Temat : Obwody magnetyczne.

Pojęcia dotyczące obwodów magnetycznych

Dzisiaj zapoznamy się z :

1) pojęciem obwodu magnetycznego i rodzajami obwodów magnetycznych

2) wielkościami opisującymi obwody magnetyczne tj:
- napięcie magnetyczne –Um
- siła magnetomotoryczna - Fm
- przepływ prądu - 
- reluktancja – Rm
3) I prawem Kirchhoffa
4) II prawem Kirchoffa (prawem przepływu w obwodach magnetycznych)
5) Prawem Ohma

1. Co to jest obwód magnetyczny ?

Obwód magnetyczny tworzy źródło pola magnetycznego, elementy wykonane z materiałów

ferromagnetycznych lub innych np. powietrza stanowiące zamkniętą drogę dla strumienia
magnetycznego.

Źródłem pola magnetycznego w technice jest najczęściej cewka z prądem.

W zależności od charakteru prądu elektrycznego, może istnieć pole magnetyczne zmienne

w czasie lub stałe.

2. Jaki materiał używa się do budowy obwodów magnetycznych ?

Obwody magnetyczne mogą tworzyć różne materiały, ale najczęściej w technice

stosuje się żelazo czyli ferromagnetyk

3. Jakie wyróżnia się rodzaje obwodów magnetycznych ?

Obwody magnetyczne podobnie jak elektryczny mogą być:
• rozgałęzione
• nierozgałęzione

Przykłady obwodów magnetycznych przedstawia rysunek niżej.

W zależności od struktury zastosowanych materiałów podczas konstrukcji obwodu

magnetycznego wyróżniamy:

• obwody jednorodne, wykonane z jednego materiału np. z żelaza

• obwody niejednorodne, wykonane z różnych materiałów np. ze szczeliną

powietrzną

Pewnie zauważyłeś analogię do obwodów elektrycznych.

Strumień magnetyczny podobnie jak prąd elektryczny musi zamknąć się w jakimś obwodzie –
najlepiej o jak najmniejszym oporze.

Obwód magnetyczny jest więc tym dla strumienia magnetycznego czym obwód elektryczny
dla prądu elektrycznego.

Tych analogii będzie jeszcze dużo.

4. A czy pamiętasz jaki kształt pola magnetycznego wytwarza cewka z prądem

otoczona powietrzem?

Porównaj kształty obu pól. Patrz rysunki niżej.

Z pewnością zauważyłeś, że rdzeń żelazny wymusza niejako to, aby wszystkie linie
magnetyczne przenikały go i tym samym przyjęły jego kształt.
Strumień zamyka się w żelazie pewnie dlatego, że żelazo ma mniejszy opór dla jego
przepływu od powietrza.
Przystąpmy teraz do poznania wielkości opisujących pole magnetyczne.
Mówiąc o wielościach opisujących pole magnetyczne przypomnijmy sobie wzór na zależność
pomiędzy natężeniem pola magnetycznego – H i indukcja magnetyczną –B.
Matematycznie wzór ten wygląda następująco:

𝑩
H=


gdzie :
B- indukcja pola magnetycznego – [T]
 - przenikalność magnetyczna bezwzględna – [H/m]
H – natężenie pola magnetycznego – [A/m]
 5. Co to jest napięcie magnetyczne ?

Napięciem magnetycznym nazywa się Iloczyn natężenia pola magnetycznego- H i długości

odcinków linii - l obwodu magnetycznego, wzdłuż którego natężenie pola oraz przenikalność
magnetyczna pozostają stałe.

6. Jakim wzorem wyraża się napięcie magnetyczne ?

Napięcie magnetyczne wyraża wzór:

Um= H*l
gdzie:
H- natężenie pola magnetycznego [ A/m]
I - długość odcinka linii obwodu magnetycznego, wzdłuż którego natężenie pola oraz

przenikalność magnetyczna pozostają stałe (  = const. oznacza tyle że materiał obwodu

nie zmienia się).

7. Co to jest siła magnetomotoryczna - Fm ?

Siła magnetomotoryczna – Fm – jest to źródło pola magnetycznego i jest równa

przepływowi - .

Fm= 
Przepływ -  jest to iloczyn prądu płynącego przez cewką – I i ilości zwojów cewki – N.
( Spójrz na rysunek niżej )

= I*N
Jednostką przepływu jest amper – A.
Można też powiedzieć, że przepływ wytwarza pole magnetyczne. Jest źródłem pola
magnetycznego
 8. Co to jest reluktancja ?

Reluktancja - Rm jest to opór magnetyczny materiału z którego wykonany jest obwód

magnetyczny.
Wyraża się wzorem:

Poznaliśmy do tej pory wielkości opisujące obwody jak i same obwody.

Teraz przystąpmy do zapoznania się z praw w obwodach magnetycznych.

Jednak zanim przystąpisz do dalszej części przypomnij sobie prawa, jakie wykorzystywałeś w
obwodach elektrycznych.

9. Jak brzmi I prawo Kirchhoffa dla obwodu magnetycznego ?

Dotyczy podobnie jak I prawo Kirchhoffa dla obwodu elektrycznego tylko obwodów
rozgałęzionych i brzmi:
W każdym rozgałęzieniu ( jakby węźle magnetycznym) wartość strumienia dopływającego
jest równa sumie strumieni odpływających.

Patrz rysunek niżej.

10. Jak brzmi prawo przepływu ?

Zależność pomiędzy napięciem magnetycznym a przepływem prądu -  nazywa się prawem

przepływu , które brzmi:

Przepływ w zamkniętym obwodzie magnetycznym równa się sumie napięć magnetycznych,

występujących na poszczególnych odcinkach obwodu magnetycznego.

lub w postaci ogólnej

gdzie :
- ( sigma) w matematyce symbol sumy
k- ilość odcinków obwodu magnetycznego
L- długość odcinka obwodu
H- natężenie pola magnetycznego na odcinku
Prawo przepływu przypomina Ci z pewnością II prawo Kirchhoffa i tak naprawdę nim jest.

Teraz, żeby bardziej przyswoić sobie to prawo spróbuj je napisać dla przykładu z podręcznika
ze strony 64.

Powinieneś tak napisać:

= IN= H1l1+ H2l2+H3l3+H4L4

11. Jak brzmi prawo Ohma dla obwodu magnetycznego ?

Prawo to, jak pamiętasz z obwodów elektrycznych, opisuje zależność między

napięciem, prądem i rezystancją.

W przypadku obwodów magnetycznych brzmi ono następująco:

Strumień magnetyczny – φ jest proporcjonalny do przepływu -  a odwrotnie

proporcjonalny do oporu magnetycznego ( reluktancji) - Rm

Wyraża to wzór:


φ=
𝑹𝒎
gdzie:
φ – strumień magnetyczny [Wb]

 - przepływ [A]
1
Rm – reluktancja [ 1/ henr] [ 𝐻 ]

12. Jaka jest analogia pomiędzy obwodem magnetycznym i elektrycznym ?

Na zakończenie przeanalizujmy jeszcze tabelę przedstawiającą analogie pomiędzy obwodem

magnetycznym i elektrycznym.

Obwód magnetyczny Obwód elektryczny

Strumień magnetyczny φ Prąd I

Siła magnetomotoryczna Fm Siła elektromotoryczna E

Napięcie magnetyczne Um Napięcie elektryczne U

Reluktancja Rm Rezystancja R

Temat dzisiejszej lekcji masz opisany w podręczniku na :

- stronie 63 ( przepływ prądu)
- stronie 80 ( budowa i rodzaje obwodów magnetycznych)
Stronie 82 (prawa obwodów magnetycznych)

Po tej lekcji powinieneś znać :

• pojęcie obwodu magnetycznego i rodzaje obwodów magnetycznych

• wielkości opisujące obwody magnetyczne tj:
- napięcie magnetyczne –Um
- siła magnetomotoryczna - Fm
- przepływ prądu - 
- reluktancja – Rm
• I prawo Kirchhoffa
• II prawo Kirchhoffa (prawo przepływu w obwodach magnetycznych)
• Prawo Ohma