Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP.

Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005

YEÁU TOÁ NGUY CÔ NHIEÃM KHUAÅN BEÄNH VIEÄN

DO VI KHUAÅN GRAM AÂM SINH MEN B-LACTAMASE PHOÅ MÔÛ ROÄNG
TAÏI BEÄNH VIEÄN BEÄNH NHIEÄT ÑÔÙI TÖØ THAÙNG 5/2002 ÑEÁN 2/2004
Nguyeãn Thò Yeán Xuaân*, Nguyeãn Traàn Chính*

TOÙM TAÉT
Taàn suaát nhieãm vi khuaån sinh men b-lactamase phoå môû roäng (ESBL1) ngaøy caøng gia taêng khaép nôi
treân theá giôùi. Ñieàu trò beänh nhieãm caùc vi khuaån naøy raát khoù khaên do tính ña khaùng thuoác. Ñeå xaùc ñònh yeáu
toá nguy cô nhieãm khuaån beänh vieän (NKBV) do vi khuaån gram aâm sinh ESBL, töø thaùng 5 naêm 2004 ñeán
thaùng 3 naêm 2005, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu beänh chöùng treân 139 beänh nhaân taïi Beänh vieän Beänh
nhieät ñôùi. Keát quaû cho thaáy nhoùm beänh nhaân nhieãm ESBL(+) coù thôøi gian naèm vieän keùo daøi (p=0.01),
thôøi gian söû duïng cephalosporin phoå roäng keùo daøi (p=0.01) so vôùi nhoùm ESBL(-). Söû duïng cephalosporin
caøng laâu thì nguy cô nhieãm VK sinh ESBL caøng taêng (>5 ngaøy: OR laø 2.4; >14 ngaøy: OR laø 4.1). Qua
phaân tích ña bieán, yeáu toá nguy cô quan troïng nhaát laø thôøi gian naèm vieän treân 14 ngaøy (OR=2,7, p=0.03).

SUMMARY
FACTORS OF RISK OF EXTENDED-SPECTRUM LACTAMASE GRAM NEGATIVE
BACTERIA INFECTIONS AT HOSPITAL FOR TROPICAL DISEASES FROM MAY 2002
TO FEBRUARY 2004
Nguyen Thi Yen Xuan, Nguyen Tran Chinh
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 143 - 148

In recent years, the incidence of infection due to extended spectrum b-lactamase (ESBL) producing
gram-negative bacilli has increased in alarming rate in all over the world. Antibiotic multiresistance of
ESBL strains poses significant therapeutic challenges. To determine the risk factors for being infected by
these organisms, a case control study of all nosocomial ESBL-bacilli infections from May/2002 to
Feb/2004 was conducted at the Hospital for Tropical Diseases. The risk factors for ESBL-organisms were
prolonged period of hospitalization (p=0.01), prolonged use of extended spectrum cephalosporin
(p=0.01). The longer use of cephalosporin, the higher risk of ESBL-bacilli infection (>5 days-OR: 2.4;
>14 days-OR: 4.1). By multivariable analysis, we found the independent risk factor for ESBL-gram
negative organisms was the duration of hospitalization longer than 14 days (OR: 2.7, p=0.03).

ÑAËT VAÁN ÑEÀ
Chæ moät thôøi gian ngaén sau khi nhoùm
cephalosporin phoå roäng ñöôïc söû duïng, ngaøy caøng coù
raát nhieàu baùo caùo veà söï ñeà khaùng cuûa vi khuaån vôùi caùc
khaùng sinh naøy. Taàn suaát nhieãm khuaån (NK ) do vi
khuaån sinh ESBL gia taêng ñaùng keå trong nhöõng naêm
gaàn ñaây.
Caâu hoûi ñaët ra laø söï gia taêng soá löôïng vaø chuûng
loaïi vi khuaån sinh ESBL theo thôøi gian coù moái töông
quan vôùi moät soá yeáu toá dòch teã vaø laâm saøng cuûa beänh
nhaân hay khoâng? Yeáu toá nguy cô naøo laøm cho beänh
nhaân deã maéc nhöõng taùc nhaân naøy? Ñeå traû lôøi caâu hoûi
treân, ñaõ coù nhieàu coâng trình treân theá giôùi lieân quan
ñeán vaán ñeà naøy(4,5,8). Tuy nhieân, nhöõng nghieân cöùu
thöïc hieän trong ñieàu kieän thöïc teá laâm saøng taïi Vieät
nam chöa ñöôïc coâng boá roäng raõi.
Treân cô sôû nhöõng nhaän ñònh treân, chuùng toâi tieán
haønh thöïc hieän ñeà taøi vôùi muïc tieâu khaûo saùt caùc yeáu toá
nguy cô nhieãm vi khuaån sinh ESBL trong nhoùm

* Boä moân Nhieãm ÑHYD TpHCM

143
beänh nhaân nhieãm khuaån beänh vieän (NKBV) taïi
BVBNÑ töø thaùng 5 naêm 2002 ñeán thaùng 2 naêm 2004.
Ñònh nghóa ESBL
ESBL laø men b-lactamase coù khaû naêng ly giaûi
caùc cephalosporin phoå roäng (theá heä 3 nhö
ceftazidime, cefotaxime, ceftriaxone) vaø monobactam
(nhö aztreonam), nhöng khoâng aûnh höôûng ñeán
cephamycins (nhö cefoxitin, cefotetan) hay caùc
carbapenem (meropenem hay imipenem).
ÑOÁI TÖÔÏNG-PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU
Ñoái töôïng nghieân cöùu
- Tieâu chuaån choïn beänh
Beänh nhaân ñieàu trò taïi BVBNÑ trong khoaûng thôøi
gian töø thaùng 5/2002 ñeán thaùng 2/2004, vôùi 3 tieâu
chuaån nhö sau:
(1) Veà maët vi sinh: coù keát quaû caáy beänh phaåm
döông tính (nöôùc tieåu, dòch röûa pheá quaûn, maùu, hoaëc
dòch baùng) vôùi vi khuaån gram aâm, töông öùng vôùi
beänh caûnh laâm saøng. Taát caû xeùt nghieäm ñöôïc thöïc
hieän taïi BVBNÑ.
(2) Ñuû tieâu chuaån chaån ñoaùn laø NKBV: NK maéc
phaûi trong thôøi gian naèm beänh vieän vaø laø haäu quaû cuûa
tình traïng naèm vieän. Nhìn chung, ñöôïc xem laø NKBV
khi trieäu chöùng khôûi phaùt sau nhaäp vieän 48h; hoaëc
beänh nhaân coù tieàn söû naèm vieän trong voøng hai tuaàn
tröôùc ñoù vaø vi khuaån phaân laäp ñöôïc phuø hôïp taùc nhaân
töø beänh vieän.
(3) Veà maët laâm saøng: coù beänh caûnh NK theo tieâu
chuaån choïn beänh nhö sau:
- Beänh caûnh NK huyeát: phaûi coù keát quaû caáy maùu
döông tính vaø hoäi chöùng ñaùp öùng vieâm toaøn thaân.
- Beänh caûnh NK tieát nieäu: caáy nöôùc tieåu coù vi
khuaån gram aâm >=105 CFU/ml keøm moät trong ba
daáu hieäu: trieäu chöùng taïi ñöôøng tieåu, hoaëc toaøn thaân
(soát, taêng baïch caàu maùu, neutrophil chieám ña soá)
hoaëc TPTNT baát thöôøng.
- Beänh caûnh NK hoâ haáp: maãu caáy dòch röûa pheá
quaûn döông tính vôùi VK gram aâm keøm theo laâm saøng
cuûa toån thöông pheá quaûn - phoåi hay trieäu chöùng toaøn
thaân vaø coù toån thöông treân X-quang phoåi.
144
Tieâu chuaån loaïi tröø
Khoâng ñuû tieâu chuaån NKBV; maãu caáy coù nhieãm
vi khuaån gram(+) loaïi gaây beänh hoaëc naám; maãu caáy
töø vò trí hôû nhö da, muû tai, pheát hoïng.
Thieát keá nghieân cöùu
Nghieân cöùu theo thieát keá beänh chöùng, tyû leä
nhoùm chöùng: nhoùm beänh laø 1.5:1. Nhoùm chöùng ñöôïc
choïn cuøng khu vöïc ñieàu trò vôùi nhoùm beänh.
Nhoùm beänh hay ESBL(+): nhoùm beänh nhaân vôùi
maãu caáy coù vi khuaån sinh ESBL.
Nhoùm chöùng hay ESBL(-): nhoùm beänh nhaân vôùi
maãu caáy khoâng coù vi khuaån sinh ESBL
Côû maãu
Theo coâng thöùc tính côû maãu cho nghieân cöùu
beänh chöùng:
{Z 1−α/ 2 [(c + 1) p(1 − p) ] + Z 1− β cp1 (1 − p1 ) + p 2 (1 − p 2 )]}2
n=
c( p1 − p 2 ) 2
p1=0.24 (4), p2=0.06, caàn côû maãu laø 140, beänh
laø 58, chöùng laø 82. Thöïc teá chæ choïn ñöôïc 57 tröôøng
hôïp beänh.
Bieán soá
Bieán soá neàn
Tuoåi (trung vò, KBT); phaùi: nam, nöõ; ñòa chæ: tænh,
TPHCM; BMI (trung vò, KBT)
Bieán soá khaûo saùt
Thôøi gian naèm vieän (töø luùc nhaäp vieän ñeán tröôùc khi
laáy beänh phaåm caáy 24h)
Trung vò, treân vaø döôùi 7 ngaøy, treân vaø döôùi 14
ngaøy, treân vaø döôùi 21 ngaøy.
Beänh maïn tính saün coù
Coù/khoâng coù tieåu ñöôøng, suy thaän, suy gan, beänh
phoåi maïn tính, suy thaän, suy gan/xô gan, duøng thuoác
öùc cheá mieãn dòch, HIV-AIDS
Tieàn söû söû duïng khaùng sinh (söû duïng khaùng sinh
trong voøng hai thaùng tröôùc, tính ñeán tröôùc khi laáy
beänh phaåm caáy ít nhaát 24 giôø):
Coù /khoâng coù söû duïng cephalosporin phoå roäng
(ceftriaxone, ceftazidime, cefotaxime, cefoperazone,
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005

cefepim), nhoùm fluoroquinolone, metronidazole, ESBL(+) ESBL(-)

Ñaëc ñieåm chung p
oxacilline, azithromycine, amino-glycoside, n=57 n=82
vancomycine, penicilline, cefuroxim, nitrofurantoin, NK maùu, dòch baùng (n, %) 6 (10.5) 6 (7.3) 0.55
chloramphenicol. Rieâng cephalosporin: thôøi gian söû Thoâng tieåu (n, %) 53 (93) 77 (93.9) 0.83
duïng trung vò, KBT; thôøi gian söû duïng döôùi vaø treân 7 Thoâng khí cô hoïc,(n, %) 29 (50.9) 53 (64.6) 0.11
ngaøy; döôùi vaø treân 14 ngaøy; döôùi vaø treân 21 ngaøy.
Ñöôøng truyeàn tónh maïch
50 (87.7) 78 (95.1) 0.13**
Thuû thuaät (n,%)

Ñöôøng truyeàn tónh maïch, thoâng tieåu, noäi khí Baûng 2. Beänh lyù saün coù
quaûn (NKQ) hay môû khí quaûn (MKQ), thôû maùy, soá ESBL (+) ESBL(-) OR (KTC
Beänh saün coù p
ngaøy löu caùc thieát bò xaâm laán naøy tính ñeán tröôùc khi n=57 n=82 95%)
laáy beänh phaåm caáy 24 giôø: coù/khoâng coù. Coù >=1 beänh 1.66 (0.82-
24 (42.1) 25 (30.5) 0.16
3.36)
Vò trí NK Coù >= 2 beänh 3.85 (0.72-
5 (8.8) 2 (2.4) 0.12**
Nöôùc tieåu, dòch röûa pheá quaûn, maùu, dòch baùng. 20.57)
1.07 (0.45-
Tieåu ñöôøng 11 (19.3) 15 (18.3) 0.88
Xöû lyù soá lieäu 2.53)
Beänh thaän (suy 2.17 (0.65-
Soá lieäu ñöôïc nhaäp vaø phaân tích baèng phaàn meàm Caùc 7 (12.3) 5 (6.1) 0.23**
thaän caáp) 7.17)
thoáng keâ SPSS 10.0. loaïi
Lao (phoåi, maøng 1.48 (0.41-
beänh 5 (8.8) 5 (6.1) 0.74**
naõo) 5.37)
Taàn soá (n) cuûa caùc bieán soá neàn ñöôïc tính theo tyû
Söû duïng 9.53 (1.12-
leä phaàn traêm. Pheùp kieåm chi bình phöông (cð2) hay 6 (10.5) 1 (1.2) 0.019**
corticoid 81.5)
Fisher’ s exact ñeå tính tyû leä. So saùnh trung bình 2
Baûng 3. AÛnh höôûng cuûa thôøi gian naèm vieän ñeán khaû
nhoùm vôùi pheùp kieåm T test hay Mann-Whitney U.
naêng nhieãm ESBL
Ñaùnh giaù möùc ñoä töông quan baèng tyû soá soá cheânh
Thôøi gian naèm ESBL(+) ESBL(-) OR (KTC p
(OR) vaø khoaûng tin caäy 95% (KTC 95%). Bieán soá coù vieän n=57 n=82 95%)
p<0.15 qua phaân tích ñôn bieán ñöôïc söû duïng ñeá Trung vò, (KBT) 15 (2-78) 12 (2-79) - 0.011
phaân tích ña bieán. Giaù trò p<0.05 ñöôïc xem laø coù yù >7 ngaøy 46 (80.7) 58 (80.7) 1.73 (0.77- 0.18
nghóa thoáng keâ. 3.90)
>14 ngaøy 41 (71.9) 31 (37.8) 4.22 (2.03- <0.001
KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU 8.75)
>21 ngaøy 19 (33.3) 19 (22) 1.78 (0.83- 0.14
Baûng 1. Ñaëc tính chung cuûa caùc beänh nhaân nhieãm vi 3.80)
khuaån sinh ESBL
Baûng 4. So saùnh caùc tröôøng hôïp coù tieàn söû söû duïng
ESBL(+) ESBL(-) khaùng sinh ôû hai nhoùm ESBL döông vaø aâm
Ñaëc ñieåm chung p
n=57 n=82
ESBL(+) ESBL(-)
OR (KTC
Tuoåi (naêm), trung vò (KBT) 45 (8-90) 48 (6-90) 0.79 p
n=57 n=82 95%)
Tuoåi > 40 33 (57.9) 47 (57.3) 0.95 1.18 (0.4-
Coù söû duïng khaùng sinh 51 (89.5) 72 (87.8) 1
3.46)
Phaùi nöõ (n, %) 23 (40.4) 35 (42.7) 0.78
Soá loaïi khaùng sinh
2.21±1.27 2.22±1.38 - 0.98
Cö nguï ôû tænh 47 (82.5) 65 (79.3) 0.64 trung bình ± ÑLC
1.68 (0.85-
20.3 (11.1- 19.5 (11.1- Cephalosporin phoå roäng 31 (54.4) 34 (41.5) 0.13
BMI, trung vò (KBT) 0.36 3.33)
28.3) 27.6)
0.95 (0.36-
Naèm ôû caùc khoa saên soùc taêng Quinolone 8 (14.0) 12 (14.6) 0.92
57 (100) 82 (100) 1 2.50)
cöôøng (n, %) 1.49 (0.76-
Aminoglycoside baát kyø 30 (52.6) 35 (42.7) 0.25
NK tieát nieäu (n, %) 24 (42.1) 45 (54.9) 0.14 2.94)
1.05 (3.96-
NK hoâ haáp (n, %) 27 (47.4) 31 (37.8) 0.261 Metronidazole 8 (14.0) 11 (13.4) 0.92
2.81)

145
Baûng 5. AÛnh höôûng cuûa thôøi gian söû duïng Veà beänh lyù maïn tính saün coù
cephalosporin phoå roäng ñeán khaû naêng nhieãm ESBL:
Tyû leä coù ít nhaát moät beänh maïn tính trong nhoùm
Thôøi gian söû
ESBL döông laø 42.1%, cao hôn so vôùi nhoùm ESBL aâm
duïng ESBL(+) ESBL(-) OR (KTC
p (30.5%). Tuy nhieân, söï khaùc bieät naøy chöa ñuû yù nghóa
cephalosporin n=57 n=82 95%)
phoå roäng thoáng keâ.
Trung vò (KBT) 11 (1-28) 6 (1-33) - 0.01 Moät soá nghieân cöùu cuûa caùc taùc giaû ngoaøi nöôùc cho
2.42
>5 ngaøy 25 (43.9) 20 (24.4) 0.016 thaáy tyû leä nhieãm ESBL cao hôn ôû beänh nhaân coù beänh
(1.17-5.0)
Theo 2.87 maïn tính (tieåu ñöôøng, beänh phoåi maïn tính, söû duïng
>7 ngaøy 20 (31.5) 13 (15.9) 0.009
nhoùm (1.28-6.4) corticoid. Tuy nhieân, caùc coâng trình naøy khoâng phaân
thôøi 3.17 bieät tình traïng vi khuaån cö truù hay beänh thöïc söï hoaëc
>10 ngaøy 16 (28.1) 9 (11.0) 0.010
gian (1.29-7.8)
chæ taäp trung vaøo phaân tích vaøi taùc nhaân ñaëc bieät
4.1 (1.38-
>14 ngaøy 12 (21.1) 5 (6.1) 0.008 thöôøng gaëp nhö E. coli hay K. pneumoniae(3,5,9).
12.4)
Trong nghieân cöùu beänh chöùng cuûa Ebbing
Phaân tích ña bieán
Lautenbach vaø coäng söï, nhoùm beänh coù taàn suaát beänh
Baûng 6. Phaân tích ña bieán thaän (suy thaän), tieåu ñöôøng cao hôn nhoùm chöùng,
Bieán soá söû duïng OR, (KTC 95%) P nhöng khoâng khaùc bieät coù yù nghóa(4).
Thôøi gian naèm vieän >14 ngaøy 2.77 (1.06-4.66) 0.036
Coù söû duïng cephalosporin phoå - - Veà thôøi gian naèm vieän
roäng >14 ngaøy
Ña soá caùc nghieân cöùu ñeàu coù chung keát quaû laø
BAØN LUAÄN thôøi gian naèm vieän caøng laâu, caøng laøm taêng nguy cô
Nhieàu nghieân cöùu ñaõ ñöôïc thöïc hieän ñeå xaùc ñònh nhieãm ESBL(4,5,7).
caùc yeáu toá nguy cô nhieãm vi khuaån sinh ESBL, Nghieân cöùu cuûa chuùng toâi, giaù trò trung vò cuûa
nhöng caùc keát luaän coøn raát khaùc nhau. Beân caïnh caùc thôøi gian naèm vieän nhoùm ESBL(+) laø 15 ngaøy so vôùi
lyù do khaùch quan daãn ñeán khaùc bieät trong keát quaû nhoùm ESBL (-) laø 12 ngaøy (p=0.011).
nhö khaùc veà ñoái töôïng khaûo saùt, moät soá nghieân cöùu Xeùt caùc moác thôøi gian: Vôùi beänh nhaân naèm vieän
chöa phaân bieät roõ raøng tình traïng vi khuaån cö truù quaù 7 ngaøy thì khaû naêng nhieãm ESBL laø 1.73 laàn so
(colonization) vôùi tình traïng NK thaät söï(8,12). Yeáu toá vôùi nhoùm coøn laïi, nhöng chöa coù giaù trò thoáng keâ
nguy cô cuûa tình traïng cö truù vaø tình traïng NK thöïc (p=0.18). Coøn neáu beänh nhaân naèm vieän treân 14
söï laø nhö nhau(11) hay khaùc nhau(6) vaø yeáu toá naøo coù ngaøy thì nguy cô naøy gaáp 4.22 laàn so vôùi beänh nhaân
theå bieán ñoåi tình traïng cö truù cuûa vi khuaån trôû thaønh naèm vieän döôùi 14 ngaøy (p<0.001) (baûng 3). Ñieàu naøy
gaây beänh thöïc söï vaãn coøn nhieàu baøn caõi, caàn theâm coù theå hieåu 14 ngaøy laø khoaûng thôøi gian caàn thieát cho
nhieàu nghieân cöùu ñeå xaùc ñònh chaéc chaén. vi khuaån cö truù, taêng sinh tröôùc khi gaây beänh caûnh
Phaân boá daân soá maãu khaûo saùt ôû hai NK thaät söï.
nhoùm ESBL döông vaø aâm Vaán ñeà söû duïng khaùng sinh tröôùc khi
Trong 139 tröôøng hôïp khaûo saùt ñöôïc, caùc ñaëc laáy maãu caáy
ñieåm chung nhö tuoåi, phaùi, BMI, vò trí cö nguï vaø Theo Einhorn, söû duïng khaùng sinh coù lieân quan
keå caû vò trí NK ñeàu khoâng khaùc nhau giöõa hai ñeán hieän töôïng sinh ESBL nhöng nghieân cöùu cuûa taùc
nhoùm. Ñieàu naøy cuõng phuø hôïp vôùi keát quaû cuûa giaû thieáu nhoùm chöùng ñeå so saùnh(1). Theo Paterson
moät soá taùc giaû(10). Söï töông ñoàng naøy giuùp loaïi boû (2004), söû duïng cephalosporin phoå roäng laøm taêng
caùc aûnh höôûng coù theå gaây nhieãu ñeán moái lieân nguy cô nhieãm khuaån huyeát do Klebsiella
quan giöõa caùc yeáu toá nguy cô vaø tình traïng nhieãm pneumoniae leân 3.9 laàn (KTC=1.1-13.8)(9). Tuy
vi khuaån sinh ESBL. nhieân, cuõng coù vaøi nghieân cöùu beänh chöùng khaùc ghi

146
Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005
nhaän khoâng coù söï lieân quan giöõa khaùng sinh ñaõ söû
duïng vôùi nguy cô nhieãm vi khuaån sinh ESBL hoaëc söï
lieân quan khoâng coøn ñuû yù nghóa sau khi nhaø nghieân
cöùu kieåm soaùt nhöõng bieán soá khaùc(6,10).
Nghieân cöùu cuûa chuùng toâi chöa thaáy coù söï khaùc
bieät veà soá löôïng vaø loaïi khaùng sinh söû duïng giöõa hai
nhoùm ESBL(+) vaø (-). Keát quaû cuûa chuùng toâi khaùc
vôùi caùc taùc giaû treân, vì chieán löôïc söû duïng khaùng sinh
khaùc nhau ôû moãi quoác gia, vaø khaùc caû vaán ñeà choïn
maãu. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa Paterson goàm beänh
nhaân haäu phaåu, chaán thöông, ung thö neân khaùng
sinh ñaõ ñöôïc löïa choïn söû duïng khaùc nhau. Maãu cuûa
chuùng toâi phaàn lôùn chæ laø beänh truyeàn nhieãm vôùi
phöông phaùp ñieàu trò quan troïng nhaát laø khaùng sinh.
Ñieàu naøy laøm cho yeáu toá coù hay khoâng coù söû duïng
khaùng sinh trôû neân khoâng coøn nhieàu giaù trò ñeå phaùt
hieän aûnh höôûng cuûa vai troø söû duïng khaùng sinh trong
nguy cô nhieãm ESBL. Tuy nhieân khi phaân tích thôøi
gian söû duïng khaùng sinh, ñaëc bieät vôùi cephalosporin
phoå roäng, chuùng toâi ghi nhaän:
Veà thôøi gian söû duïng khaùng sinh
Söû duïng cephalosporin phoå roäng caøng laâu caøng
laøm taêng nguy cô nhieãm ESBL. Giaù trò trung vò cuûa
thôøi gian söû duïng cephalosporin phoå roäng cuûa nhoùm
ESBL döông laø 11 ngaøy so vôùi nhoùm ESBL aâm laø 6
ngaøy (p=0.011). Keát quaû naøy phuø hôïp vôùi keát quaû cuûa
taùc giaû Lautenbach(4) vaø ña soá caùc taùc giaû khaùc.
Theo baûng 5, söû duïng cephalosporin phoå roäng
treân 5 ngaøy coù yeáu toá nguy cô nhieãm ESBL laø 2.42 laàn
(p=0.016), söû duïng khaùng sinh nhoùm cephalosporin
phoå roäng treân 14 ngaøy thì laøm taêng nguy cô nhieãm vi
khuaån sinh ESBL leân gaáp 4.1 laàn (p=0.008) so vôùi
nhoùm khoâng söû duïng hoaëc söû duïng döôùi 14 ngaøy. Veà
moác thôøi gian, keát quaû cuûa chuùng toâi cuõng töông
ñoàng vôùi keát quaû cuûa taùc giaû Xiangyang ôû ñieåm neáu söû
duïng cephalosporin treân 3 ngaøy laøm taêng yeáu toá nguy
cô nhieãm ESBL leân 4,5 laàn(8), maëc duø chuùng toâi chæ
choïn nhoùm beänh nhaân bò NK thöïc söï. Maãu nghieân
cöùu cuûa taùc giaû Xiangyang bao goàm caû nhieãm ESBL
coù hay khoâng trieäu chöùng.
Phaàn lôùn cô cheá ñeà khaùng laø do aùp löïc löïa choïn
khaùng sinh. Tuy nhieân, ñaõ coù nhöõng baùo caùo ghi
nhaän ñöôïc söï xuaát hieän vi khuaån sinh ESBL töø moät
soá nôi maø cephalosporin phoå roäng raát hieám khi ñöôïc
söû duïng, nhö taïi Mongolia(13). Trong caùc tröôøng hôïp
naøy, coù nhieàu yù kieán cho raèng coù theå sinh men ESBL
laø moät ñaëc ñieåm trong quaù trình tieán hoaù cuûa caùc vi
khuaån gram aâm noùi chung.
Keát quaû phaân tích ña bieán
Vì beänh caûnh nhieãm khuaån khoâng ñoàng nhaát,
neân maëc duø vôùi nhieàu bieán soá coù p<0.15, chuùng toâi
chæ choïn nhöõng bieán coù aûnh höôûng treân toaøn boä maãu
ñeå phaân tích ña bieán (goàm thôøi gian naèm vieän >14
ngaøy, coù söû duïng cephalosporin phoå roäng >14 ngaøy).
Keát quaû: thôøi gian naèm vieän laø yeáu toá quan troïng
nhaát (OR=2.77, p=0.03). Coù theå thôøi gian naèm vieän
chæ ñoùng vai troø giaùn tieáp phaûn aùnh tình traïng beänh
naëng, traûi qua nhieàu laàn trò lieäu khaùc nhau ñaëc bieät vôùi
nhieàu loaïi khaùng sinh; hoaëc beänh nhaân coù theå mang vi
khuaån thöôøng truù thuoäc nhoùm vi khuaån sinh ESBL
trong thôøi gian naèm vieän, vaø vôùi ñieàu kieän thuaän lôïi
naøo ñoù, ví duï nhö duøng khaùng sinh, laøm thay ñoåi moâi
tröôøng soáng, vi khuaån trôû thaønh gaây beänh; hoaëc do söï
laây lan cheùo giöõa caùc beänh nhaân vôùi nhau thoâng qua
vieäc chaêm soùc cuûa nhaân vieân y teá. Theo taùc giaû
Mangeney(7) vaø Lautenbach(4), thôøi gian naèm vieän cuõng
laø yeáu toá nguy cô quan troïng (p<0.01).
KEÁT LUAÄN
Tìm hieåu nhöõng yeáu toá nguy cô ñöa ñeán nhieãm
khuaån beänh vieän do vi khuaån sinh ESBL, chuùng toâi ghi
nhaän thôøi gian söû duïng cephalosporin vaø thôøi gian
naèm vieän keùo daøi laø caùc yeáu toá nguy cô quan troïng
nhaát. Nhö vaäy, ñeå haïn cheá vaø kieåm soaùt söï buøng phaùt
cuûa caùc taùc nhaân naøy, bieän phaùp quan troïng nhaát vaãn
laø chieán löôïc söû duïng khaùng sinh, cuõng nhö caùc
phöông phaùp döï phoøng nhieãm khuaån phoå caäp nhö röûa
tay, mang gaêng khi chaêm soùc beänh nhaân.
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. Einhorn, A. E., M. M. Neuhauser, D. T. Bearden, J. P.
Quinn, and S. L. Pendland. 2002. Extended-spectrum
beta-lactamases: frequency, risk factors, and outcomes.
Pharmacotherapy 22:14-20.
2. Garner, J. S., W. R. Jarvis, Emori T. G., Horan T. C.,
and H. J. M. 1988. CDC definitions for nosocomial
infections. Am. J. Infect. Control 16:126-140.
147
3. Jesus Rodriguez-Bano., Maria Dolores Navarro., Luisa Clostridium difficile, and Candida. Ann Intern Med
Romero., Luis Martinez-Martinez., Miguel A. 136:834-844.
Muniain., Evelio J. Perea., Ramon Perez-Cano., and A. 9. Paterson, D. L., Wen-Chen Ko., Anne Von Gottberg,
Pascual. 2004. Epidemiology and Clinical Features of Sunita Mohapatra, and J. M. Casells. 2004.
Infections Caused by Extended-Spectrum Beta- International Prospective Study of Klebsiella
Lactamase-Producing Escherichia coli in pneumoniae Bacteremia: Implications of Extended-
Nonhospitalized Patients. Journal of Clincal spectrum b-lactamase Production in Nosocomial
Microbiology 42:1089-1094. Infections. Ann Intern Med 140:26-32.
4. Lautenbach, E., J. B. Patel, W. B. Bilker, P. H. 10. Pena, C., M. Pujol, A. Ricart, C. Ardanuy, J. Ayats, J.
Edelstein, and N. O. Fishman. 2001. Extended- Linares, F. Garrigosa, J. Ariza, and F. Gudiol. 1997.
spectrum beta-lactamase-producing Escherichia coli Risk factors for faecal carriage of Klebsiella
and Klebsiella pneumoniae: risk factors for infection pneumoniae producing extended spectrum beta-
and impact of resistance on outcomes. Clin Infect Dis lactamase (ESBL-KP) in the intensive care unit. J
32:1162-71. Hosp Infect 35:9-16.
5. Li Xiangyang, Jin Rong, Kong Haisheng, Li Guoxiong, 11. Piroth, L., H. Aube, J. M. Doise, and M. Vincent-
and W. Wei. 2001. Case-control study on the risk Martin. 1998. Spread of extended-spectrum beta-
factors of nosocomial infection by extended spectum b- lactamase-producing Klebsiella pneumoniae: are beta-
lactamase producing bacteria. Chin Med J (Engl) lactamase inhibitors of therapeutic value? Clin Infect
114:81-89. Dis 27:76-80.
6. Lucet, J. C., Chevret S., and Decre D. 1996. Outbreak 12. Rice, L. B., E. C. Eckstein, J. DeVente, and S. D. M.
of multiply resistant Enterobacteriaceae in an 1996. Ceftazidime-resistant Klebsiella pneumoniae
intensive care unit: epidemiology and risk factors for isolates recovered at the Cleveland Department of
acquisition. Clin Infect Dis 22. Veterans Affairs Medical Center. Clin. Infect. Dis.
7. Mangeney, N., P. Niel, G. Paul, E. Faubert, S. Hue, C. 23:118-22.
Dupeyron, F. Louarn, and G. Leluan. 2000. A 5-year 13. Stratton., C. 2002. Extended-Spectrum b-lactamases:
epidemiological study of extended-spectrum beta- An Unappreciated Global Problem. 42nd Interscience
lactamase-producing Klebsiella pneumoniae isolates in Conference on Antimicrobial Agent and
a medium- and long-stay neurological unit. J Appl Chemotherapy. Sandiego, Monday, September 30,
Microbiol 88:504-11. 2002
8. Nasia Safdar, and D. G. Maki. 2002. The commonality
of risk factors for Nosocomial Colonization and
Infection with Antimicribial-Resistant Staphylococcus
aureus, Enterococus, Gram-Negative Bacilli,

148