OŚWIECENIE

w Polsce

Nauczyciel w Epoce

Projekt powstał przy współpracy studnetów FG II – ULT Świecie 2024

Justyna Ejankowska, Katarzyna Grabarczyk, Ilona Müller, Daniel Szafarz, Ewelina Drygiel, Agnieszka Buła
Geneza oświecenia w Europie

Poprzednia epoka wywodziła swą

nazwę od klejnotu, ich następcy
wzięli nazwę od światła. I taka była
filozofia nowej epoki: oświecenia,
rozumu, samoświadomości
myślicieli, którzy zarzucali
ciemnotę, zacofanie i „zepsucie
sztuki” poprzednikom. Nazywano
oświecenie także „wiekiem rozumu
i wiekiem filozofów”.
Oświecenie rozumiane jako naturalne
światło, rozum, który daje człowiekowi
możliwość poznania, poszerzenia
horyzontów myślowych.

Geneza oświecenia można znaleźć w wielu

czynnikach, które miały miejsce wcześniej
w historii. Jednym z kluczowych
czynników było rozprzestrzenienie się
nauki i wynikające z tego postępy w
dziedzinach takich jak matematyka,
astronomia i medycyna. W XVII wieku
wiele nowych teorii naukowych zostało
przedstawionych, a ich badania pomogły
zrozumieć naturę świata inaczej niż
poprzez dogmatyczne podejście religijne.
Ważnym wydarzeniem dla rozwoju
oświecenia w Polsce była
Konstytucja 3 Maja uchwalona w
1791 roku, która wprowadzała idee
demokratyczne, równościowe i
liberalne. Stała się ona symbolem
dążeń do nowoczesności i rozwoju
społeczeństwa.
Wpływ oświecenia na Polskę
był związany z dążeniem do
odzyskania niepodległości i
reformy systemu politycznego.
Oświecona Polska dążyła do
równości społecznej, prawa do
samostanowienia i
rozwiniętego systemu
edukacji.
W oświeconej Polsce rozwijała się
także literatura, filozofia i sztuka.
Powstały znakomite dzieła literackie
takie jak "Pan Tadeusz" Adama
Mickiewicza czy "Dziady" Juliusza
Słowackiego. Powstawały również
uczelnie, teatry, czytelnie i
towarzystwa naukowe, które
stwarzały warunki do rozwoju
intelektualnego społeczeństwa.
Oświecenie wyłoniło się jako reakcja na
poprzednie epoki, takie jak średniowiecze i
renesans.Oto kilka głównych różnic między
oświeceniem a tymi epokami

• Nauka i rozum
• Filozofia
• Religia
• Kultura i literatura
• Polityka
Oświecenie w Polsce to okres,
który można podzielić na trzy fazy:

• Faza wstępna (1740-1764)

• Faza dojrzała (1764-1795)
• Faza schyłkowa (1795-1822)
Polskie oświecenie było czasem
pojawienia się wspólnoty kulturowej,
nieuznającej granic państwowych.

Językiem elit była francuszczyzna,

czytano Woltera i wystawiano sztuki
Moliera, modne stały się ogrody w
stylu francuskim.
Był to czas wojen i rozrostu demokracji szlacheckiej
To czasy pierwszego ...

... i drugiego rozbioru,

…insurekcji
kościuszkowskiej

i konfederacji targowickiej .
Najważniejszym wyrazem
wiary w wartość
ludzkiej wiedzy naukowej
była Wielka Encyklopedia
Francuska opublikowana
w 35 tomach w latach
1751-1780.
Największym przełomem w
polskiej edukacji było utworzenie
w 14.10.1773 roku
Komisji Edukacji Narodowej
(KEN)
Instytucje epoki oświecenia
W Polsce reforma edukacji była jednym z najważniejszych osiągnięć Oświecenia.

Collegium
Nobilium
Biblioteka Załuskich
Teatr publiczny
Szkoła Rycerska
Niektóre z założeń związanych z
epoką Oświecenia to:

• Racjonalizm
• Empiryzm
• Deizm
• Utylitaryzm
• Sensualizm
Jakie były najważniejsze
osiągnięcia Oświecenia?

• Rewolucja naukowa
• Encyklopedyzm
• Rewolucja polityczna
• Rozwój kultury
Najważniejsze założenia
Oświecenia:

• Naturalizm
• Racjonalizm
• Optymizm
• Reformizm
Cele epoki
Oświecenie dążyło do:
Podniesienia poziomu wiedzy i kultury
społeczeństwa.

Poprawy warunków życia i zdrowia ludzi.

Ograniczenia wpływu Kościoła i absolutyzmu na

życie publiczne i prywatne.
Ustanowienia demokratycznych i
konstytucyjnych form rządów.

Promowania wolności, równości i braterstwa.

Rozwoju nauk przyrodniczych i

humanistycznych.

Upowszechnienia edukacji i nauczania.

 Kształcenia obywateli i patriotów.

Propagowania oświeconego sceptycyzmu i krytycyzmu.

Filozofowie tego okresu podkreślali konieczność zdrowego
sceptycyzmu
wobec dogmatów religijnych, autorytetów politycznych i
naukowych.

• Krytyka autorytetów
• Racjonalne podejście do wiedzy
• Sceptycyzm wobec dogmatów
Przedstawiciele Oświecenia
Ideolodzy oświecenia uważali
edukacje za narzędzie zmiany
ludzkości, poprzez
kształtowanie nowych pokoleń
w duchu epoki. Popularnymi
stały się postulaty utworzenia
szkół powszechnych, ale także
namawiano do łagodzenia kar i
rozbudzania pasji w uczniach.
Przedstawiciele Oświecenia
angielskiego

• John Locke
• Sir Isaac Newton
 • François Marie Arouet
• Jean-Jacques Rousseau
• Charles Louis de Montesquie zwany Monteskiuszem
• Denis Diderot
• Jean Le Rond d’Alembert

Przedstawiciele Oświecenia francuskiego

Przedstawiciele Oświecenia niemieckiego

• Gottfried Wilhelm Leibniz

• Immanuel Kant
Przedstawiciele Oświecenia w Ameryce

• Benjamin Franklin
• Thomas Paine
Przedstawiciele Oświecenia w Polsce

• o. Franciszek Bohomolec (1720-

1784)

• s. Hugo Kołłątaj (1750-1812)

• Bp. Ignacy Krasicki (1735-1801)

• Król Stanisław August

Poniatowski (1732-1798)
• Jan (1756-1830) i Jędrzej (1768- 1838) Śniadeccy
• Julian Ursyn Niemcewicz (1758-1841)
• Ks. Stanisław Konarski (1700-1773)
• Ignacy Potocki (1750- 1809)
• Bp. Adam Naruszewicz (1733-1796)

Przedstawiciele Oświecenia w Polsce

Rozwój procesów edukacyjnych w epoce

Oświecenie było epoką, która wywarła ogromny wpływ na rozwój społeczeństwa, kultury
i myśli ludzkiej. Jednym z kluczowych obszarów transformacji była edukacja.
Rozwój Programów
Nauczania - nowe
przedmioty takie jak
nauki przyrodnicze,
matematyka czy
filozofia.
Prądy literackie

• Klasycyzm
• Rokoko
• Sentymentalizm
 Rola
nauczyciela
 W 1773 roku utworzono
Towarzystwo Ksiąg Elementarnych,
Dostępność Edukacji które miało zająć się tworzeniem
nowych podręczników.
Znaczenie
Krytyki
Społecznej
Wpływ na
rozwój społeczeństwa.

Oświecenie przyczyniło
się do ogromnego
postępu społecznego i
gospodarczego
Oświecenie ...

odegrało kluczową rolę w

transformacji procesów
edukacyjnych. Zmiany w treściach
nauczania, roli nauczyciela,
dostępności edukacji i krytycznej
analizie społecznej przyczyniły się
do stworzenia nowoczesnych
systemów edukacyjnych.
Praca nauczyciela w
epoce Oświecenia.

Wiek XVIII zostaje nazwany

„wiekiem pedagogicznym”.
Wizerunek i cechy nauczyciela w epoce
Oświecenia.

W epoce oświecenia pojawia się wiele

idealizujących wizji nauczyciela. Wskazane
zostają również konkretne cechy fizyczne
oraz cechy charakteru, jakie powinien
posiadać kandydat do pełnienia tej funkcji.
Warunki pracy
nauczyciela w
epoce
oświecenia
Praca nauczyciela oraz jego rola w społeczeństwie.

Warunki pracy nauczyciela przed i po powstaniu

Komisji Edukacji Narodowej.
 Komisja Edukacji
Narodowej i jej założenia
dotyczące zawodu
nauczyciela

Działania Komisji Edukacji Narodowej przyczyniły się do

kształtowania zawodu nauczycielskiego jako zawodu
świeckiego oraz do podniesienia jego rangi i autorytetu w
społeczeństwie.
Praca nauczyciela epoki Oświecenia w
poglądach niektórych przedstawicieli w
Polsce oraz w wybranych krajach
europejskich:

Prusy, Austria, Francja, Anglia i Polska

 Projekt powstał przy współpracy studnetów FG II – ULT Świecie 2024

Justyna Ejankowska, Katarzyna Grabarczyk, Ilona Müller, Daniel Szafarz, Ewelina Drygiel, Agnieszka Buła