‫دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی عمران ‪ -‬خالصه درس مهندسی آب و فاضالب‪ – docx.
‬دکتر فرخنده خراشادی زاده‬
‫‪ -1-12‬تامین فشار برقراری جریان ‪7‬‬
‫‪ -2-12‬انواع پمپ ‪7‬‬
‫‪ -3-12‬انواع لوله مجار پمپ ‪7‬‬
‫‪ -4-12‬هد های پمپ ‪7‬‬
‫‪ -5-12‬هد سیستم ‪7‬‬
‫‪ -6-12‬نقطه بهینه بهره برداری پمپ ‪7‬‬
‫‪ -7-12‬منحنی هد ‪ -‬دبی سیستم ‪7‬‬
‫‪ -8-12‬منحنی هد ‪ -‬دبی پمپ ‪7‬‬
‫‪ -9-12‬انواع راندمان پمپ ‪7‬‬
‫‪ -10-12‬راندمان پمپ ‪7‬‬
‫‪ -11-12‬پمپ های سری ‪7‬‬
‫‪ -12-12‬پمپ های موازی ‪8‬‬
‫‪ -13-12‬شاخص ارتفاع خالص مکش ‪8‬‬
‫شیر آالت ‪8‬‬
‫‪ -1-13‬وظایف شیر آالت ‪8‬‬
‫‪ -2-13‬انواع شیر آالت ‪8‬‬
‫‪ -3-13‬کاربرد شیر قطع و وصل ‪8‬‬
‫‪ -4-13‬کاربرد شیر هوا ‪8‬‬
‫‪ -5-13‬کاربرد شیر آتش نشانی ‪8‬‬
‫‪ -6-13‬شیر تخلیه ‪8‬‬
‫‪ -7-13‬شیر یکطرفه ‪8‬‬
‫‪ -8-13‬شیر فشارشکن ‪8‬‬
‫شبکه توزیع ‪8‬‬
‫‪ -1-14‬گره چشمه ‪8‬‬
‫‪ -2-14‬گره توزیع یا مصرف ‪8‬‬
‫‪ -3-14‬گره چاه ‪8‬‬
‫‪ -4-14‬انواع شبکه های توزیع ‪8‬‬
‫‪ -5-14‬شبکه سریالی ‪8‬‬
‫‪ -6-14‬شبکه شاخه ای ‪8‬‬
‫‪ -7-14‬شبکه حلقوی ‪8‬‬
‫‪ -8-14‬شبکه درهم ‪8‬‬
‫‪ -9-14‬روش های محاسبه دبی لوله در شبکه حلقوی ‪8‬‬
‫‪ -10-14‬روش هاردی کراس ‪8‬‬
‫‪ -11-14‬لوله مشترک در دو حلقه ‪8‬‬
‫‪ -12-14‬وجود دو یا چند چشمه در حلقه ‪8‬‬
‫‪ -13-14‬وجود پمپ در حلقه ‪8‬‬
‫‪ -14-14‬وجود پمپ در حلقه ‪9‬‬
‫)‪Page No. (1‬‬
‫‪ -3-10‬منحنی جرم مخزن ساالنه ‪5‬‬ ‫‪ -11-5‬طرح شبکه ‪4‬‬ ‫چرخه آب ‪3‬‬
‫‪ -4-10‬تفسیر رابطه شیب منحنی و شیب خط چین ‪5‬‬ ‫‪ -12-5‬طرح تصفیه خانه ‪4‬‬ ‫‪ -1-1‬رواناب ‪3‬‬
‫‪ -5-10‬تعیین حجم مخزن ساالنه ‪5‬‬ ‫دوره طرح ‪4‬‬ ‫‪ -2-1‬تغذیه طبیعی آب ‪3‬‬
‫‪ -6-10‬منحنی جرم مخزن روزانه ‪5‬‬ ‫‪ -1-6‬معنای دوره طرح ‪4‬‬ ‫‪ -3-1‬داشتن نفوذ بیشتر ‪3‬‬
‫‪ -7-10‬دبی ورودی به مخزن روزانه ‪5‬‬ ‫‪ -2-6‬هشت نکته برای تعیین دوره طرح ‪4‬‬ ‫‪ -4-1‬منابع طبیعی آب ‪3‬‬
‫‪ -8-10‬حجم مطلوب نوسانات (متعادل سازی) ‪5‬‬ ‫‪ -3-6‬بررسی امکان توسعه تاسیسات ‪4‬‬ ‫‪ -5-1‬تقسیمبندی اقلیمی ایران ‪3‬‬
‫‪ -9-10‬تراز انرژی و تراز هیدرولیکی ‪5‬‬ ‫‪ -4-6‬نکات الزم جهت فازبندی پروژه ‪4‬‬ ‫‪ -6-1‬اثرات کاهش تراز آب ‪3‬‬
‫‪ -10-10‬تامین فشار آب در مخزن ‪5‬‬ ‫جمعیت طرح ‪4‬‬ ‫‪ -7-1‬معنای کورشدگی ‪3‬‬
‫‪ -11-10‬تعیین حجم مخزن روزانه ‪5‬‬ ‫‪ -8-1‬سد سازی ‪3‬‬
‫‪ -1-7‬نحوه تخمین جمعیت در انتهای دوره ‪4‬‬
‫‪ -12-10‬تعیین حجم آتشنشانی ‪6‬‬ ‫‪ -9-1‬توسعه پایدار ‪3‬‬
‫‪ -2-7‬منابع اصلی تخمین جمعیت ‪4‬‬
‫‪ -13-10‬تقسیمبندی مخازن ‪6‬‬ ‫‪ -10-1‬حقابه ‪3‬‬
‫‪ -3-7‬الگو های رشد جمعیت ‪4‬‬
‫‪ -14-10‬مخازن سطحی یا زمینی ‪6‬‬ ‫مصارف آب ‪3‬‬
‫‪ -4-7‬فرمول ساده تخمین جمعیت ‪4‬‬
‫‪ -15-10‬مخازن هوایی ‪6‬‬
‫‪ -5-7‬عوامل موثر بر برآورد جمعیت ‪4‬‬ ‫‪ -1-2‬انواع مصارف آب ‪3‬‬
‫‪ -16-10‬تعیین شکل هندسی مخزن ‪6‬‬
‫دبی طرح ‪4‬‬ ‫‪ -2-2‬مصارف صنعتی ‪3‬‬
‫‪ -17-10‬مخزن شناور ‪6‬‬
‫‪ -1-8‬میزان مصرف سرانه ‪4‬‬ ‫‪ -3-2‬مصارف محیط زیستی ‪3‬‬
‫‪ -18-10‬مخزن تحت فشار ‪6‬‬
‫‪ -2-8‬تعیین نیاز آبی (دبی طرح) ‪4‬‬ ‫‪ -4-2‬مصارف خانگی ‪3‬‬
‫لولهها ‪6‬‬ ‫‪ -5-2‬آب به حساب نیامده ‪3‬‬
‫‪ -3-8‬انواع کاربری های آب هر نفر ‪4‬‬
‫‪ -1-11‬تشخیص جهت حرکت در لوله ‪6‬‬ ‫‪ -6-2‬دلیل تلفات ‪3‬‬
‫‪ -4-8‬روش محاسبه مصرف سرانه خانگی ‪4‬‬
‫‪ -2-11‬انواع افت ‪6‬‬ ‫فاضالب ‪3‬‬
‫‪ -5-8‬جدول سرانه مصرف خانگی بر اساس جمعیت ‪4‬‬
‫‪ -3-11‬روابط محاسبه افت اصلی ‪6‬‬
‫‪ -6-8‬جدول سرانه مصرف فضای سبز خانگی ‪4‬‬ ‫‪ -1-3‬معنی فاضالب ‪3‬‬
‫‪ -4-11‬رابطه دارسی – وایسباخ ‪6‬‬
‫‪ -7-8‬سرانه مصرف فضای عمومی ‪4‬‬ ‫‪ -2-3‬سامانه آبرسانی و جمع آوری ‪3‬‬
‫‪ -5-11‬ضریب دارسی ‪6‬‬
‫‪ -8-8‬سرانه مصرف فضای تجاری و صنعتی ‪5‬‬ ‫‪ -3-3‬منابع آب ‪3‬‬
‫‪ -6-11‬رابطه هیزن – ویلیامز ‪6‬‬
‫‪ -9-8‬میزان تلفات ‪5‬‬ ‫منابع آب قابل مصرف ‪3‬‬
‫‪ -7-11‬اصالح ضریب هزین – ویلیامز ‪7‬‬
‫‪ -10-8‬نوسانات زمانی تقاضا ‪5‬‬ ‫‪ -1-4‬راه حل مواجهه با محدودیت منابع آب متعارف ‪3‬‬
‫‪ -8-11‬رابطه مانینگ ‪7‬‬
‫‪ -11-8‬کاربرد حداکثر مصرف روزانه و ساعتی ‪5‬‬ ‫‪ -2-4‬معیار های انتخاب منابع آب مناسب مصرف ‪3‬‬
‫‪ -9-11‬دالیل افت موضعی یا فرعی ‪7‬‬
‫‪ -12-8‬جدول مقادیر ضریب 𝟏𝑪 ‪5‬‬ ‫شبکه آبرسانی ‪3‬‬
‫‪ -10-11‬محاسبه افت موضعی ‪7‬‬
‫‪ -13-8‬جدول مقادیر ضریب 𝟐𝑪 ‪5‬‬ ‫‪ -1-5‬وظایف شبکه آبرسانی شهری ‪3‬‬
‫‪ -11-11‬معادل سازی افت لوله های سری ‪7‬‬
‫‪ -14-8‬محاسبه حداکثر مصرف روزانه ‪5‬‬ ‫‪ -2-5‬تاسیسات مورد نیاز آبرسانی شهری ‪3‬‬
‫‪ -12-11‬معادل سازی افت لوله های موازی ‪7‬‬
‫‪ -15-8‬محاسبه حداکثر مصرف ساعتی ‪5‬‬ ‫‪ -3-5‬ملزومات مطالعاتی طراحی شبکه آبرسانی ‪3‬‬
‫‪ -13-11‬طول معادل افت موضعی ‪7‬‬
‫‪ -16-8‬نیاز های جانبی شبکه طرح ‪5‬‬ ‫‪ -4-5‬روند طراحی شبکه آبرسانی ‪4‬‬
‫‪ -14-11‬جدول طول معادل افت موضعی ‪7‬‬
‫‪ -17-8‬مواقع شستشو و گندزدایی شبکه ‪5‬‬ ‫‪ -5-5‬مطالعات مربوط به منطقه طرح ‪4‬‬
‫‪ -15-11‬تعاریف مهم در شبکه آبرسانی ‪7‬‬
‫مدیریت آب ‪5‬‬ ‫‪ -6-5‬مطالعات مربوط به اطالعات و آمار ‪4‬‬
‫‪ -16-11‬حالت های ایجاد کننده احتمال خوردگی ‪7‬‬
‫‪ -1-9‬مدیریت آب در بحث کالن ‪5‬‬ ‫‪ -7-5‬محدودیت های فنی ‪4‬‬
‫‪ -17-11‬آب های خورنده ‪7‬‬
‫مخزن ‪5‬‬ ‫‪ -8-5‬طراحی مخازن ‪4‬‬
‫‪ -18-11‬تمهیدات در برابر خوردگی ‪7‬‬
‫‪ -1-10‬هدف از احداث مخازن روزانه ‪5‬‬ ‫‪ -9-5‬طراحی سیستم پمپاژ ‪4‬‬
‫‪ -19-11‬انواع ساختار لوله ‪7‬‬
‫‪ -2-10‬ملزومات حجم مخزن ساالنه ‪5‬‬ ‫‪ -10-5‬طراحی اتصاالت شبکه ‪4‬‬
‫پمپ ‪7‬‬
‫‪ -9-21‬روش های کنترل گاز در صورت نبود شرایط برای اقدامات‬
‫اصلی ‪13‬‬
‫شستشوی شبکه فاضالب ‪13‬‬
‫‪ -1-22‬انواع شستشو شبکه فاضالب ‪13‬‬
‫‪ -2-22‬شرایط بهینه برای ته نشینی رسوبات (شستشو) ‪14‬‬
‫‪ -3-22‬محدودیت های سرعت شستشو ‪14‬‬
‫‪ -4-22‬تاسیسات شستشو شبکه خودکار ‪14‬‬
‫‪ -5-22‬حوضچه شستشو ‪14‬‬
‫‪ -6-22‬سیستم هایدرس ‪14‬‬
‫‪ -8-18‬معیار های انتخاب جنس فاضالب رو ‪11‬‬
‫تجهیزات شبکه فاضالب ‪12‬‬
‫‪ -1-19‬تجهیزات شبکه فاضالب ‪12‬‬
‫‪ -2-19‬دریچه بازدید یا ‪12 Manhole‬‬
‫‪ -3-19‬حوضچه شستشو ‪12‬‬
‫‪ -4-19‬ورودی آب باران ‪12‬‬
‫‪ -5-19‬سرریز آب باران ‪12‬‬
‫‪ -6-19‬منبع نگهدارنده آب باران ‪12‬‬
‫‪ -7-19‬سیفون معکوس ‪12‬‬
‫‪ -19-15‬شبکه مجزا بهبود یافته ‪10‬‬
‫‪ -20-15‬شبکه قسمتی مجزا ‪10‬‬
‫‪ -21-15‬شبکه های نوین (‪10 )LID‬‬
‫‪ -22-15‬مثال های شبکه های نوین ‪10‬‬
‫‪ -23-15‬مشکالت مدیریت سنتی رواناب سطحی ‪10‬‬
‫‪ -24-15‬مزایای مدیریت نوین رواناب سطحی ‪10‬‬
‫‪ -25-15‬روش های مدیریت آلودگی رواناب ها ‪10‬‬
‫ویژگی فاضالب ‪10‬‬
‫‪ -1-16‬خواص و ویژگی های فاضالب ‪10‬‬
‫‪ -15-14‬روش تئوری خطی ‪9‬‬
‫‪ -16-14‬مراحل اجرای پروژه آبرسانی ‪9‬‬
‫‪ -17-14‬تعیین بار هر گره ‪9‬‬
‫‪ -18-14‬روش چند ضلعی تیسن ‪9‬‬
‫‪ -19-14‬روش نیمساز ها ‪9‬‬
‫‪ -20-14‬اعمال دبی آتشنشانی بر گره ها ‪9‬‬
‫‪ -21-14‬محدودیت سرعت ‪9‬‬
‫‪ -22-14‬دالیل مالحظات حداکثر سرعت ‪9‬‬
‫‪ -23-14‬ضربه قوچ (چکش آبی) ‪9‬‬

‫‪ -7-22‬سیستم ‪14 Hydroself‬‬ ‫‪ -8-19‬استفاده از پمپ در شبکه فاضالب ‪12‬‬ ‫‪ -2-16‬رنگ فاضالب ‪10‬‬ ‫‪ -24-14‬دالیل مالحظات حداقل سرعت ‪9‬‬
‫‪ -25-14‬سرعت بهینه از نظر اقتصادی و ایمنی لوله ‪9‬‬
‫‪ 8-22-‬سیستم ‪14 Hydroflush‬‬ ‫‪ -9-19‬فرضیات هیدرولیک شبکه فاضالب ‪12‬‬ ‫‪ -3-16‬بوی فاضالب ‪10‬‬
‫‪ -10-19‬رابطه مانینگ ‪12‬‬ ‫‪ -4-16‬درجه اسیدی ‪11‬‬ ‫‪ -26-14‬محدودیت فشار ‪9‬‬

‫‪ -11-19‬دبی حالت نیمه پر کانال ‪12‬‬ ‫‪ -5-16‬دمای فاضالب ‪11‬‬ ‫‪ -27-14‬دالیل مالحظات حداکثر فشار ‪9‬‬

‫‪ -12-19‬محدودیت های شبکه فاضالب ‪12‬‬ ‫‪ -6-16‬مواد خارجی در فاضالب ‪11‬‬ ‫‪ -28-14‬دالیل مالحظات حداقل فشار ‪9‬‬

‫‪ -13-19‬محدودیت قطر ‪12‬‬ ‫‪ -7-16‬میزان آلودگی فاضالب ‪11‬‬ ‫‪ -29-14‬تعیین قطر لوله ‪9‬‬

‫‪ -14-19‬محدودیت سرعت ‪12‬‬ ‫‪ -8-16‬معیار اندازه گیری آلودگی فاضالب ‪11‬‬ ‫‪ -30-14‬حداقل قطر داخلی لوله ها ‪9‬‬

‫‪ -15-19‬نکات محدودیت سرعت ‪12‬‬ ‫‪ -31-14‬مالحظات طراحی شبکه فرعی ‪9‬‬

‫مقدار فاضالب ‪11‬‬
‫‪ -16-19‬حداقل شیب و سرعت فاضالب ‪12‬‬ ‫‪ -1-17‬تعیین مقدار فاضالب ‪11‬‬ ‫شبکه جمعآوری فاضالب ‪9‬‬
‫‪ -17-19‬محدودیت ارتفاع آب ‪12‬‬ ‫‪ -2-17‬بازه دوره طرح ‪11‬‬ ‫‪ -1-15‬تقسیم بندی فاضالب ‪9‬‬
‫‪ -18-19‬عمق نصب فاضالبرو ها ‪12‬‬ ‫‪ -2-15‬کارکرد شبکه جمعآوری فاضالب ‪9‬‬
‫‪ -3-17‬جریان هوای خشک (‪11 )DWF‬‬
‫‪ -19-19‬مراحل طراحی شبکه جمعآوری فاضالب ‪13‬‬ ‫‪ -3-15‬فاضالب خانگی ‪9‬‬
‫‪ -4-17‬تعیین مقدار جریان هوای خشک ‪11‬‬
‫نگهداری شبکه فاضالب ‪13‬‬ ‫‪ -4-15‬فاضالب صنعتی ‪9‬‬
‫‪ -5-17‬نشت ها و آب های نفوذی ‪11‬‬
‫‪ -1-20‬نگهداری شبکه جمع آوری فاضالب ‪13‬‬ ‫‪ -5-15‬رواناب سطحی ‪9‬‬
‫‪ -6-17‬تعیین دبی طراحی فاضالب خانگی ‪11‬‬
‫‪ -2-20‬معایب احتمالی شبکه جمع آوری فاضالب ‪13‬‬ ‫‪ -6-15‬روش های دفع فاضالب ‪9‬‬
‫‪ -7-17‬تعیین ضریب بهره برداری شبکه فاضالب ‪11‬‬
‫‪ -3-20‬نشانه های مقدماتی گرفتگی لوله فاضالب ‪13‬‬ ‫‪ -7-15‬محدودیت های استفاده از چاه ‪10‬‬
‫‪ -8-17‬تعیین دبی پیک رواناب ‪11‬‬
‫‪ -4-20‬نوسازی لوله فاضالب ‪13‬‬ ‫‪ -8-15‬مزایای شبکه جمع آوری فاضالب ‪10‬‬
‫‪ -9-17‬زمان تمرکز ‪11‬‬
‫‪ -5-20‬روش های نوسازی لوله فاضالب ‪13‬‬ ‫‪ -9-15‬انواع شبکه های جمع آوری فاضالب ‪10‬‬
‫‪ -10-17‬تعیین شدت بارش ‪11‬‬
‫‪ -10-15‬شبکه مرکب ‪10‬‬
‫کنترل بو در شبکه فاضالب ‪13‬‬ ‫‪ -11-17‬دوره بازگشت ‪11‬‬
‫‪ 11-15-‬راه حل های کاهش اثرات منفی ‪ CSO‬در شبکه‬
‫‪ -1-21‬علت تولید بو در فاضالب ‪13‬‬ ‫تجهیزات شبکه فاضالب ‪11‬‬
‫مرکب ‪10‬‬
‫‪ -2-21‬عوامل تاثیر گذار بر بوی فاضالب ‪13‬‬ ‫‪ -1-18‬تجهیزات شبکه فاضالب ‪11‬‬
‫‪ -12-15‬نحوه کاهش حجم رواناب ورودی به شبکه مرکب ‪10‬‬
‫‪ -3-21‬گام های اساسی کنترل تولید و انتشار بو ‪13‬‬ ‫‪ -2-18‬فاضالب رو ها ‪11‬‬
‫‪ -13-15‬نحوه کاهش مقدار آلودگی آب شبکه مرکب ‪10‬‬
‫‪ -4-21‬تعیین خطر غلظت سولفید هیدروژن ‪13‬‬ ‫‪ -3-18‬تعیین شکل فاضالب رو ها ‪11‬‬
‫‪ -14-15‬نحوه افزایش ظرفیت و بازدهی تصفیه خانه ‪10‬‬
‫‪ -5-21‬عوامل فشردگی گاز سولفید هیدروژن ‪13‬‬ ‫‪ -4-18‬انواع مقاطع فاضالب رو ها ‪11‬‬
‫‪ -15-15‬شبکه مجزا ‪10‬‬
‫‪ -6-21‬زاویه مناسب تالقی فاضالب فرعی به اصلی ‪13‬‬ ‫‪ -5-18‬مقطع دایره ای ‪11‬‬
‫‪ -16-15‬محاسن شبکه مجزا ‪10‬‬
‫‪ -7-21‬اقدامات کنترل خروج گاز سولفید هیدروژن ‪13‬‬ ‫‪ -6-18‬مقطع تخم مرغی ‪11‬‬
‫‪ -17-15‬معایب شبکه مجزا ‪10‬‬
‫‪ -8-21‬معیار سنجش اثربخشی روش ها ‪13‬‬ ‫‪ -7-18‬مقطع دایره ای با شعاع متفاوت ‪11‬‬
‫‪ -18-15‬ضوابط انتخاب نوع شبکه ‪10‬‬

‫)‪Page No. (2‬‬


‫‪ -2-4‬معیار های انتخاب منابع آب مناسب مصرف‬
‫‪ -1‬کمیت منابع آب و نوسانات‬
‫‪ -2‬کیفیت منابع آب و نوع تصفیه مورد نیاز‬
‫‪ -3‬فاصله منبع تا محل مصرف‬
‫‪ -4‬توپوگرافی مسیر انتقال (انتقال بدو صورت ثقلی یا پمپاژ‬
‫است)‬
‫‪ -5‬اختالف ارتفاع‬
‫‪ -6‬تحت پوشش قرار دادن جمعیت‬
‫‪ -7‬سهولت و دسترسی‬
‫‪ -8‬مقایسه اقتصادی‬
‫پسابی است که در اثر مصرف بوجود می آید‪ .‬هرجا که آب‬
‫شبکه آبرسانی‬
‫‪ -1-5‬وظایف شبکه آبرسانی شهری‬
‫‪ -1‬تامین آب آشامیدنی‬
‫‪ -2‬تامین آب تاسیسات بهداشتی‬
‫‪ -3‬تامین آب کارخانه ها‬
‫‪ -4‬تامین آب آبیاری فضای سبز‬
‫‪ -5‬تامین آب آتشنشانی‬
‫‪ -2-5‬تاسیسات مورد نیاز آبرسانی شهری‬
‫‪ -1‬تاسیسات مربوط به برداشت آب‬
‫‪ -2‬تاسیسات تصفیه خانه‬
‫‪ -3‬تاسیسات ذخیره آب و ایجاد فشار در شبکه‬
‫‪ -4‬شبکه پخش آب (شبکه اصلی)‬
‫‪ -5‬انشعابات مصرفکنندگان (شبکه فرعی)‬
‫‪ -3-5‬ملزومات مطالعاتی طراحی شبکه آبرسانی‬
‫‪ -1‬هیدرولوژی منطقه‬
‫‪ -2‬کمیت منابع آب در دسترس‬
‫‪ -3‬جمعیت‬
‫‪ -4‬روند رشد جمعیت‬
‫‪ -5‬وضعیت پیشرفت صنایع منطقه‬
‫‪ -6‬وضعیت اجتماعی و اقتصادی‬
‫‪ -7‬محدودیت های فنی و تطابق با آیین نامه‬
‫)‪Page No. (3‬‬
‫دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی عمران ‪ -‬خالصه درس مهندسی آب و فاضالب‪ – docx.‬دکتر فرخنده خراشادی زاده‬
‫‪ -6-2‬دلیل تلفات‬ ‫‪ -7-1‬معنای کورشدگی‬ ‫چرخه آب‬
‫به طور کلی به دو بخش فیزیکی (واقعی) و غیر فیزیکی‬ ‫به معنی نشست زمین و پایین آمدن تخلخل و در نتیجه میزان‬
‫‪ -1-1‬رواناب‬
‫(ظاهری) تقسیم می شود‪ .‬تلفات فیزیکی آن دسته از تلفات است‬ ‫نفوذ است‪.‬‬
‫برای یک رواناب‪ ،‬حالت های زیر ممکن است روی دهد‪:‬‬
‫که دقیقا همان مقدار آب وارد لوله شده‪ ،‬به دلیل نشت سیستم‪ ،‬به‬ ‫‪ -8-1‬سد سازی‬
‫‪ -1‬داخل گودال های سطحی می ماند (نگهداشت سطحی)‬
‫دست مصرف کننده نمی رسد‪ .‬تلفات غیر فیزیکی نیز به دلیل عدم‬ ‫قابلیت تنظیم تقاضا‬
‫‪ -2‬نفوذ می کند (در این حالت‪ ،‬بخشی به سطح زمین می رسد‬
‫توانایی در اندازه گیری مقدار تلفات است‪ .‬مانند کنتور دزدی‬
‫کنترل سیالب‬ ‫مزایا‬ ‫و بخشی به سطح آب زیر زمینی می رسد)‬
‫راه حل تلفات فیزیکی‪ ،‬نوسازی شبکه آب و فاضالب است‪.‬‬
‫‪ -3‬ریختن به رودخانه ها‬
‫سد سازی‬
‫تولید انرژی‬
‫فاضالب‬ ‫‪ -2-1‬تغذیه طبیعی آب‬
‫تبخیر باال‬
‫‪ -1-3‬معنی فاضالب‬ ‫معایب‬
‫برای تغذیه طبیعی آب های زیر زمینی‪ ،‬الزم است آب باران یا‬
‫کاهش نفوذ در پایین دست‬ ‫آب جداره ها و بستر رودخانه به سطح آب زیر زمینی برسد‪.‬‬
‫برای مصرف وجود داشته باشد‪ ،‬فاضالب نیز باید وجود داشته‬
‫‪ -9-1‬توسعه پایدار‬ ‫‪ -3-1‬داشتن نفوذ بیشتر‬
‫باشد‪.‬‬ ‫هر گونه توسعه و استفاده از منابع توسط نسل حاضر و در نظر‬ ‫سعی بر این است که آب باران نفوذ کند چون آب باران اگر‬
‫‪ -2-3‬سامانه آبرسانی و جمع آوری‬ ‫در سطح زمین بماند‪ ،‬از دست می رود‪.‬‬
‫گرفتن منابع برای نسل بعدی‬
‫دریاچه سد‬ ‫رودخانه پایین دست‬ ‫آبگیر‬ ‫‪ -10-1‬حقابه‬ ‫برای این منظور‪ ،‬ابتدا می بایست رطوبت سطح خاک بیشتر شود‬
‫به معنای این است که آب موجود در یک منطقه‪ ،‬سهم افراد‬ ‫تا پوشش گیاهی و در نتیجه تخلخل خاک بیشتر شود‪.‬‬
‫شبکه توزیع و تولید‬ ‫تصفیه آب‬ ‫همان منطقه است‪.‬‬ ‫‪ -4-1‬منابع طبیعی آب‬
‫جمع آوری فاضالب‬
‫فاضالب‬ ‫• ذخیره یا توزیع‬
‫مصارف آب‬ ‫منابع آب‬
‫‪ -1-2‬انواع مصارف آب‬
‫تصفیه فاضالب‬ ‫پساب تصفیه شده‬
‫خانگی – محیط زیستی – کشاورزی – صنعتی‬ ‫سطحی‬ ‫زیر زمینی‬
‫‪ -3-3‬منابع آب‬ ‫‪ -2-2‬مصارف صنعتی‬
‫شامل دو دسته متعارف و غیر متعارف است‪ .‬منابع متعارف‪ ،‬منابع‬ ‫شامل دو بخش سرد کردن اجزا و استفاده از آب در فرایند تولید‬
‫اقیانوس‬ ‫دریا‬ ‫رودخانه‬ ‫دریاچه‬ ‫چشمه‬ ‫چاه‬ ‫قنات‬
‫آب شیرینی هستند که به صورت طبیعی در دسترس باشند‪ .‬منابع‬ ‫می شود‪.‬‬
‫غیر متعارف‪ ،‬منابع آبی غیر از اینها هستند‪.‬‬
‫‪ -3-2‬مصارف محیط زیستی‬ ‫اقیانوس و دریا‪ ،‬جز منابع آب شور و سایر منابع‪ ،‬جز منابع آب‬
‫منابع آب قابل مصرف‬ ‫شامل دو بخش حیات وحش و اکوسیستم می شود‪.‬‬ ‫شیرین هستند‪.‬‬
‫‪ -1-4‬راه حل مواجهه با محدودیت منابع آب متعارف‬ ‫‪ -4-2‬مصارف خانگی‬ ‫‪ -5-1‬تقسیمبندی اقلیمی ایران‬
‫عمده مشکل در این نوع مصرف‪ ،‬مدیریت تقاضا و مصرف‬ ‫کوهستانی – خزری – مدیترانه ای – نیمه بیابانی – بیابانی‬
‫استفاده از باران‬ ‫است‪.‬‬ ‫‪ -6-1‬اثرات کاهش تراز آب‬
‫مدیریت منابع‬ ‫‪ -5-2‬آب به حساب نیامده‬ ‫‪ -1‬پایین آمدن کیفیت آب‬
‫راه حل‬
‫آب خاکستری‬
‫آب شرب تولید شده منهای آب اندازه گیری شده توسط کنتور‬ ‫‪ -2‬هزینه و انرژی برداشت باالتر‬
‫پیدا کردن منبع جدید‬
‫پساب تصفیه شده‬ ‫ها‪ ،‬این آب همان تلفات است‪.‬‬ ‫‪ -3‬نشست بیشتر زمین‬
‫آب شور‬
 ‫دبی طرح‬ ‫جمعیت طرح‬ ‫‪ -11-5‬طرح شبکه‬ ‫‪ -4-5‬روند طراحی شبکه آبرسانی‬
‫عبارت است از تعیین قطر لوله ها و همچنین تعیین فشار و‬ ‫طراحی مخازن‬

‫‪ -1-8‬میزان مصرف سرانه‬ ‫‪ -1-7‬نحوه تخمین جمعیت در انتهای دوره‬ ‫اتصاالت شبکه‬
‫سرعت در نقاط مختلف شبکه‪.‬‬

‫روند طراحی‬
‫مقدار آبی است که هر فرد در طول شبانه روز بر حسب لیتر‪،‬‬ ‫استفاده از اطالعات سرشماری های انجام شده و برآورد از‬ ‫طرح تصفیه خانه‬ ‫طرح مقدماتی‬ ‫محدودیت های فنی‬ ‫اطالعات و آمار‬ ‫بررسی منطقه طرح‬

‫مصرف می کند‪.‬‬ ‫الگوی رشد جمعیت موجود‪.‬‬ ‫‪ -12-5‬طرح تصفیه خانه‬ ‫طراحی سیستم پمپاژ‬

‫طرح شبکه‬
‫عبارت است از طراحی سازه ای و هیدرولیکی تصفیه خانه‪.‬‬
‫‪ -2-8‬تعیین نیاز آبی (دبی طرح)‬ ‫‪ -2-7‬منابع اصلی تخمین جمعیت‬ ‫‪ -5-5‬مطالعات مربوط به منطقه طرح‬
‫مصرف سرانه × جمعیت طرح = دبی طرح‬ ‫‪ -1‬سرشماری عمومی هر ‪ 5‬سال یکبار توسط مرکز آمار‬ ‫دوره طرح‬ ‫‪ -1‬مشخصات جغرافیایی و توپوگرافی‬
‫‪ -3-8‬انواع کاربری های آب هر نفر‬ ‫‪ -2‬آمارگیری معتبر مثل خانه های بهداشت در روستا ها‬ ‫‪ -1-6‬معنای دوره طرح‬ ‫‪ -2‬شرایط اقلیمی‬
‫خانگی – عمومی – فضای سبز خانگی – تجاری و صنعتی‬ ‫‪ -3-7‬الگو های رشد جمعیت‬ ‫دوره طرح‪ ،‬بازه ای است که می خواهیم شبکه در آن بازه به‬ ‫‪ -3‬مشخصات فرهنگی و اجتماعی‬
‫‪ -4-8‬روش محاسبه مصرف سرانه خانگی‬ ‫‪ -1‬الگوی رشد حسابی‬ ‫درستی برای نیاز های آبی جمعیت هدف‪ ،‬کار کند‪.‬‬ ‫‪ -4‬خصوصیات صنعتی‬
‫‪ -1‬خواندن مصرف کنتور و تقسیم کردن بر جمعیت خانه‬ ‫جمعیت‪ ،‬به صورت خطی با زمان افزایش پیدا می کند‪.‬‬ ‫‪ -2-6‬هشت نکته برای تعیین دوره طرح‬ ‫‪ -6-5‬مطالعات مربوط به اطالعات و آمار‬
‫‪ -2‬استفاده از آمار ها و نمونه گیری ها‬ ‫‪ -2‬الگوی رشد هندسی‬ ‫‪ -1‬نرخ رشد جمعیت (هرچه نرخ بیشتر‪ ،‬دوره طرح کوتاه تر)‬ ‫‪ -1‬جمعیت موجود‬
‫‪ -3‬استفاده از تجارب قبل و استاندارد ها و جداول‬ ‫در این الگو‪ ،‬رشد جمعیت از رابطه زیر تبعیت می کند‪:‬‬ ‫‪ -2‬هزینه طرح (هرچه هزینه کمتر‪ ،‬دوره طرح کوتاه تر)‬ ‫‪ -2‬تعداد و نوع واحد های تجاری‪ ،‬صنعتی و خدماتی‬
‫‪ -5-8‬جدول سرانه مصرف خانگی بر اساس جمعیت‬ ‫‪ -3‬طرح های توسعه‪ ،‬شامل طرح های هادی و جامع‬ ‫‪ -3‬بافت منطقه از نظر اقتصادی‪ ،‬مسکونی و صنعتی‬
‫𝑡)𝑟 ‪𝑃𝑡 = 𝑃0 (1 +‬‬
‫𝒕𝒊𝒍‬ ‫𝟏‬
‫سرانه مصرف (𝒚𝒂𝒅 𝒍𝒂𝒕𝒊𝒑𝒂𝑪)‬ ‫جمعیت (هزار نفر)‬ ‫«که در این رابطه‪ 𝑟 ،‬ضریب رشد‪ 𝑃0 ،‬جمعیت حال حاضر و 𝑡𝑃‬ ‫‪ -4‬نرخ بهره (هرچه نرخ بهره بیشتر‪ ،‬دوره طرح کوتاه تر)‬ ‫‪ -4‬روند رشد جمعیت‬
‫‪90 – 75‬‬ ‫روستا‬ ‫‪ -5‬مالحظات فنی و اجرایی (هرچه پتانسیل فنی باالتر‪ ،‬دوره‬
‫جمعیت 𝑡 سال بعد است»‬ ‫‪ -5‬دوره طرح‬
‫‪100 – 75‬‬ ‫شهر ‪>20‬‬
‫‪ -3‬الگوی رشد کاهشی‬ ‫طرح بلند تر)‬ ‫‪ -6‬دبی طرح‬
‫‪130 – 100‬‬ ‫شهر ‪100 – 20‬‬
‫‪ -6‬کیفیت بهره برداری و نگه داری (هرچه کیفیت باالتر‪ ،‬دوره‬
‫‪140 – 120‬‬ ‫شهر ‪500 – 100‬‬ ‫در کشور های توسعه یافته‪ ،‬شایع تر است‪.‬‬ ‫‪ -7-5‬محدودیت های فنی‬
‫‪150 - 130‬‬ ‫شهر ‪<500‬‬ ‫طرح بلند تر)‬ ‫‪ -1‬محدودیت سرعت در لوله ها‬
‫‪ -4-7‬فرمول ساده تخمین جمعیت‬
‫عالوه بر جمعیت ممکن است عوامل دیگری همچون کیفیت‬ ‫‪ -7‬محدودیت منابع آب و سرمایه (تا جایی که سرمایه و آب‬ ‫‪ -2‬محدودیت فشار آب‬
‫𝑀 ∑ ‪𝑃𝑡 = 𝑃0 + ∑ 𝐵 − ∑ 𝐷 ±‬‬
‫مدیریت‪ ،‬سیاست صرفه جویی‪ ،‬قیمت آب‪ ،‬آب و هوا‪ ،‬فصل‪،‬‬ ‫وجود دارد‪ ،‬برنامه ریزی صورت می گیرد)‬ ‫‪ -3‬محدودیت قطر لوله ها‬
‫«که در این رابطه‪ 𝐵 ،‬میزان تولد‪ 𝐷 ،‬میزان مرگ و میر‪ 𝑀 ،‬میزان‬ ‫‪ -8‬امکان توسعه تاسیسات (باعث افزایش دوره طرح می شود)‬
‫وضعیت فرهنگی‪ ،‬اجتماعی و اقتصادی و مهاجرت‪ ،‬اثر گذار باشد‪.‬‬ ‫‪ -8-5‬طراحی مخازن‬
‫مهاجرت است»‬
‫‪ -6-8‬جدول سرانه مصرف فضای سبز خانگی‬ ‫‪ -3-6‬بررسی امکان توسعه تاسیسات‬ ‫نوع مخزن می تواند به دو صورت زمینی و هوایی باشد‪ .‬در طرح‬
‫𝟏 𝒕𝒊𝒍‬ ‫اگر جمعیت شهر باالی ‪ 50‬هزار نفر باشد‪ ،‬نقشه تراکم مناطق‬ ‫این کار با فاز بندی‪ ،‬قابل انجام است‪ .‬ولی باید دوره ها نسبتا‬
‫سرانه مصرف (𝒚𝒂𝒅 𝟐𝒎)‬ ‫شماره منطقه‬ ‫منقطه‬ ‫سازه ای مخزن‪ ،‬پایداری مخزن اهمیت دارد اما در طرح‬
‫‪2 – 1.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫کوهستانی‬ ‫نیاز است‪ .‬در غیر این صورت‪ ،‬تراکم یکسان در نظر می گیریم‪.‬‬ ‫طوالنی (مثال ‪ 10‬ساله) باشد‪.‬‬ ‫هیدرولیکی‪ ،‬حجم مخزن و سرعت تخلیه و پر شدن آن اهمیت‬
‫‪1.5 – 0‬‬ ‫‪2‬‬ ‫خزری‬ ‫‪ -5-7‬عوامل موثر بر برآورد جمعیت‬ ‫‪ -4-6‬نکات الزم جهت فازبندی پروژه‬ ‫دارد‪.‬‬
‫‪5.5 – 2.5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫مدیترانه ای‬
‫‪ -1‬روند رشد در سال های قبل‬ ‫‪ -1‬تاسیسات قابل تقسیم به پند مرحله باشند‬
‫‪6.5 – 4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫نیمه بیابانی‬ ‫‪ -9-5‬طراحی سیستم پمپاژ‬
‫‪ -2‬طرح های عمرانی و توسعه پیش بینی شده‬ ‫‪ -2‬اجرای مرحله بعد‪ ،‬باعث ایجاد تغییرات اساسی در تاسیسات‬
‫‪7-5‬‬ ‫‪5‬‬ ‫بیابانی‬ ‫کارکرد سیستم پمپاژ‪ ،‬استفاده برای انتقال آب به مخزن یا نقاطی‬
‫‪ -3‬محدودیت های موجود در راه توسعه‬ ‫موجود نشود‬
‫‪ -7-8‬سرانه مصرف فضای عمومی‬ ‫خاص در شبکه برای تامین فشار مضاعف است‪.‬‬
‫‪ -4‬برنامه های بلند مدت ارگان ها‬ ‫‪ -3‬هزینه اضافی قابل توجیه باشد‬
‫مکان هایی همچون بیمارستان ها‪ ،‬ادارات‪ ،‬مدارس‪ ،‬دانشگاه و‬ ‫‪ -10-5‬طراحی اتصاالت شبکه‬
‫‪ -5‬جمعیت فصلی و شناور‬ ‫‪ -4‬مرحله بعدی باید جوابگوی نیاز های دوره جدید باشد‬
‫‪ ...‬به عنوان فضای عمومی شناخته شده و سرانه مصرفشان بین ‪– 5‬‬ ‫تعیین کردن محل شیر ها و سایر اتصاالت در شبکه‪.‬‬
‫‪ -6‬شرایط جغرافیایی‪ ،‬اجتماعی و فرهنگی‬ ‫‪ -5‬فاصله هر مرحله بیشتر از ‪ 5‬سال باشد‬
‫‪ 15‬درصد مصرف سرانه خانگی است‪.‬‬
‫‪ -6‬سیستم دچار کمبود آب نشود‬

‫)‪Page No. (4‬‬


‫تغذیه ثابت و منحنی مصرف دارای نوسان است‪ .‬جمعیت‪ ،‬تاثیر‬
‫مستقیم بر نوسانات مصرف دارد و با کاهش جمعیت‪ ،‬نوسان‬
‫‪ -7-10‬دبی ورودی به مخزن روزانه‬
‫در طول ‪ 24‬ساعت‪ ،‬باید کل نیاز شبانه روز به مخزن منتقل شود‪.‬‬
‫‪100%‬‬
‫= شیب خط‬ ‫‪= 4.167 %‬‬
‫)𝑟‪24(ℎ‬‬
‫پس در هر ساعت‪ 4.167 ،‬درصد از کل نیاز شبانه روز به مخزن‬
‫‪ -8-10‬حجم مطلوب نوسانات (متعادل سازی)‬
‫دقیقا به صورت حجم مخزن ساالنه محاسبه می شود و حجم‬
‫نهایی مخزن‪ ،‬برابر جمع بیشترین کمبود و جمع بیشترین میزان مازاد‬
‫‪ -9-10‬تراز انرژی و تراز هیدرولیکی‬
‫‪𝑃 𝑉2‬‬
‫دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی عمران ‪ -‬خالصه درس مهندسی آب و فاضالب‪ – docx.‬دکتر فرخنده خراشادی زاده‬
‫شناسایی شیوه های مصرف جدید‪ ،‬مثل شیر های کاهنده‪ ،‬برنامه‬ ‫‪ -14-8‬محاسبه حداکثر مصرف روزانه‬ ‫‪ -8-8‬سرانه مصرف فضای تجاری و صنعتی‬
‫های آموزشی و فرهنگی و تبلیغاتی‪ ،‬افزایش قیمت آب‬ ‫جمعیت طرح × مصرف سرانه کل × ‪𝐶1‬‬ ‫مکان هایی همچون کارگاه های کوچک صنعتی شهری (و نه‬
‫‪ = {+‬حداکثر مصرف روزانه‬
‫افزایش دارد‪.‬‬ ‫جمعیت طرح × تلفات‬ ‫کارخانه های بزرگ) به عنوان فضای تجاری و صنعتی شناخته شده‬
‫مخزن‬
‫‪ -15-8‬محاسبه حداکثر مصرف ساعتی‬ ‫و سرانه مصرفشان بین ‪ 20 – 5‬درصد مصرف سرانه خانگی است‪.‬‬
‫‪ -1-10‬هدف از احداث مخازن روزانه‬
‫جمعیت طرح × مصرف سرانه کل × ‪𝐶2 × 𝐶1‬‬
‫‪ -9-8‬میزان تلفات‬
‫‪ -1‬تامین ذخیره مورد نیاز‬ ‫‪ = {+‬حداکثر مصرف ساعتی‬
‫پس‪:‬‬ ‫جمعیت طرح × تلفات‬ ‫‪ 15‬درصد از کل سرانه مصرف (خانگی‪ ،‬عمومی‪ ،‬تجاری و‬
‫‪ -2‬ایجاد تعادل بین ورودی و خروجی آب‬
‫‪ -16-8‬نیاز های جانبی شبکه طرح‬ ‫صنعتی) به عنوان تلفات‪ ،‬در نظر گرفته می شود‪.‬‬
‫‪ -3‬جبران نوسانات مصرف‬
‫𝑟‪ℎ‬‬ ‫‪ -1‬آتش نشانی‪:‬‬ ‫‪ -10-8‬نوسانات زمانی تقاضا‬
‫‪ -4‬ایجاد ذخیره برای مواقع اضطراری (موقتی)‬
‫‪ -1‬تغییرات فصلی (مد نظر طراحی‪ ،‬بیشترین مصرف آب است)‪.‬‬
‫چون این مقدار آب باید در زمان کوتاهی تامین شود‪ ،‬حائز‬
‫‪ -5‬ذخیره برای آتشنشانی‬
‫پمپ می شود‪.‬‬ ‫در این تغییرات‪ ،‬یک ضریب روزانه ‪ 𝐶1‬در نظر گرفته می‬
‫اهمیت است‪ .‬اما بجای افزایش ظرفیت لوله‪ ،‬ظرفیت مخزن را‬
‫‪ -6‬تامین فشار آب‬
‫افزایش می دهیم‪.‬‬ ‫شود‪.‬‬
‫‪ -2-10‬ملزومات حجم مخزن ساالنه‬
‫‪ -2‬شستشو و گندزدایی شبکه‪:‬‬ ‫‪ -2‬مصرف در طول شبانه روز (هرچه جمعیت کمتر باشد‪،‬‬
‫حجم مخزن باید جوابگوی اختالف دبی ورودی و دبی‬
‫نوسانات مصرف در طول روز بیشتر است)‪ .‬برای این تغییرات‪،‬‬
‫خروجی باشد‪ .‬برای طراحی این نوع مخازن‪ ،‬در چند سال آب را‬ ‫حدود ‪ 1‬تا ‪ 2‬درصد آب‪ ،‬جهت نیاز های جانبی در نظر گرفته‬
‫است‪.‬‬ ‫ضریب ساعتی ‪ 𝐶2‬را در نظر می گیریم‪.‬‬
‫در نظر گرفته و بر اساس ماکزیمم حجم مورد نیاز‪ ،‬طراحی می‬ ‫می شود که آب مورد نیاز شستشو را شامل می شود‪ .‬این مورد نیز‬
‫مبنا در محاسبه حداکثر مصرف‪ ،‬بحرانی ترین روز از نظر نیاز‬
‫کنیم‪.‬‬ ‫فقط به ظرفیت مخزن اضافه می شود و نه به ظرفیت شبکه‪.‬‬
‫آبی است‪.‬‬
‫‪ -3-10‬منحنی جرم مخزن ساالنه‬ ‫‪ -17-8‬مواقع شستشو و گندزدایی شبکه‬
‫‪ -1‬پس از اجرا و قبل از شروع بهره برداری و در زمان های‬ ‫‪ -11-8‬کاربرد حداکثر مصرف روزانه و ساعتی‬
‫انواع تراز آب‬

‫‪+‬‬
‫𝑔‪𝛾 2‬‬
‫𝑧‪+‬‬ ‫تراز انرژی‬ ‫شیب منحنی در هر نقطه‪ ،‬برابر با دبی ورودی و شیب خط چین‪،‬‬
‫بحرانی‬ ‫حداکثر مصرف روزانه برای طراحی تاسیسات و حداکثر‬
‫برابر دبی مصرفی است‪ .‬در حالت کلی‪ ،‬دبی مصرفی ثابت فرض‬
‫𝑃‬
‫𝑧‪+‬‬ ‫تراز هیدرولیکی‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫‪ -2‬در مواردی که انتهای خطوط بسته باشد و یا زمان ماند آب‬ ‫مصرف ساعتی برای طراحی لوله ها استفاده می شود‪.‬‬
‫𝛾‬
‫در لوله زیاد باشد‬ ‫‪ -12-8‬جدول مقادیر ضریب 𝟏𝑪‬
‫‪ -4-10‬تفسیر رابطه شیب منحنی و شیب خط چین‬
‫𝟏𝑪‬
‫‪ -3‬هنگام بروز حوادث و شکستگی ها‬ ‫شماره منطقه‬ ‫منقطه‬
‫شیب خط برابر شیب‬ ‫شیب خط بیشتر از شیب‬ ‫شیب خط کمتر از شیب‬
‫‪1.8 – 1.4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫کوهستانی‬
‫‪ -10-10‬تامین فشار آب در مخزن‬
‫منحنی‬ ‫منحنی‬ ‫منحنی‬ ‫‪ -4‬هنگام شیوع بیماری های مرتبط با آب‬
‫‪1.6 – 1.3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫خزری‬
‫اگر تراز هیدرولیکی تصفیه خانه باالتر از مخزن باشد‪ ،‬آب به‬ ‫‪ -5‬جهت افزایش کیفیت آب‬ ‫‪1.9 – 1.4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫مدیترانه ای‬
‫مخزن در حال‬ ‫مخزن در حال پر‬
‫حجم مخزن ثابت‬
‫صورت ثقلی و اگر تراز تصفیه خانه پایین تر از مخزن باشد‪ ،‬آب‬ ‫خالی شدن‬ ‫شدن‬ ‫‪1.9 – 1.5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫نیمه بیابانی‬
‫مدیریت آب‬
‫به مخزن پمپ می شود‪.‬‬ ‫‪2 - 1.6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫بیابانی‬
‫‪ -5-10‬تعیین حجم مخزن ساالنه‬ ‫‪ -1-9‬مدیریت آب در بحث کالن‬
‫‪ -13-8‬جدول مقادیر ضریب 𝟐𝑪‬
‫‪ -11-10‬تعیین حجم مخزن روزانه‬ ‫در حالت کلی‪ ،‬بخشی از منحنی تغذیه زیر خط مصرف و بخشی‬ ‫به معنای برنامه ریزی‪ ،‬ساماندهی‪ ،‬هدایت و کنترل‪ ،‬ایجاد تعادل‬ ‫𝟐𝑪‬ ‫جمعیت تحت پوشش مخزن (هزار نفر)‬
‫این حجم‪ ،‬از سه قسمت تشکیل می شود‪:‬‬ ‫باالی آن است‪ .‬پس مخزن درحال پر و خالی شدن است‪ .‬حجم‬ ‫و توازن بین نیاز های آبی‪ ،‬منابع موجود و هزینه های مربوطه است‪.‬‬ ‫‪3–2‬‬ ‫‪>5‬‬
‫متعادل سازی‬ ‫نهایی مخزن‪ ،‬برابر جمع بیشترین کمبود و جمع بیشترین میزان مازاد‬ ‫‪2 – 1.5‬‬ ‫‪20 – 5‬‬
‫در صورت نبود نمودار‪ 10 ،‬الی ‪20‬‬ ‫مدیریت آب شامل دو بخش زیر است‪:‬‬
‫حجم مخزن روزانه‬

‫درصد حداکثر مصرف روزانه‬ ‫نوسانات‬ ‫است‪.‬‬ ‫‪1.9 – 1.3‬‬ ‫‪100 – 20‬‬
‫‪ -1‬مدیریت تامین‪:‬‬
‫‪1.7 – 1.3‬‬ ‫‪300 – 100‬‬
‫بر اساس جدول‬ ‫آتشنشانی‬ ‫‪ -6-10‬منحنی جرم مخزن روزانه‬
‫شناسایی و توسعه منابع آبی جدید و یا حتی بازچرخانی آب به‬ ‫‪1.5 – 1.2‬‬ ‫‪< 300‬‬
‫در این منحنی در بازه ‪ 24‬ساعت‪ ،‬منحنی مصرف و منحنی تغذیه‬
‫شیوه های اقتصادی و مهندسی‬
‫‪ 20‬درصد حداکثر مصرف روزانه‬ ‫اضطراری‬ ‫باید باهم متقاطع شوند‪ .‬برعکس منحنی ساالنه‪ ،‬در این منحنی‬
‫‪ -2‬مدیریت تقاضا‪:‬‬

‫)‪Page No. (5‬‬

 ‫‪ -18-10‬مخزن تحت فشار‬ ‫‪ -12-10‬تعیین حجم آتشنشانی‬
‫اگر ‪ HGL‬مخزن باالی‬
‫‪ HGL‬شبکه توزیع باشد‪،‬‬
‫مخزن تحت فشار است‪ .‬حجم‬
‫این مخزن از سه بخش حجم‬
‫هوا‪ ،‬حجم مفید و حجم مرده‬
‫اگر چند نوع بافت شهری داشتیم‪ ،‬بحرانی ترین را در نظر می‬
‫تشکیل شده است‪ .‬دلیل مرده شدن حجم‪ ،‬نفوذ نکردن هوا به لوله‬
‫گیریم‪.‬‬
‫است‪.‬‬
‫‪ -13-10‬تقسیمبندی مخازن‬
‫لولهها‬ ‫مخازن توزیع‬
‫از نظر کاربردی‬

‫تقسیمبندی مخازن‬
‫مخازن سرویس‬
‫‪ -1-11‬تشخیص جهت حرکت در لوله‬
‫مخازن سطحی یا زمینی‬
‫برای تعیین جهت جریان‪ ،‬تراز انرژی در دو نقطه را بررسی می‬ ‫از نظر موقعیت‬
‫مخازن هوایی‬
‫کنیم تا ببینیم از کدام به کدام حرکت می کند‪ .‬چون در لوله انرژی‬ ‫استوانهای‬
‫از نظر شکل هندسی‬
‫جنبشی کم است‪ ،‬تراز هیدرولیکی برای مقایسه کافی است‪.‬‬ ‫مکعبی‬

‫شناور‬
‫‪ -2-11‬انواع افت‬ ‫از نظر هیدرولیکی‬
‫تحت فشار‬

‫‪3.0 in. 6.0‬‬ ‫‪in. 12 in. 24 in. 48‬‬ ‫‪in.‬‬ ‫در صورت صاف بوده لوله و آشفته بودن جریان‪ ،‬ضریب‬
‫‪Type of Pipe‬‬
‫)‪(7.6 cm) (15.2 cm) (30 cm) (61 cm) (122 cm‬‬ ‫در اثر تغییر ناگهانی مقطع و یا‬ ‫‪ -14-10‬مخازن سطحی یا زمینی‬

‫افت هد در لولهها‬
‫افت موضعی یا فرعی‬
‫دارسی به صورت زیر محاسبه می شود‪:‬‬ ‫امتداد مسیر‬
‫‪Uncoated cast iron - smooth and new 121‬‬ ‫‪125‬‬ ‫‪130‬‬ ‫‪132‬‬ ‫‪134‬‬ ‫از نظر پدافند غیر عامل مناسب است چون دیده نمی شود‪.‬‬
‫‪Coated cast iron - smooth and new‬‬ ‫‪129‬‬ ‫‪133‬‬ ‫‪138‬‬ ‫‪140‬‬ ‫‪141‬‬ ‫‪0.316‬‬
‫𝑓‬ ‫=‬ ‫همچنین اضافه کردن حجم آن هزینه زیادی ندارد‪ .‬در حجم های‬
‫‪30 years old‬‬ ‫‪𝑅𝑒 0.25‬‬
‫‪Trend 1 - slight attack‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪106‬‬ ‫‪112‬‬ ‫‪117‬‬ ‫‪120‬‬ ‫بجای دیاگرام‪ ،‬می توان از روابط زیر نیز استفاده نمود‪:‬‬ ‫بر اثر اصطکاک دیواره‬ ‫افت طولی یا اصطکاکی‬ ‫باالی ‪ 100‬مترمکعب ساخته می شود‪ .‬اما درصورت داشتن نشتی‪،‬‬
‫‪Trend 2 - moderate attack‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪97‬‬ ‫‪102‬‬ ‫‪107‬‬
‫رابطه ‪Colebrook-White‬‬ ‫به سختی شناسایی می شود‪.‬‬
‫‪Trend 3 - appreciable attack‬‬ ‫‪59‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪78‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪89‬‬
‫𝜀‬ ‫‪ -3-11‬روابط محاسبه افت اصلی‬ ‫‪ -15-10‬مخازن هوایی‬
‫‪Trend 4 - severe attack‬‬ ‫‪41‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪58‬‬ ‫‪66‬‬ ‫‪73‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2.51‬‬
‫‪60 years old‬‬ ‫‪= −2 log ( 𝐷 +‬‬ ‫)‬
‫‪ -1‬دارسی‪-‬وایسباخ‬ ‫برای داخل شهر مناسب نیست‪ .‬الزم است زمین صاف باشد و‬
‫𝑓√‬ ‫𝑓√𝑒𝑅 ‪3.7‬‬
‫‪Trend 1 - slight attack‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪97‬‬ ‫‪102‬‬ ‫‪107‬‬ ‫‪112‬‬
‫رابطه ‪Haaland‬‬ ‫‪ -2‬هیزن‪-‬ویلیامز‬ ‫عموما ‪ 5‬الی ‪ 7‬متر ارتفاع دارد‪.‬‬
‫‪Trend 2 - moderate attack‬‬ ‫‪69‬‬ ‫‪79‬‬ ‫‪85‬‬ ‫‪92‬‬ ‫‪96‬‬

‫‪Trend 3 - appreciable attack‬‬ ‫‪49‬‬ ‫‪58‬‬ ‫‪66‬‬ ‫‪72‬‬ ‫‪78‬‬ ‫‪𝜀 1.11‬‬ ‫‪ -3‬رابطه مانینگ‬ ‫‪ -16-10‬تعیین شکل هندسی مخزن‬
‫‪1‬‬ ‫(‬ ‫𝐷‬ ‫)‪6.9‬‬
‫‪Trend 4 - severe attack‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪39‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪56‬‬ ‫‪62‬‬
‫( ‪= −1.8 log‬‬ ‫)‬ ‫‪+‬‬ ‫‪ -4-11‬رابطه دارسی – وایسباخ‬
‫‪100 years old‬‬ ‫𝑓√‬ ‫‪3.7‬‬ ‫𝑒𝑅‬

‫شکل هندسی مخزن‬

‫‪𝐿 𝑉 2 8𝑓𝐿𝑄 2‬‬ ‫مکعبی (هزینه قالببندی)‬ ‫حجم کمتر از ‪ 300‬متر مکعب‬
‫‪Trend 1 - slight attack‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪89‬‬ ‫‪95‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪104‬‬ ‫‪ -6-11‬رابطه هیزن – ویلیامز‬ ‫𝑓 = 𝐿‪ℎ‬‬ ‫×‬ ‫=‬
‫‪Trend 2 - moderate attack‬‬ ‫‪61‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪78‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪89‬‬
‫‪𝐷 2𝑔 𝑔𝐷5 𝜋 2‬‬
‫این رابطه‪ ،‬تجربی بوده و از نظر ابعادی‪ ،‬ناهمگن است‪.‬‬ ‫استوانهای (مقاومت استاتیکی)‬ ‫حجم بین ‪ 300‬و ‪ 3000‬متر مکعب‬
‫‪Trend 3 - appreciable attack‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪49‬‬ ‫‪57‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪71‬‬ ‫«در این رابطه‪ 𝑓 ،‬ضریب دارسی‪ 𝐿 ،‬طول لوله‪ 𝐷 ،‬قطر لوله و 𝑄‬
‫‪Trend 4 - severe attack‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪39‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‪54‬‬ ‫‪10.68 × 𝐿(𝑚) × 𝑄(𝑚3 ⁄𝑠)1.852‬‬ ‫دبی لوله است»‬
‫= )𝑚( 𝐿‪ℎ‬‬ ‫مکعبی (هزینه مسقف شدن)‬ ‫حجم بیشتر از ‪ 3000‬متر مکعب‬
‫‪Miscellaneous‬‬ ‫‪𝐶𝐻𝑊1.852 × 𝐷(𝑚) 4.87‬‬
‫‪Newly scraped mains‬‬ ‫‪109‬‬ ‫‪116‬‬ ‫‪121‬‬ ‫‪125‬‬ ‫‪127‬‬ ‫‪ -5-11‬ضریب دارسی‬
‫ضریب 𝑊𝐻𝐶 را تولید کننده لوله می دهد‪ .‬برای جنس های‬
‫‪Newly brushed mains‬‬ ‫‪97‬‬ ‫‪104‬‬ ‫‪108‬‬ ‫‪112‬‬ ‫‪115‬‬ ‫𝜀‬ ‫𝜌𝐷𝑉‬
‫مختلف لوله‪ ،‬این ضریب در جدول آورده شده است‪.‬‬ ‫) ‪𝑓 = 𝐹 (𝑅𝑒,‬‬ ‫→‬ ‫= 𝑒𝑅‬ ‫‪ -17-10‬مخزن شناور‬
‫‪Coated spun iron - smooth and new‬‬ ‫‪137‬‬ ‫‪142‬‬ ‫‪145‬‬ ‫‪148‬‬ ‫‪148‬‬ ‫𝐷‬ ‫𝜇‬
‫مقادیر جدول‪ ،‬در حالتی است که سرعت ‪ 0/9‬متر بر ثانیه باشد‪.‬‬ ‫ضریب دارسی‪ ،‬با استفاده از دیاگرام مودی بدست می آید‪.‬‬ ‫اگر تراز هیدرولیکی (‪ )HGL‬مخزن و ‪ HGL‬شبکه توزیع باهم‬
‫‪C-factor Values for Discrete Pipe Diameters‬‬
‫تالقی پیدا کند‪ ،‬مخزن شناور است‪.‬‬

‫)‪Page No. (6‬‬

 ‫دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی عمران ‪ -‬خالصه درس مهندسی آب و فاضالب‪ – docx.‬دکتر فرخنده خراشادی زاده‬
‫‪ -5-12‬هد سیستم‬ ‫‪ -19-11‬انواع ساختار لوله‬ ‫‪ -14-11‬جدول طول معادل افت موضعی‬ ‫‪ -7-11‬اصالح ضریب هزین – ویلیامز‬
‫به مجموع هد استاتیکی کل و افت هد کل سیستم‪ ،‬هد سیستم‬ ‫لولههای بتنی مسلح‬ ‫‪𝑉0 0.081‬‬
‫) ( ‪𝐶𝐻𝑊 = 𝐶𝐻𝑊 0‬‬
‫گفته می شود‪.‬‬ ‫ساختار سیمانی‬ ‫𝑉‬
‫آزبست سیمانی‬ ‫اگر بعد از اعمال تصحیح‪ ،‬ضریب خیلی کمتر از ‪ 100‬باشد‬

‫انواع ساختار لوله‬

‫‪ -6-12‬نقطه بهینه بهره برداری پمپ‬
‫(حدود ‪ 70‬یا ‪ )60‬این روش توصیه نمی شود‪.‬‬
‫این نقطه‪ ،‬تالقی دو نمودار منحنی هد – پمپ و منحنی هد –‬ ‫لولههای چدنی‬
‫ساختار فلزی‬ ‫‪ -8-11‬رابطه مانینگ‬
‫دبی سیستم است‪ .‬با گذشت زمان‪ ،‬نقطه بهره برداری دبی به علت‬ ‫لولههای فوالدی‬ ‫‪10.29𝑛2 𝐿𝑄 2‬‬
‫افزایش تلفات پمپ‪ ،‬کاهش پیدا می کند‪.‬‬ ‫= 𝐿‪ℎ‬‬
‫‪𝐷5.33‬‬
‫فراورده پتروشیمی‬ ‫ساختار پالستیکی‬ ‫«در این رابطه‪ 𝑛 ،‬ضریب زبری مانینگ است و با استفاده از‬
‫‪ -7-12‬منحنی هد ‪ -‬دبی سیستم‬
‫در سیستم‪ ،‬به طور کلی دو نوع افت وجود دارد‪ .‬فرعی و اصلی‪.‬‬ ‫جدول زیر‪ ،‬بدست می آید‪:‬‬
‫پمپ‬
‫‪Manning‬‬ ‫‪Manning‬‬
‫هر دو‪ ،‬وابسته به دبی هستند و با افزایش آن‪ ،‬افزایش پیدا می کنند‪.‬‬ ‫‪Material‬‬ ‫‪Material‬‬
‫‪ -1-12‬تامین فشار برقراری جریان‬ ‫‪Coefficient‬‬ ‫‪Coefficient‬‬

‫پس هد سیستم وابسته به دبی‪ ،‬به صورت زیر است‪:‬‬ ‫‪ -15-11‬تعاریف مهم در شبکه آبرسانی‬ ‫‪Asbestos cement‬‬
‫‪Brass‬‬
‫‪.011‬‬
‫‪.011‬‬
‫‪Corrugated metal‬‬
‫‪Galvanized iron‬‬
‫‪.022‬‬
‫‪.016‬‬
‫تامین فشار در شبکه آبرسانی به یکی از دو صورت ثقلی یا‬ ‫‪Brick‬‬ ‫‪.015‬‬ ‫‪Lead‬‬ ‫‪.011‬‬
‫قطری که در بازار وجود دارد و‬ ‫‪Cast iron, new‬‬ ‫‪.012‬‬ ‫‪Plastic‬‬ ‫‪.009‬‬
‫) 𝑝𝑄(𝑓 ‪ℎ𝑠𝑦𝑠 (𝑄𝑝 ) = 𝑇𝑜𝑡𝑎𝑙 𝑆𝑡𝑎𝑡𝑖𝑐 𝐻𝑒𝑎𝑑 +‬‬ ‫پمپاژ انجام می شود‪.‬‬ ‫تعاریف قطر اسمی‬
‫کارخانه تولید میکند و با قطر‬ ‫‪Concrete‬‬ ‫‪Steel‬‬
‫‪ -8-12‬منحنی هد ‪ -‬دبی پمپ‬ ‫واقعی لوله تفاوت دارد‪.‬‬
‫‪Steel forms‬‬ ‫‪.011‬‬ ‫‪Coal-tar enamel‬‬ ‫‪.010‬‬
‫‪ -2-12‬انواع پمپ‬ ‫‪Wooden forms‬‬
‫‪Centrifugally spun‬‬
‫‪.015‬‬
‫‪.013‬‬
‫‪New unlined‬‬
‫‪Riveted‬‬
‫‪.011‬‬
‫‪.019‬‬
‫این منحنی نزولی است و با افزایش دبی‪ ،‬تلفات پمپ بیشتر شده‬ ‫تحمل فشار لوله در دمای ‪20‬‬
‫‪:Supply pump -1‬‬ ‫فشار اسمی‬ ‫‪Copper‬‬ ‫‪.011‬‬ ‫‪Wood stave‬‬ ‫‪.012‬‬
‫درجه سانتیگراد‪.‬‬
‫و در نتیجه هد پمپ کاهش پیدا می کند‪.‬‬ ‫‪ -9-11‬دالیل افت موضعی یا فرعی‬
‫در خارج شبکه و به عنوان کمک رسان پمپ شدن آب در‬
‫‪ -9-12‬انواع راندمان پمپ‬
‫بیشترین فشاری که لوله تحمل می‬
‫فشار ترکیدگی‬ ‫‪ -1‬تغییر امتداد جریان‬
‫مخزن‪.‬‬ ‫کند‪.‬‬
‫‪ -1‬راندمان هیدرولیکی ( ‪ :)𝜂ℎ‬به علت افت اصطکاکی و گردابی‬ ‫‪ -2‬تغییر مرز های جریان‬
‫‪:Booster pump -2‬‬
‫سیال‬ ‫در حضور اکسیژن و آب‪ ،‬آهن‬
‫خوردگی‬ ‫‪ -3‬مانع در مسیر جریان‬
‫خالص به حالت پایدار خود‬
‫داخل شبکه و به عنوان پمپ تقویتی برای تامین فشار در سیستم‪.‬‬
‫‪ -2‬راندمان حجمی ( 𝑣𝜂)‪ :‬به علت نشتی پمپ‬ ‫میرسد‪.‬‬ ‫‪ -10-11‬محاسبه افت موضعی‬
‫‪ -3‬راندمان مکانیکی ( 𝑚𝜂)‪ :‬به علت اصطکاک در قطعات‬ ‫‪ -3-12‬انواع لوله مجار پمپ‬ ‫‪ -16-11‬حالت های ایجاد کننده احتمال خوردگی‬ ‫به صورت ضریبی از هد سرعت‪ ،‬محاسبه می شود‪ .‬برای هر‬
‫مکانیکی پمپ‬ ‫‪ -1‬لوله مکش‪ :‬قبل از پمپ‪.‬‬ ‫‪ -1‬آب های اسیدی‬ ‫قطعه‪ ،‬باید افت موضعی آن مشخص شود‪.‬‬
‫‪ -2‬لوله رانش‪ :‬بعد از پمپ‪.‬‬ ‫‪ -2‬برخورد فلزات در یک بستر معمول مثل آب و خاک‬ ‫‪𝑉2‬‬ ‫‪8𝐾𝑚 2‬‬
‫‪ -10-12‬راندمان پمپ‬ ‫𝑚𝐾 = 𝑚‪ℎ‬‬ ‫=‬ ‫𝑄‬
‫‪ -4-12‬هد های پمپ‬ ‫‪ -3‬اختالل نوسانات زیاد خاک مرتبط با فلزات‬ ‫‪2𝑔 𝑔𝜋 2 𝐷4‬‬
‫توان هیدرولیکی‬ ‫𝑝‪𝛾𝑄ℎ‬‬
‫= 𝑝𝜂‬ ‫=‬ ‫‪ :Static Suction Head -1‬تفاوت بین سطح آب در منبع مبدا‬ ‫‪ -11-11‬معادل سازی افت لوله های سری‬
‫توان الکتریکی‬ ‫𝑃‬ ‫‪ -4‬وجود خاک خورنده (دارای یون سولفات یا کلراید)‬
‫‪𝑄 = 𝑄1 = 𝑄2 = 𝑄3‬‬
‫و ارتفاع خط مبنای پمپ‪.‬‬ ‫‪ -5‬وجود آالینده های زیست محیطی در خاک‬ ‫‪ℎ𝐿 = ℎ𝐿1 + ℎ𝐿2 + ℎ𝐿3‬‬
‫‪ -11-12‬پمپ های سری‬
‫‪ :Static Discharge Head -2‬تفاوت بین سطح آب مخزن‬ ‫‪ -6‬خوردگی های میکروبیولوژیکی‬ ‫‪ -12-11‬معادل سازی افت لوله های موازی‬
‫در سیستمی که پمپ ها به صورت سری بسته می شوند‪ ،‬به ازاء‬
‫تخلیه و ارتفاع خط مبنای پمپ‪.‬‬ ‫𝐵𝑄 = ‪𝑄𝐴 = 𝑄1 + 𝑄2 + 𝑄3‬‬
‫یک دبی ثابت‪ ،‬هد های پمپ ها باهم جمع می شوند‪.‬‬ ‫‪ -17-11‬آب های خورنده‬
‫‪ℎ𝐿 = ℎ𝐿1 = ℎ𝐿2 = ℎ𝐿3‬‬
‫‪ :Total Static Head -3‬تفاوت بین سطح آب مخزن تخلیه و‬ ‫‪ -1‬آب های گازکربنیکدار‬
‫کاربرد این پمپ ها در زمانی است که دبی پمپ کم است و‬ ‫‪ -13-11‬طول معادل افت موضعی‬
‫سطح آب منبع مبدا‪.‬‬ ‫‪ -2‬آب های سولفاتدار‬
‫نیاز به دو پمپ برابر تقویت هد است‪.‬‬ ‫‪𝑉2‬‬ ‫‪𝐿 𝑉2‬‬ ‫𝐷 𝑚𝐾‬
‫𝐿‪ℎ𝑚 = ℎ‬‬ ‫𝑚𝐾 →‬ ‫𝑓=‬ ‫=𝐿 →‬
‫در هر سیستم‪ ،‬پمپ باید بتواند پاسخگو مجموع هد کل و افت‬ ‫‪ -3‬آب های شور‬ ‫𝑔‪2‬‬ ‫𝑔‪𝐷 2‬‬ ‫𝑓‬
‫کل باشد‪.‬‬ ‫به صورت تقریبی‪ ،‬این طول به صورت زیر نیز قابل محاسبه‬
‫‪ -18-11‬تمهیدات در برابر خوردگی‬
‫پوشش (اندود شدن لوله با رنگ یا قیر) و روکش (اضافه کردن‬ ‫است‪:‬‬

‫یک جدار مقاوم به لوله)‬ ‫𝐷 𝑚𝐾‪𝐿 = 35‬‬

‫)‪Page No. (7‬‬

 ‫‪ -2‬تعیین جهت برای لوله ها‬
‫‪ -3‬تعیین جهت مثبت برای حلقه‬
‫‪ -4‬حدس اولیه برای دبی لوله ها با توجه به قانون پیوستگی در‬
‫گره ای که جریان خارجی را تحویل می گیرد و بین چند لوله‬
‫هر گره‬
‫‪ -5‬تعیین مقدار 𝑅 و 𝑛 متناظر با هر لوله ( 𝑄𝑅 = 𝐿‪)ℎ‬‬
‫𝑛‬
‫‪ -6‬تعیین افت هر لوله‬
‫گره ای که جریان را از یک یا چند لوله دریافت و آنرا به خارج‬
‫‪ -7‬محاسبه 𝐿‪ ∑ ℎ‬در یک دور در جهت مثبت لوله‬
‫‪ -8‬محاسبه دلتا که برابر مقدار زیر است‪:‬‬
‫𝑖𝐿‪∑𝑋𝑖=1 ℎ‬‬
‫‪Δ=−‬‬
‫𝐿‪ℎ‬‬
‫𝑖 ‪𝑛 × ∑𝑋𝑖=1‬‬
‫𝑖𝑄‬
‫‪ )𝑄𝑋𝑖 2‬برای هر حلقه و‬ ‫‪ -9‬اصالح دبی لوله ها (‪= 𝑄𝑋𝑖 1 + Δ‬‬
‫اعمال آنها به طور همزمان‪.‬‬
‫‪ -10‬تکرار مراحل فوق تا جایی که ‪ Δ‬از مقدار مشخصی کمتر‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ -11-14‬لوله مشترک در دو حلقه‬
‫دو حالت وجود دارد‪:‬‬
‫دارای یک گره چشمه‪ ،‬یک گره چاه و یک یا چند گره مصرف‬
‫‪ -1‬لوله در یک حلقه جهت مثبت و در حلقه ای دیگر‪ ،‬جهت‬
‫منفی داشته باشد‪:‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ 𝑄𝑋 = −𝑄𝑋 + Δ1 − Δ2‬حلقه ‪1‬‬
‫‪ 𝑄𝑋 2 = 𝑄𝑋1 + Δ2 − Δ1‬حلقه ‪2‬‬
‫‪ -2‬لوله در هردو حلقه هم عالمت باشد‪:‬‬
‫‪ 𝑄𝑋 2 = −𝑄𝑋1 + Δ1 + Δ2‬حلقه ‪ 1‬و ‪2‬‬
‫متشکل از یک یا چند حلقه است و می تواند چند گره چشمه‬
‫‪ -12-14‬وجود دو یا چند چشمه در حلقه‬
‫چون در این حالت‪ ،‬تعداد مجهوالت یکی بیشتر از معادالت‬
‫است‪ ،‬از حلقه ای مجازی استفاده می کنیم که دو چشمه را بهم‬
‫وصل می کند‪ .‬سپس معادالت حاکم بر این حلقه مجازی را می‬
‫نویسیم‪.‬‬
‫‪ -13-14‬وجود پمپ در حلقه‬
‫اگر در طی کردن مسیر حلقه به پمپ برخورد کردیم‪ ،‬هد پمپ‬
‫‪ -1‬شمارش گره ها‪ ،‬لوله ها و حلقه ها و بررسی قانون‬
‫را به معادالت اضافه می کنیم و معادله زیر حاکم خواهد شد‪:‬‬
‫𝑝𝐻 = 𝑖𝐿‪∑ ℎ‬‬
‫«که در این رابطه‪ 𝑋 ،‬تعداد لوله‪ 𝐽 ،‬تعداد گره و 𝐶 تعداد حلقه‬
‫شبکه توزیع‬
‫‪ -1-14‬گره چشمه‬
‫توزیع می کند‪.‬‬
‫شیر قطع و وصل – شیر هوا – شیر آتش نشانی – شیر تخلیه‬
‫‪ -2-14‬گره توزیع یا مصرف‬
‫از شبکه یا لوله ای دیگر‪ ،‬تقسیم می کند‪.‬‬
‫‪ -3-14‬گره چاه‬
‫گره ای که تمام جریان ورودی را به خارج از شبکه منتقل می‬
‫کند‪.‬‬
‫‪ -4-14‬انواع شبکه های توزیع‬
‫شبکه درهم‬ ‫شبکه حلقوی‬ ‫شبکه شاخهای‬ ‫شبکه سریالی‬
‫‪ -5-14‬شبکه سریالی‬
‫ساده ترین نوع شبکه است که شاخه و حلقه ندارد و عموما‬
‫است‪.‬‬
‫در مواقع تعمیرات‪ ،‬شروع بهره برداری و قطع برق و مصرف‬
‫‪ -6-14‬شبکه شاخه ای‬
‫شبکه ای است بدون حلقه و متشکل از چند شبکه سریالی‪ .‬از‬
‫عمده مشکالت این نوع شبکه‪ ،‬آسیب پذیر بودن آن (در صورت‬
‫انسداد‪ ،‬کل شبکه مختل می شود) است‪.‬‬
‫‪ -7-14‬شبکه حلقوی‬
‫یا گره چاه داشته باشد‪.‬‬
‫‪ -8-14‬شبکه درهم‬
‫ترکیبی از شبکه های فوق است‪.‬‬
‫‪ -9-14‬روش های محاسبه دبی لوله در شبکه حلقوی‬
‫روش هاردی کراس – روش تئوری خطی‬
‫‪ -10-14‬روش هاردی کراس‬
‫‪𝑋 = 𝐽+𝐶−1‬‬
‫برای این است که در مناطق پست تر به علت نیروی ثقلی آب‪،‬‬
‫است»‬
‫‪ -2-13‬انواع شیر آالت‬
‫‪ -1‬عمومی یا با کنترل دستی‪:‬‬
‫وظیفه قطع و وصل جریان‪ ،‬کنترل دبی و انحراف جریان را بر‬
‫عهده دارد‪.‬‬
‫‪ -2‬اختصاصی یا شیر خودکار‪:‬‬
‫وظیفه کنترل جریان برگشتی‪ ،‬کنترل فشار و تخلیه هوا را بر‬ ‫‪ -12-12‬پمپ های موازی‬
‫عهده دارد‪.‬‬ ‫در سیستمی که پمپ ها به صورت موازی بسته می شوند‪ ،‬به ازاء‬
‫شیر یکطرفه – شیر فشارشکن‬
‫یک هد ثابت‪ ،‬دبی پمپ ها باهم جمع می شوند‪.‬‬
‫‪ -3-13‬کاربرد شیر قطع و وصل‬ ‫کاربرد این پمپ ها در زمانی است که می خواهیم دبی شبکه‬
‫به این منظور استفاده می شوند که در هنگام تعمیر لوله‪ ،‬الزم‬ ‫را تقویت کنیم‪ .‬چون در شبکه‪ ،‬تراز ثابت است‪.‬‬
‫نباشد همه لوله را از آب خالی و بعد از تعمیر مجدد پر کنند‪.‬‬
‫‪ -4-13‬کاربرد شیر هوا‬
‫به منظور هواگیری شبکه‪ ،‬استفاده می شود‪ .‬چون وجود هوا‪،‬‬
‫سبب متخلخل شدن جریان و ایجاد ضربه در بخش های گوناگون‬
‫لوله می شود‪.‬‬
‫‪ -13-12‬شاخص ارتفاع خالص مکش‬
‫آب باقی مانده توسط مردم‪ ،‬ممکن است هوا به داخل لوله نفوذ‬
‫اگر پمپ به حدی مکش داشته باشد که فشار آب متناظر با نقطه‬
‫کند‪.‬‬
‫جوش آن در دمای محیط قرار گیرد‪ ،‬آب پیش از رسیدن به پمپ‬
‫‪ -5-13‬کاربرد شیر آتش نشانی‬
‫بخار شده و کاویتاسیون رخ می دهد‪.‬‬
‫به دو گروه شیر ایستاده و زمینی تقسیم می شوند‪ .‬از این شیر ها‪،‬‬
‫برای جلوگیری از کاویتاسیون‪ ،‬باید ارتفاع خالص مکش الزم‬
‫برای دسترسی سریع به آب آتش نشانی‪ ،‬استفاده می شود‪.‬‬
‫( 𝑞𝑒𝑟𝐻𝑆𝑃𝑁) که توسط سازنده ارائه می شود‪ ،‬از شاخص ارتفاع‬
‫‪ -6-13‬شیر تخلیه‬
‫خالص مکش کمتر باشد‪:‬‬
‫برای تخلیه آب کل شبکه استفاده می شوند‪ .‬ممکن است آب‬
‫در شروع بهره برداری یا هنگام تعمیرات‪ ،‬کثیف شود‪.‬‬ ‫𝑙‪𝑁𝑃𝑆𝐻𝑎 = 𝐻𝑎𝑡𝑚 − 𝐻𝑣𝑎𝑝 − (𝑍𝑝 − 𝑍𝑤 ) − ∑ ℎ‬‬
‫𝑎𝐻𝑆𝑃𝑁 ≤ 𝑞𝑒𝑟𝐻𝑆𝑃𝑁‬
‫‪ -7-13‬شیر یکطرفه‬
‫باعث می شود آب تنها به یک سمت حرکت کند‪ .‬چون در‬ ‫شیر آالت‬
‫صورت کاهش فشار شبکه‪ ،‬ممکن است آب ساختمان مجدد به‬ ‫‪ -1-13‬وظایف شیر آالت‬
‫داخل شبکه برگردد‪.‬‬
‫انحراف جریان‬ ‫کنترل دبی‬ ‫قطع و وصل جریان‬
‫‪ -8-13‬شیر فشارشکن‬
‫تخلیه هوا‬ ‫کنترل فشار‬
‫جلوگیری از جریان‬
‫فشار آب بیش از حد مجاز نشود‪.‬‬ ‫برگشتی‬
‫)‪Page No. (8‬‬

‫‪ -31-14‬مالحظات طراحی شبکه فرعی‬
‫‪ -1‬حداکثر انشعابات روی یک شاخه شبکه فرعی‪ 150 ،‬رشته‬
‫است‪.‬‬
‫‪ -2‬حداکثر قطر لوله ها ‪ 250‬میلیمتر است‪.‬‬
‫شبکه جمعآوری فاضالب‬
‫‪ -1-15‬تقسیم بندی فاضالب‬
‫رواناب سطحی‬ ‫فاضالب صنعتی‬ ‫فاضالب خانگی‬
‫‪ -2-15‬کارکرد شبکه جمعآوری فاضالب‬
‫‪ -1‬بهداشتی بودن جمعآوری فاضالب‬
‫‪ -2‬جلوگیری از ایجاد سیالب در سطح شهر‬
‫‪ -3-15‬فاضالب خانگی‬
‫خواص این نوع فاضالب ها در سطح کشور معموال ثابت است‬
‫و نیاز به تصفیه کردن دارند‪.‬‬
‫‪ -4-15‬فاضالب صنعتی‬
‫در اثر مصرف آب توسط صنایع بوجود می آید و کیفیت آن‬
‫متغیر است‪ .‬در بعضی موارد‪ ،‬خطرناک ترین نوع فاضالب‬
‫محسوب می شود‪ .‬این فاضالب نیاز به تصفیه دارد‪.‬‬
‫‪ -5-15‬رواناب سطحی‬
‫این رواناب ها‪ ،‬به دالیل زیر جزو فاضالب محسوب می شوند‪.‬‬
‫با هرچه افزایش ساخت و ساز در یک محیط‪ ،‬میزان رواناب به دلیل‬
‫پایین آمدن تخلخل خاک کاهش پیدا می کند‪.‬‬
‫‪ 14‬متر برای ساختمان یک طبقه در نظر گرفته شده است‪ .‬به ازاء‬
‫شسته شدن زمین های کشاورزی‬
‫• به علت ورود بقایای سموم و کود کشاورزی‬
‫بارانهای اسیدی‬
‫• به دلیل انتشار گاز های حاصل از سوخت فسیلی‬
‫‪First Flush‬‬
‫‪ 80‬میلیمتر‬
‫• آلودگی بسیار زیاد رواناب در دقایق اولیه بارش‬
‫‪ 50‬میلیمتر‬
‫‪ -6-15‬روش های دفع فاضالب‬
‫این کار به یکی از دو روش چاه و یا شبکه جمع آوری فاضالب‬
‫انجام می شود‪ .‬چاه به طور طبیعی‪ ،‬امر تصفیه فاضالب را انجام می‬
‫)‪Page No. (9‬‬
‫دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی عمران ‪ -‬خالصه درس مهندسی آب و فاضالب‪ – docx.‬دکتر فرخنده خراشادی زاده‬
‫‪ -24-14‬دالیل مالحظات حداقل سرعت‬ ‫‪ -18-14‬روش چند ضلعی تیسن‬ ‫‪ -14-14‬وجود پمپ در حلقه‬
‫‪ -1‬ایجاد رسوب در لوله‬ ‫ابتدا گره های مجاور را بهم وصل می کنیم و سپس عمود‬ ‫اگر دبی لوله با تخمین در جهتی بود که خالف جهت شیر یک‬
‫‪ -2‬تشکیل حباب توسط گازهای محلول در آب و ایجاد اختالل‬ ‫منصف خطوط اتصال را رسم می کنیم‪.‬‬ ‫طرفه می شد‪ ،‬آن لوله را از شبکه حذف می کنیم‪ .‬در غیر این‬
‫در جریان‬ ‫خطوط عمود منصف‪ ،‬باعث بوجود آمدن مساحت هایی برای‬ ‫صورت معادالت برقرار است‪.‬‬
‫‪ -3‬تغییر مزه و گوارایی آب‬ ‫هر گره می شوند که نسبت مساحت به مساحت کل‪ ،‬همان نسبت‬ ‫‪ -15-14‬روش تئوری خطی‬
‫در صورت کمبود سرعت‪ ،‬از مخزن تزریق استفاده می شود‪.‬‬ ‫بار گره به بار کل در نظر گرفته می شود‪.‬‬ ‫‪ -1‬تعیین جهت در لوله ها‬
‫‪ -25-14‬سرعت بهینه از نظر اقتصادی و ایمنی لوله‬ ‫𝑗𝐶‬ ‫𝐴‬ ‫‪ -2‬تعیین جهت مثبت برای حلقه‬
‫‪⁄ = 𝑗⁄‬‬
‫𝐶‬ ‫𝐴‬
‫)𝑚𝑚(‪) < 500‬قطر لوله(‬ ‫)𝑚(]‪[0.8 − 1.2‬‬ ‫‪ -3‬خطی سازی افت ها (دبی پیشفرض ‪ 1‬قرار داده شود) (اگر‬
‫𝑠‬
‫‪ -19-14‬روش نیمساز ها‬
‫دبی نزدیک تر پیشفرض باشد‪ ،‬جواب زودتر حاصل می شود)‬
‫)𝑚𝑚(‪) > 500‬قطر لوله(‬ ‫)𝑚(]‪[1.2 − 1.75‬‬ ‫در این روش‪ ،‬با رسم نیمساز های زوایای بوجود آمده پس از‬
‫𝑠‬ ‫‪ -4‬خطی سازی‪ ،‬به صورت زیر انجام می شود‪:‬‬
‫بهترین فرض اولیه برای سرعت لوله ها‪ ،‬فرض )𝑚(‪𝑉 = 1.2‬‬
‫اتصال گره های مجاور بهم‪ ،‬مقدار نسبت بار لوله به بار کل شبکه‬
‫𝑠‬
‫حاصل می شود‪.‬‬ ‫𝑄‪ℎ𝐿 = 𝑅𝑄 𝑛 → 𝑅𝑄 𝑛−1 ⋅ 𝑄 = 𝑅′‬‬
‫است تا گسستگی مقادیر موجب تخمین اشتباه نشود‪.‬‬ ‫‪ -5‬باز نویسی تعداد ‪ 𝐽 − 1‬معادله گره و 𝐶 معادله حلقه و تبدیل‬
‫‪ -26-14‬محدودیت فشار‬ ‫𝑗𝑖𝑄 ∑ ‪𝑞𝑗 = 1⁄2‬‬
‫آنها به معادله ماتریسی‬
‫𝑖‬
‫)𝑚(]‪14(𝑚) ≤ 𝑃 ≤ [60 − 80‬‬
‫‪ -20-14‬اعمال دبی آتشنشانی بر گره ها‬ ‫‪ -6‬بروز رسانی دبی ها (میانگین دو دبی قبل و بعد)‬
‫‪ -27-14‬دالیل مالحظات حداکثر فشار‬
‫سه گره که کمتر از همه گره ها فشار کمتری دارند را انتخاب‬ ‫‪ -7‬بروز رسانی مقادیر افت‬
‫‪ -1‬ظرفیت تحمل لوله ها‬
‫و دبی آتشنشانی را بر آنها اعمال می کنیم‪.‬‬ ‫‪ -8‬تکرار مراحل‬
‫‪ -2‬خطر ترکیدن لوله در نقاط پست و گود‬
‫دبی آتشنشانی ‪ +‬حداکثر دبی روزانه = دبی سه گره‬ ‫اگر دو یا چند چشمه داشته باشیم‪ ،‬نیاز به معادالت حلقه مجازی‬
‫‪ -3‬خطر ترکیدن لوله در نیمه شب ها (بیشینه و کمینه افت فشار)‬
‫‪ -21-14‬محدودیت سرعت‬ ‫است‪.‬‬
‫‪ -28-14‬دالیل مالحظات حداقل فشار‬
‫)𝑚(‪0.3(𝑚) ≤ 𝑉 ≤ 2‬‬ ‫حالت عادی‬ ‫‪ -16-14‬مراحل اجرای پروژه آبرسانی‬
‫‪ -1‬وجود فشار الزم برای مصرف کننده‬ ‫𝑠‬ ‫𝑠‬
‫‪ -1‬انتخاب دوره طرح‬
‫‪ -2‬تامین افت فشار های لوله انشعاب و شیر ورودی و لوله کشی‬ ‫)𝑚(‪0.3(𝑚) ≤ 𝑉 ≤ 2.5‬‬ ‫حالت آتشنشانی‬
‫𝑠‬ ‫𝑠‬ ‫‪ -2‬تعیین جمعیت انتهای دوره طرح‬
‫ساختمان‬ ‫سرعت حداقل‪ ،‬الزم االجرا نیست‪.‬‬
‫‪ -3‬تعیین تراکم جمعیت در بخش های مختلف‬
‫‪ -3‬ارتفاع ساختمان ها‬ ‫‪ -22-14‬دالیل مالحظات حداکثر سرعت‬ ‫‪ -4‬تعیین حداکثر مصرف روزانه و ساعتی جمعیت‬
‫‪ -1‬افزایش افت فشار‬
‫‪ -5‬مشخص کردن مسیر لوله ها به نحو منطبق بر خیابان های‬
‫هر طبقه‪ 4 ،‬متر به فشار حداقل افزوده می شود‪.‬‬ ‫‪ -2‬افزایش هزینه تاسیسات برای ایجاد فشار‬
‫اصلی‬
‫‪ -29-14‬تعیین قطر لوله‬ ‫‪ -3‬امکان شکست لوله‪ ،‬بهویژه در پیوند ها‬
‫‪ -6‬شمارهگذاری منظم لوله ها‬
‫قطر لوله باید به میزان کمینه خود باشد و این کمینه‪ ،‬در شرایطی‬ ‫‪ -4‬جلوگیری از ضربه قوچ (چکش آبی)‬
‫‪ -7‬تعیین بار هر گره‬
‫است که موجب کاهش فشار شبکه از حد مجاز نشود‪.‬‬ ‫‪ -23-14‬ضربه قوچ (چکش آبی)‬ ‫‪ -8‬طراحی مخزن بر اساس حداکثر دبی روزانه‬
‫‪ -30-14‬حداقل قطر داخلی لوله ها‬ ‫زمانی که یک توقف یا تغییر مسیر ناگهانی در مسیر سیال ایجاد‬
‫‪ -9‬تعیین قطر لوله ها بر اساس حداکثر دبی ساعتی‬
‫شهر ها‬ ‫شود‪ ،‬یک افزایش فشار ناگهانی خواهیم داشت‪ .‬این فشار به‬
‫‪ -10‬چک کردن طراحی برای حالت آتشنشانی‬
‫حالت عادی‬
‫بنبست و روستا ها‬ ‫صورت موج موقتا در طول سیال گسترده شده و باعث خسارت به‬
‫حداقل قطر داخلی‬ ‫‪ -17-14‬تعیین بار هر گره‬
‫‪ 100‬میلیمتر‬ ‫حالت آتشنشانی‬ ‫لوله و یا شیر آالت می شود‪.‬‬
‫این کار می تواند به یکی از دو روش چند ضلعی تیسن و یا‬
‫روش نیمساز ها انجام شود‪.‬‬
 ‫‪ -23-15‬مشکالت مدیریت سنتی رواناب سطحی‬ ‫‪ -2‬امکان رگبار های شدید با دوره تناوب باال (شهر های‬ ‫‪ -13-15‬نحوه کاهش مقدار آلودگی آب شبکه‬ ‫دهد‪ .‬بهتر است از لحاظ بهداشتی‪ ،‬فاضالب تصفیه شده وارد چرخه‬
‫‪ -1‬کاهش تغذیه آب های زیر زمینی‬ ‫جنوبی)‬ ‫مرکب‬ ‫شود‪.‬‬
‫‪ -2‬هزینه باالی تاسیسات در پایین دست به دلیل حجم باالی‬ ‫در این حالت شبکه مجزا تعبیه می شود‪.‬‬ ‫رسوب برداری و شست و شوی دوره ای فاضالب رو ها و‬ ‫‪ -7-15‬محدودیت های استفاده از چاه‬
‫رواناب‬ ‫‪ -3‬وجود مسیل‪ ،‬دریاچه یا رودخانه در کنار شهر (شهر های‬
‫ورودی های آب باران‬ ‫سستی زمین – محدودیت فضا (فاصله چاه ها باید ‪ 15-10‬متر‬
‫‪ -3‬حجم بیشتر و افزایش تعداد دفعات ‪CSO‬‬ ‫‪ -14-15‬نحوه افزایش ظرفیت و بازدهی تصفیه خانه‬ ‫باشد) – باال بودن سطح آب زیر زمینی – ایجاد آلودگی در آب‬
‫ساحلی)‬
‫‪ -4‬شدت دادن تاثیرات منفی شهر نشینی بر چرخه آب‬ ‫‪ -1‬استفاده از منابع ذخیره مازاد حجم فاضالب در تصفیه خانه‬ ‫های زیر زمینی – باال آمدن سطح آب زیر زمینی‬
‫در این حالت شبکه مجزا تعبیه می شود‪.‬‬
‫‪ -24-15‬مزایای مدیریت نوین رواناب سطحی‬ ‫‪ -2‬تصفیه تدریجی حجم مازاد پس از بارش‬ ‫‪ -8-15‬مزایای شبکه جمع آوری فاضالب‬
‫‪ -4‬شهر ها در حاشیه رودخانه ها و مسیل های خشک‬
‫تغذیه آب های زیر‬ ‫هزینه های نگه‬ ‫‪ -15-15‬شبکه مجزا‬ ‫‪ -1‬جلوگیری از آلوده شدن منابع آب‬
‫کاربری چندگانه‬ ‫در این حالت‪ ،‬رواناب های سطحی توسط کانال های جمع‬
‫زمینی‬ ‫داری پایین‬ ‫در این شبکه‪ ،‬فاضالب های خانگی و رواناب ها به صورت‬ ‫‪ -2‬ایجاد منابع آب غیر متعارف‬
‫آوری آب باران و شبکه مجزا تعبیه می شود‪.‬‬
‫مجزا جمع آوری شده و انتقال پیدا می کنند‪ .‬برای انتقال فاضالب‬ ‫‪ -9-15‬انواع شبکه های جمع آوری فاضالب‬
‫زیبایی شهر با‬ ‫کاهش هزینه‬ ‫کاسیت آلودگی‬ ‫‪ -5‬شهر ها با تعداد روز های بارندگی زیاد‬
‫خانگی از لوله و برای انتقال رواناب از سطح جوی یا کانال استفاده‬
‫فضای سبز‬ ‫تاسیسات‬ ‫رواناب‬ ‫مجزا بهبود یافته‬ ‫مجزا‬ ‫مرکب‬
‫در این حالت‪ ،‬با انجام مطالعات کافی‪ ،‬شبکه مرکب تعبیه می‬ ‫می شود‪.‬‬
‫‪ -25-15‬روش های مدیریت آلودگی رواناب ها‬ ‫شود و می تواند توجیه اقتصادی داشته باشد‪.‬‬
‫‪ -16-15‬محاسن شبکه مجزا‬
‫سیستم نوین‬ ‫قسمتی مجزا‬
‫‪ -1‬روش های غیر سازه ای‪:‬‬ ‫‪ -19-15‬شبکه مجزا بهبود یافته‬ ‫‪ -1‬رها سازی رواناب بدون انجام تصفیه‬
‫به معنای کنترل منابع آلودگی و پایش منظم و ممانعت از ورود‬ ‫در این حالت‪ ،‬در صورتی که رواناب های سطحی کمتر از ‪5‬‬ ‫‪ -2‬داشتن حجم فاضالب کمتر و تاسیسات کمتر‬ ‫‪ -10-15‬شبکه مرکب‬
‫فاضالب به کانال آب های سطحی‪.‬‬ ‫برابر میانگین فاضالب های خانگی باشد‪ ،‬به صورت مرکب با‬ ‫‪ -3‬داشتن ثبات غلظت فاضالب ورودی و افزایش کارآمدی‬ ‫شبکه ای که برای فاضالب های رواناب سطحی و فاضالب‬
‫فاضالب ترکیب و مازاد آن به صورت سطحی به آب های طبیعی‬
‫‪ -2‬روش های سازه ای‪:‬‬ ‫تصفیه خانه‬ ‫خانگی‪ ،‬به صورت اشتراکی تعبیه شده است‪ .‬به علت نوسانات دبی‬
‫هدایت می شود‪.‬‬ ‫‪ -4‬اجرای جداگانه پروژه کانال های سطحی (برای رواناب) و‬
‫روش های توسعه کم اثر یا ‪.LID‬‬ ‫این شبکه (‪ ،)CSO‬الزم است حجم مازاد به صورت رواناب‬
‫‪ -20-15‬شبکه قسمتی مجزا‬ ‫پروژه لوله کشی (برای فاضالب)‬ ‫سطحی و بدون تصفیه دفع شود‪.‬‬
‫ویژگی فاضالب‬ ‫در این حالت‪ ،‬قسمتی از رواناب های سطحی با جریان فاضالب‬ ‫‪ -5‬زیر زمینی بودن لوله های فاضالب و سطحی بودن رواناب ها‬ ‫‪ -11-15‬راه حل های کاهش اثرات منفی ‪ CSO‬در‬
‫‪ -1-16‬خواص و ویژگی های فاضالب‬ ‫ترکیب و قسمت باقی به آب های طبیعی هدایت می شود‪.‬‬ ‫‪ -6‬مشکالت محیط زیستی کمتر به دلیل رها نشدن فاضالب در‬ ‫شبکه مرکب‬
‫درجه اسیدی‬ ‫بوی فاضالب‬ ‫رنگ فاضالب‬ ‫‪ -21-15‬شبکه های نوین (‪)LID‬‬ ‫طبیعت‬ ‫‪ -1‬کاهش حجم رواناب ورودی به سیستم جمع آوری‬
‫در این شبکه‪ ،‬هدف بر این است که کاهش حجم رواناب‬ ‫‪ -17-15‬معایب شبکه مجزا‬ ‫فاضالب‬
‫میزان آلودگی‬ ‫مواد خارجی در‬ ‫سطحی‪ ،‬کاهش آلودگی رواناب سطحی‪ ،‬کاهش تاثیر منفی شهر‬ ‫‪ -1‬هزینه بیشتر برای ساخت سیستم مجزا‬ ‫‪ -2‬کاهش مقدار آلودگی موجود در فاضالب مرکب در‬
‫دمای فاضالب‬
‫فاضالب‬ ‫فاضالب‬ ‫نشینی بر چرخه آب و کاهش آلودگی آب صورت گیرد با تاکید‬ ‫‪ -2‬رها سازی رواناب سطحی بدون تصفیه‬ ‫هنگام بارندگی‬
‫بر اینکه آب در محل به کمک نفوذ‪ ،‬ذخیره شود و کیفیت آن‬ ‫‪ -3‬امکان تخلخل دو شبکه مجزا در هم‬ ‫‪ -3‬افزایش ظرفیت و بازدهی تصفیه خانه ها‬
‫‪ -2-16‬رنگ فاضالب‬
‫بهبود یابد‪.‬‬ ‫‪ -4‬در شبکه لوله های فاضالب به دلیل رسوبات‪ ،‬نیاز به شست و‬ ‫‪ -12-15‬نحوه کاهش حجم رواناب ورودی به شبکه‬
‫نشان دهنده عمر آن است‪ .‬به این صورت که فاضالب تازه رنگ‬
‫‪ -22-15‬مثال های شبکه های نوین‬ ‫شوی منظم است‪.‬‬ ‫مرکب‬
‫خاکستری دارد و با گذر زمان‪ ،‬رنگ آن تیره می شود‪.‬‬
‫سلول های نگه دارنده زیستی (‪ – )Bio-Retention Cells‬باغ‬ ‫‪ -18-15‬ضوابط انتخاب نوع شبکه‬ ‫افزایش نفوذ باران در محل‬
‫‪ -3-16‬بوی فاضالب‬
‫باران (‪ – )Rain Garden‬بام سبز (‪ – )Green Roof‬ترانشه نفوذ‬ ‫‪ -1‬شیب زمین‬
‫ناشی از تجزیه مواد آلی در فاضالب است و با کهنه شدن‬ ‫افزایش نگه داشت سطحی‬
‫(‪ – )Infiltration Trench‬روسازی متخلخل ( ‪Permeable‬‬ ‫در صورتی که شیب تند باشد‪ ،‬شبکه مجزا و در صورت کند‬
‫فاضالب‪ ،‬این بو غیر قابل تحمل تر می شود‪ .‬بوی فاضالب کهنه‪،‬‬
‫‪ – )Pavement‬بشکه باران (‪ – )Rain Barrel‬پوشش گیاهی‬ ‫بودن شیب‪ ،‬شبکه مرکب جهت شستشو توسط باران پیشنهاد می‬
‫استفاده از آب باران‬

‫(‪ – )Vegetative Swale‬روش نوار فیلتر (‪)Filter Strip‬‬ ‫شود‪.‬‬ ‫افزایش تبخیر و تعرق آب باران‬

‫)‪Page No. (10‬‬

 ‫دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی عمران ‪ -‬خالصه درس مهندسی آب و فاضالب‪ – docx.‬دکتر فرخنده خراشادی زاده‬
‫‪5‬‬ ‫بیشتر در اثر فعالیت های گاز سولفور هیدروژن و تبدیل سولفات‬
‫تجهیزات شبکه فاضالب‬ ‫= 𝑥𝑎𝑚𝐾‬ ‫مقدار فاضالب‬
‫‪𝑃 0.167‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪𝑃 0.167‬‬ ‫به سولفیت توسط باکتری های بی هوازی است‪.‬‬
‫‪ -1-18‬تجهیزات شبکه فاضالب‬ ‫𝑛𝑖𝑚𝐾‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪ -1-17‬تعیین مقدار فاضالب‬
‫𝑥𝑎𝑚𝐾‬ ‫‪5‬‬ ‫‪ -4-16‬درجه اسیدی‬
‫ورودی آب باران‬ ‫حوضچه شستشو‬ ‫دریچه بازدید‬ ‫فاضالبرو ها‬ ‫• رابطه مستقیم با آب مصرفی خانگی‬ ‫فاضالب خانگی‬
‫«که در این رابطه‪ 𝑄𝑎𝑣𝑔 ،‬دبی میانگین روزانه جریان فاضالب‬ ‫فاضالب خانگی و تازه درجه اسیدی تقریبا خنثی دارد و با ماندن‬
‫منبع نگهدارند آب‬
‫در هوای خشک (‪ 𝐾𝑚𝑎𝑥 ،)DWF‬ضریب حداکثر جریان‬ ‫• بسته به نوع صنعت و متغیر نسبت به آن‬ ‫فاضالب صنعتی‬
‫فاضالب‪ ،‬این درجه اسیدی بیشتر می شود‪.‬‬
‫سیفون معکوس‬
‫باران‬ ‫فاضالب و 𝑃 جمعیت دوره طرح بر حسب هزار نفر است«‬ ‫• استفاده از دبی پیک رواناب در سیستم‬ ‫رواناب سطحی‬ ‫‪ -5-16‬دمای فاضالب‬
‫‪ -2-18‬فاضالب رو ها‬ ‫دبی اضافی مربوط به بعضی از واحد های خاص مانند حمام‬
‫در تعیین مقدار فاضالب‪ ،‬جمعیت شهر را جمعیت دوره طرح‬ ‫دمای فاضالب معموال بیشتر از دمای آب آن محیط است و در‬
‫پساب و فاضالب ها جمع آوری شده و به تصفیه خانه و یا به‬ ‫عمومی و کارواش است‪.‬‬ ‫زمستان کمتر از ‪ 10‬درجه نشده و در روز های معمولی حدود ‪20‬‬
‫در نظر می گیریم‪.‬‬
‫منابع طبیعی آب باز می گرداند‪ .‬این فاضالب رو ها به صورت نیمه‬ ‫‪ -7-17‬تعیین ضریب بهره برداری شبکه فاضالب‬ ‫درجه است‪.‬‬
‫‪ -2-17‬بازه دوره طرح‬
‫پر استفاده می شوند و معادالت کانال باز بر آنها حاکم است‪.‬‬ ‫به دلیل مسائل اقتصادی و فنی‪ ،‬برخی از خانه های شهر به شبکه‬ ‫‪ -6-16‬مواد خارجی در فاضالب‬
‫این بازه برای شبکه فاضالب حدود ‪ 25‬الی ‪ 40‬سال و برای‬
‫‪ -3-18‬تعیین شکل فاضالب رو ها‬ ‫فاضالب متصل نیستند که باید این موضوع در محاسبات لحاظ‬
‫تصفیه خانه‪ ،‬حدود ‪ 10‬الی ‪ 20‬سال است‪.‬‬ ‫مواد خارجی موجود در فاضالب به صورت آلی و معدنی‬
‫ابتدا نسبت مقدار کمترین دبی فاضالب در حالت بدون‬ ‫شود‪.‬‬ ‫هستند که ‪ 70‬درصد این مواد محلول و ‪ 30‬درصد آن به صورت‬
‫‪ -3-17‬جریان هوای خشک (‪)DWF‬‬
‫بارندگی را به مقدار بیشترین آن در حالت بارندگی‪ ،‬محاسبه می‬ ‫‪ -8-17‬تعیین دبی پیک رواناب‬ ‫به جریان فاضالب در ایام بدون باران و برف گفته می شود‪ .‬پس‬ ‫معلق در فاضالب هستند‪.‬‬
‫کنیم‪ .‬با هرچه کمتر بودن این نسبت‪ ،‬امکان ته نشینی مواد معلق‬ ‫فرض کنیم بارش با شدت یکنواخت 𝑖 و در کل مساحت حوضه‬ ‫‪ -7-16‬میزان آلودگی فاضالب‬
‫تنها جریان خود فاضالب در نظر گرفته می شود‪.‬‬
‫بیشتر خواهد شد‪ .‬با توجه به این نسبت‪ ،‬می توان شکل فاضالب را‬ ‫ای به مساحت 𝐴 انجام می شود‪ .‬بر اساس معادله تجربی زیر‪ ،‬داریم‪:‬‬ ‫این میزان برای فاضالب های خانگی تقریبا ثابت است‪ .‬حدود‬
‫‪ -4-17‬تعیین مقدار جریان هوای خشک‬
‫تعیین نمود‪.‬‬ ‫𝑝𝑄‬ ‫‪𝑚3‬‬ ‫) ‪= 0.278 × 𝐶 × 𝑖(𝑚𝑚) × 𝐴(𝑘𝑚2‬‬ ‫‪ 5‬الی ‪ 10‬دقیقه اول بارش‪ ،‬آب باران بسیار آلوده خواهد بود‪.‬‬
‫(‬ ‫)‬ ‫𝑟‪ℎ‬‬ ‫در سرانه مصرف آب‪ ،‬نباید مصارف فضای سبز و تلفات‬
‫𝑠‬
‫‪ -4-18‬انواع مقاطع فاضالب رو ها‬ ‫«که در این رابطه‪ 𝐶 ،‬ضریب رواناب است»‬ ‫فیزیکی آب در نظر گرفته شود‪.‬‬ ‫‪ -8-16‬معیار اندازه گیری آلودگی فاضالب‬
‫مقطع دایره ای با‬ ‫معیار اندازه گیری آلودگی‪ BOD ،‬یا میلیگرم اکسیژن الزم‬
‫مقطع تخم مرغی‬ ‫مقطع دایره ای‬ ‫عامل اصلی و تعیین کننده ضریب رواناب‪ ،‬نوع و کاربری زمین‬ ‫ضریب تبدیل آب به فاضالب × سرانه مصرف روزانه = 𝐹𝑊𝐷‬
‫شعاع متفاوت‬
‫است‪ .‬اگر یک منطقه دارای چند کاربری باشد‪ ،‬از میانگین وزنی‬ ‫برای اکسید شدن مواد آلی موجود در یک لیتر فاضالب توسط‬
‫جمعیت دوره طرح ×‬
‫‪ -5-18‬مقطع دایره ای‬ ‫استفاده می کنیم‪.‬‬ ‫باکتری ها است‪.‬‬
‫ضریب تبدیل آب به فاضالب بسته به شرایط منطقه از ‪ 50‬تا ‪70‬‬
‫ساخت این مقطع بسیار آسان و ارزان است اما امکان ته نشینی‬ ‫‪BOD‬‬ ‫نوع آب‬ ‫‪BOD‬‬ ‫نوع آب‬
‫‪ -9-17‬زمان تمرکز‬ ‫درصد متغیر است‪.‬‬
‫در زمانی که نسبت کمترین به بیشترین دبی کوچک باشد‪ ،‬زیاد‬ ‫‪8‬‬ ‫آب نیمه کثیف‬ ‫‪0‬‬ ‫آب خالص‪/‬آشامیدنی‬
‫به معنی مدت زمانی است که آب الزم دارد تا آب از دورترین‬ ‫‪ -5-17‬نشت ها و آب های نفوذی‬ ‫آب خیلی کثیف‬ ‫آب کامال تمیز‬
‫‪20‬‬ ‫‪1‬‬
‫است‪.‬‬
‫نقطه حوزه بیرون برود‪.‬‬ ‫آب بارندگی از تاسیسات شبکه نفوذ کرده و وارد سیستم‬ ‫فاضالب خانگی‬
‫‪200‬‬ ‫‪3‬‬ ‫آب نسبتا تمیز‬
‫‪ -6-18‬مقطع تخم مرغی‬ ‫رقیق‬
‫‪ -10-17‬تعیین شدت بارش‬ ‫فاضالب می شود‪ .‬مقدار این آب تحت تاثیر موارد زیر است‪:‬‬
‫در این مقطع در صورت کوچک بودن نسبت کمترین دبی به‬ ‫فاضالب خانگی‬
‫برای تعیین شدت بارش‪ ،‬از نمودار شدت‪ ،‬مدت و دوره استفاده‬ ‫‪300‬‬ ‫‪1-3‬‬ ‫آب رودخانه ای تمیز‬
‫بیشترین دبی‪ ،‬ارتفاع کافی برای فاضالب وجود دارد و امکان ته‬ ‫جنس فاضالبرو‬ ‫جنس خاک‬ ‫میزان بارندگی‬ ‫تراز آب زیر زمینی‬ ‫متوسط‬
‫می کنیم که محور افقی این نمودار زمان تمرکز است‪.‬‬ ‫فاضالب خانگی‬ ‫آب رودخانه ای‬
‫نشینی کم است اما این مقطع گران است و نیاز به عمق بیشتری برای‬ ‫مقدار این آب از ‪ 0.4‬الی ‪ 0.6‬لیتر بر ثانیه به ازاء هر هکتار‪ ،‬متغیر‬ ‫‪400‬‬ ‫‪3-5‬‬
‫‪ -11-17‬دوره بازگشت‬ ‫غلیظ‬ ‫متوسط‬
‫شبکه فاضالب دارد‪.‬‬ ‫است‪.‬‬ ‫آب رودخانه ای‬
‫این مقدار برای کانال های اصلی حدود ‪ 25‬سال و برای کانال‬ ‫‪2000-‬‬ ‫فاضالب صنعتی‬ ‫‪8-5‬‬
‫‪5000‬‬
‫‪ -7-18‬مقطع دایره ای با شعاع متفاوت‬ ‫های فرعی و مسکونی حدود ‪ 2‬الی ‪ 5‬سال است‪.‬‬ ‫‪ -6-17‬تعیین دبی طراحی فاضالب خانگی‬
‫کثیف‬

‫مقطعی بین مقطع دایره ای و مقطع تخم مرغی‬ ‫نشت و آب نفوذی × دبی اضافه × 𝑥𝑎𝑚𝑄 = 𝑛𝑔𝑖𝑠𝑒𝑑𝑄‬
‫‪ -8-18‬معیار های انتخاب جنس فاضالب رو‬ ‫𝑥𝑎𝑚𝐾 × 𝑔𝑣𝑎𝑄 = 𝑥𝑎𝑚𝑄‬
‫معیار های زیست‬ ‫معیار های‬
‫معیار های سازه ای‬ ‫معیار های اقتصادی‬
‫محیطی‬ ‫هیدرولیکی‬

‫)‪Page No. (11‬‬

 ‫‪ -15-19‬نکات محدودیت سرعت‬ ‫‪ -11-19‬دبی حالت نیمه پر کانال‬ ‫خانه بیشتر شود‪ .‬در این حالت در نقاط مناسبی از شبکه‪ ،‬سرریزی‬ ‫برای لوله های فاضالب رو‪ ،‬انتخاب هر دو نوع لوله منعطف و‬
‫‪ -1‬کمترین سرعت در آغاز بهره برداری محاسبه می شود‪.‬‬ ‫در این حالت‪ ،‬از معادالت زیر برای محاسبه نسبت دبی ها‬ ‫قرار می دهیم که حجم فاضالب اضافی را از شبکه خارج کند‪.‬‬ ‫صلب مجاز است‪.‬‬
‫‪ -2‬ضریب بهره برداری از شبکه در نظر گرفته شود‪.‬‬ ‫استفاده می کنیم‪:‬‬ ‫‪ -6-19‬منبع نگهدارنده آب باران‬ ‫تجهیزات شبکه فاضالب‬
‫‪ -3‬کمترین سرعت برای حالت خشک و بدون بارندگی محاسبه‬ ‫‪2ℎ‬‬ ‫وظیفه این منبع‪ ،‬ذخیره آب باران هنگام رگبار شدید و پس دادن‬
‫) ‪𝜃(ℎ) = 2 acos (1 −‬‬ ‫‪ -1-19‬تجهیزات شبکه فاضالب‬
‫شود‪.‬‬ ‫𝐷‬
‫)‪𝐴𝑝 (ℎ‬‬ ‫𝜃 ‪𝜃(ℎ) sin‬‬
‫دوباره آن به شبکه پس از بارش است‪ .‬این کار به نوعی دبی شبکه‬
‫‪ -4‬نشت آب صفر در نظر گرفته شود‪.‬‬ ‫(=‬ ‫‪−‬‬ ‫)‬ ‫دریچه بازدید یا‬
‫𝑓𝐴‬ ‫‪360‬‬ ‫𝜋‪2‬‬ ‫فاضالب هنگام سیالب را تنظیم و ذخیره می کند‪.‬‬ ‫ورودی آب باران‬ ‫حوضچه شستشو‬
‫‪Manhole‬‬
‫‪ -16-19‬حداقل شیب و سرعت فاضالب‬ ‫)‪𝑅𝑝 (ℎ‬‬ ‫𝜃 ‪360 sin‬‬
‫‪= (1 −‬‬ ‫)‬ ‫‪ -7-19‬سیفون معکوس‬
‫𝑓𝑅‬ ‫𝜃𝜋‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫سازه ای است برای عبور جریان فاضالب از زیر موانع موجود‬ ‫منبع نگهدارنده‬
‫سیفون معکوس‬ ‫سرریز آب باران‬
‫)‪𝑉𝑝 (ℎ‬‬ ‫‪𝑅𝑝 (ℎ) 3‬‬ ‫)‪𝑄𝑝 (ℎ‬‬ ‫)‪𝐴𝑝 (ℎ) 𝑅𝑝 (ℎ‬‬ ‫آب باران‬
‫(=‬ ‫)‬ ‫(=‬ ‫()‬ ‫)‬ ‫در مسیر خط فاضالب رو‪ .‬این سازه به صورت جریان تحت فشار‬
‫𝑓𝑉‬ ‫𝑓𝑅‬ ‫𝑓𝑄‬ ‫𝑓𝐴‬ ‫𝑓𝑅‬
‫طراحی می شود‪.‬‬
‫با استفاده از نمودار نیز می توان مقدار نسبت دبی حالت نیمه پر‬ ‫‪ -2-19‬دریچه بازدید یا ‪Manhole‬‬
‫به پر را محاسبه نمود‪.‬‬ ‫به خاطر تحت فشار بودن جریان‪ ،‬از سه لوله با سایز کوچک‬ ‫این دریچه ها برای بازدید‪ ،‬تمیز کردن شبکه و تعمیر آن قرار‬
‫متوسط و بزرگ در سازه استفاده می شود تا لوله ها پر و جریان‬ ‫داده می شود‪ .‬جنس این دریچه ها یا به صورت بتنی‪ ،‬یا آجری و‬
‫تحت فشار شود‪.‬‬ ‫یا پلی اتیلن است‪ .‬مناطق مورد نیاز جهت نصب این دریچه‪ ،‬به‬
‫‪ -8-19‬استفاده از پمپ در شبکه فاضالب‬ ‫صورت زیر است‪:‬‬
‫به علت وجود مواد معلق‪ ،‬استفاده از پمپ راحت نیست و تنها‬
‫ابتدای هر خط‬ ‫تغییر شیب لوله ها‬ ‫تقاطع لوله ها‬
‫در شرایطی که شیب شهر کم باشد‪ ،‬حداقل سرعت برقرار نباشد و‬
‫برای ورود به تصفیه خانه‪ ،‬از پمپ استفاده می شود‪.‬‬
‫هر ‪ 70‬الی ‪ 150‬متر‬ ‫تغییر جهت مسیر‬ ‫وجود اختالف‬
‫‪ -9-19‬فرضیات هیدرولیک شبکه فاضالب‬
‫در مسیر‬ ‫لوله‬ ‫ارتفاع‬
‫‪ -12-19‬محدودیت های شبکه فاضالب‬ ‫‪ -1‬سرعت جریان فاضالب در لوله ثابت است‪.‬‬
‫محدودیت شیب‬ ‫محدودیت سرعت‬ ‫محدودیت قطر‬ ‫𝜕‬ ‫‪ -3-19‬حوضچه شستشو‬
‫‪ -17-19‬محدودیت ارتفاع آب‬ ‫𝑡𝜕‬
‫‪𝑣=0‬‬
‫تهنشینی در فاضالب ها غیر قابل اجتناب است‪ .‬در نتیجه باید‬
‫دلیل برقرار بودن ارتفاع آب حداقلی‪ ،‬پایین آوردن احتمال ته‬ ‫‪ -2‬جریان فاضالب یکنواخت است‪.‬‬
‫محدودیت عمق‬ ‫محدودیت عمق‬ ‫مواد تهنشین شده را شستشو داد‪ .‬در مناطقی که سرعت شستشوی‬
‫نشین شدن است‪ .‬حداقل عمق آب به صورت زیر است‪:‬‬ ‫𝜕‬
‫نصب‬ ‫آب‬ ‫‪𝑣=0‬‬ ‫مناسب اتفاق نیافتد‪ ،‬از حوضچه شستشو استفاده می کنیم تا آب به‬
‫𝐷‪𝐷 > 0.1‬‬ ‫𝑚𝑐 ‪𝐷 > 2 𝑡𝑜 3‬‬ ‫𝑥𝜕‬
‫‪ -3‬جریان فاضالب با دبی ثابت است‪.‬‬ ‫صورت آنی با حجمی مشخص وارد شبکه شود‪.‬‬
‫حداکثر عمق آب نیز به صورت زیر است‪.‬‬ ‫‪ -13-19‬محدودیت قطر‬
‫‪ -4‬شیب کانال معادل شیب خط انرژی و شیب سطح آزاد است‪.‬‬ ‫‪ -4-19‬ورودی آب باران‬
‫‪ℎ‬‬ ‫قطر حداقل در مسیر فرعی باید ‪ 200‬میلیمتر باید باشد‪ .‬اگر‬
‫)لوله با قطر کمتر از‪(400‬‬ ‫‪≤ 65%‬‬
‫𝐷‬
‫سرعت زیاد و تعداد انشعابات کم باشد‪ ،‬از قطر ‪ 150‬میلی متر هم‬ ‫‪ -10-19‬رابطه مانینگ‬ ‫این ورودی ها معموال میان پیاده رو و سواره رو ساخته می شود‬
‫‪ℎ‬‬
‫)لوله با قطر بیشتر از‪(400‬‬ ‫‪≤ 75%‬‬ ‫این رابطه در هیدرولیک کانال های باز بسیار پر کاربرد است و‬ ‫و وظیفه جمع آوری آب رواناب را بر عهده دارد‪ .‬فاصله ورودی‬
‫𝐷‬ ‫می توان استفاده کرد‪ .‬قطر لوله های باران در شبکه مجزا حداقل‬
‫‪ -18-19‬عمق نصب فاضالبرو ها‬ ‫ارتباط میان سرعت‪ ،‬افت فشار و ابعاد کانال را برقرار می کند‪.‬‬ ‫ها باید ‪ 30‬الی ‪ 100‬متر باشد و برای هر ‪ 300‬الی ‪ 600‬متر مربع‪،‬‬
‫‪ 250‬میلی متر و قطر لوله ها در شبکه درهم ‪ 250‬میلی متر است‪.‬‬
‫حداکثر عمق نصب فاضالب‪ ،‬وابسته به موارد زیر است‪:‬‬ ‫‪1 2 1‬‬ ‫یک دهانه در نظر گرفته می شود‪.‬‬
‫حداکثر قطر لوله ها نیز ‪ 800‬الی ‪ 1200‬میلی متر است‪.‬‬ ‫=𝑉‬ ‫‪𝑅3𝑆 2‬‬
‫𝑛‬
‫‪ -5-19‬سرریز آب باران‬
‫روش اجرا‬ ‫بار های وارده‬ ‫عمق یخبندان‬ ‫‪ -14-19‬محدودیت سرعت‬ ‫«که در این رابطه‪ 𝑛 ،‬ضریب زبری مانینگ‪ 𝑅 ،‬شعاع هیدرولیکی‬
‫در شبکه های مرکب‪ ،‬دبی فاضالب در حالت بارندگی ممکن‬
‫حداقل سرعت برای فاضالب با مواد آلی ‪ 0/3‬متر بر ثانیه و برای‬ ‫و 𝑆 شیب کانال است»‬
‫دریافت انشعابات‬ ‫است به چندین برابر دبی حالت خشک برسد و از ظرفیت تصفیه‬
‫عمق آب زیر زمینی‬ ‫جنس خاک‬ ‫فاضالب با شن و ماسه ‪ 0/6‬الی ‪ 0/75‬متر بر ثانیه است‪.‬‬
‫خانگی‬

‫)‪Page No. (12‬‬

 ‫دانشگاه صنعتی شریف – دانشکده مهندسی عمران ‪ -‬خالصه درس مهندسی آب و فاضالب‪ – docx.‬دکتر فرخنده خراشادی زاده‬
‫‪ -9-21‬روش های کنترل گاز در صورت نبود شرایط‬ ‫‪ -3‬اتخاذ تصمیمات و اقدامات اصالحی طراحی در مناطق با‬
‫برای اقدامات اصلی‬ ‫پتانسیل تولید گاز باال‬
‫‪ -1‬تصفیه فاز مایع‬ ‫‪ -4-21‬تعیین خطر غلظت سولفید هیدروژن‬
‫اضافه کردن مواد شیمیایی ویژه به جریان فاضالب (نیترات‬ ‫اگر سولفید هیدروژن از ‪ 3‬گرم بر متر مکعب بیشتر باشد‪ ،‬گاز‬
‫کلسیم) به منظور تامین شرایط قلیایی و محدود کردن تولید گاز‬ ‫پتانسیل باال برای ایجاد بو دارد‪ ،‬اگر کمتر از ‪ 0/5‬گرم بر متر مکعب‬
‫‪ -2‬کنترل فاز گاز‬ ‫باشد‪ ،‬پتانسیل ایجاد بو قابل توجه نیست و اگر بیشتر از ‪ 300‬گرم بر‬
‫محبوس کردن گاز های بد بو جهت جلوگیری از انتشار آنها و‬ ‫متر مکعب باشد‪ ،‬گاز خطر جانی دارد‪.‬‬
‫مسدود کردن سوراخ ها و درز های موجود در آدم رو ها با استفاده‬ ‫‪ -5-21‬عوامل فشردگی گاز سولفید هیدروژن‬
‫از مخلوط قیر و ماسه‪ .‬در این روش امکان نفوذ گاز به بخش های‬ ‫‪ -1‬باال بودن ارتفاع جریان نسبت به قطر فاضالب رو‬
‫دیگر وجود دارد‪ .‬پس تله گاز یا سازه مارپیج در آدم رو ایجاد می‬ ‫‪ -2‬کمتر بودن قطر فاضالب روی پایین دست نسبت به باال دست‬
‫شود‪.‬‬ ‫‪ -3‬وجود سیفون وارون در شبکه‬
‫‪ -3‬تصفیه فاز گاز‬ ‫‪ -4‬پرش هیدرولیکی در شبکه و ایجاد اغتشاش در جریان‬
‫بوزدایی از گاز پیش از انتشار به خارج با عبوردهی از فیلتر های‬ ‫‪ -5‬کاهش ناگهانی شیب در دو فاضالب روی متوالی‬
‫ویژه تصفیه‬ ‫‪ -6‬تالقی دو فاضالب رو با زاویه نامناسب‬
‫‪ -4‬تهویه تحت فشار شبکه فاضالب‬ ‫‪ -6-21‬زاویه مناسب تالقی فاضالب فرعی به اصلی‬
‫به نسبت جهت جریان فاضالب اصلی‪ ،‬تا زاویه ‪ 45‬درجه زاویه‬
‫نصب فن های مکنده و دمنده در مناطق مناسب جهت هوادهی‬
‫مناسب‪ ،‬زاویه ‪ 45‬تا ‪ 90‬درجه قابل قبول و بیشتر از آن زاویه اتصال‬
‫و تهویه شبکه فاضالب به صورت تحت فشار‪.‬‬
‫نامناسب خواهد بود‪.‬‬
‫‪ -5‬کنترل فاضالب ورودی به شبکه‬
‫‪ -7-21‬اقدامات کنترل خروج گاز سولفید هیدروژن‬
‫اجرای قوانین محدود کننده برای صنایع و کارگاه های محلی‬
‫‪ -1‬پیشگیری از تشکیل رسوب با توجه به حداقل سرعت و شیب‬
‫شستشوی شبکه فاضالب‬
‫‪ -2‬جلوگیری از شرایط بی هوازی با کاهش زمان ماند (کمتر از‬
‫‪ -1-22‬انواع شستشو شبکه فاضالب‬ ‫‪ 4‬ساعت)‬
‫باکتری های بی هوازی موجود در فاضالب‪ ،‬مواد آلی را تجزیه‬
‫‪ -1‬شستشوی پیشگیرانه دوره ای‬ ‫‪ -3‬عدم استفاده از لوله های آسیب پذیر در برابر خوردگی برای‬
‫جلوگیری از رسوب گذاری و بروز انسداد‪ ،‬کاهش تولید گاز‬ ‫فاضالب رو‬
‫های بدبو و جلوگیری از خوردگی جداره فاضالب رو ها‬ ‫‪ -4‬تغییر در طراحی هیدرولیکی شیب شکن ها با اغتشاش کمتر‬
‫‪ -3-20‬نشانه های مقدماتی گرفتگی لوله فاضالب‬
‫‪ -1‬پس زدن فاضالب در آدم رو‬
‫‪ -2‬کف کردن و متعفن شدن فاضالب‬
‫‪ -3‬ته نشین شدن مواد لجنی روی سکو ها‬
‫‪ -4-20‬نوسازی لوله فاضالب‬
‫لوله های فاضالب دارای عمر محدودی هستند‪ .‬در اثر خوردگی‬
‫ناشی از گاز ها و مواد شیمیایی و ساییده شدن توسط شن و ماسه‪،‬‬
‫دیواره لوله ها سوراخ می شود و یا محل اتصاالت باز می شود‪.‬‬
‫‪ -5-20‬روش های نوسازی لوله فاضالب‬
‫‪ -1‬جایگزینی لوله‬
‫کاربرد این روش در زمین های در دسترس محدود است و به‬
‫دلیل منحرف سازی فاضالب هنگام تعمیر‪ ،‬گران ترین روش است‪.‬‬
‫‪ -2‬ایجاد لوله تازه به موازات لوله فرسوده‬
‫در این روش‪ ،‬آدم رو های ابتدا و انتهای لوله فرسوده شده با‬
‫لوله ای نو پیوند داده می شوند‪ .‬هنگام عملیات‪ ،‬از لوله فرسوده به‬
‫طور موقت استفاده می شود تا فاضالب عبور داده شود‪.‬‬
‫‪ -3‬تعمیر لوله‬
‫ممکن است لوله ای پالستیکی داخل لوله فرسوده قرار داده شود‬
‫یا لوله موجود با پوشش پالستیکی آببندی شود‪.‬‬
‫در صورت دیدن عالئمی از نارسائی های احتمالی‪ ،‬الزم است فورا‬
‫کنترل بو در شبکه فاضالب‬
‫‪ -1-21‬علت تولید بو در فاضالب‬
‫می کنند که این عمل موجب تولید گاز سولفید هیدروژن می شود‬
‫و بوی نامطبوع تولید کرده و ایجاد خوردگی می کند‪.‬‬
‫بر این اساس‪ ،‬پوشش خاک روی فاضالب رو در خیابان های‬
‫اصلی حداقل ‪ 1/2‬متر‪ ،‬روی فاضالب های در معابر دیگر ‪ 0/9‬متر‬
‫و حداکثر عمق نیز ‪ 7/5‬متر است‪.‬‬
‫‪ -19-19‬مراحل طراحی شبکه جمعآوری فاضالب‬
‫‪ -1‬تهیه نقشه توپوگرافی‬
‫مقیاس ‪ 1/5000‬تا ‪ 1/10000‬برای آگاهی از وضعیت کلی‬
‫عوارض طبیعی اطراف شهر و بررسی امکان ورود سیالب و مقیاس‬
‫‪ 1/1000‬تا ‪ 1/2500‬برای محاسبه دقیق شبکه و ترازیابی دقیق‪.‬‬
‫‪ -2‬انتخاب مسیر لوله ها‬
‫‪ -3‬نامگذاری منظم لوله ها و دهانه های بازدید‬
‫‪ -4‬تعیین حوزه آبریز و مساحت مربوطه به هر قطعه لوله‬
‫‪ -5‬محاسبه مقدار فاضالب هر لوله‬
‫‪ -6‬طراحی هر لوله با توجه به محدودیت ها‬
‫‪ -7‬تهیه پروفیل های طولی‬
‫‪ -8‬تهیه جدول و نوشتن نتایج محاسبه لوله ها‬
‫نگهداری شبکه فاضالب‬
‫‪ -1-20‬نگهداری شبکه جمع آوری فاضالب‬
‫به معنای تمیز نگه داشتن و تامین کار منظم شبکه فاضالب است‪.‬‬
‫اقدام به برطرف نمودن آن شود‪.‬‬
‫‪ -2-20‬معایب احتمالی شبکه جمع آوری فاضالب‬
‫بی توجهی و بد کار گذاشتن لوله‬
‫نادرست انتخاب کردن نوع بسترسازی‬
‫شکستن لوله فاضالب‬
‫نشست غیر یکنواخت زمین‬

‫‪ -2‬شستشوی اضطراری‬ ‫در پرش های هیدرولیکی‬ ‫‪ -2-21‬عوامل تاثیر گذار بر بوی فاضالب‬
‫ترک های قبلی‬
‫‪ -5‬تعبیه لوله ای کوچک برای خروج گاز در باالی سیفون‬ ‫شدت آلودگی‬ ‫دمای فاضالب‬ ‫قطر فاضالب رو‬

‫معایب‬
‫در صورت کمبود ظرفیت هیدرولیکی فاضالب جهت رفع‬
‫طرح نامناسب لوله‬
‫انسداد و گرفتگی فاضالب رو‬ ‫معکوس‬

‫‪ -3‬شستشوی پیش از ویدیومتری‬ ‫‪ -8-21‬معیار سنجش اثربخشی روش ها‬ ‫‪ PH‬فاضالب‬ ‫سرعت جریان‬ ‫عدم توجه به کمترین سرعت‬

‫سولفید محلول کمتر از‬ ‫اکسیژن محلول بیشتر از‬

‫پاکسازی فاضالب رو به منظور آماده سازی محیط کار و‬ ‫مواد معلق سنگین‬ ‫گرفتگی لوله فاضالب‬
‫‪ 3/0‬میلیگرم بر لیتر‬ ‫‪ 5/0‬میلیگرم بر لیتر‬ ‫‪ -3-21‬گام های اساسی کنترل تولید و انتشار بو‬
‫تشخیص بهتر شرایط فاضالب رو‬
‫‪ -1‬تخمین پتانسیل تشکیل گاز سولفید هیدروژن‬ ‫سرد شدن مواد روغنی‬

‫‪ -4‬شستشوی پیش از بهسازی شبکه‬ ‫‪ PH‬در سطوح بتنی بیشتر‬

‫از ‪4‬‬
‫سولفید هوای باال فاضالب‬
‫کمتر از ‪ppm 5‬‬ ‫‪ -2‬تعیین محل های خروج و انتشار گاز سولفید هیدروژن‬ ‫رشد گیاهان آبزی مانند خزه و قارچ‬

‫)‪Page No. (13‬‬

 ‫‪ -6-22‬سیستم هایدرس‬ ‫آماده سازی سطح داخلی فاضالب رو ها برای تعمیر پوشش‬
‫جریان را به صورت ناگهانی برای پاکسازی فاضالب رو تخلیه‬ ‫موجود یا اجرای روکش جدید‬
‫می کند‪ .‬این سیستم به دلیل سادگی و شستشوی شبکه فاضالب‬ ‫‪ -2-22‬شرایط بهینه برای ته نشینی رسوبات (شستشو)‬
‫بدون نیاز به برق و آب تمیز شهرت دارد‪ .‬تعداد دریچه ها و فاصله‬ ‫‪ -1‬زمین با شیب طبیعی کم‬
‫بین آنها در این سیستم به ویژگی های مواد رسوبی‪ ،‬شیب طولی و‬ ‫‪ -2‬لوله های فرعی با قطر ‪ 20 – 15‬سانتی متر به علت عبور دبی‬
‫ضریب زبری بستگی دارد‪.‬‬ ‫کم از آنها‬
‫‪ -7-22‬سیستم ‪Hydroself‬‬ ‫‪ -3‬آغاز بهره برداری به دلیل کم بودن جمعیت و یا ضریب بهره‬
‫این سیستم به صورت ناگهانی جریان را بدون نیاز به برق و آب‬ ‫برداری‬
‫تمیز رها می کند‪ .‬کاربرد این سیستم زمانی است که نیاز به رسوب‬ ‫‪ -3-22‬محدودیت های سرعت شستشو‬
‫زدایی کانال ها‪ ،‬مخازن نگه داشت موقت جریان‪ ،‬تونل ها و جمع‬
‫کننده های اصلی فاضالب باشد‪.‬‬
‫‪ -8-22‬سیستم ‪Hydroflush‬‬
‫اگر دبی جریان فاضالب کم باشد‪ ،‬ذخیره کردن فاضالب در‬
‫یک محفظه به منظور شستشو مجاری به دلیل زیاد بودن مدت پر‬
‫شدن محفظه عملی نیست‪ .‬در این حالت از ‪ Hydroflush‬استفاده‬
‫می شود‪.‬‬

‫‪ -4-22‬تاسیسات شستشو شبکه خودکار‬

‫سیستم هایدرس‬ ‫حوضچه شستشو‬
‫(‪)Hydrass‬‬ ‫(‪)Flush Tank‬‬

‫سیستم هیدروفالش‬ ‫سیستم هیدروسلف‬

‫(‪)Hydroflush‬‬ ‫(‪)Hydroself‬‬

‫‪ -5-22‬حوضچه شستشو‬
‫در مناطقی به کار می رود که سرعت شستشوی مناسب اتفاق‬
‫نمی افتد و یا به عللی بخواهیم به سرعت فاضالب را از محیط دور‬
‫کنیم‪ .‬در این سیستم آب به صورت دفعتی وارد سیستم می شود‪.‬‬

‫)‪Page No. (14‬‬