Professional Documents
Culture Documents
ป 6
ป 6
ป 6
คณิ ต ศาสตร์
๖
เล่ม ๑ ชั้นประถมศึกษาปีที่
ตามมาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด
กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
กระทรวงศึกษาธิการ
คู่มือครู
รายวิชาพื้นฐาน
คณิตศาสตร์
ชั้น
ประถมศึกษาปีที่ ๖ เล่ม ๑
ตามมาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด
กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๖๐)
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑
จัดทำ�โดย
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คำ�นำ�
สถาบั น ส่ ง เสริ ม การสอนวิ ท ยาศาสตร์ แ ละเทคโนโลยี (สสวท.) มี ห น้ า ที่ ใ นการพั ฒ นาหลั ก สู ต ร
วิ ธี ก ารเรี ย นรู้ การประเมิ น ผล การจั ด ทำ � หนั ง สื อ เรี ย น คู่ มื อ ครู แบบฝึ ก หั ด กิ จ กรรม และสื่ อ การเรี ย นรู้
เพื่อใช้ประกอบการเรียนรู้ในกลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ของการศึกษาขั้นพื้นฐาน
สสวท. หวั ง เป็ น อย่ า งยิ่ ง ว่ า คู่ มื อ ครู เ ล่ ม นี้ จ ะเป็ น ประโยชน์ ต่ อ การจั ด การเรี ย นรู้ และเป็ น ส่ ว นสำ � คั ญ
ในการพั ฒ นาคุ ณ ภาพและมาตรฐานการศึ ก ษากลุ่ ม สาระการเรี ย นรู้ ค ณิ ต ศาสตร์ ขอขอบคุ ณ ผู้ ท รงคุ ณ วุ ฒิ
บุคลากรทางการศึกษาและหน่วยงานต่าง ๆ ที่มีส่วนเกี่ยวข้องในการจัดทำ�ไว้ ณ โอกาสนี้
(ศาสตราจารย์ชูกิจ ลิมปิจำ�นงค์)
ผู้อำ�นวยการสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
กระทรวงศึกษาธิการ
คำ�ชี้แจง
สถาบั น ส่ ง เสริ ม การสอนวิ ท ยาศาสตร์ แ ละเทคโนโลยี (สสวท.) ได้ จั ด ทำ � ตั ว ชี้ วั ด และสาระการเรี ย นรู้
แกนกลางกลุ่ ม สาระการเรี ย นรู้ ค ณิ ต ศาสตร์ (ฉบั บ ปรั บ ปรุ ง พ.ศ. ๒๕๖๐) ตามหลั ก สู ต รแกนกลางการศึ ก ษา
ขั้น พื้น ฐานพุ ท ธศั ก ราช ๒๕๕๑ โดยมี จุด เน้ น เพื่อ พั ฒ นาผู้เ รี ย นให้ มีค วามรู้ค วามสามารถทั ด เที ย มกั บ นานาชาติ
ได้เรียนรู้คณิตศาสตร์ท่เี ชื่อมโยงความรู้กับกระบวนการ ใช้กระบวนการสืบเสาะหาความรู้และแก้ปัญหาที่หลากหลาย
มี ก ารทำ � กิ จ กรรมด้ ว ยการลงมื อ ปฏิ บั ติ เพื่ อ ให้ ผู้ เ รี ย นได้ ใ ช้ ทั ก ษะและกระบวนการทางคณิ ต ศาสตร์ แ ละทั ก ษะ
แห่งศตวรรษที่ ๒๑ สสวท. จึงจัดทำ�คูม
่ อื ครูประกอบการใช้หนังสือเรียนรายวิชาพืน
้ ฐานคณิตศาสตร์ ชัน
้ ประถมศึกษาปีท่ี ๖
เล่ม ๑ ทีเ่ ป็นไปตามมาตรฐานหลักสูตร เพือ่ เป็นแนวทางให้โรงเรียนนำ�ไปจัดการเรียนการสอนในชัน
้ เรียน
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
กระทรวงศึกษาธิการ
สารบัญ หน้า
สาระและมาตรฐานการเรียนรู้ (1)
ตัวชี้วัดวิชาคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 (2)
สาระการเรียนรู้แกนกลาง ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 (8)
ตัวอย่างโครงสร้างเวลาเรียนวิชาคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 (15)
ตัวอย่างคำ�อธิบายรายวิชา ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 (16)
ผังมโนทัศน์เนื้อหาวิชาคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 (18)
ตารางวิเคราะห์หน่วยการเรียนรู้ จุดประสงค์การเรียนรู้ ตัวชี้วัด และสาระการเรียนรู้แกนกลาง (19)
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
แนวการจัดการเรียนรู้
ตัวอย่างข้อสอบ 36
บทที่ 2 เศษส่วน 40
ตัวอย่างข้อสอบ 87
บทที่ 3 ทศนิยม 90
ตัวอย่างข้อสอบ 109
ตัวอย่างข้อสอบ 142
ตัวอย่างข้อสอบ 166
ความรู้เพิ่มเติมสำ�หรับครู 251
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
สาระและมาตรฐานการเรียนรู้
สาระที่ 1 จำ�นวนและพีชคณิต
มาตรฐาน ค 1.1 เข้าใจความหลากหลายของการแสดงจำ�นวน ระบบจำ�นวน การดำ�เนินการของจำ�นวน
ผลที่เกิดขึ้นจากการดำ�เนินการ สมบัติของการดำ�เนินการ และนำ�ไปใช้
มาตรฐาน ค 1.2 เข้าใจและวิเคราะห์แบบรูป ความสัมพันธ์ ฟังก์ชัน ลำ�ดับและอนุกรม และนำ�ไปใช้
มาตรฐาน ค 1.3 ใช้นิพจน์ สมการ และอสมการ อธิบายความสัมพันธ์หรือช่วยแก้ปัญหาที่กำ�หนดให้
สาระที่ 2 การวัดและเรขาคณิต
มาตรฐาน ค 2.1 เข้าใจพื้นฐานเกี่ยวกับการวัด วัดและคาดคะเนขนาดของสิ่งที่ต้องการวัด และนำ�ไปใช้
มาตรฐาน ค 2.2 เข้าใจและวิเคราะห์รูปเรขาคณิต สมบัติของรูปเรขาคณิต ความสัมพันธ์ระหว่าง
รูปเรขาคณิต และทฤษฎีบททางเรขาคณิต และนำ�ไปใช้
สาระที่ 3 สถิติและความน่าจะเป็น
มาตรฐาน ค 3.1 เข้าใจกระบวนการทางสถิติ และใช้ความรู้ทางสถิติในการแก้ปัญหา
มาตรฐาน ค 3.2 เข้าใจหลักการนับเบื้องต้น ความน่าจะเป็น และนำ�ไปใช้
สาระที่ 1 จำ�นวนและพีชคณิต
ตัวชี้วัด
มาตรฐานการเรียนรู้
ป.4 ป.5 ป.6
ค 1.1 เข้าใจ 1. อ่านและเขียนตัวเลข 1. เขียนเศษส่วนที่มีตัวส่วน 1. เปรียบเทียบ เรียงลำ�ดับ
ความหลากหลาย ฮินดูอารบิก ตัวเลขไทย เป็นตัวประกอบของ เศษส่วนและจำ�นวนคละ
ของการแสดงจำ�นวน และตัวหนังสือแสดง 10 หรือ 100 หรือ จากสถานการณ์ต่าง ๆ
ระบบจำ�นวน จำ�นวนนับที่มากกว่า 1,000 ในรูปทศนิยม
2. เขียนอัตราส่วนแสดง
การดำ�เนินการของจำ�นวน 100,000
2. แสดงวิธีหาคำ�ตอบ การเปรียบเทียบปริมาณ
ผลที่เกิดขึ้นจาก
2. เปรียบเทียบและเรียง- ของโจทย์ปัญหา 2 ปริมาณ จากข้อความ
การดำ�เนินการ
ลำ�ดับจำ�นวนนับ โดยใช้บัญญัติไตรยางศ์ หรือสถานการณ์ โดยที่
สมบัติของการดำ�เนินการ
ที่มากกว่า 100,000 ปริมาณแต่ละปริมาณ
และนำ�ไปใช้ 3. หาผลบวก ผลลบของ
จากสถานการณ์ต่าง ๆ เป็นจำ�นวนนับ
เศษส่วนและจำ�นวนคละ
3. บอก อ่านและเขียน 3. หาอัตราส่วนที่เท่ากับ
4. หาผลคูณ ผลหารของ
เศษส่วน จำ�นวนคละ อัตราส่วนที่กำ�หนดให้
เศษส่วนและจำ�นวนคละ
แสดงปริมาณสิ่งต่าง ๆ
4. หา ห.ร.ม. ของ
และแสดงสิ่งต่าง ๆ 5. แสดงวิธีหาคำ�ตอบของ
จำ�นวนนับไม่เกิน
ตามเศษส่วน จำ�นวนคละ โจทย์ปัญหาการบวก
3 จำ�นวน
ที่กำ�หนด การลบ การคูณ การหาร
เศษส่วน 2 ขั้นตอน 5. หา ค.ร.น. ของ
4. เปรียบเทียบ เรียงลำ�ดับ
จำ�นวนนับไม่เกิน
เศษส่วนและจำ�นวนคละ 6. หาผลคูณของทศนิยม
3 จำ�นวน
ที่ตัวส่วนตัวหนึ่งเป็น ที่ผลคูณเป็นทศนิยม
พหุคูณของอีกตัวหนึ่ง ไม่เกิน 3 ตำ�แหน่ง 6. แสดงวิธีหาคำ�ตอบของ
โจทย์ปัญหาโดยใช้
5. อ่านและเขียนทศนิยม 7. หาผลหารที่ตัวตั้งเป็น
ความรู้เกี่ยวกับ ห.ร.ม.
ไม่เกิน 3 ตำ�แหน่ง จำ�นวนนับหรือทศนิยม
และ ค.ร.น.
แสดงปริมาณของสิ่งต่าง ๆ ไม่เกิน 3 ตำ�แหน่ง และ
และแสดงสิ่งต่าง ๆ ตัวหารเป็นจำ�นวนนับ 7. หาผลลัพธ์ของการบวก
ตามทศนิยมที่กำ�หนด ผลหารเป็นทศนิยม ลบ คูณ หารระคน
ไม่เกิน 3 ตำ�แหน่ง ของเศษส่วนและ
6. เปรียบเทียบและเรียง-
จำ�นวนคละ
ลำ�ดับทศนิยมไม่เกิน 8. แสดงวิธีหาคำ�ตอบของ
3 ตำ�แหน่ง โจทย์ปัญหาการบวก 8. แสดงวิธีหาคำ�ตอบของ
จากสถานการณ์ต่าง ๆ การลบ การคูณ การหาร โจทย์ปัญหาเศษส่วน
ทศนิยม 2 ขั้นตอน และจำ�นวนคละ
2-3 ขั้นตอน
สาระที่ 1 จำ�นวนและพีชคณิต
ตัวชี้วัด
มาตรฐานการเรียนรู้
ป.4 ป.5 ป.6
7. ประมาณผลลัพธ์ของ 9. แสดงวิธีหาคำ�ตอบ 9. หาผลหารของทศนิยม
การบวก การลบ ของโจทย์ปญ ั หาร้อยละ ที่ตัวหารและผลหาร
การคูณ การหาร ไม่เกิน 2 ขั้นตอน เป็นทศนิยมไม่เกิน
จากสถานการณ์ต่าง ๆ 3 ตำ�แหน่ง
อย่างสมเหตุสมผล
10. แสดงวิธีหาคำ�ตอบ
8. หาค่าของตัวไม่ทราบค่า ของโจทย์ปัญหา
ในประโยคสัญลักษณ์ การบวก การลบ
แสดงการบวกและ การคูณ การหาร
ประโยคสัญลักษณ์ ทศนิยม 3 ขั้นตอน
แสดงการลบของ
11. แสดงวิธีหาคำ�ตอบของ
จำ�นวนนับที่มากกว่า
โจทย์ปัญหาอัตราส่วน
100,000 และ 0
12. แสดงวิธีหาคำ�ตอบของ
9. หาค่าของตัวไม่ทราบค่า
โจทย์ปัญหาร้อยละ
ในประโยคสัญลักษณ์
2-3 ขั้นตอน
แสดงการคูณของจำ�นวน
หลายหลัก 2 จำ�นวน
ที่มีผลคูณไม่เกิน 6 หลัก
และประโยคสัญลักษณ์
แสดงการหารที่ตัวตั้ง
ไม่เกิน 6 หลัก
ตัวหารไม่เกิน 2 หลัก
10. หาผลลัพธ์การบวก
ลบ คูณ หารระคนของ
จำ�นวนนับ และ 0
11. แสดงวิธีหาคำ�ตอบของ
โจทย์ปัญหา 2 ขั้นตอน
ของจำ�นวนนับที่มากกว่า
100,000 และ 0
สาระที่ 1 จำ�นวนและพีชคณิต
ตัวชี้วัด
มาตรฐานการเรียนรู้
ป.4 ป.5 ป.6
12. สร้างโจทย์ปัญหา
2 ขั้นตอนของ
จำ�นวนนับ และ 0
พร้อมทั้งหาคำ�ตอบ
14. แสดงวิธีหาคำ�ตอบ
ของโจทย์ปัญหาการบวก
และโจทย์ปัญหา
การลบเศษส่วนและ
จำ�นวนคละที่ตัวส่วน
ตัวหนึ่งเป็นพหุคูณ
ของอีกตัวหนึ่ง
16. แสดงวิธีหาคำ�ตอบ
ของโจทย์ปัญหาการบวก
การลบ 2 ขั้นตอน
ของทศนิยมไม่เกิน
3 ตำ�แหน่ง
สาระที่ 1 จำ�นวนและพีชคณิต
ตัวชี้วัด
มาตรฐานการเรียนรู้
ป.4 ป.5 ป.6
ค 1.2 เข้าใจและ (มีการจัดการเรียนการสอน - 1. แสดงวิธีคิดและหาคำ�ตอบ
วิเคราะห์แบบรูป เพื่อเป็นพื้นฐาน แต่ไม่วัดผล) ของปัญหาเกี่ยวกับ
ความสัมพันธ์ ฟังก์ชัน แบบรูป
ลำ�ดับและอนุกรม
และนำ�ไปใช้
ค 1.3 ใช้นิพจน์ สมการ - - -
และอสมการอธิบาย
ความสัมพันธ์ หรือช่วย
แก้ปัญหาที่กำ�หนดให้
สาระที่ 2 การวัดและเรขาคณิต
ตัวชี้วัด
มาตรฐานการเรียนรู้
ป.4 ป.5 ป.6
ค 2.1 เข้าใจพื้นฐาน 1. แสดงวิธีหาคำ�ตอบของ 1. แสดงวิธห
ี าคำ�ตอบของ 1. แสดงวิธีหาคำ�ตอบของ
เกี่ยวกับการวัด วัดและ โจทย์ปัญหาเกี่ยวกับเวลา โจทย์ปัญหาเกี่ยวกับ โจทย์ปัญหาเกี่ยวกับ
คาดคะเนขนาดของสิ่งที่ ความยาวที่มีการ ปริมาตรของ
2. วัดและสร้างมุม โดยใช้
ต้องการวัด และนำ�ไปใช้ เปลี่ยนหน่วยและ รูปเรขาคณิตสามมิติ
โพรแทรกเตอร์
เขียนในรูปทศนิยม ที่ประกอบด้วย
3. แสดงวิธีหาคำ�ตอบของ ทรงสี่เหลี่ยมมุมฉาก
2. แสดงวิธีหาคำ�ตอบของ
โจทย์ปัญหาเกี่ยวกับ
โจทย์ปัญหาเกี่ยวกับ 2. แสดงวิธีหาคำ�ตอบของ
ความยาวรอบรูปและ
น้ำ�หนักที่มีการเปลี่ยน โจทย์ปัญหาเกี่ยวกับ
พื้นที่ของรูปสี่เหลี่ยม-
หน่วยและเขียนในรูป ความยาวรอบรูปและ
มุมฉาก
ทศนิยม พื้นที่ของรูปหลายเหลี่ยม
3. แสดงวิธีหาคำ�ตอบของ 3. แสดงวิธีหาคำ�ตอบของ
โจทย์ปัญหาเกี่ยวกับ โจทย์ปัญหาเกี่ยวกับ
ปริมาตรของทรง- ความยาวรอบรูปและ
สี่เหลี่ยมมุมฉากและ พื้นที่ของวงกลม
ความจุของภาชนะ
ทรงสี่เหลี่ยมมุมฉาก
สาระที่ 2 การวัดและเรขาคณิต
ตัวชี้วัด
มาตรฐานการเรียนรู้
ป.4 ป.5 ป.6
4. แสดงวิธีหาคำ�ตอบ
ของโจทย์ปัญหาเกี่ยวกับ
ความยาวรอบรูป
ของรูปสี่เหลี่ยมและ
พื้นที่ของรูปสี่เหลี่ยม-
ด้านขนานและรูป-
สี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน
สาระที่ 3 สถิติและความน่าจะเป็น
ตัวชี้วัด
มาตรฐานการเรียนรู้
ป.4 ป.5 ป.6
ค 3.1 เข้าใจกระบวนการ 1. ใช้ข้อมูลจากแผนภูมิแท่ง 1. ใช้ข้อมูลจากกราฟเส้น 1. ใช้ข้อมูลจากแผนภูมิ-
ทางสถิติ และใช้ความรู้ ตารางสองทางในการหา ในการหาคำ�ตอบ รูปวงกลมในการหาคำ�ตอบ
ทางสถิติในการแก้ปัญหา คำ�ตอบของโจทย์ปัญหา ของโจทย์ปญ ั หา ของโจทย์ปัญหา
2. เขียนแผนภูมิแท่ง
จากข้อมูลที่เป็น
จำ�นวนนับ
ค 3.2 เข้าใจหลักการนับ - - -
เบื้องต้น ความน่าจะเป็น
และนำ�ไปใช้
สาระที่ 1 จำ�นวนและพีชคณิต
สาระการเรียนรู้แกนกลาง
มาตรฐานการเรียนรู้
ป.4 ป.5 ป.6
ค 1.1 เข้าใจ จำ�นวนนับที่มากกว่า จำ�นวนนับและ 0 จำ�นวนนับ และ 0
ความหลากหลาย 100,000 และ 0 การบวก การลบ การคูณ
• ตัวประกอบ
ของการแสดงจำ�นวน และการหาร
• การอ่าน การเขียนตัวเลข จำ�นวนเฉพาะ
ระบบจำ�นวน
ฮินดูอารบิก ตัวเลขไทย • การแก้โจทย์ปัญหา ตัวประกอบเฉพาะ และ
การดำ�เนินการของจำ�นวน
และตัวหนังสือแสดงจำ�นวน โดยใช้บัญญัติไตรยางศ์ การแยกตัวประกอบ
ผลที่เกิดขึ้นจาก
การดำ�เนินการ • หลัก ค่าประจำ�หลักและ • ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
เศษส่วน และการบวก
สมบัติของการดำ�เนินการ ค่าของเลขโดดในแต่ละหลัก การลบ การคูณ การหาร
และนำ�ไปใช้ • การแก้โจทย์ปัญหา
และการเขียนตัวเลข เศษส่วน
เกี่ยวกับ ห.ร.ม.
แสดงจำ�นวนในรูปกระจาย
• การเปรียบเทียบเศษส่วน และ ค.ร.น.
• การเปรียบเทียบและ และจำ�นวนคละ เศษส่วน
เรียงลำ�ดับจำ�นวน
• การบวก การลบเศษส่วน • การเปรียบเทียบและ
• ค่าประมาณของจำ�นวนนับ
และจำ�นวนคละ เรียงลำ�ดับเศษส่วน
และการใช้เครื่องหมาย ≈
และจำ�นวนคละ
• การคูณ การหารของ
การบวก การลบ การคูณ โดยใช้ความรู้เรื่อง ค.ร.น.
เศษส่วนและจำ�นวนคละ
การหารจำ�นวนนับที่
การบวก การลบ การคูณ
มากกว่า 100,000 และ 0
• การบวก ลบ คูณ หารระคน การหารเศษส่วน
• การประมาณผลลัพธ์ ของเศษส่วนและ
จำ�นวนคละ • การบวก การลบเศษส่วน
ของการบวก การลบ
และจำ�นวนคละ
การคูณ การหาร
• การแก้โจทย์ปัญหา โดยใช้ความรู้เรื่อง ค.ร.น.
• การบวกและการลบ เศษส่วนและจำ�นวนคละ
• การบวก ลบ คูณ หารระคน
• การคูณและการหาร ของเศษส่วนและ
จำ�นวนคละ
• การบวก ลบ คูณ หารระคน
• การแก้โจทย์ปัญหา
• การแก้โจทย์ปัญหาและ เศษส่วนและจำ�นวนคละ
การสร้างโจทย์ปัญหา
พร้อมทั้งหาคำ�ตอบ
สาระที่ 1 จำ�นวนและพีชคณิต
สาระการเรียนรู้แกนกลาง
มาตรฐานการเรียนรู้
ป.4 ป.5 ป.6
เศษส่วน ทศนิยม ทศนิยม และการบวก
การลบ การคูณ การหาร
• เศษส่วนแท้ เศษเกิน • ความสัมพันธ์ระหว่าง
เศษส่วนและทศนิยม • ความสัมพันธ์ระหว่าง
• จำ�นวนคละ
เศษส่วนและทศนิยม
• ค่าประมาณของทศนิยม
• ความสัมพันธ์ระหว่าง
ไม่เกิน 3 ตำ�แหน่ง • การหารทศนิยม
จำ�นวนคละและเศษเกิน
ที่เป็นจำ�นวนเต็ม
• เศษส่วนที่เท่ากัน เศษส่วน- ทศนิยม 1 ตำ�แหน่ง • การแก้โจทย์ปัญหา
อย่างต่ำ� และเศษส่วน และ 2 ตำ�แหน่ง เกี่ยวกับทศนิยม
ที่เท่ากับจำ�นวนนับ การใช้เครื่องหมาย ≈ (รวมการแลกเงิน
ต่างประเทศ)
• การเปรียบเทียบ การคูณ การหารทศนิยม
เรียงลำ�ดับเศษส่วน อัตราส่วน
• การประมาณผลลัพธ์
และจำ�นวนคละ
ของการบวก การลบ
• อัตราส่วน
การบวก การลบเศษส่วน การคูณ การหารทศนิยม
อัตราส่วนที่เท่ากัน
• การคูณทศนิยม และมาตราส่วน
• การบวก การลบเศษส่วน
และจำ�นวนคละ อัตราส่วนและร้อยละ
• การหารทศนิยม
• การแก้โจทย์ปญ
ั หาการบวก
• การแก้โจทย์ปญ
ั หาเกีย่ วกับ • การแก้โจทย์ปัญหา
และโจทย์ปัญหาการลบ
ทศนิยม อัตราส่วนและมาตราส่วน
เศษส่วนและจำ�นวนคละ
ร้อยละหรือเปอร์เซ็นต์ • การแก้โจทย์ปัญหาร้อยละ
• การอ่านและการเขียน
ร้อยละหรือเปอร์เซ็นต์
• การแก้โจทย์ปัญหาร้อยละ
สาระที่ 1 จำ�นวนและพีชคณิต
สาระการเรียนรู้แกนกลาง
มาตรฐานการเรียนรู้
ป.4 ป.5 ป.6
ทศนิยม
• การอ่านและการเขียน
ทศนิยมไม่เกิน 3 ตำ�แหน่ง
ตามปริมาณที่กำ�หนด
• หลัก ค่าประจำ�หลัก
ค่าของเลขโดดในแต่ละหลัก
ของทศนิยม และการเขียน
ตัวเลขแสดงทศนิยม
ในรูปกระจาย
• ทศนิยมที่เท่ากัน
• การเปรียบเทียบและ
เรียงลำ�ดับทศนิยม
การบวก การลบทศนิยม
• การบวก การลบทศนิยม
• การแก้โจทย์ปัญหา
การบวก การลบทศนิยม
ไม่เกิน 2 ขั้นตอน
สาระที่ 2 การวัดและเรขาคณิต
สาระการเรียนรู้แกนกลาง
มาตรฐานการเรียนรู้
ป.4 ป.5 ป.6
ค 2.1 เข้าใจพื้นฐาน เวลา ความยาว ความยาวรอบรูปและพื้นที่
เกี่ยวกับการวัด วัดและ ∙ ความสัมพันธ์ระหว่าง ∙ ความยาวรอบรูปและ
∙ การบอกระยะเวลา
คาดคะเนขนาดของสิ่งที่ หน่วยความยาว พื้นที่ของรูปสามเหลี่ยม
เป็นวินาที นาที ชั่วโมง
ต้องการวัด และนำ�ไปใช้ เซนติเมตรกับมิลลิเมตร
วัน สัปดาห์ เดือน ปี
∙ มุมภายในของ
เมตรกับเซนติเมตร
∙ การเปรียบเทียบระยะเวลา รูปหลายเหลี่ยม
กิโลเมตรกับเมตร โดยใช้
โดยใช้ความสัมพันธ์ระหว่าง ความรู้เรื่องทศนิยม ∙ ความยาวรอบรูปและ
หน่วยเวลา
พื้นที่ของรูปหลายเหลี่ยม
∙ การแก้โจทย์ปญ ั หาเกีย่ วกับ
∙ การอ่านตารางเวลา ความยาวโดยใช้ความรู้ ∙ การแก้โจทย์ปัญหา
∙ การแก้โจทย์ปัญหา เรื่องการเปลี่ยนหน่วย เกี่ยวกับความยาวรอบรูป
เกี่ยวกับเวลา และทศนิยม และพื้นที่ของ
รูปหลายเหลี่ยม
การวัดและสร้างมุม น้ำ�หนัก
∙ ความยาวรอบรูปและ
∙ การวัดขนาดของมุม ∙ ความสัมพันธ์ระหว่าง
พื้นที่ของวงกลม
โดยใช้โพรแทรกเตอร์ หน่วยน้ำ�หนัก กิโลกรัม
กับกรัม โดยใช้ความรู้ ∙ การแก้โจทย์ปัญหา
∙ การสร้างมุมเมื่อกำ�หนด
เรื่องทศนิยม เกีย่ วกับความยาวรอบรูป
ขนาดของมุม
และพื้นที่ของวงกลม
∙ การแก้โจทย์ปัญหา
รูปสี่เหลี่ยมมุมฉาก
เกี่ยวกับน้ำ�หนัก ปริมาตรและความจุ
∙ ความยาวรอบรูปของ โดยใช้ความรู้เรื่อง
การเปลี่ยนหน่วย ∙ ปริมาตรของรูปเรขาคณิต-
รูปสี่เหลี่ยมมุมฉาก
และทศนิยม สามมิติที่ประกอบด้วย
∙ พืน
้ ทีข
่ องรูปสีเ่ หลีย่ มมุมฉาก ทรงสี่เหลี่ยมมุมฉาก
สาระที่ 2 การวัดและเรขาคณิต
สาระการเรียนรู้แกนกลาง
มาตรฐานการเรียนรู้
ป.4 ป.5 ป.6
ปริมาตรและความจุ
• ปริมาตรของทรง-
สี่เหลี่ยมมุมฉากและ
ความจุของภาชนะ
ทรงสี่เหลี่ยมมุมฉาก
• ความสัมพันธ์ระหว่าง
มิลลิลิตร ลิตร
ลูกบาศก์เซนติเมตร
และลูกบาศก์เมตร
• การแก้โจทย์ปัญหา
เกี่ยวกับปริมาตรของ
ทรงสี่เหลี่ยมมุมฉาก
และความจุของภาชนะ
ทรงสี่เหลี่ยมมุมฉาก
ความยาวรอบรูปและพื้นที่
• ความยาวรอบรูป
ของรูปสี่เหลี่ยม
• พื้นที่ของรูปสี่เหลี่ยม-
ด้านขนานและรูป-
สี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน
• การแก้โจทย์ปัญหา
เกีย่ วกับความยาวรอบรูป
ของรูปสี่เหลี่ยมและ
พื้นที่ของรูปสี่เหลี่ยม-
ด้านขนานและรูป-
สี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน
สาระที่ 2 การวัดและเรขาคณิต
สาระการเรียนรู้แกนกลาง
มาตรฐานการเรียนรู้
ป.4 ป.5 ป.6
ค 2.2 เข้าใจและ รูปเรขาคณิต รูปเรขาคณิต รูปเรขาคณิตสองมิติ
วิเคราะห์รูปเรขาคณิต
• ระนาบ จุด เส้นตรง รังสี ∙ เส้นตั้งฉากและสัญลักษณ์ ∙ ชนิดและสมบัติของ
สมบัติของรูปเรขาคณิต
ส่วนของเส้นตรงและ แสดงการตั้งฉาก รูปสามเหลี่ยม
ความสัมพันธ์ระหว่าง
สัญลักษณ์แสดงเส้นตรง
รูปเรขาคณิต และ ∙ เส้นขนานและสัญลักษณ์ ∙ การสร้างรูปสามเหลี่ยม
รังสี ส่วนของเส้นตรง
ทฤษฎีบททางเรขาคณิต แสดงการขนาน
และนำ�ไปใช้ ∙ ส่วนต่าง ๆ ของวงกลม
• มุม
∙ การสร้างเส้นขนาน
∙ การสร้างวงกลม
- ส่วนประกอบของมุม
∙ มุมแย้ง มุมภายใน
- การเรียกชื่อมุม รูปเรขาคณิตสามมิติ
และมุมภายนอกที่อยู่บน
- สัญลักษณ์แสดงมุม ข้างเดียวกันของเส้นตัดขวาง ∙ ทรงกลม ทรงกระบอก
- ชนิดของมุม (Transversal) กรวย พีระมิด
• ชนิดและสมบัติของ รูปเรขาคณิตสองมิติ ∙ รูปคลี่ของทรงกระบอก
รูปสี่เหลี่ยมมุมฉาก กรวย ปริซึม พีระมิด
∙ ชนิดและสมบัติ
• การสร้างรูปสีเ่ หลีย่ มมุมฉาก ของรูปสี่เหลี่ยม
∙ การสร้างรูปสี่เหลี่ยม
รูปเรขาคณิตสามมิติ
∙ ลักษณะและส่วนต่าง ๆ
ของปริซึม
สาระที่ 3 สถิติและความน่าจะเป็น
สาระการเรียนรู้แกนกลาง
มาตรฐานการเรียนรู้
ป.4 ป.5 ป.6
ค 3.1 เข้าใจกระบวนการ การนำ�เสนอข้อมูล การนำ�เสนอข้อมูล การนำ�เสนอข้อมูล
ทางสถิติ และใช้ความรู้
∙ การอ่านและการเขียน ∙ การอ่านและการเขียน ∙ การอ่านแผนภูมิรูปวงกลม
ทางสถิติในการแก้ปัญหา
แผนภูมิแท่ง แผนภูมิแท่ง
(ไม่รวมการย่นระยะ)
∙ การอ่านกราฟเส้น
∙ การอ่านตารางสองทาง
(two-way table)
ค 3.2 เข้าใจหลักการนับ - - -
เบื้องต้น ความน่าจะเป็น
และนำ�ไปใช้
ตัวอย่างโครงสร้างเวลาเรียนรายวิชาพื้นฐานคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
ภาคเรียนที่ 1
บทที่ 1 ห.ร.ม. และ ค.ร.น. 19
บทที่ 2 เศษส่วน 17
บทที่ 3 ทศนิยม 15
บทที่ 4 ร้อยละและอัตราส่วน 20
บทที่ 5 แบบรูป 9
กิจกรรมคณิตศาสตร์เชิงสะเต็ม : หยิบให้ชนะ -
รวมภาคเรียนที่ 1 80
ภาคเรียนที่ 2
บทที่ 6 รูปสามเหลี่ยม 20
บทที่ 7 รูปหลายเหลี่ยม 17
บทที่ 8 วงกลม 20
บทที่ 9 รูปเรขาคณิตสามมิติ 13
บทที่ 10 การนำ�เสนอข้อมูล 10
กิจกรรมคณิตศาสตร์เชิงสะเต็ม : โรงงานลูกกวาด -
รวมภาคเรียนที่ 2 80
รวมเวลาเรียนตลอดปีการศึกษา 160
ตัวอย่างคำ�อธิบายรายวิชาคณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
รหัสตัวชี้วัด
ค 1.1 ป.6/1, ป.6/2, ป.6/3, ป.6/4, ป.6/5, ป.6/6, ป.6/7, ป.6/8, ป.6/9, ป.6/10,
ป.6/11, ป.6/12
ค 1.2 ป.6/1
ค 1.3 -
ค 2.1 ป.6/1, ป.6/2, ป.6/3
ค 2.2 ป.6/1, ป.6/2, ป.6/3, ป.6/4
ค 3.1 ป.6/1
ค 3.2 -
รวมทั้งหมด 21 ตัวชี้วัด
สาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
∙ การแก้ปัญหาเกี่ยวกับแบบรูป
บทที่
1 ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
จุดประสงค์การเรียนรู้ และสาระสำ�คัญ
จุดประสงค์การเรียนรู้ สาระสำ�คัญ
นักเรียนสามารถ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 1
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
ตารางวิเคราะห์เนื้อหากับทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์ และเวลาที่ใช้ในการจัดกิจกรรม
เวลา ทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์
หัวข้อ เนื้อหา
(ชั่วโมง) j k l m n
เตรียมความพร้อม 1 - - - - -
1.1 ตัวประกอบและการแยกตัวประกอบ 4 - - -
• ตัวประกอบของจำ�นวนนับ
• จำ�นวนเฉพาะและตัวประกอบเฉพาะ
• การแยกตัวประกอบ
1.4 โจทย์ปัญหา 5 - -
ร่วมคิดร่วมทำ� 1 - -
ทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์
j การแก้ปัญหา k การสื่อสารและการสื่อความหมายทางคณิตศาสตร์
l การเชื่อมโยง m การให้เหตุผล n การคิดสร้างสรรค์
คำ�ใหม่
ตัวประกอบ จำ�นวนเฉพาะ ตัวประกอบเฉพาะ การแยกตัวประกอบ ตัวประกอบร่วม ตัวหารร่วม
ตัวประกอบร่วมที่มากที่สุด ตัวหารร่วมที่มากที่สุด (ห.ร.ม.) ผลคูณร่วม ผลคูณร่วมที่น้อยที่สุด (ค.ร.น.)
ความรู้หรือทักษะพื้นฐาน
1. การคูณและการหารจำ�นวนนับ
2. การแก้โจทย์ปัญหาการคูณและโจทย์ปัญหาการหาร
2| สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
สื่อการเรียนรู้
-
แหล่งเรียนรู้
1. หนังสือเรียน หน้า 2-43
เวลาที่ใช้จัดการเรียนรู้
19 ชั่วโมง
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 3
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
แนวการจัดการเรียนรู้
การเตรียมความพร้อม
บทที่
1 ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
ร้านค้าสหกรณ์แห่งหนึ่ง มีข้าวโพดทับทิม 195 ฝัก ข้าวโพดข้าวเหนียว
255 ฝัก และข้าวโพดหวาน 330 ฝัก ต้องการบรรจุข้าวโพดใส่ถุง ถุงละเท่า ๆ กัน
ให้หมดพอดี โดยแต่ละถุงต้องเป็นข้าวโพดชนิดเดียวกัน แม่ค้าจะบรรจุข้าวโพด
ได้มากที่สุดถุงละกี่ฝัก และได้กี่ถุง ถุงละ 15 ฝัก และได้ 52 ถุง
เรียนจบบทนี้แล้ว นักเรียนสามารถ
หา ห.ร.ม. ของจำานวนนับไม่เกิน 3 จำานวน
หา ค.ร.น. ของจำานวนนับไม่เกิน 3 จำานวน
แสดงวิธีหาคำาตอบของโจทย์ปัญหา โดยใช้ความรู้เกี่ยวกับ ห.ร.ม และ ค.ร.น.
12 12
ร้าร้นค้
านค้
าสหกรณ์
าสหกรณ์ 9
6
9 3
6
3
น้ำอัดลม น้ำอัดลม
น้ำอัดลมน้ำอัดลม
น้ำอัดลมน้ำอัดลม
น้ำอัดลมน้ำอัดลม
น้ำอัดลมน้ำอัดลม
น้ำอัดลมน้ำอัดลม
น้ำอัดลมน้ำอัดลม
น้ำอัดลมน้ำอัดลม
น้ำอัดลมน้ำอัดลม
น้ำอัดลมน้ำอัดลม
น้ำอัดลมน้ำอัดลม
น้ำอัดลม น้ำอัดลม
ข้าวโพข้ดข
าวโพ ดขนี้ายวเห
้าวเห ว นียว
ข้าวโพด หวานหวาน
ข้าวโพด ข้าวโพดทั บทิม บทิม
ข้าวโพดทั
1. ครูใช้สถานการณ์หน้าเปิดบทนำ�สนทนาเพื่อกระตุ้นความสนใจเกี่ยวกับการแก้โจทย์ปัญหาโดยใช้ความรู้เกี่ยวกับ ห.ร.ม.
ซึ่งคำ�ถามที่ใช้ควรเริ่มจากจำ�นวนที่ไม่มากนัก เช่น ร้านค้าขายข้าวโพด เหลือข้าวโพดหวาน 12 ฝัก ข้าวโพดข้าวเหนียว
15 ฝัก ถ้าต้องการจัดข้าวโพดทั้งหมดใส่ถุง ถุงละเท่า ๆ กัน โดยแต่ละถุงเป็นข้าวโพดชนิดเดียวกัน แม่ค้าจะจัดข้าวโพด
อย่างไรได้บ้าง ครูตั้งประเด็นคำ�ถามเพื่อเป็นแนวทางไปสู่การหาคำ�ตอบ เช่น
• ถ้าจัดข้าวโพดชนิดเดียวกันใส่ถุง ถุงละ 1 ฝัก ถุงละ 2 ฝัก ถุงละ 3 ฝัก ถุงละ 4 ฝัก ถุงละ 5 ฝัก … จะเป็นอย่างไร
• ถ้าจัดให้แต่ละชนิดหมดพอดี จะจัดอย่างไรได้บ้าง
• ถ้าให้แต่ละถุงมีจำ�นวนฝักมากที่สุด จะได้ถุงละกี่ฝัก และได้ชนิดละกี่ถุง
ทั้งนี้ครูอาจให้นักเรียนปฏิบัติจริงโดยใช้ตัวนับแทนข้าวโพด
จากนั้นใช้สถานการณ์และคำ�ถามในหน้าเปิดบท ให้นักเรียนร่วมกันแสดงวิธีคิดเพื่อหาคำ�ตอบ ซึ่งครูไม่จำ�เป็นต้อง
เฉลยคำ�ตอบ ควรให้นักเรียนเป็นผู้หาคำ�ตอบเองหลังจากเรียนจบ ห.ร.ม. แล้ว
4| สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
1) 15 = 5 × 2) 63 = 7×
3) 132 = × 6 4) 288 = × 8
1) 56 หารด้วย 9 ได้ลงตัว
2) 72 หารด้วย 8 ได้ลงตัว
3 หาคำาตอบ
แบบฝึกหัด 1.1
4| สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
เฉลยหน้า 4
1) 3 2) 9 3) 22 4) 36
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 5
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
1.1 การอ่
ตั วประกอบและการแยกตั
าน การเขียนจำ�นวนนัวบ
ประกอบ
ที่มากกว่า 100,000
สื่อการเรียนรู้ ตัวประกอบของจำานวนนับ
พิจารณาสถานการณ์ตอ
่ ไปนี้
- ขุนมีลก
ู อม 6 เม็ด ต้องการจัดลูกอมเป็นกอง กองละเท่า ๆ กัน
ขุนจัดลูกอมได้กองละกีเ่ ม็ด
2. ครูและนักเรียนร่วมกันพิจารณาตัวอย่าง 1 และตัวอย่าง 2
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
6÷3 = 2
อาจหาได้จาก หาจำ�นวนนับ 2 จำ�นวนที่คูณกันแล้วได้ผลคูณ 6÷6 = 1
1
หาตัวประกอบทั้งหมดของ 12
วิธีทำา เนื่องจาก 12 ÷ 1 = 12
ข้อสังเกต 12 = 1 × 12
12 ÷ 2 = 6
12 = 2 × 6
12 ÷ 3 = 4
12 = 3 × 4
12 ÷ 4 = 3
12 ÷ 6 = 2
12 ÷ 12 = 1
ตอบ ๑, ๒, ๓, ๔, ๖ และ ๑๒
6| สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
6| สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
หาตัวประกอบทั้งหมดของ 12 โดยหาจำ�นวนนับทีละคู่ที่คูณกันแล้วได้ผลคูณเท่ากับ 12
• เนื่องจาก 1 × 12 = 12 จะได้ว่า 12 ÷ 1 = 12 และ 12 ÷ 12 = 1
แสดงว่า 1 และ 12 หาร 12 ได้ลงตัว นั่นคือ 1 กับ 12 เป็นตัวประกอบของ 12
• เนื่องจาก 2 × 6 = 12 จะได้ว่า 12 ÷ 2 = 6 และ 12 ÷ 6 = 2
แสดงว่า 2 และ 6 หาร 12 ได้ลงตัว นั่นคือ 2 กับ 6 เป็นตัวประกอบของ 12
• เนื่องจาก 3 × 4 = 12 จะได้ว่า 12 ÷ 3 = 4 และ 12 ÷ 4 = 3
แสดงว่า 3 และ 4 หาร 12 ได้ลงตัว นั่นคือ 3 กับ 4 เป็นตัวประกอบของ 12
ซึ่งจากตัวประกอบทั้งหมดของ 12 เขียนแสดงความสัมพันธ์ของตัวประกอบแต่ละคู่ได้ดังภาพ
1 2 3 4 6 12
ดังนั้น ตัวประกอบทั้งหมดของ 12 ได้แก่ 1, 2, 3, 4, 6 และ 12
ทั้งนี้ครูอาจยกตัวอย่างการหาตัวประกอบทั้งหมดของจำ�นวนนับอื่นเพิ่มเติม ให้นักเรียนช่วยกันหาคำ�ตอบ เช่น
หาตัวประกอบทั้งหมดของ 36 โดยหาจำ�นวนนับทีละคู่ที่คูณกันแล้วได้ผลคูณเท่ากับ 36
• เนื่องจาก 1 × 36 = 36 จะได้ว่า 36 ÷ 1 = 36 และ 36 ÷ 36 = 1
แสดงว่า 1 และ 36 หาร 36 ได้ลงตัว นั่นคือ 1 กับ 36 เป็นตัวประกอบของ 36
• เนื่องจาก 2 × 18 = 36 จะได้ว่า 36 ÷ 2 = 18 และ 36 ÷ 18 = 2
แสดงว่า 2 และ 18 หาร 36 ได้ลงตัว นั่นคือ 2 กับ 18 เป็นตัวประกอบของ 36
• เนื่องจาก 3 × 12 = 36 จะได้ว่า 36 ÷ 3 = 12 และ 36 ÷ 12 = 3
แสดงว่า 3 และ 12 หาร 36 ได้ลงตัว นั่นคือ 3 กับ 12 เป็นตัวประกอบของ 36
• เนื่องจาก 4 × 9 = 36 จะได้ว่า 36 ÷ 4 = 9 และ 36 ÷ 9 = 4
แสดงว่า 4 และ 9 หาร 36 ได้ลงตัว นั่นคือ 4 กับ 9 เป็นตัวประกอบของ 36
• เนื่องจาก 6 × 6 = 36 จะได้ว่า 36 ÷ 6 = 6
แสดงว่า 6 หาร 36 ได้ลงตัว นั่นคือ 6 เป็นตัวประกอบของ 36
ซึ่งจากตัวประกอบทั้งหมดของ 36 เขียนแสดงความสัมพันธ์ของตัวประกอบแต่ละคู่ได้ดังภาพ
1 2 3 4 6 6 9 12 18 36
ดังนั้น ตัวประกอบทั้งหมดของ 36 ได้แก่ 1, 2, 3, 4, 6, 9, 12, 18 และ 36
จากนั้นร่วมกันทำ�กิจกรรมหน้า 7 แล้วให้ทำ�แบบฝึกหัด 1.2 เป็นรายบุคคล
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 7
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
2 เฉลยหน้า 7
หาตัวประกอบทั้งหมดของ 42
1
วิธีทำา เนื่องจาก 42 ÷ 1 = 42
42 ÷ 14 = 3
2
42 ÷ 21 = 2
1) 1, 5 และ 25
42 ÷ 42 = 1
2) 1, 2, 3, 4, 6, 9, 12, 18 และ 36
ดังนั้น ตัวประกอบทั้งหมดของ 42 ได้แก่ 1, 2, 3, 6, 7, 14, 21 และ 42
3) 1 และ 41
ตอบ ๑, ๒, ๓, ๖, ๗, ๑๔, ๒๑ และ ๔๒
4) 1, 7 และ 49
5) 1, 2, 4, 5, 8, 10, 16, 20, 40 และ 80
จำานวนนับทุกจำานวน จะมี 1 และ ตัวมันเอง เป็นตัวประกอบเสมอ 6) 1, 2, 3, 4, 6, 7, 12, 14, 21, 28, 42 และ 84
ปฏิบัติกิจกรรม
1 ตอบคำาถาม
1) ตัวประกอบทั้งหมดของ 34 มีกี่จำานวน อะไรบ้าง
2) 9 เป็นตัวประกอบของ 45 หรือไม่ เพราะเหตุใด
3) 7 และ 8 เป็นตัวประกอบของ 56 หรือไม่ เพราะเหตุใด
4) 11 เป็นตัวประกอบของ 111 หรือไม่ เพราะเหตุใด
2 หาตัวประกอบทั้งหมดของจำานวนที่กำาหนด
1) 25 2) 36 3) 41
4) 49 5) 80 6) 84
แบบฝึกหัด 1.2
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี |7
8| สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
3. การสอนจำ�นวนเฉพาะ ครูใช้การถาม-ตอบเพื่อให้นักเรียน
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
จำานวนเฉพาะและตัวประกอบเฉพาะ
แล้วร่วมกันสังเกตตัวประกอบของจำ�นวนนับเหล่านั้น
พิจารณาตัวประกอบทัง้ หมดของจำานวนนับ ตัง้ แต่ 1-10
เพื่อนำ�ไปสู่ข้อสังเกตที่ว่า
จำานวนนับ ตัวประกอบทั้งหมด จากตาราง พบข้อสังเกตอะไรบ้าง
• 1 มีตัวประกอบเพียงจำ�นวนเดียว คือ 1 1
2
1
1 และ 2
1 มีตัวประกอบเพียงจำานวนเดียว คือ 1
• 1 เป็นตัวประกอบของจำ�นวนนับทุกจำ�นวน
3 1 และ 3
4 1, 2 และ 4
1 เป็นตัวประกอบของจำานวนนับทุกจำานวน
5 1 และ 5
• จำ�นวนนับทุกจำ�นวนมีตัวมันเองเป็นตัวประกอบ 6 1, 2, 3 และ 6
จำานวนนับทุกจำานวน มีตัวมันเองเป็นตัวประกอบ
7 1 และ 7
• 2, 3, 5 และ 7 มีตัวประกอบเพียง 2 จำ�นวน คือ 8 1, 2, 4 และ 8 2, 3, 5 และ 7 มีตัวประกอบเพียง 2 จำานวน
คือ 1 กับ ตัวมันเอง
1 กับ ตัวมันเอง 9 1, 3 และ 9
10 1, 2, 5 และ 10
เราเรียก 2, 3, 5 และ 7 ว่าเป็น จำานวนเฉพาะ
จากนั้นครูแนะนำ�ว่า 2, 3, 5 และ 7 เป็นจำ�นวนเฉพาะ
9 เป็นจำานวนเฉพาะหรือไม่ เพราะเหตุใด
ร่วมกันอภิปรายแสดงเหตุผลว่า 1 เป็นจำ�นวนเฉพาะหรือไม่
8| สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
เพื่อสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับจำ�นวนเฉพาะให้มากยิ่งขึ้น
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
หาตัวประกอบทั้งหมดของจำานวนนับที่กำาหนด แล้วระบุว่าจำานวนนับนั้น
ให้นก
ั เรียนร่วมกันทำ�กิจกรรมหน้า 9 แล้วให้ท�ำ แบบฝึกหัด 1.3 เป็นจำานวนเฉพาะหรือไม่ โดยเขียน ลงในตาราง พร้อมแสดงเหตุผล
แบบฝึกหัด 1.3
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี |9
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 9
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
4. การสอนตัวประกอบเฉพาะหน้า 10 นักเรียนจะต้องมีความรู้
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
ตั้งคำ�ถามอื่นเพิ่มเติมให้นักเรียนช่วยกันหาคำ�ตอบ
พร้อมแสดงเหตุผล เช่น จะกล่าวว่า 2 และ 3 เป็น ตัวประกอบเฉพาะของ 18
• 5 เป็นตัวประกอบเฉพาะของ 25 หรือไม่
ตัวประกอบที่เป็นจำานวนเฉพาะ เรียกว่า ตัวประกอบเฉพาะ
• 9 เป็นตัวประกอบเฉพาะของ 27 หรือไม่
• 10 มีตัวประกอบเฉพาะเพียง 2 จำ�นวน คือ 2 และ 5
5 เป็นตัวประกอบเฉพาะของ 25 หรือไม่ เพราะเหตุใด
• จำ�นวนนับใดบ้างที่มี 3 เป็นตัวประกอบเฉพาะ
9 เป็นตัวประกอบเฉพาะของ 27 หรือไม่ เพราะเหตุใด
จากนัน
้ ร่วมกันทำ�กิจกรรมหน้า 11 แล้วให้ท�ำ แบบฝึกหัด 1.4
เป็นรายบุคคล 10 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
เฉลยหน้า 11
ปฏิบัติกิจกรรม
1 หาตัวประกอบทั้งหมดและตัวประกอบเฉพาะของจำานวนที่กำาหนด
2
58 1, 2, 29 และ 58 2 และ 29
71 1 และ 71 71
74 1, 2, 37 และ 74 2 และ 37
86 1, 2, 43 และ 86 2 และ 43
93 1, 3, 31 และ 93 2 และ 31
2 ตอบคำาถาม
1) 1 เป็นตัวประกอบเฉพาะของจำานวนนับทุกจำานวนหรือไม่ เพราะเหตุใด
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 11
10 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
5. การสอนการแยกตัวประกอบหน้า 12 นักเรียนจะต้อง
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
การแยกตัวประกอบ
เริ่มจากให้นักเรียนหาตัวประกอบทั้งหมดของ 24 แล้วให้
ตัวประกอบทัง้ หมดของ 24 ได้แก่ 1, 2, 3, 4, 6, 8, 12 และ 24
ตัวแทนนักเรียนเขียน 24 ในรูปการคูณของตัวประกอบ เราสามารถเขียน 24 ในรูปการคูณของตัวประกอบ เช่น
ให้ช่วยกันเขียนจำ�นวนที่กำ�หนดในข้อ 1 - 6 24 = 3 × 8
24 = 4 × 6
กลุ่มละ 1 ข้อ แล้วให้ตัวแทนกลุ่มนำ�เสนอหน้าชั้น ครูและ
เขียนจำานวนต่อไปนี้ในรูปการคูณของตัวประกอบ 2 จำานวน ที่ไม่มีจำานวนใดเป็น 1
เพื่อนร่วมชั้นร่วมกันตรวจสอบความถูกต้อง พร้อมเสนอแนะ 1 18 2 50 3 72
นำ�เสนอแล้ว จำ�นวนดังกล่าวสามารถเขียนในรูปการคูณ
24 = 4 × 6 หรือ 24 = 3 × 8 หรือ 24 = 2 × 12
จะพบว่า 4, 6, 8 และ 12 ไม่เป็นตัวประกอบเฉพาะของ 24
ของตัวประกอบ 2 จำ�นวนอื่นอีก ได้หรือไม่ ถ้าได้ เขียนได้ ซึง่ เราสามารถเขียน 4, 6, 8 และ 12 ในรูปการคูณของตัวประกอบเฉพาะได้ ดังนี้
อย่างไร 24 = 4 × 6 24 = 3 × 8 24 = 2 × 12
ในรูปการคูณของตัวประกอบเฉพาะ
จากนั้นให้นักเรียนร่วมกันพิจารณากิจกรรมหน้า 13
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
1 52 = 2 × 2 × 13 2 108 = 2 × 2 × 3 × 9
เหตุผลของนักเรียน เพราะจะสะท้อนความเข้าใจของนักเรียน
3 74 = 1 × 2 × 37 4 96 = 2×2×2×2×2×3
เกี่ยวกับการแยกตัวประกอบของจำ�นวนนับ
วิธีแยกตัวประกอบของจำานวนนับ เช่น การแยกตัวประกอบของ 36 อาจทำาได้ดังนี้
วิธท
ี ่ี 1 โดยใช้การคูณ
6. ครูแนะนำ�วิธีการแยกตัวประกอบของจำ�นวนนับหน้า 13 36 = 6 × 6 36
ครูควรยกตัวอย่างจำ�นวนอื่นเพิ่มเติมเพื่อให้นักเรียนฝึก = 2×2×3×3 2 × 2 × 3 × 3
ดังนัน
้ 36 = 2 × 2 × 3 × 3 ้ 36 = 2 × 2 × 3 × 3
ดังนัน
ดังนัน
้ 36 = 2 × 2 × 3 × 3
แยกตัวประกอบของจำานวนนับที่กำาหนด
1 โดยใช้การคูณ
1) 86 2) 100 3) 105
2 โดยใช้การหาร
1) 90 2) 132 3) 174
แบบฝึกหัด 1.5
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 13
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 11
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
เฉลยหน้า 12 เฉลยหน้า 13
12 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
7. เพื่อตรวจสอบความเข้าใจและสรุปความรู้ที่ได้
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
ตรวจสอบความเข้าใจ
1 ตอบคำาถามจากจำานวนที่กำาหนด
38 109
53 64
70
47 82 20
1) ตัวประกอบทั้งหมดของทุกจำานวน ได้แก่จำานวนใดบ้าง
2) จำานวนใดบ้างเป็นจำานวนเฉพาะ
2 แยกตัวประกอบของจำานวนที่กำาหนด
1) 64 โดยใช้การคูณ
2) 82 โดยใช้การหาร
สิ่งที่ได้เรียนรู้
2 จำานวนนับทุกจำานวนสามารถแยกตัวประกอบได้
3 แยกตัวประกอบของ 54 ได้ดังนี้
2 54
9 27
3
ตอบ 54 = 2 × 9 × 3
14 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
เฉลยหน้า 14
ตรวจสอบความเข้าใจ
1
1) ตัวประกอบทั้งหมดของ 70 ได้แก่ 1, 2, 5, 7, 10, 14, 35 และ 70
ตัวประกอบทั้งหมดของ 53 ได้แก่ 1 และ 53
ตัวประกอบทั้งหมดของ 64 ได้แก่ 1, 2, 4, 8, 16, 32 และ 64
ตัวประกอบทั้งหมดของ 38 ได้แก่ 1, 2, 19 และ 38
ตัวประกอบทั้งหมดของ 109 ได้แก่ 1 และ 109
ตัวประกอบทั้งหมดของ 47 ได้แก่ 1 และ 47
ตัวประกอบทั้งหมดของ 82 ได้แก่ 1, 2, 41 และ 82
ตัวประกอบทั้งหมดของ 20 ได้แก่ 1, 2, 4, 5, 10 และ 20
2) 47, 53 และ 109
2
1) ตัวอย่าง 2) 2 82
41
64 = 8 × 8
= 2×4×2×4 ดังนั้น 82 = 2 × 41
= 2×2×2×2×2×2
ดังนั้น 64 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2
สิ่งที่ได้เรียนรู้
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 13
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
1.1
1.2 การอ่
ตั วหารร่
านวการเขี
มที่มากที
ยนจำ่ส�ุดนวนนั
(ห.ร.ม.)
บที่มากกว่า 100,000
พิจารณาสถานการณ์ตอ
่ ไปนี้
สื่อการเรียนรู้ ชุมนุมรักการอ่าน มีนักเรียนชั้น ป.5 จำานวน 16 คน และนักเรียนชั้น ป.6 จำานวน 20 คน
ครูต้องการแบ่งนักเรียนเป็นกลุ่ม กลุ่มละเท่า ๆ กัน โดยไม่มีการคละชั้น ครูจะสามารถ
แบ่งนักเรียนให้แต่ละกลุ่มมีสมาชิกมากที่สุดกลุ่มละกี่คน
-
แบ่งนักเรียนชั้น ป.5 จำานวน 16 คน เป็นกลุ่ม กลุ่มละเท่า ๆ กัน ได้ดังนี้
แบบที่ 1 แบ่งกลุ่มละ 1 คน ได้ 16 ÷ 1 = 16 กลุ่ม
ไว้ 3 วิธี ดังนี้ แบ่งนักเรียนชั้น ป.6 จำานวน 20 คน เป็นกลุ่ม กลุ่มละเท่า ๆ กัน ได้ดังนี้
แบบที่ 1 แบ่งกลุ่มละ 1 คน ได้ 20 ÷ 1 = 20 กลุ่ม
วิธีที่ 1 การหา ห.ร.ม. โดยการหาตัวหารร่วม แบบที่ 2 แบ่งกลุ่มละ 2 คน ได้ 20 ÷ 2 = 10 กลุ่ม
ตัวประกอบร่วมทีม ่ ากทีส
่ ด
ุ ตัวหารร่วมทีม ่ ากทีส
่ ด
ุ (ห.ร.ม.) ซึ่ง 4 เป็นจำานวนนับที่มากที่สุดที่หารทั้ง 16 และ 20 ได้ลงตัว
ดังนั้น ครูสามารถแบ่งนักเรียนชั้น ป.5 และ ป.6 เป็นกลุ่ม กลุ่มละเท่า ๆ กัน
(greatest common divisor : gcd) ครูควรเริ่มจาก โดยไม่มีการคละชั้น ได้มากที่สุดกลุ่มละ 4 คน
ให้นักเรียนเข้าใจความหมายของตัวหารร่วมก่อนโดยใช้ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 15
ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายเพื่อนำ�ไปสู่ข้อสรุป
เกี่ยวกับตัวหารร่วมที่มากที่สุด (ห.ร.ม.) ซึ่งจะได้ว่า เมื่อพิจารณาการแบ่งนักเรียนเป็นกลุ่มข้างต้น
จะได้ว่า ตัวประกอบของ 16 ได้แก่ 1, 2, 4, 8 และ 16
ของจำ�นวนนับเหล่านั้น
เรียก 4 ว่าตัวหารร่วมที่มากที่สุด ของ 16 และ 20
เหล่านั้นได้ลงตัว
จำานวนนับที่หาร 26 ได้ลงตัว ได้แก่ 1, 2, 13 และ 26
ตัวหารร่วมของ 8, 10 และ 26 ได้แก่ 1 และ 2
ตัวหารร่วมที่มากที่สุดของ 8, 10 และ 26 คือ 2
ดังนั้น ห.ร.ม. ของ 8, 10 และ 26 คือ 2
ตอบ ๒
หา ห.ร.ม. ของจำานวนที่กำาหนด
แบบฝึกหัด 1.6
16 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
14 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
จากนัน
้ ร่วมกันพิจารณาตัวอย่างหน้า 16 พร้อมทัง้ แนะนำ�ว่า
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
เฉลยหน้า 16
กิจกรรม และให้ทำ�แบบฝึกหัด 1.6 เป็นรายบุคคล
1 วิธีทำา จำานวนนับที่หาร 4 ได้ลงตัว ได้แก่ 1, 2 และ 4
จำานวนนับที่หาร 15 ได้ลงตัว ได้แก่ 1, 3, 5 และ 15
ตัวหารร่วมของ 4 และ 15 ได้แก่ 1
ตัวหารร่วมที่มากที่สุดของ 4 และ 15 คือ 1
ดังนั้น ห.ร.ม. ของ 4 และ 15 คือ 1
ตอบ ๑
เฉลยหน้า 16
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 15
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
จะได้ว่า 45 = 3 × 3 × 5 จะไม่มากกว่า 27
12 = 2 × 2 × 3 (2 หาร 12 ได้ลงตัว)
พิจารณาการหา ห.ร.ม. ของ 24, 36 และ 60 สังเกตได้วา่
24 = 2 × 2 × 2 × 3 ห.ร.ม. ของ 24, 36 และ 60
จะไม่มากกว่า 24
36 = 2 × 2 × 3 × 3
12 = 2 × 2 × 3 (3 หาร 12 ได้ลงตัว) 60 = 2 × 2 × 3 × 5
พบว่า 2 × 2 × 3 เป็นตัวหารร่วมที่มากที่สุดของ 24, 36 และ 60
ดังนั้น ห.ร.ม. ของ 24, 36 และ 60 คือ 2 × 2 × 3 = 12
12 = 2 × 2 × 3 (2 × 2 หาร 12 ได้ลงตัว)
หา ห.ร.ม. ของ 9, 21 และ 30
หา ห.ร.ม ของจำานวนที่กำาหนด
แบบฝึกหัด 1.7
16 = 2 × 2 × 2 × 2 (2 หาร 16 ได้ลงตัว) สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 17
เฉลยหน้า 17
16 = 2 × 2 × 2 × 2 (2 × 2 × 2 หาร 16 ได้ลงตัว)
1 วิธีทำา 12 = 2 × 2 × 3 2 วิธีทำา 32 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2
20 = 2 × 2 × 5 46 = 2 × 23
คือ 2 × 2 = 4
ดังนั้น ห.ร.ม. ของ 32 และ 46 คือ 2
ตอบ ๒
ตอบ ๔
ครูใช้การถาม-ตอบประกอบการอธิบายการหา ห.ร.ม.
3 วิธีทำา 42 = 2 × 3 × 7 4 วิธีทำา 16 = 2 × 2 × 2 × 2
โดยการแยกตัวประกอบหน้า 17 ทั้งนี้ครูควรตั้งประเด็น 54 = 2 × 3 × 3 × 3 40 = 2 × 2 × 2 × 5
38 = 2 × 19 144 = 2 × 2 × 2 × 2 × 3 × 3
แล้วร่วมกันทำ�กิจกรรมหน้า 17 จากนั้นร่วมกันสรุปข้อสังเกต 121 = 11 × 11 162 = 2 × 3 × 3 × 3 × 3
ที่ได้จากการหา ห.ร.ม. ซึ่งควรจะได้ว่า ห.ร.ม. ที่ได้ ดังนั้น ห.ร.ม. ของ 22, 38 และ 121 คือ 1 ดังนั้น ห.ร.ม. ของ 126, 144 และ 162
ตอบ ๑ คือ 2 × 3 × 3 = 18
จะน้อยกว่าจำ�นวนนับที่น้อยที่สุดในบรรดาจำ�นวนนับ ตอบ ๑๘
16 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
การคูณกับการหาร จะได้ 2 48
24
72
36
ควรย้ำ�กับนักเรียนคือ ตัวหารร่วมที่นำ�มาหารจำ�นวนนับ
6 24 36
4 6
จะได้ 2 × 6 × 2 = 24
สังเกต
เมื่อนำา 24 ไปหาร 48 และ 72 จะได้ผลหารเป็น 2 และ 3 ตามลำาดับ
ซึ่งจะเห็นว่า ตัวหารร่วมของ 2 และ 3 มีเพียงจำานวนเดียว คือ 1
แสดงว่า 24 เป็น ห.ร.ม ของ 48 และ 72
18 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
สังเกต
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 19
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 17
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
4. ครูและนักเรียนร่วมกันพิจารณาตัวอย่างหน้า 20 จากนัน ้
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
แล้วพิจารณาผลการเปรียบเทียบว่าเป็นอย่างไร วิธีทำา 3 15
5 5
45
15
90
30
ครูนำ�ข้อสังเกตเกี่ยวกับผลการเปรียบเทียบระหว่าง 1 3 6
ตอบ ๑๕
เพื่อนำ�ไปสู่ข้อสรุป ซึ่งจะได้ว่า ห.ร.ม. ที่ได้จะน้อยกว่า
หา ห.ร.ม. ของจำานวนที่กำาหนด
หรือเท่ากับจำ�นวนนับที่น้อยที่สุดในบรรดาจำ�นวนนับ 1 18 และ 36 2 84 และ 98 3 50 และ 100
ที่นำ�มาหา ห.ร.ม. จากนั้นให้ทำ�แบบฝึกหัด 1.8 4 60, 120 และ 135 5 104, 117 และ 143 6 168, 389 และ 210
ในส่วนของกรอบน่าคิดด้านล่าง เป็นการนำ�ความรู้
หาจำานวนนับที่มากที่สุดที่หาร 57, 85 และ 99 แล้วเหลือเศษ 1
แล้วเหลือเศษ 1 โดยครูใช้การถาม-ตอบประกอบการอธิบาย 4
ตรวจสอบ
6 7
20 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
เฉลยหน้า 20 เฉลยหน้า 20
ดังนั้น ห.ร.ม. ของ 50 และ 100 ดังนั้น ห.ร.ม. ของ 60, 120 และ 135 ตอบ ๒๑
คือ 5 × 10 = 50 คือ 5 × 3 = 15
2. หาจำานวนนับที่มากที่สุดที่หาร 36, 72 และ 108 แล้วเหลือเศษ 1, 2 และ 3 ตามลำาดับ
ตอบ ๕๐ ตอบ ๑๕
วิธีทำา จากโจทย์ ต้องการหาจำานวนนับที่มากที่สุดที่หาร 36, 72 และ 108 แล้วเหลือเศษ
1, 2 และ 3 ตามลำาดับ
18 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
5. เพื่อตรวจสอบความเข้าใจและสรุปความรู้ที่ได้
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
ตรวจสอบความเข้าใจ
1 210 = 2 × 3 × 5 × 7
140 = 2 × 2 × 5 × 7
280 = 2 × 2 × 2 × 5 × 7
ห.ร.ม. ของ 210, 140 และ 280 คือ 5 × 7 = 35
สิ่งที่ได้เรียนรู้
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 21
เฉลยหน้า 21
ตรวจสอบความเข้าใจ
1 ไม่ถูกต้อง แก้ไขให้ถูกต้องดังน
2 ไม่ถูกต้อง แก้ไขให้ถูกต้องดังนี้
สิ่งที่ได้เรียนรู้
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 19
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
1.1
1.3 การอ่ณาน
ผลคู ร่วการเขี
มที่น้อยยที
นจำ่ส�ุดนวนนั
(ค.ร.น.)
บที่มากกว่า 100,000
พิจารณาสถานการณ์ตอ
่ ไปนี้
สื่อการเรียนรู้ ใบบัวและต้นกล้าเริม
่ ออมเงินพร้อมกันและออมทุกวัน โดยใบบัวออมวันละ 4 บาท
ต้นกล้าออมวันละ 6 บาท
- จำานวนเงินออมทั้งหมดในแต่ละวันของใบบัวและต้นกล้า
แนวการจัดการเรียนรู้ วันที่
เงินออม
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 ...
ของใบบัว 4 8 12 16 20 24 28 32 36 40 44 48 52 56 60 ...
(บาท)
1. การหาผลคูณร่วมที่น้อยที่สุด (ค.ร.น.) นำ�เสนอวิธีหาไว้ เงินออม
ของต้นกล้า 6 12 18 24 30 36 42 48 54 60 66 72 78 84 90 ...
3 วิธี ดังนี้ (บาท)
การถาม-ตอบประกอบการอธิบายสถานการณ์หน้า 22
22 |
จากนั้นร่วมกันอภิปรายเพื่อนำ�ไปสู่ข้อสรุปเกี่ยวกับผลคูณร่วม
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
เป็นจำ�นวนนับที่หารด้วยจำ�นวนนับเหล่านั้นได้ลงตัว 1
หา ค.ร.น. ของ 3 และ 5
• ผลคูณร่วมที่น้อยที่สุด ใช้อักษรย่อ ค.ร.น. วิธีทำา จำานวนนับที่เป็นผลคูณของ 3 ได้แก่ 3, 6, 9, 12, 15, 18, 21, 24, 27, 30, …
จำานวนนับที่เป็นผลคูณของ 5 ได้แก่ 5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, …
หมายถึงจำ�นวนนับทีน
่ อ
้ ยทีส
่ ด
ุ ทีห
่ ารด้วยจำ�นวนนับ ดังนั้น ค.ร.น. ของ 3 และ 5 คือ 15
ตอบ ๑๕
เหล่านัน
้ ได้ลงตัว
2
วิธีทำา จำานวนนับที่เป็นผลคูณของ 6 ได้แก่ 6, 12, 18, 24, 30, 36, 42, 48, 54, 60, …
ผลคูณร่วมด้วยการถาม-ตอบประกอบการอธิบายตัวอย่าง 1 จำานวนนับที่เป็นผลคูณของ 8 ได้แก่ 8, 16, 24, 32, 40, 48, 56, 64, …
และตัวอย่าง 2 หน้า 23 แล้วให้ร่วมกันทำ�กิจกรรม จำานวนนับที่เป็นผลคูณของ 12 ได้แก่ 12, 24, 36, 48, 60, …
จำานวนนับที่เป็นผลคูณร่วมของ 6, 8 และ 12 ได้แก่ 24, 48, …
ตอบ ๒๔
หา ค.ร.น. ของจำานวนที่กำาหนด
แบบฝึกหัด 1.9
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 23
20 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
เฉลยหน้า 23
1 วิธีทำา จำานวนนับที่เป็นผลคูณของ 18 ได้แก่ 18, 36, 54, 72, 90, 108, ...
จำานวนนับที่เป็นผลคูณของ 27 ได้แก่ 27, 54, 81, 108, ...
จำานวนนับที่เป็นผลคูณร่วมของ 18 และ 27 ได้แก่ 54, 108, ...
ซึ่งผลคูณร่วมที่น้อยที่สุดของ 18 และ 27 คือ 54
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 18 และ 27 คือ 54
ตอบ ๕๔
2 วิธีทำา จำานวนนับที่เป็นผลคูณของ 4 ได้แก่ 4, 8, 12, 16, 20, 24, 28, 32, 36, 40, 44,
48, 52, 56, 60, 64, 68, 72, ...
จำานวนนับที่เป็นผลคูณของ 9 ได้แก่ 9, 18, 27, 36, 45, 54, 63, 72, ...
จำานวนนับที่เป็นผลคูณของ 12 ได้แก่ 12, 24, 36, 48, 60, 72, ...
จำานวนนับที่เป็นผลคูณร่วมของ 4, 9 และ 12 ได้แก่ 36, 72, ...
ซึ่งผลคูณร่วมที่น้อยที่สุดของ 4, 9 และ 12 คือ 36
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 4, 9 และ 12 คือ 36
ตอบ ๓๖
3 วิธีทำา จำานวนนับที่เป็นผลคูณของ 10 ได้แก่ 10, 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 90,
100, 110, 120, 130, 140, 150, 160, 170, 180, 190, 200, 210, 220,
230, 240, ...
ว
จำานวนนับที่เป็นผลคูณของ 24 ได้แก่ 24, 48, 72, 96, 120, 144, 168, 192,
216, 240, ...
จำานวนนับที่เป็นผลคูณของ 40 ได้แก่ 40, 80, 120, 160, 200, 240, ...
าะก็ได้
จำานวนนับที่เป็นผลคูณร่วมของ 10, 24 และ 40 ได้แก่ 120, 240, ...
ซึ่งผลคูณร่วมที่น้อยที่สุดของ 10, 24 และ 40 คือ 120
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 10, 24 และ 40 คือ 120
ตอบ ๑๒๐
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 21
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
ผลคูณของ 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 3 เป็นจำานวนนับทีน
่ อ
้ ยทีส่ ด
ุ ทีห
่ ารด้วย 24 และ 32 ได้ลงตัว
หารด้วย 32 ได้ลงตัว
32 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2
1) จำ�นวนนับที่น้อยที่สุดที่ 32 หารได้ลงตัว สังเกตได้ว่า ค.ร.น. ของ 24 และ 32 จะไม่น้อยกว่า 32
มีจำ�นวนใดคูณกันบ้าง กี่จำ�นวน
(มี 2 คูณกัน 5 จำ�นวน หรือ 2 × 2 × 2 × 2 × 2)
2) 24 หารจำ�นวนที่เป็นคำ�ตอบในข้อ 1) ได้ลงตัวหรือไม่
หรืออาจสังเกตการหา ค.ร.น. ของ 24 และ 32 จากการแยกตัวประกอบ ดังนี้
(ไม่ลงตัว) 24 = 2 × 2 × 2 × 3
3) ถ้าต้องการให้ 24 หารจำ�นวนนับที่น้อยที่สุดที่ 32
32 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2
หารลงตัว ต้องนำ�จำ�นวนใดมาคูณกับจำ�นวนที่เป็น
คำ�ตอบในข้อ 1)
24 |
(3)
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
22 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
จาก 18 = 2 × 3 × 3 30 = 2 × 3 × 5
36 = 2 × 2 × 3 × 3
30 = 2 × 3 × 5 พบว่า
36 = 2 × 2 × 3 × 3 ผลคูณของ 2 × 3 × 3 เป็นจำานวนนับทีน
่ อ
ผลคูณของ 2 × 3 × 5 เป็นจำานวนนับทีน
้ ยทีส่ ด
่ อ
ุ ทีห
้ ยทีส่ ด
่ ารด้วย 18 ได้ลงตัว
ุ ทีห
่ ารด้วย 30 ได้ลงตัว
และผลคูณของ 2 × 2 × 3 × 3 เป็นจำานวนนับทีน
่ อ
้ ยทีส่ ด
ุ ทีห
่ ารด้วย 36 ได้ลงตัว
1) จำ�นวนนับที่น้อยที่สุดที่ 36 หารได้ลงตัว จะได้วา่
ผลคูณของ 2 × 2 × 3 × 3 × 5 เป็นจำานวนนับทีน ่ อ
้ ยทีส่ ด
ุ ทีห
่ ารด้วย 18, 30 และ 36 ได้ลงตัว
(มี 2 คูณกัน 2 จำ�นวน และคูณกับ 3 อีก 2 จำ�นวน หารด้วย 18 ได้ลงตัว หารด้วย 30 ได้ลงตัว
2) 30 หารจำ�นวนที่เป็นคำ�ตอบในข้อ 1) ได้ลงตัวหรือไม่
สังเกตได้ว่า ค.ร.น. ของ 18, 30 และ 36 จะไม่น้อยกว่า 36
(ไม่ลงตัว)
3) ถ้าต้องการให้ 30 หารจำ�นวนนับที่น้อยที่สุดที่ 36
หารลงตัว ต้องนำ�จำ�นวนใดมาคูณกับจำ�นวนที่เป็น หรืออาจสังเกตการหา ค.ร.น. ของ 18, 30 และ 36 จากการแยกตัวประกอบ ดังนี้
คำ�ตอบในข้อ 1)
18 = 2 × 3 × 3
30 = 2 × 3 × 5
(5) 36 = 2 × 2 × 3 × 3
4) จำ�นวนนับที่น้อยที่สุดที่ 36 และ 30 หารลงตัว ดังนั้น ค.ร.น. ของ 18, 30 และ 36 คือ 2 × 3 × 3 × 2 × 5 = 180
ได้จากจำ�นวนใดคูณกันบ้าง กี่จำ�นวน
(มี 2 คูณกัน 2 จำ�นวน คูณกับ 3 อีก 2 จำ�นวน | 25
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 23
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
เพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน และให้นักเรียนช่วยกัน 1
หา ค.ร.น. ของ 15 และ 28
จำ�นวนนับที่มากที่สุดในบรรดาจำ�นวนนับที่นำ�มาหา ค.ร.น.
2
แล้วให้ทำ�แบบฝึกหัด 1.10 เป็นรายบุคคล หา ค.ร.น. ของ 12, 18 และ 24
สังเกต 12 = 2 × 2 × 3
18 = 2 × 3 × 3
24 = 2 × 2 × 2 × 3
วิธีทำา 12 = 2 × 2 × 3 และ ค.ร.น. ของ 12, 18 และ 24
18 = 2 × 3 × 3 คือ 2 × 3 × 2 × 2 × 3 = 72
24 = 2 × 2 × 2 × 3
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 12, 18 และ 24 คือ 2 × 2 × 2 × 3 × 3 = 72
ตอบ ๗๒
หา ค.ร.น. ของจำานวนที่กำาหนด
แบบฝึกหัด 1.10
26 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
เฉลยหน้า 26
1 วิธีทำา 48 = 2 × 2 × 2 × 2 × 3 2 วิธีทำา 12 = 2 × 2 × 3
56 = 2 × 2 × 2 × 7 16 = 2 × 2 × 2 × 2
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 48 และ 56 32 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2
คือ 2 × 2 × 2 × 2 × 3 × 7 = 336 ดังนั้น ค.ร.น. ของ 12, 16 และ 32
ตอบ ๓๓๖ คือ 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 3 = 96
ตอบ ๙๖
3 วิธีทำา 15 = 3 × 5 4 วิธีทำา 18 = 2 × 3 × 3
25 = 5 × 5 72 = 2 × 2 × 2 × 3 × 3
30 = 2 × 3 × 5 45 = 3 × 3 × 5
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 15, 25 และ 30 ดังนั้น ค.ร.น. ของ 18, 72 และ 45
คือ 2 × 3 × 5 × 5 = 150 คือ 2 × 2 × 2 × 3 × 3 × 5 = 360
ตอบ ๑๕๐ ตอบ ๓๖๐
5 วิธีทำา 21 = 3 × 7 6 วิธีทำา 36 = 2 × 2 × 3 × 3
42 = 2 × 3 × 7 90 = 2 × 3 × 3 × 5
50 = 2 × 5 × 5 100 = 2 × 2 × 5 × 5
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 21, 42 และ 50 ดังนั้น ค.ร.น. ของ 36, 90 และ 100
คือ 2 × 3 × 5 × 5 × 7 = 1,050 คือ 2 × 2 × 3 × 3 × 5 × 5 = 900
ตอบ ๑,๐๕๐ ตอบ ๙๐๐
24 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
จำ�นวนนับเหล่านั้นได้ลงตัว โดยลดลงทีละจำ�นวน
ขั้นที่ 2 หาจำานวนนับที่หาร 18 และ 27 ได้ลงตัว เช่น 3 แล้วนำามาหารทั้งสองจำานวน
จนจำ�นวนนับเหล่านั้นมีตัวหารร่วมเป็น 1 ทั้งนี้ จำ�นวนนับ จะได้ 3 54 81
3 18 27
ที่นำ�มาหารจำ�นวนนับเหล่านั้น จะเป็นจำ�นวนเฉพาะ 6 9
โดยครูอาจแนะนำ�ให้นักเรียนทดลองนำ�จำ�นวนนับที่กำ�หนด
พบว่า 2 และ 3 ไม่มีตัวหารร่วมนอกจาก 1 จึงสิ้นสุดการหาร
ดังนั้น ผลคูณร่วมทีน
่ อ
้ ยทีส่ ด
ุ ของ 54 และ 81 หาได้โดย นำาตัวหารและผลหารของทุกจำานวนมาคูณกัน
แสดงว่า ค.ร.น. ของ 54 และ 81 คือ 3 × 3 × 3 × 2 × 3 = 162
แต่ละจำ�นวนไปหารจำ�นวนที่คาดว่าจะเป็น ค.ร.น. แล้วสังเกต
หรือ อาจนำา 9 หาร 54 และ 81 ได้ดังนี้
ผลหารที่ได้ ถ้าผลหารของทุกจำ�นวน มีตัวหารร่วมเป็น 1 9 54 81
6 9
เพียงจำ�นวนเดียว แสดงว่าจำ�นวนที่คาดไว้นั้นเป็น ค.ร.น. สังเกต
จากนั้นนำา 3 หาร 6 และ 9 ได้ดังนี้
ของจำ�นวนเหล่านั้นจริง
เมื่อนำา 54 และ 81 ไปหาร 162
9 54 81 จะได้ผลหารเป็น 3 และ 2 ตามลำาดับ
3 6 9 ซึ่งจะเห็นว่า ตัวหารร่วมของ 3 และ 2
2 3 มี 1 เพียงจำานวนเดียว
แสดงว่า 162 เป็น ค.ร.น. ของ 54 และ 81
แสดงว่า ค.ร.น. ของ 54 และ 81
คือ 9 × 3 × 2 × 3 = 162
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 27
สังเกต
28 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 25
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
5. ครูและนักเรียนร่วมกันพิจารณาตัวอย่างหน้า 29 จากนัน ้
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
แล้วพิจารณาผลการเปรียบเทียบว่าเป็นอย่างไร วิธีทำา 4 8
2
20
5
เพื่อให้นักเรียนได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน
แสดงว่า ต้องหาจำานวนนับที่น้อยที่สุดที่หารด้วย 10, 15 และ 20 ได้ลงตัวก่อน
นั่นคือ หา ค.ร.น. ของ 10, 15 และ 20 ซึ่งเท่ากับ 60
ดังนั้น จำานวนนับที่น้อยที่สุดที่หารด้วย 10, 15 และ 20 แล้วเหลือเศษ 4 คือ 60 + 4 = 64
ตรวจสอบ
6 4 3
10 64 15 64 20 64
60 60 60
4 4 4
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 29
เฉลยหน้า 29
3 ตัวอย่าง 4 ตัวอย่าง
วิธีทำา 8 16 64 40 วิธีทำา 6 18 42 54
2 2 8 5 3 3 7 9
1 4 5 1 7 3
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 16, 64 และ 40 ดังนั้น ค.ร.น. ของ 18, 42 และ 54
คือ 8 × 2 × 1 × 4 × 5 = 320 คือ 6 × 3 × 1 × 7 × 3 = 378
ตอบ ๓๒๐ ตอบ ๓๗๘
5 ตัวอย่าง 6 ตัวอย่าง
วิธีทำา 10 30 40 60 วิธีทำา 11 44 66 132
3 3 4 6 2 4 6 12
2 1 4 2 2 2 3 6
1 2 1 3 1 3 3
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 30, 40 และ 60 1 1 1
คือ 10 × 3 × 2 × 1 × 2 × 1 = 120 ดังนั้น ค.ร.น. ของ 44, 66 และ 132
ตอบ ๑๒๐ คือ 11 × 2 × 2 × 3 × 1 × 1 × 1 = 132
ตอบ ๑๓๒
26 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
2 8 และ 12 4 24 96 96
จำ�นวนนับ 2 จำ�นวน จะพบว่า ผลคูณของ ห.ร.ม. กับ ค.ร.น. 3 9 และ 10 1 90 90 90
แสดงวิธีหาคำาตอบ
จำานวนนับ 2 จำานวนนี้เป็นจำานวนใดได้บ้าง
30 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
เฉลยหน้า 30
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 27
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
7. เพื่อตรวจสอบความเข้าใจและสรุปความรู้ที่ได้
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
ตรวจสอบความเข้าใจ
1 40 = 2×2×2×5
90 = 2×3×3×5
105 = 3 × 5 × 7
ค.ร.น. ของ 40, 90 และ 105 คือ 5 × 2 × 3 × 2 × 3 × 7 = 1,260
2 2 24 56 48
6 12 28 24
4 2 28 4
2 7 1
สิ่งที่ได้เรียนรู้
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 31
เฉลยหน้า 31
2 ไม่ถูกต้อง แก้ไขให้ถูกต้องดังนี้
ดังนั้น จำานวนนับอีกจำานวนหนึ่ง คือ 20 ตัวอย่าง 2 24 56 48
๒๐ 4 12 28 24
3 3 7 6
1 7 2
จากความสัมพันธ์ระหว่าง ห.ร.ม. กับ ค.ร.น. ของจำานวนนับ 2 จำานวน ค.ร.น. ของ 24, 56 และ 48 คือ 2 × 4 × 3 × 1 × 7 × 2 = 336
สิ่งที่ได้เรียนรู้
1 ไม่ถูกต้อง เพราะ ค.ร.น. เป็นจำานวนนับที่น้อยที่สุดที่หารด้วยจำานวนนับตั้งแต่ 2 จำานวนขึ้นไปได้ลงตัว
ดังนั้น จำานวนนับอีกจำานวนหนึ่ง คือ 30 ถ้า ค.ร.น. น้อยกว่าจำานวนใดจำานวนหนึ่งในบรรดาจำานวนนับเหล่านั้น จะไม่สามารถหารด้วย
๓๐ จำานวนนับเหล่านั้นได้ลงตัว
28 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
1.1
1.4 การอ่าปนัญการเขี
โจทย์ หา ยนจำ�นวนนับที่มากกว่า 100,000
จึงนำ�สนทนาเกี่ยวกับโจทย์ปัญหาที่ใช้ความรู้เกี่ยวกับ ห.ร.ม.
จะหาจำานวนโดนัทที่มากที่สุดที่บรรจุในแต่ละกล่อง
และ ค.ร.น. ว่า โจทย์ลักษณะนี้จะไม่มีคำ�ว่า ห.ร.ม. และ ค.ร.น. โดยแต่ละกล่องเป็นโดนัทหน้าเดียวกัน ต้องรู้อะไรก่อน
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 29
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
จะหาจำานวนกล่องที่บรรจุโดนัททั้งหมดได้อย่างไร และได้คำาตอบเท่าใด
จะบรรจุโดนัทหน้าสตรอว์เบอร์รีกล่องละเท่า ๆ กัน ได้กล่องละกี่ชิ้นบ้าง
คิดได้อย่างไร
ต้องนำาจำานวนโดนัทแต่ละหน้า หารด้วยจำานวนโดนัทที่บรรจุในแต่ละกล่อง
แสดงว่า มีโดนัทหน้าช็อกโกแลต 42 ÷ 6 = 7 กล่อง
จะบรรจุโดนัทหน้าสตรอว์เบอร์รีได้กล่องละ 1 ชิ้น 2 ชิ้น 3 ชิ้น 4 ชิ้น 6 ชิ้น โดนัทหน้าสตรอว์เบอร์รี 36 ÷ 6 = 6 กล่อง
9 ชิ้น 12 ชิ้น 18 ชิ้น และ 36 ชิ้น คิดได้โดยหาจำานวนนับที่หาร 36 ได้ลงตัว
โดนัทหน้ามะพร้าว 30 ÷ 6 = 5 กล่อง
ซึ่งได้แก่ 1, 2, 3, 4, 6, 9, 12, 18 และ 36
ดังนั้น อุ้มบรรจุโดนัทได้ทั้งหมด 7 + 6 + 5 = 18 กล่อง
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 33 34 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
พิจารณาสถานการณ์ตอ
่ ไปนี้
จะซ่อมบำารุงทางเดินเท้าในปีที่เท่าใดบ้าง
12 มีความสัมพันธ์อย่างไรกับ 2, 6 และ 4
สิ่งที่โจทย์ถาม ปี พ.ศ. ที่โรงเรียนจะปรับปรุงสภาพแวดล้อมภายในทุกรายการพร้อมกัน
เป็นครั้งที่ 2 12 เป็นจำานวนนับที่น้อยที่สุดที่หารด้วย 2, 6 และ 4 ได้ลงตัว
หรือ 12 เป็น ค.ร.น. ของ 2, 6 และ 4
ต้องรู้จำานวนปีที่จะปรับปรุงทุกรายการพร้อมกันเป็นครั้งที่ 2
ตรวจสอบได้อย่างไรว่า พ.ศ. 2572 เป็นคำาตอบที่ถูกต้อง
แล้วเทียบจำานวนปีที่ได้ ให้เป็นปี พ.ศ.
จะปรับปรุงห้องเรียนในปีที่เท่าใดบ้าง
ต้องหาว่า จำานวนปีที่จะปรับปรุงทุกรายการพร้อมกันเป็นครั้งที่ 2 คือปีที่เท่าใด
เนื่องจากโรงเรียนปรับปรุงทุกรายการพร้อมกันเป็นครั้งแรกในปี พ.ศ. 2560
เนื่องจากปรับปรุงห้องเรียนทุก ๆ 2 ปี แสดงว่าจะปรับปรุงห้องเรียนในปีที่
และครั้งที่ 2 ในปี พ.ศ. 2572 ซึ่งห่างกัน 12 ปี
2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, … ซึ่งเป็นจำานวนนับที่หารด้วย 2 ได้ลงตัว
และต้องหาว่า 12 เป็น ค.ร.น. ของ 2, 6 และ 4 จริงหรือไม่
ซึ่ง 12 ÷ 2 = 6 12 ÷ 6 = 2 12 ÷ 4 = 3
จะทาสีอาคารใหม่ในปีที่เท่าใดบ้าง จะเห็นว่า ตัวหารร่วมของ 6, 2 และ 3 มีเพียงจำานวนเดียว คือ 1
ดังนั้น 12 เป็น ค.ร.น. ของ 2, 6 และ 4 จริง
เนื่องจากทาสีอาคารใหม่ทุก ๆ 6 ปี แสดงว่าจะทาสีอาคารใหม่ในปีที่ แสดงว่า พ.ศ. 2572 เป็นคำาตอบที่ถูกต้อง
6, 12, 18, 24, … ซึ่งเป็นจำานวนนับที่หารด้วย 6 ได้ลงตัว
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 35 36 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
30 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
2. ครูและนักเรียนร่วมกันพิจารณาตัวอย่าง 1 และตัวอย่าง 2
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
8 8 25 16
ซึ่งจะต้องใช้จ�ำ นวนกล่องน้อยทีส่ ดุ หมายความว่า เสือ้ ทีบ
่ รรจุ 1 25 2
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 37
วิธีคิด หาจำานวนที่นั่งที่มากที่สุดในแต่ละแถวของแต่ละโซน
ต้องหาว่า 400 เป็น ค.ร.น. ของ 8, 25 และ 16 จริงหรือไม่ โดยหา ห.ร.ม. ของ 176, 110 และ 66 แล้วหาจำานวนแถวของแต่ละโซน
ซึ่ง 400 ÷ 8 = 50 400 ÷ 25 = 16 400 ÷ 16 = 25 โดยนำาจำานวนที่นั่งของแต่ละโซน หารด้วยจำานวนที่นั่งที่มากที่สุดในแต่ละแถว
จะเห็นว่า ตัวหารร่วมของ 50, 16 และ 25 มีเพียงจำานวนเดียว คือ 1
จะได้ 400 เป็น ค.ร.น. ของ 8, 25 และ 16 จริง วิธีทำา หาจำานวนที่นั่งที่มากที่สุดในแต่ละแถวของโซน A โซน B และโซน C
แสดงว่า แต่ละคนจ่ายเงินซื้อดอกไม้น้อยที่สุด 400 บาท
โดยการหา ห.ร.ม. ของ 176, 110 และ 66
และต้องหาว่า ดอกไม้แต่ละชนิดราคาดอกละเท่าใด
176 = 2 × 2 × 2 × 2 × 11
เนื่องจากแต่ละคนซื้อดอกไม้ 400 บาท ถ้าแก้มซื้อดอกกุหลาบได้ 50 ดอก
นุชซื้อดอกลิลลี่ได้ 16 ดอก และผึ้งซื้อดอกทานตะวันได้ 25 ดอก 110 = 2 × 5 × 11
ดังนั้น ดอกกุหลาบราคาดอกละ 400 ÷ 50 = 8 บาท 66 = 2 × 3 × 11
ดอกลิลลี่ราคาดอกละ 400 ÷ 16 = 25 บาท จะได้ ห.ร.ม. ของ 176, 110 และ 66 คือ 2 × 11 = 22
ดอกทานตะวันราคาดอกละ 400 ÷ 25 = 16 บาท
แสดงว่า โรงภาพยนตร์แห่งนี้จัดที่นั่งได้มากที่สุดแถวละ 22 ที่
พบว่าสอดคล้องกับโจทย์
โดย โซน A จัดที่นั่งได้ 176 ÷ 22 = 8 แถว
แสดงว่า 400 บาท กับ 50 ดอก 16 ดอก และ 25 ดอก เป็นคำาตอบที่ถูกต้อง
โซน B จัดที่นั่งได้ 110 ÷ 22 = 5 แถว
โซน C จัดที่นั่งได้ 66 ÷ 22 = 3 แถว
และจัดที่นั่งทั้งหมด 8 + 5 + 3 = 16 แถว
ดังนั้น โรงภาพยนตร์แห่งนี้จัดที่นั่งได้มากที่สุดแถวละ 22 ที่ และจัดได้ 16 แถว
ตอบ โรงภาพยนตร์แห่งนี้จะจัดที่นั่งได้มากที่สุดแถวละ ๒๒ ที่ และจัดได้ ๑๖ แถว
38 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 39
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 31
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
แสดงวิธีหาคำาตอบ
1 ร้านค้ามีเสื้อขนาดเล็ก (S) 150 ตัว ราคาตัวละ 100 บาท เสื้อขนาดกลาง (M) 250 ตัว
ตรวจสอบได้อย่างไรว่า 22 ที่ กับ 16 แถว เป็นคำาตอบที่ถูกต้อง ราคาตัวละ 120 บาท และเสื้อขนาดใหญ่ (L) 200 ตัว ราคาตัวละ 150 บาท
ต้องการบรรจุเสื้อใส่กล่อง โดยทุกกล่องมีจำานวนเสื้อเท่ากันและเป็นเสื้อขนาดเดียวกัน
ร้านค้าจะต้องใช้กล่องน้อยที่สุดกี่ใบ และเสื้อแต่ละขนาดราคากล่องละกี่บาท
ต้องหาว่า 22 เป็น ห.ร.ม. ของ 176, 110 และ 66 จริงหรือไม่ 2 จิตอาสาปลูกป่าชายเลน 2 กลุม
่ ได้แก่ กลุม
่ ตะวันมีสมาชิก 24 คน และกลุม
่ จันทรามีสมาชิก 32 คน
ซึ่ง 176 ÷ 22 = 8 110 ÷ 22 = 5 และ 66 ÷ 22 = 3 แต่ละกลุ่มได้รับกล้าไม้โกงกางจากผู้นำาชุมชนจำานวนเท่ากัน โดยสมาชิกแต่ละคนในกลุ่มเดียวกัน
ได้รับกล้าไม้จำานวนเท่ากัน ผู้นำาชุมชนจะต้องแจกกล้าไม้โกงกางให้แต่ละกลุ่มอย่างน้อยที่สุดกี่ต้น
จะเห็นว่า ตัวหารร่วมของ 8, 5 และ 3 มีเพียงจำานวนเดียว คือ 1
และสมาชิกของแต่ละกลุ่มได้รับกล้าไม้โกงกางคนละกี่ต้น
จะได้ 22 เป็น ห.ร.ม ของ 176, 110 และ 66 จริง
3 สถานีขนส่งผู้โดยสารแห่งหนึ่ง มีรถตู้เดินทางไปตลาดโรงเกลือ จ.สระแก้ว 3 เส้นทาง ดังนี้
แสดงว่า จัดที่นั่งได้มากที่สุดแถวละ 22 ที่
เส้นทางที่ 1 รถออกทุก ๆ 50 นาที เส้นทางที่ 2 รถออกทุก ๆ 30 นาที เส้นทางที่ 3
และต้องหาว่า มีที่นั่งทั้งหมดกี่แถว
รถออกทุก ๆ 45 นาที โดยรถตู้ทั้งสามเส้นทางออกเดินทางพร้อมกันเวลา 03.00 น.
เนื่องจาก จัดที่นั่งได้มากที่สุดแถวละ 22 ที่ ถ้าจัดที่นั่งได้ทั้งหมด 16 แถว รถตู้ทั้งสามเส้นทางจะออกเดินทางพร้อมกันครั้งต่อไปในเวลาใด
แสดงว่า มีที่นั่งทั้งหมด 16 × 22 = 352 ที่ เป็นที่นั่งโซน A จำานวน 176 ที่ 4 พื้นห้องรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ากว้าง 320 เซนติเมตร และยาว 400 เซนติเมตร
เป็นที่นั่งโซน B จำานวน 110 ที่ เอ็มต้องการปูพื้นห้องด้วยกระเบื้องรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส และใช้กระเบื้องจำานวนน้อยที่สุด
ดังนั้น เป็นที่นั่งโซน C จำานวน 352 – (176 + 110) = 66 ที่ เอ็มจะต้องใช้กระเบื้องกี่แผ่น และกระเบื้องแต่ละแผ่นมีขนาดเท่าใด
รั้ว รั้ว
รั้ว
แบบฝึกหัด 1.12
40 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 41
เฉลยหน้า 41 เฉลยหน้า 41
1 วิธีคิด ต้อต้งการใช้
จาำ นวนกล่
องการใช้ องทีอน
จาำ นวนกล่ ่ งทีอ
้ น่ ยที
อ ส่ ด
้ ยทีุ ส่ จึด
ุ งหาจำ านวนเสื
จึงหาจำ อ
้ ทีอ
านวนเสื้ จ่ ที
ะบรรจุ ในแต่
จ่ ะบรรจุ ละกล่
ในแต่ องให้
ละกล่ มจี ม
องให้ าำ นวนมากที ส่ ด
จี าำ นวนมากทีุ ส่ ด
ุ 2 วิธีคิด หาจำานวนกล้าไม้โกงกางทีน
่ อ
้ ยทีส่ ด
ุ ทีแ่ ต่ละกลุม
่ ได้รบ
ั จากผูน
้ าำ ชุมชนจำานวนเท่ากัน โดยหา ค.ร.น.
โดยหา ห.ร.ม.
โดยหา ของของ
ห.ร.ม. 150,
150,250 และ
250 200
และ 200แล้แล้
วหาจำ านวนกล่
วหาจำ อง อโดยนำ
านวนกล่ าจำานวนเสื
ง โดยนำ ้อแต่
จำานวนเสื ละขนาด
้อแต่ ละขนาด ของ 24 และ 32 จากนั้นหาจำานวนกล้าไม้โกงกางที่สมาชิกแต่ละคนของกลุ่มเดียวกันได้รับ
หารด้ วยจำวยจำ
หารด้ านวนเสื ้อที้อ่มทีากที
านวนเสื ่สุด่สทีุด่จทีะบรรจุ
่มากที ในแต่
่จะบรรจุ ละกล่
ในแต่ อง อจากนั
ละกล่ ้นหาราคาเสื
ง จากนั ้อแต่
้นหาราคาเสื ละกล่
้อแต่ อง อโดยนำ
ละกล่ า า
ง โดยนำ โดยนำาจำานวนกล้าไม้โกงกางทีน
่ อ
้ ยทีส่ ด
ุ ทีแ่ ต่ละกลุม
่ ได้รบ
ั จากผูน
้ าำ ชุมชน หารด้วยจำานวนสมาชิก
จำานวนเสื ้อในกล่
จำานวนเสื อง อคูงณคูกัณบกัราคาเสื
้อในกล่ ้อ 1้อ ตั1วตัว
บราคาเสื ของแต่ละกลุ่ม
วิธีทำา หาจำหาจำ
านวนเสื
อ้ ทีอ้จ่ ที
านวนเสื ะบรรจุ ในแต่
จ่ ะบรรจุ ละกล่
ในแต่ องให้
ละกล่ มจี าม
องให้ ำ นวนมากที ส่ ด
จี าำ นวนมากทีุ ส่ โดยหา
ด ห.ร.ม.
ุ โดยหา ของของ
ห.ร.ม. 150, 250
150, และและ
250 200200 วิธีทำา หาจำานวนกล้าไม้โกงกางทีน
่ อ
้ ยทีส่ ด
ุ ทีแ่ ต่ละกลุม
่ ได้รบ
ั จากผูน
้ าำ ชุมชนจำานวนเท่ากัน โดยหา ค.ร.น.
ของ 24 และ 32
ตัวอย่าง 10 150 250 200
5 15 25 20 ตัวอย่าง 24 = 2 × 2 × 2 × 3
3 5 4 32 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2
จะได้
จะได้ห.ร.ม. ของของ
ห.ร.ม. 150,
150,250 และ
250 200
และ 200คือคื10 × 5× 5= =5050
อ 10 จะได้ ค.ร.น. ของ 24 และ 32 คือ 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 3 = 96
แสดงว่ า จะบรรจุ
แสดงว่ เสื้อเสืขนาดเดี
า จะบรรจุ ยวกัยน
้อขนาดเดี วกัได้นมได้ากที ่สุด่สกล่
มากที องละ
ุดกล่ 5050
องละ ตัวตัว แสดงว่า ผู้นำาชุมชนจะต้องแจกกล้าไม้โกงกางให้แต่ละกลุ่มอย่างน้อยที่สุดกลุ่มละ 96 ต้น
32 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
เฉลยหน้า 41 เฉลยหน้า 41
3 วิธีคิด หาเวลาที
หาเวลาที
ร่ ถตูร่ ท
ถตู ท
้ ง้ั สามเส้
้ ง้ั สามเส้ นทางออกเดิ
นทางออกเดิ นทางพร้
นทางพร้ อมกั
อมกันเป็นนเป็ครันง้ ครั
ที่ ง้ 2ที่ 2 โดยหา
โดยหา ค.ร.น.
ค.ร.น. ของของ
50,50,
3030
และและ
4545 4 ตัวอย่าง
จากนั
จากนั ้นจึ้นงเปลี
จึงเปลี ่ยนหน่
่ยนหน่ วยเวลาจากนาที
วยเวลาจากนาที เป็นเป็ชัน่วชั
โมง่วโมงแล้แล้
วใช้วกใช้ารนั
การนั
บต่บอต่จากเวลาที
อจากเวลาที ่ออกเดิ
่ออกเดิ นทาง
นทาง วิธีคิด ต้องการปูพน
้ื ห้องด้วยกระเบือ
้ งรูปสีเ่ หลีย่ มจัตรุ สั ขนาดเดียวกัน และใช้กระเบือ
้ งจำานวนน้อยทีส่ ด
ุ
พร้พร้
อมกัอมกั
นเป็นนเป็ครั
น้งครั ้งแรกจนครบตามเวลาที
แรกจนครบตามเวลาที ่หาได้
่หาได้ แสดงว่า แผ่นกระเบื้องต้องมีขนาดใหญ่ที่สุด จึงต้องหาความยาวของด้านของรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส
ที่มากที่สุด โดยหา ห.ร.ม. ของ 320 และ 400 จากนั้นหาจำานวนกระเบื้อง โดยนำาจำานวนแถว
วิธีทำา หาเวลาที
หาเวลาที
ร่ ถตูร่ ท
ถตู ท
้ ง้ั สามเส้
้ ง้ั สามเส้ นทางออกเดิ
นทางออกเดิ นทางพร้
นทางพร้ อมกั
อมกันเป็นนเป็ครันง้ ครั
ที่ ง้ 2ที่ 2 โดยหา
โดยหา ค.ร.น.
ค.ร.น. ของของ
50,50,
3030
และและ
4545 ของกระเบื้องที่ปูตามด้านกว้าง คูณกับจำานวนกระเบื้องที่ปูตามด้านยาวของพื้นห้อง
ตัวอย่าง 5 50 30 45
วิธีทำา หาความยาวของด้านของกระเบื้องรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสที่มากที่สุด โดยหา ห.ร.ม. ของ 320 และ 400
3 10 6 9
2 10 2 3 10 320 400
5 1 3 8 32 40
4 5
จะได้ค.ร.น.
จะได้ ค.ร.น.
ของของ
50,50,3030 และ
และ 4545คือคือ5 ×5 3× ×3 2× ×2 5× ×5 1× ×1 3× 3= =450
450
แสดงว่
แสดงว่ า รถตู
า รถตู ้ทั้งสามเส้
้ทั้งสามเส้ นทางจะออกเดิ
นทางจะออกเดิ นทางพร้
นทางพร้ อมกัอมกั
นเป็นนเป็ครั
น้งครั
ที่้ง2ที่ 2เมื่อเมืเวลาผ่
่อเวลาผ่ านไป
านไป 450
450 นาที
นาที จะได้ ห.ร.ม. ของ 320 และ 400 คือ 10 × 8 = 80
ซึ่ง ซึ450
่ง 450 นาทีคิดคิเป็ดนเป็น450
นาที 450 ÷ 60ได้ ได้
÷ 60 7 ชั7่วชั
โมง่วโมง
3030 นาที
นาที แสดงว่า ต้องใช้กระเบื้องรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสที่มีความยาวด้านละ 80 เซนติเมตร
เนื่อเนืงจาก
่องจากรถตูรถตู ้ทั้งสามเส้
้ทั้งสามเส้ นทางออกเดิ
นทางออกเดิ นทางพร้
นทางพร้ อมกัอมกั
นครัน้งครั ้งแรกเวลา
แรกเวลา 03.00
03.00 น. น. ต้องการปูพื้นห้องรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าซึ่งกว้าง 320 เซนติเมตร และยาว 400 เซนติเมตร
จึงนัจึบ
งนัต่บอต่จากเวลา
อจากเวลา 03.00
03.00 น. น.
ไปอีไปอี
ก 7ก ชั7่วชั
โมง่วโมง
3030 นาที
นาที แสดงว่า ปูกระเบื้องตามด้านกว้างได้ 320 ÷ 80 = 4 แถว
และปูตามด้านยาวได้แถวละ 400 ÷ 80 = 5 แผ่น
1 ชั่วโมง 1 ชั่วโมง 1 ชั่วโมง 1 ชั่วโมง 1 ชั่วโมง 1 ชั่วโมง 1 ชั่วโมง 30 นาที
ดังนั้น เอ็มจะต้องใช้กระเบื้อง 4 × 5 = 20 แผ่น และกระเบื้องแต่ละแผ่นมีความยาวด้านละ
03.00 น. 04.00 น. 05.00 น. 06.00 น. 07.00 น. 08.00 น. 09.00 น. 10.00 น. 10.30 น. 80 เซนติเมตร ดังรูป
80 ซม.
ดั้น
ดังนั งนั้นรถตูรถตู ้ทั้งสามเส้
้ทั้งสามเส้ นทางจะออกเดิ
นทางจะออกเดิ นทางพร้
นทางพร้ อมกัอมกั
นเป็นนเป็ครั
น้งครั
ที่้ง2ที่ 2เวลา
เวลา 10.30
10.30 น. น.
80 ซม.
ตอบ ๑๐.๓๐
๑๐.๓๐ น. น.
320 ซม.
400 ซม.
เฉลยหน้า 41
ตัวอย่าง 56 = 2 × 2 × 2 × 7
80 = 2 × 2 × 2 × 2 × 5
80 ม.
รั้ว
8 ม.
8 ม. 8 ม.
56 ม.
รั้ว รั้ว
กำาหนด แทนต้นมะนาว
รั้ว
ตอบ ๕๔ ต้น
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 33
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
3. เพื่อตรวจสอบความเข้าใจและสรุปความรู้ที่ได้
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
ตรวจสอบความเข้าใจ
แสดงวิธีหาคำาตอบ
สิ่งที่ได้เรียนรู้
ชาวสวนต้องการนำาไม้ดอกแต่ละชนิดปลูกเป็นแถว ๆ ในแปลงที่เตรียมไว้
โดยให้แต่ละแถวเป็นไม้ดอกชนิดเดียวกันและมีจำานวนต้นเท่า ๆ กัน
ชาวสวนจะปลูกไม้ดอกได้อย่างน้อยที่สุดกี่แถว
42 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
เฉลยหน้า 42 เฉลยหน้า 42
2 3 4
ติดกัน 2 ตัวอย่าง
จะได้ ห.ร.ม. ของ 42, 63 และ 84 คือ 7 × 3 = 21 ใช้ ห.ร.ม. เพราะ ต้องการหาจำานวนแถวที่น้อยที่สุด โดยที่แต่ละแถวเป็นไม้ดอกชนิดเดียวกัน
แสดงว่า จะจัดสิ่งของทั้งหมดใส่ถุงได้มากที่สุด 21 ถุง
และทุกแถวมีจำานวนต้นเท่า ๆ กัน แสดงว่าจำานวนต้นของไม้ดอกในแต่ละแถวต้องมากที่สุด
โดย ใส่ปลากระป๋องถุงละ 42 ÷ 21 = 2 กระป๋อง
ดังนั้นจำานวนนับที่นำามาหารจำานวนต้นของไม้ดอกแต่ละชนิด จึงต้องเป็นจำานวนที่มากที่สุด
ใส่นมถุงละ 63 ÷ 21 = 3 กล่อง
ใส่ขนมถุงละ 84 ÷ 21 = 4 ซอง
80 เมตร ดังนั้น ออมสินจะจัดสิง่ ของทัง้ หมดใส่ถงุ ได้มากทีส่ ด
ุ 21 ถุง และแต่ละถุงมีปลากระป๋อง
นยาว 2 กระป๋อง นม 3 กล่อง และขนม 4 ซอง
ตอบ ออมสินจัดสิ่งของทั้งหมดใส่ถุงได้มากที่สุด ๒๑ ถุง และแต่ละถุงมีปลากระป๋อง ๒ กระป๋อง
นม ๓ กล่อง และขนม ๔ ซอง
ตัวอย่าง 12 = 2 × 2 × 3
15 = 3 × 5
20 = 2 × 2 × 5
34 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
ร่วมคิดร่วมทำ�
กิจกรรมร่วมคิดร่วมทำ�เป็นกิจกรรมที่ให้นักเรียน
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
ปฏิบต ั ต
ิ ามคำ�สัง่ ในกิจกรรมพร้อมตอบคำ�ถาม จากนัน้
โรงเรียนแห่งหนึ่งเตรียมซื้ออาหารสำาหรับแจกนักเรียนในงานสัปดาห์วิชาการ
นำ�เสนอวิธีคิดหน้าชั้นเรียนพร้อมอธิบายเหตุผล ครูและ ซึ่งมีรายการอาหารต่าง ๆ ดังนี้
1 โรงเรียนจะต้องซื้ออาหารน้อยที่สุดอย่างละกี่ชิ้น และอย่างละกี่ถุง
2 โรงเรียนจะต้องเตรียมเงินซื้ออาหารอย่างน้อยที่สุดเท่าใด
อยู่ในดุลยพินิจของครูผู้สอน
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 43
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 35
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
1) 34 และ 51 โดยการหาตัวหารร่วม
2) 52, 78 และ 130 โดยการแยกตัวประกอบ
3) 64, 80 และ 192 โดยการหาร
36 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
จุดประสงค์การเรียนรูท
้ ่ี 2 นักเรียนสามารถหา ค.ร.น. ของจำ�นวนนับไม่เกิน 3 จำ�นวน
7 49 98 28
2 7 98 4
7 7 49 2
1 7 2
1) 5 และ 8 โดยการหาผลคูณร่วม
2) 40, 52 และ 130 โดยการแยกตัวประกอบ
3) 51, 60 และ 80 โดยการหาร
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 37
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
จุดประสงค์การเรียนรูท
้ ่ี 3 นักเรียนสามารถแสดงวิธห
ี าคำ�ตอบของโจทย์ปญ
ั หา โดยใช้ความรูเ้ กีย่ วกับ ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
แสดงวิธีหาคำ�ตอบ
38 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
จุดประสงค์การเรียนรู้ที่ 1
จุดประสงค์การเรียนรู้ที่ 2
จุดประสงค์การเรียนรู้ที่ 3
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 39
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
บทที่
2 เศษส่วน
จุดประสงค์การเรียนรู้ และสาระสำ�คัญ
จุดประสงค์การเรียนรู้ สาระสำ�คัญ
นักเรียนสามารถ
40 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
จุดประสงค์การเรียนรู้ สาระสำ�คัญ
• การบวกและการลบจำ�นวนคละ อาจเขียนจำ�นวนคละ
ในรูปเศษเกิน แล้วจึงหาผลบวกหรือผลลบ
• ข้อตกลงเกีย่ วกับลำ�ดับขัน
้ การคำ�นวณทีม
่ ากกว่า 1 ขัน
้ ตอน
ขั้นที่ 1 คำ�นวณในวงเล็บ (ถ้ามี)
ขั้นที่ 2 คูณ หรือ หาร โดยคำ�นวณจากซ้ายไปขวา
ขั้นที่ 3 บวก หรือ ลบ โดยคำ�นวณจากซ้ายไปขวา
3. แสดงวิธีหาคำ�ตอบของโจทย์ปัญหาเศษส่วน การแก้โจทย์ปญ
ั หาการบวก การลบ การคูณ การหารเศษส่วน
และจำ�นวนคละ 2-3 ขั้นตอน และจำ�นวนคละ 2-3 ขั้นตอน เริ่มจาก ทำ�ความเข้าใจปัญหา
วางแผนแก้ปัญหา ดำ�เนินการตามแผน และตรวจสอบ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 41
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
ตารางวิเคราะห์เนื้อหากับทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์ และเวลาที่ใช้ในการจัดกิจกรรม
เวลา ทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์
หัวข้อ เนื้อหา
(ชั่วโมง) j k l m n
เตรียมความพร้อม 1 - - - - -
2.1 การเปรียบเทียบและเรียงลำ�ดับ 2 - -
• การเปรียบเทียบเศษส่วนและจำ�นวนคละ
• การเรียงลำ�ดับเศษส่วนและจำ�นวนคละ
2.4 โจทย์ปัญหา 9 -
ร่วมคิดร่วมทำ� 1
ทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์
j การแก้ปัญหา k การสื่อสารและการสื่อความหมายทางคณิตศาสตร์
l การเชื่อมโยง m การให้เหตุผล n การคิดสร้างสรรค์
คำ�ใหม่
ความรู้หรือทักษะพื้นฐาน
1. ความหมายของเศษส่วน
2. เศษส่วนที่เท่ากัน เศษส่วนอย่างต่ำ�
3. การเขียนจำ�นวนคละในรูปการบวกจำ�นวนนับกับเศษส่วนแท้
4. การเขียนจำ�นวนคละในรูปเศษเกิน และการเขียนเศษเกินในรูปจำ�นวนคละ
5. การเปรียบเทียบเศษส่วนที่มีตัวส่วนเท่ากัน
6. การบวก การลบเศษส่วนที่มีตัวส่วนเท่ากัน
7. การหา ค.ร.น. ของจำ�นวนนับ
สื่อการเรียนรู้
แผ่นพลาสติกใสแสดงเศษส่วน
42 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
แหล่งเรียนรู้
1. หนังสือเรียน หน้า 44-95
เวลาที่ใช้จัดการเรียนรู้
17 ชั่วโมง
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 43
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
แนวการจัดการเรียนรู้
การเตรียมความพร้อม
บทที่ ทำาน้ำาให้ใส
เรียนจบบทนี้แล้ว นักเรียนสามารถ
เปรียบเทียบ เรียงลำ�ดับเศษส่วนและจำ�นวนคละ จ�กสถ�นก�รณ์ต่�ง ๆ
ห�ผลลัพธ์ของก�รบวก ลบ คูณ ห�รระคนของเศษส่วนและจำ�นวนคละ 1
ที่ว่�งใส่น้ำ� ของคว�มสูงขวด
6
แสดงวิธีห�คำ�ตอบของโจทย์ปัญห�เศษส่วนและจำ�นวนคละ 2-3 ขั้นตอน
ทร�ยละเอียด
ทร�ยหย�บ
1
ถ่�น ของคว�มสูงขวด
9
1
กรวดละเอียด ของคว�มสูงขวด
6
1
กรวดหย�บ ของคว�มสูงขวด
6
1
สำ�ลี ของคว�มสูงขวด
6
น้ำ�ที่กรองได้
ถ้�แก้วต�ใช้ทร�ยละเอียดและทร�ยหย�บปริม�ณเท่�กัน
แก้วต�ใช้ทร�ยหย�บม�กกว่�หรือน้อยกว่�กรวดหย�บ และคิดเป็นเศษส่วน
เท่�ใดของคว�มสูงขวด แก้วต�ใช้ทร�ยหย�บน้อยกว่�กรวดหย�บ
1
และคิดเป็น ของคว�มสูงขวด
18
44 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
ในการเรียนบทนี้ ครูควรทบทวนความรูพ ้ น
้ื ฐานทีจ่ �ำ เป็นก่อน บทที่ 2 | เศษส่วน
เกีย่ วกับวิธคี ด
ิ ต่าง ๆ นัน
้ จากนัน
้ ให้ท�ำ แบบฝึกหัด 2.1 1) 1
1
4
−
1
6
+
7
8
1 7
2) 1 1 − ( + )
4 6 8
เป็นรายบุคคล 3) (2
4
5
3
+ ) × 2
4
2
9
4) 2
4
5
+
3
4
× 2
2
9
1 7 3 1 7 3
5) 4 ÷ ( − ) 6) 4 ÷ −
5 10 8 5 10 8
2 แสดงวิธีคิดและวิธีทำ�
2 3
1) แม่ซื้อผักคะน้� 1 กิโลกรัม ซึ่งซื้อม�กกว่�ผักกว�งตุ้ง กิโลกรัม
5 4
แม่ซื้อผักทั้งสองอย่�งรวมกันกี่กิโลกรัม
5 3
2) น้อยมีริบบิ้นย�ว 10 เมตร ตัดไปผูกของขวัญ 6 เส้น เส้นละ 1 เมตร
8 5
น้อยเหลือริบบิ้นกี่เมตร
5
3) มีนักเรียนม�สมัครเข้�ชุมนุมคณิตศ�สตร์ 72 คน เป็นนักเรียนช�ย ของนักเรียนที่ม�สมัคร
9
มีนักเรียนหญิงม�สมัครเข้�ชุมนุมคณิตศ�สตร์กี่คน
แบบฝึกหัด 2.1
46 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
เฉลยหน้า 46 เฉลยหน้า 46
1 3) วิธีทำ� (2 4 + 3 ) × 2 2 = ( 14 + 3 ) × 20
5 4 9 5 4 9
1) วิธีทำ� 1 1 7 5 1 7
1 − + = − + 14 × 4 3×5 20
4 6 8 4 6 8 = ( + )×
5 ×4 4×5 9
5×6 − 1×4 + 7×3
=
4×6 6×4 8×3 = (56 + 15 ) × 20
20 20 9
30 4 21 71 20
= − + = ×
24 24 24 20 9
= 47 71 × 20
24 =
20 × 9
= 1 23 =
71
24 9
ตอบ 1 23 8
24 = 7
9
ตอบ 78
1 (1 7 5 1 7 9
2) วิธีทำ� 1 − + ) = − ( + )
4 6 8 4 6 8
5 1×4 7×3
= − ( + ) 4 3 2 = 14 3 20
4 6×4 8×3 4) วิธีทำ� 2 + × 2 + ×
5 4 9 5 4 9
= 5 − ( 4 + 21 ) 14 3 × 20
4 24 24 = +
5 4× 9
5 25
= − 5
4 24 = 14 +
5 3
5×6 25
= − 14 × 3 5×5
4×6 24 = +
5 ×3 3×5
30 25
= − 42 25
24 24 = +
15 15
5
= 67
24 =
15
ตอบ 5
24 7
= 4
15
ตอบ 47
15
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 45
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
เฉลยหน้า 46 เฉลยหน้า 46
2 2) วิธีคิด 5
ริบบิ้นยาว 10 ม.
8
2
1) วิธีคิด 1 กก.
5
ความยาวที่เหลือ
ผักคะน้า
3
น้ำาหนักรวม 6 เส้น เส้นละ 1 ม.
3 5
ผักกวางตุ้ง กก.
4
3
วิธีทำ� น้อยตัดริบบิ้น 6 เส้น เส้นละ 1 เมตร
5
2 น้อยตัดริบบิ้นไป 3 8 เมตร
วิธีทำ� แม่ซื้อผักคะน้า 1 กิโลกรัม 6 × 1 = 6 ×
5 5 5
3 48
ซึ่งซื้อมากกว่าผักกวางตุ้ง กิโลกรัม = เมตร
4 5
2 3 7 3 5
แม่ซื้อผักกวางตุ้ง 1 − = − กิโลกรัม น้อยมีริบบิ้นยาว 10 เมตร
5 4 5 4 8
28 15 5 48 85 48
= − กิโลกรัม ดังนั้น น้อยเหลือริบบิ้น 10 − = − เมตร
20 20 8 5 8 5
13
= กิโลกรัม = 425 − 384 เมตร
20 40 40
2 13 7 13 41
ดังนั้น แม่ซื้อผักทั้งสองอย่างรวมกัน 1 + = + กิโลกรัม = เมตร
5 20 5 20 40
= 28 + 13 กิโลกรัม = 11 เมตร
20 20 40
41
=
20
กิโลกรัม ตอบ 1 1 เมตร
40
= 21 กิโลกรัม
20 3) วิธีคิด นักเรียน 72 คน
5
ของนักเรียนทั้งหมด
9
วิธีทำ� มีนักเรียนมาสมัครเข้าชุมนุมคณิตศาสตร์ 72 คน
เป็นนักเรียนชาย 5 ของนักเรียนที่มาสมัคร คิดเป็น 5 × 72 = 40 คน
9 9
ดังนั้น มีนักเรียนหญิงมาสมัครเข้าชุมนุมคณิตศาสตร์ 72 − 40 = 32 คน
ตอบ 32 คน
เฉลยหน้า 46
3
1) ตัวอย่าง
วิธีทำ� 18 = 2 × 3 × 3
21 = 3 × 7
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 18 และ 21 คือ 2 × 3 × 3 × 7 = 126
ตอบ 126
3) ตัวอย่าง
วิธีทำ� 12 = 2 × 2 × 3
18 = 2 × 3 × 3
20 = 2 × 2 × 5
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 12, 18 และ 20 คือ 2 × 2 × 3 × 3 × 5 = 180
ตอบ 180
4) ตัวอย่าง
วิธีทำ� 6 = 2×3
12 = 2 × 2 × 3
24 = 2 × 2 × 2 × 3
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 6, 12 และ 24 คือ 2 × 2 × 2 × 3 = 24
ตอบ 24
46 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
1.1
2.1 การอ่านยการเขี
การเปรี บเทียบและเรี
ยนจำ�นวนนั
ยงลำ�บดัทีบ่มากกว่า 100,000
2.1
นักเรียนสามารถเปรียบเทียบ เรียงลำ�ดับเศษส่วน การเปรียบเทียบและเรียงลำาดับ
และจำ�นวนคละจากสถานการณ์ต่าง ๆ การเปรียบเทียบเศษส่วนและจำานวนคละ
พิจ�รณ�สถ�นก�รณ์ต่อไปนี้
สื่อการเรียนรู้ 7
ป้�แดงข�ยขนมฟักทองและขนมกล้วย แล้วยังเหลือขนมฟักทอง ถ�ด
10
3
และขนมกล้วย ถ�ด ป้�แดงเหลือขนมชนิดใดม�กกว่�
- 4
แนวการจัดการเรียนรู้
ขนมฟักทอง
การสอนการเปรียบเทียบและเรียงลำ�ดับเศษส่วน
ขนมกล้วย
และจำ�นวนคละ ครูควรจัดลำ�ดับเนื้อหาดังนี้
• การเปรียบเทียบเศษส่วน
ถ้�ต้องก�รรู้ว่� ป้�แดงเหลือขนมชนิดใดม�กกว่�
• การเปรียบเทียบจำ�นวนคละ จะมีวิธีเปรียบเทียบอย่�งไร
• การเปรียบเทียบเศษส่วนกับจำ�นวนคละ
ต้องทำ�เศษส่วนทั้งสองจำ�นวนให้มีตัวส่วนเท่�กัน เเล้วเปรียบเทียบตัวเศษ
• การเรียงลำ�ดับเศษส่วน เศษส่วนใดที่มีตัวเศษม�กกว่� เศษส่วนนั้นจะม�กกว่�
• การเรียงลำ�ดับจำ�นวนคละ
• การเรียงลำ�ดับเศษส่วนและจำ�นวนคละ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 47
1. การสอนการเปรียบเทียบเศษส่วนและจำ�นวนคละ
อาจเริ่มจากทบทวนการเปรียบเทียบเศษส่วนที่มีตัวเศษเท่ากัน หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน
แต่ตัวส่วนไม่เท่ากัน และการเปรียบเทียบเศษส่วนที่มีตัวส่วน
เท่ากันก่อน จากนัน ้ นำ�สนทนาเกีย่ วกับการเปรียบเทียบเศษส่วน 7 3
ทำ� และ ให้มีตัวส่วนเท่�กัน ได้อย่�งไร
10 4
ที่มีตัวเศษและตัวส่วนไม่เท่ากัน โดยใช้สถานการณ์หน้า 47
และใช้การถาม-ตอบจนนักเรียนบอกได้ว่า การเปรียบเทียบ
7 3
อ�จทำ� และ ให้มีตัวส่วนเท่�กัน โดยพิจ�รณ�จ�กต�ร�งก�รคูณ ดังนี้
เศษส่วนที่มีตัวเศษและตัวส่วนไม่เท่ากัน ต้องทำ�เศษส่วน 10 4
ทั้งสองจำ�นวนให้มีตัวส่วนเท่ากัน แล้วจึงเปรียบเทียบตัวเศษ × 1 2 3 4 5 7
10
=
7 ×2
10 × 2
=
14
20
10 10 20
เศษส่วนใดที่มีตัวเศษมากกว่า เศษส่วนนั้นจะมากกว่า
3 15
= 3×5 =
4 4 8 12 16 20 4 4×5 20
7 3
จากนั้นให้นักเรียนพิจารณาการทำ� และ 14 15 7 3 3 7
10 4 ซึ่ง
20
<
20
แสดงว่�
10
<
4
หรือ
4
>
10
48 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 47
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
× 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 ...
10 10 20 30 40 50 60 ...
4 4 8 12 16 20 24 28 32 36 40 44 48 52 56 60 ...
7 7 ×2 14 3 3×5 15 14 15 7 3
= = กับ = = เนื่องจาก < แสดงว่า <
10 10 × 2 20 4 4×5 20 20 20 10 4
7 7 ×4 28 3 3 × 10 30 28 30 7 3
หรือ = = กับ = = เนื่องจาก < แสดงว่า <
10 10 × 4 40 4 4 × 10 40 40 40 10 4
7 7 ×6 42 3 3 × 15 45 42 45 7 3
หรือ = = กับ = = เนือ่ งจาก < แสดงว่า <
10 10 × 6 60 4 4 × 15 60 60 60 10 4
48 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
จากนั้นร่วมกันพิจารณาการเปรียบเทียบจำ�นวนคละ
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
7 9
ต�สนมีที่ดิน 5 ไร่ ย�ยบัวมีที่ดิน 5 ไร่ ใครมีที่ดินม�กกว่�กัน
• การเปรียบเทียบเศษส่วนที่มีตัวส่วนไม่เท่ากัน ต้องทำ� 12 16
จึงเปรียบเทียบเศษส่วน แสดงวิธีเปรียบเทียบ
7
และ
9
ได้อย่�งไร
12 16
7 28 9 27
= 7 ×4 = = 9 ×3 =
จำ�นวนคละ แล้วจึงเปรียบเทียบ 12 12 × 4 48
และ
16 16 × 3 48
28 27 7 9 7 9
ซึ่ง > แสดงว่� > จะได้ 5 > 5
48 48 12 16 12 16
จากนั้นให้พิจารณาตัวอย่างหน้า 50-51 แล้วร่วมกัน ดังนั้น ต�สนมีที่ดินม�กกว่�ย�ยบัว
อภิปรายเกี่ยวกับการทำ�ตัวส่วนของเศษส่วนทุกจำ�นวน
ก�รเปรียบเทียบเศษส่วนที่มีตัวส่วนไม่เท่�กัน ต้องทำ�ตัวส่วนของเศษส่วนให้เท่�กันก่อน
แสดงวิธีเปรียบเทียบเศษส่วนและจำ�นวนคละ
5 9
1 กับ
6 14
8 83
2 4 กับ
15 18
83 11
วิธีทำา 1 เขียนเศษเกินในรูปจำ�นวนคละ จะได้ = 4
18 18
8 11
เปรียบเทียบ 4 กับ 4 พบว่� 4 = 4
15 18
8 11
จึงเปรียบเทียบ กับ
15 18
8 48
= 8 × 6 =
15 15 × 6 90
11 55
= 11 × 5 =
18 18 × 5 90
48 55 8 11
ซึ่ง < แสดงว่� <
90 90 15 18
8 11 8 83
ดังนั้น 4 < 4 หรือ 4 <
15 18 15 18
8 83
ตอบ 4 <
15 18
50 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 49
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
เฉลยหน้า 51
8 68
วิธีทำา 2 เขียนจำ�นวนคละในรูปเศษเกิน จะได้ 4 =
15 15
1 ตัวอย่าง 2 ตัวอย่าง
68 83
เปรียบเทียบ กับ วิธีทำ� ค.ร.น. ของ 5 และ 11 คือ 55 วิธีทำ� ค.ร.น. ของ 15 และ 20 คือ 60
15 18
3 = 3 × 11 = 33 12 = 12 × 4 = 48
ค.ร.น. ของ 15 และ 18 คือ 90 5 5 × 11 55 15 15 × 4 60
3 = 3 × 5 = 15 13 = 13 × 3 = 39
68 408
= 68 × 6 = 11 11 × 5 55 20 20 × 3 60
15 15 × 6 90
33 < 15 3 < 3 48 < 39 12 < 13
ซึ่ง 55 55 ดังนั้น 5 11 ซึ่ง 60 60 ดังนั้น 15 20
83 415
= 83 × 5 =
18 18 × 5 90
ตอบ 3 < 3 ตอบ 12 < 13
5 11 15 20
408 415
ซึ่ง <
90 90
68 83 3 ตัวอย่าง 4 ตัวอย่าง
แสดงว่� <
15 18 วิธีทำ� เนื่องจาก 29 = 2 5 วิธีทำ� เนื่องจาก 37 = 6 1
12 12 6 6
8 83 4 1
ดังนั้น 4 < จึงเปรียบเทียบ 2 5 กับ 3 5 จึงเปรียบเทียบ 6 กับ 6
15 18 12 8 5 6
พบว่า 6 = 6
8 83 พบว่า 2 < 3 จะได้ 2 5 < 3 5
ตอบ 4 < 12 8
15 18 จึงเปรียบเทียบ 4 กับ 1
ดังนั้น 29 < 3 5 5 6
12 8
ค.ร.น. ของ 5 และ 6 คือ 30
ตอบ 29 < 3 5
12 8 4 = 4 × 6 = 24
แสดงวิธีเปรียบเทียบเศษส่วนและจำานวนคละ 5 5×6 30
1 = 1×5 = 5
3 3 12 13 6 6×5 30
1 กับ 2 กับ
5 11 15 20 ซึ่ง 24 5
<
30 30
29 5 4 37
3 กับ 3 4 6 กับ แสดงว่า 4 1 จะได้ 6 4 61
< <
12 8 5 6 5 6 5 6
2 3 7 11 ดังนั้น 64 37
<
5 4 กับ 4 6 15 กับ 15 5 6
3 4 9 12
ตอบ 64 37
<
5 6
แบบฝึกหัด 2.2
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 51
เฉลยหน้า 51
5 ตัวอย่าง 6 ตัวอย่าง
วิธีทำ� เนื่องจาก 4 = 4 วิธีทำ� เนื่องจาก 15 = 15
จึงเปรียบเทียบ 2 กับ 3 จึงเปรียบเทียบ 7 กับ 11
3 4 9 12
ค.ร.น. ของ 3 และ 4 คือ 12 ค.ร.น. ของ 9 และ 12 คือ 36
2 = 2×4 = 8 7 = 7 × 4 = 28
3 3×4 12 9 9×4 36
3 = 3×3 = 9 11 = 11 × 3 = 33
4 4×3 12 12 12 × 3 36
ซึ่ง 8 < 9 แสดงว่า 2 < 3 ซึ่ง 28 < 33 แสดงว่า 7 < 11
12 12 3 4 36 36 9 12
ดังนั้น 4 2 < 4 3 ดังนั้น 15 7 < 15 11
3 4 9 12
ตอบ 4 2 < 4 3 ตอบ 15 7 < 15 11
3 4 9 12
50 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
2. การสอนการเรียงลำ�ดับเศษส่วนและจำ�นวนคละ ครูควร
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน
ทบทวนวิธเี รียงลำ�ดับเศษส่วนและจำ�นวนคละทีม ่ ต
ี วั ส่วนตัวหนึง่
การเรียงลำาดับเศษส่วนและจำานวนคละ
3 5 19
เป็นพหุคูณของตัวส่วนอีกตัวหนึ่ง เช่น 2 , , พิจ�รณ�สถ�นก�รณ์ต่อไปนี้
4 2 8
5
3 7
มะม่วง 4 ผล มีน้ำ�หนักดังนี้ มะม่วงแรด กิโลกรัม มะม่วงน้ำ�ดอกไม้มัน กิโลกรัม
และ 2 โดยร่วมกันอภิปรายเพื่อนำ�ไปสู่ข้อสรุปที่ว่า
10 8
1 2
16 มะม่วงอกร่อง
4
กิโลกรัม และมะม่วงเขียวเสวย
5
กิโลกรัม
การเรียงลำ�ดับเศษส่วนและจำ�นวนคละ ให้เปรียบเทียบ
จะมีวิธีเรียงลำ�ดับน้ำ�หนักมะม่วงจ�กน้อยไปม�ก อย่�งไร
ครูใช้การถาม-ตอบประกอบการอธิบายการเรียงลำ�ดับ
นอกจากการเขียนเศษเกินในรูปจำ�นวนคละ หรือเขียน 3 6 1 5 2 8
= 3 × 2 = = 1 × 5 = = 2 × 4 =
10 10 × 2 20 4 4 × 5 20 5 5 × 4 20
เศษส่วนและจำ�นวนคละ อาจใช้หลายวิธีผสมผสานกัน
52 |
ตามความเหมาะสม ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับจำ�นวนที่นำ�มาเรียงลำ�ดับ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
จะเรียงลำ�ดับระยะเวล�ที่ชุลีกรอ่�นหนังสือจ�กม�กไปน้อย อย่�งไร
3 1 7 1 13 3
อ�จเขียนเศษเกินในรูปจำ�นวนคละ ดังนี้
= 1 = 1 และ = 1
2 2 6 6 10 10
1 2 1 1 3
แล้วเปรียบเทียบ 1 , 1 , 1 , 1 และ 1
2 5 6 3 10
1 2 1 1 3
พบว่�จำ�นวนนับของจำ�นวนคละทุกจำ�นวนเท่�กัน จึงเปรียบเทียบ , , , และ
2 5 6 3 10
2 1 1 3 1 1
เนื่องจ�ก , , และ น้อยกว่� แสดงว่� ม�กที่สุด
5 6 3 10 2 2
2 1 1 3
จึงเปรียบเทียบ , , และ โดยทำ�ให้เป็นเศษส่วนที่มีตัวส่วนเท่�กัน
5 6 3 10
ซึ่งอ�จทำ�ตัวส่วนให้เท่�กับ ค.ร.น. ของ 5, 6, 3 และ 10
3 9
1
= 1 × 10 =
10 = 3 × 3 =
3 3 × 10 30 10 10 × 3 30
12 10 9 5 2 1 3 1
เมื่อเรียงลำ�ดับจ�กม�กไปน้อย จะได้ , , , หรือ , , ,
30 30 30 30 5 3 10 6
ดังนั้น เรียงลำ�ดับระยะเวล�ที่ชุลีกรอ่�นหนังสือจ�กม�กไปน้อย ได้ดังนี้
3 2 1 13 7
ชั่วโมง 1 ชั่วโมง 1 ชั่วโมง ชั่วโมง ชั่วโมง
2 5 3 10 6
1
อ�จใช้วิธีเปรียบเทียบกับ และ 1 หรือใช้วิธีทำ�ตัวส่วนของเศษส่วนทุกจำ�นวนให้เท่�กัน
2
แล้วเปรียบเทียบตัวเศษ จ�กนั้นจึงเรียงลำ�ดับ แต่ถ้�มีจำ�นวนคละให้เขียนจำ�นวนคละในรูปเศษเกินก่อน
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 53
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 51
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
1 3
8 7 2 25 1 5 19 43
เรียงลำ�ดับ , และ จ�กม�กไปน้อย เรียงลำ�ดับ , 4 , 3 , และ จ�กน้อยไปม�ก
15 12 3 7 6 11 4 9
วิธีทำา ค.ร.น. ของ 15, 12 และ 3 คือ 60 25 4 19 3 43 7
วิธีทำา เนื่องจ�ก = 3 , = 4 และ = 4
8 32 7 7 4 4 9 9
= 8 × 4 =
15 15 × 4 60 4 1 5 3 7
จึงเปรียบเทียบ 3 , 4 , 3 , 4 และ 4
7 35
= 7 × 5 = 7 6 11 4 9
12 12 × 5 60
4 5 4 5
2 40 เปรียบเทียบ 3 และ 3 พบว่� 3 = 3 จึงเปรียบเทียบ และ
= 2 × 20 = 7 11 7 11
3 3 × 20 60
40 35 32 2 7 8 4 1 5 1 5 4
ดังนั้นเรียงลำ�ดับจ�กม�กไปน้อย ได้ดังนี้ , , หรือ , , เนื่องจ�ก > และ < แสดงว่� <
60 60 60 3 12 15 7 2 11 2 11 7
2 7 8 5 4
ตอบ , , ดังนัน
้ 3 < 3
3 12 15 11 7
1 3 7 1 3 7
เปรียบเทียบ 4 , 4 และ 4 พบว่� 4 เท่�กัน จึงเปรียบเทียบ , และ
2 6 4 9 6 4 9
3 4 5 8 1 1 3 7 1
เรียงลำ�ดับ , , และ จ�กน้อยไปม�ก เนื่องจ�ก < ในขณะที่ และ ม�กกว่�
2 11 6 15 6 2 4 9 2
4 5 8 3
วิธีทำา เนื่องจ�ก , และ น้อยกว่� 1 และ ม�กกว่� 1 1 3 1 7
11 6 15 2 แสดงว่� 4 < 4 และ 4 < 4
6 4 6 9
3
แสดงว่� ม�กที่สุด
2 3 7
เปรียบเทียบ กับ โดยห� ค.ร.น. ของ 4 และ 9
5 8 1 4 1 4 9
และ กับ ม�กกว่� ในขณะที่ น้อยกว่�
6 15 2 11 2
ค.ร.น. ของ 4 และ 9 คือ 36
4 5 8
แสดงว่� น้อยที่สุด จึงเปรียบเทียบ กับ
11 6 15
3 27
= 3 × 9 =
ค.ร.น. ของ 6 และ 15 คือ 30 4 4 × 9 36
7 28
5 25 = 7 × 4 =
= 5 × 5 = 9 9 × 4 36
6 6 × 5 30
8 16 27 28 3 7 3 7
= 8 × 2 = ซึ่ง
36
<
36
แสดงว่�
4
<
9
ดังนัน
้ 4 < 4
4 9
15 15 × 2 30
16 25 8 5 5 4 1 3 7
ซึ่ง < แสดงว่� < ดังนั้นเรียงลำ�ดับจ�กน้อยไปม�ก ได้ดังนี้ 3 , 3 , 4 , 4 , 4
30 30 15 6 11 7 6 4 9
4 8 5 3 5 25 1 19 43
ดังนั้นเรียงลำ�ดับจ�กน้อยไปม�ก ได้ดังนี้ , , , หรือ 3 , , 4 , ,
11 15 6 2 11 7 6 4 9
4 8 5 3 5 25 1 19 43
ตอบ , , , ตอบ 3 , , 4 , ,
11 15 6 2 11 7 6 4 9
54 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 55
3. เพือ
่ ตรวจสอบความเข้าใจและสรุปความรูท
้ ไ่ี ด้ ให้นก
ั เรียน หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
ทำ�กิจกรรมหน้า 56 เป็นรายบุคคล
บทที่ 2 | เศษส่วน
ปฏิบัติกิจกรรม
1 เรียงลำ�ดับจ�กน้อยไปม�ก
7 3 16 9 19 4 70 45
1) , , และ 2) , 6 , และ
10 8 15 12 2 5 9 7
2 เรียงลำ�ดับจ�กม�กไปน้อย
5 3 8 11 23 4 7 17 1
1) , , และ 2) , 5 , , และ 2
12 4 9 11 10 7 3 6 4
แบบฝึกหัด 2.3
ตรวจสอบความเข้าใจ
1 แสดงวิธีเปรียบเทียบเศษส่วนและจำ�นวนคละ
14 7 34 56
1) กับ 2) กับ
18 12 15 25
5 23 93 3
3) 10 กับ 10 4) กับ 11
9 30 8 5
2 แสดงวิธเี รียงลำ�ดับจ�กน้อยไปม�ก
4 10 11 6 3 31 29 7 8
1) , , และ 2) 2 , , , 4 และ
5 6 8 9 7 31 6 10 3
3 แสดงวิธเี รียงลำ�ดับจ�กม�กไปน้อย
13 5 19 7 5 73 7 101 35
1) , , และ 2) 3 , , 6 , และ
12 8 18 11 6 12 10 15 9
สิ่งที่ได้เรียนรู้
56 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
52 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
เฉลยหน้า 56 เฉลยหน้า 56
2
1 1) ตัวอย่าง
1) ตัวอย่าง 5 , 3 8 11 11
วิธีทำ� เนื่องจาก และ น้อยกว่า 1 และ = 1 แสดงว่า มากที่สุด
12 4 9 11 11
7 , 3 9 16
วิธีทำ� เนื่องจาก และ น้อยกว่า 1 ในขณะที่ มากกว่า 1
10 8 12 15 จึงเปรียบเทียบ 5 , 3 และ 8
12 4 9
16 7 , 3 9
แสดงว่า มากที่สุด จึงเปรียบเทียบ และ 5 3 8 5
15 10 8 12 พบว่่า น้อยกว่า 1 ในขณะที่ และ มากกว่า 1 แสดงว่า น้อยที่สุด
12 2 4 9 2 12
7 9 1 3 1 3
พบว่่า และ มากกว่า และ < แสดงว่า น้อยที่สุด
10 12 2 8 2 8 จึงเปรียบเทียบ 3 กับ 8 ซึ่ง ค.ร.น. ของ 4 และ 9 คือ 36
4 9
7 9
จึงเปรียบเทียบ กับ ซึ่ง ค.ร.น. ของ 10 และ 12 คือ 60 3 = 3 × 9 = 27 8 = 8 × 4 = 32
10 12 และ
4 4×9 36 9 9×4 36
7 = 7 × 6 = 42 9 = 9 × 5 = 45
และ 32 27 8 3
10 10 × 6 60 12 12 × 5 60 ซึ่ง
<
แสดงว่า
<
36 36 9 4
42 45 7 9
ซึ่ง < แสดงว่า <
60 60 10 12 ดังนั้นเรียงลำาดับจากมากไปน้อยได้ดังนี้ 11 , 8 , 3 , 5
11 9 4 12
ดังนั้นเรียงลำาดับจากน้อยไปมากได้ดังนี้ 3 , 7 , 9 , 16 ตอบ 11 , 8 , 3 , 5
8 10 12 15 11 9 4 12
ตอบ 3 , 7 , 9 , 16
8 10 12 15
2) ตัวอย่าง
19 1 70 7 45 3
วิธีทำ� เนื่องจาก = 9 , = 7 และ = 6
2 2 9 9 7 7
จึงเปรียบเทียบ 9 1 , 6 4 , 7 7 และ 6 3
2 5 9 7
1 7
พบว่่า 9 มากที่สุด รองลงมาคือ 7
2 9
ดังนั้นเรียงลำาดับจากน้อยไปมากได้ดังนี้ 6 3 , 6 4 , 7 7 , 9 1
7 5 9 2
หรือ 45 , 6 4 , 70 , 19
7 5 9 2
ตอบ 45 , 6 4 , 70 , 19
7 5 9 2
เฉลยหน้า 56 เฉลยหน้า 56
2) ตัวอย่าง ตรวจสอบคว�มเข้�ใจ
23 3 , 7 1 17 5
วิธีทำ� เนื่องจาก = 2 = 2 และ = 2 1
10 10 3 3 6 6
1) ตัวอย่าง 2) ตัวอย่าง
จึงเปรียบเทียบ 2 3 , 5 4 , 2 1 , 2 5 และ 2 1 พบว่า 5 4 มากที่สุด
10 7 3 6 4 7 วิธีทำ� ค.ร.น. ของ 18 และ 12 คือ 36 วิธีทำ� ค.ร.น. ของ 15 และ 25 คือ 75
3 1 5 1 14 = 14 × 2 = 28 34 = 34 × 5 = 170
จึงเปรียบเทียบ 2 , 2 , 2 และ 2 พบว่า 2 เท่ากัน
10 3 6 4 18 18 × 2 36 15 15 × 5 75
3 , 1 , 5 1 7 = 7 × 3 = 21 56 = 56 × 3 = 168
จึงเปรียบเทียบ และ
10 3 6 4 12 12 × 3 36 25 25 × 3 75
พบว่า 3 , 1 และ 1 น้อยกว่า 1 ในขณะที่ 5 มากกว่า 1 ซึ่ง 28
< 21 ดังนั้น 14 < 7 ซึ่ง 170
< 168 ดังนั้น 34 < 56
10 3 4 2 6 2 36 36 18 12 75 75 15 25
จึงเปรียบเทียบ 3 , 1 และ 1 ซึ่ง ค.ร.น. ของ 10, 3 และ 4 คือ 60 ตอบ 14 < 7 ตอบ 34 < 56
10 3 4 18 12 15 25
3 = 3 × 6 = 18 , 1 = 1 × 20 = 20 1 = 1 × 15 = 15
และ
10 10 × 6 60 3 3 × 20 60 4 4 × 15 60
3) ตัวอย่าง 4) ตัวอย่าง
20 18 18 15 1 3 3 1
ซึ่ง และ แสดงว่า และ วิธีทำ� เนื่องจาก 93 = 11 5
< < < <
วิธีทำ� เนื่องจาก 10 = 10
60 60 60 60 3 10 10 4 8 8
จึงเปรียบเทียบ 5 กับ 23 จึงเปรียบเทียบ 11 5 กับ 11 3
ดังนั้นเรียงลำาดับจากมากไปน้อยได้ดังนี้ 5 4 , 2 5 , 2 1 , 2 3 , 2 1 9 30 8 5
7 6 3 10 4
ค.ร.น. ของ 9 และ 30 คือ 90 พบว่า 11 = 11
หรือ 5 4 , 17 , 7 , 23 , 2 1
7 6 3 10 4 5 = 5 × 10 = 50 จึงเปรียบเทียบ 5 กับ 3
9 9 × 10 90 8 5
ตอบ 5 4 , 17 , 7 , 23 , 2 1
7 6 3 10 4 23 = 23 × 3 = 69 ค.ร.น. ของ 8 และ 5 คือ 40
30 30 × 3 90
5 = 5 × 5 = 25
ซึ่ง 50 < 69 แสดงว่า 5 < 23 8 8×5 40
90 90 9 30 3 = 3 × 8 = 24
5 5×8 40
ดังนั้น 10 5 < 10 23
9 30
ซึ่ง 25
< 24 แสดงว่า 5 < 3
ตอบ 10 5 < 10 23 40 40 8 5
9 30
ดังนั้น 11 5 11 3
<
8 5
หรือ 93 11 3
<
8 5
ตอบ 93 11 3
<
8 5
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 53
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
เฉลยหน้า 56 เฉลยหน้า 56
2 2) ตัวอย่าง
1) ตัวอย่าง วิธีทำ� เนื่องจาก 2 3 , 29 , 4 7 และ 8 มากกว่า 1 และ 31 เท่ากับ 1
7 6 10 3 31
วิธีทำ� เนื่องจาก 4 และ 6 น้อยกว่า 1 ในขณะที่ 10 และ 11 มากกว่า 1
5 9 6 8 แสดงว่า 31 น้อยที่สุด จึงเปรียบเทียบ 2 3 , 29 , 4 7 และ 8
31 7 6 10 3
10 11
จึงเปรียบเทียบ 4 กับ 6 และเปรียบเทียบ กับ 29 5 8 2 3 5 7 และ 2 2
5 9 6 8 เนื่องจาก = 4 และ = 2 จึงเปรียบเทียบ 2 , 4 , 4
6 6 3 3 7 6 10 3
เปรียบเทียบ 4 กับ 6
5 9 เปรียบเทียบ 2 3 กับ 2 2
7 3
ค.ร.น. ของ 5 และ 9 คือ 45
พบว่า 2 = 2 จึงเปรียบเทียบ 3 กับ 2 พบว่า 3 < 1 และ 2 < 1
4 = 4 × 9 = 36 6 = 6 × 5 = 30 7 3 7 2 3 2
และ
5 5×9 45 9 9×5 45 แสดงว่า 3 < 2 ดังนั้น 2 3 < 2 2
6 4 7 3 7 3
30 36
ซึ่ง < แสดงว่า
45 45 9 < 5
เปรียบเทียบ 4 5 กับ 4 7
6 10
เปรียบเทียบ 10 กับ 11
6 8
พบว่า 4 = 4 จึงเปรียบเทียบ 5 กับ 7
ค.ร.น. ของ 6 และ 8 คือ 24 6 10
ค.ร.น. ของ 6 และ 10 คือ 30
10 = 10 × 4 = 40 11 = 11 × 3 = 33
และ 5 = 5 × 5 = 25 7 = 7 × 3 = 21
6 6 ×4 24 8 8 ×3 24 และ
6 6×5 30 10 10 × 3 30
33 40 11 10
ซึ่ง < แสดงว่า < 21 25 7 5 7 5
24 24 8 6 ซึ่ง < แสดงว่า < ดังนั้น 4 < 4
30 30 10 6 10 6
ดังนั้นเรียงลำาดับจากน้อยไปมากได้ดังนี้ 6 , 4 , 11 , 10
9 5 8 6 ดังนั้น เรียงลำาดับจากน้อยไปมากได้ดังนี้ 31 , 2 3 , 2 2 , 4 7 , 4 5
31 7 3 10 6
ตอบ 6 , 4 , 11 , 10
9 5 8 6
หรือ 31 , 2 3 , 8 , 4 7 , 29
31 7 3 10 6
ตอบ 31 , 2 3 , 8 , 4 7 , 29
31 7 3 10 6
เฉลยหน้า 56 เฉลยหน้า 56
3 2) ตัวอย่าง
1) ตัวอย่าง วิธีทำ� เนื่องจาก 73 = 6 1 , 101 = 6 11 และ 35 = 3 8
12 12 15 15 9 9
วิธีทำ� เนื่องจาก 13 และ 19 มากกว่า 1 ในขณะที่ 5 และ 7 น้อยกว่า 1 5 1 , 6 7 , 6 11 8
12 18 8 11 จึงเปรียบเทียบ 3 , 6 และ 3
6 12 10 15 9
จึงเปรียบเทียบ 13 กับ 19 และเปรียบเทียบ 5 กับ 7
12 18 8 11 เปรียบเทียบ 6 1 , 6 7 และ 6 11
12 10 15
เปรียบเทียบ 13 กับ 19
12 18 พบว่า 6 เท่ากัน จึงเปรียบเทียบ 1 , 7 และ 11
12 10 15
ค.ร.น. ของ 12 และ 18 คือ 36
พบว่า 7 และ 11 มากกว่า 1 ในขณะที่ 1 น้อยกว่า 1
13 = 13 × 3 = 39 และ 19 = 19 × 2 = 38 10 15 2 12 2
12 12 × 3 36 18 18 × 2 36
เปรียบเทียบ 7 และ 11 ซึ่ง ค.ร.น. ของ 10 และ 15 คือ 30
39 38 13 19 10 15
ซึ่ง แสดงว่า
< <
36 36 12 18 7 = 7 × 3 = 21 11 = 11 × 2 = 22
และ
10 10 × 3 30 15 15 × 2 30
เปรียบเทียบ 5 กับ 7
8 11 22 21 11 7
ซึ่ง แสดงว่า
< <
ค.ร.น. ของ 8 และ 11 คือ 88 30 30 15 10
5 = 5 × 11 = 55 7
= 7 × 8 = 56 ดังนั้น 6 11 6 7 และ 6 7 61
< <
และ 15 10 10 12
8 8 × 11 88 11 11 × 8 88
ซึ่ง
56 < 55
แสดงว่า
7 < 5 เปรียบเทียบ 3 5 กับ 3 8
88 88 11 8 6 9
พบว่า 3 = 3 จึงเปรียบเทียบ 5 กับ 8
ดังนั้นเรียงลำาดับจากมากไปน้อยได้ดังนี้ 13 , 19 , 7 , 5 6 9
12 18 11 8
ค.ร.น. ของ 6 และ 9 คือ 18
ตอบ 13 , 19 , 7 , 5
12 18 11 8 5 = 5 × 3 = 15 8 = 8 × 2 = 16
และ
6 6×3 18 9 9×2 18
16 15 8 5
ซึ่ง แสดงว่า ดังนั้น 3 8 35
< < <
18 18 9 6 9 6
ดังนั้น เรียงลำาดับจากมากไปน้อยได้ดังนี้ 6 11 , 6 7 , 6 1 , 3 8 , 3 5
15 10 12 9 6
หรือ 101 , 6 7 , 73 , 35 , 3 5
15 10 12 9 6
ตอบ 101 , 6 7 , 73 , 35 , 3 5
15 10 12 9 6
54 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
เฉลยหน้า 56
สิ่งที่ได้เรียนรู้
การเรียงลำาดับอาจทำาได้ดังนี้
1. ใช้วิธีเขียนเศษเกินในรูปจำานวนคละ แล้วพิจารณาจำานวนนับของจำานวนคละ
ถ้าจำานวนนับไม่เท่ากัน จำานวนคละที่มีจำานวนนับน้อยกว่า จำานวนคละนั้นจะน้อยกว่า
ถ้าจำานวนนับเท่ากัน ให้เปรียบเทียบเศษส่วน โดยทำาให้เป็นเศษส่วนที่มีตัวส่วนเท่ากัน
แล้วเปรียบเทียบตัวเศษ เศษส่วนที่มีตัวเศษน้อยกว่า เศษส่วนนั้นจะน้อยกว่า
จากนั้นจึงเรียงลำาดับจำานวนคละทั้งห้าจำานวนจากน้อยไปมาก แล้วเขียนในรูปเศษเกิน 3 จำานวน
และจำานวนคละ 2 จำานวน ตามโจทย์กำาหนด
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 55
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
1.1
2.2 การอ่าน การเขี
การบวก การลบยนจำ�นวนนับที่มากกว่า 100,000
และจำ�นวนคละ การบวกและการลบเศษส่วน
พิจ�รณ�สถ�นก�รณ์ต่อไปนี้
แผ่นพลาสติกใสแสดงเศษส่วน แสดงวิธห
ี �ปริม�ณน้�ำ ผึง้ ทีม
่ �กกว่�น้�ำ มะน�ว ดังนี้
แนวการจัดการเรียนรู้ น้ำ�ผึ้ง
2
3
แก้ว น้ำ�มะน�ว
1
4
แก้ว
2
3
−
1
4
=
2×4
3×4
−
1×3
4×3
8 3
= −
12 12
การสอนการบวก การลบเศษส่วนและจำ�นวนคละ น้ำ�ผึ้งม�กกว่�
น้ำ�มะน�ว =
5
5 12
ครูควรจัดลำ�ดับเนื้อหาดังนี้
แก้ว
2 8 12 1 3 5
= = ดังนั้น หยกมีน้ำ�ผึ้งม�กกว่�น้ำ�มะน�ว แก้ว
3 12 4 12 12
แสดงวิธห
ี �ปริม�ณน้�ำ ผึง้ ผสมน้�ำ มะน�ว ดังนี้
2 1 2×4 1×3
1. การสอนการบวก การลบเศษส่วนที่มีตัวส่วนไม่เท่ากัน
+ = +
3 4 3×4 4×3
2 8 1 3
= =
3 12 4 12 8 3
= +
ครูควรเริ่มจากการทบทวนการบวก การลบเศษส่วนที่มี น้ำ�ผึ้งผสมน้ำ�มะน�ว
12
11
12
11 =
ตัวส่วนตัวหนึ่งเป็นพหุคูณของตัวส่วนของเศษส่วนอีกตัวหนึ่ง แก้ว 12
12
11
ดังนั้น จะได้น้ำ�ผึ้งผสมน้ำ�มะน�ว แก้ว
12
จากนั้นครูใช้แผ่นพลาสติกใสแสดงเศษส่วนสาธิตประกอบ ก�รบวกหรือก�รลบเศษส่วนที่มีตัวส่วนไม่เท่�กัน ต้องทำ�ตัวส่วนของเศษส่วนให้เท่�กันก่อน
การอธิบายสถานการณ์ปัญหาหน้า 57 และควรยกตัวอย่าง
โดยอ�จทำ�ให้เท่�กับ ค.ร.น. ของตัวส่วน แล้วจึงห�ผลบวกหรือผลลบ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 57
สถานการณ์ปัญหาอื่นเพิ่มเติมโดยใช้สื่อชุดนี้สาธิตประกอบ
การอธิบาย จากนั้นร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับวิธีหาคำ�ตอบ
จากสถานการณ์ปัญหาเพื่อนำ�ไปสู่ข้อสรุปที่ว่า การบวก
หรือการลบเศษส่วนที่มีตัวส่วนไม่เท่ากัน ต้องทำ�ตัวส่วน
ของเศษส่วนให้เท่ากันก่อน โดยอาจทำ�ให้เท่ากับ ค.ร.น.
ของตัวส่วน แล้วจึงหาผลบวกหรือผลลบ
56 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
2. การสอนความสัมพันธ์ระหว่างการบวกกับการลบเศษส่วน
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
3 1
แสดงวิธีห�ผลบวกของ + ได้อย่�งไร
เพื่อหาจำ�นวนที่แทน เช่น 8 6
ต้องทำ�เศษส่วนทั้งสองจำ�นวนให้เป็นเศษส่วนที่มีตัวส่วนเท่�กัน แล้วจึงห�ผลบวก
7 + 2 = 9 จะได้ 9 – 2 = 7 และ 9 – 7 = 2 ซึ่งอ�จทำ�ตัวส่วนให้เท่�กับ ค.ร.น. ของ 8 และ 6 คือ 24
3 1 3×3 1×4
จะได้ + = +
8 6 8×3 6×4
8 – 3 = 5 จะได้ 8 – 5 = 3 และ 3 + 5 = 8 =
9
+
4
24 24
13
จากนัน
้ ครูก�ำ หนดสัญลักษณ์แทนจำ�นวน เช่น =
24
3 1 13
ดังนั้น + =
8 6 24
ถ้า + = 13
−
3
=
13
−
3×3 13
−
1
=
13
−
1×4
24 8 24 8×3 24 6 24 6×4
13 9 13 4
จะได้ – = =
24
−
24
=
24
−
24
4 9
= =
24 24
และ – = =
1
6
=
3
8
13 3 1 13 1 3
ดังนัน
้ − = ดังนัน
้ − =
จากนั้น ให้นักเรียนพิจารณาความสัมพันธ์ระหว่างการบวก 24 8 6 24 6 8
3 1 13
กับการลบเศษส่วนหน้า 58 โดยใช้การถาม-ตอบประกอบ
สรุปคว�มสัมพันธ์ของ + = ได้อย่�งไร
8 6 24
การอธิบาย และควรยกตัวอย่างความสัมพันธ์ระหว่างการบวก
3 1 13 13 3 1 13 1 3
จ�ก + = จะได้ − = หรือ − =
8 6 24 24 8 6 24 6 8
กับการลบเศษส่วน ใช้วิธีการเดียวกันกับ
การหาความสัมพันธ์ระหว่างการบวกกับการลบจำ�นวนนับ
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
พร้อมทั้งเน้นย้ำ�ให้นักเรียนตรวจสอบคำ�ตอบ โดยใช้ 1
5
+
4
12 9
ความสัมพันธ์ระหว่างการบวกกับการลบเศษส่วน จากนั้น วิธีทำา ค.ร.น. ของ 12 และ 9 คือ 36
ตรวจสอบ
ร่วมกันทำ�กิจกรรมหน้า 59 แล้วให้ทำ�แบบฝึกหัด 2.4 5
12
+
4
9
= 5 × 3 + 4 × 4
12 × 3 9 × 4 31
−
5
=
31
−
15
36 12 36 36
เป็นรายบุคคล =
15
36
+
16
36 =
16
36
31 4
= =
36 9
31
31 แสดงว่� เป็นคำ�ตอบที่ถูกต้อง
ตอบ 36
36
10 13
2 −
8 20
แสดงวิธีหาคำาตอบและตอบในรูปอย่างง่าย
1 2 5 4 7 5
1 + 2 − 3 −
3 5 4 7 8 12
4 3 11 3 7 5
4 + 5 − 6 +
15 10 10 4 16 24
แบบฝึกหัด 2.4
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 59
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 57
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
เฉลยหน้า 59
1 วิธีทำ� ค.ร.น. ของ 3 และ 5 คือ 15 2 วิธีทำ� ค.ร.น. ของ 4 และ 7 คือ 28
1 + 2 = 1×5 + 2×3 5 − 4 = 5×7 − 4×4
3 5 3×5 5×3 4 7 4×7 7×4
= 5 + 6 = 35 − 16
15 15 28 28
11 19
= =
15 28
ตอบ 11 ตอบ 19
15 28
3 วิธีทำ� ค.ร.น. ของ 8 และ 12 คือ 24 4 วิธีทำ� ค.ร.น. ของ 15 และ 10 คือ 30
7 − 5 = 7×3 − 5 ×2 4
+
3
= 4 ×2 + 3 ×3
8 12 8×3 12 × 2 15 10 15 × 2 10 × 3
= 21 − 10 = 8 + 9
24 24 30 30
11 17
= =
24 30
ตอบ 11 ตอบ 17
24 30
5 วิธีทำ� ค.ร.น. ของ 10 และ 4 คือ 20 6 วิธีทำ� ค.ร.น. ของ 16 และ 24 คือ 48
11 3
− = 11 × 2 − 3 × 5 7
+
5
= 7 ×3 + 5 ×2
10 4 10 × 2 4×5 16 24 16 × 3 24 × 2
= 22 − 15 = 21 + 10
20 20 48 48
7 31
= =
20 48
ตอบ 7 ตอบ 31
20 48
58 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
3. การสอนการบวกและการลบจำ�นวนคละ ครูควรทบทวน
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
การบวกและการลบจำ�นวนคละ โดยเขียนจำ�นวนคละ
บทที่ 2 | เศษส่วน
การบวกและการลบจำานวนคละ
ในรูปเศษเกิน โดยใช้การถาม-ตอบประกอบการอธิบาย พิจ�รณ�สถ�นก�รณ์ต่อไปนี้
4 1 3
ตัวอย่าง เช่น หาผลบวกของ 35 + 27 จากนั้นร่วมกัน
แม่ค้�มีขนมถั่วกวนและขนมเผือกกวนในถ�ดที่มีขน�ดเท่�กัน โดยมีขนมถั่วกวน 2 ถ�ด
5
9 6 1
และขนมเผือกกวน 1 ถ�ด แม่ค้�มีขนมถั่วกวนและขนมเผือกกวนทั้งหมดกี่ถ�ด
3
หาปริมาณทั้งหมดของขนมถั่วกวนและขนมเผือกกวนที่มีอยู่ ดังนี้
สาธิตประกอบการอธิบายเพื่อนำ�ไปสู่การหาผลบวก 3
ขนมถั่วกวน 2 ถ�ด
5
3
5
=
3×3
5×3
=
9
15
จากนั้น ให้นักเรียนสังเกตและร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับวิธี
หาผลบวกจากสถานการณ์ดังกล่าว ซึ่งจะได้ว่าการบวก 3 1
จะได้ขนมถั่วกวนและขนมเผือกกวน 2 + 1 ถ�ด ดังนี้
5 3
ของจำ�นวนคละหน้า 61 โดยนำ�จำ�นวนนับบวกกับจำ�นวนนับ
14
= 3 + ถ�ด
15
14
= 3 ถ�ด
และเศษส่วนบวกกับเศษส่วน และให้นักเรียนแสดงขั้นตอน 15
14
ดังนั้น แม่ค้�มีขนมถั่วกวนและขนมเผือกกวนทั้งหมด 3 ถ�ด
15
การหาผลบวกดังกล่าวโดยเขียนจำ�นวนคละในรูปเศษเกิน 60 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
แล้วเปรียบเทียบคำ�ตอบที่ได้
4 1 หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
9 6
โดยนำ�จำ�นวนนับบวกกับจำ�นวนนับ และเศษส่วนบวกกับ สังเกตได้ว่� ในก�รห�คำ�ตอบส�ม�รถห�ได้โดยนำ�จำ�นวนนับบวกกับจำ�นวนนับ
และเศษส่วนบวกกับเศษส่วน
เศษส่วน เพื่อเปรียบเทียบวิธีการบวกจำ�นวนคละทั้งสองวิธี 3 1 3 1
2 + 1 = (2 + ) + (1 + )
5 3 5 3
3 1
= (2 + 1) + ( + )
5 3
3×3 1×5
= 3 + ( + ) ค.ร.น. ของ 5 และ 3 คือ 15
5×3 3×5
9 5
= 3 + ( + )
15 15
14
= 3 +
15
14
= 3
15
14
ดังนั้น แม่ค้�มีขนมถั่วกวนและขนมเผือกกวนทั้งหมด 3 ถ�ด
15
หรืออ�จห�คำ�ตอบได้โดยเขียนจำ�นวนคละในรูปเศษเกิน
แล้วจึงห�ผลบวก
3 1 13 4
2 + 1 = +
5 3 5 3
13 × 3 4×5
= +
5 ×3 3×5
39 20
= +
15 15
59
=
15
14
= 3
15
14
ดังนั้น แม่ค้�มีขนมถั่วกวนและขนมเผือกกวนทั้งหมด 3 ถ�ด
15
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 61
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 59
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
จากนั้นร่วมกันพิจารณาการหาผลลบหน้า 62
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน
โดยครูอาจใช้แผ่นพลาสติกใสสาธิตประกอบการอธิบาย
หาปริมาณขนมถั่วกวนที่มากกว่าขนมเผือกกวน ดังนี้
เพื่อนำ�ไปสู่วิธีหาผลลบ และสรุปคำ�ตอบ ซึ่งจะได้ว่า 3 3 3×3 9
ขนมถั่วกวน 2 ถ�ด = =
4 5 5 5×3 15
แม่ค้ามีขนมถั่วกวนมากกว่าขนมเผือกกวน 1 ถาด
15
แล้วให้นกั เรียนสังเกตและร่วมกันอภิปรายเกีย่ วกับวิธห
ี าผลลบ
1 1 1×5 5
ขนมเผือกกวน 1 ถ�ด = =
3 3 3×5 15
จากสถานการณ์ดังกล่าว ซึ่งจะได้ว่า การลบจำ�นวนคละ
ครูและนักเรียนช่วยกันแสดงขั้นตอนการหาผลลบ
ของจำ�นวนคละหน้า 63 โดยนำ�จำ�นวนนับลบกับจำ�นวนนับ
และเศษส่วนลบกับเศษส่วน จากนัน
้ ให้นก
ั เรียนช่วยกันแสดง 2
3
5
1
3
3
5
1
− 1 = (2 − 1) + ( − ) ถ�ด
3
9 5
ขัน
้ ตอนการหาผลลบดังกล่าว โดยเขียนจำ�นวนคละ
= 1 + ( − ) ถ�ด
15 15
4
= 1 + ถ�ด
15
ในรูปเศษเกิน แล้วเปรียบเทียบคำ�ตอบที่ได้ = 1
4
15
ถ�ด
4
ดังนั้น ขนมถั่วกวนม�กกว่�ขนมเผือกกวน 1 ถ�ด
15
62 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
สังเกตได้ว่� ในก�รห�คำ�ตอบส�ม�รถห�ได้โดยนำ�จำ�นวนนับลบกับจำ�นวนนับ
และเศษส่วนลบกับเศษส่วน
3 1 3 1
2 − 1 = (2 + ) − (1 + )
5 3 5 3
3 1
= (2 − 1) + ( − )
5 3
3×3 1×5
= 1 + ( − ) ค.ร.น. ของ 5 และ 3 คือ 15
5×3 3×5
9 5
= 1 + ( − )
15 15
4
= 1 +
15
4
= 1
15
4
ดังนั้น ขนมถั่วกวนม�กกว่�ขนมเผือกกวน 1 ถ�ด
15
หรืออ�จห�คำ�ตอบได้โดยเขียนจำ�นวนคละในรูปเศษเกิน
แล้วจึงห�ผลลบ
3 1 13 4
2 − 1 = −
5 3 5 3
13 × 3 4×5
= −
5 ×3 3×5
39 20
= −
15 15
19
=
15
4
= 1
15
4
ดังนั้น ขนมถั่วกวนม�กกว่�ขนมเผือกกวน 1 ถ�ด
15
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 63
60 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
4. ครูและนักเรียนร่วมกันพิจารณาสถานการณ์หน้า 64
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน
โดยครูอาจใช้แผ่นพลาสติกใสสาธิตประกอบการอธิบาย
พิจ�รณ�สถ�นก�รณ์ต่อไปนี้
4 1
เพื่อนำ�ไปสู่วิธีหาผลบวก และไปสู่การสรุปคำ�ตอบ ซึ่งจะได้ว่า นุ่นรีดนมวัวได้ 1 ถัง อ้อรีดนมวัวได้ 3 ถัง ถ้�ถังแต่ละถังมีขน�ดเท่�กัน
5 2
นุ่นและอ้อรีดนมวัวได้ทั้งหมดกี่ถัง และนุ่นรีดนมวัวได้น้อยกว่�อ้อกี่ถัง
3 หาปริมาณทั้งหมดของนมวัวที่นุ่นและอ้อรีดได้ ดังนี้
นุ่นและอ้อรีดนมวัวได้ทั้งหมด 5 ถัง จากนั้นให้นักเรียน 4 4 4×2 8
10 นุ่นรีดนมวัวได้ 1 ถัง
5 5
=
5×2
=
10
สังเกตและร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับวิธีหาผลบวกจาก
ของจำ�นวนคละไปบวกกับผลบวกของจำ�นวนนับ 1
4
+ 3
1
= (1 + 3) + (
4 1
+ ) ถัง
5 2 5 2
8 5
= 4 + ( + ) ถัง
10 10
ครูและนักเรียนช่วยกันแสดงขั้นตอนการหาผลบวก = 4 +
13
10
ถัง
3
= 4 + 1 ถัง
ของจำ�นวนคละหน้า 65 โดยนำ�จำ�นวนนับบวกกับจำ�นวนนับ = 4 + 1 +
10
3
ถัง
10
3
และเศษส่วนบวกกับเศษส่วน จากนั้นให้นักเรียนช่วยกันแสดง = 5 +
10
ถัง
3
= 5 ถัง
10
ขั้นตอนการหาผลบวกดังกล่าว โดยเขียนจำ�นวนคละ ดังนั้น นุ่นและอ้อรีดนมวัวได้ทั้งหมด 5
3
10
ถัง
64 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ในรูปเศษเกิน แล้วเปรียบเทียบคำ�ตอบที่ได้
สังเกตได้ว่� ในก�รห�คำ�ตอบส�ม�รถห�ได้โดยนำ�จำ�นวนนับบวกกับจำ�นวนนับ
และเศษส่วนบวกกับเศษส่วน
ถ้�ผลบวกของเศษส่วนกับเศษส่วนอยู่ในรูปเศษเกิน ให้ทำ�เป็นจำ�นวนคละ
แล้วนำ�จำ�นวนนับของจำ�นวนคละไปบวกกับผลบวกของจำ�นวนนับ
4 1 4 1
1 + 3 = (1 + ) + (3 + )
5 2 5 2
4 1
= (1 + 3) + ( + )
5 2
4×2 1×5 ค.ร.น. ของ 5 และ 2 คือ 10
= 4 + ( + )
5×2 2×5
8 5
= 4 + ( + )
10 10
13
= 4 +
10
3
= 4 + 1
10
3
= 4 + 1 +
10
3
= 5 +
10
3
= 5
10
3
ดังนั้น นุ่นและอ้อรีดนมวัวได้ทั้งหมด 5 ถัง
10
หรืออ�จห�คำ�ตอบได้โดยเขียนจำ�นวนคละในรูปเศษเกิน แล้วจึงห�ผลบวก
4 1 9 7
1 + 3 = +
5 2 5 2
9×2 7×5
= +
5×2 2×5
18 35
= +
10 10
53
=
10
3
= 5
10
3
ดังนั้น นุ่นและอ้อรีดนมวัวได้ทั้งหมด 5 ถัง
10
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 65
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 61
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
ครูและนักเรียนร่วมกันพิจารณาการหาผลลบหน้า 66
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
จากสถานการณ์หน้า 64 โดยครูอาจใช้แผ่นพลาสติกใสสาธิต
บทที่ 2 | เศษส่วน
หาปริมาณนมวัวที่นุ่นรีดได้น้อยกว่าอ้อ ดังนี้
ประกอบการอธิบายเพื่อนำ�ไปสู่วิธีหาผลลบ ซึ่งจะสังเกตได้ว่า นุ่นรีดนมวัวได้ 1
4
ถัง 4
=
4×2
=
8
5 5 5×2 10
เศษส่วนที่เป็นตัวตั้งน้อยกว่าเศษส่วนที่เป็นตัวลบ ครูแนะนำ�
ให้กระจายจำ�นวนนับที่เป็นตัวตั้งมา 1 เพื่อนำ�ไปรวมกับ
เศษส่วนที่เป็นตัวตั้ง แล้วจึงหาผลลบ ซึ่งสามารถสรุป 1
อ้อรีดนมวัวได้ 3 ถัง
2
1
2
=
1×5
=
5
2 × 5 10
7
คำ�ตอบได้ว่า นุ่นรีดนมวัวได้น้อยกว่าอ้อ 1 ถัง
10
จากนั้นให้นักเรียนสังเกตและร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับวิธีหา จะได้ว่� นุ่นรีดนมวัวได้น้อยกว่�อ้อ 3
1 4
− 1 ถัง ดังนี้
2 5
ผลลบจากสถานการณ์ดังกล่าว ซึ่งจะได้ว่า
การลบจำ�นวนคละอาจทำ�ได้โดย นำ�จำ�นวนนับลบกับจำ�นวนนับ
และเศษส่วนลบกับเศษส่วน เนือ
่ งจากการลบเศษส่วน
มีตวั ตัง้ น้อยกว่าตัวลบ จึงกระจายผลลบของจำ�นวนนับมา 1 3
1 4 1
− 1 = (3 − 1) + ( −
4
) ถัง
2 5 2 5
5 8
จึงหาผลลบ = 1 + 1 + (
10
−
10 5
10
)
8
ถัง
= 1 + ( + − ) ถัง 10
1 =
10 10 10
ครูและนักเรียนช่วยกันแสดงขั้นตอนการหาผลลบ
10
7
= 1 + ถัง
10
ของจำ�นวนคละหน้า 67 โดยนำ�จำ�นวนนับลบกับจำ�นวนนับ
7
= 1 ถัง
10
7
ดังนั้น นุ่นรีดนมวัวได้น้อยกว่�อ้อ 1 ถัง
และเศษส่วนลบกับเศษส่วน จากนั้นให้นักเรียนช่วยกันแสดง 10
66 |
ขั้นตอนการหาผลลบดังกล่าว โดยเขียนจำ�นวนคละ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ในรูปเศษเกิน แล้วเปรียบเทียบคำ�ตอบที่ได้
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายเพื่อนำ�ไปสู่ข้อสรุปที่ว่า
บทที่ 2 | เศษส่วน
และเศษส่วนบวกกับเศษส่วน
1 4 1 4
3 − 1 = (3 + ) − (1 + )
2 5 2 5
1 4
= (3 − 1) + ( − )
ถ้าผลบวกของเศษส่วนกับเศษส่วนอยู่ในรูปเศษเกิน
2 5
1×5 4×2
= 2 + ( − ) ค.ร.น. ของ 2 และ 5 คือ 10
2×5 5×2
ให้ทำ�เป็นจำ�นวนคละ แล้วนำ�จำ�นวนนับของจำ�นวนคละ = 2 + (
5
10
−
8
10
)
5 8
= 1 + 1 + ( − )
ไปบวกกับผลบวกของจำ�นวนนับ = 1 + (
10
+
10
5
−
10
8
) 1 =
10
10 10 10 10
15 8
• การลบจำ�นวนคละ อาจทำ�ได้โดย
= 1 + ( − )
10 10
7
= 1 +
10
นำ�จำ�นวนนับลบกับจำ�นวนนับ = 1
7
10
7
และเศษส่วนลบกับเศษส่วน
ดังนั้น นุ่นรีดนมวัวได้น้อยกว่�อ้อ 1 ถัง
10
1 4 7 9
ผลลบของจำ�นวนนับมา 1 โดยเขียนในรูปเศษส่วน 3
2
− 1 =
5 2
−
5
7×5 9×2
= −
แล้วนำ�ไปบวกกับตัวตั้ง จากนั้นจึงหาผลลบ
2×5 5×2
35 18
= −
10 10
17
• การบวกและการลบจำ�นวนคละ อาจทำ�ได้โดย
=
10
7
= 1
10
เขียนจำ�นวนคละในรูปเศษเกิน แล้วจึงหาผลบวก 7
ดังนั้น นุ่นรีดนมวัวได้น้อยกว่�อ้อ 1 ถัง
10
หรือผลลบ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 67
62 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
5. ครูใช้การถาม-ตอบประกอบการอธิบายการหาผลบวก
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน
ผลลบพร้อมสังเกตการลบเศษส่วน ซึ่งเมื่อทำ�ตัวส่วนให้เท่ากัน
2 3 แสดงวิธีห�คำ�ตอบและตอบในรูปอย่�งง่�ย
12 1 5
2 14 = (2 + 3) + (
15
+
12
)
68 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
1 1
2 2 − 1
6 4
1 1 1 1
วิธีทำา 2 − 1 = (2 + ) − (1 + )
6 4 6 4
1 1
= (2 − 1) + ( − )
6 4
1×2 1×3
= 1 + ( − ) ค.ร.น. ของ 6 และ 4 คือ 12
6×2 4×3
2 3
= 1 + ( − )
12 12
12 2 3
= + ( − ) ตรวจสอบ
12 12 12
12 2 3 11 1 11 1
= + − + 1 = 1 + ( + )
12 12 12 12 4 12 4
11 3
14 3 = 1 + ( + )
= − 12 12
12 12
14
11 = 1 +
= 12
12 7
= 1 +
11 6
ตอบ
12 1
= 1 + 1
6
1
หรืออ�จแสดงวิธีห�คำ�ตอบ = 2
6
โดยเขียนจำ�นวนคละในรูปเศษเกิน
11
แสดงว่� เป็นคำ�ตอบที่ถูกต้อง
12
อย่�ลืมตรวจสอบคำ�ตอบ
แสดงวิธีหาคำาตอบและตอบในรูปอย่างง่าย
4 2 8 7 27 1
1 1 + 2 2 3 − 1 3 + 2
5 3 9 12 7 4
13 3 59 3
4 4 + 6 5 5 − 6 7 − 4
19 10 15 11
แบบฝึกหัด 2.5
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 69
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 63
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
เฉลยหน้า 69 เฉลยหน้า 69
1 ตัวอย่าง 3 ตัวอย่าง
4 2 27 1 6 1
วิธีทำ� 1 +2 = ( 1 + 4 ) + (2 + 2 ) วิธีทำ�
7
+ 2
4
= 3 + 2
7 4
5 3 5 3
4 2
= (1 + 2 ) + ( + )
6
= ( 3 + ) + (2 + 1 )
5 3 7 4
4×3 + 2×5 6 1
= 3+ ( ) = (3 + 2 ) + ( + )
5×3 3×5 7 4
12 10 6×4 + 1×7
= 3+ ( + ) = 5+ ( )
15 15 7×4 4×7
22 24 7
= 3+ = 5+ ( + )
15 28 28
31
= 3+17 = 5+
28
15
= 5+13
= 3+1+ 7 28
15
7 = 5+1+ 3
= 4+ 28
15 3
= 6+
= 47 28
15
= 63
7 28
ตอบ 4
15 3
ตอบ 6
28
2 ตัวอย่าง
8 7 4 ตัวอย่าง
วิธีทำ� 3 −1 = ( 3 + 8 ) − (1 + 7 )
9 12 9 12 13 13
วิธีทำ� 4 + 6 = (4 + ) + 6
8 7 19 19
= (3 − 1 ) + ( − )
9 12 = ( 4 + 6 ) + 13
8×4 − 7 ×3 19
= 2+ ( )
9×4 12 × 3 = 10 + 13
32 21 19
= 2+ ( − )
36 36 = 10 13
11 19
= 2+
36 13
ตอบ 10
19
= 2 11
36
ตอบ 11
2
36
เฉลยหน้า 69
5 ตัวอย่าง
3 59 3 14
วิธีทำ� 5 − = 5 −3
10 15 10 15
= (5 + 3 ) − (3 + 14 )
10 15
3 14
= (5 − 3 ) + ( − )
10 15
3 × 3 − 14 × 2
= 2+ ( )
10 × 3 15 × 2
9 28
= 2+ ( − )
30 30
9 28
= 1+1+( − )
30 30
= 1+ 30 9 28
+ ( − )
30 30 30
= 1 + ( 30 + 9 − 28 )
30 30 30
11
= 1+
30
= 1 11
30
ตอบ 11
1
30
6 ตัวอย่าง
3 3
วิธีทำ� 7 − 4 = 7 − (4 + 11 )
11
3
= ( 6 + 1 ) − (4 + )
11
3
= ( 6 − 4 ) + ( 1 − )
11
11 3
= 2+ ( − )
11 11
8
= 2+
11
8
= 2 11
ตอบ 8
2
11
64 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
6. เพื่อตรวจสอบความเข้าใจและสรุปความรู้ที่ได้ ให้นักเรียน
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
ตรวจสอบความเข้าใจ
แสดงวิธีหาคำาตอบ
11 1 21 8
1 + 2 −
10 7 4 9
1 1 7 5
3 5 + 6 4 3 +
3 2 8 12
25 8 1 2
5 − 2 6 4 − 1
6 15 12 9
สิ่งที่ได้เรียนรู้
2 2
1 4 + 3 = 2 4 − 3 =
9 9
2 2 2 2
วิธีทำา 4 + 3 = 4 + (3 + ) วิธีทำา 4 − 3 = 4 − (3 + )
9 9 9 9
2 2
= (4 + 3) + = (4 − 3) +
9 9
2 2
= 7 + = 1 +
9 9
2 2
= 7 = 1
9 9
2 2
ตอบ 7 ตอบ 1
9 9
70 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
เฉลยหน้า 70 เฉลยหน้า 70
ตรวจสอบคว�มเข้�ใจ
5 ตัวอย่าง 6 ตัวอย่าง
25 8 1 8 1 2 1 2
1 วิธีทำ� ค.ร.น. ของ 10 และ 7 คือ 70 2 วิธีทำ� ค.ร.น. ของ 4 และ 9 คือ 36 วิธีทำ� −2 = 4 −2 วิธีทำ� 4 −1 = (4 + ) − ( 1 + 9 )
6 15 6 15 12 9 12
1 2
11 + 1 = 11 × 7 + 1 × 10 21 − 8 = 21 × 9 − 8 × 4 = (4 + 1 ) − ( 2 + 8 ) = (4 − 1 ) + ( − )
10 7 10 × 7 7 × 10 4 9 4 ×9 9×4 6 15 12 9
1 8 1 ×3 − 2×4
= 77 + 10 = 189 − 32 = (4 − 2 ) + ( −
6 15
) = 3+ (
12 × 3 9 × 4
)
70 70 36 36
87 157 1×5 − 8 ×2 3 8
= = = 2+ ( ) = 3+ ( − )
70 36 6×5 15 × 2 36 36
17 13 5 16 3 8
= 1 = 4 = 2+ ( − ) = 2 + 1 + ( 36 − 36 )
70 36 30 30
ตอบ 1 17 13 5 16 36 3 8
ตอบ 4 = 1+1+( − ) = 2+ + ( − )
70 36 30 30 36 36 36
= 1+ 30 5 16 36 3 8
+ ( − ) = 2 + ( 36 + 36 − 36 )
30 30 30
3 ตัวอย่าง 4 ตัวอย่าง
= 1 + ( 30 + 5 − 16 ) = 2+
31
1 1 1 1 7 5 7 5 30 30 30 36
วิธีทำ� 5 + 6 = (5 + ) + (6 + ) วิธีทำ� 3 + = (3 + ) +
3 2 3 2 8 12 8 12 19
1 1 = 1+ = 2 31
= (5 + 6 ) + ( 3 + 2 ) = 3+ 7 × 3 + 5 ×2 30 36
8×3 12 × 2
1×2 1×3 = 1 19 ตอบ 2
31
21 10 30
= 11 + ( 3 × 2 + 2 × 3 ) = 3+ + 36
24 24
ตอบ 1 19
2 3 31 30
= 11 + ( 6 + 6 ) = 3+
24
5 สิ่งที่ได้เรียนรู้
= 11 + = 3+17
6 24 1 ถูก
= 11 5 = 3+1+ 7 2 ผิด แก้ไขให้ถูกต้องดังนี้
6 24
2 2
ตอบ 5 = 4+ 7 ตัวอย่าง วิธีทำ� 4− 3 = 4 − (3 + )
11 9 9
6 24
2
= ( 3 + 1 ) − (3 + )
= 47 9
24 2
= ( 3 − 3 ) + (1 − )
ตอบ 7 9
4
24
= 0 + (1 − 2 )
9
9 2
= −
9 9
7
=
9
ตอบ 7
9
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 65
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
1.1
2.3 การอ่าน การเขี
การบวก ลบ คูณยนจำ
หารระคน
�นวนนับที่มากกว่า 100,000
2.3
นักเรียนสามารถหาผลลัพธ์ของการบวก ลบ คูณ หารระคน การบวก ลบ คูณ หารระคน
– พิจ�รณ�ก�รห�ผลลัพธ์ของ 1
3
÷ 1
7
−
8
×
11
22 33 11 24
ลำ�ดับขั้นก�รคำ�นวณ
แนวการจัดการเรียนรู้ 1
3
22
÷ 1
7
33
−
8
11
×
11
24
1 2
3
22 × 40 15 1
จากนั้น ครูใช้การซักถามและอธิบายแสดงเหตุผลวิธีหาผลลัพธ์ =
2
15
8 ขั้นที่ 3 ห�ผลลัพธ์ของ
16
−
3
16 15 1
= 15 × 3 − 1 × 16
หน้า 71-72 โดยให้นักเรียนบอกลำ�ดับขั้นการคำ�นวณ 16
−
3 16 × 3 3 × 16
45 16
ครูอาจแบ่งนักเรียนเป็นกลุ่ม แล้วให้แต่ละกลุ่มแสดงวิธีหา ค.ร.น. ของ 16 และ 3 คือ 48
=
48
−
48
29
ผลลัพธ์ ครูเลือกกลุ่มที่มีวิธีคิดที่แตกต่างกันนำ�เสนอ
=
48
หน้าชั้นเรียน ดังนั้น 1
3
22
÷ 1
7
33
−
8
11
×
11
24
=
29
48
3 7 8 11
1 ÷ (1 – ) × หน้า 73 โดยใช้การถาม-ตอบ
22 33 11 24
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน
ประกอบการอธิบาย 3 7 8 11
พิจ�รณ�ก�รห�ผลลัพธ์ของ 1 ÷ (1 − ) ×
22 33 11 24
ลำ�ดับขั้นก�รคำ�นวณ
3 7 8 11
1 ÷ (1 − ) ×
22 33 11 24
2 1
3
7 8
ขั้นที่ 1 ห�ผลลัพธ์ของ 1 −
33 11
7 8 40 8
1 − = −
33 11 33 11
40 8 ×3 ค.ร.น. ของ 33 และ 11 คือ 33
= −
33 11 × 3
40 24
= −
33 33
3 16
16 ขั้นที่ 2 ห�ผลลัพธ์ของ 1 ÷
= 22 33
33
3 16 25 16
1 ÷ = ÷
22 33 22 33
25 33
= ×
22 16
75 11 3
ขั้นที่ 3 ห�ผลลัพธ์ของ ×
32 24 = 25 × 33
25 22 × 16
2
75 11
× = 75 × 11 75
32 24 32 × 24 =
8 32
275
=
256
19
= 1
256
3 7 8 11 19
ดังนั้น 1 ÷ (1 − ) × = 1
22 33 11 24 256
72 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
66 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
3 7 8 11
ซึ่งอ�จเขียนแสดงก�รห�ผลลัพธ์ของ 1 ÷ (1 − ) × ดังนี้
22 33 11 24
3 7 8 11 25 40 8 11
1 ÷ (1 − ) × = ÷ ( − ) ×
22 33 11 24 22 33 11 24
25 11
= ÷ (40 − 8 × 3 ) ×
22 33 11 × 3 24
25 40 24 11
= ÷ ( − ) ×
22 33 33 24
25 16 11
= ÷ ×
22 33 24
25 33 11
= × ×
22 16 24
= 25 × 33 × 11
22 × 16 × 24
275
=
256
19
= 1
256
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 73
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 67
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
2. ครูและนักเรียนร่วมกันพิจารณาตัวอย่าง 1 และตัวอย่าง 2
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
การคำ�นวณก่อน แล้วให้นักเรียนช่วยกันแสดงวิธีหาผลลัพธ์ 1
1 2 3 5
ห�ผลลัพธ์ของ (5 + 1 ) ÷ (2 − )
จากนั้นร่วมกันทำ�กิจกรรมหน้า 76 แล้วให้ทำ�แบบฝึกหัด 2.6
2 3 4 6
เป็นรายบุคคล 1
ลำ�ดับขั้นก�รคำ�นวณ
2 3 5
(5 + 1 ) ÷ (2 − )
2 3 4 6
1 2
3
1 2 3 5 11 5 11 5
วิธีทำา (5 + 1 ) ÷ (2 − ) = ( + ) ÷ ( − )
2 3 4 6 2 3 4 6
= (11 × 3 + 5 × 2 ) ÷ (11 × 3 − 5 × 2 )
ค.ร.น. ของ 2 และ 3 คือ 6 2 ×3 3×2 4 ×3 6×2
ค.ร.น. ของ 4 และ 6 คือ 12 33 10 33 10
= ( + ) ÷ ( − )
6 6 12 12
43 23
= ÷
6 12
43 12
= ×
6 23
2
= 43 × 12
6 1× 23
86
=
23
17
= 3
23
17
ตอบ 3
23
74 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
2
1 2 3 5
ห�ผลลัพธ์ของ 5 + 1 ÷ 2 −
2 3 4 6
ลำ�ดับขั้นก�รคำ�นวณ
1 2 3 5
5 + 1 ÷ 2 −
2 3 4 6
1
2
3
1 2 3 5 11 5 11 5
วิธีทำา 5 + 1 ÷ 2 − = + ÷ −
2 3 4 6 2 3 4 6
11 5 4 5
= + × −
2 3 11 6
11 5
= + 5× 4 −
2 3 × 11 6
11 20 5
= + −
2 33 6
= 363 + 40 − 55
66
348
=
66
58
=
11
3
= 5
11
3
ตอบ 5
11
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 75
68 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
3. เพื่อตรวจสอบความเข้าใจและสรุปความรู้ที่ได้ ให้นักเรียน
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
แสดงวิธีหาผลลัพธ์
3 2 1 24 3 2 1 24
1 3 − 2 × 1 ÷ 2 (3 − 2 ) × (1 ÷ )
7 3 5 25 7 3 5 25
1 11 7 16 2 5 27 32
3 6 ÷ 1 + 1 × 4 2 − + ÷ 1
2 15 8 45 9 6 35 49
แบบฝึกหัด 2.6
ตรวจสอบความเข้าใจ
แสดงวิธีหาผลลัพธ์
2 5 7 1 3 4 9
1 (3 − 1 ) × 2 + 2 1 + 2 ÷ (4 × )
9 6 10 4 5 7 35
1 1 9 12 5 11 17 7
3 1 × 2 + ÷ 4 + ÷ 1 −
6 7 14 49 9 18 27 18
1
สิ่งที่ได้เรียนรู้
7 25 4 3
1 ÷ × ( + )
8 16 15 10
1
2
3
76 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
เฉลยหน้า 76 เฉลยหน้า 76
3 2 1 24 = 24 8 6 24 1 11 7 16 = 13 26 15 16
1 วิธีทำ� 3 − 2 × 1 ÷ − × ÷ 3 วิธีทำ� 6 ÷ 1 + 1 × ÷ + ×
7 3 5 25 7 3 5 25 2 15 8 45 2 15 8 45
24 8×6 24 13 15 15 16
= − ÷ = × + ×
7 3×5 25 2 26 8 45
24 16 24 13 × 15 + 15 × 16
= − ÷ =
7 5 25 2 × 26 8 × 45
24 16 25 15 2
= − × = +
7 5 24 4 3
24 15 × 3 + 2 × 4
= − 16 × 25 =
7 5 × 24 4 ×3 3×4
24 10
= − = 45 + 8
7 3 12 12
24 × 3 − 10 × 7 53
= =
7 ×3 3 ×7 12
72 70 5
= − = 4
21 21 12
= 2 ตอบ 5
4
21 12
ตอบ 2
21
4 2 5 27 32 = 20 − 5 27 81
วิธีทำ� 2 − + ÷ 1 + ÷
9 6 35 49 9 6 35 49
20 5 27 49
2 วิธีทำ� (3 3 − 2 2 ) × (1 1 ÷ 24 ) = ( 24 − 8 ) 6 24 )
× ( ÷ = − + ×
7 3 5 25 7 3 5 25 9 6 35 81
24 × 3 8×7 6 25 ) 20 5 27 × 49
= ( − ) × ( × = − +
7 ×3 3×7 5 24 9 6 35 × 81
72 56 6 × 25
= ( − ) × ( ) 20 5 7
21 21 5 × 24 = − +
9 6 15
16 5
= × 20 × 10 − 5 × 15 + 7 × 6
21 4 =
16 × 5 9 × 10 6 × 15 15 × 6
= 200 75 42
21 × 4 = − +
90 90 90
= 20
21 167
=
20 90
ตอบ
21 77
= 1
90
ตอบ 1 77
90
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 69
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
เฉลยหน้า 76 เฉลยหน้า 76
ตรวจสอบคว�มเข้�ใจ 3 วิธีทำ� 1 1 9 12 = 7 15 9 12
1 × 2 + ÷ × + ÷
6 7 14 49 6 7 14 49
2 5 7 1 29 11 ) 27 1
1 วิธีทำ� (3 − 1 ) × 2 + = ( − × +
9 6 10 4 9 6 10 4 = 7 × 15 + 9 × 49
29 × 2 11 × 3 27 1 6 7 14 12
= ( − ) × + 7 × 15 + 9 × 49
9 ×2 6 ×3 10 4 =
6× 7 14 × 12
58 33 27 1
= ( − ) × + 5 21
18 18 10 4 = +
2 8
= 25 × 27 + 1 5 × 4 + 21
18 10 4 =
2×4 8
= 25 × 27 + 1
18 × 10 4 20 21
= +
8 8
= 15 + 1
4 4 41
=
8
= 16
4 = 51
8
= 4 1
ตอบ 5
ตอบ 4 8
3 4 9 ) = 8 18 ( 9 ) 5 17
2 วิธีทำ� 1 + 2 ÷ (4 × + ÷ 4× 4 วิธีทำ� +
11
÷ 1 −
7 = 5 + 11 ÷ 44 − 7
5 7 35 5 7 35 9 18 27 18 9 18 27 18
8 18 4 × 9 5 11 27 7
= + ÷ ( ) = + × −
5 7 35 9 18 44 18
8 18 36 11 × 27 7
= + ÷ = 5 + −
5 7 35 9 18 × 44 18
8 18 35 5 3 7
= + × = + −
5 7 36 9 8 18
8 18 × 35 5×8 + 3×9 − 7 ×4
= + =
5 7 × 36 9×8 8×9 18 × 4
8 5 40 27 28
= + = + −
5 2 72 72 72
8×2 5×5
= + = 39
5×2 2×5 72
16 25
= + = 13
10 10 24
41 13
= ตอบ
10 24
1
= 4
10
ตอบ 4 1
10
เฉลยหน้า 76
สิ่งที่ได้เรียนรู้
ผิด แก้ไขให้ถูกต้องดังนี้
7 25 4 3
1 ÷ × ( + )
8 16 15 10
2 1
3
7 25 4 3 = 15 ÷ 25 4 3
วิธีทำ� 1 ÷ × ( + ) ×( + )
8 16 15 10 8 16 15 10
15 25 ( 4 × 2 + 3 × 3 )
= ÷ ×
8 16 15 × 2 10 × 3
15 25 8 9
= ÷ ×( + )
8 16 30 30
15 25 17
= ÷ ×
8 16 30
15 16 17
= × ×
8 25 30
= 15 × 16 × 17
8 × 25 × 30
= 17
25
ตอบ 17
25
70 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
1.1
2.4 การอ่าปนัญการเขี
โจทย์ หา ยนจำ�นวนนับที่มากกว่า 100,000
1
สื่อการเรียนรู้
หนุย่ ขับรถยนต์จ�กกรุงเทพฯ ไประยอง โดยช่วงแรกขับได้ระยะท�ง 75 กิโลเมตร
2
3
และช่วงหลังขับอีก 123 กิโลเมตร จึงถึงระยอง ถ้�น้�ำ มันร�ค�ลิตรละ 30 บ�ท และน้�ำ มัน 1 ลิตร
5
รถยนต์คน
ั นีแ้ ล่นได้ระยะท�งเฉลีย่ 11 กิโลเมตร ระยะท�งจ�กกรุงเทพฯ ไประยอง
แผ่นพลาสติกใสแสดงเศษส่วน รถยนต์ของหนุย่ ใช้น�ำ้ มันคิดเป็นเงินกีบ
่ �ท
สิ่งที่โจทย์บอก 1 3
ช่วงแรกขับรถได้ 75 กิโลเมตร ช่วงหลังขับได้อก
ี 123 กิโลเมตร
2 5
1. การสอนการแก้โจทย์ปัญหาเศษส่วนและจำ�นวนคละ และน้�ำ มันร�ค�ลิตรละ 30 บ�ท โดยน้�ำ มัน 1 ลิตร รถยนต์คน
ั นีแ้ ล่นได้
พร้อมเขียนภาพแสดงการวิเคราะห์ลำ�ดับขั้นการหาคำ�ตอบ
เพื่อฝึกให้นักเรียนคิดอย่างเป็นระบบและให้เห็นขั้นตอน นำ�ปริม�ณน้ำ�มันที่ใช้ทั้งหมด คูณด้วยร�ค�น้ำ�มัน 1 ลิตร
การแก้ปัญหาอย่างชัดเจน เช่น
จะห�ปริม�ณน้ำ�มันที่ใช้ทั้งหมดได้อย่�งไร
ที่รถยนต์คันนี้แล่นได้เมื่อใช้น้ำ�มัน 1 ลิตร
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 77
ค่าน้ำ�มัน
ปริมาณน้ำ�มันที่ใช้ทั้งหมด × ราคาน้ำ�มัน 1 ล.
ขั้นที่ 3
(30 บาท)
ระยะทางจาก ระยะทางที่รถวิ่งได้เมื่อใช้น้ำ�มัน 1 ล.
÷ ขั้นที่ 2
กรุงเทพฯ ถึงระยอง (11 กม.)
ระยะทางช่วงแรก ระยะทางช่วงหลัง
+ ขั้นที่ 1
1 3
(75 กม.) (123 กม.)
2 5
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 71
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
ของคำ�ตอบ ทั้งนี้ครูควรแนะนำ�ให้นักเรียนเลือกวิธีพิจารณา
ความสมเหตุสมผลของคำ�ตอบตามความเหมาะสม นำ�ระยะท�งช่วงแรก รวมกับ ระยะท�งช่วงหลัง
11
= 198 + กิโลเมตร
การหาคำ�ตอบ จากนั้นร่วมกันทำ�กิจกรรมหน้า 81 10
1
= 198 + 1 กิโลเมตร
แล้วให้ทำ�แบบฝึกหัด 2.7 เป็นรายบุคคล
10
1
= 199 กิโลเมตร
10
1
ดังนั้น ระยะท�งจ�กกรุงเทพฯ ไประยอง 199 กิโลเมตร
10
รถยนต์คันนี้ใช้น้ำ�มันไปทั้งหมดกี่ลิตร
เนือ
่ งจ�ก ระยะท�ง 11 กิโลเมตร ใช้น�ำ้ มัน 1 ลิตร
1 1 1991 1
ดังนัน
้ ระยะท�ง 199 กิโลเมตร ใช้น�ำ้ มัน 199 ÷ 11 = × ลิตร
10 10 10 11
181
= ลิตร
10
1
= 18 ลิตร
10
78 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
3
เงินค่�น้ำ�มันรถยนต์ของหนุ่ยที่ขับจ�กกรุงเทพฯ ไประยองเป็นเท่�ใด ทิพย์มีน้ำ�เชื่อม 10 1 ลิตร ครั้งแรกนำ�ม�บรรจุ 6 ขวด ขวดละ ลิตร
2 4
ครั้งที่ 2 บรรจุน้ำ�เชื่อมที่เหลือทั้งหมดขวดละ 1 1 ลิตร ทิพย์บรรจุน้ำ�เชื่อมครั้งที่ 2 ได้กี่ขวด
2
เนื่องจ�ก น้ำ�มันร�ค�ลิตรละ 30 บ�ท 1
วิธีคิด น้ำ�เชื่อม 10 ล.
2
ดังนั้น ค่�น้ำ�มันรถยนต์ของหนุ่ยที่ขับจ�กกรุงเทพฯ ไประยอง
น้ำ�เชื่อมที่เหลือ
1 181
คิดเป็นเงิน 18 × 30 = × 30 บ�ท
10 10 3 1
ครั้งแรก บรรจุ 6 ขวด ขวดละ ล. ครั้งที่ 2 บรรจุขวดละ 1 ล.
181 × 30 4 2
= บ�ท
10
ห�จำ�นวนขวดที่บรรจุครั้งที่ 2 โดยนำ�ปริม�ณน้ำ�เชื่อมทั้งหมด ลบด้วยปริม�ณน้ำ�เชื่อมที่
= 543 บ�ท
บรรจุครั้งแรก จะได้น้ำ�เชื่อมที่เหลือ จ�กนั้นนำ�ปริม�ณน้ำ�เชื่อมที่เหลือ ห�รด้วยปริม�ณ
น้ำ�เชื่อม 1 ขวด ที่บรรจุในครั้งที่ 2
1
วิธีทำา ทิพย์มีน้ำ�เชื่อม 10 ลิตร
2
543 บ�ท เป็นคำ�ตอบที่สมเหตุสมผลหรือไม่ มีวิธีพิจ�รณ�อย่�งไร 3 3 9
ครั้งแรกบรรจุ 6 ขวด ขวดละ ลิตร คิดเป็น 6 × = ลิตร
4 4 2
1 9 21 9
เหลือน้ำ�เชื่อม 10 − = − ลิตร
2 2 2 2
1 = 6 ลิตร
เนือ
่ งจ�กช่วงแรกหนุย่ ขับรถยนต์ได้ระยะท�ง 75 กม. หรือประม�ณ 76 กม.
2 1
ครั้งที่ 2 บรรจุน้ำ�เชื่อมขวดละ 1 ลิตร
3 2
ี 123 กม. หรือประม�ณ 124 กม. ซึง่ 76 + 124 = 200
ช่วงหลังขับได้อก
5 1 3
ดังนั้น ทิพย์บรรจุน้ำ�เชื่อมครั้งที่ 2 ได้ 6 ÷ 1 = 6 ÷ ขวด
2 2
แสดงว่� หนุย่ ขับรถได้ระยะท�งประม�ณ 200 กม.
2
= 6 × ขวด
3
เนือ
่ งจ�ก น้�ำ มัน 1 ล. รถยนต์แล่นได้ระยะท�งเฉลีย่ 11 กม. หรือประม�ณ 10 กม.
= 4 ขวด
จะได้ว�่ ระยะท�งประม�ณ 10 กม. รถยนต์ใช้น�ำ้ มัน 1 ล.
ตอบ 4 ขวด
ถ้�ระยะท�งประม�ณ 200 กม. รถยนต์ใช้น�ำ้ มัน 200 ÷ 10 = 20 ล.
ตรวจสอบคว�มถูกต้องของคำ�ตอบ
และ น้�ำ มัน 1 ล. ร�ค� 30 บ�ท 1 1
ครั้งที่ 2 บรรจุน้ำ�เชื่อม 4 ขวด ขวดละ 1 ล. คิดเป็นปริม�ณน้ำ�เชื่อม 4 × 1 = 6 ล.
2 2
น้�ำ มัน 20 ล. ร�ค� 20 × 30 = 600 บ�ท ซึง่ ใกล้เคียงกับ 543 1 1
แสดงว่� เหลือน้ำ�เชื่อม 10 − 6 = 4 ล.
2 2
แสดงว่� 543 บ�ท เป็นคำ�ตอบทีส่ มเหตุสมผล 1 3
ครั้งแรกบรรจุน้ำ�เชื่อม 6 ขวด ขวดละเท่� ๆ กัน จะบรรจุได้ขวดละ 4 ÷ 6 = ล.
2 4
พบว่�สอดคล้องกับโจทย์ แสดงว่� 4 ขวด เป็นคำ�ตอบที่ถูกต้อง
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 79 80 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
72 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
แสดงวิธีหาคำาตอบ เฉลยหน้า 81
3 1 1
1 นุ่นวิ่งออกกำ�ลังก�ย วันเส�ร์วิ่งได้ 3 กิโลเมตร วันอ�ทิตย์วิ่งได้ 4 กิโลเมตร ตัวอย่าง
10 4
วิธีคิด
ในสองวันนี้นุ่นวิ่งออกกำ�ลังก�ยเฉลี่ยวันละกี่กิโลเมตร ระยะทางที่วิ่งได้ 2 วัน
= 3 31 กิโลเมตร
40
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 81
เฉลยหน้า 81 เฉลยหน้า 81
2 วิธีคิด 3 ตัวอย่าง
เงินที่ซื้อหมึกและกุ้ง
วิธีคิด ความยาวเชือกทั้งหมด
หาจำานวนเงินที่ซื้อหมึกและกุ้ง แล้วนำามารวมกัน
หาความยาวเชือกแต่ละส่วน แล้วนำามารวมกัน จะได้ความยาวเชือกทั้งหมด
วิธีทำ� ขิมซื้อหมึก 5 กิโลกรัม
1 1
8 วิธีทำ� ครูแบ่งเชือกให้ลูกเสือใช้ทำาราวตากผ้า 6 หมู่ หมู่ละ 5 เมตร
2
ราคากิโลกรัมละ บาท 1
240 แสดงว่า แบ่งเชือกให้ลูกเสือใช้ทำาราวตากผ้า 6× 5 6 × 11 เมตร
2 = 2
5 13 240 บาท เมตร
แสดงว่า ขิมจ่ายเงินซื้อหมึก 1 × 240 = × = 33
8 8
2
แบ่งให้ลูกเสือใช้ผูกเงื่อน 11 คน คนละ 1 เมตร
= 390 บาท 5
2 7 เมตร
แสดงว่า แบ่งเชือกให้ลูกเสือใช้ผูกเงื่อน 11 × 1 = 11 ×
3 5 5
ซื้อกุ้ง 1 กิโลกรัม
5
= 77 เมตร
5
ราคากิโลกรัมละ 320 บาท 3
และยังเหลือเชือกอีก 2 เมตร
4
3
แสดงว่า ขิมจ่ายเงินซื้อกุ้ง 1 × 320 = 8 × 320 บาท ดังนั้น ครูมีเชือกยาว 33 +
77
+ 2
3
= 33 + 15 2 + 2 3 เมตร
5 5 5 4 5 4
= 512 บาท = 33 + (15 + 2 ) + ( 2 + 3 ) เมตร
5 4
2 3
ดังนั้น ขิมจ่ายเงินซื้อหมึกและกุ้งทั้งหมด 390 + 512 = 902 บาท = ( 33 + 15 + 2 ) + ( + ) เมตร
5 4
= 8 15
ตอบ 902 บาท 50 + ( + ) เมตร
20 20
23
= 50 + เมตร
20
= 50 + 1 3 เมตร
20
= 50 + 1 + 3 เมตร
20
= 51 + 3 เมตร
20
= 51 3 เมตร
20
ตอบ 51 3 เมตร
20
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 73
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
เฉลยหน้า 81
4 ตัวอย่าง
วิธีคิด
จำานวนถุงทั้งหมด
จำานวนถุงใส่น้ำาตาลมะพร้าว จำานวนถุงใส่น้ำาตาลโตนด
1
วิธีทำ� น้ำาตาลมะพร้าว 40 กิโลกรัม แบ่งใส่ถุง ถุงละ กิโลกรัม
2
แสดงว่า ลุงต้องใช้ถุงใส่น้ำาตาลมะพร้าว 40 ÷ 1 = 40 × 2 ใบ
2 1
= 80 ใบ
3
น้ำาตาลโตนด 15 กิโลกรัม แบ่งใส่ถุง ถุงละ กิโลกรัม
5
แสดงว่า ลุงต้องใช้ถุงใส่น้ำาตาลโตนด 15 ÷ 3 = 15 × 5 ใบ
5 3
= 25 ใบ
ตอบ 105 ใบ
74 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
2. ให้นักเรียนร่วมกันพิจารณาสถานการณ์ปัญหาหน้า 82
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
สิ่งที่โจทย์ถ�ม พื้นที่สำ�หรับขุดบ่อเลี้ยงปล�
1 5
สิ่งที่โจทย์บอก พืน
้ ที่ 20 ไร่ ปลูกมะม่วง ของพืน ้ ทีท ่ ง้ั หมด
4 9
1
ปลูกชมพู่ ของพืน ้ ทีท
่ ง้ั หมด พืน
้ ทีท
่ เ่ี หลือทัง้ หมดขุดบ่อเลีย้ งปล�
6
จ�กโจทย์ เขียนแสดงด้วยภ�พอย่�งไร
1
พื้นที่ 20 ไร่
4
5 1
ของพื้นที่ทั้งหมด ของพ้ืนที่ทั้งหมด
9 6
จ�กภ�พ จะห�พื้นที่สำ�หรับขุดบ่อเลี้ยงปล�ได้อย่�งไร
นำ�พื้นที่ทั้งหมด ลบด้วยพื้นที่ที่ปลูกมะม่วงและชมพู่
82 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
พื้นที่บ่อเลี้ยงปลา
พื้นที่ทั้งหมด พื้นที่ปลูกมะม่วงและชมพู่
– ขั้นที่ 3
1 (หน่วย : ไร่)
(20 ไร่)
4
พื้นที่ปลูกมะม่วงและชมพู่ พื้นที่ทั้งหมด
× ขั้นที่ 2
ในรูปเศษส่วน 1
(20 ไร่)
4
พื้นที่ปลูกมะม่วง พื้นที่ปลูกชมพู่
+ ขั้นที่ 1
5 1
( ) ( )
9 6
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 75
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
ครูใช้การถาม-ตอบประกอบการอธิบาย หน้า 83
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
ความสมเหตุสมผลของคำ�ตอบ ทั้งนี้ครูควรแนะนำ�
นำ�พื้นที่ที่ปลูกมะม่วง รวมกับพื้นที่ที่ปลูกชมพู่
ให้นักเรียนเลือกวิธีพิจารณาความสมเหตุสมผลของคำ�ตอบ 5 1 10 3 13
จะได้ + = + = ของพื้นที่ทั้งหมด
9 6 18 18 18
ตามความเหมาะสม ซึ่งคิดเป็น
13 1
× 20 =
13
×
81 5
= 14 ไร่
18 4 18 4 8
5
5 ไร่ เป็นคำ�ตอบที่สมเหตุสมผลหรือไม่ มีวิธีพิจ�รณ�อย่�งไร
8
1
เนื่องจ�กที่ดินของเกษตรกรมีพื้นที่ 20
ไร่ หรือประม�ณ 20 ไร่
4
5 100 1
จะได้ว่� ปลูกมะม่วง × 20 = = 11 ไร่ หรือประม�ณ 11 ไร่
9 9 9
1 10 1
ปลูกชมพู่ × 20 = = 3 ไร่ หรือประม�ณ 3 ไร่
6 3 3
ซึ่ง 11 + 3 = 14 แสดงว่� เกษตรกรปลูกมะม่วงและชมพู่ประม�ณ 14 ไร่
5
และ 20 − 14 = 6 ดังนั้น พื้นที่ขุดบ่อเลี้ยงปล�ประม�ณ 6 ไร่ ซึ่งใกล้เคียงกับ 5
8
5
แสดงว่� 5 ไร่ เป็นคำ�ตอบที่สมเหตุสมผล
8
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 83
1 8 8
ของเวล�ฝึกซ้อมทั้งหมด ต่อด้วยก�รซ้อมเทคนิคก�รเล่น ของเวล�ที่เหลือ ฝึกซ้อมเทคนิคก�รเล่น ของเวล�ที่เหลือ ซึ่งเท่�กับ 80 น�ที
6 15 15
จ�กก�รอบอุ่นร่�งก�ย จ�กนั้นจึงฝึกซ้อมก�รเล่นเป็นทีม นักฟุตบอลทีมนี้ฝึกซ้อม แสดงว่� เวล�ที่เหลือ 8 ส่วน คิดเป็น 80 น�ที
80
เทคนิคก�รเล่นครั้งละกี่น�ที เวล�ที่เหลือ 1 ส่วน คิดเป็น 80 ÷ 8 =
น�ที
8
80
เวล�ที่เหลือ 15 ส่วน คิดเป็น 15 × = 150 น�ที
8
วิธีคิด เวล�ฝึกซ้อมทั้งหมด
แสดงว่� เวล�ฝึกซ้อมที่เหลือจ�กก�รอบอุ่นร่�งก�ยคิดเป็น 150 น�ที
เวล�ที่เหลือ
เนื่องจ�กใช้เวล�ฝึกซ้อมทั้งหมด 180 น�ที
แบบฝึกหัด 2.8
84 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 85
76 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
เฉลยหน้า 85 เฉลยหน้า 85
1 ตัวอย่าง 2 วิธีคิด
วิธีคิด กุ้ง 120 กก.
5 ของกุ้งทั้งหมด 2 ของกุ้งที่เหลือ
เก็บออม 2 ของเงินเดือน ใช้จ่ายในบ้าน 4 ของเงินเดือน ค่าใช้จ่ายส่วนตัว
15 9 8 3
รวมเงินรวมเงิ
ที่เก็บนออมและค่
ที่เก็บออมและค่
าใช้จ่ายในบ้
าใช้จ่ายในบ้
น แล้วานำ
นาแล้
ไปลบออกจากเงิ
วนำาไปลบออกจากเงิ
นเดือนทั
นเดื
้งหมด
อนทัจะได้
้งหมดเป็จะได้
นค่าเใช้
ป็นจ่าค่ยส่
าใช้วจนตั
่ายส่
ว วนตัว ขายช่วงเช้า ขายช่วงบ่าย
เฉลยหน้า 85 เฉลยหน้า 85
3 วิธีคิด 4 ตัวอย่าง
สายไฟยาว 56 1 ม.
4 วิธีคิด
ความยาวสายไฟที่เหลือ
มะม่วง 378 ผล
1 ของความยาว
3 ของความยาวสายไฟที่มีอยู่ 2
5 พันธุ์อกร่อง พันธ์ุน้ำาดอกไม้
สายไฟที่เหลือ 1 ของทั้งหมด 2 ของทั้งหมด พันธุ์เขียวเสวย
6 7
ขายวันแรก ขายวันที่สอง
หาความยาวของสายไฟเป็
หาความยาวของสายไฟเป็
นเมตรท่
นเมตรท่
ีขายในวัีขนายในวั
แรก นแล้
แรกวหาความยาวของสายไฟที
แล้วหาความยาวของสายไฟที
่เหลือ ่เหลือ หาจำานวนผลของมะม่วงพันธ์อ
ุ กร่องและพันธ์น
ุ าำ้ ดอกไม้ แล้วจึงหาจำานวนผลของพันธ์เุ ขียวเสวย
โดยนำาไปลบออกจากความยาวของสายไฟทั
โดยนำาไปลบออกจากความยาวของสายไฟทั
้งหมด ้งจากนั
หมด ้นจากนั
จึงหาความยาวของสายไฟที
้นจึงหาความยาวของสายไฟที
่ขายในวั่ขนายในวั
ที่สองนที่สอง โดยนำาจำานวนมะม่วงพันธ์ุอกร่องและพันธ์ุน้ำาดอกไม้รวมกัน แล้วลบออกจากจำานวนมะม่วงทั้งหมด
จากนั้น จึงนำาจำานวนมะม่วงทั้งสามพันธ์ุมาเปรียบเทียบกัน
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 77
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
แล้วร่วมกันทำ�กิจกรรม “แม่แบ่งเงินให้ลูก
1
6
ของเงินที่มีอยู่” หม�ยคว�มว่�อย่�งไร
ครูนำ�สถานการณ์ปัญหา หน้า 87 ให้นักเรียนร่วมกัน เงินของแม่แบ่งเป็น 6 ส่วนเท่� ๆ กัน แบ่งให้ลูก 1 ส่วน แม่เหลือเงิน 6 – 1 = 5 ส่วน
ครูใช้การอธิบายแสดงเหตุผลเกี่ยวกับวิธีตรวจสอบความถูกต้อง ให้ลูก
ของคำ�ตอบ เงินที่เหลือ
6 1
จ�กภ�พ แม่มีเงินอยู่ แบ่งให้ลูก ของเงินที่มีอยู่
ครูใช้การถาม-ตอบประกอบการอธิบายตัวอย่างหน้า 88 6
6 1
6
5
แม่เหลือเงิน – = ของเงินที่มีอยู่
6 6 6
จากนั้นร่วมกันทำ�กิจกรรมหน้า 89 แล้วให้ทำ�แบบฝึกหัด 2.9
เป็นรายบุคคล หาคำาตอบ
2
1 แม่ค้�ข�ยส้มโอได้ ของที่มีอยู่ ส้มโอที่เหลือคิดเป็นเศษส่วนเท่�ใดของส้มโอที่มีอยู่เดิม 1 ของส้มโอทีม
่ อี ยูเ่ ดิม
3 3
2 7
วันแรกพรอ่�นหนังสือได้ ของจำ�นวนหน้�ทั้งหมด จำ�นวนหน้�ที่พรยังไม่ได้อ่�น
10
3 ของจำ�นวนหน้�ทั้งหมด
คิดเป็นเศษส่วนเท่�ใดของจำ�นวนหน้�ทั้งหมด
10
พิจ�รณ�สถ�นก�รณ์ตอ
่ ไปนี้
3
ชมรมกีฬ�มีสม�ชิกเป็นช�ย ของสม�ชิกทั้งหมด ที่เหลือเป็นหญิง 30 คน
5
4
ขวัญออมเงิน 28,000 บ�ท คิดเป็น ของเงินโบนัสทีไ่ ด้รบ
ั ขวัญได้รบ
ั เงินโบนัสเท่�ใด ชมรมนี้มีสม�ชิกทั้งหมดกี่คน
7
วิธีคิด สม�ชิกทั้งหมด
สิ่งที่โจทย์ถ�ม เงินโบนัสที่ขวัญได้รับ
4
สิ่งที่โจทย์บอก ขวัญออมเงิน 28,000 บ�ท คิดเป็น ของเงินโบนัสทีไ่ ด้รบ
ั
7
ช�ย หญิง 30 คน
30 คน
เงินโบนัส
5 3
วิธีทำา มีสม�ชิกทั้งหมด เป็นช�ย ของสม�ชิกทั้งหมด
5 5
ออม 28,000 บ�ท 5 3 2
ดังนั้น มีสม�ชิกเป็นหญิง – = ของสม�ชิกทั้งหมด ซึ่งเท่�กับ 30 คน
5 5 5
จ�กภ�พ จะห�เงินโบนัสของขวัญได้อย่�งไร และได้คำ�ตอบเท่�ใด แสดงว่� สม�ชิก 2 ส่วน คิดเป็น 30 คน
30
สม�ชิก 1 ส่วน คิดเป็น คน
4 2
ขวัญออมเงิน ของเงินโบนัสทีไ่ ด้รบ
ั ซึง่ เท่�กับ 28,000 บ�ท 30
7 สม�ชิก 5 ส่วน คิดเป็น 5× = 75 คน
2
องส้มโอทีม
่ อี ยูเ่ ดิม แสดงว่� เงิน 4 ส่วน คิดเป็น 28,000 บ�ท
ดังนั้น ชมรมนี้มีสม�ชิกทั้งหมด 75 คน
28000
เงิน 1 ส่วน คิดเป็น 28,000 ÷ 4 หรือ บ�ท
4 ตอบ 75 คน
28000
เงิน 7 ส่วน คิดเป็น 7 × = 49,000 บ�ท
4
ดังนัน
้ ขวัญได้รบ
ั เงินโบนัส 49,000 บ�ท ตรวจสอบคว�มถูกต้องของคำ�ตอบ
3
ชมรมมีสม�ชิก 75 คน เป็นช�ย ของสม�ชิกทั้งหมด
ตรวจสอบคว�มถูกต้องของคำ�ตอบ 5
3
แสดงว่� เป็นช�ย × 75 = 45 คน
4 5
เงินโบนัส 49,000 บ�ท ขวัญออมเงิน ของเงินโบนัส
7
4 ดังนั้น เป็นหญิง 75 − 45 = 30 คน พบว่�สอดคล้องกับโจทย์
ดังนั้น ขวัญออมเงิน × 49,000 = 28,000 บ�ท พบว่�สอดคล้องกับโจทย์
7
แสดงว่� 75 คน เป็นคำ�ตอบที่ถูกต้อง
แสดงว่� 49,000 บ�ท เป็นคำ�ตอบที่ถูกต้อง
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 87 88 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
78 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
แสดงวิธีหาคำาตอบ เฉลยหน้า 89
5
1 ในฟ�ร์มแห่งหนึ่งมีไก่ 1,200 ตัว คิดเป็น ของสัตว์ทั้งหมดในฟ�ร์ม 1 วิธีคิด
8
จำานวนสัตว์ทั้งหมด
ฟ�ร์มแห่งนี้มีสัตว์ทั้งหมดกี่ตัว
ไก่ 1,200 ตัว
7
2 ครูแจกดินสอให้นักเรียน ของจำ�นวนดินสอที่ซื้อม� แล้วยังเหลืออีก 35 แท่ง
12 คิดเป็น 5 ของจำานวนสัตว์ทั้งหมด
8
ครูซื้อดินสอทั้งหมดกี่แท่ง
หาจำานวนสัตว์ทั้งหมดจากความหมายของเศษส่วน โดยเทียบกับไก่ 1,200 ตัว แล้วจึงหาตัวส่วนทั้งหมด
3 บริษัทแสงทวีรับเหม�สร้�งถนน และสร้�งเสร็จไปแล้ว 21 กิโลเมตร
วิธีทำ� ในฟาร์มแห่งหนึ่งมีไก่ 1,200 ตัว คิดเป็น 5 ของจำานวนสัตว์ทั้งหมด
8
3
ซึ่งคิดเป็น ของคว�มย�วถนนที่ต้องสร้�ง บริษัทนี้ต้องสร้�งถนนอีกกี่กิโลเมตรจึงจะแล้วเสร็จ แสดงว่า สัตว์ในฟาร์ม 5 ส่วน คิดเป็น 1,200 ตัว
7
สัตว์ในฟาร์ม 1 ส่วน คิดเป็น 1200 ตัว
4 เก่งออกกำ�ลังก�ยเป็นเวล� 3 เดือน ทำ�ให้น้ำ�หนักตัวลดลง 12 กิโลกรัม
5
4 สัตว์ในฟาร์ม 8 ส่วน คิดเป็น 8 × 1200 = 1,920 ตัว
ซึ่งคิดเป็น ของน้ำ�หนักตัวก่อนออกกำ�ลังก�ย หลังจ�กที่เก่งออกกำ�ลังก�ยเป็นเวล� 3 เดือนแล้ว 5
25
ดังนั้น ฟาร์มแห่งนี้มีสัตว์ทั้งหมด 1,920 ตัว
เก่งหนักเท่�ใด
ตอบ 1,920 ตัว
4
5 แม่ค้�ซื้อส้ม 2 ชนิด เป็นส้มส�ยน้ำ�ผึ้ง ของส้มที่ซื้อม�ทั้งหมด และเป็นส้มโชกุน
9
45 กิโลกรัม แม่ค้�ซื้อส้มทั้งหมดกี่กิโลกรัม
8
6 ช่วงปิดภ�คเรียน ใบบัวต้องฝึกทำ�โจทย์คณิตศ�สตร์ โดยทำ�เสร็จไปแล้ว ของจำ�นวนข้อทั้งหมด
15
ยังเหลือที่ต้องทำ�อีก 56 ข้อ ใบบัวทำ�โจทย์คณิตศ�สตร์เสร็จแล้วกี่ข้อ
แบบฝึกหัด 2.9
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 89
เฉลยหน้า 89 เฉลยหน้า 89
2 วิธีคิด 3
ดินสอที่ครูซื้อ ความยาวถนนที่สร้าง
ตอบ 28 กิโลเมตร
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 79
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
เฉลยหน้า 89 เฉลยหน้า 89
ตอบ 63 กิโลกรัม
เฉลยหน้า 89
6
จำานวนโจทย์ทั้งหมด
วิธีคิด 1 หาจำานวนข้อที่ทำาเสร็จแล้วจากความหมายของเศษส่วนที่แสดงถึงจำานวนข้อที่ทำาไปแล้ว
โดยเทียบกับจำานวนข้อที่ต้องทำาอีก 56 ข้อ
วิธีทำ� 1 ทำาโจทย์คณิตศาสตร์เสร็จไปแล้ว 8 ของจำานวนข้อทั้งหมด
15
หมายความว่า ถ้าจำานวนข้อของโจทย์คณิตศาสตร์มี 15 ส่วน ทำาไปแล้ว 8 ส่วน
เหลือที่ต้องทำาอีก 15 − 8 = 7 ส่วน
จะได้ว่า จำานวนข้อของโจทย์ 7 ส่วน คิดเป็น 56 ข้อ
จำานวนข้อของโจทย์ 1 ส่วน คิดเป็น 56 ข้อ
7
จำานวนข้อของโจทย์ 8 ส่วน คิดเป็น 8 × 56 = 64 ข้อ
7
ดังนั้น ใบบัวทำาโจทย์คณิตศาสตร์เสร็จไปแล้ว 64 ข้อ
ตอบ 64 ข้อ
ที่ต้องทำาอีก จะได้จำานวนข้อที่ทำาไปแล้ว
กรัม
วิธีทำ� 2 จำานวนข้อของโจทย์คณิตศาสตร์ทั้งหมด 15 ทำาเสร็จไปแล้ว 8 ของจำานวนข้อทั้งหมด
15 15
ดังนั้นเหลือโจทย์ที่ต้องทำาอีก 15 − 8 = 7 ของจำานวนข้อทั้งหมด ซึ่งเท่ากับ 56 ข้อ
15 15 15
จะได้ว่า จำานวนข้อของโจทย์ 7 ส่วน คิดเป็น 56 ข้อ
จำานวนข้อของโจทย์ 1 ส่วน คิดเป็น 56 ข้อ
7
จำานวนข้อของโจทย์ 15 ส่วน คิดเป็น 15 × 56 = 120 ข้อ
7
แสดงว่า มีโจทย์คณิตศาสตร์ทั้งหมด 120 ข้อ
80 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
4. ให้นักเรียนร่วมกันพิจารณาสถานการณ์ปัญหาหน้า 90
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
ลำ�ดับขัน
้ การหาคำ�ตอบ เพือ
่ ฝึกให้นก
ั เรียนคิดอย่างเป็นระบบ พิจ�รณ�สถ�นก�รณ์ตอ
่ ไปนี้
3
และให้เห็นขั้นตอนการแก้ปัญหาอย่างชัดเจน เช่น
ลุงนัดปลูกทุเรียน เง�ะ และมังคุด เป็นทุเรียน ของจำ�นวนไม้ผลทีป ่ ลูก
8
1
เป็นเง�ะ ของจำ�นวนไม้ผลทีป
่ ลูก ทีเ่ หลือเป็นมังคุด 42 ต้น ลุงนัดปลูกไม้ผลทัง้ หมดกีต
่ น
้
3
สิ่งที่โจทย์ถ�ม จำ�นวนไม้ผลที่ลุงนัดปลูกทั้งหมด
3
สิ่งที่โจทย์บอก ปลูกทุเรียน ของจำ�นวนไม้ผลทีป
่ ลูก
8
1
ปลูกเง�ะ ของจำ�นวนไม้ผลทีป่ ลูก และปลูกมังคุด 42 ต้น
3
จ�กโจทย์ เขียนแสดงด้วยภ�พได้อย่�งไร
จำ�นวนไม้ผลที่ปลูก
เง�ะ มังคุด
ทุเรียน
42 ต้น
3 1
ของจำ�นวนไม้ผลที่ปลูก ของจำ�นวนไม้ผลที่ปลูก
8 3
จะห�จำ�นวนไม้ผลที่ปลูกทั้งหมดได้อย่�งไร
ห�จำ�นวนต้นมังคุดในรูปเศษส่วน
โดยเทียบกับจำ�นวนไม้ผลที่ปลูกทั้งหมด
ห�จำ�นวนต้นมังคุดในรูปเศษส่วนได้อย่�งไร
นำ�จำ�นวนต้นทุเรียนและต้นเง�ะในรูปเศษส่วนรวมกัน
แล้วนำ�ไปลบออกจ�กเศษส่วนของจำ�นวนไม้ผลที่ปลูกทั้งหมด
90 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
จำ�นวนไม้ผลทั้งหมด
จำ�นวนต้นมังคุดในรูปเศษส่วน
ขั้นที่ 3
(เท่ากับ 42 ต้น)
จำ�นวนไม้ผลทั้งหมด จำ�นวนต้นทุเรียนและต้นเงาะ
– ขั้นที่ 2
ในรูปเศษส่วน ในรูปเศษส่วน
จำ�นวนต้นทุเรียน จำ�นวนต้นเงาะ
+ ขั้นที่ 1
3 1
( ) ( )
8 3
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 81
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
ครูใช้การถาม-ตอบประกอบการอธิบาย หน้า 91
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
เหตุผลเกี่ยวกับวิธีตรวจสอบความถูกต้องของคำ�ตอบ แสดงวิธีห�จำ�นวนต้นมังคุดในรูปเศษส่วนได้อย่�งไร
จากนั้น ครูใช้การถาม-ตอบประกอบการอธิบายตัวอย่าง 3 1 9 8
ปลูกทุเรียนและเง�ะ + = + ของจำ�นวนไม้ผลที่ปลูกทั้งหมด
หน้า 92 ทั้งนี้ ครูควรเขียนภาพแสดงการวิเคราะห์ล�ำ ดับขัน
้
8 3 24 24
17
= ของจำ�นวนไม้ผลที่ปลูกทั้งหมด
24
การหาคำ�ตอบ แล้วร่วมกันทำ�กิจกรรม หน้า 93 แสดงว่� ปลูกไม้ผลทั้งหมด
24
24
และให้ท�ำ แบบฝึกหัด 2.10 เป็นรายบุคคล เป็นมังคุด
24 17
–
24 24
=
7
24
ของจำ�นวนไม้ผลที่ปลูกทั้งหมด
ลุงนัดปลูกไม้ผลทั้งหมดกี่ต้น
7
เนื่องจ�ก ปลูกมังคุด ของจำ�นวนไม้ผลที่ปลูกทั้งหมด ซึ่งเท่�กับ 42 ต้น
24
แสดงว่� จำ�นวนไม้ผลที่ปลูก 7 ส่วน คิดเป็น 42 ต้น
42
จำ�นวนไม้ผลที่ปลูก 1 ส่วน คิดเป็น ต้น
7
42
จำ�นวนไม้ผลที่ปลูก 24 ส่วน คิดเป็น 24 × = 144 ต้น
7
ดังนั้น ลุงนัดปลูกไม้ผลทั้งหมด 144 ต้น
3
ถ้�ลุงนัดปลูกไม้ผล 144 ต้น จะเป็นทุเรียน × 144 = 54 ต้น
8
1
เป็นเง�ะ × 144 = 48 ต้น
3
ที่เหลือเป็นมังคุด 144 – (54 + 48) = 42 ต้น พบว่�สอดคล้องกับโจทย์
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 91
แสดงวิธีหาคำาตอบ
1 3
ในแต่ละเดือน วิมลให้เงินแม่ ของเงินเดือน ฝ�กธน�ค�ร ของเงินเดือน
6 10 3
1 ช�วสวนเก็บทุเรียนพันธุ์หมอนทองได้ ของจำ�นวนทุเรียนที่เก็บได้ทั้งหมด
เหลือเป็นค่�ใช้จ่�ยส่วนตัว 11,200 บ�ท วิมลได้รับเงินเดือนเดือนละเท่�ใด 4
1
และพันธุ์ก้�นย�วเก็บได้ ของจำ�นวนทุเรียนที่เก็บได้ทั้งหมด ที่เหลือเป็นพันธุ์ชะนีไข่ 30 ผล
วิธีคิด เงินเดือนของวิมล 5
ช�วสวนเก็บทุเรียนได้ทั้งหมดกี่ผล
ค่�ใช้จ่�ยส่วนตัว 11,200 บ�ท
7
2 ป้�ติ๋มข�ยข้�วมันไก่ ก๋วยเตี๋ยว และน้ำ�ดื่ม โดยวันนี้ข�ยข้�วมันไก่ได้ ของเงินที่ข�ยได้ทั้งหมด
ให้แม่
1
ของเงินเดือน ฝ�ก
3
ของเงินเดือน 15
6 10 5
ข�ยก๋วยเตี๋ยวได้ ของเงินที่ข�ยได้ทั้งหมด และข�ยน้ำ�ดื่มได้อีก 490 บ�ท
1 12
วิธีทำา วิมลให้เงินแม่ ของเงินเดือน
6 วันนี้ป้�ติ๋มข�ยของได้เงินทั้งหมดกี่บ�ท
3
ฝ�กธน�ค�ร ของเงินเดือน
10 2
1 3 5 9 3 ลุงจรัญเลี้ยงเป็ด ไก่ และห่�น โดยเลี้ยงห่�น ของจำ�นวนสัตว์ที่เลี้ยงทั้งหมด
ดังนั้น เงินที่ให้แม่กับฝ�กธน�ค�ร คิดเป็น + = + ของเงินเดือน 9
6 10 30 30 1
14 เลี้ยงเป็ด ของจำ�นวนสัตว์ที่เลี้ยงทั้งหมด และเลี้ยงไก่ 550 ตัว ลุงจรัญเลี้ยงสัตว์ทั้งหมดกี่ตัว
= ของเงินเดือน 6
30
30
แสดงว่� วิมลได้รับเงินเดือน เดือนละ 4 จ�กก�รสอบถ�มนักเรียนของโรงเรียนแห่งหนึ่งเกี่ยวกับก�รเดินท�งม�โรงเรียน
30
30 14 16 3
เหลือเป็นค่�ใช้จ่�ยส่วนตัว − = ของเงินเดือน พบว่�เดินท�งโดยรถประจำ�ท�ง ของจำ�นวนนักเรียนทั้งหมด
30 30 30 10
ซึ่งเท่�กับ 11,200 บ�ท 1
รถส่วนตัว ของจำ�นวนนักเรียนทั้งหมด ส่วนนักเรียนที่เหลือทั้งหมด 230 คน เดินม�โรงเรียน
8
แสดงว่� เงิน 16 ส่วน คิดเป็น 11,200 บ�ท
โรงเรียนนี้มีนักเรียนทั้งหมดกี่คน
11200
เงิน 1 ส่วน คิดเป็น บ�ท
16
11200
เงิน 30 ส่วน คิดเป็น 30 × = 21,000 บ�ท
16
ดังนั้น วิมลได้รับเงินเดือน เดือนละ 21,000 บ�ท
ตรวจสอบคว�มถูกต้องของคำ�ตอบ
1
ถ้�วิมลได้รับเงินเดือน เดือนละ 21,000 บ�ท ให้แม่ × 21,000 = 3,500 บ�ท
6
3
ฝ�กธน�ค�ร × 21,000 = 6,300 บ�ท
10
ดังนั้น เหลือเป็นค่�ใช้จ่�ยส่วนตัว 21,000 – (3,500 + 6,300) = 11,200 บ�ท
92 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 93
82 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
เฉลยหน้า 93 เฉลยหน้า 93
รวมเงินที่ขายข้าวมันไก่และก๋วยเตี๋ยวในรูปเศษส่วน แล้วหาเงินที่ขายน้ำาดื่มในรูปเศษส่วน
รวมจำานวนทุเรียนพันธ์ุหมอนทองและพันธ์ุก้านยาวในรูปเศษส่วน แล้วหาจำานวนทุเรียนพันธ์ุชะนีไข่
จากนั้นใช้ความหมายของเศษส่วนเพื่อหาเงินทั้งหมด โดยเทียบกับ 490 บาท
ในรูปเศษส่วน จากนั้น ใช้ความหมายของเศษส่วนเพื่อหาจำานวนทุเรียนทั้งหมด โดยเทียบกับทุเรียน 30 ผล
วิธีทำ� 1 ป้าติ๋มขายข้าวมันไก่ได้ 7 ของเงินที่ขายได้ทั้งหมด
3 ของทุเรีของทุ 15
ชาวสวนเก็
วิธีทำ� 1 ชาวสวนเก็ บทุเรียบ ทุเนรีธ์ยุหนพั
นพั นธ์ุหมอนทองได้
มอนทองได้ ยนทีเ่ รีก็ยบนที
ได้ท่เก็ั้งบ ได้ทั้งหมด
หมด 5 ของเงินที่ขายได้ทั้งหมด
4 ขายก๋วยเตี๋ยวได้
12
และเก็บพันธ์ุก้านยาวได้ 1 ของทุเรียนที่เก็บได้ทั้งหมด
5 ป้าติ๋มขายข้าวมันไก่และก๋วยเตี๋ยวได้ 7 5 53 ของเงินที่ขายได้ทั้งหมด
3 1 19 ของทุเรียนที่เก็บได้ทั้งหมด + =
ชาวสวนเก็บทุเรียนพันธ์ุหมอนทองและพันธ์ุก้านยาวได้ + = 15 12 60
4 5 20
20 แสดงว่า ป้าติ๋มขายของได้เงินทั้งหมด 60
แสดงว่าเก็บทุเรียนได้ทั้งหมด 60
20
โดยขายน้ำาดื่มได้ 60 − 53 = 7 ของเงินที่ขายได้ทั้งหมด ซึ่งเท่ากับ 490 บาท
เหลือเป็นทุเรียนพันธุ์ชะนีไข่ 20 − 19 = 1 ของทุเรียนที่เก็บได้ทั้งหมด ซึ่งเท่ากับ 30 ผล 60 60 60
20 20 20
แสดงว่า เงิน 7 ส่วน คิดเป็น 490 บาท
แสดงว่า ทุเรียน 1 ส่วน คิดเป็น 30 ผล 490 บาท
เงิน 1 ส่วน คิดเป็น
ทุเรียน 20 ส่วน คิดเป็น 20 × 30 = 600 ผล 7
เงิน 60 ส่วน คิดเป็น 60 × 490 = 4,200 บาท
ดังนั้น ชาวสวนเก็บทุเรียนได้ทั้งหมด 600 ผล 7
ตอบ 600 ผล
600 ผล ดังนั้น วันนี้ป้าติ๋มขายของได้เงินทั้งหมด 4,200 บาท
ตอบ 4,200 บาท
วิธีทำ� 2 ชาวสวนเก็
ชาวสวนเก็
บทุเรียบ ทุเนรีธ์ยุหนพั
นพั 3 ของทุเรีของทุ
นธ์ุหมอนทองได้
มอนทองได้ ยนทีเ่ รีก็ยบนที
ได้ท่เก็ั้งบ ได้ทั้งหมด
หมด
4
1 วิธีทำ� 2 ป้าติ๋มขายข้าวมันไก่ได้ 7 ของเงินที่ขายได้ทั้งหมด
และเก็บพันธ์ุก้านยาวได้ ของทุเรียนที่เก็บได้ทั้งหมด 15
5 5 ของเงินที่ขายได้ทั้งหมด
3 1 19 ของทุเรียนที่เก็บได้ทั้งหมด ขายก๋วยเตี๋ยวได้
ชาวสวนเก็บทุเรียนพันธ์ุหมอนทองและพันธ์ุก้านยาวได้ + = 12
4 5 20
ป้าติ๋มขายข้าวมันไก่และก๋วยเตี๋ยวได้ 7 5 53 ของเงินที่ขายได้ทั้งหมด
หมายความว่า ถ้าชาวสวนเก็บทุเรียนได้ 20 ส่วน เป็นพันธ์ุหมอนทองและพันธ์ุก้านยาว 19 ส่วน + =
15 12 60
ที่เหลือทีเป็่เหลื
นพัอนเป็
ธ์ุชนะนี
พันไธ์ขุ่ชะนี
20ไข่− 19
20 −= 19
1 ส่=
วน1ซึส่่งวเท่
นากัซึบ่งเท่
30 ากัผล
บ 30 ผล หมายความว่า ถ้าขายของได้เงิน 60 ส่วน เป็นเงินที่ขายข้าวมันไก่และก๋วยเตี๋ยว 53 ส่วน
แสดงว่า ทุเรียน 1 ส่วน คิดเป็น 30 ผล ที่เหลือเป็นเงินขายน้ำาดื่มได้ 60 − 53 = 7 ส่วน ซึ่งเท่ากับ 490 บาท
ทุเรียน 20 ส่วน คิดเป็น 20 × 30 = 600 ผล แสดงว่า เงิน 7 ส่วน คิดเป็น 490 บาท
ดังนั้น ชาวสวนเก็บทุเรียนได้ทั้งหมด 600 ผล เงิน 1 ส่วน คิดเป็น 490 บาท
7
ตอบ 600 ผล
600 ผล เงิน 60 ส่วน คิดเป็น 60 × 490 = 4,200 บาท
7
ดังนั้น วันนี้ป้าติ๋มขายของได้เงินทั้งหมด 4,200 บาท
ตอบ 4,200 บาท
เฉลยหน้า 93 เฉลยหน้า 93
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 83
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
5. เพื่อตรวจสอบความเข้าใจและสรุปความรู้ที่ได้ ให้นักเรียน
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
ตรวจสอบความเข้าใจ
แสดงวิธีหาคำาตอบ
2
2 ชมรมกีฬ�ของโรงเรียนแห่งหนึ่ง มีสม�ชิกสมัครเรียนฟุตบอล ของจำ�นวนสม�ชิกในชมรม
7
1
และสมัครเรียนว่�ยน้ำ� ของจำ�นวนสม�ชิกในชมรม ส่วนที่เหลือสมัครเรียนวอลเลย์บอล
3
96 คน ถ้�สม�ชิกแต่ละคนสมัครเรียนกีฬ�ได้เพียงชนิดเดียวเท่�นั้น ชมรมกีฬ�นี้มีสม�ชิก
ทั้งหมดกี่คน
สิ่งที่ได้เรียนรู้
โจทย์ปัญหานี้มีลำาดับขั้นการหาคำาตอบอย่างไร และมีคำาตอบเท่าใด
5 3
“แก้วต�ใช้เงินไป ของเงินที่มีอยู่ ซึ่งคิดเป็น 210 บ�ท ส่วนขวัญใช้เงินไป ของเงินที่มีอยู่
7 5
ทำ�ให้ขวัญเหลือเงิน 180 บ�ท เดิมแก้วต�และขวัญมีเงินคนละเท่�ใด”
94 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
เฉลยหน้า 94 เฉลยหน้า 94
84 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
เฉลยหน้า 94
สิ่งที่ได้เรียนรู้
ห�เงินทั้งหมดของแก้วต�
ห�เงินทั้งหมดของขวัญ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 85
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
ร่วมคิดร่วมทำ�
ร่วมคิดร่วมทำ�เป็นกิจกรรมที่ให้นักเรียนนำ�ความรู้ที่ได้
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
วางแผน และปฏิบัติกิจกรรมให้เป็นไปตามข้อกำ�หนด
พื้นห้องรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้� กว้�ง 3 เมตร และย�ว 5 เมตร ช่�งต้องก�รปูพื้นห้องด้วย
พร้อมนำ�เสนอและอธิบายวิธีคำ�นวณจำ�นวนกระเบื้อง กระเบื้องรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ย�วด้�นละ 50 เซนติเมตร ให้เต็มพอดี โดยใช้จำ�นวนกระเบื้องสีแดง
แต่ละสีที่ใช้ นักเรียนสามารถออกแบบลวดลายได้อย่างอิสระ 2
5
1
ของพื้นที่ห้อง ใช้จำ�นวนกระเบื้องสีเหลืองเป็น ของจำ�นวนกระเบื้องสีแดง
2
และพื้นห้องส่วนที่เหลือทั้งหมดใช้กระเบื้องสีเขียว
โดยกระดาษตาราง 1 ช่อง แทนขนาดกระเบื้อง 1 แผ่น
จ�กสถ�นก�รณ์ดังกล่�ว ให้นักเรียนออกแบบลวดล�ยและระบ�ยสีเพื่อปูแผ่นกระเบื้อง
ทั้งนี้สามารถดาวน์โหลดกระดาษตารางได้จาก QR Code แต่ละสีต�มข้อกำ�หนดบนกระด�ษต�ร�ง พร้อมระบุจำ�นวนแผ่นกระเบื้องแต่ละสีที่ใช้
ลักษณะของกระเบื้องที่ใช้ปูพื้นห้อง
อยู่ในดุลยพินิจของครูผู้สอน
กระด�ษต�ร�ง
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 95
86 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
55 13
การแข่งขันวิ่งระยะทาง 800 เมตร แต่ละคนใช้เวลาดังนี้ ขุนใช้เวลา
นาที บอยใช้เวลา นาที
20 6
3 8 5 31
เพชรใช้เวลา 2 นาที ต้นกล้าใช้เวลา นาที เก่งใช้เวลา 2 นาที และนิวใช้เวลา นาที
4 3 12 10
จากสถานการณ์ที่กำ�หนด ตอบคำ�ถามต่อไปนี้
1. ใครวิ่งเร็วที่สุด
ตอบ ………………………………………………………………………………………………………………………………………
2. ใครวิ่งช้าที่สุด
ตอบ ………………………………………………………………………………………………………………………………………
3. ใครบ้างที่ใช้เวลาวิ่งเท่ากัน
ตอบ ………………………………………………………………………………………………………………………………………
4. ใครที่วิ่งเข้าเส้นชัยเป็นอันดับที่ 3
ตอบ ………………………………………………………………………………………………………………………………………
แสดงวิธีหาผลลัพธ์
1 3 5 7
1. 7 – 2 ÷ ( + 1 )
10 5 6 8
5 1 1 13
2. 8 + 2 ÷ (4 × 1 )
12 10 12 35
1 17 21
3. 5 – 2 ÷ 1 ×
12 18 25
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 87
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
แสดงวิธีหาคำ�ตอบ
8
1. ชาวสวนขายส้มโอไป ของส้มที่เก็บได้ทั้งหมด ยังเหลือส้มโออยู่อีก 105 ผล ชาวสวนเก็บส้มโอได้ทั้งหมดกี่ผล
15
1 1
2. แม่ค้ามีน้ำ�ตาลทราย 50 กิโลกรัม ครั้งแรกแบ่งใส่ถุง ถุงละ กิโลกรัม จำ�นวน 27 ถุง
4 2
7
และน้ำ�ตาลทรายที่เหลือทั้งหมดแบ่งใส่ถุง ถุงละ กิโลกรัม แม่ค้าแบ่งน้ำ�ตาลทรายที่เหลือได้กี่ถุง
8
3 2
3. แพรได้รับเงินโบนัส 120,000 บาท ออมไว้ ของเงินโบนัสที่ได้รับ ให้แม่ ของเงินโบนัสที่เหลือจากที่ออมไว้
4 5
แพรให้เงินแม่กี่บาท
4. โรงเรียนแห่งหนึ่งมีนักเรียนสมัครไปทัศนศึกษาที่พิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์และสวนสัตว์เขาเขียว 312 คน
3 1
ซึ่งสมัครไปพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์ ของนักเรียนทั้งหมด และไปสวนสัตว์เขาเขียว ของนักเรียนทั้งหมด
8 6
โรงเรียนนี้มีนักเรียนทั้งหมดกี่คน
88 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 2 | เศษส่วน
จุดประสงค์การเรียนรู้ที่ 1
1. บอย
2. นิว
3. ขุนและเพชร
4. ต้นกล้า
จุดประสงค์การเรียนรู้ที่ 2
7
1. 6
50
19
2. 8
24
1
3. 4
10
จุดประสงค์การเรียนรู้ที่ 3
1. 225 ผล
2. 42 ถุง
3. 12,000 บาท
4. 576 คน
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 89
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
บทที่
3 ทศนิยม
จุดประสงค์การเรียนรู้ และสาระสำ�คัญ
จุดประสงค์การเรียนรู้ สาระสำ�คัญ
นักเรียนสามารถ
1. หาผลหารของทศนิยมที่ตัวหารและผลหารเป็นทศนิยม การหารทศนิยมหรือจำ�นวนนับด้วยทศนิยมไม่เกิน
ไม่เกิน 3 ตำ�แหน่ง 3 ตำ�แหน่ง อาจทำ�ได้โดย
• เขียนทศนิยมในรูปเศษส่วน และหาผลหาร
จากนั้นเขียนผลหารในรูปทศนิยม
• ทำ�ตัวหารเป็นจำ�นวนนับ โดยนำ� 10 100 หรือ
1,000 มาคูณทั้งตัวตั้งและตัวหาร แล้วจึงหาผลหาร
90 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
ตารางวิเคราะห์เนื้อหากับทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์ และเวลาที่ใช้ในการจัดกิจกรรม
เวลา ทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์
หัวข้อ เนื้อหา
(ชั่วโมง) j k l m n
เตรียมความพร้อม 1 - - - - -
3.1 การเขียนเศษส่วนในรูปทศนิยม 1 - - -
3.2 การหารทศนิยม 5 - - -
3.3 การแลกเปลี่ยนเงินตรา 1 - -
3.4 โจทย์ปัญหา 6 -
ร่วมคิดร่วมทำ� 1 - - -
ทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์
j การแก้ปัญหา k การสื่อสารและการสื่อความหมายทางคณิตศาสตร์
l การเชื่อมโยง m การให้เหตุผล n การคิดสร้างสรรค์
คำ�ใหม่
ความรู้หรือทักษะพื้นฐาน
1. การเขียนทศนิยมในรูปเศษส่วน และการเขียนเศษส่วนในรูปทศนิยม
2. การหารเศษส่วนด้วยเศษส่วน การหารจำ�นวนนับด้วยเศษส่วน และการหารทศนิยมด้วยจำ�นวนนับ
3. การแก้โจทย์ปัญหาเกี่ยวกับทศนิยมไม่เกิน 2 ขั้นตอน
สื่อการเรียนรู้
-
แหล่งเรียนรู้
1. หนังสือเรียน หน้า 96-121
เวลาที่ใช้จัดการเรียนรู้
15 ชั่วโมง
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 91
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
แนวการจัดการเรียนรู้
การเตรียมความพร้อม
บทที่
3 ทศนิยม
ราคาน้
ราคาน้ำำมัมันนวัวันนนีนี้ ้ ว่านเติมน้ำามันแก๊สโซฮอล์ 91 เป็นเงิน 900 บาท จะได้น้ำามันประมาณกี่ลิตร
ดีดีเซล
เซล
B20 22.99
B20 22.99
ดีดีเซล
เซล 25.64
25.64
25.37
91 25.37
แกแก
สโซฮอล
สโซฮอล
91
95 27.30
27.30
แกแก
สโซฮอล
สโซฮอล
95
เบนซินน 33.67
เบนซิ 33.67
92 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
2. ครูทบทวนการเขียนทศนิยมในรูปเศษส่วน และการเขียน
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
เป็นรายบุคคล 2 หาจำานวนที่แทนด้วย
3 แสดงวิธีหาคำาตอบ
1) ข้าวหอมมะลิถุงหนึ่งหนัก 5 กิโลกรัม ราคา 302.50 บาท ข้าวหอมมะลิราคากิโลกรัมละกี่บาท
2) แย้มซื้อปลากระป๋อง 12 กระป๋อง ราคากระป๋องละ 16.75 บาท แย้มต้องจ่ายเงินกี่บาท
3) น้ำามันพืช 1 ปี๊บ มีปริมาตร 0.02 ลูกบาศก์เมตร น้ำามันพืช 500 ปี๊บ มีปริมาตรกี่ลูกบาศก์เมตร
4) เงาะราคากิโลกรัมละ 27.50 บาท ถ้าพรซื้อเงาะ 1.5 กิโลกรัม พรต้องจ่ายเงินกี่บาท
แบบฝึกหัด 3.1
98 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
เฉลยหน้า 98
3
1) วิธีทำ� ข้าวหอมมะลิถุงหนึ่งหนัก 5 กิโลกรัม
ราคาถุงละ 302.50 บาท
ดังนั้น ข้าวหอมมะลิราคากิโลกรัมละ 302.50 ÷ 5 = 60.50 บาท
ตอบ ๖๐.๕๐ บาท
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 93
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
1.1
3.1 การอ่ายนนเศษส่
การเขี การเขีวยนในรู
นจำ�นวนนั
ปทศนิบยทีม่มากกว่า 100,000
3.1 การเขียนเศษส่วนในรูปทศนิยม
-
สื่อการเรียนรู้ พิจารณาการเขียน
12
15
ในรูปทศนิยม
- และ
12
=
12 ÷ 3
=
4
ซึ่ง 5 เป็นตัวประกอบของ 10
15 15 ÷ 3 5
12 4
จะได้ว่า =
15 5
แนวการจัดการเรียนรู้ =
4×2
5×2 เศษส่วนที่มีตัวส่วนเป็น 10 100 และ 1,000
8 สามารถเขียนเป็นทศนิยม 1 ตำาแหน่ง 2 ตำาแหน่ง
=
หัวข้อนี้เป็นการสอนการเขียนเศษส่วนที่ตัวส่วนไม่เป็น
10 และ 3 ตำาแหน่ง ตามลำาดับ
= 0.8
เพื่อเชื่อมโยงกับเนื้อหาการเขียนเศษส่วนในรูปทศนิยมของ
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 ครูอาจจัดกิจกรรมโดยใช้การถาม-ตอบ พิจารณาการเขียน
115
625
ในรูปทศนิยม
115 23
เป็นรายบุคคล จะได้ว่า
625
=
125
23 × 8
=
125 × 8
184
=
1000
= 0.184
115
ดังนั้น = 0.184
625
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 99
เขียนในรูปทศนิยม
18 124
1 2
12 160
18 18 ÷ 6 124 124 ÷ 4
วิธีทำา = วิธีทำา =
12 12 ÷ 6 160 160 ÷ 4
3 31
= =
2 40
3×5 31 × 25
= =
2×5 40 × 25
15 775
= =
10 1000
= 1.5 = 0.775
เขียนในรูปทศนิยม
3 42 21
1 0.5 2 1.75 3 0.14
6 24 150
2
72 0.375 65 0.052 105 0.021
7 8 9
192 1250 5000
แบบฝึกหัด 3.2
100 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
94 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
1.1
3.2 การอ่าน การเขี
การหารทศนิ ยมยนจำ�นวนนับที่มากกว่า 100,000
แนวการจัดการเรียนรู้ = 0.2
• การหารทศนิยมโดยเขียนทศนิยมในรูปเศษส่วน
พิจารณา 3 ÷ 0.6
6
เนื่องจาก 0.6 =
10
6 อาจแสดงได้โดย
• การหารทศนิยมโดยทำ�ตัวหารเป็นจำ�นวนนับ จะได้ว่า 3 ÷ 0.6 = 3 ÷
10
10 6
= 3× 3 ÷ 0.6 = 3 ÷
6 10
1 5 5
1
3 × 10
การหารทศนิยมโดยเขียนทศนิยมในรูปเศษส่วน นำ�เสนอ
10
= = 3×
6 6
2
2 1
1
= 5
3 กรณี ดังนี้
= 5
ดังนั้น 3 ÷ 0.6 = 5
• ตัวหารเป็นทศนิยม 1 ตำ�แหน่ง
การหารทศนิยมหรือจำานวนนับ ด้วยทศนิยม 1 ตำาแหน่ง
• ตัวหารเป็นทศนิยม 2 ตำ�แหน่ง อาจทำาได้โดยเขียนทศนิยมในรูปเศษส่วน แล้วหาผลหาร จากนั้นเขียนผลหารในรูปทศนิยม
| 101
• ตัวหารเป็นทศนิยม 3 ตำ�แหน่ง
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
1. การสอนการหารทศนิยมโดยเขียนทศนิยมในรูปเศษส่วน
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 3 | ทศนิยม
แสดงวิธีหาผลหาร
ทศนิยมในรูปเศษส่วนและการหารเศษส่วน จากนั้นครูและ
1 5.6 ÷ 0.7
เพื่อนำ�ไปสู่ข้อสรุปที่ว่า การหารทศนิยมหรือจำ�นวนนับ
56 10
= ×
10 7
= 8
ด้วยทศนิยม 1 ตำ�แหน่ง อาจทำ�ได้โดยเขียนทศนิยมในรูป ดังนั้น 5.6 ÷ 0.7 = 8 0.7 × 8 = 5.6
= 2436 × 10
1000 12
203
=
100
= 2.03
ดังนั้น 2.436 ÷ 1.2 = 2.03 1.2 × 2.03 = 2.436
ตอบ ๒.๐๓
แสดงวิธีหาผลหาร
แบบฝึกหัด 3.3
102 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 95
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
เฉลยหน้า 102
21 3 32 4
1 วิธีทำ� 2.1 ÷ 0.3 = ÷ 2 วิธีทำ� 0.32 ÷ 0.4 = ÷
10 10 100 10
21 10 32 10
= × = ×
10 3 100 4
= 7 8
=
10
ดังนั้น 2.1 ÷ 0.3 = 7
= 0.8
ตอบ ๗
ดังนั้น 0.32 ÷ 0.4 = 0.8
ตอบ ๐.๘
576 9 6
3 วิธีทำ� 0.576 ÷ 0.9 = ÷ 4 วิธีทำ� 54 ÷ 0.6 = 54 ÷
1000 10 10
576 10 10
= × = 54 ×
1000 9 6
64 = 90
=
100 ดังนั้น 54 ÷ 0.6 = 90
= 0.64 ตอบ ๙๐
ดังนั้น 0.576 ÷ 0.9 = 0.64
ตอบ ๐.๖๔
2 108 18
5 วิธีทำ� 7 ÷ 0.2 = 7 ÷ 6 วิธีทำ� 1.08 ÷ 1.8 = ÷
10 100 10
10 108 10
= 7 × = ×
2 100 18
= 35 60
=
ดังนั้น 7 ÷ 0.2 = 35 100
ตอบ ๓๕ = 0.60
ดังนั้น 1.08 ÷ 1.8 = 0.60 หรือ 0.6
ตอบ ๐.๖
2. การสอนการหารทศนิยมโดยเขียนทศนิยมในรูปเศษส่วน
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
572 11
อภิปรายเพื่อนำ�ไปสู่ข้อสรุปที่ว่า การหารทศนิยมหรือ เนื่องจาก 0.572 =
1000
และ 0.11 =
100
572 11
จำ�นวนนับด้วยทศนิยม 2 ตำ�แหน่ง อาจทำ�ได้โดยเขียน จะได้ว่า 0.572 ÷ 0.11 = ÷
1000 100
อาจแสดงได้โดย
572 100
ทศนิยมในรูปเศษส่วน แล้วหาผลหาร และเขียนผลหาร
= ×
1000 11 572 11
52 1 0.572 ÷ 0.11 = ÷
1000 100
= 572 × 100
ในรูปทศนิยม
52 1
1000 × 11 =
572 100
×
10 1 1000 11
52 10 1
= 52
10 =
จากนั้นร่วมกันพิจารณาตัวอย่างหน้า 104 แล้วร่วมกัน = 5.2
= 5.2
10
พิจารณา 6 ÷ 0.15
15
เนื่องจาก 0.15 =
100
อาจแสดงได้โดย
15
จะได้ว่า 6 ÷ 0.15 = 6 ÷
100 15
6 ÷ 0.15 = 6 ÷
100 100
= 6× 20
15 2 100
20
2 = 6×
= 6 × 100 15 5
1
15
5 = 40
1
= 40
ดังนั้น 6 ÷ 0.15 = 40
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 103
96 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
• เฉลยหน้า 104
แสดงวิธีหาผลหาร
1 18.9 ÷ 3.15 5 36 9
1 วิธีทำ� 20 ÷ 0.05 = 20 ÷ 2 วิธีทำ� 3.6 ÷ 0.09 = ÷
100 10 100
189 315
วิธีทำา 18.9 ÷ 3.15 = ÷ 100 36 100
10 100 = 20 × = ×
5 10 9
189 100 = 400 = 40
= ×
10 315
ดังนั้น 20 ÷ 0.05 = 400 ดังนั้น 3.6 ÷ 0.09 = 40
= 6
ตอบ ๔๐๐ ตอบ ๔๐
ดังนั้น 18.9 ÷ 3.15 = 6 3.15 × 6 = 18.9
175 7 812 28
ตอบ ๖ 3 วิธีทำ� 1.75 ÷ 0.07 = ÷ 4 วิธีทำ� 0.812 ÷ 0.28 = ÷
100 100 1000 100
175 100 812 100
= × = ×
2 0.54 ÷ 0.04 100 7 1000 28
= 25 29
=
54 4 10
วิธีทำา 0.54 ÷ 0.04 = ÷ ดังนั้น 1.75 ÷ 0.07 = 25
100 100 = 2.9
54 100 ตอบ ๒๕
= × ดังนั้น 0.812 ÷ 0.28 = 2.9
100 4
ตอบ ๒.๙
27
=
2
468 312 9018 1503
27 × 5 5 วิธีทำ� 46.8 ÷ 3.12 = ÷ 6 วิธีทำ� 9.018 ÷ 15.03 = ÷
= 10 100 1000 100
2 ×5
468 100 9018 100
135 = × = ×
= 10 312 1000 1503
10
= 15 6
=
= 13.5 10
ดังนั้น 46.8 ÷ 3.12 = 15
= 0.6
ดังนั้น 0.54 ÷ 0.04 = 13.5 0.04 × 13.5 = 0.54 ตอบ ๑๕
ดังนั้น 9.018 ÷ 15.03 = 0.6
ตอบ ๑๓.๕ ตอบ ๐.๖
แสดงวิธีหาผลหาร
แบบฝึกหัด 3.4
104 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
เมือ
่ ตัวหารเป็นทศนิยม 3 ตำ�แหน่ง หน้า 105 ครูอาจ พิจารณา 1.5 ÷ 0.005
ในรูปทศนิยม
= 300
= 300
ตรวจสอบ 0.005 × 300 = 1.500 = 1.5
จากนัน
้ ร่วมกันพิจารณาตัวอย่างหน้า 106 แล้วร่วมกัน ดังนั้น 1.5 ÷ 0.005 = 300
2
เนื่องจาก 0.002 =
1000
2
จะได้ว่า 14 ÷ 0.002 = 14 ÷
1000
อาจแสดงได้โดย
1000
= 14 ×
2 2
7 14 ÷ 0.002 = 14 ÷
1000
= 14 × 1000 7
2 = 14 ×
1000
1
2 1
= 7,000
= 7,000
ตรวจสอบ 0.002 × 7,000 = 14.000 = 14
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 105
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 97
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
• เฉลยหน้า 106
แสดงวิธีหาผลหาร
392 112 15
1 0.88 ÷ 0.016 1 วิธีทำ� 0.392 ÷ 0.112 = ÷ 2 วิธีทำ� 6 ÷ 0.015 = 6 ÷
1000 100 1000
88 16 392 100 1000
วิธีทำา 0.88 ÷ 0.016 = ÷ = × = 6 ×
100 1000 1000 112 15
88 1000 35 = 400
= × =
100 16 10
ดังนั้น 6 ÷ 0.015 = 400
= 55 = 3.5
ตอบ ๔๐๐
ดังนั้น 0.392 ÷ 0.112 = 3.5
ดังนั้น 0.88 ÷ 0.016 = 55 0.016 × 55 = 0.88
ตอบ ๓.๕
ตอบ ๕๕
189 35 53 106
3 วิธีทำ� 1.89 ÷ 0.035 = ÷ 4 วิธีทำ� 0.53 ÷ 0.106 = ÷
100 1000 100 1000
189 1000 53 1000
2 72 ÷ 0.009 = × = ×
100 35 100 106
9 = 54 = 5
วิธีทำา 72 ÷ 0.009 = 72 ÷
1000
1000 ดังนั้น 1.89 ÷ 0.035 = 54 ดังนั้น 0.53 ÷ 0.106 = 5
= 72 ×
9 ตอบ ๕๔ ตอบ ๕
= 8,000
98 28 5 125
5 วิธีทำ� 0.098 ÷ 0.028 = ÷ 6 วิธีทำ� 0.5 ÷ 0.125 = ÷
ดังนั้น 72 ÷ 0.009 = 8,000 0.009 × 8,000 = 72 1000 1000 10 1000
98 1000 5 1000
= × = ×
ตอบ ๘,๐๐๐ 1000 28 10 125
35 = 4
=
10 ดังนั้น 0.5 ÷ 0.125 = 4
= 3.5
ตอบ ๔
ดังนั้น 0.098 ÷ 0.028 = 3.5
แสดงวิธีหาผลหาร
ตอบ ๓.๕
แบบฝึกหัด 3.5
106 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ความสัมพันธ์ระหว่างการคูณกับการหาร
98 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
5. เพื่อตรวจสอบความเข้าใจและสรุปความรู้ที่ได้ ให้นักเรียน 5
5
4 2 2 1 0
2 1 0 42 × 5
0
ตรวจสอบ 42 × 5 = 210
เนื่องจาก 210 ÷ 42 = 0.21 ÷ 0.042
ดังนั้น 0.21 ÷ 0.042 = 5
108 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
แสดงวิธีหาผลหาร
1 10.4 ÷ 0.2
วิธีทำา 10.4 ÷ 0.2 = (10.4 × 10) ÷ (0.2 × 10) หรืออาจแสดงได้โดย
= 104 ÷ 2
5 2 2 1 0 4
2 1 0 4 5 2
1 0
4
4
0
2 0.45 ÷ 0.75
= 45 ÷ 75
0.6
7 5 4 5.0
4 5.0
0
ตอบ ๐.๖
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 109
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 99
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
เฉลยหน้า 110
เแสดงวิธีหาผลหาร
1 3.74 ÷ 0.5 2 2.16 ÷ 1.2 3 75 ÷ 0.15 1 วิธีทำ� 3.74 ÷ 0.5 = (3.74 × 10) ÷ (0.5 × 10)
7.48
5 37.40
แบบฝึกหัด 3.6 35
2.4
2.0
0.40
0.40
0
ตรวจสอบความเข้าใจ
ดังนั้น 3.74 ÷ 0.5 = 7.48
แสดงวิธีหาผลหาร ตอบ ๗.๔๘
110 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
3 วิธีทำ� 75 ÷ 0.15 = (75 × 100) ÷ (0.15 × 100) 5 วิธีทำ� 2.56 ÷ 0.16 = (2.56 × 100) ÷ (0.16 × 100)
= 7,500 ÷ 15 = 256 ÷ 16
500 16
15 7500 16 256
75 16
0 96
0 96
0 0
0
0 ดังนั้น 2.56 ÷ 0.16 = 16
ตอบ ๑๖
ดังนั้น 75 ÷ 0.15 = 500
ตอบ ๕๐๐
6 วิธีทำ� 1.62 ÷ 0.108 = (1.62 × 1,000) ÷ (0.108 × 1,000)
= 1,620 ÷ 108
4 วิธีทำ� 3.2 ÷ 0.008 = (3.2 × 1,000) ÷ (0.008 × 1,000)
= 3,200 ÷ 8 15
108 1620
400 108
8 3200 540
32 540
0 0
0
0 ดังนั้น 1.62 ÷ 0.108 = 15
0 ตอบ ๑๕
0
ดังนั้น 3.2 ÷ 0.008 = 400
ตอบ ๔๐๐
100 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
7 วิธีทำ� 3,402 ÷ 0.54 = (3,402 × 100) ÷ (0.54 × 100) 9 วิธีทำ� 7.65 ÷ 7.5 = (7.65 × 10) ÷ (7.5 × 10)
= 340,200 ÷ 54 = 76.5 ÷ 75
6300 1.02
54 340200 75 76.50
324 75
162 1.50
162 1.50
0 0
0
0 ดังนั้น 7.65 ÷ 7.5 = 1.02
0 ตอบ ๑.๐๒
0
ดังนั้น 3,402 ÷ 0.54 = 6,300
ตอบ ๖,๓๐๐ สิ่งที่ได้เรียนรู้
การหาร 0.273 ด้วย 0.21 ต้องทำาให้ 0.21 เป็นจำานวนนับ โดยนำา 100 คูณกับ 0.273 และ 0.21
8 วิธีทำ� 3.38 ÷ 1.3 = (3.38 × 10) ÷ (1.3 × 10) จะได้ 0.273 ÷ 0.21 = (0.273 × 100) ÷ (0.21 × 100)
= 33.8 ÷ 13
= 27.3 ÷ 21
2.6
13 33.8
26
7.8
7.8
0
ดังนั้น 3.38 ÷ 1.3 = 2.6
ตอบ ๒.๖
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 101
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
1.1
3.3 การอ่าน การเขี
การแลกเปลี ่ยนเงิ
ยนจำ
นตรา
�นวนนับที่มากกว่า 100,000
- 3.3 การแลกเปลี่ยนเงินตรา
สื่อการเรียนรู้ พิจารณาการแลกเปลี่ยนเงินตรา
ร่วมกันทำ�กิจกรรม
หาคำาตอบโดยใช้เครื่องคิดเลข
1 ถ้าเงิน 34.25 บาท แลกเงินยูโรได้ 1 ยูโร กวางนำาเงิน 68,500 บาท ไปแลกเงินยูโรได้กี่ยูโร 2,000 ยูโร
การแลกเปลี่ยนเงินตราต่างประเทศ คือ การแลกเปลี่ยน 3 ถ้าเงินญี่ปุ่น 100 เยน แลกเงินไทยได้ 28.38 บาท ทรายนำาเงินญี่ปุ่น 34,200 เยน
ไปแลกเงินไทยได้กี่บาท 9,705.96 บาท
เงินสกุลหนึ่งไปเป็นเงินอีกสกุลหนึ่งตามราคาที่สถาบันการเงิน
กำ�หนด เช่น 1 ดอลลาร์สหรัฐ แลกเป็นเงินบาทได้ 32 บาท สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 111
102 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
1.1
3.4 การอ่าปนัญการเขี
โจทย์ หา ยนจำ�นวนนับที่มากกว่า 100,000
3.4 โจทย์ปัญหา
นักเรียนสามารถแสดงวิธีหาคำ�ตอบของโจทย์ปัญหา 6
การบวก การลบ การคูณ และการหารทศนิยม 3 ขั้นตอน พิจารณาสถานการณ์ต่อไปนี้
สื่อการเรียนรู้
สิ่งที่โจทย์ถาม ราคาผ้า 1 เมตร
นำาราคาผ้าที่ซื้อ หารด้วยความยาวของผ้า
การสอนการแก้โจทย์ปัญหาเกี่ยวกับการหารทศนิยม จะได้ 140 ÷ 3.5 = 40 บาท
ครูอาจแบ่งเนื้อหา ดังนี้
• โจทย์ปัญหาไม่เกิน 2 ขั้นตอน สรุปคำาตอบว่าอย่างไร
ผ้าราคาเมตรละ 40 บาท
• โจทย์ปัญหา 3 ขั้นตอน
โดยอาจจัดกิจกรรมดังนี้ ตรวจสอบได้อย่างไรว่า 40 บาท เป็นคำาตอบที่ถูกต้อง
ตรวจสอบความถูกต้องของคำ�ตอบหรือพิจารณาความสมเหตุ- พิจารณาสถานการณ์ต่อไปนี้
สิ่งที่โจทย์บอก ทีด
่ น
ิ 26.6 ไร่ ใช้ทาำ สวน 11 ไร่
เพือ่ ทีจ่ ะเลือกวิธด
ี �ำ เนินการได้ถกู ต้อง ส่วนทีเ่ หลือแบ่งเป็นแปลงสำาหรับปลูกผัก แปลงละ 1.2 ไร่
หาที่ดินที่เหลือได้อย่างไร และได้คำาตอบเท่าใด
หาได้โดยนำาที่ดินทั้งหมด ลบด้วยที่ดินที่ใช้ทำาสวน
จะได้ว่า มีที่ดินเหลือ 26.6 – 11 = 15.6 ไร่
สุดาแบ่งที่ดินสำาหรับปลูกผักได้กี่แปลง
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 113
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 103
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
สรุปคำาตอบว่าอย่างไร
พิณมีน้ำาส้ม 91 ลิตร แบ่งใส่ขวด ขวดละ 0.35 ลิตร แล้วขายราคาขวดละ 14.50 บาท
ถ้าขายหมด พิณได้เงินกี่บาท
สุดาแบ่งที่ดินได้ 13 แปลง
แสดงวิธีหาคำาตอบ
แบบฝึกหัด 3.7
เฉลยหน้า 115
104 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
ต้องรู้ความยาวด้านของแปลงไม้ดอก
จะหาความยาวด้านของแปลงไม้ดอกได้จากอะไร
และหาได้อย่างไร
116 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
หาพื้นที่ของแปลงไม้ดอก 1 แปลง ได้อย่างไร และได้คำาตอบเท่าใด มดซื้อแตงโม 1.25 กิโลกรัม ราคากิโลกรัมละ 22 บาท และส้ม 1.5 กิโลกรัม
ราคากิโลกรัมละ 64 บาท มดต้องจ่ายเงินทั้งหมดเท่าใด
ราคากิโลกรัมละ 22 บาท
แบบฝึกหัด 3.8
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 105
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
2 วิธีคิด หากำ
หากำ าไรจากการขายน้
าไรจากการขายน้ ำามะพร้
ำามะพร้ าว าเริ
ว ่มเริจากหาจำ
่มจากหาจำ านวนขวดของน้
านวนขวดของน้ ำามะพร้
ำามะพร้ าว าโดยนำ
ว โดยนำ
า า
ปริปริ มาณน้
มาณน้ ำามะพร้
ำามะพร้ าวทัาวทั ้งหมด
้งหมด หารด้
หารด้ วยปริ
วยปริ มาณน้
มาณน้ ำามะพร้
ำามะพร้ าว า1ว ขวด
1 ขวดแล้แล้
วคูณวคูกัณบกับ
ราคาขาย
ราคาขาย 1 ขวดจากนั
1 ขวด จากนั ้นลบด้
้นลบด้ วยทุ
วยทุ น น
106 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
3. เพื่อตรวจสอบความเข้าใจและสรุปความรู้ที่ได้ ให้นักเรียน
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
ตรวจสอบความเข้าใจ
สิ่งที่ได้เรียนรู้
บอกลำาดับขั้นการหาคำาตอบของโจทย์ปัญหา
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 119
เฉลยหน้า 119
สิ่งที่ได้เรียนรู้
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 107
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
ร่วมคิดร่วมทำ�
เกี่ยวกับทศนิยมและเรื่องอื่น ๆ ที่เรียนมาแล้วไปใช้ในการ
ร่วมคิดร่วมทำา
แก้ปัญหา โดยครูอาจแบ่งนักเรียนเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 2-3 คน
ช่วยกันปฏิบัติกิจกรรม แล้วนำ�เสนอผลงาน ครูและนักเรียน
ในชั้นร่วมกันอภิปราย แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับสภาวะอ้วน
อ�วนระดับ 2
มากกว�า 30
หรือผอม
25.0 - 29.9
อ�วนระดับ 1
23.0 - 24.9
น้ำหนักเกิน
18.5 - 22.9
ปกติ
น�อยกว�า 18.5
ผอม
120 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 121
108 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
1. แสดงวิธีทำ�
2. เลือกคำ�ตอบ
จุดประสงค์การเรียนรู้ที่ 2 นักเรียนสามารถแสดงวิธห
ี าคำ�ตอบของโจทย์ปญ
ั หาการบวก การลบ การคูณ และการหาร
ทศนิยม 3 ขั้นตอน
แสดงวิธีหาคำ�ตอบ
2. รถยนต์ 2 คัน วิ่งด้วยความเร็วเฉลี่ยเท่ากัน ถ้ารถคันที่ 1 วิ่งได้ระยะทาง 120.75 กิโลเมตร ใช้น้ำ�มัน 10.5 ลิตร
รถคันที่ 2 วิ่งได้ระยะทาง 118 กิโลเมตร ใช้น้ำ�มัน 9.44 ลิตร น้ำ�มัน 1 ลิตร รถยนต์คันใดวิ่งได้ระยะทางเฉลี่ย
มากกว่า และมากกว่ากันเท่าใด
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 109
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 3 | ทศนิยม
จุดประสงค์การเรียนรู้ที่ 1
1. 1) 50
2) 405
3) 4.1
4) 1.025
5) 0.6
6) 48.63
2. 1) ค.
2) ง.
3) ง.
จุดประสงค์การเรียนรู้ที่ 2
1. 39,750 บาท
110 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
บทที่
4 ร้อยละและอัตราส่วน
จุดประสงค์การเรียนรู้ และสาระสำ�คัญ
จุดประสงค์การเรียนรู้ สาระสำ�คัญ
นักเรียนสามารถ
2. เขียนอัตราส่วนแสดงการเปรียบเทียบปริมาณ • ความสัมพันธ์ที่แสดงการเปรียบเทียบปริมาณตั้งแต่
2 ปริมาณ 2 ปริมาณขึ้นไป ซึ่งอาจมีหน่วยเดียวกันหรือหน่วยต่างกัน
เรียกว่า อัตราส่วน
• การเขียนแสดงการเปรียบเทียบปริมาณในรูปอัตราส่วน
- ถ้ามีหน่วยเดียวกัน จะไม่นิยมเขียนหน่วยกำ�กับไว้
- ถ้ามีหน่วยต่างกัน จะเขียนหน่วยกำ�กับไว้
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 111
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
ตารางวิเคราะห์เนื้อหากับทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์ และเวลาที่ใช้ในการจัดกิจกรรม
เวลา ทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์
หัวข้อ เนื้อหา
(ชั่วโมง) j k l m n
เตรียมความพร้อม 1 - - - - -
4.1 โจทย์ปัญหาเกี่ยวกับร้อยละ 7 - -
4.2 อัตราส่วนและมาตราส่วน 4 - - -
4.3 โจทย์ปัญหาเกี่ยวกับอัตราส่วนและมาตราส่วน 7 - -
ร่วมคิดร่วมทำ� 1 - -
ทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์
j การแก้ปัญหา k การสื่อสารและการสื่อความหมายทางคณิตศาสตร์
l การเชื่อมโยง m การให้เหตุผล n การคิดสร้างสรรค์
คำ�ใหม่
อัตราส่วน มาตราส่วน
ความรู้หรือทักษะพื้นฐาน
การคูณจำ�นวนนับกับเศษส่วน เศษส่วนที่เท่ากัน บัญญัติไตรยางศ์ ร้อยละของจำ�นวนนับ
สื่อการเรียนรู้
เครื่องคิดเลข
แหล่งเรียนรู้
1. หนังสือเรียน หน้า 122-167
2. แบบฝึกหัด หน้า 110-129
เวลาที่ใช้จัดการเรียนรู้
20 ชั่วโมง
112 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
แนวการจัดการเรียนรู้
การเตรียมความพร้อม
บทที่ หวานน้อย
4 ร้อยละและอัตราส่วน
น้ำาเต้าหู้
น้ำาเชื่อม
เรียนจบบทนี้แล้ว นักเรียนสามารถ น้ำาเต้าหู้แบบหวานปกติ กับ แบบหวานน้อย
เขียนอัตราส่วนแสดงการเปรียบเทียบปริมาณ 2 ปริมาณ
หาอัตราส่วนที่เท่ากับอัตราส่วนที่กำาหนด หวานปกติ
แก้โจทย์ปัญหาเกี่ยวกับอัตราส่วนและมาตราส่วน
น้ำาเต้าหู้
น้ำาเชื่อม
หวานน้อย
หวานน้อย
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 113
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
2. เตรียมความพร้อม เป็นการตรวจสอบความรูพ ้ น
้ื ฐาน
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
เป็นรายบุคคล 1 หาผลคูณ
3 4 8
1) 6 × 9 2) × 10 8 3) ×5 4
2 5 10
3 9 1 21
4) 100 × 75 5) 18 × 13 6) × 170 119
4 12 2 30
2 หาจำานวนที่แทนด้วย
2 8 3 24 4 36
1) = 2) = 3) =
5 20 4 3 27
32
42 6 7 28 9 72
4) = 5) = 6) =
63 9 9 36 12 96
3 หาคำาตอบ
2) แก้วน้ำา 2 โหล ราคา 1,560 บาท แม่ซื้อแก้วน้ำา 5 โหล ต้องจ่ายเงินกี่บาท 3,900 บาท
แบบฝึกหัด 4.1
124 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
114 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
1.1
4.1 การอ่าปนัญการเขี
โจทย์ หาเกี่ยยวกั
นจำบ�ร้นวนนั
อยละบที่มากกว่า 100,000
4.1
นักเรียนสามารถแก้โจทย์ปญ
ั หาเกีย่ วกับร้อยละ 2-3 ขัน
้ ตอน โจทย์ปัญหาเกี่ยวกับร้อยละ 7
การหาร้อยละหรือเปอร์เซ็นต์
สื่อการเรียนรู้ พิจารณาการหาร้อยละหรือเปอร์เซ็นต์
แนวการจัดการเรียนรู้
การสอนโจทย์ปัญหาเกี่ยวกับร้อยละ ควรแบ่งเนื้อหา จากรูป มีสว่ นทีร่ ะบายสี 4 ส่วน จาก 10 ส่วน เท่า ๆ กัน
โดยพิจารณาจากความหมายของร้อยละหรือเปอร์เซ็นต์ จากรูป มีสว่ นทีร่ ะบายสี 40 ส่วน จาก 100 ส่วน เท่า ๆ กัน
จากสถานการณ์ที่กำ�หนด พิจารณาข้อความต่อไปนี้
ชุมนุมคณิต
คิดสนุก
126 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 115
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
2. การสอนโจทย์ปัญหาเกี่ยวกับการหาร้อยละหรือเปอร์เซ็นต์
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
จากนั้น ร่วมกันเขียนแสดงวิธีแก้ปัญหาโดยใช้
บัญญัติไตรยางศ์ พร้อมให้นักเรียนตรวจสอบความถูกต้อง ตรวจสอบได้อย่างไรว่า ร้อยละ 48 เป็นคำาตอบที่ถูกต้อง
“จำานวนขนมปังสังขยาที่ลูกค้าสั่งซื้อคิดเป็นกี่เปอร์เซ็นต์ เมื่อเทียบกับ
จำานวนขนมปังสังขยาที่ทำาไว้” หมายความว่าอย่างไร
จะหาคำาตอบโดยใช้บัญญัติไตรยางศ์ได้อย่างไร
128 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
116 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
3. ครูใช้การถาม-ตอบ ประกอบการอธิบายตัวอย่างหน้า
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
ของคำ�ตอบโดยใช้เครื่องคิดเลข แล้วร่วมกันทำ�กิจกรรม
1
พ่อค้ามีมะพร้าว 2,500 ผล ขายไป 750 ผล พ่อค้าขายมะพร้าวไปร้อยละเท่าใด
ตอบ ร้อยละ ๓๐
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 129
2
ข้อสอบฉบับหนึ่งมีคะแนนเต็ม 80 คะแนน ต้นกล้าได้ 60 คะแนน แก้วตาได้ 42 คะแนน
คะแนนของแก้วตาคิดเป็นกี่เปอร์เซ็นต์ของคะแนนของต้นกล้า
แสดงวิธีหาคำาตอบ
130 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 117
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
1 วิธีคิด หาจำานวนพนั
หาจำานวนพนั กงานชาย
กงานชาย เมื่อเทียเมื
บกั่อเที
บจำยาบกั บจำานวนพนั
นวนพนั กงานทัก้งหมด
งานทั100
้งหมดคน
100 คน 2) วิธีคิด หาจำานวนเป็ดตัวเมีย เมื่อเทียบกับจำานวนเป็ดตัวผู้ 100 ตัว
2 วิธีคิด หาปริมหาปริ
าณน้ำามมัาณน้
นที่ใำาช้มัไปนทีเมื่ใช้่อไเที
ปยเมื
บกั่อเที
บปริยบกั บปริำามมัาณน้
มาณน้ นทั้งำาหมด
มันทั100
้งหมดลิต100
ร ลิตร
3
1) วิธีคิด หาจำานวนไก่
หาจำานวนไก่
ตัวผู้ เมืต่อัวเที
ผู้ยเมื
บกั่อเที
บจำยาบกั บจำานวนไก่
นวนไก่ ตัวเมีย ต100
ัวเมียตัว100 ตัว
หรือหาทั้งหมดก่อน แล้วจึงหาร้อยละหรือเปอร์เซ็นต์
สิ่งที่โจทย์บอก นักเรียน 200 คน เป็นชาย 126 คน
โดยเทียบกับจำ�นวนทั้งหมดเป็น 100
ถ้านักเรียนทั้งหมด 200 คน เป็นชาย 126 คน เป็นหญิงกี่คน
ส่วนหน้า 132 เป็นการแสดงวิธีหาคำ�ตอบอีกวิธีหนึ่ง
โดยหาร้อยละของส่วนที่กำ�หนดก่อน แล้วจึงหา เป็นหญิง 200 – 126 = 74 คน
ร้อยละของส่วนที่เหลือ
จะหาคำาตอบโดยใช้บัญญัติไตรยางศ์ได้อย่างไร
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 131
118 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
จากนั้นจึงหาจำ�นวนของส่วนต่าง ๆ เทียบกับจำ�นวน
มีวิธีหาคำาตอบแบบอื่นอีกหรือไม่ และหาได้อย่างไร
ทั้งหมดเป็น 100
ทัง้ นีค
้ รูควรเน้นย้�ำ ให้นก
ั เรียนตรวจสอบความถูกต้องของคำ�ตอบ
สามารถหาคำาตอบได้โดยหาร้อยละของจำานวนนักเรียนชาย แล้วจึงหา
ทำ�กิจกรรมหน้า 139 และให้ท�ำ แบบฝึกหัด 4.3 เป็นรายบุคคล ถ้ามีนักเรียนทั้งหมด 100 คน เป็นชาย 100 ×
126
200
= 63 คน
จะได้ว่า นักเรียนทั้งหมด 100 คน เป็นชาย 63 คน
เป็นหญิง 100 – 63 = 37 คน
ดังนั้น นักเรียนหญิงคิดเป็นร้อยละ 37 ของนักเรียนทั้งหมด
37
คิดเป็น × 200 = 74 คน
100
จะได้ว่า มีนักเรียนชาย 200 – 74 = 126 คน พบว่าสอดคล้องกับโจทย์
132 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
พิจารณาสถานการณ์ต่อไปนี้
จะหาคำาตอบโดยใช้บัญญัติไตรยางศ์ได้อย่างไร
เมื่อวานแม่ค้าขายน้ำาหวานได้ 180 แก้ว วันนี้ขายได้ 135 แก้ว วันนี้แม่ค้าขายน้ำาหวานลดลง
จากเมื่อวานร้อยละเท่าใด
“จำานวนน้ำาหวานเป็นแก้วที่วันนี้ขายได้ลดลง คิดเป็นร้อยละเท่าใด
เมื่อเทียบกับจำานวนน้ำาหวานเป็นแก้วที่ขายได้เมื่อวาน” หมายความว่าอย่างไร
เมื่อวานขายน้ำาหวานได้ 180 แก้ว วันนี้ขายได้ 135 แก้ว จะได้ว่า วันนี้ขายได้ลดลงจากเมื่อวาน 45 แก้ว แสดงว่า วันนี้ขายได้ 180 − 45 = 135 แก้ว
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 119
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
พิจารณาสถานการณ์ต่อไปนี้
จะหาคำาตอบโดยใช้บัญญัติไตรยางศ์ได้อย่างไร
ทิวทำางานประจำาที่บริษัทแห่งหนึ่ง เขาออมเงิน เดือนละ 1,800 บาท เงินเดือนที่เหลือทั้งหมด
13,200 บาท เป็นค่าใช้จ่ายในครอบครัว ทิวออมเงินคิดเป็นกี่เปอร์เซ็นต์ของเงินเดือนที่ได้รับ
“เงินออมคิดเป็นกี่เปอร์เซ็นต์ เมื่อเทียบกับเงินเดือนที่ได้รับ”
หมายความว่าอย่างไร
1 2
ปีที่แล้วฝนตก 560 มิลลิเมตร ปีนี้ฝนตก 1,316 มิลลิเมตร ปริมาณน้ำาฝนของปีนี้ พ่อปล่อยลูกปลาในบ่อ 2,100 ตัว เป็นลูกปลานิล 1,250 ตัว ที่เหลือเป็นลูกปลาทับทิม
เพิ่มขึ้นจากปีที่แล้วร้อยละเท่าใด จำานวนลูกปลาทับทิมคิดเป็นกี่เปอร์เซ็นต์ของจำานวนลูกปลานิล
วิธีทำา ปีที่แล้วฝนตก 560 มม. ปีนี้ปริมาณน้ำาฝนเพิ่มขึ้น 1,316 – 560 = 756 มม. ปลานิล
ปลาทับทิม
756 วิธีทำา พ่อปล่อยลูกปลาในบ่อ 2,100 ตัว เป็นลูกปลานิล 1,250 ตัว
ถ้าปีที่แล้วฝนตก 1 มม. ปีนี้ปริมาณน้ำาฝนเพิ่มขึ้น มม.
560
756 แสดงว่า เป็นลูกปลาทับทิม 2,100 – 1,250 = 850 ตัว
ถ้าปีที่แล้วฝนตก 100 มม. ปีนี้ปริมาณน้ำาฝนเพิ่มขึ้น 100 × = 135 มม.
560
ดังนั้น ปริมาณน้ำาฝนของปีนี้เพิ่มขึ้นจากปีที่แล้วร้อยละ 135 ในบ่อมีลูกปลานิล 1,250 ตัว มีลูกปลาทับทิม 850 ตัว
850
ตอบ เพิ่มขึ้นจากปีที่แล้วร้อยละ ๑๓๕ ถ้าในบ่อมีลูกปลานิล 1 ตัว จะมีลูกปลาทับทิม ตัว
1250
850
ถ้าในบ่อมีลูกปลานิล 100 ตัว จะมีลูกปลาทับทิม 100 × = 68 ตัว
1250
ดังนั้น จำานวนลูกปลาทับทิมคิดเป็น 68% ของจำานวนลูกปลานิล
120 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
5. ให้นก
ั เรียนช่วยกันตอบคำ�ถามในหน้าเปิดบทอีกครัง้
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
แบบฝึกหัด 4.3
ตรวจสอบความเข้าใจ
แสดงวิธีหาคำาตอบ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 139
วิธีทำ� เดือนมิถเดืุนอายนขายไอศกรี
นมิถุนายนขายไอศกรี มได้ 1,200
มได้ 1,200 ถ้วย เดืถ้อวนกรกฎาคมขายได้
ย เดือนกรกฎาคมขายได้
1,104 1,104
ถ้วย ถ้วย ค่าของใช้ในครัว 2,000 บาท ค่าของใช้ในห้องน้ำา 1,200 บาท
1200
แสดงว่าแสดงว่ า เดือนกรกฎาคมขายได้
เดือนกรกฎาคมขายได้ ลดลง 1,200
ลดลง 1,200 − 1,104
− 1,104 = 96 =ถ้วย96 ถ้วย ถ้าค่าของใช้ในครัว 1 บาท ค่าของใช้ในห้องน้ำา บาท
2000
1200
เดือนมิถุนายนขายได้ 1,200 ถ้วย เดือนกรกฎาคมขายได้ลดลง 96 ถ้วย ถ้าค่าของใช้ในครัว 100 บาท ค่าของใช้ในห้องน้ำา 100 × = 60 บาท
2000
ถ้าเดือนมิถุนายนขายได้ 1 ถ้วย เดือนกรกฎาคมขายได้ลดลง 96 ถ้วย ดังนั้น ค่าของใช้ในห้องน้ำาคิดเป็นร้อยละ 60 ของค่าของใช้ในครัว
1200
96
ถ้าเดือนมิถุนายนขายได้ 100 ถ้วย เดือนกรกฎาคมขายได้ลดลง 100 × = 8 ถ้วย ตอบ ร้อยละ ๖๐ ของค่าของใช้ในครอบครัว
1200
ดังนั้น เดือนกรกฎาคมสหกรณ์โรงเรียนขายไอศกรีมลดลงจากเดือนมิถุนายน 8%
ตอบ ๘%
4 ตัวอย่าง
วิธีคิด 1. หาจำานวนก๋วยเตี๋ยวที่ขายได้ในวันนี้ โดยนำาจำานวนก๋วยเตี๋ยวที่ขายได้เมื่อวาน รวมกับ
2 ตัวอย่าง จำานวนก๋วยเตี๋ยวที่ขายได้มากกว่าเมื่อวาน
วิธีคิด 1. หาเงิ1.
นเดืหาเงิ
อนทีน่เเดื
พิ่มอขึนที
้น ่เพิโดยนำ
่มขึ้นาเงิโดยนำ
นเดือานปี
เงินนเดืี้ ลบด้
อนปีวนยเงิ
ี้ ลบด้
นเดืวอยเงิ
นปีนทเดืี่แอล้นปี
ว ที่แล้ว 2. หาจำานวนก๋วยเตี๋ยวที่ขายได้ในวันนี้ โดยเทียบกับจำานวนก๋วยเตี๋ยวที่ขายได้เมื่อวาน
วิธีทำ� ปีที่แล้วพ่อได้รับเงินเดือน เดือนละ 25,600 บาท ปีนี้ได้รับเงินเดือน เดือนละ 26,880 บาท วิธีทำ� เมื่อวานป้าแก้วขายก๋วยเตี๋ยวได้ 80 ชาม วันนี้ขายได้มากกว่าเมื่อวาน 112 ชาม
แสดงว่าแสดงว่
ปีนี้พ่อาได้
ปีรนับี้พเงิ่อนได้เดืรับ เงินเดื
อนเพิ ่มขึอ้นนเพิ26,880
่มขึ้น 26,880 − 25,600
− 25,600 = 1,280
= 1,280 บาท บาท แสดงว่า วันนี้ป้าแก้วขายก๋วยเตี๋ยวได้ 80 + 112 = 192 ชาม
ปีที่แล้วได้เงินเดือน เดือนละ 25,600 บาท ปีนี้ได้เพิ่มขึ้น 1,280 บาท เมื่อวานขายได้ 80 ชาม วันนี้ขายได้ 192 ชาม
192
1280 บาท ถ้าเมื่อวานขายได้ 1 ชาม วันนี้ขายได้ ชาม
ถ้าปีที่แล้วได้เงินเดือน เดือนละ 1 บาท ปีนี้ได้เพิ่มขึ้น 80
25600 192
1280 ถ้าเมื่อวานขายได้ 100 ชาม วันนี้ขายได้ 100 × = 240 ชาม
ถ้าปีที่แล้วได้เงินเดือน เดือนละ 100 บาท ปีนี้ได้เพิ่มขึ้น 100 × = 5 บาท 80
25600
ดังนั้น ก๋วยเตี๋ยวที่ป้าแก้วขายได้ในวันนี้คิดเป็นร้อยละ 240 ของเมื่อวาน
ดังนั้น ปีนี้พ่อได้รับเงินเดือนเพิ่มขึ้นจากปีที่แล้วร้อยละ 5
ตอบ ร้อยละ ๒๔๐ ของเมื่อวาน
ตอบ ร้อยละ ร้๕อยละ ๕
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 121
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
5 ตัวอย่าง 2 ตัวอย่าง
วิธีคิด 1. หาปริ
1.มหาปริ
าณข้ามวเหนี
าณข้ยาวที ่น้อยยกว่
วเหนี วที่นาข้้อายกว่
วเจ้าาข้าโดยนำ
วเจ้าาปริ มาณข้
โดยนำ าปริามวเจ้
าณข้า ลบด้
าวเจ้วายปริ
ลบด้มวาณข้
ยปริามวเหนี
าณข้ยาววเหนียว วิธีคิด 1. หาความสูงในปัจจุบัน โดยนำาความสูงเมื่อ 3 ปีที่แล้ว รวมกับความสูงที่เพิ่มขึ้นในปัจจุบัน
2. หาปริ
2.มหาปริ
าณข้ามวเหนี
าณข้ยาวที ่น้อยยกว่
วเหนี วที่นาข้้อายกว่
วเจ้าาข้าโดยเที
วเจ้า ยโดยเที
บกับปริ มาณข้
ยบกั บปริามวเจ้
าณข้า 100
าวเจ้าถัง100 ถัง 2. หาความสูงในปัจจุบัน โดยเทียบกับความสูงเมื่อ 3 ปีที่แล้ว 100 เซนติเมตร
วิธีทำ� ลุงบุญทำลุางนาได้
บุญทำขา้านาได้
วเหนีขย้าววเหนี
1,292 ถัง ข้าวเจ้
ยว 1,292 ถัง าข้1,900 ถัง
าวเจ้า 1,900 ถัง วิธีทำ� เมื่อ 3 ปีที่แล้ว ออมสินสูง 150 เซนติเมตร ปัจจุบันสูงขึ้น 18 เซนติเมตร
แสดงว่า ได้ข้าวเหนียวน้อยกว่าข้าวเจ้า 1,900 − 1,292 = 608 ถัง แสดงว่า ปัจจุบันออมสินสูง 150 + 18 = 168 เซนติเมตร
ทำานาได้ข้าวเจ้า 1,900 ถัง ได้ข้าวเหนียวน้อยกว่าข้าวเจ้า 608 ถัง
เมื่อ 3 ปีที่แล้ว สูง 150 เซนติเมตร ปัจจุบันสูง 168 เซนติเมตร
608 168
ถ้าทำานาได้ข้าวเจ้า 1 ถัง ได้ข้าวเหนียวน้อยกว่าข้าวเจ้า ถัง ถ้าเมื่อ 3 ปีที่แล้ว สูง 1 เซนติเมตร ปัจจุบันสูง เซนติเมตร
1900 150
608 168
ถ้าทำานาได้ข้าวเจ้า 100 ถัง ได้ข้าวเหนียวน้อยกว่าข้าวเจ้า 100 × = 32 ถัง ถ้าเมื่อ 3 ปีที่แล้ว สูง 100 เซนติเมตร ปัจจุบันสูง 100 ×
1900 = 112 เซนติเมตร
150
ดังนั้น ลุงบุญทำานาได้ข้าวเหนียวน้อยกว่าข้าวเจ้า 32% ดังนั้น ความสูงในปัจจุบันของออมสิน คิดเป็นร้อยละ 112 เมื่อเทียบกับความสูงเมื่อ 3 ปีที่แล้ว
ตอบ ๓๒% ตอบ ร้อยละ ๑๑๒
ตรวจสอบคว�มเข้�ใจ
3 วิธีคิด 1. หาจำานวนลูกปัดสีเขียว โดยนำาจำานวนลูกปัดทั้งหมด ลบด้วยจำานวนลูกปัดสีส้ม
1 วิธีคิด หาค่าไฟฟ้
หาค่าของเดื
าไฟฟ้าอของเดื
นนี้ เมือ่อนนี
เที้ยเมื
บกั บค่ยาบกั
่อเที ไฟฟ้บค่าของเดื
าไฟฟ้าอของเดื
นที่แล้อวนที
100่แล้วบาท
100 บาท
2. หาจำานวนลูกปัดสีเขียว โดยเทียบกับจำานวนลูกปัดสีส้ม 100 เม็ด
วิธีทำ� เดือนที่แล้วเสียค่าไฟฟ้า 1,480 บาท เดือนนี้เสียค่าไฟฟ้า 962 บาท
962 วิธีทำ� ในถุงมีลูกปัดทั้งหมด 945 เม็ด เป็นสีส้ม 420 เม็ด
ถ้าเดือนที่แล้วเสียค่าไฟฟ้า 1 บาท เดือนนี้เสียค่าไฟฟ้า บาท
1480 แสดงว่า เป็นลูกปัดสีเขียว 945 − 420 = 525 เม็ด
962
ถ้าเดือนที่แล้วเสียค่าไฟฟ้า 100 บาท เดือนนี้เสียค่าไฟฟ้า 100 × = 65 บาท
1480 ในถุงมีลูกปัดสีส้ม 420 เม็ด มีลูกปัดสีเขียว 525 เม็ด
ดังนั้น เดือนนี้พ่อเสียค่าไฟฟ้า 65% ของเดือนที่แล้ว 525
ถ้าในถุงมีลูกปัดสีส้ม 1 เม็ด มีลูกปัดสีเขียว เม็ด
420
ตอบ ๖๕% 525
ถ้าในถุงมีลูกปัดสีส้ม 100 เม็ด มีลูกปัดสีเขียว 100 × = 125 เม็ด
420
ดังนั้น มีลูกปัดสีเขียว 125% ของลูกปัดสีส้ม
ตอบ ๑๒๕%
ขายขาดทุน 25 บาท ขายไป 100 – 25 = 75 บาท) ร้านค้าขายสินค้าขาดทุน 800 – 688 = 112 บาท เป็นการหาการขาดทุนเมื่อ
140 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
122 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
- ร้านค้าได้กำ�ไรกี่เปอร์เซ็นต์ หมายความว่าอย่างไร
(ถ้าทุนของสินค้า 100 บาท ร้านค้าขายได้กำ�ไรกี่บาท)
- ร้านค้าขาดทุนกี่เปอร์เซ็นต์ หมายความว่าอย่างไร 2 ออมสินขายหมวกให้ขุน 900 บาท ถ้าออมสินซื้อหมวกใบนี้ราคา 1,200 บาท
ออมสินขาดทุนกี่เปอร์เซ็นต์
การหาคำ�ตอบโดยใช้บัญญัติไตรยางศ์ และร่วมกันสรุป
8,900 บาท
เกี่ยวกับความหมายของกำ�ไร ขาดทุน และการลดราคา 6,230 บาท
เป็นร้อยละ หรือเปอร์เซ็นต์ ซึ่งควรจะได้ว่า ร้านค้าติดราคากระเป๋าไว้ 4,500 บาท แต่ขายให้ลูกค้า 3,960 บาท ร้านค้าลดราคาร้อยละเท่าใด
4
• การหากำ�ไรเป็นร้อยละหรือเปอร์เซ็นต์ เป็นการหากำ�ไร
เมื่อเทียบกับทุน 100 บาท SALE 4,500 บาท
3,960 บาท
• การหาการลดราคาเป็นร้อยละหรือเปอร์เซ็นต์
เป็นการหาส่วนลด เมือ
่ เทียบกับราคาทีต
่ ด
ิ ไว้ 100 บาท
จากนั้นร่วมกันทำ�กิจกรรมหน้า 141 แล้วให้ทำ�
แบบฝึกหัด 4.4 เป็นรายบุคคล
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 123
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
1 ตัวอย่าง 4 ตัวอย่าง
ร้านค้า้อขายเสื
วิธีทำ� ร้านค้าขายเสื ้อได้972
ได้กำาไร กำาไร−972
720−=720
252= บาท
252 บาท วิธีทำ� ร้านค้าลดราคากระเป๋า 4,500 − 3,960 = 540 บาท
ทุน 720 บาท ขายได้กำาไร 252 บาท ร้านค้าติดราคากระเป๋า 4,500 บาท ลดราคา 540 บาท
252 540
ถ้าทุน 1 บาท ขายได้กำาไร บาท ถ้าร้านค้าติดราคากระเป๋า 1 บาท ลดราคา บาท
720 4500
252 540
ถ้าทุน 100 บาท ขายได้กำาไร 100 × = 35 บาท ถ้าร้านค้าติดราคากระเป๋า 100 บาท ลดราคา 100 × = 12 บาท
720 4500
ดังนั้น ร้านค้าขายเสื้อตัวนี้ได้กำาไรร้อยละ 35
ดังนั้น ร้านค้าลดราคากระเป๋าร้อยละ 12
ตอบ ร้อยละร้๓๕
อยละ ๓๕
ตอบ ร้อยละ ๑๒
2 ตัวอย่าง
วิธีทำ� ออมสินออมสิ นขายหมวกขาดทุ
ขายหมวกขาดทุ น 1,200น 1,200
− 900−=900
300= บาท
300 บาท
3 ตัวอย่าง
ร้านค้าลดราคานาฬิ
วิธีทำ� ร้านค้าลดราคานาฬิ กา 8,900
กา 8,900 − 6,230
− 6,230 = 2,670
= 2,670 บาท บาท
เรียบเรียงโจทย์ใหม่ เพื่อเชื่อมโยงไปสู่การหาคำ�ตอบโดยใช้
บัญญัติไตรยางศ์ โดยแสดงความสัมพันธ์ระหว่าง ราคาขาย หาได้โดยใช้บัญญัติไตรยางศ์ ดังนี้
“ถ้าขายรองเท้าราคา 130 บาท จากทุน 100 บาท ถ้าขายรองเท้าราคา 1,560 บาท จากทุน 1,560 ×
100
130
= 1,200 บาท
142 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
124 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
จอยซือ ้ กระเป๋า 992 บาท ร้านค้าจะติดราคากีบ ่ าท” ถ้าจอยซื้อกระเป๋าราคา 80 บาท จากราคาที่ติดไว้ 100 บาท
100
ถ้าจอยซื้อกระเป๋าราคา 1 บาท จากราคาที่ติดไว้ บาท
80
100
จอยซื้อกระเป๋าราคา 992 บาท จากราคาที่ติดไว้ 992 × = 1,240 บาท
80
ดังนั้น ร้านค้าติดราคากระเป๋าใบนี้ไว้ 1,240 บาท
จอยซื้อกระเป๋าในราคาเท่าใด
20
ซึ่งหาได้จาก ลดราคา 20% ของ 1,240 บาท คิดเป็น × 1,240 = 248 บาท
100
จะได้ว่า จอยซื้อกระเป๋าในราคา 1,240 – 248 = 992 บาท
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 143
144 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 125
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
10. เพือ
่ ตรวจสอบความเข้าใจและสรุปความรูท
้ ไ่ี ด้ ให้นก
ั เรียน
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
แสดงวิธีหาคำาตอบ
แบบฝึกหัด 4.5
ตรวจสอบความเข้าใจ
แสดงวิธีหาคำาตอบ
สิ่งที่ได้เรียนรู้
บอกลำาดับขั้นการหาคำาตอบของโจทย์ปัญหา
1 ร้านค้าติดราคาเตียงไว้เท่าใด
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 145
1 ตัวอย่าง 3 ตัวอย่าง
วิธีคิด หาราคาขายจากความหมายของกำ าไร 25%
หาราคาขายจากความหมายของกำ แล้วจึงหาทุ
าไร 25% แล้วจึนงของชุ
หาทุนดของชุ
รับแขกเมื
ดรับ่อแขกเมื
ขายไปในราคา
่อขายไปในราคา วิธีคิด หาราคาขายลำาโพงจากความหมายของขาดทุน 20% แล้วจึงหาราคาที่บูมซื้อลำาโพง
4,500 4,500
บาท บาท เมื่อขายไปในราคา 3,400 บาท
วิธีทำ� ถ้าร้านค้ถ้าซืร้า้อนค้
ชุดารัซืบ้อแขก
ชุดรั100
บแขกบาท
100ขายได้
บาท กขายได้
ำาไร 25
กำาบาท
ไร 25 บาท วิธีทำ� ถ้าบูมซื้อลำาโพงมา 100 บาท ขายขาดทุน 20 บาท
แสดงว่าแสดงว่
ขายชุาดขายชุ
รับแขกราคา 100 +100
ดรับแขกราคา 25 = 125= บาท
+ 25 125 บาท แสดงว่า บูมขายลำาโพงราคา 100 − 20 = 80 บาท
ถ้าร้านค้าขายชุดรับแขกราคา 125 บาท ซื้อมา 100 บาท ถ้าบูมขายลำาโพงราคา 80 บาท ซื้อมา 100 บาท
100
100 ถ้าบูมขายลำาโพงราคา 1 บาท ซื้อมา บาท
ถ้าร้านค้าขายชุดรับแขกราคา 1 บาท ซื้อมา บาท 80
125 100
100 บูมขายลำาโพงราคา 3,400 บาท ซื้อมา 3,400 × = 4,250 บาท
ร้านค้าขายชุดรับแขกราคา 4,500 บาท ซื้อมา 4,500 × = 3,600 บาท 80
125 ดังนั้น บูมซื้อลำาโพงคู่นี้ราคา 4,250 บาท
ดังนั้น ร้านค้าซื้อชุดรับแขกนี้ราคา 3,600 บาท
ตอบ ๔,๒๕๐ บาท
ตอบ ๓,๖๐๐๓,๖๐๐
บาท บาท
ตรวจสอบคว�มเข้�ใจ
ตอบ ๓๒%
126 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
3 ตัวอย่าง 6 ตัวอย่าง
วิธีทำ� ร้านค้าขายพั
ร้านค้าดขายพั
ลมได้กดำาลมได้ กำาไร− 800
ไร 800 640 −=640
160= บาท
160 บาท วิธีทำ� ถ้าออมสินซื้อเสื้อยืด 100 บาท ขายขาดทุน 40 บาท
ร้านค้าซื้อมา 640 บาท ขายได้กำาไร 160 บาท แสดงว่า ออมสินขายเสื้อยืดราคา 100 − 40 = 60 บาท
160 ถ้าออมสินขายเสื้อยืดราคา 60 บาท จากที่ซื้อมา 100 บาท
ถ้าร้านค้าซื้อมา 1 บาท ขายได้กำาไร บาท
640 100
160 ถ้าออมสินขายเสื้อยืดราคา 1 บาท จากที่ซื้อมา บาท
ถ้าร้านค้าซื้อมา 100 บาท ขายได้กำาไร 100 × = 25 บาท 60
640 100
ออมสินขายเสื้อยืดราคา 270 บาท จากที่ซื้อมา 270 × = 450 บาท
ดังนั้น ร้านค้าขายพัดลมได้กำาไร 25% 60
ดังนั้น ออมสินซื้อเสื้อยืดตัวนี้ราคา 450 บาท
ตอบ ๒๕% ๒๕%
ตอบ ๔๕๐ บาท
4 ตัวอย่าง
สิ่งที่ได้เรียนรู้
ถ้าทุนของภาพวาดสี
วิธีทำ� ถ้าทุนของภาพวาดสี น้ำามันบาท
น้ำามัน 100 100เอกขายได้
บาท เอกขายได้ กำาบาท
กำาไร 65 ไร 65 บาท
1 ตัวอย่าง
แสดงว่าแสดงว่ า เอกขายภาพวาดสี
เอกขายภาพวาดสี น้ำามัน100
น้ำามันราคา ราคา+ 100
65 =+ 65
165= บาท
165 บาท
ขั้นที่ 1 หาราคาขายจากความหมายของการลดราคา 20% ซึ่งจะได้ว่า ถ้าติดราคาเตียงไว้
ถ้าเอกขายภาพวาดสีน้ำามันราคา 165 บาท ซื้อมา 100 บาท 100 บาท ลดราคาให้ 20 บาท แสดงว่า ขายเตียงราคา 100 − 20 = 80 บาท
100
ถ้าเอกขายภาพวาดสีน้ำามันราคา 1 บาท ซื้อมา บาท ขั้นที่ 2 หาราคาเตียงที่ติดไว้ เมื่อขายไปในราคา 2,800 บาท
165
100 ถ้าลูกค้าซื้อเตียงราคา 80 บาท ร้านค้าต้องติดราคาไว้ 100 บาท
เอกขายภาพวาดสีน้ำามันราคา 5,940 บาท ซื้อมา 5,940 × = 3,600 บาท
165 100
ถ้าลูกค้าซื้อเตียงราคา 1 บาท ร้านค้าต้องติดราคาไว้ บาท
ดังนั้น เอกซื้อภาพวาดนี้ราคา 3,600 บาท 80
100
ลูกค้าซื้อเตียงราคา 2,800 บาท ร้านค้าต้องติดราคาไว้ 2,800 × = 3,500 บาท
ตอบ ๓,๖๐๐๓,๖๐๐
บาท บาท 80
ดังนั้น ร้านค้าติดราคาเตียงไว้ 3,500 บาท
5 ตัวอย่าง 2 ตัวอย่าง
วิธีทำ� ถ้าร้านค้ถ้าติร้ด
านค้ าติด้เราคาตู
ราคาตู สื้อผ้า ้เ100
สื้อผ้าบาท
100ลดราคาให้
บาท ลดราคาให้
25 บาท25 บาท ขั้นที่ 1 หาราคาขายจากความหมายของกำาไร 20% ซึ่งจะได้ว่า ถ้าทุนของเตียง 100 บาท
แสดงว่าแสดงว่
ร้านค้าาขายตู
ร้านค้้เาสืขายตู ้เสื้อผ้า100
้อผ้าราคา ราคา− 100
25 =− 25
75 =บาท
75 บาท ขายได้กำาไร 20 บาท แสดงว่า ขายเตียงราคา 100 + 20 = 120 บาท
ขั้นที่ 2 หาทุนของเตียงเมื่อขายไปในราคา 2,800 บาท
ถ้าแม่ซื้อตู้เสื้อผ้าราคา 75 บาท ร้านค้าติดราคาไว้ 100 บาท
100 ถ้าขายเตียงราคา 120 บาท จากทุน 100 บาท
ถ้าแม่ซื้อตู้เสื้อผ้าราคา 1 บาท ร้านค้าติดราคาไว้ บาท
75 100
100 ถ้าขายเตียงราคา 1 บาท จากทุน บาท
แม่ซื้อตู้เสื้อผ้าราคา 6,450 บาท ร้านค้าติดราคาไว้ 6,450 × = 8,600 บาท 120
75 100
ขายเตียงราคา 2,800 บาท จากทุน 2,800 × บาท
ดังนั้น ร้านค้าติดราคาขายตู้เสื้อผ้า 8,600 บาท 120
ดังนั้น ร้านค้าซื้อเตียงหลังนี้มาราคาประมาณ 2,333 บาท
ตอบ ๘,๖๐๐๘,๖๐๐
บาท บาท
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 127
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
1.1
4.2 การอ่
อั ตราส่
านวนและมาตราส่
การเขียนจำ�นวนนั
วน บที่มากกว่า 100,000
4.2
1. เขียนอัตราส่วนแสดงการเปรียบเทียบปริมาณ อัตราส่วนและมาตราส่วน
2 ปริมาณ อัตราส่วน
2. หาอัตราส่วนที่เท่ากับอัตราส่วนที่กำ�หนด พิจารณาสถานการณ์ต่อไปนี้
ในชีวต
ิ จริงเราจะพบการเปรียบเทียบปริมาณ 2 ปริมาณ
สื่อการเรียนรู้ ในสถานการณ์ตา่ ง ๆ
แผนที่ แผนผัง
ต้นกล้าทำาน้ำาเชื่อม โดยใช้น้ำาตาลทราย 2 ถ้วย ผสมกับ น้ำา 1 ถ้วย
แนวการจัดการเรียนรู้
น้ำาตาลทราย น้ำา
การสอนอัตราส่วนและมาตราส่วน ควรแบ่งเนื้อหา
ตามลำ�ดับการเรียนรู้ดังนี้
ความสัมพันธ์ทแ่ี สดงการเปรียบเทียบปริมาณตัง้ แต่ 2 ปริมาณขึน
้ ไป
ซึง่ อาจมีหน่วยเดียวกันหรือหน่วยต่างกันก็ได้ เรียกว่า “อัตราส่วน”
• อัตราส่วน
จากข้อความ “ต้นกล้าทำาน้ำาเชื่อม โดยใช้น้ำาตาลทราย 2 ถ้วย ผสมกับ น้ำา 1 ถ้วย”
เขียนในรูปอัตราส่วนของปริมาณน้ำาตาลทราย ต่อ ปริมาณน้ำา เป็น 2 : 1 อ่านว่า สองต่อหนึ่ง
• อัตราส่วนที่เท่ากัน หรือ อัตราส่วนของปริมาณน้ำา ต่อ ปริมาณน้ำาตาลทราย เป็น 1 : 2 อ่านว่า หนึ่งต่อสอง
• มาตราส่วน
การเปรียบเทียบปริมาณที่แสดงในรูปอัตราส่วน
โดยอาจจัดกิจกรรมดังนี้ ถ้ามีหน่วยเดียวกัน จะไม่นิยมเขียนหน่วยกำากับไว้
หน่วยต่างกัน ทั้งนี้ครูควรยกตัวอย่างสถานการณ์อื่นเพิ่มเติม
ให้นักเรียนบอกอัตราส่วนจากสถานการณ์ที่กำ�หนด หรือให้ น้ำาตาลปี๊บ
นักเรียนยกตัวอย่างสถานการณ์ที่ใช้อัตราส่วน แล้วร่วมกัน
อภิปรายเพื่อนำ�ไปสู่ข้อสรุปว่า การเปรียบเทียบปริมาณ อัตราส่วนของปริมาณกะทิ ต่อ ปริมาณน้าำ ตาลปีบ
๊ เป็น 5 : 4
ข้าวสาร น้ำา
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 147
128 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
แบบฝึกหัด 4.6
เฉลยหน้า 149
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 129
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
2. การสอนอัตราส่วนที่เท่ากัน ครูอาจจัดกิจกรรมโดย
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
อัตราส่วนที่เท่ากัน
หน้า 150-151 แล้วร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับความสัมพันธ์
พิจารณาสถานการณ์ต่อไปนี้
ระหว่างปริมาณน้ำ�กับปริมาณแป้งมันสำ�ปะหลังที่แต่ละคนใช้ มิน แพรว เจน และขวัญ ทำากาวแป้งเปียกสำาหรับติดกระดาษ โดยใช้นาำ้ กับแป้งมันสำาปะหลังผสมกัน ดังนี้
ที่ว่า การหาอัตราส่วนที่เท่ากับอัตราส่วนที่กำ�หนดให้
อาจทำ�ได้โดย
2×3 2×1
• คูณแต่ละจำ�นวนในอัตราส่วน ด้วยจำ�นวนนับ แสดงว่า ปริมาณน้ำาที่ใช้เป็น 6 ÷ 2 = 3 เท่าของปริมาณแป้งมันสำาปะหลัง
น้ำา แป้งมันสำาปะหลัง
• หารแต่ละจำ�นวนในอัตราส่วน ด้วยจำ�นวนนับ
จำ�นวนเดียวกันที่มากกว่า 1 ได้ลงตัว
3×3 3×1
แสดงว่า ปริมาณน้ำาที่ใช้เป็น 9 ÷ 3 = 3 เท่าของปริมาณแป้งมันสำาปะหลัง
150 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
จากอัตราส่วนของน้ำาต่อแป้งมันสำาปะหลัง
ขวัญใช้อัตราส่วนของน้ำาต่อแป้งมันสำาปะหลัง เป็น 21 : 7
×7
พบว่า การหาอัตราส่วนที่เท่ากับอัตราส่วนที่กำาหนดให้ อาจทำาได้โดยคูณแต่ละจำานวนในอัตราส่วน
ด้วยจำานวนนับจำานวนเดียวกันที่มากกว่า 1
÷2
ด้วยจำานวนนับจำานวนเดียวกันที่มากกว่า 1 ได้ลงตัว
การหาอัตราส่วนที่เท่ากับอัตราส่วนที่กำาหนดให้ อาจทำาได้โดย
คูณแต่ละจำานวนในอัตราส่วน ด้วยจำานวนนับจำานวนเดียวกันที่มากกว่า 1
130 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
3. ครูใช้การถาม-ตอบ ประกอบการอธิบายตัวอย่าง
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
นักเรียนหาอัตราส่วนที่เท่ากับอัตราส่วนที่ครูกำ�หนด
หาอัตราส่วนที่เท่ากับอัตราส่วน 90 : 50 อีก 4 อัตราส่วน
จากนั้นร่วมกันทำ�กิจกรรม และให้ทำ�แบบฝึกหัด 4.7 วิธีทำา จาก 90 : 50 = (90 ÷ 5) : (50 ÷ 5)
เป็นรายบุคคล = 18 : 10
= 9:5
ของส่วนผสมที่ต่างกัน แล้วร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับผลที่ได้ ดังนั้น อัตราส่วนที่เท่ากับอัตราส่วน 90 : 50 ได้แก่ 9 : 5, 18 : 10, 180 : 100 และ 360 : 200
1) 5 : 9 = 45 : 81 2) 120 : 48 = 60 : 24
3) 81 : 36 = 27 : 12 4) 15 : 13 = 105 : 91
แบบฝึกหัด 4.7
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 153
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 131
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
4. การสอนมาตราส่วน ครูอาจจัดกิจกรรมโดยใช้แผนที่
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
มาตราส่วน
สถานการณ์ หน้า 154 แนะนำ�ให้นักเรียนรู้จักคำ�ว่า
“มาตราส่วน” และร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับความหมาย อัตราส่วนที่แสดงการเปรียบเทียบระหว่าง
แผนที่ประเทศไทย
ความยาวในภาพหรือแผนที่ กับความยาวจริง
ของมาตราส่วนที่กำ�หนดไว้ในแผนที่ เพื่อนำ�ไปสู่ข้อสรุปที่ว่า เรียกว่า มาตราส่วน โดยความยาวอาจมี
อัตราส่วนที่แสดงการเปรียบเทียบระหว่างความยาว
หน่วยเดียวกัน หรือ หน่วยต่างกัน ก็ได้
พิจารณามาตราส่วนต่อไปนี้
ในภาพหรือแผนที่ กับความยาวจริง เรียกว่า มาตราส่วน มาตราส่วน 1 : 6,200,000
ภาคกลาง
ภาคตะวันออก
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
ภาคตะวันตก
จากนั้นครูนำ�สนทนาเกี่ยวกับการใช้มาตราส่วนในชีวิตจริง
ภาคใต�
ภาพ และมาตราส่วนอื่น ๆ เช่น มาตราส่วน 1 : 4 แล้วให้ ถ้าความยาวในแผนที่ 1 ซม. แทนความยาวจริง 6,200,000 ซม.
นักเรียนช่วยกันบอกว่าภาพที่ได้จากการคัดลอกโดยใช้
แต่เนื่องจากความยาว 100 ซม. เท่ากับ 1 ม. และ 1,000 ม. เท่ากับ 1 กม.
154 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
1
ถ้าใช้มาตราส่วน 2 : 1 จะได้ภาพที่มีขนาดเป็น เท่าของภาพเดิม
2
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 155
132 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
ทีก
่ �ำ หนด ครูอาจให้นก ั เรียนหาความกว้างและความยาวจริง บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
ของทีด ่ น
ิ จากแผนผัง โดยใช้การถาม-ตอบประกอบการอธิบาย พิจารณาแผนผังต่อไปนี้
แล้วให้นก ั เรียนสังเกตวิธห
ี าความยาวจริง ซึง่ จะพบว่า N
8 ซม.
ความยาวจริงหาได้โดยนำ�ความยาวทีว่ ด ั ได้จากแผนผัง
ถนนพรายมณี
2 ซม.
คูณกับแต่ละจำ�นวนในมาตราส่วน
มาตราส่วน 1 : 4,000
156 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ครูอาจจัดกิจกรรมเพิม
่ เติมโดยเตรียมแผนผัง หรือแผนที่ บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
= 3 ซม. : 6 ม.
ตอบ ๖ เมตร
แสดงวิธีหาคำาตอบ
1 มาตราส่วน 1 : 150
3.5 ซม.
จากภาพ บ้านหลังนี้กว้างกี่เมตร
2 แผนผังบ้านของหยก มาตราส่วน 1 : 50,000
ถนนวงศ์สว่างศิริ
จากแผนผัง ระยะทางจากบ้านของหยกถึงโรงเรียนคิดเป็นกี่กิโลเมตร
แบบฝึกหัด 4.8
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 157
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 133
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
เฉลยหน้า 157
อัตราส่วนของปริมาณกาแฟ ต่อ ปริมาณน้ำาตาล เป็น 2 : 1 1 วิธีทำ� จากภาพ บ้านกว้าง 3.5 เซนติเมตร ซึ่งใช้มาตราส่วน 1 : 150
หรือ อัตราส่วนของปริมาณน้ำาตาล ต่อ ปริมาณกาแฟ เป็น 1 : 2 จะได้ 1 : 150 = 3.5 × 1 : 3.5 × 150
= 3.5 : 525
อัตราส่วนของวันทำางาน ต่อ วันหยุด เป็น 5 : 2 ดังนั้น บ้านหลังนี้กว้าง 525 เซนติเมตร หรือ 525 ÷ 100 = 5.25 เมตร
หรือ อัตราส่วนของวันหยุด ต่อ วันทำางาน เป็น 2 : 5 ตอบ ๕.๒๕ เมตร
7. เพือ
่ ตรวจสอบความเข้าใจและสรุปความรูท
้ ไ่ี ด้ ให้นก
ั เรียน
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
ตรวจสอบความเข้าใจ
แสดงวิธีหาคำาตอบ
1 แผนผังแสดงตำาแหน่งบ้านของออมสินและแก้วตา
ถนนเลียบนที
บ้านของทั้งสองคนอยู่ห่างกันกี่กิโลเมตร
สิ่งที่ได้เรียนรู้
แสดงวิธีหาความกว้างและความยาวของห้องนี้
มาตราส่วน 1 : 80
158 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
134 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
เฉลยหน้า 158
ตรวจสอบคว�มเข้�ใจ
สิ่งที่ได้เรียนรู้
จากภาพ วัดความกว้างและความยาวของห้องได้ กว้าง 7.5 เซนติเมตร ยาว 8.1 เซนติเมตร
ซึ่งใช้มาตราส่วน 1 : 80
หาความกว้างของห้อง
จะได้ 1 : 80 = 7.5 × 1 : 7.5 × 80
= 7.5 : 600
แสดงว่า ห้องนี้กว้าง 600 เซนติเมตร หรือ 600 ÷ 100 = 6 เมตร
หาความยาวของห้อง
จะได้ 1 : 80 = 8.1 × 1 : 8.1 × 80
= 8.1 : 648
แสดงว่า ห้องนี้ยาว 648 เซนติเมตร หรือ 648 ÷ 100 = 6.48 เมตร
ดังนั้น ห้องนี้กว้าง 6 เมตร และยาว 6.48 เมตร
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 135
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
1.1
4.3 การอ่าปนัญการเขี
โจทย์ หาเกี่ยยวกั
นจำบ�อันวนนั
ตราส่บ
วนและมาตราส่
ที่มากกว่า 100,000
วน
พิจารณาสถานการณ์ต่อไปนี้
สื่อการเรียนรู้
การปูพน
้ื ด้วยกระเบือ
้ งสีดาำ กับกระเบือ
้ งสีขาว
อัตราส่วนของจำานวนกระเบือ
้ งสีดาำ ต่อ จำานวนกระเบือ
้ งสีขาวเป็น 8 : 17
แนวการจัดการเรียนรู้
ถ้าใช้กระเบือ
้ งสีดาำ 400 แผ่น จะต้องใช้กระเบือ
้ งสีขาวกีแ่ ผ่น
• โจทย์ปัญหาเกี่ยวกับมาตราส่วน ถ้าใช้กระเบือ
้ งสีขาว 340 แผ่น จะต้องใช้กระเบือ
้ งสีดาำ กีแ่ ผ่น
และเนื่องจาก 340 ÷ 17 = 20
1. การสอนการแก้โจทย์ปัญหาเกี่ยวกับอัตราส่วน ครูควร
จะได้ 8 : 17 = (8 × 20) : (17 × 20)
ที่กำ�หนด จากนั้นครูใช้สถานการณ์ปัญหา หน้า 159-160 ดังนั้น ถ้าใช้กระเบื้องสีขาว 340 แผ่น จะต้องใช้กระเบื้องสีดำา 160 แผ่น
หาจำานวนหน้าต่างที่ต้องสั่งซื้อได้อย่างไร
ต้องหาว่า 56 : 84 = 2 : 3 หรือไม่
เนื่องจาก 56 ÷ 2 = 28
จะได้ 56 : 84 = (56 ÷ 28) : (84 ÷ 28)
= 2:3 พบว่าสอดคล้องกับโจทย์
แสดงว่า หน้าต่าง 84 บาน เป็นคำาตอบที่ถูกต้อง
160 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
136 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
แสดงวิธีหาคำาตอบ
รถยนต์คันหนึ่งใช้น้ำามัน 2 ลิตร วิ่งได้ระยะทางเฉลี่ย 27 กิโลเมตร ถ้าระยะทาง 243 กิโลเมตร
1 แม่ค้าคนหนึ่งหุงข้าว พบว่าข้าวสาร 1 กิโลกรัม หุงเป็นข้าวสวยได้ 12 ถ้วยทุกครั้ง
รถยนต์คันนี้ต้องใช้น้ำามันกี่ลิตร และถ้าน้ำามันราคาลิตรละ 24.94 บาท คิดเป็นค่าน้ำามันกี่บาท
ถ้ามีลูกค้าสั่งข้าวสวย 180 ถ้วย แม่ค้าต้องใช้ข้าวสารกี่กิโลกรัม
วิธีคิด หาปริมาณน้ำามันที่ใช้ จากอัตราส่วนของปริมาณน้ำามันที่ใช้ ต่อ ระยะทางที่วิ่งได้ ซึ่งเท่ากับ 2 ร้านขายเครื่องด่ืมร้านหนึ่งจัดรายการส่งเสริมการขาย โดยถ้าลูกค้าแต่ละคน ซื้อเครื่องดื่มครบ 15 แก้ว
2 ลิตร : 27 กิโลเมตร แล้วจึงหาค่าน้ำามันที่ใช้ โดยนำาปริมาณน้ำามันที่ใช้ คูณกับ จะได้แถมชานม 2 แก้วเสมอ นพเป็นลูกค้าประจำาของร้านนี้ ได้แถมชานมไปทั้งหมด 14 แก้ว
ราคาน้ำามัน 1 ลิตร นพซื้อเครื่องดื่มจากร้านนี้ทั้งหมดกี่แก้ว
1 วิธีคิด หาปริมาณข้าวสาร จากอัตราส่วนของปริมาณข้าวสาร ต่อ จำานวนข้าวสวยที่ได้ 3 วิธีคิด หาจำานวนพี่เลี้ยงของนักเรียน 108 คน จากอัตราส่วนของจำานวนพี่เลี้ยง ต่อ จำานวนนักเรียน
ซึ่งเท่ากับ 1 กิโลกรัม : 12 ถ้วย ซึ่งเท่ากับ 2 : 9 แล้วจึงหาจำานวนพี่เลี้ยงในแต่ละกลุ่ม โดยนำาจำานวนพี่เลี้ยง หารด้วยจำานวนกลุ่ม
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 137
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
เฉลยหน้า 162
ดังนั้น จะต้องจัดพี่เลี้ยงกลุ่มละ 4 คน
๔ คน
ก้อยขี่จักรยานจากบ้านไปโรงเรียน
ซม
คิดเป็นระยะทางกี่กิโลเมตร
ตลาด 4 ซม. โรงเรียน
แล้วทำ�แบบฝึกหัด 4.10 เป็นรายบุคคล
สิ่งที่โจทย์ถาม ระยะทางที่ก้อยขี่จักรยานจากบ้านไปโรงเรียนเป็นกิโลเมตร
หาระยะทางจากบ้านไปโรงเรียนได้อย่างไร และได้คำาตอบเท่าใด
หาได้โดยนำาระยะทางจากบ้านไปตลาด รวมกับระยะทางจากตลาดไปโรงเรียน
ในแผนผัง ระยะทางจากบ้านถึงตลาด 3 ซม. และจากตลาดถึงโรงเรียน 4 ซม.
แสดงว่า ระยะทางจากบ้านถึงโรงเรียน 3 + 4 = 7 ซม.
เนื่องจาก แผนผังใช้มาตราส่วน 1 ซม. : 800 ม.
จะได้ 1 ซม. : 800 ม. = 7 × 1 ซม. : 7 × 800 ม.
= 7 ซม. : 5,600 ม.
ดังนั้น ก้อยขี่จักรยานจากบ้านไปโรงเรียนเป็นระยะทาง 5,600 ม. หรือ 5.6 กม.
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 163
138 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
แสดงวิธีหาคำาตอบ
บริษัทสวนสวยรับจ้างดูแลสวนสุขภาพของชุมชนแห่งหนึ่ง ถ้าในแต่ละเดือนบริษัทคิดค่าดูแลสวน
1 แผนผังสวนสาธารณะแห่งหนึ่งใช้มาตราส่วน 1 : 10,000 ถ้าขุนวิ่งออกกำาลังกายรอบสวนสาธารณะ
ตารางเมตรละ 25 บาท บริษัทนี้จะได้รับค่าดูแลสวนเดือนละเท่าใด 1 รอบ ด้วยความเร็วเฉลี่ยนาทีละ 50 เมตร ขุนจะใช้เวลาวิ่งกี่นาที
มาตราส่วน 1 ซม. : 4 ม.
15 ซม.
5
ซม
.
5 ซม.
7 ซม.
7 ซม
ม.
.
3ซ
.
15 ซม. ซม
10
3 ซม
.
วิธีคิด หาพื้นที่ของสวน โดยใช้ความกว้างและความยาวจริงจากมาตราส่วน 1 ซม. : 4 ม.
แล้วจึงหาค่าดูแลสวน โดยนำาพื้นที่ของสวนคูณกับค่าดูแลสวน 1 ตารางเมตร
2 แผนผังของหมู่บ้านแห่งหนึ่งใช้มาตราส่วน 1 ซม. : 160 ม. ถ้าต้นกล้าขี่จักรยานออกจากบ้าน
วิธีทำา จากแผนผัง สวนกว้าง 5 ซม. ยาว 15 ซม. และใช้มาตราส่วน 1 ซม. : 4 ม.
ไปรับใบบัวที่บ้าน แล้วขี่จักรยานไปที่สนามเด็กเล่นด้วยกัน จากนั้นขี่กลับตามเส้นทางเดิม
หาความกว้างของสวน
ต้นกล้าขี่จักรยานได้ระยะทางกี่กิโลเมตร
จะได้ 1 ซม. : 4 ม. = 5 × 1 ซม. : 5 × 4 ม.
= 5 ซม. : 20 ม.
แสดงว่า สวนนี้มีความกว้าง 20 ม. 7 ซม.
หาความยาวของสวน สนามเด็กเล่น
จะได้ 1 ซม. : 4 ม. = 15 × 1 ซม. : 15 × 4 ม.
บ้านของใบบัว
= 15 ซม. : 60 ม. ม.
4ซ
แสดงว่า สวนนี้มีความยาว 60 ม. ราคา
อย่าลืมตรวจสอบความถูกต้องของคำาตอบ
แบบฝึกหัด 4.10
เฉลยหน้า 165
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 139
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
3. เพื่อตรวจสอบความเข้าใจและสรุปความรู้ที่ได้ ให้นักเรียน
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
ตรวจสอบความเข้าใจ
แสดงวิธีหาคำาตอบ
สิ่งที่ได้เรียนรู้
บอกลำาดับขั้นการหาคำาตอบของโจทย์ปัญหา
2 แผนผังแสดงเส้นทางการเดินรถของรถไฟฟ้าสายสุขุมวิท จากสถานีเคหะสมุทรปราการถึง
สถานีห้าแยกลาดพร้าวใช้มาตราส่วน 1 ซม. : 3 กม. ถ้าเส้นทางการเดินรถในแผนผังยาว
12.2 ซม. ระยะทางจากสถานีเคหะสมุทรปราการถึงสถานีห้าแยกลาดพร้าวเป็นกี่กิโลเมตร
166 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ตรวจสอบคว�มเข้�ใจ สิ่งที่ได้เรียนรู้
1 วิธีคิด หาความกว้างของธงชาติ จากอัตราส่วนของความกว้าง ต่อ ความยาว ซึ่งเท่ากับ 2 : 3 1 ขั้นที่ 1 หาจำานวนปลาเทวดาที่ต้นกล้าเลี้ยง โดยนำาจำานวนปลาทั้งหมด ลบด้วย
แล้วจึงหาพื้นที่ของธงชาติ จากสูตรพื้นที่ของรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า จำานวนปลาทอง ซึ่งจะได้ว่า ต้นกล้าเลี้ยงปลาเทวดา 10 − 7 = 3 ตัว
ขั้นที่ 2 หาอัตราส่วนจำานวนปลาทอง ต่อ จำานวนปลาเทวดา ที่ต้นกล้าเลี้ยง ซึ่งเท่ากับ 7 : 3
วิธีทำ� จากอัตราส่วนของความกว้าง ต่อ ความยาว = 2 : 3
ขั้นที่ 3 หาจำานวนปลาเทวดาที่ขุนเลี้ยง จากอัตราส่วนของ
และเนื่องจาก 120 ÷ 3 = 40
จะได้ 2 : 3 = (2 × 40) : (3 × 40) จำานวนปลาทอง ต่อ จำานวนปลาเทวดา = 7 : 3
= 80 : 120 เนื่องจาก 14 ÷ 7 = 2
จะได้ว่า ธงชาติยาว 120 เซนติเมตร และกว้าง 80 เซนติเมตร จะได้ 7 : 3 = (7 × 2) : (3 × 2)
วิธีทำ� จากแบบ ถนนคอนกรีตมีความยาว 6.5 ซม. และใช้มาตราส่วน 1 ซม. : 2 กม. = 12.2 ซม. : 36.6 กม.
จะได้ 1 ซม. : 2 กม. = 6.5 × 1 ซม. : 6.5 × 2 กม. ดังนั้น ระยะทางจากสถานีเคหะสมุทรปราการถึงสถานีห้าแยกลาดพร้าวเป็น 36.6 กิโลเมตร
17 ซม.
= 6.5 ซม. : 13 กม.
ดังนั้น ผู้รับเหมาต้องสร้างถนนเป็นระยะทาง 13 กิโลเมตร
ตอบ ๑๓ กิโลเมตร
140 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
ร่วมคิดร่วมทำ�
ร่วมคิดร่วมทำ�เป็นกิจกรรมกลุ่มที่มุ่งให้นักเรียนนำ�ความรู้
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
พื้นที่แต่ละบริเวณคิดเป็นร้อยละเท่าใดของพื้นที่ทั้งหมด
กระดาษตาราง
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 167
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 141
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
แสดงวิธีหาคำ�ตอบ
1) ห้างสรรพสินค้าลดราคาพัดลมไอน้ำ�กี่เปอร์เซ็นต์
2) จากราคาพัดลมไอน้ำ�ที่ลดแล้ว ห้างสรรพสินค้ายังได้กำ�ไร 10% ห้างสรรพสินค้าซื้อพัดลมไอน้ำ�มาราคาเท่าใด
4. เจนซื้อตู้เย็นมาจากร้านรุ่งเรือง ได้รับส่วนลด 1,999 บาท ต่อมาเจนขายให้ตั้ม 13,800 บาท ซึ่งทำ�ให้เจนขาดทุน
ร้อยละ 8 ร้านรุ่งเรืองติดราคาตู้เย็นไว้กี่บาท
เขียนอัตราส่วนจากข้อความต่อไปนี้
142 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
จุดประสงค์การเรียนรู้ที่ 3 นักเรียนสามารถหาอัตราส่วนที่เท่ากับอัตราส่วนที่กำ�หนดให้
เลือกคำ�ตอบ
1. อัตราส่วนในข้อใดเท่ากับ 9 : 24
ก. 27 : 48 ข. 18 : 33 ค. 3 : 18 ง. 3 : 8
2. อัตราส่วนในข้อใดไม่เท่ากับ 84 : 48
ก. 168 : 96 ข. 28 : 12 ค. 21 : 12 ง. 14 : 8
3. อัตราส่วนในข้อใดทีไ่ ม่เท่ากับอัตราส่วนในข้ออื่น
ก. 5 : 11 ข. 15 : 33 ค. 45 : 88 ง. 60 : 132
จุดประสงค์การเรียนรู้ที่ 4 นักเรียนสามารถแก้โจทย์ปัญหาเกี่ยวกับอัตราส่วนและมาตราส่วน
แสดงวิธีหาคำ�ตอบ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 143
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
4 ซม.
.
ซม
2.3
2 ซม
.
3ซ 3 ซม.
ม. ม.
1. 7ซ
144 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
จุดประสงค์การเรียนรู้ที่ 1
1. ร้อยละ 122
2. ขุนเก็บธนบัตรไม่ได้ตามที่ตั้งใจ โดยเก็บได้น้อยกว่าที่ตั้งใจไว้ 4%
3. 1) 12%
2) 1,480 บาท
4. 16,999 บาท
5. 200 บาท
จุดประสงค์การเรียนรู้ที่ 2
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 145
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
จุดประสงค์การเรียนรู้ที่ 3
1. ง.
2. ข.
3. ค.
จุดประสงค์การเรียนรู้ที่ 4
1. 1,850 บาท
2. 77 ตัว
3. 54 แผ่น
4. 3 รอบ
146 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
บทที่
5 แบบรูป
จุดประสงค์การเรียนรู้ และสาระสำ�คัญ
จุดประสงค์การเรียนรู้ สาระสำ�คัญ
นักเรียนสามารถ
แก้ปัญหาเกี่ยวกับแบบรูป • แบบรูปเป็นความสัมพันธ์ที่แสดงลักษณะสำ�คัญร่วมกัน
ของชุดของจำ�นวน รูปเรขาคณิต หรืออื่น ๆ
• การแก้ปัญหาเกี่ยวกับแบบรูป เริ่มจากทำ�ความเข้าใจปัญหา
หาจำ�นวนหรือสิ่งที่มีความสัมพันธ์กันเป็นแบบรูป พิจารณา
ความสัมพันธ์ในแบบรูป เพื่อนำ�ไปสู่สิ่งที่โจทย์ต้องการ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 147
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
ตารางวิเคราะห์เนื้อหากับทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์ และเวลาที่ใช้ในการจัดกิจกรรม
เวลา ทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์
หัวข้อ เนื้อหา
(ชั่วโมง) j k l m n
เตรียมความพร้อม 1 - - - - -
5.1 แบบรูปและความสัมพันธ์ 3 - -
5.2 การแก้ปัญหาเกี่ยวกับแบบรูป 4 - -
ร่วมคิดร่วมทำ� 1 -
ทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์
j การแก้ปัญหา k การสื่อสารและการสื่อความหมายทางคณิตศาสตร์
l การเชื่อมโยง m การให้เหตุผล n การคิดสร้างสรรค์
คำ�ใหม่
ความรู้หรือทักษะพื้นฐาน
1. แบบรูปของจำ�นวนนับ
2. แบบรูปของรูปเรขาคณิตและรูปอื่น ๆ
สื่อการเรียนรู้
-
แหล่งเรียนรู้
1. หนังสือเรียน หน้า 168-189
2. แบบฝึกหัด หน้า 130-147
เวลาที่ใช้จัดการเรียนรู้
9 ชั่วโมง
148 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
แนวการจัดการเรียนรู้
การเตรียมความพร้อม
บทที่ 25
5 แบบรูป 24
23
22
21
20
19
เรียนจบบทนี้แล้ว นักเรียนสามารถ แทนดอกพุด
18
17
แก้ปัญหาเกี่ยวกับแบบรูป 16
15
14
13
12
แทนกลีบกุหลาบ 11
10
9
8
7
6
5
แทนดอกเบญจมาศน้ำา 4
3
2
ชั้นที่ 1
ถ้าจะร้อยมาลัยแบนลายนี้ 30 ชั้น
ต้องใช้ดอกไม้แต่ละชนิดอย่างละเท่าใด
กลีบกุหลาบ 90 กลีบ
ดอกพุด 104 ดอก
ดอกเบญจมาศน้ำา 14 ดอก
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 149
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
ทีไ่ ม่สามารถบอกความสัมพันธ์ของจำ�นวนหรือรูปทีก
่ �ำ หนดให้ได้ เตรียมความพร้อม
1) ...
ก. ข. ค. ง.
2) ...
ก. ข. ค. ง.
3)
...
ก. ข. ค. ง.
4) ...
ก. ข. ค. ง.
แบบฝึกหัด 5.1
170 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
150 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
1.1
5.1 การอ่าปนและความสั
แบบรู การเขียนจำม�พั
นวนนั
นธ์ บที่มากกว่า 100,000
5.1
นักเรียนสามารถบอกความสัมพันธ์ของจำ�นวน แบบรูปและความสัมพันธ์
หรือรูปเรขาคณิตในแบบรูป พิจารณาแบบรูปต่อไปนี้
1 2 4 7 11 16 22 ...
สื่อการเรียนรู้ จำานวนในแบบรูปมีความสัมพันธ์กันอย่างไร
จำานวนในแบบรูปมีความสัมพันธ์แบบเพิ่มขึ้น
-
เพิม
่ ขึน
้ อย่างไร
1 2 4 7 11 16 22
แนวการจัดการเรียนรู้
1,000,000,000 100,000,000,000 10,000,000,000,000
+1 +2 +3 +4 +5 +6
จำานวนทีอ
่ ยูถ
่ ด
ั จาก 22 เป็นจำานวนใด เพราะเหตุใด
1. การสอนการหาความสัมพันธ์ในแบบรูป หน้า 171-172
29 เพราะ เพิม
่ จาก 22 อีก 7 เป็น 22 + 7 = 29
ครูอาจจัดกิจกรรมโดยใช้การถาม-ตอบประกอบการอธิบาย
1,000 995 985 970 950 925 ...
ความสัมพันธ์ของจำ�นวนในแบบรูป โดยพิจารณาจาก
จำานวนในแบบรูปมีความสัมพันธ์กน
ั อย่างไร
จำ�นวน 2 จำ�นวนที่อยู่ติดกันว่าเพิ่มขึ้นหรือลดลงอย่างไร
จำานวนในแบบรูปมีความสัมพันธ์แบบลดลง
จำ�นวนกลีบดอกไม้เกือบทุกชนิดในธรรมชาติจะเท่ากับ จำานวนทีอ
่ ยูถ
่ ด
ั จาก 925 เป็นจำานวนใด เพราะเหตุใด
จำ�นวนที่ปรากฏในจำ�นวนฟีโบนัชชี เช่น 895 เพราะ ลดลงจาก 925 อีก 30 เป็น 925 − 30 = 895
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 171
พิจารณาแบบรูปต่อไปนี้
0 1 1 2 3 5 8 13 21 ...
จำานวนในแบบรูปมีความสัมพันธ์แบบเพิม
่ ขึน
้
เพิม
่ ขึน
้ อย่างไร
34 เพราะเกิดจากนำา 2 จำานวนก่อนหน้าทีอ
่ ยูต
่ ด
ิ กันมาบวกกัน เป็น 13 + 21 = 34
172 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 151
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
ครูใช้การถาม-ตอบประกอบการอธิบายตัวอย่างหน้า 173
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
เป็นรายบุคคล 1
พิจารณาแบบรูปต่อไปนี้
1 2 4 8 16 32 ...
จำานวนที่อยู่ถัดจาก 32 คือจำานวนใด
×2 ×2 ×2 ×2 ×2
จากแบบรูป จะได้ว่าจำานวนที่อยู่ทางขวาจะเป็น 2 เท่าของจำานวนที่อยู่ติดกันทางซ้าย
ดังนั้น จำานวนที่อยู่ถัดจาก 32 คือ 2 × 32 = 64
ตอบ ๖๔
2
พิจารณาแบบรูปต่อไปนี้
1 4 9 16 25 36 ...
จำานวนที่อยู่ถัดจาก 36 คือจำานวนใด
+3 +5 +7 +9 +11
ตอบ ๔๙
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 173
152 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
2. เพื่อตรวจสอบความเข้าใจ ให้นักเรียนทำ�กิจกรรม
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
ระบุจำานวนใน
1 7 8 11 16 23 32 43 56 71 88
+1 +3 +5 +7 +9 +11 +13 +15 +17
2 9 16 30 51 79 114 156
+7 +14 +21 +28 +35 +42
1×7 2×7 3×7 4×7 5×7 6×7
3 253 248 238 223 203 178 148 113
−5 −10 −15 −20 −25 −30 −35
แบบฝึกหัด 5.2
ตรวจสอบความเข้าใจ
ระบุจำานวนใน
1 15 22 37 15 22 37 15 22 37 15
2 9 12 17 24 33 44 57 72 89
+3 +5 +7 +9 +11 +13 +15 +17
3 596 586 566 536 496 446 386 316 236
−10 −20 −30 −40 −50 −60 −70 −80
4 651 +3 654 +6 660 +9 669+12 681+15 696+18 714+21 735+24 759
1×3 2×3 3×3 4×3 5×3 6×3 7×3 8×3
5 732 +2 734 +4 738 +6 744 +8 752 +10 762+12 774+14 788
1×2 2×2 3×2 4×2 5×2 6×2 7×2
6 1,427−2 1,425 −4 1,421−8 1,413−16 1,397−32 1,365−64 1,301
−128
1,173
−256
917−512405
2 2×2 4×2 8×2 16×2 32×2 64×2 128×2 256×2
7 1 3 18 162 1,944 29,160 524,880 11,022,480
×3 ×6 ×9 ×12 ×15 ×18 ×21
1×3 2×3 3×3 4×3 5×3 6×3 7×3
8 79,833,600 39,916,800 13,305,600 3,326,400 665,280 110,880 15,840
÷2 ÷3 ÷4 ÷5 ÷6 ÷7
174 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 153
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
จำ�นวนแก้วในแต่ละรูปเพื่อช่วยในการสังเกตความสัมพันธ์ พิจารณาการจัดเรียงแก้วต่อไปนี้
ที่เกิดขึ้น จากนั้นร่วมกันวิเคราะห์ความสัมพันธ์โดยใช้การ
ถาม-ตอบประกอบการอธิบาย เพื่อนำ�ไปสู่การหาคำ�ตอบว่า
รูปที่ 7 จะมีแก้วทัง้ หมดกีใ่ บ และเพือ
่ เป็นการตรวจสอบ
รูปที่ 1 รูปที่ 2 รูปที่ 3 รูปที่ 4
ความเข้าใจของนักเรียน ครูอาจตั้งคำ�ถามเพิ่มเติมให้นักเรียน
หาจำ�นวนแก้วของรูปอื่น ๆ พร้อมแสดงวิธีคิด เช่น รูปที่ 15 แต่ละรูปมีแก้วกีใ่ บ
จากนั้นครูใช้การถาม-ตอบประกอบการอธิบายตัวอย่าง
ดังนัน
้ รูปที่ 5 มีแก้ว 1 + 2 + 3 + 4 + 5 = 15 ใบ
พิจารณาการเรียง ต่อไปนี้
แต่ละรูปมี กีร่ ป
ู
จากการสังเกต พบว่า
รูปที่ 1 มี 1 แถว แถวละ 1 รูป มี ทั้งหมด 1 × 1 = 1 รูป
รูปที่ 2 มี 2 แถว แถวละ 2 รูป มี ทั้งหมด 2 × 2 = 4 รูป
รูปที่ 3 มี 3 แถว แถวละ 3 รูป มี ทั้งหมด 3 × 3 = 9 รูป
รูปที่ 4 มี 4 แถว แถวละ 4 รูป มี ทั้งหมด 4 × 4 = 16 รูป
176 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
154 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
1
อาจพิจารณาการนับจำานวน อีกวิธห
ี นึง่ ดังนี้
พิจารณาจำานวน และ ในแบบรูป
จากการสังเกต พบว่า
รูปที่ 1 รูปที่ 2 รูปที่ 3 รูปที่ 4
รูปที่ 1 มี 1 รูป
รูปที่ 4 มี เพิ่มขึ้นจากรูปที่ 3 อีก 7 รูป มี ทั้งหมด 1 + 3 + 5 + 7 = 16 รูป วิธีคิด หาจำานวน และ ได้ดังนี้
รูปที่
จำานวน จำานวน
2 3
พิจารณาจำานวนก้านไม้ขด
ี ในแบบรูป พิจารณาจำานวน ในแบบรูป
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 155
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
เฉลยหน้า 181
แสดงวิธีคิดและหาคำาตอบ
1 ตัวอย่าง
1 พิจารณาจำานวน ในแบบรูป
วิธีคิด จำานวน ในแต่ละรูป หาได้ดังนี้
รวมกับ
รวมมี (4 × 1) + (4 × 1) = 4 + 4 = 8 รูป
รูปที่ 10 มี กี่รูป
2 พิจารณาจำานวนเส้นทแยงมุมของรูปหลายเหลี่ยมต่อไปนี้
รวมกับ
รวมมี (4 × 2) + (4 × 1) = 8 + 4 = 12 รูป
รูปที่ 1 รูปที่ 2 รูปที่ 3 รูปที่ 4
รูปแปดเหลี่ยมมีเส้นทแยงมุมทั้งหมดกี่เส้น
รวมกับ
รวมมี (4 × 3) + (4 × 1) = 12 + 4 = 16 รูป
รวมกับ
รูปสิบสองเหลี่ยมแบ่งเป็นรูปสามเหลี่ยมได้ทั้งหมดกี่รูป
รูปที่ 4 4×4 4×1
แบบฝึกหัด 5.3 รวมมี (4 × 4) + (4 × 1) = 16 + 4 = 20 รูป
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 181
จากรูปจะได้ความสัมพันธ์ดังนี้ 3 ตัวอย่าง
วิธีคิด จำานวนรูปสามเหลี่ยมที่เกิดจากการลากเส้นทแยงมุม จากจุดยอดมุมของมุม 1 มุม
รูปที่ 1 มี (4 × 1) + (4 × 1) = 4 + 4 = 8 รูป
ไปยังมุมที่อยู่ตรงข้าม หาได้ดังนี้
รูปที่ 2 มี (4 × 2) + (4 × 1) = 8 + 4 = 12 รูป
2 ตัวอย่าง
จากความสัมพันธ์ของจำานวนรูปสามเหลี่ยมที่เกิดจากการลากเส้นทแยงมุม จะได้ว่า
วิธีคิด จำานวนเส้นทแยงมุมของแต่ละรูป หาได้ดังนี้
3 2 รูปสิบสองเหลี่ยม แบ่งเป็นรูปสามเหลี่ยมได้ทั้งหมด 12 − 2 = 10 รูป
2
1 1 ดังนั้น รูปสิบสองเหลี่ยมแบ่งเป็นรูปสามเหลี่ยมได้ทั้งหมด 10 รูป
2 1 3 1 ตอบ ๑๐ รูป
156 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
4. เพื่อตรวจสอบความเข้าใจและสรุปความรู้ที่ได้ ให้นักเรียน
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
ตรวจสอบความเข้าใจ
แสดงวิธีคิดและหาคำาตอบ
1 พิจารณาจำานวน ในแบบรูป
รูปที่ 15 มี กี่รูป
สิ่งที่ได้เรียนรู้
4 10 18 28
182 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ตรวจสอบความเข้าใจ 2 ตัวอย่าง
1 ตัวอย่าง วิธีคิด จำานวน และ ในแต่ละรูป หาได้ดังนี้
1 2 3 4 5
วิธีคิด จำานวน ในแต่ละรูป หาได้ดังนี้
1 2 3 4 4
4 1 2 3 3 3
1 2 2 2 2
1
มี ทั้งหมด (1 × 4) + 2 = 6 รูป 1 1 1 1
รูปที่ 1
รูปที่ 1 รูปที่ 2 รูปที่ 3 รูปที่ 4 รูปที่ 5
4
และเป็น 2 + 4 + 6 + 8 + 10 + 12 + 10 + 8 + 6 + 4 + 2 = 72 รูป
4
มี ทั้งหมด (4 × 4) + 2 = 18 รูป ดังนั้น รูปที่ 12 มี 72 รูป และมี 72 รูป
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 157
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
เฉลยหน้า 182
สิ่งที่ได้เรียนรู้
จำานวนที่แสดงในรูปที่ 6 คือ 54 มีตัวอย่างวิธีคิดดังนี้
วิธีคิด 1
4 10 18 28
วิธีคิด 2
158 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
1.1
5.2 การอ่าน
การแก้ ปัญ
การเขี
หาเกีย่ยนจำ
วกั�บนวนนั
แบบรูบปที่มากกว่า 100,000
5.2
นักเรียนสามารถแก้ปัญหาเกี่ยวกับแบบรูป การแก้ปัญหาเกี่ยวกับแบบรูป
สื่อการเรียนรู้
พิจารณาสถานการณ์ต่อไปนี้
ดังนี้ ดังนัน
้ จำานวนรูปลอกทัง้ หมดทีใ่ ช้ เท่ากับผลบวกของจำานวนนับตัง้ แต่ 1 ถึง 20
1 + 2 + 3 + ... + 10 + 11 + ... + 18 + 19 + 20
ความสัมพันธ์ได้ง่ายขึ้น แล้วใช้การถาม-ตอบประกอบ 21
การอธิบาย และร่วมกันวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่าง
21
21
21
จำ�นวนทีเ่ กิดขึน
้ เพือ่ นำ�ไปสูก่ ารหาคำ�ตอบ ทัง้ นีค ้ รูควรเขียนแสดง 21
สิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวชนิดหนึ่ง มีการแบ่งเซลล์เพื่อสืบพันธุ์ดังนี้
สำ�หรับโจทย์ทม ่ี วี ธิ ค
ี ด
ิ ทีม
่ ากกว่า 1 วิธี ครูควรนำ�มาให้นกั เรียน เซลล์เริ่มต้น
ครั้งที่ 2
ครั้งที่ 3
หาจำานวนเซลล์ทั้งหมดในครั้งที่ 10 ได้อย่างไร
จำานวนเซลล์ (เซลล์)
ครั้งที่
เซลล์เริ่มต้น เซลล์ทั้งหมด
1 1 1×2 = 2
2 2 2×2 = 4
3 4 4×2 = 8 หรือ 2 × 2 × 2 = 8
4 8 8 × 2 = 16 หรือ 2 × 2 × 2 × 2 = 16
5 16 16 × 2 = 32 หรือ 2 × 2 × 2 × 2 × 2 = 32
6 32 32 × 2 = 64 หรือ 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2 = 64
184 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 159
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
1 ต้นออกแบบลวดลายการปูพื้นห้องด้วยกระเบื้อง ชั้นที่ 5
รูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ซึ่งยาวด้านละ 20 เซนติเมตร โดยใช้กระเบื้อง 2 สี
ชั้นที่ 3
ปูสลับกันเป็นชั้น ๆ ดังรูป ถ้าพื้นห้องเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส
ชั้นที่ 1
ยาวด้านละ 3 เมตร ต้นต้องใช้กระเบื้องสีละกี่แผ่น
จำ�นวน (แผ่น)
ชั้นที่
สีเหลือง สีเขียว
1 1 -
2 - 2+1 = 3
3 3+2 = 5 -
4 - 4+3 = 7
5 5+4 = 9 -
6 - 6 + 5 = 11
160 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
ชั้นที่ 5
ชั้นที่ 3
ชั้นที่ 1
จำ�นวน (แผ่น)
ชั้นที่
สีเหลือง สีเขียว
1 1 -
2 - (2 × 1) + 1 = 3
3 (2 × 2) + 1 = 5
4 - (2 × 3) + 1 = 7
5 (2 × 4) + 1 = 9 -
6 - (2 × 5) + 1 = 11
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 161
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
1
พิจารณาสถานการณ์ต่อไปนี้
ต้นมะม่วงในสวนของรุ่ง มีระยะห่างระหว่างต้นมะม่วง 2 ต้นที่อยู่ใกล้กันมากที่สุดเป็น 10 เมตร
ในงานเลี้ยงสังสรรค์มีคนมาร่วมงาน 7 คน ถ้าทุกคนที่มาร่วมงานมีการจับมือทักทายกัน และกำาหนด แทนตำาแหน่งของต้นมะม่วง ดังรูป
ในงานเลี้ยงสังสรรค์นี้มีการจับมือทักทายกันทั้งหมดกี่ครั้ง
10 ม.
3 10 ม.
4 40 (40 ÷ 10) + 1 = 5 5 5 × 5 = 25
1 2 จากความสัมพันธ์ของจำานวนแถวและจำานวนต้นมะม่วงในแต่ละแถว จะได้ว่า
1 2 บริเวณที่ปลูกต้นมะม่วงเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสที่มีความยาวด้านละ 100 เมตร
คน 4 คน คน 5 คน
จะปลูกต้นมะม่วงได้ (100 ÷ 10) + 1 = 11 แถว โดยแต่ละแถวมีต้นมะม่วง 11 ต้น
จับมือกัน 3 + 2 + 1 = 6 ครั้ง จับมือกัน 4 + 3 + 2 + 1 = 10 ครั้ง
ดังนั้น ในสวนของรุ่งมีต้นมะม่วงทั้งหมด 11 × 11 = 121 ต้น
จากภาพ คน 2 คน จับมือทักทายกัน 1 ครัง้ ตอบ ๑๒๑ ต้น
คน 3 คน จับมือทักทายกัน 2 + 1 = 3 ครัง้
คน 4 คน จับมือทักทายกัน 3 + 2 + 1 = 6 ครัง้
คน 5 คน จับมือทักทายกัน 4 + 3 + 2 + 1 = 10 ครัง้
แสดงว่า คน 6 คน จับมือทักทายกัน 5 + 4 + 3 + 2 + 1 = 15 ครัง้
ดังนัน
้ คน 7 คน จับมือทักทายกัน 6 + 5 + 4 + 3 + 2 + 1 = 21 ครัง้
2 เฉลยหน้า 187
การจัดวางโต๊ะและเก้าอี้สำาหรับการประชุมครั้งหนึ่งมีลักษณะดังรูป
1 ตัวอย่าง
เมื่อกำาหนด แทนเก้าอี้ และ แทนโต๊ะ
วิธีคิด จำานวนลูกปัดสีแดงและลูกปัดสีฟ้าที่ใบบัวใช้ หาได้ดังนี้
4
3 รูป
3 3
2 รูป 2 รูป
รูปที่ 1 รูปที่ 2 รูปที่ 3 รูปที่ 4 2 2 2
1 รูป (มี 3 เม็ด) 1 รูป 1 รูป
1 1 1 1
ถ้าจุ๋มจัดโต๊ะ 20 ตัว จะต้องจัดเก้าอี้กี่ตัว
1 ชั้น 2 ชั้น 3 ชั้น 4 ชั้น
1 ใบบัวร้อยลูกปัด 2 สี มีลักษณะดังรูป
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 187
162 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
2. เพื่อตรวจสอบความเข้าใจและสรุปความรู้ที่ได้ ให้นักเรียน
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
2 บริษัทขายเครื่องกรองน้ำาแห่งหนึ่งมีการสร้างแรงจูงใจให้สมาชิกแต่ละคนหาสมาชิกใหม่ โดยบริษัท
จะมอบเครื่องกรองน้ำาให้สมาชิก 1 เครื่อง เมื่อสมาชิกผู้นั้นหาสมาชิกใหม่ได้ครบ 5 คน
และในการสมัครสมาชิก บริษัทจะได้รับค่าสมัครคนละ 2,000 บาท ถ้าสมาชิกรุ่นแรก 1 คน
หาสมาชิกได้ครบ 5 คน และสมาชิกแต่ละคนหาสมาชิกรุ่นต่อไปได้ครบทุกรุ่น ดังแผนภาพ
สมาชิกรุ่นที่ 1
สมาชิกรุ่นที่ 2
สมาชิกรุ่นที่ 3
แบบฝึกหัด 5.4
ตรวจสอบความเข้าใจ
แสดงวิธีคิดและหาคำาตอบ
1 ป้ามาลีจะจัดสวนหน้าบ้าน โดยจัดกระถางต้นสร้อยไก่สีแดงกับสีเหลืองสลับกันเป็นชั้น ๆ ดังรูป
ถ้าป้ามาลีต้องการจัดกระถางต้นสร้อยไก่ 9 ชั้น ต้องใช้ต้นสร้อยไก่สีละกี่กระถาง
ต้นสร้อยไก่
1 ชั้น 2 ชั้น 3 ชั้น 4 ชั้น
2 การแข่งขันเซปักตระกร้อของโรงเรียนแห่งหนึ่ง เป็นการแข่งขันแบบพบกันหมด
ถ้ามีนักเรียนเข้าร่วมแข่งขัน 12 ทีม จะมีการแข่งขันกันทั้งหมดกี่ครั้ง
สิ่งที่ได้เรียนรู้
อธิบายขั้นตอนการแก้โจทย์ปัญหา พร้อมหาคำาตอบโดยใช้แบบรูป
กนกเริ่มทำางาน และวางแผนเก็บเงินดังนี้
ปีที่ 1 เดือนละ 200 บาท ปีที่ 2 เดือนละ 400 บาท
ปีที่ 3 เดือนละ 600 บาท ปีที่ 4 เดือนละ 800 บาท และเป็นเช่นนี้ไปเรื่อย ๆ
ปีที่ 20 กนกเก็บเงินได้เท่าใด
188 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 163
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
5 3
นักเรียนเข้าร่วมแข่งขัน 5 ทีม จะแข่งขันทั้งหมด 1 + 2 + 3 + 4 = 10 ครั้ง
1 2
164 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
ร่วมคิดร่วมทำ�
ร่วมคิดร่วมทำ�เป็นกิจกรรมที่มุ่งเน้นให้นักเรียนใช้ความรู้
หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
รูปที่ 1
โดยส้มที่อยู่ชั้นบนจะอยู่ระหว่างช่องว่างระหว่างส้มที่เรียงอยู่ชั้นล่าง ดังรูปที่ 2
รูปที่ 2
จงแสดงวิธีคิดเพื่อหาว่า
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 189
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 165
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถแก้ปัญหาเกี่ยวกับแบบรูป
แสดงวิธีหาคำ�ตอบ
1. พอเพียงนำ�แผ่นกระดาษรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสสีแดงมาเรียงกันดังรูป
รูปที่ 10 จะต้องใช้กระดาษสีแดงกี่แผ่น
166 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
3. ร้านขายวัสดุก่อสร้างร้านหนึ่ง จัดเรียงท่อน้ำ�ดังรูป
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 167
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1 บทที่ 5 | แบบรูป
1. 121 แผ่น
2. 38 หน่วย
3. 19 ชั้น
4. 252 ตัว
168 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
เฉลยแบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน
สารบัญเฉลยแบบฝึกหัด
บทที่่�
ห.ร.ม. และ ค.ร.น. (หน้า 170)
1
บทที่่�
เศษส่วน (หน้า 190)
2
บทที่่�
ทศนิยม (หน้า 217)
3
บทที่่�
ร้อยละและอัตราส่วน (หน้า 228)
4
บทที่่�
แบบรูป (หน้า 238)
5
170 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
1) 32 = 8 × 4 2) 45 = 15 × 3
2) 2, 3, 4, 6, 9 และ 12 ส�ม�รถห�ร 36, 84 และ 180 ได้ลงตัวทุกจำ�นวน
3) 108 = 9 × 12 4) 100 = 4 × 25
9 ห�ร 84 ไม่ลงตัว
เพร�ะ .............................................................................................................................
5) 90 = 6 × 15 6) 117 = 13 × 9
........................................................................................................................................
2 โยงเส้นจับคู่โจทย์กับผลลัพธ์
4 แสดงวิธีห�คำ�ตอบ
89 ห�รด้วย 7
8 3 เศษ 5
1) 1) ครูแบ่งนักเรียนในห้องเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 6 คน ได้ 12 กลุ่มพอดี นักเรียนในห้องมีกี่คน
วิธีทำา ครูแบ่งนักเรียนเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 6 คน
...............................................................................................................................................
32 ÷ 9
แบ่งได้ 12 กลุ่ม
...............................................................................................................................................
1 เศษ 2 10 เศษ 10
2) มีนักเรียนทั้งหมด 12 × 6 = 72 คน
...............................................................................................................................................
ดังนั้น นักเรียนในห้องมี 72 คน
...............................................................................................................................................
62 ห�รด้วย 6
ตอบ ๗๒ คน
...............................................................................................................................................
7 เศษ 12 12 เศษ 5
3)
2) เชือกย�ว 75 เมตร กิ๊บนำ�ม�ตัดเป็นเส้น ย�วเส้นละ 5 เมตร ได้ทั้งหมดกี่เส้น
วิธีทำา เชือกย�ว 75 เมตร
...............................................................................................................................................
50 ÷ 4
10 เศษ 19 4 กิ๊บนำ�ม�ตัดเป็นเส้น ย�วเส้นละ 5 เมตร
...............................................................................................................................................
4)
ตัดได้ 75 ÷ 5 = 15 เส้น
...............................................................................................................................................
ดังนั้น กิ๊บตัดเชือกได้ทั้งหมด 15 เส้น
...............................................................................................................................................
96 ห�รด้วย 12
ตอบ ๑๕ เส้น
...............................................................................................................................................
10 เศษ 2 12 เศษ 2
5)
2| สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี |3
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 171 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น. บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
แบบฝึกหัด 1.2
3) แต้วต้องก�รบรรจุสบู่เหลวใส่ขวด ขวดละ 150 มิลลิลิตร จำ�นวน 24 ขวด 1 ตอบคำ�ถ�ม
แต้วต้องเตรียมสบู่เหลวอย่�งน้อยกี่มิลลิลิตร
วิธีทำา แต้วบรรจุสบู่เหลวใส่ขวด ขวดละ 150 มิลลิลิตร
..................................................................................................................................................
1) 14 เป็นตัวประกอบของ 28 หรือไม่ เพร�ะเหตุใด
ต้องก�รสบู่เหลว 24 ขวด
..................................................................................................................................................
เป็น เพร�ะ 14 ห�ร 28 ได้ลงตัว
.......................................................................................................................................................
ต้องใช้สบู่เหลว 24 × 150 = 3,600 มิลลิลิตร
..................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
ดังนั้น แต้วต้องเตรียมสบู่เหลวอย่�งน้อย 3,600 มิลลิลิตร
..................................................................................................................................................
ตอบ ๓,๖๐๐ มิลลิลิตร
..................................................................................................................................................
5) ป้�ต๋อยทำ�ขนมตะโก้ 54 ชิ้น จัดใส่กล่อง กล่องละเท่� ๆ กัน ได้ 18 กล่อง แต่ 3 และ 6 ไม่เป็นตัวประกอบของ 16 เพร�ะ 3 และ 6 ห�ร 16 ไม่ลงตัว
.......................................................................................................................................................
แต่ละกล่องมีขนมตะโก้กี่ชิ้น
วิธีทำา ป้�ต๋อยทำ�ขนมตะโก้ 54 ชิ้น
..................................................................................................................................................
จัดใส่กล่อง กล่องละเท่� ๆ กัน ได้ 18 กล่อง
..................................................................................................................................................
แต่ละกล่องมีขนมตะโก้ 54 ÷ 18 = 3 ชิ้น
..................................................................................................................................................
4) จำ�นวนนับตั้งแต่ 20 ถึง 50 จำ�นวนใดบ้�งที่มี 7 เป็นตัวประกอบ
ดังนั้น แต่ละกล่องมีขนมตะโก้ 3 ชิ้น
.................................................................................................................................................. 21, 28, 35, 42 และ 49
.......................................................................................................................................................
ตอบ ๓ ชิ้น
..................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
4| สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี |5
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 172 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น. บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
2 ห�ตัวประกอบทั้งหมดของจำ�นวนที่กำ�หนด
1, 2, 3, 4, 5, 6, 10,
1, 2, 11 และ 22
12, 15, 20, 30 และ 60
22 60
1 และ 37 1, 2, 4, 17, 34 และ 68
37 68
1, 2, 3, 4, 6, 8, 9, 12, 18,
1, 3, 13 และ 39
24, 36 และ 72
39 72
1, 2, 23 และ 46 1, 3, 5, 15, 25 และ 75
46 75
1, 2, 3, 4, 6, 8, 12, 16,
59 1 และ 59 96
24, 32, 48 และ 96
54 81
6| สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี |7
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 173 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น. บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
1 และ 17
1) ตัวประกอบทั้งหมดของ 17 ได้แก่ .....................................................................................
2) 21 มีตัวประกอบ 4 จำ�นวน ได้แก่ 1, 3, 7 และ 21
17 เป็นจำ�นวนเฉพ�ะ ไม่เป็นจำ�นวนเฉพ�ะ
26 เป็นจำ�นวนเฉพ�ะ ไม่เป็นจำ�นวนเฉพ�ะ
5) 87 มีตัวประกอบ 4 จำ�นวน ได้แก่ 1, 3, 29 และ 87
มีตัวประกอบม�กกว่� 2 จำ�นวน
เพร�ะ ................................................................................................................................
1, 3, 11 และ 33
3) ตัวประกอบทั้งหมดของ 33 ได้แก่ ..................................................................................... มี 25 จำ�นวน ได้แก่ 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, 29, 31, 37, 41, 43, 47,
....................................................................................................................................................
33 เป็นจำ�นวนเฉพ�ะ ไม่เป็นจำ�นวนเฉพ�ะ
53, 59, 61, 67, 71, 73, 79, 83, 89 และ 97
.....................................................................................................................................................
มีตัวประกอบม�กกว่� 2 จำ�นวน
เพร�ะ ................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
1 และ 89
4) ตัวประกอบทั้งหมดของ 89 ได้แก่ ..................................................................................... .....................................................................................................................................................
89 เป็นจำ�นวนเฉพ�ะ ไม่เป็นจำ�นวนเฉพ�ะ
.....................................................................................................................................................
มีตัวประกอบเพียง 2 จำ�นวน คือ 1 และ 89
เพร�ะ ................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
8| สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี |9
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 174 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น. บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
1) 11 เป็นตัวประกอบเฉพ�ะของ 88
5 และ 11
2) ตัวประกอบเฉพ�ะของ 55 ได้แก่ ........................................................................................
ถูก เพร�ะ 11 เป็นตัวประกอบของ 88 และ 11 เป็นจำ�นวนเฉพ�ะ
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
2 และ 31
3) ตัวประกอบเฉพ�ะของ 62 ได้แก่ .......................................................................................
2) 57 เป็นตัวประกอบเฉพ�ะของ 57
ผิด เพร�ะ 57 เป็นตัวประกอบของ 57 แต่ 57 ไม่เป็นจำ�นวนเฉพ�ะ
..................................................................................................................................................... 2 และ 19
4) ตัวประกอบเฉพ�ะของ 76 ได้แก่ ......................................................................................
.....................................................................................................................................................
2 และ 5
5) ตัวประกอบเฉพ�ะของ 100 ได้แก่ ....................................................................................
3) 3 และ 23 เป็นตัวประกอบเฉพ�ะของ 69
3 เติมคำ�ตอบข้อละ 2 จำ�นวน
ถูก เพร�ะ 3 และ 23 เป็นตัวประกอบของ 69 และ 3 กับ 23 เป็นจำ�นวนเฉพ�ะ
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
6 12 (ซึ่งเป็นพหุคูณของ 6)
1) จำ�นวนนับที่มี 2 และ 3 เป็นตัวประกอบเฉพ�ะ เช่น ................................................................
.....................................................................................................................................................
35 70 (ซึ่งเป็นพหุคูณของ 35)
3) จำ�นวนนับที่มี 5 และ 7 เป็นตัวประกอบเฉพ�ะ เช่น ................................................................
.....................................................................................................................................................
66 132 (ซึ่งเป็นพหุคูณของ 66)
5) จำ�นวนนับที่มี 2, 3 และ 11 เป็นตัวประกอบเฉพ�ะ เช่น ..........................................................
10 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 11
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 175 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น. บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
1) 12 = 2 × 6 18 = 2 × 9
......................................................................... 26 = 2 × 13
.........................................................................
= 2×3×3
......................................................................... ดังนั้น 26 = 2 × 13
.........................................................................
ไม่ถูกต้อง เพร�ะ 6 ไม่เป็นตัวประกอบเฉพ�ะของ 12
.....................................................................................................................................................
ดังนั้น 18 = 2 × 3 × 3
......................................................................... .........................................................................
2) 28 = 1 × 2 × 2 × 7 ......................................................................... .........................................................................
3) 42 = 2 × 3 × 7 3) 32 ตัวอย่�ง 4) 42 ตัวอย่�ง
32 = 4 × 8
......................................................................... 42 = 6 × 7
.........................................................................
ถูกต้อง เพร�ะ 2, 3 และ 7 เป็นตัวประกอบเฉพ�ะของ 42
.....................................................................................................................................................
= 2×2×2×4
......................................................................... = 2×3×7
.........................................................................
4) 87 = 3 × 29 = 2×2×2×2×2
......................................................................... ดังนั้น 42 = 2 × 3 × 7
.........................................................................
......................................................................... .........................................................................
5) 135 = 3 × 3 × 3 × 5
ถูกต้อง เพร�ะ 3 และ 5 เป็นตัวประกอบเฉพ�ะของ 135
..................................................................................................................................................... 5) 88 ตัวอย่�ง 6) 124 ตัวอย่�ง
88 = 8 × 11
......................................................................... 124 = 4 × 31
.........................................................................
6) 180 = 2 × 2 × 5 × 9 = 2 × 4 × 11
......................................................................... = 2 × 2 × 31
.........................................................................
ดังนั้น 88 = 2 × 2 × 2 × 11
......................................................................... .........................................................................
12 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 13
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 176 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น. บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
3 แสดงก�รแยกตัวประกอบของจำ�นวนนับโดยใช้ก�รห�ร 4 เขียนจำ�นวนนับที่กำ�หนดในรูปก�รแยกตัวประกอบ
ตัวอย่�ง
1) 20 2) 48
2 20
......................................................................... 3 48
.........................................................................
2 16 72 171
2 10
......................................................................... 2 8
.........................................................................
2 4
5
......................................................................... 2
.........................................................................
ดังนั้น 20 = 2 × 2 × 5
......................................................................... ดังนั้น 48 = 2 × 2 × 2 × 2 × 3
.........................................................................
3) 56 4) 63
2 56
......................................................................... 7 63
.........................................................................
2 28
......................................................................... 3 9
.........................................................................
2 14
192
......................................................................... 3
.........................................................................
7
......................................................................... ดังนั้น 63 = 3 × 3 × 7
.........................................................................
ดังนั้น 56 = 2 × 2 × 2 × 7
......................................................................... .........................................................................
5) 75 6) 102
192 = 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 2 × 3
5 75
......................................................................... 2 102
.........................................................................
5 15
......................................................................... 3 51
.........................................................................
3
......................................................................... 17
......................................................................... 104
ดังนั้น 75 = 3 × 5 × 5
......................................................................... ดังนั้น 102 = 2 × 3 × 17
.........................................................................
168
......................................................................... .........................................................................
7) 147 8) 156
104 = 2 × 2 × 2 × 13
7 147
......................................................................... 3 156
.........................................................................
7 21
......................................................................... 2 52
......................................................................... 168 = 2 × 2 × 2 × 3 × 7
3
......................................................................... 2 26
.........................................................................
ดังนั้น 147 = 3 × 7 × 7
......................................................................... 13
.........................................................................
14 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 15
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 177 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น. บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
6 14, 28 และ 25
3 26 และ 39
วิธีทำา จำ�นวนนับที่ห�ร 14 ได้ลงตัว ได้แก่ 1, 2, 7 และ 14
................................................................................................................................................
วิธีทำา จำ�นวนนับที่ห�ร 26 ได้ลงตัว ได้แก่ 1, 2, 13 และ 26
................................................................................................................................................ จำ�นวนนับที่ห�ร 28 ได้ลงตัว ได้แก่ 1, 2, 4, 7, 14 และ 28
................................................................................................................................................
จำ�นวนนับที่ห�ร 39 ได้ลงตัว ได้แก่ 1, 3, 13 และ 39
................................................................................................................................................ จำ�นวนนับที่ห�ร 25 ได้ลงตัว ได้แก่ 1, 5 และ 25
................................................................................................................................................
ตัวห�รร่วมของ 26 และ 39 ได้แก่ 1 และ 13
................................................................................................................................................ ตัวห�รร่วมของ 14, 28 และ 25 ได้แก่ 1
................................................................................................................................................
ตัวห�รร่วมที่ม�กที่สุดของ 26 และ 39 คือ 13
................................................................................................................................................ ตัวห�รร่วมที่ม�กที่สุดของ 14, 28 และ 25 คือ 1
................................................................................................................................................
ดังนั้น ห.ร.ม. ของ 26 และ 39 คือ 13
................................................................................................................................................ ดังนั้น ห.ร.ม. ของ 14, 28 และ 25 คือ 1
................................................................................................................................................
ตอบ ๑๓ ตอบ ๑
16 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 17
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 178 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น. บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
8 20, 30 และ 40
18 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 19
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 179 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น. บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
.................................................................................................................................................
20 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 21
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 180 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น. บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
.................................................................................................................................................
5 180, 240 และ 330
ตัวอย่�ง
วิธีทำา 10 180 240 330
.................................................................................................................................................
2 36 และ 144
ตัวอย่�ง 3 18 24 33
.................................................................................................................................................
วิธีทำา 6 36 144
................................................................................................................................................. 6 8 11
.................................................................................................................................................
6 6 24
................................................................................................................................................. ดังนั้น ห.ร.ม. ของ 180, 240 และ 330 คือ 10 × 3 = 30
.................................................................................................................................................
1 4
................................................................................................................................................. ตอบ ๓๐
.................................................................................................................................................
ดังนั้น ห.ร.ม. ของ 36 และ 144 คือ 6 × 6 = 36
................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................
ตอบ ๓๖
.................................................................................................................................................
22 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 23
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 181 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น. บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
หา ค.ร.น. ของจำานวนที่กำาหนด โดยการหาผลคูณร่วม วิธีทำา จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณของ 12 ได้แก่ 12, 24, 36, 48, 60, 72, 84, 96, 108, 120, ...
.................................................................................................................................................
จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณของ 15 ได้แก่ 15, 30, 45, 60, 75, 90, 105, 120, ...
.................................................................................................................................................
1 4 และ 7 จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณร่วมของ 12 และ 15 ได้แก่ 60, 120, ...
.................................................................................................................................................
วิธีทำา จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณของ 4 ได้แก่ 4, 8, 12, 16, 20, 24, 28, 32, 36, 40, 44, 48, 52, 56, ...
................................................................................................................................................. ซึ่งผลคูณร่วมที่น้อยที่สุดของ 12 และ 15 คือ 60
.................................................................................................................................................
จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณของ 7 ได้แก่ 7, 14, 21, 28, 35, 42, 49, 56, ...
................................................................................................................................................. ดังนั้น ค.ร.น. ของ 12 และ 15 คือ 60
.................................................................................................................................................
จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณร่วมของ 4 และ 7 ได้แก่ 28, 56, ...
................................................................................................................................................. ตอบ ๖๐
.................................................................................................................................................
ซึ่งผลคูณร่วมที่น้อยที่สุดของ 4 และ 7 คือ 28
.................................................................................................................................................
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 4 และ 7 คือ 28
.................................................................................................................................................
ตอบ ๒๘ 5 3, 5 และ 6
วิธีทำา จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณของ 3 ได้แก่ 3, 6, 9, 12, 15, 18, 21, 24, 27, 30, 33, 36,
.................................................................................................................................................
2 6 และ 10 39, 42, 45, 48, 51, 54, 57, 60, ...
จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณของ 5 ได้แก่ 5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50, 55, 60, ...
.................................................................................................................................................
วิธีทำา จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณของ 6 ได้แก่ 6, 12, 18, 24, 30, 36, 42, 48, 54, 60, ...
................................................................................................................................................. จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณของ 6 ได้แก่ 6, 12, 18, 24, 30, 36, 42, 48, 54, 60, ...
.................................................................................................................................................
จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณของ 10 ได้แก่ 10, 20, 30, 40, 50, 60, ...
................................................................................................................................................. จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณร่วมของ 3, 5 และ 6 ได้แก่ 30, 60, ...
.................................................................................................................................................
จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณร่วมของ 6 และ 10 ได้แก่ 30, 60, ...
................................................................................................................................................. ซึ่งผลคูณร่วมที่น้อยที่สุดของ 3, 5 และ 6 คือ 30
.................................................................................................................................................
ซึ่งผลคูณร่วมที่น้อยที่สุดของ 6 และ 10 คือ 30
................................................................................................................................................. ดังนั้น ค.ร.น. ของ 3, 5 และ 6 คือ 30
.................................................................................................................................................
ตอบ ๓๐
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 6 และ 10 คือ 30
.................................................................................................................................................
ตอบ ๓๐
6 2, 7 และ 10
3 5 และ 9
วิธีทำา จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณของ 2 ได้แก่ 2, 4, 6, 8, ..., 64, 66, 68, 70, ..., 136, 138, 140, ...
.................................................................................................................................................
วิธีทำา จำจำ��นวนนั
นวนนับบทีที่เป็่เป็นนผลคู
ผลคูณณของของ55ได้ได้แแก่ก่5,5,10, 10,15, 15,20, 20,25, 25,30, 30,35, 35,40, 40,45, 45,50, 50,55, 55,60,60,
................................................................................................................................................. จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณของ 7 ได้แก่ 7, 14, 21, 28, ..., 70, 77, 84, 91, ..., 126, 133, 140, ...
65,70,
65, 70,75, 75,80, 80,85, 85,90, 90,...... .................................................................................................................................................
จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณของ 9 ได้แก่ 9, 18, 27, 36, 45, 54, 63, 72, 81, 90, ...
................................................................................................................................................. จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณของ 10 ได้แก่ 10, 20, 30, 40, 50, 60, 70, ..., 120, 130, 140, ...
.................................................................................................................................................
จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณร่วมของ 5 และ 9 ได้แก่ 45, 90, ...
................................................................................................................................................. จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณร่วมของ 2, 7 และ 10 ได้แก่ 70, 140, ...
.................................................................................................................................................
ซึ่งผลคูณร่วมที่น้อยที่สุดของ 5 และ 9 คือ 45
................................................................................................................................................. ซึ่งผลคูณร่วมที่น้อยที่สุดของ 2, 7 และ 10 คือ 70
.................................................................................................................................................
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 5 และ 9 คือ 45
................................................................................................................................................. ดังนั้น ค.ร.น. ของ 2, 7 และ 10 คือ 70
.................................................................................................................................................
ตอบ ๔๕ ตอบ ๗๐
24 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 25
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 182 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น. บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
8 20, 25 และ 50
วิธีทำา จำจำ��นวนนั
นวนนับบทีที่เป็่เป็นนผลคู
ผลคูณณของของ20 20ได้ได้แแก่ก่20,
20,40, 40,60, 60,80, 80,100,100,120, 120,140, 140,160, 160,180, 180,200,
................................................................................................................................................. 200,......
2 10 และ 25
จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณของ 25 ได้แก่ 25, 50, 75, 100, 125, 150, 175, 200, ...
................................................................................................................................................. วิธีทำา 10 = 2 × 5
..................................................................................................................................................
จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณของ 50 ได้แก่ 50, 100, 150, 200, ...
................................................................................................................................................. 25 = 5 × 5
..................................................................................................................................................
จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณร่วมของ 20, 25 และ 50 ได้แก่ 100, 200, ...
................................................................................................................................................. ดังนั้น ค.ร.น. ของ 10 และ 25 คือ 2 × 5 × 5 = 50
..................................................................................................................................................
ซึ่งผลคูณร่วมที่น้อยที่สุดของ 20, 25 และ 50 คือ 100
................................................................................................................................................. ตอบ ๕๐
..................................................................................................................................................
9 10, 15 และ 20
3 24 และ 60
วิธีทำา จำจำ��นวนนั
นวนนับบทีที่เป็่เป็นนผลคู
ผลคูณณของของ10 10ได้ได้แแก่ก่10,
10,20, 20,30, 30,40, 40,50, 50,60, 60,70, 70,80, 80,90,90,100,100,110, 110,120,
................................................................................................................................................. 120,......
วิธีทำา 24 = 2 × 2 × 2 × 3
..................................................................................................................................................
จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณของ 15 ได้แก่ 15, 30, 45, 60, 75, 90, 105, 120, ...
.................................................................................................................................................
60 = 2 × 2 × 3 × 5
..................................................................................................................................................
จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณของ 20 ได้แก่ 20, 40, 60, 80, 100, 120, ...
.................................................................................................................................................
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 24 และ 60 คือ 2 × 2 × 2 × 3 × 5 = 120
..................................................................................................................................................
จำ�นวนนับที่เป็นผลคูณร่วมของ 10, 15 และ 20 ได้แก่ 60, 120, ...
................................................................................................................................................. ตอบ ๑๒๐
..................................................................................................................................................
ซึ่งผลคูณร่วมที่น้อยที่สุดของ 10, 15 และ 20 คือ 60
................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 10, 15 และ 20 คือ 60
.................................................................................................................................................
ตอบ ๖๐
26 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 27
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 183 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น. บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
วิธีทำา 49 = 7 × 7
.................................................................................................................................................. วิธีทำา 15 = 3 × 5
..................................................................................................................................................
84 = 2 × 2 × 3 × 7
.................................................................................................................................................. 30 = 2 × 3 × 5
..................................................................................................................................................
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 49 และ 84 คือ 2 × 2 × 3 × 7 × 7 = 588
.................................................................................................................................................. 40 = 2 × 2 × 2 × 5
..................................................................................................................................................
ตอบ ๕๘๘ ดังนั้น ค.ร.น. ของ 15, 30 และ 40 คือ 2 × 2 × 2 × 3 × 5 = 120
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................. ตอบ ๑๒๐
..................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................
28 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 29
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 184 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น. บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
แบบฝึกหัด 1.11
4) 14, 28 และ 35
1 ห� ค.ร.น. ของจำ�นวนที่กำ�หนด โดยก�รห�ร วิธีทำา 7 14 28 35
.....................................................................................................................................................
2 2 4 5
.....................................................................................................................................................
1) 24 และ 30
ตัวอย่�ง
1 2 5
.....................................................................................................................................................
วิธีทำา 6 24 30
.....................................................................................................................................................
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 14, 28 และ 35 คือ 7 × 2 × 1 × 2 × 5 = 140
.....................................................................................................................................................
4 5
.....................................................................................................................................................
ตอบ ๑๔๐
.....................................................................................................................................................
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 24 และ 30 คือ 6 × 4 × 5 = 120
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
ตอบ ๑๒๐
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
5) 20, 24 และ 50
วิธีทำา 2 20 24 50
.....................................................................................................................................................
2) 72 และ 60
ตัวอย่�ง
5 10 12 25
.....................................................................................................................................................
วิธีทำา 6 72 60
.....................................................................................................................................................
2 2 12 5
.....................................................................................................................................................
2 12 10
.....................................................................................................................................................
1 6 5
.....................................................................................................................................................
6 5
.....................................................................................................................................................
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 20, 24 และ 50 คือ 2 × 5 × 2 × 1 × 6 × 5 = 600
.....................................................................................................................................................
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 72 และ 60 คือ 6 × 2 × 6 × 5 = 360
.....................................................................................................................................................
ตอบ ๖๐๐
.....................................................................................................................................................
ตอบ ๓๖๐
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
30 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 31
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 185 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น. บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
.....................................................................................................................................................
วิธีคิด ต้องก�รให้ได้จำ�นวนถุงน้อยที่สุด จึงห�จำ�นวนเหรียญที่ม�กที่สุดในแต่ละถุง
โดยนำ�จำ�นวนเหรียญแต่ละชนิดที่มีอยู่ ห�รด้วยจำ�นวนเหรียญที่ม�กที่สุดในแต่ละถุง
8) 15, 21 และ 31
วิธีทำา 3 15 21 31
.....................................................................................................................................................
5 7 31
.....................................................................................................................................................
ดังนั้น ค.ร.น. ของ 15, 21 และ 31 คือ 3 × 5 × 7 × 31 = 3,255
..................................................................................................................................................... วิธีทำา ห�จำ�นวนเหรียญที่ม�กที่สุด ที่จัดใส่ในแต่ละถุง
..................................................................................................................................................
ตอบ ๓,๒๕๕
..................................................................................................................................................... โดยห� ห.ร.ม. ของ 132, 154 และ 176
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................... 11 66 77 88
..................................................................................................................................................
6 7 8
..................................................................................................................................................
จะได้ ห.ร.ม. ของ 132, 154 และ 176 คือ 2 × 11 = 22
..................................................................................................................................................
แสดงว่� แก้วต�จัดเหรียญใส่ถุงได้ม�กที่สุดถุงละ 22 เหรียญ
..................................................................................................................................................
2 ข้อคว�มต่อไปนี้ถูกหรือผิด เพร�ะเหตุใด
โดย จัดเหรียญหนึ่งบ�ทได้ 132 ÷ 22 = 6 ถุง
..................................................................................................................................................
10 และ 12 เป็นจำ�นวนนับเพียงสองจำ�นวนเท่�นั้นที่มี ห.ร.ม. เป็น 2
จัดเหรียญห้�บ�ทได้ 154 ÷ 22 = 7 ถุง
..................................................................................................................................................
และมี ค.ร.น. เป็น 60
จัดเหรียญสิบบ�ทได้ 176 ÷ 22 = 8 ถุง
..................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
32 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 33
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 186 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น. บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
2 ป�ล์ม โอ๋ และบิว มีขนมปังคนละเท่� ๆ กัน ทั้งส�มคนนำ�ขนมปังส่วนของตนเองที่มีอยู่ทั้งหมด 3 กระเบื้องรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้�กว้�ง 24 เซนติเมตร ย�ว 36 เซนติเมตร ถ้�หน่องต้องก�รใช้กระเบื้อง
ไปแจกเด็ก โดยป�ล์มแจกได้ 20 คน โอ๋แจกได้ 25 คน และ บิวแจกได้ 30 คน ซึ่งเด็กแต่ละคน ขน�ดดังกล่�วนี้ปูให้เป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสที่มีพื้นที่น้อยที่สุด หน่องจะต้องใช้กระเบื้องทั้งหมดกี่แผ่น
ที่ได้รับขนมปังจ�กคนแจกคนเดียวกัน จะได้รับขนมปังเท่�กัน ป�ล์ม โอ๋ และบิวมีขนมปัง ตัวอย่�ง
อย่�งน้อยที่สุดคนละกี่ห่อ วิธีคิด ปูกระเบื้องรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้�ให้เป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสที่มีพื้นที่น้อยที่สุด แสดงว่� ต้องห�
วิ..................................................................................................................................................
ธีทำา ห�คว�มย�วของด้�นของรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสที่มีพื้นที่น้อยที่สุด
วิธีทำา ห�จำ�นวนห่อของขนมปังที่น้อยที่สุดที่แต่ละคนมีเท่�กัน
.................................................................................................................................................. โดยห� ค.ร.น. ของ 24 และ 36
..................................................................................................................................................
โดยห� ค.ร.น. ของ 20, 25 และ 30
.................................................................................................................................................. 6 24 36
..................................................................................................................................................
ตัวอย่�ง 20 = 2 × 2 × 5
.................................................................................................................................................. 2 4 6
..................................................................................................................................................
25 = 5 × 5
.................................................................................................................................................. 2 3
..................................................................................................................................................
30 = 2 × 3 × 5
.................................................................................................................................................. จะได้ ค.ร.น. ของ 24 และ 36 คือ 6 × 2 × 2 × 3 = 72
..................................................................................................................................................
จะได้ ค.ร.น. ของ 20, 25 และ 30 คือ 2 × 2 × 3 × 5 × 5 = 300
.................................................................................................................................................. แสดงว่� รูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสที่มีพื้นที่น้อยที่สุด มีคว�มย�วด้�นละ 72 ซม.
..................................................................................................................................................
ดังนั้น ป�ล์ม โอ๋ และบิว มีขนมปังอย่�งน้อยที่สุดคนละ 300 ห่อ
.................................................................................................................................................. 72 ซม.
..................................................................................................................................................
ตอบ ๓๐๐ ห่อ
.................................................................................................................................................. 36 ซม.
..................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................. 24 ซม. 72 ซม.
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................. เนื่องจ�ก กระเบื้องรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้�มีพื้นที่ 24 × 36 = 864 ตร.ซม.
..................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................. และรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสมีพื้นที่ 72 × 72 = 5,184 ตร.ซม.
..................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................. ดังนั้น หน่องจะต้องใช้กระเบื้องทั้งหมด 5,184 ÷ 864 = 6 แผ่น
..................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................. ตอบ ๖ แผ่น
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
34 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 35
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 187 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น. บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
ห�รด้วยจำ�นวนป�กก� 1 แพ็ค
วิธีทำา ห�ระยะห่�งที่ม�กที่สุดระหว่�งเส�แต่ละต้น
..................................................................................................................................................
โดยห� ห.ร.ม. ของ 28 และ 40
..................................................................................................................................................
วิธีทำา ห�จำ�นวนป�กก�แต่ละชนิดที่เพ็ญซื้อน้อยที่สุด ซึ่งซื้อเป็นจำ�นวนเท่�กัน
..................................................................................................................................................
ตัวอย่�ง 28 = 2 × 2 × 7
..................................................................................................................................................
โดยห� ค.ร.น. ของ 50, 12 และ 6
..................................................................................................................................................
40 = 2 × 2 × 2 × 5
..................................................................................................................................................
ตัวอย่�ง 50 = 2 × 5 × 5
..................................................................................................................................................
จะได้ ห.ร.ม. ของ 28 และ 40 คือ 2 × 2 = 4
..................................................................................................................................................
12 = 2 × 2 × 3
..................................................................................................................................................
แสดงว่� ลุงใจจะต้องปักเส�แต่ละต้นให้ห่�งกันม�กที่สุด 4 เมตร
..................................................................................................................................................
6 = 2×3
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
40 ม. จะได้ ค.ร.น. ของ 50, 12 และ 6 คือ 2 × 2 × 3 × 5 × 5 = 300
..................................................................................................................................................
4 ม.
..................................................................................................................................................
แสดงว่� เพ็ญซื้อป�กก�น้อยที่สุดชนิดละ 300 ด้�ม
..................................................................................................................................................
28 ม.
..................................................................................................................................................
และ นำ�ม�จัดเป็นชุด แต่ละชุดมีชนิดละ 1 ด้�ม จะจัดได้ 300 ÷ 1 = 300 ชุด
..................................................................................................................................................
4 ม. 4 ม. กำ�หนด แทนเส�
..................................................................................................................................................
โดย เพ็ญจะต้องซื้อป�กก�หมึกสีแดง 300 ÷ 50 = 6 แพ็ค
..................................................................................................................................................
เนื่องจ�ก ทำ�กำ�แพง 3 ด้�น ซึ่งกำ�แพงย�ว 40 + 28 + 40 = 108 เมตร
.................................................................................................................................................. ป�กก�หมึกสีน้ำ�เงิน 300 ÷ 12 = 25 แพ็ค
..................................................................................................................................................
และปักเส�แต่ละต้นห่�งกัน 4 เมตร
.................................................................................................................................................. ป�กก�ลบคำ�ผิด 300 ÷ 6 = 50 แพ็ค
..................................................................................................................................................
แสดงว่� กำ�แพง 3 ด้�น ใช้เส� 108 ÷ 4 = 27 ต้น
..................................................................................................................................................
ดังนั้น เพ็ญจะต้องซื้อป�กก�หมึกสีแดง 6 แพ็ค ป�กก�หมึกสีน้ำ�เงิน 25 แพ็ค
..................................................................................................................................................
และปักเส�แรกที่มุมกำ�แพง 1 ต้น แสดงว่� ใช้เส�ทั้งหมด 27 + 1 = 28 ต้น
..................................................................................................................................................
ป�กก�ลบคำ�ผิด 50 แพ็ค และจัดได้ทั้งหมด 300 ชุด
..................................................................................................................................................
ดังนั้น ลุงใจจะต้องปักเส�ให้ห่�งกันม�กที่สุด 4 เมตร และใช้เส�ทั้งหมด 28 ต้น
..................................................................................................................................................
ตอบ ป�กก�หมึกสีแดง ๖ แพ็ค ป�กก�หมึกสีน้ำ�เงิน ๒๕ แพ็ค ป�กก�ลบคำ�ผิด ๕๐ แพ็ค
..................................................................................................................................................
ตอบ ๔ เมตร และ ๒๘ ต้น
..................................................................................................................................................
และจัดได้ทั้งหมด ๓๐๐ ชุด
..................................................................................................................................................
36 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 37
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 188 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น. บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
ของลั
ของลังทรงสี
งทรงสี่เหลี
่เหลี่ย่ยมมุ
มมุมมฉ�ก
ฉ�กห�รด้
ห�รด้ววยคว�มย�วของด้
ยคว�มย�วของด้��นของกล่
นของกล่อองของขวั
งของขวัญญ เพืเพื่อ่อได้ได้จจำ�ำ�นวนแถว
นวนแถว
จำจำ��นวนกล่
นวนกล่อองในแต่
งในแต่ลละแถว
ะแถว และจำ
และจำ��นวนชั
นวนชั้น้น แล้
แล้ววนำนำ��ทัทั้งหมดม�คู
้งหมดม�คูณณกักันน
วิธีทำา ห�คว�มย�วของด้�นที่ย�วที่สุดของกล่องของขวัญที่มีลักษณะเป็นลูกบ�ศก์
.................................................................................................................................................. วิธีทำา ห�จำ�นวนทีมที่แบ่งได้ม�กที่สุด โดยห� ห.ร.ม. ของ 18 และ 27
..................................................................................................................................................
โดยห� ห.ร.ม. ของ 50, 90 และ 60
.................................................................................................................................................. ตัวอย่�ง 18 = 2 × 3 × 3
..................................................................................................................................................
10 50 90 60
.................................................................................................................................................. 27 = 3 × 3 × 3
..................................................................................................................................................
5 9 6
.................................................................................................................................................. จะได้ ห.ร.ม. ของ 18 และ 27 คือ 3 × 3 = 9
..................................................................................................................................................
จะได้ ห.ร.ม. ของ 50, 90 และ 60 คือ 10
.................................................................................................................................................. แสดงว่� แบ่งนักเรียนได้ม�กที่สุด 9 ทีม
..................................................................................................................................................
แสดงว่� กล่องของขวัญมีคว�มย�วด้�นละ 10 ซม.
.................................................................................................................................................. โดยแต่ละทีมมีนักเรียนช�ย 18 ÷ 9 = 2 คน
..................................................................................................................................................
เนื่องจ�ก บรรจุกล่องของขวัญที่ย�วด้�นละ 10 ซม. ลงในลังทรงสี่เหลี่ยมมุมฉ�ก
.................................................................................................................................................. และมีนักเรียนหญิง 27 ÷ 9 = 3 คน
..................................................................................................................................................
ซึ่ง สูง 60 ซม. กว้�ง 50 ซม. และย�ว 90 ซม.
.................................................................................................................................................. ดังนั้น ครูจะแบ่งนักเรียนได้ม�กที่สุด 9 ทีม แต่ละทีมมีช�ย 2 คน และหญิง 3 คน
..................................................................................................................................................
จะได้ว่� ว�งกล่องซ้อนกันได้ 60 ÷ 10 = 6 ชั้น
.................................................................................................................................................. ตอบ ๙ ทีม โดยแต่ละทีมมีช�ย ๒ คน และหญิง ๓ คน
..................................................................................................................................................
แต่ละชั้นว�งได้ 50 ÷ 10 = 5 แถว
.................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................
แต่ละแถวว�งได้ 90 ÷ 10 = 9 กล่อง
.................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................
แสดงว่
แสดงว่�� บรรจุ บรรจุกกล่ล่อองของขวั
งของขวัญญได้ได้ 66××55××99 == 270 270กล่ กล่อองง
.................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................
ดัดังนั
งนั้น้น เมย์
เมย์ตต้อ้องทำ
งทำ��กล่
กล่อองของขวั
งของขวัญญให้ให้แแต่ต่ลละด้ะด้��นย�ว
นย�ว10 10ซม. ซม.
.................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................
และต้
และต้อองทำ งทำ��ทัทั้งหมด
้งหมด270
270กล่ กล่อองง
.................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................
60 ซม.
90 ซม.
.................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................
50 ซม.
ตอบ กล่องของขวัญย�วด้�นละ ๑๐ เซนติเมตร และต้องทำ�ทั้งหมด ๒๗๐ กล่อง
.................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................
38 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 39
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 189 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น. บทที่ 1 | ห.ร.ม. และ ค.ร.น.
8 สน ต�ล และพิม เป็นพนักง�นส่งขนมของร้�น A ร้�น B และร้�น C ต�มลำ�ดับ 9 แม่ค้�มีคุกกี้รสเนย 30 ชิ้น และคุกกี้รสข้�วโอ๊ต 48 ชิ้น ต้องก�รแบ่งคุกกี้ทั้งหมดใส่ถุง
โดยสนส่งขนมทุก ๆ 4 วัน ต�ลส่งขนมทุก ๆ 3 วัน และพิมส่งขนมทุก ๆ 5 วัน โดยแต่ละถุงมีคุกกี้ทั้งสองรส และคุ้กกี้รสเดียวกันมีจำ�นวนเท่�กัน แม่ค้�จะแบ่งได้ม�กที่สุดกี่ถุง
ถ้�ทั้งส�มคนส่งขนมให้ร้�นพรนิภ�ในวันที่ 6 ธันว�คม 2562 ทั้งส�มคนนี้จะส่งขนม และแต่ละถุงมีคุกกี้อย่�งละกี่ชิ้น
ให้ร้�นพรนิภ�วันเดียวกันในครั้งต่อไปเมื่อใด
ตัวอย่�ง วิธีคิด ห�จำ�นวนถุงที่แบ่งได้ม�กที่สุด โดยห� ห.ร.ม. ของ 30 และ 48 แล้วจึงห�
วิธีคิด ห�จำ�นวนวันที่ทั้งส�มคนนี้จะส่งขนมในวันเดียวกันเป็นครั้งที่ 2 จำ�นวนคุกกี้แต่ละรสใน 1 ถุง โดยนำ�จำ�นวนคุกกี้แต่ละรส ห�รด้วยจำ�นวนถุงที่แบ่งได้ม�กที่สุด
โดยห� ค.ร.น. ของ 4, 3 และ 5 จ�กนั้นจึงเปลี่ยนจ�กจำ�นวนวันเป็นวันที่
40 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 41
190 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน
แบบฝึกหัด
บทที่ 2 เศษส่วน 2) 2
2
− 1
3
− 4
3 10 15
วิธีทำา 2 2 − 1 3 − 4 = 8 − 13 − 4
......................................................................................................................................................
แบบฝึกหัด 2.1 3 10 15 3 10 15
8 × 10 13 ×3 4 ×2
......................................................................................................................................................
= − −
3 × 10 10 × 3 15 × 2
1 เติมตัวเลขแสดงจำ�นวนใน
= 80 − 39 − 8
......................................................................................................................................................
30 30 30
2 18 18 6
1) = 2) = = 33
......................................................................................................................................................
7 63 24 30
8
= 11
......................................................................................................................................................
10
6 30 5 20 = 11
......................................................................................................................................................
3) = 4) = 10
9 45 7 28
ตอบ 1
......................................................................................................................................................
1
10
ตัวอย่�ง ......................................................................................................................................................
3 21 25 1
5) = หรือ 3 = 6 6) =
2 14 7 14 75 3
หรือ 3 = 1
42 14
2 แสดงวิธีทำ�และตอบในรูปอย่�งง่�ย
1 3 1 3 5
1) 1 − ( + ) 3) × 1 ÷ 11
3 5 6 5 7 14
วิธีทำา 1 1 − ( 3 + 1 ) = 4 − ( 3 + 1 )
...................................................................................................................................................... วิธีทำา 3 5 1 = 3 12 15
......................................................................................................................................................
× 1 ÷ 1 × ÷
3 5 6 3 5 6 5 7 14 5 7 14
4 3 × 6 1×5
......................................................................................................................................................
= 3 × 12 15
......................................................................................................................................................
=
− ( + ) ÷
3 5×6 6×5 5× 7 14
= 4 − (18 + 5 )
...................................................................................................................................................... 36 15
......................................................................................................................................................
= ÷
3 30 30 35 14
= 4 − 23
...................................................................................................................................................... = 36 × 14
......................................................................................................................................................
3 30 35 15
4 × 10 23
......................................................................................................................................................
= − = 24
......................................................................................................................................................
3 × 10 30 25
40 23
......................................................................................................................................................
= ตอบ 24
......................................................................................................................................................
−
30 30 25
= 17
...................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................
30
ตอบ 17
...................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................
30
42 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 43
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 191 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
5 7
4) 4
2 1 1
÷ (1 ÷ 7 ) 6) + 41 × 1
3 6 2 8 8 11
วิธีทำา 4 2 ÷ (1 1 ÷ 7 1 ) = 14 ÷ ( 7 ÷ 15 )
...................................................................................................................................................... วิธีทำา 5 1 7 = 5 33 18
......................................................................................................................................................
3 6 2 3 6 2 + 4 × 1 + ×
8 8 11 8 8 11
14 7 2
......................................................................................................................................................
= 5 27
......................................................................................................................................................
÷ ( × ) = +
3 6 15 8 4
= 14 ÷ 7
...................................................................................................................................................... 5 27 ×2
......................................................................................................................................................
= +
3 45 8 4 ×2
14 45
......................................................................................................................................................
= × = 5 + 54
......................................................................................................................................................
3 7 8 8
= 30
...................................................................................................................................................... 59
......................................................................................................................................................
=
8
ตอบ 30
...................................................................................................................................................... = 73
......................................................................................................................................................
8
...................................................................................................................................................... ตอบ 3
......................................................................................................................................................
7
8
...................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................
1
5) 2 4 ÷ 2 − 2 7) 10 1 − 3 1 + 2
9 7 2 3 6
วิธีทำา 1 1 1 = 21 10 13
......................................................................................................................................................
วิธีทำา 4 2 = 22 ÷ 2 − 2
...................................................................................................................................................... 10 − 3 + 2 − +
2 ÷ 2 − 2 3 6 2 3 6
9 7 9 7
21 × 3 10 × 2
...................................................................................................................................................... + 13
......................................................................................................................................................
= −
2 ×3 3 ×2 6
= 22 × 1 − 2
...................................................................................................................................................... 63 20 13
......................................................................................................................................................
= − +
9 2 7 6 6 6
= 11 − 2
...................................................................................................................................................... = 56
......................................................................................................................................................
9 7 6
11 × 7
= − 2×9
...................................................................................................................................................... 28
......................................................................................................................................................
=
9 × 7 7×9 3
77 18
......................................................................................................................................................
= = 91
......................................................................................................................................................
−
63 63 3
59
......................................................................................................................................................
= ตอบ 1
......................................................................................................................................................
9
63 3
ตอบ 59
...................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................
63
44 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 45
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 192 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
3 แสดงวิธีคิดและวิธีทำ�
8) 2 1 ÷ 3 × 9
7 4 16 3 2
1) ขวดแก้วมีน้ำ� ลิตร และขวดพล�สติกมีน้ำ� ลิตร ถ้�มีน�ต้องก�รดื่มน้ำ�จ�กขวดที่มี
5 3
วิธีทำา 1 3 9 = 15 3 9
......................................................................................................................................................
2 ÷ × ÷ × ปริม�ณน้ำ�ม�กที่สุด มีน�จะเลือกขวดใด และมีปริม�ณน้ำ�ม�กกว่�อีกขวดหนึ่งกี่ลิตร
7 4 16 7 4 16
= 15 × 4 × 9
......................................................................................................................................................
7 3 16 วิธีคิด
ขวดแก้ว
45
......................................................................................................................................................
=
28
ขวดพล�สติก
= 117
......................................................................................................................................................
28
ตอบ 17
......................................................................................................................................................
1 วิธีทำา ขวดแก้วมีน้ำ� 3 ลิตร ซึ่งคิดเป็น 3 × 3 = 9 ลิตร
......................................................................................................................................................
28 5 5×3 15
...................................................................................................................................................... ขวดพล�สติกมีน้ำ� 2 ลิตร ซึ่งคิดเป็น 2 × 5 = 10 ลิตร
......................................................................................................................................................
3 3×5 15
แสดงว่� ขวดพล�สติกมีปริม�ณน้ำ�ม�กกว่�ขวดแก้ว 10 9 = 1 ลิตร
......................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................... −
15 15 15
ดังนั้น มีน�จะเลือกดื่มน้ำ�จ�กขวดพล�สติก ซึ่งมีปริม�ณน้ำ�ม�กกว่�ขวดแก้ว 1 ลิตร
......................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................... 15
......................................................................................................................................................
ตอบ เลือกขวดพล�สติก และมีปริม�ณน้ำ�ม�กกว่�ขวดแก้ว 1 ลิตร
......................................................................................................................................................
15
1 1
1 3 1 2) แม่ซื้อแตงโม 2 ผล หนักรวมกัน 4 กิโลกรัม ถ้�ผลหนึ่งหนัก 2 กิโลกรัม
9) 3 − 2 ÷ 9 5 2
4 4 6
แตงโม 2 ผลนี้หนักต่�งกันกี่กิโลกรัม
วิธีทำา 1 3 1 = 13 11 55
......................................................................................................................................................
3 − 2 ÷ 9 − ÷
4 4 6 4 4 6 1
วิธีคิด 4 กก.
13 11 6
......................................................................................................................................................
= 5
− ×
4 4 55 1
13 3 ผลที่ 1 หนัก 2 กก. ผลที่ 2
......................................................................................................................................................
= − 2
4 10
13 × 5 3 ×2
......................................................................................................................................................
= วิธีทำา แม่ซื้อแตงโม 2 ผล หนักรวมกัน 1 กิโลกรัม
− ......................................................................................................................................................
4 × 5 10 × 2 4
5
= 65 − 6
...................................................................................................................................................... ถ้�แตงโมผลหนึ่งหนัก 1 กิโลกรัม
......................................................................................................................................................
2
20 20 2
1 1 = 21
59
......................................................................................................................................................
=
แสดงว่� แตงโมอีกผลหนึ่งหนัก − 5 = 17 กิโลกรัม
......................................................................................................................................................
4 − 2
20 5 2 5 2 10
ดังนั้น แตงโม 2 ผลนี้หนักต่�งกัน 1 17 = 5 17 กิโลกรัม
......................................................................................................................................................
= 2 19
...................................................................................................................................................... 2 −
2 10 2
−
10
20
19 = 4 กิโลกรัม
......................................................................................................................................................
ตอบ
......................................................................................................................................................
2 5
20 ตอบ 4 กิโลกรัม
......................................................................................................................................................
5
46 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 47
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 193 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
4 แสดงวิธีห� ค.ร.น.
7
3) เกษตรกรมีที่ดิน 56 ไร่ ทำ�น�ข้�ว ของที่ดินที่มีอยู่ ส่วนที่เหลือทำ�บ่อเลี้ยงปล�
8
เกษตรกรใช้ที่ดินทำ�บ่อเลี้ยงปล�กี่ไร่ 1) 9 และ 16 2) 4 และ 6 ตัวอย่�ง
วิธีทำา เนื่องจ�กตัวห�รร่วมของ 9 และ 16
......................................................................... วิธีทำา 2 4 6
.........................................................................
56 ไร่
วิธีคิด
มีเพียงจำ�นวนเดียว คือ 1
......................................................................... 2 3
.........................................................................
ทำ�บ่อเลี้ยงปล�
แบบฝึกหัด 2.2
17 กับ 25 ตัวอย่�ง
4
แสดงวิธีเปรียบเทียบเศษส่วนและจำานวนคละ 12 18
วิธีทำา ค.ร.น. ของ 12 และ 18 คือ 36
...........................................................................................................................................
1 2 กับ 7
17 = 17 × 3 = 51
...........................................................................................................................................
3 11
12 12 × 3 36
วิธีทำา ค.ร.น. ของ 3 และ 11 คือ 33
.......................................................................................................................................... 25 25 × 2 = 50
...........................................................................................................................................
=
18 18 × 2 36
2 = 2 × 11 = 22
.......................................................................................................................................... ซึ่ง 51 50 ดังนั้น 17 25
...........................................................................................................................................
< <
3 3 × 11 33 36 36 12 18
7 = 7 × 3 = 21
..........................................................................................................................................
11 33 ตอบ 17 < 25
...........................................................................................................................................
11 × 3 12 18
ซึ ง
่ 22 < 21 ดั ง นั ้น 2 7
..........................................................................................................................................
<
33 33 3 11
ตอบ 2 7
..........................................................................................................................................
<
32 กับ 13
3 11 5 ตัวอย่�ง
15 6
4 กับ 3 วิธีทำา ค.ร.น. ของ 15 และ 6 คือ 30
...........................................................................................................................................
2
15 10
32 = 32 × 2 = 64
...........................................................................................................................................
วิธีทำา ค.ร.น. ของ 15 และ 10 คือ 30
.......................................................................................................................................... 15 15 × 2 30
13 13 × 5 = 65
...........................................................................................................................................
=
4 = 4 ×2 = 8
.......................................................................................................................................... 6 6 ×5 30
15 15 × 2 30
3 ซึ่ง 64 < 65 ดังนั้น 32 < 13
...........................................................................................................................................
= 3 × 3 = 9
.......................................................................................................................................... 30 30 15 6
10 10 × 3 30
ตอบ 32 13
...........................................................................................................................................
ซึ่ง 8 < 9 ดังนั้น 4 < 3
.......................................................................................................................................... <
15 6
30 30 15 10
ตอบ 4 < 3
..........................................................................................................................................
15 10
6 3 7 กับ 18 ตัวอย่�ง
9 5
3 15 กับ 6 ตัวอย่�ง วิธีทำา เนื่องจ�ก 18 = 3 3 จึงเปรียบเทียบ 3 7 กับ 3 3
8 ...........................................................................................................................................
20 5 5 9 5
วิ ธ ท
ี า
ำ ค.ร.น. ของ 20 และ 8 คือ 40
.......................................................................................................................................... พบว่� 3 = 3 จึงเปรียบเทียบ 7 กับ 3
...........................................................................................................................................
9 5
15 = 15 × 2 = 30
.......................................................................................................................................... ค.ร.น. ของ 9 และ 5 คือ 45
...........................................................................................................................................
20 20 × 2 40
6 = 6 × 5 = 30
.......................................................................................................................................... 7 = 7 × 5 = 35 และ 3 = 3 × 9 = 27
...........................................................................................................................................
8 8×5 40 9 9×5 45 5 5×9 45
ซึ ง
่ 30 30 ดั ง นั ้น 15 6
..........................................................................................................................................
=
=
ซึ่ง 35 27 แสดงว่� 7 3 ดังนั้น 7 3 หรือ 7 18
...........................................................................................................................................
< < < <
40 40 20 8 45 45 9 3 3 3
5 9 5 9 5
ตอบ 15 6
..........................................................................................................................................
=
ตอบ 3 7 18
...........................................................................................................................................
<
20 8 9 5
50 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 51
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 195 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
แบบฝึกหัด 2.3
7 59 กับ 5 1 ตัวอย่�ง
12 15 1 แสดงวิธีเรียงลำ�ดับจ�กน้อยไปม�ก
วิธีทำา เนื่องจ�ก 59 = 411 จึงเปรียบเทียบ 411 กับ 5 1
............................................................................................................................................
12 12 12 15 1) 4 , 5 และ 7 ตัวอย่�ง
พบว่ � 4 < 5 จะได้ 11 1 9 12 8
............................................................................................................................................
4 < 5
12 15
ธีทำา เนื่องจ�ก 4 กับ 5 น้อยกว่� 1 และ 7 ม�กกว่� 1
วิ……………………………………………………………………………………………………………………………………
ดังนั้น 59 < 1
............................................................................................................................................ 9 12 2 8 2
5
12 15
แสดงว่� 7 ม�กที่สุด จึงเปรียบเทียบ 4 กับ 5
……………………………………………………………………………………………………………………………………
ตอบ 59 < 5 1
............................................................................................................................................ 8 9 12
12 15
ซึ่ง ค.ร.น. ของ 9 และ 12 คือ 36
……………………………………………………………………………………………………………………………………
............................................................................................................................................
4 4×4 16 และ 5 5 ×3
……………………………………………………………………………………………………………………………………
= = = = 15
9 9×4 36 12 12 × 3 36
8 4 9 กับ 159 ตัวอย่�ง ซึ่ง 16 15 แสดงว่� 4 5 หรือ
……………………………………………………………………………………………………………………………………
< < 5
<
4
14 35 36 36 9 12 12 9
วิธีทำา เนื่องจ�ก 159 = 419 จึงเปรียบเทียบ 4 9 กับ 419
............................................................................................................................................ ดังนั้น เรียงลำ�ดับจ�กน้อยไปม�กได้ดังนี้ 5 , 4 , 7
……………………………………………………………………………………………………………………………………
35 35 14 35 12 9 8
พบว่� 4 = 4 จึงเปรียบเทียบ 9 กับ 19
............................................................................................................................................ ตอบ 5 , 4 , 7
……………………………………………………………………………………………………………………………………
14 35 12 9 8
ค.ร.น. ของ 14 และ 35 คื อ 70
............................................................................................................................................
9 = 9 × 5 = 45 และ 19 = 19 × 2 = 38
............................................................................................................................................
14 14 × 5 70 35 35 × 2 70
ซึ่ง 45 < 38 แสดงว่� 9 < 19 ดังนั้น 9
4
<
4
19 หรือ 9
4
< 159
............................................................................................................................................ 2) 311 , 37 และ 23 ตัวอย่�ง
70 70 14 35 14 35 14 35 15 10 6
ตอบ 9 159
............................................................................................................................................ ธีทำา เนื่องจ�ก 37 = 3 7 และ 23 = 3 5
<
4 วิ……………………………………………………………………………………………………………………………………
14 35 10 10 6 6
11
จึงเปรียบเทียบ 3 , 3 7 และ 3 5 พบว่� 3 เท่�กัน
……………………………………………………………………………………………………………………………………
9 10 9 กับ 1013 ตัวอย่�ง 15 10 6
16 24
เปรียบเทียบ 11 , 7 และ 5
……………………………………………………………………………………………………………………………………
วิธีทำา เนื่องจ�ก 10 = 10 จึงเปรียบเทียบ 9 กับ 13
............................................................................................................................................ 15 10 6
16 24
ซึ่ง ค.ร.น. ของ 15, 10 และ 6 คือ 30
……………………………………………………………………………………………………………………………………
ค.ร.น. ของ 16 และ 24 คือ 48
............................................................................................................................................
11 = 11 × 2 = 22 7 = 7 × 3 = 21
…………………………………………………………………………………………………………………………………… 5 = 5 × 5 = 25
9 = 9 × 3 = 27
............................................................................................................................................ 15 15 × 2 30 10 10 × 3 30 6 6×5 30
16 16 × 3 48 21 22 22 25
ซึ่ง และ แสดงว่�
…………………………………………………………………………………………………………………………………… 7 11 และ 11 5
< < < <
13 = 13 × 2 = 26
............................................................................................................................................ 30 30 30 30 10 15 15 6
24 24 × 2 48
ดังนั้น เรียงลำ�ดับจ�กน้อยไปม�กได้ดังนี้ 3 7 , 311 , 3 5 หรือ 37 , 311 , 23
……………………………………………………………………………………………………………………………………
ซึ่ง 27 < 26 แสดงว่� 9 < 13 ดังนั้น 9 < 13
............................................................................................................................................ 10 15 6 10 15 6
10 10
48 48 16 24 16 24
ตอบ 37 11
, 3 , 23
……………………………………………………………………………………………………………………………………
ตอบ 10 9 <
10
13
............................................................................................................................................ 10 15 6
16 24
52 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 53
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 196 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
9 13 10 8 ตัวอย่�ง 2 แสดงวิธีเรียงลำ�ดับจ�กม�กไปน้อย
3) , , และ
14 35 21 5
วิธีทำา เนื่องจ�ก 9 , 13 และ 10 น้อยกว่� 1 และ 8 ม�กกว่� 1 11 9 13
…………………………………………………………………………………………………………………………………… 1) , และ
14 35 21 5 15 10 20
แสดงว่ � 8 ม�กที ส
่ ด
ุ จึ ง เปรี ย บเที
…………………………………………………………………………………………………………………………………… ย บ 9 , 13 และ 10 วิธีทำา ค.ร.น. ของ 15, 10 และ 20 คือ 60
5 14 35 21 ………………………………………………………………………………………………………………………………
เนื่องจ�ก 9 1 และ 13 กับ
……………………………………………………………………………………………………………………………………
< 10 น้อยกว่� 1 11 11 × 4 44
14 2 35 21 2 ………………………………………………………………………………………………………………………………
= =
15 15 × 4 60
เปรียบเทียบ 13 กับ 10 ซึ่ง ค.ร.น. ของ 35 กับ 21 คือ 105
…………………………………………………………………………………………………………………………………… 9 9 × 6 54
………………………………………………………………………………………………………………………………
35 21 = =
10 10 × 6 60
13 13 × 3 39 และ 10
…………………………………………………………………………………………………………………………………… 10 × 5 50 13 13 × 3 39
= = = = ………………………………………………………………………………………………………………………………
= =
35 35 × 3 105 21 21 × 5 105 20 20 × 3 60
ซึ่ง 39 < 50 แสดงว่� 13 < 10 และ 10 < 9
…………………………………………………………………………………………………………………………………… ซึ่ง 54 44 และ 44 39
………………………………………………………………………………………………………………………………
< <
105 105 35 21 21 14 60 60 60 60
ดังนั้น เรียงลำ�ดับจ�กน้อยไปม�กได้ดังนี้
…………………………………………………………………………………………………………………………………… 13 , 10 , 9 , 8 แสดงว่ � 9 11 และ 11 13
………………………………………………………………………………………………………………………………
< <
35 21 14 5 10 15 15 20
ตอบ 13 , 10 , 9 , 8
…………………………………………………………………………………………………………………………………… ดังนั้น เรียงลำ�ดับจ�กม�กไปน้อยได้ดังนี้ 9 , 11 , 13
………………………………………………………………………………………………………………………………
35 21 14 5 10 15 20
ตอบ 9 , 11 , 13
………………………………………………………………………………………………………………………………
10 15 20
8 43
4) 3 , , 4 1 , 27 และ 18 ตัวอย่�ง ………………………………………………………………………………………………………………………………
15 12 2 10 5
วิธีทำา เนื่องจ�ก 43 = 3 7 , 27 = 2 7 และ 18 = 3 3
……………………………………………………………………………………………………………………………………
12 12 10 10 5 5 9 17 25
2) , และ ตัวอย่�ง
จึ ง เปรี ย บเที ย บ 8 ,
…………………………………………………………………………………………………………………………………… 7 , 1 , 7 และ 3 8 12 18
3 3 4 2 3
15 12 2 10 5
7 1 ธีทำา เนื่องจ�ก 9 = 1 1 , 17 = 1 5 และ 25 = 1 7
วิ………………………………………………………………………………………………………………………………
พบว่� 2 น้อยที่สุด และ 4 ม�กที่สุด
…………………………………………………………………………………………………………………………………… 8 8 12 12 18 18
10 2
1
เปรียบเทียบ 1 , 1 5 และ 1 7 พบว่� 1 เท่�กัน
………………………………………………………………………………………………………………………………
แล้ ว เปรี ย บเที ย บ 8 7 และ 3
,
……………………………………………………………………………………………………………………………………
3 3 3 พบว่� 3 เท่�กัน 8 12 18
15 12 5
8 7 3 จึงเปรียบเทียบ 1 , 5 และ 7
………………………………………………………………………………………………………………………………
จึงเปรียบเทียบ ,
…………………………………………………………………………………………………………………………………… และ ซึ่ง ค.ร.น. ของ 15, 12 และ 5 คือ 60 8 12 18
15 12 5
8 8 ×4 32 7 7 ×5 35 3 3 × 12 36 ซึ่ง ค.ร.น. ของ 8, 12 และ 18 คือ 72
………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
= = = = = =
15 15 × 4 60 12 12 × 5 60 5 5 × 12 60
1 1×9 9 5 5 ×6 7 7 ×4
ซึ่ง 32 35 และ
……………………………………………………………………………………………………………………………………35 36 แสดงว่� 8 7 และ 7 3 ………………………………………………………………………………………………………………………………
= = = = 30 = = 28
< < < < 8 8×9 72 12 12 × 6 72 18 18 × 4 72
60 60 60 60 15 12 12 5
ซึ่ง 30 28 และ 28 9 แสดงว่� 5
………………………………………………………………………………………………………………………………
< < < 7 และ 7 1 <
ดังนั้น 3 8 < 3 7 และ 3 7 < 3 3
…………………………………………………………………………………………………………………………………… 72 72 72 72 12 18 18 8
15 12 12 5
ดั ง นั น
้ 5 7 และ 7 1
………………………………………………………………………………………………………………………………
7 1
< <
ดั ง นั น
้ เรี ย งลำ � ดั บ จ�กน้ อ ยไปม�กได้ ด ง
ั นี ้ 8 7 3 1 1 1 1
…………………………………………………………………………………………………………………………………… 2 , 3 , 3 , 3 , 4 12 18 18 8
10 15 12 5 2
ดังนั้น เรียงลำ�ดับจ�กม�กไปน้อยได้ดังนี้ 1 5 , 1 7 , 1 1 หรือ 17 , 25 , 9
………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………… หรือ 27 , 3 8 , 43 , 18 , 4 1 12 18 8 12 18 8
10 15 12 5 2
ตอบ 17 , 25 , 9
ตอบ 27 , 3 , 8 43 , 18 , 4 1 12 18 8
10 15 12 5 2
54 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 55
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 197 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
3)
40 27
,
3
, 5 และ 4
5 ตัวอย่�ง
แบบฝึกหัด 2.4
9 5 7 6
วิธีทำา เนื่องจ�ก 40 = 4 4 และ 27 = 5 2
…………………………………………………………………………………………………………………………………… แสดงวิธีหาคำาตอบและตอบในรูปอย่างง่าย
9 9 5 5
จึงเปรียบเทียบ 4 4 , 5 2 , 5 3 และ 4 5
……………………………………………………………………………………………………………………………………
9 5 7 6 5 1 9 5
1 + 2 −
1) เปรียบเทียบ 4 4 กับ 4 5 พบว่� 4 = 4 จึงเปรียบเทียบ 4 กับ 5
…………………………………………………………………………………………………………………………………… 11 2 5 9
9 6 9 6
เนื่องจ�ก 4 < 1 และ 5 1 แสดงว่� 5
……………………………………………………………………………………………………………………………………
< 4 ดังนั้น 5
4
<
4
4 < วิธีทำา ค.ร.น. ของ 11 และ 2 คือ 22
......................................................................... วิธีทำา ค.ร.น. ของ 5 และ 9 คือ 45
........................................................................
9 2 6 2 6 9 6 9
2) เปรียบเทียบ 5 2 กับ 5 3 พบว่� 5 = 5 จึงเปรียบเทียบ 2 กับ 3
…………………………………………………………………………………………………………………………………… 5 1 = 5 × 2 1 × 11
.........................................................................
+ +
9 5 = 9×9 5×5
........................................................................
− −
5 7 5 7 11 2 11 × 2 2 × 11 5 9 5×9 9×5
ซึ่ง ค.ร.น. ของ 5 และ 7 คือ 35
…………………………………………………………………………………………………………………………………… 10 11 81 25
.........................................................................
= + ........................................................................
= −
2 2×7 14 และ 3 3×5 22 22 45 45
……………………………………………………………………………………………………………………………………
= = = = 15
5 5×7 35 7 7×5 35 21
.........................................................................
= 56
........................................................................
=
ซึ่ง 15 14 จะได้ 3 2 แสดงว่� 3
……………………………………………………………………………………………………………………………………
< < 2 < 22 45
5 5
35 35 7 5 7 5
ดังนั้น เรียงลำ�ดับจ�กม�กไปน้อยได้ดังนี้ 5 3 , 5 2 , 4 5 , 4 4 หรือ 5 3 , 27 , 4 5 , 40 ตอบ 21
......................................................................... = 111
........................................................................
…………………………………………………………………………………………………………………………………… 22 45
7 5 6 9 7 5 6 9
ตอบ 5 3 , 27 , 4 5 , 40
…………………………………………………………………………………………………………………………………… ......................................................................... ตอบ 1 11
........................................................................
7 5 6 9 45
7 71 7 31 21 ......................................................................... ........................................................................
4) 2 , , 3 , และ ตัวอย่�ง
12 20 15 13 8
......................................................................... ........................................................................
วิธีทำา เนื่องจ�ก 71 = 311 , 31 = 2 5 และ 21 = 2 5
……………………………………………………………………………………………………………………………………
20 20 13 13 8 8
จึงเปรียบเทียบ 2 7 , 311 , 3 7 , 2 5 และ 2 5
…………………………………………………………………………………………………………………………………… 13
−
3 7
+
5
12 20 15 13 8 3 7 4 4 6 8
1) เปรียบเทียบ 2 7 , 2 5 และ 2 5 พบว่� 2 เท่�กัน
……………………………………………………………………………………………………………………………………
12 13 8 วิธีทำา ค.ร.น. ของ 7 และ 4 คือ 28
......................................................................... วิธีทำา ค.ร.น. ของ 6 และ 8 คือ 24
........................................................................
จึงเปรียบเทียบ 7 , 5 และ 5
……………………………………………………………………………………………………………………………………
12 13 8 13 3 = 13 × 4 3×7
......................................................................... 7 5 = 7×4 5×3
........................................................................
เนื่องจ�ก 7 กับ 5 ม�กกว่� 1 และ 5 < 1 − − + +
…………………………………………………………………………………………………………………………………… 7 4 7 ×4 4×7 6 8 6×4 8×3
12 8 2 13 2
เปรียบเทียบ 7 กับ 5 ซึ่ง ค.ร.น. ของ 12 และ 8 คือ 24 52 21
.........................................................................
= 28 15
........................................................................
=
…………………………………………………………………………………………………………………………………… − +
12 8 28 28 24 24
7 = 7 × 2 = 14 และ 5 = 5 × 3 = 15
…………………………………………………………………………………………………………………………………… 31
......................................................................... 43
........................................................................
12 12 × 2 24 8 8×3 24 = =
28 24
ซึ่ง 15 14 แสดงว่� 5 7 และ 7
…………………………………………………………………………………………………………………………………… 5
2 2 2 2
< < <
24 24 8 12 12 13 = 13
......................................................................... = 119
........................................................................
2) เปรียบเทียบ 311 กับ 3 7 พบว่� 3 = 3 จึงเปรียบเทียบ 11 กับ 7 28 24
……………………………………………………………………………………………………………………………………
20 15 20 15 ตอบ 1 3
......................................................................... ตอบ 1 19
........................................................................
เนื่องจ�ก 11 1 และ 7 < 1 แสดงว่� 11
……………………………………………………………………………………………………………………………………
< 7 ดังนั้น 11
<
3
<
3
7 28 24
20 2 15 2 20 15 20 15
ดังนั้น เรียงลำ�ดับจ�กม�กไปน้อยได้ดังนี้ 311 , 3 7 , 2 5 , 2 7 , 2 5
…………………………………………………………………………………………………………………………………… ......................................................................... ........................................................................
20 15 8 12 13
หรือ 71 , 3 7 , 21 , 2 7 , 31
…………………………………………………………………………………………………………………………………… ......................................................................... ........................................................................
20 15 8 12 13
ตอบ 71 , 3 7 , 21 , 2 7 , 31
20 15 8 12 13
56 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 57
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 198 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
15 3 11 9
5 + 6 − 8 9 + 17 10 49 + 7 ตัวอย่�ง
8 10 12 9 20 30 10
28 6 10 25 8 37 11
7 − 8 10 − ตัวอย่�ง 11 + 12 −
13 5 11 24 15 25 15
58 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 59
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 199 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
ตัวอย่�ง
แบบฝึกหัด 2.5
71 − 6 4 45 + 410
5 15 6 14 21
10
แสดงวิธีหาคำาตอบและตอบในรูปอย่างง่าย ตัวอย่�ง
ีทำา 71 − 6 4 = 7 1 − 6 4
วิธ......................................................................... ำา 45 + 4 10 = 3 3 10
วิธีท.........................................................................
+ 4
10 15 10 15 14 21 14 21
3 1 5 1 1 − ( ) 4 3 10
1 1 + 3 2 4 − 2 .........................................................................
= ( )
7+ 6+ .........................................................................
= ( )
3+ + ( )
4+
7 2 6 5 10 15 14 21
= ( ) 1 − 4
......................................................................... 3 + 10
.........................................................................
= ( )
ธีทำา 1 3 + 3 1 = ( ) 3 1
วิ......................................................................... ีทำา 4 5 − 2 1 = ( ) 5 1
วิธ......................................................................... 7 − 6 + ( ) 3 + 4 + ( )
1+ + ( )
3+ 4+ − ( )
2+ 10 15 14 21
7 2 7 2 6 5 6 5 1 ×3 − 4 ×2 3 × 3 + 10 × 2
.........................................................................
= 1 + ( ) .........................................................................
= 7 + ( )
3 1
......................................................................... 5 1
......................................................................... 10 × 3 15 × 2 14 × 3 21 × 2
= ( )
1 + 3 + ( ) + = ( )
4 − 2 + ( ) − 3 8 9 20
7 2 6 5 .........................................................................
= 1 + ( )
− .........................................................................
= 7 + ( )
+
5×5 − 1×6 30 30 42 42
3×2 + 1×7
.........................................................................
= 4 + ( ) .........................................................................
= 2 + ( )
7×2 2×7 6×5 5×6 = 30 + ( )
3
−
8
......................................................................... = 7 + 29
.........................................................................
30 30 30 42
6 7
.........................................................................
= 4 + ( ) 25 6
.........................................................................
= 2 + ( ) = 30 + 3 − 8
......................................................................... = 7 29
.........................................................................
+ −
14 14 30 30 30 30 30 42
= 25
......................................................................... ตอบ 29
.........................................................................
= 4 + 13
......................................................................... = 2 + 19
......................................................................... 30
7
42
14 30
= 5
......................................................................... .........................................................................
= 4 13
......................................................................... = 2 19
......................................................................... 6
14 30 ตอบ 5
......................................................................... .........................................................................
ตอบ 13 ตอบ 19 6
.........................................................................
4 .........................................................................
2
14 30
11 5 3
......................................................................... .........................................................................
7 3 − 29 8 1 + 5
21 12 6 4
ีทำา 3 11 − 29 = 3 11 − 2 5
วิธ......................................................................... ธีทำา 1 5 + 5 3 = ( ) 5 + ( ) 3
วิ.........................................................................
1+ 5+
1 11 5
3 2 + 4 57 − 4 21 12 21 12 6 4 6 4
4 3 18 12 11 5
.........................................................................
= ( ) 5 3
.........................................................................
3+ − ( )
2+ = ( )
1 + 5 + ( ) +
ธีทำา 2 1 + 11 = 2 1 + 3 2
วิ......................................................................... ำา 5 7 − 4 5 = ( ) 7 5
วิธีท......................................................................... 21 12 6 4
4 3 5 + 18 − ( )
4+
4 3 18 12 12 11 5
......................................................................... 5×2 + 3×3
.........................................................................
= ( )
3 − 2 + ( ) − = 6 + ( )
1 2
.........................................................................
= ( ) 7 5
......................................................................... 21 12 6×2 4×3
2+ + ( )
3+ = ( )
5 − 4 + ( ) −
4 3 18 12 11 × 4 − 5 × 7
......................................................................... 10 9
.........................................................................
= 1 + ( ) = 6 + ( )
+
1 2
......................................................................... 7 ×2 − 5 ×3
......................................................................... 21 × 4 12 × 7 12 12
= ( )
2 + 3 + ( ) + = 1 + ( )
4 3 18 × 2 12 × 3 44 35
.........................................................................
= 1 + ( )
− = 6 + 19
.........................................................................
1×3 + 2×4
.........................................................................
= 5 + ( ) 14 15
.........................................................................
= 1 + ( ) 84 84 12
−
4×3 3×4 36 36
= 1+ 9
......................................................................... = 6+ 17
.........................................................................
3 8 84 12
.........................................................................
= 5 + ( )
+ = 36 + ( )
14 15
.........................................................................
−
12 12 36 36 36
= 1+ 3
......................................................................... = 6+1+ 7
.........................................................................
28 12
= 5 + 11
......................................................................... = 36 + 14 − 15
.........................................................................
12 36 36 36 = 13
......................................................................... = 7+ 7
.........................................................................
28 12
11
........................................................................ 35
......................................................................... ตอบ 3
= 5
12
=
36 .........................................................................
1 = 77
.........................................................................
28 12
ตอบ 11
........................................................................ ตอบ 35
......................................................................... ......................................................................... ตอบ 7
.........................................................................
5 7
12 36 12
60 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 61
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 200 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
ตัวอย่�ง
แบบฝึกหัด 2.6
9 19 5 10 1 5
3 + 8 12 − 9
20 16 4 14 แสดงวิธีหาคำาตอบและตอบในรูปอย่างง่าย
ำา 3 19 + 8 5 = ( ) 19 + ( ) 5
วิธีท.........................................................................
3+ 8+ ำา 12 1 − 9 5 = ( ) 1 − ( ) 5
วิธีท.........................................................................
12 + 9+
20 16 20 16 4 14 4 14 3
19 + 5
......................................................................... 1 − 5
......................................................................... 1 4 − 15 × 17 + 11
= ( )
3 + 8 + ( ) = ( )
12 − 9 + ( ) 4 8 9 18
20 16 4 14
19 × 4 5 × 5
.........................................................................
= 11 + ( )
+ 1 × 7 − 5 ×2
.........................................................................
= 3 + ( )
20 × 4 16 × 5 4×7 14 × 2 วิธีทำา 4 3 − 15 × 1 7 + 11 = 19 − 15 × 16 + 11
............................................................................................................................................
4 8 9 18 4 8 9 18
76 25
.........................................................................
= 11 + ( ) 7 10
.........................................................................
= 3 + ( )
+ −
80 80 28 28 = 19 − 15 × 16 + 11
............................................................................................................................................
7 10 4 8 × 9 18
= 11 + 101
......................................................................... .........................................................................
= 2 + 1 + ( ) −
80 28 28 19 10 11
............................................................................................................................................
= − +
4 3 18
= 11 + 1 21
......................................................................... = 2 + 28 + ( )7 10
.........................................................................
−
80 28 28 28 19 × 9 10 × 12 11 × 2
............................................................................................................................................
= − +
= 11 + 1 + 21
......................................................................... = 2 + 28 + 7 − 10
......................................................................... 4 ×9 3 × 12 18 × 2
80 28 28 28 = 171 − 120 + 22
............................................................................................................................................
21
.........................................................................
= 12 + 25
.........................................................................
= 2+ 36 36 36
80 28 73
............................................................................................................................................
=
= 12 21
......................................................................... 25
.........................................................................
= 2 36
80 28
21 25 = 21
............................................................................................................................................
ตอบ.........................................................................
12 ตอบ .........................................................................
2 36
80 28
ตอบ 2 1
............................................................................................................................................
36
13 9 2 13 ............................................................................................................................................
11 4 + 8 12 5 − 2
16 10 15 18
ำา 4 13 + 8 9 = ( ) 13 + ( ) 9
วิธีท.........................................................................
4+ 8+ ำา 5 2 − 2 13 = ( ) 2 − ( ) 13
วิธีท.........................................................................
5+ 2+ ............................................................................................................................................
16 10 16 10 15 18 15 18
13 9
.........................................................................
= ( ) 2 − 13
.........................................................................
= ............................................................................................................................................
4 + 8 + ( ) + 5 − 2 + ( )
( )
16 10 15 18
13 × 5 + 9 × 8
.........................................................................
= 12 + ( ) 2 × 6 − 13 × 5
.........................................................................
= 3 + ( ) ............................................................................................................................................
16 × 5 10 × 8 15 × 6 18 × 5
65 72
.........................................................................
= 12 + ( ) 12 65
.........................................................................
= 3 + ( )
+ − ............................................................................................................................................
80 80 90 90
= 12 + 137
......................................................................... 12 65
.........................................................................
= 2 + 1 + ( ) − ............................................................................................................................................
80 90 90
57
.........................................................................
= 12 + 1 90 12 65
.........................................................................
= 2+ −
+ ( ) ............................................................................................................................................
80 90 90 90
= 12 + 1 + 57
......................................................................... = 2 + 90 + 12 − 65
.........................................................................
80 90 90 90 ............................................................................................................................................
= 13 + 57
......................................................................... = 2 + 37
.........................................................................
80 90 ............................................................................................................................................
= 13 57
......................................................................... = 2 37
.........................................................................
80 90 ............................................................................................................................................
57
ตอบ......................................................................... ตอบ 37
.........................................................................
13 2
80 90
62 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 63
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 201 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
2 5 11 5
2 (2 + 2 ) ÷ 1 − 5 3 3 − 1
3
+ 6 ÷ 1
4
9 6 24 12 9 4 5
วิธีทำา ( 2 2 + 2 5 ) ÷ 1 11 − 5 = ( 20 + 17 ) ÷ 35 − 5
............................................................................................................................................ วิธีทำา 3 − 1 5 + 6 3 ÷ 1 4 = 3 − 14 + 27 ÷ 9
............................................................................................................................................
9 6 24 12 9 6 24 12 9 4 5 9 4 5
20 × 2 17 × 3 5
= ( + ) ÷ 35 −
............................................................................................................................................ 14 27 5
............................................................................................................................................
= 3− + ×
9 ×2 6 ×3 24 12 9 4 9
= ( 40 + 51 ) ÷ 35 − 5
............................................................................................................................................ = 3 − 14 + 27 × 5
............................................................................................................................................
18 18 24 12 9 4 ×9
= 91 ÷ 35 − 5
............................................................................................................................................ 14 15
............................................................................................................................................
= 3− +
18 24 12 9 4
91 24 5
............................................................................................................................................
= 3 × 36 14 × 4 15 × 9
............................................................................................................................................
× − = − +
18 35 12 36 9 ×4 4 ×9
= 91 × 24 − 5
............................................................................................................................................ 108 56 135
............................................................................................................................................
= − +
18 × 35 12 36 36 36
52 5
............................................................................................................................................
= 187
............................................................................................................................................
− =
15 12 36
52 × 4 5 ×5
............................................................................................................................................
= − = 57
............................................................................................................................................
15 × 4 12 × 5 36
= 208 − 25
............................................................................................................................................ ตอบ 5 7
............................................................................................................................................
60 60 36
= 183
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
60
= 61
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
20
= 31
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
20
ตอบ 3 1
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
20
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
64 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 65
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 202 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
1 27 1 8
4 3 × ( − 1 ) ÷ 13 ตัวอย่�ง 5 (1 +
5 1 7
) ÷ (3 − )
9 14 4 35 15 12 8 9
วิธีทำา 3 1 × ( 27 − 1 1 ) ÷ 1 3 = 28 × ( 27 − 5 ) ÷ 38
............................................................................................................................................ วิธีทำา (1 8 + 5 ) ÷ ( 3 1 − 7 ) = ( 23 + 5 ) ÷ ( 25 − 7 )
............................................................................................................................................
9 14 4 35 9 14 4 35 15 12 8 9 15 12 8 9
28 27 × 2 5 × 7) 38
............................................................................................................................................
= 23 × 4 5 × 5 ) ÷ ( 25 × 9 − 7 × 8 )
............................................................................................................................................
= (
× ( − ÷ +
9 14 × 2 4×7 35 15 × 4 12 × 5 8 ×9 9×8
= 28 × ( 54 − 35 ) ÷ 38
............................................................................................................................................ = ( 92 + 25 ) ÷ (225 − 56 )
............................................................................................................................................
9 28 28 35 60 60 72 72
= 28 × 19 ÷ 38
............................................................................................................................................ 117 169
............................................................................................................................................
= ÷
9 28 35 60 72
28 19 35
............................................................................................................................................
= 117 72
............................................................................................................................................
=
× × ×
9 28 38 60 169
= 28 × 19 × 35
............................................................................................................................................ = 117 × 72
............................................................................................................................................
9 × 28 × 38 60 × 169
= 35
............................................................................................................................................ 54
............................................................................................................................................
=
18 65
= 1 17
............................................................................................................................................ ตอบ 54
............................................................................................................................................
18 65
ตอบ 1 17
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
18
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
66 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 67
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 203 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
5 1
6 4 1 ÷ (15 + × 1 ) 7 3
1 3
− 1 ÷ 1
17
× 2
7
12 6 26 12 8 4 18 24
5 5
วิธีทำา 4 1 ÷ ( ) 11 5
49 ( ) 13 วิธีทำา 3 1 − 1 3 ÷ 1 17 × 2 7 = 25 − 7 ÷ 35 × 55
1 + × 11 =
............................................................................................................................................
÷ + × ............................................................................................................................................
12 6 26 12 12 6 26 12 8 4 18 24 8 4 18 24
= 49 ÷ ( )
11 5 × 13
............................................................................................................................................
+ 25 7 18 55
............................................................................................................................................
= − × ×
12 6 26 × 12 8 4 35 24
11
= 49 ÷ ( ) 5
............................................................................................................................................ = 25 − 7 × 18 × 55
............................................................................................................................................
+
12 6 24 8 4 × 35 × 24
11 × 4
= 49 ÷ ( ) 5
............................................................................................................................................ 25 33
............................................................................................................................................
=
+ −
12 6 × 4 24 8 16
= 49 ÷ ( )
44 5
............................................................................................................................................
+ = 25 × 2
−
33
............................................................................................................................................
12 24 24 8 ×2 16
= 49 ÷ 49
............................................................................................................................................ 50 33
............................................................................................................................................
= −
12 24 16 16
= 49 × 24
............................................................................................................................................ 17
............................................................................................................................................
=
12 49 16
49 × 24
............................................................................................................................................
= = 11
............................................................................................................................................
12 × 49 16
= 2
............................................................................................................................................ ตอบ 1 1
............................................................................................................................................
16
ตอบ 2
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................
68 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 69
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 204 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
8 31 + 2 5 − 1 1 ÷ 40 แบบฝึกหัด 2.7
6 12 24
แสดงวิธีหาคำาตอบ
วิธีทำา 3 1 + 2 5 − 1 1 ÷ 40 = 19 + 29 − 25 ÷ 40
............................................................................................................................................
1
6 12 24 6 12 24 1 แม่มีน้ำ�ปล� 1 ขวด วันแรกใช้ไป 1 ขวด วันที่สองใช้ไป ขวด แม่เหลือน้ำ�ปล�เท่�ใด
19 29 25 1 6 5
............................................................................................................................................
= + − × ตัวอย่�ง
6 12 24 40
วิธีคิด น้�ำ ปล� 1 ขวด
= 19 + 29 − 25 × 1
............................................................................................................................................
6 12 24 × 40 1 1
ขวด ขวด น้ำ�ปล�ที่เหลือ
19 29 5
............................................................................................................................................
= 6 5
+ −
6 12 192
วันแรก วันที่สอง
= 19 × 32 + 29 × 16 − 5
............................................................................................................................................
6 × 32 12 × 16 192 วิธีทำา แม่มีน้ำ�ปล� 1 ขวด
......................................................................................................................................................
= 608 + 464 − 5
............................................................................................................................................
1
192 192 192 วันแรกใช้ไป ขวด
......................................................................................................................................................
1067 6
............................................................................................................................................
= 1 ขวด
192 วันที่สองใช้ไป
......................................................................................................................................................
5
= 5 107
............................................................................................................................................ รวม 2 วัน แม่ใช้น้ำ�ปล�ไป 1
+
1 = 11 ขวด
......................................................................................................................................................
192 6 5 30
ตอบ 5 107
............................................................................................................................................ ดั ง นั น
้ แม่ เ หลื อ น้ �
ำ ปล� 11 = 19 ขวด
1−
......................................................................................................................................................
192 30 30
............................................................................................................................................ ตอบ 19 ขวด
......................................................................................................................................................
30
............................................................................................................................................
1
............................................................................................................................................ 2 สน�มรูปสี่เหลี่ยมมุมฉ�กกว้�ง 9 3 เมตร ย�ว 11 เมตร ทวีต้องก�รปูหญ้�ให้เต็มสน�ม
5 4
ถ้�ผู้รับเหม�คิดค่�หญ้�และค่�ปูหญ้�ต�ร�งเมตรละ 120 บ�ท ทวีต้องจ่�ยเงินให้ผู้รับเหม�เท่�ใด
............................................................................................................................................
วิธีคิด ห�เงินที่ทวีต้องจ่�ยให้ผู้รับเหม� โดยห�พื้นที่ของสน�ม คูณกับ
............................................................................................................................................
ค่�จ้�งที่ผู้รับเหม�คิด 1 ต�ร�งเมตร
............................................................................................................................................
............................................................................................................................................
3 1
วิธีทำา สน�มรูปสี่เหลี่ยมมุมฉ�ก กว้�ง 9 เมตร ย�ว 11 เมตร
......................................................................................................................................................
............................................................................................................................................ 5 4
มีพื้นที่ 3 1 = 108 ต�ร�งเมตร
9 × 11
......................................................................................................................................................
............................................................................................................................................ 5 4
ผู้รับเหม�คิดค่�หญ้�และค่�ปูหญ้�ต�ร�งเมตรละ 120 บ�ท
......................................................................................................................................................
............................................................................................................................................
ดังนั้น ทวีต้องจ่�ยเงินให้ผู้รับเหม� 108 × 120 = 12,960 บ�ท
......................................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ตอบ 12,960 บ�ท
......................................................................................................................................................
............................................................................................................................................ ......................................................................................................................................................
70 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 71
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 205 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
3 สม�ชิกชมรมวิทย�ศ�สตร์ทำ�น้ำ�หมักชีวภ�พได้ 130 ลิตร นำ�ม�บรรจุขวด ขวดละ 3 ลิตร 5 นิช�ซื้อทุเรียนผลหนึ่งหนัก 3 3 กิโลกรัม ร�ค�กิโลกรัมละ 120 บ�ท และซื้อแตงโมอีกผลหนึ่ง
4 5
จำ�นวน 10 ขวด น้ำ�หมักชีวภ�พที่เหลือนำ�ม�บรรจุขวด ขวดละ 1 1 ลิตร จะบรรจุได้กี่ขวด หนัก 2 7 กิโลกรัม ร�ค�กิโลกรัมละ 40 บ�ท นิช�จ่�ยเงินซื้อทุเรียนและแตงโมกี่บ�ท
4 10
วิธีคิด น้ำ�หมักชีวภ�พ 130 ล. วิวิธธีคีคิดิด เงินที่จ่�ยค่�ทุเรียนและแตงโม
น้ำ�หมักที่เหลือ 3 7
ทุเรียน 3 กก. แตงโม 2 กก.
5 10
3 1
บรรจุ 10 ขวด ขวดละ ล. บรรจุขวดละ 1 ล. กิโลกรัมละ 120 บ�ท กิโลกรัมละ 40 บ�ท
4 4
แบบฝึกหัด 2.8
2 แม่ค้�ซื้อไข่ไก่ 150 แผง เป็นไข่ไก่เบอร์ 0 จำ�นวน 3 ของจำ�นวนไข่ไก่ที่ซื้อ
10
แสดงวิธีหาคำาตอบ 5
เป็นไข่ไก่เบอร์ 1 จำ�นวน ของจำ�นวนไข่ไก่ที่เหลือทั้งหมด แม่ค้�ซื้อไข่ไก่เบอร์ 1 กี่แผง
7
1 พ่อแบ่งที่ดินที่มีอยู่ปลูกไม้ผล 11 ของที่ดินทั้งหมด ปลูกพืชผักสวนครัว 1 ของที่ดินทั้งหมด
15 6
วิธีคิด
ที่ดินที่เหลือแบ่งให้ลูก 3 คน คนละเท่� ๆ กัน ลูกแต่ละคนได้รับที่ดินคิดเป็นเศษส่วนเท่�ใด
...................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
74 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 75
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 207 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
76 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 77
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 208 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
5 ถังเก็บน้ำ�ของบ้�นเป้ยมีน้ำ�อยู่ 1,728 ลิตร ช่วงเช้�ใช้น้ำ�ไป 5 ของน้ำ�ที่มีอยู่ 6 พ�ยซื้อคอมพิวเตอร์ร�ค� 21,000 บ�ท โดยงวดแรกชำ�ระ 2 ของร�ค�คอมพิวเตอร์
12 3
ช่วงบ่�ยใช้อีก 3 ของน้ำ�ที่เหลือ ช่วงบ่�ยใช้น้ำ�ไปกี่ลิตร 1
ส่วนที่เหลือชำ�ระงวดละ ของร�ค�ที่เหลือ พ�ยต้องชำ�ระส่วนที่เหลืองวดละกี่บ�ท
14 4
วิธีคิด วิธีคิด
น้ำ� 1,728 ล.
น้ำ�ที่เหลือ ร�ค�คอมพิวเตอร์ 21,000 บ�ท
5 3 2 1
ใช้ไป ของน้ำ�ที่มีอยู่ ใช้ไป ของน้ำ�ที่เหลือ ของร�ค�คอมพิวเตอร์ ชำ�ระงวดละ ของร�ค�ที่เหลือ
12 14 3 4
....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................
78 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 79
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 209 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
แบบฝึกหัด 2.9
3 นุชใช้น้ำ�ปล�ปรุงอ�ห�รไป 2 ของน้ำ�ปล�ที่มีอยู่ ซึ่งคิดเป็น 54 มิลลิลิตร
แสดงวิธีหาคำาตอบ 25
นุชเหลือน้ำ�ปล�กี่มิลลิลิตร
1 โรงเรียนแห่งหนึ่งมีนักเรียนหญิง 4 ของนักเรียนทั้งหมด ซึ่งคิดเป็น 728 คน
9 น้ำ�ปล�ที่มีอยู่
วิธีคิด
โรงเรียนนี้มีนักเรียนทั้งหมดกี่คน
54 มล.
นักเรียนทั้งหมด
วิธีคิด 2
ใช้ไป ของที่มี น้ำ�ปล�ที่เหลือ
25
4
ของนักเรียนทั้งหมดเป็นหญิง คิดเป็น 728 คน วิธีทำา 1 มีน้ำ�ปล� 25 ใช้ไป 2 ของน้ำ�ปล�ที่มีอยู่ คิดเป็น 54 มิลลิลิตร
......................................................................................................................................................
9 25 25
25 2 = 23
ธีทำา โรงเรียนแห่งหนึ่งมีนักเรียนหญิง 4 ของนักเรียนทั้งหมด ซึ่งคิดเป็น 728 คน
วิ...................................................................................................................................................... ดั ง นั น
้ เหลื อ น้ �
ำ ปล�
25 25
−
25
ของน้ำ�ปล�ที่มีอยู่
......................................................................................................................................................
9
แสดงว่ � นั ก เรี ย น 4 ส่ ว น คิ ดเป็น 728 คน แสดงว่� น้ำ�ปล� 2 ส่วน คิดเป็น 54 มิลลิลิตร
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
728 คน น้ำ�ปล� 1 ส่วน คิดเป็น 54 มิลลิลิตร
นักเรียน 1 ส่วน คิดเป็น
...................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................
4 2
น้ �
ำ ปล� 23 ส่ ว น คิ ด เป็ น 23 × 54 = 621 มิลลิลิตร
นั ก เรี ย น 9 ส่ ว น คิ ด เป็ น 9 × 728 = 1,638 คน ......................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................... 2
4
ดั ง นั น
้ โรงเรี ย นนี ม
้ น
ี ก
ั เรี ย นทั ง
้ หมด 1,638 คน ดังนั้น นุชเหลือน้ำ�ปล� 621 มิลลิลิตร
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
ตอบ 621 มิลลิลิตร
ตอบ 1,638 คน
......................................................................................................................................................
เฉลยหน้า 81
2
3 วิธีทำ� 2 ใช้น้ำาปลาไป ของน้ำาปลาที่มีอยู่
25
หมายความว่า ถ้ามีน้ำาปลาทั้งหมด 25 ส่วน ใช้ไป 2 ส่วน
จะได้ว่า น้ำาปลา 2 ส่วน คิดเป็น 54 มิลลิลิตร
7
4 วิธีทำ� 2 ขายน้ำาดื่มไป ของน้ำาดื่มที่มีอยู่
10
หมายความว่า ถ้ามีน้ำาดื่มอยู่ 10 ส่วน ขายไป 7 ส่วน เหลือน้ำาดื่ม 10 − 7 = 3 ส่วน
จะได้ว่า น้ำาดื่ม 3 ส่วน คิดเป็น 105 ขวด
เฉลยหน้า 82
5 ปีนี้พร�วมีอ�ยุเป็น 4 ของอ�ยุแม่ ถ้�ปีนี้พร�วอ�ยุ 28 ปี แม่มีอ�ยุม�กกว่�พร�วกี่ปี
7
ตัวอย่�ง 9
วิธีคิด 6 วิธีทำ� 2 ใช้เลี้ยงสัตว์ของที่ดินที่มี
20
อ�ยุของแม่
หมายความว่า ถ้ามีที่ดิน 20 ส่วน ใช้เลี้ยงสัตว์ 9 ส่วน
อ�ยุของพร�ว 28 ปี อ�ยุของแม่ที่ม�กกว่�พร�ว เหลือที่ดินใช้ปลูกพืชผักสวนครัว 20 − 9 = 11 ส่วน
พื้นที่ที่เลี้ยงสัตว์เท่�ใด
ที่ดินที่มี
วิธีคิด
9
ของที่ดินที่มี 550 ตร.ว.
20
เลี้ยงสัตว์ ปลูกพืชผักสวนครัว
ธีทำา 1 แพรมีที่ดิน 20 แบ่งที่ดินสำ�หรับเลี้ยงสัตว์ 9 ของที่ดินที่มีอยู่
วิ......................................................................................................................................................
20 20
ดังนั้น เหลือที่ดินสำ�หรับปลูกพืชผักสวนครัว 20 − 9 = 11 ของที่ดินที่มีอยู่
......................................................................................................................................................
20 20 20
ซึ่งเท่�กับ 550 ต�ร�งว�
......................................................................................................................................................
จะได้ว่� ที่ดิน 11 ส่วน คิดเป็น 550 ต�ร�งว�
......................................................................................................................................................
ที่ดิน 1 ส่วน คิดเป็น 550 ต�ร�งว�
......................................................................................................................................................
11
ที่ดิน 9 ส่วน คิดเป็น 9 × 550 = 450 ต�ร�งว�
......................................................................................................................................................
11
แสดงว่� แบ่งที่ดินสำ�หรับเลี้ยงสัตว์ 450 ต�ร�งว�
......................................................................................................................................................
ดังนั้น พื้นที่ที่ปลูกพืชผักสวนครัวม�กกว่�พ้ืนที่ที่เลี้ยงสัตว์ 550 − 450 = 100 ต�ร�งว�
ตอบ 100 ต�ร�งว�
82 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
212 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
เฉลยหน้า 83
แบบฝึกหัด 2.10
ตอบ 225 ผล
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 83
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 213 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
เฉลยหน้า 84
2 ในก�รแข่งขันมวยไทยครั้งหนึ่ง มีผู้เข้�ชมที่เป็นช�ยไทย 7 ของผู้เข้�ชมทั้งหมด
9
1 2 วิธีทำ� 2 ผู้เข้าชมเป็นชายไทย 7
เป็นหญิงไทย ของผู้เข้�ชมทั้งหมด ผู้ชมที่เหลือเป็นช�วต่�งช�ติ 250 คน ของผู้เข้าชมทั้งหมด
6 9
เป็นหญิงไทย 1 ของผูเ้ ข้าชมทั้งหมด
ในก�รแข่งขันครั้งนี้มีผู้เข้�ชมทั้งหมดกี่คน 6
รวมผู้เข้าชมที่เป็นชาวไทย 7 1 17 ของผูเ้ ข้าชมทั้งหมด
+ =
9 6 18
วิธีคิด มีผู้เข้าชมที่เป็นชาวไทย 17 ของผู้เข้าชมทั้งหมด หมายความว่า
18
ถ้ามีผู้เข้าชมทั้งหมด 18 ส่วน เป็นชาวไทย 17 ส่วน
ผู้เข้�ชมทั้งหมด ที่เหลือเป็นชาวต่างชาติ 18 − 17 = 1 ส่วน
7 1 แสดงว่า ผู้เข้าชม 1 ส่วน คิดเป็น 250 คน
ของทั้งหมด ของทั้งหมด 250 คน
9 6
ผู้เข้าชม 18 ส่วน คิดเป็น 18 × 250 = 4,500 คน
ช�ยไทย หญิงไทย ช�วต่�งช�ติ
ดังนั้น ในการแข่งขันครั้งนี้มีผู้เข้าชมทั้งหมด 4,500 คน
ตอบ 4,500 คน
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
84 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
214 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
เฉลยหน้า 85
3 แม่ซื้อผัก 1 ของเงินที่มีอยู่ ซื้อเนื้อสัตว์ 1 ของเงินที่มีอยู่ แล้วนำ�เงินที่เหลือทั้งหมดอีก 180 บ�ท
5 2
3 วิธีทำ� 2 แม่ซื้อผัก 1 ของเงินที่มีอยู่
ไปซื้อผลไม้ แม่ซื้อของทั้งหมดเป็นเงินเท่�ใด 5
ซื้อเนื้อสัตว์ 1 ของเงินที่มีอยู่
2
วิธีคิด แม่ซื้อผักและเนื้อสัตว์คิดเป็น 1 + 1 = 7 ของเงินทีม ่ ีอยู่
5 2 10
ซื้อผักและเนื้อสัตว์ 7 ของเงินที่มีอยู่ หมายความว่า
10
เงินที่แม่ซื้อของทั้งหมด ถ้าแม่มีเงิน 10 ส่วน ซื้อผักและเนื้อสัตว์ 7 ส่วน เหลือเงินซื้อผลไม้ 10 − 7 = 3 ส่วน
1 1
ของเงินที่มี ของเงินที่มี 180 บ�ท แสดงว่า เงิน 3 ส่วน คิดเป็น 180 บาท
5 2
เงิน 1 ส่วน คิดเป็น 180 บาท
ซื้อผัก ซื้อเนื้อสัตว์ ซื้อผลไม้ 3
เงิน 10 ส่วน คิดเป็น 10 × 180 = 600 บาท
3
ดังนั้น แม่ซื้อของทั้งหมดเป็นเงิน 600 บาท
1 ของเงินที่มีอยู่
วิ.......................................................................................................................................................
ธีทำา 1 แม่ซื้อผัก
5
ซื อ
้ เนื อ
้ สั ต ว์ 1 ของเงินที่มีอยู่
.......................................................................................................................................................
2
แม่ ซ อ
้ ื ผั ก และเนื อ
้ สั ต ว์ ค ด
ิ เป็ น 1 1 = 7 ของเงินที่มีอยู่
+
.......................................................................................................................................................
5 2 10
แสดงว่ � แม่ ม เ
ี งิ น อยู ่ 10
.......................................................................................................................................................
10
และเหลื อ เงิ น ซื อ
้ ผลไม้ 10 7 = 3 ของเงินที่มีอยู่ ซึ่งเท่�กับ 180 บ�ท
−
.......................................................................................................................................................
10 10 10
จะได้ ว �
่ เงิ น 3 ส่ ว น คิ ด เป็ น 180 บ�ท
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 85
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 215 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
เฉลยหน้า 86
4 เอิงได้รับเงินโบนัสม�จำ�นวนหนึ่ง แบ่งให้พ่อ 2 ของเงินโบนัสที่ได้รับ และแบ่งให้แม่
7
1 ของเงินโบนัสที่ได้รับ เอิงยังเหลือเงินอีก 5,600 บ�ท เอิงได้รับเงินโบนัสเท่�ใด 4 วิธีทำ� 2 เอิงแบ่งเงินให้พ่อ 2 ของเงินโบนัสที่ได้รับ
3 7
ให้แม่ 1 ของเงินโบนัสที่ได้รับ
3
วิธีคิด
เอิงแบ่งเงินโบนัสให้พ่อและแม่ 2 + 1 = 13 ของเงินโบนัสที่ได้รับ
7 3 21
ให้พ่อและแม่ 13 ของเงินโบนัสที่ได้รับ หมายความว่า
21
เงินโบนัสทั้งหมด ถ้าเอิงได้รับเงินโบนัส 21 ส่วน ให้พ่อและแม่ 13 ส่วน
2 1
ของเงินโบนัส ของเงินโบนัส 5,600 บ�ท เอิงเหลือเงินโบนัส 21 − 13 = 8 ส่วน
7 3
จะได้ว่า เงิน 8 ส่วน คิดเป็น 5,600 บาท
ให้พ่อ ให้แม่ เหลือ
เงิน 1 ส่วน คิดเป็น 5600 บาท
8
เงิน 21 ส่วน คิดเป็น 21 × 5600 = 14,700 บาท
8
ดังนั้น เอิงได้รับเงินโบนัส 14,700 บาท
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
86 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
216 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 2 | เศษส่วน บทที่ 2 | เศษส่วน
เฉลยหน้า 87
5 ตั้มต้องก�รซื้อจักรย�น ซึ่งตั้มมีเงินออมอยู่ 4 ของร�ค�จักรย�น พ่อให้อีก 5 ของร�ค�จักรย�น
9 12 4 ของราคาจักรยาน
5 วิธีทำ� 2 ตั้มมีเงินออมอยู่
ยังข�ดเงินอีก 375 บ�ท จึงจะซื้อจักรย�นคันนี้ได้พอดี จักรย�นคันนี้ร�ค�กี่บ�ท 9
พ่อให้อีก 5 ของราคาจักรยาน
12
วิธีคิด
ตั้มมีเงินทั้งหมด 4 + 5 = 31 ของราคาจักรยาน
9 12 36
ตั้มมีเงิน 31 ของราคาจักรยาน หมายความว่า
36
ร�ค�จักรย�น
ถ้าราคาจักรยาน 36 ส่วน ตั้มมี 31 ส่วน ยังขาดเงินอีก 36 − 31 = 5 ส่วน
4 5
ของร�ค�จักรย�น ของร�ค�จักรย�น 375 บ�ท
9 12 จะได้ว่า เงิน 5 ส่วน คิดเป็น 375 บาท
เงินออม พ่อให้ ส่วนที่ยังข�ด 375 บาท
เงิน 1 ส่วน คิดเป็น
5
เงิน 36 ส่วน คิดเป็น 36 × 375 = 2,700 บาท
5
ดังนั้น จักรยานคันนี้ราคา 2,700 บาท
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 87
217 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 3 | ทศนิยม
แบบฝึกหัด 4 แสดงวิธีห�ผลลัพธ์
บทที่ 3 ทศนิยม
3 1 1
1) × 15 2) ÷
10 4 32
แบบฝึกหัด 3.1 3
วิธีทำา 3 × 15 = 3 × 15
....................................................................... วิธีทำา 1 ÷ 1 = 1 × 32
.......................................................................
1 เขียนในรูปทศนิยม 10 10 4 32 4 1
2
....................................................................... .......................................................................
8
9 203 9
....................................................................... 1 32
.......................................................................
1) 0.9
= ............................................. 2) 2.03
= .............................................. = = ×
10 100 2 41 1
1
....................................................................... .......................................................................
61 7542 = 4 = 8
3) 0.061
= ............................................. 4) 7.542
= .............................................. 2
1000 1000 ดังนั้น 3 × 15 = 4 1
....................................................................... ดังนั้น 1 ÷ 1 = 8
.......................................................................
12 7 10 2 4 32
5) 0.48
= ............................................. 6) 0.875
= .............................................. ตอบ 4 1
....................................................................... ตอบ ๘
.......................................................................
25 8
2
35 457
7) 8.75
= ............................................. 8) 3.656
= ..............................................
4 125 3) 0.3 ÷ 2 4) 9.51 ÷ 3
0.15 3.17
2 เขียนในรูปเศษส่วน วิธีทำา 2 0.30
....................................................................... วิธีทำา 3 9.51
.......................................................................
9
0.2
....................................................................... 0.5
.......................................................................
1) 0.4 4
= ............................................. 2) 1.6 16
= ................................................. 0.3
10 10 0.10
....................................................................... 0.21
.......................................................................
92 305 0.21
3) 0.92 = ............................................. 4) 3.05 = ................................................. 0.10
....................................................................... 0
.......................................................................
100 100
71
5) 0.071 = ............................................. 8469
6) 8.469 = ................................................. 0
....................................................................... ดังนั้น 9.51 ÷ 3 = 3.17
.......................................................................
1000 1000
ดังนั้น 0.3 ÷ 2 = 0.15
....................................................................... ตอบ ๓.๑๗
.......................................................................
555
7) 5.55 = ............................................. 1002
8) 1.002 = ................................................. ตอบ ๐.๑๕
100 1000
5) 7.015 ÷ 5 1.403 6) 0.6 ÷ 12 0.05
3 เติมตัวเลขแสดงจำ�นวนใน
วิธีทำา 5 7.015
....................................................................... วิธีทำา 12 0.60
.......................................................................
5
1) 12.5 × 10 = 125 2) 0.03 × 100 = 3 2.0
....................................................................... 0.60
.......................................................................
2.0
3) 0.66 × 100 = 66 4) 0.9 × 10 = 9 0.015
....................................................................... 0
.......................................................................
0.015
0
....................................................................... ดังนั้น 0.6 ÷ 12 = 0.05
.......................................................................
5) 8.002 × 1,000 = 8,002 6) 0.005 × 1,000 = 5
ดังนั้น 7.015 ÷ 5 = 1.403
....................................................................... ตอบ ๐.๐๕
.......................................................................
7) 3.05 × 100 = 305 8) 100 × 4.61 = 461
ตอบ ๑.๔๐๓
....................................................................... .......................................................................
9) 0.79 × 100 = 79 10) 1,000 × 0.028 = 28
88 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 89
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 218 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 3 | ทศนิยม บทที่ 3 | ทศนิยม
ข้อ 7) - 12) เป็นตัวอย่�งก�รแสดงวิธีทำ� เพร�ะอ�จแสดงในแนวนอนก็ได้
5 แสดงวิธีห�ผลลัพธ์
7) 0.75 + 0.068 − 0.2 8) 9 − (4.006 − 0.813)
วิธีทำา
....................................................................... วิธีทำา
....................................................................... 1) ฟ้�ซื้อไข่ไก่ 1 แผง ร�ค� 118.50 บ�ท ถ้�ไข่ไก่ 1 แผง มี 30 ฟอง
.......................................................................
ขั้นที่ 1 0.75 + 0.068 ขั้นที่ 2 0.818 − 0.2 ขั้นที่ 1 4.006 − 0.813 ขั้นที่ 2 9 − 3.193
....................................................................... ไข่ไก่ร�ค�ฟองละกี่บ�ท
.......................................................................
0.7 5 0
+
0.8 1 8
−
.......................................................................
4.0 0 6
−
9.0 0 0
−
วิธีทำา ไข่ไก่ 1 แผง ร�ค� 118.50 บ�ท
....................................................................................................................................................
0.0 6 8 0.2 0 0 0.8 1 3 3.1 9 3
0.8 1 8 0.6 1 8
....................................................................... 3.1 9 3 5.8 0 7
....................................................................... ไข่ไก่ 1 แผง มี 30 ฟอง
....................................................................................................................................................
.......................................................................
ดังนั้น 0.75 + 0.068 − 0.2 = 0.618 .......................................................................
ดั งนั้น 9 − (4.006 − 0.813) = 5.807
ดังนั้น ไข่ไก่ร�ค�ฟองละ 118.50 ÷ 30 = 3.95 บ�ท
....................................................................................................................................................
.......................................................................
ตอบ ๐.๖๑๘ .......................................................................
ตอบ ๕.๘๐๗
ตอบ ๓.๙๕ บ�ท
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
.......................................................................
ดังนั้น 2.082 + 3.4 × 7.06 = 26.086 .......................................................................
ดังนั้น 12 ÷ 8 − 0.753 = 0.747 วิธีทำา ไร่มันสำ�ปะหลัง 1 ไร่ ให้ผลผลิตเฉลี่ย 5.5 เมตริกตัน
....................................................................................................................................................
ตอบ ๒๖.๐๘๖ ตอบ ๐.๗๔๗
ปลื้มทำ�ไร่มันสำ�ปะหลัง 6 ไร่
....................................................................................................................................................
ดั.......................................................................
งนั้น 5.81 ÷ 7 × 400 = 332 .......................................................................
ตอบ ๗.๖
ตอบ ๓๓๒
90 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 91
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 219 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 3 | ทศนิยม บทที่ 3 | ทศนิยม
แบบฝึกหัด 3.2
แสดงวิธีทำาเศษส่วนให้อยู่ในรูปทศนิยม
12 63
5 6
32 18
77 14
1 2 ธีทำา 12 = 12 ÷ 4
วิ....................................................................... วิธีทำา 63 = 63 ÷ 9
.......................................................................
35 16 32 ÷ 4 18 ÷ 9
32 18
3 7
วิธีทำา 77 = 77 ÷ 7
....................................................................... วิธีทำา 14 = 14 ÷ 2
....................................................................... .......................................................................
= .......................................................................
=
35 35 ÷ 7 16 16 ÷ 2 8 2
11 7 3 × 125
....................................................................... 7×5
.......................................................................
.......................................................................
= .......................................................................
= = =
5 8 8 × 125 2×5
11 × 2 7 × 125 375
....................................................................... 35
.......................................................................
.......................................................................
= .......................................................................
= = =
5 ×2 8 × 125 1000 10
22
....................................................................... 875
....................................................................... = 0.375
....................................................................... = 3.5
.......................................................................
= =
10 1000
= 2.2 = 0.875 ตอบ ๐.๓๗๕
....................................................................... ตอบ ๓.๕
.......................................................................
....................................................................... .......................................................................
ตอบ ๒.๒
....................................................................... ตอบ ๐.๘๗๕
....................................................................... ....................................................................... .......................................................................
....................................................................... .......................................................................
27 468
7 8
12 450
42 49
3
120
4
350 ธีทำา 27 = 27 ÷ 3
วิ....................................................................... วิธีทำา 468 = 468 ÷ 9
.......................................................................
12 12 ÷ 3 450 450 ÷ 9
วิธีทำา 42 = 42 ÷ 6
....................................................................... วิธีทำา 49 = 49 ÷ 7
....................................................................... 9
....................................................................... 52
.......................................................................
= =
120 120 ÷ 6 350 350 ÷ 7 4 50
7
....................................................................... 7
....................................................................... 9 × 25
....................................................................... 52 × 2
.......................................................................
= = = =
20 50 4 × 25 50 × 2
7 × 5
....................................................................... 7 ×2
....................................................................... 225
....................................................................... 104
.......................................................................
= = = =
20 × 5 50 × 2 100 100
35
....................................................................... 14
....................................................................... = 2.25
....................................................................... = 1.04
.......................................................................
= =
100 100
= 0.35
....................................................................... = 0.14
....................................................................... ตอบ ๒.๒๕
....................................................................... ตอบ ๑.๐๔
.......................................................................
ตอบ ๐.๓๕
....................................................................... ตอบ ๐.๑๔
....................................................................... ....................................................................... .......................................................................
....................................................................... .......................................................................
92 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 93
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 220 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 3 | ทศนิยม บทที่ 3 | ทศนิยม
แบบฝึกหัด 3.3
18 56
9 10 แสดงวิธีหาผลหาร
750 175
ธีทำา 18 = 18 ÷ 3
วิ....................................................................... ธีทำา 56 = 56 ÷ 7
วิ.......................................................................
750 750 ÷ 3 175 175 ÷ 7 1 12.5 ÷ 0.5 2 0.91 ÷ 0.7
6
....................................................................... 8
.......................................................................
= =
250 25 วิธีทำา 12.5 ÷ 0.5 = 125 ÷ 5
....................................................................... วิธีทำา 0.91 ÷ 0.7 = 91 ÷ 7
.......................................................................
6 ×4
....................................................................... 8 ×4
....................................................................... 10 10 100 10
= =
250 × 4 25 × 4
24 32 = 125 × 10
....................................................................... = 91 × 10
.......................................................................
.......................................................................
= .......................................................................
= 25
10 51 13
100 71
1000 100 125 × 10
....................................................................... 91 × 10
.......................................................................
= =
= 0.024
....................................................................... = 0.32
....................................................................... 10 × 5 1 100 × 7 1
1 10
= 25
....................................................................... 13
.......................................................................
ตอบ ๐.๐๒๔ ตอบ ๐.๓๒ =
....................................................................... ....................................................................... 10
ดังนั้น 12.5 ÷ 0.5 = 25
....................................................................... = 1.3
.......................................................................
....................................................................... .......................................................................
ตอบ ๒๕
....................................................................... ดังนั้น 0.91 ÷ 0.7 = 1.3
.......................................................................
....................................................................... .......................................................................
....................................................................... ตอบ ๑.๓
.......................................................................
....................................................................... .......................................................................
54 99
11 12
240 72
ธีทำา 54 = 54 ÷ 6
วิ....................................................................... ธีทำา 99 = 99 ÷ 9
วิ.......................................................................
240 240 ÷ 6 72 72 ÷ 9 3 6.408 ÷ 0.9 4 3.12 ÷ 0.2
9
....................................................................... 11
.......................................................................
= =
40 8 วิธีทำา 6.408 ÷ 0.9 = 6408 ÷ 9
....................................................................... วิธีทำา 3.12 ÷ 0.2 = 312 ÷ 2
.......................................................................
9 × 25
....................................................................... 11 × 125
....................................................................... 1000 10 100 10
= =
40 × 25 8 × 125 6408 10
.......................................................................
= 312 10
.......................................................................
=
× ×
225
....................................................................... 1375
....................................................................... 1000 91 100 21
= = 712
6408 × 10 156
312 × 10
1000 1000 .......................................................................
= .......................................................................
=
= 0.225
....................................................................... = 1.375
....................................................................... 100 1000 × 9 1 10 100 × 2 1
712
....................................................................... 156
.......................................................................
= =
ตอบ ๐.๒๒๕
....................................................................... ตอบ ๑.๓๗๕
....................................................................... 100 10
= 7.12
....................................................................... = 15.6
.......................................................................
....................................................................... .......................................................................
ดังนั้น 6.408 ÷ 0.9 = 7.12
....................................................................... ดังนั้น 3.12 ÷ 0.2 = 15.6
.......................................................................
....................................................................... .......................................................................
ตอบ ๗.๑๒
....................................................................... ตอบ ๑๕.๖
.......................................................................
....................................................................... .......................................................................
94 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 95
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 221 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 3 | ทศนิยม บทที่ 3 | ทศนิยม
แบบฝึกหัด 3.4
5 3 ÷ 0.8 6 50.4 ÷ 6.3 แสดงวิธีหาผลหาร
วิธีทำา 3 ÷ 0.8 = 3 ÷ 8
....................................................................... วิธีทำา 50.4 ÷ 6.3 = 504 ÷ 63
.......................................................................
10 10 10 1 8.4 ÷ 0.06 2 0.039 ÷ 0.15
10
....................................................................... 504 10
....................................................................... ตัวอย่�ง
= 3× = ×
8 5 8
10 63 1 วิธีทำา 8.4 ÷ 0.06 = 84 ÷ 6
....................................................................... วิธีทำา 0.039 ÷ 0.15 = 39 ÷ 15
.......................................................................
3 × 10
....................................................................... 504 × 10
....................................................................... 10 100 1000 100
= =
84 1 10
× 63 1 84 100
....................................................................... 39 100
.......................................................................
15 = × = ×
.......................................................................
= = 8
....................................................................... 10 6 10 1000 15
14
4 84 × 100
....................................................................... ....................................................................... 2
15 × 25 = 20
.......................................................................
= ดังนั้น 50.4 ÷ 6.3 = 8
....................................................................... 1 10 × 6 1
13 39
× 100
4 × 25 =
= 140
....................................................................... 1000 × 15 5
.......................................................................
375
....................................................................... ตอบ ๘
....................................................................... 100 1
=
100 ดังนั้น 8.4 ÷ 0.06 = 140
....................................................................... 26
.......................................................................
= 3.75 =
....................................................................... ....................................................................... 100
ตอบ ๑๔๐
....................................................................... = 0.26
.......................................................................
ดังนั้น 3 ÷ 0.8 = 3.75
....................................................................... .......................................................................
ตอบ ๓.๗๕ ....................................................................... ดังนั้น 0.039 ÷ 0.15 = 0.26
.......................................................................
ตอบ ๓.๕
....................................................................... ตอบ ๖.๕
.......................................................................
96 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 97
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 222 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 3 | ทศนิยม บทที่ 3 | ทศนิยม
แบบฝึกหัด 3.5
5 3.234 ÷ 0.07 6 27 ÷ 0.36
1 แสดงวิธีห�ผลห�ร
36
วิธีทำา 3.234 ÷ 0.07 = 3234 ÷ 7
....................................................................... วิธีทำา 27 ÷ 0.36 = 27 ÷
.......................................................................
1000 100 100
3234 100 100 1) 0.05 ÷ 0.125 2) 73.6 ÷ 0.016
.......................................................................
= × .......................................................................
= 27 ×
1000 7 36 ตัวอย่�ง ตัวอย่�ง
462 3234 × 1001
.......................................................................
= .......................................................................
3 25 วิธีทำา 0.05 ÷ 0.125 = 5 ÷ 125
....................................................................... วิ ธีทำา 73.6 ÷ 0.016 = 736 ÷ 16
.......................................................................
27 × 100
10 1000 × 7 1 = 100 1000 10 1000
462
....................................................................... 36 4
....................................................................... 5 1000 736 1000
= 1 .......................................................................
= × .......................................................................
= ×
10 100 125 4 10 16
40
= 46.2
....................................................................... = 75
....................................................................... ....................................................................... .......................................................................
46 100
1 5 200 184 736
=
× 1000 = × 1000
ดังนั้น 3.234 ÷ 0.07 = 46.2
....................................................................... ดังนั้น 27 ÷ 0.36 = 75
....................................................................... 100 × 125
....................................................................... 10 × 16 4
.......................................................................
10 25 1 1
5
1
ตอบ ๔๖.๒
....................................................................... ตอบ ๗๕
....................................................................... 4
....................................................................... = 4,600
.......................................................................
=
10
....................................................................... ....................................................................... = 0.4
....................................................................... ดังนั้น 73.6 ÷ 0.016 = 4,600
.......................................................................
ตอบ ๙.๕
....................................................................... ตอบ ๓.๕
.......................................................................
98 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 99
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 223 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 3 | ทศนิยม บทที่ 3 | ทศนิยม
2 เติมคำ�ตอบ
5) 4 ÷ 0.025 6) 243 ÷ 0.081
25 81
วิธีทำา 4 ÷ 0.025 = 4 ÷
....................................................................... วิธีทำา 243 ÷ 0.081 = 243 ÷
....................................................................... 1) 16 ÷ 0.2 80
= ..................................... 2) 15 ÷ 0.3 50
= ....................................
1000 1000
1000
....................................................................... 1000
.......................................................................
= 4× = 243 ×
25 40 81 800 500
4 × 1000 3 16 ÷ 0.02 = ..................................... 15 ÷ 0.03 = ....................................
.......................................................................
= .......................................................................
27
25 1 243 × 1000
=
= 160
....................................................................... 81 9
.......................................................................
1 8,000
16 ÷ 0.002 = ..................................... 5,000
15 ÷ 0.003 = ....................................
ดังนั้น 4 ÷ 0.025 = 160
....................................................................... = 3,000
.......................................................................
ตอบ ๑๖๐
....................................................................... ดังนั้น 243 ÷ 0.081 = 3,000
.......................................................................
แบบฝึกหัด 3.6
5 381.6 ÷ 0.36 6 0.012 ÷ 0.48
แสดงวิธีหาผลหาร
.......................................................................
วิธีทำา 381.6 ÷ 0.36 = (381.6 × 100) .......................................................................
วิธีทำา 0.012 ÷ 0.48 = (0.012 × 100)
= 38,160 ÷ 36
....................................................................... = 1.2 ÷ 48
.......................................................................
.......................................................................
วิธีทำา 16.5 ÷ 1.1 = (16.5 × 10) ÷ (1.1 × 10) วิ.......................................................................
ธีทำา 1.08 ÷ 0.6 = (1.08 × 10) ÷ (0.6 × 10)
1060 0.025
.......................................................................
= 165 ÷ 11 .......................................................................
= 10.8 ÷ 6 .......................................................................
36 38160 .......................................................................
48 1.200
36 0.96
15 1.8
.......................................................................
216 0.240
.......................................................................
.......................................................................
11 165 .......................................................................
6 10 . 8
11 216 0.240
6
.......................................................................
55 .......................................................................
4.8 .......................................................................
0 .......................................................................
0
0
55 4.8
.......................................................................
0 .......................................................................
0 .......................................................................
0 .......................................................................
ดังนั้น 0.012 ÷ 0.48 = 0.025
.......................................................................
ดังนั้น 16.5 ÷ 1.1 = 15 .......................................................................
ดั งนั้น 1.08 ÷ 0.6 = 1.8 .......................................................................
ดังนั้น 381.6 ÷ 0.36 = 1,060 .......................................................................
ตอบ ๐.๐๒๕
.......................................................................
ตอบ ๑๕ .......................................................................
ตอบ ๑.๘ .......................................................................
ตอบ ๑,๐๖๐ .......................................................................
....................................................................... .......................................................................
.......................................................................
÷ (0.115 × 1,000) .......................................................................
= 5,000 ÷ 625
.......................................................................
วิธีทำา 0.49 ÷ 0.14 = (0.49 × 100) ÷ (0.14 × 100) วิ.......................................................................
ธีทำา 0.896 ÷ 0.16 = (0.896 × 100) ÷ (0.16 × 100) 8
= 138 ÷ 115
....................................................................... .......................................................................
625 5000
.......................................................................
= 49 ÷ 14 .......................................................................
= 89.6 ÷ 16 1.2 5000
3.5 5.6 115 138.0
....................................................................... .......................................................................
0
.......................................................................
14 49.0 .......................................................................
16 89.6 115
42 80 23.0
....................................................................... .......................................................................
ดังนั้น 5 ÷ 0.625 = 8
.......................................................................
7.0 .......................................................................
9.6
23.0
7.0 9.6
.......................................................................
0 .......................................................................
ตอบ ๘
.......................................................................
0 .......................................................................
0
.......................................................................
ดังนั้น 0.138 ÷ 0.115 = 1.2 .......................................................................
.......................................................................
ดังนั้น 0.49 ÷ 0.14 = 3.5 .......................................................................
ดั งนั้น 0.896 ÷ 0.16 = 5.6
.......................................................................
ตอบ ๑.๒ .......................................................................
.......................................................................
ตอบ ๓.๕ .......................................................................
ตอบ ๕.๖
....................................................................... .......................................................................
....................................................................... .......................................................................
แบบฝึกหัด 3.7
3 สน�มหญ้�รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้�แห่งหนึ่งกว้�ง 2.4 เมตร มีพื้นที่ 12 ต�ร�งเมตร
แสดงวิธีหาคำาตอบ สน�มหญ้�นี้ย�วเท่�ใด
1 กลุ่มประมงพื้นบ้�นผลิตน้ำ�ปล�ได้ 150 ลิตร แบ่งใส่ขวด ขวดละ 0.75 ลิตร ได้กี่ขวด วิธีทำา สน�มหญ้�รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้� มีพื้นที่ 12 ต�ร�งเมตร
....................................................................................................................................................
สน�มหญ้�กว้�ง 2.4 เมตร
....................................................................................................................................................
วิธีทำา กลุ่มประมงพื้นบ้�นผลิตน้ำ�ปล�ได้ 150 ลิตร
....................................................................................................................................................
ดังนั้น สน�มหญ้�นี้ย�ว 12 ÷ 2.4 = 5 เมตร
....................................................................................................................................................
แบ่งใส่ขวด ขวดละ 0.75 ลิตร
....................................................................................................................................................
ตอบ ๕ เมตร
....................................................................................................................................................
ดังนั้น กลุ่มประมงพื้นบ้�นผลิตน้ำ�ปล�ได้ 150 ÷ 0.75 = 200 ขวด
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
ตอบ ๒๐๐ ขวด
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
4 ก�รคิดค่�น้ำ�ในแต่ละเดือนของหอพักแห่งหนึ่งเจ้�ของหอพักคิดค่�น้ำ�ประป�สำ�หรับผู้เช่�
ลูกบ�ศก์เมตรละ 20.50 บ�ท และคิดค่�บริก�รห้องละ 20 บ�ท ถ้�เดือนมิถุน�ยนสินใจเสียค่�น้ำ�
2 ในก�รสร้�งถนนเส้นหนึ่งซึ่งย�ว 10.2 กิโลเมตร ใช้งบประม�ณทั้งหมด 18.36 ล้�นบ�ท
ประป�พร้อมค่�บริก�ร 327.50 บ�ท เดือนมิถุน�ยนสินใจใช้น้ำ�กี่ลูกบ�ศก์เมตร
ถนนเส้นนี้ใช้งบประม�ณในก�รสร้�งเฉลี่ยกิโลเมตรละเท่�ใด
วิธีทำา เดือนมิถุน�ยน สินใจเสียค่�น้ำ�ประป�พร้อมค่�บริก�ร 327.50 บ�ท
....................................................................................................................................................
วิธีทำา ในก�รสร้�งถนนเส้นหนึ่งใช้งบประม�ณทั้งหมด 18.36 ล้�นบ�ท
....................................................................................................................................................
ค่�บริก�ร 20 บ�ท
....................................................................................................................................................
สร้�งถนนย�ว 10.2 กิโลเมตร
....................................................................................................................................................
ค่�น้ำ�ประป� 327.50 − 20 = 307.50 บ�ท
....................................................................................................................................................
ดังนั้น ถนนเส้นนี้ใช้งบประม�ณในก�รสร้�งเฉลี่ยกิโลเมตรละ
....................................................................................................................................................
ค่�น้ำ�ประป�ลูกบ�ศก์เมตรละ 20.50 บ�ท
....................................................................................................................................................
18.36 ÷ 10.2 = 1.8 ล้�นบ�ท
....................................................................................................................................................
ดังนั้น เดือนมิถุน�ยนสินใจใช้น้ำ� 307.50 ÷ 20.50 = 15 ลูกบ�ศก์เมตร
....................................................................................................................................................
ตอบ ๑.๘ ล้�นบ�ท
....................................................................................................................................................
ตอบ ๑๕ ลูกบ�ศก์เมตร
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
แบบฝึกหัด 3.8
3 น้ำ�หนึ่งต้องก�รขนสินค้� 20 กล่อง แต่ละกล่องหนัก 24.5 กิโลกรัม ถ้�ก�รขนส่งสินค้�นี้
แสดงวิธีหาคำาตอบ ใช้ลิฟต์ที่ส�ม�รถรับน้ำ�หนักได้ 520 กิโลกรัม และน้ำ�หนึ่งหนัก 83.9 กิโลกรัม โดยน้ำ�หนึ่ง
ต้องขึ้นลิฟต์ไปพร้อมกับสินค้� ในก�รขนสินค้�แต่ละครั้ง จะส�ม�รถขนได้ม�กที่สุดกี่กล่อง
1 ยุวดีซื้อป�กก� 15 ด้�ม และดินสอ 12 แท่ง เป็นเงิน 148.50 บ�ท ถ้�ดินสอร�ค�
แท่งละ 3 บ�ท ป�กก�ร�ค�ด้�มละกี่บ�ท วิธีทำา ลิฟต์ขนสินค้�รับน้ำ�หนักได้ 520 กิโลกรัม
....................................................................................................................................................
น้ำ�หนึ่งหนัก 83.9 กิโลกรัม
....................................................................................................................................................
วิธีทำา ดินสอร�ค�แท่งละ 3 บ�ท
....................................................................................................................................................
ลิฟต์จะรับน้ำ�หนักสินค้�ได้ 520 − 83.9 = 436.1 กิโลกรัม
....................................................................................................................................................
ยุวดีซื้อดินสอ 12 แท่ง
....................................................................................................................................................
กล่องแต่ละใบหนัก 24.5 กิโลกรัม
....................................................................................................................................................
ยุวดีซื้อดินสอเป็นเงิน 12 × 3 = 36 บ�ท
....................................................................................................................................................
จะได้ว่� ในก�รขนแต่ละครั้งจะได้กล่องม�กที่สุด 436.1 ÷ 24.5 = 17.8 กล่อง
....................................................................................................................................................
ยุวดีซื้อป�กก�และดินสอเป็นเงิน 148.50 บ�ท
....................................................................................................................................................
ดังนั้น แต่ละครั้งจะขนสินค้�ได้ม�กที่สุด 17 กล่อง
....................................................................................................................................................
ยุวดีซื้อป�กก�เป็นเงิน 148.50 − 36 = 112.50 บ�ท
.................................................................................................................................................... ตอบ ๑๗ กล่อง
....................................................................................................................................................
ยุวดีซื้อป�กก� 15 ด้�ม
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
ดังนั้น ป�กก�ร�ค�ด้�มละ 112.50 ÷ 15 = 7.50 บ�ท
....................................................................................................................................................
ตอบ ๗.๕๐ บ�ท
....................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................... 4 กำ�หนดก�รแลกเงินดอลล�ร์สหรัฐ (USD) เป็นเงินบ�ท ดังนี้
2 ก้องเลื่อยไม้เป็น 3 ท่อน ให้ท่อนที่หนึ่งย�ว 1.6 เมตร ท่อนที่สองย�ว 0.45 เมตร หนึ่งดอลล�ร์ 30.71 บ�ท
และท่อนที่ส�มย�ว 0.444 เมตร ซึ่งก�รเลื่อยแต่ละครั้งจะเสียไม้ไปกับก�รเลื่อย 0.003 เมตร ห้�ดอลล�ร์ สิบดอลล�ร์ และยี่สิบดอลล�ร์ 31.06 บ�ท
ระยะทาง ราคา
1 กิโลเมตรแรก 35.00 บ�ท
ราราคคาา ม�กกว่� 1 กิโลเมตร ถึงกิโลเมตรที่ 10 กิโลเมตรละ 5.50 บ�ท
ถ้�จูนต้องก�รซื้อเครื่องซักผ้�ยี่ห้อนี้แบบเงินผ่อน จูนต้องจ่�ยเงินม�กกว่�ซื้อแบบเงินสดกี่บ�ท
ถ้�อ้นโดยส�รรถยนต์รับจ้�งเป็นระยะท�ง 9.25 กิโลเมตร และสภ�พก�รจร�จรเป็นปกติ
แบบฝึกหัด 2 แสดงวิธีหาจำานวนที่แทนด้วย
บทที่ 4 ร้อยละและอัตราส่วน
3 6 42
1) = 2) =
4 24 5
แบบฝึกหัด 4.1
วิธีทำา 3 3 × 6 18
.......................................................................... วิธีทำา 6 6 × 7 42
....................................................................................
1 หาผลคูณ = = = =
4 4 × 6 24 5 5 × 7 35
.......................................................................... ....................................................................................
1) 12 × 5
4 2) 9 × 14
36
3 1 7 ดังนั้น จำานวนที่แทนด้วย คือ 18
.......................................................................... ดังนั้น จำานวนที่แทนด้วย คือ 35
....................................................................................
วิธีทำา 5 12 × 5
......................................................................... วิธีทำา 14 9 × 14
..............................................................................
12 × = 9× =
4 41 36 364 ตอบ 18
.......................................................................... ตอบ 35
....................................................................................
2
......................................................................... ..............................................................................
.......................................................................... ....................................................................................
= 15
......................................................................... 7
..............................................................................
=
2 9
ตอบ 15 1 3) = 20 4) 81 =
......................................................................... ..............................................................................
= 3 8 32 63
2
......................................................................... ตอบ 3 1
.............................................................................. วิธีทำา 20 20 ÷ 4 5
.......................................................................... วิธีทำา 81 81 ÷ 9 9
....................................................................................
= = = =
2 32 32 ÷ 4 8 63 63 ÷ 9 7
6 ×5
3) 45 6
4) 4 × 26 .......................................................................... ....................................................................................
2 1 3 13 ดังนั้น จำานวนที่แทนด้วย คือ 5
.......................................................................... ดังนั้น จำานวนที่แทนด้วย คือ 7
....................................................................................
วิธีทำา 6 6 × 5
......................................................................... วิธีทำา 6 6 × 26
..............................................................................
× 5 = × 26 =
45 45 9 4 42 ตอบ 5
.......................................................................... ตอบ 7
....................................................................................
3 1
......................................................................... ..............................................................................
2 .......................................................................... ....................................................................................
.........................................................................
= = 39
..............................................................................
3 8 15
ตอบ 2
......................................................................... ตอบ 39
.............................................................................. 5) = 40 6) =
15 28 84
3
......................................................................... .............................................................................. 40 40 ÷ 5 8 15 15 × 3 45
วิธีทำา
..........................................................................
= = วิธีทำา
....................................................................................
= =
15 15 ÷ 5 3 28 28 × 3 84
5) 100 × 28 6) 5 × 56
.......................................................................... ....................................................................................
35 24
20 4 7
วิธีทำา 100 × 28 = 100 × 28
......................................................................... วิธีทำา 5 5 × 56
.............................................................................. ดังนั้น จำานวนที่แทนด้วย คือ 3
.......................................................................... ดังนั้น จำานวนที่แทนด้วย คือ 45
....................................................................................
× 56 =
35 35 5 24 24 3
1
......................................................................... .............................................................................. ตอบ 3
.......................................................................... ตอบ 45
....................................................................................
= 80
......................................................................... 35
.............................................................................. .......................................................................... ....................................................................................
=
3
ตอบ 80
......................................................................... 2
..............................................................................
= 11
3
......................................................................... ตอบ 11 2
..............................................................................
3
110 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 111
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 229 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน บทที่ 4 | ร้อยละและอัตราส่วน
...................................................................................................................................................
2) แก้วตาซื้อหูฟัง 980 บาท ขายให้เพื่อนขาดทุนร้อยละ 15 แก้วตาขายหูฟังราคาเท่าใด
ตัวอย่าง 2 ในถังมีน้ำา 68 ลิตร ใช้ไป 17 ลิตร ใช้น้ำาไปคิดเป็นกี่เปอร์เซ็นต์
วิธีทำา ขายขาดทุนร้อยละ 15
...................................................................................................................................................
วิธีทำา ในถังมีน้ำา 68 ลิตร ใช้ไป 17 ลิตร
...................................................................................................................................................
แก้วตาซื้อหูฟัง 980 บาท
................................................................................................................................................... 17
15 ถ้าในถังมีน้ำา 1 ลิตร ใช้ไป ลิตร
...................................................................................................................................................
ขายขาดทุน × 980 = 147 บาท
................................................................................................................................................... 68
100 17
ถ้าในถังมีน้ำา 100 ลิตร ใช้ไป 100 × = 25 ลิตร
...................................................................................................................................................
ดังนั้น แก้วตาขายหูฟังราคา 980 − 147 = 833 บาท
................................................................................................................................................... 68
ดังนั้น ใช้น้ำาไปคิดเป็น 25% ของปริมาณน้ำาในถัง
...................................................................................................................................................
ตอบ ๘๓๓ บาท
...................................................................................................................................................
ตอบ ๒๕% ของปริมาณน้ำาในถัง
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
แบบฝึกหัด 4.3
4 ในสวนมีต้นมะพร้าว 75 ต้น ต้นมะม่วง 45 ต้น และ ต้นเงาะ 30 ต้น
แสดงวิธีหาคำาตอบ
1) ต้นมะพร้าวคิดเป็นร้อยละเท่าใดของไม้ผลในสวน
................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................
................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................
แบบฝึกหัด 4.4
3 วันนี้ร้านค้าขายเครื่องดื่มได้ 340 แก้ว เป็นกาแฟ 150 แก้ว ชา 70 แก้ว ที่เหลือเป็นน้ำาผลไม้
ร้านค้าขายกาแฟคิดเป็นร้อยละเท่าใดของจำานวนน้ำาผลไม้ แสดงวิธีหาคำาตอบ
.................................................................................................................................................
4 เมื่อวานขุนเดินได้ 7,500 ก้าว วันนี้เดินได้มากกว่าเมื่อวาน 1,125 ก้าว
จำานวนก้าวที่ขุนเดินได้ในวันนี้คิดเป็นร้อยละเท่าใดของจำานวนก้าวที่ขุนเดินได้เมื่อวาน 2 ชัยขายนาฬิกาปลุกให้ก้องราคา 420 บาท ถ้าชัยซื้อนาฬิกาปลุกเรือนนี้มา 500 บาท
ชัยขาดทุนกี่เปอร์เซ็นต์
วิธีทำา เมื่อวานขุนเดินได้ 7,500 ก้าว วันนี้เดินได้มากกว่าเมื่อวาน 1,125 ก้าว
.................................................................................................................................................... ตัวอย่าง
แสดงว่า วันนี้ขุนเดินได้ 7,500 + 1,125 = 8,625 ก้าว วิธีทำา ชัยขายนาฬิกาปลุกขาดทุน 500 − 420 = 80 บาท
.......................................................................................................................
....................................................................................................................................................
เมื่อวานขุนเดินได้ 7,500 ก้าว วันนี้เดินได้ 8,625 ก้าว
.................................................................................................................................................... ทุน 500 บาท ขายขาดทุน 80 บาท
...........................................................................................................................
8625 80
ถ้าเมื่อวานขุนเดินได้ 1 ก้าว วันนี้เดินได้ ก้าว
.................................................................................................................................................... ถ้าทุน 1 บาท ขายขาดทุน บาท
.................................................................................................................................................
8625 7500 500
ถ้าเมื่อวานขุนเดินได้ 100 ก้าว วันนี้เดินได้ 100 × = 115 ก้าว 80
.................................................................................................................................................... ถ้าทุน 100 บาท ขายขาดทุน 100 × = 16 บาท
.................................................................................................................................................
7500 500
ดังนั้น จำานวนก้าวที่ขุนเดินได้ในวันนี้คิดเป็นร้อยละ 115 ของจำานวนก้าวที่ขุนเดินได้เมื่อวาน
.................................................................................................................................................... ดังนั้น ชัยขายนาฬิกาปลุกขาดทุน 16 เปอร์เซ็นต์
.................................................................................................................................................
ตอบ ร้อยละ ๑๑๕ ของจำานวนก้าวที่ขุนเดินได้เมื่อวาน
.................................................................................................................................................... ตอบ ๑๖ เปอร์เซ็นต์
.................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
แบบฝึกหัด 4.5
3 ร้านค้าติดราคาไฟฉายกระบอกหนึ่ง 950 บาท ขายให้ลูกค้า 608 บาท
แสดงวิธีหาคำาตอบ
ร้านค้าลดราคากี่เปอร์เซ็นต์
950
บ
608 าท
บาท
ตัวอย่าง
............................................................................................. 1 ร้านเฟอร์นิเจอร์ขายเตียงนอนราคา 16,200 บาท ได้กำาไร 35% ร้านค้าลงทุนซื้อเตียงนอน
................................................................................................................................................. ราคาเท่าใด
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
แบบฝึกหัด 4.6
3 ร้านค้าประกาศลดราคาเครื่องซักผ้าทั้งร้าน 40% แม่ซื้อมาเครื่องหนึ่งราคา 9,360 บาท
เขียนอัตราส่วนจากข้อความต่อไปนี้
ร้านค้าติดราคาเครื่องซักผ้าที่แม่ซื้อไว้เท่าใด
วิธ.................................................................................................................................................
ีทำา ร้านค้าติดราคาเครื่องซักผ้า 100 บาท ลดราคาให้ 40 บาท 1 ซื้อถุงเท้า 5 คู่ แถมถุงเท้า 1 คู่
1 ตอบคำาถามโดยใช้ข้อมูลจากแผนผัง
1 เติมตัวเลขแสดงจำานวนใน
1) 6 : 13 = 30 : 65 2) 12 : 14 = 36 : 42
5) 18 : 15 = 6 : 5 6) 44 : 52 = 11 : 13
4.
3
ซม
54 160
.
7) 9 : 21 = : 126 8) 7 : 16 = 70 :
1) ระยะทางจากสวนสาธารณะถึงโรงเรียนเป็นกี่เมตร
18 : 42
....................................................................... 7 : 3
.......................................................................
2) ระยะทางจากวัดถึงโรงเรียนเป็นกี่กิโลเมตร
24 : 56
....................................................................... 560 : 240
.......................................................................
จากภาพ ระยะทางจากวัดถึงโรงเรียนยาว 7.5 + 4.3 = 11.8 เซนติเมตร
...........................................................................................................................................................
3) 14 : 24 4) 90 : 210 จะได้ 1 : 20,000 = 11.8 × 1 : 11.8 × 20,000
...........................................................................................................................................................
= 11.8 : 236,000
...........................................................................................................................................................
ตัวอย่าง 7 : 12
....................................................................... ตัวอย่าง 9 : 21
.......................................................................
ดังนั้น ระยะทางจากวัดถึงโรงเรียนยาว 236,000 เซนติเมตร
...........................................................................................................................................................
28 : 48
....................................................................... 30 : 70
.......................................................................
หรือ 236,000 ÷ 100 = 2,360 เมตร
...........................................................................................................................................................
42 : 72
....................................................................... 3 : 7
.......................................................................
หรือ 2,360 ÷ 1,000 = 2.36 กิโลเมตร
...........................................................................................................................................................
70 : 120
....................................................................... 18 : 42
.......................................................................
...........................................................................................................................................................
จากภาพ เสาต้นที่ 2 กับเสาต้นที่ 3 ห่างกัน 13.5 เซนติเมตร แสดงว่า สนามรูปสี่เหลี่ยมมุมฉาก กว้าง 18 เมตร ยาว 30 เมตร
.................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
จะได้ 1 ซม. : 25 ม. = 13.5 × 1 ซม. : 13.5 × 25 ม. และมีความยาวรอบสนาม 2 × (18 + 30) = 96 เมตร
.................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
= 13.5 ซม. : 337.5 ม. ดังนั้น ป้องต้องทำาเส้นขอบเป็นระยะทาง 96 เมตร
.................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
ดังนั้น เสาต้นที่ 2 กับเสาต้นที่ 3 ห่างกัน 337.5 เมตร ตอบ ๙๖ เมตร
.................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
2 บอลต้องการทาสีบ้านคิดเป็นพื้นที่ 108 ตารางเมตร ถ้าอัตราส่วนของปริมาณสีทาบ้าน ต่อ พื้นที่
........................................................................................................................................................... เป็น 4 ลิตร : 9 ตารางเมตร และสี 1 ถัง มีประมาณ 20 ลิตร บอลต้องซื้อสีอย่างน้อยกี่ถัง
...........................................................................................................................................................
วิธีทำา จากอัตราส่วนของปริมาณสีทาบ้าน ต่อ พื้นที่ = 4 ลิตร : 9 ตารางเมตร
.................................................................................................................................................
2) สะพานยาวกี่เมตร และเนื่องจาก 108 ÷ 9 = 12
.................................................................................................................................................
จากภาพ สะพานยาว 8.5 + 13.5 + 8.5 = 30.5 เซนติเมตร
........................................................................................................................................................... จะได้ 4 ลิตร : 9 ตารางเมตร = 4 × 12 ลิตร : 9 × 12 ตารางเมตร
.................................................................................................................................................
จะได้ 1 ซม. : 25 ม. = 30.5 × 1 ซม. : 30.5 × 25 ม.
........................................................................................................................................................... = 48 ลิตร : 108 ตารางเมตร
.................................................................................................................................................
= 30.5 ซม. : 762.5 ม.
........................................................................................................................................................... แสดงว่า พื้นที่ทาสี 108 ตาราเมตร ใช้สี 48 ลิตร
.................................................................................................................................................
ดังนั้น สะพานยาว 762.5 เมตร
........................................................................................................................................................... สี 1 ถัง มีปริมาตรประมาณ 20 ลิตร
.................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................... บอลต้องใช้สีทาบ้าน 48 ÷ 20 = 2.4 ถัง
.................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................... ดังนั้น บอลต้องซื้อสีอย่างน้อย 3 ถัง
.................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................... ตอบ ๓ ถัง
.................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
แบบฝึกหัด 4.10
3 การทำาขนมหม้อแกงใช้อัตราส่วนของปริมาณน้ำาตาลโตนดเป็นกิโลกรัม ต่อ จำานวนขนมเป็นถาด
เป็น 3 : 50 ถ้าหยกต้องการทำาขนมหม้อแกง 300 ถาด และน้ำาตาลโตนดราคากิโลกรัมละ แสดงวิธีหาคำาตอบ
10 ซม.
น้ำาตาลโตนดราคากิโลกรัมละ 159 บาท ตัวบ้าน
....................................................................................................................................................
ดังนั้น หยกต้องจ่ายเงินค่าน้ำาตาลโตนด 18 × 159 = 2,862 บาท
....................................................................................................................................................
ตอบ ๒,๘๖๒ บาท
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
มาตราส่วน 1 ซม. : 2 ม.
3 ซม.
1
5 ซม.
5 ซม.
บ้านพ่อ
3
6 ซม.
ซม
4ซ
.
ม. 2
ง
คลอ
12.5 ซม.
ราคา
........................................................................................................................................................... ดังนั้น...........................................................................................................................................................
เจ้าของลานจอดรถจะต้องใช้คอนกรีตทั้งหมด 120 + 250 = 370 ลบ.ม.
แบบฝึกหัด 3 เขียนรูปถัดไปของแบบรูปที่กำาหนด
บทที่ 5 แบบรูป
1)
..............................
แบบฝึกหัด 5.1
1 พิจารณาแบบรูปต่อไปนี้ แล้วเติมตัวเลขแสดงจำานวนใน 2)
..............................
1) 10 18 26 34 42 50 58
(เพิ่มขึ้นทีละ 8)
2) 159 147 135 123 111 99 87
(ลดลงทีละ 12)
1,845 1,640 1,435 3)
3) 2,050 1,230 1,025 820
(ลดลงทีละ 205) ..............................
4) 5 30 180 1,080 6,480 38,880 233,280
(จำานวนทางขวาเป็น 6 เท่าของจำานวนที่อยู่ติดกันทางซ้าย)
5) 790 3,160 12,640 50,560 202,240 808,960 3,235,840
(จำานวนทางขวาเป็น 4 เท่าของจำานวนที่อยู่ติดกันทางซ้าย) 4)
6) 277,020 92,340 30,780 10,260 3,420 1,140 380
(จำานวนทางซ้ายเป็น 3 เท่าของจำานวนที่อยู่ติดกันทางขวา)
..............................
2 สร้างแบบรูปของจำานวนที่มีความสัมพันธ์ตามที่กำาหนด
1) ลดลงทีละ 17 5)
..............................
300 283 266 249 232 215
2) เพิ่มขึ้นทีละ 5
5) จำานวนทางขวาเป็น 3 เท่าของจำานวนทางซ้าย 8)
15 45 135 405 1,215 3,645 ..............................
แบบฝึกหัด 5.2
2 เติมตัวเลขแสดงจำานวนใน
1 พิจารณาจำานวนในแบบรูป แล้วเติมความสัมพันธ์ใน 1) 8 9 12 17 24 33 44
+1 +3 +5 +7 +9 + 11
1) 78 79 82 87 94 103
5) 13 21 34 55 89 144 233
4) 5 50 1,000 30,000 1,200,000 60,000,000
× 10 × 20 × 30 × 40 × 50 (13 + 21) (21 + 34) (34 + 55) (55 + 89) (89 + 144)
1 1)
1 เติมคำาตอบ
1)
2)
2)
3)
3)
101 (1 × 3) + 2 (2 × 4) + 2 (3 × 5) + 2 (4 × 6) + 2
รูปที่ 9 มี ทั้งหมด .................................... รูป
ดังนั้น รูปที่ 9 มี ทั้งหมด (9 × 11) + 2 = 101 รูป
4) 4)
รูปที่ 10 มี 53
ทั้งหมด .................................... รูป 8 8 + (1 × 5) 8 + (2 × 5) 8 + (3 × 5)
5)
รูปที่ 18 มี 23
ทั้งหมด .................................... รูป รูปที่ 1 รูปที่ 2 รูปที่ 3 รูปที่ 4
6) (4 × 4) + (4 × 3) + 4
(3 × 3) + (3 × 3) + 3
(2 × 2) + (2 × 3) + 2
รูปที่ 1 รูปที่ 2 รูปที่ 3 รูปที่ 4
รูปที่ 7 มี 49 รูป
.............. มี 21 รูป
.............. มี 7
.............. รูป (1 × 1) + (1 × 3) + 1
และ มี 77
รวมกันทั้งหมด .................................... รูป
7)
รูปที่ 1 รูปที่ 2 รูปที่ 3 รูปที่ 4
รูปที่ 14 มี 27
ทั้งหมด .................................... รูป
8)
รูปที่ 8 มี 58
ทั้งหมด .................................... รูป
7)
1 1 + (1 × 2) 1 + (2 × 2) 1 + (3 × 2)
8)
2 2 + (4 × 2) 2 + (4 × 2) + (4 × 2) 2 + (4 × 2) + (4 × 2) + (4 × 2)
132 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 243 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 5 | แบบรูป บทที่ 5 | แบบรูป
จำานวนไม้ขีด (ก้าน) 2 1)
แบบรูป
รูปที่ 1 รูปที่ 2 รูปที่ 3 รูปที่ 4 รูปที่ 8
รูปที่ 1 รูปที่ 2
1)
6 6 + (1 × 4)
รูปที่ 1 รูปที่ 2
6
............. 10
............. 14
............. 18
............. 34
.............
2) 6 + (2 × 4) 6 + (3 × 4)
3)
รูปที่ 1 รูปที่ 2
3
............. 5
............. 7
............. 9
............. 17
.............
รูปที่ 1 รูปที่ 2 รูปที่ 3 รูปที่ 4
รูปที่ 3 รูปที่ 4 1 + (1 × 3) 1 + (2 × 3) 1 + (3 × 3) 1 + (4 × 3)
รูปที่ 1 รูปที่ 2 12 19 26 33 61
............. ............. ............. ............. .............
รูปที่ 3 รูปที่ 4
3)
3 3 + (1 × 2) 3 + (2 × 2) 3 + (3 × 2)
4)
รูปที่ 1 รูปที่ 2
(1 × 4) + (2 × 2) + 4 (2 × 4) − 1 + (4 × 2) + 4
รูปที่ 3 รูปที่ 4
(3 × 4) − 2 + (6 × 2) + 4 (4 × 4) − 3 + (8 × 2) + 4
134 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6 245 แบบฝึกหัดรายวิชาพื้นฐาน | คณิตศาสตร์ ป.6
บทที่ 5 | แบบรูป บทที่ 5 | แบบรูป
จำานวนจุด 3 1) 1
แบบรูป 1
รูปที่ 1 รูปที่ 2 รูปที่ 3 รูปที่ 4 รูปที่ 9 2
1
1 2 3
2 3 4
1)
รูปที่ 1 รูปที่ 2 รูปที่ 3 รูปที่ 4
รูปที่ 1 รูปที่ 2
1 3 6 10 45 1 1+2 1+2+3 1+2+3+4
............. ............. ............. ............. .............
ดังนั้น รูปที่ 8 มีไม้ขีด 3 + (7 × 2) = 17 ก้าน
ดังนั้น รูปที่ 9 มีจุด 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 + 9 = 45 จุด
รูปที่ 3 รูปที่ 4
2)
2)
รูปที่ 1 รูปที่ 2
4 9 16 25 100 รูปที่ 1 รูปที่ 2 รูปที่ 3 รูปที่ 4
............. ............. ............. ............. .............
2×2 3×3 4×4 5×5
รูปที่ 3 รูปที่ 4
3) 3) 3
3 5
3 5 7
3 5 7 9
รูปที่ 1 รูปที่ 2
3 5 7 9
6
............. 13
............. 22
............. 33
............. 118
.............
ดังนั้น รูปที่ 8 มีไม้ขีด (8 × 4) − 7 + (16 × 2) + 4 = 61 ก้าน
รูปที่ 1 รูปที่ 2 รูปที่ 3 รูปที่ 4
4 แสดงวิธีคิดและหาคำาตอบ 2)
1)
รูปที่ 8 มี กี่รูป
รูปที่ 1 รูปที่ 2 รูปที่ 3 รูปที่ 4 ตัวอย่าง
จำานวน ในแต่ละรูป หาได้ดังนี้
วิธีคิด .................................................................................................................................................
รูปที่ 11 มี กี่ลูก ............................................................................................................................................................
ตัวอย่าง
จำานวนลูกบาศก์ในแต่ละรูป หาได้ดังนี้
วิธีคิด ................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................
รูปที่ 1 มี 1 ลูก
............................................................................................................................................................ รูปที่ 1 รูปที่ 2 รูปที่ 3 รูปที่ 4
............................................................................................................................................................
รูปที่ 2 มี 2 ชั้น ชั้นละ 2 × 2 = 4 ลูก แสดงว่ามีลูกบาศก์ทั้งหมด 2 × 4 = 8 ลูก
............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................
รูปที่ 3 มี 3 ชั้น ชั้นละ 3 × 3 = 9 ลูก แสดงว่ามีลูกบาศก์ทั้งหมด 3 × 9 = 27 ลูก จำานวน (รูป)
............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................
รูปที่
รูปที่ 4 มี 4 ชั้น ชั้นละ 4 × 4 = 16 ลูก แสดงว่ามีลูกบาศก์ทั้งหมด 4 × 16 = 64 ลูก แนวตั้ง แนวนอน รวม
............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................
จากความสัมพันธ์ของจำานวนลูกบาศก์ในรูปที่ 1 ถึงรูปที่ 4 จะได้ว่า
............................................................................................................................................................ 1 - - 1
............................................................................................................................................................
รูปที่ 11 มี 11 ชั้น ชั้นละ 11 × 11 = 121 ลูก
............................................................................................................................................................ 2 2 2×1 = 2 2+2 = 4
............................................................................................................................................................
แสดงว่า มีลูกบาศก์ทั้งหมด 11 × 121 = 1,331 ลูก
............................................................................................................................................................ 3 3 2×2 = 4 3+4 = 7
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................ 4 4 2 × 3 = 6 4 + 6 = 10
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................
๑,๓๓๑ ลูก
ตอบ ………………………………………………………………………………………………………………...………........ ๒๒ รูป
ตอบ ………………………………………………………………………………………………………………...………........
5) สมศักดิ์เรียงบล็อกปูพื้นลักษณะดังรูป 6) กั้งเรียงขนมลูกเต๋าลักษณะดังรูป
............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................ รูปที่ 6 มี 6 ชั้น ชั้นที่ 1 มี 1 ลูก ชั้นที่ 2 มี 5 ลูก ชั้นที่ 3 มี 13 ลูก ชั้นที่ 4 มี 25 ลูก
............................................................................................................................................................
แบบฝึกหัด 5.4
2 ร้านขายสินค้า OTOP ร้านหนึ่งจัดเรียงหมอนขวานเป็นชั้น ๆ ดังรูป
แสดงวิธีคิดและหาคำาตอบ
1 ต้นออกแบบลวดลายการปูพื้นห้องด้วยกระเบื้อง ชั้นที่ 5
รูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ซึ่งยาวด้านละ 20 เซนติเมตร โดยใช้กระเบื้อง 2 สี ชั้นที่ 3
ปูสลับกันเป็นชั้น ๆ ดังรูป ถ้าพื้นห้องเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ชั้นที่ 1
ยาวด้านละ 3 เมตร ต้นต้องใช้กระเบื้องสีละกี่แผ่น
ชั้นที่ 2 ชั้นที่ 4 ชั้นที่ 6
ตัวอย่าง 1 ชั้น 2 ชั้น 3 ชั้น 4 ชั้น
พื้นห้องเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสยาวด้านละ 3 เมตร หรือ 300 เซนติเมตร
วิธีคิด ................................................................................................................................................
3 จรัญเข้าทำางานเป็นพนักงานประจำาของบริษัทแห่งหนึ่ง ได้รับเงินเดือน เดือนละ 9,000 บาท 5 พิมต้องการซื้อจักรยานราคา 1,490 บาท จึงเก็บเงินทุกสัปดาห์ สัปดาห์ละ 35 บาท
และทางบริษัทจะปรับเงินเดือนขึ้นทุกปี ปีละ 250 บาท ในปีที่ 7 จรัญจะได้เงินเดือนเดือนละเท่าใด และแม่จะสมทบด้วยโดยสัปดาห์แรกให้ 15 บาท สัปดาห์ที่ 2 ให้ 30 บาท สัปดาห์ที่ 3 ให้ 45 บาท
สัปดาห์ที่ 4 ให้ 60 บาท เป็นเช่นนี้ไปเรื่อย ๆ พิมต้องเก็บเงินอย่างน้อยกี่สัปดาห์ ซึ่งเมื่อรวมกับ
ปีที่ 1 จรัญได้รับเงินเดือน เดือนละ 9,000 บาท
วิธีคิด ................................................................................................................................................ เงินที่แม่สมทบให้แล้ว จะสามารถซื้อจักรยานคันนี้ได้
ปีที่ 2 จรัญได้รับเงินเดือน เดือนละ 9,000 + 250 = 9,000 + (1 × 250) บาท
............................................................................................................................................................
เงินซื้อจักรยานของพิมหาได้ดังนี้
วิธีคิด ................................................................................................................................................
ปีที่ 3 จรัญได้รับเงินเดือน เดือนละ 9,000 + 250 + 250 = 9,000 + (2 × 250) บาท
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
ปีที่ 4 จรัญได้รับเงินเดือน เดือนละ 9,000 + 250 + 250 + 250 = 9,000 + (3 × 250) บาท
............................................................................................................................................................ จำานวนเงิน (บาท)
............................................................................................................................................................
สัปดาห์ที่
จากความสัมพันธ์ของเงินเดือนตั้งแต่ปีที่ 1 ถึงปีที่ 4 พบว่า
............................................................................................................................................................ เงินของพิม เงินของแม่ รวม
............................................................................................................................................................
จรัญได้ปรับเงินเดือนขึ้นปีละ 250 บาท และปรับเงินเดือนขึ้นครั้งแรกในปีที่ 2
............................................................................................................................................................
1 35 1 × 15 = 15 35 + (1 × 15) = 50
............................................................................................................................................................
แสดงว่า ในปีที่ 7 จรัญได้ปรับเงินเดือนขึ้นเป็นครั้งที่ 6
............................................................................................................................................................
2 35 2 × 15 = 30 50 + 35 + (2 × 15) = 115
............................................................................................................................................................
ดังนั้น ปีที่ 7 จรัญได้รับเงินเดือน เดือนละ 9,000 + (6 × 250) = 10,500 บาท
............................................................................................................................................................
3 35 3 × 15 = 45 115 + 35 + (3 × 15) = 195
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
4 35 4 × 15 = 60 195 + 35 + (4 × 15) = 290
............................................................................................................................................................
๑๐,๕๐๐ บาท
ตอบ ………………………………………………………………………………………………………………...………........
5 35 5 × 15 = 75 290 + 35 + (5 × 15) = 400
............................................................................................................................................................
6 35 6 × 15 = 90 400 + 35 + (6 × 15) = 525
............................................................................................................................................................
ชั้นที่ 1
7 35 7 × 15 = 105 525 + 35 + (7 × 15) = 665
............................................................................................................................................................
4 แม่เรียงขนมน้ำาดอกไม้ใส่ถาดเป็นชั้น ๆ มีลักษณะดังรูป
ถาดละ 6 ชั้น จำานวน 3 ถาด แม่เรียงขนมใส่ถาดทั้งหมดกี่ชิ้น ชั้นที่ 4 8 35 8 × 15 = 120 665 + 35 + (8 × 15) = 820
............................................................................................................................................................
9 35 9 × 15 = 135 820 + 35 + (9 × 15) = 990
............................................................................................................................................................
จำานวนขนมในแต่ละชั้นหาได้ดังนี้
วิธีคิด ................................................................................................................................................
10 35 10 × 15 = 150 990 + 35 + (10 × 15) = 1,175
............................................................................................................................................................
ชั้นที่ 1 มีขนม 1 × 2 = 2 ชิ้น
............................................................................................................................................................
11 35 11 × 15 = 165 1,175 + 35 + (11 × 15) = 1,375
............................................................................................................................................................
ชั้นที่ 2 มีขนม 2 × 3 = 6 ชิ้น
............................................................................................................................................................
12 35 12 × 15 = 180 1,375 + 35 + (12 × 15) = 1,590
............................................................................................................................................................
ชั้นที่ 3 มีขนม 3 × 4 = 12 ชิ้น
............................................................................................................................................................
ดังนั้น พิมต้องเก็บเงินอย่างน้อย 12 สัปดาห์ จึงจะสามารถซื้อจักรยานคันนี้ได้
............................................................................................................................................................
ชั้นที่ 4 มีขนม 4 × 5 = 20 ชิ้น
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
ชั้นที่ 5 มีขนม 5 × 6 = 30 ชิ้น
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
ชั้นที่ 6 มีขนม 6 × 7 = 42 ชิ้น
............................................................................................................................................................
๑๒ สัปดาห์
ตอบ ………………………………………………………………………………………………………………...………........
แสดงว่า ใน 1 ถาด มีขนม 2 + 6 + 12 + 20 + 30 + 42 = 112 ชิ้น
............................................................................................................................................................
ดังนั้น แม่เรียงขนมใส่ถาดทั้งหมด 33××112 112 == 336 336ชิชิ้น้น
............................................................................................................................................................
๓๓๖ ชิ้น
ตอบ ………………………………………………………………………………………………………………...………........
ความรู้เพิ่มเติมสำ�หรับครู
หลักสูตร กระบวนการจัดการเรียนรู้ การวัดผลและการประเมินผล เป็นองค์ประกอบสำ�คัญในการ
ออกแบบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ หากมีการเปลี่ยนแปลงองค์ประกอบหนึ่ง จะส่งผลกระทบต่อองค์ประกอบอื่น
เพื่อความสอดคล้องและเกิดประสิทธิผลในการนำ�หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551
(ฉบับปรับปรุง พุทธศักราช 2560) กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ไปใช้ ครูควรศึกษาเพิ่มเติม และทำ�ความเข้าใจ
ในเรื่องต่อไปนี้ี
1. ทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์
ทั ก ษะและกระบวนการทางคณิ ต ศาสตร์ เ ป็ น ความสามารถในการนำ � ความรู้ ไ ปประยุ ก ต์ ใ ช้ เ พื่ อ การเรี ย นรู้
สิ่งต่าง ๆ และนำ�ไปใช้ในชีวิตจริงได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์ที่ต้องการให้เกิดขึ้น
กับนักเรียน ได้แก่
3) การเชื่อมโยง เป็นความสามารถในการใช้ความรู้ทางคณิตศาสตร์เป็นเครื่องมือในการเรียนรู้คณิตศาสตร์
เนื้อหาต่าง ๆ หรือศาสตร์อื่น ๆ และนำ�ไปใช้ในชีวิตจริง
2. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ทางคณิตศาสตร์
คุณลักษณะอันพึงประสงค์ทางคณิตศาสตร์เป็นคุณภาพของนักเรียนที่เกิดขึ้นภายในตัวเองที่ไม่สามารถแสดงออก
ให้เห็นอย่างชัดเจนได้ เช่นเดียวกับคุณลักษณะด้านคุณธรรม จริยธรรม ค่านิยม จากสภาพของสังคมและการเปลีย่ นแปลง
ของโลกยุคปัจจุบัน ทำ�ให้มีความจำ�เป็นต้องเน้นและปลูกฝังลักษณะดังกล่าวให้เกิดขึ้นในตัวนักเรียนทุกคน เพื่อช่วยให้
นักเรียนเกิดการพัฒนาด้านความรู้ ทักษะ และคุณลักษณะอันพึงประสงค์เป็นองค์รวม อันจะนำ�ไปสู่ความเจริญก้าวหน้า
และความมั่นคงสงบสุขในสังคม ซึ่งการวัดผลและประเมินผลด้านคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ควรครอบคลุมประเด็น
ที่ต้องประเมิน ดังนี้
1) การทำ�งานอย่างเป็นระบบ
2) ความมีระเบียบวินัย
3) ความรอบคอบ
4) ความรับผิดชอบ
5) การมีวิจารณญาณ
6) ความเชื่อมั่นในตนเอง
7) การตระหนักในคุณค่าและมีเจตคติที่ดีต่อคณิตศาสตร์
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 251
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
ตัวอย่างเกณฑ์การให้คะแนนด้านคุณลักษณะอันพึงประสงค์
คุณลักษณะ การทำ�งานอย่างเป็นระบบ
คะแนน/ความหมาย คุณลักษณะ
3 • มีการวางแผนการดำ�เนินงานอย่างเป็นขั้นตอน
ดีมาก • การดำ�เนินงานแต่ละขั้นตอน ถูกต้อง ครบถ้วน
2 • มีการวางแผนการดำ�เนินงานอย่างเป็นขั้นตอน
พอใช้ • การดำ�เนินงานแต่ละขั้นตอน มีข้อผิดพลาดบ้าง
1 • ไม่มีการวางแผนการดำ�เนินงาน
ปรับปรุง/แก้ไข • การทำ�งานมีความผิดพลาด ต้องปรับปรุง/แก้ไข
คุณลักษณะ ความมีระเบียบวินัย
คะแนน/ความหมาย คุณลักษณะ
คุณลักษณะ ความรับผิดชอบ
คะแนน/ความหมาย คุณลักษณะ
3 • ส่งงานตามกำ�หนดเวลานัดหมายอย่างสม่ำ�เสมอ
ดีมาก • ปฏิบัติงานที่ได้รับมอบหมายอย่างครบถ้วน สมบูรณ์
2 • ส่งงานช้ากว่ากำ�หนดเป็นบางครั้ง แต่มีเหตุผลที่รับฟังได้
พอใช้ • ปฏิบัติงานที่ได้รับมอบหมายครบถ้วนเป็นส่วนใหญ่ มีความบกพร่องบ้าง
1 • ส่งงานช้ากว่ากำ�หนด เหตุผลไม่เหมาะสม
ปรับปรุง/แก้ไข • ปฏิบัติงานโดยต้องอาศัยการตักเตือน หรือให้กำ�ลังใจ
252 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
3. การวัดผลและประเมินผลการเรียนรู้ทางคณิตศาสตร์
สภาพและแนวโน้มด้านการประเมินผลในปัจจุบัน สะท้อนให้เห็นถึงความสำ�คัญของการประเมิน ซึ่งถือเป็น
ส่วนหนึ่งของกระบวนการจัดการเรียนรู้ โดยเฉพาะการประเมินผลในชั้นเรียนที่ไม่ได้เป็นเพียงการกำ�กับดูแลการเรียนรู้
ของนักเรียนเท่านั้น แต่ยังแสดงให้เห็นว่าการนำ�ผลการประเมินในชั้นเรียนไปใช้ในการพัฒนาการเรียนรู้ของนักเรียน
สามารถทำ�ให้ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรู้ของนักเรียนก้าวหน้าขึ้นกว่าเดิม
1) หลักการวัดผลและประเมินผลการเรียนรู้ทางคณิตศาสตร์
การวัดผลและประเมินผลการเรียนรู้ทางคณิตศาสตร์ต้องกระทำ�อย่างต่อเนื่องควบคู่ไปกับการจัดกิจกรรม
การเรียนรูท้ ส่ี อดคล้องกับคุณภาพนักเรียนตามมาตรฐานการเรียนรูแ้ ละตัวชีว้ ด
ั ทีก
่ �ำ หนดในหลักสูตร โดยต้องวัดผล
และประเมินผลให้ครอบคลุมทั้งด้านความรู้ ความคิด ทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์ คุณลักษณะอันพึงประสงค์
และคุณลักษณะเฉพาะทางคณิตศาสตร์ ซึ่งการวัดผลและประเมินผลนั้น ควรยึดหลักของการวัดผลและประเมินผล
เพื่อการค้นหาและพัฒนาศักยภาพของนักเรียน โดยให้ความสำ�คัญกับความก้าวหน้าและการพัฒนาผลสัมฤทธิ์
ทางการเรียนมากกว่าให้ความสำ�คัญกับความล้มเหลว เน้นการนำ�ข้อมูลจากการประเมินป้อนกลับไปยังนักเรียน
เพือ
่ ขับเคลือ
่ นให้การเรียนรู้ของนักเรียนมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ซึ่งในการวัดผลและประเมินผลการเรียนรู้
ทางคณิตศาสตร์นั้น มีวิธีการที่หลากหลายซึ่งมีความแตกต่างกันตามจุดมุ่งหมายและความต้องการของผู้ประเมิน
2) ขั้นตอนของการวัดผลและประเมินผลการเรียนรู้
การวัดผลและประเมินผลการเรียนรู้ประกอบด้วยขั้นตอนสำ�คัญดังนี้
ขั้นที่ 1 กำ�หนดสิ่งที่ต้องการจะนำ�มาวัดผลหรือประเมินผล ซึ่งในทางคณิตศาสตร์กำ�หนดไว้ 3 ด้าน ได้แก่
ด้านความรู้หรือเนื้อหา ด้านทักษะและกระบวนการทางคณิตศาสตร์ และด้านคุณลักษณะ
ขั้นที่ 2 กำ�หนดเครื่องมือที่ใช้ในการวัดผลและประเมินผล เช่น แบบทดสอบ แบบสังเกต
แบบประเมินเชิงคุณภาพ (Rubrics Scoring)
ขั้นที่ 3 ออกแบบสถานการณ์ในการประเมิน เช่น สถานการณ์จำ�ลอง เหตุการณ์ในชีวิตจริง กรณีตัวอย่าง
ขั้นที่ 4 กำ�หนดวิธีการให้คะแนนและเกณฑ์การให้คะแนน เช่น ถูกได้ 1 ผิดได้ 0
แนวทางการให้คะแนนเชิงคุณภาพ (Rubrics Scoring)
ขั้นที่ 5 กำ�หนดเงื่อนไขในการวัดผลและประเมินผล เช่น เวลาที่ใช้ ผู้มีส่วนร่วมในการประเมิน
3) คำ�ที่เกี่ยวข้องกับการวัดผลและประเมินผล
การวัดผล (Measurement) เป็นกระบวนการกำ�หนดตัวเลขให้กับสิ่งที่ต้องการวัดตามเกณฑ์ที่กำ�หนดใน
กระบวนการวัด โดยผู้ทำ�การวัดต้องดำ�เนินการดังนี้
1. กำ�หนดจุดมุ่งหมายของการวัดผล
2. เลือกเครื่องมือที่ใช้วัดผลให้เหมาะสมกับสิ่งที่ต้องการวัด เพื่อให้ผลของการวัดมีความแม่นตรงมากที่สุด
เช่น ครูอมรกำ�หนดโจทย์ปัญหาการบวก ลบ คูณ หารระคนของจำ�นวนนับ จำ�นวน 5 ข้อ และกำ�หนด
เกณฑ์การให้คะแนนดังนี้
คำ�ตอบถูก 2 คะแนน
แสดงวิธีทำ�ถูกต้อง 5 คะแนน
ความเป็นระเบียบเรียบร้อย 1 คะแนน
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 253
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
ครูอมรตรวจผลงานและให้คะแนนดังนี้
กล้า ได้ 15 คะแนน
ตุลย์ ได้ 38 คะแนน
ธันว์ ได้ 25 คะแนน
การประเมินผล (Assessment) เป็นการประเมินผลย่อย ๆ ที่เกิดขึ้นในชั้นเรียน เพื่อดูความก้าวหน้าของ
นักเรียน โดยครูเป็นผู้เก็บรวบรวมข้อมูลสารสนเทศของนักเรียนแต่ละคน เพื่อนำ�มาเป็นข้อมูลในการวินิจฉัยคุณภาพ
ของนักเรียน มีการให้ข้อมูลป้อนกลับไปยังนักเรียน พร้อมเสนอแนวทางในการปรับปรุงหรือพัฒนาความสามารถ
ของนักเรียน เช่น เมื่อครูอมรตรวจผลงานแล้ว ได้นำ�คะแนนไปเทียบกับเกณฑ์และจัดระดับคุณภาพ ดังนี้
31-40 คะแนน หมายถึง ความรู้ ความสามารถอยู่ในระดับดีมาก
20-30 คะแนน หมายถึง ความรู้ ความสามารถอยู่ในระดับปานกลาง
0-19 คะแนน หมายถึง ความรู้ ความสามารถอยู่ในระดับที่ควรปรับปรุง
ผลการจัดอันดับคุณภาพ พบว่า
- ตุลย์ เป็นผู้ที่มีความรู้ความสามารถในการแก้โจทย์ปัญหาการบวก ลบ คูณ หารระคนของจำ�นวนนับ
อยู่ในระดับดีมาก
- ธันว์ เป็นผู้ที่มีความรู้ความสามารถในการแก้โจทย์ปัญหาการบวก ลบ คูณ หารระคนของจำ�นวนนับ
อยู่ในระดับปานกลาง
- กล้า เป็นผู้ที่มีความรู้ความสามารถในการแก้โจทย์ปัญหาการบวก ลบ คูณ หารระคนของจำ�นวนนับ
อยู่ในระดับที่ควรปรับปรุง
ตัวอย่างดังกล่าวนี้เป็น การประเมินผล (Assessment) เพราะเป็นการนำ�คะแนนที่ได้จากการวัดมาจัดระดับ
คุณภาพ ซึ่งเป็นการประเมินผลระหว่างเรียน ที่สามารถปฏิบัติได้หลาย ๆ ครั้งในการจัดการเรียนการสอน โดยข้อมูลที่
ได้จากการประเมินนี้ ครูอมรต้องให้ข้อมูลป้อนกลับ (Feedback) ไปยังนักเรียน เพื่อให้แก้ไขส่วนที่บกพร่อง ทั้งนี้การให้
ข้อมูลป้อนกลับ ครูอาจใช้การพูดหรือเขียนเชิงสร้างสรรค์ เพื่อสร้างกำ�ลังใจให้นักเรียนปรับปรุงข้อบกพร่องของตนเอง
การประเมินผล (Evaluation) เป็นกระบวนการที่ต่อเนื่องจากการวัดผล เป็นการประเมินรวบยอด เพื่อตัดสินคุณภาพ
ของนักเรียน โดยการให้ระดับผลการเรียน เช่น
กล้า ได้ 53 คะแนน มีระดับผลการเรียน 1
ตุลย์ ได้ 85 คะแนน มีระดับผลการเรียน 4
ธันว์ ได้ 61 คะแนน มีระดับผลการเรียน 2
4) ประเภทของการประเมินผลการเรียนรู้
การประเมินผลการเรียนรู้ จำ�แนกตามวัตถุประสงค์ มี 3 ประเภท ดังนี้
254 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 255
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
5) วิธีประเมินความสามารถทางคณิตศาสตร์
นักเรียนจะเกิดการเรียนรู้คณิตศาสตร์อย่างมีคุณภาพได้นั้น ต้องมีความสมดุลทั้งด้านความรู้ ทักษะและ
กระบวนการ ควบคู่ไปกับคุณลักษณะอันพึงประสงค์ คุณธรรม จริยธรรม และค่านิยม การประเมินความสามารถของ
นักเรียนด้านความรูน้ น
้ั เป็นการประเมินกระบวนการทางสมองของนักเรียน ว่ามีความรูค ้ วามเข้าใจในเนือ
้ หาสาระหรือไม่
เพียงใด โดยนักเรียนจะแสดงออกด้วยพฤติกรรมขั้นพื้นฐานไปสู่ขั้นที่ซับซ้อน ได้แก่ จำ� เข้าใจ ประยุกต์ใช้ วิเคราะห์
ประเมินค่า และคิดสร้างสรรค์ ส่วนการประเมินความสามารถของนักเรียนด้านทักษะและกระบวนการทาง
คณิตศาสตร์ เป็นการประเมินความสามารถที่จำ�เป็นต่อการเรียนรู้ทางคณิตศาสตร์ของนักเรียน ประกอบด้วย
ความสามารถในการแก้ปัญหา ความสามารถในการสื่อสารและสื่อความหมายทางคณิตศาสตร์ ความสามารถในการ
เชื่อมโยงความสามารถในการให้เหตุผล และความสามารถในการคิดสร้างสรรค์ สำ�หรับการประเมินความสามารถ
ของนักเรียนด้านคุณลักษณะอันพึงประสงค์ คุณธรรม จริยธรรมและค่านิยมนั้น เป็นการประเมินเกี่ยวกับอารมณ์
ความรู้สึกที่เป็นพฤติกรรมการแสดงออกหรือเป็นลักษณะนิสัยที่ตอบสนองต่อสิ่งต่าง ๆ ของนักเรียน
256 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
6) แนวทางการกำ�หนดวิธีการและเครื่องมือที่ใช้ในการประเมินผลความสามารถทางคณิตศาสตร์
ของนักเรียนในด้านต่าง ๆ
การทำ�แบบฝึกหัด • แบบบันทึกหรือแบบประเมินผลการทำ�แบบฝึกหัดพร้อมข้อมูล
ป้อนกลับ
• เกณฑ์การให้คะแนนเชิงคุณภาพ (Rubrics Scoring)
- ความครบถ้วน ความถูกต้อง
- ความสมบูรณ์ของการแสดงขั้นตอนวิธีคิด
- กรณีต้องปรับปรุงแก้ไข
• แบบตรวจสอบรายการ
ฯลฯ
การทดสอบ • แบบทดสอบ
- แบบเลือกตอบ (Selected Response)
- แบบสร้างคำ�ตอบ (Constructed Response)
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 257
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
การสอบถาม • แบบสอบถาม
ความคิดเห็น • แบบสำ�รวจ
ความพึงพอใจ • แบบวัดเจตคติ
ความสนใจ และเจตคติ ฯลฯ
ต่อคณิตศาสตร์
ในการวัดผลและประเมินผลการเรียนรู้ทางคณิตศาสตร์ ครูต้องทำ�ความเข้าใจวัตถุประสงค์ในการวัดผลและประเมินผล
ให้ชดั เจน เพือ
่ เลือกวิธก
ี ารและเครือ
่ งมือวัดผลและประเมินผลให้เหมาะสมและหลากหลาย เพือ
่ ยืนยันความรูค
้ วามสามารถ
ที่แท้จริงของนักเรียน
4. การจัดการเรียนการสอนในศตวรรษที่ 21
ในศตวรรษที่ 21 (1 มกราคม ค.ศ. 2001 ถึง 31 ธันวาคม ค.ศ. 2100) โลกมีการเปลี่ยนแปลงในทุก ๆ ด้าน
ไม่ว่าจะเป็นด้านเศรษฐกิจ สังคม วิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี ส่งผลให้จำ�เป็นต้องมีการเตรียมนักเรียนให้พร้อมรับ
การเปลี่ยนแปลงของโลก ครูจึงต้องมีความตื่นตัวและเตรียมพร้อมในการจัดการเรียนรู้ให้นักเรียนมีความรู้ในวิชาหลัก
(core subjects) มีทักษะการเรียนรู้ (learning skills) และพัฒนานักเรียนให้มีทักษะที่จำ�เป็นในศตวรรษที่ 21
ไม่ว่าจะเป็นทักษะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ ทักษะการคิดและการแก้ปัญหา ทักษะการสื่อสาร และทักษะชีวต ิ
st
ทัง้ นีเ้ ครือข่าย P21 (Partnership for 21 Century Skill) ได้จ�ำ แนกทักษะทีจ่ �ำ เป็นในศตวรรษที่ 21 เป็น 3 หมวด
ได้แก่
258 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
5. การแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์ในระดับประถมศึกษา
การแก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์เป็นกระบวนการที่มุ่งเน้นให้นักเรียนใช้ความรู้ที่หลากหลายและยุทธวิธีที่เหมาะสม
ในการหาคำ�ตอบของปัญหา นักเรียนต้องได้รับการพัฒนากระบวนการแก้ปัญหาอย่างต่อเนื่อง สามารถแก้ปัญหา
ได้อย่างเหมาะสมกับสถานการณ์ต่าง ๆ
ขั้นที่ 1 ทำ�ความเข้าใจปัญหา
ขั้นที่ 2 วางแผนแก้ปัญหา
ขั้นที่ 3 ดำ�เนินการตามแผน
ขั้นที่ 4 ตรวจสอบ
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 259
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
1 3
ตัวอย่าง 1 ทิพย์มีน้ำ�เชื่อม 10 ลิตร ครั้งแรกนำ�มาบรรจุขวด 6 ขวด ขวดละ ลิตร ครั้งที่ 2 บรรจุน้ำ�เชื่อม
2 4
1
ที่เหลือทั้งหมดขวดละ 1 ลิตร ทิพย์บรรจุน้ำ�เชื่อมครั้งที่ 2 ได้กี่ขวด
2
แนวคิด 1
น้ำ�เชื่อม 10 ล.
2
น้ำ�เชื่อมที่เหลือ
3 1
ครั้งแรก บรรจุ 6 ขวด ขวดละ ล. ครั้งที่ 2 บรรจุขวดละ 1 ล.
4 2
1 2
ตัวอย่าง 2 โต้งมีเงินอยู่จำ�นวนหนึ่ง วันเสาร์ใช้ไป ของเงินที่มีอยู่ วันอาทิตย์ใช้ไป ของเงินที่เหลือ
4 3
แล้วยังมีเงินเหลืออยู่ 300 บาท เดิมโต้งมีเงินอยู่กี่บาท
แนวคิด เงินที่มีอยู่เดิม
เงินที่เหลือจากวันเสาร์
300 บาท
260 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
แนวคิด
1) ยุทธวิธีที่ใช้แก้ปัญหา คือ การหาแบบรูป
2) พิจารณาการจัดโต๊ะและเก้าอี้จาก รูปที่ 1 รูปที่ 2 รูปที่ 3 และรูปที่ 4 แล้วเขียนจำ�นวนโต๊ะและ
จำ�นวนเก้าอี้ของแต่ละรูป ดังนี้
รูปที่ 1
รูปที่ 2
รูปที่ 3
รูปที่ 4
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 261
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
ตัวอย่าง
แนวคิด
จากสถานการณ์เขียนแผนภาพได้ ดังนี้
เงินที่มีอยู่เดิม เงินที่มีขณะนี้
- - +
112
35 15 20
ให้น้องชาย ให้น้องสาว แม่ให้
คิดย้อนกลับจากจำ�นวนเงินที่เพชรมีขณะนี้ เพื่อหาจำ�นวนเงินเดิมที่เพชรมี
เงินที่มีอยู่เดิม เงินที่มีขณะนี้
+ + -
142 107 92 112
35 15 20
ให้น้องชาย ให้น้องสาว แม่ให้
262 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
ตัวอย่าง
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 263
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
ตัวอย่าง รูปสามเหลี่ยมที่ระบายสีอยู่ในรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ามีพื้นที่เท่าใด
10 ซม.
7 ซม.
3 ซม.
6 ซม.
แนวคิด
1
ถ้าคิดโดยการหาพื้นที่ของรูปสามเหลี่ยมจากสูตร
× ความสูง × ความยาวของฐาน ซึ่งในระดับประถมศึกษา
2
ไม่สามารถหาได้เพราะไม่ทราบความยาวของฐานและความสูง แต่ถ้าเปลี่ยนมุมมองใหม่ก็จะสามารถหาคำ�ตอบได้ ดังนี้
วิธีที่ 1
10 ซม.
7 ซม. A
D
B C 3 ซม.
6 ซม.
จากรูป เราสามารถหาพื้นที่ A + B + C + D แล้วลบออกจากพื้นที่ทั้งหมด ก็จะได้พื้นที่ของรูปสามเหลี่ยม
ที่ต้องการได้
รูปสามเหลี่ยม A มีพื้นที่ (16 × 10) ÷ 2 = 80 ตารางเซนติเมตร
รูปสามเหลี่ยม B มีพื้นที่ (10 × 3) ÷ 2 = 15 ตารางเซนติเมตร
รูปสี่เหลี่ยม C มีพื้นที่ 6 × 3 = 18 ตารางเซนติเมตร
รูปสามเหลี่ยม D มีพื้นที่ (6 × 7) ÷ 2 = 21 ตารางเซนติเมตร
จะได้พื้นที่ A + B + C + D เท่ากับ 80 + 15 + 18 + 21 = 134 ตารางเซนติเมตร
ดังนั้น รูปสามเหลี่ยมที่ต้องการมีพื้นที่ (16 × 10) – 134 = 26 ตารางเซนติเมตร
264 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
10 ซม.
วิธีที่ 2
G F E
7 ซม.
H
D
3 ซม.
A B C
6 ซม.
จากรูป สามารถหาพื้นที่ของรูปสามเหลี่ยมที่ต้องการได้ดังนี้
รูปสามเหลี่ยม AEG มีพื้นที่ (16 × 10) ÷ 2 = 80 ตารางเซนติเมตร
จากรูป จะได้ว่า รูปสามเหลี่ยม AEG มีพื้นที่เท่ากับรูปสามเหลี่ยม ACE
ดังนั้น รูปสามเหลี่ยม ACE มีพื้นที่ 80 ตารางเซนติเมตร
รูปสามเหลี่ยม ABH มีพื้นที่ (10 × 3) ÷ 2 = 15 ตารางเซนติเมตร
รูปสามเหลี่ยม HDE มีพื้นที่ (6 × 7) ÷ 2 = 21 ตารางเซนติเมตร
และรูปสี่เหลี่ยม BCDH มีพื้นที่ 3 × 6 = 18 ตารางเซนติเมตร
ดังนั้น รูปสามเหลี่ยม AHE มีพื้นที่ 80 – (15 + 21 + 18) = 26 ตารางเซนติเมตร
ตัวอย่าง
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 265
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
เขียนแจกแจงในรูปตาราง ได้ดังนี้
5 5 × 8 = 40 100 – 40 = 60 60 ÷ 4 = 15
6 6 × 8 = 48 100 – 48 = 52 52 ÷ 4 = 13
7 7 × 8 = 56 100 – 56 = 44 44 ÷ 4 = 11
8 8 × 8 = 64 100 – 64 = 36 36 ÷ 4 = 9
9 9 × 8 = 72 100 – 72 = 28 28 ÷ 4 = 7
10 10 × 8 = 80 100 – 80 = 20 20 ÷ 4 = 5
7) การตัดออก (Eliminate)
การตัดออก เป็นการพิจารณาเงื่อนไขของสถานการณ์ปัญหา แล้วตัดสิ่งที่กำ�หนดให้ในสถานการณ์ปัญหา
ที่ไม่สอดคล้องกับเงื่อนไข จนได้คำ�ตอบที่ตรงกับเงื่อนไขของสถานการณ์ปัญหานั้น
ตัวอย่าง
266 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
จากยุทธวิธีข้างต้นเป็นยุทธวิธีพื้นฐานสำ�หรับนักเรียนชั้นประถมศึกษา ครูจำ�เป็นต้องสอดแทรกยุทธวิธี
การแก้ปญ
ั หาทีเ่ หมาะสมกับพัฒนาการของนักเรียน เช่น ชัน ้ ประถมศึกษาปีท่ี 1 – 2 ครูอาจเน้นให้นก
ั เรียนใช้การวาดรูป
หรือการแจกแจงรายการ ช่วยในการแก้ปัญหา ส่วนชั้นประถมศึกษาปีที่ 3 – 6 ครูอาจให้นักเรียนใช้การแจกแจง-
รายการ การวาดรูป การหาแบบรูป การเดาและตรวจสอบ การคิดย้อนกลับ การตัดออก หรือการเปลี่ยนมุมมอง
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 267
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
6. สถิติในระดับประถมศึกษา
ในปัจจุบัน เรามักได้ยินหรือได้เห็นคำ�ว่า “สถิติ” อยู่บ่อยครั้ง ทั้งจากโทรทัศน์ หนังสือพิมพ์ หรืออินเทอร์เน็ต
ซึ่งมักจะมีข้อมูลหรือตัวเลขเกี่ยวข้องอยู่ด้วยเสมอ เช่น สถิติจำ�นวนนักเรียนในโรงเรียน สถิติการมาโรงเรียนของ
นักเรียน สถิติการเกิดอุบัติเหตุบนท้องถนนในช่วงเทศกาลต่าง ๆ สถิติการเกิดการตาย สถิติผู้ป่วยโรคเอดส์ เป็นต้น
จนทำ�ให้หลายคนเข้าใจว่า สถิติ คือข้อมูลหรือตัวเลข แต่ในความเป็นจริง สถิติยังรวมไปถึงวิธีการที่ว่าด้วย
การเก็บรวบรวมข้อมูล การนำ�เสนอข้อมูล การวิเคราะห์ข้อมูล และการตีความหมายข้อมูล ซึ่งผู้ที่มีความรู้ ความเข้าใจ
เกี่ยวกับสถิติจะสามารถนำ�สถิติไปช่วยในการตัดสินใจ การวางแผนดำ�เนินงาน และการแก้ปัญหาในด้านต่าง ๆ
ทั้งด้านการดำ�เนินชีวิต ธุรกิจ ตลอดจนถึงการพัฒนาประเทศ เช่น ถ้ารัฐบาลต้องการเพิ่มรายได้ของประชากร
จะต้องวางแผน โดยอาศัยข้อมูลสถิติประชากร สถิติการศึกษา สถิติแรงงาน สถิติการเกษตร และสถิติอุตสาหกรรม
เป็นต้น
ดังนั้นสถิติจึงเป็นเรื่องสำ�คัญและมีความจำ�เป็นที่ต้องจัดการเรียนการสอนให้นักเรียนเกิดความรู้ความเข้าใจ
และสามารถนำ�สถิติไปใช้ในชีวิตจริงได้ ในหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง
พุทธศักราช 2560) กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ระดับประถมศึกษา จึงจัดให้นักเรียนได้เรียนรู้เกี่ยวกับวิธีการ
เก็บรวบรวมข้อมูลและการนำ�เสนอข้อมูล ซึ่งเป็นความรู้พื้นฐานสำ�หรับการเรียนสถิติในระดับที่สูงขึ้น โดยในการเรียน
การสอนควรเน้นให้นักเรียนใช้ข้อมูลประกอบการตัดสินใจและแก้ปัญหาได้อย่างเหมาะสมด้วย
ตาราง (Table)
การบอกความสัมพันธ์ของสิ่งต่าง ๆ กับจำ�นวนในรูปตาราง เป็นการจัดตัวเลขแสดงจำ�นวนของสิ่งต่าง ๆ
อย่างมีระเบียบในตารางเพื่อให้อ่านและเปรียบเทียบง่ายขึ้น
- ตารางทางเดียว (one - way table)
ตารางทางเดียวเป็นตารางที่มีการจำ�แนกรายการตามหัวเรื่องเพียงลักษณะเดียว เช่น จำ�นวนนักเรียน
ของโรงเรียนแห่งหนึ่งจำ�แนกตามชั้น
268 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
ประถมศึกษาปีที่ 1 65
ประถมศึกษาปีที่ 2 70
ประถมศึกษาปีที่ 3 69
ประถมศึกษาปีที่ 4 62
ประถมศึกษาปีที่ 5 72
ประถมศึกษาปีที่ 6 60
รวม 398
เพศ
ชั้น รวม (คน)
ชาย (คน) หญิง (คน)
ประถมศึกษาปีที่ 1 38 27 65
ประถมศึกษาปีที่ 2 33 37 70
ประถมศึกษาปีที่ 3 32 37 69
ประถมศึกษาปีที่ 4 28 34 62
ประถมศึกษาปีที่ 5 32 40 72
ประถมศึกษาปีที่ 6 25 35 60
7. การใช้เทคโนโลยีในการสอนคณิตศาสตร์ระดับประถมศึกษา
ในศตวรรษที่ 21 ความเจริญก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ทำ�ให้การติดต่อ
สือ
่ สารและเผยแพร่ขอ ้ มูลผ่านช่องทางต่าง ๆ สามารถทำ�ได้อย่างสะดวกและรวดเร็ว โดยใช้สอ
่ื อุปกรณ์ทท
่ี น
ั สมัย
การจัดกิจกรรมการเรียนรู้คณิตศาสตร์ก็เช่นกัน ต้องมีการปรับปรุงและปรับตัวให้เข้ากับบริบททางสังคมและเทคโนโลยี
ที่เปลี่ยนแปลงไป ซึ่งจำ�เป็นต้องอาศัยสื่อ เทคโนโลยีสารสนเทศมาประยุกต์ใช้ในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ให้น่าสนใจ
สามารถนำ�เสนอเนื้อหาได้อย่างถูกต้อง ชัดเจน เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการเรียนรู้และช่วยลดภาระงานบางอย่าง
ทั้งนักเรียนและครูได้ เช่น การใช้เครือข่ายสังคม (Social network : Line, Facebook, Twitter) ในการสั่งการบ้าน
ติดตามภาระงานที่มอบหมาย หรือใช้ติดต่อสื่อสารกันระหว่างนักเรียน ครูและผู้ปกครองได้อย่างสะดวก รวดเร็ว
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 269
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6
ทุกที่ทุกเวลา ทั้งนี้ครูและผู้ที่เกี่ยวข้องกับการจัดการศึกษาควรบูรณาการและประยุกต์ใช้สื่อเทคโนโลยีสารสนเทศในการ
จัดกิจกรรมการเรียนรู้ เพื่อช่วยให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้ มีความสามารถในการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีเพื่อการปฏิบัติงาน
อย่างมีประสิทธิภาพและหลากหลาย ตลอดจนพัฒนาทักษะการคิดอย่างมีวิจารณญาณ
270 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1
บรรณานุกรม
สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี | 271
คู่มือครู รายวิชาพื้นฐาน คณิตศาสตร์
ชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 เล่ม 1
คณะทีป
่ รึกษา
ศาสตราจารย์ชก
ู จิ ลิมปิจ�ำ นงค์ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
นายศรเทพ วรรณรัตน์ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คณะผูย
้ กร่างคูม
่ อ
ื ครู
นายณัฐ จัน
่ แย้ม ข้าราชการบำ�นาญ โรงเรียนไชยฉิมพลีวท
ิ ยาคม กรุงเทพมหานคร
ผูช
้ ว่ ยศาสตราจารย์ตรี วิชช์ ทินประภา มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนน
ั ทา
นางสาวศิรวิ รรณ จันทร์แก่น มหาวิทยาลัยราชภัฏกาญจนบุรี
นางสาวอุษณีย์ วงศ์อามาตย์ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
นางสาวกชพร วงศ์สว่างศิร
ิ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คณะผูพ
้ จ
ิ ารณาคูม
่ อ
ื ครู
รองศาสตราจารย์นพพร แหยมแสง ข้าราชการบำ�นาญ มหาวิทยาลัยรามคำ�แหง
นายนิรน
ั ดร์ ตัณฑัยย์ ข้าราชการบำ�นาญ โรงเรียนวัดหงส์รต
ั นาราม กรุงเทพมหานคร
นางสาวจิราพร พรายมณี ข้าราชการบำ�นาญ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนน
ั ทา
นางสาวจินดา พ่อค้าชำ�นาญ ข้าราชการบำ�นาญ โรงเรียนศึกษานารีวท
ิ ยา กรุงเทพมหานคร
นายณัฐ จัน
่ แย้ม ข้าราชการบำ�นาญ โรงเรียนไชยฉิมพลีวท
ิ ยาคม กรุงเทพมหานคร
นายภีมวัจน์ ธรรมใจ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
นางสาวอุษณีย์ วงศ์อามาตย์ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
นางสาวกชพร วงศ์สว่างศิร
ิ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
คณะบรรณาธิการ
นายนิรน
ั ดร์ ตัณฑัยย์ ข้าราชการบำ�นาญ โรงเรียนวัดหงส์รต
ั นาราม กรุงเทพมหานคร
นางสาวจิราพร พรายมณี ข้าราชการบำ�นาญ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนน
ั ทา
นายสมเกียรติ เพ็ญทอง สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ฝ่ายสนับสนุนวิชาการ
นางพรนิภา เหลืองสฤษดิ
์ สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
นางสาวละออ เจริญศรี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ออกแบบรูปเล่ม
บริษท
ั ดิจต
ิ อล เอ็ดดูเคชัน
่ จำ�กัด
272 | สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี