Eurypides

Życie i twórczość

Jakub Jasiński
Życie
urodzony na Salaminie w 480 r. pne
wykształcony sportowo, muzycznie i filozoficznie
kapłan Zeusa, poseł do Syrakuz, proksenos Magnezji
dwie żony (Melito, Chojrine) i trzech synów
wyprowadzka z Aten ok. 408 r. pne
śmierć na dworze króla Macedonii w Pelii w 406 r. pne
pierwszy udział w agonie w 455 r. pne, pierwsze
zwycięstwo w 441 r. pne
 Twórczość
większość zachowanej twórczości to okres
dojrzały (najwcześniej Alkestis z 438 r. pne)
podzielona na trzy główne grupy:
studium psychologiczne postaci - Medea,
Alkestis, Andromacha, Hekabe
dzieła polityczne - Heraklidzi, Błagalnice,
Trojanki
utwory oparte na intrydze - Elektra,
Helena, Ifigenia w Aulidzie
inne - Fenicjanki, Bachantki, Cyklop
Styl
monologi w prologu
obszerna narracja posłańców
wymiana racji w procesie debaty (agonu)
eksterioryzacja uczuć
aktywna obrona przed zdarzeniami i
okolicznościami
intryga - akcja oparta na perypetiach
(nagłych zmianach)
Styl
elementy pouczające w postaci form
gnomicznych
deheroizacja opowieści mitycznych
dopasowanie szablonów mitologicznych do
wydarzeń współczesnych autorowi
analiza psychologiczna postaci (w
przypadku Medei - nacisk na ślubowanie,
zobowiązania wobec innych ludzi,
poświęcenie siebie)
Wybrane fragmenty
“Nie myli się ten, kto powiada:
<<Głupi i całkiem niemądrzy Ci, kótrzy przed nami żyli>>.
Oni to przecie tworzyli
na święta i uczty, biesiady,
hymny - uciechę dla ucha.
Ale kresu ludzkiego smutku
i żalu przez pieśń i dźwięk wielu strun
nikt nie wynalazł - stąd zgony
i straszne nieszczęścia, gdy domy padają.
A byłoby warto pieśnią
leczyć ludzi. Na cóż przy ucztach
wystawnych na próżno głos wznosić?
To samo już niesie przyjemność,
gdy człek nasyci się ucztą.”
Wybrane fragmenty
“Cóż za głupota! Wolałabym trzykroć
z tarczą w bój ruszyć, niźli raz urodzić!”

“Taki los właśnie przypadł mnie w udziale,

że jednym - mądra - jestem nienawistna
(czy cicho siedzę, czy też wręcz przeciwnie),
a innym - wroga - nie jestem zbyt mądra!”

“Częstokroć już
w delikatne się wdawałam rozmowy
i większe wiodła spory,
niż roztrząsać płci naszej przystoi.”
Wybrane fragmenty
“Ty wiesz, co czynić. A choć my, kobiety,
całkiem niezdolneśmy do czynów dobrych,
to w złych mistrzowskie mamy doświadczenie!”

“Lecz mój żywot będzie sławny i odmieni się głos powszechny

i czci dostąpi płeć nasza,
i już kobiet osława nie dotknie!”

“Ty teraz idź już, przyprowadź Jazona,

w poufnych sprawach zawsze ciebie proszę,
a nic mu nie mów, com postanowiła,
gdy sprzyjasz panom i jesteś kobietą.”
Wybrane fragmenty
“Lecz wy, kobiety, już takie jesteście:
jeśli pożycie w porządku - to dobrze,
a gdy przypadek jakiś dotknie łoża,
to co najlepsze i co najpiękniejsze
już wam bardziej wrogie. Ludzie winni
dzieci mieć jakoś inaczej, bez kobiet,
wtedy by żadnych nie zaznali nieszczęść.”

“Nie ma niewiasty wśród kobiet helleńskich,

co by się na to ważyła - ja nad nie
wolałem ciebie: żonę, wroga, zgubę,
lwicę nie żonę, od tyrreńskiej Skylli
stworzenie dzikszej o wiele natury.”
Wybrane fragmenty
“Nie smiałość to i nie odwaga,
zło czyniąc bliskim, prosto w twarz im patrzeć,
ale najgorsza spośród ludzkich chorób
wszystkich - bezczelność!”

“I mówię, że ci ze śmiertelnych,
co nie zaznali zupełnie,
czym jest mieć dzieci, szczęśliwsi
są od tych, co dzieci mieli.”

“Bo ze śmiertelnych nikt nie jest szczęśliwy:

jeden szczęśliwszy jest, gdy mu się wiedzie,
niż drugi - szczęścia nie dostąpił żaden!”
Wybrane fragmenty
“Ci zaś, co mają w swych domach
słodki kwiat dzieci - tych widzę
zżeranych przez życie troskami:
po pierwsze, jak dobrze je chować
i co dzieciom na życie zostawić;
a potem, czy się dla nędznych,
czy też dla zacnych
tak trudzą, tego nie wiedzą.”