895 - 2014 - PORADNIK METODYCZNY Do Szkolenia Z Taktyki Pododdziałów ZM I Czołg

MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ
CENTRUM DOKTRYN I SZKOLENIA SIŁ ZBROJNYCH
Szkol. 895/2014
PORADNIK METODYCZNY
DO SZKOLENIA Z TAKTYKI
PODODDZIAŁÓW
ZMECHANIZOWANYCH,
ZMOTORYZOWANYCH I CZOŁGÓW
BYDGOSZCZ
2014
1
SZEF
SZTABU GENERALNEGO WP
Zalecam do użytku w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej „Poradnik

metodyczny do szkolenia z taktyki pododdziałów zmechanizowanych,
zmotoryzowanych i czołgów”.
/–/ generał Mieczysław GOCUŁ
2

SPIS TREŚCI
6230
WST�P .......................................................................................................................

#9)9!2!$8/'T,.% 5
CZ�� I. ZASADY OGÓLNE

Charakterystyka ....................................................................................
przedmiotu
6230
(-&6&08*6<78<0&56=*)2.489 6

1. =?P?BUGACJCPVIMJCLG?Q?IQUAVLCEM
Charakterystyka
CHARAKTERYSTYKA przedmiotu
WST�P
PRZEDMIOTU
..............................................................................................................
.......................................................................... 6
#9)9!2!$8/'T,.%

1.1. +MOKUPVIMJCLG?SMHPIGDMOKUMOE?LGV?AUHLCV?H
Zasady i cele szkolenia taktycznego PQMPMS?LCSPVIMJCLGR6
CZ�� I. ZASADY ............................................................
OGÓLNE ...........................................................................
(-&6&08*6<78<0&56=*)2.489
VNOVCBKGMQRQ?IQUI?
1.2. Formy szkolenia "
wojsk i formy organizacyjne zaj�� stosowane w szkoleniu
1. =?P?BUGACJCPVIMJCLG?Q?IQUAVLCEM
CHARAKTERYSTYKA
PRZEDMIOTU
.................................................................
z 2CQMBUPVIMJCLG?PQMPMS?LCSPVIMJCLGRVNOVCBKGMQRQ?IQUI?
przedmiotu
taktyka ............................................................................................. 9

1.1. +MOKUPVIMJCLG?SMHPIGDMOKUMOE?LGV?AUHLCV?H PQMPMS?LCSPVI
Zasady i cele szkolenia taktycznego...................................................
Zasady
1.3. Metodyplanowania,
=&7&)<51&34;&3.& szkolenia przygotowania i prowadzenia
56=<,484;&3.&.564;&)=*3.&=&/
stosowane w szkoleniu zajęć
6230
z przedmiotu
taktyka ................ 12
VNOVCBKGMQRQ?IQUI?
1.2. Formy szkolenia
wojsk i formy organizacyjne zaj�� stosowane w szk
2.
Zasady
ZASADY =?P?BUME]JLC
planowania,, przygotowania
PLANOWANIA PRZYGOTOWANIA i prowadzenia
I PROWADZENIA zajęć
WST�P ZAJ�� ............................. 13
..................................................................
#9)9!2!$8/'T,.%

z 2CQMBUPVIMJCLG?PQMPMS?LCSPVIMJCLGRVNOVCBKGMQRQ?IQUI?
przedmiotu taktyka ....................................................................................

2.1. 5OVUEMQMS?LGCIGCOMSLGI?V?H GLPQORIQMO]SGPVIMJMLUAFBMV?H
Zasady ogólne ........................................................................................... 13
1.3.
=&7&)<51&34;&3.&
Metody szkolenia CZ�� I. ZASADY
56=<,484;&3.&.564;&)=*3.&=&/
stosowane OGÓLNE ...............................
w szkoleniu z przedmiotu
(-&6&08*6<78<0&56=*)2.489
taktyka .........

2.2. 5OVUEMQMS?LGCNJ?LRIMLPNCIQRMO?VNJ?LRNO?AU
Przygotowanie kierownika zaj��, instruktorów i szkolonych do zaj�� ........ 16
2.
ZASADY=?P?BUME]JLC
PLANOWANIA, PRZYGOTOWANIA1. =?P?BUGACJCPVIMJCLG?Q?IQUAVLCEM
CHARAKTERYSTYKA I PROWADZENIA
ZAJ�� ......................
PRZEDMIOTU .....................

2.3. 5OVUEMQMS?LGCOCHMLRGK?QCOG?MSMQCAFLGAVLCV?@CVNGCAVCLGCV?H
Przygotowanie planu-konspektu oraz planu pracy ....................................
20
5OVUEMQMS?LGCIGCOMSLGI?V?H
2.1. GLPQORIQMO]SGPVIMJMLUAFBMV?H
i cele szkolenia taktycznego.......
1.1. +MOKUPVIMJCLG?SMHPIGDMOKUMOE?LGV?A
Zasady ogólne ....................................................................................
Zasady
Wskazówki
2.4. organizacyjno-metodyczne
;70&=\;0.46,&3.=&(</34
Przygotowanie do realizacji zabezpieczenie
szkolenia taktycznego
2*84)<(=3*)46*&1.=&(/.7=041*3.&8&08<(=3*,4
rejonu i materia�owo-techniczne zaj�� ..... 24 21
Przygotowanie
2.2. 5OVUEMQMS?LGCNJ?LRIMLPNCIQRMO?VNJ?LRNO?AU
kierownika VNOVCBKGMQRQ?IQUI?
1.2. zaj��,
Formyinstruktorów
szkolenia
i szkolonych
wojsk do zaj�� .
i formy organizac
Wskazówki
3.
W SKAZÓWKI organizacyjno-metodyczne
ORGANIZACYJNO-METODYCZNE doDOrealizacji
REALIZACJI szkolenia
SZKOLENIA taktycznego
TAKTYCZNEGO 24
Przygotowanie
2.3. 5OVUEMQMS?LGCOCHMLRGK?QCOG?MSMQCAFLGAVLCV?@CVNGCAVCLGCV?H

planu-konspektu 2CQMBUPVIMJCLG?PQMPMS?LCSPVIMJCLGR
z przedmiotu oraz planu........................................
taktyka pracy .............................
4E]JLCSPI?V]SIGSV?IOCPGCMOE?LGV?AHGGNOVUEMQMS?LG?V?H
........................................................................................................................ 24
2.4.
;70&=\;0.46,&3.=&(</34
Przygotowanie rejonu =2*84)<(=3*)46*&1.=&(/.7=041*3.&8&08<(
1.3.
i materia�owo-techniczne
Metody szkolenia
&7&)<51&34;&3.& 56=<,484;&3.&.564;&
zabezpieczenie
stosowane w szkoleniuzaj��
(VULLMAGIGCOMSLGI?SO?K?AFNOVUEMQMS?LG?GNOMS?BVCLG?V?H
3.1. Ogólne wskazówki w zakresie organizacji i przygotowania zaj�� ................
24
W
3.
SKAZÓWKI ORGANIZACYJNO 2. ASADY=?P?BUME]JLC
-ZMETODYCZNE PLANOWANIA , PRZYGOTOWANIA
DO REALIZACJI SZKOLENIA ITAKTYC PROWA
3.2. Czynno�ci kierownika w ramach przygotowania i prowadzenia zaj�� ......... 26
#9))0198+!$81/96)9!/1'!.)9!#8*./-%3/$8#9.8#("
4E]JLCSPI?V]SIGSV?IOCPGCMOE?LGV?AHGGNOVUEMQMS?LG?V?H

2.1. 5OVUEMQMS?LGCIGCOMSLGI?V?H
GLPQORIQ
.................................................................................................................
Zasady ogólne ........................................
CZ��
ETAP
Etap II.
*8&5I.406*7PRZYK�ADY
iokres
OKRES ROZWI�ZA�
i – szkolenie
I .–Xszkolenie zespołowe
zespołowe
3.1. Ogólne ORGANIZACYJNO-METODYCZNYCH
oraz oraz zgrywanie
zgrywanie
wskazówki wdo do szczebla
szczebla

zakresie plutonu
6230
plutonu
WST�P
(VULLMAGIGCOMSLGI?SO?K?AFNOVUEMQMS?LG?GNOMS?BVCLG?V?H
organizacji .... 29
kierownika

.............................................
"
5OVUEMQMS?LGCNJ?LRIMLPNCIQRMO?VNJ?
i przygotowania zaj��
.........
7=041*3.*=*7544;*46&==,6<;&3.*)47=(=*'1&5198439 2.2. Przygotowanie zaj��, instrukt
8CK?Q#)OR
ETAP I OKRES I UL?V?ME?SK?OPVR"
– SZKOLENIE 3.2. Czynno�ci
ZESPO�OWE ORAZkierownika
ZGRYWANIEwDO
ramach
2.3. 5OVUEMQMS?LGCOCHMLRGK?QCOG?MSMQCAF
przygotowania
Przygotowanie
SZCZEBLA
#9))0198+!$81/96)9!/1'!.)9!#8*./-%3/$8#9.8# CZ�� .....i 29
prowadzenia
PLUTONUplanu-konspektu zaj��
OGÓLNEoraz
#9)9!2!$8/'T,.%
I. ZASADY ..
pla
..........
8CK?Q#)OR UL?V?ME?H?IMR@CVNGCAVCLGCK?OPVMSC
Temat: Dru�yna (za�oga) w marszu 2.4.
;70&=\;0.46,&3.=&(</34
....................................................................
Przygotowanie rejonu 2*84)<(=3*)4
29 i materia�owo-tech
CZ�� II. PRZYK�ADY
*8&5.406*7 ROZWI�ZA� ORGANIZACYJNO-METODYCZNYC
1. (-&6&08*6<78<0&56=*)2.4
.X7=041*3.*=*7544;*46&==,6<;&3.*)47=(=*'1&5198439
CHARAKTERYSTYKA PRZEDMIOTU
8CK?Q#)OR UL?V?ME?SOCHMLGCVCOMBIMS?LG?
Temat: Dru�yna W
(za�oga) jako ubezpieczenie marszowe....................................
3. SKAZÓWKI ORGANIZACYJNO 33 -METODYCZNE DO
8CK?Q#)OR
ETAP
ZGRYWANIE =?P?BUGACJCPVIMJCLG?
I OKRES I UL?V?ME?SK?OPVR
– SZKOLENIE ZESPO�OWE ORAZ1.1. Zasady DOi cele szkolenia
SZCZEBLA PLUTONU tak
8CK?Q#)OR UL?V?ME?SM@OMLGC
Temat: Dru�yna
(za�oga) w rejonie ze�rodkowania 41
4E]JLCSPI?V]SIGSV?IOCPGCMOE?LGV?AHG
............................................
.....................................................................
8CK?Q#)OR
Temat: Dru�yna 1.2. Formy+MOKUPVIMJCLG?SMHPIG
UL?V?ME?H?IMR@CVNGCAVCLGCK?OPVMSC
szkolenia wojsk i for
(za�oga) w marszu .............................................................
8CK?Q#)OR UL?V?ME?SL?Q?OAGR
Temat: Dru�yna (VULLMAGIGCOMSLGI?SO?K?AFNOVUEMQMS
(za�oga) w obronie ....................................................................
3.1. Ogólne wskazówki w47 zakresie organizacji
8CK?Q#)OR
Temat: Dru�yna VNOVCBKGMQRQ?IQUI?
z przedmiotu
UL?V?ME?SOCHMLGCVCOMBIMS?LG?
(za�oga) jako ubezpieczenie
taktyka ...................
marszowe.............................
8CK?Q#)OR UL?V?ME?SBVG??LG?AFQ?IQUAVLUAF!
Temat: Dru�yna (za�oga) w natarciu ...................................................................
3.2. Czynno�ci kierownika60w ramach przygotow
8CK?Q#)OR #9))0198+!$81/96)9!/1'!.)9
UL?V?ME?SM@OMLGC 1.3. 2CQMBUPVIMJCLG?PQMPMS
Metody szkolenia stosowan

Temat: Dru�yna (za�oga) w rejonie ze�rodkowania .....................................
8CK?Q#=?H AG?VEOUS?H
Temat: Dru�yna (za�oga)ACNJRQML!
w dzia�aniach taktycznych .......................................... 80
8CK?Q#)OR
Temat: Dru�yna CZ�� II. PRZYK�ADY
2.
ZASADY ROZWI�ZA�
PLANOWANIA, ORGANIZ
=&7&)<51&34;&3.&
UL?V?ME?SL?Q?OAGR
(za�oga) w*8&5 .406*7
obronie .X7=041*3.*=*7544;*46&==,6 56=<,4
.............................................................
PRZYGOTO
8CK?Q#5JRQMLSK?OPVR!
Temat: Zaj�cia zgrywaj�ce pluton ...................................................................... 81
8CK?Q#)OR
Temat: Dru�yna (za�oga) wETAP natarciu
I OKRES –2.1. =?P?BUME]JLC
Zasady ogólne ...................
UL?V?ME?SBVG??LG?AFQ?IQUAVLUAF
8CK?Q#)OR I UL?V?ME?SK?OPVR
............................................................
SZKOLENIE ZESPO�OWE ORAZ ZGR
8CK?Q#5JRQMLH?IMR@CVNGCAVCLGCK?OPVMSC "
Temat: Pluton w marszu ..................................................................................... 84
8CK?Q#=?H AG?VEOUS?H
Temat: Dru�yna (za�oga) w dzia�aniach 2.2. 5OVUEMQMS?LGCIGCOMSLG
Przygotowanie
w marszu .................z
kierownika
ACNJRQML
8CK?Q#)OR
Temat: Dru�yna UL?V?ME?H?IMR@CVNGCAVCLGCK
taktycznych
(za�oga)...................................
8CK?Q#5JRQMLSOCHMLGCVCOMBIMS?LG?"
Temat: Pluton jako ubezpieczenie marszowe..................................................... 90
Temat: Zaj�cia zgrywaj�ce pluton 2.3. 5OVUEMQMS?LGCNJ?LRIM
Przygotowanie
8CK?Q#5JRQMLSK?OPVR
8CK?Q#)OR UL?V?ME?SOCHMLGCVCOMBIMS planu-konsp
Temat:...............................................................
Dru�yna (za�oga) jako ubezpieczenie m
8CK?Q#5JRQMLSM@OMLGC
Temat: Pluton w rejonie ze�rodkowania ............................................................. 97
8CK?Q#5JRQMLH?IMR@CVNGCAVCLGCK?OPVMSC
Temat: 8CK?Q#)OR 2.4. 5OVUEMQMS?LGCOCHMLRGK
Przygotowanie
UL?V?ME?SM@OMLGCw rejonierejonu i mat

Pluton w marszu ..............................................................................
Temat: Dru�yna (za�oga) ze�rodkow
8CK?Q#5JRQMLSL?Q?OAGR!
Temat: Pluton w obronie ................................................................................... 102
Temat: Pluton jako ubezpieczenie Temat:marszowe
Dru�yna ;70&=\;0.46,&3.=&(</34
3.UL?V?ME?SL?Q?OAGR
W(za�oga)
8CK?Q#5JRQMLSOCHMLGCVCOMBIMS?LG?
8CK?Q#)OR -ME
..............................................
SKAZÓWKI w ORGANIZACYJNO
obronie .................
8CK?Q#5JRQMLSBVG??LG?AFQ?IQUAVLUAF
Temat: Pluton w natarciu .................................................................................. 118
Temat: Pluton w rejonie ze�rodkowania Temat: Dru�yna ................................................

8CK?Q#)OR UL?V?ME?SBVG??LG?AFQ?IQUAV
......................................................
(za�oga) w natarciu ................
Temat: Pluton w dzia�aniach taktycznych ......................................................... 130
Temat: Temat: Dru�yna AG?VEOUS?H 3dzia�aniach
3.1.4E]JLCSPI?V]SIGSV?I
OgólneACNJRQML
wskazówki
8CK?Q#5JRQMLSL?Q?OAGR
8CK?Q#=?H w zakres
Pluton w obronie ..............................................................................
(za�oga) w taktycz
3.2. Czynno�ci
3pluton
(VULLMAGIGCOMSLGI?SO
8CK?Q#5JRQMLSBVG??LG?AFQ?IQUAVLUAF
Temat: kierownika
8CK?Q#5JRQMLSK?OPVR
Pluton w natarciu .............................................................................
Temat: Zaj�cia zgrywaj�ce w ram
...................
taktycznych
Temat: 3
Temat: Pluton w dzia�aniach8CK?Q#5JRQMLH?IMR@CVNGCAVCLGCK?OPVMSC
....................................................
Pluton w marszu ..................................
#9))0198+!$81/96)
CZ�� II. PRZYK�ADY ROZWI�ZA
8CK?Q#5JRQMLSOCHMLGCVCOMBIMS?LG?
Temat: Pluton jako ubezpieczenie marszowe..
*8&5
ETAP .406*7
I OKRES .X7=041*3.*=*75
I – SZKOLENIE ZESPO�O
Temat: Pluton w rejonie ze�rodkowania ..........
8CK?Q#)OR
Temat: Dru�ynaUL?V?ME?SK
(za�oga) w mars
Temat: Kompania jako ubezpieczenie marszowe ............................................. 150
Temat: Kompania w rejonie ześrodkowania ..................................................... 153
Temat: Działanie kompanii jako czata .............................................................. 158
Temat: Pluton w dzia�aniach taktycznych
Temat: Kompania ze strzelaniem
w obronie amunicj� bojow� ..... 135
............................................................................. 161
ETAP I OKRES
Temat: II – w
Pluton działaniach
ZGRYWANIE taktycznych
Temat: KOMPANII
Kompania ................................................
ze strzelaniem
I BATALIONU
w natarciu amunicją bojową ..... 135 142
............................................................................ 167
Temat:
ETAP Zaj�cia
I OKRES zgrywaj�ce
IIzgrywanie
– ZGRYWANIE kompani� ..............................................................
………………………………….. 142
Temat: PlutonEtap I okres II –taktycznych
w działaniach Temat:kompanii
Batalion
ze KOMPANII iTemat:
wbatalionu
strzelaniem obronie
I BATALIONU ................................................................................
amunicją
Pluton wbojową ..... 135
działaniach taktycznych ze strzelaniem amunicją 173
Temat: Kompania
Zajęcia w marszu
zgrywające .............................................................................
kompanię .............................................................. 145
142
ETAP I OKRES II – ZGRYWANIE ZAŁĄCZNIKI:
KOMPANII I BATALIONU …………………………………..
ETAP I OKRES II – ZGRYWANIE KOMPANII I BATALIONU …………………
......................................................................................................... 178
Temat: Kompania jako w ubezpieczenie
marszu marszowe ............................................. 150
............................................................................. 145
Temat: Zajęcia zgrywające kompanię ..............................................................
Temat: Zajęcia zgrywające 142 kompanię ..........................................
ZAŁĄCZNIK NR 1. PRZYKŁADOWY PLAN-KONSPEKT DO PRZEPROWADZENIA ZAJĘĆ Z
Temat: Kompania w jakorejonie ze�rodkowania
ubezpieczenie marszowe.....................................................
............................................. 153
150
Temat: Kompania w marszu .............................................................................
Temat: Kompania w marszu145 .........................................................
TAKTYKI ................................................................................................................. 178
Temat: Dzia�anie kompanii jako czata .............................................................. 158
Temat: Kompania jako Kompania
ubezpieczenie w rejonie
marszoweześrodkowania .....................................................
.............................................
Temat: Kompania 150
jako ubezpieczenie 153
marszowe .........................
ZAŁĄCZNIK NR 2. PRZYKŁADOWY PLAN PRACY INSTRUKTORA NA PUNKCIE NAUCZANIA . 194
Temat: Kompania
Działanie w obroniejako
kompanii .............................................................................
czata .............................................................. 161
158
Temat: Kompania w rejonie ześrodkowania .....................................................
Temat: Kompania w rejonie153 ześrodkowania .................................
ZAŁĄCZNIK NR 3. PRZYKŁAD SCENARIUSZA INSTRUKTAŻU DOWÓDCY KOMPANII
Temat: Kompania w natarciu obronie ............................................................................ 167
............................................................................. 161
Temat: Działanie kompanii jako czata ..............................................................
Temat: Działanie kompanii jako 158 czata ..........................................
Z DOWÓDCAMI PLUTONÓW PROWADZONY METODĄ DYREKTYWNĄ. ............................... 197
Temat: Batalion
Kompania ww obronie
natarciu ................................................................................
............................................................................ 173
167
Temat: Kompania w obronie .............................................................................
Temat: Kompania w obronie161 .........................................................
Temat: KompaniaTemat:
ZA��CZNIKI: Batalion
w natarciu w obronie ................................................................................
.........................................................................................................
............................................................................
Temat: Kompania w natarciu 167 173
178
........................................................
Temat: Batalion w obronie
ZAŁĄCZNIKI:
ZA��CZNIK ................................................................................
Temat: Batalion 173
w obronie ............................................................
NR.........................................................................................................
1. PRZYK�ADOWY PLAN-KONSPEKT DO PRZEPROWADZENIA ZAJ�� 178
TAKTYKI ..............................................................................................................
Załącznik
ZAŁĄCZNIK
Z nr
NR1. 1.Przykładowy
PRZYKŁADOWY plan-konspekt
PLAN ZAŁĄCZNIKI:
-KONSPEKT do przeprowadzenia
ZAŁĄCZNIKI: .........................................................................................................
DO zajęć z taktyki 178
.....................................................................................
PRZEPROWADZENIA 178 ZAJĘĆWST�P Z .....................................
Z 2.Przykładowy
PRZYK�ADOWY PLAN WST�P . 194
..............................................
.................................................................................................................
Załącznik nr I.178
A��CZNIK NR2. plan pracy
PRACY instruktora
INSTRUKTORA naZAJĘĆ
punkcie
NA PUNKCIE nauczania
NAUCZANIA 194
ZAŁĄCZNIK NR 1.TAKTYKI PRZYKŁADOWY PLAN-KONSPEKT ZAŁĄCZNIK
DO PRZEPROWADZENIA NR 1. PRZYKŁADOWY Z PLANCZ��
-KONSPEKT ZASADY OGÓLNE ..
DO PRZEPROWADZENI
ZZałącznik
AŁĄCZNIK nr
A��CZNIK NR3. 3.
2. PRZYK�AD
Przykład
RZYKŁADOWY scenariusza
P
SCENARIUSZA instruktażu
LAN PRACY INSTRUKTA�U
INSTRUKTORAdowódcy NAkompanii
DOWÓDCY WST�P
KOMPANII
PUNKCIE NAUCZANIA . 194
......................................................
TAKTYKI ................................................................................................................. 178
TAKTYKI .............................................................................................
CZ��1.I. ZASADY OGÓLNE PRZEDM ...........
CHARAKTERYSTYKA
zZZAŁĄCZNIK
dowódcami
DOWÓDCAMI plutonów
3. P
NR PLUTONÓWRZYKŁAD prowadzony
PROWADZONY
SCENARIUSZA metodą
METOD� dyrektywną
INSTRUKTAŻU WST�P
DYREKTYWN�DOWÓDCY . ...............................
KOMPANII 197
........................................................................
ZAŁĄCZNIK NR 2. PRZYKŁADOWY PLAN PRACY INSTRUKTORA ZAŁĄCZNIK NR 2. PNAUCZANIA CZ��. 194
PLAN
1.I. ZASADY OGÓLNE ...................
NA PUNKCIE RZYKŁADOWY PRACY INSTRUKTORA NA PUNKCIE
1.1. Zasady
CHARAKTERYSTYKA i cele szkoleni.
PRZEDMIOTU
Z DOWÓDCAMI PLUTONÓW PROWADZONY METODĄ DYREKTYWNĄ. ............................... 197
ZAŁĄCZNIK NR 3. PRZYKŁAD SCENARIUSZA INSTRUKTAŻU ZAŁĄCZNIK
DOWÓDCY NR CZ��
3. PRZYKŁAD
KOMPANII I. ZASADY
SCENARIUSZAOGÓLNE .....................................
INSTRUKTAŻU DOWÓDCY KOM
1.1. 1.2.
1. CHARAKTERYSTYKA Zasady Formy
i cele szkolenia wojsk
szkolenia.........
PRZEDMIOTU takt
Z DOWÓDCAMI PLUTONÓW PROWADZONY METODĄ DYREKTYWNĄ Z DOWÓDCAMI . ...............................
PLUTONÓW PROWADZONY
1. CHARAKTERYSTYKA 197 METODĄ DYREKTYWNĄ. ...........
...........................
1.1. 1.2.
Zasady zFormy
przedmiotu
i cele
PRZEDMIOTU szkolenia taktyka
szkolenia wojsk ...........
i form
taktyczne
1.1. Zasady i cele
1.2. szkolenia
zFormy1.3.
przedmiotu taktycznego
Metody szkolenia
taktyka
szkolenia .............
stos
....................
wojsk i formy or
1.2. Formyzszkolenia
przedmiotuwojsk
1.3.2. Metodyi szkolenia
ZASADY formy
taktyka organizacyjne
, PRZYG
stosowan
............................
PLANOWANIA
z przedmiotu taktyka ..............................................

2.1.szkolenia
2. Metody
1.3. ZASADY Zasady stosowane
PLANOWANIA ogólne ...........
, PRZYGOTOW ws
1.3. Metody
2. Zszkolenia
ASADY stosowane
2.2.
Zasady w ....................
szkoleniu
Przygotowanie
2.1. PLANOWANIA
ogólne kierown
, PRZYGOTOWANIA zp
2. ZASADY PLANOWANIA
2.1. 2.2. ,2.3.
Zasady Przygotowanie
Przygotowanie
ogólne planu-k
kierownika z
............................
PRZYGOTOWANIA I PROWADZE
2.1. Zasady ogólne

2.2. 2.3. ..............................................
2.4. Przygotowanie
Przygotowanie
Przygotowanie rejonu
planu-konsp
kierownika zaj��,
2.2. Przygotowanie
2.3. 2.4.3.kierownika zaj��,
WSKAZÓWKI
Przygotowanie
Przygotowanie instruktorów
rejonu i mate
planu-konspektu
ORGANIZACYJN
2.3. Przygotowanie planu-konspektu rejonuoraz planu

-METp
........................................
2.4.3. Przygotowanie
WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO i materia�o
2.4. Przygotowanie rejonu i materia�owo-technicz
3.1.ORGANIZACYJNO
Ogólne wskazówki w za
.................................................
3. WSKAZÓWKI -METODYC
4 3. WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO
3.1. Ogólne -METODYCZNE
3.2. Czynno�ci
wskazówki kierownika
w zakresi w
.........................................................
DO REA
...........................................................................
3.2.
3.1. Ogólne Czynno�ci
wskazówki kierownika
w zakresie w rama
org
CZ�� II. PRZYK�ADY ROZW
3.1. Ogólne3.2. wskazówki
Czynno�ci w zakresie
kierownika organizacji
w ramach i prp
CZ�� EII. PRZYK�ADY ROZWI�ZA
TAP I OKRES I – SZKOLENIE ZES
3.2. Czynno�ci kierownika w ramach przygotowan
CZ��EII. PRZYK�ADY
Temat:I –Dru�yna
TAP I OKRES
ROZWI�ZA�
SZKOLENIE (za�oga)
ZESPO�O
OR
w
CZ�� II. PRZYK�ADY ROZWI�ZA� ORGANIZACY
Temat:
Temat:
ETAP I OKRES I– Dru�yna
Dru�yna (za�oga)
(za�oga)
SZKOLENIE jak
w marsz
ZESPO�OWE O
ETAP I OKRES ITemat:

– SZKOLENIE
Temat:
Temat:
Dru�yna Dru�yna
Dru�yna
(za�oga)
ZESPO�OWE w(za�oga)
(za�oga) jako
marszu
ORAZ wr
ube
.....
ZGRYWA
4 Temat: Dru�yna (za�oga)

Temat: w marszu
Temat:
Temat: Dru�yna
Dru�yna .......................
Dru�yna (za�oga)
(za�oga)
(za�oga) jako w rejoni
ubezpie wo
Temat: Dru�yna (za�oga)
Temat:
Temat: jako
Temat:
Dru�yna
Dru�yna ubezpieczenie
Dru�yna
(za�oga)
(za�oga) mars
w(za�oga) wn
w obron
rejonie ze�
44
Temat:
Temat: w rejonie
Temat:
Dru�yna
Dru�yna ze�rodkowania
Dru�ynaw(za�oga)
(za�oga)
(za�oga) wd
w natarc
obronie .....
4 4
Temat:
Temat: w obronie
Temat:
Dru�yna
Dru�yna .......................
Zaj�cia zgrywaj�ce
(za�oga)
(za�oga) w w dzia�a
natarciu ....p
Temat:
Temat: w natarciu
Temat: Pluton
Zaj�cia
Dru�yna ......................
w
w marszu
zgrywaj�ce
(za�oga) .....
pluton
dzia�aniach
Temat:
Temat: wzgrywaj�ce
Temat:dzia�aniach
Pluton
Pluton
Zaj�cia jako
w marszu taktycznyc
ubezpiec
..............
pluton .......
WST�P
„Poradnik metodyczny do szkolenia taktycznego pododdzia�ów
zmechanizowanych, zmotoryzowanych i czo�gów” stanowi materia� pomocniczy
podczas organizowania i przygotowania zaj�� z przedmiotu taktyka. W poradniku
przedstawiono tre�ci dotycz�ce szkolenia pododdzia�ów zgodnie
z ich wojennym przeznaczeniem, pomini�to natomiast zagadnienia zwi�zane
z przygotowaniem do realizacji dzia�a� poza granicami kraju (ekspedycyjnych).
W cz��ci pierwszej zawarto podstawowe teoretyczne wiadomo�ci z zakresu
dydaktyki wojskowej, metodyki i zasad planowania szkolenia taktycznego. Cz��
druga poradnika zawiera przyk�ady organizowania i prowadzenia zaj�� z taktyki
z zakresu szkolenia dru�yny, plutonu, kompanii i batalionu.
Poszczególne rozdzia�y poradnika ujmuj� materia� w skondensowanej formie.
Podanych w nim przyk�adów organizowania i prowadzenia zaj�� z taktyki nie nale�y
traktowa� jako jedynych i najlepszych rozwi�za�. W ka�dym konkretnym przypadku
mog� one przebiega� inaczej. B�dzie to zale�ne od celów i zada� szkoleniowych,
dost�pnej bazy szkoleniowej oraz umiej�tno�ci metodycznych dowódców.
Podczas korzystania z niniejszego poradnika nale�y umiej�tnie wykorzysta�
w praktyce szkoleniowej proponowane w nim zalecenia i przyk�adowe rozwi�zania.
Jednocze�nie powinny one by� systematycznie wzbogacane i rozszerzane o nowe
tre�ci, wynikaj�ce z do�wiadcze� szkoleniowych, a tak�e z dzia�a� prowadzonych
poza granicami kraju przy wykorzystaniu bazy danych systemu wykorzystania
do�wiadcze� w SZ RP.
5
5
CZ�� I. Zasady ogólne
1. Charakterystyka przedmiotu
1.1. Zasady i cele szkolenia taktycznego
Szkolenie taktyczne zajmuje najwa�niejsze miejsce w ca�o�ci szkolenia bojowego
pododdzia�ów zmechanizowanych, zmotoryzowanych i czo�gów, poniewa� ��czy
w sobie wszystko to, co �o�nierz powinien wiedzie� i umie� wykonywa� na polu walki.
Taktyka, jako g�ówny przedmiot szkolenia bojowego integruj�cy pozosta�e
przedmioty oraz dzia�y szkolenia, swoim zakresem obejmuje:
� zgranie podczas wykonywania zada� przez pododdzia�,
� wyrobienie odporno�ci i wytrwa�o�ci w d�ugotrwa�ym wykonywaniu zada�
w warunkach du�ego obci��enia fizycznego i napi�cia psychicznego,
� przygotowanie dowódców pododdzia�ów do planowania, organizowania
i wykonywania zada� taktycznych i taktyczno-ogniowych,
� doskonalenie wspó�dzia�ania z pododdzia�ami rodzajów wojsk w czasie
wspólnego wykonywania zada� bojowych.
Do g�ównych celów szkolenia taktycznego nale��:
� wyszkolenie �o�nierza w jego zasadniczej specjalno�ci, znaj�cego bardzo
dobrze w�asn� bro� i wyposa�enie oraz potrafi�cego skutecznie wykorzysta�
je w walce,
� utrzymanie pododdzia�ów w ci�g�ej gotowo�ci do realizacji dzia�a�,
� zgranie pododdzia�ów w wykonywaniu zada� zgodnie z ich przeznaczeniem
i g�ównym zadaniem szkoleniowym na dany rok,
� przygotowanie pododdzia�ów do prowadzenia dzia�a� w ró�nych warunkach
terenowych i atmosferycznych, w specyficznych �rodowiskach oraz przy u�yciu
broni konwencjonalnej i broni masowego ra�enia (BMR).
W szkoleniu taktycznym obowi�zuj� nast�puj�ce zasady nauczania:
� zasada �wiadomego i aktywnego udzia�u,
� zasada wi�zania teorii z praktyk�,
� zasada realizmu,
� zasada pogl�dowo�ci,
� zasada jedno�ci kszta�cenia indywidualnego i zespo�owego,
� zasada przyst�pno�ci,
� zasada stopniowania trudno�ci,
66
� zasada systematyczno�ci,
� zasada operatywno�ci,
� zasada trwa�o�ci.
Zasada �wiadomego i aktywnego udzia�u oznacza traktowanie szkolonego
jako podmiotu szkolenia, a nie jako biernego uczestnika. Aktywno��
i �wiadomo�� uczestnika procesu szkolenia przejawia si� w rozumieniu celów
szkolenia, wspó�uczestniczeniu w procesie, rozwijaniu zainteresowa�
i wewn�trznych, indywidualnych potrzeb zdobywania wiedzy i umiej�tno�ci
niezb�dnych do w�a�ciwego realizowania zada�. Aby szkoleni w pe�ni u�wiadomili
sobie znaczenie szkolenia taktycznego, nale�y na wst�pie wyja�ni�, do czego
potrzebna jest im wiedza i umiej�tno�ci z tego przedmiotu. Z do�wiadcze� wynika,
�e nauczany pragnie na ogó� pozna� praktyczne zastosowanie opanowywanej przez
niego wiedzy, a to powinno prowadzi� do nast�pnej zasady.
Zasada wi�zania teorii z praktyk� umo�liwia szkolonym zdobywanie nowych
umiej�tno�ci przez ��czenie wiedzy teoretycznej, zdobytej uprzednio podczas zaj��
teoretycznych (wyk�adów), samokszta�cenia itp., z umiej�tno�ciami praktycznymi
oraz wykorzystanie ich w okre�lonych sytuacjach. Na przyk�ad, aby móc dobrze
prowadzi� obron�, nale�y najpierw pozna� zasady jej organizacji (teoria),
a nast�pnie zdoby� odpowiednie do�wiadczenie w tym zakresie. Umiej�tno��
prowadzenia obrony w praktyce musi by� podbudowana zasadami teoretycznymi.
W przeciwnym razie b�dzie ona nieskuteczna.
Zasada realizmu powinna wyra�a� si� tym, aby ka�de szkolenie taktyczne
przygotowane i prowadzone w pododdzia�ach by�o w jak najwi�kszym stopniu
odzwierciedleniem przewidywanego (hipotetycznego) pola walki i jednocze�nie
umo�liwia�o dzia�ania �wicz�cym w warunkach zbli�onych do przewidywanych
w czasie kryzysu i wojny. W szkoleniu pododdzia�ów zasad� t� mo�na rozpatrywa�
w dwóch obszarach. Pierwszy dotyczy problemów bezpo�redniej walki, czyli starcia
dwóch przeciwstawnych stron (nale�y uwzgl�dnia� pozorowane dzia�ania
przeciwnika, rannych, uszkodzony sprz�t, ska�enie terenu, zró�nicowane warunki
atmosferyczne, pory doby i roku itd.). Drugi obszar dotyczy dzia�ania dowódców
w czasie wypracowania decyzji i zamiaru dzia�ania, stawiania zada�, kierowania
ogniem i/lub manewrem itp. w warunkach hipotetycznego pola walki.
Zasada pogl�dowo�ci w nauczaniu taktyki stosowana jest na szerok� skal�
g�ównie podczas zaj�� teoretycznych, które powinny poprzedza� szkolenie
7
7
praktyczne. Stosuj�c j�, nale�y pokazywa� �o�nierzom przedmioty (modele, filmy,
fotografie itp.) ilustruj�ce omawiane zagadnienia. Dodatkowo tre�� wyk�adu powinno
wzbogaca� si� wykorzystaniem schematów, map, rysunków, diagramów itp.
przedstawiaj�cych w sposób umowny (znakami, symbolami) omawiane zagadnienia.
Aby w�a�ciwie stosowa� zasad� pogl�dowo�ci w trakcie szkolenia taktycznego,
nale�y przestrzega� nast�puj�cych zalece�:
� wzbogaca� przekazywane tre�ci teoretyczne pomocami pogl�dowymi, d��c
do tego, aby �o�nierze mogli uzmys�owi� sobie to, o czym jest mowa w czasie
wyk�adu,
� d��y� do tego, aby szkoleni brali czynny udzia� w opisywaniu przedmiotu,
schematu lub rysunku,
� w czasie wyk�adu wyci�ga� wnioski i podkre�la� istniej�ce zwi�zki przyczynowe
(podobie�stwa, ró�nice), analizuj�c ich �ród�a.
Zasada jedno�ci kszta�cenia indywidualnego i zespo�owego polega
na jednolitym, usystematyzowanym ��czeniu szkolenia indywidualnego
poszczególnych dowódców, �o�nierzy i specjalistów ze szkoleniem w ramach
pododdzia�u (sekcji/dru�yny, plutonu, kompanii, batalionu i taktycznych grup
(zespo�ów) bojowych). Podczas szkolenia dzia�ania w zespo�ach nale�y te�
równocze�nie uwzgl�dnia� i rozwija� indywidualne mo�liwo�ci i zainteresowania
szkolonych. Szkolenie z taktyki prowadzi si� bowiem w ró�nych grupach
szkoleniowych, w których �o�nierze mog� reprezentowa� zró�nicowany poziom
wiedzy oraz wyszkolenia.
Zasada przyst�pno�ci okre�la sposób doboru tre�ci szkolenia
do predyspozycji intelektualnych i fizycznych szkolonych. Zgodnie z t� zasad�
szkolenie nale�y prowadzi� w sposób umo�liwiaj�cy ich opanowanie przez
szkolonych w okre�lonym czasie szkoleniowym. Zaj�cia nale�y prowadzi� w sposób
prosty, co jednak nie oznacza obni�enia ich poziomu, ale ma na celu lepsze
zrozumienie przerabianego tematu przez szkolonych.
Zasada stopniowania trudno�ci to taki sposób przekazywania wiedzy
i umiej�tno�ci, aby szkolony poznawa� najpierw zagadnienia �atwe, a pó�niej,
opieraj�c si� na ju� opanowanym materiale, zapoznawa� si� z trudniejszymi.
Zasada systematyczno�ci polega na regularnym, cyklicznym realizowaniu
szkolenia taktycznego w celu utrwalania wiedzy i umiej�tno�ci ju� opanowanych oraz
poszerzaniu ich o nowe tre�ci szkolenia. Stosowanie zasady systematyczno�ci
88
w szkoleniu taktycznym doprowadza do przekszta�cenia nabytych umiej�tno�ci
w trwa�� bieg�o�� i przyczynia si� do tego, �e dzia�anie �o�nierzy staje si� bardziej
dok�adne i sprawne.
Zasada operatywno�ci polega na pos�ugiwaniu si� przez szkolonego zdobyt�
dotychczas wiedz� (wyszkoleniem) oraz wykorzystywaniu jej w �wiadomy i planowy
sposób w praktyce. Wiedza bierna zmienia si� w ten sposób w wiedz� operatywn�.
Oznacza to, �e wiedza teoretyczna, przez stosowanie jej w praktyce, zostaje
ugruntowana i poszerzona o bezpo�rednie do�wiadczenie z praktycznego jej
stosowania/wykorzystania.
Zasada trwa�o�ci polega na doborze takich tre�ci kszta�cenia, stosowaniu takich
metod i �rodków dydaktycznych, aby przyswajane umiej�tno�ci i nawyki stawa�y si�
coraz trwalsze, dok�adniejsze i usystematyzowane. Ponadto zasada ta opiera si� na
przypominaniu i utrwalaniu ju� nabytej wiedzy i umiej�tno�ci przez powtarzanie,
kontrolowanie i ocenianie.
1.2. Formy szkolenia wojsk i formy organizacyjne zaj�� stosowane w szkoleniu

z przedmiotu taktyka
Forma szkolenia to zewn�trzna organizacyjna strona przedsi�wzi�cia

szkoleniowego w ramach procesu szkolenia, okre�laj�ca jego charakter i warunki
przebiegu. Okre�la ona: kto, gdzie, kiedy, w jakim uk�adzie ma szkoli�, aby osi�gn��
zak�adany cel. Forma ta ustala zewn�trzny model zaj�cia, nie wyja�niaj�c jak
szkoli�1.
Formy szkolenia taktyki nale�y dobiera� w sposób uwzgl�dniaj�cy przygotowanie
kierownika zaj�� (�wiczenia) oraz instruktorów na punktach nauczania
do umiej�tnego stosowania zasad nauczania w szkoleniu �o�nierzy oraz ogóln�
znajomo�� przedmiotu przez szkolonych. Forma prowadzenia zaj�� powinna by�
dostosowana do tre�ci i celu szkolenia, konkretnych warunków szkoleniowych oraz
teoretycznego i praktycznego poziomu przygotowania �o�nierzy.
W pododdzia�ach zmechanizowanych, zmotoryzowanych i czo�gów szkolenie
z taktyki prowadzi si� najcz��ciej w nast�puj�cych formach:
� �wiczenia taktycznego z wojskami,
� zaj�� taktycznych,
� zaj�� praktycznych,
1
Instrukcja o dzia�alno�ci szkoleniowo-metodycznej.
99
� musztry bojowej,
� zaj�� teoretycznych.
�wiczenie taktyczne z wojskami
�wiczenie taktyczne z wojskami2 to najwy�sza forma praktycznego szkolenia,
w ramach którego �wicz�cy d��c do wykonania okre�lonego zadania bojowego na
tle umownej sytuacji taktycznej, rozwi�zuj� problemy z zakresu planowania,
organizowania i prowadzenia walki.
Istot� �wicze� taktycznych prowadzonych z kompani� jest zdobycie przez
dowódców i pododdzia�y umiej�tno�ci wykonywania zada� bojowych w warunkach
jednej dynamicznie zmieniaj�cej si� sytuacji taktycznej. W trakcie �wicze�
taktycznych ��czy si� ca�� wiedz�, umiej�tno�ci i nawyki zdobyte przez dowódców
i �o�nierzy w procesie szkolenia. �wiczenia taktyczne opiera si� na z�o�onej sytuacji
taktycznej i prowadzi w warunkach dzienno-nocnych, w ró�nych warunkach
terenowych i atmosferycznych oraz jak najbardziej zbli�one do realiów
wspó�czesnego pola walki.
Tre�ci� �wiczenia taktycznego z kompani� jest doskonalenie umiej�tno�ci
i nawyków dowódców w:
� szybkiej i dog��bnej ocenie po�o�enia,
� podejmowaniu uzasadnionych, w�a�ciwych decyzji oraz konsekwentnym ich
realizowaniu, krótkim i precyzyjnym stawianiu zada�,
� organizowaniu i utrzymywaniu ci�g�ego wspó�dzia�ania i zabezpieczenia
dzia�a�,
� umiej�tnym wykorzystywaniu w walce pododdzia�ów (�rodków ogniowych)
w�asnych, przydzielonych i wspieraj�cych.
Zaj�cia taktyczne
Zaj�cia taktyczne s� form� szkolenia wojsk sk�adaj�c� si� z zagadnie�
szkoleniowych obejmuj�cych okre�lony zakres tematyczny. Realizuje si� je
w ramach szkolenia programowego na szczeblu dru�yny, plutonu, kompanii
i batalionu, z wyj�tkiem tematów, które zosta�y zaklasyfikowane jako �wiczenia.
W czasie zaj�� taktycznych wykorzystywana jest ju� nabyta w toku szkolenia
programowego wiedza i umiej�tno�ci. Zaj�cia taktyczne, jako forma szkolenia
pododdzia�ów, integruj� pozosta�e przedmioty szkolenia bojowego i prowadz�
2
Przygotowanie i prowadzenie �wicze� nale�y prowadzi� zgodnie z obowi�zuj�cymi dokumentami
normatywnymi.
10
10
do kompleksowego przygotowania pododdzia�ów do dzia�a� bojowych zgodnie
z ich przeznaczeniem.
Musztra bojowa
Musztra bojowa stanowi podstawow� form� w szkoleniu taktycznym
pododdzia�ów zmechanizowanych, zmotoryzowanych i czo�gów do plutonu
w��cznie.
Musztra bojowa ma na celu przygotowanie pododdzia�u do sprawnego, zgranego
dzia�ania na polu walki. W zaj�ciach prowadzonych w formie musztry bojowej nale�y
stwarza� proste sytuacje taktyczne. Nie obowi�zuje w tym przypadku zasada
zachowania ci�g�o�ci taktycznej i kierunku dzia�ania. Umo�liwia to stosowanie
w szkoleniu pododdzia�ów dzia�ania po p�tli w wybranym kierunku
i z powrotem, a tak�e z jednego centralnego punktu – jednocze�nie w ró�nych
kierunkach. Każde
Ka�de zagadnienie
zagadnienie szkoleniowe
szkoleniowe traktowane
traktowane jest
jest jako
jako oddzielne,
oderwane od pozosta�ych zagadnie� realizowanych podczas danego zaj�cia.
Zagadnienia okre�lonego tematu (zaj�cia) nale�y przerobi� kilkakrotnie
a� do pe�nego ich opanowania. W przypadku stwierdzenia nieprawid�owego
wykonywania czynno�ci dzia�anie przerywa si� (stosuj�c komend� „WRÓ�”),
nakazuje si� powrót do sytuacji (podstawy) wyj�ciowej, wskazuje b��dy i wyja�nia ich
przyczyny, pokazuje (omawia) sposób prawid�owego dzia�ania, po czym ponawia si�
�wiczenie.
W sytuacji, gdy czas przeznaczony na wykonanie okre�lonego zagadnienia
sko�czy� si�, a nie osi�gni�to zak�adanego wyniku, nale�y zrezygnowa�
z przerobienia innego, mniej wa�nego zagadnienia, a d��y� do pe�nego opanowania
zagadnienia zasadniczego.
Do musztry bojowej z wykorzystaniem sprz�tu bojowego przyst�puje si�
po prze�wiczeniu podobnego zagadnienia bez jego u�ycia lub bezpo�rednio – je�eli
zagadnienie nie jest skomplikowane.
Zaj�cia teoretyczne
Zaj�cia teoretyczne w szkoleniu taktycznym pododdzia�ów powinny by�
wykorzystywane bardzo rzadko. Maj� one na celu zapoznanie szkolonych
z zasadami i sposobami prowadzenia wspó�czesnej walki, okre�lonymi
w obowi�zuj�cych regulaminach, instrukcjach i wytycznych.
Zaj�cia teoretyczne powinny by� tak przygotowane i przeprowadzone, aby
szkoleni zrozumieli istot� poruszanych w nim zagadnie� i problemów oraz potrafili
11
11
samodzielnie pog��bi� wiedz� przy wykorzystaniu dost�pnej literatury i innych
pomocy szkoleniowych.
Omawiaj�c podczas zaj�� teoretycznych zagadnienia dotycz�ce zasad
i sposobów prowadzenia dzia�a� bojowych na wspó�czesnym polu walki, kierownik
zaj�� powinien skupi� uwag� szkolonych na najbardziej istotnych zagadnieniach.
W celu urozmaicenia i lepszego zrozumienia omawianych zasad dzia�a� bojowych
pododdzia�ów nale�y pos�ugiwa� si� pomocami dydaktycznymi w postaci prezentacji
multimedialnej, filmu szkoleniowego, tablic, map, szkiców, zdj�� itp.
Zaj�cia teoretyczne prowadzone na szczeblu pododdzia�u nie powinny trwa�
d�u�ej ni� godzin� lekcyjn�. D�u�szy wyk�ad mo�e wywo�a� znu�enie s�uchaczy
i nie sprzyja przyswajaniu omawianych zagadnie�.
1.3. Metody szkolenia stosowane w szkoleniu z przedmiotu taktyka
Metoda szkolenia jest to sposób przekazywania wiedzy szkolonym w celu

osi�gni�cia zak�adanych rezultatów szkoleniowych, wyposa�enia ich w wiadomo�ci,
wyrobienia okre�lonych umiej�tno�ci oraz nawyków. Metody nauczania odpowiadaj�
na pytanie jak uczy�, czyli w jaki sposób nale�y przekazywa� wiedz�, aby umo�liwi�
jej opanowanie oraz zapewni� kszta�towanie odpowiednich umiej�tno�ci,
po��danych nawyków, postaw i cech charakteru.
W szkoleniu taktycznym wykorzystuje si� te metody, które pozwalaj� szkolonym
w krótkim czasie opanowa� wiedz� specjalistyczn� oraz wyrabiaj� okre�lone
umiej�tno�ci i nawyki.
Najistotniejsz� cech� tak poj�tej metody szkolenia jest �wiadomy wybór
okre�lonych sposobów przekazywania materia�u szkoleniowego.
Wybór metody szkolenia nie mo�e wynika� z subiektywnych upodoba�
prowadz�cego zaj�cia, co jednak nie oznacza, �e zaj�cia musz� by� ca�kowicie
pozbawione rysu jego indywidualno�ci. Wr�cz przeciwnie – nieszablonowe,
oryginalne rozwi�zania dydaktyczne cz�sto okazuj� si� najbardziej skuteczne.
W szkoleniu taktycznym pododdzia�ów najcz��ciej stosowane
3
s� nast�puj�ce metody :
1) podaj�ce – oparte na s�owach:
� wyk�ad;
2) pogl�dowe – oparte na obserwacji:
3
Dok�adny opis metod szkolenia zawiera instrukcja dotycz�ca dzia�alno�ci szkoleniowo-metodycznej.
12
12
� pokaz przedmiotów,
� pokaz dzia�ania,
� pokaz terenu,
� pokaz obrazów (rysunków, szkiców);
3) praktyczne – oparte na dzia�aniu praktycznym:
� �wiczenie sensoryczne,
� �wiczenie motoryczne,
� instruowanie.
Wybór metody szkolenia zale�y od wielu czynników, w tym od tematu zaj��,
ogólnych i szczegó�owych celów szkoleniowych, sytuacji, w jakiej dane zaj�cia
przebiegaj�, posiadanych �rodków dydaktycznych, stopnia przygotowania
prowadz�cych zaj�cia (kierownika i instruktorów), a ponadto od poziomu wiedzy
i do�wiadczenia uczestników szkolenia.
Znajomo�� metod szkolenia oraz ich w�a�ciwy dobór jest niew�tpliwie wa�nym
czynnikiem w osi�ganiu dobrych wyników, ale nie stanowi to jedynego warunku
powodzenia w dzia�alno�ci szkoleniowej. Równie wa�ne s� sposoby wykorzystania
tych metod, co mo�e by� trudniejsze, uzale�nione jest to bowiem cz�sto
od osobowo�ci prowadz�cego zaj�cia. Mo�e on biernie odtwarza� przyswojone
metody, realizuj�c w mechaniczny sposób proces szkolenia, albo d��y� do twórczej
interpretacji tych metod, dostosowuj�c je do poziomu intelektualnego oraz poziomu
wyszkolenia uczestników szkolenia.
2. Zasady planowania, przygotowania i prowadzenia zaj��
2.1. Zasady ogólne
Planowanie szkolenia taktycznego powinno s�u�y� przygotowaniu

najdogodniejszych warunków do realizacji g�ównego zadania szkoleniowego
w danym okresie szkolenia. Aby to by�o mo�liwe, nale�y stosowa� okre�lon�
metodyk� planowania, wed�ug której wszystkie przedsi�wzi�cia szkoleniowe z innych
przedmiotów powinny by� podporz�dkowane szkoleniu taktycznemu i realizacji
g�ównego zadania szkoleniowego. W celu zapewnienia optymalnego
i skoordynowanego szkolenia pododdzia�ów z poszczególnych przedmiotów
w danym roku na szczeblu batalionu opracowuje si� diagram szkolenia.
13
13
Podczas planowania szczególn� uwag� nale�y zwróci� na:
� w�a�ciwy dobór tematów, tak aby zrealizowa� zadanie szkoleniowe,
� odpowiedni� synchronizacj� tematów, tak aby szkolenie taktyczne integrowa�o
wszystkie pozosta�e przedmioty szkoleniowe,
� uwzgl�dnianie zasady systematyczno�ci szkolenia i wdra�ania �o�nierzy
do trudów wspó�czesnego pola walki oraz ich psychologicznego uodparniania
na zjawiska w nim wyst�puj�ce,
� zapewnienie ci�g�o�ci procesu szkolenia taktycznego, umo�liwiaj�cej
wzbogacanie i utrwalanie wiedzy i umiej�tno�ci ju� nabytych,
� podzia� tematów ze szkolenia taktycznego w sposób umo�liwiaj�cy szkolonym
przyswojenie tre�ci przerabianych zagadnie� na w�a�ciwym poziomie.
G�ównym decydentem planowania i organizowania szkolenia jest dowódca
batalionu. Podstaw� planowania szkolenia jest zadanie pododdzia�u na dany rok,
jego wojenne przeznaczenie, kalkulacje materia�owo-technicznego zabezpieczenia,
w tym dost�pne symulatory i trena�ery oraz stan wyszkolenia pododdzia�u.
Zgodnie z programami szkolenia planowanie szkolenia obejmuje ca�y cykl
przygotowania i realizacji zada�. Po zrealizowaniu 36-miesi�cznego cyklu szkolenia
pododdzia�y zawodowe w zale�no�ci od wymiany stanu osobowego kompanii/
batalionu mog� powtarza� ca�y cykl szkolenia, poszczególne okresy lub pozostawa�
na etapie realizacji zada�4. Wymusza to na dowódcach takie planowanie szkolenia,
aby z jednej strony zapewni� utrwalanie wiedzy i umiej�tno�ci ju� nabytych,
umo�liwiaj�c równocze�nie ich wzbogacanie, rozszerzanie i urozmaicanie o nowe
elementy i umiej�tno�ci. W ten sposób uniknie si� nu��cych, stale powtarzaj�cych
si� zaj�� oraz zapewni sta�e zwi�kszanie mo�liwo�ci bojowych pododdzia�ów.
Planuj�c zaj�cia z taktyki w I okresie I etapu (doskonalenie indywidualne i szkolenie
zespo�owe oraz zgrywanie do szczebla plutonu), nale�y wybra� i zrealizowa�
w pierwszej kolejno�ci te tematy, które przygotowuj� pododdzia� do dzia�ania zgodnie
z wojennym przeznaczeniem i zadaniem szkoleniowym. W tym okresie nale�y
planowa� prowadzenie krótkich (jednogodzinnych) wyk�adów, kilkugodzinnych zaj��
z taktyki (zarówno bez sprz�tu, jak i z jego wykorzystaniem), w tym zaj�� nocnych.
Szkolenie dru�yn i plutonów nale�y zako�czy� sprawdzeniem stopnia ich
wyszkolenia.
4
„Program szkolenia pododdzia�ów zawodowych wojsk pancernych i zmechanizowanych”, str. 8.
sygn. DWL�d Wewn 203/2013.
14
14
Planuj�c zaj�cia w II okresie I etapu w wariancie I (zgrywanie kompanii
i batalionu do realizacji zada� w kraju), zaleca si�, aby wi�kszo�� czasu (do 70%)
po�wi�ci� na przygotowanie kompanii do dzia�ania zgodnie z wojennym
przeznaczeniem i zadaniem szkoleniowym. W tym okresie nale�y planowa�
prowadzenie zaj�� dziennych i dzienno-nocnych z wykorzystaniem �rodków
wsparcia, wzmocnienia i zabezpieczenia. Szkolenie kompanii nale�y zako�czy�
sprawdzeniem poziomu wyszkolenia w trakcie �wiczenia taktycznego lub �wiczenia
taktycznego ze strzelaniem. Pozosta�� cz�� czasu przeznaczonego na szkolenie
w ramach II okresu I etapu nale�y przeznaczy� na zgrywanie batalionu. Ze wzgl�du
na ograniczenia wynikaj�ce z przydzielonego limitu �rodków materia�owo-
-technicznego zabezpieczenia szkolenia oraz pojemno�ci obiektów szkoleniowych
szkolenie ca�o�ci� batalionu b�dzie prowadzone sporadycznie. Dlatego zaleca si�,
aby w trakcie tych zaj�� szkoli� wybrane elementy ugrupowania bojowego,
koncentruj�c si� na realizacji praktycznego wspó�dzia�ania pomi�dzy pododdzia�ami,
np. luzowanie, przekraczanie ugrupowania itp. Rozwini�ciem ww. propozycji jest
prowadzenie praktycznego szkolenia, np. z najs�abiej wyszkolon� kompani�
po��czonego ze szkoleniem pozosta�ych dowódców pododdzia�ów na rzeczywistych
odleg�o�ciach z wykorzystaniem wozów dowodzenia (�rodków ��czno�ci) itp.
Przyst�puj�c do planowania szkolenia na II etapie (realizacja zada�), dowódcy
powinni przenalizowa� poziom wyszkolenia oraz tematów zaj��, które nie zosta�y
zrealizowane na I etapie szkolenia, a które maj� wp�yw na podniesienie zdolno�ci
bojowej pododdzia�ów. Po przeprowadzonej analizie dowódca batalionu
w porozumieniu z dowódcami pododdzia�ów powinien okre�li� tematy z I etapu
szkolenia (z zakresu pluton, kompania, batalion), które nale�y zrealizowa� w celu
utrwalenia ju� nabytej wiedzy i umiej�tno�ci oraz zwi�kszenia zdolno�ci bojowych
pododdzia�ów. W ramach etapu II dowódcy pododdzia�ów powinni równie�
przewidzie� czas na weryfikacj� ocen wyszkolenia uzyskanych na I etapie szkolenia
(np. w plutonach w których dosz�o do wymiany kluczowych osób funkcyjnych).
Na wszystkich etapach szkolenia w celu odpowiedniego przygotowania
bezpo�rednio podleg�ych dowódców do dowodzenia w czasie prowadzenia dzia�a�
bojowych nale�y planowa� zaj�cia grupowe. Ilo�� tych zaj�� nie jest okre�lona
i zale�y od decyzji dowódcy. Jednak optymalnym rozwi�zaniem jest
przeprowadzenie zaj�� grupowych przed przyst�pieniem do szkolenia danego
szczebla organizacyjnego (dru�yny, plutonu, kompanii) oraz przed wa�niejszymi
15
15
zaj�ciami (�wiczeniami), np. �wiczeniami w kierowaniu ogniem itp.
2.2. Przygotowanie kierownika zaj��, instruktorów i szkolonych do zaj��
Kluczowe znaczenie dla jako�ci i efektywno�ci szkolenia ma w�a�ciwe

przygotowanie metodyczne i merytoryczne dowódców do wyst�powania w roli
kierowników zaj�� oraz instruktorów. Przygotowanie kierowników zaj�� oraz
instruktorów do szkolenia jest procesem skomplikowanym, d�ugotrwa�ym i wymaga
du�ego zaanga�owania prze�o�onych, którzy zgodnie z kompetencyjnym zakresem
odpowiedzialno�ci szkoleniowej s� za to odpowiedzialni5. Dowódcy musz� mie�
�wiadomo��, �e w�a�ciwa realizacja przez nich dzia�alno�ci szkoleniowo-
-metodycznej warunkuje prowadzenie szkolenia na odpowiednim poziomie
przez podw�adnych. Ci�g�e i systematyczne przygotowywanie metodyczne
kierowników zaj�� i instruktorów zapewnia pe�n� realizacj� programu szkolenia,
stosowanie w�a�ciwych form i metod nauczania, a w efekcie nale�yte przygotowanie
i prowadzenie zaj��.
W celu przygotowania dowódców do prowadzenia szkolenia taktycznego
w pododdzia�ach w zale�no�ci od szczebla organizacyjnego wykorzystuje si�
nast�puj�ce formy dzia�alno�ci szkoleniowo-metodycznej6:
1) zaj�cia instrukta�owo-metodyczne;
2) kurs instruktorsko-metodyczny;
3) zaj�cia instruktorsko-metodyczne;
4) metodyczne zaj�cia pokazowe;
5) metodyczne zaj�cia grupowe;
6) instrukta�e do zaj��;
7) samokszta�cenie metodyczne.
Obowi�zki kierownika zaj�� w zakresie przygotowania zaj��
Przygotowanie zaj�� z taktyki przez kierownika (dowódc� pododdzia�u)
rozpoczyna si� od momentu zapoznania si� z rozk�adem zaj�� (ramowym planem
szkolenia) na dany miesi�c szkoleniowy lub z tygodniowym planem szkolenia.
Algorytm przygotowania zaj�� przez kierownika obejmuje:
osobiste przygotowanie si� kierownika do zaj��,
5
„Program szkolenia pododdzia�ów zawodowych wojsk pancernych i zmechanizowanych", Warszawa
2013 r., str. 18.
6
Cz�stotliwo�� oraz formy dzia�alno�ci szkoleniowo-metodycznej opisuje instrukcja dotycz�ca
dzia�alno�ci szkoleniowo-metodycznej.
16
16
� przygotowanie instruktorów,
� przygotowanie rejonu zaj��,
� przygotowanie zabezpieczenia materia�owo-technicznego,
� przygotowanie szkolonych.
Osobiste przygotowanie si� kierownika do zaj��
W ramach osobistego przygotowania si� do zaj�� kierownik zaj�� powinien:
� zapozna� si� z tre�ci� tematu,
� przeanalizowa� wytyczne i zadania okre�lone przez prze�o�onych,
� przeanalizowa� wnioski i do�wiadczenia z poprzednich zaj�� oraz oceni�
dotychczasowy stan wiedzy szkolonych z tego tematu (uwzgl�dniaj�c okres
szkolenia),
� przestudiowa� literatur�,
� ustali� ogóln� koncepcj� przeprowadzenia zaj�� z uwzgl�dnieniem form
organizacyjnych,
� okre�li� cele szczegó�owe zaj�� i ustali� zagadnienia szkoleniowe, normy
szkolenia,
� przyj�� okre�lon� form� szkolenia oraz dobra� metody pozwalaj�ce osi�gn��
zak�adane cele zaj��,
� wybra� rejon (miejsce) prowadzenia zaj�� oraz poszczególnych punktów
nauczania,
� przeprowadzi� rekonesans rejonu zaj�� (w razie potrzeby),
� okre�li� scenariusz sytuacji taktycznej,
� okre�li� potrzeby w zakresie sprz�tu, pomocy szkoleniowych (urz�dze�
szkolno-treningowych) oraz �rodków materia�owo-technicznych,
� opracowa� plan-konspekt oraz pomoce dydaktyczne (szkice, tabele itp.).
Przygotowanie instruktorów
W zakresie ramach przygotowania instruktorów kierownik zaj�� powinien:
� okre�li� ilo�� instruktorów niezb�dnych do przeprowadzenia zaj��,
� zapozna� instruktorów z terminem i miejscem instrukta�u do zaj�� oraz
postawi� zadania w zakresie osobistego przygotowania si� instruktorów
do instrukta�u, a tak�e zabezpieczenia materia�owego i wyposa�enia
osobistego, niezb�dnego podczas instrukta�u,
� przeprowadzi� instrukta� do zaj��,
17
17
� okre�li� zadania zwi�zane z w�a�ciwym przygotowaniem zaj��
(m.in. wyznaczenie odpowiedzialnych za pobranie sprz�tu, przygotowanie
rejonu zaj��, itp.),
� przed zaj�ciami sprawdzi� osobiste przygotowanie si� instruktorów
do prowadzenia zaj��, w tym opracowanie dokumentacji szkoleniowej – planów
pracy instruktora na punkcie nauczania.
Przygotowanie szkolonych
W zakresie przygotowania szkolonych kierownik zaj�� powinien:
� zapozna� szkolonych z tre�ci� tematu oraz celem zaj�� – najcz��ciej
realizowane w cz��ci ko�cowej poprzednich zaj��,
� okre�li� indywidualne wyposa�enie oraz sprz�t zabierany
z pododdzia�u, a tak�e indywidualne przygotowanie si� do zaj��.
Obowi�zki instruktora w zakresie przygotowania i prowadzenia zaj��
Instruktor podczas zaj�� realizuje zadania zgodnie z otrzymanym instrukta�em,
prowadz�c szkolenie na punkcie (punktach) nauczania. Przygotowanie si�
instruktora do zaj�� powinno obejmowa� nast�puj�ce przedsi�wzi�cia:
� przygotowanie si� instruktora do instrukta�u,
� przygotowanie si� instruktora do szkolenia, w tym opracowanie planu pracy,
� materia�owo-techniczne przygotowanie zaj��.
W ramach przygotowania i prowadzenia zaj�� instruktor powinien:
1) przed zaj�ciami:
� zapozna� si� z tematem zaj��,
� zapozna� si� z terminem i miejscem prowadzenia instrukta�u,
� zapozna� si� z tematem, celem, tre�ci� prowadzonego zagadnienia
(zagadnie�),
� przestudiowa� odpowiednie rozdzia�y regulaminów, instrukcji, podr�czników,
zbiorów norm itp., niezb�dnych do gruntownego przygotowania si�
do prowadzenia szkolenia,
� uczestniczy� w instrukta�u prowadzonym przez kierownika zaj��,
� zapozna� si� z przygotowan� sytuacj� taktyczn�,
� opracowa� plan pracy i przedstawi� go do zatwierdzenia kierownikowi zaj��,
� przygotowa� sprz�t oraz �rodki materia�owo-techniczne do zabezpieczenia
szkolenia zgodnie z wytycznymi kierownika zaj��,
18
18
� zameldowa� kierownikowi zaj�� gotowo�� pododdzia�u i przygotowanie sprz�tu
do zaj��;
2) przed wyjazdem (wymarszem) na zaj�cia:
� w rejonie zakwaterowania sprawdzi� wygl�d zewn�trzny, wyposa�enie
szkolonych oraz �rodki materia�owo-techniczne i pozoracji pola walki,
� przyprowadzi� pododdzia� do wyznaczonego rejonu w parku sprz�tu
technicznego (PST) (rozpocz�cia zaj��);
3) w rejonie rozpocz�cia zaj��:
� rozmie�ci� (przygotowa�) sprz�t zgodnie z wytycznymi kierownika zaj��,
� uczestniczy� w rozpocz�ciu zaj��,
� po komendzie kierownika zaj�� odprowadzi� grup� szkoleniow� na punkt
nauczania,
� po otrzymaniu komendy (sygna�u) od kierownika zaj�� rozpocz�� szkolenie;
4) w czasie zaj��:
� szczegó�owo omówi� warunki bezpiecze�stwa obowi�zuj�ce na punkcie
nauczania,
� wprowadzi� w sytuacj� taktyczn� (w razie potrzeby),
� przyst�pi� do szkolenia na punkcie nauczania zgodnie z wytycznymi
otrzymanymi w trakcie instrukta�u,
� prowadzi� zaj�cia na wysokim poziomie metodycznym i merytorycznym oraz
przestrzega� zasad nauczania, instruowania i warunków bezpiecze�stwa,
� ocenia�, zbiera� uwagi oraz analizowa� post�py szkolonych w trakcie zaj��,
� po komendzie (sygnale) kierownika zaj�� – przerwa� szkolenie, zarz�dzi�
zbiórk�, przejrze� bro�, zebra� niezu�yte �rodki pozoracji pola walki, krótko
omówi� szkolenie – w zale�no�ci od sposobu przeprowadzenia zaj�� –
skierowa� grup� na kolejny punkt nauczania;
5) po zaj�ciach:
� osobi�cie sprawdzi� bro�, wyposa�enie i sprz�t na swoim punkcie nauczania,
dopilnowa� rozliczenia ze �rodków pozoracji pola walki,
� przyprowadzi� grup� szkoleniow� w rejon zako�czenia zaj��,
� z�o�y� meldunek kierownikowi zaj�� o przebiegu szkolenia, przekaza� uwagi,
wskaza� najlepiej i najs�abiej �wicz�cych,
� uczestniczy� w podsumowaniu i omówieniu zaj��,
19
19
dopilnowa� rozliczenia ze �rodków pozoracji pola walki,
� przyprowadzi� grup� szkoleniow� w rejon zako�czenia zaj��,
� z�o�y� meldunek kierownikowi zaj�� o przebiegu szkolenia, przekaza� uwagi,
wskaza� najlepiej i najs�abiej �wicz�cych,
� uczestniczy� w podsumowaniu i omówieniu zaj��,
w czasie marszu realizowa� zadania okre�lone przez kierownika zaj��;
6) w PST – po powrocie z zaj��:
19
ustawi� pojazdy (sprz�t) w ustalonym miejscu,
nadzorowa� obs�ugiwanie sprz�tu i zameldowa� kierownikowi zaj��
o zako�czeniu obs�ugi i zabezpieczeniu sprz�tu,
przyprowadzi� grup� szkoleniow� do pododdzia�u.
2.3. Przygotowanie planu-konspektu oraz planu pracy
Podstawowymi dokumentami szkoleniowymi opracowywanymi na potrzeby

przygotowania i przeprowadzenia zaj�� s�:
plan-konspekt do przeprowadzenia zaj�� – opracowywany przez kierownika
zaj��,
plan pracy instruktora na punkcie nauczania – opracowywany przez
instruktorów.
G�ówna ró�nica pomi�dzy ww. dokumentami polega na tym, �e plan-konspekt
stanowi podstaw� przygotowania i przeprowadzenia ca�ych zaj��, natomiast plan
pracy dotyczy tylko jednego zagadnienia.
Plan-konspekt powinien by� opracowany w sposób przejrzysty, tak aby pomaga�
w przeprowadzeniu zaj��. Zawiera on podstawowe informacje dotycz�ce zaj��, takie
jak: temat, cele, forma, czas, miejsce, zagadnienia szkoleniowe, ale równie� sposoby
rozwi�za� organizacyjnych i metodycznych oraz zabezpieczenie materia�owo-
-techniczne danych zaj��. Plan-konspekt powinien uwzgl�dnia� organizacj� zaj��,
sytuacj� taktyczn� do zaj�� oraz warunki bezpiecze�stwa – dotycz�ce ca�ych zaj��.
W planie-konspekcie opisuje si� przebieg zaj�� (w formie tekstowo-tabelarycznej)
oraz schemat graficzny taktycznego dzia�ania na zasadniczym punkcie nauczania.
Przebieg zaj�� powinien uwzgl�dnia�: cz�� wst�pn� (rozpocz�cie zaj��), cz��
g�ówn� (sposób realizacji zagadnie� oraz czynno�ci kierownika zaj��, instruktorów
i szkolonych) oraz cz�� ko�cow� (zako�czenie zaj��). Przyk�ad opracowania planu-
-konspektu przedstawiono w za��czniku nr 1.
Opracowanie planu-konspektu powinno by� efektem pracy umys�owej kierownika
zaj��. Kierownik zaj�� na podstawie tematu zaj�� okre�lonego w programie
szkolenia, wytycznych prze�o�onych oraz potrzeb szkoleniowych ustala cele
szkolenia. Nast�pnie na bazie okre�lonych celów kierownik zaj�� ustala liczb�
punktów nauczania, zagadnie� do przerobienia w trakcie szkolenia oraz zakres tre�ci
20
20
punktów nauczania, zagadnień do przerobienia w trakcie szkolenia oraz zakres treści
tematycznych.
tematycznych.
W zale�no�ci od celu i miejsca prowadzenia zaj�� kierownik zaj�� dobiera form�
zaj�� teoretycznych lub praktycznych oraz okre�la ich formy organizacyjne.
Nast�pnie powinien on opracowa� sytuacj� taktyczn�, na bazie której przyst�puje
do przygotowania cz��ci g�ównej zaj��.
Szczegó�y dotycz�ce opracowania planów pracy, celu, miejsca, czasu na
realizacj� poszczególnych zagadnie� oraz zabezpieczenia materia�owo-
-technicznego do poszczególnych punktów nauczania kierownik podaje w trakcie
instrukta�u.
Na podstawie wytycznych kierownika zaj�� instruktorzy przyst�puj�
do opracowania planów pracy, w których rozpisuj� szczegó�owo prowadzone przez
siebie zagadnienie (zagadnienia) oraz warunki bezpiecze�stwa. Przyk�ad
opracowania planu pracy przedstawiono w za��czniku nr 2.
2.4. Przygotowanie rejonu i materia�owo-techniczne zabezpieczenie zaj��
Jednym z wa�niejszych czynników decyduj�cych o osi�gni�ciu zak�adanych

celów szkolenia jest odpowiednie przygotowanie i zabezpieczenie zaj��. Na szczeblu
pododdzia�u obejmuje ono nast�puj�ce elementy:
� przydzielenie �rodków bojowych, materia�owo-technicznych i eksploatacyjnych,
� przygotowanie rejonu zaj��.
Prze�o�ony stwarza warunki do wykonania postawionych mu zada� przez
przydzia� �rodków materia�owo-technicznych na zabezpieczenie szkolenia. Podstaw�
przydzia�u �rodków materia�owo-technicznych do szkolenia w danym roku
s� odpowiednie kalkulacje wynikaj�ce z otrzymanego zadania, formy i miejsca
prowadzenia zaj��, ukompletowania stanem osobowym oraz sprz�tem, dost�pne
urz�dzenia symulacyjne i trena�ery, a tak�e poziomu wyszkolenia pododdzia�u.
Ostateczn� decyzj� o ilo�ci u�ycia �rodków materia�owych podejmuje dowódca
batalionu (kierownik zaj��).
Podstaw� obliczania �rodków bojowych, pozoracji pola walki i materia�owo-
-technicznego zabezpieczenia zaj�� stanowi�:
� otrzymane zadanie,
� program szkolenia, programy strzela�,
� instrukcje eksploatacyjne sprz�tu,
21
21
� przydzielone obiekty szkoleniowe (ich usytuowanie wzgl�dem miejsca sta�ej
dyslokacji (MSD) oraz mo�liwo�ci realizacji okre�lonej tematyki szkolenia),
� limit �rodków przydzielonych do szkolenia w danym roku.
W zakresie zabezpieczenia materia�owo-technicznego kierownik zaj�� powinien:
� okre�li� liczb� sprz�tu bojowego, uzbrojenia i wyposa�enia, �rodków pozoracji
pola walki i innych �rodków materia�owo-technicznych oraz limit MPS
do wykorzystania podczas zaj��, zgodnie z wytycznymi prze�o�onych oraz
mo�liwo�ciami pododdzia�u,
� opracowa� propozycj� punktu do rozkazu dziennego o zaj�ciach
(w przypadku zaj�� praktycznych z wykorzystaniem uzbrojenia i sprz�tu
bojowego oraz �rodków pozoracji pola walki), w którym nale�y poda�: czas,
miejsce i temat zaj��, amunicyjnych, kierowników pozoracji oraz osoby
odpowiedzialne za pobranie �rodków bojowych i pozoracji pola walki a tak�e
przeprowadzenie zaj��,
� wykona� (sprawdzi� wykonanie) zapotrzebowanie na �rodki materia�owo-
-technicznego zabezpieczenia zaj��,
� dopilnowa� pobrania w odpowiednim terminie sprz�tu i �rodków materia�owo-
-technicznych z magazynów.
Du�e znaczenie dla jako�ci szkolenia ma znajomo�� przez kierownika zaj��
istniej�cej bazy szkoleniowej, zarówno w MSD (baza gabinetowa, przykoszarowe
place �wicze�), jak i obiektów szkolenia poligonowego. Wiedza ta umo�liwia
umiej�tne wykorzystanie i przygotowanie (dostosowanie) istniej�cej bazy
szkoleniowej w celu realizacji zaj�� na odpowiednim poziomie i osi�gni�cia
zak�adanych celów szkoleniowych.
W zakresie przygotowania rejonu zaj�� kierownik zaj�� powinien:
� z�o�y� zapotrzebowanie na obiekt szkoleniowy (zgodnie z obowi�zuj�cymi
ustaleniami i wytycznymi prze�o�onych),
� sprawdzi� przydzia� obiektu,
� ustalić
ustali� z innymi użytkownikami
u�ytkownikami obiektu miejsce prowadzenia zajęć
zaj�� (jeżeli
(je�eli
na obiekcie szkoli si� kilka pododdzia�ów – dotyczy to takich obiektów jak np.
PCT, pas taktyczny),
� przeprowadzi� rekonesans rejonu zaj�� (w razie potrzeby),
22
22
� okre�li� obiekty szkoleniowe (rejony) do wykorzystania w czasie zaj��,
sprawdzi� ich sprawno�� techniczn� oraz warunki BHP,
� uzgodni� z kierownikiem obiektu (lub wyda� wytyczne podw�adnym) sposób
i zakres przygotowania rejonu zaj�� (np. ilo�� i rozmieszczenie podno�ników,
rodzaje figur bojowych, sposób pozoracji, przygotowanie sali wyk�adowej, itp.),
� w przypadku samodzielnego przygotowywania (zabezpieczania) rejonu zaj��
wydzieli� odpowiednie si�y i �rodki,
� przed zaj�ciami sprawdzi� przygotowanie rejonu zaj��.
Wa�nym elementem w procesie szkolenia jest umiej�tne wykorzystanie pomocy
szkoleniowych i sprz�tu. Podczas zaj�� mo�emy stosowa� takie pomoce
szkoleniowe jak: etatowy sprz�t, trena�ery i symulatory, plansze, prezentacje
multimedialne itp.
Nale�y d��y� do tego, aby szkolenie by�o w jak najwi�kszym stopniu
wspomagane symulatorami i trena�erami dost�pnymi w jednostce wojskowej.
Wykorzystanie urz�dze� szkolno-treningowych (UST) w znacznym stopniu
uzupe�nia szkolenie bojowe poprzez:
� kszta�towanie w�a�ciwych nawyków i umiej�tno�ci,
� podniesienie skuteczno�ci szkolenia,
� zgranie pododdzia�ów w ramach szkolenia w jednostce wojskowej na szczeblu:
obs�uga, za�oga, dru�yna, pluton, kompania, batalion.
Prowadzenie szkolenia z wykorzystaniem UST zapewnia:
� systematyczn� kontrol� i analiz� uzyskanych wyników szkoleniowych,
� ograniczenie kosztów szkolenia w zakresie eksploatacji sprz�tu bojowego oraz
zu�ycia amunicji bojowej,
� nauk� i doskonalenie zachowania bojowego na wspó�czesnym polu walki,
� organizowanie zaj�� i �wicze� dwustronnych,
� przygotowanie pododdzia�ów do udzia�u w �wiczeniach taktycznych i ogniowych
z u�yciem amunicji bojowej,
� utrzymanie oraz doskonalenie po��danego poziomu umiej�tno�ci
indywidualnych i zespo�owych,
� znaczne ograniczenie ilo�ci osób funkcyjnych podczas realizacji �wicze�
taktycznych i ogniowych niezb�dnych do zabezpieczenia sprawnego ich
23
23
przeprowadzenia oraz zgodnie z obowi�zuj�cymi programami, instrukcjami
i dokumentami normatywnymi.
Szkolenie z wykorzystaniem symulatorów i zaawansowanych technologicznie
trena�erów z powodzeniem mo�e by� wykorzystane podczas zgrywania bojowego
dru�yny, plutonu, kompanii i batalionu.
3. Wskazówki organizacyjno-metodyczne do realizacji szkolenia taktycznego
3.1. Ogólne wskazówki w zakresie organizacji i przygotowania zaj��
1) zaj�cia praktyczne ze szkolenia taktycznego powinny by� poprzedzone zaj�ciami

teoretycznymi;
2) zaj�cia teoretyczne nale�y prowadzi� z wykorzystaniem gabinetowej bazy
szkolenia, materia�ów dydaktycznych i pomocy szkoleniowych (np. filmów
szkoleniowych, prezentacji multimedialnych, plansz, zdj�� itp.);
3) prowadz�c zaj�cia przy wykorzystaniu pomocy szkoleniowych, nale�y stosowa�
nast�puj�ce zasady:
� powinna zosta� zapewniona odpowiednia ilo�� pomocy dla ka�dego szkolonego
we w�a�ciwym czasie,
� pokaz poszczególnych przedmiotów (urz�dze�) powinien odbywa� si�
w taki sposób, aby by�y one widoczne dla ka�dego �o�nierza,
� udost�pnienie poszczególnych pomocy szkoleniowych powinno si� odbywa�
jedynie w okresie ich omawiania, aby nie wywo�a� u �o�nierzy zbytniego
zainteresowania, a ponadto – nie rozprasza� ich uwagi podczas trwania zaj��,
� sprz�t i urz�dzenia powinny by� sprawne;
4) zaj�cia praktyczne powinno prowadzi� si� na przykoszarowych placach �wicze�
lub poligonach;
5) prowadz�c zaj�cia teoretyczne i praktyczne nale�y uwzgl�dnia� postanowienia
obowi�zuj�cych instrukcji i regulaminów;
6) w trakcie realizacji zaj�� praktycznych powinny by� stworzone warunki zbli�one
do realnego pola walki. W tym celu wykorzystuje si�, zgodnie z przydzielonym
limitem, �rodki pozoracji pola walki oraz urz�dzenia szkolno-treningowe;
7) w celu racjonalnego gospodarowania �rodkami materia�owo-technicznymi
i efektywnego wykorzystania czasu i obiektów szkoleniowych zaleca si� ��czenie
okre�lonych tre�ci przedmiotowych i tematycznych w bloki szkoleniowe;
24
24
obowi�zuj�cych instrukcji i regulaminów;
6) w trakcie realizacji zaj�� praktycznych powinny by� stworzone warunki zbli�one
do realnego pola walki. W tym celu wykorzystuje si�, zgodnie z przydzielonym
limitem, �rodki pozoracji pola walki oraz urz�dzenia szkolno-treningowe;
7) w celu racjonalnego gospodarowania �rodkami materia�owo-technicznymi
i efektywnego wykorzystania czasu i obiektów szkoleniowych zaleca si� ��czenie
okre�lonych tre�ci przedmiotowych i tematycznych w bloki szkoleniowe;
8) w warunkach ograniczonej widoczno�ci zaj�cia nale�y realizowa� w wymiarze
24 zapewniaj�cym osi�gni�cie celów szkoleniowych;

9) w ramach zaj�� z taktyki nale�y integrowa� zagadnienia zabezpieczenia
bojowego i logistycznego;
10) w celu zintensyfikowania szkolenia – przy jednoczesnym obni�eniu jego kosztów
– oraz osi�gni�cia podobnego skutku jak podczas szkolenia z u�yciem sprz�tu
wojskowego (SpW) oraz �rodków bojowych zaleca si� wykorzystywanie
urz�dze� wspomagaj�cych proces szkolenia;
11) w planowaniu i prowadzeniu szkolenia nale�y d��y� do maksymalnego
urealnienia i zbli�enia szkolenia do warunków pola walki;
12) wszystkie zaj�cia i �wiczenia nale�y organizowa� i prowadzi� z zachowaniem
przepisów prawa oraz zgodnie z obowi�zuj�cymi programami, instrukcjami
i innymi dokumentami normuj�cymi dzia�alno�� szkoleniow�;
13) zaj�cia praktyczne nale�y prowadzi� z zastosowaniem norm szkoleniowych
przyj�tych stosownie do etapu (okresu) szkolenia;
14) podczas prowadzenia kolejnego cyklu przygotowania i realizacji zada�
zrealizowana tematyka nie powinna by� powielana, a zakres szkolenia powinien
zapewni� osi�gni�cie wy�szego poziomu wyszkolenia pododdzia�u;
15) ka�de zaj�cia praktyczne nale�y poprzedza� instrukta�em oraz omówieniem
warunków bezpiecze�stwa. Na pocz�tku ka�dego zaj�cia oraz w czasie
szkolenia na punktach nauczania omawia si� szczegó�owe wymagania z zakresu
bezpiecze�stwa i higieny pracy oraz ochrony �rodowiska;
16) ka�de zaj�cia praktyczne powinno rozpocz�� si� od wprowadzenia w sytuacj�
taktyczn�;
17) po ka�dych zaj�ciach nale�y dopilnowa� �cis�ego rozliczania �rodków pozoracji
pola walki;
18) nale�y cyklicznie przeprowadza� sprawdzanie zakresu opanowanej wiedzy
i umiej�tno�ci zgodnie z wytycznymi programu szkolenia dla okresów szkolenia
i przyj�tymi kryteriami oceniania.
25
25
3.2. Czynno�ci kierownika w ramach przygotowania i prowadzenia zaj��
1) przed zaj�ciami nale�y:

� w ramach instrukta�u udzieli� wytycznych do materia�owego zabezpieczenia
zaj�� oraz przygotowania si� �o�nierzy do zaj��,
� poda� literatur� i nakaza� zapoznanie si� z ni�;
2) w przeddzie� zaj��:
� nakaza� sprawdzenie dzia�ania �rodków ��czno�ci przeno�nych i na wozach
bojowych, oraz sprawdzenie podstawowych mechanizmów i urz�dze� wozów
i usuni�cie stwierdzonych usterek,
� sprawdzi� przygotowanie zabezpieczenia materia�owego i sprz�tu do zaj��;
3) w dniu zaj��:
a) przed wyjazdem (wyj�ciem) na zaj�cia nale�y:
� przejrze� bro�, sprawdzi� wyposa�enie indywidualne oraz wygl�d zewn�trzny
uczestników zaj�� (na zbiórce po opuszczeniu pododdzia�u),
� nakaza� instruktorom sprawdzenie zabezpieczenia materia�owo-technicznego
zaj�� i z�o�enie meldunków,
� sprawdzi� rozkazy wyjazdów i karty pracy dla sprz�tu wykorzystywanego
w trakcje zaj�� (pobrania i podpisania rozkazów wyjazdu i kart pracy sprz�tu
dokonuje si� wcze�niej);
b) w rejonie rozpocz�cia zaj�� nale�y:
� przyj�� meldunek o gotowo�ci do rozpocz�cia zaj�� (sk�ada go najstarszy
stopniem instruktor lub uczestnicz�cy w zaj�ciach dowódca pododdzia�u/grupy
szkoleniowej),
� poda� temat i cel zaj�� (dokona� wpisu w dzienniku ewidencji szkolenia
pododdzia�u),
� sprawdzi� i odnotowa� obecno�� szkolonych,
� sprawdzi� stopie� przygotowania si� szkolonych do zaj�� poprzez zadanie
pyta� kontrolnych,
� omówi� organizacj� zaj�� (wskaza� rozmieszczenie punktów nauczania,
okre�li� sposób zmiany w nich szkolonych oraz czas szkolenia w danym
punkcie, organizacj� przerw w szkoleniu i zachowania si� podczas przerw),
� omówi� warunki bezpiecze�stwa, które nale�y przestrzega� w trakcie zaj��
oraz przemieszczenia (w zale�no�ci od miejsca ich prowadzenia, pory roku
26
26
i doby, w tym przedstawi� w niezb�dnym zakresie problematyk�
przeciwpo�arow� i ochrony �rodowiska naturalnego),
� wprowadzi� szkolonych w sytuacj� taktyczn�,
� omówi� sposób pozorowania pola walki (ustali� sygna�y),
� nakaza� przemieszczenie poszczególnych pododdzia�ów (grup szkoleniowych)
w miejsce szkolenia i poda� sygna� do rozpocz�cia szkolenia;
c) podczas prowadzenia zaj�� w punkcie nauczania nale�y:
� szkoli� pododdzia� (grup� szkoleniow�) wed�ug przyj�tego modelu instruowania,
� kierowa� dzia�aniem pozoracji (je�eli przewidziano jej u�ycie w danym
zagadnieniu),
� sprawowa� nadzór nad organizacj� oraz kierowa� przebiegiem szkolenia
(zmian� grup);
4) po zako�czeniu zaj�� nale�y:
� przyj�� meldunki od instruktorów o zako�czeniu szkolenia w punktach
nauczania oraz o zebraniu sprz�tu,
� zarz�dzi� zbiórk�, sprawdzi� obecno��, przejrze� bro� i wyposa�enie,
sprawdzi� (nakaza� sprawdzenie) stan sprz�tu, który by� u�ywany na zaj�ciach,
� nakaza� osobie odpowiedzialnej za rozliczenie amunicji (�rodków pozoracji pola
walki) zebra� niezu�yt� amunicj� (�rodki materia�owe),
� przypomnie� temat zaj��,
� omówi� dzia�anie szkolonych i stopie� osi�gni�cia zak�adanych celów,
� oceni� szkolone pododdzia�y lub poda� i zaewidencjonowa� indywidualne
oceny (w zale�no�ci od okresu szkolenia), wskaza� najlepiej i najs�abiej
�wicz�cych,
� postawi� zadania zwi�zane z usuni�ciem stwierdzonych niedoci�gni��,
� poda� temat i termin kolejnych zaj��,
� udzieli� instrukta�u do kolejnych zaj�� (je�eli takie rozwi�zanie przyj�� kierownik
zaj��, a kolejne zaj�cia realizowane b�d� w tym samym rejonie lub w jego
pobli�u),
� postawi� zadania i omówi� warunki bezpiecze�stwa na czas powrotu z zaj��,
� dowodzi� w czasie przemieszczenia, doskonali� s�abo opanowane zagadnienia;
5) w miejscu postoju sprz�tu technicznego (po powrocie z zaj��) nale�y:
� sprawdzi� w�a�ciwe rozmieszczenie sprz�tu w miejscu parkowania,
27
27
� przeprowadzi� obs�ug� wozów bojowych po zaj�ciach,
� sprawdzi� wype�nienie przez kierowców i operatorów sprz�tu rozkazów wyjazdu
i kart pracy sprz�tu oraz podpisa� je,
� sprawdzi�, czy zabrano z pojazdów pozosta�e wyposa�enie wykorzystywane
w trakcie zaj�� i zorganizowa� ich transport do rejonu pododdzia�u w celu
wykonania obs�ugi,
� odprowadzi� szkolonych w rejon pododdzia�u;
6) w rejonie pododdzia�u nale�y:
� zorganizowa� obs�ug� sprz�tu,
� nadzorowa� zdanie broni do magazynu, a wyposa�enia – do miejsc jego
przechowywania,
� przyj�� meldunek o rozliczeniu amunicji (�rodków pozoracji pola walki)
wykorzystywanej w trakcie zaj��,
� uzupe�ni� dokumentacj� szkoleniow� w cz��ci dotycz�cej realizacji zaj��
i zu�ycia przydzielonych na zaj�cia limitów �rodków materia�owo-technicznych;
7) po zaj�ciach:
W zale�no�ci od potrzeb nale�y podsumowa� i omówi� zaj�cia
z instruktorami w celu sformu�owania wniosków do wykorzystania na przysz�ych
zaj�ciach. Je�eli dostrze�ono problemy wymagaj�ce rozwi�zania lub dobre praktyki,
kierownik zg�asza obserwacj� w ramach Systemu Wykorzystania Do�wiadcze�
(SWD).
28
28
CZ�� II. Przyk�ady rozwi�za� organizacyjno-metodycznych
Etap I okres
CZ�� I – szkolenie
II. Przyk�ady zespo�owe organizacyjno-metodycznych
rozwi�za� oraz zgrywanie do szczebla plutonu
Etap I okres
Temat: I – szkolenie
Dru�yna zespo�owe
(za�oga) w marszu oraz zgrywanie do szczebla plutonu
Temat:
Cel: Dru�yna (za�oga) w marszu
� uczy�/doskonali�7 dowódców dru�yn (czo�gów)8 w dowodzeniu dru�yn� (za�og�)

Cel:
podczas marszu,
� uczy�/doskonali�7 dowódców dru�yn (czo�gów)8 w dowodzeniu dru�yn� (za�og�)
� doskonali� umiej�tno�ci organizacyjne dowódców dru�yn (czo�gów) w zakresie
podczas marszu,
przygotowania podw�adnych do prowadzenia marszu w sk�adzie plutonu,
� doskonali� umiej�tno�ci organizacyjne dowódców dru�yn (czo�gów) w zakresie
� doskonali� �o�nierzy w dzia�aniu w ró�nych sytuacjach bojowych i terenowych,
przygotowania podw�adnych do prowadzenia marszu w sk�adzie plutonu,
� zgrywa� dzia�anie funkcyjnych dru�yny (czo�gów) podczas wykonywania
� doskonali� �o�nierzy w dzia�aniu w ró�nych sytuacjach bojowych i terenowych,
wspólnych zada�,
� zgrywa� dzia�anie funkcyjnych dru�yny (czo�gów) podczas wykonywania
� uczy�/doskonali�/sprawdzi� �o�nierzy z wykonywania norm szkoleniowych.
wspólnych zada�,
Forma: musztra bojowa (ze sprz�tem).
Czas: zgodnie z decyzj� kierownika zaj��.
Zagadnienia szkoleniowe realizowane na zasadniczym punkcie nauczania:
1. Zasady wykonywania marszu i obowi�zki osób funkcyjnych.
2. Wydanie rozkazu bojowego do marszu przez dowódc� dru�yny (czo�gu).
1. Zasady wykonywania marszu i obowi�zki osób funkcyjnych.
3. Przygotowanie wozu bojowego do wykonania zadania.
2. Wydanie rozkazu bojowego do marszu przez dowódc� dru�yny (czo�gu).
4. Dzia�anie dru�yny (czo�gu) w trakcie marszu.
3. Przygotowanie wozu bojowego do wykonania zadania.
5. Dzia�anie dru�yny na postoju.
4. Dzia�anie dru�yny (czo�gu) w trakcie marszu.
Wskazówki organizacyjno-metodyczne:
5. Dzia�anie dru�yny na postoju.
1. Zaj�cia te, jako jedne z pocz�tkowych w terenie, realizowane b�d�
z wykorzystaniem sprz�tu, dlatego te� szczególn� uwag� nale�y zwróci�
1. Zaj�cia te, jako jedne z pocz�tkowych w terenie, realizowane b�d�
na warunki bezpiecze�stwa.
z wykorzystaniem sprz�tu, dlatego te� szczególn� uwag� nale�y zwróci�
2. Kolejno�� realizacji zagadnie� szkoleniowych musi by� dostosowana
na warunki bezpiecze�stwa.
do warunków terenowych.
2. Kolejno�� realizacji zagadnie� szkoleniowych musi by� dostosowana
3. Kierownikiem i organizatorem zaj�� jest dowódca plutonu. Powinien
do warunków terenowych.
on prowadzi� rozpocz�cie i zako�czenie zaj�� oraz zagadnienia na zasadniczym
3. Kierownikiem i organizatorem zaj�� jest dowódca plutonu. Powinien
punkcie nauczania. W trakcie zaj�� dowódca plutonu kieruje ich przebiegiem,
on prowadzi� rozpocz�cie i zako�czenie zaj�� oraz zagadnienia na zasadniczym
7
W zale�no�ci od stopnia przygotowania.
8 punkcie nauczania. W trakcie zaj�� dowódca plutonu kieruje ich przebiegiem,
Na potrzeby publikacji, �e odpowiednikiem dowódcy dru�yny jest dowódca czo�gu w celu odró�nienia
7 od dowódcy za�ogi BWP/KTO.
W zale�no�ci od stopnia przygotowania.
8
Na potrzeby publikacji, �e odpowiednikiem dowódcy dru�yny jest dowódca czo�gu w celu odró�nienia
od dowódcy za�ogi BWP/KTO.
29
29
29
mo�e te� kierowa� pozoracj�. Szkolenie w pozosta�ych punktach nauczania
realizuj� dowódcy dru�yn (czo�gów) ze swoimi podw�adnymi. Na pomocniczych
punktach nauczania zaleca si� wykonywanie i sprawdzanie norm
szkoleniowych.
4. Miejscem rozpocz�cia zaj�� mo�e by� park sprz�tu technicznego pododdzia�u
lub rejon w pobli�u miejsca zakwaterowania.
5. W czasie instrukta�u nale�y okre�li� cele zaj��, temat zaj��, zagadnienia
szkoleniowe, form� zaj��, wskaza� miejsce prowadzenia zaj��, w tym
zasadniczego punktu nauczania, miejsca pozosta�ych punktów nauczania,
organizacj� zaj��, warunki bezpiecze�stwa, sposób pozoracji – je�eli b�dzie
realizowany na zaj�ciach.
6. Nale�y okre�li� sposób oceny szkolonych oraz ustali� rodzaje norm, które nale�y
uczy�/doskonali�/sprawdzi� w czasie zaj��.
7. W czasie instrukta�u kierownik zaj�� powinien wyda� rozkaz bojowy dowódcom
dru�yn (czo�gów) oraz okre�li� czas na opracowanie dokumentów dowodzenia
(wykonanie dokumentów sprawdzi� przed zaj�ciami).
8. W trakcie instrukta�u nale�y sprawdzi� znajomo�� sygna�ów dowodzenia
za pomoc� chor�giewek i �rodków ��czno�ci.
9. W cz��ci wst�pnej dowódca plutonu podaje temat i cel zaj�� oraz krótko
wyja�nia ich organizacj� i wprowadza szkolonych w sytuacj� taktyczn�.
�o�nierzom pozoruj�cym dzia�anie przeciwnika nakazuje uda� si� do miejsc
szkolenia wskazanych podczas instrukta�u. Je�li pozwalaj� na to warunki
terenowe, kierownik zaj�� powinien na miejscu obserwowa� dzia�anie dru�yny
(czo�gi), a je�li nie ma takiej mo�liwo�ci, obserwuje dzia�anie ze swojego wozu
(je�li s� przydzielone na to limity materia�owo-techniczne).
10. W czasie realizacji zagadnienia nr 4 na zasadniczym punkcie nauczania dru�yna
(za�oga czo�gu) �wicz�ca powinna dzia�a� jako dy�urny pododdzia� (�rodek)
przeciwlotniczy w ramach plutonu dy�urnego.
11. Zagadnienie 5 realizowa� w pobli�u miejsca przewidzianego na zmian� grup.
Zabezpieczenie materia�owo-techniczne:
1. Etatowe uzbrojenie i wyposa�enie dru�yny (za�ogi czo�gu).
2. �rodki pozoracji pola walki (amunicja �lepa, granaty dymne, petardy miny
przeciwpancerne – szkolne) – zgodnie
zgodnie zz punktem
punktem w
w rozkazie
rozkazie dziennym
dziennym jednostki.
jednostki
.
30
30
3. Figury bojowe, stopery, chor�giewki sygnalizacyjne, itp.
4. Samochód ci��arowo-terenowy.
Organizacja zaj��
Rys.
Rys. 1.1.Schemat
Schemat organizacji
organizacji zaj�� zajęć
Przebieg zaj��:
W cz��ci wst�pnej kierownik zaj��:
1) podaje temat, cel/cele zaj��, zagadnienia, form� zaj��, czas;
2) przedstawia organizacj� zaj�� (miejsca prowadzenia PN, PPN), czas realizacji
poszczególnych zagadnie�, sposób zmiany grup;
3) omawia warunki bezpiecze�stwa w zakresie u�ywania �rodków pozoracji pola
walki, wozów bojowych/KTO, innego sprz�tu wykorzystywanego na zaj�ciach,
przemieszczania w rejon zaj��, i innych – w miar� potrzeb;
4) wprowadza w sytuacj� taktyczn�.
Przebieg zaj�� w zasadniczym punkcie nauczania:
Zagadnienie 1. W trakcie realizacji tego zagadnienia nale�y omówi� zasady
prowadzenia marszu oraz dzia�anie dru�yny (za�ogi) w ró�nych sytuacjach bojowych
i terenowych. Ko�cz�c zagadnienie dowódca plutonu stawia dowódcy dru�yny
(za�ogi) rozkaz do marszu (je�eli nie uczyni� tego przed zaj�ciami).
31
31
Zagadnienie 2. Dowódca dru�yny (czo�gu) przyst�puje do realizacji zagadnienia,
wzywa do siebie funkcyjnych dru�yny (czo�gu) i na podstawie rozkazu do marszu
wydanego przez dowódc� plutonu wydaje swój rozkaz bojowy do marszu. Nast�pnie
powinien sprawdzi� (za pomoc� pyta�), czy �o�nierze w�a�ciwie zrozumieli
postawione zadania.
Zagadnienie 3. Po sprawdzeniu zrozumienia zadania dowódca dru�yny (czo�gu)
nakazuje przygotowa� wóz do wykonania zadania. �o�nierze sprawdzaj� dzia�anie
systemów uzbrojenia, przedzia�y bojowe i �aduj� amunicj�. Dowódca dru�yny
(czo�gu) powinien zorganizowa� ��czno�� wewn�trzn�, sprawdzi� znajomo��
sygna�ów i znaków umownych oraz sprawdzi� ��czno�� radiow� z dowódc� plutonu
(kierownikiem zaj��).
Zagadnienie 4. W ramach tego zagadnienia nale�y prze�wiczy� dzia�anie dru�yny
(za�ogi) w ró�nych sytuacjach bojowych i terenowych w czasie wykonywania marszu
(w wypadku ostrza�u artylerii, ataku lotniczego, grup dywersyjnych, pokonywania
przeszkód terenowych itp.). W trakcie realizacji tego zagadnienia �wicz�ca dru�yna
(czo�g) dzia�a jako pododdzia� wyznaczony do zwalczania celów powietrznych.
Po sprawdzeniu gotowo�ci do dzia�ania dowódca plutonu (kierownik zaj��) podaje
komend� do rozpocz�cia marszu i przyst�puje do praktycznego szkolenia. W tym
celu za pomoc� ustalonych na pocz�tku zaj�� sygna�ów dowódca plutonu wywo�uje
okre�lone dzia�anie przeciwnika (pozorowanie ataku lotniczego, artylerii itp.),
po czym obserwuje i ocenia dzia�anie dru�yny (czo�gu).
Zagadnienie 5. Miejsce postoju powinno by� okre�lone przez dowódc� plutonu
w rozkazie do marszu. Po zatrzymaniu wozu dowódca dru�yny (czo�gu) organizuje
ubezpieczenie oraz okre�la sposób dzia�ania dru�yny (za�ogi) podczas postoju.
Przyjmuje od funkcyjnych dru�yny (za�ogi) meldunki o stanie technicznym wozu
i zu�yciu �rodków bojowych i materia�owych, a nast�pnie sk�ada meldunek dowódcy
plutonu. Kierownik zaj�� obserwuje i ocenia dzia�anie dru�yny (za�ogi), a w razie
zauwa�enia nieprawid�owo�ci przerywa szkolenie i po omówieniu pope�nionych
b��dów nakazuje kontynuowa� marsz, a nast�pnie podaje komend� do zatrzymania
i powtarza szkolenie.
W cz��ci ko�cowej zaj�� kierownik zaj��:
1) przyjmuje meldunki o sprawdzeniu broni i sprz�tu;
2) ocenia zaj�cia, wskazuj�c najlepiej i najs�abiej realizowane zagadnienia;
3) podaje sposób oceny szkolonych;
32
32
4) nadzoruje rozliczenie �rodków pozoracji pola walki;
5) omawia warunki bezpiecze�stwa na powrót do MSD;
6) wydaje wytyczne dotycz�ce obs�ugi sprz�tu;
7) udziela instrukta�u do kolejnych zaj��.
Temat: Dru�yna (za�oga) jako ubezpieczenie marszowe
Temat ten mo�na zrealizowa� w czasie zaj�� dziennych i nocnych.
1. Zaj�cia dzienne
Cel:
� uczy� �o�nierzy dzia�ania jako dru�yna patrolowa (wóz patrolowy) w ró�nych
sytuacjach bojowych i terenowych,
� doskonali� dowódców dru�yn (czo�gów) w dowodzeniu dru�yn� (za�og�) podczas
ubezpieczenia marszu,
� zgrywa� dzia�anie funkcyjnych dru�yny (za�ogi) podczas wykonywania wspólnych
zada�,
Zagadnienia szkoleniowe realizowane w zasadniczym punkcie nauczania:
1. Zasady dzia�ania dru�yny patrolowej (wozu patrolowego).
2. Wydanie rozkazu bojowego przez dowódc� dru�yny (czo�gu).
3. Dzia�anie dru�yny patrolowej (wozu patrolowego).
4. Rozpoznanie i pokonanie (obej�cie) zawa�y le�nej (terenu ska�onego).
5. Dzia�anie dru�yny patrolowej (wozu patrolowego) po napotkaniu
przeciwnika.
1. Kierownikiem zaj�� jest dowódca plutonu, a jego pomocnik lub dowódcy dru�yn
(czo�gów) powinni prowadzi� szkolenie z dru�ynami (za�ogami), realizuj�c
zagadnienia doskonal�ce.
organizacj� zaj��, warunki bezpiecze�stwa i sposób pozoracji – je�eli b�dzie
3. Nale�y okre�li� sposób oceny szkolonych oraz ustali� rodzaje norm, które
33
33
nale�y sprawdzi� w czasie zaj��.
3. Nale�y okre�li� sposób oceny szkolonych oraz ustali� rodzaje norm, które
nale�y sprawdzi� w czasie zaj��.
5. W trakcie instrukta�u sprawdzi� znajomo�� sygna�ów dowodzenia za pomoc�
chor�giewek i �rodków ��czno�ci.
6. Podczas zaj�� dowódca plutonu osobi�cie realizuje z ka�d� dru�yn� (za�og�)
wszystkie zagadnienia szkoleniowe w zasadniczym punkcie nauczania. Dowódcy
dru�yn (czo�gów) prowadz� pomocnicze punkty nauczania, np. normy
ze szkolenia taktycznego oraz prowadzenie rozpoznania terenu. W plutonach
piechoty dru�yna wsparcia co do zasady nie powinna by� wykorzystywana jako
dru�yna patrolowa, dlatego powinna pozorowa� dzia�anie przeciwnika.
Zagadnienie to mo�e prowadzi� pomocnik dowódcy plutonu.
7. Zaj�cia powinno si� prowadzi� sposobem tzw. p�tli taktycznej. Kolejno��
realizacji zagadnie� szkoleniowych musi by� dostosowana do warunków
terenowych. Dotyczy to g�ównie takich zagadnie� szkoleniowych jak
rozpoznawanie przedmiotów i przeszkód terenowych.
8. Miejscem rozpocz�cia mo�e by� park sprz�tu technicznego pododdzia�u lub
rejon w pobli�u miejsca zakwaterowania.
9. W cz��ci wst�pnej dowódca plutonu podaje temat i cel zaj�� oraz omawia
warunki bezpiecze�stwa.
10. Na zako�czenie cz��ci wst�pnej dowódca plutonu wyja�nia organizacj� zaj��
i wprowadza w sytuacj� taktyczn�. Dru�ynie (za�odze) pozoruj�cej dzia�anie
przeciwnika oraz dru�ynom (za�ogom) realizuj�cym zagadnienia doskonal�ce
nakazuje uda� si� do miejsc szkolenia wskazanych podczas instrukta�u.
11. Szkolenie na g�ównym punkcie nauczania kierownik rozpoczyna od krótkiego
teoretycznego omówienia zasad dzia�ania dru�yny patrolowej (wozu
patrolowego). Po omówieniu zasad prowadzenia rozpoznania terenu
i przeciwnika dowódca plutonu powinien sprawdzi� (za pomoc� pyta�), czy
�o�nierze w�a�ciwie zrozumieli podane zagadnienia.
12. W przypadku stwierdzenia niedoci�gni�� kierownik zaj�� przerywa szkolenie,
wyja�nia pope�nione b��dy i nakazuje powtórzenie �le wykonanych czynno�ci.
34
34
1. Etatowe uzbrojenie i wyposa�enie dru�yny (za�ogi), figury bojowe.
przeciwpancerne – szkolne) – zgodnie z punktem w rozkazie dziennym jednostki.
4. Mapa topograficzna 1:25000 lub 1:50000 (szkic terenu).
5. Chor�giewki sygnalizacyjne, stopery, przyrz�d rozpoznania chemicznego,
rentgenoradiometr, zestaw znaków ostrzegawczych (do oznaczania terenu
ska�onego), ma�y zestaw minerski, itp.
Organizacja zaj��:
Proponowany schemat organizacji zaj�� dla plutonu zmechanizowanego
(zmotoryzowanego) przedstawia rys. 2, a dla plutonu czo�gów rys. 3.
Rys. 2. Schemat
Rys. organizacji
2. Schemat zajęć
organizacji zaj�� plutonu
plutonu piechoty
piechoty
35
35
Rozpocz�cie zaj��
Prowadzi: dowódca plutonu
Pozorowanie dzia�a�
Punkt zasadniczy przeciwnika
Prowadzi: dowódca
Prowadzi: dowódca
plutonu
czo�gu
Punkt doskonal�cy Punkt doskonal�cy

Prowadzi: dowódca Prowadzi: dowódca
czo�gu czo�gu
Rozpocz�cie zaj��
Rys. Rys. 3. Schematorganizacji

3. Schemat organizacji zaj��
zajęćplutonu czo�gów
plutonu czołgów
Przebieg zaj��:
Zagadnienie 1. W zagadnieniu tym nale�y omówi� zasady dzia�ania dru�yny
patrolowej (wozu patrolowego) w ró�nych sytuacjach bojowych i terenowych.
Dru�yna patrolowa (wóz patrolowy) jest elementem bezpo�redniego ubezpieczenia
plutonu w marszu. Wysy�a si� j� na odleg�o�� zapewniaj�c� prowadzenie
rozpoznania przeciwnika, ubezpieczenie si� g�ównych plutonu przed
niespodziewanym napadem przeciwnika oraz mo�liwo�� wsparcia ogniowego przez
si�y g�ówne patrolu czo�owego. Podstawowym sposobem dzia�ania dru�yny
patrolowej (wozu patrolowego) jest prowadzenie rozpoznania z wozu bojowego
36
36
za pomoc� obserwacji bezpo�redniej w czasie marszu i podczas krótkich
przystanków. W pododdzia�ach zmechanizowanych (zmotoryzowanych),
w przypadku gdy dru�yna nie ma mo�liwo�ci wykonania zadania, z wozu bojowego
wysy�a si� szperaczy, a ich dzia�anie dru�yna ubezpiecza ogniem, nie spieszaj�c si�.
W tym celu za�oga wozu bojowego zajmuje stanowisko ogniowe dogodne do
wspierania dzia�ania szperaczy. Nast�pnie dowódca plutonu powinien wyja�ni�, �e
dru�yna patrolowa z zasady unika walki, a ogie� otwiera tylko wówczas, gdy zostanie
wykryta przez przeciwnika. W przypadku gdy b�d� to ma�e grupy przeciwnika,
dru�yna patrolowa niszczy je ogniem lub zmusza do poddania si�. Natomiast w razie
zetkni�cia si� z przewa�aj�cymi si�ami przeciwnika, dru�yna patrolowa zajmuje
dogodne stanowisko, obserwuje jego dzia�anie, a dowódca sk�ada meldunek
dowódcy patrolu czo�owego o zaistnia�ej sytuacji.
Zagadnienie 2. Dowódca dru�yny (czo�gu), wykorzystuj�c map� dowódcy plutonu,
dok�adnie zapoznaje si� z drog� marszu i terenem do niej przyleg�ym. Nast�pnie
wzywa do siebie funkcyjnych dru�yny (za�ogi) i w roli dowódcy dru�yny patrolowej
(wozu patrolowego) wydaje rozkaz bojowy. Dowódca dru�yny (czo�gu) powinien
sprawdzi� (za pomoc� pyta�), czy �o�nierze w�a�ciwie zrozumieli postawione
zadania. Nast�pnie powinien zorganizowa� ��czno�� wewn�trzn� oraz sprawdzi�
znajomo�� sygna�ów i znaków umownych. Kolejn� czynno�ci� jest nawi�zanie
��czno�ci radiowej z dowódc� patrolu czo�owego (dowódc� plutonu).
Zagadnienie 3. Z chwil� otrzymania sygna�u do dzia�ania dru�yna patrolowa (wóz
patrolowy) rozpoczyna marsz. Po podej�ciu do lasu lub miejscowo�ci, na odleg�o��
umo�liwiaj�c� dogodn� i skryt� obserwacj�, dowódca dru�yny patrolowej (wozu
patrolowego) powinien dok�adnie rozpozna� napotkane obiekty za pomoc�
obserwacji bezpo�redniej z wozu bojowego. W celu dok�adniejszego sprawdzenia
dowódca dru�yny patrolowej mo�e wys�a� szperaczy. O wynikach rozpoznania
sk�ada meldunek dowódcy patrolu czo�owego. W przypadku niestwierdzenia
obecno�ci przeciwnika w rozpoznawanym obiekcie dru�yna patrolowa przeje�d�a
przez miejscowo�� (las) z mo�liwie du�� pr�dko�ci�. W czasie przekraczania
miejscowo�ci (lasu) �o�nierze prowadz� obserwacj� w ruchu przez przyrz�dy
obserwacyjne i otwory strzelnicze wozu bojowego, a ich �rodki ogniowe powinny by�
w gotowo�ci do otwarcia ognia.
Podczas rozpoznawania rzeki, brodu, mostu itp. dru�yna patrolowa po zbli�eniu
si� do przeszkody wodnej za pomoc� obserwacji przeprowadza rozpoznanie jej
37
37
brzegów. Nast�pnie dowódca dru�yny patrolowej wysy�a szperaczy, którzy pod
os�on� ognia wozu bojowego prowadz� rozpoznanie wyznaczonego odcinka rzeki
lub mostu. O wynikach rozpoznania dowódca dru�yny patrolowej melduje
prze�o�onemu i – w zale�no�ci od zaistnia�ej sytuacji – przedstawia zamiar dalszego
dzia�ania.
Zagadnienie 4. Po otrzymaniu meldunku od obserwatora o zauwa�eniu na drodze
marszu zawa�y (ob�oku dymu) dowódca dru�yny patrolowej powinien zatrzyma�
bojowy wóz piechoty (transporter opancerzony) w ukryciu, wys�a� szperaczy w celu
rozpoznania, czy zawa�a le�na nie jest zaminowana (czy teren nie jest ska�ony) oraz
sprawdzenia, jaka jest mo�liwo�� jej obej�cia lub pokonania.
Zawa�y le�ne dru�yna patrolowa zazwyczaj omija, oznaczaj�c drogi obej�cia. Je�eli
nie ma dróg obej�cia, za�oga wozu patrolowego – na rozkaz dowódcy patrolu
czo�owego – rozminowuje zawa�� i wykonuje w niej przej�cie. W przypadku wykrycia
terenu ska�onego dowódca dru�yny patrolowej powinien natychmiast wyda�
�o�nierzom komend� do za�o�enia masek przeciwgazowych i odzie�y ochronnej,
a nast�pnie nakaza� rozpozna� ska�ony teren i oznaczy� go.
Zagadnienie 5. Po pokonaniu zawa�y (terenu ska�onego) kierownik zaj��
przyst�puje do szkolenia dru�yny patrolowej (za�ogi wozu patrolowego) w przypadku
napotkania przeciwnika. W tym celu za pomoc� ustalonego sygna�u wywo�uje
okre�lone dzia�anie przeciwnika (pozorowanie dzia�a� przeciwnika nale�y dok�adnie
ustali� podczas instrukta�u), po czym obserwuje i ocenia dzia�anie dru�yny
patrolowej.
2. Zaj�cia nocne
Cel:
� uczy�/doskonali� �o�nierzy dzia�ania jako dru�yna patrolowa (wóz patrolowy)
w warunkach ograniczonej widoczno�ci,
38
38
ubezpieczenia marszu (w nocy),
� zgrywa� �o�nierzy dru�yny (za�ogi) podczas wykonywania zada� w trakcie
ubezpieczenia marszu w nocy.
ubezpieczenia marszu (w nocy),
� zgrywa� �o�nierzy dru�yny (za�ogi) podczas wykonywania zada� w trakcie
ubezpieczenia marszu w nocy.
1. Wydanie rozkazu bojowego przez dowódc� dru�yny (czo�gu).
2. Dzia�anie dru�yny patrolowej (wozu patrolowego).
3. Rozpoznanie i pokonanie (obej�cie) zawa�y le�nej (terenu ska�onego).
4. Dzia�anie dru�yny patrolowej po napotkaniu przeciwnika.
(czo�gów) powinni prowadzi� szkolenie z dru�ynami (za�ogami) realizuj�c
3. Nale�y okre�li� sposób oceny szkolonych.
5. W trakcie instrukta�u nale�y sprawdzi� znajomo�� sygna�ów dowodzenia za
pomoc� sygna�ów �wietlnych i �rodków ��czno�ci.
wszystkie zagadnienia szkoleniowe na zasadniczym punkcie nauczania.
Dowódcy dru�yn (czo�gów) prowadz� pomocnicze punkty nauczania, np. marsz
w warunkach ograniczonej widoczno�ci, prowadzenie rozpoznania terenu itp.
W plutonach piechoty dru�yna wsparcia z zasady nie powinna by�
wykorzystywana jako dru�yna patrolowa, dlatego pozoruje dzia�anie przeciwnika.
Zagadnienie to mo�e prowadzi� pomocnik dowódcy plutonu.
39
39
7. Zagadnienia szkoleniowe nale�y realizowa� podobnie jak w dzie�.
8. Bior�c pod uwag� specyficzne w�a�ciwo�ci dzia�ania w nocy, podczas
organizowania ubezpiecze� nale�y kierowa� si� nast�puj�cymi zasadami:
� ubezpieczenie wysy�a si� na mniejsze odleg�o�ci ni� w dzie�,
� wyznacza si� wi�cej si� i �rodków do wykonywania zada� ubezpieczenia,
� cz��ciej dokonuje si� zmian si� wyznaczonych do ubezpieczenia,
� wydzielone ubezpieczenie wyposa�a si� w sprz�t noktowizyjny, �rodki
sygnalizacyjne i o�wietlaj�ce.
9. Zaj�cia te powinno si� prowadzi� sposobem tzw. p�tli taktycznej. Kolejno��
realizacji zagadnie� szkoleniowych musi by� dostosowana do warunków
terenowych. Dotyczy to g�ównie takich zagadnie� szkoleniowych, jak
rozpoznawanie przedmiotów i przeszkód terenowych.
10. W cz��ci wst�pnej dowódca plutonu podaje temat i cel zaj�� oraz zapoznaje
�o�nierzy z problematyk� szkoleniow�, która b�dzie przedmiotem zaj��. Po
omówieniu zasad prowadzenia rozpoznania terenu i przeciwnika w warunkach
ograniczonej widoczno�ci dowódca plutonu powinien sprawdzi� (za pomoc�
pyta�), czy �o�nierze w�a�ciwie zrozumieli podane zagadnienia.
11. Po zako�czeniu teoretycznego omówienia zasad dzia�ania jako dru�yny
patrolowej (wozu patrolowego) dowódca plutonu wyja�nia w skrócie organizacj�
zaj�� i wprowadza w sytuacj� taktyczn�. Dru�ynie (za�odze) pozoruj�cej
dzia�anie przeciwnika oraz dru�ynom (za�ogom) realizuj�cym zagadnienia
doskonal�ce nakazuje uda� si� do miejsc szkolenia wskazanych podczas
instrukta�u.
1. Etatowe uzbrojenie i wyposa�enie dru�yny (za�ogi), noktowizory.
przeciwpancerne – szkolne) – zgodnie z punktem w rozkazie dziennym jednostki.
5. Latarki, przyrz�d rozpoznania chemicznego, rentgenoradiometr, zestaw znaków
ostrzegawczych (do oznaczania terenu ska�onego), ma�y zestaw minerski. itp.
40
40
Temat: Dru�yna (za�oga) w rejonie ze�rodkowania
Cel:
� uczy�/doskonali� dowódc� dru�yny (czo�gu) zajmowania rejonu ze�rodkowania
(wyj�ciowego),
� doskonali� dowódc� dru�yny (czo�gu) w organizacji ochrony i obrony w rejonie
ze�rodkowania (wyj�ciowym),
� zgrywa� funkcyjnych dru�yny (za�ogi) w wykonywaniu czynno�ci wchodz�cych
w zakres przygotowania wozu bojowego oraz osobistego uzbrojenia
i wyposa�enia do walki w rejonie wyj�ciowym (ze�rodkowania),
� sprawdzi� �o�nierzy z prowadzenia obserwacji w czasie wykonywania marszu.
Forma: zaj�cia praktyczne w terenie (ze sprz�tem).
Zagadnienia szkoleniowe realizowane w zasadniczym punkcie:
1. Przemarsz do rejonu wyj�ciowego (ze�rodkowania).
2. Rozmieszczenie i zamaskowanie wozu bojowego w rejonie wyj�ciowym
(ze�rodkowania).
3. Zorganizowanie obserwacji i ubezpieczenia.
4. Odtwarzanie gotowo�ci bojowej w rejonie.
5. Dzia�anie dru�yny (za�ogi) po og�oszeniu alarmu.
powinni prowadzi� szkolenie z dru�ynami, realizuj�c zagadnienia doskonal�ce.
2. Przed zaj�ciami nale�y dokona� ustale� z dowódc� kompanii logistycznej
batalionu w celu synchronizacji zaj�� taktyczno-specjalnych z wykorzystaniem
cysterny paliwowej.
szkoleniowe, form� zaj��, wskaza� miejsce prowadzenia zaj��, organizacj�
zaj��, warunki bezpiecze�stwa i sposób pozoracji – je�eli b�dzie realizowany na
zaj�ciach.
uczy�/doskonali�/sprawdzi� w czasie zaj��.
5. instruktażu kierownik zajęć
5. W czasie instrukta�u zaj�� powinien wydać
wyda� rozkaz bojowy dowódcom
drużyn (czołgów) oraz określić czas na opracowanie dokumentów dowodzenia
(wykonanie dokumentów sprawdzić przed zajęciami). 41
41
pomoc� chor�giewek i �rodków ��czno�ci.
7. Miejscem rozpocz�cia mo�e by� park sprz�tu technicznego pododdzia�u lub
rejon w pobli�u miejsca zakwaterowania.
8. Podczas szkolenia powinno si� d��y� do zgrywania poszczególnych funkcyjnych
dru�yny (za�ogi) w czasie wspólnego wykonywania zada�.
9. Organizacja zaj�� w du�ej mierze zale�y od liczby wozów bojowych
wydzielonych do wykorzystania podczas szkolenia. W przypadku gdy ka�da
dru�yna (za�oga) dysponuje wozem bojowym, najlepiej jest zorganizowa� zaj�cia
równolegle w czterech punktach nauczania. W takiej sytuacji zagadnienia
szkoleniowe prowadzone b�d� przez dowódc� dru�yny (czo�gu). Dowódca
plutonu w trakcie zaj�� obserwuje, kontroluje i ocenia dzia�anie dru�yn (za�óg),
zwracaj�c szczególn� uwag� na dzia�anie najmniej do�wiadczonego dowódcy
dru�yny (czo�gu). Organizacj� zaj�� w tym wariancie przedstawia rys. nr 4.
10. W przypadku wykorzystania mniejszej ilo�ci wozów bojowych zasadniczy punkt
nauczania prowadzi dowódca plutonu. Po zrealizowaniu zagadnie�
na zasadniczym punkcie nauczania na sygna� dowódcy plutonu nast�puje
zmiana na punktach nauczania. Na pozosta�ych punktach nauczania proponuje
si� realizowa� zagadnienia doskonal�ce, takie jak np.: dzia�anie dru�yny (za�ogi)
po og�oszeniu alarmu o zagro�eniu, zajmowanie miejsc i spieszanie si� z wozu
bojowego. Jedn� dru�yn� (za�og�) w ramach doskonalenia umiej�tno�ci
�o�nierzy z wybranych zagadnie� szkolenia bojowego mo�na wykorzysta� do
pozorowania dzia�a� przeciwnika. Organizacj� zaj�� w tym wariancie
przedstawia rysunek nr 5.
11. W cz��ci wst�pnej dowódca plutonu podaje temat i cel oraz omawia warunki
bezpiecze�stwa.
12. Na zako�czenie cz��ci wst�pnej dowódca plutonu wprowadza w sytuacj�
taktyczn�. Dru�ynie (za�odze) pozoruj�cej dzia�anie przeciwnika oraz dru�ynom
(za�ogom) realizuj�cym zagadnienia doskonal�ce nakazuje uda� si� do miejsc
szkolenia wskazanych podczas instrukta�u.
1. Etatowe uzbrojenie i wyposa�enie dru�yny (za�ogi), pistolet sygna�owy.
2. �rodki pozoracji pola walki (amunicja �lepa, granaty dymne, petardy, naboje
42 sygna�owe, pociski szkolne do wyrzutni ppk, amunicja szkolna do broni
pok�adowej wozu bojowego) – zgodnie z punktem w rozkazie dziennym
42 jednostki.
3. Cysterna, samochód ci��arowo-terenowy.
5. Chor�giewki sygnalizacyjne, tarcze kontrolne, przyrz�dy do zgrywania zerowych
sygna�owe, pociski szkolne do wyrzutni ppk, amunicja szkolna do broni
pok�adowej wozu bojowego) – zgodnie z punktem w rozkazie dziennym
jednostki.
3. Cysterna, samochód ci��arowo-terenowy.
5. Chor�giewki sygnalizacyjne, tarcze kontrolne, przyrz�dy do zgrywania zerowych
nastaw celownika, stopery itp.
Rys.Rys.
4. Schemat
4. Schematorganizacji zajęć
organizacji zaj�� (wariant
(wariant I) I)
Rys. 5. Schemat organizacji zajęć (wariant II)
43
43
Rys. 5. Schemat organizacji zaj�� (wariant II)
Przebieg zaj��:
poszczególnych zagadnie�, sposób zmian grup;
Przebieg zaj�� w zasadniczym punkcie nauczania – wariant II
Zagadnienie 1. Zagadnienie to nale�y traktowa� jako form� utrwalenia
(doskonalenia) wcze�niej zrealizowanych tematów. W tym celu kierownik zaj��
powinien w rejonie przemarszu plutonu wcze�niej ustawi� sytuacj� tarczow�,
natomiast �o�nierze przez techniczne �rodki ��czno�ci, umówionymi sygna�ami lub
g�osem, sk�ada� dowódcy dru�yny meldunki o wykrytych celach. Po przybyciu
do nakazanego rejonu dowódcy dru�yn melduj� dowódcy plutonu liczb�, rodzaj
i po�o�enie celów wykrytych przez dru�yn�.
Zagadnienie 2. Przed przyst�pieniem do praktycznego szkolenia kierownik zaj��
wyja�nia, �e rejon wyj�ciowy (ze�rodkowania) nale�y zajmowa� p�ynnie (bez
zb�dnych manewrów i zatrzymywania). Wóz bojowy powinien by� wprowadzony
w sposób umo�liwiaj�cy szybkie opuszczenie rejonu zajmowanego przez pododdzia�.
Powinien by� on ustawiony w kierunku przewidywanego wyjazdu, aby �atwe by�o
(bez zbytecznego manewrowania) wyprowadzenie go na drog� marszu
i szybkie w��czenie do kolumny plutonu. Omawiaj�c sposób maskowania, dowódca
plutonu powinien podkre�li�, �e w wyniku realizacji tego przedsi�wzi�cia nale�y
ograniczy� do minimum mo�liwo�� wykrycia wozu bojowego przez przeciwnika
prowadz�cego naziemn� i powietrzn� obserwacj�. Nast�pnie dowódca plutonu
wskazuje dowódcy dru�yny (czo�gu) rejon i nakazuje wprowadzi� sprz�t bez
wykonywania okopu, lecz z przyst�pieniem do jego maskowania. Dru�yna (za�oga)
powinna wykonywa� maskowanie z wykorzystaniem siatki maskuj�cej.
Zagadnienie 3. W czasie realizacji tego zagadnienia dowódca plutonu wzywa
do siebie dowódc� dru�yny (czo�gu) i stawia mu zadanie dotycz�ce zorganizowania
obserwacji i ubezpieczenia rejonu wyj�ciowego (ze�rodkowania). Po otrzymaniu
zadania dowódca dru�yny (czo�gu) powinien niezw�ocznie przyst�pi�
44
do organizowania obserwacji i ubezpieczenia. W pododdzia�ach zmechanizowanych
44
(zmotoryzowanych) nale�y wyznaczy� obserwatora, któremu wskazuje si�
stanowisko w rejonie rozmieszczenia bojowego wozu piechoty (ko�owego
transportera opancerzonego), a do ubezpieczenia – dy�urny �rodek ogniowy (zwykle
obs�ug� karabinu maszynowego), którego stanowisko ogniowe powinno znajdowa�
obserwacji i ubezpieczenia rejonu wyj�ciowego (ze�rodkowania). Po otrzymaniu
zadania dowódca dru�yny (czo�gu) powinien niezw�ocznie przyst�pi�
do organizowania
obserwacji obserwacji rejonu
i ubezpieczenia i ubezpieczenia. W pododdzia�ach
wyj�ciowego zmechanizowanych
(ze�rodkowania). Po otrzymaniu
(zmotoryzowanych)
zadania dowódca nale�y
dru�ynywyznaczy�
(czo�gu) obserwatora,
powinien któremu wskazuje
niezw�ocznie si�
przyst�pi�
stanowisko w rejonie
do organizowania rozmieszczenia
obserwacji bojowego
i ubezpieczenia. wozu piechoty
W pododdzia�ach (ko�owego
zmechanizowanych
transportera opancerzonego),
(zmotoryzowanych) nale�y awyznaczy�
do ubezpieczenia – dy�urnyktóremu
obserwatora, �rodek ogniowy (zwykle
wskazuje si�
obs�ug� karabinu
stanowisko maszynowego),
w rejonie którego stanowisko
rozmieszczenia bojowego ogniowe powinno znajdowa�
wozu piechoty (ko�owego
si� na kierunku
transportera spodziewanego
opancerzonego), podej�cia
a do przeciwnika.
ubezpieczenia Po zaj�ciu
– dy�urny �rodek stanowisk przez
ogniowy (zwykle
obs�ug� karabinu
dy�urnego �rodka ogniowego
maszynowego), i obserwatora
którego dowódcapowinno
stanowisko ogniowe dru�ynyznajdowa�
powinien
9
postawi� im zadania
si� na kierunku dotycz�ce ubezpieczenia
spodziewanego oraz obserwacji
podej�cia przeciwnika. .
Po zaj�ciu stanowisk przez
Kierownik zaj�� ocenia
obs�ug� dy�urnego sposób
�rodka realizacjii obserwatora
ogniowego przedsi�wzi��dowódca
z zakresu ubezpieczenia.
dru�yny powinien
9
W tym zagadnieniu
postawi� im zadaniamo�na doskonali�
dotycz�ce �o�nierzyoraz
ubezpieczenia w zakresie prowadzenia
obserwacji . obserwacji.
Zagadnienie 4. Po
Kierownik zaj�� wprowadzeniu
ocenia szkolonych
sposób realizacji w sytuacj� ztaktyczn�
przedsi�wzi�� zakresu odpowiadaj�c�
ubezpieczenia.
tre�ci
W tym tego zagadnienia
zagadnieniu mo�na oraz omówieniu
doskonali� zada�
�o�nierzy wykonywanych
w zakresie przez
prowadzenia dru�yn�
obserwacji.
(za�og�) w rejonie
Zagadnienie wyj�ciowym (ze�rodkowania)
4. Po wprowadzeniu i wyja�nieniu
szkolonych w sytuacj� sposobów ich
taktyczn� odpowiadaj�c�
realizacji,
tre�ci tegodowódca plutonu
zagadnienia oraznakazuje dowódcy
omówieniu zada� dru�yny (czo�gu) przez
wykonywanych przyst�pi� do
dru�yn�
odtworzenia
(za�og�) w gotowo�ci bojowej.
rejonie wyj�ciowym (ze�rodkowania) i wyja�nieniu sposobów ich
W tym celudowódca
realizacji, dowódca dru�yny
plutonu (czo�gu)
nakazujepowinien
dowódcyposzczególnym funkcyjnym
dru�yny (czo�gu) postawi�
przyst�pi� do
zadania. Podzia�
odtworzenia pracybojowej.
gotowo�ci (zada�) w dru�ynie zmechanizowanej (zmotoryzowanej)
mo�e
W tymby�
celunast�puj�cy:
dowódca dru�yny (czo�gu) powinien poszczególnym funkcyjnym postawi�
� za�ogaPodzia�
zadania. wozu pracy
bojowego: sprawdzi�
(zada�) stan zmechanizowanej
w dru�ynie techniczny systemów i uk�adów,
(zmotoryzowanej)
sprawdzi�
mo�e stan techniczny broni pok�adowej oraz przyrz�dów obserwacyjno-
by� nast�puj�cy:
� -celowniczych
za�oga wozu wbojowego:
tym zgranie zerowychstan
sprawdzi� nastaw. Uzupe�ni�systemów
techniczny paliwo oraz
i amunicj�
uk�adów,
do wozu bojowego,
sprawdzi� stan techniczny broni pok�adowej oraz przyrz�dów obserwacyjno-
� obs�uga (celowniczy)
-celowniczych km: ubezpiecza�
w tym zgranie pododdzia�
zerowych nastaw. w paliwo
Uzupe�ni� rejonieoraz
wyj�ciowym
amunicj�
(ze�rodkowania),
do wozu bojowego,
� pozostali �o�nierze: km:
obs�uga (celowniczy) prowadzi� rozbudow�
ubezpiecza� in�ynieryjn�
pododdzia� np. wyj�ciowym
w rejonie szczeliny
przeciwlotniczej.
(ze�rodkowania),
� Dowódca
pozostali plutonu czo�gów
�o�nierze: w ramach rozbudow�
prowadzi� realizacji tegoin�ynieryjn�
zagadnienia ocenia dzia�anie
np. szczeliny
za�óg w trakcie odtwarzania gotowo�ci bojowej. Szczególn� uwag� zwraca na
przeciwlotniczej.
kolejno�� realizowanych
Dowódca czynno�ci
plutonu czo�gów przezrealizacji
w ramach za�og� czo�gu (przedsi�wzi�cia
tego zagadnienia ocenia pierwszej
dzia�anie
kolejno�ci, drugiej,odtwarzania
za�óg w trakcie przedsi�wzi�cia realizowane
gotowo�ci w dalszej
bojowej. kolejno�ci)
Szczególn� uwag� i ich w�a�ciw�
zwraca na
realizacj�.
kolejno��
9 realizowanych czynno�ci przez za�og� czo�gu (przedsi�wzi�cia pierwszej
W pododdzia�ach czo�gów ze wzgl�du na mniejsz� ilo�� o�nierzy funkcj� obserwatora i dy�urnego
�rodka ogniowego
Na sygna�
kolejno�ci, mo�na
dowódcy
drugiej, ��czy�.
plutonu do rejonu
przedsi�wzi�cia rozmieszczenia
realizowane w dalszej dru�yny (za�ogi)
kolejno�ci) powinna
i ich w�a�ciw�
podjecha� cysterna, a nast�pnie samochód z amunicj�. Dowódca plutonu sprawdza
99
W pododdziałach
W pododdzia�ach czołgów
czo�gów ze względu
wzgl�du na mniejszą
mniejsz� ilość
ilo�� żołnierzy
�o�nierzy funkcję
funkcj� obserwatora
obserwatora ii dyżurnego
dy�urnego45
�rodka
i środka
nadzoruje mo�na łączyć.
uzupe�nianie
ogniowego można ��czy�.
paliwa w wozie bojowym, pobieranie amunicji (pocisków)
i jej �adowanie. Do szkolenia w uzupe�nianiu zu�ytej jednostki ognia w bojowym
45
45
wozie piechoty proponuje si� u�y� oko�o 10 nabojów treningowych do armaty, 1–2
treningowe ppk oraz do 50 szkolnych nabojów karabinowych.
Nast�pnie dowódca dru�yny (czo�gu), nie odwo�uj�c ubezpiecze�, organizuje
czyszczenie i sprawdzenie stanu technicznego broni osobistej �o�nierzy oraz
realizacj�.
Na sygna� dowódcy plutonu do rejonu rozmieszczenia dru�yny (za�ogi) powinna
podjecha� cysterna, a nast�pnie samochód z amunicj�. Dowódca plutonu sprawdza
i nadzoruje uzupe�nianie paliwa w wozie bojowym, pobieranie amunicji (pocisków)
i jej �adowanie. Do szkolenia w uzupe�nianiu zu�ytej jednostki ognia w bojowym
wozie piechoty proponuje si� u�y� oko�o 10 nabojów treningowych do armaty, 1–2
treningowe ppk oraz do 50 szkolnych nabojów karabinowych.
Nast�pnie dowódca dru�yny (czo�gu), nie odwo�uj�c ubezpiecze�, organizuje
czyszczenie i sprawdzenie stanu technicznego broni osobistej �o�nierzy oraz
�rodków ochrony przed ska�eniami.
Zagadnienie 5. W zagadnieniu tym nale�y uczy� dzia�ania dru�yny (za�ogi) po
og�oszeniu alarmu lotniczego, chemicznego oraz podczas napadu grup przeciwnika.
W czasie szkolenia szczególn� uwag� nale�y zwróci� na wydawanie komend przez
dowódc� dru�yny (czo�gu) oraz umiej�tno�� wykorzystywania terenu przez �o�nierzy.
W tym wariancie zaj�� na pomocniczych punktach nauczania dla dru�yn
piechoty proponuje si� doskonali� zagadnienie dotycz�ce zajmowania miejsc
w bojowym wozie piechoty (ko�owym transporterze opancerzonym) i spieszania si�
(wed�ug normy 4, 5, 6, 7 ze szkolenia taktycznego) oraz dzia�anie dru�yny po
og�oszeniu alarmu o zagro�eniu. Przed przyst�pieniem do praktycznego szkolenia
nale�y omówi� i wskaza� rozmieszczenie funkcyjnych dru�yny w przedziale
desantowym oraz zademonstrowa� i wyja�ni� sposób zajmowania miejsc, a tak�e
spieszania si� z bojowego wozu piechoty (ko�owego transportera opancerzonego)
w miejscu i w ruchu.
Omawiaj�c sposób spieszania si�, dowódca dru�yny powinien przypomnie�
szkolonym, �e �o�nierze mog� opuszcza� bojowy wóz piechoty (ko�owy transporter
opancerzony) na komend� dowódcy, przekazan� do przedzia�u desantowego
za pomocą telefonu wewnętrznego lub umówionych sygnałów. Zajmujący miejsce
46 prawej stronie rozwijają się w prawo, a po lewej – w lewo od bojowego wozu
po
46
za pomoc� telefonu wewn�trznego lub umówionych sygna�ów. Zajmuj�cy miejsce
po prawej stronie rozwijaj� si� w prawo, a po lewej – w lewo od bojowego wozu
piechoty (ko�owego transportera opancerzonego). W niektórych sytuacjach dru�yna
piechoty mo�e spiesza� si� tylko w prawo lub tylko w lewo. Po spieszeniu si�
dru�yna przyjmuje nakazany przez dowódc� szyk bojowy.
Zajmowania miejsc oraz opuszczania bojowego wozu piechoty (ko�owego
transportera opancerzonego) nale�y uczy�, rozpoczynaj�c od wykonywania tych
czynno�ci w miejscu (na postoju), a nast�pnie przej�� do doskonalenia umiej�tno�ci
�o�nierzy (dru�yny) w ruchu.
Na kolejnym punkcie nauczania proponuje si� doskonali� zagadnienia ze
szkolenia in�.-sap., OPBMR, medycznego itp.
Temat: Dru�yna (za�oga) w obronie
Ilo�� zaj�� z tego tematu powinna zosta� okre�lona przez dowódc� kompanii.
Przed przyst�pieniem do realizacji zaj�� nale�y przeprowadzi� zaj�cia grupowe
z dowódcami dru�yn (czo�gów). W ramach realizacji tematu proponuje si�
przeprowadzi�: zaj�cia teoretyczne (wyk�ad), zaj�cia bez sprz�tu, zaj�cia ze
sprz�tem oraz zaj�cia nocne. Ilo�� zaj�� ze sprz�tem powinna zale�e� od
przydzielonego limitu �rodków materia�owo-technicznych oraz stopnia wyszkolenia
pododdzia�u. Nale�y d��y� do tego, aby wi�kszo�� zaj�� odbywa�a si� ze sprz�tem
oraz z wykorzystaniem UST.
Propozycje przeprowadzenia zaj��
Zaj�cia teoretyczne – w trakcie wyk�adu nale�y �o�nierzy zapozna�
z zasadami i organizacj� prowadzenia obrony, miejscem i zadaniami dru�yny (za�ogi)
w ugrupowaniu plutonu oraz obowi�zkami i zadaniami osób funkcyjnych dru�yny
(za�ogi). W trakcie wyk�adu nale�y szeroko stosowa� pomoce audiowizualne (film
szkoleniowy, prezentacja multimedialna), plansze pogl�dowe, szkice itp. Czas
wyk�adu nie powinien przekracza� 1 godziny lekcyjnej.
Zaj�cia bez sprz�tu – powinno si� przeprowadzi� zagadnienia szkoleniowe
na temat wyboru i urz�dzenia stanowiska oporu oraz przygotowania dru�yny
piechoty (za�ogi) do prowadzenia dzia�a� obronnych.
Zaj�cia ze sprz�tem – dru�yna (za�oga) powinna naby� (doskonali�)
umiej�tno�ci organizowania i prowadzenia obrony z wykorzystaniem wozu bojowego.
Zaj�cia w nocy ze sprz�tem – nale�y doskonali� (opanowane podczas zaj��
prowadzonych w dzie�) umiej�tno�ci dzia�ania dru�yny (za�ogi) w warunkach
47
ograniczonej widoczno�ci.
1. Zaj�cia bez sprz�tu

47
Cel:
� uczy�/doskonali� dowódców dru�yn (czo�gów) dowodzenia dru�yn� (za�og�)
w trakcie prowadzenia obrony w ramach plutonu,
Zaj�cia w nocy ze sprz�tem – nale�y doskonali� (opanowane podczas zaj��
prowadzonych w dzie�) umiej�tno�ci dzia�ania dru�yny (za�ogi) w warunkach
Cel:
� uczy�/doskonali� dowódców dru�yn (czo�gów) dowodzenia dru�yn� (za�og�)
� uczy� (doskonali�) dowódców dru�yn (czo�gów) organizowania obrony,
� doskonali� �o�nierzy w czynno�ciach realizowanych w toku przygotowywania
obrony,
� sprawdzi� dowódców dru�yn z umiej�tno�ci organizacji zabezpieczenia
bojowego,
� sprawdzi� �o�nierzy z wykonywania norm szkoleniowych.
Forma: musztra bojowa.
Zagadnienia szkoleniowe realizowane w zasadniczym podpunkcie nauczania:
1. Wybór i zaj�cie stanowisk ogniowych.
3. In�ynieryjna rozbudowa stanowiska obronnego (wytrasowanie stanowiska
obronnego), sporz�dzenie szkicu ognia dru�yny.
4. Dzia�anie dru�yny w czasie ostrza�u artyleryjskiego przeciwnika.
1. Kierownikiem zaj�� jest dowódca plutonu.
2. Zaj�cia zaleca si� zorganizowa� równolegle we wszystkich dru�ynach
(za�ogach). Dowódca plutonu w trakcie zaj�� obserwuje, kontroluje i ocenia
dzia�anie dru�yn (za�óg), szczególn� uwag� zwracaj�c na dzia�anie najmniej
do�wiadczonego dowódcy dru�yny (czo�gu).
3. Rozkaz bojowy dowódca plutonu stawia podczas instrukta�u.
zaj��, warunki bezpiecze�stwa, sposób pozoracji je�eli b�dzie realizowany na
zaj�ciach.
sprawdzi� w czasie zaj��.
48 W pododdzia�ach czo�gów do pozoracji proponuje si� wykorzysta� za�og�
6.
dowódcy plutonu.
7. Dowódca plutonu, po przyj�ciu meldunków o gotowo�ci dru�yn (za�óg) do
48 szkolenia, dokonuje przegl�du wyposa�enia, sprz�tu i �rodków pozorowania pola

walki. Nast�pnie przeprowadza cz�� wst�pn� i omawia warunki
bezpiecze�stwa. Po zako�czeniu cz��ci wst�pnej stawia dowódcom dru�yn
zadanie do marszu do rejonu rozpocz�cia zaj��. Po przybyciu plutonu na
miejsce szkolenia dowódca plutonu stawia rozkaz bojowy dowódcom dru�yn
6. W pododdzia�ach czo�gów do pozoracji proponuje si� wykorzysta� za�og�
6. W pododdzia�ach czo�gów do pozoracji proponuje si� wykorzysta� za�og�
dowódcy plutonu.
dowódcy plutonu.
szkolenia, dokonuje przegl�du wyposa�enia, sprz�tu i �rodków pozorowania pola
szkolenia, dokonuje przegl�du wyposa�enia, sprz�tu i �rodków pozorowania pola
(czo�gów) do obrony (je�eli nie zrobi� tego przed zaj�ciami).
(czo�gów) do obrony (je�eli nie zrobi� tego przed zaj�ciami).
8. Je�eli nie zosta�y przeprowadzone zaj�cia teoretyczne, dowódca plutonu przed
8. Je�eli nie zosta�y przeprowadzone zaj�cia teoretyczne, dowódca plutonu przed
przyst�pieniem do praktycznego dzia�ania omawia zasady organizacji obrony.
przyst�pieniem do praktycznego dzia�ania omawia zasady organizacji obrony.
1. Indywidualne uzbrojenie i wyposa�enie �o�nierzy,
1. Indywidualne uzbrojenie i wyposa�enie �o�nierzy,
2. �rodki pozoracji pola walki (amunicja �lepa, miny przeciwpancerne – szkolne,
2. �rodki pozoracji pola walki (amunicja �lepa, miny przeciwpancerne – szkolne,
itp.) – zgodnie z punktem w rozkazie dziennym jednostki.
itp.) – zgodnie z punktem w rozkazie dziennym jednostki.
3. Radiostacje (radiotelefony) przeno�ne, ta�ma saperska, �opaty saperskie.
3. Radiostacje (radiotelefony) przeno�ne, ta�ma saperska, �opaty saperskie.
Rys. 6. Schemat organizacji zaj�� bez sprz�tu.

Rys.Rys.
6. Schemat
6. Schematorganizacji zajęć
organizacji zaj�� bezbez sprzętu
sprz�tu.
Przebieg zaj��.
Przebieg zaj��.
49
49
3) podaje warunki bezpiecze�stwa w zakresie u�ywania �rodków pozoracji pola
walki, innego sprz�tu wykorzystywanego na zaj�ciach, przemieszczania
w rejon zaj��, inne w miar� potrzeb;
4) wprowadza w sytuacj� taktyczn�. 49
Cz�� g�ówna
Zagadnienie 1. Na rozkaz dowódcy plutonu dowódcy dru�yn (czo�gów) zajmuj�
wyznaczony rejon stanowisk oporu dru�yn (stanowisk ogniowych czo�gów). Dowódcy
walki,
walki,innego
innegosprz�tu
sprz�tuwykorzystywanego
wykorzystywanegona nazaj�ciach,
zaj�ciach,przemieszczania
przemieszczania
w rejon zaj��,
w rejon inneinne
zaj��, w miar� potrzeb;
w miar� potrzeb;
4) 4)
wprowadza w sytuacj�
wprowadza taktyczn�.
w sytuacj� taktyczn�.
Cz�� g�ówna
Cz�� g�ówna
Zagadnienie 1. Na
Zagadnienie rozkaz
1. Na dowódcy
rozkaz plutonu
dowódcy dowódcy
plutonu dru�yn
dowódcy (czo�gów)
dru�yn zajmuj�
(czo�gów) zajmuj�
wyznaczony rejon
wyznaczony stanowisk
rejon oporu
stanowisk dru�yn
oporu (stanowisk
dru�yn ogniowych
(stanowisk czo�gów).
ogniowych Dowódcy
czo�gów). Dowódcy
dru�yn zmechanizowanych
dru�yn (zmotoryzowanych)
zmechanizowanych okre�laj�
(zmotoryzowanych) dodatkowo
okre�laj� miejsca
dodatkowo dla dla
miejsca
poszczególnych �rodków
poszczególnych ogniowych
�rodków oraz
ogniowych uszczegó�awiaj�
oraz granice
uszczegó�awiaj� stanowiska
granice oporu
stanowiska oporu
swoich dru�yn.
swoich dru�yn.
Dowódcy dru�yn
Dowódcy (czo�gów)
dru�yn przyst�puj�
(czo�gów) do do
przyst�puj� organizacji systemu
organizacji ognia
systemu i zapór
ognia i zapór
in�ynieryjnych w swoich
in�ynieryjnych dru�ynach
w swoich (za�ogach),
dru�ynach a nast�pnie
(za�ogach), przedstawiaj�
a nast�pnie dowódcy
przedstawiaj� dowódcy
plutonu sposób
plutonu zorganizowania
sposób obrony.
zorganizowania Po Po
obrony. zatwierdzeniu przez
zatwierdzeniu dowódc�
przez plutonu
dowódc� plutonu
decyzji do do
decyzji obrony, dowódcy
obrony, dru�yn
dowódcy (czo�gów)
dru�yn stawiaj�
(czo�gów) rozkaz
stawiaj� bojowy
rozkaz do do
bojowy obrony
obrony
podleg�ym �o�nierzom.
podleg�ym Nast�pnie
�o�nierzom. powinni
Nast�pnie sprawdzi�,
powinni czyczy
sprawdzi�, �o�nierze w�a�ciwie
�o�nierze w�a�ciwie
zrozumieli postawione
zrozumieli zadania.
postawione zadania.
Zagadnienie 2. 2.
Zagadnienie Dowódcy dru�yn
dru�yn po po
(czo�gów) zaj�ciu stanowisk
zaj�ciu ogniowych
stanowisk ogniowych
organizuj� obserwacj�
organizuj� i ubezpieczenie.
obserwacj� W tym
i ubezpieczenie. celucelu
W tym wyznaczaj� obserwatora
wyznaczaj� oraz
obserwatora – –
oraz
w w
dru�ynach piechoty
dru�ynach zmechanizowanej
piechoty (zmotoryzowanej)
zmechanizowanej – –
(zmotoryzowanej) dy�urny �rodek
dy�urny �rodek
ogniowy i stawiaj�
ogniowy im zadania.
i stawiaj� im zadania.
Szkolenie
Szkoleniepraktyczne
praktyczne�o�nierzy
�o�nierzywyznaczonych
wyznaczonychdo doprowadzenia
prowadzeniaobserwacji
obserwacji
i ubezpieczenia nale�y
i ubezpieczenia prowadzi�
nale�y podczas
prowadzi� realizacji
podczas zagadnienia
realizacji nast�pnego,
zagadnienia nast�pnego,
tj. wtj.czasie in�ynieryjnej
w czasie rozbudowy
in�ynieryjnej stanowiska
rozbudowy obronnego.
stanowiska obronnego.
Zagadnienie 3. Dowódca
Zagadnienie plutonu
3. Dowódca nakazuje
plutonu dowódcom
nakazuje dru�yn
dowódcom (czo�gów)
dru�yn przyst�pi�
(czo�gów) przyst�pi�
do do
praktycznej realizacji
praktycznej rozbudowy
realizacji in�ynieryjnej
rozbudowy (zgodnie
in�ynieryjnej z z zakresem
(zgodnie prac
zakresem prac
okre�lonym w trakcie
okre�lonym instrukta�u).
w trakcie W W
instrukta�u). pododdzia�ach piechoty
pododdzia�ach �o�nierze
piechoty powinni
�o�nierze powinni
wykona� stanowiska
wykona� ogniowe
stanowiska dla dla
ogniowe broni strzeleckiej
broni oraz
strzeleckiej wytrasowa�
oraz rówrów
wytrasowa� strzelecki
strzelecki
pomi�dzy nimi.
pomi�dzy Za�ogi
nimi. wozów
Za�ogi bojowych
wozów powinny
bojowych wytrasowa�
powinny stanowiska
wytrasowa� ogniowe.
stanowiska ogniowe.
Dowódcy dru�yn
dru�yn powinni
(czo�gów) sporz�dzi�
powinni szkice
sporz�dzi� ognia.
szkice ognia.
Po Powykonaniu
wykonaniuprzez
przez�o�nierzy
�o�nierzyprzewidzianego
przewidzianegozakresu
zakresurozbudowy
rozbudowy
in�ynieryjnej i sprawdzeniu
in�ynieryjnej wykonania
i sprawdzeniu szkiców
wykonania ognia,
szkiców kierownik
ognia, zaj��
kierownik podaje
zaj�� sygna�
podaje sygna�
do do
rozpocz�cia pozorowania
rozpocz�cia dzia�a�
pozorowania przeciwnika.
dzia�a� Z chwil�
przeciwnika. pojawienia
Z chwil� si� si�
pojawienia na na
przedpolu �o�nierzy
przedpolu przeciwnika
�o�nierzy obserwator
przeciwnika powinien
obserwator natychmiast
powinien zameldowa�
natychmiast o tym
zameldowa� o tym
dowódcy dru�yny
dowódcy (czo�gów).
dru�yny W W
(czo�gów). razie niew�a�ciwego
razie zareagowania
niew�a�ciwego obserwatora
zareagowania obserwatora
dowódca plutonu
dowódca powtarza
plutonu t� sytuacj�.
powtarza t� sytuacj�.
5050
50
W dru�ynie zmechanizowanej (zmotoryzowanej) po zameldowaniu przez
obserwatora o pojawieniu si� �o�nierzy przeciwnika dowódca dru�yny powinien
wyda� komend� obs�udze dy�urnego �rodka ogniowego do ich zniszczenia lub –
w przypadku pojawienia si� wi�kszej grupy przeciwnika – zarz�dzi� dla dru�yny
alarm bojowy. Z chwil� og�oszenia alarmu bojowego �o�nierze dru�yny powinni
przerwa� prac� przy wykonywaniu stanowisk ogniowych i przygotowa� si� do
prowadzenia ognia. Dowódca plutonu, obserwuj�c zachowanie si� poszczególnych
�o�nierzy, przerywa szkolenie w razie zauwa�enia nieprawid�owo�ci i po omówieniu
pope�nionych b��dów nakazuje dru�ynie powtórzy� �le wykonan� czynno��.
Zakres rozbudowy in�ynieryjnej powinien zale�e� od czasu przeznaczonego
na realizacj� tego zagadnienia. W trakcie zaj�� nale�y d��y� do tego, aby ka�dy
�o�nierz ustawi� co najmniej jedn� min� przeciwpancern� oraz wykona� okop do
strzelania z postawy strzeleckiej le��c, kl�cz�c lub stoj�c. Realizacj� tych
czynno�ci nale�y prowadzi� wed�ug norm ze szkolenia in�ynieryjno-
-saperskiego (sprawdzenie norm prowadz� dowódcy dru�yn (czo�gów)
w swoich dru�ynach (za�ogach).
(za�ogach)).
Zagadnienie 4. Po osi�gni�ciu przez szkolonych gotowo�ci do dzia�ania dowódca
plutonu, poprzez detonacj� kilku petard w rejonie punktu oporu, pozoruje ogniowe
przygotowanie ataku przeciwnika. Z chwil� jego rozpocz�cia dowódcy dru�yn
powinni poda� komend�: „OBSERWATOR POZOSTA� NA STANOWISKU,
POZOSTALI KRY� SI�”.
SI�''. Po tej komendzie �o�nierze ukrywaj� si� w schronach,
przykrytych odcinkach rowów strzeleckich lub okopach, natomiast na stanowisku
powinien pozosta� obserwator, który prowadzi obserwacj� przedpola i sk�ada
meldunki o zaistnia�ej sytuacji.
Dowódca plutonu obserwuje prac� dowódców dru�yn i dzia�anie �o�nierzy.
W przypadku stwierdzenia niedoci�gni�� wyja�nia ich przyczyny i nakazuje
powtórzenie �le wykonanych czynno�ci.
2. Zaj�cia ze sprz�tem
51
51
Cel:
uczy� �o�nierzy dru�yny (za�ogi) prowadzenia walki obronnej z wykorzystaniem
wozu bojowego,
Cel:
uczy� �o�nierzy dru�yny (za�ogi) prowadzenia walki obronnej z wykorzystaniem
wozu bojowego,
doskonali� dowódców dru�yn (czo�gów) w dowodzeniu dru�yn� (za�og�)
doskonali� umiej�tno�ci dowódców dru�yn (czo�gów) w organizowaniu obrony,
doskonali� �o�nierzy w czynno�ciach realizowanych w toku przygotowywania
obrony,
sprawdzi� dowódców dru�yn (czo�gów) z umiej�tno�ci w zakresie realizacji
zabezpieczenia bojowego,
sprawdzi� �o�nierzy z wykonywania norm szkoleniowych.
3. Wydanie rozkazu bojowego.
4. Dzia�anie dru�yny (za�ogi) w czasie artyleryjskiego przygotowania ataku
przeciwnika.
5. Kierowanie ogniem dru�yny podczas przej�cia przeciwnika do natarcia (za�oga
czo�gu: zwalczanie podchodz�cego przeciwnika).
6. Zmiana stanowisk ogniowych.
7. Walka z w�amuj�cym si� przeciwnikiem.
8. Walka o odzyskanie utraconej pozycji.
9. Zaj�cie g�ównych stanowisk ogniowych i odtworzenie naruszonego systemu
ognia.
52
52
wszystkie zagadnienia szkoleniowe w zasadniczym punkcie nauczania.
7. Dowódcy dru�yn (czo�gów) prowadz� pomocnicze punkty nauczania.
8. Miejscem rozpocz�cia mo�e by� rejon prowadzenia zaj��.
9. Dowódca plutonu wprowadza �o�nierzy w sytuacj� taktyczn� w cz��ci wst�pnej
zaj��. Wprowadzenie takie powinno nawi�zywa� do przedsi�wzi��
realizowanych przez szkolonych podczas poprzednich zaj��.
10. W cz��ci wst�pnej kierownik zaj�� podaje temat i cel zaj��, warunki
bezpiecze�stwa oraz zapoznaje �o�nierzy z problematyk� szkoleniow�, która
b�dzie przedmiotem zaj��, po czym zadaje pytania kontrolne.
11. Po omówieniu organizacji zaj�� dowódca plutonu wprowadza w sytuacj�
taktyczn�. Dru�ynie (za�odze) pozoruj�cej dzia�anie przeciwnika oraz dru�ynom
(za�ogom) realizuj�cym zagadnienia doskonal�ce nakazuje uda� si� do miejsc
szkolenia wskazanych podczas instrukta�u.
12. W trakcie zaj�� zaleca si� stosowanie systemów symulacyjnych dostosowanych
do wykorzystywanego sprz�tu.
13. Zaj�cia te korzystnie jest prowadzi� na placu �wicze� taktycznych, gdzie s�
przygotowane i urz�dzone stanowiska obrony.
14. Ze wzgl�du na wykorzystywanie w szkoleniu wozów bojowych zaj�cia powinny
obejmowa� przede wszystkim zagadnienia charakteryzuj�ce si� du�� dynamik�.
Natomiast zagadnienia z zakresu organizowania obrony nale�y ograniczy� do
niezb�dnych potrzeb.
53
53
15. Ze wzgl�du na fakt, �e dowódca plutonu szkoli ka�d� dru�yn� (za�og�),
proponuje si�, aby w ci�gu jednego dnia przeszkoli� dwie dru�yny (za�ogi) na
zasadniczym punkcie nauczania, a kolejne dwie – w czasie nast�pnych zaj��.
Zaj�cia mo�na zorganizowa� wed�ug nast�puj�cego wariantu:
I dzie� II dzie�
Wyszczególnienie
T P D1 D2 T P D1 D2
X X
1 dru�yna
X X
X X
2 dru�yna
X X
X X
3 dru�yna
X X
X X
dru�yna wsparcia
X X
Uwaga: T – temat zasadniczy; P – pozorowanie; D – doskonalenie
1. Etatowe uzbrojenie i wyposa�enie dru�yny (za�ogi).
sygna�owe, miny przeciwpancerne – szkolne) – zgodnie z punktem w rozkazie
dziennym jednostki (zgodnie z decyzj� dowódcy pododdzia�u oraz w oparciu
o analiz� przydzielonych limitów na rok…..).
3. Systemy symulacji – w zale�no�ci od sprz�tu, figury bojowe (ró�ne), radiostacje
przeno�ne.
6. Chor�giewki sygnalizacyjne, stopery, tarcze kontrolne, przyrz�dy do zgrywania
zerowych nastaw celownika itp.
54
54
Rys.Rys.
7. 7.
Schemat organizacji
Schemat organizacji zajęć
zaj��
Przebieg zaj��.
walki, innego sprz�tu wykorzystywanego na zaj�ciach, przemieszczania
w rejon zaj��, i innych – w miar� potrzeb;
Przebieg zaj�� w zasadniczym punkcie nauczania
Zagadnienie 1. Dowódca plutonu, po wprowadzeniu �o�nierzy w odpowiedni�
do tego zagadnienia sytuacj� taktyczn�, stawia dowódcy dru�yny (czo�gu) zadanie
dotycz�ce zorganizowania w wyznaczonym rejonie stanowiska oporu dru�yny
(stanowiska ogniowego czo�gu).
Dowódca dru�yny (czo�gu) analizuje otrzymane zadanie, a nast�pnie
przedstawia dowódcy plutonu sposób zorganizowania obrony. Po zatwierdzeniu
decyzji dowódcy dru�yny (czo�gu) do obrony, dowódca plutonu nakazuje zaj��
55
55
stanowisko obronne dru�yny (stanowisko ogniowe czo�gu) i przyst�pi� do organizacji
systemu ognia oraz rozbudowy in�ynieryjnej, w tym zapór in�ynieryjnych.
Zagadnienie 2. Dowódca dru�yny (czo�gu) po zaj�ciu stanowiska oporu (stanowiska
ogniowego czo�gu) organizuje obserwacj� i ubezpieczenie. W tym celu wyznacza
obserwatora oraz – w dru�ynie piechoty zmechanizowanej (zmotoryzowanej) –
dy�urny �rodek ogniowy, a nast�pnie stawia im zadanie. Kierownik zaj�� sprawdza
dzia�anie osób funkcyjnych realizuj�cych zadania zwi�zane z prowadzeniem
obserwacji i ubezpieczeniem.
Zagadnienie 3. Dowódca dru�yny (czo�gu) wydaje podleg�ym �o�nierzom rozkaz
bojowy do obrony. Nast�pnie sprawdza, czy �o�nierze w�a�ciwie zrozumieli
postawione zadania. Po wydaniu rozkazu bojowego, dowódca dru�yny (czo�gu)
nakazuje przyst�pi� do rozbudowy in�ynieryjnej (poprawi� istniej�ce okopy, zapory
in�ynieryjne itp.).
Zagadnienie 4. Po osi�gni�ciu przez szkolonych gotowo�ci do dzia�ania, dowódca
plutonu, poprzez detonacj� kilku petard w rejonie stanowiska oporu dru�yny
(stanowiska ogniowego czo�gu), wywo�uje pozorowanie ogniowego przygotowania
ataku prowadzonego przez przeciwnika. Z chwil� jego rozpocz�cia dowódca dru�yny
zmechanizowanej (zmotoryzowanej) powinien poda� komend�: „OBSERWATOR
POZOSTA� NA STANOWISKU, POZOSTALI KRY� SI�”. Po tej komendzie
�o�nierze ukrywaj� si� w schronach, przykrytych odcinkach rowu strzeleckiego lub
okopach, natomiast na stanowisku powinien pozosta� obserwator, który prowadzi
obserwacj� przedpola i sk�ada meldunki o zaistnia�ej sytuacji.
Dowódca za�ogi czo�gu podaje komend� „DO WOZU”, a za�oga prowadzi
obserwacj� przez przyrz�dy obserwacyjno-celownicze.
Dowódca plutonu obserwuje dzia�anie dowódcy dru�yny (czo�gu) i �o�nierzy.
W razie stwierdzenia niedoci�gni�� wyja�nia ich przyczyny i nakazuje powtórzenie
�le wykonanych czynno�ci.
Zagadnienie 5. Pod koniec ogniowego przygotowania ataku przez przeciwnika
(przeniesienie ognia) dowódca plutonu podaje sygna� do rozpocz�cia dzia�ania grupy
pozoruj�cej. Obserwator po zauwa�eniu przeciwnika powinien poda� sygna� alarmu
bojowego. Dowódca dru�yny zmechanizowanej (zmotoryzowanej) podaje komend�
„DRU�YNA NA STANOWISKA". Na t� komend� �o�nierze natychmiast zajmuj�
stanowiska ogniowe i przygotowuj� si� do prowadzenia ognia. W miar� zbli�ania si�
przeciwnika do przedniego skraju obrony, dowódca dru�yny podaje komendy
56
56
poszczególnym �rodkom ogniowym (kolejno, w zale�no�ci od ich zasi�gu) do
niszczenia podchodz�cego przeciwnika.
Natomiast po wej�ciu przeciwnika w zasi�g skutecznego ognia podstawowych
�rodków ogniowych dru�yny, dowódca dru�yny powinien poda� komend�
do zniszczenia go ogniem ze�rodkowanym.
Dowódca czo�gu obserwuje przedpole, wykrywa cele, o których melduje
dowódcy plutonu. Na rozkaz dowódcy plutonu zwalcza wskazane cele. �o�nierze
(wozy) pozoruj�cy przeciwnika prowadz�c ogie� w marszu, zbli�aj� si�
do przedniego skraju obrony.
Zagadnienie 6. Dowódca dru�yny (czo�gu) melduje dowódcy plutonu o sytuacji,
a nast�pnie po otrzymaniu zgody od dowódcy plutonu, powinien nakaza� wycofa�
si� na zapasowe stanowiska ogniowe. Dowódca plutonu obserwuje sposób zaj�cia
zapasowych stanowisk ogniowych, a w razie stwierdzenia niedoci�gni�� wyja�nia ich
przyczyny i nakazuje powtórzenie �le wykonanych czynno�ci.
Zagadnienie 7. Po zmianie stanowisk ogniowych szkoleni niszcz� w�amuj�cego si�
przeciwnika ogniem broni etatowej i nie dopuszczaj� do jego rozprzestrzeniania si�.
�o�nierze pozoruj�cy zalegaj� pod silnym ogniem dru�yny (za�ogi) i prowadz� ogie�
z miejsca.
Zagadnienie 8. Wprowadzaj�c w sytuacj� taktyczn� do tego zagadnienia, dowódca
plutonu powiadamia dowódc� dru�yny (czo�gu) o rozpocz�ciu kontrataku przez
prze�o�onego. Nast�pnie podaje sygna� do wykonania kontrataku. �o�nierze
pozoruj�cy przeciwnika prowadz� ogie� w miejscu, a nast�pnie rozpoczynaj�
wycofywanie si�.
Dru�yna (za�oga) �wicz�ca prowadzi ogie� do wycofuj�cego si� przeciwnika
najpierw ze stanowisk zapasowych, a nast�pnie do��cza do kontratakuj�cego
pododdzia�u i odtwarza poprzednie po�o�enie, zajmuj�c g�ówne stanowiska ogniowe.
W tym zagadnieniu dowódca plutonu powinien zwróci� szczególn� uwag�
na trafno�� i szybko�� decyzji podejmowanych przez dowódc� dru�yny (czo�gu),
wydawanie komend oraz na sposób dzia�ania �o�nierzy.
Zagadnienie 9. Po zaj�ciu g�ównych stanowisk ogniowych dowódca dru�yny
powinien u�ci�li� zadania dla funkcyjnych dru�yny (odtworzy� system ognia),
a nast�pnie nakaza� szkolonym uzupe�ni� zu�yt� amunicj�, poprawi� stan okopów
oraz przygotowa� si� do odparcia kolejnego ataku przeciwnika. Nast�pnie nale�y
przyst�pi� do praktycznej realizacji wymienionych zada�.
57
57
3. Zaj�cia nocne
Cel:
� uczy� �o�nierzy sposobów zwalczania atakuj�cego przeciwnika ogniem broni
etatowej w warunkach ograniczonej widoczno�ci,
� doskonali� umiej�tno�ci dowódcy dru�yny (czo�gu) w dowodzeniu podczas
prowadzenia walki obronnej w nocy,
� doskonali� umiej�tno�ci dowódców dru�yn (czo�gów) w organizowaniu obrony
� sprawdzi� dowódców dru�yn (czo�gów) z umiej�tno�ci realizacji zabezpieczenia
bojowego w warunkach ograniczonej widoczno�ci,
� sprawdzi� �o�nierzy z realizacji czynno�ci przygotowywania obrony w warunkach
4. Dzia�anie dru�yny (za�ogi) w czasie artyleryjskiego przygotowania ataku przez
przeciwnika.
5. Kierowanie ogniem dru�yny podczas przej�cia przeciwnika do natarcia (za�oga
czo�gu: zwalczanie podchodz�cego przeciwnika).
6. Zmiana stanowisk ogniowych.
1. Kierownikiem i organizatorem zaj�� jest dowódca plutonu. Powinien on
58 prowadzi� rozpocz�cie i zako�czenie zaj�� oraz zagadnienia w zasadniczym
58 punkcie nauczania. W trakcie zaj�� dowódca plutonu kieruje ich przebiegiem,

realizuj� dowódcy dru�yn (czo�gów) ze swoimi podw�adnymi.
prowadzi� rozpocz�cie i zako�czenie zaj�� oraz zagadnienia w zasadniczym
realizuj� dowódcy dru�yn (czo�gów) ze swoimi podw�adnymi.
organizacj� zaj��, warunki bezpiecze�stwa, sposób pozoracji.
pomoc� latarek i �rodków ��czno�ci.
6. Zaj�cia te nale�y zorganizowa� w czterech podpunktach nauczania: jedna
dru�yna (za�oga) realizuje pod kierunkiem dowódcy plutonu temat zasadniczy,
druga pod kierunkiem dowódcy dru�yny (czo�gu) dzia�a jako pozoracja dzia�a�
przeciwnika, pozosta�e dru�yny (za�ogi) pod kierunkiem swoich dowódców
doskonal� umiej�tno�ci z wybranych zagadnie� szkolenia bojowego.
7. Po przybyciu plutonu do rejonu rozpocz�cia szkolenia dowódca plutonu powinien
poda� �o�nierzom temat i cel zaj��, zada� kilka pyta� sprawdzaj�cych, a tak�e
omówi� warunki bezpiecze�stwa. Nast�pnie nakazuje zaprowadzi� dru�yny do
wyznaczonych podczas instrukta�u miejsc i przyst�pi� do szkolenia.
8. W czasie zaj�� nale�y uczy� �o�nierzy prowadzenia ognia: do celów widocznych
na horyzoncie, przy wykorzystaniu noktowizorów, w ciemno�ci do celów
demaskuj�cych si� b�yskami wystrza�ów, w czasie o�wietlania terenu nabojami
sygna�owymi i blaskiem ognia. Podstawowym sposobem – je�eli �o�nierze nie
dysponuj� noktowizorami – powinno by� prowadzenie ognia z przygotowanych
stanowisk ogniowych do strzelania w nocy.
9. Ze wzgl�du na fakt, �e dowódca plutonu szkoli ka�d� dru�yn� (za�og�),
proponuje si�, aby w ci�gu jednych zaj�� przeszkoli� dwie dru�yny (za�ogi) na
zasadniczym punkcie nauczania, a kolejne dwie w czasie nast�pnych zaj��.
59
2. �rodki pozoracji pola walki (amunicja �lepa, petardy, naboje o�wietlaj�ce
i sygna�owe, miny przeciwpancerne – szkolne) – zgodnie z punktem w rozkazie
59
dziennym jednostki.
przeno�ne, noktowizory.
2. �rodki pozoracji pola walki (amunicja �lepa, petardy, naboje o�wietlaj�ce
dziennym jednostki.
dziennym jednostki.
6. Latarki sygnalizacyjne, tarcze kontrolne, przyrz�dy do zgrywania zerowych
nastaw celownika itp.
Rys. 8. Schemat organizacji zaj��

Rys.Rys.
8. Schemat
8. Schemat organizacji zajęć
organizacji zaj��
Temat: Drużyna
Temat: Dru�yna (za�oga) w
w natarciu
Temat: Dru�yna (załoga)
(za�oga) w natarciu
natarciu
Pomimo �e temat ten nie znalaz� si� w „Programie szkolenia pododdzia�ów
pancernych ii zmechanizowanych”
zawodowych wojsk pancernych zmechanizowanych” (sygn.
(sygn. DWL�d
DWL�d Wewn.
Wewn
203/2013), poni�ej zaproponowano sposób jego realizacji.
z dowódcami dru�yn (czo�gów). W ramach realizacji tematu proponuje si�
przeprowadzi�: zaj�cia teoretyczne (wyk�ad), zaj�cia bez sprz�tu, zaj�cia ze
sprz�tem oraz zaj�cia nocne. Ilo�� zaj�� ze sprz�tem powinna zale�e� od
przydzielonego limitu �rodków materia�owo-technicznych oraz stopnia wyszkolenia
pododdzia�u. Nale�y d��y� do tego, aby wi�kszo�� zaj�� odbywa�a si� ze sprz�tem
przy wykorzystaniu urz�dze� szkolno-treningowych.
60
60
60
przy wykorzystaniu urz�dze� szkolno-treningowych.
Propozycje przeprowadzenia zaj��:
Zaj�cia teoretyczne – w trakcie wyk�adu nale�y zapozna� �o�nierzy z zasadami
i organizacj� prowadzenia natarcia, miejscem i zadaniami dru�yny (za�ogi)
w ugrupowaniu plutonu oraz obowi�zkami i zadaniami osób funkcyjnych dru�yny
(za�ogi). W trakcie wyk�adu nale�y szeroko stosowa� pomoce audiowizualne (film
szkoleniowy, prezentacja multimedialna), plansze pogl�dowe, szkice itp. Czas
wyk�adu nie powinien przekracza� 1 godziny lekcyjnej.
Zaj�cia bez sprz�tu (realizowane tylko w szkoleniu dru�yny zmechanizowanej lub
zmotoryzowanej) – nale�y uczy� �o�nierzy wykonywania ataku na przedni skraj
obrony przeciwnika.
Zaj�cia ze sprz�tem – dru�yna (za�oga) powinna naby� umiej�tno�ci organizowania
i prowadzenia natarcia z wykorzystaniem wozu bojowego.
Zaj�cia w nocy ze sprz�tem – nale�y doskonali� umiej�tno�ci dzia�ania dru�yny
(za�ogi) w warunkach ograniczonej widoczno�ci, opanowane podczas zaj��
prowadzonych w dzie�.
1. Zaj�cia bez sprz�tu dru�yny zmechanizowanej (zmotoryzowanej)
Cel:
� uczy� �o�nierzy pokonywania zapór in�ynieryjnych,
� uczy� �o�nierzy wykonywania ataku na stanowisko ogniowe przeciwnika,
� zgrywa� dzia�anie funkcyjnych dru�yny podczas ataku,
� doskonali� umiej�tno�ci dowódcy dru�yny w dowodzeniu podczas natarcia,
� sprawdzi� (doskonali�) umiej�tno�ci dowódców dru�yn w organizowaniu
natarcia.
1. Przygotowanie dru�yny do walki.
2. Wyj�cie dru�yny na rubie� ataku.
3. Pokonanie zapór in�ynieryjnych w�asnych i przeciwnika.
4. Walka na przednim skraju obrony przeciwnika.
5. Wykonanie manewru w celu uderzenia na skrzyd�o stanowiska oporu
przeciwnika.
61
61
6. Zaj�cie dogodnej rubie�y terenowej do odparcia kontrataku.
realizuj� dowódcy dru�yn ze swoimi podw�adnymi. Na pomocniczych punktach
nauczania zaleca si� wykonywanie i sprawdzanie norm szkoleniowych.
2. Podczas zaj�� dowódca plutonu osobi�cie realizuje z ka�d� dru�yn� wszystkie
zagadnienia szkoleniowe w zasadniczym punkcie nauczania.
3. W czasie instrukta�u okre�li� cele zaj��, temat zaj��, zagadnienia szkoleniowe,
form� zaj��, wskaza� miejsce prowadzenia zaj��, w tym zasadniczego punktu
nauczania, miejsca pozosta�ych punktów nauczania, organizacj� zaj��, warunki
bezpiecze�stwa, sposób pozoracji.
sprawdzi� (uczy�, trenowa� – w zale�no�ci od potrzeb i wyszkolenia
pododdzia�u) w czasie zaj��.
dru�yn oraz okre�li� czas na opracowanie dokumentów dowodzenia (wykonanie
dokumentów sprawdzi� przed zaj�ciami).
7. W trakcie instrukta�u nale�y okre�li� sposób przygotowania rejonu zaj��
(np. oznaczenie przej�� w zaporach in�. itp.) i odpowiedzialnych za jego
przygotowanie.
8. Zaj�cia nale�y rozpocz�� w rejonie stacjonowania pododdzia�u od sprawdzenia
stanu dru�yn, ich uzbrojenia i wyposa�enia. Nast�pnie kierownik zaj�� powinien
wyda� rozkaz do marszu do rejonu rozpocz�cia szkolenia.
9. W czasie przemarszu – w miar� mo�liwo�ci – nale�y doskonali� umiej�tno�ci
�o�nierzy zwi�zane z wykonywaniem marszu, np. w zakresie rozpoznania,
powszechnej obrony przeciwlotniczej, obrony przed broni� masowego ra�enia
itp. W tym celu kierownik zaj�� stwarza odpowiednie sytuacje bojowe
i przekazuje zadania dowódcom dru�yn.
10. Po zaj�ciu nakazanego rejonu kierownik zaj�� przeprowadza cz�� wst�pn�.
62
62
Na zbiórce plutonu podaje temat i cele zaj��, ich struktur� organizacyjn� oraz
warunki bezpiecze�stwa obowi�zuj�ce podczas szkolenia, szczególnie przy
korzystaniu ze �rodków pozorowania pola walki. Nast�pnie nakazuje dowódcom
dru�yn odprowadzi� dru�yny do wyznaczonych podczas instrukta�u podpunktów
nauczania i rozpocz�� szkolenie.
11. Po zaj�ciu przez dru�yn� (za�og�) rozpoczynaj�c� szkolenie na zasadniczym
punkcie nauczania wyznaczonego rejonu kierownik szkolenia przeprowadza
orientowanie topograficzne, wprowadza w sytuacj� taktyczn� i stawia dowódcy
czo�gu) zadanie
dru�yny (czo�gu) zadaniedo
donatarcia
natarcia(je�eli
(je�elinie
niezrobi�
zrobi�tego
tegoprzed
przedzaj�ciami).
zaj�ciami).
1. Indywidualne uzbrojenie i wyposa�enie �o�nierzy.
sygna�owe, granaty zaczepne –– �wiczebne)
�wiczebne) –- zgodnie z punktem w rozkazie
dziennym jednostki.
4. Chor�giewki sygnalizacyjne, radiostacje przeno�ne, stopery itp.
Rozpoczęcie zajęć
Punkt zasadniczy Pozorowanie działań

Prowadzi: dowódca przeciwnika
plutonu Prowadzi: dowódca
drużyny
Punkt doskonalący Punkt doskonalący
Prowadzi: dowódca Prowadzi: dowódca

drużyny drużyny
Rozpoczęcie zajęć
Rys.Rys.
9. Schemat
9. Schemat organizacji zajęć
Przebieg zaj��:
63
63
63
Przebieg zajęć:
walki, innego sprz�tu wykorzystywanego na zaj�ciach, inne w miar� potrzeb;
Zagadnienie 1. Doskonalenie wcze�niej opanowanych umiej�tno�ci z zakresu
przygotowania dru�yny do walki. Przygotowuj�c dru�yn� do natarcia dowódca plutonu
uszczegó�awia dowódcy dru�yny zadanie w terenie. Nast�pnie dowódca dru�yny
przyst�puje do realizacji przedsi�wzi�� z zakresu przygotowania dru�yny do ataku
i wydaje rozkaz bojowy do natarcia. Na zako�czenie tego zagadnienia kierownik zaj��
nakazuje wykona� zbiórk� dru�yny i omawia jej dzia�anie.
Zagadnienie 2. Przed przyst�pieniem do praktycznej realizacji tego zagadnienia
nale�y przypomnie� �o�nierzom, �e dru�yna mo�e atakowa� w szyku pieszym lub na
wozach bojowych. Dowódca plutonu powinien okre�li� szeroko�� ugrupowania
w zale�no�ci od warunków terenowych. Bojowy wóz piechoty (ko�owy transporter
opancerzony) przesuwa si� skokami od rubie�y do rubie�y (od ukrycia do ukrycia) za
spieszon� dru�yn�,
spieszoną drużyną,nana
jej jej
skrzydle lub niekiedy
skrzydle bezpo�rednio
lub niekiedy w ugrupowaniu
bezpośrednio dru�yny.
w ugrupowaniu
W przypadku
drużyny. gdy pododdzia�y
W przypadku gdy zmechanizowane (zmotoryzowane)
pododdziały zmechanizowane s� wspierane przez
(zmotoryzowane) są
czo�gi, dru�yna
wspierane rozpoczyna
przez natarcierozpoczyna
czołgi, drużyna po przekroczeniu przez
natarcie po nie ugrupowaniaprzez
przekroczeniu dru�yny.
nie
Wówczas
ugrupowania pod
drużyny. os�on�
Wówczas czo�gów
pod pokonuje
osłoną czołgów zapory
pokonuje in�ynieryjne,
zapory inżynieryjne,
aa następnie
nast�pnie naciera
naciera za
za linią
lini� bojową
bojow� czołgów
czo�gów w odległości
odleg�o�ci bezpiecznej przed skutkami
wybuchów pocisków własnej
wybuchów w�asnej artylerii (200–400 m) i osłania
os�ania czołgi
czo�gi ogniem broni
strzeleckiej.
strzeleckiej.
Po omówieniu sposobu prowadzenia ataku dowódca plutonu nakazuje
dowódcy dru�yny przygotowa� si� do dzia�ania.
Po osi�gni�ciu przez dru�yn� gotowo�ci do natarcia dowódca plutonu podaje
komend� „NAPRZÓD” i nakazuje pozorowanie ogniowego przygotowania ataku. Po
przekroczeniu rubie�y ataku dru�yna rozwija si� i przyjmuje ugrupowanie zgodnie
z decyzj� dowódcy. Kierownik zaj�� przerywa �wiczenie, omawia pope�nione b��dy
i w razie potrzeby nakazuje ponownie zaj�� rejon wyj�ciowy i powtórzy� dzia�anie a�
do jego pe�nego opanowania.
64
64
Zagadnienie 3. Nale�y je realizowa�, ucz�c przede wszystkim: zwijania dru�yny
w kolumn�, pokonywania zapór in�ynieryjnych przez wykonane przej�cie, rozwijania
dru�yny po pokonaniu zapór i wykonania ataku.
Po omówieniu sposobu dzia�ania dru�yny podczas pokonywania zapór
in�ynieryjnych kierownik zaj�� powinien wskaza� �o�nierzom miejsce wykonanego
i oznakowanego przej�cia, a nast�pnie przyst�pi� do dalszego szkolenia. Szkolenie
nale�y rozpocz�� z zaj�tej podstawy wyj�ciowej. Na komend� dowódcy dru�yny „DO
ATAKU – NAPRZÓD” �o�nierze rozpoczynaj� natarcie z wyznaczonej rubie�y
i prowadz� ogie� w ruchu, po czym zwijaj� si� w kolumn� i kieruj� do przej�cia
w polu minowym. Nale�y uczy� �o�nierzy sprawnego (bez zb�dnego biegania)
utrzymywania swego miejsca w szyku i zwijania si� w kolumn�.
Za�oga bojowego wozu piechoty (ko�owego transportera opancerzonego),
wykorzystuj�c ukrycia, ubezpiecza ogniem zwijanie i podchodzenie dru�yny do
przej�cia.
Po opanowaniu zwijania dru�yny w kolumn� nale�y przyst�pi� do nauki
pokonywania zapór in�ynieryjnych przez spieszon� dru�yn�, a nast�pnie przez
za�og� bojowego wozu piechoty (ko�owego transportera opancerzonego). W tej
cz��ci nale�y uczy� �o�nierzy pokonywania zapór in�ynieryjnych przez przej�cie
wykonane np. przez czo�g z tra�em. �o�nierze pokonuj� wtedy zapory w rz�dach – po
�ladach g�sienic – biegiem. Bro� podczas pokonywania zapór powinna by�
zabezpieczona – oprócz celowniczego karabinu maszynowego, który wykonuje
zadanie na czele dru�yny, prowadz�c ogie� w ruchu. Za�oga bojowego wozu
piechoty (ko�owego transportera opancerzonego) podczas pokonywania zapór
in�ynieryjnych przez dru�yn� pozostaje w ukryciu lub – wykorzystuj�c warunki
terenowe – porusza si� w kierunku przej�cia wykonanego w zaporach i os�ania
dru�yn� ogniem. Nast�pnie pokonuje przej�cie w zaporze in�ynieryjnej,
z maksymaln� szybko�ci� i poruszaj�c si� po �ladach g�sienic czo�gu.
Kolejn� cz�� tego zagadnienia nale�y traktowa� jako doskonalenie �o�nierzy
w rozwijaniu ugrupowania bojowego. Podczas jej realizacji szczególn� uwag� nale�y
zwraca� na sprawne i szybkie zajmowanie przez �o�nierzy miejsc
w ugrupowaniu bojowym dru�yny oraz na przestrzeganie ustalonych
odst�pów.
Po zrealizowaniu poszczególnych cz��ci tego zagadnienia nale�y zawróci� dru�yn�
na podstaw� wyj�ciow� i przeprowadzi� szkolenie zagadnienia w ca�o�ci.
65
65
Zagadnienie 4. Jego realizacj� dru�yna rozpoczyna bezpo�rednio po zako�czeniu
zagadnienia 3. Po wykonaniu zbiórki dru�yny i zapoznaniu szkolonych przez
dowódc� plutonu z sytuacj� taktyczn� oraz obja�nieniu sposobu dzia�ania dowódca
dru�yny ponownie rozwija dru�yn� w ugrupowanie bojowe i kontynuuje atak. Grupa
pozoruj�ca na sygna� dowódcy plutonu skrycie wychodzi do kolejnego rejonu,
pozostawiaj�c na dotychczas zajmowanych stanowiskach ogniowych figury bojowe.
Po podej�ciu dru�yny do przedniego skraju obrony przeciwnika na odleg�o��
35–40 m dowódca dru�yny podaje komend�: „PRZYGOTOWA� GRANATY”,
a nast�pnie po zbli�eniu si� do przedniego skraju na odleg�o�� 30–25 m:
„GRANATAMI OGNIA”. Na t� komend� �o�nierze rzucaj� granaty zaczepne
(�wiczebne) do rowu strzeleckiego i atakuj� biegiem broni�cego si� w nim
przeciwnika. W trakcie �wiczenia szczególn� uwag� nale�y zwróci� na szybkie
reagowanie przez dowódc� dru�yny na zaistnia�e sytuacje, umiej�tne
wykorzystywanie b�d�cych w jego dyspozycji �rodków ogniowych i precyzyjne
stawianie zada�.
�o�nierzy nale�y uczy� (doskonali�) prowadzenia obserwacji i sk�adania
meldunków o jej wynikach oraz zwalczania �rodków ogniowych przeciwnika
w marszu – samodzielnie i na komend� dowódcy dru�yny. Za�og� wozu bojowego
powinno si� uczy� (doskonali�) wykorzystywania warunków terenowych, tak aby
zapewnia�y one maksymaln� ochron� bojowego wozu piechoty (ko�owego
transportera opancerzonego), a jednocze�nie umo�liwia�y wspieranie atakuj�cej
dru�yny ogniem broni pok�adowej.
Po zniszczeniu przeciwnika w rowie strzeleckim dowódca plutonu powinien
zatrzyma� dru�yn� i omówi� jej dzia�anie.
Zagadnienie 5. Podchodz�c do kolejnego stanowiska oporu przeciwnika, �o�nierze
powinni wcze�niej wykry� je i zameldowa� o tym dowódcy dru�yny. Nast�pnie po
z�o�eniu meldunku przez dowódc� dru�yny o wykryciu stanowiska oporu dowódca
plutonu powinien zatrzyma� dzia�anie dru�yny i rozpocz�� realizacj� zagadnienia.
W przypadku gdyby �o�nierze nie wykryli na czas przeciwnika, dowódca plutonu
zatrzymuje dru�yn�, nakazuje wzmóc obserwacj� i zawraca dru�yn� do po�o�enia
wyj�ciowego.
Atak na kolejne stanowisko oporu przeciwnika nale�y wykona� w taki sposób,
aby cz�� dru�yny wi�za�a przeciwnika ogniem od czo�a, pozostali za� �o�nierze –
66
66
wykorzystuj�c naturalne ukrycia terenu – wykonywali obej�cie i uderzali w skrzyd�o
lub na ty�y broni�cego si� przeciwnika. Do przeprowadzenia tego zagadnienia nale�y
wybra� teren urozmaicony, umo�liwiaj�cy skryte poruszanie si�.
Zagadnienie 6. Na wst�pie dowódca plutonu powinien wyja�ni�, w jakich sytuacjach
bojowych odpiera si� kontratak przeciwnika z marszu oraz z miejsca. Nast�pnie
powinien on wprowadzi� �o�nierzy w sytuacj� taktyczn� i postawi� dowódcy dru�yny
zadanie dotycz�ce natarcia. W toku natarcia kierownik szkolenia informuje dowódc�
dru�yny o prawdopodobnym kontrataku przeciwnika i nakazuje zaj�cie dogodnej
rubie�y do jego odparcia. Dowódca dru�yny powinien wówczas zaj�� stanowiska
ogniowe na wybranej rubie�y do odparcia kontrataku.
W zagadnieniu tym szczególn� uwag� nale�y zwróci� na przestrzeganie
zasad bojowego zachowania si� oraz w�a�ciwy wybór stanowisk ogniowych.
2. Zaj�cia ze sprz�tem dru�yny zmechanizowanej (zmotoryzowanej)
Cel:
� uczy� �o�nierzy wykonywania ataku na stanowisko ogniowe przeciwnika przy
wspó�dzia�aniu z wozem bojowym,
� zgrywa� dzia�anie funkcyjnych dru�yny podczas natarcia na bojowym wozie
piechoty (transporterze opancerzonym),
� doskonali� umiej�tno�ci dowódcy dru�yny w dowodzeniu podczas natarcia,
� doskonali� �o�nierzy w pokonywaniu zapór in�ynieryjnych,
� doskonali� dru�yn� w odparciu kontrataku przeciwnika,
� sprawdzi� (doskonali�) umiej�tno�ci dowódców dru�yn w organizowaniu
natarcia.
67
67
1. Przygotowanie dru�yny do natarcia w rejonie wyj�ciowym.
3. Walka w g��bi ugrupowania przeciwnika.
4. Odparcie kontrataku.
5. Przej�cie do po�cigu.
6. Prowadzenie cz��ciowej likwidacji ska�e�.
Zagadnienia szkoleniowe realizowane w punkcie nauczania „Pozoracja
przeciwnika”
1. Wyj�cie i zaj�cie stanowisk do obrony.
2. Postawienie zada� funkcyjnym dru�yny.
3. Zwalczanie piechoty i wozów bojowych.
4. Zwalczanie przeciwnika, który w�ama� si� na stanowisko obronne dru�yny.
5. Zaj�cie zapasowego stanowiska obronnego dru�yny.
6. Wycofanie si� na nast�pn� rubie� obrony.
7. Niszczenie ogniem broni etatowej atakuj�cego przeciwnika.
8. Wykonanie kontrataku.
9. Za�amanie si� kontrataku i wycofanie na kolejn� rubie�.
prowadzi� rozpocz�cie i zako�czenie zaj�� oraz zagadnienia na zasadniczym
mo�e te� kierowa� pozoracj�. Szkolenie na pozosta�ych punktach nauczania
realizuj� dowódcy dru�yn ze swoimi podw�adnymi. Na pomocniczych punktach
organizacj� zaj��, warunki bezpiecze�stwa i sposób pozoracji dzia�ania
przeciwnika.
68
68
przygotowanie.
dru�yn oraz okre�li� czas na opracowanie dokumentów dowodzenia (wykonanie
dokumentów sprawdzi� przed zaj�ciami).
7. W cz��ci wst�pnej zaj�� dowódca plutonu podaje temat i cel zaj�� oraz krótko
wyja�nia ich organizacj� oraz wprowadza w sytuacj� taktyczn�. �o�nierzom
pozoruj�cym dzia�anie przeciwnika nakazuje uda� si� do miejsc szkolenia
wskazanych podczas instrukta�u.
8. Zaj�cia te nale�y traktowa� jako utrwalenie i doskonalenie umiej�tno�ci
opanowanych przez szkolonych podczas poprzednich zaj�� prowadzonych
sposobem „pieszo jak na wozach bojowych”.
9. Zaj�cia nale�y rozpocz�� w rejonie parku sprz�tu technicznego od sprawdzenia
stanu dru�yn, uzbrojenia i wyposa�enia. Na zbiórce plutonu kierownik zaj��
podaje temat i cele zaj��, ich struktur� organizacyjn� oraz warunki
bezpiecze�stwa. Nast�pnie kierownik zaj�� powinien wyda� rozkaz marszu do
rejonu rozpocz�cia szkolenia.
10. W czasie przemarszu nale�y – w miar� mo�liwo�ci – doskonali� umiej�tno�ci
i przekazuje zadania dowódcom dru�yn.
11. Po zaj�ciu rejonu kierownik zaj�� nakazuje dowódcom dru�yn odprowadzi�
dru�yny do wyznaczonych podczas instrukta�u podpunktów nauczania
i rozpocz�� szkolenie. W trakcie zaj�� nale�y zwróci� szczególn� uwag� na
zagadnienie dotycz�ce sposobu spieszania si� z wozu bojowego. Na
pomocniczych punktach nauczania dowódcy dru�yn powinni doskonali� �o�nierzy
z wykonywania norm szkoleniowych.
1. Etatowe uzbrojenie i wyposa�enie dru�yny.
2. �rodki pozoracji pola walki (amunicja szkolna, amunicja �lepa, granaty dymne,
petardy, pistolet sygna�owy, naboje sygna�owe, miny przeciwpancerne – szkolne)
– zgodnie z punktem w rozkazie dziennym jednostki.
69
69
3. Systemy symulacji – w zale�no�ci od sprz�tu.
5. Pakiety i substancje do przeprowadzenia zabiegów sanitarnych i specjalnych,
romby do oznaczania przej�� w zaporach in�ynieryjnych.
7. Chor�giewki sygnalizacyjne figury bojowe (ró�ne), radiostacje przeno�ne,
stopery.
Przebieg zaj��
Zagadnienie 1. Realizacj� tego zagadnienia nale�y traktowa� jako doskonalenie
wcze�niej opanowanych tre�ci, w szczególno�ci w zakresie przygotowania wozu
bojowego do walki, maskowania i przestrzegania bezpiecze�stwa ��czno�ci.
W trakcie przygotowania dru�yny do natarcia dowódca plutonu uszczegó�awia
dowódcy dru�yny zadanie w terenie. Nast�pnie dowódca dru�yny przyst�puje do
realizacji przedsi�wzi�� z zakresu przygotowania dru�yny do ataku i wydaje rozkaz
bojowy do natarcia. Na zako�czenie kierownik zaj�� nakazuje wykona� zbiórk�
dru�yny i omawia jej dzia�anie.
Zagadnienie 2. W nakazanym czasie lub na komend� dowódcy plutonu dru�yna
zajmuje miejsce w wozie bojowym, a nast�pnie dowódca dru�yny melduje gotowo��
do dzia�ania. Dowódca plutonu podaje komend� „NAPRZÓD” i nakazuje
pozorowanie ogniowego przygotowania ataku. Po przekroczeniu rubie�y ataku
kierownik zaj�� podaje komend� do spieszenia dru�yny. �o�nierze wykonuj�
natarcie, prowadz�c ogie� w ruchu, po czym przekraczaj� przej�cia w zaporach
in�ynieryjnych i kontynuuj� natarcie na stanowisko oporu przeciwnika.
W trakcie szkolenia kierownik zaj�� powinien zwróci� szczególn� uwag� na:
� szybkie reagowanie przez dowódc� dru�yny na zaistnia�e sytuacje, umiej�tne
70
70
stawianie zada�,
� w�a�ciwe wykorzystanie warunków terenowych przez za�og� wozu bojowego,
wsparcie ogniem spieszonej dru�yny oraz pokonanie przej�� w zaporach
in�ynieryjnych z maksymaln� pr�dko�ci�,
� spieszanie z wozu bojowego i formowanie szyku rozwini�tego, sposób
pokonania zapór in�ynieryjnych oraz prowadzenie natarcia na broni�cego si�
przeciwnika.
Po opanowaniu obiektu ataku, którym mo�e by� �rodek ogniowy (grupa piechoty)
przeciwnika, kierownik zaj�� przerywa szkolenie, omawia pope�nione b��dy, a w razie
potrzeby nakazuje ponownie zaj�� rejon wyj�ciowy i powtórzy� dzia�anie, a� do
pe�nego opanowania zagadnienia.
Zagadnienie 3. Podchodz�c do kolejnego stanowiska oporu przeciwnika, �o�nierze
powinni wcze�niej wykry� je i zameldowa� o tym dowódcy dru�yny. Po z�o�eniu
meldunku przez dowódc� dru�yny o wykryciu stanowiska obronnego dowódca
plutonu powinien zatrzyma� dzia�anie dru�yny i rozpocz�� realizacj� zagadnienia.
W przypadku gdyby �o�nierze nie wykryli na czas przeciwnika, dowódca plutonu
zatrzymuje dru�yn�, nakazuje wzmóc obserwacj� i zawraca dru�yn� do po�o�enia
wyj�ciowego.
Atak na kolejne stanowisko oporu przeciwnika nale�y wykona� w ten sposób,
aby cz�� dru�yny wi�za�a przeciwnika ogniem od czo�a, pozostali za� �o�nierze –
wykorzystuj�c naturalne ukrycia terenu – wykonywali obej�cie i uderzali w skrzyd�o
lub na ty�y broni�cego si� przeciwnika. Do przeprowadzenia tego zagadnienia nale�y
wybra� teren urozmaicony, umo�liwiaj�cy skryte poruszanie si�.
Zagadnienie 4. Na wst�pie dowódca plutonu powinien wyja�ni� (przypomnie�),
w jakich sytuacjach bojowych odpiera si� kontratak przeciwnika z marszu oraz
z miejsca. Nast�pnie po omówieniu sposobów odpierania kontrataku dowódca
plutonu powinien wprowadzi� �o�nierzy w sytuacj� taktyczn� i postawi� dowódcy
dru�yny zadanie kontynuacji natarcia. W zale�no�ci od zadania dru�yna mo�e
kontynuowa� natarcie w szyku pieszym lub w wozie bojowym. W toku natarcia
kierownik zaj�� informuje dowódc� dru�yny o prawdopodobnym kontrataku
przeciwnika i nakazuje zaj�cie rubie�y do jego odparcia. Dowódca dru�yny powinien
wówczas jak najszybciej zaj�� nakazan� rubie� terenow� i przygotowa� stanowiska
ogniowe do odparcia kontrataku. Po zaj�ciu stanowisk ogniowych dowódca dru�yny
71
71
powinien postawi� �o�nierzom zadanie bojowe, w którym okre�la pas ognia oraz cele
i sposób ich niszczenia. Nast�pnie dowódca plutonu nakazuje pozorowanie dzia�ania
lotnictwa przeciwnika (zgodnie z ustalonym sposób pozorowania przeciwnika).
Dowódca dru�yny po zauwa�eniu celu powietrznego (lub z�o�eniu meldunku przez
obserwatora) podaje komendy do otwarcia ognia. �o�nierze zwalczaj� �mig�owce
(samoloty) przeciwnika wykonuj�c okre�lony rodzaj zapory ogniowej. W rejonie
stanowisk ogniowych dru�yny nale�y pozorowa� wybuchy bomb lotniczych za
pomoc� �rodków pozoracji. W czasie prowadzenia walki przez dru�yn�
z przeciwnikiem powietrznym na sygna� dowódcy plutonu grupa pozoruj�ca imituje
kontratak przeciwnika. O wykryciu przeciwnika �o�nierze melduj� dowódcy dru�yny.
Dowódca dru�yny – w miar� zbli�ania si� przeciwnika na odleg�o�� skutecznego
ognia – wprowadza kolejno �rodki ogniowe do walki i kieruje ogniem dru�yny w celu
za�amania kontrataku przeciwnika. Grupa pozoruj�ca, po podej�ciu na odleg�o��
oko�o 300–400 m od �wicz�cej dru�yny, pod silnym jej ostrza�em zalega i prowadzi
ogie� z miejsca.
zasad bojowego zachowania si� oraz w�a�ciwy wybór stanowisk ogniowych. Je�eli
�o�nierze dzia�aj� niew�a�ciwie (np. za pó�no wykryto wychodz�cy kontratak lub
dowódca dru�yny nieumiej�tnie kieruje ogniem), nale�y przerwa� dzia�anie grupy
pozoruj�cej i �wicz�cej dru�yny, omówi� pope�nione b��dy i powtórnie prze�wiczy�
s�abo opanowane czynno�ci.
Zagadnienie 5. Realizacj� tego zagadnienia nale�y rozpocz�� od wyja�nienia
(przypomnienia) �o�nierzom sposobów przechodzenia do po�cigu oraz wykonywania
go. Grupa pozoruj�ca w tym czasie nie prowadzi dzia�a�. Nast�pnie – po
wprowadzeniu �o�nierzy w sytuacj� taktyczn� – dowódca plutonu nakazuje dru�ynie
kontynuowa� natarcie i podaje grupie pozoruj�cej sygna� do wycofania si�. Dowódca
dru�yny melduje dowódcy plutonu o rozpocz�ciu wycofywania si� przeciwnika. Po
otrzymaniu meldunku od dowódcy dru�yny dowódca plutonu nakazuje przej�� do
po�cigu za wycofuj�cym si� przeciwnikiem na wozie bojowym. Nast�pnie – na
sygna� kierownika zaj�� – grupa pozoruj�ca granatami dymnymi pozoruje u�ycie
przez przeciwnika �rodków truj�cych. Dowódca dru�yny podaje komend� do
w�o�enia masek przeciwgazowych i w��czenia urz�dze� filtrowentylacyjnych w wozie
bojowym i melduje dowódcy plutonu o u�yciu przez przeciwnika �rodków truj�cych.
72
72
Zagadnienie 6. Kierownik zaj�� podaje dowódcy dru�yny informacj� o wej�ciu do
walki kolejnych si� i przej�ciu przez nich zada� wykonywanych przez dru�yn�.
Nast�pnie wskazuje miejsce prowadzenia cz��ciowej likwidacji ska�e� i kieruje do
niego dru�yn�. W wyznaczonym rejonie dowódca dru�yny organizuje i przeprowadza
cz��ciow� likwidacj� ska�e�. Sposób realizacji tego zagadnienia: wed�ug norm
szkolno-bojowych z przedmiotu Obrona przed broni� masowego ra�enia.
Zaj�cia dla za�ogi czo�gu ze sprz�tem
Cel:
� uczy� za�og� czo�gu dzia�ania podczas natarcia,
� zgrywa� dzia�anie za�ogi podczas prowadzenia dzia�a�,
� doskonali� za�og� z wykonywania marszu,
� doskonali� za�og� czo�gu z przygotowania wozu bojowego do dzia�ania,
� doskonali� za�og� w odparciu kontrataku przeciwnika.
1. Przygotowanie czo�gu do natarcia w rejonie wyj�ciowym.
3 Walka w g��bi obrony przeciwnika.
Zagadnienia szkoleniowe realizowane w podpunkcie nauczania „Pozoracja
przeciwnika”:
1. Wyj�cie i zaj�cie stanowisk do obrony.
2. Zwalczanie wozów bojowych.
73
73
4. Zaj�cie zapasowego stanowiska ogniowego.
realizuj� dowódcy czo�gów ze swoimi podw�adnymi. Na pomocniczych punktach
organizacj� zaj��, warunki bezpiecze�stwa i sposób pozoracji dzia�ania
przeciwnika.
przygotowanie.
czo�gów oraz okre�li� czas na opracowanie dokumentów dowodzenia
7. W cz��ci wst�pnej dowódca plutonu podaje temat i cel zaj�� oraz krótko
wyja�nia ich organizacj� i wprowadza w sytuacj� taktyczn�. �o�nierzom
pozoruj�cym dzia�anie przeciwnika nakazuje uda� si� do miejsc szkolenia
wskazanych podczas instrukta�u.
8. Zaj�cia nale�y rozpocz�� w rejonie parku sprz�tu technicznego od sprawdzenia
stanu uzbrojenia i wyposa�enia. Na zbiórce plutonu kierownik zaj�� podaje temat
i cele zaj��, ich struktur� organizacyjn� oraz warunki bezpiecze�stwa. Nast�pnie
kierownik zaj�� powinien wyda� rozkaz marszu do rejonu rozpocz�cia szkolenia.
74
74
i przekazuje zadania dowódcom czo�gów.
10. Po zaj�ciu rejonu kierownik zaj�� nakazuje dowódcom czo�gów zaj��
wyznaczone podczas instrukta�u miejsca podpunktów nauczania i rozpocz��
szkolenie.
11. Na pomocniczych punktach nauczania dowódcy czo�gów powinni doskonali�
za�ogi z wykonywania norm szkoleniowych.
1.
1. Etatowe uzbrojenie i wyposa�enie za�ogi czo�gu.
sygna�owe) – zgodnie z punktem w rozkazie dziennym jednostki.
4. Figury bojowe (ró�ne), radiostacje przeno�ne, romby do oznaczania przej��
w zaporach in�ynieryjnych.
7. Chor�giewki sygnalizacyjne, stopery, tarcze kontrolne, przyrz�dy do zgrywania
zerowych nastaw celownika itp.
Przebieg zaj��:
2) przedstawia organizacj� zaj�� (miejsca prowadzenia PN, PPN), czas
realizacji poszczególnych zagadnie�, sposób zmiany grup;
walki, wozów bojowych, innego sprz�tu wykorzystywanego na zaj�ciach,
przemieszczania w rejon zaj��, inne w miar� potrzeb;
Przebieg zaj�� na zasadniczym punkcie nauczania
Zagadnienie 1. Realizacj� tego zagadnienia nale�y traktowa� jako doskonalenie
wcze�niej opanowanych tre�ci, w szczególno�ci w zakresie przygotowania czo�gu do
walki, maskowania i przestrzegania bezpiecze�stwa ��czno�ci. W trakcie
przygotowania wozu bojowego do natarcia dowódca plutonu uszczegó�awia dowódcy
75
75
czo�gu zadanie w terenie. Nast�pnie dowódca czo�gu wydaje rozkaz bojowy do
natarcia. Na zako�czenie kierownik zaj�� nakazuje wykona� zbiórk� za�ogi i omawia
jej dzia�anie.
Zagadnienie 2. W nakazanym czasie lub na komend� dowódcy plutonu za�oga
zajmuje miejsce w czo�gu, a nast�pnie dowódca czo�gu melduje gotowo�� do
dzia�ania. Dowódca plutonu podaje komend� „NAPRZÓD” i nakazuje pozorowanie
ogniowego przygotowania ataku. Za�oga przekracza ugrupowanie wojsk w�asnych,
po czym dokonuje przej�cia w zaporach in�ynieryjnych i kontynuuje natarcie na
stanowisko oporu przeciwnika.
W trakcie szkolenia kierownik zaj�� powinien zwróci� szczególn� uwag� na:
� szybkie reagowanie przez dowódc� czo�gu na zaistnia�e sytuacje, umiej�tne
stawianie zada� ogniowych,
� w�a�ciwe wykorzystanie warunków terenowych przez za�og� czo�gu oraz
pokonanie przej�� w zaporach in�ynieryjnych z maksymaln� pr�dko�ci�,
� sposób pokonania zapór in�ynieryjnych oraz prowadzenie natarcia na broni�cego
si� przeciwnika.
Po opanowaniu stanowiska oporu przeciwnika kierownik zaj�� przerywa szkolenie,
omawia pope�nione b��dy, a w razie potrzeby nakazuje ponownie zaj�� rejon
wyj�ciowy i powtórzy� dzia�anie a� do pe�nego opanowania.
Zagadnienie 3. Podchodz�c do kolejnego stanowiska oporu przeciwnika za�oga
powinna wcze�niej wykry� je i zameldowa� o tym dowódcy plutonu. Dowódca
plutonu powinien postawi� zadanie dowódcy czo�gu bez zatrzymywania jej dzia�ania.
W przypadku gdyby za�oga czo�gu nie wykry�a na czas przeciwnika, dowódca plutonu
przerywa jej dzia�anie, nakazuje wzmóc obserwacj� i zawraca czo�g do po�o�enia
wyj�ciowego.
Atak na kolejne stanowisko oporu przeciwnika nale�y wykona� w taki sposób,
aby czo�g wykona� obej�cie i uderzy� na skrzyd�o lub na ty�y broni�cego si�
przeciwnika. Po zaj�ciu stanowiska oporu kierownik zaj�� przerywa dzia�anie za�ogi
czo�gu. Do przeprowadzenia tego zagadnienia nale�y wybra� teren urozmaicony,
umo�liwiaj�cy skryte poruszanie si�.
Zagadnienie 4. Na wst�pie dowódca plutonu powinien wyja�ni� (przypomnie�),
w jakich sytuacjach bojowych odpiera si� kontratak przeciwnika z marszu oraz
z miejsca. Nast�pnie po omówieniu sposobów odpierania kontrataku dowódca
76
76
plutonu powinien wprowadzi� za�og� w sytuacj� taktyczn� i postawi� dowódcy czo�gu
zadanie kontynuowania natarcia. W toku natarcia kierownik zaj�� informuje dowódc�
czo�gu o prawdopodobnym kontrataku przeciwnika i nakazuje zaj�cie stanowiska
ogniowego do jego odparcia. Za�oga czo�gu powinna wówczas jak najszybciej zaj��
i przygotowa� stanowisko ogniowe do odparcia kontrataku. Na sygna� dowódcy
plutonu grupa pozoruj�ca imituje kontratak przeciwnika. Za�oga rozpoczyna
zwalczanie podchodz�cego przeciwnika w celu za�amania jego kontrataku. Grupa
pozoruj�ca, po podej�ciu na odleg�o�� oko�o 600–800 m od �wicz�cej za�ogi,
zatrzymuje si� i prowadzi ogie� z miejsca.
zasad bojowego zachowania si� oraz w�a�ciwy wybór stanowiska ogniowego. Je�eli
za�oga czo�gu dzia�a niew�a�ciwie (np. za pó�no wykryto wychodz�cy kontratak),
nale�y przerwa� dzia�anie grupy pozoruj�cej i �wicz�cej za�ogi, omówi� pope�nione
b��dy i powtórnie prze�wiczy� s�abo opanowane czynno�ci.
Zagadnienie 5. Realizacj� tego zagadnienia nale�y rozpocz�� od wyja�nienia
(przypomnienia) �o�nierzom sposobów przechodzenia do po�cigu i wykonywania go.
Nast�pnie po wprowadzeniu �o�nierzy w sytuacj� taktyczn� dowódca plutonu
nakazuje za�odze kontynuowa� natarcie i podaje grupie pozoruj�cej sygna� do
wycofania si�. Dowódca czo�gu melduje dowódcy plutonu o rozpocz�ciu
wycofywania si� przeciwnika. Po otrzymaniu meldunku od dowódcy czo�gu dowódca
plutonu nakazuje przej�� do po�cigu za wycofuj�cym si� przeciwnikiem jako czo�g
patrolowy.
3. Zaj�cia w nocy
Cel:
� uczy� �o�nierzy prowadzenia natarcia w warunkach ograniczonej widoczno�ci,
77
77
� uczy�/doskonali� dowódców dru�yn (czo�gów) organizowania natarcia
� uczy�/doskonali� �o�nierzy sposobów zwalczania przeciwnika ogniem broni
� doskonali� umiej�tno�ci dowódcy dru�yny (czo�gu) w dowodzeniu podczas
natarcia w nocy,
� zgrywa� funkcyjnych dru�yny (za�ogi) w wykonywaniu zada� w natarciu
� sprawdzi� �o�nierzy z realizacji czynno�ci przygotowywania natarcia
w warunkach ograniczonej widoczno�ci.
1. Przygotowanie dru�yny (za�ogi) do natarcia w rejonie wyj�ciowym.
3 Walka w g��bi ugrupowania przeciwnika.
organizacj� zaj��, warunki bezpiecze�stwa i sposób pozoracji.
5. W trakcie instrukta�u nale�y okre�li� sposób i odpowiedzialnych za
przygotowanie rejonu zaj�� (np. oznaczenie w warunkach ograniczonej
widoczno�ci przej�� w zaporach in�. itp.).
78
78
7. Organizacja i sposób prowadzenia zaj�� nocnych zasadniczo nie ró�ni si� od
sposobu organizowania i prowadzenia zaj�� z dru�yn� (za�og�) w dzie�.
8. Zaj�cia te nale�y prowadzi� w tym samym terenie, w którym dru�yna (za�oga)
�wiczy�a w dzie�. Zagadnienia szkoleniowe dobiera si� na podstawie tre�ci zaj��
dziennych z uwzgl�dnieniem potrzeb wynikaj�cych z dotychczasowych efektów
osi�gni�tych w szkoleniu, ukszta�towania i pokrycia terenu, w którym b�d�
prowadzone zaj�cia oraz �rodków o�wietlaj�cych.
9. Przed zaj�ciami nale�y szkolonych dok�adnie zapozna� z zasadami prowadzenia
natarcia w nocy oraz z warunkami bezpiecze�stwa. Przed przyst�pieniem do
zaj�� nale�y oznakowa� miejsca i rejony szczególnie niebezpieczne jak: wykopy,
skarpy czy stare fundamenty budynków.
10. Ze wzgl�du na fakt, �e dowódca plutonu szkoli ka�d� dru�yn� (za�og�) zaleca
si�, aby w ci�gu jednych zaj�� przeszkoli� dwie dru�yny (za�ogi) na zasadniczym
punkcie nauczania, a kolejne dwie – w czasie nast�pnych zaj��. Zaj�cia mo�na
zorganizowa� wed�ug nast�puj�cego wariantu:
I noc II noc
Wyszczególnienie
T P D D T P D D
X X
1 dru�yna
X X
X X
2 dru�yna
X X
X X
3 dru�yna
X X
X X
dru�yna wsparcia
X X
Uwaga: T – temat zasadniczy; P – pozorowanie;
D – doskonalenie
2. Pistolet sygna�owy, �rodki pozoracji pola walki (amunicja �lepa, granaty dymne,
79
79
petardy, naboje sygna�owe, naboje o�wietlaj�ce) – zgodnie z punktem
w rozkazie dziennym jednostki.
4. Figury bojowe (ró�ne), radiostacje przeno�ne, noktowizory.
Temat: Dru�yna (za�oga) w dzia�aniach taktycznych
Zaj�cia z tego tematu s� podsumowaniem szkolenia i s�u�� dokonaniu oceny

poziomu wyszkolenia dru�yny (za�ogi).
Cel:
sprawdzi� stopie� opanowania praktycznych umiej�tno�ci dru�yny podczas
wykonywania podstawowych zada� bojowych na polu walki,
sprawdzi� dowódców dru�yn/pomocnika dowódcy plutonu w zakresie
planowania, organizowania i dowodzenia dru�yn� (za�og�) w trakcie realizacji
zada�,
doskonali� umiej�tno�ci �o�nierzy w pracy zespo�owej.
Forma: zawody u�yteczno-bojowe.
Czas: zgodnie z decyzj� kierownika zaj�� (zaj�cia dzienno-nocne).
Proponowane zagadnienia szkoleniowe dla dru�yny zmech. (zmot.) – wariant:
1. Skryte podej�cie do obiektu przeciwnika (Taktyka – norma nr 1)10.
2. Pokonywanie terenu na polu walki ró�nymi sposobami (Taktyka – norma nr 2).
3. Dostarczenie amunicji (Taktyka – norma nr 3).
4. Zajmowanie/opuszczanie wozu bojowego w czasie postoju (Taktyka – norma
nr 4/5).
5. Rozpoznanie sprz�tu bojowego (RiOO – norma nr 7).
6. Wykonanie okopu (In�.-sap. – norma nr. 1/2/3).
7. Ustawienie grupy min przeciwpancernych (In�.-sap. – norma nr 11).
8. Nak�adanie filtracyjnej maski przeciwgazowej (OPBMR – norma nr 1)
10
Normy wed�ug „Zbioru norm szkoleniowych dla pododdzia�ów wojsk pancernych
i zmechanizowanych”.
80
80
1. Zaj�cia teoretyczne
Cel: zapozna� szkolonych z rodzajami ugrupowa� (szyków) oraz sposobami ich

formowania w plutonie.
Forma: zaj�cia teoretyczne.
Czas: 1 godzina lekcyjna.
Zagadnienia szkoleniowe:
1. Charakterystyka ugrupowa� (szyków):
a) ugrupowanie marszowe,
b) ugrupowanie przedbojowe,
c) ugrupowanie bojowe.
2. Sposoby formowania i zmiana ugrupowa� (szyków) plutonu:
a) marsz, zmiana kierunku marszu i zwroty,
b) przej�cie z ugrupowania marszowego w bojowe,
c) przej�cie z ugrupowania bojowego w marszowe,
d) zmiana odst�pów i odleg�o�ci mi�dzy wozami bojowymi.
1. Kierownikiem zaj�� jest dowódca kompanii. Powinien on rozpocz�� zaj�cia od
wyja�nienia ogólnych zasad formowania ugrupowa� (szyków) plutonu.
2. Do demonstrowania ugrupowa� (szyków) nale�y wykorzystywa� miniaturowe
modele wozów bojowych. W czasie zaj�� jeden (odpowiednio wcze�niej
przygotowany) dowódca dru�yny (czo�gu) powinien demonstrowa� na stole
plastycznym (skrzyni z piaskiem) omawiane przez kierownika zaj�� ugrupowania
(szyki), natomiast drugi – za pomoc� chor�giewek – mo�e podawa� sygna�y do
ich wykonywania.
3. Podczas omawiania ugrupowa� (szyków) nale�y podawa� czas na ich
formowanie – wed�ug kryteriów zawartych w „Zbiorze norm szkoleniowych dla
pododdzia�ów wojsk pancernych i zmechanizowanych”.
4. Na zako�czenie zaj�� (w ci�gu 10–15 minut) nale�y, za pomoc� pyta�
kontrolnych, sprawdzi� stopie� opanowania przez �o�nierzy omawianej na
zaj�ciach problematyki.
1. Stó� plastyczny (skrzynia z piaskiem).
2. Miniaturowe modele wozów bojowych.
82
82
9. Strzelanie z broni strzeleckiej.
10. Cz��ciowe rozk�adanie/sk�adanie broni (Szkolenie ogniowe – norma nr 4/5).
11. �adowanie magazynka nabojami/�adowanie r�czne armaty (Szkolenie ogniowe
– norma nr 6/10(12)).
12. Nak�adanie opatrunku na ran� (Szkolenie medyczne – norma nr 2).
1. Powy�szy sprawdzian powinien wykaza� stopie� opanowania praktycznych
umiej�tno�ci ze szkolenia bojowego oraz innych wybranych przedmiotów.
2. Zaj�cia te powinno si� prowadzi� sposobem tzw. p�tli taktycznej.
3. Do przeprowadzenia zaj�� rekomenduje si� wykorzysta� – w roli
instruktorów/kontroluj�cych na punktach nauczania – kadr� ze sztabu batalionu
(w szczególno�ci instruktor chemik, saper). Mo�na te� wykorzysta� kadr�
z pododdzia�ów specjalistycznych brygady.
4. Organizacja zaj�� (ilo�� punktów kontrolnych) zale�y od sk�adu komisji
wyznaczonej do przeprowadzenia oceny stopnia wyszkolenia.
sygna�owe, naboje o�wietlaj�ce amunicja szkolna, skrzynki amunicyjne) –
zgodnie z punktem w rozkazie dziennym jednostki.
3. Figury bojowe – ró�ne, radiostacje przeno�ne, chor�giewki sygnalizacyjne,
sylwetki sprz�tu bojowego, miny przeciwpancerne (szkolne) itp.
Temat: Zaj�cia zgrywaj�ce pluton
W ramach realizacji tego tematu proponuje si� przeprowadzi�: zaj�cia

teoretyczne, zaj�cia bez sprz�tu, zaj�cia ze sprz�tem.
Zaj�cia teoretyczne: nale�y prowadzi� przy skrzyni z piaskiem (stole
plastycznym) – w czasie 1 godziny lekcyjnej.
Zaj�cia bez sprz�tu: nale�y prowadzi� pieszo jak na wozach bojowych.
Zaj�cia ze sprz�tem: nale�y prowadzi� na wozach.
81
81
3. Chor�giewki sygnalizacyjne.
4. Tablice pogl�dowe (schematy).
Cel:
� uczy� �o�nierzy formowania i zmiany ugrupowania (szyków) plutonu,
� doskonali� umiej�tno�ci dowódców plutonów i dowódców dru�yn (czo�gów)
w dowodzeniu podleg�ymi pododdzia�ami,
� doskonali� umiej�tno�ci �o�nierzy w wykonywaniu zada� podczas marszu,
� zgrywa� pluton w wykonywaniu zada� bojowych na polu walki.
1. Formowanie kolumny marszowej i wykonanie marszu ubezpieczonego.
2. Zmiana kierunku marszu i zwroty.
3. Przej�cie z ugrupowania marszowego w bojowe.
4. Przej�cie z ugrupowania bojowego w marszowe.
5. Zmiana odleg�o�ci i odst�pów mi�dzy dru�ynami.
1. Szkolenie prowadz� dowódcy plutonów, nadzoruje je za� dowódca kompanii,
który jest jednocze�nie kierownikiem zaj��.
2. Szkolenie nale�y realizowa� plutonami równolegle w trzech punktach nauczania
metod� „pieszo jak na wozach bojowych”.
2. Radiostacje przeno�ne, chor�giewki sygnalizacyjne.
Cel:
� doskonali� �o�nierzy w formowaniu i zmianie ugrupowania (szyków) plutonu,
� doskonali� umiej�tno�ci dowódców plutonów i dowódców dru�yn (czo�gów)
� zgrywa� pluton w wykonywaniu zada� bojowych na polu walki.
83
83
Zagadnienia szkoleniowe w g�ównym punkcie nauczania:
1. Formowanie kolumny marszowej i wykonanie marszu ubezpieczonego.
2. Zmiana kierunku marszu i zwroty.
3. Przej�cie z ugrupowania marszowego w bojowe.
4. Przej�cie z ugrupowania bojowego w marszowe.
5. Zmiana odleg�o�ci i odst�pów mi�dzy dru�ynami.
1. Zaj�cia nale�y zorganizowa� w trzech punktach nauczania.
2. Na pierwszym punkcie nauczania szkolenie prowadzi dowódca kompanii
z wykorzystaniem wozów bojowych. W pozosta�ych punktach nauczanie
szkolenie nale�y realizowa� pod kierunkiem dowódców plutonów.
3. Realizacja zagadnie� szkoleniowych na zasadniczym punkcie nauczania –
oparta jest na normach zawartych w „Zbiorze norm szkoleniowych dla
1. Etatowe uzbrojenie i wyposa�enie plutonu.
2. Radiostacje przeno�ne, chor�giewki sygnalizacyjne, stoper.
Temat: Pluton w marszu
Temat ten zaleca si� zrealizowa� w ramach zaj��: teoretycznych, dziennych

i nocnych.
W trakcie wyk�adu (1 godzina lekcyjna) nale�y zapozna� �o�nierzy z zasadami

dzia�ania plutonu podczas wykonywania marszu, wykorzystuj�c przy tym techniczne
�rodki dydaktyczne: wizualne (stó� plastyczny, plansze, prezentacje multimedialne
itp.) oraz audiowizualne (filmy szkoleniowe itp.).
Cel:
� uczy� dowódc� plutonu zasad prowadzenia marszu przez pododdzia� w sk�adzie
kompanii,
84
84
� doskonali� umiej�tno�ci dowódcy plutonu i dowódców dru�yn (czo�gów)
w dowodzeniu podleg�ymi pododdzia�ami podczas marszu,
� zgrywa� pododdzia�y w sprawnym dzia�aniu w ró�nych sytuacjach bojowych
i terenowych w czasie ubezpieczania wojsk w marszu.
1. Orientowanie topograficzne i taktyczne.
2. Wydanie przez dowódc� plutonu rozkazu bojowego.
3. Formowanie kolumny marszowej.
4. Marsz w kolumnie.
5. Dzia�anie plutonu w czasie postoju.
1. Kierownikiem zaj�� jest dowódca kompanii, który prowadzi szkolenie – kolejno
plutonami – na zasadniczym punkcie nauczania.
2. Zaj�cia nale�y zorganizowa� plutonami na trzech punktach nauczania.
3. W tym czasie pozosta�e plutony pod kierunkiem dowódców plutonów doskonal�
umiej�tno�ci z wybranych zagadnie� szkolenia bojowego b�d� te� jeden pluton
pozoruje dzia�anie przeciwnika, a drugi realizuje zagadnienia doskonal�ce.
4. Pluton szkolony na g�ównym punkcie nauczania dzia�a jako dy�urny pododdzia�
przeciwlotniczy.
zasadniczego punktu nauczania, miejsc pozosta�ych punktów nauczania,
organizacj� zaj�� oraz warunki bezpiecze�stwa.
7. W trakcie instrukta�u nale�y okre�li� sposób i odpowiedzialnych za
przygotowanie rejonu zaj�� (np. rozmieszczenie figur bojowych na drodze
marszu itp.).
plutonów oraz okre�li� czas na opracowanie dokumentów dowodzenia
85
85
10. Po przyj�ciu meldunków o gotowo�ci plutonu do szkolenia dowódca kompanii
rozpoczyna zaj�cia w rejonie koszar (parku sprz�tu technicznego). Nast�pnie po
cz��ci wst�pnej, w której nale�y zapozna� �o�nierzy z tematem zaj�cia,
zagadnieniami i celami szkoleniowymi oraz warunkami bezpiecze�stwa,
kierownik zaj�� nakazuje dowódcy 2 i 3 plutonu odprowadzi� pododdzia�y do
rejonów wskazanych podczas instrukta�u i rozpocz�� szkolenie.
przeno�ne.
5. Mapa topograficzna 1:25000 lub 1:50000 (szkic terenu), stopery, chor�giewki
sygnalizacyjne.
Rys.
Rys.10. Schemat
10. Schemat organizacji
organizacji zaj�� zajęć
Przebieg zaj��:
86
86
Zagadnienie 1. Kierownik zaj�� przeprowadza orientowanie topograficzne
i taktyczne dowódcy plutonu oraz dowódców dru�yn (czo�gów), po czym dowódcy
dru�yn (czo�gów) powinni zorientowa� podleg�ych �o�nierzy. W tym czasie kierownik
zaj�� uszczegó�awia rozkaz bojowy dowódcy plutonu (w razie potrzeby).
Zagadnienie 2. Dowódca plutonu wzywa do siebie dowódców dru�yn (czo�gów)
i stawia im zadania przygotowawcze do marszu. Nast�pnie dowódca plutonu melduje
kierownikowi zaj�� swoj� decyzj� do marszu. Po zatwierdzeniu decyzji przez
dowódc� kompanii dowódca plutonu stawia rozkaz bojowy do marszu dowódcom
dru�yn (czo�gów). Kierownik zaj�� obserwuje i ocenia dzia�anie dowódcy plutonu
oraz dowódców dru�yn (czo�gów), którzy – po otrzymaniu zadania bojowego –
powinni wyda� rozkazy bojowe dru�ynom (za�ogom).
Zagadnienie 3. Po postawieniu zadania przez dowódców dru�yn (czo�gów) dowódca
plutonu nadzoruje przygotowanie pododdzia�u do wykonania zadania. �o�nierze
sprawdzaj� dzia�anie systemów uzbrojenia, �aduj� amunicj�, sprawdzaj� przedzia�y
bojowe. Dowódcy dru�yn (czo�gów) nawi�zuj� ��czno�� radiow� z dowódc� plutonu.
Po z�o�eniu meldunku o gotowo�ci do dzia�ania przez dowódców dru�yn (czo�gów)
dowódca plutonu nakazuje sformowa� kolumn� plutonu. Nast�pnie dowódca plutonu
nawi�zuje ��czno�� z kierownikiem zaj�� (dowódc� kompanii) za pomoc�
technicznych �rodków ��czno�ci i melduje gotowo�� do dzia�ania. Jest on
w gotowo�ci do przekazywania sygna�ów za pomoc� chor�giewek sygnalizacyjnych.
Zagadnienie 4. Po z�o�eniu meldunku o gotowo�ci plutonu do dzia�ania kierownik
zaj�� nakazuje dowódcy plutonu rozpocz�� marsz i przyst�puje do praktycznego
szkolenia. Szczególn� uwag� zwraca na utrzymanie tempa marszu oraz zachowanie
odpowiednich odst�pów i odleg�o�ci mi�dzy wozami. W trakcie marszu dowódca
kompanii powinien sprawdzi� funkcjonowanie system meldunkowego w plutonie.
W tym celu powinien on odpowiednio wcze�niej ustawi� sytuacj� tarczow� w rejonie
przemarszu plutonu. �o�nierze plutonu prowadz� obserwacj� drogi marszu.
O wykrytych celach (obiektach) dowódca plutonu melduje dowódcy kompanii. Za
pomoc� ustalonych na pocz�tku zaj�� sygna�ów dowódca kompanii wywo�uje
87
87
okre�lone dzia�anie przeciwnika (pozorowanie ataku lotniczego, artylerii, grup
dywersyjno-rozpoznawczych itp.), po czym obserwuje i ocenia dzia�anie plutonu.
Zagadnienie 5. Miejsce postoju powinno by� okre�lone przez dowódc� kompanii
w rozkazie do marszu. Po zatrzymaniu kolumny dowódca plutonu organizuje
ubezpieczenie postoju i przyjmuje meldunki o stanie technicznym wozów oraz
zu�yciu �rodków bojowych i materia�owych od dowódców dru�yn (czo�gów).
Nast�pnie sk�ada meldunek kierownikowi zaj�� (dowódcy kompanii), który obserwuje
i ocenia dzia�anie plutonu. W razie zauwa�enia nieprawid�owo�ci przerywa szkolenie
i po omówieniu pope�nionych b��dów nakazuje kontynuowa� marsz, a nast�pnie
podaje komend� do zatrzymania i powtarza szkolenie.
3. Zaj�cia nocne
Cel:
� uczy� dowódc� plutonu zasad prowadzenia marszu przez pododdzia� w sk�adzie
kompanii w warunkach ograniczonej widoczno�ci,
w dowodzeniu podleg�ymi pododdzia�ami podczas wykonywania przez pluton
marszu w nocy,
88
88
3. Formowanie kolumny marszowej.
4. Marsz w kolumnie.
5. Dzia�anie plutonu w czasie postoju.
2. Zaj�cia te traktuje si� jako utrwalenie i doskonalenie czynno�ci poznanych przez
szkolonych na poprzednich zaj�ciach (w dzie�). Nale�y je zorganizowa�
i przeprowadzi� – podobnie jak poprzednie – na trzech punktach nauczania.
3. W trakcie prowadzenia marszu nale�y doskonali� umiej�tno�ci dowódców
w wydawaniu komend za pomoc� latarek sygnalizacyjnych, pracy na etatowych
�rodkach ��czno�ci oraz u�ycia przyrz�dów noktowizyjnych.
4. W tym czasie pozosta�e plutony, pod kierunkiem dowódców plutonów, doskonal�
8. W trakcie instrukta�u sprawdzi� znajomo�� sygna�ów dowodzenia za pomoc�
latarek sygnalizacyjnych i �rodków ��czno�ci.
(np. rozmieszczenie figur bojowych na drodze marszu itp.) i odpowiedzialnych za
jego przygotowanie.
10. Po przyj�ciu meldunków o gotowo�ci plutonu do szkolenia dowódca kompanii
rozpoczyna zaj�cia w rejonie koszar (parku wozów bojowych). Nast�pnie po
cz��ci wst�pnej, w której nale�y zapozna� �o�nierzy z tematem zaj��,
89
89
11. Szczególn� uwag� nale�y zwróci� na omówienie warunków bezpiecze�stwa
w czasie prowadzenia marszu w warunkach ograniczonej widoczno�ci (w nocy)
przy u�yciu przyrz�dów noktowizyjnych.
sygna�owe i o�wietlaj�ce) – zgodnie z punktem w rozkazie dziennym jednostki.
3. Figury bojowe (ró�ne), radiostacje przeno�ne, latarki sygnalizacyjne,
noktowizory.
Temat: Pluton jako ubezpieczenie marszowe
Temat ten nale�y zrealizowa� podczas trzech zaj��: teoretycznych, dziennych

i nocnych.

dzia�ania plutonu podczas wykonywania zada� w ubezpieczeniu marszu i postoju.
W czasie wyk�adu nale�y wykorzystywa� techniczne �rodki dydaktyczne: wizualne
(stó� plastyczny plansze, prezentacje multimedialne itp.) oraz audiowizualne (filmy
szkoleniowe itp.).
Cel:
� uczy�/doskonali� dowódc� plutonu prowadzenia ubezpieczenia marszu,
� doskonali� dowódc� plutonu i dowódców dru�yn (czo�gów) w organizowaniu
dzia�a�,
� doskonali� umiej�tno�ci dowódcy plutonu i dowódców dru�yn (za�óg)
� doskonali� umiej�tno�ci �o�nierzy w wykonywaniu zada� podczas ubezpieczania
marszu,
90
90
� zgrywa� pluton w sprawnym dzia�aniu w ró�nych sytuacjach bojowych
3. Prowadzenie rozpoznania terenu i przeciwnika w marszu.
4. Dzia�anie plutonu w przypadku napotkania przeciwnika.
5. Wyj�cie plutonu na nakazan� rubie� w celu zorganizowania czaty.
6. Rozpoznanie rejonu oraz wybór stanowisk ogniowych.
7. Organizowanie systemu ognia, obserwacji i ubezpieczenia.
8. Dzia�anie czaty podczas podchodzenia przeciwnika.
(np. rozmieszczenie figur bojowych na drodze marszu, przygotowanie zawa�y,
itp.) i odpowiedzialnych za jego przygotowanie.
91
91
9. Dowódca kompanii, po przyj�ciu meldunków o gotowo�ci do szkolenia,
cz��ci wst�pnej, w której zapoznaje �o�nierzy z tematem zaj�cia, zagadnieniami
i celami szkoleniowymi oraz warunkami bezpiecze�stwa, kierownik zaj��
nakazuje dowódcy 2 i 3 plutonu odprowadzi� pododdzia�y do rejonów
wskazanych podczas instrukta�u i rozpocz�� szkolenie. Nale�y d��y� do tego,
aby miejsce realizacji ostatniego zagadnienia w zasadniczym punkcie nauczania
znajdowa�o si� w pobli�u punktu, w którym prowadzi si� szkolenie doskonal�ce.
2. �rodki pozoracji pola walki (amunicja �lepa, granaty dymne, petardy, pistolety
sygna�owe, naboje sygna�owe, miny przeciwpancerne – szkolne) – zgodnie
z punktem w rozkazie dziennym jednostki.
przeno�ne.
5. Chor�giewki sygnalizacyjne, stopery.
Rys. 11.11.
Rys. Schemat organizacji
zaj��
92
92
Przebieg zaj��:
Zagadnienie 1. Kierownik zaj�� przeprowadza orientowanie topograficzne
i taktyczne dowódcy plutonu oraz dowódców dru�yn (czo�gów), po czym dowódcy
dru�yn (czo�gów) powinni przekaza� te informacje podleg�ym �o�nierzom. W tym
czasie kierownik zaj�� powinien uszczegó�owi� rozkaz bojowy dowódcy plutonu.
Zagadnienie 2. Dowódca plutonu, po dokonaniu analizy zadania i ocenie sytuacji
oraz podj�ciu i zameldowaniu decyzji dotycz�cej marszu, powinien wyda� rozkaz
bojowy. Kierownik zaj�� obserwuje i ocenia dzia�anie dowódcy plutonu oraz
dowódców dru�yn (czo�gów), którzy – po otrzymaniu zadania bojowego – powinni
wyda� rozkazy bojowe dru�ynom (za�ogom).
Zagadnienie 3. Po z�o�eniu meldunku o gotowo�ci plutonu do dzia�ania kierownik
zaj�� nakazuje dowódcy plutonu rozpocz�� marsz. W czasie marszu dowódca
plutonu powinien znajdowa� si� na czele si� g�ównych plutonu (patrolu czo�owego),
tak aby móg� kierowa� dzia�aniem dru�yny patrolowej (wozu patrolowego).
W razie konieczno�ci organizuje szczegó�owe rozpoznanie przeszkód (obiektów)
terenowych i wybiera drogi obej�cia.
W trakcie realizacji tego zagadnienia dowódca kompanii powinien sprawdzi�
dzia�anie plutonu w przypadku napotkania zawa�y, terenu ska�onego itp. Ca�y czas
obserwuje on dzia�anie plutonu oraz nadzoruje przestrzeganie porz�dku marszu.
Zagadnienie 4. W zagadnieniu tym nale�y uczy� pluton dzia�ania podczas
napotkania ma�ych grup przeciwnika, a nast�pnie jego przewa�aj�cych si�.
Dowódca plutonu, po otrzymaniu meldunku od dowódcy dru�yny patrolowej (wozu
patrolowego) o napotkaniu przeciwnika, powinien przeanalizowa� otrzymane
wiadomo�ci, podj�� decyzj� i zameldowa� j� kierownikowi zaj��. W zale�no�ci
od zaistnia�ej sytuacji taktycznej, si� przeciwnika, charakteru jego dzia�a� oraz
93
93
warunków terenowych – dowódca plutonu powinien podj�� decyzj� dotycz�c�
zniszczenia przeciwnika lub jego zatrzymania i zabezpieczenia wej�cia do walki si�
g�ównych kompanii. Je�eli decyzja dowódcy plutonu jest w�a�ciwa, kierownik zaj��
zezwala na jej realizacj�. W przypadku podj�cia b��dnej decyzji przez dowódc�
plutonu kierownik zaj�� powinien wyegzekwowa� w�a�ciw� ocen� sytuacji i decyzj�
poprzez dodatkowe pozorowanie lub uszczegó�owione ustne informacje.
Zagadnienie 5. Pluton wykonuje marsz i realizuje zadania w roli patrolu czo�owego.
Gdy osi�gnie on okre�lon� rubie� (a si�y g�ówne b�d� w tym czasie zajmowa� rejonu
odpoczynku), kierownik zaj�� za pomoc� technicznych �rodków ��czno�ci nakazuje
dowódcy plutonu zorganizowa� w wyznaczonym rejonie ubezpieczenie postoju.
Po otrzymaniu zadania dowódca plutonu wybiera rejon dogodny do zorganizowania
czaty i melduje swoj� decyzj� kierownikowi zaj��.
Zagadnienie 6. Po wybraniu rejonu czaty przez dowódc� plutonu (zaakceptowanego
przez kierownika zaj��) powinien on postawi� zadanie dowódcy dru�yny patrolowej
(wozu patrolowego) przeprowadzenia rozpoznania tego rejonu. Dowódca dru�yny
patrolowej (wozu patrolowego) sprawdza, czy w rejonie nie ma przeciwnika oraz czy
rejon nie jest ska�ony lub zaminowany i melduje dowódcy plutonu
o rezultatach rozpoznania. Nast�pnie dowódca plutonu wskazuje dowódcom dru�yn
(czo�gów) miejsca na stanowiska oporu (stanowiska ogniowe). Dru�yny (za�ogi)
w odpowiedniej kolejno�ci – najpierw ta, dzia�aj�ca jako dru�yna patrolowa (wóz
patrolowy), a nast�pnie pozosta�e – zajmuj� wskazane stanowiska.
Zagadnienie 7. W miejscach wyznaczonych na stanowiska ogniowe dowódcy
dru�yn, zgodnie z otrzymanym zadaniem, rozmieszczaj� poszczególne �rodki
ogniowe w terenie. Nast�pnie dowódcy dru�yn (czo�gów) organizuj� system ognia.
Po zorganizowaniu systemu ognia dowódca plutonu powinien postawi�
zadanie dowódcom dru�yn (czo�gów) do zorganizowania obserwacji terenu
i przeciwnika oraz do ubezpieczenia zaj�tego przez pluton rejonu.
Zagadnienie 8. Po z�o�eniu meldunku przez dowódc� plutonu o gotowo�ci czaty
do dzia�ania kierownik zaj�� nakazuje ustalonym sygna�em rozpocz�cie
pozorowania i obserwuje zachowanie si� czaty. W zagadnieniu tym nale�y
zrealizowa� dzia�anie czaty podczas pojawienia si� w zasi�gu obserwacji osób
cywilnych, ma�ych grup przeciwnika oraz jego przewa�aj�cych si�.
94
94
3. Zaj�cia nocne
Cel:
� uczy�/doskonali� dowódc� plutonu prowadzenia ubezpieczenia marszu przez
pododdzia� w sk�adzie kompanii w warunkach ograniczonej widoczno�ci,
� doskonali� dowódc� plutonu i dowódców dru�yn (czo�gów) w organizowaniu
dzia�a� w warunkach ograniczonej widoczno�ci,
w dowodzeniu pododdzia�ami podczas wykonywania przez pluton zada� patrolu
czo�owego oraz czaty w nocy,
� zgrywa� dzia�anie plutonu w ubezpieczeniu marszu i postoju w warunkach
ograniczonej widoczno�ci,
marszu i postoju w warunkach ograniczonej widoczno�ci.
4. Dzia�anie plutonu w przypadku napotkania przeciwnika.
5. Wyj�cie plutonu na nakazan� rubie� w celu zorganizowania czaty.
6. Rozpoznanie rejonu oraz wybór stanowisk ogniowych.
7. Organizowanie systemu ognia, obserwacji i ubezpieczenia.
8. Dzia�anie czaty w czasie podchodzenia przeciwnika.
plutonami – w zasadniczym punkcie nauczania.
95
95
umiej�tno�ci z wybranych zagadnie� szkolenia bojowego (b�d� te� jeden pluton
pozoruje dzia�anie przeciwnika, a drugi realizuje zagadnienia doskonal�ce).
4. W czasie instrukta�u nale�y kre�li� cele zaj��, temat zaj��, zagadnienia
(np. rozmieszczenie figur bojowych na drodze marszu, zawa�y, itp.)
i odpowiedzialnych za jego przygotowanie.
9. Po przyj�ciu meldunków o gotowo�ci do szkolenia dowódca kompanii
rozpoczyna zaj�cia w rejonie koszar (parku sprz�tu technicznego). Nast�pnie –
po cz��ci wst�pnej, w której zapoznaje �o�nierzy z tematem zaj�cia,
zagadnieniami i celami szkoleniowymi oraz warunkami bezpiecze�stwa –
rejonów wskazanych podczas instrukta�u i rozpocz�� szkolenie. Nale�y d��y�
do tego, aby miejsce realizacji ostatniego zagadnienia w zasadniczym punkcie
nauczania znajdowa�o si� w pobli�u punktu, w którym prowadzi si� szkolenie
doskonal�ce.
dziennym jednostki.
noktowizory.
96
96
Temat: Pluton w rejonie ze�rodkowania
Temat ten nale�y zrealizowa� podczas trzech zaj��: teoretycznych, dziennych

i nocnych.

dzia�ania plutonu podczas wykonywania zada� w rejonie ze�rodkowania,
wykorzystuj�c przy tym techniczne �rodki dydaktyczne: wizualne (stó� plastyczny
plansze, prezentacje multimedialne itp.) oraz audiowizualne (filmy szkoleniowe itp.).
Cel:
� uczy� dowódc� plutonu wykonywania zada� przez pododdzia� w sk�adzie
kompanii w rejonie ze�rodkowania,
� doskonali� umiej�tno�ci �o�nierzy w wykonywaniu zada� w rejonie
ze�rodkowania,
i terenowych w rejonie ze�rodkowania.
1. Zaj�cie rejonu ze�rodkowania w warunkach zagro�enia ze strony przeciwnika.
2. Zorganizowanie ubezpieczenia.
3. Dokonanie niezb�dnych obs�ug uzbrojenia i sprz�tu wojskowego.
4. Dzia�anie podczas podchodzenia przeciwnika.
97
97
4. Nale�y dokona� ustale� z dowódc� kompanii logistycznej w sprawie wydzielenia
cystern na zaj�cia.
9. Przemarsz do miejsca szkolenia nale�y traktowa� jako doskonalenie
wcze�niejszych zagadnie�.
rozpoczyna zaj�cia w rejonie koszar (parku sprz�tu technicznego). Nast�pnie –
zagadnieniami i celami szkoleniowymi oraz warunkami bezpiecze�stwa –
dziennym jednostki.
3. Radiostacje przeno�ne, chor�giewki sygnalizacyjne, stopery, itp.
4. Samochód ci��arowo-terenowy, cysterna (cysterny) paliwowa.
98
98
Rys.Rys.
12.12.
Schemat organizacji
zaj��
Przebieg zaj��
poszczególnych zagadnie�, sposoby zmiany;
Zagadnienie 1. W ramach tego zagadnienia nale�y uczy� pluton dzia�ania podczas
zajmowania rejonu ze�rodkowania.
Dowódca plutonu powinien postawi� zadanie dowódcy dru�yny patrolowej
(wozu patrolowego) dotycz�ce przeprowadzenia rozpoznania wyznaczonego rejonu.
Dowódca dru�yny patrolowej (wozu patrolowego) sprawdza, czy w rejonie nie ma
przeciwnika oraz czy nie jest on ska�ony lub zaminowany i melduje dowódcy plutonu
o rezultatach rozpoznania.
Dowódca kompanii obserwuje dzia�anie plutonu, zwracaj�c szczególn� uwag�
na p�ynne (bez zatrzymania) i skryte zajmowanie wyznaczonego rejonu,
maskowanie oraz sposób rozmieszczenia plutonu. W przypadku podj�cia b��dnej
99
99
decyzji przez
decyzji przez dowódc�
dowódc� plutonu
plutonu kierownik
kierownik zaj��
zaj�� powinien
powinien wyegzekwowa�
wyegzekwowa� w�a�ciw�
w�a�ciw�
ocen� sytuacji
ocen� sytuacji ii decyzj�.
decyzj�.
Zagadnienie 2.
Zagadnienie 2. Po
Po zaj�ciu
zaj�ciu rejonu ze�rodkowania
rejonu ze�rodkowania dowódca
dowódca plutonu
plutonu stawia
stawia
dowódcom dru�yn
dowódcom dru�yn (czo�gów)
(czo�gów) zarz�dzenie przygotowawcze,
zarz�dzenie przygotowawcze, w
w którym
którym okre�la
okre�la
w formie
w formie nakazowej
nakazowej zadania
zadania do
do wykonania,
wykonania, zakres
zakres wykonywanych
wykonywanych prac,
prac,
ubezpiecze� oraz
ubezpiecze� oraz zachowywania
zachowywania si�
si� na
na wypadek
wypadek alarmów.
alarmów. Wyznacza
Wyznacza czujk�
czujk�
w sk�adzie
w sk�adzie 22–3
– 3�o�nierzy,
�o�nierzy,na
naodleg�o��
odleg�o�� do
do 300
300 metrów,
metrów, zz zadaniem prowadzenia
zadaniem prowadzenia
obserwacji ii meldowania
obserwacji meldowania o
o wykryciu
wykryciu przeciwnika.
przeciwnika. Ponadto
Ponadto dowódca
dowódca plutonu
plutonu powinien
powinien
wyznaczy� obserwatorów
wyznaczy� obserwatorów w w celu
celu ostrzegania
ostrzegania ii alarmowania
alarmowania o o zagro�eniu
zagro�eniu
zz powietrza,
powietrza, wykrycia
wykrycia uderze�
uderze� BMR,
BMR, wykrywania
wykrywania ii monitorowania
monitorowania ska�e�,
ska�e�, a
a tak�e
tak�e
pododdzia� dy�urny
pododdzia� dy�urny do
do zwalczania
zwalczania nisko
nisko lec�cych
lec�cych celów
celów powietrznych.
powietrznych.
Zagadnienie 3.
Zagadnienie 3. Po
Po wprowadzeniu
wprowadzeniu szkolonych
szkolonych w
w sytuacj�
sytuacj� taktyczn�,
taktyczn�, odpowiadaj�c�
odpowiadaj�c�
tre�ci tego
tre�ci tego zagadnienia,
zagadnienia, oraz
oraz po
po przypomnieniu
przypomnieniu zada�
zada� wykonywanych
wykonywanych przez
przez pluton
pluton
w rejonie
w rejonie ze�rodkowania
ze�rodkowania ii wyja�nieniu
wyja�nieniu sposobów
sposobów ichich realizacji
realizacji kierownik
kierownik zaj��
zaj��
nakazuje dowódcy
nakazuje dowódcy plutonu
plutonu przyst�pi�
przyst�pi� do
do realizacji
realizacji niezb�dnych
niezb�dnych obs�ug
obs�ug uzbrojenia
uzbrojenia
ii sprz�tu
sprz�tu wojskowego.
wojskowego.
Zagadnienie 4.
Zagadnienie 4. W
W ramach
ramach tego
tego zagadnienia
zagadnienia nale�y
nale�y uczy�
uczy� pluton
pluton dzia�ania
dzia�ania po
po
og�oszeniu alarmu
og�oszeniu alarmu powietrznego,
powietrznego, chemicznego
chemicznego oraz
oraz podczas
podczas napadu
napadu grup
grup
przeciwnika. W
przeciwnika. W czasie
czasie szkolenia
szkolenia szczególn�
szczególn� uwag�
uwag� nale�y
nale�y zwróci�
zwróci� na
na wydawanie
wydawanie
komend przez
komend przez dowódc�
dowódc� plutonu
plutonu ii dowódców
dowódców dru�yn
dru�yn (czo�gów)
(czo�gów) oraz
oraz umiej�tno��
umiej�tno��
wykorzystywania terenu
wykorzystywania terenu przez
przez �o�nierzy.
�o�nierzy.
W cz��ci
W cz��ci ko�cowej
ko�cowej zaj��
zaj�� kierownik
kierownik zaj��:
zaj��:
1)
1) przyjmuje meldunki
przyjmuje meldunki o
o sprawdzeniu
sprawdzeniu broni
broni ii sprz�tu;
sprz�tu;
2)
2) ocenia zaj�cia,
ocenia zaj�cia, wskazuj�c
wskazuj�c najlepiej
najlepiej ii najs�abiej
najs�abiej realizowane
realizowane zagadnienia;
zagadnienia;
3)
3) podaje sposób
podaje sposób oceny
oceny szkolonych;
szkolonych;
4)
4) nadzoruje rozliczenie
nadzoruje rozliczenie �rodków
�rodków pozoracji
pozoracji pola
pola walki;
walki;
5) omawia
5) omawia warunki
warunki bezpiecze�stwa
bezpiecze�stwa nana powrót
powrót do
do MSD;
MSD;
6) wydaje
6) wydaje wytyczne
wytyczne dotycz�ce
dotycz�ce obs�ugi
obs�ugi sprz�tu;
sprz�tu;
7) udziela
7) udziela instrukta�u
instrukta�u do
do kolejnych
kolejnych zaj��.
zaj��.
3. Zaj�cia
3. Zaj�cia nocne
nocne
Cel:
Cel:
� uczy� dowódcę
uczyć
uczy� dowódc� plutonu
dowódc� plutonu wykonywania
plutonu wykonywania zadań
wykonywania zada� przez
zada� przez pododdział
przez pododdzia� w
pododdzia� w sk�adzie
sk�adzie
składzie
kompanii w
kompanii w rejonie
rejonie ze�rodkowania
ze�rodkowania ww warunkach
warunkach ograniczonej
ograniczonej widoczno�ci,
widoczno�ci,
100
100
100
– doskonali� umiej�tno�ci dowódcy plutonu i dowódców dru�yn w dowodzeniu
podleg�ymi pododdzia�ami w warunkach ograniczonej widoczno�ci,
ze�rodkowania,
i terenowych w rejonie ze�rodkowania w warunkach ograniczonej widoczno�ci.
1. Zaj�cie rejonu ze�rodkowania w warunkach silnego zagro�enia ze strony
przeciwnika.
4. Dzia�anie podczas podchodzenia przeciwnika.
za pomoc� latarek i �rodków ��czno�ci.
101
101
rozpoczyna zaj�cia w rejonie koszar (parku wozów bojowych). Nast�pnie
kierownik zaj�� nakazuje dowódcy 2 i 3 plutonu odprowadzi� pododdzia�y
do rejonów wskazanych podczas instrukta�u i rozpocz�� szkolenie.
3. Radiostacje przeno�ne, noktowizory.
Temat: Pluton w obronie
Ilo�� zaj�� z tego tematu powinna zosta� okre�lona przez dowódc� kompanii. Przed
przyst�pieniem do realizacji zaj�� nale�y przeprowadzi� zaj�cia grupowe
z dowódcami plutonów. W ramach realizacji tematu proponuje si� przeprowadzi�:
zaj�cia teoretyczne (wyk�ad), zaj�cia bez sprz�tu, ze sprz�tem oraz zaj�cia nocne.
Ilo�� zaj�� z wykorzystaniem sprz�tu powinna zale�e� od przydzielonego limitu
�rodków materia�owo-technicznych oraz stopnia wyszkolenia pododdzia�u. Nale�y
d��y� do tego, aby wi�kszo�� zaj�� odbywa�a si� ze sprz�tem oraz
z wykorzystaniem urz�dze� szkolno-treningowych.
Zaj�cia teoretyczne: powinny s�u�y� zapoznaniu �o�nierzy z zasadami i organizacj�
prowadzenia obrony oraz obowi�zkami i zadaniami osób funkcyjnych plutonu.
W trakcie wyk�adu nale�y wykorzystywa� pomoce dydaktyczne, w tym
audiowizualne (film szkoleniowy, prezentacja multimedialna, plansze pogl�dowe
itp.). Czas wyk�adu nie powinien przekracza� 1 godziny lekcyjnej.
Zaj�cia bez wykorzystania sprz�tu: w ich ramach powinno si� przeprowadzi�
zagadnienia szkoleniowe z zakresu organizacji i przygotowania punktu oporu
plutonu oraz prowadzenia dzia�a� obronnych. Zaj�cia bez wykorzystania sprz�tu
102
102
powinny by� zasadniczo prowadzone tylko ze s�abo wyszkolonym plutonem
w pocz�tkowej fazie szkolenia.
Zaj�cia z wykorzystaniem sprz�tu: pluton powinien naby� (doskonali�)
umiej�tno�ci organizowania i prowadzenia obrony z wykorzystaniem wozów
bojowych.
Zaj�cia w nocy z wykorzystaniem sprz�tu – nale�y doskonali� dzia�anie plutonu
w warunkach ograniczonej widoczno�ci, opanowane podczas zaj�� prowadzonych
za dnia.
1. Zaj�cia grupowe
Cel:
� uczy� dowódców plutonów prowadzenia dzia�a� obronnych przez pododdzia�
w sk�adzie kompanii,
� doskonali� umiej�tno�ci dowódców plutonów w organizowaniu obrony,
� doskonali� dowódców plutonów w zakresie wspó�dzia�ania pododdzia�ów,
� sprawdzi� dowódców plutonów z umiej�tno�ci orientowania topograficznego
i taktycznego.
Forma: zaj�cia praktyczne.
1. Orientowanie topograficzne.
2. Orientowanie taktyczne.
3. Meldowanie zamiaru.
4. Stawianie rozkazu bojowego.
1. Kierownikiem zaj�� jest dowódca kompanii.
2. Na trzy dni przed zaj�ciami kierownik zaj�� powinien przekaza� dowódcom
plutonów informacj� nt.:
� sytuacji wyj�ciowej,
� po�o�enia i zamiarów stron,
� rozkazu bojowego dowódcy kompanii do obrony,
oraz nakaza� przygotowanie w ramach pracy mapy roboczej (szkicu) dowódcy
plutonu oraz zamiaru do dzia�ania.
103
103
3. Na podstawie danych zawartych w ww. dokumentach dowódcy plutonów
przygotuj� si� do orientowania topograficznego i taktycznego.
4. Szkolenie nale�y rozpocz�� od przegl�du wyposa�enia �wicz�cych.
5. Wszyscy �wicz�cy wyst�puj� w roli dowódcy 1 plutonu.
6. Poszczególne zagadnienia i problemy nale�y zako�czy� dyskusj�.
1. Indywidualne wyposa�enie dowódców plutonów.
2. Samochód osobowo-terenowy.
Rys.Rys.13
zaj��
Przebieg zaj��:
1) podaje temat, cele zaj��, zagadnienia, form� zaj��, czas;
2) przedstawia organizacj� zaj�� (miejsca prowadzenia PN), czas poszczególnych
zagadnie�;
3) omawia warunki bezpiecze�stwa;
Zagadnienie 1. Kierownik zaj�� wyznacza dowódc� plutonu i nakazuje mu
przeprowadzi� orientowanie topograficzne. Zwraca uwag� na w�a�ciw� kolejno��
orientowania topograficznego (zorientowanie mapy, okre�lenie stron �wiata
104
104
i w�asnego miejsca stania oraz podzia� obserwowanego terenu na strefy, tj. bli�sz�,
�rodkow� i dalsz�, porównanie terenu z map�, tj. dok�adne zidentyfikowanie
przedmiotów terenowych oraz form rze�by terenu, które s� widoczne w terenie, z ich
oznaczeniem na mapie), a tak�e na to, �e porównanie terenu z map� prowadzi si�
od strefy bli�szej do dalszej, od prawej do lewej. W przypadku niew�a�ciwego
przeprowadzenia orientowania topograficznego, kierownik zaj�� wyznacza
kolejnego dowódc� plutonu do wykonania tego samego zadania. Po zako�czeniu
orientowania wskazuje pope�niane b��dy, a nast�pnie poprzez dyskusj� d��y do ich
poprawienia.
Zagadnienie 2. Po przeprowadzeniu orientowania topograficznego dowódca
kompanii nakazuje kolejnemu dowódcy plutonu dokona� orientacji taktycznej.
Szczególn� uwag� zwraca na w�a�ciwe okre�lenie i wskazanie dozorów celem
w�a�ciwego wskazywania po�o�enia zarówno przeciwnika, jak i w�asnych elementów
ugrupowania bojowego oraz zobrazowania dalszego zamiaru dzia�ania. Podobnie jak
w zagadnieniu poprzednim w przypadku niew�a�ciwego przeprowadzenia
orientowania taktycznego, kierownik zaj�� wyznacza kolejnego dowódc� plutonu
do wykonania tego samego zadania. Wskazuje pope�niane b��dy i poprzez dyskusj�
d��y do ich wyeliminowania.
Zagadnienie 3. Na podstawie przekazanych przed zaj�ciami dokumentów, dowódcy
plutonów kolejno melduj� kierownikowi zaj�� zamiar do dzia�ania. Dowódca
kompanii zwraca szczególn� uwag� na ocen� przeciwnika, wybór
i rozmieszczenie stanowisk ogniowych, rozmieszczenie ubezpiecze� itp. Kierownik
zaj�� po zameldowaniu zamiaru przez wszystkich dowódców plutonów wskazuje
pope�nione b��dy i poprzez dyskusj� d��y do ich wyeliminowania.
Zagadnienie 4. Po zrealizowaniu zagadnienia dotycz�cego meldowania zamiarów
kierownik zaj�� nakazuje kolejno poszczególnym dowódcom plutonów postawi�
rozkaz bojowy do obrony. Zwraca uwag� na w�a�ciwe pos�ugiwanie si� map�
robocz� (szkicem) przez dowódców plutonów w trakcie wydawania wytycznych
podleg�ym dowódcom, a tak�e w�a�ciw� koordynacj� dzia�a� dowódców dru�yn
(czo�gów). Kierownik zaj�� wskazuje najcz��ciej pope�niane b��dy
i poprzez dyskusj� d��y do ich poprawienia.
1) dokonuje oceny zaj��;
2) ocenia dowódców plutonów z poszczególnych elementów realizowanych
w czasie zaj��;
3) omawia warunki bezpiecze�stwa na powrót do MSD; 105
105
Cel:
2) ocenia dowódców plutonów z poszczególnych elementów realizowanych
w czasie zaj��;
Cel:
� doskonali� odpowiednie nawyki i umiej�tno�ci dowódcy plutonu i dowódców
dru�yn (czo�gów) w organizowaniu obrony, zw�aszcza systemu ognia oraz
przedsi�wzi�� z zakresu in�ynieryjnej rozbudowy punktu oporu plutonu,
� uczy� dowódc� plutonu prowadzenia dzia�a� obronnych przez pododdzia�
� doskonali� �o�nierzy w czynno�ciach realizowanych w toku przygotowywania
obrony,
� sprawdzi� dowódców dru�yn (czo�gów) z umiej�tno�ci organizacji
zabezpieczenia bojowego.
1. Zaj�cie przez pluton rejonu wyj�ciowego.
2. Uszczegó�owienie podj�tej decyzji w terenie i postawienie zada�
przygotowawczych.
3. Rekonesans przeprowadzany z dowódcami dru�yn (czo�gów) i wydanie rozkazu
bojowego.
5. In�ynieryjna rozbudowa plutonowego punktu oporu (w ograniczonym zakresie).
6. Dzia�anie plutonu po og�oszeniu alarmu o zagro�eniu.
2. Zaj�cia nale�y zorganizowa� w trzech punktach nauczania: punkcie
zasadniczym pod kierunkiem dowódcy kompanii i na dwóch punktach
pomocniczych (w tym pozorowanie dzia�a� przeciwnika) pod kierunkiem
dowódców plutonów.
3. Na pomocniczych punktach nauczania nale�y realizowa� przede wszystkim te
106 zagadnienia szkoleniowe, które wchodz� w sk�ad in�ynieryjnej rozbudowy
punktu oporu (stanowisk obrony), a nie mog� by� realizowane ze wzgl�du na
ograniczony czas zaj�� na zasadniczym punkcie nauczania.
106
organizacj� zaj��, a tak�e warunki bezpiecze�stwa.
3. Na pomocniczych punktach nauczania nale�y realizowa� przede wszystkim te
zagadnienia szkoleniowe, które wchodz� w sk�ad in�ynieryjnej rozbudowy
punktu oporu (stanowisk obrony), a nie mog� by� realizowane ze wzgl�du na
ograniczony czas zaj�� na zasadniczym punkcie nauczania.
organizacj� zaj��, a tak�e warunki bezpiecze�stwa.
cz��ci wst�pnej, w której zapoznaje �o�nierzy z tematem zaj�cia, zagadnieniami
i celami szkoleniowymi oraz warunkami bezpiecze�stwa, kierownik zaj��
nakazuje dowódcy 2 i 3 plutonu odprowadzi� pododdzia�y do rejonów
wskazanych podczas instrukta�u i rozpocz�� szkolenie.
1. Indywidualne uzbrojenie i wyposa�enie �o�nierzy plutonu.
1.
3. System symulacji, radiostacje przeno�ne, chor�giewki sygnalizacyjne, ta�ma
saperska, stopery.
107
107
Rys. 14. Schemat organizacji zaj��

Rys.Rys.
14.14.
Schemat organizacji
zaj��
Przebieg zaj��
Przebieg zaj��
1)
walki, innego sprz�tu wykorzystywanego na zaj�ciach, przemieszczania w rejon
zaj��, i innych – w miar� potrzeb;
zaj��, i innych – w miar� potrzeb;
Zagadnienie 1. Dowódca plutonu po zaj�ciu rejonu wyj�ciowego stawia
Zagadnienie 1. Dowódca plutonu po zaj�ciu rejonu wyj�ciowego stawia
zarz�dzenie przygotowawcze dowódcom dru�yn (czo�gów). �o�nierze
zarz�dzenie przygotowawcze dowódcom dru�yn (czo�gów). �o�nierze
rozpoczynaj� si� przygotowywa� do dzia�ania (maskowanie, ubezpieczenie,
rozpoczynaj� si� przygotowywa� do dzia�ania (maskowanie, ubezpieczenie,
�adowanie amunicji). W tym czasie dowódca plutonu z dowódcami dru�yn (pod
�adowanie amunicji). W tym czasie dowódca plutonu z dowódcami dru�yn (pod
os�on� jednej z dru�yn) udaj� si� na rekonesans, gdzie realizuj� zagadnienia 2 i 3.
os�on� jednej z dru�yn) udaj� si� na rekonesans, gdzie realizuj� zagadnienia 2 i 3.
Zagadnienie 2. Dowódca plutonu organizuje obserwacj� i ubezpieczenie miejsca
Zagadnienie 2. Dowódca plutonu organizuje obserwacj� i ubezpieczenie miejsca
prowadzenia rekonesansu, a nast�pnie weryfikuje podj�t� wcze�niej decyzj�
prowadzenia rekonesansu, a nast�pnie weryfikuje podj�t� wcze�niej decyzj�
z terenem. Po uszczegó�owieniu decyzji do obrony melduje j� kierownikowi zaj��.
z terenem. Po uszczegó�owieniu decyzji do obrony melduje j� kierownikowi zaj��.
Zagadnienie 3. Po zatwierdzeniu decyzji przez kierownika zaj�� dowódca plutonu
Zagadnienie 3. Po zatwierdzeniu decyzji przez kierownika zaj�� dowódca plutonu
przeprowadza rekonesans w rejonie plutonowego punktu oporu z dowódcami dru�yn
przeprowadza rekonesans w rejonie plutonowego punktu oporu z dowódcami dru�yn
108
108
108
(czo�gów) i wspieraj�cych �rodków ogniowych. Podczas rekonesansu dowódca
plutonu powinien wyda� rozkaz bojowy do obrony – postawi� zadania
poszczególnym dru�ynom (czo�gom), okre�li� granice stanowisk oporu dru�yn
(rejony stanowisk ogniowych czo�gów) g�ównych i zapasowych, organizacj� systemu
ognia oraz zakres prac in�ynieryjnych. Podczas wydawania rozkazu bojowego
kierownik zaj�� szczególn� uwag� zwraca na to, w jaki sposób dowódca plutonu
ocenia prawdopodobne dzia�anie przeciwnika, gdzie przewiduje rubie� rozwijania
jego si� do natarcia oraz jak organizuje system ognia.
Zagadnienie 4. Po wydaniu rozkazu bojowego do obrony dowódca plutonu powinien
postawi� dowódcom dru�yn zadanie dotycz�ce zorganizowania obserwacji
i ubezpieczenia w punkcie oporu. Nast�pnie powinien nakaza� dowódcom dru�yn
zaj�� wybrane stanowiska oporu (ogniowe), wyda� w�asne rozkazy bojowe
i przyst�pi� do in�ynieryjnej rozbudowy. Stanowiska ogniowe g�ównych �rodków
ogniowych okre�laj� dowódcy dru�yn (czo�gów), a zatwierdza dowódca plutonu.
Po zatwierdzeniu decyzji dowódców dru�yn (czo�gów) �o�nierze przyst�puj�
do rozbudowy in�ynieryjnej.
Kierownik zaj�� po wys�uchaniu zada� stawianych dowódcom dru�yn,
dotycz�cych zorganizowania obserwacji i ubezpieczenia, powinien sprawdzi�
na stanowiskach znajomo�� sygna�ów i zada�. Praktyczne umiej�tno�ci sprawdza
w czasie realizacji zagadnienia 6.
Zagadnienie 5. Ze wzgl�du na ograniczony czas przedsi�wzi�cia wchodz�ce
w zakres in�ynieryjnej rozbudowy punktu oporu nale�y wykorzysta� stanowiska
wykonane wcze�niej np. w ramach szkolenia in�-sap. Je�eli jest to niemo�liwe,
rozbudow� in�ynieryjn� nale�y realizowa� w ograniczonym zakresie, a mianowicie:
wykonanie pojedynczych stanowisk ogniowych, wytrasowanie rowów ��cz�cych
i okopów na wozy bojowe, ustawienie na przedpolu lub w lukach mi�dzy
stanowiskami oporu grup min przeciwpancernych. Dowódca plutonu i dowódcy
dru�yn (czo�gów) sporz�dzaj� szkice ognia.
W czasie wykonywania przez pluton prac in�ynieryjnych kierownik zaj��
powinien stwarza� sytuacje zmuszaj�ce dowódców i �o�nierzy do przestrzegania
zasad maskowania, prowadzenia nieprzerwanej obserwacji i stosowania
przedsi�wzi�� powszechnej obrony przeciwlotniczej.
Zagadnienie 6. Realizacja tego zagadnienia powinna mie� miejsce podczas
wykonywania przez �o�nierzy prac in�ynieryjnej rozbudowy punktu oporu. Na sygna�
109
109
kierownika zaj�� grupa pozoruj�ca pozoruje dzia�anie przeciwnika (np. nalot
lotnictwa przeciwnika, dzia�anie pododdzia�ów rozpoznawczych, natarcie si�
g�ównych). Po zapozorowaniu okre�lonego dzia�ania przeciwnika kierownik zaj��
powinien sprawdzi� sposób i dok�adno�� meldunków sk�adanych przez
obserwatorów, szybko�� i prawid�owo�� wydawania komend przez dowódc� plutonu
i dowódców dru�yn oraz reakcj� �o�nierzy na komendy i sposób ich dzia�ania.
Cel:
– doskonalić
doskonali� umiejętności
umiej�tno�ci dowódcy
dowódcy plutonu
plutonu ii dowódców
dowódców drużyn
dru�yn (czołgów)
(czo�gów)
w organizowaniu obrony, zw�aszcza systemu ognia oraz przedsi�wzi��
z zakresu in�ynieryjnej rozbudowy punktu oporu plutonu,
– doskonali� umiej�tno�ci dowódcy plutonu i dowódców dru�yn (czo�gów)
w dowodzeniu pododdzia�ami i kierowaniu ogniem podczas prowadzenia walki
obronnej,
� doskonali� umiej�tno�ci �o�nierzy w prowadzeniu walki obronnej w sk�adzie
plutonu,
� sprawdzi� (doskonali�) dowódców dru�yn (czo�gów) z umiej�tno�ci organizacji
zabezpieczenia bojowego.
2. Zaj�cie plutonowego punktu oporu.
110
110
4. Prowadzenie walki obronnej.
7. Odtworzenie naruszonego systemu ognia i zdolno�ci bojowej plutonu.
2. Zaj�cia te nale�y zorganizowa� w trzech punktach nauczania: jednym
zasadniczym i dwóch punktach pomocniczych (w tym pozorowanie dzia�a�
przeciwnika).
3. Tre�ci� zaj�� z wykorzystaniem sprz�tu powinny by� zagadnienia podkre�laj�ce
przede wszystkim dynamiczne formy dzia�a� plutonu w obronie. Nale�y d��y�
do tego, aby zaj�cia ze sprz�tem by�y realizowane w miejscu
przygotowanego plutonowego punktu oporu lub w rejonie prowadzenia
zaj�� bez wykorzystania sprz�tu.
4. Umiej�tno�ci szkolonych w wykonywaniu przedsi�wzi�� in�ynieryjnej rozbudowy
punktu oporu nale�y doskonali� pod kierunkiem dowódcy plutonu
na pomocniczym punkcie nauczania.
5. Zgodnie z zasad� stopniowania trudno�ci pierwsze zaj�cia ze sprz�tem nale�y
prowadzi�, organizuj�c obron� bez styczno�ci z przeciwnikiem.
6. W czasie instrukta�u okre�li� cele zaj��, temat zaj��, zagadnienia szkoleniowe,
form� zaj��, wskaza� miejsce prowadzenia zaj��, w tym zasadniczego punktu
nauczania, miejsca pozosta�ych punktów nauczania, organizacj� zaj��, a tak�e
rozpoczyna zaj�cia w rejonie koszar (parku sprz�tu technicznego). Nast�pnie
po cz��ci wst�pnej, w której nale�y zapozna� �o�nierzy z tematem zaj�cia,
111
111
zagadnieniami i celami szkoleniowymi oraz warunkami bezpieczeństwa,
kierownikzagadnieniami i celami do
zajęć nakazuje przemarsz szkoleniowymi
rejonu zajęć. oraz warunkami bezpiecze�stwa,
kierownik
11. Przemarsz zaj�� nakazuje
do miejsca przemarsz
szkolenia należydo rejonu zaj��.jako
traktować doskonalenie
11. Przemarsz
wcześniejszych do miejsca
zagadnień. szkolenia
Po przybyciu nale�y
w rejon traktowa�
szkolenia jako zajęć
kierownik doskonalenie
wcze�niejszych
przystępuje zagadnie�. Po
do realizacji zasadniczego przybyciu
punktu w rejon szkolenia kierownik zaj��
nauczania.
przyst�puje
Zabezpieczenie do realizacji zasadniczego punktu nauczania.
materiałowo-techniczne:
Zabezpieczenie
1. Etatowe materia�owo-techniczne:
uzbrojenie i wyposażenie plutonu.
1. pozoracji
2. Środki Etatowe pola
uzbrojenie
walki i(amunicja
wyposa�enie plutonu.
ślepa, granaty dymne, petardy, pistolety
2. �rodki
sygnałowe, pozoracji
naboje pola walki
sygnałowe, miny(amunicja �lepa, granaty
przeciwpancerne dymne,– petardy,
– szkolne) zgodnie pistolety
sygna�owe,
z punktem w rozkazienaboje sygna�owe,
dziennym jednostki. miny przeciwpancerne – szkolne) – zgodnie
3. Systemy zsymulacji
punktem–wwrozkazie dziennym
zależności jednostki.
od sprzętu.
4. Figury3.bojowe
Systemy symulacji
(różne), – w zale�no�ci
radiostacje od chorągiewki
przenośne, sprz�tu. sygnalizacyjne, taśma
4. Figury
saperska, bojowe
opatrunki (ró�ne),
osobiste, radiostacje przeno�ne, chor�giewki sygnalizacyjne, ta�ma
stopery.
saperska,
5. Samochód opatrunki osobiste, stopery.
ciężarowo-terenowy.
6. Mapa5. Samochód ci��arowo-terenowy.
topograficzna 1:25000 lub 1:50000 (szkic terenu).
6. Mapa
Organizacja zajęć:topograficzna 1:25000 lub 1:50000 (szkic terenu).
Rys. 15. Schemat organizacji zajęć

Rys.
Rys.15.
Schemat organizacji zaj��zajęć
Przebieg zajęć
W częściPrzebieg
wstępnejzaj��
kierownik zajęć:
W temat,
1) podaje cz��cicel/cele
wst�pnej kierownik
zajęć, zaj��:formę zajęć, czas;
zagadnienia,
1) podaje
2) przedstawia temat, cel/cele
organizację zajęć zaj��, zagadnienia,
(miejsca form�
prowadzenia PN,zaj��,
PPN),czas;
czas realizacji
2) przedstawia organizacj� zaj�� (miejsca
poszczególnych zagadnień, sposób zmiany grup; prowadzenia PN, PPN), czas realizacji
112
112
112
Zagadnienie 1. Dowódca plutonu, po otrzymaniu w trakcie instrukta�u od kierownika
zaj�� zadania dotycz�cego obrony, powinien dokona� jego analizy, oceni� sytuacj�
oraz podj�� decyzj�. Po przybyciu w rejon plutonowego punktu oporu powinien
postawi� dowódcom dru�yn (czo�gów) zarz�dzenie przygotowawcze,
zorganizowa� obserwacj� i ubezpieczenie. Podj�t� decyzj� melduje kierownikowi
zaj��, a po jej zatwierdzeniu przyst�puje do prowadzenia rekonesansu. Podczas
rekonesansu dowódca plutonu wydaje w terenie rozkaz bojowy do obrony,
a kierownik zaj�� szczególn� uwag� zwraca na to, w jaki sposób dowódca plutonu
ocenia prawdopodobne dzia�anie przeciwnika, gdzie przewiduje rubie� rozwijania
jego si� do natarcia oraz jak organizuje system ognia.
Zagadnienie 2. Dowódca plutonu po wydaniu rozkazu bojowego do obrony powinien
postawi� dowódcom dru�yn (czo�gów) zadanie dotycz�ce zorganizowania obserwacji
i ubezpieczenia w punkcie oporu. Nast�pnie powinien nakaza� dowódcom dru�yn
(czo�gów) zaj�� wybrane stanowiska oporu (ogniowe), wyda� rozkaz bojowy
i przyst�pi� do in�ynieryjnej rozbudowy. Kierownik zaj�� po wys�uchaniu zada�
stawianych dowódcom dru�yn (czo�gów), dotycz�cych zorganizowania obserwacji
i ubezpieczenia, powinien sprawdzi� na stanowiskach znajomo�� sygna�ów i zada�.
Praktyczne umiej�tno�ci sprawdza w czasie realizacji kolejnego zagadnienia.
Zagadnienie 3. Na sygna� kierownika zaj�� grupa pozoruj�ca pozoruje dzia�anie
przeciwnika (np. nalot lotnictwa przeciwnika, dzia�anie pododdzia�ów
rozpoznawczych). Po zapozorowaniu okre�lonego dzia�ania przeciwnika kierownik
zaj�� powinien sprawdzi� sposób i dok�adno�� meldunków sk�adanych przez
obserwatorów, szybko�� i prawid�owo�� wydawania komend przez dowódc� plutonu
i dowódców dru�yn (czo�gów) oraz reakcj� �o�nierzy na komendy i sposób ich
dzia�ania.
Zagadnienie 4. Po otrzymaniu meldunków o gotowo�ci plutonu (�o�nierze
na stanowiskach ogniowych) i grupy pozoruj�cej do dzia�ania kierownik zaj��
nakazuje pozorowanie, w rejonie plutonowego punktu oporu, ogniowego
113
113
przygotowania ataku przeciwnika. Z chwil� rozpocz�cia ogniowego przygotowania
ataku wszyscy �o�nierze plutonu – z wyj�tkiem obserwatorów oraz dy�urnych
�rodków ogniowych – powinni ukry� si� w schronach czy rowach ��cz�cych itp. Je�eli
dzia�anie plutonu by�o w�a�ciwe, kierownik zaj�� podaje sygna� do rozpocz�cia
pozorowania ataku przeciwnika. Obserwator, po zauwa�eniu nacieraj�cego
przeciwnika, powinien poda� sygna� alarmu bojowego. Nast�pnie, w miar� zbli�ania
si� przeciwnika do przedniego skraju obrony, dowódca plutonu oraz dowódcy dru�yn
(czo�gów) powinni oceni� wa�no�� celów, stawia� zadania �rodkom ogniowym oraz –
w odpowiednim czasie – podawa� komendy ogniowe. W miar� jak przeciwnik b�dzie
podchodzi� do przedniego skraju, nat��enie ognia plutonu powinno rosn��
i osi�gn�� maksimum na granicy wyznaczonej przez dowódc� plutonu podczas
rekonesansu. Je�eli pluton dzia�a w�a�ciwie, kierownik zaj�� powinien nakaza�
wycofanie grupy pozoruj�cej na rubie� wyj�ciow�, zmieni� wariant jej dzia�ania
i powtórzy� atak. W czasie realizacji tego zagadnienia kierownik zaj�� powinien
zwróci� uwag� na: umiej�tno�ci dowódcy plutonu w dowodzeniu pododdzia�em
w obronie oraz na wybraniu odpowiedniego momentu do wykonywania ze�rodkowa�
ognia itp.
Zagadnienie 5. Kierownik zaj�� stwarza sytuacj�, w której – w wyniku ponownego
ataku – przeciwnikowi udaje si� cz��ci� si� w�ama� w luk� lub na jedno ze skrzyde�
plutonowego punktu oporu. Dowódca plutonu w tej sytuacji powinien cz�� si�
plutonu skierowa� na zagro�one skrzyd�o i nie dopu�ci� do tego, aby przeciwnik
przedosta� si� na ty� plutonowego punktu oporu. Kierownik zaj�� obserwuje i ocenia
prac� dowódcy plutonu, jego decyzje i rozkazy oraz sposób, w jaki s� one
realizowane przez dru�yny (za�ogi). Je�eli dzia�anie cz��ci si� plutonu wykonuj�cych
manewr na zagro�one skrzyd�o by�o w�a�ciwe, kierownik zaj�� podaje sygna�
do zatrzymania dzia�a� grupy pozoruj�cej. �o�nierze pozoruj�cy po otrzymaniu
sygna�u zalegaj� i prowadz� ogie� w miejscu. Kierownik zaj�� w trakcie realizacji
tego zagadnienia powinien sprawdzi� umiej�tno�ci kierowania ogniem dowódcy
plutonu i dowódców dru�yn (czo�gów).
Zagadnienie 6. Podczas prowadzenia przez pluton walki obronnej kierownik zaj��
wprowadza dowódc� plutonu w kolejn� sytuacj� taktyczn�, w której zak�ada si�,
�e odwód batalionu wykona kontratak przez ugrupowanie broni�cego si� plutonu.
W tej sytuacji dowódca plutonu powinien nakaza� dowódcom dru�yn (czo�gów),
broni�cym si� na stanowiskach zapasowych, aby wspólnie z odwodem batalionu
114
114
wykonali kontratak i odtworzyli przedni skraj obrony. Po zatwierdzeniu decyzji
dowódcy
dowódcy plutonu
plutonu kierownik
kierownik zajęć
zaj�� podaje
podaje sygnał
sygna� do
do rozpoczęcia
rozpocz�cia pozorowania
pozorowania
kontrataku.
kontrataku. ZZ chwilą
chwil� wyjścia
wyj�cia kontrataku
kontrataku pluton
pluton powinien
powinien wesprzeć
wesprze� go
go ogniem
ogniem
wszystkich
wszystkich środków
�rodków ogniowych
ogniowych zz zajmowanych
zajmowanych stanowisk.
stanowisk. Następnie,
Nast�pnie, po
po podejściu
podej�ciu
na
na wysokość
wysoko�� rubieży
rubie�y zajmowanej
zajmowanej przez
przez pluton,
pluton, wszyscy
wszyscy żołnierze
�o�nierze plutonu
plutonu biorą
bior�
udział
udzia� w
w kontrataku.
kontrataku. Jeżeli
Je�eli działanie
dzia�anie plutonu
plutonu w
w czasie
czasie kontrataku
kontrataku było
by�o właściwe,
w�a�ciwe,
kierownik
kierownik zajęć
zaj�� powinien
powinien podać
poda� grupie
grupie pozorującej
pozoruj�cej sygnał
sygna� do
do wycofania
wycofania się
si�
na
na podstawy
podstawy wyjściowe.
wyj�ciowe.
Zagadnienie
Zagadnienie 7.
7. Po
Po odzyskaniu
odzyskaniu utraconej
utraconej pozycji
pozycji żołnierze
�o�nierze powinni
powinni zająć
zaj�� poprzednie
poprzednie
(główne)
(g�ówne) stanowiska
stanowiska ogniowe
ogniowe ii przygotować
przygotowa� się
si� do
do odparcia
odparcia ewentualnego
ewentualnego kolejnego
kolejnego
ataku
ataku (odtwarzanie
(odtwarzanie naruszonego
naruszonego systemu
systemu ognia).
ognia). Kierownik
Kierownik zajęć
zaj�� przyjmuje
przyjmuje
meldunek
meldunek dowódcy
dowódcy plutonu
plutonu oo stratach,
stratach, ilości
ilo�ci rannych
rannych ii ich
ich funkcjach
funkcjach w
w plutonie,
plutonie,
rodzajach
rodzajach ran
ran oraz
oraz obserwuje
obserwuje sposób
sposób udzielania
udzielania im
im pierwszej
pierwszej pomocy.
pomocy. Powinien
Powinien
on
on również
równie� określić
okre�li� zakres
zakres przedsięwzięć
przedsi�wzi�� do
do wykonania
wykonania w
w celu
celu odtworzenia
odtworzenia
zdolności
zdolno�ci bojowej
bojowej w
w plutonie.
plutonie. Zakres
Zakres przedsięwzięć
przedsi�wzi�� realizowanych
realizowanych przez
przez żołnierzy
�o�nierzy
może
mo�e być
by� następujący:
nast�puj�cy: pobranie
pobranie amunicji
amunicji zz punktu
punktu amunicyjnego,
amunicyjnego, rozdział
rozdzia� jej
jej oraz
oraz
załadowanie
za�adowanie do
do magazynków
magazynków ii taśm,
ta�m, ewakuacja
ewakuacja rannych
rannych do
do kompanijnego
kompanijnego gniazda
gniazda
rannych,
rannych, poprawa
poprawa stanowisk
stanowisk ogniowych,
ogniowych, rowów
rowów strzeleckich,
strzeleckich, okopów
okopów itp.
itp.
W
W części
cz��ci końcowej
ko�cowej zajęć
zaj�� kierownik
kierownik zajęć:
zaj��:
1)
1) przyjmuje
przyjmuje meldunki
meldunki oo sprawdzeniu
sprawdzeniu broni i sprzętu;
sprz�tu;
2)
2) ocenia
ocenia zajęcia,
zaj�cia, wskazując
wskazuj�c najlepiej
najlepiej ii najsłabiej
najs�abiej realizowane
realizowane zagadnienia;
zagadnienia;
3)
3) podaje
podaje sposób
sposób oceny
oceny szkolonych;
szkolonych;
4)
4) nadzoruje
nadzoruje rozliczenie
rozliczenie środków
�rodków pozoracji
pozoracji pola
pola walki;
walki;
5)
5) omawia
omawia warunki
warunki bezpieczeństwa
bezpiecze�stwa na
na powrót
powrót do
do MSD;
MSD;
6)
6) wydaje
wydaje wytyczne
wytyczne dotyczące
dotycz�ce obsługi
obs�ugi sprzętu;
sprz�tu;
7)
7) udziela
udziela instruktażu
instrukta�u do
do kolejnych
kolejnych zajęć.
zaj��.
3.
3. Zajęcia
Zaj�cia nocne
nocne
Cel:
Cel:
 uczyć/doskonalić
uczy�/doskonali� dowódcę
dowódc� plutonu
plutonu prowadzenia
prowadzenia działań
dzia�a� obronnych
obronnych przez
przez
pododdział
pododdzia� w
w składzie
sk�adzie kompanii
kompanii w
w warunkach
ograniczonej widoczności
widoczno�ci
(w
(w nocy),
nocy),
 doskonalić umiejętności
doskonali� umiejętności dowódcy
dowódcy
umiej�tno�ci plutonu iplutonu
dowódcy dowódcówii drużyn
plutonu dowódców
dowódców drużyn
dru�yn
w organizowaniu
w
w organizowaniu
organizowaniu
obrony obrony ii prowadzeniu
obronywalki
i prowadzeniu obronnej walki
prowadzeniu walki
w obronnej
obronnej w
warunkach w warunkach
ograniczonej ograniczonej
widoczności,
widoczno�ci,
115
115
115
– doskonali� �o�nierzy w zwalczaniu atakuj�cego przeciwnika ogniem broni
doskonali� �o�nierzy w zwalczaniu atakuj�cego przeciwnika ogniem broni
� zgrywa� dzia�anie plutonu w obronie w nocy.
� zgrywa� dzia�anie plutonu w obronie w nocy.
7. Odtworzenia naruszonego systemu ognia i zdolno�ci bojowej plutonu.
7. Odtworzenia naruszonego systemu ognia i zdolno�ci bojowej plutonu.
2. Zaj�cia mog� by� realizowane w ci�gu jednych zaj�� nocnych (9 godzin
2. Zaj�cia mog� by� realizowane w ci�gu jednych zaj�� nocnych (9 godzin
lekcyjnych), w ci�gu dwóch zaj�� (6 i 3 godziny lekcyjne) lub trzech zaj�� (po 3
lekcyjnych), w ci�gu dwóch zaj�� (6 i 3 godziny lekcyjne) lub trzech zaj�� (po 3
godziny lekcyjne).
godziny lekcyjne).
3. W czasie zaj�� dowódca kompanii powinien zwróci� szczególn� uwag�
3. W czasie zaj�� dowódca kompanii powinien zwróci� szczególn� uwag�
na stawianie zada� bojowych w nocy, sposób prowadzenia obserwacji,
na stawianie zada� bojowych w nocy, sposób prowadzenia obserwacji,
a nast�pnie prowadzenie walki obronnej z wykorzystaniem sprz�tu
a nast�pnie prowadzenie walki obronnej z wykorzystaniem sprz�tu
noktowizyjnego b�d�cego na wyposa�eniu plutonu, a tak�e na przestrzeganie
noktowizyjnego b�d�cego na wyposa�eniu plutonu, a tak�e na przestrzeganie
zasad maskowania podczas organizowania obrony i w czasie walki w warunkach
zasad maskowania podczas organizowania obrony i w czasie walki w warunkach
4. Zaj�cia nale�y zorganizowa� na trzech punktach nauczania: jednym
4. Zaj�cia nale�y zorganizowa� na trzech punktach nauczania: jednym
przeciwnika).
przeciwnika).
5. Zaj�cia w warunkach ograniczonej widoczno�ci nale�y realizowa� w miejscu
5. Zaj�cia w warunkach ograniczonej widoczno�ci nale�y realizowa� w miejscu
prowadzenia zaj�� w dzie�.
prowadzenia zaj�� w dzie�.
6. Tre�ci� zaj�� powinny by� zagadnienia eksponuj�ce organizacj� (stawianie
6. Tre�ci� zaj�� powinny by� zagadnienia eksponuj�ce organizacj� (stawianie
zada�) oraz dynamiczne dzia�ania plutonu w obronie w warunkach ograniczonej
zada�) oraz dynamiczne dzia�ania plutonu w obronie w warunkach ograniczonej
widoczno�ci. Zagadnienia dotycz�ce rozbudowy in�ynieryjnej nale�y ograniczy�
widoczno�ci. Zagadnienia dotycz�ce rozbudowy in�ynieryjnej nale�y ograniczy�
do minimum.
116
116
116
7.
7. Umiej�tno�ci
Umiej�tno�ci szkolonych
szkolonych w
w wykonywaniu
wykonywaniu przedsi�wzi��
przedsi�wzi�� in�ynieryjnej
in�ynieryjnej rozbudowy
rozbudowy
punktu
punktu oporu
oporu nale�y
nale�y doskonali�
doskonali� pod
pod kierunkiem
kierunkiem dowódcy
dowódcy plutonu
plutonu
w
w pomocniczym
pomocniczym punkcie
punkcie nauczania.
nauczania.
8.
8. Zgodnie
Zgodnie zz zasad�
zasad� stopniowania
stopniowania trudno�ci
trudno�ci pierwsze
pierwsze zaj�cia
zaj�cia w
w warunkach
warunkach
ograniczonej
ograniczonej widoczno�ci
widoczno�ci nale�y
nale�y prowadzi�,
prowadzi�, organizuj�c
organizuj�c obron�
obron� bez
bez styczno�ci
styczno�ci
zz przeciwnikiem.
przeciwnikiem.
9.
9. W
W czasie
czasie instrukta�u
instrukta�u nale�y
nale�y okre�li�
okre�li� cele
cele zaj��,
zaj��, temat
temat zaj��,
zaj��, zagadnienia
zagadnienia
szkoleniowe,
szkoleniowe, form�
form� zaj��,
zaj��, wskaza�
wskaza� miejsce
miejsce prowadzenia
prowadzenia zaj��,
zaj��, w
w tym
tym
zasadniczego
zasadniczego punktu
punktu nauczania,
nauczania, miejsc
miejsc pozosta�ych
pozosta�ych punktów
punktów nauczania,
nauczania,
organizacj�
organizacj� zaj��
zaj�� oraz
oraz warunki
bezpiecze�stwa.
10.
10. Nale�y
Nale�y okre�li�
okre�li� sposób
sposób oceny
oceny szkolonych.
szkolonych.
11.
11. W
W czasie
instrukta�u kierownik
kierownik zaj��
zaj�� powinien
powinien wyda�
wyda� rozkaz
rozkaz bojowy
bojowy dowódcom
dowódcom
plutonów
plutonów oraz
oraz okre�li�
okre�li� czas
czas na
na opracowanie
opracowanie dokumentów
dokumentów dowodzenia
dowodzenia
(wykonanie
(wykonanie dokumentów
dokumentów sprawdzi�
sprawdzi� przed
przed zaj�ciami).
zaj�ciami).
12.
12. W
W trakcie
trakcie instrukta�u
nale�y sprawdzi�
sprawdzi� znajomo��
znajomo�� sygna�ów
sygna�ów dowodzenia
dowodzenia
za
za pomoc�
pomoc� latarek
latarek ii �rodków
�rodków ��czno�ci.
��czno�ci.
13.
13. Przemarsz
Przemarsz do
do miejsca
miejsca szkolenia
szkolenia nale�y
nale�y traktowa�
traktowa� jako
jako doskonalenie
doskonalenie
wcze�niejszych
zagadnie�. Po
Po przybyciu
przybyciu w
w rejon
rejon szkolenia
szkolenia kierownik
kierownik zaj��
zaj��
przyst�puje
przyst�puje do
do realizacji
realizacji zasadniczego
zasadniczego punktu
punktu nauczania.
nauczania.
14.
14. W
W cz��ci
cz��ci wst�pnej
wst�pnej dowódca
dowódca kompanii
kompanii zapoznaje
zapoznaje �o�nierzy
�o�nierzy zz tematem
tematem zaj�cia,
zaj�cia,
zagadnieniami
zagadnieniami ii celami
celami szkoleniowymi
szkoleniowymi oraz
oraz warunkami
warunkami bezpiecze�stwa.
bezpiecze�stwa.
Zabezpieczenie
materia�owo-techniczne:
1.
1. Etatowe
Etatowe uzbrojenie
uzbrojenie ii wyposa�enie
wyposa�enie plutonu.
plutonu.
2.
2. �rodki
�rodki pozoracji
pozoracji pola
pola walki
walki (amunicja
(amunicja �lepa,
�lepa, granaty
granaty dymne,
dymne, petardy,
petardy, naboje
naboje
sygna�owe,
sygna�owe, miny
miny przeciwpancerne
przeciwpancerne –– szkolne)
szkolne) –– zgodnie
zgodnie zz punktem
punktem w
w rozkazie
rozkazie
dziennym
dziennym jednostki.
jednostki.
3.
3. Systemy
Systemy symulacji
symulacji –– w
w zale�no�ci
zale�no�ci od
od sprz�tu.
sprz�tu.
4.
4. Radiostacje
Radiostacje przeno�ne,
przeno�ne, noktowizory,
noktowizory, latarki
latarki sygnalizacyjne,
sygnalizacyjne, ta�ma
ta�ma saperska,
saperska,
opatrunki
opatrunki osobiste.
osobiste.
5.
5. Samochód
Samochód ci��arowo-terenowy.
ci��arowo-terenowy.
6.
6. Mapa
Mapa topograficzna
topograficzna 1:25000
1:25000 lub
lub 1:50000
1:50000 (szkic
(szkic terenu).
terenu).
117
117
117
Temat: Pluton w natarciu
z dowódcami plutonów. W ramach realizacji tematu proponuje si� przeprowadzi�:
zaj�cia teoretyczne (wyk�ad), zaj�cia bez wykorzystania sprz�tu, ze sprz�tem oraz
zaj�cia nocne. Ilo�� zaj�� z wykorzystaniem sprz�tu powinna zale�e�
od przydzielonego limitu �rodków materia�owo-technicznych oraz stopnia
wyszkolenia pododdzia�u. Nale�y d��y� do tego, aby wi�kszo�� zaj�� odbywa�a si�
ze sprz�tem przy wykorzystaniu urz�dze� szkolno-treningowych.
Zaj�cia teoretyczne: powinny s�u�y� zapoznaniu �o�nierzy z zasadami i organizacj�
prowadzenia natarcia oraz z obowi�zkami i zadaniami osób funkcyjnych plutonu.
W trakcie wyk�adu nale�y szeroko stosowa� pomoce dydaktyczne, w tym
audiowizualne (film szkoleniowy, prezentacja multimedialna, plansze pogl�dowe
itp.). Czas wyk�adu nie powinien przekracza� 1 godziny lekcyjnej.
Zaj�cia bez wykorzystania sprz�tu: nale�y uczy� �o�nierzy wykonywania ataku
na przedni skraj obrony przeciwnika. Zaj�cia bez sprz�tu powinny by� zasadniczo
prowadzone tylko ze s�abo wyszkolonym plutonem w pocz�tkowej fazie szkolenia.
Zaj�cia z wykorzystaniem sprz�tu: pluton powinien naby�/doskonali� umiej�tno�ci
organizowania i prowadzenia natarcia z wykorzystaniem wozów bojowych.
Zaj�cia w nocy z wykorzystaniem sprz�tu: doskonalenie umiej�tno�ci dzia�ania
dru�yny w warunkach ograniczonej widoczno�ci, opanowane ju� podczas zaj��
dziennych.
1. Zaj�cia bez sprz�tu (pluton zmechanizowany/zmotoryzowany)
Cel:
– uczy�/doskonali� dowódc� plutonu prowadzenia natarcia przez pododdzia�
– doskonali� umiej�tno�ci dowódcy plutonu i dowódców dru�yn
w organizowaniu natarcia oraz w dowodzeniu podleg�ymi pododdzia�ami
podczas podej�cia do przedniego skraju obrony przeciwnika i rozpocz�cia
ataku,
� doskonali� �o�nierzy w wykonywaniu ataku na stanowisko ogniowe przeciwnika,
118
118
� zgrywa� dzia�anie �o�nierzy w sk�adzie plutonu oraz doskonali� ich umiej�tno�ci
podczas wykonywania ataku na punkt oporu przeciwnika.
1. Organizowanie natarcia przez dowódc� plutonu oraz przygotowanie plutonu
do walki.
2. Przemarsz plutonu na podstaw� wyj�ciow� do natarcia.
3. Pokonanie zapór in�ynieryjnych.
4. Atak na stanowisko oporu dru�yny przeciwnika.
2. Zaj�cia nale�y zorganizowa� na trzech punktach nauczania. Na pierwszym
(zasadniczym) nale�y realizowa� podstawowe zagadnienia szkoleniowe.
Na drugim – wybrane zagadnienia z walki obronnej dru�yny w ramach
pozorowania dzia�a� przeciwnika. Na trzecim – zagadnienia doskonal�ce
z przedmiotów szkolenia bojowego.
sprawdzi� (trenowa�) w czasie zaj��.
przygotowanie.
119
119
i przekazuje zadania dowódcom plutonów.
9. Po zaj�ciu nakazanego rejonu kierownik zaj�� przeprowadza cz�� wst�pn�.
Na zbiórce podaje temat i cele zaj��, ich struktur� organizacyjn� oraz warunki
bezpiecze�stwa obowi�zuj�ce podczas szkolenia – szczególnie przy korzystaniu
ze �rodków pozorowania pola walki – oraz wprowadza w sytuacj� taktyczn�.
Nast�pnie nakazuje dowódcom plutonów odprowadzi� pododdzia�y
do wyznaczonych podczas instrukta�u podpunktów nauczania i rozpocz��
szkolenie.
1. Indywidualne uzbrojenie i wyposa�enie �o�nierzy plutonu.
sygna�owe, r�czne granaty zaczepne – �wiczebne) – zgodnie z punktem
w rozkazie dziennym jednostki.
3. System symulacji do broni strzeleckiej.
3.
4.
4. Figury bojowe (ró�ne), radiostacje przeno�ne, chor�giewki sygnalizacyjne,
stopery.
5.
6.
Rys.Rys.
16.16.
Schemat organizacji
zaj��
120
120
Przebieg zaj��
2) przedstawia organizacj� zaj�� (miejsca prowadzenia PN, PPN), czasy realizacji
zaj��, i innych w miar� potrzeb;
Zagadnienie 1. Dowódca plutonu, po otrzymaniu w trakcie instrukta�u od kierownika
zaj�� zadania dotycz�cego natarcia, powinien dokona� jego analizy, oceni� sytuacj�
oraz podj�� decyzj�. Po przybyciu w rejon wyj�ciowy powinien postawi� dowódcom
dru�yn zarz�dzenie przygotowawcze, zorganizowa� obserwacj� i ubezpieczenie.
Podj�t� decyzj� melduje kierownikowi zaj��, a po jej zatwierdzeniu przyst�puje
do prowadzenia rekonesansu. Podczas rekonesansu dowódca plutonu wydaje
w terenie rozkaz bojowy do natarcia, a kierownik zaj�� szczególn� uwag� zwraca
na to, w jaki sposób dowódca plutonu ocenia prawdopodobne dzia�anie przeciwnika
oraz jak organizuje system ognia.
Dowódcy dru�yn otrzymane zadania powinni przekaza� w formie rozkazu
bojowego podw�adnym. Kierownik zaj�� powinien zwróci� szczególn� uwag�
na bojowe zachowanie si� �o�nierzy plutonu w czasie przygotowania do walki.
Podczas organizowania natarcia przez dowódców �o�nierze powinni sprawdzi�
i przygotowa� do dzia�ania bro�, wyposa�enie, za�adowa� do magazynków amunicj�
itp. Po wykonaniu w dru�ynach nakazanych prac przygotowawczych do walki
dowódca plutonu powinien przyj�� meldunki od dowódców dru�yn, a nast�pnie
z�o�y� kierownikowi zaj�� meldunek o gotowo�ci plutonu do natarcia.
Zagadnienie 2. Na sygna� kierownika zaj�� pluton opuszcza dotychczas zajmowany
rejon i przemieszcza si� (wykonuje marsz) na wskazan� przez dowódc� kompanii
lini� wyj�ciow�. Kierownik zaj�� powinien zwróci� szczególn� uwag� na skryto��
wykonywanego manewru, odleg�o�ci mi�dzy dru�ynami oraz szybko�� marszu.
Zagadnienie 3. Na sygna� kierownika zaj�� grupa pozoruj�ca petardami pozoruje
ogniowe przygotowanie ataku w rejonie stanowisk ogniowych przeciwnika. W trakcie
121
121
ogniowego przygotowania ataku pluton przekracza ugrupowanie wojsk w�asnych
oraz zapory in�ynieryjne w�asne i przeciwnika.
Zagadnienie 4. �o�nierze w ugrupowaniu rozwini�tym podchodz� do przedniego
skraju obrony przeciwnika, prowadz�c ogie� w ruchu. Gdy pluton zbli�y si�
do atakowanego obiektu na odleg�o�� 25–35 m, �o�nierze rzucaj� granaty
i zdecydowanie atakuj� przeciwnika na przednim skraju obrony.
W zagadnieniu tym kierownik zaj�� powinien zwróci� szczególn� uwag�
na dowodzenie pododdzia�ami przez dowódc� plutonu i dowódców dru�yn
(wydawanie komend, wskazywanie celów oraz kierowanie ogniem).
Cel:
� uczy�/doskonali� dowódc� plutonu dowodzenia pododdzia�em w czasie
prowadzenia natarcia w sk�adzie kompanii,
� uczy�/doskonali� pluton walki w g��bi ugrupowania przeciwnika,
� doskonali� umiej�tno�ci dowódcy plutonu i dowódców dru�yn w organizowaniu
natarcia,
� zgrywa� pluton podczas podej�cia do przedniego skraju obrony przeciwnika,
� zgrywa� dzia�anie �o�nierzy w sk�adzie dru�yny i plutonu podczas wykonywania
ataku na punkt oporu przeciwnika.
1. Marsz i zaj�cie rejonu wyj�ciowego.
2. Organizowanie natarcia przez dowódc� plutonu.
3. Przemarsz plutonu na lini� wyj�ciow� do natarcia.
122
122
4. Pokonywanie zapór in�ynieryjnych.
5. Atak na stanowisko oporu przeciwnika.
6. Prowadzenia natarcia w g��bi obrony przeciwnika.
7. Dowodzenie plutonem w walce z kontratakuj�cym przeciwnikiem.
8. Przej�cie do po�cigu i dzia�anie plutonu jako bojowy patrol rozpoznawczy.
1. Zaj�cia te nale�y traktowa� jako utrwalenie i doskonalenie czynno�ci poznanych
przez szkolonych podczas zaj�� prowadzonych sposobem „pieszo jak
na wozach bojowych”, a jednocze�nie jako sprawdzenie umiej�tno�ci dru�yn.
2. Zaj�cia nale�y zorganizowa� na 3 punktach nauczania. Kierownikiem zaj�� jest
dowódca kompanii, który prowadzi szkolenie – kolejno plutonami –
na zasadniczym punkcie nauczania.
3. Na drugim punkcie nauczania nale�y realizowa� zagadnienia szkoleniowe
nt: „Dzia�anie na sygna� alarmowania o ska�eniach” i „Prowadzenie
natychmiastowej likwidacji ska�e�” pod kierunkiem dowódcy plutonu. Trzeci
pluton realizuje zagadnienia nt. „Pluton w obronie”, stanowi�c jednocze�nie
pozoracj� dla plutonu �wicz�cego na g�ównym punkcie nauczania.
6. W czasie zaj�� zaleca si� stosowanie systemów symulacji – stosownie
do posiadanego sprz�tu.
przygotowanie.
123
123
kierownik zaj�� nakazuje przemarsz do rejonu zaj��.
12. Je�eli s� to pierwsze zaj�cia z tego tematu lub dowódca plutonu wymaga
szkolenia w ramach zagadnienia 2. nale�y przewidzie� czas na rekonesans
dowódcy plutonu z dowódcami dru�yn. Je�eli s� to kolejne zaj�cia z tego tematu,
natarcie nale�y prowadzi� z marszu.
13. Po przybyciu w rejon szkolenia kierownik zaj�� nakazuje dowódcom plutonów
odprowadzi� plutony do miejsc wskazanych podczas instrukta�u i rozpocz��
szkolenie.
14. Kierownik zaj��, przed przyst�pieniem do praktycznego szkolenia, sprawdza
gotowo�� grupy pozoruj�cej do dzia�ania.
4. Figury bojowe (ró�ne), radiostacje przeno�ne chor�giewki sygnalizacyjne,
zestawy do likwidacji ska�e�, stopery.
124
124
Rys.Rys.
17.17.
Schemat organizacji
zaj��
Przebieg zaj��
Przebieg zaj�� na zasadniczym punkcie nauczania:
Zagadnienie 1. Zagadnienie nale�y traktowa� jako doskonalenie wcze�niejszych
zagadnie�.
Zagadnienie 2. Dowódca plutonu po zaj�ciu rejonu wyj�ciowego powinien wyda�
dowódcom dru�yn (czo�gów) zarz�dzenie przygotowawcze do natarcia. Nast�pnie
po zameldowaniu decyzji kierownikowi zaj��, dowódca plutonu wydaje rozkaz
bojowy do natarcia. Dowódcy dru�yn (czo�gów) otrzymane zadania powinni
przekaza� w formie rozkazu bojowego podw�adnym.
Kierownik zaj�� powinien sprawdzi� sposób organizowania walki w plutonie
oraz realizacj� czynno�ci przygotowawczych w dru�ynach (za�ogach), a tak�e
zwróci� szczególn� uwag� na bojowe zachowanie si� �o�nierzy plutonu w czasie
przygotowania do walki.
125
125
Podczas organizowania natarcia przez dowódców �o�nierze powinni sprawdzi�
i przygotowa� do walki wozy bojowe oraz osobiste uzbrojenie i wyposa�enie.
Po wykonaniu w dru�ynach (za�ogach) nakazanych prac przygotowawczych,
dowódca plutonu powinien przyj�� meldunki od dowódców dru�yn (czo�gów),
a nast�pnie z�o�y� kierownikowi zaj�� meldunek o gotowo�ci plutonu do natarcia.
Zagadnienie 3. Na sygna� kierownika zaj�� pluton opuszcza dotychczas zajmowany
rejon i wykonuje marsz na wskazan� przez dowódc� kompanii rubie� ataku.
Kierownik zaj�� powinien zwróci� szczególn� uwag� na skryto�� wykonywanego
manewru, odleg�o�ci mi�dzy dru�ynami (za�ogami) oraz pr�dko�� marszu.
ogniowego przygotowania ataku pluton przekracza ugrupowanie wojsk w�asnych
oraz w�asne zapory in�ynieryjne. Po ich przekroczeniu pluton rozwija si�
w ugrupowanie bojowe, kontynuuj�c natarcie, a nast�pnie pokonuje zapory
in�ynieryjne przeciwnika. Podczas realizacji tego zagadnienia kierownik zaj��
powinien szkoli� pluton z wykonywania okre�lonych czynno�ci zgodnie z kryteriami
zawartymi w „Zbiorze norm szkoleniowych dla pododdzia�ów wojsk pancernych
i zmechanizowanych”. W przypadku stwierdzenia nieprawid�owo�ci przerywa
szkolenie, omawia b��dy i nakazuje powtórzy� zagadnienie.
Zagadnienie 5. Po przekroczeniu zapór in�ynieryjnych przeciwnika pluton
w ugrupowaniu rozwini�tym atakuje stanowisko oporu. W miar� zbli�ania si� plutonu
do przeciwnika kierownik zaj�� nakazuje wykrywa� rozmieszczenie i rodzaj �rodków
ogniowych przeciwnika w terenie. �o�nierze prowadz� obserwacj� przedpola,
sk�adaj� meldunki o wykrytych celach, a nast�pnie – na komend� dowódcy lub
samodzielnie – zwalczaj� je w ruchu lub z krótkich przystanków.
Cele w terenie (pododdzia� pozoracji) nale�y rozmie�ci� na ró�nej g��boko�ci
i szeroko�ci, tak aby szkoleni mogli niszczy� je ró�nymi sposobami. W zagadnieniu
tym kierownik zaj�� powinien zwróci� szczególn� uwag� na dowodzenie
pododdzia�ami przez dowódc� plutonu i dowódców dru�yn (czo�gów) poprzez
wydawanie komend, wskazywanie celów oraz kierowanie ogniem.
Zagadnienie 6. Po opanowaniu obiektu natarcia pluton na komend� dowódcy
kompanii kontynuuje atak. Podchodz�c do kolejnego stanowiska oporu przeciwnika,
dru�yny (za�ogi) powinny wcze�niej wykry� go i zameldowa� dowódcy plutonu.
Dowódca plutonu ocenia sytuacj� i melduje sposób wykonania zadania dowódcy
126
126
kompanii. W trakcie szkolenia kierownik zaj�� powinien stworzy� sytuacj� taktyczn�,
w której cz�� lub zasadnicze si�y plutonu (jedna – dwie dru�yny) zostaj� podczas
natarcia zatrzymane silnym ogniem przed kolejnym punktem oporu przeciwnika.
W tej sytuacji dowódca plutonu powinien wykona� atak na to stanowisko oporu w taki
sposób, aby cz��ci� si� plutonu wi�za� ogniem przeciwnika od czo�a, a pozosta�ymi
si�ami – wykorzystuj�c naturalne ukrycia terenu – wykona� obej�cie i wyj�� na jego
skrzyd�o lub ty�y. Nast�pnie na ustalony sygna� pluton powinien wykona�
jednoczesny atak na przeciwnika od czo�a i ze skrzyd�a. W przypadku niewykrycia
na czas przeciwnika kierownik zaj�� zatrzymuje dzia�anie plutonu i nakazuje
powtórzy� realizacj� zagadnienia.
Zagadnienie 7. Na sygna� kierownika zaj�� grupa pozoruj�ca pozoruje kontratak
przeciwnika. Dowódca plutonu powinien zameldowa� kierownikowi zaj�� o wyj�ciu
kontrataku, a nast�pnie podj�� decyzj� dotycz�c� sposobu jego odparcia (z miejsca
lub z marszu). Po zaakceptowaniu przez kierownika zaj�� decyzji dowódcy plutonu
pluton – w zale�no�ci od przyj�tego sposobu odparcia kontrataku – zajmuje
na dogodnej rubie�y stanowiska ogniowe lub w dalszym ci�gu rozwija natarcie. Gdy
grupa pozoruj�ca kontratak przeciwnika zbli�y si� do plutonu na odleg�o�� 300–400
metrów, kierownik zaj�� powinien poda� jej sygna� do zatrzymania si�, a nast�pnie
wycofania.
Zagadnienie 8. Po odparciu kontrataku dowódca kompanii powinien nakaza�
dowódcy plutonu przej�� do po�cigu. Nast�pnie za pomoc� technicznych �rodków
��czno�ci wprowadza dowódc� plutonu w odpowiedni� sytuacj� taktyczn� i stawia
zadanie dotycz�ce dzia�ania jako bojowy patrol rozpoznawczy.
W czasie dzia�ania bojowego patrolu rozpoznawczego jego dowódca powinien
przez techniczne �rodki ��czno�ci sk�ada� kierownikowi zaj�� szczegó�owe meldunki
o zaistnia�ych sytuacjach i podj�tych decyzjach.
Po wykryciu przeciwnika bojowy patrol rozpoznawczy wykorzystuj�c
umiej�tnie teren, powinien szybko zbli�y� si� do niego, ustali� jego sk�ad i charakter
dzia�ania oraz rozmieszczenie �rodków ogniowych. W przypadku napotkania
zorganizowanej obrony patrol powinien ustali� luki lub s�abo bronione odcinki oraz
skryte podej�cia do nich, a tak�e rozmieszczenie �rodków ogniowych. W celu
zdobycia dok�adniejszych danych o rozmieszczeniu �rodków ogniowych patrol
prowokuje przeciwnika do otwarcia ognia. Gdy przeciwnik zacznie si� wycofywa�,
127
127
bojowy patrol rozpoznawczy pod��a w �lad za nim, prowadz�c bez przerwy
rozpoznanie kierunku jego wycofywania si� i melduj�c o charakterze dzia�a�
przeciwnika.
3. Zaj�cia nocne
Cel:
� uczy�/doskonali� dowódc� plutonu prowadzenia natarcia przez pododdzia�
w sk�adzie kompanii w warunkach ograniczonej widoczno�ci,
� doskonali� umiej�tno�ci dowódcy plutonu i dowódców dru�yn
w dowodzeniu pododdzia�ami oraz kierowaniu ogniem podczas prowadzenia
natarcia w nocy,
� doskonali� pluton w wykonywaniu ataku i rozwijaniu natarcia w g��bi obrony
przeciwnika w warunkach ograniczonej widoczno�ci,
� zgrywa� pluton w przyjmowaniu ugrupowania marszowego i bojowego
w warunkach ograniczonej widoczno�ci.
5. Prowadzenie natarcia w g��bi obrony przeciwnika.
128
128
1. Zaj�cia nale�y prowadzi� w tym samym terenie, w którym pluton szkoli� si�
podczas zaj�� realizowanych za dnia.
2. Zaj�cia nale�y prowadzi� plutonami na trzech punktach nauczania: punkcie
przeciwnika). Mo�na je zrealizowa� w ci�gu jednej nocy (9 godzin lekcyjnych),
dwóch nocy (6 i 3 godziny lekcyjne) lub trzech nocy (po 3 godziny lekcyjne).
za pomoc� latarek i �rodków ��czno�ci.
wcze�niejszych zagadnie�. Po przybyciu w rejon szkolenia kierownik zaj��
nakazuje dowódcom plutonów odprowadzi� plutony do miejsc wskazanych
podczas instrukta�u i rozpocz�� szkolenie. Dowódca kompanii pozostaje przy
plutonie realizuj�cym temat zasadniczy. Nast�pnie, po wprowadzeniu dowódcy
plutonu w sytuacj� taktyczn�, sprawdza gotowo�� grupy pozoruj�cej
do dzia�ania.
129
129
sygna�owe, naboje sygna�owe i o�wietlaj�ce) – zgodnie z punktem w rozkazie
dziennym jednostki.
4. Figury bojowe (ró�ne), radiostacje przeno�ne, noktowizory, latarki
sygnalizacyjne.
5. Samochód ci��arowo-terenowy, wóz dowodzenia.
Temat: Pluton w dzia�aniach taktycznych
Pododdzia� b�d�cy na II etapie (realizacja zada�) mo�e zrealizowa� zaj�cia

z tego tematu jako zaj�cia dwustronne.
Cel:
� doskonalenie umiej�tno�ci dowódców w prowadzeniu zdecydowanych,
dynamicznych i manewrowych dzia�a� bojowych w ró�nych warunkach,
� doskonalenie wspó�dzia�ania plutonów w trakcie prowadzenia obrony,
� doskonalenie umiej�tno�ci plutonów w trakcie prowadzenia walki.
Forma: zaj�cia taktyczne.
1. Wykonanie marszu z MCzP.
2. Rozbudowa fortyfikacyjna punktu oporu.
3. Pluton w rejonie ze�rodkowania (strona przeciwna).
4. Dzia�anie plutonu jako BPR, prowadzenie rozpoznania walk� (strona przeciwna).
5. Dzia�anie plutonu na pozycji przedniej.
6. Dzia�anie plutonu podczas natarcia (strona przeciwna).
7. Walka plutonu o utrzymanie przedniej linii obrony.
8. Walka w g��bi ugrupowania przeciwnika (strona przeciwna).
9. Prowadzenie walki na rubie�y ryglowej – blokowanie przeciwnika
i zabezpieczenie wej�cia do walki kontrataku prze�o�onego.
1. Zaj�cia te nale�y traktowa� jako doskonalenie czynno�ci poznanych przez
szkolonych podczas zaj�� prowadzonych w okresie szkolenia plutonu.
130
130
2. Zaj�cia nale�y zorganizowa� ca�o�ci� kompanii jako zaj�cia dwustronne (jeden
pluton – dzia�anie na pozycji przedniej, drugi pluton prowadzenie obrony, trzeci
pluton prowadzenie natarcia (strona przeciwna)).
3. Kierownikiem zaj�� jest dowódca kompanii.
4. Dowódca kompanii nadzoruje dzia�anie pierwszego i drugiego plutonu, zast�pca
dowódcy kompanii nadzoruje dzia�anie trzeciego plutonu.
szkoleniowe, form� zaj�� oraz wskaza� miejsce prowadzenia zaj�� (nie
wskazuj�c stronie przeciwnej przebiegu przedniego skraju obrony).
6. Nale�y okre�li� sposób oceny szkolonych oraz kryteria �wiadcz�ce
o powodzeniu lub pora�ce.
7. W czasie zaj�� zaleca si� stosowanie systemów symulacji – stosownie
do posiadanego sprz�tu.
8. W trakcie instrukta�u okre�li� sposób przygotowania i odpowiedzialnych
za przygotowanie rejonu zaj�� oraz sposób oznakowania strony przeciwnej.
plutonów (oddzielnie dla stron przeciwnych) oraz okre�li� czas na opracowanie
dokumentów dowodzenia (wykonanie dokumentów sprawdzi� przed zaj�ciami).
11. W celu skrócenia czasu potrzebnego na rozbudow� in�ynieryjn� plutony
realizuj�ce obron� przed zaj�ciami powinny przeprowadzi� zaj�cia z in�.-sap.
nt. „Rozbudowa plutonowego punktu oporu”.
12. Przemarsz do miejsca szkolenia nale�y realizowa� plutonami w taki sposób, aby
strony przeciwne nie zna�y swojego po�o�enia.
13. Po przybyciu w nakazany rejon dowódcy plutonów przyst�puj� do szkolenia.
14. Przed rozpocz�ciem zaj�� kierownik zaj�� sprawdza sprawno�� systemu
symulacji trafie�.
15. W trakcie zaj�� dowódca kompanii powinien pozostawi� swobod� dzia�ania
podleg�ym dowódcom, ingeruj�c tylko w przypadku naruszenia warunków
bezpiecze�stwa.
131
131
16. Pluton prowadz�cy natarcie – niezale�nie od poniesionych strat w walce
o prze�amanie pozycji przedniej – przyst�puj�c do walki o prze�amanie g�ównej
pozycji obrony, powinien by� ukompletowany w 100%.
1. Etatowe uzbrojenie i wyposa�enie plutonów.
5. Mapy topograficzne 1:25000 lub 1:50000 (szkic terenu).
Rys. 18. Schemat organizacji

Rys. 18. Schemat zajęć
Przebieg zaj��:
2) przedstawia organizacj� zaj��;
132
132
zagadnie�.
Zagadnienie 2. Bezpo�rednio po przybyciu w nakazane rejony pluton pierwszy
i drugi przyst�puj� do organizacji obrony i rozbudowy in�ynieryjnej plutonowych
punktów oporu. Kierownik zaj�� nie ingeruj�c w decyzje dowódców plutonów,
sprawdza sposób pracy dowódcy przy organizacji obrony, stawianiu zada� oraz
sposób prowadzenia rozbudowy in�ynieryjnej w tym maskowania.
Zagadnienie 3. Równolegle z zagadnieniem 2 trzeci pluton pod nadzorem zast�pcy
dowódcy kompanii realizuje czynno�ci w rejonie wyj�ciowym.
Zagadnienie 4. Po osi�gni�ciu gotowo�ci przez plutony prowadz�ce obron�
kierownik zaj�� daje sygna� plutonowi strony przeciwnej do rozpocz�cia dzia�a�.
Pluton prowadzi rozpoznanie terenu i przeciwnika, d��c do rozpoznania przebiegu
przedniego skraju obrony oraz rozmieszczenia �rodków ogniowych. O wykrytych
celach dowódca plutonu melduje z-cy dowódcy kompanii. Je�eli dzia�anie plutonu
jest prawid�owe, powinien on otrzyma� zadanie zniszczenia przeciwnika na pozycji
przedniej lub zmuszenia go do wycofania si�.
Zagadnienie 5. Pluton zwalcza elementy rozpoznawcze przeciwnika oraz opó�nia
tempo jego natarcia. W trakcie dzia�ania plutonu kierownik zaj�� zwraca szczególn�
uwag� na kierowanie ogniem (dzia�anie dy�urnych �rodków ogniowych, walka
z si�ami g�ównymi przeciwnika) oraz sposób dowodzenia. Po osi�gni�ciu przez
nacieraj�cego przeciwnika okre�lonej rubie�y, kierownik zaj�� wprowadza dowódc�
plutonu w nowa sytuacj� taktyczn�, w wyniku której przeciwnik osi�gn�� powodzenie
na skrzydle plutonu i nakazuje wycofa� si� przez ugrupowanie 1 plutonu. W tej
cz��ci zaj�� kierownik powinien zwróci� uwag� na sposób oderwania si� plutonu
od przeciwnika, prowadzenia odwrotu i przekraczania ugrupowania wojsk w�asnych.
Zagadnienie 6. Po przekroczeniu ugrupowania wojsk w�asnych pluton udaje si�
do rejonu ze�rodkowana, gdzie przyst�puje do odtworzenia zdolno�ci bojowej (sprz�t
zniszczony przez przeciwnika w trakcie realizacji zagadnienia 5 do��cza do plutonu).
Dowódca plutonu organizuje odtworzenie gotowo�ci bojowej oraz stawia zadanie
podw�adnym, zgodnie z którym pluton przechodzi do odwodu.
Zagadnienie 7. Niezale�nie od poniesionych strat w trakcie realizacji
zagadnienia 4 do zagadnienia 6 pluton przyst�puje ukompletowany w 100%.
133
133
Kierownik zaj�� po osi�gni�ciu zak�adanych celów szkoleniowych po zrealizowaniu
zagadnienia 4 nakazuje plutonowi si� zatrzyma�. Zast�pca dowódcy kompanii
wprowadza dowódc� plutonu w now� sytuacj� taktyczn�. Dowódca plutonu przez
techniczne �rodki ��czno�ci stawia zadanie do natarcia i na sygna� kierownika zaj��
pluton przyst�puje do dzia�ania.
Zagadnienie 8. Po osi�gni�ciu przez pluton strony przeciwnej gotowo�ci
do dzia�ania dowódca kompanii podaje sygna� do rozpocz�cia natarcia przeciwnika.
Kierownik zaj�� powinien zwróci� szczególn� uwag� na sposób dowodzenia, a tak�e
na kierowanie ogniem przez dowódc� plutonu i dowódców dru�yn (czo�gów) podczas
rozwijania si� przeciwnika do natarcia oraz wykonywania ataku.
W miar� zbli�ania si� przeciwnika do przedniego skraju obrony plutonu
nat��enie ognia powinno wzrasta�. Z chwil� pokonania przez przeciwnika zapór
in�ynieryjnych przed przednim skrajem obrony, dowódca plutonu powinien – po
uzyskaniu zgody od dowódcy kompanii – wycofa� zasadnicze si�y plutonu
na stanowiska zapasowe.
Zagadnienie 9. Poszczególne dru�yny (czo�gi) pod os�on� pozosta�ych si� plutonu
zajmuj� zapasowe stanowiska ogniowe. Nale�y zwróci� uwag� na to, aby manewr
przebiega� w sposób zsynchronizowany i sprawny. Po zaj�ciu nakazanej rubie�y
1 pluton zwalcza przeciwnika na zagro�onych kierunkach wszystkimi �rodkami
ogniowymi. Podczas prowadzenia przez pluton walki obronnej w zale�no�ci
od sytuacji kierownik zaj�� wprowadza dowódc� plutonu w kolejn� sytuacj�
taktyczn�, w której zak�ada si�, �e odwód batalionu wykona kontratak przez
ugrupowanie broni�cego si� plutonu b�d� wzmocni obron� z rubie�y ogniowej.
Zagadnienie 10. Po przekroczeniu zapór in�ynieryjnych pluton kontynuuje natarcie,
d��c do prze�amania obrony i wyj�cia na ty�y broni�cego si� przeciwnika.
W przypadku zatrzymania natarcia i wyj�cia kontrataku na sygna� kierownika zaj��
pluton strony przeciwnej powinien rozpocz�� wycofywanie na podstawy wyj�ciowe.
Zagadnienie 11. Je�eli 1 pluton zatrzyma� natarcie plutonu strony przeciwnej,
kierownik zaj�� podaje sygna� do rozpocz�cia kontrataku przez 2 pluton. Z chwil�
wyj�cia kontrataku 1 pluton z zapasowych stanowisk ogniowych powinien wesprze�
go ogniem wszystkich �rodków ogniowych. Nast�pnie oba plutony powinny wspólnie
wykona� kontratak. Z chwil� rozpocz�cia kontrataku kierownik zaj�� powinien poda�
plutonowi strony przeciwnej sygna� do wycofania si� na podstawy wyj�ciowe.
Po odzyskaniu utraconej pozycji kierownik zaj�� nakazuje 1 plutonowi przej��
134
134
do odwodu, a 2 plutonowi – zorganizowa� obron�. Dowódca 2 plutonu powinien
wyznaczy� stanowiska oporu (stanowiska ogniowe) poszczególnym dru�ynom
(czo�gom) i przyst�pi� do organizacji systemu ognia. W przypadku gdyby 1 pluton nie
by� w stanie powstrzyma� natarcia, kierownik zaj�� postawi zadanie 2 plutonowi
za�amanie natarcia przeciwnika z nakazanej rubie�y.
Temat: Pluton w dzia�aniach taktycznych ze strzelaniem amunicj� bojow�
Zaj�cia te maj� na celu sprawdzenie zakresu opanowanej wiedzy i umiej�tno�ci

oraz powinny pozwoli� na ocen� stopnia wyszkolenia dowódcy plutonu oraz
pododdzia�u w zakresie rozwi�zywania kompleksowych zada� zgodnie z wojennym
przeznaczeniem. Powinno si� je prowadzi� nieprzerwanie w warunkach dzienno-
-nocnych. Po ich zako�czeniu nale�y przeznaczy� czas na odtworzenie zdolno�ci
bojowej. Oceny wyszkolenia pododdzia�u dokonuje bezpo�redni prze�o�ony.
W zale�no�ci od przyj�tych rozwi�za� dowódca kompanii mo�e by� wspierany przez
zespó� kontrolny11.
Cel zaj��:
� sprawdzi� umiej�tno�� dowódcy plutonu w zakresie planowania, organizowania
i dowodzenia plutonem w trakcie realizacji zada�,
� sprawdzi� przygotowanie plutonu do realizacji zada� zgodnie z bojowym
przeznaczeniem w zró�nicowanym �rodowisku pola walki,
� doskonali� umiej�tno�ci dowódców dru�yn (czo�gów) w czasie prowadzenia
zdecydowanych, dynamicznych i manewrowych dzia�a� bojowych w ró�nych
warunkach,
� sprawdzi� stopie� opanowania praktycznych umiej�tno�ci z przedmiotów
szkolenia bojowego przez �o�nierzy plutonu,
� sprawdzi� pluton z wykonywania zadania taktyczno-ogniowego – kierowanie
ogniem plutonu.
Forma: zaj�cia taktyczne ze strzelaniem.
Czas: zgodnie z decyzj� kierownika zaj�� (zaj�cia dzienno-nocne).
11
W ramach przeprowadzenia oceny wyszkolenia kierownik zaj�� zobowi�zany jest wykona� plan
przeprowadzenia oceny, protokó� z oceny oraz meldunek do prze�o�onego o gotowo�ci pododdzia�u
do wykonania zada� zgodnie z wojennym przeznaczeniem. Wzory ww. dokumentów okre�laj�
za��czniki do „Programu szkolenia pododdzia�ów zawodowych wojsk pancernych
i zmechanizowanych”.
135
135
Etapy i zagadnienia szkoleniowe:
I etap: alarm w pododdziale i marsz do rejonu ze�rodkowania
1. Alarm w pododdziale.
2. Rozpocz�cie zaj��.
3. Postawienie zadania do marszu.
4. Prowadzenie marszu.
5. Zaj�cie nakazanego rejonu.
II etap: kierowanie ogniem plutonu w obronie
III etap: organizacja natarcia
1. Dzia�anie w rejonie ze�rodkowania.
2. Analiza zadania, ocena po�o�enia i podj�cie decyzji dotycz�cej natarcia.
3. Wydanie przez dowódc� plutonu rozkazu bojowego do natarcia.
4. Organizowanie wspó�dzia�ania i zabezpieczenia walki.
5. Przygotowanie plutonu do natarcia.
IV etap: wykonanie ataku
1. Przemarsz plutonu na rubie� ataku.
2. Rozwijanie si� plutonu w ugrupowanie bojowe.
4. Atak na przedni skraj obrony przeciwnika.
5. Prowadzenie natarcia w g��bi ugrupowania przeciwnika.
6. Dzia�anie jako BPR.
V etap: organizacja obrony
1. Wydanie przez dowódc� plutonu rozkazu bojowego do obrony.
2. Przej�cie do obrony na dogodnej rubie�y.
3. In�ynieryjna rozbudowa punktu oporu.
VI etap: prowadzenie walki obronnej
1. Zmiana stanowisk w plutonowym punkcie oporu.
2. Zwalczanie przeciwnika, który w�ama� si� do plutonowego punktu oporu.
VII etap: likwidowanie skutków uderze� broni masowego ra�enia
przeciwnika
1. Wyj�cie plutonu z rejonu ska�onego.
2. Prowadzenie zabiegów specjalnych.
136
136
Zako�czenie
Zako�czeniezaj��
zaj��
Wskazówki
Wskazówkiorganizacyjno-metodyczne:
organizacyjno-metodyczne:
1.
1. Kierownikiem
Kierownikiemzaj��
zaj��jest
jestdowódca
dowódcakompanii.
kompanii.
2.
2. Zaj�cia
Zaj�cia nale�y
nale�y prowadzi�
prowadzi� jako
jako jednostronne
jednostronne (ze
(ze strzelaniem
strzelaniem oraz
oraz
zzpozorowanym
pozorowanymprzeciwnikiem).
przeciwnikiem).Przej�cie
Przej�cie�wicz�cego
�wicz�cegoplutonu
plutonuzzjednego
jednegorodzaju
rodzaju
walki
walki do
do kolejnego
kolejnego powinno
powinno nast�pi�
nast�pi� ww wyniku
wyniku stopniowego
stopniowego wprowadzania
wprowadzania
�wicz�cych
�wicz�cych ww sytuacj�
sytuacj� taktyczn�
taktyczn� przez
przez kierownika
kierownika zaj��,
zaj��, zmuszaj�c�
zmuszaj�c�
do
dookre�lonego
okre�lonegosposobu
sposobudzia�ania.
dzia�ania.
3.
3. Zaj�cia
Zaj�cia mo�na
mo�na zacz��
zacz�� ww rejonie
rejonie dyslokacji
dyslokacji od
od alarmu
alarmu bojowego,
bojowego, aa nast�pnie
nast�pnie
ww rejonie
rejonie parku
parku sprz�tu
sprz�tu technicznego
technicznego przeprowadzi�
przeprowadzi� rozpocz�cie
rozpocz�cie zaj��,
zaj��,
ww trakcie
trakcie którego
którego nale�y
nale�y poda�
poda� szkolonym
szkolonym temat,
temat, cel
cel i i sposób
sposób przeprowadzenia
przeprowadzenia
zaj��,
zaj��, omówi�
omówi� warunki
warunki bezpiecze�stwa
bezpiecze�stwa oraz
oraz wyda�
wyda� dowódcy
dowódcy plutonu
plutonu rozkaz
rozkaz
bojowy
bojowy do
do marszu
marszu i i zaj�cia
zaj�cia rejonu wyj�ciowego. �wicz�cy
rejonu wyj�ciowego. �wicz�cy pluton
pluton powinien
powinien
dzia�a�
dzia�a�jako
jakopatrol
patrolczo�owy.
czo�owy.
4.
4. �rodki
�rodki pozoracji
pozoracji pola
pola walki
walki nale�y
nale�y wyda�
wyda� ww parku
parku sprz�tu
sprz�tu technicznego
technicznego przed
przed
przyst�pieniem
przyst�pieniemdo
dopraktycznego
praktycznegodzia�ania.
dzia�ania.
5.
5. W
W czasie
nale�y okre�li�
okre�li� cele
cele zaj��,
zaj��, temat
temat zaj��,
zaj��, zagadnienia
zagadnienia
szkoleniowe,
szkoleniowe, form�
form� zaj��,
zaj��, wskaza�
wskaza� miejsce
miejsce prowadzenia
prowadzenia zaj��,
zaj��, ww tym
tym
zasadniczego
zasadniczego punktu
punktu nauczania,
nauczania, miejsc
miejsc pozosta�ych
pozosta�ych punktów
punktów nauczania,
nauczania,
organizacj�
organizacj�zaj��
zaj��oraz
orazwarunki
warunkibezpiecze�stwa.
bezpiecze�stwa.
6.
6. Nale�y
Nale�yokre�li�
okre�li�sposób
sposóboceny
ocenyszkolonych
szkolonychoraz
orazustali�
ustali�rodzaje
rodzajenorm,
norm,które
którenale�y
nale�y
sprawdzi�
sprawdzi�wwczasie
czasiezaj��.
zaj��.
7.
7. W
W trakcie
trakcie instrukta�u
nale�y sprawdzi�
sprawdzi� znajomo��
znajomo�� sygna�ów
sygna�ów dowodzenia
dowodzenia
za
zapomoc�
pomoc�chor�giewek
chor�gieweki i�rodków
�rodków��czno�ci.
��czno�ci.
Zabezpieczenie
Zabezpieczeniemateria�owo-techniczne:
materia�owo-techniczne:
1.
1. Etatowe
Etatoweuzbrojenie
uzbrojeniei iwyposa�enie
wyposa�enieplutonu.
plutonu.
2.
2. Amunicja
Amunicjabojowa
bojowa(zgodnie
(zgodniezz„Programem
„Programemstrzela�
strzela�zzwozów
wozówbojowych”).
bojowych”).
3.
3. �rodki
�rodki pozoracji
pozoracji pola
pola walki
walki (amunicja
(amunicja �lepa,
�lepa, granaty
granaty dymne,
dymne, petardy,
petardy, naboje
naboje
sygna�owe
sygna�owei io�wietlaj�ce)
o�wietlaj�ce)––zgodnie
zgodniezzpunktem
punktemwwrozkazie
rozkaziedziennym
dziennymjednostki.
jednostki.
4.
4. Figury
Figury bojowe
bojowe (ró�ne),
(ró�ne), radiostacje
radiostacje przeno�ne,
przeno�ne, noktowizory,
noktowizory, chor�giewki
chor�giewki
sygnalizacyjne,
sygnalizacyjne,latarki.
latarki.
5.
5. Samochód
Samochódci��arowo-terenowy,
ci��arowo-terenowy,wóz
wózdowodzenia.
dowodzenia.
6.
6. Mapa
Mapatopograficzna
topograficzna1:25000
1:25000lub
lub1:50000
1:50000(szkic
(szkicterenu).
terenu).
137
137
137
Przebieg zaj��:
Etap I. Dowódca kompanii og�asza alarm dla �wicz�cego plutonu. Kierownik zaj��
obserwuje i ocenia dzia�anie plutonu zwracaj�c szczególn� uwag� na w�a�ciwe
dowodzenie. Po przegrupowaniu si� plutonu w rejon parku sprz�tu technicznego
kierownik zaj�� przerywa szkolenie, nakazuje wykona� zbiórk� plutonu
i przeprowadza cz�� wst�pn� zaj�� (w cz��ci wst�pnej oprócz �wicz�cego plutonu
uczestnicz� �o�nierze pozoracji oraz zabezpieczaj�cy zaj�cia). Po przeprowadzeniu
cz��ci wst�pnej kierownik zaj�� wydaje dowódcy plutonu rozkaz bojowy do marszu
i zaj�cia rejonu obrony.
Po z�o�eniu meldunku o gotowo�ci plutonu do dzia�ania kierownik zaj��
nakazuje dowódcy plutonu rozpocz�� marsz. W trakcie marszu dowódca kompanii
powinien sprawdzi� funkcjonowanie systemu meldunkowego w plutonie. �o�nierze
plutonu prowadz� obserwacj� drogi marszu, a o wykrytych celach (obiektach)
dowódca plutonu melduje dowódcy kompanii.
Za pomoc� ustalonych na pocz�tku zaj�� sygna�ów dowódca kompanii
wywo�uje okre�lone dzia�anie przeciwnika (pozorowanie ataku lotniczego, artylerii,
grup dywersyjno-rozpoznawczych itp.), po czym obserwuje i ocenia dzia�anie
plutonu.
Dowódca plutonu powinien postawi� zadanie dowódcy dru�yny (za�ogi)
patrolowej dotycz�ce przeprowadzenia rozpoznania wyznaczonego rejonu. Dowódca
dru�yny (za�ogi) patrolowej sprawdza, czy w rejonie nie ma przeciwnika oraz czy
teren nie jest ska�ony lub zaminowany i melduje dowódcy plutonu o rezultatach
rozpoznania. Po zaj�ciu punktu oporu pluton przyst�puje do organizacji obrony.
Etap II. Kierownik zaj��, po odebraniu meldunku o gotowo�ci pola tarczowego,
obiektów poligonowych oraz plutonu do strzelania, rozpoczyna kierowanie ogniem.
Kierownik zaj�� powinien utrzymywa� sta�� czno�� z dowódc� �wicz�cego plutonu
i rozjemcami ogniowymi przy pododdzia�ach oraz natychmiast reagowa�
w przypadku nieprzestrzegania warunków bezpiecze�stwa podczas strzelania.
Po zako�czeniu kierowania ogniem plutonu kierownik zaj�� og�asza przerw�
taktyczn� i nakazuje roz�adowanie amunicji bojowej oraz sprawdzenie roz�adowania
wszystkich egzemplarzy broni. Po otrzymaniu meldunków o roz�adowaniu
i sprawdzeniu broni nakazuje zebra� amunicj� bojow� oraz wyda� �wicz�cym
amunicj� �lep�, a nast�pnie nakazuje wyznaczonej grupie sprawdzi� pole tarczowe.
138
138
W czasie przerwy taktycznej kierownik zapoznaje dowódc� plutonu z now� sytuacj�
taktyczn� zgodnie z któr� pluton przechodzi do odwodu.
Etap III. Dowódca kompanii obserwuje dzia�anie plutonu, szczególn� uwag�
zwracaj�c na p�ynne (bez zatrzymania) i skryte zajmowanie wyznaczonego rejonu,
maskowanie oraz sposób rozmieszczenia plutonu. Nast�pnie kierownik zaj��
powinien sprawdzi� dzia�anie plutonu w rejonie.
Po zorganizowaniu przez dowódc� plutonu prac przygotowawczych, kierownik
zaj�� wydaje rozkaz bojowy do natarcia, a nast�pnie sprawdza wykonywanie
czynno�ci przygotowawczych przez �o�nierzy pododdzia�ów. Po wypracowaniu
i zameldowaniu przez dowódc� plutonu decyzji dotycz�cej natarcia, kierownik zaj��
zarz�dza wyjazd na rekonesans, gdzie sprawdza sposób stawiania zada� oraz
organizowanie wspó�dzia�ania i zabezpieczenia walki przez dowódc� plutonu
i dowódców dru�yn (czo�gów). Nast�pnie sprawdza i ocenia wykonanie czynno�ci
przygotowawczych do walki oraz znajomo�� zada� przez wybranych �o�nierzy
pododdzia�ów.
Etap IV. Dowódca kompanii, po odebraniu meldunku od dowódcy plutonu
o gotowo�ci do natarcia, nakazuje rozpocz�cie pozorowania dzia�a� przeciwnika
oraz ognia artylerii w�asnej i przeciwnika. Podczas przegrupowania plutonu na rubie�
ataku kontroluje terminowo�� przekraczania wyznaczonych rubie�y, zachowanie
w�a�ciwych odst�pów mi�dzy wozami bojowymi oraz dzia�anie ubezpieczenia
i pododdzia�ów w czasie zagro�enia przez przeciwnika naziemnego i powietrznego.
Nadzoruj�c rozwijanie si� plutonu w ugrupowanie bojowe, pokonywanie zapór
in�ynieryjnych oraz ponowne rozwijanie si� i wykonanie ataku na przedni skraj
obrony przeciwnika, dowódca kompanii powinien ocenia� powy�sze elementy,
kieruj�c si� kryteriami zawartymi w „Zbiorze norm szkoleniowych dla pododdzia�ów
wojsk pancernych i zmechanizowanych”.
W czasie niszczenia �rodków ogniowych przeciwnika na przednim skraju
obrony kierownik zaj�� powinien zwróci� szczególn� uwag� na w�a�ciwe dowodzenie
pododdzia�ami i �rodkami ogniowymi oraz wspó�dzia�anie taktyczne i ogniowe mi�dzy
nimi, a tak�e na umiej�tne wykorzystywanie terenu przez �o�nierzy i wozy bojowe.
Po opanowaniu pierwszorzutowego stanowiska oporu przeciwnika nacieraj�cy pluton
rozwija natarcie, a dowódca kompanii wprowadza dowódc� plutonu
w now� sytuacj� i rozkazuje odeprze� kontratak z marszu. Po zniszczeniu
przeciwnika dowódca kompanii powinien zapozna� dowódc� plutonu z now�
sytuacj� taktyczn� i rozkaza� plutonowi dzia�a� jako bojowy patrol rozpoznawczy
139
(BPR). Pluton prowadzi dzia�anie w celu rozpoznania kolejnej pozycji obronnej
139
przeciwnika. Po rozpoznaniu przedniego skraju obrony przeciwnika kierownik zaj��
wprowadza dowódc� plutonu w now� sytuacj� taktyczn� zgodnie z któr� natarcie
z marszu nie powiod�o si� i pluton ma przej�� do obrony.
sytuacj� taktyczn� i rozkaza� plutonowi dzia�a� jako bojowy patrol rozpoznawczy
(BPR). Pluton prowadzi dzia�anie w celu rozpoznania kolejnej pozycji obronnej
przeciwnika. Po rozpoznaniu przedniego skraju obrony przeciwnika kierownik zaj��
wprowadza dowódc� plutonu w now� sytuacj� taktyczn� zgodnie z któr� natarcie
z marszu nie powiod�o si� i pluton ma przej�� do obrony.
Etap V. Dowódca plutonu po otrzymaniu zadania od dowódcy kompanii stawia
dowódcom dru�yn zadanie dotycz�ce zorganizowania obrony. Kierownik zaj��
ocenia sposób zorganizowania obserwacji i ubezpiecze�. Nast�pnie powinien oceni�
on sposób wyboru stanowisk oporu (ogniowych), wydanie rozkazu bojowego przez
dowódców, organizacj� systemu ognia oraz przeprowadzenie rozbudowy
in�ynieryjnej (pluton rozbudow� in�ynieryjn� prowadzi do godzin porannych
nast�pnego dnia).
Etap VI. Po osi�gni�ciu przez pluton gotowo�ci do obrony dowódca kompanii podaje
sygna� do rozpocz�cia pozorowania natarcia przeciwnika. Kierownik zaj�� powinien
zwróci� szczególn� uwag� i ocenia� czynno�ci pododdzia�ów w czasie ataku
lotnictwa przeciwnika, a tak�e kierowanie ogniem przez dowódc� plutonu
i dowódców dru�yn (czo�gów) podczas rozwijania si� przeciwnika do natarcia oraz
wykonywania ataku.
W miar� zbli�ania si� przeciwnika do przedniego skraju obrony plutonu
nat��enie ognia powinno wzrasta�. Pododdzia�y broni�ce si� oraz pozoruj�ce atak
przeciwnika prowadz� ogie� amunicj� �lep�, przestrzegaj�c warunków
bezpiecze�stwa. Z chwil� pokonania przez przeciwnika zapór in�ynieryjnych przed
przednim skrajem obrony, dowódca plutonu powinien – po uzyskaniu zgody
od dowódcy kompanii – wycofa� zasadnicze si�y plutonu na stanowiska zapasowe,
z których wszystkimi �rodkami ogniowymi zwalcza przeciwnika na zagro�onych
kierunkach.
Po zatrzymaniu natarcia przeciwnika kierownik zaj�� powinien nakaza� grupie
pozoruj�cej rozpocz�� wycofywanie si� oraz rozkaza� dowódcy plutonu wykona�
kontratak ca�o�ci� si� w celu odtworzenia przedniego skraju obrony. Nast�pnie
kierownik zaj�� nakazuje pozorowanie u�ycia bojowych �rodków truj�cych przez
przeciwnika.
Etap VII. Dowódca kompanii po otrzymaniu meldunku o wykryciu u�ycia bojowych
�rodków truj�cych wprowadza �wicz�cych w kolejn� sytuacj� taktyczn� i nakazuje
dowódcy plutonu wyprowadzi� pododdzia�y z rejonu ska�onego oraz przegrupowa�
je do miejsca przeprowadzenia cz��ciowych zabiegów specjalnych i sanitarnych
140
w�asnymi si�ami i �rodkami. Podczas wykonywania tych czynno�ci przez pododdzia�y
140
kierownik zaj�� powinien oceni� umiej�tno�ci pododdzia�ów w montowaniu zestawów
odka�aj�cych, b�d�cych na wyposa�eniu wozów bojowych, pos�ugiwaniu si� nimi
oraz wykorzystywaniu indywidualnych pakietów przeciwchemicznych.
Po zako�czeniu zabiegów specjalnych i sanitarnych kierownik zaj�� zarz�dza
w�asnymi si�ami i �rodkami. Podczas wykonywania tych czynno�ci przez pododdzia�y
kierownik zaj�� powinien oceni� umiej�tno�ci pododdzia�ów w montowaniu zestawów
odka�aj�cych, b�d�cych na wyposa�eniu wozów bojowych, pos�ugiwaniu si� nimi
oraz wykorzystywaniu indywidualnych pakietów przeciwchemicznych.
Po zako�czeniu zabiegów specjalnych i sanitarnych kierownik zaj�� zarz�dza
zbiórk� wszystkich pododdzia�ów bior�cych udzia� w zaj�ciach oraz przeprowadza
ich omówienie. Nast�pnie stawia zadanie dotycz�ce przegrupowania pododdzia�ów
do miejsc sta�ej dyslokacji.
141
141
Etap I okres II – zgrywanie kompanii i batalionu
Temat: Zaj�cia zgrywaj�ce kompani�
Propozycja przeprowadzenia zaj��:

Zaj�cia teoretyczne: powinno si� prowadzi� przy skrzyni z piaskiem (stole
plastycznym) w czasie 1 godziny lekcyjnej.
Zaj�cia bez sprz�tu: powinno si� prowadzi� pieszo jak na wozach bojowych.
Zaj�cia ze sprz�tem: powinno si� prowadzi� na wozach.
Cel: zapozna� szkolonych z rodzajami ugrupowa� (szyków) oraz sposobami ich

formowania w kompanii.
Forma: zaj�cia teoretyczne.
Czas: 1 godzina lekcyjna.
1. Charakterystyka ugrupowa� (szyków):
a) ugrupowanie marszowe,
b) ugrupowanie przedbojowe,
c) ugrupowanie bojowe.
2. Sposoby formowania i zmiana ugrupowa� (szyków) kompanii:
a) marsz, zmiana kierunku marszu i zwroty,
b) przej�cie z ugrupowania marszowego w przedbojowe,
c) przej�cie z ugrupowania przedbojowego w bojowe,
d) przej�cie z ugrupowania bojowego w przedbojowe,
e) przej�cie z ugrupowania przedbojowego w marszowe,
f) przej�cie z ugrupowania marszowego w bojowe,
g) zmiana odst�pów i odleg�o�ci mi�dzy wozami bojowymi.
1. Kierownikiem zaj�� jest dowódca batalionu (zast�pca dowódcy batalionu), który
powinien rozpocz�� zaj�cia od wyja�nienia ogólnych zasad formowania
ugrupowa� (szyków) kompanii.
2. Do demonstrowania ugrupowa� (szyków) nale�y wykorzystywa� miniaturowe
modele wozów bojowych. W czasie zaj�� jeden dowódca dru�yny (wcze�niej
142
142
odpowiednio przygotowany) powinien demonstrowa� na stole plastycznym
(skrzyni z piaskiem) omawiane przez kierownika zaj�� ugrupowania (szyki),
natomiast inny dowódca dru�yny mo�e – za pomoc� chor�giewek – podawa�
sygna�y do ich wykonywania.
3. Podczas omawiania ugrupowa� (szyków) nale�y podawa� czas na ich
formowanie – wed�ug kryteriów zawartych w „Zbiorze norm szkoleniowych dla
4. Na zako�czenie zaj�� w ci�gu 10–15 minut nale�y sprawdzi� za pomoc� pyta�
kontrolnych, w jakim stopniu �o�nierze opanowali omawian� na zaj�ciach
problematyk�.
1. Stó� plastyczny (skrzynia z piaskiem), miniaturowe modele wozów bojowych.
2. Chor�giewki sygnalizacyjne, tablice pogl�dowe (schematy).
Cel:
� uczy� �o�nierzy formowania ugrupowa� (szyków) marszowych, przedbojowych
i bojowych oraz szybkiej i sprawnej ich zmiany,
� doskonali� umiej�tno�ci dowódców w dowodzeniu podleg�ymi pododdzia�ami
w ró�norodnych warunkach terenowych i sytuacjach bojowych,
� zgrywa� pododdzia�y w wykonywaniu dzia�a� taktycznych na polu walki.
1. Formowanie kolumny marszowej i prowadzenie marszu ubezpieczonego.
2. Zmiana kierunku marszu.
3. Przej�cie z ugrupowania marszowego w przedbojowe i odwrotnie.
4. Przej�cie z ugrupowania przedbojowego w bojowe i odwrotnie.
5. Przej�cie z ugrupowania marszowego w bojowe i odwrotnie.
1. Kierownikiem zaj�� jest dowódca batalionu.
2. Podczas �wicze� praktycznych szkolenie najpierw nale�y prowadzi� przy
2.
zmniejszonych odleg�o�ciach i odst�pach.
143
143
Cel:
� uczy� �o�nierzy formowania i sprawnej zmiany ugrupowa� (przechodzenia
z ugrupowania marszowego w przedbojowe, bojowe i odwrotnie),
� doskonali� umiej�tno�ci kierowców w prowadzeniu wozów bojowych
w ró�nych warunkach terenowych,
� doskonali� umiej�tno�ci �o�nierzy w prowadzeniu obserwacji pola walki,
spieszaniu si� i zajmowaniu miejsca w wozach bojowych w ruchu,
� zgrywa� pododdzia�y w prowadzeniu walki w ró�nych sytuacjach bojowych
i terenowych.
1. Formowanie kolumny marszowej i prowadzenie marszu ubezpieczonego.
2. Zmiana kierunku marszu.
3. Przej�cie z ugrupowania marszowego w przedbojowe i odwrotnie.
4. Przej�cie z ugrupowania przedbojowego w bojowe i odwrotnie.
5. Przej�cie z ugrupowania marszowego w bojowe i odwrotnie.
6. Rozwini�cie kompanii w szyk przedbojowy oraz bojowy i wyj�cie
na rubie� ataku.
organizacj� zaj��, warunki bezpiecze�stwa oraz sposób pozoracji – je�eli b�dzie
3. Zaj�cia powinno si� prowadzi� w terenie umo�liwiaj�cym rozwijanie kompanii
w ugrupowanie przedbojowe i bojowe.
4. Szkolenie nale�y rozpocz�� w parku sprz�tu technicznego lub w pobli�u koszar.
144
144
Marsz do rejonu zaj�� nale�y wykorzysta� na realizacj� zagadnienia 1
(prowadzenie marszu ubezpieczonego).
5. W trakcie zaj�� nale�y stosowa� normy szkoleniowe.
1. Etatowe uzbrojenie i wyposa�enie kompanii.
Temat: Kompania w marszu
W ramach realizacji tego tematu zaleca si� przeprowadzi�: zaj�cia

teoretyczne (wyk�ad), zaj�cia dzienne i zaj�cia nocne.
Zaj�cia te nale�y prowadzi� w czasie 1 godziny lekcyjnej. W ich trakcie nale�y

zapozna� �o�nierzy z zasadami dzia�ania kompanii podczas wykonywania marszu.
W czasie wyk�adu nale�y wykorzystywa� techniczne �rodki dydaktyczne: wizualne
(stó� plastyczny, plansze, prezentacje multimedialne itp.) oraz audiowizualne (filmy
szkoleniowe itp.).
Cel:
� uczy� dowódc� kompanii zasad prowadzenia marszu przez pododdzia�
w sk�adzie batalionu,
� doskonali� umiej�tno�ci organizacyjne dowódców plutonów w zakresie
przygotowania plutonów do prowadzenia marszu w sk�adzie kompanii,
� sprawdzi� dowódców dru�yn z umiej�tno�ci w zakresie realizacji zabezpieczenia
bojowego,
� sprawdzi� �o�nierzy z dzia�ania w sk�adzie elementów ubezpieczenia
bezpo�redniego marszu i postoju.
Zagadnienia:
1. Stawianie rozkazu bojowego do marszu przez dowódc� kompanii.
145
145
2. Uszykowanie elementów ugrupowania marszowego kompanii do marszu.
3. Prowadzenie marszu przez kompani�.
4. Dzia�anie kompanii w czasie postoju.
2. Zaj�cia nale�y prowadzi� ca�o�ci� kompanii.
3. Rozkaz bojowy do marszu dowódca batalionu stawia w czasie instrukta�u oraz
okre�la czas na opracowanie dokumentów dowodzenia (wykonanie dokumentów
sprawdzi� przed zaj�ciami).
4. W trakcie instrukta�u nale�y okre�li� sposób i odpowiedzialnych
za przygotowanie rejonu zaj�� (np. rozmieszczenie figur bojowych na drodze
marszu itp.).
zaj��, warunki bezpiecze�stwa oraz sposób pozoracji – je�eli b�dzie realizowany
na zaj�ciach.
7. Zaj�cia nale�y realizowa� na etatowych wozach bojowych lub KTO z pe�n�
obsad� etatow� dowódców plutonów i dowódców dru�yn.
8. Szczególn� uwag� nale�y zwróci� na zabezpieczenie zaj�� w �rodki ��czno�ci.
9. Nale�y sprawdzi� dzia�anie radiostacji w wozach bojowych i KTO przed
zaj�ciami.
10. W trakcie zaj�� nale�y stosowa� przygotowane wcze�niej sygna�y dowodzenia.
11. Zaj�cia nale�y rozpocz�� w parku sprz�tu technicznego.
12. W trakcie cz��ci wst�pnej nale�y zapozna� �o�nierzy z tematem zaj��,
zagadnieniami i celami szkoleniowymi oraz warunkami bezpiecze�stwa.
3. Figury bojowe (ró�ne), chor�giewki sygnalizacyjne, radiostacje przeno�ne, itp.
4. Samochód ci��arowo-terenowy, wóz dowodzenia.
146
146
Przebieg zaj��:
przemieszczania na pojazdach w rejon zaj�� je�eli jest poza MSD, i innych –
w miar� potrzeb;
Zagadnienie 1. Zaj�cia nale�y rozpocz�� od wydania zarz�dzenia
przygotowawczego przez dowódc� kompanii dowódcom plutonów. Nast�pnie
dowódca kompanii powinien zameldowa� decyzj� do wykonania marszu
kierownikowi zaj��, a po jej zatwierdzeniu wezwa� do siebie dowódców plutonów
i postawi� rozkaz bojowy, pos�uguj�c si� przy tym map�. W rozkazie bojowym
do marszu dowódca kompanii powinien okre�li�: sposób wyj�cia kompanii z rejonu
wyj�ciowego, czas przekroczenia punktu wyj�ciowego czo�em przez kolumn�
marszow� kompanii, pr�dko�� marszu, pokonanie punktów meldunkowych, czas
i miejsce osi�gni�cia postoju jedno lub dwugodzinnego. Okre�la zasady
przekraczania punktów wyrównania oraz zej�cia z drogi marszu w punkcie
zej�cia/rozwi�zania. Kierownik zaj�� sprawdza, w jaki sposób dowódca kompanii
stawia zadanie oraz organizuje wspó�dzia�anie.
Zagadnienie 2. Dowódcy plutonów a nast�pnie dowódcy dru�yn (czo�gów) stawiaj�
rozkazy bojowe do marszu. �o�nierze kontynuuj� przygotowanie wozów i uzbrojenia
do dzia�ania (sprawdzaj� dzia�anie systemów uzbrojenia, �aduj� amunicj�,
sprawdzaj� przedzia�y bojowe, itp.). Po otrzymaniu meldunków o gotowo�ci
do dzia�ania dowódca kompanii nakazuje sformowa� kolumn� marszow� oraz
wycofa� ubezpieczenia bezpo�rednie. Nast�pnie nawi�zuje ��czno�� z kierownikiem
zaj�� za pomoc� technicznych �rodków ��czno�ci i melduje gotowo�� do dzia�ania.
Zagadnienie 3. Po z�o�eniu meldunku o gotowo�ci kompanii do dzia�ania kierownik
zaj�� nakazuje dowódcy kompanii rozpocz�� marsz. W czasie marszu �o�nierze
kompanii doskonal� umiej�tno�ci w prowadzeniu obserwacji. W tym celu kierownik
zaj�� powinien wcze�niej w rejonie przemarszu kompanii ustawi� sytuacj� tarczow�.
147
147
Dowódcy plutonów przez techniczne �rodki ��czno�ci sk�adaj� dowódcy kompanii
meldunki o wykrytych celach. Za pomoc� ustalonych sygna�ów kierownik zaj��
wywo�uje okre�lone dzia�anie przeciwnika (pozorowanie ataku lotniczego, artylerii,
grup dywersyjno-rozpoznawczych itp.), po czym obserwuje dzia�anie kompanii
i nadzoruje przestrzeganie porz�dku marszu.
Zagadnienie 4. Miejsce postoju powinno by� okre�lone przez kierownika zaj��
w rozkazie do marszu. Po zatrzymaniu kolumny dowódca kompanii organizuje
ubezpieczenie postoju. Powinien on przyj�� meldunki od podleg�ych dowódców,
a nast�pnie z�o�y� meldunek prze�o�onemu. Kierownik zaj�� obserwuje i ocenia
dzia�anie kompanii.
3. Zaj�cia nocne
Cel:
� uczy�/doskonali� dowódc� kompanii prowadzenia marszu przez pododdzia�
w sk�adzie batalionu w nocy,
� doskonali� umiej�tno�ci dowódcy kompanii i dowódców plutonów
w organizowaniu wykonywania przez kompani� marszu w nocy,
� doskonali� kierowców w prowadzeniu pojazdów w warunkach ograniczonej
widoczno�ci – z wykorzystaniem noktowizorów oraz w przypadku awarii
przyrz�dów noktowizyjnych bez u�ycia �wiate� wozu bojowego.
Forma: zaj�cia praktyczne (ze sprz�tem).
1. Stawianie rozkazu bojowego do marszu przez dowódc� kompanii.
2. Uszykowanie elementów ugrupowania marszowego kompanii do marszu.
148
148
3. Prowadzenie marszu przez kompani�.
4. Dzia�anie kompanii w czasie postoju.
szkolonych na poprzednich zaj�ciach (w dzie�). Nale�y je zorganizowa�
i przeprowadzi� podobnie jak zaj�cia dzienne.
za przygotowanie rejonu zaj�� (np. rozmieszczenie figur bojowych na drodze
marszu itp.).
na zaj�ciach.
8. Zaj�cia nale�y realizowa� na etatowych wozach bojowych lub KTO z pe�n�
obsad� etatow� dowódców plutonów i dowódców dru�yn.
sygna�owe i o�wietlaj�ce) – zgodnie z punktem w rozkazie dziennym jednostki.
noktowizory.
149
149
Temat: Kompania jako ubezpieczenie marszowe
Cel:
� uczy�/doskonali� dowódc� kompanii prowadzenia ubezpieczenia marszu,
� doskonali� dowódc� kompanii i dowódców plutonów w organizowaniu dzia�a�,
� doskonali� umiej�tno�ci dowódcy kompanii i dowódców plutonów w dowodzeniu
pododdzia�ami podczas ubezpieczania marszu i postoju,
� zgrywa� kompani� w sprawnym dzia�aniu w ró�nych sytuacjach bojowych
i terenowych w czasie ubezpieczania wojsk w marszu i na postoju,
marszu.
Forma: zaj�cia taktyczne (ze sprz�tem).
2. Przygotowanie kompanii do dzia�ania.
3. Dzia�anie kompanii jako szpicy.
1. Kierownikiem zaj�� jest dowódca batalionu (zast�pca dowódcy batalionu).
2. Wybieraj�c miejsce zaj��, nale�y d��y� do tego, aby trasa, po której kompania
b�dzie si� przemieszcza�, przebiega�a w terenie ró�norodnym, zarówno pod
wzgl�dem ukszta�towania, jak i pokrycia. Wskazane jest tak�e, aby teren
na drodze marszu umo�liwia� rozwini�cie kompanii w ugrupowanie przedbojowe
i bojowe.
na zaj�ciach.
za przygotowanie rejonu zaj�� (ustawienie sytuacji tarczowej oraz wykonanie
150
150
niezb�dnych przedsi�wzi�� w zakresie przygotowania zapór in�ynieryjnych,
zawa� le�nych itp.).
7. Dowódcy grupy pozoruj�cej nale�y przed zaj�ciami udzieli� w terenie
szczegó�owych wytycznych odno�nie kolejno�ci, sposobu i miejsc pozorowania.
8. Kierownik zaj��, po przyj�ciu meldunku o gotowo�ci kompanii do szkolenia,
powinien na wst�pie zapozna� �o�nierzy z tematem i celami �wicze�, sprawdzi�
stopie� opanowania przez szkolonych tre�ci teoretycznych oraz omówi� warunki
bezpiecze�stwa.
10. Zaj�cia nale�y realizowa� na etatowych wozach bojowych z pe�n� obsad�
etatow� dowódców plutonów i dowódców dru�yn.
4. Figury bojowe (ró�ne), radiostacje przeno�ne, chor�giewki sygnalizacyjne.
6. Mapa topograficzna 1:25000 lub 1:50000.
Przebieg zaj��:
przemieszczania na pojazdach w rejon zaj�� je�eli jest poza MSD, i innych –
w miar� potrzeb;
Zagadnienie 1. Dowódca kompanii powinien zameldowa� swoj� decyzj�
do dzia�ania jako szpica czo�owa kierownikowi zaj��. Po zatwierdzeniu decyzji
do dzia�ania przez kierownika zaj�� dowódca kompanii wzywa� do siebie dowódców
plutonów i stawia rozkaz bojowy, pos�uguj�c si� przy tym map�. Kierownik zaj��
151
151
sprawdza, w jaki sposób dowódca kompanii stawia zadanie oraz organizuje
wspó�dzia�anie.
Zagadnienie 2. Dowódcy plutonów powinni wyda� dowódcom dru�yn (czo�gów)
rozkaz bojowy oraz zorganizowa� przygotowanie �o�nierzy i sprz�tu. Podczas
przygotowania do marszu szkoleni, pod nadzorem dowódców pododdzia�ów oraz
technika i szefa kompanii, powinni dokona� przegl�du wozów bojowych, uzbrojenia,
�rodków ��czno�ci �rodków ochrony przed ska�eniami itp., a tak�e za�adowa�
amunicj� do magazynków i ta�m. Kierownik zaj�� powinien kontrolowa�
przygotowanie �o�nierzy i sprz�tu do marszu.
Zagadnienie 3. Po otrzymaniu od kierownika zaj�� zgody na wymarsz dowódca
kompanii powinien nakaza� rozpocz�cie dzia�ania, najpierw patrolowi czo�owemu,
a nast�pnie si�om g�ównym kompanii, z takim wyliczeniem, aby przekroczy�y one
punkt przej�cia dok�adnie o wyznaczonym czasie.
W zagadnieniu tym nale�y �wiczy� dzia�anie szpicy czo�owej w terenie trudno
dost�pnym, podczas pokonywania przeszkód terenowych, zapór in�ynieryjnych
i odcinków (stref) ska�onych, w czasie walki z zasadzk� lub grupami dywersyjnymi,
a tak�e w przypadku napotkania przewa�aj�cych si� przeciwnika.
W czasie szkolenia kierownik zaj�� powinien utrzymywa� sta�� i nieprzerwan�
��czno�� z dowódc� kompanii oraz z dowódc� grupy pozoruj�cej. O wszystkich
zaistnia�ych sytuacjach podczas marszu dowódca kompanii powinien meldowa�
kierownikowi zaj��, podaj�c jednocze�nie swoj� decyzj� odno�nie sposobu dzia�ania
szpicy czo�owej. Je�eli decyzja jest w�a�ciwa, kierownik zaj�� zatwierdza j� i zezwala
na dalsze dzia�anie. W przypadku b��dnej decyzji, kierownik zaj��, dodatkowymi
dzia�aniami �o�nierzy pozoruj�cych lub poprzez podanie dodatkowych danych,
powinien naprowadzi� dowódc� kompanii na sformu�owanie w�a�ciwej decyzji.
152
152
Temat: Kompania w rejonie ze�rodkowania
Temat ten nale�y zrealizowa� podczas zaj��: teoretycznych, dziennych oraz

nocnych.
Zaj�cia nale�y prowadzi� w ci�gu 1 godziny lekcyjnej. W ich trakcie nale�y

zapozna� �o�nierzy z zasadami dzia�ania kompanii podczas wykonywania zada�
w rejonie ze�rodkowania. W czasie wyk�adu nale�y wykorzystywa� techniczne �rodki
dydaktyczne: wizualne (stó� plastyczny, plansze, prezentacje multimedialne itp.) oraz
audiowizualne (filmy szkoleniowe itp.).
Cel:
i terenowych w rejonie ze�rodkowania,
ze�rodkowania.
1. Wydanie przez dowódc� kompanii rozkazu do marszu.
3. Zaj�cie rejonu ze�rodkowania.
4. Organizacja zabezpieczenia bojowego dzia�a� w rejonie ze�rodkowania.
6. Dzia�anie podczas napadu GDR na rejon ze�rodkowania.
153
153
na zaj�ciach.
6. W czasie zaj�� nale�y wykorzysta� cysterny paliwowe, samochody amunicyjne,
itp. wydzielane z kompanii logistycznej.
7. Zaj�cia nale�y realizowa� na etatowych wozach bojowych z pe�n� obsad�
etatow� dowódców plutonów i dowódców dru�yn.
9. Z batalionu nale�y wydzieli� grup� pozoruj�c� dzia�anie przeciwnika.
10. Przed zaj�ciami nale�y sprawdzi� dzia�anie radiostacji, urz�dze�
optoelektronicznych w wozach bojowych.
sygna�owe, naboje sygna�owe) – zgodnie z punktem w rozkazie dziennym
jednostki.
3. Systemy symulacji /opcjonalnie/ figury bojowe (ró�ne), radiostacje przeno�ne,
chor�giewki sygnalizacyjne.
4. Samochody ci��arowo-terenowe, cysterny paliwowe, samochód osobowo-
-terenowy.
Przebieg zaj��:
przemieszczania na pojazdach w rejon zaj�� je�eli jest poza MSD, inne w miar�
potrzeb;
154
154
Zagadnienie 1. Dowódca kompanii powinien zameldowa� swoj� decyzj� do marszu
kierownikowi zaj��. Po zatwierdzeniu decyzji do dzia�ania przez kierownika zaj��
dowódca kompanii wzywa do siebie dowódców plutonów i stawia rozkaz bojowy,
pos�uguj�c si� przy tym map�. Kierownik zaj�� sprawdza, w jaki sposób dowódca
kompanii stawia zadanie oraz organizuje wspó�dzia�anie. Nast�pnie dowódcy
plutonów powinni wyda� dowódcom dru�yn (czo�gów) rozkaz bojowy oraz
zorganizowa� przygotowanie �o�nierzy i sprz�tu. Kierownik zaj�� powinien
kontrolowa� przygotowanie �o�nierzy i sprz�tu do marszu.
zaj�� nakazuje dowódcy kompanii rozpocz�� marsz. W czasie marszu dowódca
kompanii kieruje dzia�aniem patrolu czo�owego. W razie konieczno�ci organizuje
szczegó�owe rozpoznanie przeszkód (obiektów) terenowych i wybiera drogi obej�cia.
Dowódca kompanii obserwuje dzia�anie plutonu (patrolu czo�owego) oraz nadzoruje
przestrzeganie porz�dku marszu.
Zagadnienie 3. W zagadnieniu tym nale�y �wiczy� dzia�anie kompanii podczas
zajmowania rejonu ze�rodkowania. Dowódca kompanii powinien postawi� zadanie
dowódcy patrolu czo�owego dotycz�ce przeprowadzenia rozpoznania wyznaczonego
rejonu. Dowódca patrolu czo�owego sprawdza, czy w rejonie nie ma przeciwnika
oraz czy teren nie jest ska�ony lub zaminowany i melduje dowódcy kompanii
o rezultatach rozpoznania. Dowódca patrolu czo�owego wyznacza kierunkowych
do wprowadzenia si� g�ównych kompanii do rejonu ze�rodkowania.
Dowódca batalionu obserwuje dzia�anie kompanii zwracaj�c szczególn� uwag�
na p�ynne i skryte zajmowanie wyznaczonego rejonu, maskowanie oraz sposób
rozmieszczenia kompanii. W przypadku podj�cia b��dnej decyzji przez dowódc�
kompanii kierownik zaj�� powinien wyegzekwowa� w�a�ciw� ocen� sytuacji
i wydanie nowej decyzji.
Zagadnienie 4. Po zaj�ciu rejonu ze�rodkowania dowódca kompanii stawia
dowódcom plutonów zarz�dzenie przygotowawcze, w którym okre�la zadania
do wykonania, zakres wykonywanych prac, ubezpieczenia oraz zachowanie
na wypadek alarmów.
Dowódca kompanii wyznacza placówk� w sk�adzie dru�yny, na odleg�o��
nieprzekraczaj�c� 1000–1500 metrów, z zadaniem niedopuszczenia
do zaskakuj�cego uderzenia przeciwnika (zw�aszcza grup dywersyjno-
155
155
-rozpoznawczych) oraz uniemo�liwienia przenikania elementów przeciwnika w g��b.
Placówk� rozmieszcza si� w miejscach zapewniaj�cych maskowanie na kierunkach
dogodnych do skrytego podej�cia przeciwnika. Placówka przygotowuje stanowisko
do obrony okr��nej. Ponadto dowódca kompanii zgodnie z rozkazem organizuje
posterunek obserwacyjny i wyznacza pododdzia� dy�urny do zwalczania nisko
lec�cych celów powietrznych.
Zagadnienie 5. Po zorganizowaniu ubezpieczenia, zamaskowaniu sprz�tu
i wykonaniu nakazanego zakresu rozbudowy fortyfikacyjnej rejonu kompania
przyst�puje do odtwarza gotowo�� bojow� a w tym do realizacji niezb�dnych obs�ug
uzbrojenia i sprz�tu wojskowego. W ramach tego zagadnienia nale�y doskonali�
wspó�dzia�anie kompanii z pododdzia�em logistycznym wydzielaj�cym czo�ówki
materia�owe.
Zagadnienie 6. W zagadnieniu tym nale�y uczy� dzia�ania kompanii po og�oszeniu
alarmu powietrznego, chemicznego oraz podczas napadu grup dywersyjno-
-rozpoznawczych przeciwnika. W czasie szkolenia szczególn� uwag� nale�y zwróci�
na wydawanie komend przez dowódc� kompanii oraz podleg�ych dowódców
plutonów.
2) ocenia zaj�� wskazuj�c najlepiej i najs�abiej realizowane zagadnienia;
3. Zaj�cia nocne
Cel:
doskonali� umiej�tno�ci dowódcy kompanii i dowódców plutonów
w dowodzeniu podleg�ymi pododdzia�ami w warunkach ograniczonej widoczno�ci
i w nocy,
zgrywa� pododdzia�y w sprawnym dzia�aniu w ró�nych sytuacjach bojowych
i terenowych w rejonie ze�rodkowania,
doskonali� umiej�tno�ci �o�nierzy w wykonywaniu zada� w rejonie
ze�rodkowania.
156
156
1. Wydanie przez dowódc� kompanii rozkazu bojowego.
Forma: zajęcia taktyczne (ze sprzętem).
Czas: zgodnie z decyzją kierownika zajęć.
1. Wydanie przez dowódcę kompanii rozkazu bojowego.
3. Zajęcie rejonu ześrodkowania w warunkach zagrożenia ze strony przeciwnika.
5. Dokonanie niezbędnych obsług uzbrojenia i sprzętu wojskowego.
6. Działanie podczas podchodzenia przeciwnika.
1. Zajęcia te traktuje się jako utrwalenie i doskonalenie czynności poznanych przez
szkolonych na zajęciach w dzień.
2. Zajęcia w nocy należy zorganizować i przeprowadzić podobnie jak zajęcia
dzienne.
3. Kierownikiem zajęć jest dowódca batalionu.
4. Zajęcia należy prowadzić całością kompanii.
5. Rozkaz bojowy dowódca batalionu stawia w czasie instruktażu oraz określa czas
na opracowanie dokumentów dowodzenia (wykonanie dokumentów sprawdzić
przed zajęciami).
6. W czasie instruktażu należy określić cele zajęć, temat zajęć, zagadnienia
szkoleniowe, formę zajęć, wskazać miejsce prowadzenia zajęć, organizację
zajęć, warunki bezpieczeństwa oraz sposób pozoracji – jeżeli będzie realizowany
na zajęciach.
7. W czasie zajęć należy wykorzystać cysterny paliwowe, samochody amunicyjne,
itp. wydzielane z kompanii logistycznej.
8. Należy określić sposób oceny szkolonych.
9. Zajęcia należy realizować na etatowych wozach bojowych z pełną obsadą
etatową dowódców plutonów i dowódców drużyn.
10. W trakcie zajęć należy stosować przygotowane wcześniej sygnały dowodzenia.
11. Z batalionu należy wydzielić grupę pozorującą działanie przeciwnika (np. pluton
rozpoznawczy).
12. Przed zajęciami należy sprawdzić działanie radiostacji i urządzeń
optoelektronicznych w wozach bojowych.
157
157
sygna�owe, naboje sygna�owe) – zgodnie z punktem w rozkazie dziennym
jednostki.
3. Systemy symulacji (opcjonalnie), figury bojowe (ró�ne), radiostacje przeno�ne,
latarki sygnalizacyjne.
4. Samochody ci��arowo-terenowe, cysterny paliwowe, samochód osobowo-
-terenowy.
Temat: Dzia�anie kompanii jako czata
Temat ten nale�y realizowa� w czasie dwóch zaj��: dziennych i nocnych.

Zaj�cia nocne proponuj� zorganizowa� w taki sam sposób jak zaj�cia
dzienne.
Cel:
sprawdzi� dowódc� kompanii ze stawiania rozkazu bojowego,
doskonali� praktyczne umiej�tno�ci dowódcy kompanii i dowódców plutonów
w dowodzeniu pododdzia�ami podczas ubezpieczania dzia�ania jako czata,
zgrywa� kompani� podczas dzia�ania jako czata,
doskonali� umiej�tno�ci �o�nierzy w wykonywaniu zada� podczas oddzia� czat
(czata).
1. Dzia�anie kompanii jak szpica.
2. Zaj�cie przez kompani� nakazanej rubie�y w celu zorganizowania oddzia�u
czat (czaty).
3. Dzia�anie czaty w czasie podchodzenia przeciwnika.
2. Wybieraj�c miejsce zaj�� nale�y d��y� do tego, aby rejon dzia�ania kompanii by�
ró�norodny, zarówno pod wzgl�dem ukszta�towania, jak i pokrycia. Realizacj�
158
158
zagadnienia 1 traktowa� nale�y jako doskonalenie tematu: „Kompania jako
ubezpieczenie marszowe”.
3. Rozkaz bojowy dowódca batalionu stawia w czasie instrukta�u oraz okre�la czas
na opracowanie dokumentów dowodzenia (wykonanie dokumentów sprawdzi�
przed zaj�ciami).
na zaj�ciach.
7. Kierownik zaj��, po przyj�ciu meldunku o gotowo�ci kompanii do szkolenia,
powinien rozpocz�� je od zapoznania �o�nierzy z tematem i celami zaj��,
nast�pnie sprawdzi� stopie� opanowania przez szkolonych tre�ci teoretycznych
oraz omówi� warunki bezpiecze�stwa.
4. Figury bojowe (ró�ne), radiostacje przeno�ne, chor�giewki sygnalizacyjne.
Przebieg zaj��:
2) przedstawia organizacj� zaj�� (miejsca prowadzenia PN, PPN), czas
realizowania poszczególnych zagadnie�, sposób zmiany grup;
przemieszczania na pojazdach w rejon zaj�� oraz inne w miar� potrzeb;
Zagadnienie 1. Dowódca kompanii powinien wyda� rozkaz bojowy do dzia�ania jako
159
159
szpica, pos�uguj�c si� przy tym map�. Kierownik zaj�� sprawdza, w jaki sposób
dowódca kompanii stawia zadanie oraz organizuje wspó�dzia�anie.
Po otrzymaniu od kierownika zaj�� zgody na wymarsz, dowódca kompanii powinien
nakaza� rozpocz�cie dzia�ania najpierw patrolowi czo�owemu, a nast�pnie si�om
g�ównym kompanii.
W czasie szkolenia kierownik zaj�� powinien doskonali� dzia�anie kompanii
w ró�nych sytuacjach, w szczególno�ci s�abo opanowanych w trakcie realizacji
tematu „Kompania jako ubezpieczenie marszowe”.
Zagadnienie 2. Podczas marszu kierownik zaj�� nakazuje dowódcy kompanii, przez
techniczne �rodki ��czno�ci, zorganizowa� ubezpieczenie postoju. Wówczas
dowódca kompanii powinien postawi� zadanie dowódcy patrolu czo�owego
dotycz�ce rozpoznania nakazanego rejonu.
Po otrzymaniu meldunku od dowódcy patrolu czo�owego i po zameldowaniu
decyzji kierownikowi zaj��, dowódca kompanii nakazuje plutonom zaj�� wyznaczon�
rubie�. Dowódcy plutonów zajmuj� rubie� i uszczegó�awiaj� podw�adnym zadania
w terenie. Dowódca kompanii organizuje system ognia i wspó�dzia�anie podleg�ych
pododdzia�ów.
Zagadnienie 3. Kierownik zaj�� powinien sprawdzi� dzia�anie czaty
w przypadku pojawienia si� w zasi�gu obserwacji osób cywilnych, pododdzia�ów
rozpoznawczych oraz si� g�ównych przeciwnika.
Kierownik zaj�� za pomoc� ustalonych sygna�ów nakazuje grupie pozoruj�cej
rozpocz�cie dzia�ania i obserwuje zachowanie si� czaty. Z chwil� wykrycia
przeciwnika dowódca czaty powinien o zaistnia�ej sytuacji niezw�ocznie zameldowa�
prze�o�onemu i wzmocni� obserwacj� oraz nakaza� pododdzia�om przygotowa� si�
do walki.
Ma�e grupy przeciwnika czata bierze do niewoli lub niszczy ogniem.
W przypadku ataku wi�kszych si�, czata uporczywie utrzymuje zajmowany punkt
oporu, a wycofuje si� na rozkaz prze�o�onego.
Je�li kierownik zaj�� stwierdzi, �e post�powanie czaty jest niew�a�ciwe,
to powinien przerwa� dzia�anie, wskaza� dowódcy kompanii b��dy pope�nione przez
�o�nierzy i nakaza� ich usuni�cie. Po usuni�ciu niedoci�gni�� nale�y powtórzy�
czynno�ci.
160
160
Temat: Kompania w obronie
Ilo�� zaj�� z tego tematu powinna zosta� okre�lona w trakcie planowania

rocznego. Przed przyst�pieniem do realizacji zaj�� nale�y przeprowadzi�
zaj�cia grupowe z dowódcami kompanii. W ramach realizacji tego tematu
proponuje si� przeprowadzi�: zaj�cia teoretyczne (wyk�ad), zaj�cia dzienne i zaj�cia
nocne (dzienno-nocne). Ilo�� zaj�� powinna zale�e� od przydzielonego limitu
�rodków materia�owo-technicznych oraz stopnia wyszkolenia pododdzia�u. Nale�y
d��y� do tego, aby wi�kszo�� zaj�� odbywa�a si� z wykorzystaniem urz�dze�
szkolno-treningowych.
Zaj�cia teoretyczne powinno si� prowadzi� w ci�gu 1 godziny lekcyjnej. W ich

trakcie nale�y zapozna� �o�nierzy z zasadami dzia�ania kompanii podczas
prowadzenia obrony. W czasie wyk�adu nale�y wykorzystywa� techniczne �rodki
dydaktyczne: wizualne (stó� plastyczny, plansze, prezentacje multimedialne itp.)
oraz audiowizualne (filmy szkoleniowe itp.).
Cel:
� zgrywa� pododdzia�y w sprawnym dzia�aniu w czasie prowadzenia dzia�a�
obronnych,
� doskonali� umiej�tno�ci �o�nierzy w obronie.
161
161
2. Marsz i zaj�cie kompanijnego punktu oporu.
3. Organizacja obrony i dzia�anie po og�oszeniu alarmu o zagro�eniu.
6. Walka o odzyskanie utraconych pozycji.
7. Odtworzenia naruszonego systemu ognia i zdolno�ci bojowej kompanii.
2. Zaj�cia nale�y zorganizowa� ca�o�ci� kompanii.
3. Zaj�cia proponuje si� rozpocz�� w parku sprz�tu technicznego.
4. Z batalionu nale�y wydzieli� grup� pozoruj�c� dzia�anie przeciwnika np. pluton
rozpoznawczy.
5. Zakres rozbudowy in�ynieryjnej nale�y ograniczy� do niezb�dnego minimum,
wykorzystuj�c istniej�c� infrastruktur� lub infrastruktur� wykonan� w ramach
zaj�� ze szkolenia in�.-sap. – temat 3 „Rozbudowa fortyfikacyjna punktu oporu
kompanii”, które nale�y zaplanowa� przed zaj�ciami z taktyki „Kompania
w obronie”.
przed zaj�ciami).
na zaj�ciach.
dziennym jednostki.
3. Systemy symulacji strzela� – w zale�no�ci od sprz�tu.
162
162
4. Samochód ci��arowo-terenowy, samochód osobowo-terenowy.
Przebieg zaj��:
przemieszczania na pojazdach w rejon zaj�� je�eli jest poza MSD, i inne
w miar� potrzeb;
Zagadnienie 1. Dowódca kompanii melduje kierownikowi zaj�� podj�t� decyzj�,
a po jej zatwierdzeniu przyst�puje do wydania rozkazu bojowego podw�adnym.
W tym czasie �o�nierze sprawdzaj� dzia�anie systemów uzbrojenia, �aduj� amunicj�,
sprawdzaj� przedzia�y bojowe. Po otrzymaniu meldunków o gotowo�ci do dzia�ania
dowódca kompanii nakazuje sformowa� kolumn� marszow�. Nast�pnie nawi�zuje
��czno�� z kierownikiem zaj�� za pomoc� technicznych �rodków ��czno�ci i melduje
gotowo�� do dzia�ania. Podczas wydawania rozkazu bojowego kierownik zaj��
szczególn� uwag� zwraca na sposób, w jaki dowódca kompanii ocenia
prawdopodobne dzia�anie przeciwnika.
zaj�� nakazuje dowódcy kompanii rozpocz�� marsz. Po sprawdzeniu rejonu przez
patrol czo�owy dowódca kompanii nakazuje plutonom zaj�� wyznaczony punkt oporu.
Dowódcy plutonów zajmuj� plutonowe punkty oporu i stawiaj� zadania
przygotowawcze. Dowódca kompanii uszczegó�awia podw�adnym rozkaz w terenie,
organizuje system ognia, wspó�dzia�anie podleg�ych pododdzia�ów oraz zakres
rozbudowy in�ynieryjnej. Kierownik zaj�� sprawdza dzia�anie kompanii podczas
marszu i zajmowanie kompanijnego punktu oporu, zwracaj�c szczególn� uwag� na
stawianie zada� dowódcom plutonów, organizacj� systemu ognia oraz znajomo��
sygna�ów i zada� przez �o�nierzy.
Zagadnienie 3. �o�nierze kompanii prowadz� in�ynieryjn� rozbudow� punktu oporu.
Na sygna� kierownika zaj�� grupa pozoruj�ca pozoruje dzia�anie przeciwnika.
Nast�pnie kierownik zaj�� sprawdza sposób i dok�adno�� meldunków sk�adanych
163
163
przez obserwatorów, szybko�� i prawid�owo�� wydawania komend przez dowódc�
kompanii i dowódców plutonów oraz reakcj� �o�nierzy na komendy i sposób ich
dzia�ania.
Zagadnienie 4. Po otrzymaniu meldunków o gotowo�ci kompanii i grupy pozoruj�cej
Na sygna� kierownika zaj�� grupa pozoruj�ca pozoruje dzia�anie przeciwnika.
Nast�pnie kierownik zaj�� sprawdza sposób i dok�adno�� meldunków sk�adanych
przez obserwatorów, szybko�� i prawid�owo�� wydawania komend przez dowódc�
kompanii i dowódców plutonów oraz reakcj� �o�nierzy na komendy i sposób ich
dzia�ania.
Zagadnienie 4. Po otrzymaniu meldunków o gotowo�ci kompanii i grupy pozoruj�cej
do dzia�ania kierownik zaj�� nakazuje pozorowanie, w rejonie kompanijnego punktu
oporu, ogniowego przygotowania ataku przez przeciwnika. Je�eli dzia�anie kompanii
by�o w�a�ciwe, kierownik zaj�� podaje sygna� do rozpocz�cia pozorowania natarcia.
W czasie realizacji tego zagadnienia powinien on zwraca� uwag� na umiej�tno�ci
dowódcy kompanii i dowódców plutonów w zakresie kierowania ogniem i dowodzenia
pododdzia�ami w obronie.
Zagadnienie 5. Kierownik zaj�� stwarza sytuacj�, w której – w wyniku ponownego
ataku – przeciwnikowi cz��ci� si� udaje si� w�ama� w luk� lub na jedno ze skrzyde�
kompanijnego punktu oporu. Nast�pnie obserwuje i ocenia prac� dowódcy kompanii,
jego decyzje i rozkazy oraz sposób, w jaki s� one wykonywane.
Je�eli dzia�anie cz��ci si� kompanii wykonuj�cych manewr na zagro�one skrzyd�o
by�o w�a�ciwe, kierownik zaj�� podaje sygna� do zatrzymania dzia�a� grupy
pozoruj�cej, �o�nierze pozoruj�cy, po otrzymaniu sygna�u, zalegaj� i prowadz� ogie�
w miejscu.
Zagadnienie 6. Podczas prowadzenia przez kompani� walki obronnej kierownik
zaj�� wprowadza dowódc� kompanii w kolejn� sytuacj� taktyczn�, w której zak�ada
si�, �e odwód batalionu wykona kontratak przez ugrupowanie broni�cej si� kompanii.
W tej sytuacji dowódca kompanii powinien nakaza� dowódcom plutonów, broni�cym
si� na stanowiskach zapasowych, aby wspólnie z odwodem batalionu wykonali
kontratak i odtworzyli przedni skraj obrony.
Po zatwierdzeniu decyzji dowódcy kompanii kierownik zaj�� podaje sygna�
do rozpocz�cia pozorowania kontrataku. Z chwil� wyj�cia kontrataku kompania
powinna wesprze� go ogniem wszystkich �rodków ogniowych z zajmowanych
stanowisk. Nast�pnie, po podej�ciu kontrataku na wysoko�� rubie�y zajmowanej
przez kompani�, wszyscy �o�nierze do��czaj� do niego. Je�eli dzia�anie kompanii
w czasie kontrataku by�o w�a�ciwe, kierownik zaj�� powinien poda� grupie
pozoruj�cej sygna� do wycofania si� na podstawy wyj�ciowe.
Zagadnienie 7. Po wykonaniu kontrataku w rejonie w�amania plutony powinny
odtworzy� przedni skraj obrony i przygotowa� si� do odparcia ewentualnego
164
kolejnego ataku (odtwarzanie naruszonego systemu ognia).
164
Kierownik zaj�� powinien równie� okre�li� zakres przedsi�wzi�� do wykonania
w celu odtworzenia zdolno�ci bojowej kompanii. Zakres przedsi�wzi�� realizowanych
przez �o�nierzy mo�e by� nast�puj�cy: pobranie amunicji z punktu amunicyjnego,
rozdzia� jej oraz za�adowanie do magazynków i ta�m, ewakuacja rannych
Zagadnienie 7. Po wykonaniu kontrataku w rejonie w�amania plutony powinny
odtworzy� przedni skraj obrony i przygotowa� si� do odparcia ewentualnego
kolejnego ataku (odtwarzanie naruszonego systemu ognia).
Kierownik zaj�� powinien równie� okre�li� zakres przedsi�wzi�� do wykonania
w celu odtworzenia zdolno�ci bojowej kompanii. Zakres przedsi�wzi�� realizowanych
przez �o�nierzy mo�e by� nast�puj�cy: pobranie amunicji z punktu amunicyjnego,
rozdzia� jej oraz za�adowanie do magazynków i ta�m, ewakuacja rannych
do kompanijnego gniazda rannych, ewakuacja uszkodzonego sprz�tu, poprawa
stanowisk ogniowych, rowów strzeleckich, okopów itp.
3. Zaj�cia nocne
Cel:
w organizowaniu obrony w warunkach ograniczonej widoczno�ci,
w dowodzeniu podleg�ymi pododdzia�ami w warunkach ograniczonej
widoczno�ci,
� doskonali� umiej�tno�ci �o�nierzy w obronie w warunkach ograniczonej
widoczno�ci i w nocy,
� zgrywa� pododdzia�y w sprawnym dzia�aniu w czasie prowadzenia dzia�a�
obronnych w warunkach ograniczonej widoczno�ci i w nocy.
2. Marsz i zaj�cie kompanijnego punktu oporu.
165
165
szkolonych na zaj�ciach w dzie�. Nale�y je zorganizowa� i przeprowadzi�
podobnie jak zaj�cia dzienne.
przed zaj�ciami).
na zaj�ciach.
4. Radiostacje przeno�ne, noktowizory, latarki sygnalizacyjne, itp.
5. Samochód ci��arowo-terenowy, samochód osobowo-terenowy.
7. Si�y i �rodki do zabezpieczenia zaj�� planowa� zgodnie z punktem w rozkazie
dziennym.
166
166
Temat: Kompania w natarciu
Ilo�� zaj�� z tego tematu powinna zosta� okre�lona w trakcie planowania

rocznego. Przed przyst�pieniem do realizacji zaj�� nale�y przeprowadzi�
zaj�cia grupowe z dowódcami kompanii. W ramach realizacji tematu proponuje
si� przeprowadzi�: zaj�cia teoretyczne (wyk�ad), dzienne oraz nocne (dzienno-
-nocne). Ilo�� zaj�� powinna zale�e� od przydzielonego limitu �rodków materia�owo-
-technicznych oraz stopnia wyszkolenia pododdzia�u. Nale�y d��y� do tego, aby
wi�kszo�� zaj�� odbywa�a si� z wykorzystaniem laserowych symulatorów strzela�.
Zaj�cia te powinno si� przeprowadzi� w ci�gu 1 godziny lekcyjnej. W ich
trakcie nale�y zapozna� �o�nierzy z zasadami dzia�ania kompanii podczas
prowadzenia natarcia. W czasie wyk�adu nale�y wykorzystywa� techniczne �rodki
dydaktyczne: wizualne (stó� plastyczny, plansze, prezentacje multimedialne itp.) oraz
audiowizualne (filmy szkoleniowe itp.).
Cel:
w organizowaniu natarcia,
w dowodzeniu podleg�ymi pododdzia�ami podczas natarcia,
zgrywa� pododdzia�y w sprawnym dzia�aniu w czasie prowadzenia natarcia,
doskonali� umiej�tno�ci �o�nierzy w trakcie prowadzenia natarcia.
1. Marsz do rejonu ze�rodkowania.
2. Organizowanie natarcia.
3. Przemarsz kompanii na lini� wyj�ciow� do natarcia (rubie� ataku).
6. Prowadzenie natarcia w g��bi obrony przeciwnika.
7. Dowodzenie kompani� w walce z kontratakuj�cym przeciwnikiem.
8. Przej�cie kompanii do po�cigu.
Wskazówki organizacyjno-metodyczne: 167
167
3. Rozpocz�cie zaj�� nale�y przeprowadzi� w parku sprz�tu technicznego.
3. Rozpocz�cie zaj�� nale�y przeprowadzi� w parku sprz�tu technicznego.
rozpoznawczy.
przed zaj�ciami).
zaj��, warunki bezpiecze�stwa oraz sposób pozoracji – je�eli b�dzie
8. Stawianie zada� przez dowódc� kompanii nale�y realizowa� z wykorzystaniem
sto�u plastycznego lub na podstawie szkicu terenu (mapy). W pocz�tkowym
okresie szkolenia kompanii zaleca si� stawianie rozkazu realizowa� w trakcie
rekonesansu. W tym wariancie nale�y odpowiednio wyd�u�y� czas na realizacj�
zagadnienia 2.
2. Etatowe uzbrojenie i wyposa�enie pododdzia�u pozoracji.
5. Stó� plastyczny.
6. Figury bojowe (ró�ne), radiostacje przeno�ne, chor�giewki sygnalizacyjne,
zestawy do likwidacji ska�e�, stopery.
7. Samochód ci��arowo-terenowy, samochód osobowo-terenowy, wóz
dowodzenia.
8. Mapy topograficzne 1:25000 lub 1:50000 (szkic terenu).
168
168
Przebieg zaj��:
przemieszczania na pojazdach w rejon zaj�� (je�eli jest poza MSD), i inne
w miar� potrzeb;
zagadnie� z marszu i dzia�ania w rejonie wyj�ciowym. Kierownik zaj�� zwraca
szczególn� uwag� na sposób zaj�cia rejonu i stawiania dowódcom plutonów
zarz�dzenia przygotowawczego do natarcia.
Zagadnienie 2. Dowódca kompanii po zameldowaniu decyzji kierownikowi zaj��
wydaje rozkaz bojowy do natarcia. Dowódcy plutonów otrzymane zadania powinni
przekaza�, w formie rozkazu bojowego, podw�adnym. Kierownik zaj�� szczególn�
uwag� zwraca na sposób, w jaki dowódca kompanii ocenia prawdopodobne
dzia�anie przeciwnika oraz jak organizuje system ognia. Kierownik zaj�� powinien
równie� sprawdzi� sposób organizowania walki w kompanii.
Po wykonaniu w plutonach nakazanych prac przygotowawczych do walki
dowódca kompanii powinien przyj�� meldunki od dowódców plutonów, a nast�pnie
z�o�y� kierownikowi zaj�� meldunek o gotowo�ci kompanii do natarcia.
Zagadnienie 3. Na sygna� kierownika zaj�� kompania opuszcza dotychczas
zajmowany rejon i wykonuje marsz na wskazan� przez dowódc� batalionu lini�
wyj�ciow� do natarcia. Podczas prowadzenia marszu kompania przechodzi
z ugrupowania marszowego w przedbojowe (w linie kolumn plutonów). Kierownik
zaj�� powinien zwróci� szczególn� uwag� na terminowe przekraczanie linii
koordynacyjnych, skryto�� wykonywanego manewru, odleg�o�ci mi�dzy
pododdzia�ami oraz pr�dko�� marszu.
ogniowego przygotowania ataku kompania przekracza ugrupowanie wojsk w�asnych
169
169
oraz w�asne zapory in�ynieryjne. Po ich przekroczeniu kompania rozwija si�
w ugrupowanie bojowe, kontynuuj�c natarcie, a nast�pnie pokonuje zapory
in�ynieryjne przeciwnika.
Podczas realizacji tego zagadnienia kierownik zaj�� powinien szkoli�
wykonywanie przez kompani� czynno�ci wed�ug kryteriów zawartych w „Zbiorze
norm szkoleniowych dla pododdzia�ów wojsk pancernych i zmechanizowanych”.
W przypadku stwierdzenia nieprawid�owo�ci przerywa szkolenie, omawia b��dy
i nakazuje powtórzy� zagadnienie.
Zagadnienie 5. Po przekroczeniu zapór in�ynieryjnych przeciwnika kompania
w ugrupowaniu rozwini�tym atakuje punkt oporu plutonu przeciwnika. W miar�
zbli�ania si� kompanii do przeciwnika, kierownik zaj�� nakazuje wykrywa�
rozmieszczenie i rodzaj �rodków ogniowych przeciwnika w terenie. Szkoleni
prowadz� obserwacj� przedpola, sk�adaj� meldunki o wykrytych celach, a nast�pnie
– na komend� dowódcy lub samodzielnie – zwalczaj� je w ruchu lub z krótkich
przystanków.
Cele w terenie nale�y rozmie�ci� na ró�nej g��boko�ci i szeroko�ci, tak aby
szkoleni mogli niszczy� je ró�nymi sposobami. W zagadnieniu tym kierownik zaj��
powinien zwróci� szczególn� uwag� na dowodzenie pododdzia�ami przez dowódc�
kompanii i dowódców plutonów.
Zagadnienie 6. Po opanowaniu obiektu natarcia, na komend� dowódcy batalionu,
kompania kontynuuje atak. Podchodz�c do kolejnego stanowiska oporu przeciwnika,
plutony powinny wcze�niej wykry� go i zameldowa� dowódcy kompanii. Dowódca
kompanii powinien oceni� sytuacj� i zameldowa� sposób wykonania zadania
kierownikowi zaj��. Po zaakceptowaniu decyzji przez kierownika zaj�� kompania
prowadzi atak na kolejny punkt oporu. W przypadku niewykrycia na czas przez
kompani� przeciwnika kierownik zaj�� zatrzymuje jej dzia�anie i nakazuje powtórzy�
realizacj� zagadnienia.
Zagadnienie 7. Grupa pozoruj�ca na sygna� kierownika zaj�� pozoruje kontratak
przeciwnika. Dowódca kompanii powinien zameldowa� kierownikowi zaj�� o wyj�ciu
kontrataku, a nast�pnie podj�� decyzj� dotycz�c� sposobu jego odparcia (z miejsca
lub z marszu). Po zaakceptowaniu przez kierownika zaj�� decyzji dowódcy,
kompania – w zale�no�ci od przyj�tego sposobu odparcia kontrataku – zajmuje na
dogodnej rubie�y stanowiska ogniowe lub w dalszym ci�gu rozwija natarcie. Gdy
170
170
grupa pozoruj�ca kontratak przeciwnika zbli�y si� na odleg�o�� 300–400 m,
kierownik zaj�� powinien poda� jej sygna� do zatrzymania si�, a nast�pnie
wycofania.
Zagadnienie 8. Po odparciu kontrataku kierownik zaj�� powinien nakaza� dowódcy
kompanii przej�� do po�cigu. Nast�pnie – za pomoc� technicznych �rodków
��czno�ci – wprowadza dowódc� kompanii w bie��c� sytuacj� taktyczn� i stawia
zadanie dotycz�ce prowadzenia po�cigu (w ugrupowaniu przedbojowym).
3. Zaj�cia nocne
Cel:
w organizowaniu natarcia w warunkach ograniczonej widoczno�ci,
w dowodzeniu podleg�ymi pododdzia�ami w warunkach ograniczonej
widoczno�ci,
� zgrywa� pododdzia�y w sprawnym dzia�aniu w czasie prowadzenia natarcia
� doskonali� umiej�tno�ci �o�nierzy w natarciu w warunkach ograniczonej
widoczno�ci.
1. Organizowanie natarcia.
2. Przemarsz kompanii na lini� wyj�ciow� do natarcia.
171
171
6. Dowodzenie kompani� w walce z kontratakuj�cym przeciwnikiem.
szkolonych na zaj�ciach realizowanych w dzie�. Nale�y je zorganizowa�
i przeprowadzi� podobnie jak poprzednie, dzienne.
przed zaj�ciami).
zaj��, warunki bezpiecze�stwa, sposób pozoracji je�eli b�dzie realizowany
na zaj�ciach.
4. Figury bojowe (ró�ne), radiostacje przeno�ne, noktowizory, latarki
sygnalizacyjne.
5. Samochód ci��arowo-terenowy, samochód osobowo-terenowy, wóz
dowodzenia.
172
172
Temat: Batalion w obronie
Czas trwania zaj�� oraz uczestników okre�la dowódca batalionu. Zaleca si�,
aby zaj�cia przeprowadzi� jako dzienno-nocne. Sposób przeprowadzenia zaj�� i ich
rozmach powinien zale�e� od przydzielonego limitu �rodków materia�owo-
-technicznych oraz stopnia wyszkolenia pododdzia�u. W trakcie zaj�� nale�y
wykorzysta� laserowe symulatory strzela�.
Cel:
doskonali� dowódców w organizowaniu dzia�a obronnych w sk�adzie batalionu,
doskonali� umiej�tno�ci dowódców kompanii i dowódców plutonów
doskonali� wspó�dzia�anie pododdzia�ów podczas prowadzenia dzia�a�
obronnych w sk�adzie batalionu,
zgrywa� pododdzia�y w sprawnym dzia�aniu w czasie prowadzenia dzia�a�
obronnych w sk�adzie batalionu,
doskonali� umiej�tno�ci �o�nierzy w obronie.
1. Marsz i zaj�cie rejonu obrony batalionu.
2. Organizacja obrony.
3. Prowadzenie walki obronnej na pozycji przedniej.
4. Zabezpieczenie wycofania pododdzia�u z pozycji przedniej.
5. Walka o utrzymanie przedniego skraju obrony.
6. Odtworzenie gotowo�ci bojowej kompanii.
7. Zabezpieczenie wej�cia do walki odwodu batalionu. Wykonanie kontrataku
i odtworzenie przedniego skraju obrony.
2. Zaj�cia nale�y zorganizowa� z wybranymi pododdzia�ami batalionu np.: 1kz, 2kz,
k. wsparcia, pl. rozpoznawczy, elementy k. logistycznej, obsada PDO dowódcy
batalionu.
3. Zaj�cia proponuje si� rozpocz�� w parku sprz�tu technicznego.
173
173
4. Do pozoracji dzia�a� przeciwnika nale�y wyznaczy� pluton rozpoznawczy.
5. Zakres rozbudowy in�ynieryjnej nale�y ograniczy� do niezb�dnego minimum,
wykorzystuj�c istniej�c� infrastruktur� lub przed zaj�ciami przeprowadzi� zaj�cia
ze szkolenia in�.-sap. Temat 4 „Rozbudowa fortyfikacyjna rejonu obrony
batalionu”.
6. Pododdzia�y organizuj� obron� bez styczno�ci z przeciwnikiem.
przed zaj�ciami).
zaj��, warunki bezpiecze�stwa, sposób pozoracji na zaj�ciach.
10. W trakcie cz��ci wst�pnej kierownik zaj�� podaje temat i cele zaj��, ich struktur�
organizacyjn� oraz warunki bezpiecze�stwa obowi�zuj�ce podczas szkolenia,
szczególnie przy korzystaniu ze �rodków pozorowania pola walki oraz
wprowadza w sytuacj� taktyczn�.
11. Po zako�czeniu cz��ci wst�pnej dowódca batalionu nakazuje dowódcom
odprowadzi� pododdzia�y do wyznaczonych podczas instrukta�u rejonów.
1. Etatowe uzbrojenie i wyposa�enie pododdzia�ów.
dziennym jednostki.
4. Samochody ci��arowo-terenowe, cysterny paliwowe, wóz dowodzenia,
samochód osobowo-terenowy.
5. Mapy topograficzne 1:25000 lub 1:50000 (szkice terenu).
Przebieg zaj��:
1) podaje temat, cele zaj��, zagadnienia, form� zaj��, czas;
2) przedstawia organizacj� zaj��, czas realizacji poszczególnych zagadnie�;
174
174
walki, wozów bojowych, innego sprz�tu wykorzystywanego na zaj�ciach,
przemieszczania na pojazdach w rejon zaj��, inne w miar� potrzeb.
Zagadnienie 1. Po zako�czeniu cz��ci wst�pnej dowódca batalionu wys�uchuje
decyzji do dzia�ania dowódców kompanii bior�cych udzia� w szkoleniu.
Po zatwierdzeniu decyzji do dzia�ania dowódca batalionu nakazuje przegrupowa�
pododdzia�y do wyznaczonych rejonów i przyst�pi� do organizacji obrony. W trakcie
realizacji zagadnienia doskonali� pododdzia�y w wykonywaniu marszu w sk�adzie
batalionu.
Zagadnienie 2. Po zaj�ciu wyznaczonych rejonów pododdzia�y przyst�puj�
do organizacji obrony: 1kz z pododdzia�ami wsparcia (np. pluton ogniowy
z k. wsparcia, sekcja wysuni�tych obserwatorów z pl. WO das, itp.) organizuje
obron� na pozycji przedniej. Pozosta�e pododdzia�y przyst�puj� do realizacji zada�
w g�ównym rejonie obrony batalionu.
Zagadnienie 3. Po otrzymaniu meldunku o gotowo�ci do dzia�ania kompanii
na pozycji przedniej kierownik zaj�� nakazuje plutonowi rozpoznawczemu
pozorowanie dzia�ania pododdzia�ów rozpoznawczych przeciwnika. Dowódca
kompanii poprzez zwalczanie pododdzia�ów rozpoznawczych przeciwnika przez
dy�urne �rodki ogniowe i powinien d��y� do zmylenia przeciwnika co do przebiegu
przedniego skraju obrony batalionu/brygady i rozwini�cia si� g�ównych. Je�eli
dzia�anie kompanii by�o w�a�ciwe kierownik zaj�� nakazuje wycofa� pozoracj�.
Nast�pnie po przegrupowaniu pododdzia�u pozoracji, kierownik zaj�� powinien
nakaza� pozorowanie uderzenia si� g�ównych przeciwnika. Kierownik zaj��
obserwuje i ocenia dzia�anie dowódcy kompanii w trakcie walki o utrzymanie pozycji
przedniej.
Zagadnienie 4. Kierownik zaj�� stwarza sytuacj�, zgodnie z któr� przeciwnik mo�e
w�ama� si� w ugrupowanie kompanii. Dowódca kompanii melduje dowódcy batalionu
o zaistnia�ej sytuacji i prosi o wyra�enie zgody na wycofanie kompanii z pozycji
przedniej. Kierownik zaj�� wyra�a zgod� na opuszczenie pozycji przedniej
i jednocze�nie spowalnia dzia�anie pozoracji. Dowódca kompanii nakazuje
w pierwszej kolejno�ci wycofa� pluton ogniowy z kompanii wsparcia, a nast�pnie
nakazuje poszczególnym plutonom oderwa� si� od przeciwnika i kolejno wycofa� si�
175
175
przez ugrupowanie batalionu do rejonu ze�rodkowania. Pododdzia�y na g�ównej
pozycji obrony (2kz) i pododdzia�y wsparcia zabezpieczaj� wyj�cie kompanii z pozycji
przedniej. W trakcie realizacji tego zagadnienia kierownik zaj�� zwraca uwag�
na sposób oznaczenia przej�� we w�asnych zaporach in�ynieryjnych i ich
zagrodzenie po wycofaniu pododdzia�ów, rozpoznania (oznaczenia) w�asnych
pododdzia�ów, wsparcie ogniowe, itp.
Zagadnienie 5. Kompania dzia�aj�ca na pozycji przedniej po wycofaniu z walki
zajmuje rejon ze�rodkowania i przyst�puje do odtworzenia gotowo�ci bojowej.
W ramach tego zagadnienia nale�y doskonali� wspó�dzia�anie kompanii
z pododdzia�em logistycznym wydzielaj�cym czo�ówki materia�owe.
Zagadnienie 6. Kierownik zaj�� nakazuje pozorowanie, w rejonie przedniego skraju
obrony, ogniowego przygotowania ataku przez przeciwnika. Je�eli dzia�anie kompanii
by�o w�a�ciwe, kierownik zaj�� podaje sygna� do rozpocz�cia pozorowania natarcia.
W czasie realizacji tego zagadnienia powinien on zwraca� uwag� na umiej�tno�ci
dowódcy kompanii i dowódców plutonów w zakresie kierowania ogniem i dowodzenia
pododdzia�ami w obronie. Kierownik zaj�� stwarza sytuacj�, w której – w wyniku
ataku – przeciwnikowi cz��ci� si� udaje si� w�ama� w luk� lub na jedno ze skrzyde�
kompanijnego punktu oporu. Nast�pnie obserwuje i ocenia prac� dowódcy kompanii,
jego decyzje i rozkazy oraz sposób, w jaki s� one wykonywane. Je�eli dzia�anie
cz��ci si� kompanii wykonuj�cych manewr na zagro�one skrzyd�o by�o w�a�ciwe,
kierownik zaj�� podaje sygna� do zatrzymania dzia�a� grupy pozoruj�cej. �o�nierze
pozoruj�cy, po otrzymaniu sygna�u, zalegaj� i prowadz� ogie� w miejscu.
Zagadnienie 7. Podczas prowadzenia przez kompani� walki obronnej kierownik
zaj�� wprowadza dowódc� kompanii w kolejn� sytuacj� taktyczn�, w której zak�ada
si�, �e odwód batalionu wykona kontratak przez ugrupowanie broni�cej si� kompanii.
W tej sytuacji dowódca kompanii powinien nakaza� dowódcom plutonów, broni�cym
si� na stanowiskach zapasowych, aby wspólnie z odwodem batalionu wykonali
kontratak i odtworzyli przedni skraj obrony.
Po zatwierdzeniu decyzji dowódcy kompanii kierownik zaj�� podaje sygna�
do rozpocz�cia kontrataku. Z chwil� wyj�cia kontrataku kompania powinna wesprze�
go ogniem wszystkich �rodków ogniowych z zajmowanych stanowisk. Nast�pnie,
po podej�ciu kontrataku na wysoko�� rubie�y zajmowanej przez kompani�, wszyscy
�o�nierze do��czaj� do niego. Je�eli dzia�anie kompanii w czasie kontrataku by�o
176
176
w�a�ciwe, kierownik zaj�� powinien poda� grupie pozoruj�cej sygna� do wycofania
si� na podstawy wyj�ciowe.
Po wykonaniu kontrataku w rejonie w�amania plutony powinny odtworzy�
przedni skraj obrony i przygotowa� si� do odparcia ewentualnego kolejnego ataku
(odtwarzanie naruszonego systemu ognia).
Po odtworzeniu przedniego skraju obrony dowódca batalionu powinien
przyst�pi� do odtworzenia odwodu, uporz�dkowania ugrupowania obronnego
batalionu oraz odtworzenia zdolno�ci bojowej pododdzia�ów.
177
177
ZA��CZNIKI:
Za��cznik nr 1. Przyk�adowy Plan-konspekt do przeprowadzenia zaj��
z taktyki
………………., dnia ……………..

ZATWIERDZAM
Dowódca 2 bcz
……………………………………
PLAN-KONSPEKT
do przeprowadzenia zaj�� z taktyki z 3 kcz w dniu ……………..
I.
I TEMAT: T-24 Pluton w natarciu
II. CELE ZAJ��:
Uczy�:
dowódc� plutonu dowodzenia plutonem w trakcie natarcia
dowódców czo�gów dowodzenia za�og� podczas prowadzenia natarcia
w sk�adzie plutonu czo�gów,
dzia�onowych wspó�dzia�ania z s�siednimi za�ogami w prowadzeniu ognia
ze�rodkowanego,
mechaników kierowców prowadzenia czo�gu w szyku bojowym plutonu podczas
natarcia.
Doskonali�:
umiej�tno�ci dowódcy plutonu i dowódców czo�gów w dowodzeniu podleg�ymi
pododdzia�ami podczas podej�cia do przedniego skraju obrony przeciwnika
i rozpocz�cia ataku,
umiej�tno�ci �o�nierzy w wykonywaniu zada� w rejonie ze�rodkowania,
umiej�tno�ci �o�nierzy podczas wykonywania ataku na punkt oporu przeciwnika,
umiej�tno�ci wykorzystania sprz�tu i �rodków OPBMR.
Zgrywa�:
dzia�anie �o�nierzy w sk�adzie za�ogi i plutonu.
Sprawdzi�:
wykonywanie w okre�lonym czasie norm szkoleniowych z OPBMR.
III. FORMA: musztra bojowa (ze sprz�tem).
min (315
IV. CZAS: 7 x 45 min. (315min).
min.).
V. MIEJSCE: OSP BIEDRUSKO – pas taktyczny – wzg. BEMA.
VI. ZAGADNIENIA:
1. Marsz i zaj�cie rejonu wyj�ciowego.
178
178
VII. WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO-METODYCZNE:
1. Przed zaj�ciami:
� w ramach instrukta�u udzieli� wytycznych do materia�owego zaopatrzenia zaj��,
oraz przygotowania si� �o�nierzy do zaj��,
� poda� literatur� i nakaza� zapoznanie si� z ni�,
w przeddzie� zaj��:
� nakaza� sprawdzenie dzia�ania �rodków ��czno�ci przeno�nych i na czo�gach,
oraz sprawdzenie podstawowych mechanizmów i urz�dze� czo�gów i usuni�cie
stwierdzonych usterek,
� sprawdzi� przygotowanie zabezpieczenia materia�owego i sprz�tu do zaj��.
2. W trakcie prowadzenia zaj��:
� zaj�cia rozpocz�� w parku sprz�tu technicznego,
� przyj�� meldunek o gotowo�ci kompanii do zaj��,
� sprawdzi� wygl�d zewn�trzny, wyposa�enie osobiste, obecno�� oraz
zabezpieczenie materia�owe i roz�adowanie broni osobistej,
� poda� temat i cel zaj��,
� omówi� warunki bezpiecze�stwa na czas prowadzenia zaj�� oraz egzekwowa�
ich przestrzeganie w czasie zaj��,
� postawi� dowódcom plutonów rozkaz bojowy dotycz�cy wykonania marszu
ubezpieczonego,
� zaj�cia prowadzi� ca�o�ci� kompanii,
� szczególn� uwag� zwróci� na umiej�tno�� wydawania komend, stawianie zada�
bojowych oraz ich realizacj�,
� zwraca� uwag� na przestrzeganie warunków bezpiecze�stwa,
� kierownik zaj�� kieruje osobi�cie dzia�aniem pozoracji,
� podczas szkolenia przestrzega� zasad bojowego zachowania, zwracaj�c
szczególn� uwag� na prowadzenie obserwacji, maskowanie stanowisk
i sprz�tu.
3. Po zaj�ciach:
� omówi� przebieg zaj�� – szczególn� uwag� zwróci� na zagadnienia s�abiej
opanowane,
� sprawdzi� roz�adowanie broni,
� sprawdzi� stan zabezpieczenia materia�owego oraz wyposa�enie indywidualne
�o�nierzy,
� omówi� warunki bezpiecze�stwa obowi�zuj�ce podczas powrotu plutonu do
rejonu zakwaterowania, sprawdzi� rejon zaj�� pod wzgl�dem zagro�enia
po�arowego,
� wyznaczy� osoby odpowiedzialne za rozliczenie sprz�tu oraz �rodków pozoracji
pola walki,
� zorganizowa� przemarsz do rejonu zakwaterowania.
VIII. LITERATURA:
1. „Regulamin dzia�a� taktycznych pododdzia�ów wojsk pancernych
i zmechanizowanych /pluton – kompania – batalion/”; Sygn. DWL�d Wewn.
134/09.
2. „Regulamin dzia�a� wojsk l�dowych”; Sygn. DWL�d Wewn. 115/2008.
3. „Dzia�ania taktyczne wojsk l�dowych. Podr�cznik”; AON 1995.
4. „Poradnik metodyczny do przygotowania i prowadzenia �wicze� z wojskami
(kompania, pluton, dru�yna)”; Sygn. DWL�d Wewn. 89/2006.
5. „Podr�cznik walki pododdzia�ów wojsk pancernych (pluton, za�oga)”, DWL�d,
Warszawa 2000.
6. „Praca w terenie na szczeblu taktycznym”; AON 2004.
7. „Poradnik dowódcy pododdzia�u, cz. II. Metodyka szkolenia taktyki i taktyki
179
179
rodzajów wojsk w pododdzia�ach wojsk pancernych i zmechanizowanych”;
DWL�d 2002.
8. „Zbiór norm szkoleniowych dla pododdzia�ów wojsk pancernych
i zmechanizowanych”, DWL�d Wewn. 159/2010.
9. „Wsparcie i zabezpieczenie procesu szkolenia pododdzia�ów zawodowych wojsk
6. Warszawa 2000. na szczeblu taktycznym”; AON 2004.
„Praca w terenie
6.
7. „Praca w terenie
„Poradnik na szczeblu
dowódcy taktycznym”;
pododdzia�u, cz. II.AON 2004. szkolenia taktyki i taktyki
Metodyka
7. „Poradnik dowódcy pododdzia�u, cz. II.
rodzajów wojsk w pododdzia�ach wojsk pancernychMetodyka szkolenia taktyki i taktyki
i zmechanizowanych”;
DWL�d 2002.
DWL�d 2002.
9. „Wsparcie i izabezpieczenie
9. „Wsparcie zabezpieczenieprocesu
procesuszkolenia
szkolenia pododdzia�ów
pododdzia�ów zawodowych
zawodowych wojsk
wojsk
pancernychi izmechanizowanych”,
pancernych zmechanizowanych”,DWL�dDWL�d Wewn.
Wewn. 148/2009.
148/2009.
IX. ZABEZPIECZENIEMATERIA�OWO-TECHNICZNE:
IX. ZABEZPIECZENIE MATERIA�OWO-TECHNICZNE:
1. Etatowe uzbrojenie, wyposa�enie
1. Etatowe uzbrojenie, wyposa�enie ––nana stan
stan szkolonych,
szkolonych,
2. Amunicja
2. Amunicja �lepa
�lepa –– ………..,
………..,
3. Petardy
3. Petardy –– ………..,
………..,
4. Pistolety sygna�owe
4. Pistolety sygna�owe – ………..,
– ………..,
5. R�czne
5. R�czne granaty
granatyzaczepne
zaczepne�wiczebne
�wiczebne – – ………..,
………..,
Mapa 1:25
6. Mapa 1:25000
000 –– ………..,
………..,
RadiostacjaTRC
7. Radiostacja TRC –– ..………,
....……..,
RadiostacjaR3501
8. Radiostacja R3501 –– ………..,
………..,
Przybory do
9. Przybory dorysowania
rysowaniaszkicu
szkicu ––nana stan
stan dowódców
dowódców dr, dr,
pl. pl.
X. ORGANIZACJA
ORGANIZACJAZAJ��: ZAJ��:
CZ��
CZ�� WST�PNA
WST�PNA
Czas:
Czas:3030min
min.
Prowadzi:
Prowadzi:dowódca
dowódca kompanii
kompanii
Uczestnicz�:
Uczestnicz�:�o�nierze
�o�nierzekompanii
kompanii
CZ��
CZ��G�ÓWNA
G�ÓWNA
ZASADNICZY PUNKT
ZASADNICZY PUNKT
NAUCZANIA Pozorowanie dzia�ania przeciwnika.
NAUCZANIA Pozorowanie dzia�ania przeciwnika.
1. Marsz i zaj�cie rejonu Temat: „Za�oga w obronie”.
1. Marsz i zaj�cie rejonu Temat:
Czas: „Za�oga w obronie.”
90 min.
wyj�ciowego. Czas: 90dowódca
min.
wyj�ciowego.
2. Organizowanie natarcia przez Prowadzi: plutonu.
2. Organizowanie Prowadzi: dowódca
�o�nierze plutonu.
dowódc� plutonu. natarcia przez Uczestnicz�: plutonu.
dowódc� plutonu. Uczestnicz�: �o�nierze plutonu.
3. Przemarsz plutonu na lini�
3. Przemarsz
wyj�ciow� plutonu na lini�
do natarcia.
wyj�ciow�
4. do natarcia.
Pokonywanie zapór
4. Pokonywanie zapór
in�ynieryjnych.
in�ynieryjnych.
5. Atak na stanowisko oporu
5. Atak na stanowisko oporu
przeciwnika.
przeciwnika.
6. Prowadzenia natarcia w g��bi
6. Prowadzenia
obrony natarcia w g��bi
przeciwnika. Zaj�cia doskonal�ce z OPBMR
7. Dowodzenie
obrony plutonem w walce
przeciwnika. (wykonywanie norm szkoleniowych)
Zaj�cia doskonal�ce z OPBMR
z kontratakuj�cym
7. przeciwnikiem.
Dowodzenie plutonem w walce Czas: 90 min.
(wykonywanie norm szkoleniowych)
8. Przej�cie do po�cigu
z kontratakuj�cym i dzia�anie
przeciwnikiem. Prowadzi:
Czas: 90dowódca
min. plutonu
plutonu
8. jako bojowy
Przej�cie patroli dzia�anie
do po�cigu Uczestnicz�: �o�nierze plutonu
rozpoznawczy.
plutonu jako bojowy patrol Uczestnicz�: �o�nierze plutonu
Czas: 90 min.
rozpoznawczy.
Prowadzi: dowódca kompanii.
Czas: 90 min.
Uczestnicz�: �o�nierze
Prowadzi: dowódca plutonu.
kompanii.
Uczestnicz�: �o�nierze plutonu.
CZ�� KO�COWA
Czas: 15 min.
Prowadzi: CZ��
dowódcaKO�COWA
kompanii.
kompanii
: Czas: 15 min.
Uczestniczą:
Uczestnicz�: żołnierze
�o�nierze kompanii.
kompanii
180 Prowadzi: dowódca kompanii
Uczestnicz�: �o�nierze kompanii
180
180
XI. WARUNKI BEZPIECZE�STWA:
Wszystkie czynno�ci wykonywa� na komend� prze�o�onych.
Podczas poruszania si� po czo�gu:
� zachowa� szczególn� ostro�no�� – stosowa� si� do zasady „trzech punktów
podparcia”,
� zwróci� uwag� na u�o�enie palców podczas zamykania w�azu czo�gu – uchwyt
w�azu chwyta� nachwytem palcami skierowanymi do �rodka w�azu,
� w czo�gach ka�dy cz�onek za�ogi przebywa w he�mofonie pod��czonym do sieci
wewn�trznej,
� przed wyj�ciem z czo�gu upewni� si�, �e otwarty w�az jest zaryglowany.
Podczas manewru sprz�tem:
� przed jazd� sprawdzi� zabezpieczenie w�azów,
� przed ruszeniem czo�giem da� sygna� klaksonem,
� w czasie jazdy utrzymywa� pr�dko�� 20 km/h, odst�py mi�dzy pojazdami 50 m,
� w wypadku utraty ��czno�ci lub orientacji w terenie zatrzyma� czo�g i zorientowa�
si� terenie.
W zakresie u�ycia �rodków pozoracji pola walki nakazuje si�:
� u�ywa� �rodków pozoracji zgodnie z ich przeznaczeniem,
� petardy odrzuca� natychmiast po ich odpaleniu, o niewybuchach powiadamia�
kierownika zaj��, do niewybuchów podchodzi� dopiero po up�ywie 15 minut,
� RGD-2db natychmiast odrzuca� po odpaleniu,
� nabój 26 mm sygna�owy (o�wietlaj�cy) �adowa� tu� przed oddaniem strza�u (bro�
skierowana pod k�tem75 stopni w gór�),
� �adowa� amunicj� �lep� tylko na komend� dowódcy za�ogi,
� przerywa� ogie� z amunicji �lepej w kierunku ludzi, zwierz�t i pojazdów, gdy
odleg�o�� jest mniejsza ni� 100 m,
� przed wyj�ciem z wozu bojowego ka�dorazowo sprawdzi� roz�adowanie broni.
Podczas zaj�� zabraniam:
� u�ywania broni niezgodnie z jej przeznaczeniem, kierowania broni w kierunku
ludzi,
� odk�adania lub przekazywania komukolwiek broni osobistej,
� zbierania jakichkolwiek nieznanych przedmiotów znalezionych na terenie
poligonu, o znalezionych niewypa�ach i niewybuchach natychmiast meldowa�
prze�o�onym oraz oznaczy� miejsce znaleziska,
� samodzielnego uruchamiania czo�gów,
� przebywania w bezpo�redniej blisko�ci czo�gu (z przodu lub z ty�u)
z uruchomionym silnikiem,
� rozje�d�ania sta�ych elementów o�rodka,
� wykonywania manewrów sprz�tem po utracie orientacji /lub w du�ym
zadymieniu/,
� zamykania w�azów w czasie ruchu pojazdów,
� u�ywania dalmierzy laserowych do pomiaru odleg�o�ci do ludzi i pojazdów nie
posiadaj�cych filtrów na przyrz�dach obserwacyjnych,
� wykonywania czynno�ci niezgodnych z charakterem przerabianych zagadnie�,
� samowolnego oddalania si� z rejonu zaj��.
W czasie u�ytkowania �rodków pozoracji zabrania si�:
W czasie u�ywania petard i granatów dymnych:
� przetrzymywania zapalonych petard i granatów dymnych oraz rzucania ich na
odleg�o�� mniejsz� ni� 25 m w stron� �wicz�cych i sprz�tu wojskowego,
181
181
skracania lontu lub odpalania w sposób niezgodny z instrukcj� podan� na
petardach,
przenoszenia w kieszeniach munduru,
kierowania w czasie odpalania i po odpaleniu w kierunku twarzy,
u�ywania niezgodnie z przeznaczeniem.
W czasie u�ywania amunicji �lepej:
u�ywania amunicji uszkodzonej,
u�ywania amunicji zabronionej w rozkazach, zarz�dzeniach oraz w instrukcjach
dotycz�cych danej broni,
strzelania z niesprawnej broni,
kierowania broni w kierunku ludzi i strzelania na odleg�o�� mniejsz� ni� 50 m
z broni strzeleckiej, 100 m z amunicji karabinowej,
zatykania przewodu lufy.
W czasie strzelania nabojami sygna�owymi i o�wietlaj�cymi:
strzelania w kierunku ludzi,
przenoszenia w ubraniach, stosowania niezgodnie z przeznaczeniem,
odpalania w inny sposób ni� podaje instrukcja.
Rozcinania ww. �rodków pozoracji pola walki lub stosowania ich niezgodnie
z przeznaczeniem.
Przerwa� �wiczenie natychmiast po ujrzeniu czerwonej gwiazdy lub w przypadku
gro�by wypadku samodzielnie og�aszaj�c – „PRZERWA� �WICZENIE".
XII. INNE (DODATKOWE):

Lp. Sygna� Dzia�anie pozoracji
1. GROM Ogniowe przygotowanie ataku
2. BEWUP Demaskowanie stanowiska ogniowego bwp
3. PEPEK Demaskowanie stanowiska ogniowego ppk
4. DRU�YNA Demaskowanie stanowiska oporu dru�yny
5. ZAPAS Demaskowanie kolejnego stanowiska oporu
6. KONTRA Kontratak przeciwnika
7. STÓJ Zatrzymanie dzia�ania pozoracji
SPOSÓB POZOROWANIA POLA WALKI:
– pojedyncze strza�y
pojedyncze strzały – ogie� br. strzeleckiej przeciwnika,
– krótkie serie – ogie� br. maszynowej przeciwnika,
– wybuch petardy – ogie� z armaty i granatnika ppanc,
– RGD-2 dym czarny – ska�enie,
– 26 mm nb o�wietl. ze spad – lotnictwo przeciwnika.
XIII. WPROWADZENIE W SYTUACJ� TAKTYCZN�:
Przeciwnik zorganizowa� obron� dora�n� na linii: kol. GOL�CZEWO,

G. NAPOLEONA, KNYSZYN, zach. BIEDRUSKO. Jednocze�nie dokonuje
przegrupowania si� w g��bi swojego ugrupowania. Pododdzia�y ze sk�adu 3 bz
przeciwnika /7kz/ organizuje punkt oporu z przedni� linia obrony na linii
j. CHLUDOWSKIE, p�d. G. NAPOLEONA, 500 m. p�d. KNYSZYN. W rejonie
G. NAPOLEONA przeciwnik zorganizowa� prawdopodobnie plutonowy punkt oporu.
Wykryto dru�ynowe stanowiska oporu na lewo od wzg. 108,2, pkt 96,9 oraz
182
182
KNYSZYN. W lewo skrzyd�owym stanowisku oporu dru�yny wykryto obs�ug� rgppanc
i BWP jak D – S�UP. W �rodkowym stanowisku oporu dru�yny wykryto jak D -
-WIE�A stanowisko ogniowe karabinu maszynowego i BWP. Ponadto przeciwnik
przed przednim skrajem obrony zd��y� po�o�y� przeciw pancerne pola minowe
z minami ustawionymi na nieusuwalno��. W rejonie L. CIEMNY stwierdzono
wzmo�one dzia�ania �mig�owców ppanc, które mog� zagra�a� w czasie marszu
i rozwijania do natarcia. Ukompletowanie przeciwnika ocenia si� na oko�o 80%. Jego
morale jest wysokie.
Si�y w�asne
2 bcz w godzinach rannych dnia nast�pnego przechodzi do natarcia z marszu
w kierunku G. D�BROWSKIEGO, G. NAPOLEONA, G. SOBIESKIEGO,
wspó�dzia�aj�c z s�siadami rozbija przeciwnika w czo�owym punkcie oporu
w rejonie p�d. drogi CHLUDOWSKIEJ, G. NAPOLEONA, LASU TOPOLOWEGO
i opanowuje obiekt natarcia ALFA,
z przodu 32 bz broni si� na linii p�d. j. GOL�CZEWSKIE, G. D�BROWSKIEGO,
500 m. p�n. wzg. BEMA z zadaniem zabezpieczenia wej�cia do walki
pododdzia�ów 2 bcz,
na prawo naciera 1 kcz w kierunku wzg. BEMA, zach. KNYSZYN.
Wspó�dzia�aj�c, z 1 plcz rozbija przeciwnika w punkcie oporu wsch.
G. NAPOLEONA i w obiekcie natarcia opanowuje wzg. 96,9,
na lewo naciera 2 kcz w kierunku zach. G. D�BROWSKIEGO, wzg. 101,2
Wspó�dzia�aj�c z 1 i 2 plcz rozbija przeciwnika w punkcie oporu G. NAPOLEONA
i w obiekcie natarcia opanowuje p�n. zach. stoki G. NAPOLEONA,
zmiany w podporz�dkowaniu – bez zmian.
XIV. PRZEBIEG ZAJ��:
CZ�� WST�PNA (30 min)

Rozpocz�cie zaj��:
– przyj�cie meldunku,
– sprawdzenie broni, sprz�tu,
– omówienie przepisów bezpiecze�stwa podczas przemarszu (przejazdu) do rejonu
zaj��,
– postawienie zadania (rozkazu) na czas wykonania przemarszu (przejazdu),
–.przemarsz
przemarsz dodo rejonu
rejonu zajęć
zaj�� (ćwiczeń)
(�wicze�) oraz
oraz realizowanie
realizowanie zadań
zada� ii przedsięwzięć
przedsi�wzi��
wynik�ych z danej (pozorowanej) sytuacji.
W miejscu realizacji zaj��:
– podanie tematu i celu zaj��,
– omówienie przepisów bezpiecze�stwa podczas realizacji zaj��,
– podanie organizacji i przebiegu zaj��,
– wprowadzenie w sytuacj� taktyczn�.
CZ�� G�ÓWNA (270 min)
1. Zasadniczy punkt nauczania (90 min)

CZYNNO�CI
SYTUACJA
Lp. ZAGADNIENIA I CZAS
TAKTYCZNA
KIEROWNIKA �WICZ�CYCH
Realizacja zagadnie� na zasadniczym punkcie nauczania
1. Marsz i zaj�cie rejonu Stawia rozkaz do Dowódca plutonu dokonuje
183
wyj�ciowego. marszu dla analizy zadania i stawia
10 min dowódcy plutonu. zadanie przygotowawcze
Kontroluje sposób do marszu dla plutonu.
marszu plutonu. Za�ogi: wys�uchuj� rozkazu
dowódcy, wykonuj�
postawione zadania.
2. Organizowanie natarcia Stawia rozkaz do Dowódca plutonu dokonuje
przez dowódc� plutonu. natarcia dla analizy zadania i stawia
10 min dowódcy plutonu. zadanie przygotowawcze
Nadzoruje do natarcia dla plutonu.
stawianie rozkazu Dowódcy za�óg stawiaj�
w plutonie. rozkazy bojowe w
za�ogach.
Dowódca plutonu
nadzoruje stawianie
rozkazu w za�ogach
Za�ogi: wys�uchuj� rozkazu
dowódcy, wykonuj�
postawione zadania.
Sprawdzaj� i przygotowuj�
uzbrojenie i wyposa�enie
do dzia�ania
3. Przemarsz plutonu na lini� Kontroluje sposób Dowódcy dowodz� swoimi
wyj�ciow� do natarcia. marszu plutonu pododdzia�ami w czasie
10 min na lini� wykonywania marszu na
wyj�ciow�. lini� wyj�ciow�.
Kieruje Za�ogi: realizuj� postawione
dzia�aniem zadania.
pozoracji.
4. Pokonywanie zapór Kontroluje Dowódcy dowodz�
in�ynieryjnych. pokonywanie w czasie pokonywania
15 min zapór zapór in�ynieryjnych.
in�ynieryjnych Za�ogi: realizuj� postawione
przez pluton. zadania.
5. Atak na stanowisko oporu Kontroluje Dowódcy dowodz�
przeciwnika kierowanie pododdzia�ami, wydaj�
15 min ogniem komendy ogniowe,
w plutonie. wskazuj� cele, kieruj�
Kieruje ogniem.
dzia�aniem Za�ogi: prowadz�
pozoracji. obserwacj� przedpola,
sk�adaj� meldunki
o wykrytych celach.
6. Prowadzenia natarcia Kontroluje Dowódca plutonu melduje
w g��bi obrony przeciwnika dzia�anie plutonu, dowódcy kompanii o
10 min wykrycie wykryciu kolejnego
kolejnego stanowiska oporu i sposób
stanowiska oporu wykonania zadania.
przeciwnika. Za�ogi: realizuj� postawione
Kieruje zadania.
dzia�aniem
pozoracji.
7. Dowodzenie plutonem Kieruje Zajmuj� rubie�, organizuj�
w walce z kontratakuj�cym dzia�aniem system ognia, kieruj�
przeciwnikiem pozoracji. ogniem w trakcie walki
10 min z kontratakuj�cym
przeciwnikiem. Realizuj�
postawione zadania
i reaguj� na ustalone
sygna�y.
184
184
8. Przej�cie do po�cigu Wprowadza Dowódcy dowodz�
i dzia�anie plutonu jako dowódc� plutonu pododdzia�ami, wydaj�
bojowy patrol w odpowiedni� komendy ogniowe,
rozpoznawczy. sytuacj� wskazuj� cele, kieruj�
10 min taktyczn� i stawia ogniem.
zadanie Za�ogi: prowadz�
dotycz�ce obserwacj� przedpola,
dzia�ania jako sk�adaj� meldunki
bojowy patrol o wykrytych celach,
rozpoznawczy. realizuj� postawione
Kontroluje zadania.
dzia�anie plutonu,
wykrycie
przeciwnika.
2. Pozorowanie dzia�ania przeciwnika (90 min)

Lp. ZAGADNIENIA CZAS
1. Doskonalenie tematu „Za�oga w obronie” 90 min
3. Zagadnienia doskonal�ce z OPChem (90 min)

Lp. ZAGADNIENIA CZAS
1. Wykonywanie normy nr 1 z OPBMR 15 min
4. Wykonywanie normy nr 14 z OPBMR 30min
CZ�� KO�COWA (15 min)

Zako�czenie zaj��:
� przyj�cie meldunków od instruktorów o zako�czeniu szkolenia w punktach
nauczania i zebraniu sprz�tu,
� wykonanie zbiórki, sprawdzenie obecno�ci oraz stanu sprz�tu, który by� u�ywany
na zaj�ciach, przejrzenie broni i wyposa�enia szkolonych oraz rozliczenie �rodków
bojowych i pozoracji pola walki,
� przypomnienie tematu zaj��,
� omówienie dzia�ania szkolonych i stopnia osi�gni�cia zak�adanych celów,
� podanie ocen, wskazanie najlepiej i najgorzej �wicz�cych,
� postawienie zada� zwi�zanych z usuni�ciem stwierdzonych niedoci�gni��,
� podanie tematu i terminu kolejnych zaj��,
� zorganizowanie przemieszczenia do rejonu zakwaterowania i omówienie
warunków bezpiecze�stwa na czas powrotu.
Po powrocie do rejonu zakwaterowania:
� zorganizowanie obs�ugi sprz�tu,
� nadzorowanie zdania broni do magazynu oraz wyposa�enia do miejsc jego
przechowywania.
OPRACOWA�:
Dowódca 3 kcz
185
185
PLAN PRZEBIEGU ZAJ�� I SYTUACJA TAKTYCZNA
TEMAT: PLUTON CZO�GÓW W NATARCIU
Zagadnienie 7
Zagadnienie 6
Zagadnienie 8
Pozorowanie dzia�ania
przeciwnika
Zagadnienie 5
Zagadnienie 4
PL CZERWONAZagadnienie 1
Zagadnienie 3 Zaj�cia doskonal�ce

z OPBMR
Zasadniczy punkt
PL NIEBIESKAnauczania
Zagadnienie 2
186
186
ROZKAZ BOJOWY DOWÓDCY 3 kcz /wariant/
DOZORY :
w prawo od drogi - schron, D-1, SCHRON - 1700
............................................................
1. SYTUACJA TAKTYCZNA
przeciwnika /7kz/organizuje punkt oporu z przedni� lini� obrony na linii
j. CHLUDOWSKIE, p�d. G. NAPOLEONA, 500 m p�d. KNYSZYN. W rejonie
przed przednim skrajem obrony zd��y� po�o�y� przeciw pancerne pola minowe
Si�y w�asne
i opanowuje obiekt natarcia ALFA.
500 m. p�n. wzg. BEMA z zadaniem zabezpieczenia wej�cia do walki pododdzia�ów
2 bcz.
na prawo naciera 1 kcz w kierunku wzg. BEMA, zach. KNYSZYN, rozbija
przeciwnika w punkcie oporu wsch. G. NAPOLEONA i w obiekcie natarcia
opanowuje wzg. 96,9.
na lewo naciera 2 kcz w kierunku zach. G. D�BROWSKIEGO, wzg. 101,2 rozbija
przeciwnika w punkcie oporu G. NAPOLEONA i w obiekcie natarcia opanowuje p�n.
zach. stoki G. NAPOLEONA.
zmiany w podporz�dkowaniu – bez zmian.
2. ZADANIE
3 kcz – wykonuje marsz po drodze: rejon wyj�ciowy STRZESZYN, SUCHY LAS,
SUCHY LAS – DZIA�KI, p�d. l. SERCE; zach. �AGIEWNKI. pkt. 97,6, wzg. BEMA.
Z linii ataku, jako kierunkowy naciera w kierunku G. D�BROWSKIEGO, wzg. 96,9.
Wspó�dzia�aj�c z 2 kcz rozbija przeciwnika w punkcie oporu wsch. G. NAPOLEONA
i w obiekcie natarcia opanowuje wzg. 106,1.
Pole minowe przekracza przez przej�cie Nr. 2 oznaczone rombami i dodatkowo
wskazywane przez przewodnika z kompanii w styczno�ci.
Punkt wyj�ciowy – przejazd kolejowy /2714/. pluton przekracza w H - ..........
Linia wyj�ciowa do natarcia – Z�OTNIKI, SUCHY LAS, MORASKO – PL. BIA�A
w H.....;
Linia rozwini�cia w kolumny plutonowe L. Z�OTKOWSKI, J. PODKOWA – PL.
NIEBIESKA przekracza w H +........ ..
187
Linia ataku – G.D�BROWSKIEGO, pkt.95,9 – PL. CZERWONA w H +..........
3. SPOSÓB REALIZACJI ZADANIA
� Zamiar Celem dzia�ania kompanii jest rozbicie przeciwnika w punkcie oporu
plutonu, opanowanie obiektu „ALFA - 1”, oraz zapewnienie kontroli nad drog�
CHLUDOWO, CHOJNICE. Zadanie zamierzam wykona� nast�puj�co: marsz
z rejonu wyj�ciowego rozpocz�� na sygna� dowódcy 2 bcz. Do linii rozwini�cia
w kolumny plutonowe maszerowa� w kolumnie ubezpieczaj�c si� od czo�a czo�giem
patrolowym. Nast�pnie po osi�gni�ciu linii rozwini�cia w kolumny plutonowe PL.
NIEBIESKA rozwin� kompani� w kolumny plutonowe: na prawo 2 plcz na lewo 3
plcz, w centrum 1 plcz. Po osi�gni�ciu linii ataku ogniem ze�rodkowanym na sygna�
„Grom 1” kompania bierze udzia� w niszczeniu wyrzutni PPK w rejonie
G. NAPOLEONA a nast�pnie dzia�a w nakazanym kierunku. Pole minowe plutony
przekraczaj� przez przej�cia oznaczone rombami (1 plcz przej�cie nr 1, 2 plcz
przej�cie nr 2, 3 plcz przej�cie nr 3) i wskazywane przez przewodników z kompanii
w styczno�ci (�ó�ta chor�giewka w kierunku przej�cia). Po przekroczeniu przej�cia
kompania rozwija si� w lini� bojow� i rozbija przeciwnika w obiekcie ataku. W razie
wyj�cia kontrataku 3 plcz os�ania lewe skrzyd�o kompanii, zabezpieczaj�c swobod�
manewru dla 2 plcz wykonuj�cego oskrzydlenie punktu oporu przeciwnika.
G�ówny wysi�ek natarcia zamierzam skupi� na rozbiciu przeciwnika
w punkcie oporu plutonu.
Priorytety wsparcia i zabezpieczenia.
G�ówny wysi�ek zabezpieczenia skupi� na:
� okre�leniu przekraczalno�ci dróg obej�cia w przypadku dzia�ania jako patrol
czo�owy oraz rozpoznania stanowisk oporu po�o�onych wg��bi obrony przeciwnika.
� wykorzystaniu podr�cznych �rodków maskuj�cych oraz stosowania zas�on
dymnych podczas natarcia oraz walki w g��bi ugrupowania przeciwnika.
� rozpoznaniu wzrokowym przeciwnika, alarmowaniu o zagro�eniu
z powietrza.
przed przedni�
� przygotowaniu plutonu do pokonywania zapór in�ynieryjnych przed przednią linią
linia
obrony i w g��bi obrony przeciwnika.
� uzupe�nieniu �rodków materia�owych po wykonaniu zadania bojowego oraz
obs�ugiwaniu technicznym.
Wspó�dzia�anie zorganizuj� wg trzech zada�:
– marsz do linii ataku,
– atak i opanowanie obiektu,
– prowadzenie natarcia w g��bi obrony przeciwnika.
Marsz do linii ataku w ciszy radiowej, podczas natarcia dowodzenie przez techniczne
�rodki ��czno�ci.
W trakcie wchodzenia do walki artyleria w ramach OPA wykona nawa�� ogniow� na
punkty oporu przeciwnika w rejonie G. NAPOLEONA oraz postawi zas�on� dymn�
o�lepiaj�ca podczas pokonywania przej�� w polach minowych.
� dowódca 1 plcz – w marszu do linii rozwini�cia w kolumny plutonowe – jako
pierwszy w ugrupowaniu. Z linii ataku naciera� w kierunku zagajnik brzozowy, D-12
wzg. 106,1. Zniszczy� stanowisku oporu wsch. G. NAPOLEONA
i w obiekcie ataku opanowa� wzg. 106,1. Pole minowe przekroczy� przez przej�cie
Nr 1.
� dowódca 2 plcz – w marszu do linii rozwini�cia w kolumny plutonowe –
w �rodku ugrupowania kompanii. Z linii ataku naciera� w kierunku k�pa krzaków,
D-13, wsch. wzg. 106,1. Zniszczy� dru�yn� przeciwnika w stanowisku oporu wsch.
188
188
G.G.NAPOLEONA
NAPOLEONAi wi wobiekcie obiekcieataku atakuopanowa�opanowa�zachodni zachodnistok stokwzg.wzg.106,1.
106,1.Pole Pole
minowe
minowe przekroczy�
przekroczy� przezprzez przej�cie
przej�cie NrNr 2. 2.
� �dowódca
dowódca 3 plcz
3 plcz –w – marszu
w marszu dodo liniilinii
rozwini�cia
rozwini�cia w kolumny
w kolumny plutonowe
plutonowe – jako
– jako trzeci.
trzeci.
Z Zliniiliniiatakuatakunaciera� naciera�w wkierunku kierunkuD-13, D-13,wsch. wsch.wzg. wzg.106,1. 106,1.Zniszczy�
Zniszczy�dru�yn� dru�yn�
ww stanowisku
stanowisku oporu oporu wsch.wsch. G.G. NAPOLEONA
NAPOLEONA i wi w obiekcie
obiekcie ataku
ataku opanowa�
opanowa� zachodni
zachodni
stokstokwzg. wzg. 106,1.
106,1. Pole Pole minowe
minowe przekroczy�
przekroczy� przez
przez przej�cie
przej�cie NrNr3. 3.
� �Punkt
G. Punkt wyj�ciowy
NAPOLEONA wyj�ciowy i w– obiekcie
–przejazd
przejazd kolejowy
ataku kolejowy
kolejowy
opanowa� /2714/
/2714/
/2714/ przekroczy�
przekroczy�
zachodni stok w
przekroczy� w
wzg.wH HH - –-..........
106,1. ..........
Pole
Linia
Linia
minowewyj�ciowa
wyj�ciowa
przekroczy� dodo natarcia
natarcia – Z�OTNIKI,
przez przej�cie – Z�OTNIKI, Nr 2.SUCHY SUCHY LAS, LAS, MORASKO
MORASKO – PL.
– PL. BIA�A;
BIA�A;
Linia
Linia rozwini�cia
� dowódca rozwini�cia 3 plcz ww –kolumny
wkolumny
marszu plutonowe
plutonowe
do L. L.Z�OTKOWSKI,
linii rozwini�cia w kolumnyJ.plutonowe
Z�OTKOWSKI, J.PODKOWA
PODKOWA – jako – – PL.PL.
trzeci.
NIEBIESKA
NIEBIESKA
G.
Z liniiNAPOLEONA PRZEKROCZY�
PRZEKROCZY�
ataku naciera� i w obiekcie W
w kierunkuWH +.......
H
atakuD-13, .
+....... .
opanowa� wsch. zachodni wzg. 106,1. stokZniszczy�
wzg. 106,1. Pole
dru�yn�
�

wwytyczne
� minowewytyczne
stanowisku koordynuj�ce
koordynuj�ce
przekroczy� oporu przez wsch. przej�cie
G. NAPOLEONA Nr 2. i w obiekcie ataku opanowa� zachodni
� � Punkt
stokPunkt
dowódca
wzg.wyj�ciowy
wyj�ciowy
3 plcz
106,1. pluton
–pluton
Pole wminoweprzekracza
marszu przekracza
do linii wH
przekroczy� w -H..........
-przez
..........przej�cie
rozwini�cia w kolumny Nr plutonowe
3. – jako trzeci.
� Z G.
�Linia
NAPOLEONA
Linia
linii
Punkt wyj�ciowa
wyj�ciowa
ataku
wyj�ciowy naciera�doi dow obiekcie
natarcia
natarcia
–w przejazd
kierunku -ataku
- PL. PL. BIA�A opanowa�
BIA�A
D-13,
kolejowy wwsch.wH....., zachodni
H.....,
/2714/ pluton
wzg. pluton
106,1.stok
przekraczawzg.
przekracza
przekroczy� w na
Zniszczy� H106,1.
na sygna� Pole
sygna�
-dru�yn�
..........
minowe
�WIAT�O;
�WIAT�O;
w stanowisku
Linia przekroczy�
wyj�ciowa oporu przez przej�cie
wsch.
do natarcia G.–NAPOLEONA
Z�OTNIKI, Nr 2. SUCHY i w obiekcie LAS, atakuMORASKO opanowa� – PL.zachodni
BIA�A;
� �
stokdowódca
Linia
Linia
Linia rozwini�cia
wzg. 3 plcz
rozwini�cia
106,1.
rozwini�cia –
Pole
ww ww marszu
kolumny
kolumny
minowe
kolumny do linii rozwini�cia
plutonowe
plutonowe
przekroczy�
plutonowe - -Z�OTKOWSKI,
przez
L. wNIEBIESKA
pl. kolumny
pl.przej�cie
NIEBIESKA Nr plutonowe
3.J.pluton
PODKOWA – przekracza
jako trzeci.
plutonprzekracza – PL.
wH Z
w
� Hlinii
+........
Punkt
NIEBIESKA ataku
..wyj�ciowy
+........ naciera� –w przejazd
..PRZEKROCZY� kierunku
W H +....... D-13, . wsch.
kolejowy /2714/ wzg.przekroczy�
106,1. Zniszczy� w H -dru�yn� ..........
� w G.
NAPOLEONA
stanowisku
�Linia
Linia
Linia ataku
ataku
wyj�ciowa
wytyczne –oporu
– koordynuj�ce
PL. PL. i CZERWONA
w
wsch.
CZERWONA
do obiekcie
natarcia ataku
G.–NAPOLEONA
pluton
pluton
Z�OTNIKI, opanowa�
osi�ga
osi�ga wi wH
SUCHY Hzachodni
wobiekcie LAS, ataku
+..........
+.......... stokopanowa�
MORASKO wzg.– 106,1.
PL.zachodni Pole
BIA�A;
minowe
� stok
Linia
�gotowo��
wzg.
gotowo��
Punkt przekroczy�
106,1.
rozwini�cia
dodo
wyj�ciowy natarcia Pole
natarcia przez
wplutonminowe
kolumny
– 151000 przej�cie
– 151000 przekroczy�
plutonowe
przekracza GRUDZIE�.Nrw2.
GRUDZIE�. przez
H -L. przej�cie Nr 3.J. PODKOWA – PL.
Z�OTKOWSKI,
..........
� � dowódca
Punkt
NIEBIESKA
�wskazywanie
wskazywanie
Linia wyj�ciowa 3
wyj�ciowyplcz
PRZEKROCZY�
celów: –do
celów: w marszu
– przejazd
natarcia Wdo -Hlinii rozwini�cia
kolejowy
+.......
PL. .
BIA�A w/2714/ w kolumny
H....., plutonplutonowe
przekroczy�
przekracza w –Hjakona trzeci.
- sygna�
..........
� � Z
Linia
G.
linii ataku
wyj�ciowa
NAPOLEONA
wytyczne
piechota
piechota
�WIAT�O; dodo naciera�
do
koordynuj�ce
czo�gów i natarcia
w
czo�gów – ogie� w
obiekciekierunku
–
– ogie� Z�OTNIKI,
ataku
am. am. D-13,
opanowa�
smugow�
smugow� wsch.
SUCHY wzg.
LAS,
zachodni 106,1.
MORASKO
stok Zniszczy�
wzg. – PL.
106,1. dru�yn�
BIA�A;
Pole
w
LiniaG.
minowe
� Punkt
� czo�gi NAPOLEONA
stanowisku
rozwini�cia
przekroczy�
wyj�ciowy
Liniadorozwini�cia
czo�gi dopiechoty oporu w
piechoty w –kolumny i
wsch.
przez
pluton w
kolumny obiekcie
G. NAPOLEONA
plutonowe
przej�cie
przekracza
bia�a
– bia�a gwiazda ataku
Nr
gwiazda w 2.H -opanowa�
L. i w obiekcie
Z�OTKOWSKI,
.......... zachodni
plutonowe - pl. NIEBIESKA pluton przekracza ataku J. stok
opanowa�
PODKOWAwzg. 106,1.
zachodni
– PL.Pole
stok
� minowe
4. NIEBIESKA wzg.
dowódca
ZABEZPIECZENIE
Linia przekroczy�
106,1.
PRZEKROCZY�
3
wyj�ciowa plcz
4. ZABEZPIECZENIE LOGISTYCZNE
w H +........ .. Pole
– do w przez
minowe
marszu
LOGISTYCZNE
natarcia przej�cie
Wprzekroczy�
do- H +.......
linii
PL. Nr . 2.
przez
rozwini�cia
BIA�A w przej�cie
w kolumny
H....., Nr
pluton 3.
plutonowe
przekracza – jako
na trzeci.
sygna�
G.
�
Z dowódca
�NAPOLEONA
wytyczne
Punkt
linii
�WIAT�O;
� zaopatrzenie
zaopatrzenie
Linia ataku
ataku 3 plcz
koordynuj�ce
wyj�ciowy
-–naciera�
ww-PL.
w w– obiekcie
iplutonach
plutonach
w w
–wmarszu
plutonach
plutonach
CZERWONA przejazd
kierunku
pobra�
pobra�
pobra�
pobrać dopo
ataku
pluton linii
po
po 1/3
po rozwini�cia
opanowa�
kolejowy
D-13, 1/3rdz
osi�ga
1/3 wsch.
rdz
rdz
rdz /2714/
naw
nanana w kolumny
zachodni
wzg.
�o�nierza.
H �o�nierza.
�o�nierza.
+..........
żołnierza. stok
przekroczy�
106,1.
Czo�giplutonowe
Czo�gi
Czo�gi
Czołgi wzg.w
Zniszczy� H
zatankowa� –-dru�yn�
106,1.
zatankowa�
zatankować jako do
do trzeci.
Pole
..........
do
...,
Linia
�
w
�
...,w Z
minowe
Punkt linii
wyj�ciowa
stanowisku
Linia
wzajmowanym ataku
przekroczy�
wyj�ciowy
rozwini�cia oporu naciera�
do przez
natarcia
pluton
wsch.
rejoniew kolumny w – kierunku
przej�cie
przekracza
G. Z�OTNIKI,
NAPOLEONA Nr w
plutonowe 2.D-13,
H - SUCHY wsch.
..........
i w
- 2,3,3,obiekcie
pl. wzg.
LAS,
NIEBIESKA 106,1.
MORASKO
ataku Zniszczy�
opanowa�
pluton – PL. dru�yn�
BIA�A;
zachodni
przekracza
...,w
w zajmowanym
gotowo�� do natarcia rejonie
rejonie –w w wkolejno�ci
151000 kolejno�ci
kolejno�ci
kolejności
GRUDZIE�. 1,1,1,2,2, 3,plcz.
plcz.Amunicj�
plcz. Amunicj�
Amunicj�
Amunicję pobra�
pobra�
pobra�
pobrać z zzkpzkpz
Linia
stok
�
w
do w
Linia
H
…. stanowisku
dowódcarozwini�cia
wzg.
+........
w 3 plcz
106,1.
w wyj�ciowa
..kolejności
kolejno�ci oporu
w
Pole do wsch. przekroczy�
wkolumny
–odwrotnej.
marszu
minowe
natarcia
odwrotnej. G. - NAPOLEONA
plutonowe
do linii
PL. rozwini�cia
BIA�A L.
przez w iH.....,
w kolumny
Z�OTKOWSKI, obiekcie
przej�cie ataku
Nr plutonowe
pluton opanowa�
J. PODKOWA
3.przekracza – jako zachodni
– PL.
trzeci.
na sygna�
� do
do do…. ….
….
wskazywaniew w kolejno�ci
kolejno�ci celów: odwrotnej.
odwrotnej.
� stok ataku
NIEBIESKA
Z linii
�WIAT�O;
� Punkt
zabezpieczenie wzg.
zabezpieczenie
zabezpieczenie
Linia
zabezpieczenieataku 106,1.
PRZEKROCZY�
wyj�ciowy–naciera�
PL. Pole
techniczne –
techniczne
techniczne
CZERWONA
techniczne wminowe - –W
kierunku
przejazd przekroczy�
H
wykona�
- – +.......
wykonać
wykona�
pluton
wykona�
– am. smugow� D-13, .
kolejowy
obs�ugi
osi�ga przez
wsch.
obsługi
obs�ugi
obs�ugi /2714/
w przej�cie
wzg.
bie��ce,
H bieżące,
bie��ce,
+..........
bie��ce, Nr
106,1.
przekroczy� 3.
Zniszczy�
realizuj�c
realizując
realizuj�c
realizuj�c ww wH
w - dru�yn�
pierwszej ..........
pierwszej
� piechota do czo�gów – ogie�
w
� � Punkt
stanowisku
wytyczne
Linia
Linia wyj�ciowa
kolejności
kolejno�ci wyj�ciowy
rozwini�cia oporu
koordynuj�ce
czynności
czynno�ci wsch.
do natarcia –G.–
wpoprawiaj�ce
kolumny przejazd
NAPOLEONA
poprawiające Z�OTNIKI,
plutonowe kolejowy
SUCHY
sprawność
sprawno�� /2714/
i- w techniczn�
obiekcie
pl. LAS,
NIEBIESKA
techniczną przekroczy�
ataku
MORASKO opanowa�
pluton
uzbrojenia –wiPL. iiH - ..........
zachodni
BIA�A;
przekracza
sprzętu
sprz�tu
� kolejno�ci
kolejno�ci
� gotowo��
czo�gi
Linia do czynno�ci
czynno�ci
do
piechoty
wyj�ciowa
natarcia
do
–poprawiaj�ce
poprawiaj�ce
151000
–
natarcia bia�a –
GRUDZIE�.
gwiazda
Z�OTNIKI,
sprawno��
sprawno��
SUCHY
techniczn�
techniczn�
LAS,
uzbrojenia
uzbrojenia
MORASKO –
sprz�tu
PL. BIA�A;
stok
�
w Punkt
Linia
H wzg. 106,1.
wyj�ciowy
rozwini�cia
+........ .. Ewakuacj�
wojskowego.
wojskowego. Pole
w
Ewakuację minowe
pluton
kolumny przekroczy�
przekracza
plutonowe
sprzętu
sprz�tu w H
realizuje -przez
L...........
PRPR PRii PT
PT przej�cie
Z�OTKOWSKI,
ii PT
PT Nr 3.J.
przemieszczający
przemieszczaj�cy PODKOWA się
si�za za
za1plcz. – PL.
1plcz.
1plcz.
4.wojskowego.
wojskowego.
� wskazywanie
ZABEZPIECZENIE
Linia rozwini�cia
Ewakuacj�
Ewakuacj�celów: LOGISTYCZNE
w
sprz�tu
kolumny
realizuje
realizuje
plutonowe
PR
L.
przemieszczaj�cy
przemieszczaj�cy
Z�OTKOWSKI, J.
si� si�
PODKOWA
�
� Punkt
NIEBIESKA
zabezpieczenie
Linia
zabezpieczenie wyj�ciowy
ataku
zabezpieczenie
zabezpieczenie
piechota do czo�gów
zaopatrzenie
PRZEKROCZY�
wyj�ciowa – PL.
medycznedo
medyczne
CZERWONA
wmedyczne
-medyczne
–
natarcia
plutonach
przejazd
W
–
–-–ogie� w-
w–-wpobra�
w H PL.
pluton
plutonach kolejowy
+.......
plutonach
plutonach
plutonach
am.po .
BIA�A
osi�ga
sprawdzi�
smugow�
1/3
w /2714/
sprawdzić
sprawdzi�
sprawdzi� w H.....,
H i przekroczy�
pluton
uzupełnić
+..........
na i�o�nierza.
uzupe�ni�
ii uzupe�ni�
uzupe�ni� przekracza
IPP IPP
IPP w
oraz H
orazopatrunki–doPL.
na - ..........
sygna�
opatrunki
Linia
� NIEBIESKA
�WIAT�O; wyj�ciowa
wytyczne
osobiste,
osobiste,
osobiste,
gotowo��
osobiste, pobra�
do PRZEKROCZY�
pobra�
pobra� do natarcia
koordynuj�ce
pobrać
natarcia od
od od
od – szefaszefa
szefa
151000
szefa W
– Z�OTNIKI, Hkompanii
kompanii +.......
kompanii
GRUDZIE�.
kompanii . rdz
SUCHY
dozymetry. LAS, MORASKO
dozymetry.
dozymetry.
dozymetry.
Czo�gi
Rannych
Rannych
Rannych
zatankowa�
– ewakuować
PL. BIA�A;
ewakuowa�
ewakuowa�
� czo�gi
...,w do piechotyrejonie– bia�a
zajmowanym gwiazda 1, 2, 3, plcz. Amunicj� pobra� z kpz
w kolejno�ci
wLinia
w
� wLinia
Punkt
rejon
w
rejon wytyczne
� rejon
rozwini�cia
rejon
wskazywanie rozwini�cia
wyj�ciowy
drogidrogi
drogi
drogi koordynuj�ce
gruntowej wpluton
gruntowej
gruntowej
gruntowej
celów: kolumny
w kolumny
łączącej
��cz�cej
��cz�cej plutonowe
przekracza
��cz�cej plutonowe
CHOJNIICE w
CHOJNICE
CHOJNIICE
CHOJNIICE H -L...........
-Z�OTKOWSKI,
– – pl.
CHLUDOWO.
–
– NIEBIESKA
CHLUDOWO.
CHLUDOWO. J. PODKOWA
pluton
Zabitych
Zabitych
Zabitych
Zabitych przekracza
gromadzi�
gromadzić – PL.
gromadzi�
4.doZABEZPIECZENIE
…. w kolejno�ci odwrotnej. LOGISTYCZNE
NIEBIESKA
w przy
przy
przy
� H
przy
Linia Punkt
� punkcie
+........ ..
punkcie
punkcie PRZEKROCZY�
wyj�ciowy
wyj�ciowa
punkcie
piechota do opatrunkowym.
opatrunkowym.
opatrunkowym.
opatrunkowym.
czo�gów do pluton
natarcia
– W -HPL.
przekracza
ogie� +.......
am. . H - w..........
w
BIA�A
smugow� H....., pluton przekracza na sygna�
zaopatrzenie - wtechniczne
zabezpieczenie plutonach pobra� - wykona� po 1/3 rdz na bie��ce,
obs�ugi �o�nierza.realizuj�c
Czo�gi zatankowa�
w pierwszej do
� wytyczne
� Linia
sprawy koordynuj�ce
wyj�ciowa
personalne do natarcia
–poprawiaj�ce
jeńców - PL.
rozbroić BIA�A wHdo
ii przekazać H.....,dodopluton
szefaprzekracza
kompanii. na sygna�
sprawy
Linia
sprawy
�WIAT�O;
sprawy
� czo�gi
...,w personalne
ataku
personalne
zajmowanym
kolejno�ci – PL. –CZERWONA
dopersonalne
piechoty
czynno�ci –je�ców
–je�ców
rejonie je�ców
– rozbroi�
wrozbroi�
bia�a pluton
rozbroi�
gwiazda
kolejno�ci i 1,przekaza�
osi�ga
i sprawno��
przekaza� 2,w 3,
przekaza� +..........
szefa
plcz.
techniczn� szefa
szefa
kompanii.
Amunicj� kompanii.
kompanii.
uzbrojeniaSzef ikompanii
pobra� z Szef
Szef
Szef
kpz
sprz�tu
� �WIAT�O;
Punkt
kompanii
kompanii
kompanii
przekazuje
gotowo��
Linia wyj�ciowy
przekazuje
przekazuje
przekazuje
do doS-2
rozwini�cia pluton
do
sztabu
natarcia dodo
S-2 przekracza
S-2
wodwrotnej. S-2
sztabu
151000
kolumny sztabu
sztabu
– batalionu. wbatalionu.
batalionu.H - ..........
batalionu.
GRUDZIE�.
plutonowe - i pl.
4. ZABEZPIECZENIE
do …. w
wojskowego. kolejno�ci
Ewakuacj� LOGISTYCZNE
sprz�tu realizuje PR PT NIEBIESKA
przemieszczaj�cy plutonsi� przekracza
za 1plcz.
5. �w
5. �
Linia Linia
DOWODZENIE
DOWODZENIE
H +........
wskazywanie
zabezpieczenie rozwini�cia
wyj�ciowa
..
zaopatrzenie - wmedyczne I SYGNA�Y
celów:do
I w
natarcia
SYGNA�Y kolumny
plutonach- pobra�
techniczne - PL.
- wykona�
w plutonowe
plutonach BIA�A
po 1/3 w -
rdz na bie��ce,
obs�ugi
sprawdzi� pl.
H....., NIEBIESKA
pluton
�o�nierza.
i uzupe�ni� przekracza
Czo�gi pluton
w na
IPPzatankowa�
realizuj�c oraz przekracza
sygna�
pierwszej
opatrunki do
...,ww
�WIAT�O; H
dowodzenie
� dowodzenie
Linia
piechota +........
ataku
dowodzenie
zajmowanym
kolejno�ci do
osobiste, czynno�ci –.. PL.
czo�gów CZERWONA
rejonie
pobra� odpoprawiaj�ce – ogie�
w pluton
am.
kolejno�ci
szefa kompanii osi�ga
smugow�1,
sprawno�� 2,w H
3, +..........
plcz. Amunicj�
techniczn�Rannych
dozymetry. pobra�
uzbrojeniaewakuowa� z kpz
i sprz�tu
� wLinia
� domoje
czo�giLinia
� rejon
gotowo��
….
wojskowego. w ataku
rozwini�cia
miejsce
moje miejsce
moje
do domiejsce
piechoty
kolejno�ci
drogi w– �rodku
PL.
w
natarcia
Ewakuacj�
gruntowej CZERWONA
wodwrotnej.
wkolumny
�rodku ugrupowania;
–�rodkuugrupowania;
151000
– sprz�tu
��cz�cej pluton osi�ga
plutonowe
GRUDZIE�.
bia�augrupowania;
gwiazda
realizuje
CHOJNIICE PR - – i pl.wH
PT +.......... Zabitych
NIEBIESKA
przemieszczaj�cy
CHLUDOWO. plutonsi� przekracza
za 1plcz.
gromadzi�
w
� H� +........
gotowo��
zast�pca
zast�pca
4.zabezpieczenie
ZABEZPIECZENIE
wskazywanie
przy .. dowódca
zast�pca
punkcie do
dowódca natarcia
celów: 1
techniczne
dowódca
medyczne
opatrunkowym. plutonu.
1 –
LOGISTYCZNE151000
plutonu. - wykona� GRUDZIE�.
plutonach obs�ugi
1- plutonu.
w sprawdzi� bie��ce,
i uzupe�ni�realizuj�c
IPP oraz w pierwszej
opatrunki
sygna�y:
�
� sygna�y:
Linia ataku
� wskazywanie
kolejno�ci
piechota
zaopatrzenie
osobiste,
sprawy sygna�y: –czo�gów
doczynno�ci
pobra�
personalne PL. CZERWONA
- w celów: –poprawiaj�ce
plutonach
od – szefa
ogie�
je�ców pobra�pluton
am. osi�ga
sprawno��
smugow�
po
kompanii
rozbroi� 1/3i rdz w naHtechniczn�
+..........
�o�nierza.
dozymetry.
przekaza� uzbrojenia
Czo�gi
do Rannych
szefa zatankowa�i sprz�tu
ewakuowa�
kompanii. do
Szef
�111111
...,w
w –
� kompanii gotowo��,
gotowo��
� –
wojskowego. gotowo��,
piechota
zajmowanym
rejon
111 –drogi do
gotowo��,
czo�gi doprzekazuje do natarcia
czo�gów
Ewakuacj�
gruntowej
piechoty do S-2 rejonie – 151000
w –
sprz�tu
��cz�cej
– bia�a ogie� GRUDZIE�.
kolejno�ci
sztabu am.
realizuje
CHOJNIICE
gwiazda smugow�
1,
batalionu. PR 2, i
– PT
3, przemieszczaj�cy
plcz.
CHLUDOWO. Amunicj�Zabitych si�gromadzi�
pobra� za z1plcz.
kpz
�
5.
4.KONTRA”
do�KONTRA”
wskazywanie
przy …. w –do
czo�gi
zabezpieczenie
punkcie
„KONTRA”
DOWODZENIE
ZABEZPIECZENIE zaj��
–piechoty
zaj��
kolejno�ci SO,
celów:
– medyczne
opatrunkowym.
zaj�� SO, SO, -–wbia�a
odwrotnej.
I SYGNA�YLOGISTYCZNE gwiazda
plutonach sprawdzi� i uzupe�ni� IPP oraz opatrunki
333
sprawy333
4. 333
piechota –
dowodzenie
zaopatrzenienaprzód,
zabezpieczenie– naprzód,
ZABEZPIECZENIE
� osobiste, dopobra�
–personalne
naprzód, czo�gów
- wtechniczne od –LOGISTYCZNE
– je�ców
plutonach szefa
ogie� am.
- wykona�
pobra� kompanii
rozbroi�smugow�
po 1/3 obs�ugi
i rdz dozymetry.
na bie��ce,
przekaza� �o�nierza. do Rannych
realizuj�c
szefa wewakuowa�
Czo�gi kompanii.
zatankowa�pierwszej
Szef
do
� w400 400
rejon
kolejno�ci
czo�gi
kompanii
...,w 400
moje– rozwinięcie
rozwini�cie
–drogi
do
– rozwini�cie
zaopatrzenie gruntowej
czynno�ci
piechoty
przekazuje
rozwini�cie
miejsce
zajmowanym w w
- rejonie
w wpoprawiaj�ce
do
w
�rodku ugrupowanie
ugrupowanie
��cz�cej
plutonach
– bia�a
S-2 wsztabu
ugrupowanie przed
gwiazda
ugrupowania;
kolejno�ci przed
przedbojowe
CHOJNIICE
pobra� po1,bojowe
sprawno��
batalionu.
przed 1/3 bojowe
2,rdz
bojowe 3,kompanii;
–kompanii;kompanii;
CHLUDOWO.
na �o�nierza.
techniczn�
kompanii;
plcz. Zabitych
Czo�gi
uzbrojenia
Amunicj� pobra� gromadzi�
zatankowa� z kpz do
i sprz�tu
5. 444
4.przy 444
...,w –w
wojskowego. stój;
– stój;
punkcie
ZABEZPIECZENIE
DOWODZENIE
do 444
zast�pca
…. – stój;
zajmowanym opatrunkowym.
Ewakuacj�
dowódca
kolejno�ci rejonie
I SYGNA�Y sprz�tu
LOGISTYCZNE
1 plutonu.
odwrotnej. w kolejno�ci
realizuje PR 1, i 2, PT 3, plcz. Amunicj� si�
przemieszczaj�cy pobra�za 1plcz.z kpz
GROM
sprawyGROM
do
GROM ….1personalne
zaopatrzenie
dowodzenie
sygna�y:
zabezpieczenie w–1 1 ZO– -ZO3kcz,
–kolejno�ci
ZOw 3kcz,
medyczne
3kcz, – odwrotnej.
plutonach
techniczne je�ców- pobra�
w rozbroi�
plutonach
- wykona� po 1/3 i rdzprzekaza�
sprawdzi�
obs�ugi do realizuj�c
i uzupe�ni�
na bie��ce,
�o�nierza. szefaIPPkompanii.
Czo�gi oraz
zatankowa� Szef
opatrunki
w pierwszej do
LOTNIK
...,w
111 LOTNIK
kompanii
LOTNIK
zajmowanym
moje
kolejno�ci –
zabezpieczenie
osobiste, alarm
miejsce
– gotowo��, – alarm
przekazuje
– alarm
pobra�
czynno�ci wplot, plot,
do
techniczne
plot,
rejonie
�rodku S-2 wsztabu
odpoprawiaj�ce
szefa kolejno�ci
ugrupowania; batalionu.
- wykona�
kompanii 1, obs�ugi
sprawno�� 2,dozymetry. bie��ce,
3,techniczn�
plcz. realizuj�c
Rannych
Amunicj�
uzbrojenia w
ewakuowa�
pobra� pierwszej
z kpz
i sprz�tu
5.do kryptonimy:
wDOWODZENIE
rejon
….
KONTRA”
wojskowego.kryptonimy:
kolejno�ci
wdrogi
kryptonimy:
zast�pca kolejno�cigruntowej
–dowódca
zaj��
Ewakuacj� I SYGNA�Y
czynno�ci SO,odwrotnej.poprawiaj�ce
��cz�cej
1 plutonu.
sprz�tu CHOJNIICE
realizuje sprawno��
PR –i PT techniczn� Zabitych
CHLUDOWO.
przemieszczaj�cy uzbrojenia za i1plcz.
si�gromadzi� sprz�tu
PIRYT
przy 333 –– naprzód,
PIRYT
wojskowego.
punkcie
PIRYT
dowodzenie
zabezpieczenie
sygna�y: okólnik,
– okólnik,
– okólnik, Ewakuacj�
techniczne- sprz�tu
opatrunkowym.
medyczne - wykona�
w plutonach realizujeobs�ugi
sprawdzi�PR ibie��ce,
PT przemieszczaj�cy
i uzupe�ni�realizuj�c
IPP oraz w si� za 1plcz.
pierwszej
opatrunki
FARMER
sprawyFARMER
zabezpieczenie
FARMER
moje
kolejno�ci
111 400
osobiste, –czynno�ci
personalne
–miejsce
– gotowo��, d-ca
– d-ca
–
rozwini�cie
pobra� w3kcz,
d-ca 3kcz,
medyczne
–poprawiaj�ce
3kcz,
�rodku
w
od je�ców - wrozbroi�
ugrupowania;
ugrupowanie
szefa plutonach
sprawno��
przed
kompanii sprawdzi�
i bojowe
przekaza� techniczn�
dozymetry. i do
kompanii;uzupe�ni�
szefa IPP
uzbrojenia
Rannych oraz
kompanii. opatrunki
Szef
i sprz�tu
ewakuowa�
w osobiste,
kompanii
zast�pca
wojskowego.
KONTRA”
444 –drogi
rejon przekazuje
stój; –dowódcapobra�
Ewakuacj�
zaj��
gruntowej SO, do1 odS-2
plutonu.
sprz�tu
��cz�cej szefa
sztabu kompanii
batalionu.
realizuje
CHOJNIICE PR –i PT dozymetry.
przemieszczaj�cy
CHLUDOWO. Rannych
Zabitych ewakuowa�
si�gromadzi�
za 1plcz.
w
sygna�y:
przy 333
GROMrejon
5.zabezpieczenie
DOWODZENIE 1drogi
– naprzód,
punkcie gruntowej
I3kcz,
SYGNA�Y
medyczne
–opatrunkowym.
ZO -��cz�cej
w plutonach CHOJNIICE sprawdzi� – CHLUDOWO.
i uzupe�ni� IPP Zabitych gromadzi�
oraz opatrunki
111 przy
osobiste,
400 –
dowodzenie
LOTNIK punkcie
gotowo��,
– pobra�
rozwini�cie
– alarm opatrunkowym.
od
w
plot, szefa
ugrupowanie
sprawy personalne – je�ców rozbroi� i przekaza� do szefa kompanii.189 kompanii
przed bojowedozymetry.kompanii; Rannych ewakuowa� Szef
189
sprawy
KONTRA” personalne
– zaj�� SO, –��cz�cej
je�ców rozbroi� i –przekaza� do szefa kompanii. 189 Szef
w moje
rejon miejsce
–drogi
444kryptonimy:
kompanii stój;
przekazuje w �rodku
gruntowej do S-2 ugrupowania;
sztabu CHOJNIICE
batalionu. CHLUDOWO. Zabitych gromadzi�
5.przy kompanii
333
zast�pca
GROM – naprzód,
punkcie
PIRYT
DOWODZENIE przekazuje
–dowódca
opatrunkowym.
–1 okólnik,ZO I3kcz, 1 do
SYGNA�Y S-2 sztabu batalionu.
plutonu.
5. 400
sprawy DOWODZENIE
sygna�y:
LOTNIK
FARMER
dowodzenie –personalne
rozwini�cie
– –alarm d-ca plot, Iw
–SYGNA�Y
3kcz, ugrupowanie
je�ców rozbroi� przedi bojowe przekaza� kompanii;do szefa kompanii. Szef
111 444
kompanii –
dowodzenie
– stój;
gotowo��,
przekazuje
kryptonimy:
moje miejsce w �rodku ugrupowania; do S-2 sztabu batalionu.
GROM
KONTRA”
5. DOWODZENIE
PIRYTmoje–1miejsce
zast�pca – ZO I3kcz,
–okólnik,
zaj��
dowódca w �rodku
SO,
SYGNA�Y
1 plutonu. ugrupowania;
LOTNIK
333zast�pca
FARMER
dowodzenie
sygna�y: – –alarm
– naprzód, dowódca
d-ca plot,
3kcz,1 plutonu.
FARMER 11 – d-ca 1plcz,
1plcz
cz�stotliwo��: g�ówna – 27600, zapasowa – 34550
KOWALSKI
kapitan
190
190
N SZKIC DZIA�ANIA 3
kcz
3 3 1 3 2 3
1 2
3 1
1 3
3 2
3
KO111 – gotowo��,
„KONTRA” – zaj�� SO,1
333 – naprzód, PL CZERWONA
400 – rozwini�cie w
ugrupowanie przed bojowe
1
2
kompanii;
444 – stój;
GROM 1 – ZO 3kcz,
LOTNIK – alarm plot, 3
kryptonimy: PL NIEBIESKA
PIRYT – okólnik,
FARMER – d-ca 3kcz,
FARMER 11 – d-ca 1plcz
FARMER 21 – d-ca 2plcz, KOWALSKI
cz�stotliwo��: kapitan
g�ówna – 27600,
zapasowa – 34550
191
SCHEMAT SYTUACJI TARCZOWEJ
SCHEMAT
ZAJĘCIA SYTUACJI
„PLUTON TARCZOWEJ
CZOŁGÓW W NATARCIU”
ZAJ�CIA „PLUTON CZO�GÓW W NATARCIU”
ZESTAWIENIE
FIGUR
BOJOWYCH
ODLEG�O��
ODLEGŁOŚĆ
NR CELU
NR FIGURY
FIGURY
SZKIC POLA TARCZOWEGO
NR CELU
UWAGI
BOJ.
BOJ.
UWAGI
NR
2000 6 60
60
C-6
1800 5 60
60
C-5
1600 4 50
1400 3 2x40,
50
2x36
C-4
1200 40 40 36 36 2 50
C-3
50
1000 1 2x40,
C-2
40 40 36 36 2x36
C-1
800
600
400
200
PL CZERWONA
192
192
TABELARYCZNY HARMONOGRAM SPOSOBU STEROWANIA SYTUACJ� TARCZOW�
KOLEJNO��
CZAS CZAS
LP. NR RUBIE�Y SYGNA� UKAZYWANIA
OPERACYJNY UKAZYWANIA
SI� CELÓW
1 I c-1, c-2
2 II c-3, c-4
3 III c-5
4 IV c-6
ZESTAWIENIE ZBIORCZE ILO�CI FIGUR BOJOWYCH

Lp Nr figury bojowej Ilo��
1 60 2
2 50 2
3 40 4
4 36 4
193
193
Za��cznik nr 2. Przyk�adowy Plan pracy instruktora na punkcie nauczania
…………………., dnia ……………..

ZATWIERDZAM
Dowódca 3 kz
……………………………………
PLAN PRACY
INSTRUKTORA NA PUNKCIE NAUCZANIA
I. ZAGADNIENIE: Pokonywanie zapór in�ynieryjnych przez za�og� bojowego wozu

piechoty.
II. CEL: uczy� za�og� bwp pokonywania zapór in�ynieryjnych.
III. CZAS: 45 min.
IV. MIEJSCE: OC Bia�a Góra.
V. LITERATURA:
1. „Podr�cznik walki pododdzia�ów wojsk zmechanizowanych (pluton, dru�yna)”;
Sygn. DWL�d. 26/2000.
2. „Poradnik dowódcy pododdzia�u, cz. II. Metodyka szkolenia taktyki i taktyki
DWL�d 2002
VI. ZABEZPIECZENIE MATERIA�OWO-TECHNICZNE:
1. Etatowe uzbrojenie, wyposa�enie – na stan szkolonych.
2. Bojowy wóz piechoty – 1 szt.
VII. WARUNKI BEZPIECZE�STWA:
W czasie trwania zaj�� bezwzgl�dnie:
Zabraniam:
– kierowania broni w kierunku ludzi i zwierz�t,
– oddalania si� z miejsca nauczania bez zgody i wiedzy instruktorów,
– wykonywania innych czynno�ci ni� nakazane przez instruktora,
– pozostawiania broni bez opieki,
– za�miecania miejsca �wiczenia i pozostawiania jakichkolwiek odpadów,
194
194
– zakopywania odpadów,
– parkowania pojazdów na zboczach i pochy�o�ciach,
–.jazdy wozami bojowymi bez he�mofonów lub he�mów oraz w ubiorze
niestanowi�cym wyposa�enia �o�nierza,
– podawania komendy (sygna�ów) kierowcy pojazdu g�sienicowego z odleg�o�ci
bli�szej ni� 20 m od pojazdu (w czasie podawania sygna�ów nie mo�na i�� ty�em
w kierunku jazdy pojazdu),
–,przebywania osób pomi�dzy pojazdem holuj�cym a pojazdem holowanym
w.czasie napinania lin (holu) oraz przebywania w okolicy tych pojazdów
w odleg�o�ci mniejszej ni� d�ugo�� lin holowniczych,
Nakazuj�:
– wszystkie czynno�ci wykonywa� tylko na komend�,
–.o wszelkich niesprawno�ciach broni i sprz�tu natychmiast meldowa� instruktorowi,
–.w przypadku wyst�pienia jakiejkolwiek kontuzji u �wicz�cego natychmiast
meldowa� o niej instruktorowi,
– na zbiórkach mie� zabezpieczon� bro�,
– zwraca� uwag� na nierówno�ci terenowe,
– uruchamianie silnika i ruszenie pojazdu poprzedzi� sygna�em d�wi�kowym,
– zwraca� szczególn� uwag� podczas wsiadania i wysiadania z bojowego wozu
piechoty,
–.zwraca� uwag� podczas zamykania drzwi i w�azów, aby nie dosz�o
do uszkodzenia elementów cia�a,
– zabiera� wszelkie �mieci z sob�,
– po zauwa�eniu po�aru natychmiast meldowa� kierownikowi zaj��.
PRZEBIEG ZAJ��:
CZYNNO�CI CZYNNO�CI
LP.
INSTRUKTORA SZKOLONYCH
1. Wprowadza w sytuacj� taktyczn� Stoj� na zbiórce i s�uchaj�
2. Podaje tre�ci zagadnienia: Stoj� na zbiórce i s�uchaj�

„BACZNO��! Uczy� was b�d� pokonywania zapór
in�ynieryjnych przez za�og� bojowego wozu piechoty”
3. Okre�lenie celu szkolenia zagadnienia; Stoj� na zbiórce i s�uchaj�
.„Czynno�� ta s�u�y do w�a�ciwego pokonywania zapór
in�ynieryjnych”
.Czynno�� t� wykonuje si� na komend� ….
195
CZYNNO�CI CZYNNO�CI
LP.
INSTRUKTORA SZKOLONYCH
4. Omawia sposób pokonywania zapór in�ynieryjnych. Stoj� na zbiórce i s�uchaj�
Za�oga bojowego wozu piechoty (ko�owego transportera
opancerzonego), wykorzystuj�c ukrycia, ubezpiecza
ogniem zwijanie i podchodzenie dru�yny do przej�cia.
Za�oga bojowego wozu piechoty (ko�owego transportera
opancerzonego) podczas pokonywania zapór
in�ynieryjnych przez dru�yn� pozostaje w ukryciu lub –
wykorzystuj�c warunki terenowe – porusza si� w kierunku
przej�cia wykonanego w zaporach i os�ania dru�yn�
ogniem. Nast�pnie pokonuje przej�cie w zaporze
in�ynieryjnej, z maksymalna szybko�ci�, poruszaj�c si� po
�ladach g�sienic czo�gu.
5. Przyst�puje do praktycznego szkolenia. Przyst�puj� do praktycznego
�wiczenia
6. Kontroluje sposób wykonywania czynno�ci przez �wicz� praktycznie czynno�ci
szkolonych. Zwraca uwag� na najcz��ciej pope�niane a� do pe�nego ich opanowania
b��dy.
7. Dodatkowo po zrealizowaniu szkolenia na danym punkcie Stoj� na zbiórce i s�uchaj�
nauczania:
nast�puje roz�adowanie i sprawdzenie broni,
sprawdzenie sprz�tu, rozliczenie �rodków pozoracji
pola walki oraz likwidacja punktu nauczania;
omawia zagadnienie ze wskazaniem:
najcz��ciej pope�nianych b��dów,
sposobu ich usuni�cia,
najlepiej i najs�abiej �wicz�cych.
8. Z�o�enie meldunku kierownikowi zaj�� o zako�czeniu Stoj� na zbiórce i s�uchaj�
szkolenia na punkcie nauczania oraz przekazanie uwag.
OPRACOWA�
………………………………
196
196
Za��cznik nr 3. Przyk�ad scenariusza instrukta�u dowódcy kompanii
z dowódcami plutonów prowadzony metod� dyrektywn�
Jeden z dowódców plutonu sk�ada meldunek dowódcy kompanii „Panie Kapitanie

dowódca 1 plutonu czo�gów por ……………. melduje dowódców plutonów do
instrukta�u”.
I. CZ�� WST�PNA
1. Celem instrukta�u jest:

� doskonalenie umiej�tno�ci metodycznych dowódców plutonów,
� omówienie organizacji zaj��,
� uzgodnienie zasad post�powania podczas zaj��,
� sprawdzenie przygotowania do prowadzenia szkolenia,
� doskonalenie umiej�tno�ci korzystania z obiektów szkoleniowych i sprz�tu
technicznego.
2. Instrukta� przeprowadz� osobi�cie na 3 punktach:
� na pierwszym punkcie – miejscu stania, zapoznam Was z ogólnymi
za�o�eniami, jakie przyj��em na czas zaj��,
� pozosta�e dwa punkty znajduj� si� w rejonach doskonal�cych punktów
nauczania.
3. Na przeprowadzenie instrukta�u przeznaczy�em 45 min.
4. Kilka pyta� w celu sprawdzenia Waszego przygotowania:
� Pytanie nr 1: Jakie s� metody prowadzenia instrukta�y?
� Pytanie nr 2: Co jest tre�ci� zaj�� praktycznych?
� Pytanie nr 3: Jakie s� praktyczne metody dzia�alno�ci szkoleniowej?
II. CZ�� G�ÓWNA
1. Panowie, przypominam �e tematem zaj�� z taktyki jest „Pluton czo�gów

w natarciu”. Podczas zaj�� realizowane b�d� na punktach nauczania tematy
z nast�puj�cych przedmiotów:
a. zasadniczy punkt nauczania, prowadz� osobi�cie – taktyka:
� Pluton czo�gów w natarciu (Zagadnienia: organizowanie natarcia przez
dowódc� plutonu, przemarsz plutonu na lini� wyj�ciow� do natarcia,
197
197
pokonywanie zapór in�ynieryjnych, atak na stanowisko oporu przeciwnika,
prowadzenia natarcia w g��bi obrony przeciwnika, dowodzenie plutonem
w walce z kontratakuj�cym przeciwnikiem);
b. dodatkowy punkt nauczania – taktyka:
pozorowanie dzia�ania przeciwnika poprzez realizacj� tematu „Za�oga
w obronie”;
c. dodatkowy punkt nauczania – obrona przed broni� masowego ra�enia:
Zagadnienia doskonal�ce (wykonywanie norm z OPBMR nr 1, 10, 12,14).
Zagadnienia realizowane w ramach wy�ej wymienionych tematów pozostaj� bez
zmian w stosunku do podanych w wytycznych do instrukta�u.
2. Zaj�cia realizowane b�d� w dniu 15.12.2014 r.
3. Jako g�ówne cele do zrealizowania podczas zaj�� przyj��em:
uczy�:
dowódc� plutonu zasad prowadzenia natarcia przez pododdzia�
dowódców czo�gów dowodzenia za�og� podczas prowadzenia natarcia
w sk�adzie plutonu czo�gów,
dzia�onowych wspó�dzia�ania z s�siednimi za�ogami w prowadzeniu ognia
ze�rodkowanego,
mechaników kierowców prowadzenia czo�gu w szyku bojowym plutonu podczas
natarcia;
doskonali�:
umiej�tno�ci dowódcy plutonu i dowódców za�óg w dowodzeniu podleg�ymi
pododdzia�ami podczas podej�cia do przedniego skraju obrony przeciwnika
i rozpocz�cia ataku,
umiej�tno�ci �o�nierzy w wykonywaniu zada� w rejonie ze�rodkowania,
umiej�tno�ci �o�nierzy podczas wykonywania ataku na punkt oporu przeciwnika,
umiej�tno�ci wykorzystania sprz�tu i �rodków OPBMR;
zgrywa�:
dzia�anie �o�nierzy w sk�adzie za�ogi i plutonu;
sprawdzi�:
wykonywanie w okre�lonym czasie norm szkoleniowych z OPBMR.

198
198
4. Na czas planowanych zaj�� przyj��em nast�puj�c� organizacj� zaj�� (mo�na
wykorzysta� np.: plansz� pogl�dow�):
przemieszczenie do rejonu szkolenia (i powrót) realizowa� na wozach bojowych,
cz�� wst�pn� i ko�cow� prowadz� osobi�cie,
zaj�cia organizowane b�d� w trzech punktach nauczania, ka�dy po 90 minut,
na zasadniczym punkcie nauczania realizowanych b�dzie sze�� zagadnie�
szkoleniowych,
zmiany na punktach nauczania reguluj� osobi�cie – na sygna� „ZMIANA”.
5. ��czno�� z dowódcami plutonów i zabezpieczeniem medycznym przy
wykorzystaniu radiostacji R-3501.
Okre�lam kryptonimy:
PIRYT – okólnik,
FARMER – d-ca 3 kcz,
FARMER 11 – d-ca 1 plcz
FARMER 21 – d-ca 2 plcz,
Ustalam sygna�y:
gotowo�� do zaj�� APEL,
rozpocz�� zaj�cia START,
zmiana na punktach nauczania ZMIANA,
przerwa� ogie� PRZERWIJ OGIE� („czerwona gwiazda”).
Podaj� cz�stotliwo�� na czas zaj�� – 28 000.
6. Zabezpieczenie medyczne realizowane b�dzie przez zespó� medyczny
z sanitark� z GZM, miejsce rozmieszczenia – plac obok wie�y.
7. W trakcie prowadzenia szkolenia na punktach nauczania wasz� rol� jest:
przestrzega� metodycznego prowadzenia zaj�� oraz nadzorowa� dzia�ania
instruktorów na punktach nauczania,
przestrzega� warunków bezpiecze�stwa,
przestrzega� czasu pracy na punktach nauczania,
kierowa� zmianami w blokach szkoleniowych,
reagowa� na wszystkie uchybienia szkoleniowe odbiegaj�ce od obowi�zuj�cych
zasad.
199
199
8. W zakresie przestrzegania warunków bezpiecze�stwa szczególn� uwag�
zwracam na �cis�e przestrzeganie zasad bezpiecznego obchodzenia si� z broni�
oraz u�ywania amunicji �lepej i �rodków pozoracji pola walki.
Wszystkie czynno�ci wykonywa� na komend� prze�o�onych.
Podczas poruszania si� po czo�gu:
� zachowa� szczególn� ostro�no�� – stosowa� si� do zasady „trzech punktów
podparcia”,
� zwróci� uwag� na u�o�enie palców podczas zamykania w�azu czo�gu – uchwyt
w�azu chwyta� nachwytem palcami skierowanymi do �rodka w�azu,
� w czo�gach ka�dy cz�onek za�ogi przebywa w he�mofonie pod��czonym do sieci
wewn�trznej,
� przed wyj�ciem z czo�gu upewni� si�, �e otwarty w�az jest zaryglowany.
Podczas manewru sprz�tem:
� przed jazd� sprawdzi� zabezpieczenie w�azów,
� przed ruszeniem czo�giem da� sygna� klaksonem,
� w czasie jazdy utrzymywa� pr�dko�� 20 km/h, odst�py mi�dzy pojazdami 50 m,
� w wypadku utraty ��czno�ci lub orientacji w terenie zatrzyma� czo�g i zorientowa�
si� terenie.
W zakresie u�ycia �rodków pozoracji pola walki nakazuje si�:
� u�ywa� �rodków pozoracji zgodnie z ich przeznaczeniem,
� petardy odrzuca� natychmiast po ich odpaleniu, o niewybuchach powiadamia�
kierownika zaj��, do niewybuchów podchodzi� dopiero po up�ywie 15 minut,
� RGD-2db natychmiast odrzuca� po odpaleniu,
� nabój 26 mm sygna�owy (o�wietlaj�cy) �adowa� tu� przed oddaniem strza�u (bro�
skierowana pod k�tem 75 stopni w gór�),
� �adowa� amunicj� �lep� tylko na komend� dowódcy za�ogi,
� przerywa� ogie� z amunicji �lepej w kierunku ludzi, zwierz�t i pojazdów, gdy
odleg�o�� jest mniejsza ni� 100 m,
� przed wyj�ciem z wozu bojowego ka�dorazowo sprawdzi� roz�adowanie broni.
Podczas zaj�� zabraniam:
� u�ywania broni niezgodnie z jej przeznaczeniem, kierowania broni w kierunku
ludzi,
� odk�adania lub przekazywania komukolwiek broni osobistej,
200
200
zbierania jakichkolwiek nieznanych przedmiotów znalezionych na terenie
poligonu (o znalezionych niewypa�ach i niewybuchach natychmiast meldowa�
prze�o�onym oraz oznaczy� miejsce znaleziska),
samodzielnego uruchamiania czo�gów,
przebywania w bezpo�redniej blisko�ci czo�gu (z przodu lub z ty�u)
z uruchomionym silnikiem,
rozje�d�ania sta�ych elementów o�rodka,
wykonywania manewrów sprz�tem po utracie orientacji (lub w du�ym
zadymieniu),
zamykania w�azów w czasie ruchu pojazdów,
u�ywania dalmierzy laserowych do pomiaru odleg�o�ci do ludzi i pojazdów
nieposiadaj�cych filtrów na przyrz�dach obserwacyjnych,
wykonywania czynno�ci niezgodnych z charakterem przerabianych zagadnie�,
samowolnego oddalania si� z rejonu zaj��.
W czasie u�ytkowania �rodków pozoracji zabrania si�:
w czasie u�ywania petard i granatów dymnych:
przetrzymywania zapalonych petard i granatów dymnych oraz rzucania ich na
odleg�o�� mniejsz� ni� 25 m w stron� �wicz�cych i sprz�tu wojskowego,
skracania lontu lub odpalania w sposób niezgodny z instrukcj� podan� na
petardach,
przenoszenia w kieszeniach munduru,
kierowania w czasie odpalania i po odpaleniu w kierunku twarzy,
u�ywania niezgodnie z przeznaczeniem;
w czasie u�ywania amunicji �lepej:
u�ywania amunicji uszkodzonej,
u�ywania amunicji zabronionej w rozkazach, zarz�dzeniach oraz w instrukcjach
dotycz�cych danej broni,
strzelania z niesprawnej broni,
kierowania broni w kierunku ludzi i strzelania na odleg�o�� mniejsz� ni� 50 m
z broni strzeleckiej, 100 m z amunicji karabinowej,
zatykania przewodu lufy;
w czasie strzelania nabojami sygna�owymi i o�wietlaj�cymi:
strzelania w kierunku ludzi,
– przenoszenia ich w ubraniach, stosowania niezgodnie z przeznaczeniem,
201
201
– odpalania w inny sposób niż podaje instrukcja,
–
rozcinania ww. �rodków pozoracji pola walki lub stosowania ich niezgodnie
z przeznaczeniem,
Nale�y przerwa� �wiczenie natychmiast po ujrzeniu czerwonej gwiazdy lub
w przypadku gro�by wypadku samodzielnie, og�aszaj�c – „PRZERWA�
�WICZENIE”.
9. Stawiam rozkaz bojowy do natarcia:
Wskazuj� dozory…….
1. SYTUACJA TAKTYCZNA
przeciwnika /7kz/ organizuje punkt oporu z przedni� linia obrony na linii
j. CHLUDOWSKIE, p�d. G. NAPOLEONA, 500 m p�d. KNYSZYN. W rejonie
przed przednim skrajem obrony zd��y� po�o�y� przeciwpancerne pola minowe
Si�y w�asne
i opanowuje obiekt natarcia ALFA,
500 m. p�n. wzg. BEMA z zadaniem zabezpieczenia wej�cia do walki pododdzia�ów
2 bcz.,
na prawo naciera 1 kcz w kierunku wzg. BEMA, zach. KNYSZYN, rozbija
przeciwnika w punkcie oporu wsch. G. NAPOLEONA i w obiekcie natarcia
opanowuje wzg. 96,9,
na lewo naciera 2 kcz w kierunku zach. G. D�BROWSKIEGO, wzg. 101,2 , rozbija
przeciwnika w punkcie oporu G. NAPOLEONA i w obiekcie natarcia opanowuje p�n.-
-zach. stoki G. NAPOLEONA,
zmiany w podporz�dkowaniu – bez zmian
2. ZADANIE
3 kcz – wykonuje marsz po drodze: rejon wyj�ciowy STRZESZYN, SUCHY LAS,
SUCHY LAS – DZIA�KI, p�d. l. SERCE; zach. �AGIEWNKI. pkt. 97,6, wzg. BEMA.
Z linii ataku, jako kierunkowy naciera w kierunku G. D�BROWSKIEGO, wzg. 96,9.
Wspó�dzia�aj�c z 2 kcz rozbija przeciwnika w punkcie oporu wsch. G. NAPOLEONA
i w obiekcie natarcia opanowuje wzg. 106,1.
Pole minowe przekracza przez przej�cie Nr. 2 oznaczone rombami i dodatkowo
202
202
wskazywane przez przewodnika z kompanii w styczno�ci.
Punkt wyj�ciowy – przejazd kolejowy /2714/. pluton przekracza w H - ..........
Linia wyj�ciowa do natarcia – Z�OTNIKI, SUCHY LAS, MORASKO – PL. BIA�A
w H.....;
Linia rozwini�cia w kolumny plutonowe L. Z�OTKOWSKI, J. PODKOWA – PL.
NIEBIESKA przekracza w H +........ ..
Linia ataku – G.D�BROWSKIEGO, pkt.95,9 – PL. CZERWONA w H +..........
3. SPOSÓB REALIZACJI ZADANIA
Zamiar Celem dzia�ania kompanii jest rozbicie przeciwnika w punkcie oporu
plutonu, opanowanie obiektu „ALFA - 1”, oraz zapewnienie kontroli nad drog�
CHLUDOWO, CHOJNICE. Zadanie zamierzam wykona� nast�puj�co: marsz
z rejonu wyj�ciowego rozpocz�� na sygna� dowódcy 2 bcz. Do linii rozwini�cia
w kolumny plutonowe maszerowa� w kolumnie ubezpieczaj�c si� od czo�a czo�giem
patrolowym. Nast�pnie po osi�gni�ciu linii rozwini�cia w kolumny plutonowe PL.
NIEBIESKA rozwin� kompani� w kolumny plutonowe: na prawo 2 plcz na lewo
3 plcz, w centrum 1 plcz. Po osi�gni�ciu linii ataku ogniem ze�rodkowanym na
sygna� „Grom 1” kompania bierze udzia� w niszczeniu wyrzutni PPK w rejonie
G. NAPOLEONA a nast�pnie dzia�a w nakazanym kierunku. Pole minowe plutony
przekraczaj� przez przej�cia oznaczone rombami (1 plcz przej�cie nr 1, 2 plcz
przej�cie nr 2, 3 plcz przej�cie nr 3) i wskazywane przez przewodników z kompanii
w styczno�ci (�ó�ta chor�giewka w kierunku przej�cia). Po przekroczeniu przej�cia
kompania rozwija si� w lini� bojow� i rozbija przeciwnika w obiekcie ataku. W razie
wyj�cia kontrataku 3 plcz os�ania lewe skrzyd�o kompanii, zabezpieczaj�c swobod�
manewru dla 2 plcz wykonuj�cego oskrzydlenie punktu oporu przeciwnika.
G�ówny wysi�ek natarcia zamierzam skupi� na rozbiciu przeciwnika w punkcie oporu
plutonu.
Priorytety wsparcia i zabezpieczenia.
G�ówny wysi�ek zabezpieczenia skupi� na:
okre�leniu przekraczalno�ci dróg obej�cia w przypadku dzia�ania jako patrol
czo�owy oraz rozpoznania stanowisk oporu po�o�onych w g��bi obrony przeciwnika,
wykorzystaniu podr�cznych �rodków maskuj�cych oraz stosowania zas�on
dymnych podczas natarcia oraz walki w g��bi ugrupowania przeciwnika,
rozpoznaniu wzrokowym przeciwnika, alarmowaniu o zagro�eniu z powietrza,
przygotowaniu plutonu do pokonywania zapór in�ynieryjnych przed przedni� linia
obrony i wg��bi obrony przeciwnika,
uzupe�nieniu �rodków materia�owych po wykonaniu zadania bojowego oraz
obs�ugiwaniu technicznym.
Wspó�dzia�anie zorganizuj� wg trzech zada�:
marsz do linii ataku,
atak i opanowanie obiektu,
prowadzenie natarcia w g��bi obrony przeciwnika.
Marsz do linii ataku w ciszy radiowej, podczas natarcia dowodzenie przez techniczne
�rodki ��czno�ci.
W trakcie wchodzenia do walki artyleria w ramach OPA wykona nawa�� ogniow�
na punkty oporu przeciwnika w rejonie G. NAPOLEONA oraz postawi zas�on� dymn�
o�lepiaj�ca podczas pokonywania przej�� w polach minowych.
dowódca 1 plcz – w marszu do linii rozwini�cia w kolumny plutonowe – jako
pierwszy w ugrupowaniu. Z linii ataku naciera� w kierunku zagajnik brzozowy, D-12
wzg. 106,1. Zniszczy� stanowisku oporu wsch. G. NAPOLEONA i w obiekcie ataku
203
opanowaü wzg. 106,1. Pole minowe przekroczyü przez przejĞcie Nr. 1,
dowódca 2 plcz – w marszu do linii rozwiniĊcia w kolumny plutonowe –
w Ğrodku ugrupowania kompanii. Z linii ataku nacieraü w kierunku kĊpa krzaków,
D-13, wsch. wzg. 106,1. Zniszczyü druĪynĊ przeciwnika w stanowisku oporu wsch.
G. NAPOLEONA i w obiekcie ataku opanowaü zachodni stok wzg. 106,1. Pole
minowe przekroczyü przez przejĞcie Nr. 2,
dowódca 3 plcz – w marszu do linii rozwiniĊcia w kolumny plutonowe – jako
trzeci. Z linii ataku nacieraü w kierunku D-13, wsch. wzg. 106,1. Zniszczyü druĪynĊ
w stanowisku oporu wsch. G. NAPOLEONA i w obiekcie ataku opanowaü zachodni
stok wzg. 106,1. Pole minowe przekroczyü przez przejĞcie Nr 3,
Punkt wyjĞciowy – przejazd kolejowy /2714/ przekroczyü w H – ..........
Linia wyjĞciowa do natarcia – ZàOTNIKI, SUCHY LAS, MORASKO – PL. BIAàA;
Linia rozwiniĊcia w kolumny plutonowe L. ZàOTKOWSKI, J. PODKOWA – PL.
NIEBIESKA PRZEKROCZYû W H +....... .
wytyczne koordynujące
Punkt wyjĞciowy pluton przekracza w H – ..........
Linia wyjĞciowa do natarcia – PL. BIAàA w H....., pluton przekracza na sygnaá
ĝWIATàO,
Linia rozwiniĊcia w kolumny plutonowe – pl. NIEBIESKA pluton przekracza
w H +........ ..
Linia ataku – PL. CZERWONA pluton osiąga w H +..........
gotowoĞü do natarcia – 151000 GRUDZIEē,
wskazywanie celów:
piechota do czoágów – ogieĔ am. smugową,
czoági do piechoty – biaáa gwiazda,
4. ZABEZPIECZENIE LOGISTYCZNE
zaopatrzenie – w plutonach pobraü po 1/3 rdz na Īoánierza. Czoági zatankowaü
do ..., w zajmowanym rejonie w kolejnoĞci 1, 2, 3, plcz. AmunicjĊ pobraü z kpz
do …. w kolejnoĞci odwrotnej,
zabezpieczenie techniczne – wykonaü obsáugi bieĪące, realizując w pierwszej
kolejnoĞci czynnoĞci poprawiające sprawnoĞü techniczną uzbrojenia i sprzĊtu
wojskowego. EwakuacjĊ sprzĊtu realizuje PR i PT przemieszczający siĊ
za 1plcz.,
zabezpieczenie medyczne – w plutonach sprawdziü i uzupeániü IPP oraz
opatrunki osobiste, pobraü od szefa kompanii dozymetry. Rannych ewakuowaü
w rejon drogi gruntowej áączącej CHOJNICE – CHLUDOWO. Zabitych gromadziü
przy punkcie opatrunkowym,
sprawy personalne – jeĔców rozbroiü i przekazaü do szefa kompanii. Szef
kompanii przekazuje do S-2 sztabu batalionu.
5. DOWODZENIE I SYGNAàY
dowodzenie,
moje miejsce w Ğrodku ugrupowania,
zastĊpca dowódca 1 plutonu.
sygnaáy:
111 – gotowoĞü,
„KONTRA” – zająü SO,
333 – naprzód,
400 – rozwiniĊcie w ugrupowanie przed bojowe kompanii;
444 – stój;
204
204
333 – naprzód,
400 – rozwini�cie w ugrupowanie przed bojowe kompanii;
444 – stój;
GROM 1 – ZO 3kcz,
LOTNIK – alarm plot,
kryptonimy:
PIRYT – okólnik,
FARMER – d-ca 3 kcz,
FARMER 11 – d-ca 1 plcz
cz�stotliwo��: g�ówna – 27600, zapasowa – 34550
Czy s� pytania?
10. Panowie, w celu uszczegó�owienia zada� udajemy si� na drugi punkt
nauczania (na komend� kierownika zaj�� instruowani przemieszczaj� si� w rejon
2 PN).
a. zaj�cia doskonal�ce w ramach pozorowania dzia�ania przeciwnika realizowa�
w rejonie: ………………………………………………………………,
b. miejsce prowadzenia poszczególnych zagadnie� pozostawiam do Panów
decyzji,
c. do zabezpieczenia materia�owo–technicznego wykorzysta�:
Petarda z zapalnikiem tarciowym szt.
�wieca dymna dm-2b szt.
R�czny granat dymny rgd-2db szt.
Stoper szt.
d. sytuacja taktyczna:
2 plcz organizuje obron� w rejonie G. NAPOLEONA. Rejon stanowisk
ogniowych na lewo od wzg. 108,2, pkt 96,9 oraz KNYSZYN,
e. przypominam, �e szkolimy metod� zaj�� praktycznych,
f. najwa�niejszym przedsi�wzi�ciem szkoleniowym jest doskonalenie tematu
„Za�oga w obronie”,
g. czy s� pytania dotycz�ce organizacji i prowadzenia tego punktu nauczania?
Przemieszczamy si� na kolejny punkt nauczania.
a. zaj�cia doskonal�ce z OPChem realizowa� w rejonie:
………………………………………………..,
decyzji,
do zabezpieczenia
c. do zabezpieczenia materiałowo-technicznego
materia�owo – technicznego wykorzysta�:
wykorzystać:
205
b. decyzji,
miejsce prowadzenia poszczególnych zagadnie� pozostawiam do Panów
c. do zabezpieczenia materia�owo – technicznego wykorzysta�:
decyzji,
Indywidualny pakiet likwidacji
c. do zabezpieczenia ska�e� (V
materia�owo kat) IPLS - 1 wykorzysta�:
– technicznego szt.
IZS
Indywidualny pakiet likwidacji ska�e� (V kat) IPLS - 1 szt.
Komora
IZS klosz szt.
Zestaw
Komoraoznakowania
klosz terenu ska�onego szt.
Filtracyjna odzie� ochronna
Zestaw oznakowania terenuFOO-1
ska�onego szt.
Stolik �wietlicowy
Filtracyjna odzie� ochronna FOO-1 szt.
Skrzynia z funduszem wymiennym
Stolik �wietlicowy szt.
Stoper
Skrzynia z funduszem wymiennym szt.
d. najwa�niejszym przedsi�wzi�ciem realizowanym jest sprawdzenie
Stoper szt. normy
d. szkoleniowej nr 12przedsi�wzi�ciem
najwa�niejszym z OPChem, realizowanym jest sprawdzenie normy
e. Czy s� pytania
szkoleniowej nrdotycz�ce organizacji i prowadzenia tego punktu nauczania?
12 z OPChem,
e. Czy s�
III. CZ�� pytania dotycz�ce organizacji i prowadzenia tego punktu nauczania?
KO�COWA
III. CZ��
Zadania do KO�COWA
realizacji: Nakazuj�:
Zadania do realizacji:
przestudiowa� Nakazuj�:
niezb�dn� do prowadzenia zaj�� literatur�,
przestudiowa�
opracowa� niezb�dn� doi prowadzenia
plany-konspekty zaj��
przedstawi� je literatur�,
do zatwierdzenia do dnia 08.12.2014
r.,
opracować plany-konspekty
opracowa� plany-konspektyi iprzedstawić
przedstawi�jejedodozatwierdzenia
zatwierdzeniadodo
dnia 08.12.2014
dnia r.,
08.12.2014
r.,
przeprowadzi� instrukta� z instruktorami do dnia 25.11.2014 r.,
przeprowadzi�
z�o�y� do dniainstrukta�
11.11.2014z instruktorami do dnia 25.11.2014
r. zapotrzebowanie r.,
na zabezpieczenie materia�owo-
-techniczne zaj��11.11.2014
z�o�y� do dnia oraz przygotowa� je do dnia 30.11.2014
r. zapotrzebowanie r.,
na zabezpieczenie materia�owo-
-techniczne
dane zaj��do
odno�nie oraz przygotowa�
ilo�ci je doszkolenia
uczestników dnia 30.11.2014 r.,
oraz pojazdów wydzielonych
do zabezpieczenia
dane odno�nie doszkolenia przekaza� szefowi
ilo�ci uczestników S-4 oraz
szkolenia do dnia 02.12.2014
pojazdów r.
wydzielonych
Meldunki o gotowo�ci
do zabezpieczenia do zaj��
szkolenia z�o�y� szefowi
przekaza� do mnie osobi�cie
S-4 do godz. 15.00
do dnia 02.12.2014 r. dnia
11.12.2014
Meldunki r.o gotowo�ci do zaj�� z�o�y� do mnie osobi�cie do godz. 15.00 dnia
11.12.2014 r.
206
206
Skład i łamanie Wydawcy

206
Druk DWS SG WP. Zam. 542. 2015

895 - 2014 - PORADNIK METODYCZNY Do Szkolenia Z Taktyki Pododdziałów ZM I Czołg

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

895 - 2014 - PORADNIK METODYCZNY Do Szkolenia Z Taktyki Pododdziałów ZM I Czołg

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

895 - 2014 - PORADNIK METODYCZNY Do Szkolenia Z Taktyki Pododdziałów ZM I Czołg

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ

CENTRUM DOKTRYN I SZKOLENIA SIŁ ZBROJNYCH

Zalecam do użytku w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej „Poradnik

/–/ generał Mieczysław GOCUŁ

CZ��� I. ZASADY OGÓLNE

z przedmiotu taktyka ..............................................

2.1. Zasady ogólne

2.3. Przygotowanie planu-konspektu rejonuoraz planu

ETAP I OKRES ITemat:

4 Temat: Dru�yna (za�oga)

1.2. Formy szkolenia wojsk i formy organizacyjne zaj�� stosowane w szkoleniu

Forma szkolenia to zewn�trzna organizacyjna strona przedsi�wzi�cia

1.3. Metody szkolenia stosowane w szkoleniu z przedmiotu taktyka

Metoda szkolenia jest to sposób przekazywania wiedzy szkolonym w celu

2. Zasady planowania, przygotowania i prowadzenia zaj��

2.1. Zasady ogólne

Planowanie szkolenia taktycznego powinno s�u�y� przygotowaniu

2.2. Przygotowanie kierownika zaj��, instruktorów i szkolonych do zaj��

Kluczowe znaczenie dla jako�ci i efektywno�ci szkolenia ma w�a�ciwe

2.3. Przygotowanie planu-konspektu oraz planu pracy

Podstawowymi dokumentami szkoleniowymi opracowywanymi na potrzeby

2.4. Przygotowanie rejonu i materia�owo-techniczne zabezpieczenie zaj��

Jednym z wa�niejszych czynników decyduj�cych o osi�gni�ciu zak�adanych

3. Wskazówki organizacyjno-metodyczne do realizacji szkolenia taktycznego

3.1. Ogólne wskazówki w zakresie organizacji i przygotowania zaj��

1) zaj�cia praktyczne ze szkolenia taktycznego powinny by� poprzedzone zaj�ciami

24 zapewniaj�cym osi�gni�cie celów szkoleniowych;

1) przed zaj�ciami nale�y:

� uczy�/doskonali�7 dowódców dru�yn (czo�gów)8 w dowodzeniu dru�yn� (za�og�)

Temat: Dru�yna (za�oga) jako ubezpieczenie marszowe

Temat ten mo�na zrealizowa� w czasie zaj�� dziennych i nocnych.

Punkt doskonal�cy Punkt doskonal�cy

Rys. Rys. 3. Schematorganizacji

Rys. 5. Schemat organizacji zajęć (wariant II)

Temat: Dru�yna (za�oga) w obronie

1. Zaj�cia bez sprz�tu

1. Zaj�cia bez sprz�tu

48 szkolenia, dokonuje przegl�du wyposa�enia, sprz�tu i �rodków pozorowania pola

Rys. 6. Schemat organizacji zaj�� bez sprz�tu.

58 punkcie nauczania. W trakcie zaj�� dowódca plutonu kieruje ich przebiegiem,

Rys. 8. Schemat organizacji zaj��

1. Zaj�cia bez sprz�tu dru�yny zmechanizowanej (zmotoryzowanej)

Punkt zasadniczy Pozorowanie działań

Punkt doskonalący Punkt doskonalący

Prowadzi: dowódca Prowadzi: dowódca

2. Zaj�cia ze sprz�tem dru�yny zmechanizowanej (zmotoryzowanej)

Zaj�cia dla za�ogi czo�gu ze sprz�tem

Temat: Dru�yna (za�oga) w dzia�aniach taktycznych

Zaj�cia z tego tematu s� podsumowaniem szkolenia i s�u�� dokonaniu oceny

Cel: zapozna� szkolonych z rodzajami ugrupowa� (szyków) oraz sposobami ich

Temat: Zaj�cia zgrywaj�ce pluton

W ramach realizacji tego tematu proponuje si� przeprowadzi�: zaj�cia

2. Zaj�cia bez sprz�tu

Temat: Pluton w marszu

Temat ten zaleca si� zrealizowa� w ramach zaj��: teoretycznych, dziennych

W trakcie wyk�adu (1 godzina lekcyjna) nale�y zapozna� �o�nierzy z zasadami

Temat: Pluton jako ubezpieczenie marszowe

Temat ten nale�y zrealizowa� podczas trzech zaj��: teoretycznych, dziennych

CZ�� I. ZASADY OGÓLNE

CZ�� WST�PNA (30 min)

CZ�� KO�COWA (15 min)

II. CZ�� G�ÓWNA