ ងស
ន ំ
ណ្ហ ក់ព្រះអ្ងគ តហើយោសិកាខបទព្ែ ប់តៅ

កានត់ ភទជាព្គហសវេ ញ"

ិ ។

ទថ្ម គំ
ង ួ យែមក ម្មលុ ង កយបុ តតចូលតៅព្កាបបងាល ់ សួរ

ព្បសានតនះ ោមតដ្លខ្ួ នបានគ

ល ិែទុកមុន ។ ព្ទង់ព្រះ

ដ បត់ ហើយ ព្រះសមុ ទ

សណ្ហ ព ព្ធ ោស់ែបថា ៖ “ែថាគែមនបាន
ិ

តៅអ្ក
ន ឲ្យចូលមកបួស តហើយតធកែ
ើវ កាថាន
ិត ដ ធម៌
ឹ ងសតមង
់ ល់អ្ក
តនះព្បាបដ្ ន មកជាទុកព្ខ បាប់ែថាគែតធអ្
ន តទ ចុះអ្ក ើវ ីវ ?

ព្ទង់ព្ោស់ែតៅថា ៖

“ម្មលុ ង កយបុ តត ! តបានអ្

ើ កន ណ្ហានក់ មកនិយាយ

ព្បាប់ែថាគែថា ខ្ុ ព្ំ្ រះអ្ងម

គ នទាន
ិ ់បួសព្បព្រឹែព្ត រហាចរ ិ

យធម៌កុ ងស
ន ំ
ណ្ហ ក់ព្រះអ្ងតគ ទ ់
តបើព្ទងព្រះករុណ្ហមនទាន
ិ ់

49
 ដ ព្បទានខ្ុ ព្ំ ្ រះអ្ងថា
បានសតមង គ "តោកតទៀង" ។ល។ សែវ

សាលប់តហើយតកែតទៀែក
ើ ៏ នតមន
ម ិ មនតក
ិ ែតទៀែក
ើ ៏មនតមន"
ិ

ដ្ូតចះ
ន ន តនាះមុខ្ជាសាលប់អ្សារបង់តសៀែមុនែថាគែ
អ្ក

សតមង ់ នខាន
ដ ព្បាបម ិ តព្បៀបដ្ូចបុរសព្ែូវសរ តហើយនិយាយ

ព្បាប់ព្គូតរទយថា ខ្ុ ម
ំ្ ិនទាន់ឲ្យវះដ្កសរតនះតទ ោខ្
ំ ុ បា
ំ្ នដ្ឹង

ថា ៖

-អ្ក ន បាញ់សរតនាះ
ន ណ្ហជាអ្ក ជាកសព្ែ ឬជា

ព្ពាហាណ្៍ ជាតវសស ឬជាសុទ ទ មនុសសទាប ឬខ្ស

ព ់ សឬតមា

រណ្៌សតណ្ដកបាយ ឬព្បតផះ តៅព្សុកនិគមណ្ហសិន

ំ ើង
-អាវុធតនាះ ជាកាតភ ល ឬធូ សា
ន ន តខ្សធូ តនះ
ន ជាសមបក

រាក់ រនុ ងឫសស

ល ី សរទសសែវ សមបកតខ្ង
ល រីរ ឬវលិទ
ល ឹ កតោះ

សិន

-សរតដ្លមុែតនាះ ជាទព្រតឈើ តឈព្ស

ើ ុ ក ជាសរតសៀែ

វ ា ែ ព្បមង់ តកាងក ឬទុងសិន

តោយសាលបសែោ

ំ
-សរតនះរុតោយសរទសកនុ យតា
ទ ព្កបី សីហតមា ឬ

សាវសិន

-សរតនះ ានមុខ្មូល មុខ្សតំ បែ ានតងៀង មុខ្

តព្សាបតដ្ក មុខ្ដ្ូចរនាលក ឬ សរតធរ ំ

ើ វ ី ធ្លងព្ទាងសិ ន សឹមខ្ុ ំ ្

50
ព្រមឲ្យវះដ្កយកសរតនះតចញរីកាយខ្ុ ំ ្ ។

ម្មលុ ង កយបុ តត ! បុរសព្ែូវសរតនាះ តៅរង់ោដ្

ំ ឹងមុន

មនទាន
ិ ់តទ នឹងព្ែូវសាលប់មុន ឥែព្បតយាជន៍អ្សារបង់រុំខាន

រុំត ើយ ។

ម្មលុ ង កយបុ តត ! តបោ ំ ង

ើ ដ្ឹ ថា " តោកតទៀង ។ល។ សែវ

សាលប់តហើយ តកើែតទៀែក៏មិនតមន មិនតកើែតទៀែកម

៏ ិនតមន "

សិន សឹមព្បព្រឹែព្ត រហាចរយធម

ិ ៌ = (ប្ព្ហាចរយវាស្)
ិ

តព្កាយ តបតគតៅតែម
ើ ិនទាន់ដ្ង
ឹ មុនតទ ក៏ឥែ "ព្បតយាជន៍"

តដ្រ តព្ពាះធម៌ជាសឹកសព្ែូវដ្ូចជា ជ្ឈរា ព្ាធិ មរណៈ

ច្សាក បវច្ទវ
ិ ទុ កខ ច្ទាមនស្ស ឧបោស្ តចះតែ

វ និចា ជាធម៌តដ្លែថាគែបញ្ាែិថា
តបៀែតបៀនសែជា ត "ាន

តសចកវីដ នាសរ
ិ ិ ែ" កុ ងបច
ន ុ បបន
ា កា
ន លតនះ ។

ម្មលុ ង កយបុ តត ! ការព្បព្រឹែព្ត រហាចរយធម

ិ ៌ មិនតមន

រឹងតផក ំ
អ តៅតលើ ទិដឋិ (Dogme) ដ្ូចបានតពាលមកទាងអ្ស់

វ ល ម ៗ គឺព្បសានបនាទនត់ ដ្លករ
តនះតទ ការតដ្លព្ែូវតធើភា ំ ុ ងដ្ុែ

សែតវ ោកទួតៅឲ្យត្ះតរាលរាល ល ់តសាលអ្នះ

សន ទ សាតនាះគឺ

ជ្ឈរា ព្ាធិ មរណៈ ច្សាក បវច្ទវ

ិ ទុ កខ ច្ទាមនស្ស

ំ
ឧបោស្ ព្រមទាងធម៌ “ទីបផ
ំ ុ ែទុក"ខ ទាងអ្ស
ំ ់ តនះសុទ ធ

51
តែជាព្បសានបនាទន់ ព្ែូវតធើភា អ ់ទុកយូរែតៅតទៀែរុំ
វ ល ម ៗ បងង

បានត ើយ ។

ម្មលុ ង កយបុ តត ! ចូរអ្ក ំ ុ កកុ ងច

ន ោទ ន ែ ត ុ ះថា "តនះជាធម៌
ិ ច

តដ្លែថាគែព្ែូវសតមង
ដ ដ្ូចែថាគែបានសតមង
ដ រួចតហើយ

តនះជាធមត៌ ដ្លែថាគែមិនសតមង
ដ ដ្ូចែថាគែមិនសតមង
ដ

តហើយ ។ ឯធម៌តដ្លែថាគែមិនសតមង
ដ តនាះគឺ តោកតទៀង

វ ល ប់តហើយ តកែតទៀែក
។ល។ សែសា ើ ៏ នតមន
ម ិ មិនតកែតទៀែក
ើ ៏

មនតមន
ិ វ ៏ែថាគែមនសតម
។ តហែុអ្ីក ិ ងដ ការយល់ត ើញ =

(ទដ
ិ ឋិ) តនាះ ?

ម្មលុ ង កយបុ តត ! បានែថាគែមិនសតមង

ដ តព្ពាះទិដឋិ

តនះមិនានព្បតយាជន៍ មិនតមនជាការោបាច
ំ ់ មិនតមនជា

ខាងតដ្ម
ើ ទនព្រហាចរយធម
ិ ៌ មនតមននា
ិ ំ
ឲ្យតកែក
ើ ីតនឿយ
ដ

ណ្ហយ ការតព្បាសោករាគៈ ការរលែ់ទុកខ ការសប

ង ់ ការដ្ង
ឹ

ចបស់ ការព្ោស់ដ្ឹង និពាវន ត ើយ ។

អ្តដ្លែថាគែសតម
ីវ ងដ ?

ម្មលុ ង កយបុ តត ! ែថាគែតែងសតមង

ដ ថា “តនះទុកខ តនះ

ំ
តហែុនាឲ្យតកែទ
ើ ុ កខ តនះធម៌ជាតព្គឿងរលែ
ំ ់ទុកខ តនះបដ្ប
ិ ទា

ជាផូ វនា
ល ំ
តៅកាន់ការរលែ
ំ ់ទុក”ខ

52
 វ ៏ែថាគែសតមង
តហែុអ្ីក ដ ធម៌តនះ ?

ម្មលុ ង កយបុ តត ! តព្ពាះថាធម៌តនះ ានព្បតយាជន21

៍

ំ ន់ណ្ហស់ ោបាច
សខា ំ ់ណ្ហស់ ជាខាងតដ្ម
ើ ទនព្រហាចរយធម
ិ ៌

ំ
នាឲ្យតកែក
ើ តនឿយណ្ហយ
ីដ ំ
ព្បាសោករាគរលែ់ទុកខ សប
ង ់ ដ្ឹង

ចបស់ ព្ោស់ដ្ឹងនិពាវន" ។

តសចកីតនះ
ដ ំ
នាឲ្យតយើងយល់ចបស់ថា រុទសា
ធ សនា

ំ
ជាសាសនារតោះទ ំ
ុ កខ រតោះទុ កយា
ខ ងអ្ស់តជង ល ប់
ើ តដ្លមនធ្ល
ិ

ានមកកុ ងព្បវែ
ន សាស្តស
ិត សា
ត សនាទនសកលតោកត ើយ ។

រុទសា ង ់តទាខាងតោកុែរត ធម៌ ។

ធ សនាានទឹកទមន

មួយតទៀែ ព្បសានតយើងដ្តដ្លតនះ22 ានតោទត ើង

តព្ចើនណ្ហស់កុ ងសម
ន ័យរុទកា
ធ ល ព្បសានតនះកត៏ ោទខាលង
ំ

ណ្ហស់ តព្ពាះសម័យតនះ ជាសម័យភា្ករ់ លឹក ។ ាន បរពា

ិ វ

់ នការតងឿង្ល
ជ្ឈក ានកា ង ់ ចតំ ពាះ ទដ
ិ ឋិ (Dogme) ដ្ូចតយង
ើ

បានជតជកានមកតហើយតនះតដ្រ ។ សម័យមួយអ្ងព្គ រះសមុ ទ

ព ធ

កសាា ចែំ ាលុ ងយក បុ ែត រាកែំ ឯែញ្ាិ ាលុ ងយក បុ ែត អ្ែេសញ្ាិ ែំ ឯែំ អាទិ
21

ព្រហាចរយំ
ិ ឯែំ និរវិទាយ វរាាយ
ិ និតរាធ្លយ ឧបសាយ អ្ភញ្ញ
ិ ាយ

សតាពធ្លយ និពាវនាយ សំវែតែិ សោា ែំ មយា រាកែំ ។

មជឈមន ណ សក អ្គគិវចឆសូព្ែ តសៀតៅទី ២៤ ទំរ័រ ៨ ។

ិ ិ កាយ មជឈមបណ្ហ
22
ិ

53
ព្ទង់ព្បថាបស
់ តព្មចព្រះឥរយាបថ្តៅក
ិ ុ ងវែ
ន ត ច្ជ្ឈតវនារាម

ជាអារាមអ្នាថ្បណ្
ិ ិឌ កតសដ្ីសា
ឋ ងថាវយជែ
ិ ព្កុង សាវតាី

ិ វ ជ្ឈក ានក់ត្ាះ វចោច្ោប្ត ចូលតៅ

កាលតនាះាន បរពា

គំ
ព្កាបបងាល ់ ព្រះអ្ងគ តហើយតលើកយកព្បសានដ្តដ្លតនះ

មកព្កាបទូលសួរព្រះអ្ងថា
គ ៖

“សូមព្រះអ្ងព្គ រះតមោតតព្បាស ! ចុះព្រះអ្ងា

គ នការ

យល់ត ើ ញ ទដ
ិ ឋិ = Dogme ថា តោកតទៀង -តោកមនតទៀង
ិ
ំ ុ ែ តោកមនានទ
-តោកានទីបផ ិ ំ ុ ែ -ជវី ែគ
ី បផ ិ សរ
ឺ រ-
ី ជវី ែ
ិ

តផសង -សររតផសង
ី វ ល ប់តហើយ -តកែតទៀែ
-សែសា ើ វ ល ប់
-សែសា

វ ល ប់តហើយ- តកើែតទៀែក៏ាន
តហើយ- មិនតកើែតទៀែ- សែសា

៏ ន -សែសា
មិនតកើែតទៀែកា វ ល ប់តហើយ តកើែតទៀែក៏មិនតមន

មនតក
ិ ែតទៀែ
ើ ក៏មនតមន
ិ តនះតសចកីរ
ដ ិ ែ ដ្ទទរីតនះ សុទតធ ែ

តា ំ
ៈទាងអ្ស់ ដ្ូតចះ
ន ឬ?

“តទ ! តទ ! វចោ ! ព្រះសមុ ទ

ព ែ
ធ ប ែថាគែមិនានការ

យល់ត ើញ ទិដឋិ ដ្ូតចះ

ន តទ" ។

“សូមព្ទង់ព្រះតមោតតព្បាស ! បរពា
ិ វ ជកវចតឆ ាព្ែ ព្កាប

ទូលសួរតដ្ញតទៀែ ! កាលខ្ុ ព្ំ្ រះអ្ងព្គ កាបទូលសួរខាងតលើ

តនះ ព្រះានបុណ្យែបថា ព្ទង់មនានការយល

ិ ់ត ើញ =

54
 ន តែើព្រះានបុណ្យានការយល់
ទិដឋិ យាងតនះតទ តបើដ្ូតចះ

ត ើញថា ានតទាសដ្ូចតមច
ដ ខ្ះ
ល ?

“វចោ ! ព្រះសមុ ទ ធ បែតៅ ែថាគែបានព្ោស់ដ្ង

ព ែ ឹ ថា
23

ធម៌ទាងតនះជា
ំ ទដ ំ ុ ំ ជា ទដ
ិ ឋិ សាញា ិ ឋិ វតងង
វ ជា ទដ
ិ ឋិ បះតបក
ើ

ជា ទិដឋិ ត ំ
លងតឃ្លលង ជា ទិដឋិ នាសែឲ្
វ យលិចតៅកុ ងអ្ន
ន ងល ់ទុកខ

រងទុកខ ំ ក
លបា អ ់
ចតងៀអ ែចងល តៅដតរាលរាល ំ
មិននាឲ្យ

តនឿយណ្ហយ ព្បាសោករាគ រលែ់ សប

ង ់ ដ្ង
ឹ ចបស់ ព្ោស់

ដ្ង
ឹ និពាវន ត ើ យ " ។ ែថាគែត ើញតទាសតនះតហើយ បាន

ជាែថាគែមនានការយល
ិ ់ត ើ ញ = ទដ
ិ ឋិ (Dogme ) តនាះ

ឯង ។

សូមព្ទង់ព្រះតមោតតព្បាស ! បរពា
ិ វ ជកវចតឆ ាព្ែព្កាប

ទូលសួរតដ្ញែតៅតទៀែ ចុះព្រះានបុណ្យ ានការយល់

ត ើ ញ = ទដ
ិ ឋិ តនះបនិ ចបន
ត ួ ចខ្
ត ះ ល តដ្រឬតទ ?

មនានតទ
ិ ព ព្ធ ោស់ែតៅតទៀែ ែថាគែ
វចោ ! ព្រះសមុ ទ

់
បានលះបងការយល់ត ើញ = ទិដឋិ តនះតោលអ្ស់តហើយ

ទិដ្ឋគ
ិ ហនំ ទិដ្ឋក ិ ក ំ ទិដ្ឋវបផ
ិ តនាតតរា ទិដ្ឋវិ សូ ិ ទិែំ ិ តំ យាជនំ សទុកខ សំ
ទ ទិដ្ឋស
23

វឃ្លែំ
ិ សឧបាយាសំ សបវឡា
ិ ហំ ន និរវិទាយ ន វរាាយ
ិ ន អ្ភិញ្ញា

យ ន សតាពធ្លយ ន និពាវនាយ សំវែតែិ ។

55
តព្ពាះែថាគែបានព្ោស់ថា ៖ “រូបដ្ូតចះ ំ
ន តហែុតដ្លនាឲ្យ

តកែរ
ើ ូបដ្ូតចះ ំ
ន តហែុតដ្លនាឲ្យរលែ់រូបដ្ូតចះ
ន តវទនាដ្ូតចះ
ន

ំ
តហែុតដ្លនាឲ្យតកែតវទនាដ្
ើ ូ តចះ
ន ំ
តហែុតដ្លនាឲ្យរលែ់

តវទនាដ្ូតចះ
ន សញ្ញាដ្ូតចះ ំ
ន តហែុតដ្លនាឲ្យតកើែសញ្ញាដ្ូតចះ
ន

ំ
តហែុតដ្លនាឲ្យរលែ់សញ្ញាដ្ូតចះ
ន សង្អខរដ្ូតចះ
ន តហែុតដ្ល

ំ
នាឲ្យតកើែសង្អខរដ្ូតចះ
ន ំ
តហែុតដ្លនាឲ្យរលែ់សង្អខរដ្ូតចះ
ន

វញ្ញ
ិ ា ណ្ដ្ូតចះ
ន ំ
តហែុតដ្លនាឲ្យតកែវ
ើ ញ្ញ
ិ ា ណ្ដ្ូតចះ
ន តហែុ

ំ
តដ្លនាឲ្យរលែ់វញ្ញ
ិ ា ណ្ដ្ូតចះ
ន " តព្ពាះតហែុតនាះ បានជា

ែថាគែតពាលថា ៖ ែថាគែរួចព្ស ះតហើយ តព្ពាះមន

ិ

ព្បកាន់ា ំ តព្ពាះអ្ស់តៅ តព្ពាះព្បាសោករាគ តព្ពាះរលែ់

តៅ តព្ពាះលះបង់ តព្ពាះរោស់តោលតចញនូវតសចកីដ

តមលង្អយទា
ើ ំ ួង
ងរ នូវតសចកីបតនា
ដ ំ ួង
េ កបនាទបទាងរ និង

អ្ហង្អករ មមង្អករ អ្នុស័យ24 ទាងរ

ំ ួ ង។

សូមព្ទង់ព្រះតមោតតព្បាស ! បរពា
ិ វ ជកវចតឆ ាព្ែ ព្ោស់

សួរតសចកតផសងម
ីដ ួ យតទៀែ ចុះភិកុ តដ្លានច
ខ ិែរត ួចព្ស ះ

តហើយ វមុ
ិ តច
ត តត
ិ តែតៅតក
ើ ែឯណ្ហតទៀែតដ្រឬតទ
ើ ?

“វចោ ! ព្ទង់ព្ោស់ែប តបន

ើ ិ យាយថា ៖ តកែតទៀែ
ើ ក៏មន
ិ

ា ានៈ ទា ំង ៣ ព្បការតនះ ។
បានដ្ល់ ទិដ្ឋិ ែណ្ហ
24

56
គួរ ។

សូមព្ទង់ព្រះតមោតតព្បាស ! បរពា
ិ វ ជ្ឈកវចោច្ោប្ត

ព្កាបទូលសួរតទៀែ តបើដ្ូតោនះ ានតែមនតក

ិ ែតទៀែឬ
ើ ?

់
តទ វចោ ! ព្ទងព្ោស់ែប តបើនិយាយថា ៖ មនតក
ិ ែតទៀែ
ើ

ក៏មិនគួរតដ្រ ។

សូមព្ទង់ព្រះតមោតតព្បាស ! បរពា
ិ វ ជ្ឈកវចោច្ោប្ត

ព្កាបទូលបតនម
េ តទៀែ តបដ្
ើ ូ តោនះ ានតែ តកែតទៀែខ្
ើ ះល មន
ិ

តកែតទៀែខ្
ើ ះល ឬ?
់
តទ វចោ ! ព្ទងព្ោស់ ែបបតនម
េ តបន
ើ ិ យាយថា ៖ តកើែ

តទៀែខ្ះ
ល មិនតកើែតទៀែខ្ះ ន ក៏មិនគួរតដ្រ ។
ល ដ្ូតចះ

សូមព្ទង់ព្រះតមោតតព្បាស ! បរពា
ិ វ ជ្ឈកវចោច្ោប្ត

ា ក់តទៀែ តបើដ្ូតោនះ ានតែ តកែតទៀែក

ព្កាបទូលសួរបញ្ញ ើ ៏

មនតមន
ិ មនតក
ិ ែតទៀែក
ើ ៏មនតមនដ្
ិ ូ តចះ
ន ឬ?

តទតទ វចោ ! ព្ទង់ព្ោស់បញ្ញ

ា ក់ និយាយថា តកែតទៀែក
ើ ៏

មិនតមន មិនតកើែតទៀែក៏មិនតមន ដ្ូតចះ

ន ក៏តៅតែមិនគួរតដ្រ ។

សូមព្ទង់ព្រះតមោតតព្បាស ! បរពា
ិ វ ជ្ឈកវចោច្ោប្ត ទុ

ំ ិ ែព្កាបទូលតោយព្ែង់ថា ៖ ខ្ុ ព្ំ្ រះអ្ងម

ញទាល់គន គ នយល
ិ ់

ទាល់តែតសាះ ខ្ុ ព្ំ្ រះអ្ងជា

គ មនុសសតងងតង្អងអ្ស់តៅតហើយ។

57
 “ តអ្ើ វចោ ! ប្ព្ះព្ិជ្ឈិតម្មរ ព្ោស់បតណ្ហ
ដ យោម អ្ក
ន

មនគ
ិ ួ រយល់តមន អ្ក
ន ជាមនុសសតងងតង្អងតមន តព្ពាះថា ធម៌

តនះព្ជាលតព្ៅអ្ក
ន ត ើញបានតោយកព្មណ្ហស់ ។

តន វចោ ! ព្ទង់ែបព្ែ ់ ួ រតៅវញ

បស ិ តបានតភ
ើ ងក
ើល ំ ុង
រ

ត្ះតៅមុខ្អ្ក ន ក៏មិនបានដ្ឹងថា ានតភើងក

ន អ្ក ល រំ ុ ងតែត្ះ

តៅមុខ្អាោាអ្ញតដ្រ តបានតគស
ើ ួ រអ្ក
ន ថា តភើងតដ្លក
ល រំ ុង

ន ីចតំ ពាះមុខ្អ្ក
ត្ះតៅកុ ងទ ន តនះ អាព្ស័យតោយអ្ី វ ?

សូមព្ទង់ព្រះតមោតតព្បាស ! បរពា
ិ វ ជ្ឈកវចោច្ោប្ត

ព្កាបទូល តបានតគស
ើ ួ រខ្ុ ព្ំ្ រះអ្ងគ ខ្ុ ព្ំ្ រះអ្ងន
គ ឹ ងត្យថា
ើល តភើ ល

ងតដ្លត្ះតនះ អាព្ស័យតោយតៅានិងអ្ងែ
គ ់ឧស ។

ើ ឆ ! ព្ទង់តដ្ញសួរែតៅ ចុះតបើតភើងតនះ
តអ្វច ល រលែ់តៅ

វញតៅច
ិ តំ ពាះមុខ្អ្ក
ន តហើយានតគសួរអ្ក
ន ថា តភងតដ្ល
ើល

រលែ់តៅកុ ងទ
ន ី ចតំ ពាះមុខ្អ្ក
ន តនះ តៅណ្ហ ? តៅខាងតកែ
ើ ឬ

ខាងលិច ? តៅខាងែបូង ឬ ខាងតជើង ? តបតគស

ើ ួ រយាងតនះ តែើ

អ្ក
ន តោះព្សាយដ្ូចតមច
ដ ?

សូមព្ទង់ព្រះតមោតតព្បាស ! បរញ្ញ
ិ វ ជកវចតឆ ាព្ែ ព្កាប

ទូលតោយព្ែង់ ខ្ុ ព្ំ ្ រះអ្ងក

គ ៏ទាល់គន
ំ ិ ែនិងតោះព្សាយតដ្រ

និងត្យដ្
ើល ដ ក៏មនព្ែូ
ូ ចតមច ិ វ តព្ពាះតមលតៅត
ើ ើ ញ តៅានិង

58
 ក ់ឧសត្ះអ្ស់តៅតហើយ តៅសល់តែកញ
អ្ងែ ំ ម ឯតភើងរលែ
ល ់

់ ស់តៅ តមលម
បាែអ្ ើ នត
ិ ើ ញថាតៅឯណ្ហតទ ។

តអ្វច
ើ តឆ អ្យ
ើ ! ព្ទង់ព្ោស់រនយល់ែតៅតទៀែ កាល

បុគល
គ បញ្ាែសែ
ិត វ បញ្ាែតោយ
ិត រូប ច្វទនា ស្ញ្ញា ស្ង្ខខរ

វញ្ញ
ិ ា ណ ។ រូប ច្វទនា ស្ញ្ញា ស្ង្ខខរ វញ្ញ
ិ ា ណ ជា ខនធ

បញ្ា កៈ តនះ ែថាគែលះបង់តោលអ្ស់តហើយ កាប់ឫស

គល់តោលបង់អ្ស់តហើយ តធើឲ្យដ្
វ ំ ុ ែក
ូ ចជាតដ្ើមតោនែកប

តលងតកែានជា
ើ រូប ច្វទនា ស្ញ្ញា ស្ង្ខខរ វញ្ញ
ិ ា ណ

តទៀែតហើយ មនតក
ិ ែជាធម
ើ ោា ។ ែថាគែរួចព្ស ះ ោក

ចតំ ណ្កទន រូប ច្វទនា ស្ញ្ញា ស្ង្ខខរ វញ្ញ

ិ ា ណ តនះអ្ស់

តហើយ ជាអ្ក
ន តព្ៅតោយគុណ្ តដ្លបុគល
គ ព្បាណ្មិនបាន

ទ ់បានតោយកព្មដ្ូចសមុព្ទ នឹងថា តកែតទៀែក

សង ើ ៏ នគ
ម ិ ួរ

មនតក
ិ ែតទៀែក
ើ ៏ នគ
ម ិ ួ រ តកែខ្
ើ ះល មនតក
ិ ែខ្
ើ ះល ក៏មនគ
ិ ួ រ តកែ
ើ

តទៀែ ក៏មនតមន
ិ មនតក
ិ ែតទៀែក
ើ ៏ នតមន
ម ិ ន ក៏មនគ
ដ្ូតចះ ិ ួ រតដ្រ

ំ ុ ែ ធមការ
ទីបផ ីា បរពា
ិ វ ជកវចតឆ ាព្ែ ព្កាបតទៀបបាទា

អ្ងព្គ រះសមុ ទ
ព តធ ហើយតពាលសរតសើររុទគ
ធ ុ ណ្ថា

៏ តព្មន
“បរិព្ែព្រះតាែមដ្ច ើ ! មហាសាលព្រឹកសដ្ុះ

59
តៅជិែព្ាមកី ដ ដ្ុះតៅជិែនិគមកីដ ព្បកបតោយសាខាដ្៏

តហើយតោយតសាលមសឹកព្ទឈ
ល ងព្ទទឈសាខា
ឹ ដ្ត៏ ហើយតោយ

តសាលមសឹកតនះ
ល វនាសអ្ន
ិ រា ា ធម៌ សប
ត យតៅតោយ អ្និចោ ំ ក

ំ
និងព្កមរទាងឡាយ វនាសអ្ស
ិ ់ តៅ ព្សាយវនាសអ្ស
ិ ់ តៅតែ

ខ្ឹមស
ល ុ ទយា
ធ ិ ័យព្រះអ្ងតគ នះ បរស
ងណ្ហមិញ ធមវា ន ធ ូ រផង់
ិ ុ ទផ

អ្ស់តមកសាខា តសាលមសឹក ំ ក ព្កមរព្សាយរលីង តៅ

ល សប

សល់តែខ្ឹមស
ល ុ ទ ធ យាងតនាះឯង " ។

សូមព្ទង់ព្រះតមោតតព្បាស ! បរពា
ិ វ ជកវចតឆ ាព្ែ ថាល

តថ្ង ធ ីកាតនះរីតរាះណ្ហស់ !សាវកាខែធម៌ តនះ

ល ែតៅតទៀែ រុទដ្

េ ក ប់
ដ្ូចជាតគផ្ងរនូវវែុ តដ្លតគផ្ ឬតបើកនូវគព្មបតដ្លតគ

៏ ូ ចតគព្បាប់ផូ វដ្ល
ព្គប ឬកដ្ ល ់ មនុសសវតងង
វ រុំតនាះតសាែដ្ូច

តគដ្ុែព្បទីបតព្ទាលកុ ងទ
ន ី ងងឹែតោយគែថា
ិ អ្ក
ន

60