Analiza sprawozdań finansowych

Wykład 6

Wypłacalność oraz metodyka

jej badania

Prof. UEK dr hab. Konrad Stępień

„Wypłacalność” można zdefiniować jako
zdolność przedsiębiorstwa do terminowego
regulowania ogółu jego zobowiązań, a więc
zarówno krótkoterminowych, jak i
długoterminowych.

Do badania wypłacalności podmiotów

gospodarczych, oprócz wskaźników płynności
finansowej, stosuje się również wskaźniki
zadłużenia. Wskaźniki te umożliwiają
dokonanie oceny zdolności przedsiębiorstwa
do uregulowania zaciągniętych długów.
 Wskaźniki umożliwiające określenie stopnia zadłużenia
przedsiębiorstwa można ująć w dwie zasadnicze grupy:
• wskaźniki obrazujące poziom zadłużenia przedsiębiorstwa,
• wskaźniki informujące o zdolności przedsiębiorstwa do
obsługi długu.

Wśród wskaźników zaliczanych do pierwszej grupy wyróżnić

można m. in.:
• wskaźnik struktury kapitału,
• wskaźnik zadłużenia długoterminowego,
• wskaźnik zadłużenia kapitału własnego,
• wskaźnik długoterminowego zadłużenia kapitału własnego,
• mnożnik kapitału własnego.
 Najważniejszym wskaźnikiem określającym poziom zadłużenia
przedsiębiorstwa jest wskaźnik struktury kapitału, nazywany
też wskaźnikiem ogólnego zadłużenia.
Jest on relacją ogółu zadłużenia przedsiębiorstwa do wartości
całego jego majątku, co przedstawia wzór:

Wskaźnik Zobowiązania ogółem i rezerwy

ogólnego = ——————————————————
zadłużenia Aktywa ogółem lub Kapitały ogółem

• Wskaźnik ten ukazuje stopień zabezpieczenia spłaty całości

zadłużenia przedsiębiorstwa jego aktywami.
• Wysoka wartość tego indykatora świadczy o dużym
zadłużeniu podmiotu. Natomiast niska jego wartość
odzwierciedla niezależność finansową jednostki od obcych
źródeł finansowania majątku.
• Zgodnie ze złotą regułą finansowania wskaźnik ten
nie powinien być większy niż 0,5 (50%).

• W praktyce jednak za bezpieczny jego poziom uznaje

się wielkość w przedziale od 0,57 do 0,67 (57%-67%).

• Przy dużym poziomie wyniku finansowego i

nadwyżki pieniężnej wskaźnik ten może wynieść
nawet 70% i przedsiębiorstwo jest w stanie
udźwignąć poziom takiego zadłużenia
(nie zagraża to kontynuacji działalności przedsiębiorstwa).
• Ze wskaźnikiem struktury kapitału powiązany jest wskaźnik
wypłacalności, opracowany na podstawie przepisów ustawy
Prawo upadłościowe (PU). Wskaźnik ten precyzyjniej określa
prawne przesłanki niewypłacalności jednostek gospodarczych.

• Zgodnie z art. 10 PU – upadłość ogłasza się w stosunku do

dłużnika, który stał się niewypłacalny.

• Zgodnie z art. 11. ust. 1 PU - Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli

utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych
zobowiązań pieniężnych.
Na podstawie art. 11 ustawy PU
• Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do
wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych,
jeżeli opóźnienie w wykonaniu tych zobowiązań przekracza 3
miesiące.

• Dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną

nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa
przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy,
gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość
jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres
przekraczający 24 cztery miesiące.
Prawne przesłanki niewypłacalności:
• płynnościowa,
• zadłużeniowa (w przypadku osób prawnych).

Płynnościowa – utrata płynności finansowej przekraczająca 3

miesiące.

Zadłużeniowa – gdy zobowiązania przekraczają wartość majątku

przedsiębiorstwa (z pewnymi wyjątkami) przez ponad 24
miesiące (w uproszczeniu gdy występuje ujemny kapitał własny)
Art. 11 ust. 5 ustawy PU
• Domniemywa się, że zobowiązania pieniężne dłużnika
przekraczają wartość jego majątku, jeżeli zgodnie z bilansem
jego zobowiązania, z wyłączeniem rezerw na zobowiązania
oraz zobowiązań wobec jednostek powiązanych,
przekraczają wartość jego aktywów, a stan ten utrzymuje się
przez okres przekraczający 24 miesiące.

Wskaźnik Zobowiązania ogółem – rezerwy – zobowiązania

wobec jednostek powiązanych
prawnej = ———————————————————————
wypłacalności Aktywa ogółem

• Dopuszczalna wielkość wskaźnika ≤ 1. Niewypłacalność > 1.

Art. 20. ust. 1 – ustawy PU
• Wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić dłużnik lub
każdy z jego wierzycieli osobistych.

Art. 21. ust. 1 – ustawy PU

• Dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie 30 dni od
dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości,
zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości.
• (a przesłanką taką jest niewypłacalność jednostki)

Art. 11 ust. 6 – ustawy PU – (Indywidualna ocena Sądu)

• Sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli nie

ma zagrożenia utraty przez dłużnika zdolności do
wykonywania jego wymagalnych zobowiązań pieniężnych w
niedługim czasie.
 Wskaźnik zadłużenia długoterminowego

• jest ilorazem zobowiązań długoterminowych do ogółu aktywów

przedsiębiorstwa.

Wskaźnik zadłużenia Zobowiązania długoterminowe

= ———————————————————
długoterminowego Aktywa ogółem lub Kapitały ogółem

• Informuje on, jaka część aktywów jednostki jest finansowana

zobowiązaniami długoterminowymi.

• Pożądane, aby wskaźnik zadłużenia długoterminowego przybierał

wartości niewiele odbiegające od wskaźnika ogólnego zadłużenia,
co sprzyja stabilności finansowej podmiotu gospodarczego.
 Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego jest ilorazem ogółu
zadłużenia do kapitału własnego i przedstawia się następująco:

Wskaźnik zadłużenia Zobowiązania ogółem i rezerwy

= ————————————————
kapitału własnego Kapitał własny

• Informuje o tym, jaka kwota wszystkich zobowiązań przypada na

jednostkę kapitału własnego.

• Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego określa stopień

zabezpieczenia całego zadłużenia przedsiębiorstwa aktywami netto,
których źródło finansowania stanowią kapitały własne.

• Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego powinien zawierać

się w przedziale od 1,0 do 2,0.
Wskaźnik długoterminowego zadłużenia kapitału własnego jest relacją
zobowiązań długoterminowych do kapitału własnego przedsiębiorstwa

Wskaźnik długoterminowego Zobowiązania długoterminowe

= ———————————————
zadłużenia kapitału własnego Kapitał własny

Wskaźnik ten określa, jaka część zobowiązań długoterminowych przypada

na jednostkę kapitału własnego. Charakteryzuje on stopień zabezpieczenia
zobowiązań długoterminowych aktywami netto, mającymi pokrycie w
kapitale własnym.

Za optymalny poziom tego wskaźnika przyjmuje się przedział od 0,5 do 1,0.

Podmioty gospodarcze wykazujące wskaźnik długoterminowego

zadłużenia kapitału własnego na poziomie wyższym od jedności, uznawane
są za nadmiernie zadłużone.
 Mnożnik kapitału własnego jest relacją pomiędzy
wartością aktywów (kapitałów ogółem) a wielkością
kapitału własnego, co przedstawia wskaźnik:

Mnożnik Aktywa ogółem lub Kapitały ogółem

kapitału = —————————————————
własnego Kapitał własny

• Mnożnik kapitału własnego określa poziom zaangażowania

kapitałów własnych w finansowanie aktywów. Wskaźnik ten
informuje jaka wartość aktywów (kapitałów ogółem)
przypada na 1 zł kapitału własnego.

• Jest szczególnie ważny w analizie piramidalnej Du Ponta z

uwagi na oddziaływanie na rentowność kapitałów własnych
przedsiębiorstwa.
Do wskaźników informujących o zdolności przedsiębiorstwa do obsługi długu
zaliczyć można m. in.:

• wskaźnik pokrycia długu zyskiem,

• wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych

Wskaźnik pokrycia Zysk netto

= ————————————
długu zyskiem Raty kredytów + odsetki

• Powyższy indykator jest relacją zysku netto do sumy rat kredytowych wraz
z odsetkami przypadającymi na dany rok.

• Informuje on o tym, ile razy zysk pokrywa łączny dług przedsiębiorstwa

w danym roku, a więc określa stopień zabezpieczenia obsługi tego
zadłużenia.

• Wskaźnik ten powinien przybierać wartość większą od jedności.

 Wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych jest ilorazem sumy zysku
brutto i odsetek, do kwoty odsetek

Wskaźnik pokrycia Zysk brutto + odsetki

= ———————————
zobowiązań odsetkowych Odsetki

• Występująca w liczniku suma zysku brutto i odsetek od zaciągniętych

kredytów oznacza maksymalną kwotę odsetek, jaką kredytobiorca może
zapłacić, nie ponosząc przy tym strat.

• Wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych informuje, w jakim stopniu

podmiot jest w stanie spłacić odsetki od zaciągniętych kredytów z
wygospodarowanego zysku.

• Im większe wartości przyjmuje ten wskaźnik, tym większa jest zdolność

przedsiębiorstwa do wywiązania się ze zobowiązań odsetkowych. Niskie
wartości tego wskaźnika sygnalizują problemy z wywiązywaniem się ze
spłatą odsetek.