មេរៀនទី២ អង់ស្យូស្ពែម I.

2 សរីរាង្គបន្តពូជ
អង់ស្យូស្ពែម ឬ រុក្ខជាតិមានផ្កា មានពីរថ្នា ក់សំខាន់ៗ គឺរុក្ខជាតិ ម៉ូណូ ផ្កា រុក្ខជាតិមានច្រើនបែបខុសៗគ្នា ទាំងទ្រង់ទ្រាយ ទំហំ និងពណ៌ ប៉ុន្តែវា
កូទីលលេដូន និងរុក្ខជាតិឌីកូទី លេដូន ។ កូទីលេដុង ជាក្លែបគ្រាប់ ដែលមាន មាននាទីដូចគ្នា គឺ បង្កើត កោសិកា បន្តពូជញី និងឈ្មោ លហើ យ ធ្វើឲ្យ
អំប្រ៊ីយ៉ុង (ពន្លកស្លឹក) នៅខាងក្នុង ។ រុក្ខជាតិម៉ូណូ កូទីលេដូន មានកូទីលេដុង មានការបង្កកំណើ ត ។
មួយ ឯរុក្ខជាតិឌីកូទីលេដូនមានកូទីលេដុងពីរ ។ ផ្នែកផ្សេងៗនៃផ្កាៈ
I. លក្ខណៈពិសេសនៃអង់ស្យូស្ពែម -ត្របកផ្កា
I.1 សរីរាង្គលូតលាស់
-ស្រទាប់ផ្កា
ក. ឫស មានសរសៃនាំទឹក និងអំបិលខនិជទៅដើម និងស្លឹក ។ ឫស
-កេសរឈ្មោ ល (ទងកេសឈ្មោ ល ប្លោ កលំអងផ្ទុកគ្រាប់លំអង)
ចងភ្ជា ប់រុក្ខជាតិទៅនឹងដី ហើ យក៏ មាននាទីស្ដុកអាហារផងដែរ ។
-កេសរញី (ស្ទិចម៉ាត កកេសរញី អូវែ ផ្ទុកអូវុល
ខ. ដើម មាននាទីទ្រទ្រង់ផ្នែកដែលនៅលើដី និងដឹកនាំសារធាតុរវាង
 កេសរឈ្មោ ល មានពីរផ្នែកគឺ ៖
ឫស និងស្លឹក ។ ជាលិកាសំខាន់ របស់ដើមរុក្ខជាតិ គឺបាច់សរសៃនាំ (ស៊ីឡែម
- ផ្នែកទី១ មានរាងសរសៃឆ្មា រៗហៅថា ទងកេសរឈ្មោ ល ។
និងផ្លូអែម) ។ ស៊ីឡែម មាននាទីដឹកនាំទឹក និងអំបិលខនិជពី ឫស តាមដើម
- ផ្នែកទី២ មានរាងជាថង់ ស្ថិតនៅខាងចុងទងកេសរឈ្មោ ល ហៅថា
ទៅកាន់ស្លឹករបស់រុក្ខជាតិ ។ ផ្លូអែម ជា ជាលិកានាំ ។ វានាំ អាហារទៅគ្រប់
ប្លោ កលំអង ។
កោសិកាទាំងអស់ ដែលមិនអាចធ្វើរស្មីសំយោគបាន ។ នៅចន្លោះស៊ីឡែម
កញ្ចុំ កេសរញីស្ថិតនៅផ្នែកកណ្ដា លនៃផ្កា ក្នុងកញ្ចុំ កេសរឈ្មោ ល ។
និងផ្លូអែម គឺជាស្រទាប់មេ ។ ស្រទាប់មេ ជា ជាលិកា ដែលផលិតស៊ីឡែម និង
 កញ្ចុំ កេសរញីមានបីផ្នែកគឺ ៖
ផ្លូអែមថ្មីៗ ។
- ផ្នែកកំពូលនៃកញ្ចុំ កេសរញី គឺស្ទិចម៉ាត ។ វាមានទំហំ ធំ និងមាន
គ. ស្លឹក ជាសរីរាង្គដែលមាននាទីធ្វើរស្មីសំយោគ ដើម្បីបង្កើតសារ ធាតុ
សភាពស្អិតសម្រាប់ទទួលគ្រាប់ លំអង ។
សរីរាង្គ ។ ស្តូ ម៉ាត គឺជារន្ធតូចៗ ដែលមាននៅលើផ្ទៃស្លឹក ។ ស្រទាប់ប៉ាលីសាត
- ជើងទម្ររបស់ស្ទិចម៉ាត គឺកេសរញី ។
ជាស្រទាប់កោសិកាដែលតម្រៀបគ្នា យ៉ាងណែននៅ ក្រោម ស្រទាប់កោសិកា
- ផ្នែកបាតនៃកញ្ចុំ កេសរញីគឺ អូវែ ដែលមានអូវុលមួយ ឫច្រើន ។
អេពីឌែម លើ ។ កោសិកាប៉ាលីសាតមានក្លរ៉ូប្លា ស ដែលផ្ទុកក្លរ៉ូភីល ។
I.3 ដំណើ រលំអង

Page 1 of 59
 ដំណើ រលំអងជាការផ្ទេរគ្រាប់លំអងពីប្លោ កលំអងធ្លា ក់ទៅស្ទិចម៉ាត ។ ៧ តែមានណ្វៃ យ៉ូអាប្លូ អ៊ីត ៨ ។ កោសិកាធំនៅចំកណ្ដា ល មានណ្វៃ យ៉ូពីរ

ដំណើ រលំអងឯង (ឬស្វ័យតំណើ រលំអង) គឺគ្រាប់លំអងត្រូវបាន ផ្ទេរពី ហៅថា ណ្វៃ យ៉ូប៉ូលែ ។ កោសិកាភេទញីហៅថា អូអូស៊្វែ នៅចន្លោះ

ប្លោ កលំអងទៅស្ទិចម៉ាតនៃផ្កា តែមួយ ។ កោសិកាស៊ីណែស៊ីត២ជាប់ និងមីក្រូពិល និងកោសិកា អង់ទីប៉ូត៣ ទៀត

ដំណើ រលំអងកាត់ គឺគ្រាប់លំអងរបស់ផ្កា នៃរុក្ខជាតិ មួយធ្លា ក់ទៅលើ ស្ទិ ស្ថិតនៅប៉ូលម្ខា ងទៀតនៃថង់កំណ ។

ចម៉ាតរបស់ផ្កា នៃរុក្ខជាតិមួយ ផ្សេងទៀត ។ I.6 ការបង្កកំណើ ត

អ្នកនាំដំណើ រលំអងមានៈ ទឹក ខ្យល់ បក្សី មនុស្ស ប្រចៀវ ជ្រឹង គ្រាប់លំអងមិនមែនជាកាម៉ែតឈ្មោ លទេ ។ នៅពេលវាធ្លា ក់ជាប់

និងសត្វល្អិត (ឃុំ មេអំបៅ ជាដើម ) ។ លើស្ទិចម៉ាត វាក៏ដុះពន្លកឡើង ដើម្បីពន្លូតខ្លួនចាក់ចូលទៅក្នុងជាលិកា របស់

ដំណើ រឡអងសិប្បនិម្មិត កើតឡើងនៅពេលលំអងត្រូវបានបញ្ជូ ន កេសរញីរហូតដល់អូវុល ។ ណ្វៃ យ៉ូទាំងពីររបស់គ្រាប់លំអង ធ្វើដំណើ រក្នុង

ដោយមនុស្សពីរុក្ខជាតិមួយ ទៅរុក្ខជាតិមួយទៀត ។ បំពង់លំអង ។ ណ្វៃ យ៉ូទី១ នៅចុងបំពង់ហាក់ដូចជាអ្នក នាំដំណើ រលូតលាស់

ការបន្តពូជរបស់អង់ស្យូស្ពែម នៃបំពង់លំអង ហើ យវានឹងរលាយបាត់ទៅវិញ ។ ណ្វៃ យ៉ូទី២ ចែកខ្លួនតាម

I.4 កំណគ្រាប់លំអង ( កំណមីក្រូស្ប៉ ) មីតូសបានជាស្ពែម៉ាតូសូអ៊ីត (ឬអង់តេរ៉ូសូអ៊ីត) ពីរដែលគ្មា ន ប្លា សែល ។
នៅក្នុងប្លោ កលំអងនៃកេសរឈ្មោ ល មានស្ប៉អាប្លូអ៊ីតដែលកើត ឡើង I.7 វដ្តជីវិរបស់រុក្ខជាតិមានផ្កា
តាមចំណែកមេយ៉ូស ។ ស្ប៉នីមួយៗ ចែកខ្លួនមួយដងតាម មីតូស ហើ យ ទម្រង់នៃការបន្ដពូជមាន ដំណាក់ផ្កា និងដំណាក់គ្រាប់ ។ ដំណាក់កាល
លូតលាស់ជាលំអង ។ គ្រាប់លំអងនីមួយៗមាន ណ្វៃ យ៉ូ អាប្លូអ៊ីតពីរ គឺ ទាំងពីរនេះត្រូវបានបញ្ច ប់ ដោយការចេញផ្លែ ។
ណ្វៃ យ៉ូលូតលាស់ និងបន្ដពូជ ។ II. ប្រៀបធៀបម៉ូណូ កូទីលេដូន និងឌីកូទីលេដូន
I.5 កំណថង់អំប្រ៊ីយ៉ុង និងកាម៉ែតញី រុក្ខជាតិ ម៉ូណូ កូទីលេដូនមានៈ ពោត ស្រូវ ស្រូវសាលី និងរុក្ខជាតិ
អូវុលស្ថិតក្នុងអូវែ ។ ផ្នែកខាងលើនៃអូវុលនីមួយៗមានមីក្រូពិលមួយ ។ មួយចំនួនទៀតដូចជា ផ្កា លីលី......
កោសិកាមេមួយនៅក្នុងអូវុល រងចំណែកមេយ៉ូសបង្កើតបានស្ប៉ចំនួន ប្រៀបធៀបរុក្ខជាតិម៉ូណូ កូទីលេដូន និងឌីកូទីលេដូន

អាប្លូអ៊ីត ៤ ដែល ៣ត្រូវងាប់ ហើ យស្ប៉មួយសល់ ធ្វើចំណែក មីតូស ៣លើក -គ្រាប់មានកូទីលេដុងមួយ -គ្រាប់មានកូទីលេដុងពីរ

បន្តបន្ទា ប់បង្កើតបានជាថង់ កំណ (កាម៉ែតូភីតញី )។ ថង់កំណ មានកោសិកា -ស្លឹកទ្រនុងស្រប -ស្លឹក មានទ្រនុងបែកខ្នែង

Page 2 of 59
-ដើម បាច់សរសៃនាំស្ថិតនៅរាយប៉ាយ -បាច់សរសៃនាំស្ថិតជារង្វង់ ៤. ចំ គេសម្គា ល់រុក្ខជាតិឌីកូទីលេដូនបានដោយសារៈ គ្រាប់មាន កូទីលេដុងពីរ
-ផ្កា មានបីស្រទាប់ ឫគុណនឹងបី -ផ្កា មានបួនស្រទាប់ ឬប្រាំស្រទាប់ ទ្រនុងស្លឹកបែកខ្នែង ផ្កា មានបួនឬប្រាំស្រទាប់ ឫសកែង និងបាច់សរសៃនាំ
-ឫសស្ញែ -ឬសកែវ
ស្ថិតជារង្វង់ ។
III. ផលប្រយោជន៍របស់រុក្ខជាតិមានគ្រាប់
៥. ចំ ស្រល់មានប្រយោជន៍ដូចជា ផលិតក្រដាសប្រើប្រាស់ ធ្វើគ្រឿងសង្ហា រឹម
រុក្ខជាតិស៊ីមណូ ស្ពែម ជាពិសេសពពួកស្រល់មានប្រយោណ៍ ណាស់
និងសំណង់ ។ ស្រល់អាច ចំហុយចេញជាប្រេង សម្រាប់ លាបផ្ទះដែរ ។
ផលិតជាក្រដាស គ្រឿងសង្ហា រឹម និងសំណង់ និងចំហុយធ្វើជា ប្រេង
៦. ចំ រុក្ខជាតិអង់ស្យូស្ពែមមានប្រយោជន៍ដូចជា ប្រភពអាហារ ដ៏សំខាន់ ធ្វើ
សម្រាប់លាបឈើ និងផ្ទះ ។
សម្លៀកបំពាក់ និងជា ឱសថសម្រាប់ព្យាបាលជំងឺ ។ ឧទាហរណ៍ៈ
រុក្ខជាតិអង់ស្យូមស្ពែម ជាប្រភពអាហារដ៏សំខាន់ ធ្វើសម្លៀកបំពាក់
សំណួ រជីវវិទ្យា
ធ្វើជាឱសថសម្រាប់ព្យាបាលជំងឺ សំណង់ (សង់ផ្ទះ) គ្រឿងសង្ហា រឹម និង
១. តើផ្នែកផ្សេងៗនៃផ្កា មានអ្វីខ្លះ?
ផលិតផលផ្សេងៗទៀត ។ ជាពិសេសរុក្ខជាតិផ្ដល់អុកស៊ីសែន ដែលជា
២. តើកញ្ចុំ កេសឈ្មោ លចែកជាប៉ូន្មា នផ្នែក? អ្វីខ្លះ ?
ផលិតផលនៃដំណើ ររស្មីសំយោគដល់ជីវិតមនុស្ស និងសត្វ ។
៣. តើស៊ីឡែមមាននាទីធ្វើអ្វីខ្លះ ?
១. ចំ ផ្នែកផ្សេងៗរបស់ផ្កា មាន ត្របកផ្កា ស្រទាប់ផ្កា ប្លោ កលំអង
៤.តើគេសំគាល់រុក្ខជាតិឌីកូទីលេដូនបានដោយសារអ្វីខ្លះ ?
ស្ទិចម៉ាត កកេសរញី ទងកេសរ ឈ្មោ ល អូវែ អូវុល និងគ្រាប់លំអង
៥. ចូរពណ៌ នាពីសារប្រយោជន៍ពពួកស្រល់ ។
២. ចំ កញ្ចុំ កេសរឈ្មោ លចែកជាពីរផ្នែ គឺ
៦. តើរំភាយចំហាយទឹកជាអ្វី ?
- ផ្នែកទី១ មានរាងជាសរសៃឆ្មា រៗ ហៅថា ទងកេសរឈ្មោ ល
៧. តើបណ្តូ រឧស្ម័ននៃរុក្ខជាតិប្រព្រឹត្តទៅតាមរបៀបអ្វី ?
- ផ្នែកទី២ មានរាងជាថង់ស្ថិតនៅខាងចុងទងកេសរឈ្មោ ល ហៅថា
៨.ចូរឲ្យនិយមន័យអរម៉ូនរុក្ខជាតិ?ចូរឲ្យឧទាហរណ៍ ឈ្មោះអរម៉ូនរុក្ខជាតិ?
ប្លោ កលំអង
៩. តើអរម៉ូនអុកស៊ីនផលិតនៅកន្លែងណា? ចូរបង្ហា ញអំពីអំពើរបស់វា ?
៣. ចំ ស៊ីឡែមមាននាទី ដឹកនាំទឹក និងអំបិលខនិជពីឫសតាម ដើមទៅកាន់
១០. តើស៊ីបេរឺលីនមាននាទីដូចម្តេច? តើគេប្រើស៊ីបេរឺលីមសម្រាប់ធ្វើអ្វី ?
ស្លឹករបស់រុក្ខជាតិ ។
១១. ក. ចូរពន្យល់ពីការបង្កកំណើ តនៃរុក្ខជាតិមានផ្កា ?

Page 3 of 59
 ពន្យល់ៈ នៅពេលបំពង់លំអងទៅប៉ះនឹងថង់កំណ ស្ពែម៉ា តូសូអ៊ីតទាំងពីរក៏ចូលទៅ - ដំណើ រលំអងកាត់ គឺជាការផ្ទេរគ្រាប់លំអងពីប្លោ កលំអងនៃកេសរឈ្មោ ល
ក្នុងថង់កំណអូវុលៈ ទៅលើស្ទិចម៉ា តនៃកេសរញីក្នុងផ្កា ផ្សេងគ្នា នៅលើដើមតែមួយ ឫដើម
+ ស្ពែម៉ា តូសូអ៊ីតទី១ ក្នុងចំណោមស្បែម៉ា តូសូអ៊ីតទាំងពីរ ចូរបង្កកំណើ តជាមួយអូ ផ្សេងគ្នា ក្នុងប្រភេទតែមួយ ។
អូស៊្វែ ឬកាម៉ែតញីបង្កើតបានស៊ីកូត (2n) ។ ស៊ីកូតលូតលាស់ជាអំប្រ៊ីយ៉ុង ។
ខ. តើពោតជារុក្ខជាតិដែលមានដំណើ រលំអងបែបណា? ព្រោះអ្វី ?
+ ស្ពែម៉ា តូសូអ៊ីតមួយទៀតរលាយជាមួយណ្វៃ យ៉ូប៉ូលែ បង្កើតបានជាអាល់ប៊ុមែន
- ពោតជារុក្ខជាតិដែលមានដំណើ រលំអងកាត់ ពីព្រោះផ្កា ញី និងផ្កា ឈ្មោ ល
ទ្រីប្លូអ៊ីត (3n) ដែលជាអាហារ បំរុងរបស់គ្រាប់ ។
ស្ថិតនៅដាច់ដោយឡែកពីគ្នា តែស្ថិតនៅលើដើមតែមួយ ។
ខ. តើវដ្តជីវិតរបស់រុក្ខជាតិមានផ្កា មានប៉ុន្មា នដំណាក់ ? អ្វីខ្លះ ?
១៥.ចំពោះរុក្ខជាតិអង់ស្យូស្ពែម តើអូវុលជាកាម៉ែតញីឬទេ ? ចូរបញ្ជា ក់អំណះអំណាង
- មានពីដំណាក់កាលគឺ ដំណាក់ផ្កា (ដំណើ រលំអង) និងដំណាក់គ្រាប់(ការបង្ក
របស់អ្នក ?
កំណើ ត)។
១៦.ក. ដូចម្តេចដែលហៅថា ស្ប៉រ៉ូភីត ? កាម៉ែតូភីត ?
គ. នៅដំណាក់ដំណើ រលំអងតើក្រូម៉ូសូមមានចំនួនប៉ុន្មា ន ?
ស្ប៉រ៉ូភីត ជាទម្រង់នៃរុក្ខជាតិដែលផលិត ស្ប៉ ។
- ក្រូម៉ូសូមមានចំនួនឌីប្លូអ៊ីត (2n) ។
កាម៉ែតូភីត ជាទម្រង់នៃរុក្ខជាតិដែលផលិត កាម៉ែត ។
១៣. ក. តើសត្វល្អិតអាចនាំគ្រាប់លំអងដោយរបៀបណា ?
ខ. តើការឆ្លា ស់កំណើ តរវាងស្ប៉រ៉ូភីត និងកាម៉ែតូភីត ឆ្លងកាត់វគ្គណាខ្លះ ?
ក.សត្វល្អិតអាចនាំគ្រាប់លំអងបានដោយសារការទាក់ទាញរបស់ផ្កា ។ ពេល
វគ្គ អាប្លូអ៊ីត n និង ឌីប្លូអ៊ីត 2n។
បានឃើញផ្កា មានពណ៌ ស្រស់ និងក្លិនក្រអូបសត្វល្អិត ក៏ទៅទុំលើផ្កា ដោយ
គ. នៅដំណាក់ចាប់ផ្តើមនៃវគ្គនីមួយៗតើមានបាតុភូតអ្វីខ្លះកើតឡើង ?
ត្រដុសនឹងប្លោ កលំអង ហើយក៏ត្រូវគ្រាប់លំអងរោយពាសពេញខ្លួន ។
វគ្គអាប្លូអ៊ីត n គឺធ្វើមេយូស ។
នៅពេលសត្វល្អិតទៅទុំលើផ្កា មួយទៀតគ្រាប់លំអងដែលនៅជាប់នឹងខ្លួនរបស់
វគ្គឌីប្លូអ៊ីត 2n គឺការបង្កកំណើ ត ។
វាក៏ធ្លា ក់លើស្ទិចម៉ា តរបស់ផ្កា នោះ ។
១៧. តើដំណុះគ្រាប់លំអងប្រព្រឹត្តទៅដូចម្តេចក្រោយពីវាធ្លា ក់ទៅលើស្ទិចម៉ា តនៃកេសរញី ?
ខ.ក្រៅពីសត្វល្អិតតើដំណើ រលំអងអាចប្រព្រឹត្តទៅដោយមធ្យោបាយណាខ្លះទៀត ?
ក្រោយពេលគ្រាប់លំអងធ្លា ក់មកលើស្ទិចម៉ា ត វាក៏ដុះពន្លកឡើង ហើយពន្លូតខ្លួនចាក់
ខ. ក្រៅពីសត្វល្អិត ដំណើ រលំអងអាចប្រព្រឹត្តទៅដោយមធ្យោបាយ មាន ខ្យល់
ចូលទៅក្នងជាលិកានៃកេសរញីរហូតដល់អូវុល ។ ណ្វៃ យ៉ូទាំងពីរនៃគ្រាប់លំអងបាន
មនុស្ស បក្សី ជ្រឹង ប្រចៀវ ...។
ធ្វើដំណើ រតាមបំពង់លំអង។ ណ្វៃ យ៉ូទី១នៅខាងចុងបំពង់លំអងហាក់បីដូចជាអ្នកដឹកនាំ
១៤. ក. តើយ៉ា ងដូចម្តេចដែលហៅថា ស្វ័យដំណើ រលំអង ? ដំណើ រលំអងកាត់ ?
១៤. ស្វ័យដំណើ រលំអង គឺជាការផ្ទេរគ្រាប់លំអងពីប្លោ កលំអងនៃកេសរ ដំណើ រការលូតលាស់បំពង់លំអងហើយរលាយបាត់ទៅវិញ ។ ណ្វៃ យ៉ូទី២ធ្វើមីតូស

ឈ្មោ លទៅលើស្ទិចម៉ា តនៃកេសរញី ក្នុងផ្កា តែមួយទៅលើដើមតែមួយ ។ មួយដងបង្កើតបានស្ពែម៉ា តូសូអ៊ីតពីរដែលគ្មា នផ្លា សែល (គ្មា នកន្ទុយ) ។ នៅពេលបំពង់
លំអងទៅប៉ះនឹងថង់កំណស្ពែម៉ា តូសូអ៊ីតទាំងពីរក៏ចូលទៅក្នុងថង់កំណអូវុល ។

Page 4 of 59
 ១.១ តម្រូវប្រសាទប្រូទីស

ជំពូកទី III តម្រូវការផ្សេងៗរបស់សារពាង្គកាយ ប្រូទីសគ្មា នប្រព័ន្ធប្រសាទពិតប្រាកដ ប៉ុន្តែវាមានលទ្ធភាពឆ្លើយ តបនឹង

មេរៀនទី១ តម្រូវប្រសាទ រំញោចខ្លះតាមរបៀបសម្របសម្រួលពិសេសមួយរបស់វា ។ អាមីប គ្មា ន
សមត្ថភាពឆ្លើយតបនឹងវត្ថុភ្ញោ ច ជាលក្ខណៈពិសេសរបស់ ភាវៈរស់
សរីរាង្គពិសេសឡើយតែវាដឹងពីភាពខុសគ្នា រវាងអាហារ និងអ្វីមិនមែនជា
ទាំងអស់ ។ ចំពោះសត្វថ្នា ក់ខ្ពស់ ដូចជាសត្វឆ្អឹងកង សមត្ថភាពនេះ អាស្រ័យ
អាហារ ។ ប្រូទីស មានរោមញ័រពិសេស មាននាទី ដូចណឺ រ៉ូន ហើ យវាអាច
នឹងប្រព័ន្ធប្រសាទ ប្រព័ន្ធអង់ដូគ្រីន (អរម៉ូន) សរីរាង្គវិញាណ និងប្រព័ន្ធ
ផ្លា ស់ទីទៅរកអាហារ ឬងាកចេញឆ្ងា យពីសារ ធាតុពុល និងឧបសគ្គ ផ្សេងៗ ។
គ្រោងឆ្អឹង សាច់ដុំ ។
ប្រូទីសខ្លះមានធាតុកោសិកា ដែលជាសរីរាង្គ វិញាណសម្រាប់ ទទួល និង
- ប្រព័ន្ធប្រសាទ ជាបណ្តា ញកោសិកាប្រសាទដែលដឹកនាំព័ត៌មានពី សរីរាង្គវិញ្ញា ណ ទៅមជ្ឍ 1
ឆ្លើយតបនិង រំញោច ។ ចំពោះប៉ារ៉ាមេស៊ី ប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងស្ថិតនៅ
ដ្ឋា នប្រសាទ និងពីមជ្ឍមណ្ឌ លប្រសាទទៅ សរីរាង្គប្រតិកម្ម មានសាច់ដុំ និងក្រពេញ ។
ផ្នែកគល់នៃ រោមញ័រ
- ប្រព័ន្ធអង់ដូគ្រីន ជាក្រពេញគ្មា នបំពង់នាំវាផលិត និងបញ្ចេ ញអរម៉ូនដោយផ្ទា ល់ទៅ ក្នុង
១.២ តម្រូវប្រសាទអ៊ីត
ចរន្តឈាម ហើ យមានអំពើលើកោសិកាគោលដៅ ។
ប្រព័ន្ធប្រសាទអ៊ីតមានលក្ខណៈជាបណ្តា ញសរសៃប្រសាទ ។ កោសិកា
ណឺ រ៉ូន ជាកោសិកាឯកទេសដែលមាននាទីបញ្ជូ នព័ត៌មានទៅ ពាសពេញ
ប្រសាទបង្កើតបណ្តា ញមិនធម្មតាមួយ ស្ថិតនៅចន្លោះស្រទាប់ ទាំងពីរនៃ
សារពាង្គកាយ ។ ព័ត៌មានដែលណឺ រ៉ូនដឹកនាំហៅថា អាំងភ្លុចប្រសាទ ។
ភ្នា សសរីរាង្គ ដែលភ្ជា ប់កោសិកាធ្មួលពិសេសដែលស្ថិនៅក្នុង ភ្នា សនៃ
ណឺ រ៉ូន មាននាទីសំខាន់ៗជាច្រើន ដូចជា ការធ្វើចលនា ការគិត ការរំជួលចិត្ត
សារពាង្គកាយ ជាមួយសាច់ដុំនិងកោសិកាក្រពេញ ។ អ៊ីតគ្មា នមជ្ឍមណ្ឌ ល
ការសិក្សា......។
ប្រសាទ (ខួរក្បាល ឬខួរឆ្អឹងខ្នង) សម្រាប់ត្រួតពិនិត្យ និងសម្របសម្រួលអាំង
១.តម្រូវការប្រសាទឥតឆ្អឹងកង

សត្វឥតឆ្អឹងកងក៏ដូចជាសត្វដទៃទៀតដែរ លើកលែងតែ អេប៉ុង សត្វ ភ្លុចប្រសាទ (ជាព័ត៌មានប្រសាទដែលដឹកនាំតាមបណ្តោ យ ណឺ រ៉ូន ជាព័ត៌មានដែលណឺ រ៉ូន

ទាំងនោះប្រើប្រាស់បណ្ដា ញ ប្រសាទ (ណឺ រ៉ូន) ដើម្បីទទួល ព័ត៌មាន ពីខាងក្នុង ដឹកនាំ) ឡើយ ។ នៅពេលផ្នែកណាមួយនៃសារ ពាង្គកាយទទួលបានរំញោច

សារពាង្គកាយ និងបរិស្ថា នខាងក្រៅ ។ វាប្រើបណ្ដា ញ ប្រសាទដើម្បីបញ្ជូ ន អាំងភ្លុចប្រសាទសាយយឺតៗចេញពីកន្លែង រំញោចនោះទៅពាសពេញ

ព័ត៌មានទាំងឡាយទៅកោសិកាផ្សេងៗ ព្រមទាំងបញ្ជា ទៅសាច់ដុំ និងក្រពេញ

រំញោច គឺបម្រែបម្រួលឬ សញ្ញា ណាមួយនៅក្នុងមជ្ឍដ្ឋា នខាងក្រៅ ដែលធ្វើឲ្យសារពាង្គ កាយមាន
ទាំងអស់ នៃសារពាង្គកាយ ។
1

ប្រតិកម្មតប ។ តំណប ជាសកម្មភាពដែលសារពាង្គកាយមានប្រតិកម្មនឹងរំញោច ។

Page 5 of 59
បណ្តា ញសរសៃប្រសាទទាំងមូលនៃសារពាង្គកាយ បន្ទា ប់មកគ្រប់កោសិកា ចលនការប្រព្រឹត្តទៅក្រោមសកម្មភាពនៃអាំងភ្លុចប្រសាទ ។ ចំណែក

សាច់ដុំនៅក្នុងសារពាង្គកាយឆ្លើយតប ។ មូលដ្ឋា នគ្រឹះទាំងបីមាន៖

១.៣ តម្រូវប្រសាទជន្លេន  មជ្ឍមណ្ឌ លប្រសាទ

ប្រព័ន្ធប្រសាទជន្លេនមានលក្ខណៈស្មុកស្មា ញច្រើន ។ ប្រព័ន្ធប្រសាទ  សរសៃប្រសាទវិញ្ញា ណនាំៈ នាំព័ត៌មានទៅខួរក្បាលឬខួរឆ្អឹងខ្នង

របស់វារួមមានមជ្ឍមណ្ឌ លប្រសាទ និងបរិមណ្ឌ លប្រសាទ ។ មជ្ឍមណ្ឌ ល  សរសៃប្រសាទចលករៈ ទទួលបញ្ជា ពីខួរក្បាលវិញ ឬនាំពីខួរ ក្បាល

ប្រសាទមានខួរក្បាល ដែលភ្ជា ប់ជាមួយសរសៃប្រសាទពោះ រឹងមួយគូ ។ ទៅសាច់ដុំឆ្នូត សាច់ដុំរលីង (បេះដូង ក្បាលពោះ ក្រពះ និង

សរសៃប្រសាទនេះរីកធំនៅតាមកង់នីមួយៗហៅថា កង់គ្លីយ៉ុង ។ កង់គ្លីយ៉ុង ពោះវៀន) ក្រពេញ។

កើតឡើងពីតួកោសិកាមួយក្រុមនិងអន្តរណឺ រ៉ូន (ណឺ រ៉ូនភ្ជា ប់) ដែលប្តូរ ប្រព័ន្ធប្រសាទសត្វឆ្អឹងកងមានពីរផ្នែក ដែលមាននាទីផ្ទុយគ្នាៈ មជ្ឍ

បញ្ជូ នត និងសម្របសម្រួលអាំងភ្លុចប្រសាទ ។ ចំពោះជន្លេន សរសៃប្រសាទ មណ្ឌ លប្រសាទ និងបរិមាណ មណ្ឌ លប្រសាទ ។ មជ្ឍមណ្ឌ ល ប្រសាទ
2
នៃបរិមណ្ឌ លភ្ជា ប់ធ្មួលវិញ្ញា ណ និងសរីរាង្គប្រតិកម្មទៅមជ្ឍមណ្ឌ លប្រសាទ ។ រួមមា«១ ខួរក្បាល និងខួរឆ្អឹងខ្នងដែលជាកន្លែងទទួលព័ត៌មាន នៅក្នុង

១.៤ តម្រូវប្រសាទកណ្ដូ ប ប្រព័ន្ធប្រសាទ ។ បរិមណ្ឌ លប្រសាទមានផ្លូវប្រសាទ (ឬសរសៃប្រសាទ)

ប្រព័ន្ធប្រសាទកណ្ដូ បមានលក្ខណៈស្រដៀងគ្នា នឹងជន្លេនដែរ ។ ប្រព័ន្ធ ទាំងអស់នៃ សារពាង្គកាយក្រៅពីខួរក្បាល និងខួរឆ្អឹងខ្នង ។ ផ្លូវប្រសាទ

ប្រសាទរបស់វាមានខួរក្បាល សរសៃប្រសាទពោះរឹងមួយគូ និងកង់គ្លីយ៉ុង ទាំងនោះចែកជាពីរក្រុមគឺ ផ្លូវប្រសាទ វិញ្ញា ណ នាំដែលបញ្ជូ នព័ត៌មាន

ដែលស្ថិតនៅតាមបណ្ដោ យដងខ្លួន ។ ទៅកាន់មជ្ឍមណ្ឌ លប្រសាទ និងផ្លូវ ប្រសាទចលករ (ម៉ូទ័រ) ដែល

២. តម្រូវប្រសាទសត្វឆ្អឹងកង ទទួលបញ្ជា ពីមជ្ឍមណ្ឌ លប្រសាទ មកវិញ ។ ផ្លូវប្រសាទចលករ ចែកជា

3
តើប្រព័ន្ធប្រសាទមានរូបផ្ដុំបែបណា ? ប្រព័ន្ធប្រសាទឆន្ទៈ ដែលបញ្ជា សាច់ដុំជាប់ឆ្អឹង និងប្រព័ន្ធប្រសាទអ
4
២.១ រូបផ្ដុំប្រព័ន្ធប្រសាទសត្វឆ្អឹងកង ឆន្ទៈ ដែលភ្ញោ ចក្រពេញ និងសាច់ដុំដទៃទៀតក្នុងសារពាង្គកាយ ដូចជា

សកម្មភាពនៃប្រព័ន្ធប្រសាទសត្វឆ្អឹងកងប្រព្រឹត្តទៅក្រោមចលនការមួយ សាច់ដុំបេះដូង សាច់ដុំរលីងរបស់សរសៃឈាម......។ ក្រៅពីនេះមាន

និងមូលដ្ឋា នគ្រឹះបីមានៈ
3
ប្រព័ន្ធប្រសាទឆន្ទៈ ប្រព័ន្ធប្រសាទដែលបញ្ជា សាច់ដុំជាប់ឆ្អឹង (សាច់ដុំឆ្នូត)
2
ធ្មួលវិញ្ញា ណ 4
ព័ន្ធប្រសាទឆន្ទៈ ប្រព័ន្ធប្រសាទដែលបញ្ជា ក្រពេញ និងសាច់ដុំសរីរាង្គ (ក្បាលពោះ ក្រពះ ពោះវៀន)

Page 6 of 59
 ប្រព័ន្ធណឺ រ៉ូន-អង់ដូគ្រីនដែលជាបណ្តា ញនៃក្រពេញអង់ដូគ្រីន ហើ យ

ការផលិត អរម៉ូនស្ថិតក្រោមការបញ្ជា របស់មជ្ឍមណ្ឌ លប្រសាទ ។ ៣. ប្រព័ន្ធប្រសាទមនុស្ស

ភីបប្រសាទនីមួយៗនៅក្នុងផ្លូវប្រាសាទ (សរសៃប្រសាទ) ទាំងនោះ មាន ៣.១ នាទីប្រព័ន្ធប្រសាទ

អាក់សូន និងជួលកាលមាន ដង់ឌ្រីត ។  ការទទួលព័ត៌មាន

ភីបប្រសាទ បាច់ប្រសាទ សរសៃប្រសាទ  ការឆ្លើយតបនឹងព័ត៌មាន

ភីបប្រសាទ (សរសៃឆ្មា រៗស្ថិតក្នុងសរសៃប្រសាទ ឬផ្លូវប្រសាទ) ។ តួកោសិកាដែល  តំហែរក្សាថេរលំនឹង ប្រព័ន្ធប្រសាទជួយថែរក្សាលំនឹងដោយបញ្ជា ឲ្យ

ផ្ដុំជាក្រុមហៅថា ណ្វៃ យ៉ូ (ក្នុងមជ្ឍមណ្ឌ លប្រសាទ) ឬកង់គ្លីយ៉ុង (ក្នុងបរិប សារពាង្គកាយឆ្លើយតបឲ្យបាន សមស្របនឹងព័ត៌មានដែលទទួលបាន

ណ្ឌ លប្រសាទ ) ។ ៣.២ ណឺ រ៉ូន (ឬកោសិកាប្រសាទ)

២.២ តម្រូវប្រសាទសត្វឆ្អឹងកង ប្រព័ន្ធប្រសាទផ្ដុំឡើងពីសរីរាង្គ ជាលិកា និងកោសិកា ។ ណឺ រ៉ូន ជា

ចំពោះសត្វឆ្អឹងកងប្រព័ន្ធប្រសាទមានការអភិវឌ្ឍខ្ពស់ ខួរក្បាល កោសិកាឯកទេសដែលមាននាទី បញ្ជូ នព័ត៌មានទៅពាសពេញ

លូតលាស់ល្អ និងមានសរីរាង្គវិញ្ញា ណច្រើន ទំហំ និងលក្ខណៈ សារពាង្គកាយ ។ ព័ត៌មានដែលណឺ រ៉ូនដឹកនាំហៅថា អាំងភ្លុច ប្រសាទ ។

ស្មុគស្មា ញរបស់ខួរធំ និងខួរតូច (ខួរក្បាល) កើនឡើងពីថ្នា ក់ត្រី ទៅ ណឺ រ៉ូនមាននាទីសំខាន់ៗជាច្រើន ដូចជា ការធ្វើចលនា ការគិត ការរំជួ

ថ្នា ក់ថនិកសត្វ លចិត្ត ការសិក្សា......។

អឌ្ឍគោលខួរជាតំបន់វិនិច្ឆ័យនៃខួរក្បាល (ទទួល បកស្រាយ និងកំណត់ ក. រូបផ្ដុំណឺ រ៉ូន

តំណបទៅនឹងព័ត៌មានរបស់សរីរាង្គវិញ្ញា ណ ) កោសិកាប្រសាទ ឬណឺ រ៉ូនមានបីផ្នែកសំខាន់៖

ខួរតូច មាននាទីសម្របសម្រួលចលនា និងត្រួតពិនិត្យលំនឹង មាន ការ  ដង់ឌ្រីត ជាសរសៃឆ្មា រៗហើ យខ្លីដែលបែកចេញពីតួកោសិកា និងង

វិវត្តខ្ពស់ ។ ជាកន្លែងទទួលនូវចរន្តអាំងភ្លុច(ព័ត៌មានប្រសាទ) ដែលក្រោមទំរង់ជា

ជាការពិតមនុស្សពិតជាមានបញ្ញា ខ្ពស់ជាងសត្វដ៍ទៃមែន ក៏ប៉ុន្តែ សរីរាង្គ សារធាតុគីមីឬ ហៅថាណ៉ូ រ៉ូបញ្ជូ នសារ (មិនមែន ណ៉ូ រ៉ូនបញ្ជូ នសារ

វិញ្ញា ណរបស់មនុស្ស មានលក្ខណៈមិនស្មើពពួកសត្វនោះ ឡើយ ដូចជា ទេ) ។

សត្វកណ្តុ រ ដំរី អាចស្តា ប់បានឮបានល្អជាងយើង.....។

Page 7 of 59
  តួកោសិកា (ផ្ទុកធាតុកោសិកា និងជាកន្លែងសំយោគថាមពល) ណឺ រ៉ូន  ណឺ រ៉ូនទ្វេប៉ូលៈ ណឺ រ៉ូនដែលតួកោសិកាមានពន្លយពីរស្របគ្នា គឺមួយជា

មានតួកោសិកាធំ ហើ យបែកចេញជាសរសៃ ឆ្មា រៗ ហៅថាដង់ឌ្រីត អាក់សូន និងមួយទៀតជា ដង់ឌ្រីត ។

និងអាក់សូន តួកោសិកាមានផ្ទុ ក មីតូកុងឌ្រី (មជ្ឍមណ្ឌ លផលិតថាមពល  ណឺ រ៉ូនពហុប៉ូលៈ ណឺ រ៉ូនដែលតួកោសិកាមានពន្លយចេញមកច្រើន ។

របស់កោសិកា ឧ. ស្ករ បំបែកជា ទឹក និង CO2 ដោយបញ្ចេ ញបរិមាណថាមពល ដង់ឌ្រីតមានច្រើន ហើ យខ្លី និងឆ្មា រ ។ អាក់សូនមានតែមួយគត់ ធំ
យ៉ាងច្រើន) ប្រដាប់កុលស៊ី (ជាថង់ ឬបំពង់ សំប៉ែតស្ថិតនៅក្បែរណ្វៃ យូ មាននាទី
ហើ យវែង ។
កែច្នៃ និងវេចខ្ចប់ប្រូតេអ៊ីន នៅក្នុង កោសិកា) សារធាតុនីស (Nisse) (សារធាតុដែល - ពាក់ព័ន្ធនឹងនាទី
ស្រដៀងគ្នា ទៅនឹងរេទីតយុឡូ មអង់ដូប្លា ស របស់កោសិកា ដ៏ទៃទៀត) និងណឺ រ៉ូភីប្រ៊ី  ណឺ រ៉ូនវិញ្ញា ណនាំៈ មាននាទីដឹកនាំព័ត៌មានចេញពីធ្មួលវិញ្ញា ណ
5
(ជាសរសៃតូចល្អិតបំផុតដែល ឃើញមាននៅក្នុងអាក់សូន ដង់ឌ្រីត និងតួកោសិកា ទៅកាន់មជ្ឍមណ្ឌ លប្រសាទ ។
មាននាទី បញ្ជូ ន អាំងភ្លុច (ព័ត៌មានដែលណឺ រ៉ូនដឹកនាំ) នៅក្នុងតួកោសិកា ។
 ណឺ រ៉ូនចលករៈ មាននាទីដឹកនាំព័ត៌មានពីមជ្ឍមណ្ឌ លប្រសាទទៅ កាន់
 អាក់សូន ជាពន្លយដែលបែកបន្តចេញពីតួកោសិកាមាននាទី បញ្ជូ ន
សរីរាង្គប្រតិកម្ម (សាចដុំ ឬក្រពេញ) ។
អាំងភ្លុចប្រសាទ ពីតួកោសិកាទៅកាន់ណឺ រ៉ូនដទៃទៀត ហើ យមាន
 ណឺ រ៉ូនភ្ជា ប់ (ឬអន្តរណឺ រ៉ូន) មាននាទីបញ្ជូ នបន្តនូវព័ត៌មានចេញពី
ទម្រង់ ដូចជាដង់ឌ្រីតដែរ ។
ណឺ រ៉ូនមួយទៅណឺ រ៉ូនមួយផ្សេង ទៀត ។
ខ. ប្រភេទផ្សេងៗនៃណឺ រ៉ូន៖ ណឺ រ៉ូនចែកចេញជាពីរប្រភេទផ្សេងៗ
គ. អាំងភ្លុចប្រសាទ មានរាប់ពាន់លានឆ្លងកាត់ប្រព័ន្ធប្រសាទ ជារាង
ទៅតាមនាទី និងភាពបន្លយដង់ឌ្រីត របស់វា ។
រៀងរាល់ថ្ងៃ ។ អាំងភ្លុចប្រសាទ នីមួយៗចាប់ផ្ដើមចេញពី ដង់ឌ្រីតមួយ
- ពាក់ព័ន្ធនឹងពន្លយដង់ឌ្រី ចេញពីតួ កោសិកាៈ
ហើ យធ្វើដំណើ រយ៉ាងលឿន(១២០ m/s)ឆ្ពោះទៅកាន់តួ កោសិកា
 ណឺ រ៉ូនឯកប៉ូលៈ ណឺ រ៉ូនដែលមានពន្លយខ្លីមួយបែកចេញពីតួ
របស់ណឺ រ៉ូន បន្ទា ប់មកវាចុះតាមអាក់សូនរហូតដល់ ចុងអាក់សូន ។
កោសិកា ។
- ដំបូងសរីរាង្គវិញ្ញា ណទទួលរំញោចបង្កើតជាអាំងភ្លុ ចប្រសាទ (ក្រោម

ទម្រង់ជាចរន្តអគ្គិសនី Millivolt ឯកសារខ្លះដាក់ Microvolt) នាំពី ដង់ឌ្រី

5
មេតាប៉ូលីស ជាលំនាំនានារួមមានលំនាំនៃការសំយោគ បំបែកម៉ូលេគុលផ្សេងៗក្នុងសារពាង្គកាយ

រីបូសូម ធាតុកោសិកាតូចៗបង្កឡើងពីប្រូតេអ៊ីន និង ARN ស្ថិតនៅរាប៉ាយក្នុងស៊ីតូប្លា សនិងភ្ជា ប់លើ រ៉េទីគុយ

តទៅកាន់តួកោសិកា
ឡូ មអង់ដូប្លា ស (ជាធាតុកោសិកាមានភ្នា សស្ថិតនៅក្នុងកោសិកាអឺការីយ៉ូត មានរាងជាថង់ សំប៉ែតផ្តុំគ្នា ជា

សេរី មាននាទីដឹកនាំប្រូតេអ៊ីនដែលសំយោគរួច) ។

Page 8 of 59
- ក្នុ ងតួកោសិកាវាបង្កើតជា មេកានិច១ រួចនញ្ជូ នទៅកាន់ អាក់សូន សំបកខួរត្រួតពិនិត្យនាទីជាច្រើនរួមបញ្ចូ លទាំងបញ្ញា ផងដែរ រួម

រហូតដល់ចុងអាក់សូន មានសតិ ប្រឌិតញាណ ការពិចារណា ។ ខួរក្បាលស្រោបដោយ

- នៅចុងអាក់សូននោះមានផ្ទុ កថង់សារធាតុគីមីជាច្រើនដែលជាណឺ ជាលិកាសន្ធា នបី ស្រាទាប់ហៅថា ស្រោមខួរ ។ ចន្លោះរវាង

រ៉ូននាំសារ ស្រទាប់ក្នុងបង្អស់និងស្រទាប់កណ្តា លមានលំហពេញ

- ពេលដែលអាំងភ្លុ ចប្រសាទទៅដល់ចុងអាក់សូនវាធ្វើឲ្យថង់ សារ ដោយវត្ថុរាវគឺ ទឹកខួរ ដែលកល់ ហើ យការពារខួរក្បាល និង

ធាតុគីមីផ្ទុះបែកចេញណឺ រ៉ូនបញ្ជូ នសារ ឆ្លងកាត់តំបន់ ស៊ីណាប់ ទៅ ខួរឆ្អឹងខ្នងពីការប៉ះទង្គិច ។ ទឹកខួររត់កាត់ ខួរក្បាលដោយដឹកនាំ

ភ្ជា ប់នឹងធ្មួ ល នៃដង់ឌ្រីតណឺ រ៉ូន១ទៀត ។ អុកស៊ីសែន គ្លុយកូស គោលិកាស និង អរម៉ូន ។ ទឹកខួរចាប់យក

ឃ. ស៊ីណាប់ៈ ជាលំហតូចមួយ រវាងចុងអាក់សូនរបស់ណឺ រ៉ូនទី១ និង សារធាតុ ទាំងនេះពីសរសៃប្ដូ រ ។

ដង់ឌ្រីតណឺ រ៉ូនទី២ ហៅថា ស៊ីណាប់ ។ - ខួរក្បាលមានតំបន់បីសំខាន់ (ខួរធំ ខួរតូច និងខួរកញ្ចឹ ងក) ដែលទទួល

៣.៣ មជ្ឍមណ្ឌ លប្រសាទ ហើ យឆ្លើយតបនឹងព័ត៌មាន ។

ក. ខួរក្បាល - ផ្នែកសំខាន់ជាងគេនៃខួរធំរបស់មនុស្សគឺ ស្រទាប់ខាងក្រៅ ឬសំបកខួរ

6
ខួរក្បាលជាសរីរាង្គសំខាន់ជាងគេនៃមជ្ឍមណ្ឌ លប្រសាទដែលមាន ដែលត្រួតពិនិត្យនាទីជាច្រើន រួមមានបញ្ញា សតិ ប្រឌិតញាណ និងការ

ណឺ រ៉ូនចំនួន ប្រហែល ១០០ ពាន់ លាន ។ ខួរក្បាលមានទម្ងន់ ពិចរណា ។ ខួរធំចែកជាពីរចំហៀង ចាប់ពី ផ្នែកខាងមុខ ទៅ

ប្រហែលពី ១២០០ ទៅ ១៣៥០ g មនុស្សប្រុស ១០០០ ទៅ១២៥០ g ខាងក្រោយដោយចង្អូរយ៉ាងជ្រៅ ដែលចែកខួរធំ ជាអឌ្ឍគោលខួរស្ដាំ

2
មនុស្ស ស្រី និងមានផ្ទៃប្រហែលពី ២០០០ ទៅ ២១០០ cm ។ និងឆ្វេង ដែលភ្ជា ប់គ្នា ដោយបាច់ ប្រសាទ ។ តាឡាមុស ផ្នែកបាតនៃខួរធំ

ខួរក្បាលបង្ករឡើងពីសារធាតុ៖ មានទម្រង់ដូចស៊ុតមួយ គូដែលកើតចេញពីសារធាតុ ប្រផេះ ។ វាមាននាទីចាប់យកអាំង

 ផ្នែកខាងក្រៅ ជាស្រទាប់សារធាតុប្រផេះកើតឡើងពីតួកោសិកា ភ្លុ ចប្រសាទពីវិញ្ញា ណនាំ ហើ យបញ្ជូ នទៅកន្លែង ត្រឹមត្រូវក្នុ ងសំបកខួរដែលនឹងត្រូវ

របស់ណឺ រ៉ូនចលករ និងអន្តរណឺ រ៉ូនយ៉ាងច្រើន ។ ធ្វើការបកស្រាយ ។

 ផ្នែកខាងក្រោមសារធាតុប្រផេះរបស់ខួរធំជាសារធាតុស ដែល

កើតឡើងពីភីបប្រសាទ (អាក់សូន និងស្រទាប់មីញ៉េលីន) ។

6
ប្រឌិតញ្ញា ណ

Page 9 of 59
អ៊ីប៉ូតាឡាមុស(តំបន់របស់ខួរក្បាលដែលត្រួតពិនិត្យសកម្មភាពជាច្រើនក្នុ ងសារពាង្គកាយ គ្រប់ផ្នែកទាំងអស់នៃប្រព័ន្ធប្រសាទលើកលែងតែខួរក្បាល និង
ដូចជាត្រួតពិនិត្យវេទនាអារម្មណ៍ សំខាន់ៗទាក់ទងនឹងការថែរក្សាលំនឹង ដូចជា ការស្រេក
ខួរឆ្អឹងខ្នង ជាបរិមណ្ឌ លប្រសាទ ។ វារួមបញ្ចូ លទាំងសរសៃ ប្រសាទ
ការឃ្លា ន និងត្រួតពិនិត្យតំហែសីតុណ្ហ ភាព តុល្យភាពទឹក និងសម្ពា ធ ឈាម) ជា ផ្នែកមួយ
លលាដ៏ក្បាល (មាន 12 គូដែលបែកចេញពីខួរក្បាល ) និង សរសៃ
នៃខួរក្បាល ដែលមាននាទីត្រួត ពិនិត្យការបញ្ចេ ញ របស់ក្រពេញអ៊ីប៉ូភីស
ប្រសាទឆ្អឹងខ្នង (មាន 31 គូ ដែលបែកចេញពីខួរឆ្អឹងខ្នង) ។
។ ប៉ុន្តែសកម្មភាពអ៊ីប៉ូតា ឡាមុស ក៏ទទួលរងឥទ្ធិពលទៅតាមកម្រិតអរម៉ូន
ប្រព័ន្ធប្រសាទចែកចេញជាពីរក្រុមៈ
ក្នុងឈាម និង អាំងភ្លុច ដែល ចូលក្នុងមជ្ឈមណ្ឌ លប្រសាទ ។
- ប្រព័ន្ធប្រសាទ សូម៉ាទិច មានណឺ រ៉ូនដែលភ្ជា ប់មជ្ឍមណ្ឌ លប្រសាទ ទៅ
- ខួរតូច ចែកជាអឌ្ឍគោលចំនួនពីរ និងមានសារធាតុប្រផេះ (ស្រទាប់
នឹងសាច់ដុំឆ្នូតឬសាច់ដុំឆន្ទៈ
ផ្នែកខាងក្រៅ) និងសារធាតុស (ផ្នែកខាងក្នុង) ។ ខួរតូចត្រួតពិនិត្យ
- ប្រព័ន្ធប្រសាទស្វ័យប្រវត្តិៈ ណឺ រ៉ូនធ្វើដំណើ រទៅក្រពេញសាច់ដុំ រលីង
ចលនាឆន្ទៈ ទាំងអស់ និងអឆន្ទៈមួយចំនួន ។
និងសាច់ដុំបេះដូង ។
- ខួរកញ្ចឹ ងក ស្ថិតនៅខាងក្រោមខួរក្បាលហើ យភ្ជា ប់នឹងខួរឆ្អឹងខ្នង ។ វា
ប្រព័ន្ធប្រសាទស្វ័យប្រវត្តិចែកចេញជាពីរផ្នែៈ
ត្រួតពិនិត្យសកម្មភាពអឆន្ទៈ របស់សារពាង្គកាយ ។
+ប្រព័ន្ធប្រសាទសាំប៉ាទិច (ជាប្រព័ន្ធប្រសាទស្វ័យប្រវត្តិដែលជំរុញ តំណប

សារពាង្គកាយ ត្រៀមនៅពេលត្រូវការ) មានសកម្មភាពនៅពេលមាន ភាព

ខ. ខួរឆ្អឹងខ្នង
តានតឹង ។
ខួរឆ្អឹងខ្នងបន្តចេញពីខួរក្បាល និងចេញពីផ្នែកចំហនៃបាតលលា
+ ប្រព័ន្ធប្រសាទប៉ារ៉ាសាំប៉ាទិច (មាននាទីធ្វើឲ្យសារពាង្គកាយវិលមក
ដ៏ ក្បាល ។ វាការពារដោយឆ្អឹងខ្នង ស្រោមខួរ៣ស្រទាប់ និងធាតុរាវ
ភាពដើមវិញ បន្ទា ប់ពីមានគ្រោះអាសន្ន និងរក្សាលំនឹង ក្នុងសារពាង្គកាយ) មានអំពើ
ទឹកខួរ ។
បញ្រ្ចា សគ្នា នឹងផលនៃ ប្រព័ន្ធប្រាសាទសាំប៉ាទិច ។
សារៈសំខាន់នៃខួរឆ្អឹងខ្នងមានពីរ គឺ
៣.៥ ថ្នាំ និងប្រព័ន្ធប្រសាទ
- វាភ្ជា ប់សរសៃប្រសាទនៃបរិមណ្ឌ លប្រសាទទៅនឹងខួរក្បាល
អាល់កុល និងកាផេអ៊ីន មានឥទ្ធិពលផ្ទា ល់លើប្រព័ន្ធប្រសាទ ។
- ត្រួតពិនិត្យរ៉េផ្លិចខ្លះៗដែលជាតំណបស្វ័យប្រវត្តិ ។
ប្រើអាល់កុលច្រើនហួសបំផ្លា ញកោសិកាខួរក្បាលនិងថ្លើម
៣.៤ បរិមណ្ឌ លប្រសាទ
កាផេអ៊ីនបង្កើនល្បឿនសកម្មភាពនៃមជ្ឍមណ្ឌ លប្រសាទ

Page 10 of 59
 នីកូទីន បង្កើនការបញ្ចេ ញអរម៉ូនអេពីណេព្រីន បង្កើនអត្រាចង្វា ក់ ក. អាំងភ្លុចប្រសាទជាព័ត៌មាន ដែលដឹកនាំដោយណឺ រ៉ូន ។ ទិសដៅអាំងភ្លុចប្រសាទ

បេះដូង សម្ពា ធឈាម អត្រាដង្ហើម និងការបញ្ចេ ញជាតិអាស៊ីតក្នុង ចេញពីដង់ឌ្រីតចូលទៅក្នុងតួកោសិកា ហើ យចុះតាមអាក់សូនរហូតដល់ចុងអាក់សូន

ក្រពះ ។
ខ.-ធ្មួលវិញ្ញា ណ (មានធ្មួលវិញ្ញា ណជាច្រើន) (បង្កើតបានជាអាំងភ្លុចប្រសាទ

ធ្វើដំណើ រទៅតាម)
សំណួ រៈ
-ណឺ រ៉ូនវិញ្ញា ណនាំ (អាំងភ្លុចប្រសាទចេញពីណឺ រ៉ូនវិញ្ញា ណនាំឡើងតាមខួរឆ្អឹងខ្នង)
១. តើខួរក្បាល និងខួរឆ្អឹងខ្នងមានទំនាក់ទំនងគ្នា យ៉ា ងដូចម្តេចក្នុងការបញ្ជូ នព័ត៌មាន?
-ខួរឆ្អឹងខ្នង (ចេញពីខួរឆ្អឹងខ្នងត្រូវឆ្លងកាត់ណឺ រ៉ូនភ្ជា ប់)
 ព័ត៌មានផ្នែកវិញ្ញា ណនាំ និងចលករដែលឆ្លងកាត់ខួរក្បាល ទៅផ្នែកផ្សេងៗនៃ
-អន្តរណឺ រ៉ូន ឫណឺ រ៉ូនភ្ជា ប់ (ចេញណឺ រ៉ូនភ្ជា ប់ទៅកាន់ណឺ រ៉ូនចលករ)
សារពាង្គកាយតាមរយៈខួរឆ្អឹងខ្នង ។ ម្យ៉ាងទៀតសរសៃប្រសាទវិញ្ញា ណនាំ និង
-ណឺ រ៉ូនចលករ
ចលករទាំងអស់ដែលស្ថិតនៅក្រោមកញ្ចឹ ងក ត្រូវតែឆ្លងកាត់ខួរឆ្អឹងខ្នង ទៅកាន់
-សរីរាង្គប្រតិកម្ម (សាច់ដុំ ឫក្រពេញ)
ខួរក្បាល និងសរីរាង្គផ្សេងៗ ៕
៤. ក. ដូចម្តេចដែលហៅថា រ៉េផ្លិច ?ចូរឲ្យឧទាហរណ៍ ចលនា រ៉េផ្លិច ?
២. ក. តើខួរតូចស្ថិតនៅត្រង់ណា ? ហើយមានលក្ខណៈដូចម្តេច ?(វីញ្ញា សាទី២)
ខ. តើរ៉េផ្លិចអាចការពារសារពាង្គកាយបានយ៉ា ងដូចម្តេច ?(វិញ្ញា សាទី៦)
ខ. តើខួរតូចត្រួតពិនិត្យចលនាអ្វីខ្លះ ?
 ក. រ៉េផ្លិច ជាសកម្មភាពអឆន្ទៈ ដែលកើតឡើងដោយស្វ័យប្រវត្តិ
គ. ប្រសិនជាខួរតូចមានការខូចខាត តើនឹងមានបញ្ហា អ្វីខ្លះកើតឡើង ?
ហើ យគ្មា នការចូលរួមពីខួរក្បាលទេ ។
 ខួរតូចស្ថិតនៅផ្នែកខាងក្រោយខាងក្រោមខួរធំ ។ ខួរតូចក៏ចែកអឌ្ឍគោលខួរ
 ឧទាហរណ៍ ចលនារ៉េផ្លិច កន្ត្រា ក់ក្បាលជង្គង់ កន្រ្តា ក់ដៃ ចេញពីវត្ថុក្តៅ ពេក
ចំនួនពីរចំហៀងដែរ ។ ស្រទាប់ខាងក្រៅរបស់ខួរតូចមានផ្នត់ជ្រៅជាច្រើន
ព្រិចភ្នែក ពេលមានដីហុយ.....
ដែលកើតឡើងពីសារធាតុប្រផេះ ឯស្រទាប់ខាងក្នុងជាសារធាតុស ដូចខួរធំ
ខ. រ៉េផ្លិចអាចការពារសារពាង្គកាយពីគ្រោះថ្នា ក់ផ្សេងៗដូចជា ប៉ះវត្ថុក្ដៅ ពេក
ដែរ ។
ឬត្រជាក់ពេក ធូលី វត្ថុមុតស្រួច ។
 ខួរត្រួតពិនិត្យ ចលនាឆន្ទៈទាំងអស់ និងចលនាអឆន្ទៈមួយចំនួន ។
៥. តើណឺ រ៉ូនមួយភ្ជា ប់ទៅនឹងណឺ រូនមួយទៀតយ៉ា ងដូចម្តេច ?
 ប្រសិនបើខួរតូចមានការខូចខាត គេសង្កេតឃើញសារពាង្គកាយបាត់បង់
 ដោយលំហតូចមួយ ហៅថា ស៊ីណាប់ ។
តុល្យភាព(លំនឹង) មានការកន្ត្រា ក់ញ័រ ។
៦. ចូររៀបរាប់ និង ពន្យល់ពីនាទីប្រព័ន្ធប្រសាទមនុស្ស ?
៣. ក.ដូចម្តេចដែលហៅថាអាំងភ្លុចប្រសាទ ? ចូរបញ្ជា ក់ពីទិសដៅនៃអាំងភ្លុច
 ប្រព័ន្ធប្រសាទមនុស្ស មាន ការទទួលព័ត៌មាន ការឆ្លើយតបនឹងព័ត៌មាន និងតំ
ប្រសាទ ? (វិញ្ញា សាទី ៤)
ហែរក្សាថេរលំនឹង ។
ខ. តើមានទម្រង់អ្វីខ្លះដែលទាក់ទងនឹងក្នុងលំនាំរ៉េផ្លិច ?

Page 11 of 59
  ការទទួលព័ត៌មាន អ្នកអាចដឹងពីអ្វីៗដែលកើតមាននៅក្នុងមជ្ឍដ្ឋា នជុំវិញខ្លួន + កន្លែងភ្ជា ប់សរសៃប្រសាទនៃបរិមណ្ឌ លប្រសាទទៅនឹងខួរក្បាល ។ អាំងភ្លុចប្រសាទ
របស់អ្នក ដោយសារប្រព័ន្ធប្រសាទ ។ ចេញពីណឺ រ៉ូនវិញ្ញា ណ នាំឡើង តាមខួរឆ្អឹងខ្នងទៅកាន់ខួរក្បាល ។ អាំងភ្លុចប្រសាទ

 ការឆ្លើយតបនឹងព័ត៌មាន បម្រែបម្រួល ឬសញ្ញា ណាមួយនៅក្នុងមជ្ឃដ្ឋា ន ចេញពីខួរក្បាលបញ្ជូ នចុះតាមខួរឆ្អឹងខ្នង ដោយឆ្លកាត់អន្តរណឺ រ៉ូនទៅកាន់ណឺ រ៉ូន

ខាងក្រៅ ដែលធ្វើឱ្យសារពាង្គកាយមានប្រតិកម្មតប ហៅថា រំញោច ។ ចលករ ។

 តំហែរក្សាថេរលំនឹង ប្រព័ន្ធប្រសាទជួយថែរក្សាលំនឹង ដោយបញ្ជា ឱ្យ +ខួរឆ្អឹងខ្នងត្រួតពិនិត្យរ៉េផ្លិចខ្លះៗដែលជាតំណស្វ័យប្រវត្តិ ។

សារពាង្គកាយឆ្លើយតបឱ្យបានសមស្របនឹងព័ត៌មានដែលទទួលបាន ។ ៨. តើអ៊ីប៉ូតាឡាមុសផលិតអរម៉ូនអ្វីខ្លះ ? តើអរម៉ូនទាំងនោះមាននាទីដូចម្តេច ? (វីញ្ញា

៧. ចូរប្រៀបធៀបមជ្ឍមណ្ឌ លប្រសាទ និងបរិមណ្ឌ លប្រសាទ ? សាទី១២ ១៩សីហា ២០១៩)
 +លក្ខណៈដូចគ្នា ចំ. អ៊ីប៉ូតាឡាមុសផលិតអរម៉ូនពីរប្រភេទៈ

- ជាប្រព័ន្ធប្រសាទ - អរម៉ូន ADH ឬអង់ទីឌីអ៊ុយរ៉េទិច

 + លក្ខណៈខុសគ្នា - អរម៉ូនអុកស៊ីតូស៊ីន

- ស្ថិតនៅចំកណ្តា លសារពាង្គកាយ - ស្ថិតនៅខាងៗសារពាង្គកាយ +អរម៉ូននីមួយៗមាននាទីៈ

- បង្ករឡើងពីខួរក្បាល និងខួរឆ្អឹងខ្នង - បង្ករឡើងពីសរសៃប្រសាទ - អរម៉ូន ADH មាននាទីភ្ញោ ចបំពង់ប្រមូលផ្តុំ នៅក្នុងតម្រងនោម ធ្វើឲ្យទឹកជ្រាប

លលាដ៍ក្បាល និងសរសៃប្រសាទ ចេញវិញទៅក្នុងឈាម ។

ឆ្អឹងខ្នង - អរម៉ូនអុកស៊ីតូស៊ីន ភ្ញោ ចសាច់ដុំស្បូនឲ្យកន្ត្រា ក់ដែលអាចជួយរុញទារក

-មាននាទីទទួលព័ត៌មាន បកស្រាយ - មាននាទីដឹកនាំព័ត៌មានចូល ចេញពីស្បូនក្នុងពេលសម្រាលកូន និងភ្ញោ ចសាច់ដុំដែលស្ថិតនៅជុំវិញក្រពេញ

និងបញ្ជា ចេញទៅបរិមណ្ឌ លប្រសាទ និងចេញពីមជ្ឍមណ្ឌ លប្រសាទ ទឹកដោះឲ្យកន្រ្តា ក់ដើម្បីបញ្ចេ ញទឹកដោះ តាមរន្ធតូចៗនៅជុំវិញចុងដោះ។

៩. ចូរព័ណ៌ នាពីរូបផ្គុំប្រព័ន្ធប្រសាទសត្វឆ្អឹងកង ?
ក. តើខួរឆ្អឹងខ្នងស្ថិតនៅកន្លែងណា ? តើខួរឆ្អឹងខ្នងត្រូវបានការពារដោយអ្វីខ្លះ ?  សកម្មភាពនៃប្រព័ន្ធប្រសាទសត្វឆ្អឹងកងប្រព្រឹត្តទៅក្រោមចលនការមួយ និង
ខ. ចូររៀបរាប់សារៈសំខាន់នៃខួរឆ្អឹងខ្នង ? (វិញ្ញា សាទី ១០) មូលដ្ឋា នគ្រឹះបី ។ ចលនការប្រព្រឹត្តទៅក្រោមសកម្មភាពនៃអាំងភ្លុចប្រសាទ ។
 ក -ខួរឆ្អឹងខ្នងស្ថិតនៅក្នុងប្រហោងឆ្អឹងកងខ្នង ។ ចំណែកមូលដ្ឋា នគ្រឹះទាំងបីមានៈ
-ខួរឆ្អឹងកងខ្នងត្រូវបានការពារដោយ ឆ្អឹងខ្នង ស្រោមខួរ និងទឹកខួរ ។ - មជ្ឍមណ្ឌ លប្រសាទ
ខ. រៀបរាប់សារៈសំខាន់ខួរឆ្អឹងខ្នង
- សរសៃប្រសាទ នាំព័ត៌មានទៅខួរក្បាល

Page 12 of 59
 - សរសៃប្រសាទ ទទួលបញ្ជា ពីខួរក្បាលវិញ (ប្រព័ន្ធប្រសាទឆន្ទៈ ប្រព័ន្ធ  ខួរក្បាលបង្កឡើងពី ខួរធំ និងខួរតូច និងខួរកញ្ចឹ ងក។ ខួរធំជាផ្នែកដែលធំជាងគេ

ប្រសាទអឆន្ទៈ និងប្រព័ន្ធណឺ រ៉ូន អង់ដូគ្រីន) ហើ យមានកោសិកាប្រសាទប្រហែល ៨០% នៃចំនួនកោសិកាប្រសាទ

១១. តើណឺ រ៉ូនមានប៉ុន្មា នប្រភេទ? អ្វីខ្លះ ? ទាំងអស់។ វាស្ថិតនៅលាតសន្ធឹងពីថ្ងា សមុខ ទៅលលាដ៍ក្រោយហើ យ

 គេចែកណឺ រ៉ូនជាប្រភេទផ្សេងៗដោយផ្អែកលើមូលហេតុ២យ៉ា ង គឺ ផ្អែកលើ បែងចែកជាផ្នែកផ្សេងៗទៀត ដូចជា តាឡាមុស និងអ៊ីប៉ូតាឡាមុស ។ ខួរធំ

ភាពពន្លយស៊ីតូប្លា ស និងផ្អែកលើតួនាទី របស់វា ។ មាននាទីទាក់ទងទៅនឹងការស្តា ប់ពិនិត្យសាច់ដុំឆ្អឹងខ្នង ការមើល ក្លិន និង

+ផ្អែកលើភាពពន្លយស៊ីតូប្លា ស គេចែកណឺ រ៉ូនជា ៣បែប គឺ កាយវិញ្ញា ណ ។ ខួរតូចស្ថិតនៅខាងក្រោយផ្នែកខាងក្រោមកំពយក្រោយ ។ វា
 ណឺ រ៉ូន ឯកប៉ូល ណឺ រ៉ូន ទ្វែប៉ូល ណឺ រ៉ូន ពហុប៉ូល ។
មាននាទីត្រួតពិនិត្យចលនាសាច់ដុំ និងរក្សាលំនឹង....។ ខួរកញ្ចឹ ងក ស្ថិតនៅ
+ផ្អែកលើតួនាទី គេចែកណឺ រ៉ូនជា ៣បែបគឺ
ក្រោមខួរក្បាលភ្ជា ប់ទៅនឹងខួរឆ្អឹងខ្នង ។ វាមាននាទីក្នុងការត្រួតពិនិត្យ
 ណឺ រ៉ូន វិញ្ញា ណនាំ ណឺ រ៉ូន ភ្ជា ប់ ឬអន្តរណឺ រ៉ូន និងណឺ រ៉ូន ចលករ ។
សកម្មភាពឆន្ទៈរបស់សារពាង្គកាយ ដូចជាចលនាបេះដូង និងចលនាដង្ហើម ។
៦. ហេតុអ្វីបានជាពេលមានការប៉ះទង្គិច ឫរបួសមុតដាច់ធ្វើអោយមានការឈឺចាប់ ។
 ខួរក្បាលបង្កឡើងពីៈ
(វិញ្ញា សាទី៣)
 សារធាតុប្រផេះកើតឡើងពីតួកោសិការបស់ណឺ រ៉ូនចលករ និងអន្តរណឺ រ៉ូន
 ព្រោះក្រោមស្រទាប់អេពីឌែម(ឌែម) មានធ្មួលឈឺចាប់បង្កើតជាអាំងភ្លុចប្រសាទ
ធ្វើដំណើ រតាមណឺ រ៉ូនវិញ្ញា ណនាំឡើងតាមខួរឆ្អឹងខ្នងដោយឆ្លងកាត់អន្តរណឺ រ៉ូន យ៉ាងច្រើន ។

ទៅកាន់ខួរក្បាល ។ ខួរក្បាលបកស្រាយអាំងភ្លុចប្រសាទនេះដែលក្នុងនោះធ្វើឱ្យ  សារធាតុសកើតឡើងពីភីបប្រសាទ(អាក់សូននិងស្រទាប់មីញ៉េលីន) ។

យើងមានការឈឺចាប់ ។ ១៥. តើបរិមណ្ឌ លប្រសាទមានមានសរសៃប្រសាទអ្វីខ្លះ ?

១៣. តើខួរក្បាល និងខួរឆ្អឹងខ្នងគ្របដណ្ត ប់ដោយអ្វី ?  មានសរសៃប្រសាទទាំងអស់លើកលែងតែខួរក្បាល និងខួរឆ្អឹងខ្នង ។

 ខួរក្បាលនិងខួរឆ្អឹងខ្នងគ្របដណ្ត ប់ ដោយស្រទាប់ស្រោមខួរដែលបង្កពីជាលិកា សរសៃប្រសាទទាំងនោះមានដូចជា សរសៃប្រសាទបែកចេញពីខួរក្បាល១

សន្ធា នបីស្រទាប់ (ស្រោមខួរ) ហើ យនៅចន្លោះកណ្តា លមានទឹកស្រោមខួរ ទាំង១២គូ សរសៃប្រសាទចេញពីខួរឆ្អឹងខ្នងទាំង៣១គូ រួមទាំងសរសៃប្រសាទ

ដែលមាននាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការការពារខួរក្បាល និងខួរឆ្អឹងខ្នងពីការប៉ះ ផ្សេងៗទៀតដែលមាននៅក្នុងសារពាង្គកាយ ។

ទង្កិច ដឹកនាំអុកស៊ីសែន សារធាតុចិញ្ចឹ មគោលិកាស និងអរម៉ូនដើម្បីរក្សា

លំនឹងចលនការផ្សេងៗនៅក្នុងសារពាង្គកាយ។ ១៦. តើអាំងភ្លុចប្រសាទឆ្លងកាត់ស៊ីណាប់យ៉ា ងដូចម្តេច ?

 គ្របដណ្ត ប់ដោយ ឆ្អឹងកងខ្នង ស្រោមខួរ និងធាតុរាវទឹកខួរ ។  ចលនាអាំងភ្លុចប្រសាទឆ្លកាត់ស៊ីណាប់កើតមានឡើងនៅពេលអាំងភ្លុចប្រសាទ

១៤. តើខួរក្បាលបង្កឡើងពីផ្នែកអ្វីខ្លះ ? ទៅដល់ចុងអាក់សូន គេខើញមានពពុះតូចនៃសារធាតុគីមីដែលផ្ទុះ ហើ យ

Page 13 of 59
 សារធាតុគីមីធ្វើចលនាដោយនាំនូវអាំងភ្លុចប្រសាទនោះទៅកាន់ ចុងនៃ  ណឺ រ៉ូនមាន ៣ផ្នែក គឺ ដង់ឌ្រីត តួកោសិកា និងអាក់សូន ។

ដង់ឌ្រីតនៃកោសិកាថ្មីមួយទៀត ។ វាជាចលនាដែលដឹកនាំព័ត៌មានទាំងឡាយ 2. គេចែកណឺ រ៉ូនជាប្រភេទផ្សេងៗដោយផ្អែកលើមូលហេតុ២យ៉ាង គឺ ផ្អែកលើ

ទៅកាន់ និងមកមជ្ឍមណ្ឌ លប្រសាទ ។ ភាពពន្លយស៊ីតូប្លា ស និងផ្អែកលើតួនាទី របស់វា ។

១៧. តើមានទម្រង់អ្វីខ្លះ ដែលទាក់ទងក្នុងលំនាំរ៉េផ្លិច ? +ផ្អែកលើភាពពន្លយស៊ីតូប្លា ស គេចែកណឺ រ៉ូនជា ៣បែប គឺ

 ណឺ រ៉ូន ឯកប៉ូល ណឺ រ៉ូន ទ្វេប៉ូល ណឺ រ៉ូន ពហុប៉ូល ។

១៨. ប្រសិនបើស៊ីណាប់ជាច្រើនរាំងស្ទះមិនឱ្យសារធាតុគីមីឆ្លងកាត់បាន តើនិង មាន +ផ្អែកលើតួនាទី គេចែកណឺ រ៉ូនជា ៣បែបគឺ

បញ្ហា អ្វីកើតឡើង ?  ណឺ រ៉ូន វិញ្ញា ណនាំ ណឺ រ៉ូន ភ្ជា ប់ ឬអន្តរណឺ រ៉ូន និងណឺ រ៉ូន ចលករ ។
 នោះធ្វើអោយរាំងស្ទះដល់ការបញ្ជូ នព័ត៌មានទៅកាន់មជ្ឍមណ្ឌ លប្រសាទ

តាមរយៈកោសិកា ប្រសាទមួយទៀត ។ លទ្ធផលនៅពេលនោះធ្វើអោយយើង 2. តើគេចែកណឺ រ៉ូនជាប្រភេទផ្សេងៗដោយផ្អែកលើមូលហេតុអ្វីខ្លះ ? ផ្អែកលើមូលហេតុ

មិនអាចរក្សាលំនឹង របស់ខ្លួនបានឡើយ ។ នីមួយៗតើណឺ រ៉ូនមានអ្វីខ្លះ ?
1. តើខួរធំចែកជាផ្នែកដោយសារអ្វីខ្លះ ? ចូររៀបរាប់ ? (វិញាសាទី១២)  ណឺ រ៉ូនជាកោសិកាឯកទេស ដែលមាននាទីដឹកនាំព័ត៌មានទៅពាសពេញ

2. តើផ្នែកទាំងនោះមានទំនាក់ទំនងគ្នា យ៉ា ងដូចម្តេច ? សារពាង្គកាយ ។

 ខួរធំចែកជាផ្នែកដោយសារនៅចំកណ្តា លខួរក្បាលមានចង្អូយ៉ាងជ្រៅមួយ  ណឺ រ៉ូនមាន ៣ផ្នែក គឺ ដង់ឌ្រីត តួកោសិកា និងអាក់សូន ។

ចាប់ពីខាងមុខទៅខាងក្រោយ ដែលចែកខួរធំជាអឌ្ឍគោលខួរឆ្វេង និង  2. គេចែកណឺ រ៉ូនជាប្រភេទផ្សេងៗដោយផ្អែកលើមូលហេតុ២យ៉ាង គឺ

អឌ្ឍគោលខួរស្តាំ ។ ផ្អែកលើភាពពន្លយស៊ីតូប្លា ស និងផ្អែកលើតួនាទី របស់វា ។

 2. អឌ្ឍគោលខួរទាំងពីរនេះមានទំនាក់ទំនងជាមួយគ្នា ដោយឆ្លងកាត់តាមបាច់ +ផ្អែកលើភាពពន្លយស៊ីតូប្លា ស គេចែកណឺ រ៉ូនជា ៣បែប គឺ

ប្រសាទ ។ អឌ្ឍគោលខួរនីមួយៗ មានផ្នត់ជ្រៅដែលចែកអឌ្ឍគោលខួរជា  ណឺ រ៉ូន ឯកប៉ូល ណឺ រ៉ូន ទ្វេប៉ូល ណឺ រ៉ូន ពហុប៉ូល ។

កំពក ៤ ។ +ផ្អែកលើតួនាទី គេចែកណឺ រ៉ូនជា ៣បែបគឺ

 ណឺ រ៉ូន វិញ្ញា ណនាំ ណឺ រ៉ូន ភ្ជា ប់ ឬអន្តរណឺ រ៉ូន និងណឺ រ៉ូន ចលករ
១. តើណឺ រ៉ូនជាអ្វី ? តើណឺ រ៉ូនមានប៉ុន្មា នផ្នែក ? អ្វីខ្លះ ? (វិញ្ញា ទី១១)
1. ណឺ រ៉ូនជាកោសិកាឯកទេស ដែលមាននាទីដឹកនាំព័ត៌មានទៅពាសពេញ

សារពាង្គកាយ ។

Page 14 of 59
មេរៀនទី២ សង្ខេបៈ សរីរាង្គវិញ្ញា ណ +ស្រទាប់ក្រៅ (ភ្នា សគ្រាប់ភ្នែក) ក្លេរ៉ូទិច ស្រទាប់ក្រៅបង្អស់ មានពណ៌ ស

- ប្រព័ន្ធប្រសាទឆ្លើយតបទៅនឹងព្រឹត្តិការណ៍ ផ្សេងៗនៅក្នុងមជ្ឍដ្ឋា ន ក្រាស់ រឹង ស្វិត ។ វាមាននាទី ផ្តល់ទ្រង់ទ្រាយឲ្យគ្រាប់ភ្នែក និង ការពារផ្នែក

ជុំវិញ ។ តើធ្វើដូចម្តេចទើបប្រព័ន្ធប្រសាទអាចទទួលបាននូវព័ត៌មា ពី ខាងក្នុងរបស់គ្រាប់ភ្នែក។

មជ្ឍដ្ឋា នខាងក្រៅ?  ករនេ ស្ថិតនៅផ្នែកខាងមុខនៃភ្នែក ។ វាជាស្រទាប់ក្លេរ៉ូទិចដែល ប៉ោង

-សរីរាង្គវិញ្ញា ណនីមួយៗមានធ្មួលពិសេសរបស់វា ឬទម្រង់ដែលអាច ថ្លា មានរាងកោងជាងទំរង់របស់ភ្នែកទាំងមូល។ លក្ខណៈកោងរបស់

ចាប់យករំញោចពីមជ្ឈដ្ឋា ន ខាងក្រៅ ដូចជា សូរ ពន្លឺ ចលនា ករនេសំរាប់ ពត់កាំរស្មីដែលចាំងចូលមក ក្នុងភ្នែកឲ្យរួម ជួបគ្នា

សារធាតុគីមី សម្ពា ធ ឬបម្រែបម្រួលសីតុណ្ហ ភាព ។ ខួរក្បាល បកស្រាយ នៅកន្លែងតែមួយលើរ៉េទីន។

ព័ត៌មានទាំងនោះទៅជាគំហើ ញ ឃ្លា ន វេទនារម្មណ៍ ផ្សេងៗ ។ +ស្រទាប់កណ្តា លៈ កូរ៉ូអ៊ីត ស្រទាប់នេះសម្បូរដោយសរសៃឈាម និង

១. ចក្ខុវិញ្ញា ណ ជាតិពណ៌ ត្នោ តចាស់ ដែលអាចបង្កា រការជះត្រឡប់មកវិញ នៃពន្លឺ

- នាទីរបស់ភ្នែក គឺប្រមូលផ្តុំកាំរស្មីពន្លឺពីមជ្ឍដ្ឋា នខាងក្រៅ ហើ យ នៅក្នុងគ្រាប់ភ្នែក ។ សសៃឈាមនៃស្រទាប់កូរ៉ូអ៊ីត ផ្គត់ផ្គង់សារធាតុ

បង្កើតជារូបភាព និងប្រាប់ទៅខួរក្បាលពីរូបភាពនេះ (ភ្នែកឆ្វេងបញ្ជូ ន ចិញ្ចឹ ម និង o2

ទ្រទ្រង់លំនឹង សីតុណ្ហ ភាព ក្នុងភ្នែក។ - អង្គស៊ីលីយែ

ឲ្យទៅខួរក្បាលនូវរូបភាពខុសគ្នា បន្តិចបន្តួចពីភ្នែកខាងស្ដាំ) ហើ យ ដែលជាសាច់ដុំរលីង ស្ថិតនៅជុំវិញភ្នែក។ កែវភ្នែក ត្រូវបានភ្ជា ប់នឹងអង្គ

បញ្ជូ នព័ត៌មាន ទៅកាន់តំបន់ខុសៗគ្នា ទៅក្នុង ខួរក្បាល ។ ខួរក្បាល ស៊ីលីយែដោយ សសៃចំណង ។ អង្គស៊ីលីយែ ត្រួតពិនិត្យរូបរាង (ទំហំ )

ចាប់យករូបភាពទាំងពីរ ហើ យសំយោគបញ្ចូ លគ្នា ទៅជា រូបភាពមួយ កែវភ្នែក សំរាប់ គំហើ ញជិត និងគំហើ ញ ឆ្ងា យ ។

បន្ទា ប់មកខួរក្បាលជាអ្នកបកស្រាយ និង សំយោគរូបភាព ។  ប្រស្រីភ្នែក កើតពីសាច់ដុំរលីង ។ ជាតិពណ៌ ស្ថិតក្នុងស្រទាប់នេះ ផ្ដល់

១.១ ទម្រង់គ្រាប់ភ្នែក ពណ៌ ឲ្យភ្នែកដូចជា ពណ៌ ត្នោ ត ខៀវ ប្រផេះ បៃតង ។ ប្រស្រីភ្នែកមាន

គ្រាប់ភ្នែកមានរាងស្វ៊ែ មានអង្កត់ផ្ចិត ២.៥ សម ដែលស្ថិតនៅក្នុង នាទីតំរូវទំហំ នៃរន្ធប្រស្រី រីក តូច ឬធំ ។

ប្រឡង់ភ្នែក នៃលលាដ៏ក្បាល។ គ្រាប់ភ្នែកមនុស្សមាន ៣ ស្រទាប់គឺ  រន្ធប្រស្រី នៅចំកណ្តា លប្រស្រីភ្នែក ។

ក្លេរ៉ូទិច កូរ៉ូអ៊ីត និងរេទីន ព្រម ទាំងមជ្ឍដ្ឋា នថ្លា ស្រោបពីក្រៅដោយភ្នា ស *ពេលពន្លឺខ្សោយរន្ធប្រស្រីរីកធំអាចឲ្យពន្លឺចូលក្នុងភ្នែកបានច្រើន។

ទាំងនេះ ។

Page 15 of 59
*ពេលពន្លឺខ្លាំងរន្ធប្រស្រីរួមតូចអាចឲ្យពន្លឺចាំងចូលតិច ។ សកម្មភាព -រ៉ូដុបស៊ីន ជាម៉ូលេគុលចំរុះដែលកើតពីប្រូតេអ៊ីនអុបស៊ីន និង

នេះត្រួតពិនិត្យដោយប្រព័ន្ធ ប្រសាទស្វ័យប្រវត្តិ ។ ម៉ូលេគុលស្រូបពន្លឺ (រេទីណាល់ឬជាតិ ពណ៌ នៃស្រទាប់ រេទីន) ដែលស្រ

+ ស្រទាប់ក្នុងបង្អស់ រ៉េទីនគឺ ស្រទាប់ក្នុងបង្អស់នៃគ្រាប់ភ្នែក ដែលមាន លាយនៃវីតាមីន A ។

ធ្មួលវិញ្ញា ណពន្លឺ (ប្រហែល ១៣០លាន) ។ ធ្មួលពន្លឺមាន ពីរបែបគឺ - កង្វះជីវជាតិ A បណ្តា លឲ្យកើតជំងឺខ្វា ក់មាន់ព្រោះគំហើ ញខ្មៅ និង

កោសិកា កោន កោសិកា ដំបង។ ពណ៌ អាចកើតឡើងដោយសារ មានជាតិពណ៌ (រ៉ូដុបស៊ីន) ដែលរួស

-លើរ៉េទីនមានចំនុចគួរកត់សំគាល់គឺៈ នឹងពន្លឺ និងវត្តមានជីវជាតិ A ។ ខ្វា ក់មាន់មិនអាចមើលឃើញក្នុង ពន្លឺ

+ ស្នា មលឿង (ផូវា) ៖ ជាផ្នែករួសនឹងពន្លឺជាងគេអាចមើលឃើញ ខ្សោយទេ ។

ពណ៌ ។ - កោសិកាកោនជាទូទៅស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ស្នា មលឿងនិងធ្វើ អោយ

+ចំណុ ចខ្វា ក់ ជាកន្លែងដែលសសៃឈាម និង សសៃប្រសាទ អុបទិច សកម្មឡើងដោយពន្លឺភ្លឺ។ គំហើ ញពណ៌ អាស្រ័យទៅនឹង កោសិកាកោន

ភ្ជា ប់នឹងគ្រាប់ភ្នែក ។ វាគ្មា នកោសិកា រួសនឹងពន្លឺទេ វាមិនអាចបញ្ជូ ន ៣ប្រភេទ ខុសគ្នា ដែលផ្ទុកជាតិពណ៌ ខៀវ (B) បៃតង (G) និងក្រហម (R) ។

ព័ត៌មានទៅខួរក្បាលទេ ។ ជាតិពណ៌ នីមួយៗកើតឡើងដោយសារប្រូតេអ៊ីន អុបស៊ីន និងម៉ូលេគុល

- Note: ដំណើ រការបង្កើតអាំងភ្លុចប្រសាទនៅក្នុងភ្នែក នៅលើ ស្រូបពន្លឺ។ ដូចនេះ គំហើ ញពណ៌ នៃ កោសិកាកោននិងដំបងដោយ សារ

កោសិកាកោន និង កោសិកាដំបង (រ៉េទីន) ម៉ូលេគុល ប្រូតេអ៊ីនផ្សំជា រ៉េដុបស៊ីន។

មួយជាតិ ពណ៌ នៃ ស្រទាប់រេទីនដែលបង្កើតបាន ម៉ូលេគុល រ៉ូដុបស៊ីន។ - ស្រទាប់រេទីនមាន៤ស្រទាប់៖

នៅពេលពន្លឺប៉ះ ជាមួយ កោសិកាកោន និង កោសិកាដំបង វាបំបែក  ស្រទាប់ក្នុងបង្អស់មានកោសិការួសនឹងពន្លឺ (កោន និងដំបង) ។

សម្ព័ន្ធគីមី នៅក្នុងម៉ូលេគុលរ៉ូដុបស៊ីន ។ ការបំបែកនេះ បង្កើតជា  ស្រទាប់កោសិកាទ្វេប៉ូល ។

អាំងភ្លុច ប្រសាទដែលធ្វើដំណើ រចេញ ពីកោសិកាកោន និង  ស្រទាប់កោសិកាកង់គ្លីយ៉ុង ។

កោសិកាដំបង តាមសសៃប្រសាទអុបទិច ទៅកាន់ ខួរក្បាល។ ខួរក្បាល  ស្រទាប់សសៃប្រសាទអុបទិច ។

បកស្រាយទៅជា គំហើ ញ ។

Page 16 of 59
មជ្ឍដ្ឋា នថ្លាៈ -ភ្នែកអ៊ីពែមេត្រូបមើលវត្ថុជិតមិនច្បាស់គឺរូបភាពកើតឡើងនៅខាង

– កែវភ្នែកៈ កើតពីសារធាតុទន់អន្ធិល ស្ថិតនៅក្រោយ ប្រស្រីភ្នែក ក្រោយរ៉េទីនព្រោះប្រព័ន្ធអុបទិច បង្រួមតិចប្រើវ៉ែនតាឡង់ទីបង្រួម។

ដែលផ្នែកកណ្តា លក្រាស់ជាង គែម (ស្តើងហៅថាកែវប៉ោង) ជុំវិញ។ - ឃ្លប់នៃគ្រាប់ភ្នែកមាន៣ផ្នែក ៖

កែវភ្នែកភ្ជា ប់នឹងអង្គស៊ីលីយែ ដោយសរសៃចំណង។ សរសៃ ចំណងគឺ + ផ្នែកទី១ ៖ ចន្លោះរវាងករនេ និងប្រស្រីភ្នែក

ធ្វើឲ្យកាំរស្មីពន្លឺចាំងចូលទៅក្នុងភ្នែក ដែលមានរូបភាព ច្បាស់កើត + ផ្នែកទី២ ៖ ចន្លោះរវាងប្រស្រីភ្នែក និងកែវភ្នែក ។ ផ្នែកទាំងពីរមាន

មាននៅលើស្រទាប់រេទីន ។ ធាតុរាវថ្លា (អ៊ុយម័រទឹក) ដែលមាននាទីរក្សាលំនឹង នៅក្នុង

- កែវប៉ោងមាននាទីធ្វើអោយកាំរស្មីពន្លឺងាកប្រសព្វចូលគ្នា ជាចំនុច ឃ្លប់គ្រាប់ភ្នែក។ អ៊ុយម័រទឹក ផលិតដោយសរសៃប្តូ រនៅក្នុង

មួយ ហៅថា ចំនុចប្រ សព្វគ្នា នៃពន្លឺ។ អង្គស៊ីលីយែ ។

-កែវភ្នែកមាននាទីផ្តោ តកាំរស្មីពន្លឺទៅលើរេទីននាំអោយ កែវភ្នែក មាន + ផ្នែកទី៣ ៖ ជាលំហនៅខាងក្រោយកែវភ្នែកដែលមានសារធាតុ

នាទីរៀបចំកាំរស្មីទាំងនេះ អោយទៅ ជារូបភាព។ រូបភាព ទាំងនោះមាន រាវអន្ធិល គ្មា នពណ៌ (អ៊ុយម័រខន់) (ទឹកកញ្ច ក់ភ្នែក) ដែលមាននាទី ផ្តល់

លក្ខណៈត្រឡប់ចុះក្រោម។ បន្ទា ប់មកខួរក្បាលត្រឡប់ រូបភាពនោះមក នូវទំរង់មាំ ដល់គ្រាប់ភ្នែក និងបង្កា ភ្នែកពីសម្ពា ធខាងក្រៅ។

ភាពដូចដើមវិញ។ សរុបមកផ្នែកខាងមុខគ្រាប់ភ្នែកមានករនេ ប្រស្រី និងរន្ធប្រស្រី

-កែវភ្នែកឡើងក្រាស់នៅពេលមើលវត្ថុមួយនៅជិត ពេលនោះ អង្គ -អ៊ុយម័រទឹក និងអ៊ុយម័ខន់ផលិតដោយអង្គស៊ីលីយែ និង

ស៊ីលីយែ កន្រ្តា ក់រួមតូចសសៃចំនង រលុងធ្វើឲ្យកែវភ្នែកឡើងក្រាស់។ ផ្តល់សារធាតុចិញ្ចឹ មបន្ថែមសំរាប់ការពារ កែវភ្នែកនិងស្រទាប់រេទីន។

-កែវភ្នែកឡើងស្តើងនៅពេលមើលវត្ថុមួយនៅឆ្ងា យពេលនោះ អង្គ ស៊ី - Note គ្រាប់ភ្នែកធ្វើចលនាដោយសារសាច់ដុំគ្រាប់ភ្នែក៦គូ (សាច់ ដុំលើ

លីយែបន្ធូរសរសៃចំនង ឡើងតឹង ធ្វើឲ្យកែវភ្នែកស្តើង។ សាច់ដុំលើបញ្ឆិ ត សាច់ដុំ កណ្តា ល សាច់ដុំក្រោម សាច់ដុំក្រោម បញ្ឆិ ត

-ភ្នែកម្ញ៉ូបមើលវត្ថុនៅឆ្ងា យមិនច្បាស់បណ្តា លពីរូបភាព កើតឡើង នៅ និងសាច់ដុំចំហៀង) ។

ខាងមុខរេទីនគឺប្រព័ន្ធអុបទិច ភ្នែកបង្រួម ខ្លាំងពេកប្រើវ៉ែនតា ឡង់ទី -សរីរាង្គឧបសម្ព័ន្ធរបស់ភ្នែក (សរីរាង្គការពារ) មានៈ

ពង្រីក។ +សាច់ដុំគ្រាប់ភ្នែក

+រោមភ្នែកៈ ជាសំណាញ់ការពារធូលី

Page 17 of 59
+ត្របកៈ ការពារភ្នែកកុំអោយធូលីហុយចូល  ក្រដាសត្រចៀក ជាភ្នា សស្តើងហើ យយឺត នៅចុងម្ខា ងបំពង់

+ប្រឡង់ភ្នែកៈ ការពារទល់នឹកការប៉ះទង្កិចពីខាងក្រៅ សោតវិញ្ញា ណ ។

+ក្រពេញទឹកភ្នែកៈ បញ្ចេ ញទឹកភ្នែកធ្វើអោយភ្នែកសើមជានិច្ច។ - ត្រចៀកកណ្តា លៈ ជាប្រហោងមួយពេញដោយយខ្យល់ មាន

ទឹកភ្នែកកើតពីទឹក អំបិល លីសូសូម និងសមាសធាតុសរីរាង្គផ្សេងៗ ក្រដាសត្រចៀក ឆ្អឹងតូចៗបី និង បង្អួច រាងពងក្រពើ ។ វាមាននាទីចាប់

ទៀតដែលផលិតពីភ្នា សស្លេស្ម។ យក សំលេងហើ យបំពងសំលេង ឲ្យខ្លាំង។

-កែវភ្នែកចាប់យករូបភាពបានដោយសារកោសិការួស និង ពន្លឺនៅ ត្រចៀកកណ្តា ល ភ្ជា ប់ទៅនឹងបំពង់កដោយសារ ប្រមោយអឺស្តា ស ។

លើរ៉េទីន។ - ត្រចៀកក្នុងៈ មានបំពង់គូទខ្យង (សរីរាង្គល្បឺពេញដោយធាតុរាវ) និង បំពង់

- សសៃចំណងមាននាទីធ្វើឲ្យកាំរស្មីចាំងចូលទៅក្នុងនាំឲ្យរូបភាព ច្បាស់ រាងពាក់កណ្តា លរង្វង់ (ជួយឲ្យសារពាង្គកាយមានលំនឹងពេញដោយធាតុរាវ)។

អាចកើតមាននៅលើរេទីន ដូចនេះ អង់ស៊ីលីយែនិង សសៃចំនងជួយ - ត្រចៀកកណ្តា លទាក់ទងនឹងត្រចៀកក្នុងដោយសារបង្អួចរាងពង ក្រពើ។

កែវភ្នែកដើម្បីបង្កើតរូបភាពច្បាស់ល្អ។ - មេរោគនៅក្នុងច្រមុះ និង បំពង់កអាចចំលងជំងឺដល់ត្រចៀកបាន

២. ត្រចៀក ដោយសារប្រមោយអឺស្តា ស។

- សរីរាង្គបកស្រាយសូរសំលេងមិនមែនត្រចៀកទេ គឺខួរក្បាល ឯ - រលកសូរកើតឡើងពេលសំលេងនីមួយៗធ្វើឲ្យខ្យល់ដែលនៅជុំវិញ ប្រភព

ត្រចៀកគ្រាន់តែជាធ្មួលវិញ្ញា ណ សម្រាប់ទទួលរលកសូរប៉ុណ្ណោះ។ សំលេងញ័រ។លំញ័រនេះ បង្កើតជារលកសូរ។

- ត្រចៀកក្រៅៈ មានស្លឹកត្រចៀក និងបំពង់សោតវិញ្ញា ណខ្លីមួយ - ល្បឺកើតឡើងនៅពេលរលកសូរធ្វើដំណើ រឆ្លងកាត់ត្រចៀកក្នុង។

មាននាទី ប្រមូលផ្តុំរលកសូរ រួចបំពង់សោតវិញ្ញា ណដឹកនាំរលកសូរ ទៅ - បកស្រាយរលកសូរៈ លំញ័រឆ្លងកាត់ក្រដាសត្រចៀកតាមឆ្អឹងតូចៗ បីធ្វើឲ្យ

ក្រដាសត្រចៀក។ សារធាតុរាវនៃបំពង់រាង គូទខ្យងញ័រ =>រោមល្អិតញ័រ។ កោសិកាធ្មួលដែល

 នៅតាមបំពង់សោតវិញ្ញា ណ មានក្រពេញផលិតសារធាតុដូច ក្រមួន មានរោមល្អិតៗប្តូ រលំញ័រទៅជាអាំងភ្លុចដឹកនាំ តាម សសៃប្រសាទ

សម្រាប់ការពារមិនឲ្យវត្ថុផ្សេងៗចូលក្នុង ត្រចៀក ។ នៅមាត់ សោតវិញ្ញា ណទៅសំបកខួរហើ យបកប្រែជា សំលេង។

ច្រកបំពង់ មានរោមល្អិតសម្រាប់ច្រោះធូលី និង បំណែករឹង ។ -ត្រចៀកក្នុង និង ខួរតូច សហការគ្នា ដើម្បីរក្សាលំនឹងរបស់សារ ពាង្គកាយ

ព្រោះនៅពេលយើងបង្វិល ខ្លួនសារធាតុរាវ និង រោមញ័រ នៅក្នុងបំពង់

Page 18 of 59
ពាក់កណ្តា លរង្វង់ធ្វើចលនាបង្កើតជាអាំងភ្លុចប្រសាទ ។ អាំងភ្លុចធ្វើដំនើរ ផ្នែកនៃអណ្តា តនៅក្នុងរន្ធរសជាតិមួយ ។ កោសិកាពន្លក ជីវ្ហា វិញ្ញា ណ

តាមសសៃប្រសាទសោតវិញ្ញា ណទៅខួរតូច ។ ខួរតូចបកស្រាយទិសដៅរបស់ មានណឺ រូនវិញ្ញា ណមួយឬច្រើនផ្តុំគ្នា ជាសសៃប្រសាទវិញ្ញា ណនាំ។

ចលនា ហើ យបញ្ជូ នទៅខួរធំ។ នៅ ទីនោះអាំងភ្លុចដែលចេញពីណឺ រូនចលករ - នៅពេលពន្លកជីវ្ហា វិញ្ញា ណត្រូវបានភ្ញោ ច កោសិកាវិញ្ញា ណរសជាតិ ក៏

ភ្ញោ ចសាច់ដុំផ្នែក ក្បាល និង ក អោយ រក្សាទីតាំងរបស់ក្បាល។ បង្កើតអាំងភ្លុច ដែលត្រូវបានបញ្ជូ នទៅកាន់ខួរក្បាលត្រង់កំពក

- ក្រោយពីក្រវីក្បាលញាប់ចប់យើងមានអារម្មណ៍ ដូចនៅធ្វើចលនា សៀតផ្កា តាមសសៃប្រសាទវិញ្ញា ណនាំ ។ បន្ទា ប់មកសំបកខួរ

នៅឡើយ ព្រោះសារធាតុរាវ ក្នុងបំពាក់កណ្តា លរង្វង់នៅមាន ចលនា បកស្រាយ អាំងភ្លុច នេះទៅជារសជាតិ។

និងភ្ញោ ចចុងភីបប្រសាទឲ្យបញ្ជូ នអាំងភ្លុចទៅកាន់ខួរក្បាល។ - ពន្លកជីវ្ហា វិញ្ញា ណរួសទៅនឹងសារធាតុសូលុយស្យុងព្រោះសារធាតុ

- រោគសញ្ញា នៃជំងឺឆ្លងរបស់ត្រចៀកមាន ការឈឺ ចាប់នៅក្នុង ត្រចៀក សូលុយស្យុងងាយជ្រាបចូល និង អាចភ្ញោ ចពន្លកជីវ្ហា វិញ្ញា ណ។

ហឹ ងត្រចៀក រម៉ាសក្នុង ត្រចៀក ត្រចៀកមានអារម្មណ៍ ក្តៅ មាន -អណ្តា មានរសជាតិ ប្រៃ ផ្អែម ជូរ ល្វីង ។

អារម្មណ៍ ថាមានធាតុរាវក្នុងត្រចៀក ។ ជំងឺឆ្លងមួយ ចំនួនអាច ឲ្យ ៤. ឃានវិញ្ញា ណ

ក្រដាសត្រចៀកធ្លុះធ្លា យ ។ -កោសិកាធ្មួលឃានវិញ្ញា ណស្ថិតនៅក្នុងប្រហោងច្រមុះមាប្រហែល ១០

2
Cm ។

៣. ជីវ្ហា វិញ្ញា ណ -តំបន់ឃានវិញ្ញា ណជាស្រទាប់សើមកើតឡើងពីកោសិកា៣ ស្រទាប់គឺៈ

- រសជាតិជាសារធាតុគីមីនៅក្នុងអាហារ បន្លែ ។ +ស្រទាប់កោសិកាទ្រទង់ៈ ផ្តល់សារធាតុចិញ្ចឹ មដល់កោសិកាឃាន

- អញ្ច្រា ញជាកន្ទួលតូចៗដែលមានបង្កប់ពន្លកជីវ្ហា វិញ្ញា ណ ។ ពន្លក ជិវ្ហា វិញ្ញា ណ និង ធ្វើឲ្យស្លេស្មក្នុងរន្ធ ច្រមុះមានពណ៌ លឿងភ្លា វ។

វិញ្ញា ណជាធ្មួលវិញ្ញា ណ រសជាតិ ស្ថិតនៅលើផ្ទៃអណ្តា តក្រអូម មាត់ +កោសិកាមូលដ្ឋា នៈ ជាស្រទាប់បាតសំរាប់ទ្រទ្រង់ផ្នែកដែលពាក់ព័ន្ធ និង

ដើមក និង កន្លើត ។ ឃានវិញ្ញា ណ។

- ពន្លកជីវ្ហា វិញ្ញា ណកើតពីកោសិការាងទ្រវែង កោសិកាទ្រទ្រង់ និង +ស្រទាប់កោសិកាឃានវិញ្ញា ណៈ ជាណឺ រ៉ូនដែលស្ថិតនៅចន្លោះ

កោសិកាពន្លកជីវ្ហា វិញ្ញា ណ ដែលបញ្ច ប់ដោយរន្ធល្អិតៗបែកចំហ ទៅ កោសិកាទ្រទ្រង់ ។ អាក់សូនរបស់ វាភ្ជា ប់ជាមួយសសៃប្រសាទឃាន

Page 19 of 59
វិញ្ញា ណ ។ ឯដង់ឌ្រីតមានរោមញ័រដែលលយចេញ ទៅក្នុងស្រទាប់  ក្រពេញសេបូម មានគ្រប់ទីកន្លែងនៃសារពាង្គកាយលើកលែងបាត ដៃ

ស្លេស្ម នៃប្រហោងច្រមុះ។ និង បាតជើង ។ វាបញ្ចេ ញ សេបូម (ជាល្បាយរូបធាតុខ្លា ញ់ និង កំទេចកំ

-ម៉ូលេគុលក្លិនត្រូវបានស្រូបពេលនោះរោមញ័រនៃកោសិកាឃាន ទីនៅក្នុងឬសរោម)មាននាទីជារបាំងទប់ទល់នឹង ភ្នា ក់ងារបង្ក ជំងឺ

វិញ្ញា ណ ត្រូវបានភ្ញោ ចដោយ សារធាតុគីមីរលាយនេះហើ យ បង្កើត បាក់តេរី និង ផ្សិត ។

បានជាអាំងភ្លុចប្រសាទត្រូវបានដឹកនាំទៅកាន់ខួរក្បាលតាមសសៃ  ក្រពេញញើស មានគ្រប់ទីកន្លែងទាំងអស់នៅក្នុងស្បែក។

ប្រសាទឃាណវិញ្ញា ណទៅមជ្ឈមណ្ឌ លឃាណវិញ្ញា ណដែលស្ថិត ក្រពេញញើស មាននាទីតំរូវសីតុណ្ហ ភាពសារពាង្គកាយតាម

នៅក្នុងកំពកសៀតផ្កា ។ រំហួតញើស។ ក្រពេញញើស បញ្ចេ ញទឹក សារធាតុខនិជ អ៊ុយរ៉េ និង

៥. កាយវិញ្ញា ណ សារធាតុផ្សេងៗ ទៀត តាមការបែកញើស ។

*ស្បែក +ក្រពេញញើសមួយប្រភេទ គឺក្រពេញអាប៉ូគ្រីនបញ្ចេ ញក្លិនអាក្រក់

-ស្បែកមាន២ស្រទាប់គឺៈ មាននៅត្រង់ក្លៀក ក្រលៀន និង ជុំវិញចុងដោះ ។ ឆ្កែគ្មា នក្រពេញ

+អេពីឌែមៈ ស្រទាប់ក្រៅជាកោសិកាអេពីតេល្យូមងាប់ផ្ទុកកេរ៉ាទីន ញើសនៅក្នុងស្បែកទេមានតែនៅក្នុងអណ្តា ត ។

(ប៉ូលីប៉ិបទីត)។ កោសិកាមេឡាណូ ស៊ីត ផលិត មេឡានីនផ្តល់ - ធ្មួលកាយវិញ្ញា ណស្ថិតនៅស្រទាប់ឌែម។ ធ្មួលវិញ្ញា ណនីមួយៗមាន

ពណ៌ ឲ្យស្បែក ។ អេពីឌែមមាននាទីការពារសារពាង្គកាយប្រឆាំង នឹង ទម្រង់ខុសគ្នា ដែរ ហើ យធ្មួលនីមួយៗរួសនឹងរំញោចមួយប្រភេទ ។

ភ្នាក់ងារមេរោគផ្សេងៗការពារគ្រោះថ្នា ក់រូប និង គីមី ។ ដូចនេះរំញោចនៅកន្លែងខុសគ្នា តំណបនឹងប្រតិកម្មខុសគ្នា ដែរ។

+ឌែមៈ ស្រទាប់ក្នុងកើតពីជាលិកាសន្ធា នសសៃយឺតនិង កូឡាសែន - ធ្មួលវិញ្ញា ណបំណះទង្គិចៈ សំបូរនៅចុងម្រាមដៃ ត្របកភ្នែក បបូរមាត់

(សសៃប្រូតេអ៊ីន) ។ សំបូរសសៃឈាម និង ចុងភីបប្រសាទដែល ភ្ជា ប់ - ធ្មួលវិញ្ញា ណសម្ពា ធៈ មាននៅសន្លា ក់ ជាលិកាសាច់ដុំ ម្រាមដៃ

ធ្មួលវិញ្ញា ណ។ សសៃឈាមផ្តល់សារធាតុចិញ្ចឹ ម ដល់កោសិកា និង បាតជើង។

ចូលរួមតំរូវសីតុណ្ហ ភាពរបស់ស្បែក ។ ក្រៅពីនេះមាន សាច់ដុំ រលីង -ធ្មួលវិញ្ញា ណឈឺ ចាប់ៈ លាតសន្ធឹងក្នុងស្រទាប់ក្រៅ។

ភ្ជា ប់នឹងឬស រោមនីមួយៗ ក្រពេញញើស ក្រពេញសេបូម ធ្មួលបំណះ - ធ្មួលវិញ្ញា ណកម្តៅៈ នៅក្នុងស្រទាប់ជ្រៅនៃឌែម។

ទង្គិច នឹងសសៃទឹករងៃ សសៃប្រសាទសាំប៉ាទិច ។ - ធ្មួលវិញ្ញា ណត្រជាក់ៈ ស្ថិតនៅជិតស្បែក។

Page 20 of 59
 - ការពារសារពាង្គកាយពីឥទ្ធិពលរូប-គីមីពីមជ្ឈដ្ឋា នក្រៅ បង្កា ពីការ

ជ្រៀតចូលនែមេរោគ ពីកា បាត់បង់ទឹកពីកាំរស្មីស្វា យអ៊ុលត្រា។

*រោម៖ - បណ្តូ រឧស្ម័ន បញ្ចេ ញកាកសំនល់មេតាបូលីសតាមញើសបញ្ចេ ញ

- សសៃរោមកើតពីកោសិកាអេពីតេល្យូមរឹង និង ងាប់ ។ ឬសរោម ដែល ជាតិខ្លា ញ់ស្រូបយកសារធាតុ (ឪសថ) ឲ្យសារពាង្គកាយសើមជានិច្ច

ស្ថិតនៅក្នុងគល់រោម នៃស្រទាប់ឌែមជាកោសិកាមានជីវិត។ ទទួលរំញោចផ្សេងៗ ។

- ពណ៌ រោមត្រូវបាតកំណត់ដោយជាតិពណ៌ មេឡានីនផលិត ដោយ សំណួ រៈ

កោសិកាមេឡាណូ ស៊ីត នៃ ស្រទាប់អេពីឌែម នៅផ្នែកបាត នៃគល់រោម ១. តើគ្រាប់ភ្នែកមានភ្នា សប៉ុន្មា នស្រទាប់ ? អ្វីខ្លះ?

។  មានបីស្រទាប់គឺ ស្រទាប់ ក្លេរ៉ូទិច កូរ៉ូអ៊ីត និងរេទីន ។

- សក់បាត់បង់ជាតិពណ៌ ទាក់ទងនឹងអាយុ ឬ ភាពតានតឹងអារម្មណ៍ ជា ២. តើផ្នែកណានៃគ្រាប់ភ្នែកដែលតម្រូវបរិមាណពន្លឺចូលទៅក្នុងភ្នែក ?

7
មូលហេតុធ្វើឲ្យការផលិត មេឡានី នធ្លា ក់ចុះ ។  ផ្នែកដែលតម្រូវបរិមាណពន្លឺចូលក្នុងភ្នែក គឺប្រស្រីភ្នែក ។

*ក្រចក៖ ៣. តើត្រចៀកចាប់យករំញោចអ្វី ? តើត្រចៀកមានផ្នែកអ្វីខ្លះ ? តើ

-មានសន្ទះក្រចក និង គល់ក្រចក។ ផ្នែកណាដែលទាក់ទងនឹងលំហែរក្សាលំនឹង ?

- សន្ទះក្រចកកើតពីកោសិកាអេពីតេល្យូមស្បែក។  ត្រចៀកចាប់យករំញោច រលកសូរ ។ ត្រចៀកមានបីផ្នែក គឺ

- គល់ក្រចកកោសិកាអេពីតេល្យូម ធ្វើចំនែកយ៉ាងសកម្មក្រោយមក ត្រចៀកក្រៅ ត្រចៀកក្នុង និងត្រចៀកកណ្តា ល ។ ផ្នែកដែលទាក់ទង

កោសិកាទាំងនោះភ្ជោ កដោយ ជាតិកេរ៉ាទីនហើ យក្លា យជាក្រិន។ នឹងលំហែ រក្សាលំនឹង គឺបំពង់ពាក់កណ្តា លរង្វង់ ដែលពេញដោយ

*នាទីរបស់ស្បែក សារធាតុរាវ ។

៤. តើធ្មួលវិញ្ញា ណណាខ្លះដែលចាប់យករសជាតិ និងក្លិន ?

 ធ្មួលវិញ្ញា ណជីវ្ហា និងឃានវិញ្ញា ណ ។

7
បរិមាណនៃការផលិតជាតិព៌ណមេឡានីនត្រូវបានត្រួតពិនិត្យដោយសែន ។ ប្រសិនបើសែន ៥. តើធ្មួលវិញ្ញា ណទាំងប្រាំប្រភេទរបស់ស្បែកជាអ្វី ?
ត្រួត ពិនិត្យការសំយោគអង់ស៊ីមផេណុ លអុកស៊ីដាសសម្រាប់ សំយោគ មេឡានីនមិន
 ធ្មួលវិញ្ញា ណ ប៉ះទង្គិច សម្ពា ធ ឈឺ ចាប់ កម្តៅ និង ត្រជាក់ ។
ដំណើ រការ មនុស្ស នោះនិងក្លា យជាភឿក ដោយរោម និងស្បែកគ្មា នព៌ណ ។

Page 21 of 59
៦. ហេតុអ្វីបានជាមេរោគនៅក្នុងច្រមុះ និងបំពង់ក អាចចម្លងជម្ងឺដល់ត្រចៀកបាន ?  ធ្មួលវិញ្ញា ណទាំងនេះមាននាទីសម្រាប់ចាប់យករំញោចផ្សេងៗដូចជា

 ពីព្រោះត្រចៀកកណ្តា លភ្ជា ប់ទៅនឹងបំពង់កដោយប្រមោយអឺស្តា ស ដែលអាច បម្រែបម្រួលសីតុណ្ហ ភាព សម្ពា ធ បំណះទង្គិចនិងការឈឺចាប់ ។

ឲ្យមេរោគធ្វើដំណើ រពីច្រមុះនិង បំពង់កតាមប្រមោយនេះបណ្តា លឲ្យមាន

ជម្ងឺឆ្លង ។ ១១. តើស្រទាប់កូរ៉ូអ៊ីតមានលក្ខណៈដូចម្តេច និងមាននាទីអ្វីខ្លះ ?

៧. តើរោគសញ្ញា នៃជម្ងឺឆ្លងរបស់ត្រចៀកមានលក្ខណៈដូចម្តេច ?  ស្រទាប់ កូរ៉ូអ៊ីតជាស្រទាប់កណ្តា លស្ដើង មានពណ៌ ត្នោ តចាស់ និងសម្បូរ

 មានការឈឺចាប់ក្នុងត្រចៀក ហ៊ឹងត្រចៀក រមាស់ក្នុងត្រចៀក ក្តៅ ហើយមាន សរសៃឈាម ។ ស្រទាប់កូរ៉ូអ៊ីត មាននាទីៈ
អារម្មណ៍ ថាមានធាតុរាវនៅក្នុងត្រចៀក ។ ជម្ងឺឆ្លងនេះ អាចបណ្តា លឲ្យខូច -ស្រូបយកកាំរស្មីនៃពន្លឺ
ក្រដាសត្រចៀកធ្លុះធ្លា យ ។ -បង្កា រការជះត្រឡប់មកវិញនៃពន្លឺនៅក្នុងគ្រាប់ភ្នែក
៨. តើឃ្លប់គ្រាប់ភ្នែកមានសារធាតុអ្វីខ្លះ ? តើសារធាតុនីមួយៗមាននាទីដូចម្តេច ? -សរសៃឈាមក្នុងស្រទាប់នេះដឹកនាំសារធាតុចិញ្ចឹម និងអុកស៊ីសែនទៅផ្គត់ផ្គង់

ចំ. មានសារធាតុពីរយ៉ា ង គឺ អ៊ុយម័រទឹក និងអ៊ុយម័រខន់ ។ ដល់ភ្នា សរេទីន ។

 អ៊ុយម័រទឹក មាននាទីរក្សាលំនឹងក្នុងឃ្លប់គ្រាប់ភ្នែក ។ ១២. តើករនេជាអ្វ៊ី ?តើលក្ខណៈកោងនៃករនេមានប្រយោជន៍អ្វីខ្លះ ?

 អ៊ុយម័រខន់ មាននាទីផ្ដល់ទម្រង់មាំដល់ភ្នែក និងបង្កា រភ្នែកពីសម្ពា ធខាងក្រៅ។  ករនេជាផ្នែកនៅខាងមុខភ្នែកនៃភ្នា សក្លេរ៉ូទិចឡើងប៉ោ ងហើយថ្លា ។ ករនេមាន

៩. ហេតុអ្វីបានជាត្រចៀកដែលមានជំងឺឆ្លងមានបញ្ហា ទាក់ទងទៅនឹងតុល្យភាពថេរ រាងកោងជាងទម្រង់ភ្នែកទាំងមូល ។ លក្ខណៈកោងនៃករនេមានប្រយោជន៍ជួយ

លំនឹង? ពត់កាំរស្មីនៃពន្លឺដែលចាំងចូលមកក្នុងភ្នែកឲ្យរួម ជួបជាមួយគ្នា នៅត្រង់កន្លែង

 បានជាត្រចៀកមានជម្ងឺឆ្លង មានបញ្ហា ទាក់ទងទៅនឹងតុល្យភាព ថេរលំនឹង តែមួយនៅលើភ្នា សរេទីន ។

ពីព្រោះមេរោគបង្កជម្ងឺឆ្លង បណ្តា លឲ្យត្រចៀកឡើងហើម ធ្វើឲ្យធាតុរាវក្នុង ១៣. ហេតុអ្វីបានជាមនុស្សដែលមានជម្ងឺគ្រុនផ្ដា សាយនៅពេលបរិភោគអាហារដឹងថា

ត្រចៀកដាក់សម្ពា ធទៅលើបំពង់ពាក់កណ្ដា លរង្វង់ និងបណ្តា លឲ្យរោមល្អិតៗ មិនសូវមានរសជាតិ ?
ដែលជាកោសិកាធ្មួលក្នុងបំពង់នេះឲ្យសញ្ញា នៃវិញ្ញា ណតុល្យភាពមិនត្រឹមត្រូវក្នុង  ពីព្រោះរសជាតិនៃអាហារទាក់ទងទៅនឹងវិញ្ញា ណក្លិនផង និងវិញ្ញា ណរសជាតិ
ខួរក្បាល ។ ផង នៅពេលគ្រុនផ្តា សាយស្រទាប់ស្លេសក្នុងរន្ធច្រមុះក្លា យជាខាប់ដែលនាំឱ្យ
១០. តើស្បែកមានធ្មួលវិញ្ញា ណអ្វីខ្លះ ? តើធ្មួលវិញ្ញា ណទាំងនោះមាននាទីដូចម្តេច ? កោសិកាឃានវិញ្ញា ណ (ធ្មួលក្លិន) បំពេញនាទីមិនបានត្រឹមត្រូវ ។ ដូចនេះពេល

 ស្បែកមានធ្មួលវិញ្ញា ណ ៥គឺ ធ្មួលវិញ្ញា ណឈឺចាប់ ធ្មួលវិញ្ញា ណសម្ពា ធ ធ្មួល បរិភោគអាហារ ដឹងថាមិនសូវមានរសជាតិ ។

វិញ្ញា ណបំណះទង្គិច ធ្មួលវិញ្ញា ណកម្តៅ ធ្មួលវិញ្ញា ណត្រជាក់ ។

Page 22 of 59
 ខ. តើក្នុងស្រទាប់រេទីនមានកោសិកាប្រសាទប៉ុន្មា នបែប? អ្វីខ្លះ? តើកោសិកាប្រសាទ
នីមួយៗមាននាទីដូចម្តេច? (វិញ្ញា សា ១១)
ចំ ខ. ក្នុងស្រាទាប់រេទីនមានកោសិកាប្រសាទបួនបែបគឺៈ កោសិកាកោន

១៤. តើឌែមរបស់ស្បែកមានលក្ខណៈ និងនាទីដូចម្តេច ? កោសិកាដំបង កោសិកាទ្វេប៉ូល (ណឺ រ៉ូនទ្វេប៉ូល) កោសិកាពហុប៉ូល (កោសិកាកង់

ឃ្លីយ៉ុង)
ចំ. ឌែមរបស់ស្បែកមានលក្ខណៈ និងនាទីៈ
+ កោសិកានីមួយៗមាននាទីៈ
+ ឌែមរបស់ស្បែកជាស្រទាប់នៅពីក្រោមអេពីឌែម ដែមមានកម្រាស់ 4nm វា
 កោសិកាកោន មាននាទីរួសទៅនឹងពន្លឺខ្សោយដែលអាចឱ្យយើងមើលឃើញ
កើតឡើងពីជាលិកាសន្ធា ន សរសៃយឺត និងកូឡាសែន ។ ស្រទាប់ឌែមសំបូរ
ស ខ្មៅ ។
សរសៃឈាម និងចុងភីបប្រសាទ ។
 កោសិកាទ្វេប៉ូល មាននាទីភ្ជា ប់ និងបញ្ជូ នអាំងភ្លុចប្រសាទពីកោសិកាកោណ
+ នាទីឌែមរបស់ស្បែកៈ
និកោសិកាដំបងទៅកាន់កោសិកាកង់ឃ្លីយ៉ុង ។
- ផ្ទុកធ្មួលវិញ្ញា ណទាំងប្រាំប្រភេទរបស់ស្បែកដែលអាចឱ្យដឹង ទទួលរំញោចពីមជ្ឍ
 កោសិកាកង់គ្លីយ៉ុង មាននាទីភ្ជា ប់ និងបញ្ជូ នអាំងភ្លុចប្រសាទពីណឺ រ៉ូនទ្វេប៉ូល
ដ្ឋា នខាងក្រៅ ។
តាមសរសៃប្រសាទអុបទិចទៅកាន់ ខួរក្បាល ។
- សរសៃឈាមដឹកនាំសារធាតុចិញ្ចឹមទៅផ្គត់ផ្គង់ដល់អេពីឌែម ។
-ចូលរួមតម្រូវសីតុណ្ហ ភាពរបស់ស្បែក ។ ១៦. តើកែវភ្នែកមានទម្រង់យ៉ា ងដូចម្តេចនៅពេលមើលវត្ថុនៅជិត និងវត្ថុនៅឆ្ងា យ ? ចូរ

-មានសាច់ដុំរលីងភ្ជា ប់នឹងគល់រោមដែលទាក់ទងនឹងចលនារបស់រោម ។ បកស្រាយពន្យល់ ?

១៥. ក. តើរេទីនជាអ្វី ? តើកោសិកាកោណមានប៉ុន្មា នបែប? អ្វីខ្លះ?  ដើម្បីមើលវត្ថុមួយឲ្យបានច្បាស់ល្អកែវភ្នែកត្រូវមានកម្រាស់ត្រឹមត្រូវ ។ ដើម្បី

ចំ ក. រេទីនជាស្រទាប់កោសិការួសទៅនឹងថាមពលនៃពន្លឺ ដែលជាស្រទាប់ក្នុង មើលវត្ថុនៅជិតឲ្យបានច្បាស់កែវភ្នែកឡើងក្រាស់ ហើយដើម្បីមើលវត្ថុនៅ

បង្អស់នៃគ្រាប់ភ្នែក ។ ស្រទាប់កោសិកាជាតិពណ៌ កោសិកាកោន កោសិកាដំបង ឆ្ងា យឲ្យបានច្បាស់កែវភ្នែកឡើងស្តើង ។

ស្រទាប់កោសិកាទ្វេប៉ូល និងស្រទាប់កោសិកាពហុប៉ូល (កោសិកាកង់ឃ្លីយ៉ុង)  ពន្យល់ៈ នៅពេលមើលវត្ថុនៅជិតអង្គស៊ីលីយែកន្រ្តា ក់រួមតូច សរសៃចំណង

ប្រែជារលុង ធ្វើឲ្យកែវភ្នែកឡើងក្រាស់ ។ ប្រសិនបើមើលវត្ថុនៅឆ្ងា យអង្គស៊ីលី
+ កោសិកាកោណមាន ៣បែប គឺ
យែ បន្ធូរ សរសៃចំណងឡើងតឹង ទាញកែវភ្នែកឡើងស្តើង ។
 កោសិកាកោណ R រួសទៅនឹងពន្លឺក្រហម
១៧. ហេតុអ្វីបានជាពេលមានការប៉ះទង្គិច ឫរបួសមុតដាច់ធ្វើអោយមានការឈឺចាប់ ។
 កោសិកាកោណ B រួសទៅនឹងពន្លឺពណ៌ ខៀវ
(វិញាសាទី៣)
 កោសិកាកោណ G រួសទៅនឹងពន្លឺពណ៌ បៃតង
ពីព្រោះនៅពីក្រោមស្រទាប់អេពីឌែម(ឌែម) មានធ្មួលវិញ្ញា ណឈឺចាប់បង្កើតជា
អាំភ្លុចប្រសាទធ្វើដំណើ រតាមណឺ រ៉ូនវិញ្ញា ណនាំឡើងតាមខួរឆ្អឹងខ្នងដោយ

Page 23 of 59
 ឆ្លងកាត់អន្តរណឺ រ៉ូន ទៅកាន់ខួរក្បាល ។ ខួរក្បាលបកស្រាយអាំងភ្លុចប្រសាទ
នេះ ដែលក្នុងនោះធ្វើឱ្យយើងមានការឈឺចាប់ ។
១៨. ក. តើកែវភ្នែកមាននាទីអ្វីខ្លះ ?
 កែវភ្នែកមាននាទីប្រមូលផ្តុំកាំពន្លឺពីជុំវិញមជ្ឍដ្ឋា នខ្លួនយើងហើយធ្វើឱ្យកាំរស្មី
ពន្លឺងាក និងប្រសព្វចូលគ្នា នៅលើរេទីន បង្កើតបានជារូបភាព ហើយប្រាប់ទៅ
ខួរក្បាលពីរូបភាពនេះ ។
ខ. ហេតុអ្វីបានជាមនុស្សខ្លះមើលវត្ថុនៅជិតឃើញច្បាស់ ប៉ុន្តែមើលវត្ថុនៅឆ្ងា យ
ឃើញមិនច្បាស់ទៅវិញ ? ចូរពន្យល់ ។(វិញាសាទី១)
 គឺមនុស្សភ្នែកម្ញូម ពីព្រោះ
 ចម្ងា យអប្បបរមា នៃគំហើញច្បាស់ខ្លីជាងភ្នែកធម្មតា
 ចំពោះវត្ថុនៅឆ្ងា យរូបភាពកើនឡើងនៅខាងមុខរេទីន គឺប្រព័ន្ធអុបទិចបង្រួម
ខ្លាំងពេក
 ដូចនេះដើម្បីកែមនុស្សភ្នែកម្ញូមត្រូវពាក់វ៉ែនតាឡង់ទីពង្រីក ។

Page 24 of 59
 មេរៀនទី៣ ប្រព័ន្ធអង់ដូគ្រីន – មានឥទ្ធិពលទៅកោសិកាគោលដៅ
១. ក្រពេញ និងអរម៉ូន – មាអំពើទៅលើសារធាតុ ណាមួយក្នុងលំហ
១. ១ ក្រពេញ
– បញ្ចេ ញអរម៉ូនទៅក្នុងចរន្តឈាមដោយផ្ទា ល់
ក្រពេញ ជាសរីរាង្គដែលមានឯកទេសកម្ម ក្នុងការបញ្ចេ ញសារ ធាតុ ចំា
– បញ្ចេ ញរសតាម បំពង់ នាំ
បាច់សម្រាប់ សារពាង្គកាយ ។ វាកើតពីកោសិកាអេពី តេល្យូម។
– អរម៉ូន ជាសារធាតុគីមី ដែលផលិតពីក្រពេញអង់ដូគ្រីន។ វា មានឥទ្ធិ ពល
ក្រពេញមានពីរប្រភេទគឺ ក្រពេញអង់ដូគ្រីន និងក្រពេញអ៊ិចសូ គ្រីន។
ទៅលើមេតាប៉ូលីសរបស់ កោសិកា ។
8
ក្រពេញអង់ដូគ្រីន ជាក្រពេញផលិតអរម៉ូន ហើ យបញ្ចេ ញ ទៅក្នុង
– អរម៉ូន ដែលបញ្ចេ ញនៅកន្លែងណា មិនមានឥទ្ធិពលនៅត្រង់កន្លែងនោះ
ចរន្តឈាមផ្ទា ល់។ ក្រពេញ នេះគ្មា នបំពង់នំាទេ ។
ទេ ហើ យក៏មិនមានឥទិ្ធពល នៅលើសារពាង្គកាយ ទាំងមូលដែរ គឺ មាន
ក្រពេញអ៊ិចសូគ្រីន ជាក្រពេញបញេ្ច ញសារធាតុទៅក្រៅ សារពាង្គកាយ (
ឥទ្ធិពលនៅកន្លែងណាមួយដែលត្រូវការវាប៉ុណ្ណោះ ។
ក្រពេញញើស) ឬទៅ ក្នុង សរីរាង្គក្នុង (ទឹកមាត់ និង រសរំលាយអាហារ (
ឧ. ការជញ្ច ក់ដោះម្តា យរបស់ទារកភ្ញោ ច ក្រពេញអ៊ីប៉ូភីសឲ្យបញ្ចេ ញ អរម៉ូន
មានរសក្រពះ រសពោះវៀន រសលំពែង)) គ្មា នទំនាក់ទំនង ឈាមទេ ។
អុកស៊ីតូស៊ីន។ អរម៉ូននេះ ធ្វើដំណើ រ តាមចរន្តឈាមម្តា យ ហើ យភ្ញោ ច
ក្រពេញនេះមាន បំពង់នាំ ។
កោសិកាសាច់ដុំជុំវិញកោសិកាក្រពេញទឹកដោះ ឲ្យកន្រ្តា ក់ និង បញ្ចេ ញ
ក្រពេញចម្រុះ មាននាទីជា ក្រពេញអង់ដូគ្រីន និងក្រពេញអ៊ិចសូ គ្រីន ។
ទឹកដោះតាម រន្ធតូចៗ នៅចុងនោះ។
ឧ/ លំពែង បញ្ចេ ញអរម៉ូន អាំងស៊ុយលីនទៅក្នុងឈាម (អង់ដូគ្រីន) និង
– អរម៉ូន ទាំងអស់ធ្វើដំណើ រទៅគ្រប់កោសិកាទាំងអស់ ប៉ុន្តែមាន កោសិកា
បញ្ចេ ញរស រំលាយអាហារតាមបំពង់ ទៅពោះ វៀន។
មួយចំនួនដែលអាចឆ្លើយតបនឹងអរម៉ូនយថាប្រភេទមួយ ព្រោះនៅលើភា្ន ស
លក្ខណៈខុសគ្នា រវាង ក្រពេញអង់ដូគ្រីន និង អ៊ិចសូគ្រីន ៖
កោសិកា មានម៉ូលេគុលធ្មួលសម្រាប់ភ្ជា ប់ជាមួយ អរម៉ូនយថាប្រភេទ។
ក្រពេញអង់ដូគ្រីន ក្រពេញអ៊ិចសូគ្រីន
- អរម៉ូន ភ្ញោ ចតែកោសិកាគោលដៅ ព្រោះកោសិកាគោលដៅមានធ្មួល នៅ
– គ្មា នបំពង់នាំ – មានបំពង់នាំ
លើភ្នា សកោសិកា។ ធ្មួល កោសិកាគោលដៅមានទម្រង់ត្រូវគ្នា និងទម្រង់សរ
– ផលិតអរម៉ូន - ផលិតរស
បស់អរម៉ូនដែលបង្កើតបានជា សារធាតុចំរុះ ធ្មួលអរម៉ូន ។ សារធាតុ ដែល
8
អរម៉ូន គឺជាអ្នកតម្រូវគីមីដែលត្រូវបានបញ្ចេ ញដោយក្រពេញនិងដឹកនាំទៅកន្លែងមួយនៃសារពាង្គកាយដែល ធ្វើឲ្យកោសិកាគោលដៅ ឆ្លើយតបទៅ នឹងអំពើរបស់ អរម៉ូន។
បណ្តា លឲ្យជាលិកាឬ សរីរាង្គឆ្លើយតបវិញ ។
Page 25 of 59
 9
- អរម៉ូន ភ្ញោ ចកោសិកាគោលដៅឲ្យបង្កើនល្បឿន ឬបន្ថយល្បឿឬក៏បញ្ឈប់ នឹងប្រូតេអ៊ីន G ហើ យធ្វើឲ្យអង់ស៊ីម (អង់ស៊ីមអាដេនីលស៊ីក្លា ស ) ដែលភ្ជា ប់

សកម្មភាពរបស់វា។ មិនដូចអង់ស៊ីមទេ អរម៉ូន មិនធ្វើអំពើផ្ទា ល់ លើសារធាតុ លើផ្ទៃខាង ក្នុងរបស់ភ្នា សកោសិកា សកម្មឡើង។ បន្ទា ប់មកអង់ស៊ីម អាដេ
10 11
ប្រតិកម្ម។ នីលស៊ីក្លា ស បំប្លែង ATP ទៅជាវដ្ត ម៉ូលេគុល AMP ។ វដ្តម៉ូលេគុល AMPc

អរម៉ូនជាពីក្រុម ២ គឺ សាយចេញពីភ្នា ស កោសិកា ចូលក្នុងស៊ីតូប្លា សកោសិកាគោលដៅ ហើ យ

១. អរម៉ូនស្តេរ៉ូអ៊ីត (មានអរម៉ូនផលិតពីក្រពេញលើតំរងនោម (ករតិច) អូវែ ចងភ្ជា ប់ជាមួយ អង់ស៊ីមផ្សេងៗ ដែលធ្វើឲ្យអង់ស៊ីម ទាំងនោះមានសកម្ម

និង ពងស្វា ស (តេស្តូសេរ៉ូន) អូវែ (បូ្រសេស្តេរ៉ូន) អាចឆ្លងកាត់ភា្ន ស កោសិកា ឡើង។ កាលណា អរម៉ូនទាំងនោះសកម្ម វាទៅភ្ញោ ចឲ្យ កោសិកាគោលដៅ

ជាម៉ូលេគុលលីពីតតូចៗ ផលិតពីកូឡេស្តេរ៉ូល។ ធ្វើ សកម្មភាព រឺ បង្អា ក់សកម្មភាពផ្សេងៗ នៃកោសិកាគោលដៅ។ ឧ.ការ

២. អរម៉ូនប៉ិបទីត (ដូចជាគ្លុយកាកុង និង ទីរ៉ុកស៊ីន) ជាប្រូតេអ៊ីនធំៗ ដែល ចងភ្ជា ប់ដ្រេណាលីន ជាមួយធ្មួលនៅលើភ្នា ស កោសិកាថ្លើម បណ្តា លឲ្យ

កើតពីច្រវាក់នៃអាស៊ីតអាមីនេ ហើ យវាមិនអាច ឆ្លងកាត់ភ្នា ស កោសិកា មានកំនើនវដ្ត AMPc ។ កំនើននេះធ្វើឲ្យ អង់ស៊ីមសកម្ម ឡើង ហើ យបំបែក

បានទេ ព្រោះវាមិនអាចរលាយនៅក្នុងលីពីតដែល មានវត្តមាន គ្លីនកូសែនឲ្យទៅ ជាគ្លុយកូស រួចបញ្ចេ ញទៅក្នុង ចរន្តឈាម។

នៅក្នុងកោសិកា។ – អរម៉ូនស្តេរ៉ូអ៊ីត អាចឆ្លងកាត់ភ្នា សកោសិកាបានព្រោះ អរម៉ូននេះ ជា

– អរម៉ូនប៉ិបទីត ត្រូវបានសំយោគដោយសែននៅក្នុងកោសិកានៃ ក្រពេញ ម៉ូលេគុលតូចៗ ដែលអាច រលាយនៅក្នុងស្រទាប់លីពីត នៃភ្នា ស កោសិកា

អង់ដូគ្រីន។ បន្ទា ប់មកស្តុកទៅក្នុងថង់ប្រដាប់កុលស៊ី (ជាថង់ ឬបំពង់ សំប៉ែត គោលដៅយ៉ាងងាយស្រួល ។

ស្ថិតនៅក្បែរណ្វៃ យូ មាននាទីកែច្នៃ និងវេចខ្ចប់ប្រូតេអ៊ីន នៅក្នុង កោសិកា រួចត្រូវ - អរម៉ូនស្តរ៉ូអ៊ីត ធ្វើសកម្មភាពលើកោសិកាគោលដៅគឺ នៅពេល អរម៉ូននេះ

បញ្ចេ ញទៅភ្នា សកោសិកា។ ហើ យចាកចេញពីកោសិកា សរសៃ ឈាម ជា្របចូលទៅក្នុងកោសិកា វាបានភ្ជា ប់ទៅនឹងធ្មួលដែល ជាប្រូតេអ៊ីនក្នុង

ដោយសារអរម៉ូននេះ រលាយក្នុងទឹង វាងាយស្រួលដឹកនាំ តាមសារធាតុ រាវ ស៊ីតូប្លា សកោសិកា ហើ យបង្កើតបានជាសារធាតុចំរុះធ្មួលអរម៉ូនដែលអាច

ប្លា ស្មា នៃឈាមទៅ គ្រប់កោសិកា។ ចូលទៅក្នុងណ្វៃ យ៉ូកោសិកា។ នៅក្នុងណ្វៃ យ៉ូ ម៉ូលេគុលចំរុះនេះ បានភ្ញោ ច

អរម៉ូនប៉ិបទីត មានអំពើទៅលើកោសិកា គោលដៅ ដោយវាអាចភ្ចា ប់ទៅនឹង 9

អង់ស៊ីមអាដេនីលស៊ីក្លា ស អង់ស៊ីមភ្ជា ប់លើផ្ទៃខាងក្នុងនៃភ្នា សកោសិកា សកម្មមាននាទីបំប្លែង ATP ទៅជា
ម៉ូលេគុល AMP វដ្ត ។
ភ្នា សកោសិកា គោលដៅដោយ សារធ្មួលនៅលើភ្នា សមានទំរង់ត្រូវជាមួយនឹង 10
ATP (Adenosine Triphospate) សារធាតុដែលស្តុកថាមពល ចាំបាច់សំរាប់សកម្មភាពរបស់កោសិកា ។
អរម៉ូន។ ចំណងភ្ជា ប់រវាង អម៉ូនប៉ិបទីតជាមួយធ្មួល ធ្វើឲ្យ មានការភ្ជា ប់ទៅ 11
AMP វដ្ត (cyclic Adenosine monophosphate) ម៉ូលេគុលតម្រូវ ឬត្រួតពិនិត្យដ៏សំខាន់ ដំណើ រប្រព្រឹត្ត ទៅ
របស់កោសិកាមួយចំនួនក្នុងការឆ្លើយតបទៅនឹងអរម៉ូនជាប់ភ្នា សកោសិកា។ AMP ជាអ្នកដឹកនាំសារទី២ ។
Page 26 of 59
សែនយថា ប្រភេទមួយឲ្យចំលងក្រមជា ARNm ។ ARNm ចេញពីណ្វៃ យ៉ូ - មិនរលាយក្នុងទឹក តែរលាយក្នុងលីពីត

ទៅស៊ីតូប្លា ស ដឹកនាំការសំយោគប្រូតេអ៊ីន យថាប្រភេទមួយ ។ - ឆ្លងកាត់ភ្នា សកោសិកា

ឧ.អរម៉ូនស្តេរ៉ូអ៊ីត ឈ្មោះតេស្តូសេ្តរ៉ូនភ្ញោ ចសែន នៅក្នុងកោសិកាសាច់ដុំ - សកម្មភាពកើតឡើង នៅក្នុងណ្វៃ យ៉ូ

ឲ្យសកម្មឡើង ដើម្បីដឹកនំា ការសំយោគប្រូតេអ៊ីនសាច់ដុំ។ - ធ្វើសកម្មភាពយឺត សំយោគប្រូតេអ៊ីនថ្មី

 ប្រៀបធៀបអរម៉ូនប៉ិបទីត និង អរម៉ូនស្តេរ៉ូអ៊ីត -មានឥទ្ធពលទៅលើ កោសិកាគោលដៅរយៈ ពេលវែង

លក្ខណៈដូចគ្នា -មានប្រសិទ្ធិភាពយូរទៅលើ មេតាប៉ូលីសរបស់ កោសិកា

 ភ្ជា ប់ទៅនឹង ធ្មួលកោសិកាគោលដៅ – អរម៉ូន ត្រូវបានសំយោគនៅពេលសារពាង្គកាយត្រូវការវា ទើបក្រពេញអង់

 មានឥទ្ធិពលទៅលើកោសិកាគោលដៅ ដូគ្រីនសំយោគអរម៉ូន ។

 បម្លែងនាទី របស់កោសិកាគោលដៅ ២. ការត្រួតពិនិត្យនៃប្រព័ន្ធអង់ដូគ្រីន

លក្ខណៈខុសគ្នា – សារពាង្គកាយ ត្រូវការបរិមាណអរម៉ូនតិច តែកំណត់ត្រឹមត្រូវ ។ ដូចនេះ

អរម៉ូនប៉ិបទីត ការរក្សាបរិមាណអរម៉ូន ថេរលំនឹងក្នុងសារពាង្គហៅថា តំណបត្រលប់

-ម៉ូលេគុលប្រូតេអ៊ីនធំៗកើតពីច្រវ៉ាក់អាស៊ីតអាមីនេ អវិជ្ជមាន។

- រលាយក្នុងទឹក – បរិមាណអរម៉ូនប្រែប្រួល ទៅតាមការប្រែប្រួលនៃបរិមាណអ៊ីយ៉ុង ឬ

- មិនអាចឆ្លងកាត់ភ្នា សកោសិកា សារធាតុចិញ្ចឹ ម នៅក្នុងមជ្ឈដ្ឋា នកោសិកា ការបញ្ជា ចេញពីប្រព័ន្ធប្រសាទ

- សកម្មភាពកើតឡើងនៅក្នុងស៊ីតូប្លា ស និង ពីអរម៉ូនផ្សេងៗទៀត។

- ធ្វើសកម្មភាពលឿន – តំណបត្រឡប់អវិជ្ជមាន កើតមានចំពេលកំណើ នសារធាតុមួយ (ឧ.

- មានឥទ្ធិពលទៅលើ កោសិកាគោលដៅ រយៈពេលខ្លី អាំងស៊ុយលីន) បង្អា ក់ដំណើ រការ ដែលដឹកនាំឲ្យមានកំណើ ននោះ

- មានប្រសិទ្ធិភាពខ្លីទៅលើ មេតាប៉ូលីសរបស់ កោសិកា។ (គ្លុយកូស) ។ ឧ.ក្រោយពេលបរិភោគអាហារសំបូរគ្លុយស៊ីត ។ គ្លុយស៊ីត ត្រូវ

អរម៉ូនស្តេរ៉ូអ៊ីត បានបំបែកជាស្ករងាយ (គ្លុយកូស) ជ្រាបចូលក្នុងចរន្ត ឈាមតាម ភ្នា ស

- ម៉ូលេគុលតូចៗផលិតពីកូលេស្តេរ៉ុល ពោះវៀន ។ កំណើ នកម្រិតស្ករ (គ្លុយកូស) ក្នុងឈាមភ្ញោ ចកោសិកា បែតា

Page 27 of 59
(β) របស់លំពែងឲ្យបញ្ចេ ញអរម៉ូនអាំងស៊ុយលីន។ អាំងស៊ុយលីន – ក្រពេញអ៊ីប៉ូភីស ជាក្រពេញតូចមួយ ដែលស្ថិតនៅក្នុងខួរក្បាល

ភ្ញោ ចកោសិកា គោលដៅឲ្យទទួលយកតែគ្លុយកូស ដែលត្រូវប្រើប្រាស់ ខាងក្រោមអ៊ីប៉ូតាឡាមុស។ អ៊ីប៉ូភីសចែកជា ២ផ្នែកគឺ អ៊ីប៉ូភីសមុខ និង អ៊ីប៉ូ

ដើម្បីបង្កើតថាមពល រឺ ស្តុកទុក ក្រោមទម្រង់ជា គ្លីកូសែន ។ អត្រាគ្លុយ ភីសក្រោយ។

កូសថយចុះ នៅពេលដែលគ្លុយកូសចាកចេញពីចរន្តឈាមចូលក្នុង  អ៊ីប៉ូភីសក្រោយ បញ្ចេ ញអរម៉ូន ADH (អង់ទីឌីអ៊ុយរេទិច) និង

12
កោសិកា ពេលនោះសំយោគ អាំងស៊ុយលីនត្រូវបានបញ្ច ប់។ អុកស៊ីតូស៊ីន ។

៣. ប្រព័ន្ធអង់ដូគ្រីនមនុស្ស – អរម៉ូន ADH ភ្ញោ ចតម្រងនោម ធ្វើឲ្យមានជម្រាបទឹកឡើងវិញ ពីបំពង់

– អ៊ីប៉ូតាឡាមុស ជាផ្នែកមួយនៃខួរក្បាល ដែលមាននាទីត្រួត ពិនិត្យការ ប្រមូលផ្តុំដែលជាផ្នែកមួយនៃ បំពង់ណេប្រុងនៅក្នុងតម្រងនោម។
បញ្ចេ ញ របស់ក្រពេញអ៊ីប៉ូភីស ។ ប៉ុន្តែសកម្មភាពអ៊ីប៉ូតា ឡាមុស ក៏ នៅពេលឈាម ខាប់ពេក ADH ត្រូវបានបញ្ចេ ញពីផ្នែកចុងអាក់សូន នៅក្នុងអ៊ី
ទទួលរងឥទ្ធិពលទៅតាមកម្រិតអរម៉ូនក្នុងឈាម និង អាំងភ្លុច ដែល ចូលក្នុង ប៉ូភីសក្រោយទៅក្នុងចរន្ត ឈាម។ ពេលឈាមត្រលប់ជារាវវិញ អរម៉ូននេះ
មជ្ឈមណ្ឌ លប្រសាទ ។ មិនបញ្ចេ ញទៀតទេ។
– នៅក្នុងអ៊ីប៉ូតាឡាមុស មានកោសិកាណឺ រ៉ូនបញ្ចេ ញ ដែល ផលិតអរម៉ូន – អរម៉ូនអុកស៊ីតូស៊ីន
14

13
ADH (អង់ទីឌីអ៊ុយរេទិច) និង អុកស៊ីតូស៊ីន ។ ណឺ រ៉ូន នេះមានអាក់សូន  ភ្ញោ ចការកន្ត្រា ក់ នៃសាច់ដុំរបស់ស្បូន ដែលជួយជំរុញទារកឲ្យ
លាតសន្ធឹង ទៅក្នុងអ៊ីប៉ូភីសក្រោយ។ អរម៉ូន ដែលបញ្ចេ ញ ពីកោសិកា ចេញពីស្បូនម្តា យ ពេលសម្រាលកូន។
ណឺ រ៉ូនបញ្ចេ ញ បញ្ចូ នពីអ៊ីប៉ូតាឡាមុស តាមអាក់សូន។ ចុងអាក់សូនប៉ះ  ភ្ញោ ចក្រពេញ ដោះឲ្យបញ្ចេ ញទឹកដោះ នៅពេលបំបៅកូន។

ផ្ទា ល់ទៅ នឹងសរសៃប្តូ រ នៃអ៊ីប៉ូភីស ក្រោយ។ នៅពេលកោសិកាណឺ រ៉ូន  បកស្រាយសកម្មភាព តំណបត្រលប់អវិជ្ជមានរបស់អរម៉ូន ADH

បញ្ចេ ញត្រូវបានភ្ញោ ច ថង់នៅផ្នែក ខាងចុង នៃអាក់សូន ក៏បញ្ចេ ញ ADH និង  សកម្មភាពរបស់ ADH ទំនាក់ទំនងទៅ នឹងកំហាប់ឈាម។ នៅពេល
អុកស៊ីតូស៊ីនទៅក្នុងឈាម។ ឈាមខាប់កោសិកាប្រសាទ ដែលរួសនឹងសម្ពា ធអូស្មូស

ភ្ញោ ចឲ្យបញ្ចេ ញ ADH ពីផ្នែកចុងអាក់សូន ក្នុងអ៊ីប៉ូភីសក្រោយ ទៅក្នុង

12
កោសិកាក្រពេញ គឺកោសិកាដែផលិតនិងបញ្ចេ ញសារធាតុតាមបំពង់ឬ ដោយផ្ទា ល់ទៅក្នុងប្រព័ន្ធរបត់ឈាម។
13
ADH (Antidiurectic hormone) អរម៉ូនផលិតដោយអ៊ីប៉ូតាឡាម៉ុសដែលតម្រូវការស្រូបទឹកក្នុងតម្រងនោម វា 14
អរម៉ូនផលិតដោយអ៊ីប៉ូតាឡាមុសដែលធ្វើឲ្យស្បូនកន្រ្តា ក់នៅពេលសម្រាលកូន និងធ្វើឲ្យក្រពេញទឹកដោះ បញ្ចេ ញ
ត្រូវបានគេហៅថា វ៉ា សូប្រេស៊ីន ។ ទឹកដោះ ។
Page 28 of 59
 ចរន្តឈាម ។ ADH ភ្ញោ ចតម្រងនោម ឲ្យមានជំរាបទឹក ចេញពីបំពង់  អរម៉ូនទីរ៉េអូស្ទីមុយលីន (TSH) ភ្ញោ ចក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត ឲ្យផលិត អរម៉ូ

ប្រមូលផ្តុំ ។ នៅពេលឈាមត្រលប់ជារាវវិញអរម៉ូន ត្រូវបានបញ្ឈប់ នទីរ៉ុកស៊ីន។

មិនបញ្ចេ ញទៀតទេ។្  អរម៉ូនអាដ្រេណូ ករទីកូត្រូប (ACTH) ភ្ញោ ចក្រពេញករតិច លើ

 អ៊ីប៉ូភីសមុខ ផលិតអរម៉ូន ៦ ប្រភេទ។ អរម៉ូន និមួយៗផលិត ចេញពី តម្រងនោមឲ្យផលិតអរម៉ូន កទីសូល។

កោសិកាប្រភេទផ្សេងៗ ដែលស្ថិតក្នុងអ៊ីប៉ូភីសមុខ ។  អរម៉ូនកូណាដូស្ទីមុយលីន (FSH និង LH) ភ្ញោ ចសរីរាង្គភេទ

15
 អរម៉ូនលូតលាស់ រឺ អរម៉ូនសូម៉ាក្រូពីន (GH) មានឥទ្ធិពល ទៅលើ (ពងស្វា ស អូវែ) ឲ្យបញ្ចេ ញ អរម៉ូនភេទ។

ការលូតលាស់ឆ្អឹង និង ឆ្អឹងខ្ចី(កំពស់) ក្នុងវ័យកុមារភាព បើផលិត GH - អ៊ីប៉ូភីសមុខ ផលិតអរម៉ូនមួយចំនួន(ក្រុមទី១) ដែលឥទ្ធិពលទៅលើ

តិចពេក កុមារនោះក្លា យជាមនុស្សក្រិន បើផលិត ច្រើនពេកក្លា យជា ការ បញ្ចេ ញអរម៉ូនរបស់ ក្រពេញអង់ដូគ្រីនផ្សេងៗទៀតគឺៈ

មនុស្សដំឡោក ជា ពិសេស GH មានឥទ្ធិពលផ្ទា ល់លើ មេតាប៉ូលីស  អរម៉ូនទីរ៉េអូស្ទីមុយលីន (TSH) ជាអរម៉ូនដែលភ្ញោ ចក្រពេញ ទីរ៉ូអ៊ីត ឲ្យ
(សំណុំ ប្រតិកម្មគីមីទាំងឡាយ នៅក្នុងសារពាង្គកាយរួមមានការលូតលាស់ ផលិតអរម៉ូនទីរ៉ុកស៊ីន ។
សម្រូបអាហារ សំយោគប្រូតេអ៊ីន។ បណ្តុំ នៃរាល់សកម្មភាពបំបែក អសកម្ម និង
 អរម៉ូនអាដ្រេណូ ករទីកូត្រូប (ACTH) ភ្ញោ ចក្រពេញករតិចលើតំរង នោម
សំយោគម៉ូលេគុល សមានកម្ម ដែលប្រព្រឹត្តទៅក្នុងកោសិកា)ប្រូតេអ៊ីន គ្លុយស៊ីត
ឲ្យផលិតអរម៉ូនករទីសូល។
និង លីពីត។ 17 18
 អរម៉ូនកូណាដូស្ទីមុយលីន (FSH និង LH ) ភ្ញោ ចសរីរាង្គភេទឲ្យ
16
 អរម៉ូនប្រូឡាក់ទីន (PRL) ត្រូវបានផលិតក្រោយពេលសម្រាលកូន ។
បញ្ចេ ញអរម៉ូនភេទ។
វាធ្វើឲ្យក្រពេញេទឹកដោះ លូតលាស់និង ផលិតទឹកដោះ។ វា មាននាទី
- អ៊ីប៉ូភីសមុខផលិតអរម៉ូន ១ ចំនួនទៀត (ក្រុមទី២) មានអរម៉ូនដែល មាន
ក្នុងមេតាប៉ូលីសខ្លា ញ់ និង គ្លុយស៊ីតផងដែរ។
ឥទ្ធិពលផ្ទា ល់ទៅលើ សារពាង្គកាយ គឺ អរម៉ូនលូតលាស់ប្រឡាក់ទីន និង
 អរម៉ូនមេឡាណូ ស៊ីតស្ទីម៉ុយឡង់ (MSH) ∶ ភ្ញោ ចកោសិកា មាឡាណូ ស៊ី
អរម៉ូន MSH (មេឡាណូ ស៊ីតស្ទីមុយឡង់) ។
តរបស់ស្បែកឲ្យផលិតជាតិពណ៌ មេឡានីន ។

17
FSH ឬអរមូនភ្ញោ ចផូលីគុល គឺអរម៉ូនអ៊ីប៉ូភីសមាននាទីជម្រុញនៃការលូតលាស់ផូលេគុលអូវែ និងធ្វើឲ្យ ការម៉ែតញី
15
GH (Growth hormone) អរម៉ូនបញ្ចេ ញដោយកំពកមុខអ៊ីប៉ូភីសដែលត្រូវពិនិត្យការលូតលាស់ ។ ទុំ ហើយវាក៏ភ្ញោ ចកោសិកាស៊ែតូលីក្នុងបំពង់សេមីនីភែ ដើម្បីធានាកំណកម៉ែតឈ្មោ ល ។
16
PRT (Protaline) អរម៉ូនបញ្ចេ ញដោយកំពកមុខអ៊ីប៉ូភីសដែលភ្ញោ ចក្រពេញទឹកដោះឲ្យបញ្ចេ ញទឹកដោះនិង មាន 18
LH ឬអរម៉ូនលុយតេអ៊ីន អរម៉ូនរបស់អ៊ីប៉ូភីសដែលធ្វើឲ្យផូលីគុលធ្លា យ ហើយវិវត្តន៍ជាអង់លឿង ហើយវា ក៏ ធ្វើឲ្យ
នាទីក្នុងមេតាប៉ូលីសខ្លា ញ់ និងគ្លុយគូស ។ កោសិកាអាំងទែស្ទីស្យែលឲ្យបញ្ចេ ញអរម៉ូនស្តូស្តេរ៉ូន ។
Page 29 of 59
- ក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត ស្ថិតនៅត្រង់ក ពីក្រោមបំពង់សំលេង និង ខាងមុខ  ក្រពេញប៉ារ៉ាទីរ៉ូអ៊ីត ជាក្រពេញតូចៗ ចំនួន ៤ ដែលបង្កប់ ក្នុងផ្នែកក្រោយ

បំពង់ខ្យល់ ផលិតអរម៉ូនទីរ៉ុកស៊ីន។ អរម៉ូននេះមាននាទីបង្កើតអត្រា ប៉ូលីស នៃក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត។ វាបញ្ចេ ញអរម៉ូនប៉ារ៉ាទីរ៉ូអ៊ីត PTH សម្រាប់តំរូវ

ប្រូតេអ៊ីនគ្លុយស៊ីត និង ខ្លា ញ់ ។ មេតាបូលីសកាល់ស្យូម និង ផូស្វា ត។

– អរម៉ូនទីរ៉ុកស៊ីន បង្កឡើងពីអាស៊ីតអាមីនេ ដោយមានភ្ជា ប់អាតូម អ៊ីយ៉ូត – កាល់ស្យូមចំបាច់ សម្រាប់ការលូតលាស់ ធ្មេញ និង ឆ្អឹង កំនកឈាម

ចំនួន៤។ លំនាំប្រសាទ និង ការកន្រ្តា ក់ សាច់ដុំ។

19 ++
– នៅពេលកម្រិតទីរ៉ុកស៊ីនទាបក្នុងឈាម អ៊ីប៉ូភីសមុខត្រូវបានភ្ញោ ចឲ្យ ផលិត – កង្វះ PTH បណ្តា លឲ្យកម្រិត Ca ក្នុងឈាមទាប នាំឲ្យសាច់ដុំជាប់ ឆ្អឹង

អរម៉ូន TSH ។ ហើ យ TSH ភ្ញោ ចក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត ឲ្យផលិតទីរ៉ុកស៊ីន។ កន្ត្រា ក់យ៉ាងខ្លាំង (តេតាណូ ស គឺជំងឺដែលបណ្តា លឲ្យសាច់ដុំកន្ត្រា ក់ រហូតជាពិសេស

– បរិមាណទីរ៉ុកស៊ីនតិចពេក នៅពេលពេញវ័យ កើតជម្ងឺមីសឺដែម ( រោគសញ្ញា ផ្គា ម ដែលគេច្រើនហៅថា រឹងថ្គា ម )។

++
ឡើងទម្ងន់ ជ្រុះសក់ ជីពចរលោតយឺតសីតុណ្ហ ភាពថយចុះ )។ – ការបញ្ចេ ញ PTH ច្រើនបណ្តា លឲ្យ កំនែន Ca ពីឆ្អឹង នាំឲ្យឆ្អឹង ស្រួយឆាប់

– បរិមាណទីរ៉ុកស៊ីនច្រើនពេក ក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតរីកធំ ហើ យសកម្ម កំណើ ន បាក់។

សីតុណ្ហ ភាពសារពាង្គកាយ កំណើ នអត្រាចង្វា ក់បេះដូង និង មេតាប៉ូលីស កំ – ជាទូទៅកាល់ស្យូម ក្នុងឈាមមាន 0.1mg/ml ។ នៅពេលកំរិតកាល់ស្យូម ក្នុង

នើនសម្ពា ធឈាម ស្រកទម្ងន់ ។ ឈាមធ្លា ក់ចុះ PTH ធ្វើឲ្យមានការបញ្ចេ ញកាល់ស្យូមពីឆ្អឹងទៅប្លា ស្មា ។

– ក្រៅពីនេះក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត ផលិតអរម៉ូនកាល់ស៊ីតូនីន (ក្នុងឈាមលើស កម្រិត នៅពេលកំហាប់កាល់ស្យូមក្នុងឈាមកើនឡើង លើស ១កំរិតច្បាស់លាស់ អរ

មួយច្បាស់លាស់ (Ca) អរម៉ូនកាល់តូនីនភ្ញោ ចឲ្យចាប់យក Ca លើសពីក្នុងឈាម ស្តុបទុកក្នុង ម៉ូនកាល់ស៊ីតូនីន ភ្ញោ ចឲ្យមានកាចាប់យកកាល់ស្យូមលើសពីក្នុង ឈាម ទៅ
ឆ្ឆឹង) ដែលមាននាទី តំរូវកម្រិត កាល់ស្យូមក្នុងឈាម និងមានអំពើផ្ទុយនឹង ក្នុងឆ្អឹងវិញ ។ នៅពេលកំរិតកាល់ស្យូម ធម្មតាប៉ារ៉ាទីរ៉ូអ៊ីត ឈប់ផលិត PTH ។
អំពើអរម៉ូន ប៉ារ៉ាទីរ៉ូអ៊ីត។  នៅផ្នែកខាងលើតម្រងនោម មានក្រពេញលើតម្រងនោម ដែលសំបូរ
ឧ. ពេលកាល់ស្យូម កើនឡើងក្នុងឈាម កាល់ស៊ីតូនីនចាប់កាល់ស្យូម ស្តុកទុក សរសៃឈាម។ ក្រពេញនីមួយៗ បង្កឡើងដោយជាលិកា ២ ប្រភេទខុសគ្នា
ក្នុងឆ្អឹង។ ពេលកាល់ស្យួមក្នុងឈាមទាបជាងធម្មតា PTH ធ្វើឲ្យមានការ ដូចនេះក្រពេញលើតម្រងនោម ចែកជាពីរផ្នែក គឺ ផ្នែកខាងក្រៅ
បញ្ចេ ញ កាល់ស្យូម ពីឆ្អឹងទៅប្លា ស្មា ។

19
PTH អរម៉ូនប៉ា រ៉ា ទីរ៉ូអ៊ីតៈ អរម៉ូនដែលបញ្ចេ ញដោយក្រពេញប៉ា រ៉ា ទីរ៉ូអ៊ីត ដែលតម្រូវកម្រិតកាល់ស្យូម និងអ៊ីយ៉ុង
ផូស្វា តនៅក្នុងឈាម ។
Page 30 of 59
 ជាក្រពេញ ករតិចលើតម្រងនិង ផ្នែកខាងក្នុង ជាក្រពេញខួរលើ បម្លែងអាស៊ីតអាមីនេនិងអាស៊ីតខ្លា ញ់ទាំងនោះជាគ្លុយកូស ។ ករទី

តម្រងនោម។ សូលចូលរួម មេតាបូលីសអាស៊ីតខ្លា ញ់ច្រើនជាងគ្លុយស៊ីត ។ ផ្ទុយពី

 ក្រពេញខួរលើតម្រងនោម ផលិតអរម៉ូន ២ គឺៈ អេពីណេព្រីន ឬ អាំងស៊ុយលីន ករទីសូលបង្កើតកម្រិត គ្លុយកូសក្នុងឈាម ។

+ +
អាដ្រេណាលីន និង ណូ អេពីណេព្រីន។  អរម៉ូនអាល់ដូស្តេរ៉ូន តំរូវកំរិតអ៊ីយ៉ុង Na និង K ក្នុងឈាមនៅ ត្រង់

 អាដ្រេណាលីន បង្កើនអត្រាចង្វា ក់បេះដូង កំនើនកំហាប់គ្លុយកូស តម្រងនោម។

សម្ពា ធឈាម និង អត្រាកំនកឈាម។ វា ក៏បណ្តា លឲ្យរន្ធ ប្រស្រីភ្នែករីកធំ និង – ការបញ្ចេ ញអរម៉ូនករទីសូល ស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យ របស់អរម៉ូន នៃ

បង្រួមសរសៃឈាម ក្រោមស្បែក ឲ្យឡើងស្លាំង និង បណ្តា លឲ្យញ័រ។ ឧ. ពេល អ៊ីប៉ូភីសមុខ ACTH ។ អ៊ីប៉ូតាឡាមុស ផលិតអរម៉ូនបញ្ចេ ញ ( CRH ) ដែលទៅ

ឆ្កែព្រុសរកខាំ នាំឲ្យភ័យ => បេះដូងលោតញាប់ ហើ យស្ថិតក្នុង សភាព ភ្ញោ ចអ៊ីប៉ូភីសមុខ ឲ្យបញ្ចេ ញអរម៉ូន ATCH ។ បន្ទា ប់មក ATCH ក៏ទៅភ្ញោ ច

ប្រុងប្រយ័ត្ន រត់គេចចេញ ។ នេះតម្រូវលើអរម៉ូន លើតំរងនោម ជាពិសេសអា ក្រពេញករតិចលើតំរងនោម ឲ្យបញ្ចេ ញអរម៉ូនករទីសូល។

ដ្រេណាលីន។ – ការបញ្ចេ ញអរម៉ូនអាល់ដូស្តេរ៉ូន មិនស្ថិតនៅក្រោមការបញ្ជា នៃក្រពេញអ៊ី

 ណូ អេពីណេព្រីន ត្រូវបានសំយោគចេញពី តួកោសិកាណឺ រ៉ូន ហើ យ ប៉ូភីសមុខទេ ប៉ុន្តែកំហាប់សូដ្យូមក្នុងឈាមតំរូវឲ្យមាន ការបញ្ចេ ញអរម៉ូនអា

សកម្មក្នុងការដឹកនាំអាំងភ្លុច ទៅកោសិកាក្បែរៗវា នឹងមាន ឥទ្ធិពលលើការក ល់ដូស្តេរ៉ូន។

+
ន្រាក់រួមតូចនៃសរសៃវ៉ែនផងដែរ ។ - កម្រិតអ៊ីយ៉ុង Na មានសារៈសំខាន់សំរាប់រក្សាសម្ពា ធឈាម ឲ្យនៅថេរក្នុង

 ក្រពេញករតិចតម្រងនោម ផលិតអរម៉ូន ២ សំខាន់គឺ អរម៉ូនករទីសូល និង សារពាង្គកាយ។

អរម៉ូនអាល់ដូស្តេរ៉ូន។ – បកស្រាយដំណើ រតម្រូវកម្រិត សូដ្យូមក្នុងឈាម។ នៅពេលកម្រិត សូដ្យូម

20
 អរម៉ូនករទីសូល ជួយជំរុញអ៊ីដ្រូលីស ប្រូតេអ៊ីន សាច់ដុំនិងលីពីត ក្នុងឈាមទាបតម្រងនោម ផលិតអរម៉ូនរេណាំង ដែលជាអង់ស៊ីមផ្លា សអង់

ឲ្យទៅជា អាស៊ីតអាមីនេ និងទ្រីគ្លីសេរីតឲ្យទៅជាអាស៊ីតខ្លា ញ់ និងគ្លី ស៊ីយូតង់ស៊ីណូ សែន (ប្រូតេអ៊ីនប្លា ស្មា ) ឲ្យទៅជា អង់ស៊ីយូតង់ស៊ីន I និង II

សេរ៉ូលដែលចូលក្នុងឈាម បង្កើនកម្រិតគ្លុយកូស ក្នុងករណី ថ្លើម ដែលអង់ស៊ីយូតង់ស៊ីន II ភ្ញោ ចករតិចលើតម្រងនោម ឲ្យបញ្ចេ ញ អាល់ដូ

ស្តេរ៉ូន។ អាល់ដូស្តេរ៉ូន ធ្វើឲ្យមាន ជំរាបចេញនៃសូដ្យូមពីតម្រងនោម ។

20
អ៊ីដ្រូលីស ជាប្រតិកម្មគីមីដែលម៉ូលេគុលធំមួយត្រូវបាមបំបែកជាម៉ូគុលតូចពីរដែលត្រូវបន្ថែមទឹក មួយ ម៉ូលេគុល ។
ថ្នា ក់រងរបស់ក្រុមនេះមាន កាបូអ៊ីដ្រាសប្រូតេអាសលីប៉ា ស អេស្ទែរ៉ា ស ផូស្វា តាស និងប៉ិបទីដាស ។
Page 31 of 59
នៅពេលកម្រិតសូដ្យូម ក្នុងឈាមកើនឡើង ទឹកត្រូវបានជា្របចេញ ហើ យ ឲ្យបញ្ចេ ញគ្លុយកាកុង ដើម្បីតំលើងបរិមាណ គ្លុយកូស ក្នុងឈាមឲ្យដល់កំរិត

សម្ពា ធនិង មាឌឈាមត្រូវបានរក្សាលំនឹង។ កំណត់វិញ។

 លំពែង ជាក្រពេញអង់គ្រីនផង និង ជាក្រពេញអ៊ិចសូគ្រីនផង។ - សកម្មភាពរបស់គ្លុយកាកុងៈ ការបន្ថយកំហាប់គ្លុយកូស ក្រោមកម្រិត

 លំពែង ជាក្រពេញអ៊ិចសូគ្រីនព្រោះ វាបញ្ចេ ញរសរំលាយអាហារ កំណត់ បាន ភ្ញោ ចលំពែង ឲ្យបញ្ចេ ញគ្លុយកាកុងទៅក្នុងចរន្តឈាម។ ដើម្បី

ទៅក្នុងបំពង់លំពែង។ បង្កើនកំហាប់គ្លុយកូស ឲ្យដល់កម្រិតកំណត់ គ្លុយកាកុងបាន ភ្ញោ ច

 លំពែង ជាក្រពេញអង់ដូគ្រីនព្រោះ វាបញ្ចេ ញអរម៉ូណទៅក្នុង ឈាម កោសិកាគោលដៅ ឲ្យផលិតគ្លុយកូស។ នៅក្នុងថ្លើមគ្លុយកាកុង បំប្លែងគ្លីកូ

ដោយផ្ទា ល់។ កើតឡើងពីកោសិកាមួយក្រុម ហៅថា អ៊ីឡូ ឡង់សេរ៉ង់ សែន (ស្ករក្នុងថ្លើម សាច់ដុំ) ទៅជាគ្លុយកុស (ឈាម) បន្ទា ប់មកគ្លុយកូស

។ អ៊ឺឡូ និមួយៗកើតឡើងពីកោសិកា ២ ប្រភេទ គឺកោសិកាអាល់ហ្វា សាយចេញពីថ្លើម យ៉ាងរហ័សចូលទៅក្នុង ចរន្តឈាម នៅពេលគ្លីកូសែន

(α) បញ្ចេ ញគ្លុយកាកុង និង កោសិកា បេតា(β) បញ្ចេ ញអរម៉ូនអាំង ក្នុងថ្លើមបញ្ចេ ញអស់គ្លុយកាកុងធ្វើឲ្យអាស៊ីតអាមីនេ និង អាស៊ីតខ្លា ញ់ប្លែង

ជាគ្លុយកូស។
ស៊ុយលីន។ អរម៉ូនទាំងពីរ តំរូវមេតាប៉ូលីសគ្លុយកូសនៅក្នុងឈាម។
- នៅពេលវត្តមានគ្លុយស៊ីត ក្នុងសារពាង្គកាយមិនគ្រប់គ្រាន់ ខ្លា ញ់ និង
- ក្រោយពេលបរិភោគអាហាររួច កម្រិតគ្លុយកូសក្នុងឈាមកើន ឡើងខ្ពស់ ។
ប្រូតេអ៊ីន របស់សារពាង្គកាយត្រូវបានសបំបែក ដើម្បីផ្តល់ជាគ្លុយកូស
លំពែងបញ្ចេ ញអរម៉ូន អាំងស៊ុយលីនភ្ញោ ចកោសិកា គោលដៅ
សម្រាប់តម្រូវការ ថាមពល របស់សារពាង្គកាយ។
(កោសិកាថ្លើម កោសិកាសាច់ដុំជាប់ឆ្អឹង និង ជាលិកាខ្លា ញ់) ឲ្យចាប់
 ជំងឺទឹកនោមផ្អែមៈ នៅពេលអ៊ីឡូ សេរ៉ង់ ផលិតអាំងស៊ុយលីនមិន
គ្លុយកូសសម្រាប់ស្តុកទុកក្រោមទម្រង់ជាគ្លីកូសែន នៅក្នុងថ្លើម រឺ នៅ
បានគ្រប់គ្រាន់ បរិមាណគ្លុយកូសក្នុងឈាមកើនឡើង ហើ យតម្រង នោម
កោសិកាសាច់ដុំ ជាប់ឆ្អឹង ។ ក្នុងជាលិកាខ្លា ញ់ម៉ូលេគុលគ្លុយកូស
មិនអាចធ្វើឲ្យគ្លុយកូស ទាំងអស់ជ្រាបចេញវិញបាន ធ្វើឲ្យគ្លុយកូស លើស
លើសត្រូវបាន ប្លែងជាខ្លា ញ់ហើ យស្តុកទុកក្នុងជាលិកាខ្លា ញ់។ ដូចនេះ
ត្រូវបានបញ្ចេ ញ ទៅក្នុងទឹកនោមហៅថា ជម្ងឺទឹកនោមផ្អែម ។ មាន
អាំងស៊ុយលីន ក៍ចូលរួមបង្កើនអត្រាអុកស៊ីតកម្មគ្លុយកូសក្នុងកោសិកា ។
រោគសញ្ញា ស្រក ទំងន់ ការស្រេកទឹកយ៉ាងខ្លាំង និង ការចុះខ្សោយ។
- លំពែង ផលិតអរម៉ូនគ្លុយកាកុង។ នៅពេលកំរិតគ្លុយកូស ក្នុងឈាមធ្លា ក់
- ការព្យាបាលគឺ របបអាហារត្រឹមត្រូវ លេបឱសថទៀងទាត់ ចាក់ អាំងស៊ុយ
ចុះក្រោម កម្រិតកំណត់មួយ កោសិកាអាល់ហ្វា របស់ លំពែងត្រូវបានភ្ញោ ច
លីនរាល់ថ្ងៃ និងធ្វើលំហាត់ប្រាណទៀងទាត់។

Page 32 of 59
 ក្រពេញភេទ សរីរាង្គភេទដែលមានអូវែ និងពងស្វា ស ។ ស៊ីន។ ឡាំផូស៊ីតដែលឆ្លងកាត់ ក្រពេញនេះក្លា យជាឡាំផូស៊ីត T ។

- អរម៉ូន LH និង FSH ភ្ញោ ចការបញ្ចេ ញអរម៉ូនពីរអូវែ និង ពងស្វា ស។ ក្រុមឡាំផូស៊ីត T នៅក្នុងក្រពេញទឹករងៃនិងក្នុងសរីរាង្គដទៃទៀត ក៏អាច

- អូវែ (ក្រពេញអង់ដូគ្រីន) ផលិតអរម៉ូនអឺស្រ្តូសែន និង ប្រូសេស្តេរ៉ូន ។ មានលទ្ធភាពផលិតឡាំផូស៊ីត T ថ្មីៗ នៅពេលដែលត្រូវ ភ្ញោ ច ដោយ អរម៉ូនទី

 អឺស្រ្តូសែន ត្រូវបានផលិតចេញពីកោសិកាផូលីគុលនៃអូវែ ដោយ ម៉ូស៊ីន ។

ឆ្លើយតប ទៅនឹងការភ្ញោ ចរបស់ FSH ។ វា មាននាទីធ្វើឲ្យស្រទាប់ភ្នា ស  ក្រពះ និងពោះវៀនតូច

សើមស្បូន ឡើងក្រាស់ដោយបង្កើនចំណែកមីតូសនៃកោសិកា ដែលមាន - កោសិកាពិសេស ក្នុងភ្នា សក្រពះ បញ្ចេ ញអរម៉ូនកាស្រ្ទីន ដែលភ្ញោ ច ឲ្យមាន

ឥទ្ធិពលទៅលើលក្ខណៈភេទបន្ទា ប់របស់មនុស្សស្រីដែរ ។ ក្នុងរយៈពេល ការហូរ នៃ រស 9i ក្រពះ។

មានផ្ទៃពោះ សុកជាអ្នកបញ្ចេ ញអរម៉ូនអឺស្រ្តូសែន ។ - កោសិកា នៃភ្នា សពោះវៀនបញ្ចេ ញអរម៉ូនសេក្រេទីន ដែលភ្ញោ ចឲ្យ

 ប្រូសេស្តេរ៉ូន ការភ្ញោ ចរបស់ LH បណា្ត លឲ្យផូលីគុល ដឺក្រាប ផ្ទុះបែក មានលំហូរ នៃរសលំពែង។

និង បញ្ចេ ញអូវុលមកក្រៅ។ ផូលីគុលផ្ទុះបែកក្លា យជាអង្គលឿង ហើ យ ក៏ សង្ខេបសកម្មភាពអរម៉ូនស្តេរ៉ូអ៊ីត

បញ្ចេ ញអរម៉ូនប្រូសេស្តេរ៉ូន និង អឺស្រ្តូសែនផងដែរ។ អរម៉ូននេះ ភ្ញោ ច - អរម៉ូនស្តេរ៉ូនអ៊ីត => ក្នុងស៊ីតូប្លា សកោសិកា => ម៉ូលេគុល រុះ

ភ្នា សសើមស្បូនឲ្យឡើងក្រាស់ ត្រៀមការកាច់សំបុក ថែរក្សាគភ៌ ដោយឲ្យ អរម៉ូនធ្មួល => AND => ARNm => សំយោគប្រូតេអ៊ីន

សាច់ដុំស្បូនសម្រាក លូតលាស់ក្រពេញទឹកដោះ។ (ក្នុងស៊ីតូប្លា ស) => បំប្លែងនាទីកោសិកាគោលដៅ ។

 ពងស្វា ស ផលិតអរម៉ូនអង់ដូ្រសែន ។ អង់ដ្រូសែន សំខាន់ជាងគេ គឺ

តេស្តូស្តេរ៉ូន។ FSH ភ្ញោ ចកោសិកាស៊ែតូលីក្នុងបំពង់សេនីភែ ការផលិត សង្ខេបសកម្មភាពអរម៉ូនប៉ិបទីត

ស្ពែម៉ាតូសូអ៊ីត ដើម្បីធានាកំណកាម៉ែត និង LH ភ្ញោ ចអាំង ទែស្ទីស្យែល ឲ្យ - អរម៉ូនប៉ិបទីត (អ្នកនាំសារទី១) => ធ្មួល (លើភ្នា សកោសិកាគោលដៅ)

បញ្ចេ ញអរម៉ូនតេស្តូស្តេរ៉ូន ។ អរម៉ូននេះធ្វើឲ្យកាន់តែ ប្រសើរឡើងនូវ => អរម៉ូនធ្មួលចំរុះ => ATP (ក្នុងស៊ីតូប្លា ស)

ការលូតលាស់លក្ខណៈភេទបន្ទា ប់ (សម្លេង ពុកមាត់….) ។ => វដ្ត AMP (អ្នកនាំសារទី២) => អង់ស៊ីម(សកម្ម) => បម្លែងនាទី

 ក្រពេញទីមុស ស្ថិតនៅផ្នែកខាងលើ នៃទ្រូងក្បែរបេះដូង វាមានទំហំ ធំ កោសិកាគោលដៅ ។

ក្នុងវ័យកុមារភាព ហើ យរួញតូចក្រោយពេលគ្រប់ការ។ វា ផលិត អរម៉ូនទីម៉ូ

Page 33 of 59
 ក្រពេញសំខាន់ៗ របស់មនុស្សមាន អ៊ីប៉ូតាឡាមុស អ៊ីប៉ូភីស ទីរ៉ូអ៊ីត ប្រូស្តេរ៉ូន និងអឺស្រ្តូសែនផងដែរ ។ ចំពោះពងស្វា ស FSH ភ្ញោ ចកោសិកាស៊ែតូលីក្នុង

ប៉ារ៉ាទីរ៉ូអ៊ីត ទីមុស ក្រពេញលើតម្រងនោម លំពែង ក្រពេញភេទ ក្រពះ បំពង់សេនីភែ ផលិតស្ពែម៉ាតូសូអ៊ីត ដើម្បីធានាកំណកាម៉ែត និង LH

និង ពោះវៀនតូច។ ភ្ញោ ចអាំង ទែស្ទីស្យែល ឲ្យបញ្ចេ ញអរម៉ូនតេស្តូស្តេរ៉ូន ។

សំណួ រ ៣. ក.បរិមាណ ADN ក្នុងកោសិកាថ្លើមរបស់មនុស្សមាន 7.3 10-12 g ។ តើនៅក្នុង

១. ក. តើមូលហេតុអ្វីខ្លះដែលធ្វើឲ្យទឹកនោមមានគ្លុយកូសច្រើន ? កោសិកាប្រសាទ កោសិកាលំពែង និងកាម៉ែត ស្មើប៉ុន្មា ន ? ចូរបញ្ជា ក់អំណះអំណាង ?

ខ. តើវត្តមានគ្លុយកូសច្រើននៅក្នុងទឹកនោមបណ្តា លឲ្យកើតជម្ងឺអ្វី ?  បរិមាណ ADN នៅក្នុងកោសិកាប្រសាទ កោសិកាលំពែង មាន 7.3 10-12 g

ពីព្រោះវាជាកោសិកាលូតលាស់ដូចកោសិកាថ្លើមដែរ គឺកោសិកាឌីប្លូអ៊ីត (2n)
គ. តើជម្ងឺនេះមានរោគសញ្ញា យ៉ា ងដូចម្តេច ? (វិញ្ញា សា ទី១)
ដែលជាលទ្ធផលនៃមីតូស
ចំ. នៅពេលអ៊ីឡូ សេរ៉ង់ ផលិតអាំងស៊ុយលីនមិន បានគ្រប់គ្រាន់ បរិមាណ
 បរិមាណ ADN នៅក្នុងកាម៉ែតមាន 3.65 10-12 g ពីព្រោះវាកោសិកាបន្តពូជ គឺ
គ្លុយកូសក្នុងឈាមកើនឡើង ហើ យតម្រងនោមមិនអាចធ្វើឲ្យគ្លុយកូស កោសិកាអាប្លូអ៊ីត (n) ដែលធ្វើមេយ៉ូស មានការបន្ថយចំនួនក្រូម៉ូសូម ពី2n ទៅ

ទាំងអស់ជ្រាបចេញវិញបាន ធ្វើឲ្យគ្លុយកូសលើស ត្រូវបានបញ្ចេ ញ ទៅក្នុង n ។ ADN ជាធាតុបង្កររបស់ក្រូម៉ូសូម ដូចនេះវាត្រូវតែសមាមាត្រទៅនឹងចំនួន

ក្រូម៉ូសូម ។
ទឹកនោមហៅថា ជម្ងឺទឹកនោមផ្អែម ។ មានរោគសញ្ញា ស្រក ទំងន់ ការ

ស្រេកទឹកយ៉ាងខ្លាំង និង ការចុះខ្សោយ។
ខ. តើលំពែងផលិតអរម៉ូនអ្វីខ្លះ ? ចូរពន្យល់ពីមុខងាររបស់អរម៉ូននីមួយៗ ? (វិញ្ញា សា
- ការព្យាបាលគឺ របបអាហារត្រឹមត្រូវ លេបឱសថទៀងទាត់ ចាក់ អាំងស៊ុយ
ទី៥)
លីនរាល់ថ្ងៃ និងធ្វើលំហាត់ប្រាណទៀងទាត់។
 លំពែងផលិតអរម៉ូនពីរប្រភេទគឺ អរម៉ូនអាំងស៊ុយលីន និងអរម៉ូនគ្លុយកាកុង
 អរម៉ូនអាំងស៊ុយលីន មាននាទីបង្កា រមិនឱ្យមានកំណើ នកម្រិតគ្លុយកូសនៅក្នុង
២. តើអរម៉ូន LH និង FSH ផលិតដោយក្រពេញណា? ហើយមានទំនាក់ទំនងនឹង ឈាមក្រោយពេលបរិភោគអាហារ ហើយចូលរួមអត្រាអុកស៊ីតកម្មគ្លុយកូសក្នុង
ក្រពេញភេទយ៉ា ងដូចម្តេច ? ចូរពន្យល់ដោយសង្ខេប ។(វិញ្ញា សា ទី៣) កោសិកា ។
ចំ. ក្រពេញអ៊ីប៉ូភីសមុខ ។ វាភ្ញោ ចប្រពេញអូវែ និងក្រពេញពងស្វា ស ឱ្យបញ្ចេ ញអរម៉ូន  អរម៉ូនគ្លុយកាកុង មាននាទីបង្កើនកម្រិតគ្លុយកូសនៅក្នុងឈាម នៅពេល
ភេទ ។ ចំពោះអូវែ FSH ភ្ញោ ចការលូតលាស់របស់កោសិកាផូលីគុល និងធ្វើឱ្យកោសិកាផូ បរិមាណគ្លុយកូសក្នុងឈាមទាបជាងកម្រិតធម្មតា ។
លីគុលបញ្ចេ ញអរម៉ូន អឺស្រ្តូសែន ។ អរម៉ូន LH ភ្ញោ ចឱ្យម៉ូលេគុលដឺក្រាមផ្ទុះបែក ៤. ក. តើក្រពេញលើតម្រងនោមមានប៉ុន្មា នផ្នែក ? អ្វីខ្លះ ?
បញ្ចេ ញអូវុលមកក្រៅ ។ ផូលេគុលផ្ទុះបែកក្លា យជាអង្គលឿង ហើយបញ្ចេ ញអរម៉ូន
ខ. តើផ្នែកនីមួយៗផលិតអរម៉ូនអ្វីខ្លះ ?

Page 34 of 59
 គ. អរម៉ូនមួយណាដែលបង្កើនចង្វា ក់បេះដូង ? (វិញ្ញា សា ទី៧)
 ក. ក្រពេញលើតម្រងនោមមានពីរផ្នែកគឺៈ
+ផ្នែកខាងក្រៅហៅថា ក្រពេញករតិចលើតម្រងនោម
+ផ្នែកខាងក្នុង ហៅថាក្រពេញខួរលើតម្រងនោម
 ខ. ក្រពេញករតិចលើតម្រងនោមផលិតអរម៉ូនពីរ គឺ
+អរម៉ូនករទីសូល
+អរម៉ូនអាល់ដូស្តេរ៉ូន
 ក្រពេញខួរលើតម្រង ផលិតអរម៉ូន២ គឺ
+អរម៉ូនអេពីណេព្រីន ឬអាដ្រេណាលីន
+អរម៉ូនណូ អេពីណេព្រីន
គ. អរម៉ូនដែលបង្កើនចង្វា ក់បេះដូងគឺ អេពីណេព្រីន ឬអាដ្រេណាលីន
១. ចូរនិយាយពីទិសដៅរបស់អាំងភ្លុចប្រសាទ?
 ៨. ដោយអាំងភ្លុចប្រសាទធ្វើដំណើ រពីដង់ឌ្រីត ចូលទៅក្នុងតួកោសិកា
ហើយចុះតាមអាក់សូន ។ ដូចនេះអាក់សូនរបស់ណឺ រ៉ូនមួយ ភ្ជា ប់ទៅ
នឹងដង់ឌ្រីត ឬតួកោសិការបស់ណឺ រ៉ូនមួយទៀត តែការភ្ជា ប់រវាងណឺ រ៉ូន
ទាំងពីរ នេះមិនប៉ះផ្ទា ល់ជាមួយគ្នា ទែ ។
៥. តើអ៊ីប៉ូភីសមានប៉ុន្មា នផ្នែក ? តើផ្នែកនីមួយៗផលិតអរម៉ូនអ្វីខ្លះ ?
៦. ដូចម្តេចដែលហៅ អង់ដូស៊ីតូស ? អ៊ិចសូស៊ីតូស ? (វិញ្ញា សា ទី៨)
 អ៊ីប៉ូភីសមានពីរផ្នែក គឺ
+អ៊ីប៉ូភីសក្រោយ
+អ៊ីប៉ូភីសមុខ
Page 35 of 59
 -អ៊ីប៉ូភីសក្រោយមិនផលិតអរម៉ូនទេ ប៉ុន្តែវាស្តុបទុកអរម៉ូនពីរប្រភេទគឺ
ADH (អង់ទីឌីអ៊ុយរេទិច) និងអុកស៊ីតូស៊ីន ដែលផលិតដោយអ៊ីប៉ូតាឡា
មុស ។
 -អ៊ីប៉ូភីសមុខ ផលិតអរម៉ូន៦ប្រភេទគឺ អរម៉ូនលូតលាស់ឬ សូម៉ា តូត្រូពីន
អរម៉ូនប្រូឡាក់ទីន អរម៉ូនមេឡាណូ ស៊ីស្ទីមុយឡង់ អរម៉ូនទីរ៉េអូស្ទីមុយ
លីន អរម៉ូនអាដ្រេណូ ករទីកូត្រូប អរម៉ូនកូណាដូស្ទីមុយលីន ។
 ៦. - អង់ដូស៊ីតូស គឺការដឹកនាំសារធាតុចូលទៅក្នុកោសិកា ដោយថង់
ស៊ីតូប្លា ស ។
 - អ៊ិចសូស៊ីតូស គឺការដឹកនាំសារធាតុចេញពីក្នុងកោសិកា ដោយថង់
ស៊ីតូប្លា ស ។
៦. ក. តើអរម៉ូនទាំងពីរក្រុមមានអ្វីខ្លះ ?
 ក. អរម៉ូនទាំងពីរក្រុមគឺអរម៉ូន ប៉ិបទី និងអរម៉ូនស្តេរ៉ូអ៊ីត ។
ខ. តើអរម៉ូនទាំងពីរក្រុមមានមានលក្ខណៈដូចម្តេចខ្លះ ? (វិញ្ញា សា ទី៩)
 ខ. អរម៉ូនទាំងពីរក្រុមមានលក្ខណៈ
- អរម៉ូនប៉ិបទីតៈ
+ ជាម៉ូលេគុលនៃច្រវាក់អាស៊ីតអាមីនេ
+មិនរលាយក្នុងស្រទាប់លីពីតដែលមានវត្តមានក្នុងភ្នា សកោសិកា
+មិនអាចឆ្លងកាត់ភ្នា សកោសិកាបាន
- អរម៉ូនស្តេរ៉ូអ៊ីត
+ជាម៉ូលេគុលលីពីតតូចៗដែលផលិតពីកូឡេស្តេរ៉ុល
+រលាយក្នុងស្រទាប់លីពីតដែលមានវត្តមានក្នុងភ្នា សកោសិកា
+មានលទ្ធភាពឆ្លកាត់ភ្នា សកោសិកាបាន
៧. ដូចម្តេចដេលហៅថាក្រពេញអង់ដូគ្រីន ? ចូររាប់ឈ្មោះក្រពេញអង់ដូគ្រីនឲ្យបាន ៤  បើបរិមានអរម៉ូនទីរ៉ុកស៊ីនច្រើនពេក បណ្តា លឱ្យកើតជម្ងឺបាសឺដូវ ដែលមាន

? (វិញ្ញា សា ទី១០) លក្ខណៈមួយចំនួនដូចជា ក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតរីកប៉ោ ងធំហើយសកម្មខ្លាំង កំណើ ន

សីតុណ្ហ ភាពសារពាង្គកាយ កំណើ នអត្រាចង្វា ក់បេះដូង និងមេតាបូលីស
កំណើ នសម្ពា ធឈាម ស្រកទម្ងន់ ។
៨. ចូរប្រៀបធៀបក្រពេញអ៊ិចសូគ្រីន និងអង់ដូគ្រីន ? (វិញ្ញា សា ទី១១)
១០. ក. តើតាឡាមុសជាអ្វី ? វាមាននាទីដូចម្តេច?
 ប្រៀបធៀបក្រពេញអ៊ិចសូគ្រីន និងអង់ដូគ្រីន
+ លក្ខណៈដូចៈ ក ផ្នែកផ្សេងៗនៃខួរធំនៅផ្នែកបាតនៃខួរធំ កើតពីសារធាតុប្រផេះ ហៅថា
-ជាសរីរាង្គដែលកើតពីកោសិកាអេពីតេល្យូម តាឡាមុស ។ វាមាននាទីទទួលអាំងភ្លុចពី ណឺ រ៉ូនវិញ្ញា ណនាំ ហើយបញ្ជូ ន
-មានឯកទេសកម្មក្នុងការបញ្ចេ ញសារធាតុចាំបាច់សម្រាប់សារពាង្គកាយ ។
ទៅកាន់សំបកខួរដើម្បីបកស្រាយ ។ ក្រៅពីនេះតាឡាមុសជ្រើសរើសព័ត៌មាន
+ លក្ខណៈខុសគ្នាៈ
មួយចំនួនដែល អាចទប់ស្កា ត់មិនឲ្យរំភើបខ្លាំងពេក ។
ក្រពេញអ៊ិចសូគ្រីន ក្រពេញអង់ដូគ្រីន
ខ. តើអ៊ីប៉ូតាឡាមុសស្ថិតនៅកន្លែងណា ? តើវាមាននាទីដូចម្តេច ? (វិញ្ញា សា ទី១៣)
- ជាក្រពេញគ្មា នបំពង់នាំ -ជាក្រពេញមានបំពង់នាំ
- ផលិតអរម៉ូន -បញ្ចេ ញរសរំលាយអាហារ និងសំណល់មេតាបូលីស  ខ- ស្ថិតនៅក្រោមតាឡាមុស ។ វាត្រួតពិនិត្យ វេទនាអារម្មណ៍ សំខាន់ៗទាក់ទង

-មានឥទ្ធិពលលើកោសិកាគោលដៅ -មានអំពើទៅលើសារធាតុមួយក្នុងលំហសរីរាង្គឬចេញក្រៅ និងការថែរក្សាលំនឹងដូចជា ការស្រែក ការឃ្លា ន តំហែសីតុណ្ហ ភាព

សារពាង្គកាយ តុល្យភាពទឹក និងសម្ពា ធឈាម ។ អ៊ីប៉ូតាឡាមុសមាននាទីសម្រាប់បង្កើត ឬ
-បញ្ចេ ញអរម៉ូនចូលក្នុងចរន្តឈាមដោយផ្ទា ល់ -បញ្ចេ ញរសរំលាយអាហារតាមបំពង់
ភ្ញោ ចការបញ្ចេ ញ អរម៉ូនរបស់អ៊ីប៉ូភីស ។
នាំ
១១. ក. ប្រៀបធៀបអរម៉ូនប៉ិបទីត និងអរម៉ូនស្តេរ៉ូអ៊ីត ?
៩. ក. តើទីរ៉ុកស៊ីនជាអរម៉ូនដែលផលិតចេញពីក្រពេញណា ? តើវាមាននាទីដូចម្តេចខ្លះ
ប្រៀបធៀបអរម៉ូនប៉ិបទីត និងអរម៉ូស្តេរ៉ូអ៊ីត
? (វិញ្ញា សា ទី១២)
+ លក្ខណៈដូចគ្នា
 ទីរ៉ុកស៊ីនជាអរម៉ូនដែលផលិតចេញពីក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត ។ វាមាននាទីបង្កើន
- ភ្ជា ប់ទៅនឹងធ្មួលកោសិកាគោលដៅ
អត្រាមេតាបូលីសប្រូតេអ៊ីន គ្លុយស៊ីត និងខ្លា ញ់ ។
- មានឥទ្ធិពលទៅលើកោសិកាគោលដៅ
ខ. តើការផលិតអរម៉ូននេះច្រើនពេក ឬតិចពេកបណ្តា លឱ្យមានផលវិបាកអ្វីខ្លះ ?
+ ការផលិតអរម៉ូនទីរ៉ុកស៊ីនតិចពេក ឬច្រើនពេកបណ្តា លឱ្យមានផលពិបាកៈ - បំប្លែងនាទីកោសិកា គោលដៅ។

 បើបរិមាណអរម៉ូនទីរ៉ុកស៊ីនតិចពេក បណ្តា លឱ្យកើតជម្ងឺមីសឺដែម ដែលមាន + លក្ខណៈខុសគ្នា

លក្ខណៈមួយចំនួនដូចជា ឡើងទម្ងន់ ជ្រុះសក់ ជីពចរលោតយឺត សីតុណ្ហ ភាព + អរម៉ូនប៉ិបទីត + អរម៉ូនស្តេរ៉ូអ៊ីត
សារពាង្គកាយថយចុះ ។
Page 36 of 59
  ជាម៉ូលេគុលនៃច្រវាក់អាស៊ីតអាមីនេ - ជាម៉ូលេគុលលីពីតតូចៗ នយថាប្រភេទ ។ ការភ្ជា ប់គ្នា នេះបង្កើតសារធាតុចម្រុះធ្មួលអរម៉ូន ហើយនឹង
ផលិតពីកូឡេស្តេរ៉ុល ។ ធ្វើឲ្យមានការឆ្លើយតបរបស់កោសិកា ។ កោសិកាដែលមានធ្មួលមិនត្រូវគ្នា មិន

 មិនអាចឆ្លងកាត់ភ្នា សកោសិកាបាន - មានលទ្ធភាពឆ្លងកាត់ភ្នា ស អាចឆ្លើយតបនឹងអរម៉ូនបានទេ ។

កោសិកាបាន។ ១៤. តើអរម៉ូនណាខ្លះដែលមានទំនាក់ទំនងក្នុងការត្រួតពិនិត្យមេតាប៉ូលីសគ្លុយកូស?

 សកម្មភាពកើតឡើងនៅក្នុងស៊ីតូប្លា ស -សកម្មភាពកើតឡើងនៅក្នុង
 អរម៉ូនដែលទាក់ទងក្នុងការត្រួតពិនិត្យមេតាប៉ូលីសគ្លុយកូសមាន អរម៉ូនអាំង
ស៊ុយលីន អរម៉ូនគ្លុយកាកុង អរម៉ូនអាដ្រេណាលីន និងអរម៉ូនករទីសូល ។
ណ្វៃ យ៉ូបន្ទា ប់មកនៅក្នុងស៊ីតូប្លា ស
១៥. តើកាល់ស្យូម និងផូស្វា តមាននាទីអ្វីខ្លះក្នុងសារពាង្គកាយ ?
 ធ្វើសកម្មភាពលឿន - ធ្វើសកម្មភាពយឺត។
 កាល់ស្យូមមាននាទីចាំបាច់សម្រាប់ការលូតលាស់ត្រឹមត្រូវ នូវសុខភាពឆ្អឹង
 មានឥទ្ធិពលលើកោសិកាគោលដៅរយៈពេលខ្លី - មានឥទ្ធិពលលើកោសិកា
និងធ្មេញ កំណកឈាម លំនាំប្រសាទ និងការកន្រ្តា ក់សាច់ដុំ ។ ផូស្វា តមាននាទី
គោលដៅរយៈពេលយូរ។
ចូលរួមជាមួយកាល់ស្យូមបង្កើតជាធាតុបង្កររបស់ឆ្អឹង និងជា សមាសធាតុ
ខ. តើការបរិភោគអាហារដែលខ្វះជាតិអ៊ីយ៉ូតបណ្តា លឲ្យមានជម្ងឺអ្វី ? សំខាន់ៗជាច្រើននៃសារពាង្គកាយរួមបញ្ចូ លទាំង ATP ADN និង ARN ផងដែរ
 ធ្វើឲ្យក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីតរីកប៉ោ ងធំ បណ្តា លឲ្យកើតជម្ងឺពកក ។ ។
គ. តើអ៊ីយ៉ូតមានសារសំខាន់ដូចម្តេចខ្លះ ? (វិញ្ញា សា ទី១៣) ១៦. តើអ៊ីប៉ូតាឡាមុសផលិតអរម៉ូនអ្វីខ្លះ ? តើអរម៉ូនទាំងនោះមាននាទីដូចម្តេច ?

 - ចូលរួមជាមួយអាស៊ីតអាមីនេទីរ៉ុស៊ីនពីរ ដើម្បីបង្កើតបានអរម៉ូនទីរ៉ុកស៊ីន ។ (វីញ្ញា សាទី១២ ១៩សីហា ២០១៩)

 - អរម៉ូនទីរ៉ុកស៊ីន បង្កើនអត្រាមេតាប៉ូលីសប្រូតេអ៊ីនគ្លុយស៊ីត និងខ្លា ញ់ ។  អ៊ីប៉ូតាឡាមុសផលិតអរម៉ូនៈ

- អរម៉ូន ADH ឬអង់ទីឌីអ៊ុយរ៉េទិច
- អរម៉ូនអុកស៊ីតូស៊ីន
១២.ចូរនិយាយពីសកម្មភាពអរម៉ូនដែលបញ្ចេ ញដោយកោសិកាបែតា និងកោសិកា
+អរម៉ូននីមួយៗមាននាទីៈ
អាល់ហ្វា របស់លំពែង ។
- អរម៉ូន ADH មាននាទីភ្ញោ ចបំពង់ប្រមូលផ្តុំនៅក្នុងតម្រងនោម ធ្វើឲ្យទឹកជ្រាប
១៣. ចូរពន្យល់អរម៉ូនមានអំពើយថាប្រភេទ ។
ចេញវិញទៅក្នុងឈាម ។
 អរម៉ូនីមួយៗសុទ្ធតែមានអំពើយថាប្រភេទគឺ អាចធ្វើឲ្យកោសិកាគោលដោរបស់
- អរម៉ូនអុកស៊ីតូស៊ីន ភ្ញោ ចសាច់ដុំស្បូនឲ្យកន្ត្រា ក់ដែលអាចជួយរុញទារក ចេញពី
ខ្លួនឆ្លើយតបប៉ុណ្ណោះ យថាប្រភេទនេះកើតឡើងដោយសារតែនៅលើភ្នា ស
ស្បូនក្នុងពេលសម្រាលកូន និងភ្ញោ ចសាច់ដុំដែលស្ថិតនៅជុំវិញក្រពេញទឹកដោះ
កោសិកាគោលដៅមានម៉ូលេគុលធ្មូលមួយប្រភេទសម្រាប់ភ្ជា ប់ ជាមួយអរម៉ូ
ឲ្យកន្រ្តា ក់ដើម្បីបញ្ចេ ញទឹកដោះ តាមរន្ធតូចៗនៅជុំវិញចុងដោះ

Page 37 of 59
១៧. ក. តើអរម៉ូនជាអ្វី ? តើអរម៉ូនត្រូវបានសំយោគនៅពេលណា ?
 អរម៉ូនជាសារធាតុគីមីដែលផលិតចេញពីប្រព័ន្ធអង់ដូគ្រីន ។ វាមានឥទ្ធពល
ទៅលើមេតាប៉ូលីសកោសិកាគោលដៅ ។ អរម៉ូនត្រូវបានសំយោគនៅពេល
សារពាង្គកាយត្រូវការ ទើបក្រពេញអង់ដូគ្រីនសំយោគអរម៉ូន ។
ខ. តើសារពាង្គកាយត្រូវការបរិមាណអរម៉ូនតិច ឬច្រើន ?
 តិចតួចប៉ុណ្ណោះ ហើយបរិមាណនេះត្រូវថរជានិច្ច ។
គ. ប្រសិនបើសារពាង្គកាយមានបរិមាណអរម៉ូនច្រើន ឬតិចជាងបរិមាណកំណត់
តើសារពាង្គកាយមានបញ្ហា អ្វីដែរ ?
 ប្រសិនបើសារពាង្គកាយមានបរិមាណអរម៉ូនច្រើន ឬតិចជាងបរិមាណកំណត់
ក្នុងសារពាង្គកាយមានដំណើ រមិនប្រក្រតី ដែលអាចបណ្តា លឲ្យសារពាង្គកាយ
មានជម្ងឺធ្ងន់ធ្ងរ ។
១៨. ក. តើក្រពេញកតិចលើតម្រងនោម ផលិតអរម៉ូនប៉ុន្មា នប្រភេទ ? អ្វីខ្លះ ?
 ក្រពេញកតិចលើតម្រងនោម ផលិតអរម៉ូន ពីរប្រភេទគឺ អរម៉ូនករទីសូល និងអរ
ម៉ូនអាល់ដូស្តេរ៉ូន ។
ខ. តើអរម៉ូនទាំងនេះមាននាទីដូចម្តេចក្នុងសារពាង្គកាយ ?
 អរម៉ូនករទីសូល ជួយជម្រុញអ៊ីដ្រូលីសប្រូតេអ៊ីន និងទ្រីគ្លីសេរីនឲ្យទៅជា
អាស៊ីតអាមីនេ និងអាស៊ីតខ្លា ញ់ ។ បង្កើនកម្រិតគ្លុយកូសក្នុងករណី ថ្លើមបំប្លែង
អាស៊ីតអាមីនេ អាស៊ីតខ្លា ញ់ទៅជាគ្លុយកូស ។
 អរម៉ូនអាល់ដូស្តេរ៉ូន តម្រូវកម្រិតសូដ្យូម(Na+) និងអ៊ីយ៉ុងប៉ូតាស្យូម( K+)
នៅក្នុងឈាមនៅត្រង់តម្រងនោម ។

Page 38 of 59
អាស៊ីតអាមីនេ
ប្រូតេអ៊ីន ជាសមាសធាតុគីមីនៃជីវិតគ្រប់ភាវៈរស់ ។ គ្រប់សកម្មភាព ទាំងអស់
ដែលកើតមានឡើងក្នុងកោសិកាភាវៈរស់ត្រូវការប្រូតេអ៊ីនជាចាំបាច់ និង
ទាក់ទងនឹងនាទីតម្រូវមេតាប៉ូ លីស ដំណឹ កនាំ ការការពារ និងជាកាតាលីករ ។
 ទម្រង់អាស៊ីតអាមីនេ
ម៉ូលេគុលអាស៊ីតអាមីនេនីមួយៗកើតឡើងពីបណ្តុំ កាបុកស៊ីល ឬបណ្តុំ
អាស៊ីត (-COOH) បណ្តុំ អាមីន (-NH2 ) និងរ៉ាឌីកាល់ (R) ។
ម៉ូលេគុល (aa) រលាយក្នុងទឹក ហើ យអាចជ្រាបតាមភ្នា ស កោសិកាបាន
និងជ្រាបចូលទៅក្នុងកោសិកានៃសារពាង្គកាយបានងាយ រួចភ្ជា ប់គ្នា ឡើង វិញ
ដើម្បីបង្កើតបានជាប្រូតេអ៊ីន ។
¯
 pH=7 បណ្តុំ កាបុកស៊ីលបំបែកជាទម្រង់បាស ( COO )ហើ យបណ្តុំ អាមីន
+
បំបែកទៅជាទម្រង់អាស៊ីត ( NH3 ) ។ អាស៊ីតអាមីនេ នីមួយៗ មានលក្ខណៈជា
អាស៊ីត ឬបាស និងមួយចំនួន ឬកម្លា យរបស់វាមាន នាទីជាអ្នកនាំសារ ។ ឧ.
គ្លីស៊ីន អាស៊ីតគ្លុយតាម៉ិច សេរ៉ូតេនីនក្លា យមក ពីទ្រីបតូហ្វា នទាំងអស់នេះ
សុទ្ធតែជាអ្នកបញ្ជូ នព័ត៌មានប្រសាទ ។ ទីរ៉ុកស៊ីន ជាអរម៉ូនបញ្ចេ ញដោយក្រ
ពេញទីរ៉ូអ៊ីត និងអ៊ីនដល អាស៊ីត អាសេទិច (ឬអុកស៊ីន) ជាអរម៉ូនរុក្ខជាតិ
មួយប្រភេទដែលមានឥទ្ធិពល ទៅលើការលូតវែងរបស់កោសិកា ។
 អាស៊ីតអាមីនេ ដើរតួជាអ្នកដឹកនាំក្នុងមេតាប៉ូលីស ។ ឧ. អាស៊ីនីន
ស៊ីទ្រុយលីន និងអ័រទីនីន សុទ្ធតែជាសមាសធាតុនៃវដ្តអ៊ុយរេ ។
 ប្រភេទផ្សេងៗនៃអាស៊ីតអាមីនេ
Page 39 of 59
ម៉ូលេគុលប្រូតេអ៊ីនអាចបំបែកទៅជាម៉ូណូ មែ ដោយអ៊ីដ្រូលីស ។ AA ជា
ម៉ូណូ មែរបស់ប្រូតេអ៊ីន ដែលមានទម្រង់២០ប្រភេទ។ AA ទាំងនេះ ជា (aa)
ដែលមានស្តង់ដា ហើ យខុស ប្លែកពី (aa) ដែលគ្មា នស្ដង់ដា (ជា aa
ដែលចាំបាច់ ក្នុងមេតាប៉ូលីសនៃកោសិកា ប៉ុន្តែវាមិនមែនជាធាតុបង្ក របស់
ប្រូតេអ៊ីនទេ ។ តាមរូបមន្ត aa ទាំង១៩ប្រភេទមានទម្រង់ប្រហាក់ ប្រហែលគ្នា
គឺមាន កាបូននៅកណ្តា ល ហើ យភ្ជា ប់នឹងអ៊ីដ្រូសែន ១អាតូមបណ្តុំ អាមីន ប
ណ្តុំ កាបុកស៊ីល និងរ៉ាឌីកាល់ (R) ។ ប្រូលីន អាស៊ីតអាមីនេទី២០ ដែលក្នុង១
ម៉ូលេគុលរបស់វាអាសូតត្រូវបានភ្ជា ប់ នឹងកាបូនដល់ទៅពីរ ។ (រូបស.ភ ទំព័រទី
១២០)
 ប៉ិបទីត
AA ពីរដែលភ្ជា ប់គ្នា រវាងបណ្តុំ កាបុកស៊ីលរបស់អាស៊ីតអាមីនេមួយទៅ នឹង
បណ្តុំ អាមីនរបស់ AA មួយទៀត ហៅថា ចំណងប៉ិបទីត ហើ យ ទឹកមួយ
ម៉ូលេគុលត្រូវបានដកចេញ (បាត់បង់)។
ការហៅឈ្មោះចំណងប៉ិបទីតៈ aa ពីរភ្ជា ប់គ្នា ហៅថា ឌីប៉ិបទីត
aa បីភ្ជា ប់គ្នា ហៅថា ទ្រីប៉ិបទីត, aa បួនភ្ជា ប់គ្នា ហៅថា តេត្រាប៉ិបទីត
..................និង aa លើសពី១០ ហៅថាប៉ូលីប៉ិបទីត ។
ដូចនេះ តំណលំដាប់ AA ជាអ្នកកំណត់ទម្រង់ និងនាទីរបស់ប្រូតេអ៊ីន ។
សំណួ រ
១. ដូចម្តេចដែលហៅថាប៉ិបទីត? ចំណងប៉ិបទីត ?
២. ហេតុអ្វីបានជាគេនិយាយថា aa ជាសារធាតុចំណូ លទឹក ?
៣. ម៉ូលេគុល aa នីមួយៗផ្សំឡើងពីអ្វីខ្លះ ? សរសេររូបមន្តទូទៅ

៤. ហេតុបានជាគេនិយាថា តំណលំដាប់អាស៊ីតអាមីនេកំណត់ទម្រង់ និង

នាទីរបស់ប្រូតេអ៊ីន ?

៥. ចូរសរសេររូបមន្តឌីប៉ិបទីត ដែលកើតឡើងពីការភ្ជា ប់រវាង

អាស៊ីតអាមីនេពីរ ។

ចម្លើយ

១. ប៉ិបទីតជាអស៊ីតអាមីនេពីរ ឬច្រើនដែលភ្ជា ប់គ្នា ។ ចំណងប៉ិបទីត ជា

ចំណងដែលកើតឡើងពីរការភ្ជា ប់គ្នា រវាងអាស៊ីតអាមីនេទាំងពីរ ។

២. បានជាគេនិយាយថា aa ជាម៉ូលឡេគុលចំណូ លទឹក ព្រោះ វារលាយ

ក្នុងទឹក ហើ យអាចជ្រាបតាមភ្នា សកោសិកាបាន និងជ្រាបចូលក្នុង

កោសិកានៃសារពាង្គកាយបានយ៉ាងងាយ ។ នៅពេលចូលទៅក្នុង

កោសិកា aa ភ្ជា ប់គ្នា ឡើងវិញ ដើម្បីបង្កើតបានជាប្រូតេអ៊ីន ។

៣. Aa នីមួយៗផ្សំឡើងដោយបណ្តុំ អាមីន បណ្តុំ កាបុកស៊ីល និងរ៉ាឌីកាល់ R

៤. ព្រោះវាកំនត់យថាប្រភេទរូបរាង និងនាទីរបស់ប្រូតេអ៊ីន ។ (Note)

៥.

Page 40 of 59
 នាទីរបស់ប្រូតេអ៊ីនក្នុងសារពាង្គកាយ ១.៣ ទម្រង់ទី៣ ( រូបទី២.៣ p125)

ប្រូតេអ៊ីន - សណ្ឋា នទី១ ៖ ប៉ូលីប៉ិបទីតមួយចំនួនដែលមាន AA នៅឃ្លា តគ្នា ក្រោយពេល

ភាវរស់នីមួយៗមានសមាសធាតុគីមីក្នុងកោសិកាគឺប្រូតេអ៊ីន ។ ដូច្នេះ បត់បែនជាច្រើនផ្នត់ ហើ យ អាស៊ីតអាមីនេក៏នៅជាប់ៗគ្នា ។

ប្រូតេអ៊ីនគឺជាសមាសធាតុ គ្រិះនៃជីវិត។ - សណ្ឋា នទី២ ៖ បន្ទា ប់ពីបត់បែនជាច្រើនផ្នត់ ប្រូតេអ៊ីនក៏ក្លា យជា

១-រូបផ្គុំរបស់ប្រូតេអ៊ីន ប្រូតេអ៊ីនគ្រាប់ ដែលមានទំហំ តូចៗ មិនអាចឲ្យទឹកជ្រាបចូលបាន។

ប្រូតេអ៊ីន ជាម៉ាក្រូម៉ូលេគុលសាំញ៉ាំ និងប៉ូលីមែនៃ AA យថាប្រភេទ - សណ្ឋា នទី៣ ៖ ប្រូតេអ៊ីនគ្រាប់មានទំហំ ធំ ( មានអាស៊ីតអាមីនេ លើស ពី

ខុសគ្នា ៗ ដែលបង្កដោយ AA ចំនួនចាប់ពី៥០ឡើងទៅ ។ ប៉ូលីប៉ិបទីត ២០០) តែងតែផ្ទុក គ្រាប់តូចៗមួយចំនួនហៅថា ដូមែន ។

គឺជាម៉ូលេគុល មាន AA តិចជាង៥០ ។ ប្រូតេអ៊ីនមានច្រើនប្រភេទ ដែលមាន ដូមែន គឺជាអង្កត់ដែលមានទម្រង់ជាក់លាក់ ហើ យតែងតែមាននាទី

ទម្រង់ ៤ កម្រិត ។ យថាប្រភេទ។ ដូច្នេះទម្រង់ទី៣ របស់ប្រូតេអ៊ីនកំណត់នាទី យថា ប្រភេទ

១.១ ទម្រង់ទី១ ( រូប២.១ p.124 ) គឺជាតំណលំដាប់អាស៊ីតអាមីនេសុទ្ធសាធ របស់ ប្រូតេអ៊ីន ។

តម្រៀបជាច្រវាក់ទោល។ ១.៤ ទម្រង់ទី៤ ( រូបទី២.៤ p.126 ) គឺជាប្រូតេអ៊ីនមួយចំនួនបង្កដោយច្រវាក់ ប៉ូ

១.២ ទម្រង់ទី២ ( រូបទី២.២ p.124 ) គឺជាការបត់បែនបានជាខ្សែខ្ចៅ នៃ លីប៉ីបទីត៣ឬ៤ ធ្វើឲ្យប្រូតេអ៊ីន កាន់តែមានភាពសុំាញុំា។

ប្រូតេអ៊ីន ដែលមានពីរប្រភេទ ៖ ២-នាទីរបស់ប្រូតេអ៊ីន

-ទម្រង់បត់បែនស្រប គឺជាច្រវាក់ប៉ូលីប៉ិបទីតតម្រៀបទៅតាមទិស ប្រូតេអ៊ីនមាននាទីច្រើនយ៉ាង ៖

តែមួយ (ផ្នត់រង្វេល α) ។ ២.១.កាតាលីករ ( អង់ស៊ីម )៖ គឺ

-ទម្រង់បត់បែនមិនស្រប (ផ្នត់សន្លឹក β) គឺជាច្រវាក់ប៉ូលីប៉ិបទីត តម្រៀប -បង្កើនល្បឿនប្រតិកម្មគីមី

ទៅតាមទិសដៅផ្ទុយគ្នា ធ្វើឧ្យទម្រង់កាន់តែសុំាញុំា។ ទម្រង់នេះ រឹងមាំជាង -ចូលរួមក្នុងលំនាំការរំលាយអាហារ

ទម្រង់ស្រប។ ប្រូតេអ៊ីនសរសៃរភាគច្រើនសុទ្ធតែជាទំរង់ទី២។ -ចាប់យកថាមពលនិងធ្វើជីវៈសំយោគ

-ចូលរួមភ្ជា ប់អាសូត ។

Page 41 of 59
 ឧ៖ រីប៊ុយឡូ ប៊ីផូស្វា ត កាបុកស៊ីឡាស ជាសមាសធាតុសំខាន់ក្នុង ដំណើ រ អង់ទីករ ផលិតដោយឡាំងផូស៊ីតប្រឆាំងនឹងកាជ្រៀតចូលនៃមេរោគ ។

រស្មីសំយោគ និងនីត្រូសែណាស ជាប្រូតេអ៊ីនសុំាញុំា ដែលមាន នាទី ក្នុងការ ២.៥.អ្នកតម្រូវ ( អរម៉ូន ) ផលិតដោយក្រពេញអង់ដូគ្រីន។

ភ្ជា ប់អាសូត។ ២.៦.អ្នកដឹកនាំ ( អេម៉ូក្លូប៊ីន ) ដឹកនាំអុកស៊ីសែនពីសួតទៅជាលិកា។ លីប៉ូ

២.២ប្រូតេអ៊ីនទម្រង់ៈ មាននាទីការពារនិងទ្រទ្រង់ជាសមាសធាតុក្នុងភ្ជា ប់ ប្រូតេអ៊ីនដឹកនាំលីពីតពីថ្លើមនិង ពោះវៀនទៅកាន់សរីរាង្គផ្សេងៗ ។ ប្រូតេអ៊ីន

ជាលិកាធ្វើឲ្យជាលិកា រឹងមាំនិង មានភាពយឺត ។ ឧ៖-កូឡាសែន (ជាសរសៃ មានច្រើនលើសលុប ដែលចែក ជាពីរផ្នែក ទៅតាមទម្រង់និង សមាសភាព ។

ប្រូតេអ៊ីនក្នុងជាលិកា សន្ធា ន) ទ្រទ្រង់ជាសមាសធាតុក្នុងភ្ជា ប់ជាលិកា ធ្វើឲ្យជា តាមទម្រង់គេចែក ប្រូតេអ៊ីនជាពីរក្រុមៈ

លិការឹងមាំ។ - ប្រូតេអ៊ីនសរសៃៈ ជាម៉ូលេគុលវែងមិនរលាយក្នុងទឹក ហើ យស្វិត

-អេឡាស្ទីន ធ្វើឲ្យជាលិកាក្នុងសារពាង្គកាយមានភាពយឺត។ ដែលមានក្នុងស្បែក សក់ ក្រចក ហើ យមាននាទីជាអ្នកការពារ។

២.៣.អ្នកធ្វើចលនាៈ ប្រូតេអ៊ីនចូលរួមគ្រប់ចលនានៃកាសិកា។ - ប្រូតេអ៊ីនគ្រាប់ៈ ជាម៉ូលេគុលរាងមូលតូចៗហើ យរលាយក្នុងទឹក ដែល

ឧៈ អាក់ទីន (មីក្រូភីឡាម៉ង់) ទុយប៊ុយលីន (កូនបំពង់តូចៗ) និងប្រូតេអ៊ីន មាននាទីចលករ។ វាមាននាទីជា អង់ស៊ីម អង់ទីករ អេម៉ូក្លូប៊ីន និង

ផ្សេងៗទៀតនៅស៊ីតូប្លា សកោសិកាបង្កើត បានជាគ្រោងឆ្អឹងកោសិកា។ អាល់ប៊ុយមីន ។

សំណុំ ប្រូតេអ៊ីន នៅក្នុងគ្រោងឆ្អឹងកោសិកាមានសកម្មភាពក្នុងការធ្វើ តាមទម្រង់របស់វា គេចែកប្រូតេអ៊ីនជាពីរក្រុមៈ

ចំណែកកោសិកា អង់ដូស៊ីតូស (ការដឹកនាំសារធាតុចូលទៅក្នុ ងកោសិកា +ប្រូតេអ៊ីនងាយៈ កើតពីអាស៊ីតអាមីនេសុទ្ធ។ ឧ៖ សេរ៉ូមអាល់ ប៊ុយមីន

ដោយថង់ស៊ីតូប្លា សផាកូស៊ីតូស) និង អិចសូស៊ីតូស (ការដឹកនាំសារធាតុ និងការ៉ាទីន ។

ចេញពីកោសិកាដោយថង់ស៊ីតូប្លា ស) និងចលនារបស់ គោលិកាស។ សមាសធាតុមិនមែនប្រូតេអ៊ីនគេហៅថាក្រុម ប្រូស្តេទិច ។

២.៤.អ្នកការពារៈ +ប្រូតេអ៊ីនសុំាញុំាៈ កើតពីប្រូតេអ៊ីនងាយរួមនឹងសមាសធាតុដែល

កេរ៉ាទីន ជាប្រូតេអ៊ីនក្នុងជាលិកាអេពីតេល្យូមរបស់អេពីឌែមនៃ ស្បែក មាន មិនមែនជាប្រូតេអ៊ីន។

នាទីការពារប្រឆាំង នឹងការជ្រាតចូលនៃមេរោគនៅពេល មានរបួល។ ឧ៖ គ្លីកូប្រូតេអ៊ីន (ផ្ទុកកាបូអ៊ីដ្រាត) លីប៉ូប្រូតេអ៊ីន (ផ្ទុកម៉ូលេគុល

ភីប្រ៊ីណូ សែន និងត្រុំប៊ីនជាប្រូតេអ៊ីនដែលធ្វើឲ្យឈាមកក ការពារការ លីពីត) ផូស្វ័រប្រូតេអ៊ីន (ផ្ទុកផូស្វា ត) មេតាឡូ ប្រូតេអ៊ីន (ផ្ទុកអ៊ីយ៉ុង

បាត់បង់ឈាមនៅពេល ដាច់សរសៃឈាម ។ លោហធាតុ) ។

Page 42 of 59
ក្នុងសារពាង្គកាយទោះបីប្រូតេអ៊ីនមានច្រើនក៏ដោយ ក៏វាអាចបាត់បង់ ៣. ដូចម្តេចដែលហៅថា អង់ដូស៊ីតូស ? អ៊ិចសូស៊ីតូស ?

គុណភាពបានដែរ ក្រោម លក្ខខណ្ឌ ដូចខាងក្រោមៈ ៤. ដូចម្តេចដែលហៅថាក្រុមប្រូស្តេទិច ? ចូររកឧទាហរណ៍ ក្រុមប្រូស្តេទិច

-អាស៊ីត ឬបាសខ្លាំង (ប្រែប្រួល pH ធ្វើឲ្យកើនឫថយអ៊ីយ៉ុងអាស៊ីត អាមី ឲ្យបាន បី ?

នេក្នុងច្រវាក់ប៉ូលីប៉ិបទីត) ៥. តើកត្តា អ្វីខ្លះដែលអាចធ្វើឲ្យប្រូតេអ៊ីនបាត់បង់គុណភាព ?

-អង្គធាតុរំលាយ (សារធាតុរំលាយមិនប៉ូលែផ្ដា ច់សម្ព័ន្ធមិនជ្រាបទឹក ៦. ហេតុអ្វីបានជាសាប៊ូអាចធ្វើឲ្យច្រវាក់ប៉ូលីប៉ិបទីតរលា ?

នៃទម្រង់ទី៣ និងទី៤ របស់ប្រូតេអ៊ីន) ចម្លើយ

-សាប៊ូ (បង្អា ក់ភាពបត់បែនរបស់ប្រូតេអ៊ីន ហើ យធ្វើឲ្យរលាយរលា ៣. +ប្រូតេអ៊ីនងាយៈ កើតពីអាស៊ីតអាមីនេសុទ្ធ។ ឧ៖ សេរ៉ូមអាល់

ច្រវាក់ប៉ិបទីត ) ប៊ុយមីន និងការ៉ាទីន ។

-ភ្នា ក់ងារផ្សេងៗដូចជាអ៊ុយរេ (បង្អា ក់សម្ព័ន្ធអ៊ីដ្រូសែន និងការជ្រាប សមាសធាតុមិនមែនប្រូតេអ៊ីនគេហៅថាក្រុម ប្រូស្តេទិច ។

ចូលនៃទឹក ) +ប្រូតេអ៊ីនសុំាញុំាៈ កើតពីប្រូតេអ៊ីនងាយរួមនឹងសមាសធាតុដែល

-កំហាប់អំបិល ( មិនមែនជាប្រូតេអ៊ីន។

-លោហធាតុធ្ងន់ (Hg 21 និងសំណមានឥទ្ធិពលទៅលើទម្រង់ ប្រូតេអ៊ីន ឧ៖ គ្លីកូប្រូតេអ៊ីន (ផ្ទុកកាបូអ៊ីដ្រាត) លីប៉ូប្រូតេអ៊ីន (ផ្ទុកម៉ូលេគុល

តាមវិធីច្រើនយ៉ាង) លីពីត) ផូស្វ័រប្រូតេអ៊ីន (ផ្ទុកផូស្វា ត) មេតាឡូ ប្រូតេអ៊ីន (ផ្ទុកអ៊ីយ៉ុង

-បម្រែបម្រួលសីតុណ្ហ ភាព (សីតុណ្ហ ភាពកាន់តែខ្ពស់ សកម្មភាព ម៉ូលេគុល លោហធាតុ) ។

ប្រូតេអ៊ីនកាន់តែកើនឡើង) ៥. ក្នុងសារពាង្គកាយទោះបីប្រូតេអ៊ីនមានច្រើនក៏ដោយ ក៏វាអាចបាត់បង់
-ចលនាមេកានិច (ការកូរឫកិនក៏អាចបង្អា ក់កម្លាំងដែល បង្កើន ទម្រង់ គុណភាពបានដែរ ក្រោម លក្ខខណ្ឌ ដូចខាងក្រោមៈ
ប្រូតេអ៊ីន បានដែរ ) -អាស៊ីត ឬបាសខ្លាំង អង្គធាតុរំលាយ សាប៊ូ ភ្នា ក់ងារផ្សេងៗដូចជាអ៊ុយ
សំណួ រ រេ កំហាប់អំបិល លោហធាតុធ្ងន់ បម្រែបម្រួលសីតុណ្ហ ភាព ចលនា
១. ដូចម្ដេចដែលហៅថាប្រូតេអ៊ីនងាយ ? ប្រូតេអ៊ីនសាំញ៉ាំ ? មេកានិច
២. តើប្រូតេអ៊ីនមាននាទីអ្វីខ្លះ ?

Page 43 of 59
 ៤. ដែលហៅថាក្រុមប្រូស្តេទិចគឺជាសារធាតុដែលមិនមែនជាប្រូតេអ៊ីន ចំ. អាស៊ីតអាមីនេស្តង់ដា ជាអាស៊ីតអាមីនេទាំង២០ប្រភេទដែលជាធាតុបង្ករ

។ ចូររកឧទាហរណ៍ ក្រុមប្រូស្តេទិច ឲ្យបាន បី គ្លីកូប្រូតេអ៊ីន កើតពី ប្រូតេអ៊ីន ហើយវាមានក្រមសេនេទិចជាអ្នកកំណត់ ។ អាស៊ីតអាមីនេគ្មា នស្ដង់ដា ជា

អាស៊ីតអាមីនេចាំបាច់ក្នុ ងមេតាប៉ូលីសកោសិកា ប៉ុន្តែវាមិនមែនជាធាតុបង្ករប្រូតេអ៊ីនទេ ។
ប្រូតេអ៊ីន និងស្ករ លីប៉ូប្រូតេអ៊ីន កើតចេញពីលីពីត និងប្រូតេអ៊ីន មេតា

ឡូ ប្រូតេអ៊ីន កើតចេញពីប្រូតេអ៊ីន និងលោហៈធាតុ ។

៤. តើមានហេតុការណ៍ អ្វីខ្លះកើតឡើងនៅដំណាក់បញ្ច ប់នៃសំយោគប្រូតេអ៊ីន ?
សំណួ រ
ចំ. នៅដំណាក់បញ្ច ប់នៃសំយោគប្រូតេអ៊ីន រីបូសូមលោតដល់កូដុងស្តុ ប (UAA, UAG,
១. តើទម្រង់មូលដ្ឋា ននៃប្រូតេអ៊ីនជាអ្វី ? ប្រូតេអ៊ីនដែលមានក្នុងសារពាង្គកាយនៃឯកត្តៈ
UGA) ចលនការសំយោគប្រូតេអ៊ីនត្រូវបានបញ្ច ប់ដោយសារធាតុសាំញ៉ាំ ARNm រីបូសូម
មួយសុទ្ធតែដូចគ្នា ឬខុសគ្នា ? ចូរបញ្ជា ក់ការអះអាងរបស់អ្នក ?
ARNt ច្រវាក់ប៉ូលីប៉ិបទីតត្រូវបានបំបែកចេញពីគ្នា ហើយភ្លា មនោះមេត្យូ នីនបានផ្តា ច់
ចំ. ទម្រង់មូលដ្ឋា ននៃប្រូតេអ៊ីន គឺច្រវាក់អាស៊ីតអាមីនេដែលភ្ជា ប់គ្នា ពីមួយទៅមួយដោ
ចេញពីច្រវាក់ប៉ូលីប៉ិបទីតដែរ ។
ចំណងប៉ិបទីត ។
៥. ហេតុអ្វីបានជាសីតុណ្ហ ភាពខ្ពស់ពេក ឫទាបពេក ធ្វើឲ្យអង់ស៊ីមបាត់បង់គុណភាព ?
ប្រូតេអ៊ីនដែលមាននៅក្នុ ងសារពាង្គា យនៃឯកត្តៈមួយគឺខុសគ្នា ពីព្រោះវាជាប្រូតេអ៊ីន
ចំ. បានជាសីតុណ្ហ ភាពខ្ពស់ពេក ឫទាបពេក ធ្វើឲ្យអង់ស៊ីមបាត់បង់គុណភាព ព្រោះ
យថាប្រភេទ ទៅតាមតំណលំដាប់អាស៊ីតអាមីនេ ទម្រង់ទី៣ ទម្រង់ទី៤ នៃម៉ូលេគុល
អង់ស៊ីមជាប្រូតេអ៊ីន ហើយកាលណាសីតុណ្ហ ភាពខ្ពស់ពេក ឫទាបពេកចំណងប៉ិបទីត
ប្រូតេអ៊ីន និងនាទីពិសេសផ្ទា ល់របស់វា (យថាប្រភេទ មានន័យថាផ្សេងៗគ្នា ) ។
ត្រូវបានរលា សម្ព័ន្ធអ៊ីដ្រូសែនត្រូវបានផ្តា ច់ ជាហេតុធ្វើឱ្យទម្រង់ និងនាទីរបស់ប្រូតេអ៊ីន
២. ហេតុអ្វីបានជាគេនិយាយថាតំណលំដាប់អាស៊ីតអាមីនេ កំណត់ទម្រង់ និងនាទី
ប្រែប្រួល គឺមិនអាចមានសកម្មភាពជាកត្តា លីករបាន ។
របស់ប្រូតេអ៊ីន ?
៦. ក. តើអង់ស៊ីមជាអ្វី ?
- ព្រោះតំណលំដាប់អាស៊ីតអាមីនេ ធ្វើឲ្យម៉ូលេគុលនេះមានទម្រង់ខុសៗគ្នា
ខ. ហេតុអ្វីបានជានៅក្នុងកោសិកានៃសារពាង្គកាយមានអង់ស៊ីមច្រើនប្រភេទ ?
ហើយទម្រង់ខុសនេះជាអ្នកកំណត់នាទីរបស់ប្រូតេអ៊ីន ។
ចំ. អង់ស៊ីមជាកាតាលីករជីវៈដែលជម្រុញល្បឿនប្រតិកម្មគីមីជីវៈផ្សេងៗ ។
- បានជាក្នុ ងកោសិកានៃសារពាង្គកាយមានអង់ស៊ីមច្រើនប្រភេទ ពីព្រោះក្នុ ង
៣. ក. តើអាស៊ីតអាមីនេផ្សំឡើងពីធាតុអ្វីខ្លះ ? ហើយក្នុងសារពាង្គកាយមនុស្សមាន
កោសិកាមានរាប់ពាន់ប្រភេទប្រតិកម្ម គីមីខុសៗគ្នា ហើយអង់ស៊ីមមួយប្រភេទ
អាស៊ីតអាមីនេប៉ុន្មា នប្រភេទ ?
មានអំពើលើប្រតិកម្មគីមីតែមួយប្រភេទប៉ុណ្ណោះ ។
ចំ.
ខ. អ្វីទៅជាអាស៊ីតអាមីនេស្ដង់ដា ? អាស៊ីតអាមីនេគ្មា នស្ដង់ដា ?
៧. ក. តើប្រូតេអ៊ីនជាអ្វី ? ហេតុអ្វីបានជាគេថាប្រូតេអ៊ីនជាអង់ស៊ីមយថាប្រភេ ?

Page 44 of 59
 ខ. តើប្រូតេអ៊ីនមានសារៈសំខាន់ដូចម្តេចខ្លះចំពោះសារពាង្គកាយ ? ហើយមាន
នាទីអ្វីខ្លះក្នុងដំណើ រប្រព្រឹត្ត ទៅនៃសារពាង្គកាយ ?
ចំ. . ប្រូតេអ៊ីនជាប៉ូលីមែនៃអាស៊ីតអាមីនេដែលកើតឡើងពីច្រវាក់ប៉ូលីប៉ិបទីតមួយ
ឬច្រើនហើយមានអស៊ីតអាមីនេលើសពី៥០ឡើងទៅ ។
- បានជាគេនិយាយថាប្រូតេអ៊ីនជាអង់ស៊ីមយថាប្រភេទ ពីព្រោះអង់ស៊ីមមួយប្រភេទ
មានអំពើលើស៊ុបស្ត្រា តតែបែបប៉ុណ្ណោះ ។
ខ. ប្រូតេអ៊ីនមានសារៈសំខាន់ចំពោះសារពាង្គកាយគឺ ប្រូតេអ៊ីនជាសមាសធាតុគ្រឹះនៃ
កាតាលីករជាសរីរាង្គបានទេ ដូចនេះត្រូវការអង់ស៊ីមទើបប្រតិកម្មគីមីទើបប្រតិកម្មគីមីជីវ
នេះអាចដំនើរការប្រព្រឹត្តទៅបាន ។
១០. ក. តើយ៉ា ងដូចម្តេចហៅថាអង់ស៊ីម ? តើគេធ្វើចំណាត់ថ្នា ក់អង់ស៊ីមតាម
របៀបណា ?
ខ. ចូរពណ៌ នាឥទ្ធិពលសីតុណ្ហ ភាពទៅលើសកម្មភាពអង់ស៊ីម?
១. ម៉ូលេគុលអាស៊ីតអាមីនេនីមួយៗផ្សំឡើងពីអ្វីខ្លះ ?

ជីវិតដែលបង្កើតនៅរាល់ សមាសភាពរបស់សារពាង្គកាយ និងជាសម្ភា រៈទ្រទ្រង់រាងកាយ ២. ចូរប្រៀបធៀបប្រូតេអ៊ីនសរសៃ និងប្រូតេអ៊ីនគ្រាប់ ?

របស់ភាវៈរស់ ។ ៣. ចូរពណ៌ នាពីលក្ខណៈរបស់អង់ស៊ីម ។

ចំ. ១. កាបូនកណ្តា ល ដោយភ្ជា ប់អាតូម H មួយ បណ្តុំ កាបុកស៊ីល (-COOH) បណ្តុំ អាមីន (-
- ក្នុ ងដំណើ រប្រព្រឹត្តរបស់សារពាង្គកាយ ប្រូតេអ៊ីនមាននាទី ជាអង់ស៊ីម ជាអរម៉ូន ជា
NH2) និងរ៉ា ឌីកាល់ (R)។
អ្នកធ្វើចលនា ជាអ្នកការពារ ជាអ្នកដឹកនាំ និងជាប្រូតេអ៊ីនទម្រង់ ។
២. លក្ខណៈដូចគ្នា បង្ករឡើងពីអាស៊ីតអាមីនេ ជាច្រវាក់ប៉ូលីប៉ិបទីត
លក្ខណៈខុសគ្នា
៨. ក. តើម៉ូលាគុលអាស៊ីតអាមីនេនីមួយៗមានធាតុផ្សំអ្វីខ្លះ ?
+ ប្រូតេអ៊ីនសរសៃ +ប្រូតេអ៊ីនគ្រាប់
ខ. ចូរសរសេររូបមន្តទូទៅលាតរបស់អាស៊ីតអាមីនេ ? - ជាម៉ូលេគុលវែងហើយស្វិត -ជាម៉ូលេគុលរាងមូលតូចៗ
ចំ. ម៉ូលេគុលអាស៊ីតអាមីនេនីមួយៗមានធាតុផ្សំ កាបូនកណ្តា ល ដោយភ្ជា ប់អាតូម H1 - មិនរលាយក្នុ ងទឹក -រលាយក្នុ ងទឹក
បណ្តុំ កាបុកស៊ីល(-COOH) បណ្តុំ អាមីន(-HN2) និងរ៉ា ឌីកាល់ R ។ សរសេររូបមន្ត - មាននាទីជាអ្នកការពារ ជាអ្នកធ្វើចលនា -មាននាទីជាអង់ស៊ីម ជាអ្នកដឹកនាំ ជាងង់ទីករ
ទូទៅលាតរបស់អាស៊ីតអាមីនេលាត និងជាប្រូតេអ៊ីនទម្រង់

៣. - អង់ស៊ីមទាំងអស់ជាប្រូតេអ៊ីន មានអំពើជាយថាប្រភេទ
៩. ហេតុអ្វីបានជាគេថាសកម្មភាពផ្សេងៗក្នុងសារពាង្គកាយមិនអាចប្រព្រឹត្តទៅបានបើ
- អង់ស៊ីមមានសកម្មភាពខ្លាំងក្លា គឺអង់ស៊ីមួយចំនួនតូច អាចបង្កើនពន្លឿនប្រតិកម្មបាន
គ្មា នអង់ស៊ីម ? ចំ. ព្រោះក្នុ ងសារពាង្គកាយមានប្រតិកម្មគីមីជិវជាច្រើន ហើយប្រតិកម្ម
មួយចំនួនធំ ។
គីមីជីវទាំងនេះទាំងនេះត្រូវការកម្តៅ ឬកំហាប់ប្រតិករដើម្បីជម្រុញល្បឿនប្រតិកម្មគីមីជីវ - អង់ស៊ីមប្រែប្រួលទម្រង់ និងនាទីទៅតាមសីតុណ្ហ ភាព ឥទ្ធិពល pH និងកំហាប់ស៊ុបស្រ្តា ត ។
ទាំងនេះ ។ ប៉ុន្តែក្នុ ងសារពាង្គកាយរបស់យើងមិនអាចប្រើកម្ដៅ ឬកំហាប់ប្រតិករ ឬ - អង់ស៊ីមជាកាតាលីករដែលមានប្រតិកម្មបញ្រ្ជា ស់ទៅវិញទៅមក ។
- អង់ស៊ីមខ្លះត្រូវការកូអង់ស៊ីម ។

Page 45 of 59
Page 46 of 59
 អង់ស៊ីម ២. ចំណែកថ្នា ក់អង់ស៊ីម

១. អ្វីទៅជាអង់ស៊ីម ? ជាកាតាលីករជីវៈ ដែលជួយជំរុញលឿន ប្រតិកម្ម -ឈ្មោះរបស់អង់ស៊ីម តែងបញ្ជា ក់ពីនាទីរបស់វានិង ត្រូវបញ្ច ប់ដោយ ពាក្យ “

គីមីជីវៈ ។ អាស” (ase) ទៅលើឈ្មោះ របស់ស៊ុបស្រ្តា ត (គឺជាសារធាតុដែល អង់ស៊ីម

- អង់ស៊ីមស្ទើរតែទាំងអស់ជាប្រូតេអ៊ីន ។ មានអំពើទៅលើនោះ ) ។ ដូចនេះផ្តើមពីស៊ុបស្រ្តា ត បញ្ច ប់ដោយ ពាក្យអាស

- សកម្មភាពផ្សេងៗនៅក្នុងសារពាង្គកាយ មិនអាចប្រព្រឹត្តទៅបានទេបើ ។ ឧៈ អាមីឡាសជាអង់ស៊ីមបំបែកអាមីដុងគេធ្វើចំណែកថ្នា ក់ អាស្រ័យ

គ្មា នអង់ស៊ីម។ លើកាតាលីករ ដែលជំរុញល្បឿនប្រតិកម្ម ។ ចំណែកថ្នា ក់អង់ស៊ីមមាន 6

- នាទីសំខាន់ជាងគេរបស់ប្រូតេអ៊ីនគឺអង់ស៊ីម។ ក្រុមធំៗ៖

– ក្នុងបន្ទប់ពិសោធថាមពលដែលជំរុញប្រតិកម្មគឺ កំដៅ។ ឧទាហរណ៍ៈ ក. អុកស៊ីដូរេដុកតាស (Oxydor’edutases) ជាអង់ស៊ីមដែលចូលក្នុងប្រតិកម្ម

កំដៅខ្លាំង
KCIO4 —————-> KCI + 2O2 អុកស៊ីដូរេដុកម្ម(ប្រតិកម្មរេដុ)។

ប៉ូតាស្យូមក្លរ៉ាត ម៉ង់ហ្គា ណែសអុកស៊ីត ខ.ត្រង់ស្វ៊ែររ៉ាស (Transf’erases) (ដូចជាបណ្តុំ អាមីន បណ្តុំ កាបុកស៊ីល

- បើកម្តៅ ខ្សោយវារលាយ ប៉ូតាស្យូមមិនបញ្ចេ ញ O2 ទេ ។ មេនីល ផូស្វ័ររឺស) ជាអង់ស៊ីមដែល ចូលរួមក្នុងប្រតិកម្មគីមីយថាប្រភេទ

- វិធីផ្សេងៗទៀតបង្កើនល្បឿនប្រតិកម្មគឺ បង្កើនកំហាប់ប្រតិករ។ ដោយផ្ទេរម៉ូលលេគុលពីបណ្តុំ ១ទៅ១ទៀត។

ឧទាហរណ៍ៈ បន្ថែមម៉ង់ហ្គា ណែសអុកស៊ីតបន្តិចក្នុងសូដ្យូមក្លរ៉ាតរលាយ => គ. អ៊ីដ្រូឡាស (Hydrolases) ជាអង់ស៊ីមដែលចូលរួមក្នុងប្រតិកម្មផ្តា ច់

ប្រតិកម្មបង្កើនល្បឿនរហ័ស។ សម្ព័ន្ធគីមី ដោយការភ្ជា ប់អ៊ីយ៉ុង OH

–
និងអ៊ីយ៉ុង H
+
ដែលបានមកពី

ដូច្នេះម៉ង់កាណែសអុកស៊ីត ជាកាតាលីករអសរីរាង្គ (សម្រាប់ប្រើក្នុង ម៉ូលេគុលទឹក (ប្រតិកម្មអ៊ីដ្រូលីស)។

បន្ទប់ពិសោធ) ។ កាលណាកំដៅខ្លាំង ចលនានៃការប៉ះទង្គិចរបស់ ម៉ូលេគុល ឃ. លីយ៉ាស (Lyases) ជាអង់ស៊ីមបំបែកទឹក (H2O) កាបូនឌីអុកស៊ីត (CO2) និង

កាន់តែកើនឡើង ក្នុងសារពាង្គកាយមិនអាចប្រើកំដៅនិង កំហាប់ អាម៉ូញាក់ (NH3)។

ប្រតិករទេ។ ដូច្នេះក្នុងសារពាង្គកាយ ប្រតិកម្មគីមីប្រើប្រាស់ កាតាលីករ ង. អ៊ីសូមេរ៉ាស (Isom’erases)ជាអង់ស៊ីមដែលជំរុញប្រតិកម្មក្នុង ម៉ូលេគុល

សរីរាង្គ ដែលផលិតពី ប្រូតេអ៊ីន ហៅថាអង់ស៊ីម។ ដើម្បីរៀបចំម៉ូលេគុលជាថ្មី ឡើងវិញ ។

Page 47 of 59
ច. លីហ្កាស (Ligases) ជាអង់ស៊ីមដែលចូលរួមប្រតិកម្មបង្កើត សម្ព័ន្ធគីមី

រវាងស៊ុបស្រ្តា តពីរ។

៣. លក្ខណៈរបស់អង់ស៊ីម ខ. ឥទ្ធិពល pH ទៅលើអង់ស៊ីម

- អង់ស៊ីម ជាប្រូតេអ៊ីនដែលមានសកម្មភាពខ្លាំង ។ - អង់ស៊ីមមួយចំនួនត្រូវការសូលុយស្យុងអាស៊ីតខ្សោយ និងមួយចំនួន ទៀត

- អង់ស៊ីមមួយចំនួនតូចអាចបង្កើនប្រតិកម្មគីមីបានមួយចំនួនធំ។ ត្រូវការសូលុយស្យុងបាស ខ្សោយ ។ (ឧៈ អង់ស៊ីមក្នុងពោះវៀន) ។ កាលណា

ឧទាហរណ៍ៈ កាតាឡាសបំបែកម៉ូលេគុលអ៊ីដ្រូសែនពែរអុកស៊ីត អាស៊ីតខ្លាំងឬបាសខ្លាំងបណ្តា លឲ្យ អង់ស៊ីមបាត់បង់ គុណភាព

- អង់ស៊ីមបង្កើនល្បឿនប្រតិកម្មគីមី - ក្នុងករណី សូលុស្យុងអាស៊ីត (pH<7 ពី 7 ទៅ 4,5 ឬបាស pH >7 ពី 7 ទៅ 9)

- អង់ស៊ីមជាប្រូតេអ៊ីនយថាប្រភេទនៃអំពើរបស់វា។ ឧៈ អាមីឡាសមាន សកម្មភាពរបស់អង់ស៊ីមថយចុះ ។

អំពើតែលើអាមីដុង ប្រូតេអាសមានអំពើលើប្រូតេអ៊ីន លីប៉ាសមាន គ. ឥទ្ធិពលស៊ុបស្រ្តា តនិង កំហាប់អង់ស៊ីមទៅលើប្រតិកម្មៈ កាលណាកំ

អំពើលើលីពីត ។ ហាប់ស៊ុបស្រ្តា ត ឬកំហាប់អង់ស៊ីម កាន់តែខាប់ ល្បឿនប្រតិកម្មគីមីកាន់ តែ

ក. ឥទ្ធិពលនៃសីតុណ្ហ ភាពទៅលើសកម្មភាពអង់ស៊ីម លឿនឡើង។

សីតុណ្ហ ភាពក៏មានឥទ្ធិពលប្រតិកម្មរបស់អង់ស៊ីមដែរ។ អង់ស៊ីមមាន ឃ. អង់ស៊ីមត្រូវការកូអង់ស៊ីមដើម្បីធ្វើសកម្មភាពៈ ពេលខ្លះអង់ស៊ីមក៏ ត្រូវការ

ដំណើ រការប្រសើរបំផុតនៅពេលសីតុណ្ហ ភាពខ្ពស់ ។ កូអង់ស៊ីម (មិនមែន ប្រូតេអ៊ីន) ដើម្បីជួយក្នុងប្រតិកម្មគីមីដែរ។ កូអង់ស៊ីម

o o
- អង់ស៊ីមភាគច្រើនមានសីតុណ្ហ ភាពចន្លោះពី 40 C ទៅ 45 C ជាសីតុណ្ហ ភាព ភាគច្រើន ជាវីតាមីន ។

ដែលអង់ស៊ីមមាន សកម្មភាពខ្លាំងក្លា បំផុត ។ ង.អង់ស៊ីមជាកាតាលីករដែលមានប្រតិកម្មបញ្រ្ចា ស ព្រោះវាអាចបំប្លែង

- សកម្មភាពរបស់អង់ស៊ីមត្រូវបានបំផ្លា ញនៅពេលសីតុណ្ហ ភាពខ្ពស់ពេក ទៅជាសារធាតុថ្មី ហើ យសារធាតុថ្មីនោះក៏អាចប្រែប្រួលមកសារធាតុ

o o
(>45 C) ឬ ទាបពេក (0 C ) ។ អង់ស៊ីមច្រើនបាត់បង់គុណភាពព្រោះ អង់ស៊ីម ដើមវិញ។ សកម្មភាពរបស់អង់ស៊ីមក្នុងសារពាង្គកាយ សុទ្ធតែបញ្ច្រា ស

ជាប្រូតេអ៊ីន។ បើសីតុណ្ហ ភាពកើឡើង ប្រូតេអ៊ីនត្រូវ ផ្លា ស់ប្តូ រទំរង់ គឺ ទៅវិញទៅមក ។

ចំណងប៉ិបទីតត្រូ វរលាយ។ A + B ( —> <—– ) C + D

- អាស៊ីត អាល់កាឡាំងធ្វើឲ្យបាត់បង់គុណភាពរបស់ប្រូតេអ៊ីន។

Page 48 of 59
- ក្នុងសារពាង្គកាយ មានប្រតិកម្មគីមីជីវៈជាច្រើន ហើ យប្រតិកម្មជីវៈ

ទាំងនោះ ត្រូវការកំដៅ រឺ កំហាប់ប្រតិករដើម្បី បង្កើនល្បឿនប្រតិកម្មគីមី

ទាំងនោះ។ ប៉ុន្តែក្នុងស/ក គ្មា នកំហាប់ប្រតិករ រឺ កំដៅទេ ដូចនេះ ត្រូវការ

អង់ស៊ីម ទើបដំនើរការអាចប្រព្រឹត្តទៅបាន ។

- អ៊ីដ្រូលីស ជាប្រតិកម្មគីមីដែលម៉ូលេគុលធំមួយ ត្រូវបានបំបែកជា

ម៉ូលេគុលតូចៗពីរ ដោយការបន្ថែម ទឹក 1ម៉ូលេគុល។

- កូអង់ស៊ីម ជាម៉ូលេគុលសរីរាង្គមិនមែនជាប្រូតេអ៊ីនដែលចូលរួមជាមួយ

អង់ស៊ីមដើម្បីជួយជំរុញល្បឿន ប្រតិកម្មគីមី ។ ឧៈ វិតាមីន បេកុំផ្លិច។

Page 49 of 59
 មេរៀនទី១ ADN ជាទម្រង់ព័ត៌មានសេនេទិច - រ៉ាប់រងចំនួន និងរូបរាងក្រូម៉ូសូមឲ្យនៅដដែលក្រោយ ចំណែក

ធាតុបង្ករបស់ក្រូម៉ូសូម គឺ ADN និងប្រូតេអ៊ីន ។ កោសិកា ។

ម៉ូលេគុល ADN ជាប៉ូលីមែនៃនុយក្លេអូទីត ។ នុយក្លេអូទីត នីមួយៗផ្សំ - រក្សាព័ណ៌ មានសេនេទិចឲ្យនៅថេរដដែលឆ្លងកាត់ជំនាន់កោសិកា

ឡើងដោយ ធាតុបង្កបី គឺ ស្ករដេអុកស៊ីតរីបូស (C5H10O4) មួយម៉ូលេគុល - នុយក្លេអូទីត .......វាផ្សំឡើងពីធាតុ...........វាមាន ៤ប្រភេទ ។

អាស៊ីតផូស្វររិច (H3PO4) មួយម៉ូលេគុល និងបាសអាសូត មួយម៉ូលេគុល ។ - បានជានុយក្លេអូទីតតែបួនប្រភេទ អាចបង្កើតម៉ូលេគុល ADN

បាសអាសូតមាន 4 ប្រភេទ គឺ អាដេនីន (A) កានីន (G) ស្ថិនៅក្រុមបាសពួរីន ខុសគ្នា ជាច្រើន ..........

និងទីមីន (T) និងស៊ីតូស៊ីន (C) ស្ថិតនៅក្រុម ពីរីមីឌីន

ADN មានលក្ខណៈពិសេសដូចតទៅ

- ឯកត្តៈក្នុងប្រភេទមួយមាន ADN ខុសៗគ្នា ដោយសារតំណលំដាប់ (ចំនួន

ប្រភេទ និងទីតាំង) នុយក្លេអូទីតរបស់វា ។

- ឯកត្តៈក្នុងប្រភេទតែមួយ បរិមាណ ADN ថេរជានិច្ច (ព្រោះចំនួនក្រូម៉ូ

សូមថេរ)

- បរិមាណ ADN ប្រែប្រួលពីប្រភេទមួយទៅប្រភេទមួយទៀត (ព្រោះ ចំនួន

ក្រូម៉ូសូមប្រែប្រួល)

- បរិមាណ ADN ប្រែប្រួលទៅតាមប្រភេទកោសិកា ។ ក្នុងកោសិកាបន្ត

ពូជបរិមាណ ADN ថយចុះពាក់កណ្តា ល បើប្រៀបធៀបនឹងបរិ មាណ

ADN នៅក្នុងកោសិកាលូតលាស់ ។

នាទីស្វ័យតម្លើងទ្វេ ADN មាន ៖

- រ៉ាប់រងការតម្លើងទ្វេនៃក្រូម៉ូសូម

Page 50 of 59
 មេរៀនទី២ ការសំដែងចេញនៃសែន - ចលនការបកប្រែក្រមមានបីដំណាក់កាលគឺ ដំណាក់ផ្ដើម ដំណាក់លូត

- អង់ស៊ីម ជាប្រូតេអ៊ីន ។ វាក៏ជាកាតាលីករគីមីជីវៈដែរ ដែលជម្រុញ ល្បឿន វែង និងដំណាក់បញ្ច ប់ ។

ប្រតិកម្មគីមី ។ ប្រូតេអ៊ីនទាំងអស់មិនមែនសុទ្ធតែជាអង់ស៊ីមទេ ។

ប្រូតេអ៊ីនខ្លះជាអរម៉ូន ខ្លះទៀតមាននាទីបង្កើតទម្រង់កោសិកា ។

- សែនជាអង្កត់មួយរបស់ ADN ដែលផ្ទុកព័ណ៌ មានសេនេទិចកំណត់

សំយោគប្រូតេអ៊ីនយថាប្រភេទ មួយ ។

- អាស៊ីតនុយក្លេអ៊ិចមានពីរប្រភេទគឺ ADN និង ARN ។

- គេចែក ARN ជាបីប្រភេទ គឺ ARN នាំសារ (ARNm) ARN ដឹកនាំ (ARNt) ARN

រីបូសូម (ARNr) ។

- ការចម្លងក្រមពី ADN ទៅ ARNm ប្រព្រឹត្តទៅក្រោមអំពើរបស់អង់ស៊ីម ARN

ប៉ូលីមេរ៉ាស ។

- អង់ស៊ីម ARN ប៉ូលីមេរ៉ាស មាននាទីច្រើនយ៉ាងៈ

+ ទទួលស្គា ល់ “សញ្ញា សេនេទិច ”នៅលើ ADN ដែលអាចឲ្យចាប់ផ្តើម និង

បញ្ច ប់ការសំយោគម៉ូលេគុល ARN នាំសារ ត្រង់កន្លែងជាក់លាក់ ។

+ បើកម៉ូលេគុល ADN ដោយផ្ដា ច់សម្ព័ន្ធអ៊ីដ្រូសែនខ្សោយ ដែលភ្ជា ប់ ច្រវាក់

ទាំងពីរ ។

+ ធ្វើឲ្យមានប៉ូលីមែកម្មនៃនុយក្លេអូទីត (ឬការសំយោគ ARN នាំសារ) ៖

នុយ. សេរី ចូលទៅភ្ជា ប់នឹងនុយ. នៃច្រវាក់ម្ខា ងរបស់ ADN តាមគោល

ការណ៍ បំពេញបាសគឺ A-U-C-G ។

Page 51 of 59
 មេរៀនទី៣ បច្ចេកវិទ្យាជីវៈ - ការបង្កា ត់ឆ្ងា យ គឺជាការបង្កា ត់រវាងពូជខុសគ្នា ឬប្រភេទខុសគ្នា ឬមាន

ដើម្បីបង្កើនផលិតផលស្បៀងអាហារ សម្រាប់បំពេញតម្រូវការ ខ្សែស្រឡាយឆ្ងា យពីគ្នា ។

ដូចជាការដាំដុះ ការចិញ្ចឹ មសត្វ និងការផលិត ស្បៀង មនុស្សបានរិះរក - ក្លូន ជាសារពាង្គកាយមួយក្រុមដែលមានព័ត៌មានសេនេទិចដូចគ្នា ។

គ្រប់មធ្យោបាយ ។ ឧ. ជម្រើសពូជ ជាវិធីសាស្រ្តមួយ ដែលធ្វើឲ្យមានការរីក - ប៉ូលីប្លូ អ៊ីឌី ជាបាតុភូតដែលធ្វើឲ្យចំនួនក្រូម៉ូសូមក្នុងកោសិកាកើន ឡើង

ចំរើនក្នុងវិស័យកសិកម្ម ។ តាម ពហុគុណនៃ n គឺ 2n 3n 4n…

១. ការបង្កា ត់ជ្រើស - វិស្វកម្មសេនេទិច គឺសំណុំ នៃបច្ចេកទេសដែលអាចធ្វើឲ្យមានបន្ទេរ សែន

ជម្រើសដោយធម្មជាតិ គឺការប្រកួតប្រជែង ការប្រយុទ្ធដើម្បី អាហារ ចង់បានមួយទៅក្នុងកោសិកា បណ្ដុះ ឬក្នុងជាលិកាសត្វឬរុក្ខជាតិ ។

ភាពធន់នឹងជម្ងឺ បន្ស៉ាំយ៉ា ងល្អទៅនឹងបំលាស់ប្តូ រមជ្ឍដ្ឋា ន ធ្វើឲ្យភាវៈ - វិសកម្មសេនេទិចដែលបង្កើតបន្សំថ្មីនៃសែនឬ ADN មាន៤ជំហានគឺ

រស់រស់រាននិងបន្តពូជបាន ។ ប្រភេទដែលមិនអាចសម្រប ទៅនឹង  ការកាត់ម៉ូលេគុល ADN ជាអង្កត់តូចៗ (ធ្វើឡើងក្រោមអំពើនៃ

លក្ខខណ្ឌ ខាងលើ ត្រូវបានស្លា ប់ និងបាត់បង់ ។ អង់ស៊ីមបង្រួម)

ជម្រើសដោយមនុស្ស មានការបង្កា ត់ ការធ្វើអ៊ីប្រ៊ីតកម្ម ក្លូន  ការបញ្ចូ លអង្កត់ ADN បន្ទេរទៅក្នុងប្លា ស្មីតបាក់តេរី (បញ្ចូ ល

ប៉ូលីប្លូអ៊ីឌី..........។ អង្កត់ ADN ដែលមានសែនចង់បានទៅក្នុងកោសិកាធ្មួលដូចជា

អ៊ីប្រ៊ីតកម្ម គឺការបង្កា ត់ពូជខុសគ្នា នៃប្រភេទតែមួយ ឬប្រភេទ ខុសគ្នា វីរុស បាក់តេរី ។

ដើម្បីបង្កើតបានកូនកាត់ ឬអ៊ីប្រ៊ីត ។  ការបង្កើតក្លូន (ដាក់បាកើតេរីដែលមានប្លា ស្មីតបន្សំថ្មីក្នុងមជ្ឍ

អេតេរ៉ូស៊ីស គឺអ៊ីប្រ៊ីតបានមកពីការបង្កា ត់មេបាខុសគ្នា ប្រភេទតែ ដ្ឋា នបណ្តុះ ដើម្បីឱ្យបាក់តេរីនេះបំបែក ហើ យបង្កើតបានជា

មួយ ឬប្រភេទខុសគ្នា ហើ យទទួលបានប្រភេទថ្មីដែលមានបន្សាំសែន ក្រុមបាក់តេរីមួយឬក្លូន ។

ល្អពីមេបា ។  ការសម្តែងនៃសែន (គេញែកក្លូនមាសែនដែលគេចង់បានពី

- ការបង្កា ត់ជិត គឺជាការបង្កា ត់សត្វដែលកើតចេញពីមេបាមួយគូ រវាងគ្នា វា ក្លូនដទៃទៀត សែនចាប់ផ្តើមដំណើ រការក្នុងការសំយោគ

ឬរវាងមេបានិងកូនរបស់វា។ ប្រូតេអ៊ីន និងអាចបញ្ជូ នលក្ខណៈឱ្យសណ្តា នក្រោយ

យ៉ាងច្រើន)

Page 52 of 59
  ឧទាហរណ៍ ការផលិតអរម៉ូនអាំងស៊ុយលីន រុក្ខជាតិបន្ទេរសែន  អាំងទែផេរ៉ូន ជាប្រភេទប្រូតេអ៊ីន ដែលផលិតចេញពីកោសិកាបង្ក

(រុក្ខជាតិធន់នឹងជំងឺ សត្វល្អិតចង្រៃ អាកាសធាតុ ថ្នាំសម្លា ប់ រោគ ដោយវីរុស ។ វាមាននាទីទប់ស្កា ត់កុំឲ្យវីរុសទៅរាតត្បាត

សត្វល្អិត ថ្នាំសម្លា ប់ស្មៅ ធ្វើឱ្យរុក្ខជាតិផ្តល់ផ្លែផ្កា ច្រើន និងជួយ និងបន្តពូជ ក្នុងកោសិកាផ្សេងៗទៀត ដែលនៅក្បែរនោះ ។

បង្កើនគុណភាពដីដំណាំផងដែរ ។  អាំងទែឡឺគីន ជាប្រភេទប្រូតេអ៊ីនដែលបញ្ចេ ញដោយកោសិកា

- ប្លា ស្មីត ជាបាក់តេរី (អឺកូលីមានម៉ូលេគុល ADN រាងជារង្វង់នៅ ផ្សេងៗ នៃប្រព័ន្ធស៊ាំ ។ វាមានអំពើទៅលើកោសិកាផ្សេងទៀតនៃ

ក្នុងស៊ីតូប្លា ស) ។ ប្រព័ន្ធស៊ាំ ដោយដាស់ការធ្វើចំណែក និងបំលែងឯកទេសរបស់ឡាំ

- អង់ស៊ីមបង្រួម អង់ស៊ីមដែលមានអំពើក្នុងការកាត់ម៉ូលេគុល ADN ជា ផុស៊ីត ។ គេប្រើអាំងទែឡឺគីន សម្រាប់ព្យាបាលជំងឺមហារី ក ។

អង្កត់តូចៗ ។  អង់ទីប្យូទិច គឺជាសារធាតុសាំញ៉ាំដែលផលិតដោយមីក្រូ សារពាង្គ

អង់ស៊ីមជាប់ អង់ស៊ីមដែលមានអំពើក្នុងការភ្ជា ប់ច្រវាក់ ADN ដែលបាន កាយ សម្រាប់ព្យាបាលជំងឺបង្កឡើងដោយបាក់តរី ។

កាត់ដោយអង់ស៊ីមបង្រួម ។  វិស្វកម្មសេនេទិច ក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្មផលិតស្បៀង ( អរម៉ូន

ADN លីកាស ប្រភេទអង់ស៊ីមដែលភ្ជា ប់នុយក្លកេអូទីតក្បែរគ្នា ឲ្យជាប់ គ្នា ការលូតលាស់ ផលិតផលស្បៀង ការធ្វើទឹកដោះគោជូរ

ដោយជម្រុញសម្ព័ន្ធស្ករ អាស៊ីតផូស្វរិច នៅក្នុងច្រវាក់ ADN មួយ ។ និងប្រូម៉ាស ការធ្វើនំប៉័ង កាធ្វើស្រា )

 វិស្វកម្មសេនេទិច ក្នុងវិស័យសុខាភិបាល  វិស័យកសិកម្ម មានការផលិត ជីគីមី ថ្នាំសម្លា ប់សត្វល្អិត

 វាក់សាំង ជាសារធាតុដែលរៀបចំឡើង សម្រាប់បង្កើតឲ្យមាន ថ្នាំសម្លា ប់ស្មៅ និងរុក្ខជាតិ GM ។

ភាពស៊ាំ ទៅលើមនុស្ស និងសត្វដែលធ្វើឲ្យសារពាង្គកាយអាច វិស្វកម្មសេនេទិច ផ្តល់ផលអាក្រក់ដល់សង្គមជាតិ ដូចជាៈ

ការពារទល់នឹង ការរាតត្បាតនៃមេរោគ (វីរុស) ។  គ្រោះថ្នា ក់ប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថា ន

 អង់ទីករ ជាប្រូតេអ៊ីនដែលបង្កើតឡើងដោយឡាំផូស៊ីត B ។  ថ្នា ក់ប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ច

អង់ទីករ ភ្ជា ប់ខ្លួនជាមួយអង់ទីសែនរបស់មេរោគ ដើម្បីបង្អា ក់  ថ្នា ក់ប៉ះពាល់ដល់សុខភាព

សកម្មភាពរបស់ មេរោគ  ថ្នា ក់ប៉ះពាល់ដល់សង្គម និងសីលធម៌

Page 53 of 59
បាក់តេរី ភាវរស់ឯកកោសិកាប្រូការីយ៉ូតគ្មា នណ្វៃ យ៉ូពិតប្រាកដ ហើ យ

សម្ភា រៈតំណពូជផ្តុំនៅកណ្តា លកោសិកា ។

Page 54 of 59
 ទ្រឹស្ដីរបស់លោកដាវីន
ផូស៊ីលជាសំណល់ឬស្លា កស្នា មដែលបន្សល់ដោយភាវៈរស់សម័យ ដើម
ការប្រៀបធៀបភាវៈរស់នៅប្រជុំកោះកាឡាប៉ាកុសជាមួយភាវៈរស់ នៅ
អាមេរិចខាងត្បូង
លោកបានរកឃើញលក្ខណៈដូចគ្នា និងលក្ខណៈខុសគ្នា ដូចខាងក្រោមៈ
-មានលក្ខណៈដូចគ្នា ច្រើនយ៉ាង រវាងសារពាង្គកាយនៅប្រជុំកោះ
កាឡាប៉ាកុសជាមួយភាវៈរស់ នៅអាមេរិចខាងត្បូង ។ បក្សី និងរុក្ខជាតិ នៅ
លើប្រជុំកោះមានសភាពដូចគ្នា បក្សី និងរុក្ខជាតិ នៅលើទ្វីបដែរ ។
-លក្ខណៈខុសគ្នា រវាងភាវៈរស់នៅប្រជុំកោះកាឡាប៉ាកុសជាមួយភាវៈរស់
នៅអាមេរិចខាងត្បូងផងដែរៈ
+បង្កួយនៅលើកោះកាឡាប៉ាកុស មានក្រញ៉ាំធំៗដែលអាចធ្វើឲ្យវាតោង
ថ្មរអិលតាមមាត់សមុទ្រទីកន្លែងដែលវាស៊ីសារាយសមុទ្រ ។ ចំណែក បង្គួយ
នៅទ្វីបវិញមានក្រញ៉ាំតូចៗដែលអាចឲ្យវាតោងលើដើមឈើ ដើម្បី ស៊ីស្លឹក
រុក្ខជាតិបាន ។
ការប្រៀបធៀបភាវៈរស់ដែលនៅលើកោះផ្សេងៗនៃប្រជុំកោះកាឡាប៉ា
កុស
-ភាពខុសគ្នា រវាងភាវៈរស់លើកោះផ្សេងៗនៃប្រជុំកោះទាំងនោះ ៖
អណ្តើ កនៅលើកោះខ្លះមានស្នូករាងមូល ហើ យនៅលើកោះខ្លះទៀត
អណ្តើ កមានស្នូកសំប៉ែត និងសត្វស្លា បទាំងអស់មានរូបរាង និងទំហំ និង
Page 55 of 59
ចំពុះខុសៗគ្នា ។ បក្សីដែលស៊ីសត្វល្អិតមានចំពុះតូច និងរាងដូចម្ជុល បក្សី
ដែលស៊ីគ្រាប់ធញ្ញ ជាតិមានចំពុះធំទូលាយហើ យមាំ ។
បន្សាំ ជាលក្ខណៈមួយដែលធ្វើឲ្យភាវៈរស់អាចរស់រានមានជីវិត និង បន្ត
ពូជបានសមស្របនឹងមជ្ឍដ្ឋា នមួយ ។ បន្សាំរបស់សារពាង្គកាយ ជួយ ឲ្យវា
គេចផុតពីសត្រូវដែលស៊ីវា ដូចជារុក្ខជាតិខ្លះមានធាតុពុលនិងមានក្លិនអាក្រក់
សត្វដង្កូវដែលរស់នៅលើដើមឈើ ពណ៌ ប្រផេះ វាមានពណ៌ ប្រផេះ ដែរ បើវា
នៅលើស្លឹកឈើ ពណ៌ បៃតង វាមានពណ៌ បៃតងដែរ ។
បម្រែបម្រួលជាបន្តបន្ទា ប់នៃលក្ខណៈរបស់ភាវៈរស់មួយប្រភេទឆ្លង
កាត់រយៈពេលដ៏យូរអង្វែងហៅថា វិវត្តន៍ ។
ឯកត្តៈនៅក្នុងប្រភេទតែមួយអាចមានលក្ខណៈខុសគ្នា ច្រើនយ៉ាង ។
លក្ខណៈខុសគ្នា រវាងឯកត្តៈនៅក្នុងប្រភេទតែមួយ ហៅថា បម្រែបម្រួល ។
សំណួ រ
១. ចូរពន្យល់ថា តើពូជសត្វស្រុកមួយកើតឡើងរបៀបដូចម្តេច ?
២. តើឡាម៉ាកមានទស្សនៈដូចម្តេចចំពោះដើមកំណើ តនៃជីវិត ?
 ភស្តុតាងនៃការវិវត្តន៍  ការម៉ែតញី ឈ្មោ លក្នុងប្រភេទខុសគ្នមិនអាចរលាយចូលគ្នា
 ភស្តុតាងបញ្ជា ក់ថាភាវរស់វិវត្តមាន ផូស៊ីល ការលូតលាស់របស់ បាន ។
អំប្រ៊ីយ៉ុង នៃសត្វប្រភេទផ្សេងៗ និងទម្រង់ដូចគ្នា នៃសារពាង្គកាយ។ ប្រៀបធៀបការលូតលាស់អំប្រ៊ីយ៉ុងសត្វប្រភេទផ្សេងៗ
 សរីរាង្គអូម៉ូឡូ ក ជាសរីរាង្គ ដែលលមាននាទីខុសគ្នា តែមានរូបផ្គុំលើ -សារពាង្គកាយសត្វឆ្អឹងកងពេញវ័យនៃថ្នា ក់ទាំងប្រាំ (ត្រី អំភីប៊ីយាង
ប្លង់តែមួយ ដូចជា អវៈយវៈខាងមុខនៃគោ ប្រុយដូហ្វាំងឬត្រីបាឡែន (អំភីប) ល្មូន បក្សី និងថនិកសត្វ) គេសង្កេតឃើញថាសារពាង្គកាយទាំងនោះ
បក្សី ប្រចៀវ និងមនុស្ស។ មានលក្ខណៈខុសគ្នា ឆ្ងា យណាស់ ។
 ប្រភេទ ជាក្រុមសារពាង្គកាយដែលមានរូបរាងស្រដៀងគ្នា ហើ យធ្វើ - ពិនិត្យមើលដំណាក់ដំបូងនៃការលូតលាស់របស់អំប្រ៊ីយ៉ុងក្នងថ្នា ក់
ការបន្តពូជជាមួយគ្នា ដោយបង្កើតកូនចៅដែលអាចបន្តពូជបាន ទាំងប្រាំរសប់សត្វឆ្អឹងកង យើងឃើញមានភាពដូចគ្នា គឺ អំប្រ៊ីយ៉ុងសត្វឆ្អឹង កង
ទៀត ។ ទាំងអស់មានរូបរាងស្រដៀងគ្នា ដូចជាមានកន្ទុយ ពង្រាងអវយវៈ និង រង្វះ
 ប្រភេទភាវៈរស់ថ្មីមួយកើតឡើងដោយសារ របាំងភូមិសាស្រ្ត និងរបាំជិ ស្រកីនៅសងខាងដើមករឲ ។ សរីរាង្គក្នុងរបស់អំប្រ៊ីយ៉ុងក៏ដូចគ្នា ដែរ ដំបូង
វសាស្រ្ត ៖ មានពួរឆ្អឹងខ្នង បន្ទា ប់មកវាវិវត្តទៅជាឆ្អឹងខ្នងដែលកើតឡើងពីឆ្អឹងខ្ចី ប្រដាប់
 របាំងភូមិសាស្រ្ត កើតឡើងដោយសារពពួកផ្សេងៗត្រូវបែកចេញ របត់ឈាមទោលដូចត្រី តម្រងនោមក៏មានទម្រង់ដូចគ្នា ហើ យមាន លក្ខណៈ
ពីគ្នា ដោយសារភ្នំទឹកក និងដៃសមុទ្រជាដើម ។ ដូចគ្នា ជាច្រើនយ៉ាងទៀត ។
 របាំងជីវសាស្រ្ត ការលេចឡើងនៃប្រភេទថ្មី បណ្តា លមកពីការកកើត ផូស៊ីលបង្ហា ញថា ភាវៈរស់សម័យមុនមានលក្ខណៈខុសគ្នា អំពីភាវៈ
របាំងបន្តពូជរវាងឯកត្តៈ ។ រស់សព្វថ្ងៃ ។
 ការបន្តពូជមិនអាចប្រព្រឹត្តទៅបានដោយឯកត្តៈមានរូបរាង ប្រភេទថ្មីមួយកើតឡើង នៅពេលដែលពពួកមួយត្រូវបែកចេញពីពពួក
ទំហំ ប្រដាប់បន្តពូជខុសគ្នា ។ មួយផ្សេៗទៀតក្នុងប្រភេទរបស់វា ។ ការបែកចេញរយៈពេលដ៏យូរ ធ្វើឲ្យ
 ប្រភេទខ្លះស្រដៀងគ្នា រស់នៅមជ្ឍដ្ឋា នតែមួយ តែបន្តពូជនៅ លក្ខណៈរបស់វាមានការវិវត្ត ។
រដូវខុសគ្នា និងខែខុសគ្នា ។ សំណួ រ
 ការទាក់ទាញរវាងសត្វញី ឈ្មោ លមានរបៀបខុសគ្នា ។ ១. តើភស្តុតាងអ្វីខ្លះដែលបញ្ជា ក់ថាភាវៈរស់វិវត្ត ?

Page 56 of 59
២. ដូចម្តេចដែលហៅថាសរីរាង្គអូម៉ូឡុ ក ។ ចូរឲ្យឧទាហរណ៍ ។

Page 57 of 59
 កំណត់ត្រាផូស៊ីល សារធាតុវិទ្យុសកម្ម ជាសារធាតុគ្មា ន ស្ថេរភាព វាអាចបំបែក ហើ យ
ផូស៊ីល ជាស្នា មឬសំណល់របស់ភាវៈរស់ ជំនាន់ដើមដែលបន្សល់ទុក ប្លែងជាសារធាតុមួយផ្សេងទៀត ។ ឧទាហរណ៍ រ៉ាដ្យូម (Ra) ជា
នៅក្នុងថ្ម ។ សារធាតុវិទ្យុសកម្មដែលបំបែក ហើ យប្លែងជាសំណ (Pb) ។
ដំណើ រកកើតផូស៊ីលមានច្រើនរបៀបគឺៈ គេអាចកំណត់អាយុផូស៊ីល ដោយគណនាបរិមាណរូបធាតុដែល បែក
-ដំណើ រក្លា យជាថ្ម សំណល់ភាវៈរស់ខ្លះដែលកប់ជាប់ក្នុងម្ទេចគំណប្លែង ចេញពីធាតុវិទ្យុសកម្ម ។
ជាថ្ម ។ ផូស៊ីលជាច្រើនដែលអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តប្រមូលបាន ហៅថាកំណត់ត្រា
-ពុម្ពក្រៅ និងពុម្ពក្នុង ផូស៊ីល ។
 ពុម្ពក្រៅ ពេលដែលសារពាង្គកាយកប់ក្នុងកម្ទេចកំណ ត្រូវ សារៈសំខាន់នៃផូស៊ីល៖ ផូស៊ីលធ្វើឲ្យយើងស្គា ល់ប្រវត្តិនៃការវិវត្តរបស់
រលាយបន្តិចម្តងៗ ហើ យបន្សល់នូវពុម្ពទទេមានទម្រង់ដូច ភាវៈរស់ គឺការកកើត ការរីកចម្រើន និងការវិនាសបាត់បង់ទៅវិញនៃប្រភេទ
សារពាង្គកាយ ។ ភាវៈរស់ខ្លះៗ និងដឹងពីប្រវត្តនៃផែនដីផងដែរ ។
 ពុម្ពក្នុង ទឹកហូរនាំកម្ទេចកំណមកបំពេញពុម្ពទទេនោះបង្កើត ការសិក្សាលើផូស៊ីលធ្វើឱ្យយើងដឹងថាៈ
បានជាពុម្ពក្នុងដែលប្លែងជាសិលាមានទ្រង់ទ្រាយដូច  ប្រវត្តជីវិតលើផែនដី ស្គា ល់ការវិវត្តរបស់ភាវៈរស់
សារពាង្គកាយ ។  ស្គល់អាយុផូស៊ីល ស្គា ល់អាយុសិលា
-ការរក្សាទុកសារពាង្គកាយទាំងមូលៈ ផូស៊ីលក៏អាចជាសារពាង្គកាយ

ទាំងមូលកប់ក្នុងជ័ររុក្ខជាតិ ឬក្នុងទឹកកក ។

ការកំណត់អាយុផូស៊ីល

-ការកំណត់តាមស្រទាប់សិលាៈ ការសិក្សាពីស្រទាប់សិលាកម្ទេចកំណ

ដែលមានផូស៊ីលអាចឱ្យយើងដឹងពីអាយុធៀបរបស់ផូស៊ីល ។

-ការកំណត់តាមសារធាតុវិទ្យុសកម្មៈ គេគណនាបរិមាណវិទ្យុសកម្ម

ដែលនៅក្នុងសិលា ឬផូស៊ីល ។

Page 58 of 59
 ជំពូកទី ៧ ពពួក និងសហគមន៍

ពពួក

ពពួកគឺជាបណ្តុំ សារពាង្គកាយមួយដែលស្ថិតក្នុងប្រភេទតែមួយ រស់នៅ

តំបន់មួយនិងពេលវេលាកំណត់ ។

សហគមន៍ជាពពួកផ្សេងៗដែលរស់នៅក្នុងតំបន់មួយ ហើ យមានអំពើ

លើគ្នា ទៅវិញទៅមក ។

Page 59 of 59