Kryzys Rzeczypospolitej:

XVII wiek – stulecie wojen!

Skutki:
 utrata 1/3 terytorium:
o Inflanty,
o wschodnia Ukraina,
o Prusy Książęce,
 spadek liczby ludności (11 mln -> 7 mln),
 kryzys na wsi:
o mniejsza powierzchnia gruntów uprawnych – część ziem leżała odłogiem,
o spadek produkcji rolnej (zwłaszcza zboża),
o zwiększanie wymiaru pańszczyzny przez szlachtę,
o przypisanie chłopów do wsi,
o spadek cen na zboże z innych krajów Europy ( m.in. z Anglii i Rosji) ->
załamanie się handlu,
 kryzys w miastach:
o zniszczenie dużych miast,
o zubożenie mieszczan,
o spadek produkcji rzemieślniczej i załamanie rynku wewnętrznego,
o zubożenie mieszczaństwa, które zaczęło uprawiać ziemię – agraryzacja,
 kryzys państwowości:
o pustki w skarbcu,
o brak pieniędzy na wyszkolenie i opłacenie armii,
o niewydolność ustawodawcza sejmu związana z nadużywaniem przez szlachtę
zasady „liberum veto”,
o ograniczanie władzy króla, któremu szlachta przeciwstawiała się
zawiązywaniem rokoszy,
 1665 – rokosz Lubomirskiego przeciwko królowi Janowi Kazimierzowi,
który zaproponował, aby nowego króla wybierać jeszcze za życia
aktualnego władcy.