Różnorodność i znaczenie stawonogów

Dominik Wnuk 2B

Podtyp : Skorupiaki

Słonaczek (Artemia salina) – jajożyworodny rząd skorupiaków z gromady

skrzelonogów żyjący w wodach ciepłych i słonyuch w stefie umiarkowanej i
subtropikalnej.

Obunogi (Amphipoda) – rząd skorupiaków z gromady pancerzowców żyjący w

wodach oceanicznym i słodkich. Ciało ich jest przeważnie bocznie spłaszczone i
wyraźnie segmentowane. Nie mają pancerza. Przykładem obunoga jest
Ampeliscidae.
Podtyp : Szczękoczułkopodobne

W skład pajęczaków wchodzą między innymi skorpiony (Scorpionida),

prowadzące drapieżny tryb życia. Ich nogogłaszczki są zakończone szczypcami, a
na końcu odwłoka mieści się gruczoł jadowy. Przykładem skorpiona jest
skorpion włoski.

Pająki (Araneae) – prowadzą drapieżny tryb życia. W ich szczękoczułkach

znajdują się gruczoły jadowe. Nogogłaszczki są nadrządem chwytnym jak i
dotyku. Na odwłoku występują kądziołki przędne, wytwarzające nici.
Przykładem pająka jest czarna wdowa, która jest najbardziej jadowitym
gatunkiem.

Roztocze (Acari) – zwierzęta drapieżne, roślinożerne, saprofagi lub pasożyty. Ich

głowotułów i odwłok są zrośnięte, natomiast szczękoczułki przekształciły się w
narząd gryzący lub kłująco-ssący. Przykładem roztocza jest aceria anthocoptes.
Kosarze (Opiliones) – zwierzęta drapieżne. Mają krótkie, owalne ciało, bez
podziału na głowotułów i odwłok. Ich odnóża są długie i nitkowate. Przykładem
kosarza jest kosarz zwyczajny.

Ostrogony (Xiphosurida) – to zwierzęta wodne, występujące w niektórych

rejonach Oceanu Atlantyckiego i Spokojnego. Ich głowotułów okrywa jednolity
oskórek, a na odnóżach odwłokowych znajdują się skrzela. Przykładem
ostrogona jest skrzypłocz (Limulus).

Podtyp: Tchawkodyszne

Do wijów zaliczają się pareczniki (Chilopoda) mają homonomicznie

segmentowane ciało. Każdy segment jest zaopatrzony w jedną parę odnóży
krocznych. Na głowie znajdują się charakterystyczne szczękonóża. Przykładem
jest scolopendra subspinipes.
Krocionogi (Diplopoda) mają ciało zbudowane z diplosegmentów. Każdy
diplosegment powstaje w wyniku zlania się dwóch segmentów i zawiera dwie
pary odnóży krocznych. Przykładem jest krocionóg krwawoplamy (Blaniulus
guttulatus).

Owady są najliczniejszą grupą stawonogów, należy do nich m.in. rybniki

(zygentoma) to owady bezskrzydłe, z gryzącym aparatem gębowym i oczami
prostymi na ich odwłoku często występują szczątkowe odnóża. Przykładem jest
rybik cukrowy (Lepisma saccharina).

Motyle (Lepidoptera) – owady z aparatem gębowym typu ssącego. Skrzydła obu

par są błoniaste, duże i pokryte łuskami. Przykładem jest rusałka pawik (Inachis
io).
Ważki (Odonata) to owady drapieżne o rozłożystych błoniastych skrzydłach.
Mają gryzący aparat gębowy i duże oczy złożone. Przykładem ważki jest
świtezianka błyszcząca Calopteryx splendens.

Pchły (Siphonopatera) to owady bezskrzydłe, z kłująco-ssącym aparatem

gębowym. Trzecia para odnóży jest skoczna. Zwierzęta te są pasożytami.
Przykładem pchły jest pchła piaskowa.

Pluskwiaki (Hemiptera) to owady roślinożerne lub drapieżne, oraz pasożyty z

kłująco-ssącym aparatem gębowym. Odnóża tułowiowe są często
zmodyfikowane. Przykładem jest Piewik (Auchenorrhyncha).
Chrząszcze (Coleoptera) – mają gryzący aparat gębowy. Skrzydła pierwszej pary
tworzą grube, skórzaste pokrywy. Przykładem jest jelonek rogacz (Lucanus
cervus)

Błonoskrzydłe (Humenoptera) mają zwykle gryząco-liżący aparat gębowy.

Skrzydła są błoniaste, przy czym pierwsza para jest większa od drugiej.
Przykładem jest osa, mrówka, bleskotki.

Muchówki (Diptera) mają najczęściej aparat gębowy typu liżącego, kłująco-

ssącego lub gryzącego. Skrzydła drugiej pary są przekształcone w przezmianki, a
odnóża tułowiowe są zaopatrzone w przyssawki lub przylgi. Przykładem
muchówki jest mucha jesienna.