Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ...... / 54 p.

Imię ..................................................................................

1 Zaznacz właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Małżeństwo tworzone przez jednego mężczyznę i kilka kobiet to związek:
A. monogamiczny. B. patriarchalny. C. poliandryczny. D. poligyniczny.
2 Zaznacz właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Rodzina, w której tytuły, przywileje i majątek dziedziczy się po matce, to rodzina:
A. matriarchalna. B. patriarchalna. C. matrylinearna. D. patrylinearna.
3 Podaj nazwy opisanych poniżej funkcji rodziny. ( ... / 3 p.)
A. Polega na wprowadzaniu najmłodszych członków rodziny do społeczeństwa, m.in. przez przekazywanie
im języka, wartości, norm, obyczajów i wzorów kultury.
B. Przejawia się w nadawaniu statusów poszczególnym członkom rodziny i ustalaniu ich miejsca hierarchii
społecznej.
C. Jest realizowana przez zaspokajanie potrzeb tych członków rodziny, którzy nie są w stanie funkcjonować
samodzielnie, wymagają wsparcia lub pomocy w trudnych sytuacjach życiowych.
4 Podaj nazwy opisanych poniżej funkcji rodziny. ( ... / 3 p.)
A. Zapewnia utrzymanie ciągłości biologicznej i polega na realizowaniu zadań wynikających z ojcostwa i
macierzyństwa.
B. Przejawia się w zaspokajaniu potrzeb materialnych – zapewnianiu środków niezbędnych dla
funkcjonowania rodziny.
C. Jest realizowana przez organizowanie wspólnego życia rodzinnego oraz nadzorowanie przestrzegania
norm społecznych przez członków rodziny.
5 Scharakteryzuj rolę rodziny w procesie uspołecznienia. W odpowiedzi uwzględnij trzy etapy ( ... / 3 p.)
socjalizacji: socjalizację pierwotną, socjalizację wtórną i socjalizację odwróconą.
6 Scharakteryzuj wpływ przemian cywilizacyjnych na strukturę rodzin. Uwzględnij w swojej odpowiedzi ( ... / 3 p.)
trzy typy rodzin: rodzinę przedprzemysłową, rodzinę przemysłowo-miejską i rodzinę ponowoczesną.
7 Określ, które cechy państwa zostały przedstawione w zamieszczonych opisach. ( ... / 4 p.)
1) Polega na tym, że państwo sprawuje najwyższą władzę nad swoim terytorium i nad zamieszkującą je
ludnością – samodzielnie decyduje o swoich wewnętrznych sprawach.
2) To obszar, nad którym organy państwowe sprawują swoją władzę i który jest oddzielony granicami od
innych państw. Podlega on ochronie państwowych służb.
3) Oznacza, że państwo samodzielnie, dobrowolnie i bez zewnętrznych nacisków kształtuje swoje relacje z
innymi państwami oraz decyduje o przystąpieniu do różnych organizacji międzynarodowych.
4) Polega na tym, że organy państwowe – np. sądy i policja – mogą stosować różne środki i metody, aby
wymusić na ludności zamieszkującej dane państwo posłuszeństwo i przestrzeganie prawa.
8 Oceń, czy podane zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest ( ... / 1 p.)
fałszywe.

Terytorium państwa to obszar, nad którym sprawuje ono swoją władzę i który
1. P F
obejmuje m.in. przestrzeń pod powierzchnią ziemi.
Suwerenność zewnętrzna to zobowiązania, jakie dane państwo zaciągnęło
2. P F
wobec innych państw oraz organizacji międzynarodowych.
Georg Jellinek twierdził, że funkcjonowanie państwa wymaga czterech
3. P F
podstawowych elementów: władzy, ludności, narodowości i terytorium.
Ważną cechą państwa rozumianego jako instytucja polityczna jest to, że
4. rządzący mogą w trwały sposób narzucać rządzonym określone normy P F
postępowania.

Grupa A | strona 1 z 5
9 Przyporządkuj podane terminy (1–4) do właściwych wyjaśnień (A–D). ( ... / 2 p.)
1. władza polityczna
2. władza państwowa
3. władza samorządowa
4. władza publiczna
A. Polega na rozstrzyganiu o sprawach wspólnych dla wszystkich członków danej zbiorowości oraz na
narzucaniu im swoich decyzji. Do jej form należy np. władza polityczna.
B. Jest najwyższą formą władzy publicznej, niezależną od innych form władzy istniejących w danym
państwie. Funkcjonuje dzięki pracy różnego rodzaju organów, urzędów i instytucji, które tworzą
skomplikowany system. Zawiera element przymusu.
C. Polega na możliwości podejmowania pewnych decyzji w imieniu mieszkańców określonej części
terytorium państwa lub innej zbiorowości.
D. To możliwość wpływania na decyzje, działania i cele organów państwowych. Władzę tego typu sprawuje
np. partia polityczna, która zwyciężyła w wyborach i po utworzeniu rządu realizuje swój program.
1. _____ 2. _____ 3. _____ 4. _____
10 Wskaż szereg, w którym zostały wymienione wszystkie cechy władzy państwowej. ( ... / 1 p.)
A. Jest wysoce scentralizowana. Ma suwerenny C. Jest wysoce zorganizowana. Ma demokratyczny
charakter. Obywatele uznają ją dobrowolnie, bez charakter. Obywatele uznają ją dobrowolnie, bez
konieczności stosowania środków przymusu. konieczności stosowania środków przymusu.
B. Jest wysoce zorganizowana. Ma suwerenny D. Jest wysoce zorganizowana. Ma demokratyczny
charakter. Wymaga stosowania środków przymusu charakter. Wymaga stosowania środków przymusu
wobec obywateli. wobec obywateli.
11 Przyporządkuj podane opisy (1–3) do form legitymizacji wyróżnionych przez Maxa Webera (A–C). ( ... / 1 p.)
1. legitymizacja charyzmatyczna
2. legitymizacja legalna
3. legitymizacja tradycyjna
A. Opiera się na utrwalonych w danej zbiorowości zwyczajach i regułach określających szczególny status
rządzących. Była powszechna w dawnych epokach, przede wszystkim we wspólnotach plemiennych oraz w
monarchiach feudalnych (np. w Polsce pod panowaniem Piastów).
B. Wynika z osobistych, wyjątkowych cech przywódców i najczęściej uzasadnia władzę wybitnych
jednostek, takich jak Napoleon Bonaparte, Józef Piłsudski czy Mahatma Gandhi.
C. Jest charakterystyczna dla państw demokratycznych, zwłaszcza tych o ustroju republikańskim. Wynika z
aktów normatywnych określających kompetencje organów państwa oraz procedury zdobywania władzy.
1. _____ 2. _____ 3. _____
12 Połącz wymienione funkcje państwa (1–6) z odpowiednimi wyjaśnieniami (A–F). ( ... / 3 p.)
1. funkcja wewnętrzna
2. funkcja zewnętrzna
3. funkcja socjalna
4. funkcja gospodarsko-organizatorska
5. funkcja kulturalno-oświatowa
6. funkcja wychowawcza
A. Prowadzenie korzystnej dla państwa i jego obywateli polityki międzynarodowej.
B. Regulowanie procesów ekonomicznych i stwarzanie warunków dla rozwoju gospodarki.
C. Promowanie w społeczeństwie określonych wartości, norm postępowania, poglądów politycznych i
filozoficznych; kształtowanie postaw obywateli.
D. Zapewnienie porządku i bezpieczeństwa na obszarze całego państwa, m.in. dzięki działalności policji i
sądownictwa.
E. Utrzymanie systemu edukacji, wspieranie inicjatyw kulturalnych i artystycznych, finansowanie
działalności bibliotek i muzeów.
F. Finansowanie służby zdrowia, organizacja pomocy społecznej, zwalczanie bezrobocia.
1. _____ 2. _____ 3. _____ 4. _____ 5. _____ 6. _____
13 Wskaż właściwe uzupełnienia podanej definicji obywatelstwa. ( ... / 2 p.)
Obywatelstwo to (prawna, formalna / zwyczajowa, tradycyjna / przyrodzona, niezbywalna) więź łącząca
jednostkę z (narodem / państwem / regionem, z którego pochodzi). Z relacji tej wynika, że dana osoba może
swobodnie uczestniczyć w (życiu publicznym / rządzeniu państwem / życiu kulturalnym) oraz że ma
określone prawa i obowiązki, wymienione zazwyczaj w (ustawie o obywatelstwie / konstytucji / kodeksie
cywilnym).

Grupa A | strona 2 z 5
14 Przyporządkuj do podanych terminów (1–3) właściwe definicje (A–C). ( ... / 1 p.)
1. naturalizacja A. Zasada, według której dziecko nabywa
obywatelstwo, jeżeli jego rodzice (lub przynajmniej
jedno z nich) są obywatelami danego państwa.
2. naturalizacja B. Nabycie obywatelstwa na mocy decyzji organów
państwa wydanej na wniosek danej osoby.
3. prawo krwi C. Reguła, zgodnie z którą dziecko nabywa
obywatelstwo państwa, na którego terytorium się
urodziło.
4. prawo krwi
5. prawo ziemi
6. prawo ziemi
1. _____ 2. _____ 3. _____ 4. _____ 5. _____ 6. _____
15 Oceń, czy podane zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest ( ... / 1 p.)
fałszywe.

Równy dostęp do opieki zdrowotnej jest prawem obywatelskim

1. P F
zagwarantowanym w Konstytucji RP.
Cudzoziemiec może złożyć skierowany do Prezydenta RP wniosek o nadanie
2. obywatelstwa za pośrednictwem prezydenta miasta, burmistrza lub wójta P F
gminy.
W Polsce organy państwa mogą odebrać obywatelstwo osobie, której
3. udowodniono udział w przygotowaniach do zamachu stanu bądź aktu P F
terrorystycznego.
Cudzoziemiec może uzyskać obywatelstwo na mocy decyzji wojewody po
4. spełnieniu szeregu warunków, np. jeśli mieszka w Polsce od dłuższego czasu P F
lub potrafi udowodnić swoją znajomość języka polskiego.

16 Wskaż szereg, w którym zostały wymienione wszystkie formy nabycia obywatelstwa polskiego z mocy ( ... / 1 p.)
prawa.
A. prawo krwi, prawo ziemi, naturalizacja, repatriacja C. prawo krwi, adopcja przez obywateli polskich,
repatriacja, naturalizacja
B. prawo krwi, prawo ziemi, adopcja przez obywateli D. prawo ziemi, naturalizacja, uznanie obywatelstwa
polskich, repatriacja bezpaństwowca lub uchodźcy, repatriacja
17 Wskaż właściwe dokończenia podanego zdania. ( ... / 1 p.)
Wskutek decyzji wydanej przez wojewodę obywatelstwo polskie mogą uzyskać osoby, które
A. zawarły małżeństwo z obywatelem polskim. D. przebywają w Polsce legalnie i nieprzerwanie
przez określony czas.
B. zostały adoptowane przez obywatela polskiego E. mogą udowodnić swoje polskie pochodzenie i
przed ukończeniem 16 roku życia. mieszkały dotąd na terenach w azjatyckiej części
byłego ZSRR.
C. mają polskie pochodzenie lub posiadają Kartę F. wnioskowały o przywrócenie obywatelstwa, które
Polaka. utraciły niegdyś na mocy ustaw z epoki PRL.
18 Wskaż właściwe uzupełnienia podanych zdań. ( ... / 1 p.)
1) Instytucja obywatelstwa wykształciła się w (średniowieczu / starożytności).
2) W większości państw europejskich, w tym w Polsce, podstawową zasadą nabywania obywatelstwa jest
(prawo krwi / prawo ziemi).
3) Mimo że w każdym państwie istnieją przepisy gwarantujące nabycie obywatelstwa z chwilą urodzenia,
wciąż istnieje duża grupa (azylantów / apatrydów), czyli osób bez żadnej przynależności państwowej.
19 Wymień trzy procesy społeczno-polityczne, które doprowadziły do przekształcenia się narodu ( ... / 1 p.)
politycznego w naród nowoczesny.

Grupa A | strona 3 z 5
20 Wskaż właściwe zakończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Czynnikiem, który miał wpływ na ukształtowanie się narodów zachodnioeuropejskich, była:
A. odgórna integracja terytorium i społeczeństwa. C. wpływ pochodzenia jednostki na jej przynależność
narodową.

B. przejście od narodu do państwa. D. rozdzielenie narodowości i obywatelstwa.

21 Scharakteryzuj proces kształtowania się narodu państwowego, biorąc pod uwagę podstawy tworzenia ( ... / 4 p.)
narodu, status jednostki wobec narodu oraz relację między narodem a państwem.
22 Wskaż cechy identyfikujące część subiektywną świadomości narodowej. ( ... / 1 p.)
A. utożsamianie się z danym narodem
B. deklarowanie przynależności do narodu
C. wiedza o historii, tradycji i obyczajach
D. odróżnianie „swoich” od obcych
E. więź emocjonalna ze wspólnotą narodową
23 Przeczytaj tekst źródłowy i wykonaj polecenia. ( ... / 2 p.)
O jednej z tożsamości narodowych.
[…] niemiecki, którym posługuje się 65% ludności w 19 spośród 26 tworzących konfederację kantonów, jest
jednym z oficjalnych języków […]. Pozostałe to francuski, który jest mową ojczystą dla ok. 23% obywateli, i
włoski – pierwszy język dla 8%, głównie mieszkańców kantonu Ticino […]. To właśnie niemiecki, francuski
i włoski zostały uznane za oficjalne języki narodowe w konstytucji z 1848 r., pieczętującej utworzenie
państwa federalnego. Ciekawostkę stanowi czwarty język narodowy – retoromański, który zyskał miano
narodowego tuż przed II wojną światową, a status półoficjalnego języka otrzymał dopiero w 1996 r. Używa
go ponad 40 tys. osób, czyli 0,5% mieszkańców, głównie z najbardziej wysuniętego na wschód, największego
kantonu […] – Gryzonii.
https://www.tygodnikprzeglad.pl/[...]-wieza-babel/.
A. Napisz, jakim terminem określa się opisaną w tekście tożsamość narodową.
B. Podaj nazwę państwa, o którym mowa w tekście.
24 Wskaż właściwe zakończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Województwami, których mieszkańcy deklarują inną niż wyłącznie polska tożsamość narodową, są:

A. mazowieckie, podkarpackie, śląskie. C. podlaskie, pomorskie, opolskie.

B. zachodniopomorskie, dolnośląskie, lubuskie. D. warmińsko-mazurskie, świętokrzyskie,
wielkopolskie.

Grupa A | strona 4 z 5
25 Dopasuj model polityki narodowościowej do podanych stwierdzeń. ( ... / 4 p.)

1. polityka asymilacyjna A. prowadzenie działań wspierających

2. polityka integracyjna wielokulturowość, wielonarodowość i
3. polityka wielokulturowa wielojęzyczność
B. dofinansowanie kursów językowych dla
cudzoziemców
C. przeprowadzanie egzaminów państwowych ze
znajomości języka urzędowego
D. nieprzyznawanie mniejszościom i imigrantom
dodatkowych praw oprócz tych, które
przysługują obywatelom danego państwa

26 Wskaż właściwe zakończenie zdania. ( ... / 1 p.)

W przypadku, gdy imigrant poznał język i kulturę społeczeństwa przyjmującego na poziomie podstawowym i
utrzymuje nieliczne kontakty o charakterze najczęściej zawodowym, mamy do czynienia z:
A. integracją. B. unifikacją. C. adaptacją. D. separacją.
27 Przeczytaj tekst i wykonaj polecenie. ( ... / 1 p.)
O jednym z procesów społecznych
Jest to proces przyswajania sobie przez członków mniejszościowych grup etnicznych lub narodowych kultury
dominującej grupy narodowej; […] odbywa się zwykle spontanicznie, niekiedy w przyspieszaniu procesów
[…] są zainteresowane władze państwowe usiłujące z pobudek nacjonalistycznych zniwelować odrębności
zamieszkujących w jego granicach mniejszości.
Socjologia. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 2008, s. 17.
Podaj nazwę procesu opisanego w tekście.
28 Wskaż właściwe zakończenie zdania. ( ... / 1 p.)
W przypadku, gdy imigrant izoluje się od społeczeństwa przyjmującego, nie nawiązuje kontaktów, nie
angażuje się w życie społeczne i polityczne, mamy do czynienia z:
A. adaptacją. B. unifikacją. C. integracją. D. separacją.
29 Napisz, co odróżnia podkreślone mniejszości od innych wymienionych poniżej. Podaj dwie różnice. ( ... / 2 p.)
Białorusini, Romowie, Niemcy, Ormianie, Słowacy, Łemkowie
30 Przeczytaj tekst, a następnie wykonaj polecenia. ( ... / 2 p.)
O obowiązkach władzy publicznej
Art. 18. 1. Organy władzy publicznej są zobowiązane podejmować odpowiednie środki w celu wspierania:
1) działalności zmierzającej do ochrony, zachowania i rozwoju tożsamości kulturowej mniejszości;
2) integracji obywatelskiej i społecznej
Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz
o języku regionalnym (Dz.U. 2017 poz. 823).
1. Zaznacz poprawne zakończenie zdania.
W cytowanym fragmencie ustawy określono zakaz:
A. stosowania działań dyskryminacyjnych.
B. istnienia organizacji nacjonalistycznych.
C. karania za przynależność do mniejszości.
D. prowadzenia polityki asymilacji.
2. Wymień inny akt prawny obowiązujący w Polsce, który normuje prawa mniejszości narodowych i
etnicznych.

Grupa A | strona 5 z 5
Grupa B Klasa .................... Liczba punktów ...... / 54 p.
Imię ..................................................................................

1 Zaznacz właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Małżeństwo tworzone przez jednego mężczyznę i kilka kobiet to związek:
A. monogamiczny. B. poligyniczny. C. patriarchalny. D. poliandryczny.
2 Zaznacz właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Rodzina, w której tytuły, przywileje i majątek dziedziczy się po matce, to rodzina:
A. matrylinearna B. patriarchalna C. matriarchalna. D. patrylinearna.
3 Podaj nazwy opisanych poniżej funkcji rodziny. ( ... / 3 p.)
A. Jest realizowana przez zaspokajanie potrzeb tych członków rodziny, którzy nie są w stanie funkcjonować
samodzielnie, wymagają wsparcia lub pomocy w trudnych sytuacjach życiowych.
B. Polega na wprowadzaniu najmłodszych członków rodziny do społeczeństwa, m.in. przez przekazywanie
im języka, wartości, norm, obyczajów i wzorów kultury.
C. Przejawia się w nadawaniu statusów poszczególnym członkom rodziny i ustalaniu ich miejsca hierarchii
społecznej.
4 Podaj nazwy opisanych poniżej funkcji rodziny. ( ... / 3 p.)
A. Jest realizowana przez organizowanie wspólnego życia rodzinnego oraz nadzorowanie przestrzegania
norm społecznych przez członków rodziny.
B. Przejawia się w zaspokajaniu potrzeb materialnych – zapewnianiu środków niezbędnych dla
funkcjonowania rodziny.
C. Zapewnia utrzymanie ciągłości biologicznej i polega na realizowaniu zadań wynikających z ojcostwa i
macierzyństwa.
5 Scharakteryzuj rolę rodziny w procesie uspołecznienia. W odpowiedzi uwzględnij trzy etapy ( ... / 3 p.)
socjalizacji: socjalizację pierwotną, socjalizację wtórną i socjalizację odwróconą.
6 Scharakteryzuj wpływ przemian cywilizacyjnych na strukturę rodzin. Uwzględnij w swojej odpowiedzi ( ... / 3 p.)
trzy typy rodzin: rodzinę przedprzemysłową, rodzinę przemysłowo-miejską i rodzinę ponowoczesną.
7 Określ, które cechy państwa zostały przedstawione w zamieszczonych opisach. ( ... / 4 p.)
1) Polega na tym, że państwo sprawuje najwyższą władzę nad swoim terytorium i nad zamieszkującą je
ludnością – samodzielnie decyduje o swoich wewnętrznych sprawach.
2) Polega na tym, że organy państwowe – np. sądy i policja – mogą stosować różne środki i metody, aby
wymusić na ludności zamieszkującej dane państwo posłuszeństwo i przestrzeganie prawa.
3) Oznacza, że państwo samodzielnie, dobrowolnie i bez zewnętrznych nacisków kształtuje swoje relacje z
innymi państwami oraz decyduje o przystąpieniu do różnych organizacji międzynarodowych.
4) To obszar, nad którym organy państwowe sprawują swoją władzę i który jest oddzielony granicami od
innych państw. Podlega on ochronie państwowych służb.
8 Oceń, czy podane zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest ( ... / 1 p.)
fałszywe.

Terytorium państwa to obszar, nad którym sprawuje ono swoją władzę i który
1. P F
obejmuje m.in. przestrzeń pod powierzchnią ziemi.
Suwerenność zewnętrzna to zobowiązania, jakie dane państwo zaciągnęło
2. P F
wobec innych państw oraz organizacji międzynarodowych.
Georg Jellinek twierdził, że funkcjonowanie państwa wymaga trzech
3. P F
podstawowych elementów: władzy, ludności i terytorium.
Ważną cechą państwa rozumianego jako instytucja polityczna jest to, że
4. P F
rządzący nie mogą narzucać rządzonym określonych norm postępowania.

Grupa B | strona 1 z 5
9 Przyporządkuj podane terminy (1–4) do właściwych wyjaśnień (A–D). ( ... / 2 p.)
1. władza polityczna
2. władza samorządowa
3. władza publiczna
4. władza państwowa
A. Jest najwyższą formą władzy publicznej, niezależną od innych form władzy istniejących w danym
państwie. Funkcjonuje dzięki pracy różnego rodzaju organów, urzędów i instytucji, które tworzą
skomplikowany system. Zawiera element przymusu.
B. Polega na rozstrzyganiu o sprawach wspólnych dla wszystkich członków danej zbiorowości oraz na
narzucaniu im swoich decyzji. Do jej form należy np. władza polityczna.
C. Polega na możliwości podejmowania pewnych decyzji w imieniu mieszkańców określonej części
terytorium państwa lub innej zbiorowości.
D. To możliwość wpływania na decyzje, działania i cele organów państwowych. Władzę tego typu sprawuje
np. partia polityczna, która zwyciężyła w wyborach i po utworzeniu rządu realizuje swój program.
1. _____ 2. _____ 3. _____ 4. _____
10 Wskaż szereg, w którym zostały wymienione wszystkie cechy władzy państwowej. ( ... / 1 p.)
A. Jest wysoce scentralizowana. Ma suwerenny C. Jest wysoce zorganizowana. Ma demokratyczny
charakter. Obywatele uznają ją dobrowolnie, bez charakter. Obywatele uznają ją dobrowolnie, bez
konieczności stosowania środków przymusu. konieczności stosowania środków przymusu.
B. Jest wysoce zorganizowana. Ma demokratyczny D. Jest wysoce zorganizowana. Ma suwerenny
charakter. Wymaga stosowania środków przymusu charakter. Wymaga stosowania środków przymusu
wobec obywateli. wobec obywateli.
11 Przyporządkuj podane opisy (1–3) do form legitymizacji wyróżnionych przez Maxa Webera (A–C). ( ... / 1 p.)
1. legitymizacja charyzmatyczna
2. legitymizacja tradycyjna
3. legitymizacja legalna
A. Wynika z osobistych, wyjątkowych cech przywódców i najczęściej uzasadnia władzę wybitnych
jednostek, takich jak Napoleon Bonaparte, Józef Piłsudski czy Mahatma Gandhi.
B. Opiera się na utrwalonych w danej zbiorowości zwyczajach i regułach określających szczególny status
rządzących. Była powszechna w dawnych epokach, przede wszystkim we wspólnotach plemiennych oraz w
monarchiach feudalnych (np. w Polsce pod panowaniem Piastów).
C. Jest charakterystyczna dla państw demokratycznych, zwłaszcza tych o ustroju republikańskim. Wynika z
aktów normatywnych określających kompetencje organów państwa oraz procedury zdobywania władzy.
1. _____ 2. _____ 3. _____
12 Połącz wymienione funkcje państwa (1–6) z odpowiednimi wyjaśnieniami (A–F). ( ... / 3 p.)
1. funkcja wewnętrzna
2. funkcja zewnętrzna
3. funkcja gospodarsko-organizatorska
4. funkcja socjalna
5. funkcja kulturalno-oświatowa
6. funkcja wychowawcza
A. Prowadzenie korzystnej dla państwa i jego obywateli polityki międzynarodowej.
B. Finansowanie służby zdrowia, organizacja pomocy społecznej, zwalczanie bezrobocia.
C. Promowanie w społeczeństwie określonych wartości, norm postępowania, poglądów politycznych i
filozoficznych; kształtowanie postaw obywateli.
D. Utrzymanie systemu edukacji, wspieranie inicjatyw kulturalnych i artystycznych, finansowanie
działalności bibliotek i muzeów.
E. Zapewnienie porządku i bezpieczeństwa na obszarze całego państwa, m.in. dzięki działalności policji i
sądownictwa.
F. Regulowanie procesów ekonomicznych i stwarzanie warunków dla rozwoju gospodarki.
1. _____ 2. _____ 3. _____ 4. _____ 5. _____ 6. _____
13 Wskaż właściwe uzupełnienia podanej definicji obywatelstwa. ( ... / 2 p.)
Obywatelstwo to (prawna, formalna / zwyczajowa, tradycyjna / przyrodzona, niezbywalna) więź łącząca
jednostkę z (narodem / państwem / regionem, z którego pochodzi). Z relacji tej wynika, że dana osoba może
swobodnie uczestniczyć w (życiu publicznym / rządzeniu państwem / życiu kulturalnym) oraz że ma
określone prawa i obowiązki, wymienione zazwyczaj w (ustawie o obywatelstwie / konstytucji / kodeksie
cywilnym).

Grupa B | strona 2 z 5
14 Przyporządkuj do podanych terminów (1–3) właściwe definicje (A–C). ( ... / 1 p.)
1. prawo krwi A. Zasada, według której dziecko nabywa
obywatelstwo, jeżeli jego rodzice (lub przynajmniej
jedno z nich) są obywatelami danego państwa.
2. prawo krwi B. Reguła, zgodnie z którą dziecko nabywa
obywatelstwo państwa, na którego terytorium się
urodziło.
3. naturalizacja C. Nabycie obywatelstwa na mocy decyzji organów
państwa wydanej na wniosek danej osoby.
4. naturalizacja
5. prawo ziemi
6. prawo ziemi
1. _____ 2. _____ 3. _____ 4. _____ 5. _____ 6. _____
15 Oceń, czy podane zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest ( ... / 1 p.)
fałszywe.

Równy dostęp do opieki zdrowotnej jest prawem obywatelskim

1. P F
zagwarantowanym w Konstytucji RP.
Cudzoziemiec może złożyć skierowany do Prezydenta RP wniosek o nadanie
2. P F
obywatelstwa za pośrednictwem wojewody.
W Polsce organy państwa mogą odebrać obywatelstwo osobie, której
3. udowodniono udział w przygotowaniach do zamachu stanu bądź aktu P F
terrorystycznego.
Cudzoziemiec może uzyskać obywatelstwo na mocy decyzji starosty
4. powiatowego po spełnieniu szeregu warunków, np. jeśli mieszka w Polsce od P F
dłuższego czasu lub potrafi udowodnić swoją znajomość języka polskiego.

16 Wskaż szereg, w którym zostały wymienione wszystkie formy nabycia obywatelstwa polskiego przez ( ... / 1 p.)
naturalizację.
A. nadanie przez Prezydenta RP, prawo krwi, prawo C. prawo krwi, adopcja przez obywateli polskich,
ziemi, repatriacja repatriacja,
B. prawo krwi, prawo ziemi, uznanie przez D. nadanie przez Prezydenta RP, uznanie przez
wojewodę, repatriacja wojewodę, przywrócenie przez ministra spraw
wewnętrznych
17 Wskaż właściwe dokończenia podanego zdania. ( ... / 1 p.)
Wskutek decyzji wydanej przez wojewodę obywatelstwo polskie mogą uzyskać osoby, które
A. zawarły małżeństwo z obywatelem polskim. D. przebywają w Polsce legalnie i nieprzerwanie
przez określony czas.
B. zostały adoptowane przez obywatela polskiego E. mogą udowodnić swoje polskie pochodzenie i
przed ukończeniem 16 roku życia. mieszkały dotąd na terenach w azjatyckiej części
byłego ZSRR.
C. wnioskowały o przywrócenie obywatelstwa, które F. mają polskie pochodzenie lub posiadają Kartę
utraciły niegdyś na mocy ustaw z epoki PRL. Polaka.
18 Wskaż właściwe uzupełnienia podanych zdań. ( ... / 1 p.)
1) Instytucja obywatelstwa wykształciła się w (średniowieczu / starożytności).
2) W większości państw europejskich, w tym w Polsce, podstawową zasadą nabywania obywatelstwa jest
(prawo krwi / prawo ziemi).
3) Mimo że w każdym państwie istnieją przepisy gwarantujące nabycie obywatelstwa z chwilą urodzenia,
wciąż istnieje duża grupa (azylantów / apatrydów), czyli osób bez żadnej przynależności państwowej.
19 Wymień trzy problemy, które wpływają na spory wokół pojęcia narodu. ( ... / 1 p.)

Grupa B | strona 3 z 5
20 Wskaż właściwe zakończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Czynnikiem, który miał wpływ na ukształtowanie się narodów Europy Środkowej, Wschodniej i
Południowej, było:
A. narodowości z obywatelstwem. C. samodzielne decydowanie o przynależności
narodowej.
B. uaktywnienie się ludu uzyskującego świadomość D. przejście od państwa do narodu.
narodową.
21 Scharakteryzuj proces kształtowania się narodu etniczno-kulturowego, biorąc pod uwagę podstawy ( ... / 4 p.)
tworzenia narodu, status jednostki wobec narodu oraz relację między narodem a państwem.
22 Wskaż cechy identyfikujące część obiektywną świadomości narodowej. ( ... / 1 p.)
A. posługiwanie się wspólnym dla narodu kodem kulturowym
B. deklarowanie przynależności do narodu
C. znajomość historii, tradycji i obyczajów narodowych
D. umiejętność odróżniania „swoich” od „obcych”
E. więź emocjonalna z innymi członkami narodu
23 Przeczytaj tekst źródłowy i wykonaj polecenia. ( ... / 2 p.)
O jednej z tożsamości narodowych.
[…] jako samodzielne państwo była nową substancją, złożoną z dwóch odrębnych części składowych:
bogatej, zamieszkałej przez lepiej wykształconych, frankojęzycznych mieszkańców Walonii i
flamandzkojęzycznej, zacofanej gospodarczo Flandrii […]. Tym, co je łączyło i co ostatecznie legło u
podstaw zjednoczenia […], był katolicyzm. […] Dewizą pierwszego króla […] było: „W jedności siła”.
Jedność […] była i jest pojęciem iluzorycznym. Wzmacniały ją cztery czynniki: monarcha, religia katolicka,
bogactwo państwa […] i ataki z zewnątrz. […] Co dziś spaja [ten kraj – dop.aut.]? Nie są to tradycyjne
atrybuty tożsamości narodowej: wspólny język, wspólna historia i kryterium etniczne. [Jego] premier […]
powiedział kiedyś, iż są to: król, piwo i drużyna piłkarska.
http://www.miesiecznik.znak.com.pl/6642010dominika-cosic[...]-krok-od-przepasci/.
A. Napisz, jakim terminem określa się opisaną w tekście tożsamość narodową.
B. Podaj nazwę państwa, o którym mowa w tekście.
24 Wskaż właściwe zakończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Województwami, których mieszkańcy deklarują inną niż wyłącznie polska tożsamość narodową, są:

A. mazowieckie, podkarpackie, śląskie. C. warmińsko-mazurskie, świętokrzyskie,

wielkopolskie.
B. zachodniopomorskie, dolnośląskie, lubuskie. D. podlaskie, pomorskie, opolskie.

Grupa B | strona 4 z 5
25 Dopasuj model polityki narodowościowej do podanych stwierdzeń. ( ... / 4 p.)

1. polityka asymilacyjna A. przeprowadzanie egzaminów z wiedzy o

2. polityka integracyjna historii i kulturze państwa przyjmującego
3. polityka wielokulturowa B. wspieranie stowarzyszeń kulturalnych grup
mniejszościowych
C. budowanie jednorodnego społeczeństwa
wolnego od konfliktów etnicznych i
kulturowych
D. akceptowanie istnienia grup etnicznych, ale
bez ich wspierania

26 Wskaż właściwe zakończenie zdania. ( ... / 1 p.)

W przypadku, gdy imigrant okazuje solidarność i lojalność wobec społeczeństwa przyjmującego, a
jednocześnie podtrzymuje „starą” tożsamość narodową, mamy do czynienia z:
A. integracją. B. unifikacją. C. adaptacją. D. separacją.
27 Przeczytaj tekst i wykonaj polecenie. ( ... / 1 p.)
O jednym z procesów społecznych
Oznacza proces jakościowych i wieloaspektowych zmian kulturowych wywołanych kontaktem odmiennych
systemów kulturowych w sytuacji ich ciągłej i bezpośredniej konfrontacji, prowadzący do stopniowych
przekształceń […]. Polegają one na przystosowaniu obcych treści do rodzimej kultury, na eliminacji
niektórych treści rodzimych, na modyfikacji […] elementów pozostałych oraz na tworzeniu treści
synkretycznych.
Socjologia. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 2008, s. 9.
Podaj nazwę procesu opisanego w tekście.
28 Wskaż właściwe zakończenie zdania. ( ... / 1 p.)
W przypadku, gdy imigrant w pełni dostosowuje się do społeczeństwa przyjmującego, wchodzi w związki
rodzinne, angażuje się w życie społeczne i polityczne, mamy do czynienia z:
A. adaptacją. B. unifikacją. C. integracją. D. separacją.
29 Napisz, co odróżnia podkreślone mniejszości od innych wymienionych poniżej. Podaj dwie różnice. ( ... / 2 p.)
Tatarzy, Ukraińcy, Łemkowie, Litwini, Ormianie, Karaimi
30 Przeczytaj tekst, a następnie wykonaj polecenia. ( ... / 2 p.)
O obowiązkach pracodawcy
Art. 183a.
1. Pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania
i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu
podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę,
religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie,
orientację seksualną, a także bez względu na zatrudnienie na czas określony lub nie określony albo w pełnym
lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 2019 r. poz. 1040).
1. Zaznacz poprawne zakończenie zdania.
W cytowanym fragmencie ustawy określono zakaz:
A. asymilacji.
B. równouprawnienia.
C. dyskryminacji.
D. zwolnień grupowych.
2. Wymień inny akt prawny obowiązujący w Polsce, który normuje prawa mniejszości narodowych i
etnicznych.

Grupa B | strona 5 z 5