HAI LOẠI CHẾT?

1. Một là đặc tính sanh diệt của tất cả các hiện tượng do điều kiện tạo thành hay pháp hữu vi.
Quí vị còn nhớ ba khoảnh khắc thời gian phải không? Sanh khởi, kéo dài, và hoại diệt hay
sanh, trụ, diệt. Tâm sanh khởi và hoại diệt rất nhanh. Trong khoảng một cái chớp của sấm sét,
có hàng tỉ chập tâm sanh khởi và hoại diệt hay đến rồi đi. Điều này có nghĩa là chúng ta chết
hàng tỉ lần trong một giây, chết và tái sinh, chết và tái sinh.

2. Loại chết thứ hai là chết quy ước, là kết thúc của một kiếp sống. Nhưng Sư muốn quí vị
biết định nghĩa về loại chết này theo kinh điển. Đó là “tình trạng hỏng đi của nối kết các căn
trong một sự trở thành”. Định nghĩa không được rõ ràng cho lắm. Nó có nghĩa là tình trạng
ngừng nghỉ của nguồn sống liên tục trong một kiếp. Để dễ hiểu, đó là sự chấm dứt của kiếp
sống.

1. Loại chết thứ nhất không hiển nhiên, cho nên chúng ta không sợ hãi.
2. Loại chết thứ hai, chết quy ước, làm chúng ta sợ vì đời sống chấm dứt. Chết như kết thúc
của một kiếp người xảy đến vì chúng ta đã sanh ra làm người.

Do đó, già và chết là kết quả tất nhiên của tái sanh. Vì thế mới có tương quan là “Do tái sinh
làm điều kiện, già và chết sanh khởi”.

SILANANDA SAYADAW
MƯỜI HAI NHÂN DUYÊN
6. Chết: Chết Sẽ Đến Như Thế Nào?

Chết là gì? Vi-diệu-pháp định nghĩa chết như sự cắt đứt mạng quyền (Jīvitindriya), hơi nóng
(usma = tejo dhātu) và thức (viññāṇa) của một cá nhân trong một kiếp sống nào đó.
Dr. Mehm Tin Mon
CHÁNH KIẾN VỀ CUỘC ĐỜI

Người chết khác với bậc Thánh nhập diệt-thọ-tưởng

Trong kinh Mahāvedallasutta(1) Ngài Đại-trưởng-lão

Sāriputta dạy Ngài Trưởng-lão Mahākoṭṭhika rằng:

- Này hiền đệ! Người chết rồi thì thân-hành đó là hơi

thở bị diệt, khẩu-hành đó là hướng-tâm tâm-sở (vitakkacetasika) và quan-sát tâm-sở

(vicāracetasika) bị diệt, ý-

hành đó là thọ tâm-sở (vedanācetasika) và tưởng tâm-sở

(saññācetasika) cũng đều bị diệt, hết tuổi thọ, không còn

hơi ấm, các tịnh-sắc đều bị tan rã.

Còn bậc Thánh Bất-lai, bậc Thánh A-ra-hán nhập

diệt-thọ-tưởng rồi, thì cũng diệt thân-hành đó là diệt

hơi thở vào, hơi thở ra, khẩu-hành đó là diệt hướngtâm tâm-sở và quan-sát tâm-sở, diệt ý-
hành đó là diệt

thọ tâm-sở và tưởng tâm-sở, (giống như người chết).

Nhưng bậc Thánh Bất-lai, bậc Thánh A-ra-hán khi nhập

diệt-thọ-tưởng, tuổi thọ vẫn còn, hơi ấm trong sắc-thân

vẫn còn, các tịnh-sắc (nhãn-tịnh-sắc, nhĩ-tịnh-sắc, tỷ-

tịnh-sắc, thiệt-tịnh-sắc, thân-tịnh-sắc, ý-sắc-căn) vẫn

còn nguyên vẹn, không bị tan rã.

Đó là điều giống nhau và khác nhau giữa người chết

với bậc Thánh Bất-lai, bậc Thánh A-ra-hán nhập diệtthọ-tưởng.

Bộ Majjhimanikāya, Mūlapaṇṇāsa, kinh Mahāvedallasutta.
PHÁP HÀNH THIỀN TUỆ
TK HỘ PHÁP