KỸ THUẬT ĐẶT CATHETER

TĨNH MẠCH DƯỚI ĐÒN

ThS. BS. VĂN ĐỨC HẠNH

Phòng Hồi sức cấp cứu Tim Mạch
 CHỈ ĐỊNH
✤ Đo áp lực tĩnh mạch trung tâm (CVP)
✤ Truyền dịch, truyền vận mạch, nuôi dưỡ
tĩnh mạch lâu dài

✤ Đo áp lực buồng tim, động mạch phổi

✤ Tạo nhịp tim

✤ Sốc tim

✤ Thận nhân tạo

✤ Chuẩn bị cho một số phẫu thuật, đặc biệ

CHỐNG CHỈ ĐỊNH TUYỆT ĐỐ

✤ Tiểu cầu < 60.000/mm3

✤ Rối loạn đông máu

✤ Huyết khối tĩnh mạch trung tâm

✤ Nhiễm trùng da vùng định đặt catheter

CHỐNG CHỈ ĐỊNH TƯƠNG ĐỐ

✤ Tràn khí màng phổi

✤ Giãn phế nang quá mức

✤ Dị dạng xương đòn và lồng ngực

✤ Gù vẹo cột sống

✤ Hạn chế dùng khi đang thông khí nhân

tạo
GIẢI PHẪU TĨNH MẠCH DƯỚI ĐÒN

✤ Tĩnh mạch dưới đòn

chạy dưới xương đòn

✤ Gần sát ĐM dưới đòn v

đỉnh phổi

✤ ĐM dưới đòn ở trên và

sau TM dưới đòn
 ƯU ĐIỂM

✤ Mốc giải phẫu dễ xác định

✤ Đường đi và hướng đi thuận lợi cho việc đẩy catheter vào

tĩnh mạch chủ trên

✤ Đường kính Tĩnh mạch dưới đòn khá lớn, không bị xẹp dù
đang trụy mạch è thành công cao

✤ Dễ cố định, che phủ, chăm sóc, sinh hoạt của BN

✤ Tỷ lệ nhiễm trùng ít do TM nằm sâu trong lồng ngực

✤ Áp lực máu khá thấp (từ 8 đến 10 cm H20) nên không gây
NHƯỢC ĐIỂM
✤ Gần đỉnh phổi => dễ rách màng
phổi gây tràn khí màng phổi, tràn
khí dưới da

✤ Dễ chọc vào ĐM dưới đòn do gần

động mạch dưới đòn

✤ Khó ép cầm máu khi chọc vào Đm

dưới đòn

✤ Nguy cơ luồn catheter và truyền

dịch vào khoang màng phổi
MỘT SỐ ĐƯỜNG VÀO

✤ Đường AUBANIAC: 1 khoát ngón ta

dưới xương đòn, giữa 1/3 trong và 2
ngoài xương đòn.

✤ Đường WILSON: 1 - 2 cm dưới đòn,

đường giữa đòn.

✤ Đường TESTART: 1 - 2 cm dưới đòn

trên rãnh delta ngực

✤ Đường YOFFA: Bờ trên xương đòn

với bờ ngoài cơ ức đòn chũm.
CHUẨN BỊ BỆNH NHÂN

๏ Nếu BN tỉnh: giải thích lợ

ích và nguy cơ của thủ
thuật cho BN, yêu cầu BN
kí cam kết.
๏ Nếu BN hôn mê: giải thíc
lợi ích và nguy cơ của th
thuật cho người nhà BN,
yêu cầu kí cam kết.
CÁC BƯỚC CHUẨN BỊ

๏ Thầy thuốc đội

mũ và đeo khẩu
trang vô khuẩn,
rửa tay, mặc áo
phẫu thuật.
 CHUẨN BỊ DỤNG CỤ
✤ Catheter Tĩnh mạch trung tâm: 1 nòng, 2 nòng, 3 nòng

✤ Kim thăm dò + Bơm tiêm 5ml, 10ml

✤ Chỉ khâu

✤ Sát trùng: Betadine, cồn iod

✤ Dung dịch cần truyền: dịch, vận mạch, thuốc + Chạc ba

✤ Lidocain gây tê

✤ Dụng cụ vô trùng khác: khăn vô trùng có lỗ để phủ chỗ đặ

catheter, kéo nhỏ, dao mổ

✤ Bộ chống sốc + Bộ cấp cứu ngừng tuần hoàn: Bóng Ambu

QUY TRÌNH THỰC HIỆN

✤ Thầy thuốc: đội mũ, đeo khẩu

trang, rửa tay, mặc áo vô trùng, đ
găng, sát trùng rộng nơi chọc, tr
khăn vô trùng
✤ Gây tê tại chỗ. Chọc TM dưới đò
thường gây tê sâu hơn, chú ý vù
gần màng xương bờ dưới xương
đòn
QUY TRÌNH THỰC HIỆN

✤ Hướng kim: hướng kim về

hõm trên xương ức hoặc đầ
xương đòn phía bên đối diệ

✤ Vừa đi vừa hút tạo chân

không

✤ Thường đi vào TM sau khi đ

sâu khoảng 2,5 đến 4 cm
HƯƠNG PHÁP LUỒN CATHETE

✤ Áp dụng với catheter một nòng

๏ Luồn trực tiếp qua nòng kim
๏ Ưu điểm: đơn giản
๏ Nhược điểm:
๏ Dễ gây chấn thương do kim chọc to
๏ Xác suất thành công thấp hơn phương pháp
Seldinger
PHƯƠNG PHÁP SELDINGER

✤ Ưu điểm:
๏ Kim chọc nhỏ
๏ Mọi vị trí catheter, mọi
vị trí đặt
✤ Nhược điểm:
๏ Dụng cụ chuyên nghiệ
๏ Giá thành cao
PHƯƠNG PHÁP SELDINGER

Bước 1: Chọc mạch máu

bằng kim chọc mạch

Bước 2: Luồn guidewire

qua kim chọc mạch
PHƯƠNG PHÁP SELDINGER

Bước 3: Rút kim chọc

mạch ra, giữ lại
guidewire

Bước 4: Dùng que nong

để nong
PHƯƠNG PHÁP SELDINGER

Bước 5: Đưa catheter vào

mạch máu theo dây
guidewire

Bước 6: Rút guidewire

ra, ta đặt xong catheter
 THEO DÕI
✤ Trong khi làm thủ thuật: Ý thức, Monitor theo dõ
liên tục nhịp tim, Huyết áp, SpO2.
✤ Sau khi làm thủ thuật:
๏ Chụp Xquang phổi: vị trí catheter, phát hiện bi
chứng.
๏ Ý thức, dấu hiệu sinh tồn 3 giờ / lần.
๏ Biến chứng: chảy máu tại chỗ, Tràn khí màng
phổi, Tràn máu màng phổi, tuột catheter.
 BIẾN CHỨNG VÀ XỬ TRÍ
✤ Tràn khí màng phổi: rút catheter, dẫn lưu khí mà
phổi cấp cứu.
✤ Tràn máu màng phổi: rút catheter, dẫn lưu máu
màng phổi.
✤ Đặt catheter vào màng phổi: rút catheter, dẫn lưu
màng phổi.
✤ Tắc mạch hơi: để BN nằm đầu thấp, nghiêng trái

✤ Chấn thương đám rồi TK cánh tay, TK quặt ngượ

 BIẾN CHỨNG VÀ XỬ TRÍ

✤ Dò động tĩnh mạch: theo dõi, đánh giá bằng Siêu

âm Doppler mạch máu

✤ Nhiễm khuẩn nơi chọc và nhiễm khuẩn huyết: rú

catheter và cấy đầu catheter.

✤ Đứt đoạn catheter trong lòng mạch è can thiệp

gắp đoạn catheter hoặc phẫu thuật lấy đoạn
catheter.
 CHỈ ĐỊNH RÚT CATHETER

✤ Khi đường truyền catheter không còn cần thiết

✤ Có dấu hiệu kích thích, viêm đỏ hoặc đau tại da
nơi chọc kim
✤ Có dấu hiệu viêm tĩnh mạch được đặt catheter:
đau nhiều và kéo dài vùng chọc hoặc dọc theo T
có sonde
✤ Sốt không rõ nguyên nhân (cần cấy máu đầu