Perondaria Romake

395 – P.Romake u nda :

1. Perandori romake te perendimit  Roma

2. Perandroia romake e lindjes : Perandoria Bizante  Kostandijopojen
Provincat ilire kaluan nen varesine e Perandorise Bizante

Shekujt e pare te mesjetes nje nga ngjaarjet me te rendesishme per ilirine dhe shoqerine bizante ishte :

 Dyndja e popujve = Ardhja e skllavee gjae shek VI-VII

 Iliria pesoii rrudhosje dhe nudshtim territoresh Ajo mbeti ne katekendeshin :
Gryka e Kotorit – Nish -Pind – Arte

Deri ne shke IX vazhdoi ndarja e vjeter e perandorise – Preval Epiri i Ri , Epiri i vjeter , Dardania

Ne shek IX Perandoria Bizante beri nje ndarje te re administrative ushtarake sipas sistemit te temave .
Territoret u ndane ne 4 tema:

1. Tema e Durresit :
Veri – Tivar
Jug – Gjiri i Vlores
Lindje – Rrjedha e drinit
2. Tema e Nikopojes
Epirii vjeter - Gjiri i Korinit
3. Tema e Selanikut
Territoret e Kosoves – Maqedonia Perendimore
4. Tema e Maqedonise

Temat njesi adminstrative-ushtarako:

Shtetti bizant i jepte toka bujqve me nje kusht qe at ate kryenin shebime ushtarake  Stratiote 
Shtrese e cila uu be shtylla kurrizore e shtetit dhe e ushtirse bizante

Kjo reforme forcoi pozitat e shoqerise lokale vecanersiht aristrokacise vendase e cila jo u be
drehtuese e ketyre temave por arriti te merrte dhe pozita edhe ne pushtetin qendror>

Kjo reforme solli ndryshimin e madh : Antikitet  Epoka e re Mesjetes

Shoqeria iliro-arberore ishte e krishtere.

2 QNEDRA KRYESORE:

 Papa qe qendronte ne Vatikan (Rome) - Veri

 Patriakana e Kostandijopojes – Jug
 Vija imagjinare Kalonte nga Durresi ne Sojfe

Kultura e Komanit.

Ne fund te shekk XIX u zbuluan disa varre ne te cilat ndodheshin veshje arme dhe stoli te
ndryshme dhe rruanin element te kultures ilire sic ishte rrethi qe simbolizonte diellin

Rindertimi i keshtjellave Mesjetare

Muret e reja te periudhes mesjetare jane te vendosura mbi muret ilire si vazhdimi i tyre
 Sistemi Federal Arberia
1. Lindi me vendosjen e prones se kushtezuar (pronise )
2. Perfundoi me lindjen e prones se pakushtezuar ( prones se plote private)\
Prona e kushtezuar
Perandoria Bizante u jepte te drejten nenpunesve ushtarakeve kishes ose familjeve te
shquara e besnike te perfitonin nga te ardhurat qe perfshin nj dy a me shhume fshatra ose
nje pjese te fshati per sherbimet e tyre ndaj shtetit. Quheshin pronia dhe pronaret e tyre
proniare
Pariket – Fshataret qe punonin tokat shtresa e larte ksihte te drejte ti vilte per vete disa para
pre tyre
Mepare keto detyrime patriket ja dorezonin shtetit tani nje pjese te tyre ja dorezonin
shtresesse larte
Pronia prone e kushtezuar nuk mund te shitej ose te trashgohej pa kushte Proniari ishte i
detyruar ti sherbente ushtarikisht peranrdorit me shpenzimet e veta sa here qe ai kishte
nevoje
Shek XIII shume famlije u bene te fuqishme jo vetem ekonomikisht por edhe ushtarikishtedhe
politikisht Nuk i sherbejn me perandorit duke e ndier veten te pavarur
1. Ndertuan keshtjella per koontrollin e teerritoreve
2. Mbanin rreth vetes forca ushtarake shisni blinin dhe trashgonin proini
3. Lindi shtresa fisnike arberore e cila krijoj princi[atat e veta
4. Fshatersia nje pushtet absolut dhe sundonin ne menyre te pavarur
Qyteterimet gjate mesjetes se hershme pesuan ndemtime nga ndotja e popujve por me pas ne
shek X- XII pop qytetare u rrit dhe lagjeet e reja u shtine jashte mureve rrethuese
Zhvillohet :
Zejtaria gjallerim dhe permiresim te jetes
Tregtia ekonomike

Tregtia e prodhimeve vendase

Zejet
Punimi I lekureve leshit gureve drurit metaleve vecanerisht arit dhe argjendit
Qytet portet :
Kototri Tivari Ulqini Shkodra Lezhq Durresi Vlora dhe Butrinti
Eksportoheshin kryesisht :
Drithi Armet
Lekurat Zbukurimet prej ari dhe argjendi
Vera Veshjet prej leshi dhe mendafshi
Adiministrimi i qytetit
Veteqeverisje
 Qytett kishin :
Stemen Vulen Peshat
Statutin Masat Monedhat
Drejtoheshin:
Keshillli qe zgjidhej nga mbledhja e qytetareve

Detyrat:
Caktonte nenpunesit qe vepronin ne baze te statutit
Rrregullonte mardhenit midis qytetareve
Merrte vendime per administrimin e qyteteve, pastrimin , sistemin e
ujrave etj
Perberja sociale.
Shtresat kryesore
Fisniket
Populloret
Shtresa me qendrim te perkohshem qe me statut mbrohej jeta prona dhe aktiviteti i tyre
eknomik
Tregtaret e huaj si : Venedikasit Raguzian  Lagjen e tyre
Nuk merrnin pjese ne zgjdhjen e organeve qytetare dhe as nuk mund te
zgjidheshin si antare ty tyre
Emigracioni dhe imigracioni
Se bashku me lulezimin e qyteteve u zhvillua edhe emigracioni me 3 rruge
kryesore :
Veri – Gjate bregdetit te Dalmatit
Jug – Drejt Greqise
Perendim – Gadishulli Apenin