ΕΙΡΗΝΗ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ

Β’ ΤΟΜΟΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΟΙΝΙΚΟΥ (Χ. ΜΥΛΩΝΟΠΟΥΛΟΥ)

ΑΠΟΠΕΙΡΑ: 42ΠΚ
 Απόφαση τέλεσης κακουργήματος/πλημμελήματος
 Αρχή εκτέλεσης
 Μη ολοκλήρωση
- Επικουρική έναντι τετελεσμένου
- Ειδική υπόσταση, άδικο, ενοχή ->απόπειρα συγκεκριμένου εγκλήματος

Διαρκή εγκλήματα: ουσιαστική αποπεράτωση, μεταγενέστερη πλήρωση ειδικής

υπόστασης, με άρση προσβολής εννόμου αγαθού
Σκοπού: πραγμάτωση εγκληματικού σκοπού που κείται εκτός ειδικής υπόστασης (με
ιδιοποίηση στην κλοπή, επίτευξη παράνομου περιουσιακού οφέλους στην απάτη,
παραπλάνηση αποδέκτη πλαστού εγγράφου στην πλαστογραφία)
*εξαντλείται η προσβολή του εννόμου αγαθού
Επιχειρήσεως: η απόπειρας τους τιμωρείται όπως το τετελεσμένο, πλήρωση ειδικής
υπόστασης μέχρι τη φάση της ουσιαστικής αποπεράτωσης

 Πλην εγκλημάτων σκοπού : έχω συμμετοχή μέχρι την τελείωση, μέχρι την
ουσιαστική αποπεράτωση
 Η παραγραφή αρχίζει μετά την ουσιαστική αποπεράτωση
 Άμυνα: από όσο διαρκεί η α.υ. μέχρι την ουσιαστική αποπεράτωση
 Κριτήριο η πλήρωση της ειδικής υπόστασης
Μόνο αν μετά την τελείωση , κατά τη φάση της ουσιαστικής αποπεράτωσης
εξακολουθεί να πληρούται η αυτή α.υ.
 Διαρκή, επιχειρήσεως, ΟΧΙ στα εγκλήματα σκοπού

Πχ δεν είναι δυνατή συνέργεια σε πλαστογραφία μετά την κατάρτιση του πλαστού
εγγράφου, μόνο στη χρήση αυτού.
Μετά τη λήξη της ειδικής υπόστασης η συνδρομή αντιβαίνει στην αρχή n.c.n.p.s.l

- Πότε έχουμε τετελεσμένο : όταν ο δράστης έχει πραγματώσει όλα τα

στοιχεία της ειδικής υπόστασης (αντικειμενικά + υποκειμενικά)
 Όσον αφορά τα εγκλήματα συμπεριφοράς: όταν πραγματωθεί η συμπεριφορά
που πληροί την ειδική υπόσταση
 Τα αποτελέσματος: όταν επέλθει το περιλαμβανόμενο στην οικεία α.υ
αποτέλεσμα (πχ θάνατος στην ανθρωποκτονία)

απάτη: πλείονες περιουσιακές διαθέσεις-> τετελεσμένη με την πρώτη

κλοπή: κατάλυση ξένης κατοχής +θεμελίωση νέας-> τετελεσμένη με την
απόκτηση της κατοχής

 43 ΠΚ : τιμώρηση απρόσφορης απόπειρας

Εγκλήματα επιχειρήσεως:
Γνήσια εγκλήματα επιχειρήσεως η απόπειρα εξισώνεται με την τελείωση
 Αποκλείεται η ηπιότερη τιμώρηση της απρόσφορης απόπειρας
 Αποκλείεται η απαλλαγή από την ποινή σε περίπτωση ευήθειας
 Αποκλείεται το ευεργέτημα της υπαναχώρησης

Λόγος τιμώρησης της απόπειρας

Κρατούσα η μικτή θεωρία της ΕΝΤΥΠΩΣΗΣ
 Κλονίζεται η εμπιστοσύνη του συνόλου επί την ισχύ της έννομης τάξης
 Εξηγεί το μη κολασμό των προπαρασκυαστικών πράξεων κ της απρόσφορης
απόπειρας από ευήθεια
 Η εγκληματική εντύπωση είναι το σύμπτωμα
 Βλαπτικότητα συμπεριφοράς, ταυτίζεται με τη διατάραξη της ειρηνευμένης
κατάστασης του εννόμου αγαθού

«απόφαση» στο 42 πκ
 Η όλη υυ του εγκλήματος
 Μόνο όταν ο δράστης που προέβη σε αρχή εκτέλεσης είχε δόλο του όλου
εγκλήματος
Πλήρως ηθελημένη, ατελώς εκτελεσθείσα αξιόποινη πράξη, ανολοκλήρωτο
έγκλημα , ολοκληρωμένο κατά την υυ αυτού -> α αποπειρώμενος θέλει την
τελείωση, το δόλο που αξιώνεται στην ειδική υπόσταση
 Έχω απόφαση στην απόπειρα . απόφαση ανεπιφύλακτη απαιτείται – οριστικά
ειλημμένη- όχι υπό αίρεση.
Πχ αν εξαρτά από εξωτερική περίσταση το αν θα πράξει είναι οριστική κ
ειλημμένη
Υπάρχει οριστική + ανεπιφύλακτη απόφαση όταν ο δράστης αρχίζει πράξη με
«επιφύλαξη υπαναχώρησης»
- Οριστικότητα της απόφασης: αρκεί να υπάρχει κατά την αρχή εκτέλεσης . αν
έχω dolus antecendens (προϋπήρχε αλλα εξέλειπε κατά το χρόνο αρχής
εκτέλεσης ) απόπειρα ΔΕΝ έχω.

(δόλος: φυσική γνώση + θέληση πραγματικών περιστατικών , δεν περιλαμβάνει τη

συνείδηση του αδίκου, δεν είναι dolus malus)

Διαζευκτικός δόλος : ο δράστης γνωρίζει κ τουλάχιστον αποδέχεται πλήρωση

πλειόνων ειδικών υποστάσεων , εκ των οπίων λογικά είναι δυνατό να πραγματωθεί
μόνο μία.
1) -> απόπειρα βαρύτερου
2) Εφόσον επέρχεται ελαφρότερο αποτέλεσμα-> συρρέει αληθώς με απόπειρα
βαρύτερου το ελαφρότερο τετελεσμένο

 Αρχή εκτέλεσης[αόριστη νομική έννοια: έλεγχος από δικαστήριο ουσίας] + μη

ολοκλήρωση
- Κρίνεται σε σχέση με το τετελεσμένο (όχι με την ουσιαστική αποπεράτωση)
  Στα εγκλήματα σκοπού: πραγματώνει την α.υ. αλλά δεν επιτυγχάνει το σκοπό
του -> έχουμε ΤΕΤΕΛΕΣΜΕΝΟ
 Διαρκές έγκλημα: τετελεσμένο από την πρώτη στιγμή που ολοκληρώνεται η
α.υ.

ΠΟΤΕ ΕΧΟΥΜΕ ΑΡΧΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ

 Ουσιαστική-αντικειμενική θεωρία

Αφ’ης στιγμής το έννομο αγαθό περιήλθε σε συγκεκριμένο κίνδυνο, κινδύνεψε δηλ το

έννομο αγαθό . ΔΕΝ ακολουθείται πια, αοριστία, δεν αιτιολογεί το αξιόποινο της
απρόσφορης απόπειρας (43πκ αξιόποινη) , δε διακρίνει αρχή εκτέλεσης από τις
προπαρασκευαστικές

 Τυπική-αντικειμενική

Αν με την πράξη πληρούται τμήμα της αυ – εν μέρει ορθή διότι όταν πραγματώνεται
στοιχείο της αυ είναι βέβαιο ότι έχω αρχή εκτέλεσης (βλ κ σελ 29 β τομο)
 Ανεπάρκεια τυπικής-αντικειμενικής : άτυπη α.υ. κ πολυσήμαντη συμπεριφορά

Λύσεις : - εξατομικεύουσα αντικειμενική

- Νεότερη ουσιαστική-αντικειμενική ( τύπος Frank , ακολουθεί η νομολογια

ΑΠ ) κ εξειδίκευση αυτής ( sos )
 Συγκεκριμένα: η πράξη να οδηγεί «ευθέως+ αναμφισβητητα» στην
πλήρωση της α.υ , απαιτείται άμεση συνάφεια.
Πχ απλή ανάσυρση όπλου από θηλάκιο δράστη δεν πληροί προφανώς κ άνευ
ετέρου κάποιο στοιχείο της α.υ.

Η τελευταία , προ του αποτελέσματος πράξη στα εγκλήματα αποτελέσματος (

last act test) στενεύει την ποινική προστασία
Οι λοιπές πράξεις που είναι σε άμεση+ αναγκαία συνάφεια προς αυτή είναι οι
τελούμενες πριν από την τελευταία προ του αποτελέσματος πράξη
[δεν κείνται εκτός αυ , απλώς η υπαγωγή τους δεν είναι προφανής]
 Κριτήριο : η κατάλυση ειρηνευμένης κατάστασης εννόμου αγαθού
 Βάση κρίση;: το σχέδιο του δράστη =αν βάσει του σχεδιασμού
αντικειμενικά μπορεί να θεωρηθεί η πράξη αρχή εκτέλεσης
 Άμεση + αναγκαία συνάφεια προς πράξη αυ κ μπορεί να θεωρηθεί
τμήμα αυτής ,κρίνεται αντικειμενικά

Παράδειγμα: κλοπή. – πράξη που ερμηνεύεται ως διατάραξη ειρηνευμένης

κατάστασης του εννόμου αγαθού στοιχειοθετεί απόπειρα αν υπάρχει
απόφαση αφαίρεσης
 Για να έχω αρχή εκτέλεσης δεν είναι απαραίτητο ο δράστης να έχει
ολοκληρώσει στοιχείο της αυ , αρχίζει κ πριν την ολοκλήρωση αυτή
 Πράξεις που οδηγούν άμεσα στην εκτέλεση του εγκλήματος , δηλ την
πλήρωση στοιχείου της αυ σε περίπτωση ανενόχλητης εξέλιξης των
πραγμάτων.

- Αρχή εκτέλεσης στην κλοπή συνιστά όχι μόνο η κατάλυση ξένης κατοχής ,
αλλά κ κάθε πράξη πριν από αυτή που σε περίπτωση αδιατάρακτης συνέχισης
γεγονότων κατά το σχέδιο του δράστη οδηγεί αμέσως στην αφαίρεση κ τελεί
σε άμεση τοπική ή χρονική συνάφεια προς αυτή

Πχ : προπαρασκευαστική : χρήση πλαστού εγγράφου

Όταν ο δράστης φέρει μαζί του τα πλαστά έγγραφα χωρίς ακόμα να τα έχει
καταστήσει προσιτά σ’ εκείνον που επιδιώκει να παραπλανήσει

Παράδειγμα: απόπειρα κλοπής : είσοδος στον τόπο τέλεσης .

Αν δε διαταράσσει την ειρηνευμένη κατάσταση του εννόμου αγαθού δελ δεν είναι
κοινωνικά απρόσφορη δεν έχω απόπειρα.

Ο ΑΠ απαιτεί αν εκτίθεται στην καταδικαστική απόφαση σε ποιο σημείο

συνελήφθη ο κατηγορούμενος κ τα περιστατικά από τα οποία συνήγαγε πρόθεση

- Απάτη: η πράξη εξαπάτησης πρέπει να έχει επικοινωνιακό χαρακτήρα -> η

αρχή εκτέλεσης προϋποθέτει έναρξη νοητικής επικοινωνίας δράστη κ
προσώπου
ΔΕΝ έχω απόπειρα όταν έχω ψευδή ισχυρισμό προς το κοινό αορίστως , έτσι η
δημοσίευση αγγελιών με ψευδείς ισχυρισμούς συνιστά προπαρασκευαστική πράξη

- Εκβίαση: επέμβαση αστυνομικών μετά τη θεμελίωση κατοχής στα χρήματα

από το δράστη – έχω τετελεσμένο , είναι το πιο ορθό. Όμως θα μπορούσε να
είναι απόπειρα αν λείπει ο αιτιώδης σύνδεσμος απειλής-περιουσιακής
διάθεσης , όταν δηλ ο παθών πλήρωσε όχι από φόβο αλλά για να συλληφθεί ο
δράστης .

ΑΠΡΟΣΦΟΡΗ ΑΠΟΠΕΙΡΑ: ποινή απόπειρας (83πκ) μειωμένη στο μισό(

43παρ1 πκ) , / από ευήθεια (43παρ2 πκ) ατιμώρητη.
 Απολύτως απρόσφορη είναι ατιμώρητη καταρχήν, κατ’ εξαίρεση τιμωρείται
όταν το απρόσφορο οφείλεται στο μέσο ή στο αντικείμενο (κατά του οποίου
στρέφεται η πράξη) .
 Αντικειμενικά να είναι λογικά αδύνατη η ολοκλήρωση του , εξυπαρχης λογικα
αποκλεισμένη –να αποκλείεται εννοιολογικά .
Όταν η πλήρωση της α.υ. δεν είναι εκ των προτέρων λογικά αποκλεισμένη η
απόπειρα είναι πρόσφορη.
Πχ απρόσφορη απόπειρα απάτης: ταχυδρομώ προς πρόσωπο που επιδιώκω να
εξαπατήσω φάκελο με επιστολή άσχετη εκ παραδρομής , αντί την περιέχουσα
ψευδείς ισχυρισμούς.
Παράδειγμα: ο δράστης παριστά ψευδώς ότι δεν έχει εν ζωή αδερφούς ,
αγνοώντας ότι ο μόνος του αδερφός σκοτώθηκε σε τροχαίο.

Απρόσφορη απόπειρα λόγω υποκειμένου είναι μη αξιόποινη

 Απρόσφορη: υπολαμβάνει ότι συντρέχουν περιστατικά που μπορούν να

οδηγήσουν σε πραγμάτωση της αυ (κυνηγός κατά θηράματος , νομίζοντας ότι
είναι άνθρωπος) – ανάστροφη πραγματική πλάνη
 Πχ απόλυτα απρόσφορη λόγω μέσου : πυροβολώ με άδειο όπλο
 Όταν η πλήρωση αυ είναι εκ συμπτώσεως αδύνατη -> σχετικά απρόσφορη=
πρόσφορη (42πκ)

Σελ.63: αφαιρώ φτηνό δαχτυλίδι (κλοπή ευτελούς αξίας) κ νομίζω ότι είναι
κειμήλιο ακριβό – ως προς την επιβαρυντική περίσταση είναι έγκλημα σκέψης
 Θα τιμωρηθεί για κλοπή ευτελούς αξίας
Σελ. 62: α) έγκλημα σκέψης β) απρόσφορη γ) σχετικώς απρόσφορη : εκ
συμπτώσεως δεν κατέστη δυνατή η πραγμάτωση της επιβαρυντικής περίστασης/
ή η τέλεση
Σελ.63: νομιζόμενο έγκλημα = ανάστροφη πλάνη περί το άδικο, πλάνη νομική στο
νομιζόμενο έγκλημα (ενώ στην απρόσφορη απόπειρα πλάνη πραγματική)

Πχ αν ο α ιδιοποιηθεί αδέσποτο κινητό πχ σκυλάκι νομίζοντας ότι ανήκει στον β

πλανάται ως προς το στοιχείο ξένο : τελεί απρόσφορη απόπειρα υπεξαίρεσης
Νομιζόμενο: ο α κρύβει τον β , που σκότωσε άλλον σε άμυνα , νομίζοντας ότι
τελεί υπόθαλψη ->πλάνη ως προς την έκταση απαγόρευσης του κανόνα 231πκ

ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΗ Κ ΜΗ ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΗ ( ολοκληρωμένη κ

αναλοκλήρωτη) σελ.65 ορισμός

«πιστεύει ότι έχει πράξει όλα όσα κατά το σχέδιο του ήταν απαραίτητα για την
ολοκλήρωση της α.υ.» , θεμέλιο η υποκειμενική παράσταση του δράστη.

1) Γνήσια εγκλήματα παραλείψεως: στάδιο απόπειρας ΟΧΙ , δεν έχω. Πχ

παρασιώπηση ανεύρεσης χαμένου πράγματος ή παράλειψη λύτρωσης από
κίνδυνο ζωής 307πκ
2) Μη γνήσια εγκλήματα παραλείψεως: απόπειρα όταν η παράλειψη έχει εδραία
κ αναμφισβήτητη κοινωνική απαξία . υποχρέωση εκ του νόμου να ενεργήσει
σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή ή όταν προβαίνει σε πράξη με αναμφσβήτητο
κοινωνικό νόημα παράλειψης .

 Εκ του αποτελέσματος διακρινόμενα: είναι δεκτικά απόπειρας

(ΚΡΑΤΟΥΣΑ ΓΝΩΜΗ)
 Όμως : ως προς το εξ αμελείας βαρύτερο αποτέλεσμα δε νοείται απόφαση –
εξ αμελείας απόπειρα δεν είναι de lege lata δυνατή.

Άλλη άποψη: απόπειρα διακρινόμενη από το βαρύτερο αποτέλεσμα (όταν η

απαξία οφείλεται στη συμπεριφορά του βασικού)
- Όταν οφείλεται στο αποτέλεσμα του βασικού έχω αληθινή κατ’ ιδέα συρροή
απόπειρας βασικού και ανθρωποκτονίας/σωματικής βλάβης από αμέλεια.

- Απόπειρα κ εξωτερικοί όροι αξιοποίνου: όταν έχω μη γνήσιο εξωτερικό όρο

αξιοποίνου (δηλ αποτέλεσμα που δε χρειάζεται να καλύπτεται από
υπαιτιότητα δράστη, όμως πρέπει να έχει προκληθεί αιτιωδώς από την
πράξη) πχ θάνατος /βαριά βλάβη στη συμπλοκή 313πκ ,
αυτοκτονία/απόπειρα αυτοκτονίας στη συμμετοχή σε αυτοκτονία 301πκ
 Πριν κ μετα την πραγμάτωση του εξωτερικού όρου αξιοποίνου χωρίς
νομική επιρροή

Action libera in causa : παραδειγμα πινει καποιος για να σκοτώσει τον Χ ->
τελεί απόπειρα με την αρχή εκτέλεσης της ανθρωποκτονίας.
Omissio libera in causa : απόπειρα παράλειψης από τη στιγμή που ο δράστης
περιέρχεται σε αδυναμία να εκπληρώσει την ιδιαίτερη νομική υποχρέωση του

Υπαναχώρηση : 44παρ 1 κ 2
 Από μη πεπερασμένη: αποχή, προσωπικός λόγος απαλλαγής από την
ποινή υποχρεωτικός
 Από πεπερασμένη: ενέργεια, λόγος μείωσης της ποινής υποχρεωτικός κ
προσωπικός-κατ’ εξαίρεση δυνητικός
 Λειτουργεί υποκειμενικά : ωφελεί μόνο το συμμέτοχο στο πρόσωπο του
οποίου συντρέχει

 Όταν έχω 42παρ 3 κ 43παρ2 -> δεν εφαρμόζεται το 44 πκ .

Σελ.89: διακεκριμένη απόπειρα . αξιόποινο για τετελεσμένο που περικλείεται στην

απόπειρα αυτή πχ ληστεία-> τετελεσμένη παράνομη βία.

Σελ. 91 : delit manqué , αποτυχημένη απόπειρα

 Μπορεί αν αποτύχει λόγω μέσου ή αντικειμένου (μη εκούσιες) ή όταν
στερείται νοήματος η ολοκλήρωση ή υπάρχει νομική αδυναμία τελείωσης !!

Πέρας της απόπειρας είναι η last act , μετά από αυτή δε χωρεί αποχή -> ο δράστης
δεν ελέγχει πια την εξέλιξη των γεγονότων . η απόπειρα καθίσταται πεπερασμένη

Σελ. 99 : επίτευξη σκοπού δραστη που κείται εκτός ειδικής υπόστασης εγκλήματος
-> αποκλείεται η υπαναχώρηση . αποτυχημένη απόπειρα που η ολοκλήρωση από ένα
σημείο κ μετά στερείται νοήματος κ είναι άχρηστη
Θεωρία των επι μέρους πράξεων [όχι της συνολικής θεώρησης]

Έννοια αποχής : είναι ενέργεια ή παράλειψη

Πρέπει να είναι οριστική
Κριτήριο είναι η ειρήνευση του εννόμου αγαθού -> δηλ αν επιφυλλάσσεται να
συνεχίσει σε άμεση τοπική κ χρονική συνάφεια αποχή δεν έχω . αρκεί όμως
αναστολή που δεν τελεί σε άμεση συνάφεια. ( sos )

Υπαναχώρηση από πεπερασμένη: εμπρόθετη, σκόπιμη (όχι λάθος ή εκ τύχης) κ με

θετική ενέργεια (να κατευθύνεται αντικειμενικά στην παρεμπόδιση αποτελέσματος )
44παρ2 : ρυθμίζει ένα μη γνήσιο έγκλημα παραλείψεως , βλ.σελ 102

 Η απρόσφορη απόπειρα δεν είναι πάντα αποτυχημένη , διότι μπορεί να μη

γνωρίζει ο δράστης το λογικώς αδύνατο της τελείωσης . ( υπαναχώρηση από
μη πεπερασμένη – απρόσφορη μέχρι την τελευταία πράξη last act )
- Επίτευξη σκοπού που κείται εκτός ειδικής υπόστασης -> αποτυχημένη
απόπειρα

Δεν έχω αποχή όταν το θύμα συναινεί ως απόρροια της εγκληματικής

συμπεριφοράς , όταν έτσι αναβάλλει ο δράστης κ δεν αφίσταται της ολοκλήρωσης
της αυ ή όταν έχω αποχή μη οριστική. Ή αφίσταται οριστικά με σκοπό να
διαπράξει άλλο έγκλημα σημαντικότερο για αυτόν (δεν έχω εδώ επιστροφή στη
νομιμότητα) ,
Αποκατάσταση κ μη συστημικης εμπιστοσύνης – απέχει από εξωτερικά αίτια

Υπαναχώρηση από απόπειρα σε γνήσιο κ μη γνήσιο εκ του αποτελέσματος

διακρινόμενο : σελ 118-119

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ

 Ισχύει το σύστημα στενής έννοιας του αυτουργού !! του εννιαίου αυτουργού

ελέγχεται αλυσιτελές.
Ο συμμέτοχος ευθύνεται παρακολουθηματικά μέσω της πράξης του αυτουργού
Ο αυτουργός δανείζει εγκληματικότητα στους συμμετόχους του. ΕΝΑ έγκλημα ->
διεύρυνση αξιοποίνου με τη συμμετοχή
Η ηθική αυτουργία κ η συνέργεια αντλούν απαξία από την κύρια πράξη
(παρακολουθηματικός χαρακτήρας )

Έμμεσος αυτουργός =αυτός που πραγματοποιεί αυ εγκληματος μέσω πράξης

άλλου , όχι ιδιοχείρως. Απαξία πράξης πρωτογενής

Παραυτουργία: παράλληλη διάπραξη με αυτοτελή απόφαση , χωρίς βούληση

κοινής τέλεσης. Ελλείπει η ΣΥΝΑΠΟΦΑΣΗ.
Απαξία του κάθε παραυτουργού πρωτογενής
 ΤΥΠΙΚΗ-ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ
- Η αρχή εκτέλεσης στην απόπειρα κρίνεται βάσει της νεότερης ουσιαστικής –
αντικειμενικής θεωρίας , κριτήριο η κατάλυση της ειρηνευμένης κατάστασης
του εννόμου αγαθού [πραγματικά περιστατικά που παρέχουν την εντύπωση
ότι το έγκλημα έχει αρχίσει να τελείται]
- Κριτήριο : αν η πράξη είχε τελεστεί αυτοτελώς θα θεωρείτο τουλάχιστον
απόπειρα ; αν ναι : (συν)αυτουργία, αν όχι: συμμετοχή υπό στενή έννοια

Υποκειμενικές θεωρίες: αυτουργός – ο έχων βούληση αυτουργού ( animus auctoris)

Συμμέτοχος: όποιος έχει βούληση να συμμετέχει σε ξένη πράξη – animus soci
 Τιμώρηση επιεικέστερη πχ συνέργεια αντί αυτουργίας

Θεωρία της κυριαρχίας στην πράξη-προσδιορισμός αυτουργού + συνδυασμό με

τυπική αντικειμενική θεωρία

Η κύρια πράξη πρέπει να είναι άδικη, δε χρειάζεται να είναι καταλογιστή

Ο πκ ακολουθεί το σύστημα της «περιορισμένης εξάρτησης» , η κύρια πράξη πρέπει
να είναι τελειωτικά άδικη χωρίς αν συντρέχει κάποιος λ.α.α , δε χρειάζεται να είναι
η πράξη καταλογιστή

Κρατούσα γνώμη : συμμετοχή σε μη δολία πράξη δυνατή . όμως ορθό είναι ότι δεν
είναι δυνατή . [πχ 1.σε απόπειρα κ 2.εγκλήματα σκοπού]
Απόπειρα: άδικη κύρια πράξη χωρίς δόλο δεν υπάρχει -> δόλος χρειάζεται για ηθική
αυτουργία κ συνέργεια
2. εγκλήματα σκοπού: αφού απαιτούνται υ.σ.α κατά λογική αναγκαιότητα απαιτείται κ
δόλος πχ στην κλοπή ο σκοπός παράνομης ιδιοποίησης προϋποθέτει δόλο

 Η άποψη περί δυνατότητας συμμετοχής σε μη δολία πράξη οδηγεί σε άτοπα κ

contra legem τιμώρηση παρκαινούντος ή συνεργού , χωρίς έρεισμα στο νόμο
πχ παραβίαση του 46παρ1 πκ

Απόφαση , 46παρ1 πκ : πρόθεση προσβολής του εννόμου αγαθού

συμπεριλαμβανομένων υ.σ.α όπου απαιτούνται (δηλ έννοια της οικείας υυ ) πχ
απόπειρα 42 πκ, actio libera in causa 35 πκ
Η απόφαση τέλεσης ανθρωποκτονίας σημαίνει πρόθεση ανθρωποκτονίας
Η απόφαση κλοπής σημαίνει πρόθεση αφαίρεσης+ σκοπό παράνομης ιδιοποίησης
 Αποδοχή συμμετοχής σε πράξη τελούμενη με πρόθεση : επιχείρημα οι 220,
228 (υφαρπαγή ψευδούς βεβαίωσης, παραπλάνηση σε ψευδορκία)

Παράδειγμα σελ 146: 1) ο Α πείθει τον συμβολαιογράφο Β ότι η μητέρα του έχει
σώας τας φρένας , ενώ στην πραγματικότητα πάσχει από άνια -> υφαρπαγή. Ο
συμβολαιογράφος πλανάται ως προς την αναλήθεια του βεβαιόμενου περιστατικού.
2)Ο Α πείθει ψευδώς το συμβολαιογράφο ότι πάσχει από καρκίνο κ του προκαλεί την
απόφαση να βεβαιώσει ψευδώς ότι η μητέρα του έχει σώας τας φρένας
προκειμένου…… ηθική αυτουργία σε ψευδή βεβαίωση
* αν η παραπλάνηση αφορά στο βεβαιούμενο περιστατικό ή όχι, μας ενδιαφέρει

Συναυτουργία (45πκ) νομολογία ΑΠ: «αντικειμενικά σύμπραξη στην εκτέλεση κύριας

πράξης , υποκειμενικά κοινός δόλος . ο κάθε συμμέτοχος θέλει ή αποδέχεται την
πραγμάτωση της αυ του εγκλήματος , γνωρίζοντας ότι οι λοιποί συμμέτοχοι
συμπράττουν με δόλο τέλεσης του ίδιου . πράττει ο καθένας την όλη α.υ. ή με
συγκλίνουσες επιμέρους πράξεις , ταυτόχρονες ή διαδοχικές.

- Πχ έκαστος μέρος της ειδικής υπόστασης : ληστεία – ο ένας ασκεί σωματική

βία , ο άλλος αφαιρεί τα χρήματα του παθόντος
- Ο ένας τελεί το όλο έγκλημα, ο άλλος μένει στο στάδιο της απόπειρας -> κ οι
2 τιμωρούνται για τετελεσμένο.
Αλλά: αν ήταν παραυτουργοί ο ένας για τετελεσμένο, ο άλλος για απόπειρα

για το χαρακτηρισμό ως κακούργημα/η διακεκριμένο έγκλημα απαιτείται να

προκλήθηκε ή αν επιδιώκεται όφελος ορισμένου ύψους .
 Επί συναυτουργίας : το ύψος υπολογίζεται με βάση το συνολικό ποσό της
βλάβης ή του οφέλους κ δε διαιρείται δια τον αριθμό των συναυτουργών
 Επί παραυτουργίας : τα ποσά υπολογίζονται για κάθε δράστη ξεχωριστά

Συναυτουργία: η αποχή του ενός συναυτουργού δεν εμποδίζει την ολοκλήρωση της
πράξης από τους λοιπούς -> υπαναχώρηση χωρίς νομική επιρροή
Παραυτουργία: ο υπαναχωρών ωφελείται από τη 44παρ1 έστω κ αν ο άλλος
ολοκλήρωσε το έγκλημα.

Κρατούσα η τυπική-αντικειμενική θεωρία : συναυτουργός όποιος πραγματώνει

τουλάχιστον μέρος της α.υ. , ώστε αν υποτεθεί ότι έδρασε μόνος η πράξη του να
είναι τουλάχιστον απόπειρα, αρχή εκτέλεσης του εγκλήματος.
 Κ βέβαια επίσης όταν πλείονες στο ακέραιο πληρούν την ειδική υπόσταση

Δυνατή κατανομή εργασίας –τέλεση πράξης α.υ. δηλαδη- στα εγκλήματα τα σύνθετα:
καθένας εκτελεί διαφορετικό συνθετικό πχ ληστεία: ο ένας παράνομη βία, ο άλλος
αφαιρεί συγχρόνως ή μετά τη βία –συνεκτέλεση .
Απάτη: συναυτουργία ταυτόχρονη ή διαδοχική .

Κατ’ εξακολούθηση έγκλημα:

Η συναυτουργία αφορά σύμπραξη της αυτής α.υ. , έστω κ αν είναι όμοιες κατά τα
στοιχεία κ τελούνται εξακολουθητικά (αυτοτέλεια επι μέρους πράξεων)
 Καταλογίζεται στο συναυτουργό τμήμα της α.υ. που καλύπτεται από
συναπόφαση , όχι πλήρες που τελέστηκε από άλλον κ έχει γενικό δόλο
εξακολούθησης. Συναυτουργία κατ’ εξακολούθηση θα υπήρχε αν η
εξακολούθηση κάλυπτε όλες τις πράξεις των συναυτουργών.
Πχ υπεξαιρεση κατά συναυτουργία: θέλουμε συγκατοχή όλων επί του
υπεξαιρεθέντος πράγματος
 Συναπόφαση: διπλός δόλος . ΑΠ: « Ο κάθε συμμέτοχος θέλει/αποδέχεται την
πραγμάτωση της αυ του εγκλήματος γνωρίζοντας ότι οι λοιποί συμπράττουν με
δόλο τέλεσης του ίδιου εγκληματος -> 1. πλήρης υυ του οικείου εγκλήματος +
βούληση σύμπραξης 2. Εφετέρου γνώση του διπλού δόλου του άλλου

Α) υ.υ. : ο απαιτούμενος εκ του νόμου δόλος + τα υ.σ.α που τυχόν απαιτούνται –

γνωρίζει ότι πραγματώνει τα στοιχεόα της α.υ. κ θέλει την πραγμάτωση τους +
να έχει υ.σ.α.

 Όταν έχω κατανομή εργασίας αυτή νοείται σε αντικειμενικό επίπεδο πχ

ληστεία κατανομή σε παράνομη βία κ αφαίρεση. Υποκειμενικά όλοι έχουν
σκοπό παράνομης ιδιοποίησης κ θέλουν να χρησιμοποιηθεί η παράνομη
βία προς το σκοπό της αφαίρεσης
Έτσι: αυτός που ασκεί παράνομη βία στο θύμα χωρίς σκοπό παράνομης
ιδιοποίησης είναι άμεσος συνεργός, όχι συναυτουργός ληστείας.

Β)ΔΙΠΛΟΣ ΔΟΛΟΣ: θέλει την τέλεση του εγκλήματος + από κοινού σύμπραξη
συν 2) γνώση διπλού δόλου : ότι δηλ κ ο έτερος συναυτουργός έχει πρόθεση να
τελέσει την ίδια αξιόποινη πράξη κ γνώση δράστη ότι ο έτερος συμπράττων γνωρίζει
κ αποδέχεται τη σύμπραξη, ότι κ ο άλλος έχει συμφωνήσει

Έτσι έχω ΠΑΡΑΥΤΟΥΡΓΙΑ όταν αμφότεροι έχουν δόλο τέλεσης , αλλά ο ένας δε
γνωρίζει τη σύμπραξη του άλλου ή όταν γνωρίζει ο πράττων τη σύμπραξη του άλλου
αλλά δεν την αποδέχεται , κ όταν αγνοεί αν ο έτερος συμπράττων αποδέχεται τη
σύμπραξη.
- Επίσης όταν ο δράστης αγνοεί ότι ο έτερος συμπράττων έχει συμφωνήσει . κ
νομίζει ότι ο έτερος συμπράττει τυχαία.

Επίσης η συναπόφαση οριοθετεί την έκταση ευθύνης των συναυτουργών

Πχ οι Α κ Β αποφασίζουν να ξυλοκοπήσουν το Γ , όμως κατά τη συνεκτέλεση ο Β
αποφασίζει να καταφέρει θανατηφόρο πλήγμα με σκοπό τη θανάτωση του , το οποίο
κ συμβαίνει. -> για ανθρωποκτονία εκ προθέσεως μόνο ο Β
Προσοχή: η απόκλιση πρέπει να είναι ουσιώδης [να διαμορφώνεται έτερο έγκλημα ή
επιβαρυντική περίσταση]

Αστόχημα βολής επί συναυτουργίας είναι υπέρβαση της συναπόφασης από αμέλεια
πχ οι α κ β αποφασίζουν να πυροβολήσουν κατά του γ για να τον φονεύσουν , πλην η
σφαίρα πετυχαίνει τον δ κ τον θανατώνει-> ο α ευθύνεται για εξ αμελείας
ανθρωποκτονία σε βάρος του δ, ενώ οι α κ β για απόπειρα ανθρωποκτονίας εκ
προθέσεως κατά του γ.

Παράδειγμα : ο α με τον ακαταλόγιστο β συναποφασίζουν αν διαπράξουν ληστεία

κατά την οποία ο α θα αφαιρέσει τα χρήματα του θύματος , ο β θα ασκήσει παράνομη
βία -> ο α συναυτουργός ληστείας .
 Η ενοχή δεν είναι προϋπόθεση της συναυτουργίας !!
Διαδοχική συναυτουργία:
Παράδειγμα: ο Ι αρχίζει διάρρηξη τράπεζας αλλά τραυματίζεται . τη συνέχιση
αναλαμβάνει μετά από συμφωνία ο ομότεχνος φίλος του Κ , που ολοκληρώνει
κατάλυση ξένης κατοχής κ θεμελίωση νέας , με σκοπό κοινής ιδιοποίησης των
κλοπιμαίων. [πρέπει να πληρούνται τα κριτήρια της συναυτουργίας δηλ συναπόφαση
κ συνεκτέλεση] – περιπτώσεις που δεν πληρούνται άρα δεν έχω διαδοχική
συναυτουργία.

Παραδειγματα : ο Β βοηθά τον Α να μεταφέρει βαρύ χρηματοκιβώτιο που ο πρώτος

αφαίρεσε. Ο Α έχει ήδη καταλύσει ξένη κατοχή , ο Β τον βοηθά στη θεμελίωση νέας .
ο Β δεν είχε δόλο συνεκτέλεσης ως προς την κατάλυση ξένης κατοχής -> συνεργός.
 Ο επιγενόμενος δόλος, έγκριση δεν αρκεί

Κάποιος που μετά την εκ μέρους άλλου άσκηση παράνομης βίας αποφασίζει να
συμμετάσχει στη ληστεία κ αφαιρεί τα χρήματα του θύματος , έστω με σκοπό κοινής
παράνομης ιδιοποίησης είναι συναυτουργός ΚΛΟΠΗΣ , δεν έχει θελήσει την (εκ
μέρους του άλλου) χρησιμοποίηση της βίας προς το σκοπό αφαίρεσης .
 Ούτε συνεργός ληστείας γιατί κ ο συνεργός πρέπει να έχει διπλό δόλο ,
που καλύπτει συνδρομή + σύνολο αυτουργικής πράξης , χωρίς να αρκεί
μεταγενέστερη έγκριση μέρους αυτών.

 Επέμβαση μετά από υπαναχώρηση του αρχικού δράστη ή μετά την τελείωση
εγκλήματος του αρχικού δράστη.

 Η πράξη κάθε συναυτουργού έχει αυτοτελή απαξία (δεν είναι δάνειος

εγκληματικότητας ) απαιτείται minimum αυτοτελούς αντικειμενικού
αδίκου , τόσο στενός σύνδεσμος με την πράξη ώστε η συμπεριφορά του
να είναι αυτοτελής συμβολή στην από κοινού εκτέλεση
Τουλάχιστον καθένας να έχει προσβάλλει την ειρηνευμένη κατάσταση του
εννόμου αγαθού βάσει της θεωρίας της εντύπωσης.

 Το ιδιαίτερο έγκλημα (γνήσιο, μη γνήσιο) μπορεί να είναι κατά

συναυτουργία όταν όλοι όσοι τελούν πράξη της α.υ έχουν την ιδιαίτερη
ιδιότητα /σχέση που απαιτεί ο νόμος .
Αν ο ένας συμπράττων δεν έχει την απαιτούμενη ιδιότητα
 άμεσος συνεργός όταν η ιδιαίτερη ιδιότητα θεμελιώνει το αξιόποινο
 αν επιτείνει, μειώνει ή αποκλείει την ποινή 49παρ2 ωφελεί/επιβαρύνει το
συμμέτοχο στο πρόσωπο του οποίου συντρέχει .

 εκ του αποτελέσματος διακρινόμενα: συναυτουργία δυνατή μόνο ως προς

το βασικό , γιατί συναπόφαση ως προς το εξ αμελείας βαρύτερο δε
νοείται.
Όταν όλοι οι συναυτουργοί του βασικού έχουν αμέλεια ως προς το
βαρύτερο: 29 πκ . όταν μονο ένας έχει αμέλεια, δηλ οφείλεται το
βαρύτερο σε αμέλεια μόνο ενός -> αυτός αυτουργός κ ο άλλος
 συναυτουργός του βασικού. Δεν καταλογίζεται η αμέλεια του ενός στον
άλλο.

 Μικτά εγκλήματα: ο ένας πραγματώνει τον ένα τρόπο τέλεσης, ο άλλος

τον άλλο. – δυνατή συναυτουργία στα υπαλλακτικώς μικτά, στα
συρευτικώς μικτά όχι.
Πχ απάτη (υπαλλακτικως μικτο-μ οσους τροπους κ να γινεται ένα
στοιχειοθετειται) αν ο ένας παραστήσει ψευδώς ένα γεγονός , ο άλλος
παρασιωπήσει την αλήθεια -> ενώ είχε ιδιαίτερη υποχρέωση να την
αποκαλύψει : εχω 1 απάτη κατά συναυτουργία.
Πχ πλαστογραφια(σωρευτικώς μικτό) : αν ο ένας καταρτίσει πλαστό, ο
άλλος νοθεύσει γνήσιο : εχω 2 αυτοτελή εγκλήματα . * πρεπει βεβαια να
έχω συνεκτέλεση της αυτής α.υ , όχι διαφορετικής.

 Μη γνήσια εγκλήματα παραλείψεως: - ιδιαίτερη νομική υποχρέωση +

παράλειψη ως στοιχείο της αυ εγκλήματος = μη επιχείρηση πράξης
επιβεβλημένης που αν είχε επιχειρηθεί το αποτέλεσμα θα είχε
αποτραπεί με πιθανότητα προσεγγίζουσα τη βεβαιότητα.
Σελ 169: συναπόφαση , ο ένας έχει ιδιαίτερη νομική υποχρέωση ο άλλος
όχι - παραδειγμα: το νήπιο τέκνο του Α πέφτει στη θάλασσα κινδυνεύει
να πνιγεί , ενώ ο Α κ η φίλη του Β το παρακολουθούν απαθείς ,
αποδεχόμενοι το θάνατο του.
 Αν δεν έχω συναπόφαση: ο Α για ανθρωποκτονία εκ προθέσεως
με παράλειψη, η Β παράλειψη λύτρωσης από κίνδυνο ζωής
 Αν έχω συναπόφαση: η Β συνεργός στην ανθρωποκτονία δια
παραλείψεως

Απόπειρα κατά συναυτουργία (42 κ 45 πκ )

- Συνολική λύση: η αρχή εκτέλεσης ενός είναι για όλους αρχή εκτέλεσης (η
πράξη του πρώτου συναυτουργού πρέπει να συνιστά αρχή εκτέλεσης του
όλου εγκλήματος , την τελευταία πράξη για την έναρξη εκτέλεσης )
- Διακρίνουσα λύση(κρατούσα): αυτοτελώς για κάθε συμμέτοχο αν η
συμπεριφορά συνιστά η όχι απόπειρα

Συναυτουργία στην απόπειρα: όταν μόνο ο ένας έχει επιχειρήσει πράξη

περιέχουσα αρχή εκτέλεσης
 Παρουσία, ετοιμότητα, αιτιότητα, μετάγγιση δόλου

Υπαναχώρηση επί συναυτουργίας: αν το έγκλημα ολοκληρώθηκε δεν ωφελείται

από την υπαναχώρηση ο υπαναχωρών, απόπειρα υπαναχώρησης δεν αρκεί->
τιμωρείται για απόπειρα.
Αν η πράξη έμεινε στο στάδιο της απόπειρας -> ως προσωπικός λόγος απαλλαγής
από την ποινή η υπαναχώρηση ωφελεί το συμμέτοχο στο πρόσωπο του οποίου
συντρέχει.
ΗΘΙΚΗ ΑΥΤΟΥΡΓΙΑ 46ΠΑΡ1 ΠΚ

- Ο πράττων προκαλεί με πρόθεση σε άλλον την απόφαση να τελέσει την

άδικη πράξη που τελικά διαπράττει
- Το έγκλημα της ηθικής αυτουργίας πρέπει να περιέχει τα ελάχιστα στοιχεία
κάθε εγκλήματος: πράξη που πληροί την ειδική υπόσταση ηθικης αυτουργίας
σε κάποιο έγκλημα, κ είναι άδικη τελειωτικά κ καταλογιστή στην ενοχή του
δράστη.

 Η απόπειρα ηθικής αυτουργίας είναι αξιόποινη ως πρόκληση σε τέλεση

κακουργήματος/πλημμελήματος (186 πκ )
 Πρέπει να μη συντρέχει στο πρόσωπο του ηθικού αυτουργού λ.α.α κ να
είναι καταλογιστός, αλλιώς η πράξη του δεν είναι τελειωτικά άδικη/ ή
καταλογιστή αντίστοιχα.

Αντικειμενική υπόσταση ηθικής αυτουργίας :

- Πρόκληση της απόφασης στον αυτουργό
- Τέλεση μιας πράξης που πληροί ειδική υπόσταση εγκλήματος κ είναι
τελειωτικά άδικη [δε χρειάζεται εκείνη να είναι καταλογιστή] κ η
οποία συνιστά τουλάχιστον απόπειρα εγκληματος.
 Διαφορετικά αν δεν πληρούται η ειδική υπόσταση εγκλήματος δε
στοιχειοθετείται ηθική αυτουργία - > μόνο έμμεση αυτουργία.

Η ηθική αυτουργία είναι έγκλημα αποτελεσματος καθώς η άδικη κύρια πράξη

είναι αποτέλεσμα της δράσης του ηθικού αυτουργού .
 Η άδικη κύρια πράξη είναι στοιχείο της αυ του εγκληματος της ηθικής
αυοτυργίας -> πρέπει αν καλύπτεται από το δόλο του ηθικού
αυτουργού

Η συμπεριφορά του ηθικού αυτουργού πρέπει να κατευθύνεται στην πρόκληση

απόφασης να τελεστεί συγκεκριμένη άδικη πράξη.

 Απόφαση: νοείται όλη η υ.υ του εγκλήματος δηλ πχ στην κλοπή απόφαση
αφαίρεσης κ σκοπό παράνομης ιδιοποίησης.
 Αν πχ δεν προκληθεί ο σκοπός παράνομης ιδιοποίησης δεν έχω ηθική
αυτουργία , αλλά ενδεχομένως 186 πκ.

Επειδή δυνατότητα συμμετοχής σε μη δολία πράξη οδηγεί σε άτοπα δεχόμαστε ότι η

πραγματική πλάνη του αυτουργού θεμελιώνει έμμεση αυτουργία, όχι ηθική [όταν η
απόφαση του αυτουργού προκαλείται με πλάνη στα κίνητρα του αυτουργού]

Το πρόσωπο του αυτουργού αρκεί να είναι προσδιορίσιμο αλλιώς εφαρμόζεται το 184

πκ (δηλ πρόκληση ή διέγερση σε διάπραξη πλημμελήματος/κακουργήματος)
Η πρόκληση απόφασης προϋποθέτει πνευματική επικοινωνία με ψυχικό επηρεασμό
του δράστη.
 - Παρακίνηση ήδη αποφασισμένου αυτουργού : omnimodo facturus
 Μπορεί να έιναι 186πκ ή ψυχική συνέργεια

 Τέλεση βαρύτερου εγκλήματος : συνθέτουσα άποψη

Αναλυτικη (ισχύει)
Ενδιάμεσες

Δόλος διπλός ηθικού αυτουργού

 Θέλει η τουλάχιστον αποδέχεται : α) πρόκληση απόφασης β) την τέλεση
από τον αυτουργό .
 Δόλος ως προς την όλη κύρια πράξη (θέλει την τελείωση, όχι την
απόπειρα. Αλλιώς θα είχα 46παρ2 agent provocateur)
Είδος δόλου: αρκεί ενδεχόμενος
Ο αυτουργός να πράττει δολίως , να έχει τον τυχόν απαιτούμενο σκοπό, ο
ηθικός αυτουργός να γνωρίζει τα στοιχεία αυτά της υυ τουλάχιστον ως ενδεχόμενα ,
χωρίς αν συντρέχουν στο πρόσωπο του κατ’ ανάγκη
- Δηλ απαιτείται να γνωρίζει ότι στο πρόσωπο του αυτουργού
συντρέχουν τα στοιχεία αυτά , όχι να έχει ο ίδιος τον σκοπό αυτό πχ
Κ η πράξη να είναι πραγμάτωση της απόφασης που προκάλεσε ο ηθικός αυτουργός
 Δυνατή ηθική αυτουργία κ με σωρευτική αιτιότητα (ο αυτουργός λαμβάνει
απόφαση μετά από συγκλίνουσα πρόκληση πλειόνων)

Ουσιώδεις αποκλίσεις πράξης-απόφασης

 Ο αυτουργός τέλεσε ποσοτικά βαρύτερη πράξη από εκείνη που αρχικά

αποφάσισε με προτροπή τρίτου -> τιμωρείται για την ελαφρότερη
 Ποσοτικά ελαφρότερη πράξη ως προς την αποφασισθείσα -> ηθική αυτουργία
ως προς το ελαφρότερο κ ως προς το βαρύτερο 186πκ, σε κατ’ ιδέαν συρροή
Πχ προτρέπω καποιον αν τελέσει ληστεία κ τελεί κλοπή : ηθική αυτουργία σε
κλοπή με κατ’ ιδέα συρροή με πρόκληση σε τέλεση κακουργήματος

Sos : μεταβολή υλικού αντικειμένου πράξης αυτουργού εκ πλάνης (σελ 224 )

παράδειγμα 1 error in persona : δεν επηρεάζει το δόλο του , ανθρωποκτονία εκ
προθέσεως
Όμως για την ηθική αυτουργία θεωρώ ότι συντρέχει ουσιώδης απόκλιση
αιτιώδους διαδρομής , η συμπεριφορά εκείνου που τον παρακίνησε συνιστά
αστόχημα βολής -> 186πκ πρόκληση σε τέλεση κακουργήματος σε κατ’ ιδέα
συρροή με ανθρωποκτονία εξ αμελείας.

- Ηθική αυτουργία με παράλειψη: δυνατή, σπανίως.

- Ηθική αυτουργία σε συνέργεια -> απλή συνέργεια
 Απόπειρα συνέργειας δεν τιμωρείται
 ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ : άμεση 46παρ1 εδβ , απλή 47πκ

Η συνδρομή πρέπει να είναι συμπεριφορά αιτιώδης για την τέλεση της κύριας πράξης
, αιτιώδης συμπεριφορά – ενίσχυσε η συνδρομή τμήμα της κύριας πράξης ;
Δυνατή απλή συνέργεια σε απόπειρα.

Άμεση συνέργεια : συνδρομή, αιτιότητα , αμεσότητα, παροχή αυτής κατά την

εκτέλεση, στην εκτέλεση, άδικη κύρια πράξη
- Καθιστούν δυνατή (ναι)
- Διευκολύνουν (ναι)
- Επιτείνουν τις συνέπειες -> (όχι, απλή πάντα )
- Την εξασφαλίζουν->( όχι, απλή πάντα )

 Αιτιώδης : εξαρτάται από το ερώτημα « θα είχε τελεστεί χωρίς αυτή η κύρια

πράξη;»
 Μετά την τελείωση, μέχρι την ουσιαστική αποπεράτωση δεν είναι δυνατή
συνέργεια, ούτε οποιαδήποτε πράξη συμμετοχής
 «εν τη εκτελεσει» : αποφασιστική, τόσο ουσιαστική ώστε να εξομοιώνεται με
αυτουργία
 Ψυχική ή υλική (άρα μπορεί κ άμεση) συνέργεια;
 Αν υπερνικήθηκαν υλικά εμπόδια υλική - αν έχω ψυχική ενίσχυση ,
ενθάρρυνση, διάλυση των δισταγμών -> ψυχική (έστω κ αν γίνεται με υλική
ενέργεια)

- Διαφορά ηθικής αυτουργίας κ ψυχικής συνέργειας: στην ηθική αυτουργία

έχουμε πρόκληση της απόφασης (βλ σελ 256) . αν ο αυτουργός έχει
αποφασίσει κ εξαρτά από σύμφωνη γνώμη τρίτου την τέλεση τότε προκαλεί ο
συμμέτοχος την πράξη -> ψυχική συνέργεια.
- Ο παριστάμενος που αδρανεί , ενώ έχει ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να
αποτρέψει την πράξη ή του οποίου η αδράνεια είναι γνήσιο παραλείψεως ->
αυτουργία ή συνέργεια με παράλειψη
- Sos sos sos: ΣΥΝΑΥΤΟΥΡΓΙΑ ΜΕ ΠΑΡΑΛΕΙΨΗ : η παράλειψη αποτροπής
αποτελέσματος , που άλλος προκαλεί με θετική ενέργεια εφόσον ο
παραλείπων έχει ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να αποτρέψει το αποτέλεσμα +
έχω συναπόφαση
Όμως κατά τη νομολογία είναι συνέργεια με παράλειψη (κ καθίσταται
αυτουργία όταν αποκτά την κυριαρχία επί της πράξης )
 Στην ουσία ο παραλείπων ποτέ δεν έχει κυριαρχία στη διαμόρφωση
των γεγονότων

Πχ ο πατέρας που δεν παρεμποδίζει το ανήλικο τέκνο να επιδίδεται σε

αξιόποινες πράξεις είναι συναυτουργός αυτών εφόσον τις αποδέχεται.
- Δυνατόν να στοιχειοθετείται κ διευκόλυνση κ επομένως συνέργεια δια
παραλέιψεως , η οποία συρρέει φαινομενικά (επικουρικότητα) με
συναυτουργία δια παραλείψεως -> τιμώρηση μόνο για τη 2η.
Σε ορισμένες περιπτώσεις έχω συνέργεια δια παραλείψεως
 Όταν ο παραλείπων έχει ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να παρεμποδίσει άλλον
από το να καταστεί συνεργός σε άδικη κύρια πράξη πχ μητέρα δεν εμποδίζει
το 16χρονο γιο της να παράσχει συνδρομή σε κλοπή
 Στα ιδιαίτερα εγκληματα
 Στα εγκλήματα σκοπού: αν ο νυχτοφύλακας που δεν εμποδίζει κλέφτη να
αφαιρέσει χρήματα από το εργοστάσιο που φυλάσσει είχε συμφωνήσει να
μοιραστεί τη λεία -> αυτουργός δει παραλέιψεως της κλοπής [ έχει σκοπό
παράνομης ιδιοποίησης] . αν όχι -> συνεργός.

Sos ΔΙΠΛΟΣ ΔΟΛΟΣ ΣΤΗ ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ ( όπως κ στην ηθ αυτουργία)

 Γνώση κ θέληση του συνεργού να τελεστεί η κύρια πράξη από τον
αυτουργό, αφετέρου να παράσχει συνδρομή σε αυτόν.
 Να γνωρίζει κ να αποδέχεται ότι παρέχει συνδρομή
 Ως προς την κύρια πράξη γνώση + θέληση της πλήρους ειδικής
υπόστασης , την εκ μέρους του αυτουργού τέλεση της κύριας πράξης
Γνώση δόλου αυτουργού + ότι αυτός έχει τα υ.σ.α.
- Άγνοια συνδρομής από τον αυτουργό ( απλή, κ υλική ) : ναι, δυνατή.
Όμως σε ψυχική κ σε άμεση συνέργεια έχω γνώση κατά λογική αναγκαιότητα

Sos 111ΠΚ : κακουργήματα πραγράφονται μετά από 20 έτη , αν ο νόμος

προβλέπει γι αυτά ισόβια , σε κάθε άλλη περίπτωση 15 έτη
- Η απλή συνέργεια σ αυτά παραγράφεται όσο κ η κύρια πράξη

ΕΜΜΕΣΗ ΑΥΤΟΥΡΓΙΑ =
Πλήρωση α.υ εγκλήματος μέσω πράξης άλλου που δε μπορεί να χαρακτηριστει
αυτουργός -> καλύπτει κενά τιμώρησης από ηθική αυτουργία κ συνέργεια
Απαιτείται κυριαρχία επί της πράξης του οργάνου

Περιπτώσεις: - δεν πληροί η συμπεριφορά του πράττοντος την α.υ κανενός

εγκλήματος
 Ιδιαίτερο έγκλημα 49παρ 1 πκ , ο πράττων δεν έχει την ιδιαίτερη
ιδιότητα ή σχέση που απαιτείται
- Παρακινεί / συνδράμει κάποιον , πλανώμενο περί τη σημασία της πράξης του
ή ακαταλόγιστο να αυτοκτονήσει/ αυτοτρυαματιστεί / η να καταστρέψει δικό
του πράγμα -> δηλ εκμεταλλεύεται αδυναμία πράττοντος να αντιληφθεί τη
σημασία της πράξης του κ έτσι κυριαρχεί επ’ αυτής (κυριαρχία έχει ο
παραπλανών)
{ δόλος έμμεσου αυτουργού- κυριαρχία επί της πράξης πλανώμενου- α.υ
εγκλήματος έμμεσης αυτουργίας }

Παράδειγμα έμμεσης αυτουργίας : υπόθεση Σειρίου.

 - Κυριαρχεί στην αυτοπροσβολή πράττοντος δυνάμει εξαναγκασμού – υπό
απειλή τόσο δραστική ώστε να αίρει δυνατότητα του θύματος για αυτόνομη
απόφαση, δηλ να επιλέξει.
- Περιπτώσεις δολίου αλλά χωρίς εγκληματικό σκοπό πράττοντος οργάνου
+ όταν ο πράττων προέβη σε αρχή εκτέλεσης χωρίς τον απαιτούμενο δόλο [
υ.σ.α στην απόπειρα]
- Έχω πράξη οργάνου , η οποία δεν είναι τελειωτικά άδικη γιατί συντρέχει
λ.α.α στο πρόσωπο του πράττοντος
- Αυτός που προκαλεί άδικη επίθεση εναντίον άλλου , προκειμένου ο
περιερχόμενος σε άμυνα να βλάψει τον επιτιθέμενο είναι έμμεσος αυτουργός
- Αυτός που προκαλεί κίνδυνο για τον άλλο προκαλεί έτσι κατάσταση ανάγκης
που αποκλείει το άδικο

Όταν όμως έχω άδικη κύρια πράξη αλλά μη καταλογιστή στην ενοχή του
αυτουργού , έχω συμμετοχή υπό στενή έννοια ( ηθική αυτουργία ή συνέργεια –
46, 47 πκ )

- Όταν ο αυτουργός τελεί σε πλάνη περί το άδικο (συγγνωστή κ

ασύγγνωστη)
- Όταν ο αυτουργός είναι ανίκανος προς καταλογισμό ή ελαττωμένα ικανός
προς καταλογισμό.

 32πκ : ψυχική πίεση που αποκλείει τη βουλητική δυνατότητα

συμμόρφωσης .
- Έννομα αγαθά ισοδύναμα-> κατάσταση ανάγκης
 Μπορεί να αποκλείεται η ηθική αυτουργία ελλείψει λοιπόν απόφασης,
όχι άδικης κυρίας πράξης
 Όταν η πράξη προσβάλλει έννομα αγαθά ήσσονος σπουδαιότητας ->
αίρεται το άδικο ήδη βάσει του 25πκ

Πλάνη ως προς τις πραγματικές προϋποθέσεις λόγου που αποκλείει τη δυνατότητα

συμμόρφωσης : αν συνέτρεχαν τα πραγματικά περιστατικά-> θα αποκλειόταν ο
καταλογισμός .
Εφόσον αυτος που παραπλανά κυριαρχεί στη συμπεριφορά του πλανώμενου (
secundus) έχω έμμεση αυτουργία.

 Έμμεσος αυτουργός επίσης όταν χειραγωγώ κάποιον ώστε να συντρέξει

error in persona.
« ο αυτουργός δρα πίσω από τον άλλο, επίσης αυτουργό»
 Συντελείται η έμμεση αυτουργία κ με παράλειψη

Η απόπειρα αρχίζει κ για τον έμμεσο αυτουργό από τη στιγμή που επιχειρεί αρχή
εκτέλεσης το όργανο ( η επενέργεια επί του οργάνου δηλ δεν πληροί ακόμα την α.υ
του οικείου εγκλήματος ) -> συνολική λύση, η αντίθετη διακρίνουσα δεν εναρμονίζεται
με το 42πκ
  Γνήσια εκ του αποτελέσματος δικρινόμενα: ΟΧΙ ηθική αυτουργία, ΟΧΙ
συνέργεια
 Αλλά ευθύνη για συμμετοχή στο βασικό κ εξ αμελείας παραυτουργία στο
βαρύτερο.

 49παρ1 πκ : ηθ αυτουργοί + συνεργοί

 49παρ2 πκ : ηθ αυτουργοί + συνεργοί + συναυτουργοί

Παραδειγματα σε 49παρ2 : -επίταση ποινής: ο Α παρακινεί το Β διαχειριστή της

περιουσίας του Γ να υπεξαιρέσει 50.000ευρώ που του έχει ο τελευταίος
εμπιστευτεί. Η επιβαρυντική περίσταση 375παρ2 στο πρόσωπο του αυτουργού . έτσι
ενώ ο Β τιμωρείται για κακουργηματική υπεξαίρεση, ο Α θα καταδικαστεί ως ηθικός
αυτουργός σε πλημμεληματική.
- Μειώση ποινής: οι Α κ Β πυροβολούν από κοινού , με συναπόφαση
ανθρωποκτονίας, κατά του Γ που σωριάζεται αιμόφυρτος. Τότε ο Β
καταλαμβάνεται από τύψεις κ μεταφέρει τον παθόντα σε νοσοκομείο
επιτυγχάνοντας τη σωτηρία του. Η υπαναχώρηση από την πεπερασμένη
απόπειρα που οδηγεί σε μείωση της ποινής ωφελεί το συναυτουργό μόνο .
- Αποκλεισμός ποινής: ο Α κλέβει ποσό, ο Β φυλάει τσίλιες, αργότερα
μετανιώνει μόνο ο Α που το επιστρέφει πριν εξεταστεί από τις αρχές. Η
έμπρακτη μετάνοια (379παρ1 πκ) που εξαλείφει το αξιόποινο ωφελεί μόνο
τον Α. Ο Β θα τιμωρηθεί μόνο για απλή συνέργεια στην κλοπή.

Ιδιαίτερες ιδιότητες ή σχέσεις που επιτείνουν την ποινή (49παρ2) :

 Σχέση εμπιστευσης κ η ιδιότητα του κατόχου ως διαχειριστή ή
εντολοδόχου στην υπεξαίρεση (375παρ2 πκ)
 Ιδιαίτερη επικινδυνότητα δράστη κ ιδιότητα αυτού ως υπότροπου
Που μειώνουν την ποινη: εγκύου (304παρ3 πκ) , κωφάλαλου (33παρ2 ) , προσώπου
κάτω των 17 ετών (339παρ2 πκ)
Που επιτείνουν το αξιόποινο: 1) κατ’ επάγγελμα ή κατά συνήθεια τέλεση όταν
προσδίδει κακουργηματικό χαρακτήρα στην πράξη – πρέπει να συντρέχει αυτοτελώς
στο πρόσωπο του ηθικού αυτουργού/ άμεσου ή απλού συνεργού.
2)ιδιαίτερη σκληρότητα στη ληστεία(380παρ2) , που η βαρύτερη ποινή , ισόβια,
επιβάλλεται στο συμμέτοχο που την επέδειξε.
Περιστάσεις που μειώνουν το αξιόποινο: - μειώνουν την ενοχή : οίκτος στη
ανθρωποκτονία με συναίνεση (300πκ) , διατάραξη οργανισμού από τον τοκετό στην
παιδοκτονία ( 303 πκ) , ελαττωμένη ικανότητα προς καταλογισμό (36πκ) , βρασμος
ψυχικής ορμής ( 299παρ2 πκ) , υπαναχώρηση από πεπερασμένη απόπειρα( 44
παρ2)
Περιστάσεις που αποκλείουν την ποινή: έμπρακτη μετάνοια σε κλοπή κ υπεξαίρεση (
379παρ 1 πκ) – ενεργεί προσωπικά , ωφελεί το συμμέτοχο στο πρόσωπο του οποίου
συντρέχει , υπαναχώρηση από μη πεπερασμένη (44παρ1 πκ) , συγγνωστή πλάνη περί
το άδικο παραγραφή.
ΣΥΡΡΟΕΣ:
1) Κατ’ ιδέα vs πραγματική = πραγματώνεται με 1 πραξη / με πλείονες
2) Αληθινή vs φαινομενική = αληθινή : άδικο πλειόνων εγκλημάτων , εφαρμογή
πλειόνων ποινικών διατάξεων -> συρροή εγκλημάτων .
Φαινομενική: φαινόμενο πλειόνων εγκλημάτων αλλά τιμώρηση για ένα ,
συρρέουν πλείονες διατάξεις όχι πλείονα εγκλήματα -> συρροή νόμων

 Εγκλήματα που συρρέουν αληθώς : ομοειδώς ή ετεροειδώς

Πχ ο θ υπεξαιρεί πράγμα κ στη συνέχεια τελεί απάτη για να το διατηρήσει στην
κατοχή του -> εξασφαλιστική απάτη . φαινόμενη , πραγματική, ετεροειδής συρροή

Αληθινή: τιμωρείται για πλείονα εγκλήματα

Φαινομενική: τιμωρείται για ένα
Κατ’ ιδέα: ηπιότερα , 94παρ2 πκ
Πραγματική : 94παρ1 πκ
 Αν η αληθινή συρροή είναι ομοειδής πραγματική έχω έγκλημα κατ’
εξακολούθηση : όπου εφαρμόζω 98πκ

Ενότητα εκ του νόμου, εννιαίο έγκλημα:

 Σύνθετα εγκληματα
 Εννιαίο αποτέλεσμα
 Υπαλλακτικώς μικτά
 (sos) αθροιστικό έγκλημα [κατ’ επάγγελμα ή κατά συνήθεια τέλεση]

Αθροιστικό έγκλημα: κατ’ επάγγελμα ή κατά συνήθεια τέλεση συγκεκριμένης πράξης

προς θεμελίωση ή επαύξηση αξιοποίνου.
 13στ’ πκ : κατ’ επάγγελμα τέλεση =από επανειλλημένη τέλεση ή την υποδομή
προκύπτει σκοπός δράστη για πορισμό εισοδήματος
Κατά συνήθεια τέλεση: από επανειλλημένη τέλεση προκύπτει σταθερή ροπή
προς τη διάπραξη του εγκλήματος , ως στοιχείο του προσώπου του δράστη
- Όχι απαραίτητα σκοπός επανάληψης κ πορισμού εισοδήματος αλλά ιδιαίτερη
επικινδυνότητα κ τεχνογνωσία επαγγελματία σε θέση να φέρει καίρια βλάβη
στο έννομο αγαθό. ΟΧΙ επανάληψη: 1 μόνο πράξη μπορεί να θεμελιώσει κατ’
επάγγελμα τέλεση , εφόσον γίνεται με πρόθεση επανειλλημένης διάπραξης κ
με σκοπό πορισμού εισοδήματος
- Κατ επαγγελμα τέλεση /(διάφορο) ευκαιριακή διάπραξη
- Πρόθεση να τελέσει συστηματικά , μεθοδικά όχι αυτοσχδιάζοντας
- Εισόδημα: να υπερβαίνει τα όρια του ασήμαντου (μπορεί αν απορρέει έμμεσα
από την πράξη, δηλ ο σκοπός πορισμού εισοδήματος να υπάρχει υπέρ τρίτου
 Κατά συνήθεια τέλεση: σταθερή ροπή, συχνή επανάληψη ώστε κάθε
επανάληψη να είναι φυσιολογική χωρίς αναστολές
 Εγκλήματα του αυτού είδους , πρόγνωση για ροπή του δράστη προς διάπραξη
νέων ομοειδών εγκλημάτων στο μέλλον

Ενότητα εκ του νόμου (εννιαίο έγκλημα)

  Φυσικής ενότητα πράξης : κατά την κοινή αντίληψη της ζωής έχω 1 πράξη,
πλείονες επι μέρους πράξεις τελούνται στο πλαίσιο της αυτής κατάλυσης της
ειρηνευμένης κατάστασης του εννόμου αγαθού

(sos) το ίδο συμβαίνει κ στην απόπειρα! Πλείονες απόπειρες ενταγμένες στον ίδισο
σκοπό
 Αν ο δράστης πυροβολήσει ανεπιτυχώς 5 φορές κατά του παθόντος για να
τον σκοτώσει κ το πετυχαίνει με την 6η έχω 1 ανθρωποκτονία –οι απόπειρες
απωθούνται ως επικουρικές
 Αν εγκαταλείψει την προσπάθεια κ επανέλθει μετά από μερικές ώρες έχω
αληθινή συρροή απόπειρας ανθρωποκτονίας + τετελεσμένης.
 ΟΧΙ δυνατή τέλεση εγκλήματος κατ’ εξακολούθηση όταν στρέφεται κατά
προσωποπαγούς εννόμου αγαθού , κ διαφορετικού φορέος.

Κατ’ ιδέα συρροή: μερική ταυτότητα πράξεων θεμέλιο αυτής

- Στα διαρκή εγκλήματα: κατ’ ιδέα δυνατή ναι , ως την ουσιαστική
αποπεράτωση
- Στα σκοπού: όχι !
- Προπαρασκευαστικές πράξεις: πραγματική συρροή!

Παράδειγμα: ληστεία μετά φόνου : ο δράστης σκοτώνει το θύμα για να το ληστέψει –

η ανθρωποκτονία εκ προθέσεως είναι κ αρχή εκτέλεσης της ληστείας κ τμήμα αυτής,
αφού λειτουργεί κ ως παράνομη βία.
- Αληθινή κατ’ ιδέα συρροή ανθρωποκτονίας εκ προθέσεως κ ληστείας : με την
αρχή εκτέλεσης της ανθρωποκτονίας αρχίζει να τελείται κ η ληστεία
- Διαφορετικά! : ανθρωποκτονία σε αληθινή πραγματική συρροή με υπεξαίρεση

Εξ αμελείας εγκλήματα: α) πλείονα αποτελέσματα από παραβίαση του αυτού

καθήκοντος επιμελείας -> συρροή κατ’ ιδέα.
Β) Κάθε ένα αποτέλεσμα από παραβίαση διαφορετικού καθήκοντος επιμελείας ->
πραγματική συρροή.

Κατ΄ εξακολούθηση: -οι επιμέρους πράξεις πραγματώνουν κάθε φορά εκ νέου την
αυτή ή ομοειδή αντικειμενική υπόσταση
- Προϋποθέσεις: σελ 356 β τομος
- 1. Ομοειδές επιμέρους πράξεων (αυτή α.υ τουλάχιστον στη βασική της
μορφή)
- 2.Ταυτότητα εννόμου αγαθού, επί προσωποπαγών ταυτότητα προσώπου -> ο
αυτός φορέας όταν έχω προσωποπαγή έννομα αγαθά
Πχ ληστεία : όταν είναι διαφορετικοί οι παθόντες ->94παρ1 , όχι 98 πκ επιεικέστερη
μεταχείριση
Εκβίαση: πλείονες απειλές κατά του αυτού προσώπου . κατά περισσότερων
προσώπων-> πραγματική συρροή.
- 3. Ομοιογένεια περιστάσεων , υπό τις αυτές συνθήκες
 - 4. Ενότητα δόλου: θέλω δόλο εξακολούθησης = κάθε νέα απόφαση
εμφανίζεται ως συνέχεια της προηγούμενης . ο δράστης αποφασίζει την
επόμενη πράξη υπό τις αυτές συνθήκες που αποφάσισε την προηγούμενη ,
ώστε μεταξύ αυτών να υπάρχει αδιατάρακτη ψυχική συνέχεια
- 5. Χρονική κ τοπική συνάφεια: πχ 3 σωματικές βλάβες σε διάστημα 4 ετών
δε θεμελιώνει εξακολούθηση αλλά έχω πραγματική συρροή. – 1 βδομάδα ναι,
υπάρχει δόλος.

 98παρ2 πκ: συνολικό δόλο, επιδίωξη, α’ βαθμού αμεσο δόλο.

Φαινόμενη συρροή: φαινόμενο ότι εφαρμοστέες είναι πλείονες διατάξεις , όμως μόνο
1 μπορεί αν εφαρμοστεί (αλλιώς έχω διπλή απαξιολογηση)
- ειδικότητα - επικουρικότητα – απορρόφηση

Σχέση αμοιβαίου αποκλεισμού ειδικών υποστάσεων: πχ κλοπη – απάτη, κλοπή-

υπεξαίρεση.
 Υπεξαίρεση: απορροφάται από την κλοπή χρήσης
 Εξασφαλιστική απάτη: συντιμωρητή ύστερη πράξη που έχει χαρακτήρα
διασφάλισης οφέλους που αποκτήθηκε με την κύρια πράξη
 Φαινόμενη κατ’ ιδέα: συντιμωρητή συνοδείας
Φαινομένη πραγματική: συμντιμωρητή πρότερη ή ύστερη (διαφορετικές
πράξεις)