1964 – pierwszym sekretarzem KPZS zostaje Leonid Breżniew.

1969 – prezydentem USA zostaje Richard Nixon.

1972 – wizyta prezydenta USA Richarda Nixona w Chinach.
1973 – zawarcie pokoju paryskiego, który zakończył wojnę w Wietnamie.
1978 – wybór Karola Wojtyły na papieża Jana Pawła II.
1979 – wybuch wojny w Afganistanie.
1979 – 1990 – Margaret Thatcher premierką Wielkiej Brytanii.
1981 – 1989 – Ronald Reagan prezydentem USA.
1989 – masakra w Pekinie na placu Tian’anmen.

1. Leonid Breżniew – pierwszy sekretarz KPZS, kontynuował politykę odprężenia w

relacjach z USA, choć w odniesieniu do państw bloku wschodniego
forsował doktrynę ograniczonej suwerenności.
2. Richard Nixon – prezydent USA, doprowadził do ocieplenia stosunków
amerykańsko-chińskich, co zaowocowało odbytą w 1912 roku wizytą
w Pekinie, wycofał wojska USA z wojny w Wietnamie.
3. Willy Brandt – socjaldemokrata, został kanclerzem RFN, stał się symbolem nowego
i demokratycznego porządku dla wielu Niemców. Brandt był
zdecydowany rozliczyć Niemcy z dawną nazistowską przeszłością, a
także przeprowadził wiele reform politycznych, gospodarczych i
społecznych.
4. Erich Honecker – pierwszy sekretarz SED, przywódca NRD, zliberalizował politykę
wewnętrzną, dążąc do rozwoju budownictwa mieszkaniowego,
zapewnienia mieszkańcom stabilnych cen żywności i czynszów oraz
poprawy poziomu opieki państwa nad dziećmi i osobami starszymi.
5. Stefan Wyszyński – kardynał, prymas Polski, a właściwie całej Europy Środkowo-
Wschodniej i Wschodniej. Krytykował podtrzymywanie za wszelką
cenę dialogu między Sekretariatem Stanu Stolicy Apostolskiej a
państwami komunistycznymi. Obawiał się, że komunistyczne władze
w Polsce zechcą doprowadzić do zbliżenia z Watykanem z
pominięciem polskiego episkopatu, co spowodowało konflikt między
Wyszyńskim a Agostinim Casarolim.
6. Karol Wojtyła – arcybiskup krakowski, został papieżem Janem Pawłem II, aktywnie
uczestniczył w pracach Soboru Watykańskiego II oraz w życiu
Kościoła w Polsce, odbył wiele pielgrzymek zagranicznych.
7. Mao Zedong – przywódca Komunistycznej Partii Chin, następnie dyktator
Chińskiej Republiki Ludowej, był twórcą takich projektów jak: wielki
skok i rewolucja kulturalna.
8. Deng Xiaoping – proreformatorski działacz i polityk chiński, przejął władzę w
Chinach po śmierci Mao Zedonga. Zainicjował przebudowę Chin,
czego dokonał w wyniku przeprowadzonych reform: utrzymał
przewodnią rolę KPCh; odstąpił od zasad reformy kulturalnej; podjął
reformy mające poprawić chińską gospodarkę po klęsce Wielkiego
Skoku. Spowodował otwarcie się Chin na świat i poprawę relacji
chińsko-amerykańskich.
9. Margaret Thatcher – premierka Wielkiej Brytanii, wyprowadziła kraj z poważnego
kryzysu gospodarczego dzięki zastosowaniu planu społeczno-
gospodarczego zwanego thatcheryzmem. Wspierała
antykomunistyczne działania USA oraz opozycję w krajach
komunistycznych w dążeniu do wyzwolenia się spod dominacji
ZSRS.
10. Ronald Reagan – prezydent USA, wprowadził program społeczno-gospodarczy
zwany reaganomiką, dzięki czemu gospodarka USA wyszła z kryzysu.
W polityce zagranicznej był zwolennikiem twardego kursu wobec
ZSRS, przeciwstawiał się sowieckiej interwencji w Afganistanie oraz
wspierał ruchy antykomunistyczne na świecie.

1. Polityka odprężenia – przypadający na lata 70. XX wieku

okres złagodzenia napięcia między
ZSRS a USA; polegał na pokojowej
koegzystencji i dialogu między
mocarstwami.
2. Doktryna ograniczonej suwerenności – polityka obowiązująca od 1968 r. w
krajach układu warszawskiego,
polegająca na ograniczeniu
suwerenności państw członkowskich na
rzecz interesów wspólnoty
socjalistycznej czyli w rzeczywistości
ZSRS.
3. Dyplomacja Pingpongowa – określenie podejmowania wstępnych
kroków, niekiedy odległych od sedna
sprawy, do nawiązania lub wznowienia
stosunków dyplomatycznych między
państwami. Nazwa pochodzi od
zaproszenia do siebie amerykańskiej
drużyny tenisa stołowego przez władze
chińskie po mistrzostwach świata tej
dyscypliny w Japonii. Była to pierwsza
oficjalna wizyta Amerykanów w
Chinach.
4. Doktryna Hallsteina – zasada polityki zagranicznej RFN,
która odbierała NRD prawa do legalnego
istnienia i przyznawała RFN wyłączne
prawo do reprezentowania interesów
niemieckich na arenie międzynarodowej.
5. Nowa polityka wschodnia (Ostpolitik) – zasada polityki RFN zmierzająca do
nowelizacji stosunków z państwami
bloku wschodniego, zwłaszcza NRD.
6. Denazyfikacja – działania zmierzające do oczyszczenia
życia społeczno-politycznego,
gospodarczego i kulturalnego z nazizmu.
7. Związek wypędzonych – organizacja społeczno-polityczna
kultywująca pamięć o „małej ojczyźnie”,
utworzona przez Niemców, którzy
uciekli lub zostali przymusowo
wywiezieni z ziem utraconych przez
Niemcy, na korzyść Polski w wyniku II
wojny światowej (Śląsk, Pomorze, Prusy
Wschodnie). Organizacja ta domagała
się od władz RFN nieuznawania
terytorialnych konsekwencji II wojny
światowej.
8. Rewindykacja – żądanie zwrotu zagarniętej własności
oraz odzyskanie utraconej wartości lub
prawa do czegoś na drodze sądowej.
9. Restytucja – naprawienie przez jedno państwo
szkody wyrządzonej przez inne państwo
10. Konkordat – umowa międzynarodowa zawierana
między Stolicą Apostolską a państwem.
11. Ekumenizm – powstały w XIX w. ruch w
chrześcijaństwie propagujący
współpracę między jego odłamami oraz
dążący do przywrócenia doktrynalnej,
sakralnej i organizacyjnej jedności
Kościoła.
12. Kapitalizm państwowy – pojęcie ekonomiczno-polityczne
oznaczające sytuację, w której stosunki
gospodarcze w państwie oparte są na
własności prywatnej. Sama gospodarka
znajduje się jednak pod ścisłą kontrolą
władz państwowych.
13. Doktryna polityczna „Jeden kraj, dwa systemy” – założenie powstałe w
komunistycznych Chinach,
dopuszczające istnienie w obrębie
jednego państwa obszarów
funkcjonujących w systemie
kapitalistycznym oraz obszarów
funkcjonujących w systemie
komunistycznym.
14. Masakra w Pekinie na placu Tian’anmen – krwawe stłumienie protestu studentów
w Pekinie przez wojsko. O otwarciu
ognia do protestujących zadecydował
Deng Xiaoping. Studenci domagali się
demokratyzacji i wolności słowa.
15. Czarny czwartek – dzień, w którym ceny akcji
notowanych na Nowojorskiej Giełdzie
Papierów Wartościowych gwałtownie
spadły, co obecnie jest uznawane za
jeden z objawów rozpoczynającego się
wielkiego kryzysu.
16. Hiperinflacja – wzrost cen o co najmniej 50% w ciągu
miesiąca.
17. Nowy ład – plan walki z kryzysem gospodarczym
w USA, który przedstawił Franklin
Delano Roosevelt, opierający się na
zasadach keynesizmu.
18. Keynesizm (interwencjonizm państwowy) – teoria ekonomiczna zgodnie z którą
zwiększenie produkcji i tym samym
ożywienie gospodarki powinno wynikać
nie z oszczędzania ale z wydatków
państwa na inwestycje. Doprowadził do
powstania tzw. państwa opiekuńczego.
19. Neoliberalizm – teoria ekonomiczna głosząca
konieczność ograniczenia roli państwa w
gospodarce połączonego z rozwojem
wolnego rynku, co powinno wynikać z
masowej prywatyzacji, deregulacji
prawnych zwiększających konkurencję,
redukcji podatków oraz ograniczenia
wydatków publicznych.

1. KBWE – Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.

2. NATO – Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego.
3. RFN – Republika Federalna Niemiec.
4. CDU – Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna.
5. SPD – Socjaldemokratyczna Partia Niemiec.
6. SED – Socjalistyczna Partia Jedności Niemiec.
7. KPCh – Komunistyczna Partia Chin.
8. OPEC – Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową.
1. Reformy Deng Xiaopinga (Chiny):
2. Działania Denga w polityce zagranicznej:
3. Reformy Margaret Thatcher (UK):
4. Reformy Ronalda Reagana (USA):
dekolektywizacja wsi, zapoczątkowanie
rozwoju przemysłu lekkiego, zezwolenie na
inwestycje zagraniczne, rozpoczęcie
pozyskiwania nowych technologii.
rywalizacja z ZSRS o przywództwo wśród
państw komunistycznych, ocieplenie stosunków
z USA, włączenie Hongkongu i Makau do Chin,
zezwolenie na inwestycje zagraniczne.
obniżenie podatków, zmniejszenie wydatków na
cele socjalne, ograniczenie wpływu rządu na
gospodarkę, zamknięcie nierentownych kopalń.
obniżenie podatków, zmniejszenie wydatków na
cele socjalne, utrzymanie wydatków na
zbrojenia, ograniczenie wpływu rządu na
gospodarkę.