PAŃSTWOWA SZKOŁA MUZYCZNA I i II STOPNIA W PABIANICACH

PROGRAM NAUCZANIA

dla

SZKOŁY MUZYCZNEJ II STOPNIA

PRZEDMIOT GŁÓWNY – OBÓJ

Opracowany przez Natalię Kok w oparciu o Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa

Narodowego z dnia z dnia 14 sierpnia 2019 r. w sprawie podstaw programowych
kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego na podstawie art. 46a ust. 2 ustawy z
dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2019 r. poz. 1148, 1078 i 1287).

Pabianice 2019

1
Spis treści

WSTĘP.........................................................................................................................3
1. Cele kształcenia – wymagania ogólne....................................................................4
2. Cele kształcenia – wymagania szczegółowe i sposoby realizacji celów...............5
2.1. Doskonalenie gry na instrumencie......................................................................5
2.2. Umiejętność samodzielnej pracy........................................................................6
2.3. Przygotowanie do aktywnego udziału w życiu muzycznym...............................7
2.4. Posługiwanie się dostępną technologią informacyjną i komunikacyjną..............8
3. Materiał nauczania..................................................................................................9
4. Komentarz metodyczny........................................................................................12
5. Formy sprawdzenia osiągnięć ucznia oraz kryteria ocen..................................16
6. Efekty kształcenia po zakończeniu nauki w szkole muzycznej II stopnia........17
7. Warunki niezbędne do realizacji programu nauczania.....................................19
8. Wykaz przykładowej literatury............................................................................20

2
WSTĘP

Program nauczania przedmiotu obój dla szkoły muzycznej II st. został napisany w oparciu o
nową podstawę programową. Czas zdobywania umiejętności techniczno - wykonawczych jest
zależny od indywidualnych zdolności i predyspozycji do gry na instrumencie ucznia, dlatego
niezwykle ważna jest indywidualizacja pracy z uczniem, dobór repertuaru i metod pedagogicznych
dostosowany do jego potrzeb. Tempo realizacji programu powinno uwzględniać indywidualne
predyspozycje ucznia, jego wiek, poziom dojrzałości szkolnej oraz możliwości wynikające
z budowy fizycznej. Przejście do kolejnych etapów winno być naturalną konsekwencją osiągnięcia
pełnej dojrzałości na etapie poprzednim. Jeśli uczeń nie jest w danym zagadnieniu wystarczająco
biegły, poświęca się na nie czas w następnej klasie. Uczeń musi być do kolejnego etapu
wystarczająco gotowy. Tylko w ten sposób można liczyć na to, że jego rozwój będzie zupełny oraz
że będzie podążał we właściwym kierunku. Niemniej jednak program określa minimum zadań,
które uczeń powinien zrealizować w trakcie kształcenia w klasach I-VI w szkole muzycznej
II stopnia oraz umiejętności, jakimi musi się wykazać.

Ogólne cele kształcenia, zawarte w nowej podstawie programowej przedmiotu głównego

- obój - w czterech podpunktach, tworzą w tym programie nauczania cztery główne obszary
edukacyjne, szczegółowo opisane i kolejno opatrzone komentarzem metodycznym. Absolwent
szkoły muzycznej II st. posiada podstawy umiejętności instrumentalnych zawarte w programie
nauczania, jest przygotowany do muzykowania zespołowego, uczestniczenia w życiu muzycznym i
kulturalnym, świadomego odbioru muzyki oraz kontynuacji nauki na poziomie akademickim.

Należy zaznaczyć, że nauczyciel realizujący program powinien zachęcać ucznia do

doskonalenia umiejętności w toku realizowania programu, rozbudzać w nim chęć do grania na
instrumencie i zainteresowanie życiem muzycznym. Bardzo ważna jest również współpraca
nauczyciela z rodzicami (opiekunami) w procesie kształcenia muzycznego, zwrócenie uwagi na ich
rolę w motywowaniu dzieci do samodzielnej pracy w domu i zachęcanie do obecności na lekcjach
szczególnie u młodszych dzieci.

3
1. Cele kształcenia – wymagania ogólne

1. Doskonalenie gry na instrumencie

Uczeń rozwija i utrwala umiejętności w zakresie techniki gry na instrumencie.

2. Umiejętność samodzielnej pracy

Uczeń:
1) odpowiedzialnie wykorzystuje czas przeznaczony na pracę z instrumentem;
2) przygotowuje i wykonuje utwory muzyczne zgodnie z kanonami stylu i formy
muzycznej.

3. Przygotowanie do aktywnego udziału w życiu muzycznym

Uczeń:
1) występuje publicznie jako solista i kameralista;
2) posiada umiejętność pracy w dużym zespole instrumentalnym;
3) jest świadomym odbiorcą sztuki.

4. Posługiwanie się dostępną technologią informacyjną i komunikacyjną

Uczeń wykorzystuje technologię informacyjną i komunikacyjną w procesie kształcenia i
własnego rozwoju artystycznego.

4
2. Cele kształcenia – wymagania szczegółowe i sposoby realizacji celów

2.1. Doskonalenie gry na instrumencie

Uczeń:
1) zna historię, budowę i odmiany oboju: rożek angielski, obój d'amore, obój barokowy;
2) zna zasady konserwacji oboju, dba o stroiki;
3) samodzielnie dobiera stroik i właściwie przygotowuje go do gry;
4) udoskonala znane techniki oddechu, zna budowę aparatu oddechowego;
5) zna sposoby wykonywania ćwiczeń przygotowawczych (ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia emisji
dźwięku i biegłości palcowej);
6) świadomie pracuje nad prawidłową intonacją;
7) zna i stosuje różnorodne środki wyrazu w zakresie dynamiki i barwy dźwięku;
8) świadomie posługuje się środkami artykulacyjnymi, dynamiką i agogiką;
9) posiada umiejętności w zakresie techniki palcowej, umożliwiające mu wykonywanie utworów o
bardziej skomplikowanym charakterze technicznym;
10) czyta nuty a vista;
11) świadomie korzysta z różnych sposobów zapamiętywania utworu;
12) wykonuje wybrane fragmenty partii orkiestrowych.

Sposoby realizacji celów

Uczeń:
• potrafi nazwać poszczególne części oboju. Wie, że niższą odmianą oboju jest rożek
angielski i zna jego transpozycję, zna także inne odmiany obój miłosny (oboe d’amore) oraz
obój myśliwski (oboe da caccia);
• potrafi samodzielnie złożyć obój i rozłożyć po zakończonej grze, pamięta o wyczyszczeniu
każdej części instrumentu wyciorem po każdym graniu;
• wie w jaki sposób zbudowany jest stroik i jakie materiały potrzebne są do tego wytworzenia,
potrafi przygotować stroik do gry, czyli namoczyć go w zimnej wodzie, potrafi określić
ciężkość stroika, w razie potrzeby potrafi pod nadzorem nauczyciela samodzielnie
„podskrobać” stroiki;
• potrafi prawidłowo stosować oddech przeponowo - żebrowy, umie poprawnie ułożyć usta
na stroiku, układa prawidłowo język;
• wykonuje ćwiczenia na stroiku oraz ćwiczenia oddechowe poznane na lekcjach w ramach
rozgrzewki przed każdym graniem, potrafi wykonywać ćwiczenia poprawiające realizację
artykulacji non legato, staccato oraz legato, a także potrafi prawidłowo wykonywać
ćwiczenia rozwijające biegłość palcową, dbając w szczególności o podnoszenie palców na
minimalną wysokość;

5
 • potrafi wykonywać ćwiczenia ułatwiające pracę nad prawidłową intonacją, w czasie
wykonywania utworu potrafi równocześnie słuchać, analizować i korygować ewentualne
błędy intonacyjne, spowodowane wadą fabryczną instrumentu;
• potrafi świadomie stosować nowe środki wyrazu artystycznego poprzez realizację
różnorodnej dynamiki, wpływając przez to na zmiany barwy dźwięku;
• zna rodzaje artykulacji o różnorodnej długości i potrafi świadomie je rozróżnić, potrafi
dostosować sposób wydobycia dźwięku do odpowiedniej dynamiki, uwzględniając także jej
modyfikacje (np. podczas crescendo i diminuendo), świadomie, swobodnie i muzycznie
realizuje zmiany agogiczne;
• potrafi realizować utwory, ćwiczenia i etiudy stosując biegłość techniczną palców
wymaganą w poszczególnych utworach. Potrafi wykonywać ćwiczenia ułatwiające
realizację fragmentów utworów wymagających biegłości palcowej;
• potrafi zagrać a'vista utwory o przeciętnym stopniu trudności równocześnie realizując
prawidłową artykulację, dynamikę i metrorytmikę. Potrafi także prowadzić logicznie frazę,
dbać o poprawną intonację;
• potrafi opanować pamięciowo wybrane utwory, zna i potrafi wykorzystywać różne techniki
pamięciowe ułatwiające zapamiętanie i zagranie z pamięci wskazanego materiału;
• zna najpopularniejsze orkiestrowe partie solowe na obój, potrafi wykonać te o średnim
stopniu trudności z dbałością o barwę i intonację, realizując zapis rytmiczny, artykulację,
dynamikę i inne elementy dzieła muzycznego.

2.2. Umiejętność samodzielnej pracy

Uczeń:

1) organizuje i realizuje pracę: ćwiczenie poszczególnych elementów warsztatu według wskazówek

nauczyciela;

2) kreatywnie interpretuje utwory muzyczne, z wykorzystaniem wyobraźni muzycznej i ekspresji

wyrazowej;

3) łączy i wykorzystuje wiedzę teoretyczną do samodzielnej pracy nad przygotowaniem utworu;

4) kontroluje i analizuje własną grę podczas ćwiczenia;

5) zna kanony stylu i form muzycznych (koncert, sonata, suita, miniatura, temat z wariacjami),
pozwalające mu na prawidłową interpretację utworów;

6) poszerza wiedzę na temat literatury swojego instrumentu, w tym kompozycji współcześnie

napisanych

6
Sposoby realizacji celów
Uczeń:

• potrafi samodzielnie rozczytać i opracować utwory przewidziane w programie nauczania

wskazane przez pedagoga realizując zapis nutowy, rytmiczny, agogiczny i dynamiczny;
• potrafi wykorzystać wiedzę teoretyczną o epoce, kompozytorze i o utworze, jeśli jej nie
posiada, to potrafi zdobyć informacje o kompozytorze i stylu, w jakim utwór został
skomponowany oraz o tradycjach wykonawczych, potrafi wpływać na interpretację utworu;
• w czasie wykonywania utworu potrafi równocześnie słuchać, analizować i korygować
ewentualne błędy, potrafi ocenić jakość własnego wykonania;
• potrafi zastosować w praktyce własną wiedzę teoretyczną na temat budowy form
muzycznych (koncert, sonata, suita, miniatura, temat z wariacjami);
• słucha nagrań dostępnych w internecie, interesuje się nowinkami muzycznymi, potrafi
prawidłowo odczytać i zrealizować podstawowe elementy notacji awangardowej oraz zna i
potrafi zrealizować podstawy innych notacji muzycznych.

2.3. Przygotowanie do aktywnego udziału w życiu muzycznym

Uczeń:

1) posiada niezbędne umiejętności, pozwalające na swobodną prezentację sceniczną (koncentrację i

pokonanie tremy, właściwą ocenę warunków akustycznych sali i dostosowanie do niej sposobu
gry);

2) potrafi zróżnicować role - jako solista i kameralista;

3) potrafi nastroić swój instrument oraz prawidłowo intonuje dźwięk a1 w celu nastrojenia zespołu
muzycznego;

4) kompetentnie i kreatywnie realizuje zadania artystyczne w grze zespołowej;

5) na bieżąco śledzi wydarzenia kulturalne i bierze w nich udział, dobierając je pod kątem
wykonywanego programu, wykonawców i wskazówek nauczyciela;

6) kształtuje własne poglądy w oparciu o słuchanie i porównywanie różnych wykonań dzieł

muzycznych.

Sposoby realizacji celów

Uczeń:

• potrafi skoncentrować się przed występem poprzez przypomnienie sobie materiału

nutowego, przypomnienie sobie prawidłowego tempa, dynamiki. Podczas występu potrafi

7
 zrealizować elementy dzieła muzycznego, nad którymi pracował podczas zajęć i w czasie
indywidualnej pracy, reaguje podczas występu na warunki akustyczne sali, korygując
dynamikę i artykulację; potrafi dobrać odpowiedni strój do występu publicznego, pamięta,
aby przed rozpoczęciem i po zakończeniu utworu ukłonić się wspólnie z innymi
uczestnikami biorącymi udział w występie, pamięta, aby przed rozpoczęciem występu
dostroić instrument;
• potrafi zróżnicować role w zespole – jako solista i kameralista poprzez prawidłową ocenę
własnej partii, potrafi ocenić, czy w danym momencie jego partia jest solowa, czy pełni rolę
akompaniującą i dostosować charakter swojego wykonania do poszczególnych sytuacji;
• potrafi nastroić instrument do fortepianu, ale także posiada „tuner”, dzięki któremu
prawidłowo zaintonuje a1 dla zespołu;
• potrafi zrealizować swoją partię wykonując utwór w orkiestrze dętej, kameralnej czy
symfonicznej, potrafi też zrealizować wszystkie zadania obejmujące prawidłowe
zachowanie na estradzie podczas występu publicznego, w razie potrzeby potrafi pomóc
innym, jeśli pojawią się problemy rytmiczne itp.;
• uczestniczy jako słuchacz w koncertach muzycznych, bierze udział w kursach, festiwalach,
konkursach jako uczestnik, przygotowując odpowiedni programem;
• słucha nagrań dostępnych w internecie, fonotekach, uczęszcza na koncerty w celu
porównania różnych wykonań tego samego dzieła, potrafi określi swój gust w kwestii
wykonawczej utworu.

2.4. Posługiwanie się dostępną technologią informacyjną i komunikacyjną

Uczeń:

1) samodzielnie wyszukuje, analizuje i wybiera dostępne informacje z zakresu przedmiotu

głównego oraz przedmiotów ogólnomuzycznych;

2) interesuje się wykorzystywaniem sprzętu elektronicznego i technik multimedialnych do swoich

muzycznych potrzeb.

Sposoby realizacji celów

Uczeń:
• potrafi gromadzić, przyswajać i analizować informacje zdobyte na zajęciach przedmiotu
głównego oraz na zajęciach przedmiotów ogólnomuzycznych. Potrafi połączyć w całość i
uzupełniać zdobytą wiedzę podczas zajęć na poszczególnych przedmiotach;
• potrafi posługiwać się sprzętem umożliwiającym nagranie własnego występu, potrafi
odpowiednio go wyregulować, a po wysłuchaniu nagrania potrafi dokonać krytycznej
prezentacji własnego wykonania;

8
3. Materiał nauczania
KLASA I:

• Wiadomości z zakresu historii instrumentu.

• Zasady pielęgnacji i konserwacji oboju .
• Zasady higieny oboisty (m.in. czystość rąk i jamy ustnej).
• Prawidłowa postawa podczas gry na instrumencie (pozycja korpusu, układ warg, sposób
trzymania instrumentu i stroika).
• Zasady wydobycia dźwięku i zadęcia.
• Technika oddychania .
Gamy i pasaże: Gamy i pasaże majorowe i minorowe do 4 znaku przykluczowego w obrębie
jednej i dwóch oktaw: non legato, legato w tempie wolnym, w dynamice mezzoforte.

KLASA II:
• Prawidłowa postawa podczas gry.
• Właściwy sposobów trzymania instrumentu i stroika.
• Praca nad kształtowaniem dźwięku, na przykładach dźwięków długowytrzymywanych.
• Zwracanie uwagi na prawidłową intonację.
• Kontrola odpowiedniej postawy.
• Wyrabianie biegłości palców.
• Wprowadzenie stopniowania dynamiki.
• Doskonalenie artykulacji: legato i non legato.
• Czytanie a vista..
• Rozwijanie umiejętności gry pamięciowej.
• Rozwijanie umiejętności gry z akompaniamentem.
Gamy i pasaże: Gamy i pasaże majorowe oraz minorowe do 5 znaków przykluczowych w obrębie
jednej i dwóch oktaw: non legato, legato w tempie wolnym, w dynamice mezzoforte. Dodatkowo
pasaże w gamach majorowych i minorowych, pochody tercjowe w gamach majorowych.

KLASA III:
• Praca nad kształtowaniem dźwięku i intonacją na przykładach dźwięków
długowytrzymywanych.
• Wyrabianie biegłości palców.

9
 • Stopniowania dynamiki.
• Praca nad wibracją.
• Doskonalenie artykulacji: legato, non legato i staccato.
• Czytanie a vista.
• Rozwijanie umiejętności gry pamięciowej.
• Rozwijanie umiejętności gry z akompaniamentem.
Gamy i pasaże: Gamy i pasaże majorowe oraz minorowe do 6 znaków przykluczowych, non
legato, legato w tempie umiarkowanym i szybkim. Dodatkowo pasaże w gamach majorowych i
minorowych, pochody tercjowe w gamach majorowych.

KLASA IV:
• Praca nad kształtowaniem dźwięku i intonacją, na przykładach dźwięków
długowytrzymywanych.
• Doskonalenie różnych rodzajów artykulacji.
• Wyrabianie biegłości palców.
• Realizacja ozdobników.
• Praca nad wibracją.
• Czytanie a vista.
• Samodzielna praca nad utworem.
• Rozwijanie umiejętności gry pamięciowej.
• Rozwijanie umiejętności gry z akompaniamentem.
• Praktyka estradowa.
Gamy i pasaże: Gamy i pasaże majorowe oraz minorowe do 7 znaków przykluczowych, non
legato, legato w tempie umiarkowanym i szybkim. Dodatkowo pasaże w gamach majorowych i
minorowych, pochody tercjowe w gamach majorowych.

KLASA V:
• Praca nad kształtowaniem dźwięku.
• Doskonalenie artykulacji w połączeniu z biegłością palców.
• Praca nad dynamiką.
• Praca nad wibracją.
• Realizowanie ozdobników.
• Czytanie a vista.

10
 • Granie ze słuchu prostych przebiegów melodycznych.
• Rozwijanie umiejętności gry pamięciowej.
• Rozwijanie umiejętności gry z akompaniamentem oraz zespołowego.
• Praktyka estradowa.
• Rozwijanie umiejętności samodzielnej pracy nad utworem.
• Praktyka estradowa.
Gamy i pasaże: Gamy i pasaże majorowe i minorowe do 7 znaków przykluczowych w obrębie
skali b – f3 z zastosowaniem różnych rodzajów artykulacji w tempie umiarkowanym i szybkim.
Dodatkowo pasaże w gamach majorowych i minorowych, pochody tercjowe w gamach durowych.
Gama chromatyczna.

KLASA VI:
• Swobodne kształtowanie dźwięku
• Swoboda techniczna - opanowanie biegłości palców.
• Stopniowanie dynamiki.
• Doskonalenie techniki wibrato.
• Realizowanie ozdobników z użyciem klap trylowych.
• Doskonalenie posługiwania się różnymi rodzajami artykulacji.
• Czytanie a vista.
• Rozwijanie umiejętności gry pamięciowej.
• Rozwijanie umiejętności gry z akompaniamentem oraz zespołowego.
• Praktyka estradowa.
• Rozwijanie umiejętności samodzielnej pracy nad utworem.
Gamy i pasaże: Gamy i pasaże majorowe i minorowe do 7 znaków przykluczowych w obrębie
skali b – f3 z zastosowaniem różnych rodzajów artykulacji w tempie umiarkowanym i szybkim.
Dodatkowo pasaże w gamach majorowych i minorowych, pochody tercjowe w gamach
majorowych. Gama chromatyczna.

11
4. Komentarz metodyczny
W szkole muzycznej mamy do czynienia z uczniami o różnej osobowości i możliwościach.
Nauczyciel musi działać wszechstronnie, tzn. zainteresować muzyką, pokazać podstawy gry,
rozwijać wrażliwości muzyczną i poczucia piękna. Pedagog powinien mieć duże rozeznanie w
doborze środków metodycznych i umiejętnie dobierać ćwiczenia i utwory do możliwości ucznia na
danym etapie gry. Wykształcenie młodego oboisty jest uzależnione od gruntownego opanowania
techniki gry, wysokiej kultury muzycznej, czynnej postawy w realizowaniu programu jak również
od osobowości artystycznej nauczyciela oraz warunków jakie stwarza uczniowi poprzez swoją
postawę i działalność.

Z doświadczenia wiemy jak ważna jest praca nad podstawami, tzn. aparatem gry. Głównym
zadaniem nauczyciela jest pokazanie własnym przykładem jak najbardziej naturalnego oddechu,
zadęcia, postawy, lub rozwijanie naturalnych zdolności ucznia. Pomocne w tym jest granie „długich
dźwięków” wykonywanych na różne sposoby, zaproponowane przez nauczyciela. Ćwiczenie to
skłania do wsłuchiwania się i wykształcenia pięknej barwy dźwięku, kontroli prowadzenia
powietrza i natężenia dmuchania.

Ważną kwestią jest prawidłowy oddech, który odpowiada za emisję dźwięku. Odpowiednio
przygotowany daje możliwość gospodarowania powietrzem i operowania poprawną intonacją w
różnych rejestrach. Nauczyciel może wprowadzać różne ćwiczenia na wzmocnienie mięśni brzucha,
przepony, mięśni międzyżebrowych, biorących udział w prawidłowym oddychaniu. Pilnie należy
śledzić proces oddechu, zwłaszcza w początkowym etapie gry i kontrolować swobodę
wykonywania ćwiczeń, aby zapobiec niepotrzebnym napięciom powodującym zablokowanie
przepływu powietrza. Częste zwracanie uczniom uwagi na temat właściwej postawy i trzymania
instrumentu skutkuje swobodnym posługiwaniem się nim. Ze względu na to, iż pedagog nie ma
możliwości obserwowania bezpośrednio procesu oddechu u wychowanka, niezwykle ważny jest
szereg ćwiczeń oddechowych, kontrola ich prawidłowego wykonania i odwoływanie się do
obrazowych porównań pobudzających wyobraźnię ucznia, która może zastąpić brak myślenia
abstrakcyjnego u najmłodszych dzieci.

Przydatne ćwiczenia to m. in.:

• ćwiczenia, które uświadamiają znaczenie prędkości wydychanego powietrza i pojemności

płuc np. zadanie z lustrem i kartką papieru (dmuchanie w kartkę na tyle mocno, by

12
 utrzymała się przez chwilę na lustrze bez przytrzymywania jej) i monetą (przesuwanie
mocnym strumieniem powietrza monety po śliskiej powierzchni blatu),

• ćwiczenia, które pobudzają do pracy mięsień przepony, wytłumaczenie dziecku w obrazowy

sposób, jakie powinno mieć fizyczne odczucia towarzyszące oddechowi „z przepony”,

• ćwiczenia, które wyrabiają nawyk układania ust w odpowiedni sposób przygotowujący do

prawidłowego trzymania stroika i wzmacnianie mięśni ust m. in. używanie słomki do picia
jako imitacji stroika,

• ćwiczenia, które łączą prawidłowy układ ust z oddychaniem „przeponowym”,

• ćwiczenia ze stroikiem „na sucho” (bez wydobywania dźwięku) – kontrola nad sposobem
jego trzymania w ustach,

• wydobycie dźwięku ze stroika (dążąc do wysokości dźwięku h2),

• nauka zaczynania dźwięku „z języka”, wykonywanie bardzo prostych schematów

rytmicznych „granych” na stroiku na jednej wysokości dźwięku.

Wprawki i sposoby wykonania gam proponowane przez nauczyciela pozwalają na

rozwijanie umiejętności biegłego grania. Nauka sposobów artykulacji powinna się zacząć od non
legato z jak najbardziej naturalną pracą języka, odpowiadającą wymawianiu bezgłośnie „da”. Zaraz
potem należy wprowadzać grę legato z dbałością o równomierne i nasycone dmuchanie. Naukę
artykulacji staccato nie powinno się zaczynać, kiedy problemy stwarza non legato spowodowane
złą pracą języka. Specyfika oboju jak i możliwości konstrukcyjne pozwalają na granie bardzo
szybkich przebiegów, które pojawiają się w zapisie wielu ciekawych utworów. Pożądana jest
prezentacja nauczyciela, który pokaże, że dążąc do swobodnego wykonania trudnych odcinków czy
różnego rodzaju ozdobników, nie możemy zapomnieć o prawidłowym aparacie gry (oddech,
zadęcie, postawa, ułożenie rąk). Uczeń ma możliwość zobaczyć i usłyszeć w jaki sposób omawiane
zagadnienia przekładają się na praktykę podczas demonstracji przez nauczyciela poszczególnych
ćwiczeń, sposobu wydobycia dźwięku itd. Uczeń zdobywa wiedzę w oparciu o obserwacje
pedagoga (prawidłowa postawa, sposób trzymania stroika) i wrażenia słuchowe (jakość dźwięku,
prowadzenie frazy, rodzaje artykulacji).

Bardzo ważne jest zwracanie uwagi, aby praca nad biegłością palcową szła w parze z
dbałością o estetyczny dźwięk z dobrą intonacją. Pierwsze zetknięcie się ucznia z oznaczeniami
dynamicznymi następuje w prostych etiudach i utworkach. Po wyjaśnieniu nazw możemy
zaproponować do nich ćwiczenia. Jeśli to możliwe powinno się zachęcać ucznia jak najwcześniej

13
do realizacji różnic dynamicznych, potrzebnych do stworzenia interpretacji utworów. Zachęcając do
estetycznego kończenia zdań i okresów, do dynamicznego uwypuklenia punktów kulminacyjnych,
czy użycia wyrazistej artykulacji uwrażliwiamy ucznia na frazę i zdanie muzyczne. Przy pracy nad
utworem powinna wywiązywać się rozmowa na temat charakteru utworu, posługując się prostymi
sformułowaniami oraz terminami muzycznymi (na miarę możliwości i wiedzy ucznia). Nauczyciel
poprzez odpowiednie prowadzenie zajęć tworzy model samodzielnej pracy ucznia (harmonogram
ćwiczenia). Dając odpowiednie wskazówki dotyczące czytania nut czy ćwiczenia trudnych
fragmentów pokazuje jak ma grać w domu, jak korygować błędy. Czytanie nut a vista powinno
pojawiać się na lekcjach jak najczęściej, aby uczeń mógł trenować umiejętność pod okiem
nauczyciela, co przyniesie efekt w samodzielnej pracy nad utworami. Proces nauki grania a vista
rozpoczyna się od zapoznania ucznia z zapisem nutowym, wartościami nut. Podwyższanie stopnia
trudności powinno polegać na coraz dokładniejszej realizacji tekstu wraz z oznaczeniami
artykulacyjnymi, dynamicznymi oraz wzrostem tempa.

Świadome uczenie się na pamięć nie powinno polegać wyłącznie na bezbłędnym

przyswojeniu tekstu, lecz musi zawierać zastosowanie poznanych zasad dotyczących warsztatu
(prawidłowa postawa, oddech, zadęcie, układ palców). Nauczyciel wybiera utwór dostosowując go
do poziomu i możliwości ucznia. Może zaproponować ćwiczenia na koncentrację, czy podać
sposoby szybkiego zapamiętywania. Granie pamięciowe bardzo rozwija wyobraźnię, i daje szersze
spojrzenie na utwór, co niewątpliwie jest pożądane podczas występu publicznego. Dlatego uczeń
powinien być odpowiednio przygotowany do popisu. Doskonałe opanowanie utworu daje poczucie
pewności i satysfakcji, co warto często podkreślać. Nauczyciel poprzez naukę koncentracji przed
występem może pomóc pokonać tremę.

Jednym z istotniejszych elementów treści nauczania jest przygotowanie ucznia do gry

zespołowej. Proces ten rozpoczyna się już w pierwszej klasie na początkowych zajęciach, kiedy
uczeń wraz z nauczycielem gra w duecie. Zwracanie uwagi na dokładne rozczytanie nut pod
względem melorytmicznym daje możliwość swobodnego słuchania pozostałych grających. Uczeń
ćwiczy umiejętność gry zespołowej również w pracy z akompaniamentem. Wykształca dbałość o
intonację, wspólne rozpoczynanie i kończenie dźwięków. Praca z zespołem daje większą
świadomość odnośnie swojego warsztatu. Do pracy z uczniami na zajęciach warto używać
metronomu i ćwiczyć przy nim wprawki oraz utwory. Jednocześnie należy wzbudzać umiejętność
świadomego pulsowania, potrzebne do prawidłowego rozczytywania tekstu muzycznego, do
równego grania.

14
 Bardzo ważnym aspektem związanym z nauką gry na instrumencie jest dobór
odpowiedniego repertuaru, który będzie dostosowany do aktualnych możliwości technicznych
ucznia. Oczywiste jest to, że wybrany utwór nie może być poza zasięgiem możliwości ucznia. W
przypadku uczniów wyjątkowo zdolnych program może być trudniejszy co zapewne zmobilizuje
ucznia zdolnego do wytężonej pracy. Oprócz lekcji praktycznych bardzo pożądane jest realizowanie
programu nauczania dzięki słuchaniu nagrań oraz nagrywaniu prezentacji uczniów, po których
nastąpi analiza wykonania. Nie mniej ważną rolę w kształtowaniu świadomości muzycznej ucznia
odgrywa prezentacja gry nauczyciela. Bezpośredni kontakt z profesjonalnym brzmieniem,
pokazanie precyzji artykulacyjnej, operowanie różnicami dynamicznymi, ciekawą interpretacją
utworu z pewnością zachęcą uczniów do pracy nad zdobywaniem nowych umiejętności, a ponadto
mogą zastąpić nieraz wiele słów.

15
5. Formy sprawdzenia osiągnięć ucznia oraz kryteria ocen

Formy sprawdzenia osiągnięć i umiejętności można poprzez:

• Przesłuchania półroczne, przesłuchania i egzaminy promocyjne i końcowe.

• Udział ucznia w popisach klasowych, sekcyjnych i koncertach szkolnych.

• Udział uczniów w konkursach szkolnych, regionalnych i ogólnopolskich.

• Udział w przesłuchaniach CEA o rożnym zasięgu.

• Udział w kursach, warsztatach, festiwalach.

Kryteria oceny

Kryteria oceny szczegółowo określa Wewnątrzszkolny System Oceniania przedmiotów

artystycznych oraz Przedmiotowy System Oceniania. Do najważniejszych kryteriów oceny zalicza
się stopień spełnienia wymagań edukacyjnych w danym roku nauki (postępy w zdobywaniu
umiejętności technicznych i muzycznych), postępy w zdobywaniu umiejętności technicznych i
muzycznych, jakość wykonań artystycznych, pilność, systematyczność, zaangażowanie ucznia w
naukę gry, realizacja uwag nauczyciela oraz umiejętność samodzielnej pracy. Dodatkowo
nauczyciele przedmiotu biorą pod uwagę wartości warsztatowe każdego ucznia związane z takimi
elementami jak wydobycie i jakość dźwięku, artykulacja, postawa podczas grania. Ponadto ocenie
przez pedagoga podlega również stopień przygotowania się ucznia do zajęć oraz jego bieżąca praca
w trakcie lekcji.

16
6. Efekty kształcenia po zakończeniu nauki w szkole muzycznej II
stopnia
Uczeń, w swojej specjalności:

1) posługuje się techniką gry, pozwalającą na wykonanie dzieł muzycznych różnych epok i stylów
w muzyce solowej, kameralnej i orkiestrowej;
2) właściwie interpretuje dzieło muzyczne pod kierunkiem pedagoga;
3) czyta nuty a vista w stopniu wystarczającym do odczytania i wykonania utworu;
4) samodzielnie opracowuje utwory o małym stopniu trudności;
5) łączy i wykorzystuje w działaniach praktycznych wiedzę z zakresu przedmiotów
ogólnomuzycznych;
6) samodzielnie wyszukuje, dokonuje wyboru i oceny informacji z zakresu przedmiotów
ogólnomuzycznych, m.in. wykorzystując technologię informacyjną i komunikacyjną;
7) potrafi opanować pamięciowo utwory ze swojego repertuaru;
8) posiada niezbędne kompetencje do występów publicznych;
9) publicznie prezentuje przygotowany program artystyczny w grze solowej i zespołowej;
10) przygotowuje fragmenty partii orkiestrowych lub partii akompaniamentu;
11) gra na fortepianie w zakresie elementarnym;
12) aktywnie uczestniczy w kulturze, w szczególności w różnych formach życia muzycznego.

Wspólne efekty kształcenia dla uczniów po zakończeniu nauki w szkole muzycznej II stopnia.
Uczeń:

1) szanuje dziedzictwo kulturowe swojego i innych narodów;

2) przestrzega zasad kultury i etyki, prawa autorskiego oraz innych przepisów prawa związanych z
ochroną dóbr kultury;
3) zna historię swojej dziedziny artystycznej;
4) posiada wiedzę niezbędną do prawidłowej realizacji zadań praktycznych w swojej dziedzinie
artystycznej;
5) zna związki między swoją i innymi dziedzinami sztuki;
6) uczestniczy w życiu kulturalnym;
7) prezentuje swoje dokonania;
8) kreatywnie realizuje zadania, wykazując się wrażliwością artystyczną;
9) ocenia jakość wykonywanych zadań;
10) realizuje indywidualnie i zespołowo zadania oraz projekty artystyczne w zakresie swojej
specjalności;

17
11) pracuje w zespole w ramach przydzielonych zadań, biorąc współodpowiedzialność za efekt
końcowy tej pracy;
12) komunikuje się i współpracuje z członkami zespołu;
13) buduje relacje oparte na zaufaniu;
14) prezentuje postawę proaktywną;
15) organizuje swoją pracę;
16) konsekwentnie dąży do celu;
17) przewiduje skutki podejmowanych działań;
18) stosuje sposoby radzenia sobie ze stresem;
19) aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe;
20) wyszukuje, selekcjonuje i dokonuje oceny informacji zawartych w różnych tekstach kultury;
21) wykorzystuje technologię informacyjną i komunikacyjną w realizacji zadań artystycznych, do
pogłębiania wiedzy i doskonalenia umiejętności;
22) planuje swój rozwój artystyczny i zawodowy;
23) jest świadomy swoich możliwości .

Wspólne efekty kształcenia po zakończeniu nauki w szkole muzycznej II stopnia dla uczniów
klas IV – VI w roku szkolnym 2019/2020, klas V-VI w roku szkolnym 2020/2021 oraz klasy VI
w roku szkolnym 2021/2022:

1) szanuje dziedzictwo kulturowe własnego i innych narodów;

2) przestrzega zasad kultury i etyki, prawa autorskiego oraz innych aktów prawnych związanych z
ochroną dóbr kultury;
3) zna historię dziedziny artystycznej, w obszarze której działa;
4) posiada wiedzę niezbędną do prawidłowej realizacji zadań praktycznych w dziedzinie
artystycznej, którą reprezentuje;
5) zna związki między swoją i innymi dziedzinami sztuki;
6) aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym;
7) prezentuje swoje dokonania;
8) kreatywnie realizuje zadania, wykazując się wrażliwością artystyczną;
9) potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań;
10) realizuje indywidualnie i zespołowo zadania i projekty artystyczne w zakresie wyuczonej
specjalności;
11) pracuje w zespole w ramach przydzielonych zadań, biorąc współodpowiedzialność za efekt
końcowy wspólnej pracy;
12) nawiązuje kontakty i współpracuje z muzykami zespołu;
13) buduje relacje oparte na zaufaniu;
14) prezentuje aktywną postawę w działaniu;

18
15) potrafi organizować swoją pracę;
16) dba o bezpieczne i higieniczne warunki swojej pracy oraz o kondycję fizyczną i zdrowie;
17) konsekwentnie dąży do celu;
18) przewiduje skutki podejmowanych działań;
19) stosuje sposoby radzenia sobie ze stresem, w szczególności z tremą;
20) aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe;
21) wyszukuje, dokonuje wyboru i oceny informacji zawartych w różnych tekstach kultury;
22) wykorzystuje technologię informacyjną i komunikacyjną w realizacji zadań artystycznych do
pogłębienia wiedzy i doskonalenia umiejętności;
23) jest przygotowany do kontynuowania nauki;
24) pracuje nad własnym rozwojem artystycznym i zawodowym;
25) potrafi świadomie określić swoje możliwości.

7. Warunki niezbędne do realizacji programu nauczania

Do realizacji programu nauczania konieczne są przede wszystkim odpowiednie,

podstawowe predyspozycje ucznia związane z:

 posiadaniem przez ucznia zdolności muzycznych w stopniu umożliwiającym podjęcie

kształcenia muzycznego
 brakiem przeciwwskazań zdrowotnych
 posiadaniem odpowiednich warunków takich jak dobra kondycja fizyczna, prawidłowy
zgryz, dobry stan uzębienia
 uczeń powinien posiadać własny lub wypożyczony instrument
Do realizacji zadań zawartych w programie niezbędne są estetyczne pomieszczenia z dobrą
akustyką i właściwym oświetleniem. Sale powinny być wyposażone w podstawowe pomoce
dydaktyczne (przede wszystkim krzesła, pulpity i lustro). Szkoła powinna posiadać odpowiednie
instrumentarium niezbędne do realizacji treści zawartych w programie (tj. sprawnie działające
oboje, dobrze nastrojone pianina w salach lekcyjnych) i bibliotekę szkolną zaopatrzoną w
odpowiedni i szeroki repertuar nutowy oraz publikacje metodyczne.

Najlepsze efekty w zrealizowaniu programu nauczania osiągnąć można tylko przy

odpowiednim zaangażowaniu nauczyciela oraz ucznia, jego sumienności i systematyczności w
ćwiczeniu, ale przede wszystkich chęci do gry na instrumencie.

19
8. Wykaz przykładowej literatury
Repertuar do realizacji jest przykładowy i nie jest podzielony na poszczególne klasy,
ponieważ dobór utworów jest zależny od indywidualnych potrzeb i predyspozycji ucznia.

Szkoły na obój:
• J. Puszecznikow - Szkoła igry dla goboja
• F. Hinke - Praktische Elementar-Schule für Oboe
• J. Madeja - Szkoła na obój
• Chrestomatija pedagogiczesko repertuara dla goboja, cz.I
• F.Rösler - Szkoła na obój, z.II
• T. Szeszler – Oboenmusik
• J. Selner - Oboe Schule
• Z. Singer - Szkoła na obój cz. I A. Kubat,
• V. Smetaček - Skola hry na hoboj T. Szeszler - Oboaiskola II i III
• Z. Singer - Szkoła na obój cz. II, cz.III

Etiudy, wprawki i ćwiczenia:

• S. Śnieckowski - Wybór etiud na obój, z.II, z.III
• J. Puszecznikow - Etiudy
• C. Kimberling – 400 solos for C instrument
• J. Puszecznikow, L. Wiedemann - 25 izbrannych etiudow dla goboja i fortepiana
• L. Wiedemann - 45 etüden für Oboe
• A. König - Etüden für Oboe
• R. Malzer,G. Passin, - Die Spieltechnik der Oboe (wybrane ćwiczenia)
• Ł. Slawiński – Zbiór etiud na obój
• F. Th. Blatt – 15 Exercices amusantes pour lʹhautbois
• S. Karg-Elert – Etüden-Schule für Oboe
• W. Ferling – 48 Etiud oraz 144 Etiudy
• C. Debondue – 24 Etiudy melodyczne
• H. Brod – Etudes
• K. Mille – Etiudy i kaprysy
• E. Bozza – wybrane etiudy o umiarkowany stopniu trudności

20
Utwory:
• A. Corelli/ J. Barborolli – Concerto for oboe and strings
• T. Albinoni - Koncert D-dur
• A. Corelli – Sonata a-moll
• G. Ph. Haendel - VI Sonata F- dur na obój i fortepian
• P. Ermonet – Sonatine pour hautbois et piano
• J. Haydn - Andante i Rondo
• G. Grudziński - Obrazki
• G. Gabelles - Aubade
• J. B. Loeille - Sonaty
• G. Ph. Telemann - Sonata g-moll, Sonata a-moll
• G. Ph. Haendel - Sonata B- dur, Sonata c – moll, sonata a -moll,
• G.Ph. Haendel – Koncert g-moll, Koncert B-dur nr 8 i nr 9
• A. Nikodemowicz - 3 Kołysanki
• R. Twardowski – Pastorale i Humoreska
• A. Vivaldi – Pastorale
• J. Fisher – Suite in D
• R. Twardowski – allegro Rustico na obój i fortepianem
• D. Cimarosa – Koncert c-moll
• CH. Colin – Concertino
• A. Milwid – Symfonia koncertująca
• V. Bellini – Oboe concerto
• W. Szalonek – Pastorale
• J. Hummel – Introdukcja i temat z wariacjami F-dur
• C. Saint-Saens – Sonata D-dur
• J. Haydn – Koncert C-dur
• N. Rimsy-Korsakoff – Temat z Wariacjami
• A. Vivaldi – Koncert a-moll, F-dur, C-dur (mały)
• B. Britten – Metamorfozy na obój solo
• R. Schumann – 3 Romanse
• F. Poulenc – Sonata
• P. Hindemith - Sonata

21
Literatura na zespół kameralny:
• J. Klukowski - Ćwiczenia do nauki gry na fletach prostych
• J. Klukowski - Materiały do nauki gry na fletach prostych, z.II
• F. Garnier - Amfängerduette
• J. Garścia - Rozmaitości na obój i dwa oboje z fortepianem
• E. McCarty – Oboe duets and trios
• M. K. Ogiński – 6 utworów z cyklu wokalnego na zespół kameralnych
• M. K. Ogiński – Utwory dla zespołów kameralnych
• W. Kozłowski – Utwory dla zespołów kameralnych
• A. Areński – 6 scen dziecięcych na zespół kameralny
• P. Czajkowski – Pieśń jesienna opr. na obój, 3 klarnety i 2 fagoty
• T. Albinoni – Concerto op.9 no 3 na dwa oboje i smyczki
• F. Kramar – Trio
• J. Hook – Trio
• L. van Beethoven – Trio na dwa oboje i rożek angielski
• J.B. Loelillet - Duety

22