Zaspokajanie potrzeb biologicznych człowieka w ontogenezie

1. Znaczenie żywienia w rozwoju.

POTRZEBY ŻYWIENIOWE CZŁOWIEKA
PODSTAWOWA PRZEMIANA MATERII ENERGIA WYDATKOWANA NA CAŁKOWITA PRZEMIANA
(PPM) CAŁODOBOWE FUNKCJONOWANIE MATERII (CPM)
energia ze spożytych pokarmów związane np. z pracą zawodową,
przeznaczona do podtrzymywania życia, aktywnością podczas codziennych czynności,
czyli np. pracy narządów i układów, spontaniczną aktywnością (np. spacer,
napięcia mięśni, budowy i odbudowy sprzątanie, gestykulacja); utrzymywanie
tkanek, utrzymywania stałej homeostazy w różnych warunkach
temperatury ciała środowiska
ZAPOTRZEBOWANIE ŻYWIENIOWE – potrzeby organizmu w zakresie poszczególnych składników
pokarmowych pod względem ich ilości i jakości, determinowane wiekiem, płcią, podejmowaną
aktywnością fizyczną, rodzajem wykonywanej pracy, warunkami klimatycznymiz stanem zdrowia

DIETA ZBILANSOWANA – sposób odżywianai, który w pełni zaspokaja potrzeby energetyczne

organizmu, dostarcza w odpowiednich proporcjach i ilościach składniki pokarmowe

ROLA ŻYWIENIA W ROZWOJU:

 dostarczanie materiału do budowy i odbudowy tkanek

 dostarczanie energii do pracy i wykonywania wszelkich czynności związanych z funkcjami
wewnętrznymi narządów i układów
 uodpornienie organizmu na choroby
 warunkowanie prawidłowego rozwoju fizycznego, psychicznego i motorycznego

PODSTAWOWA PRZEMIANA MATERII (PPM)

 najniższa, niezbędna ilość energii jakiej potrzebuje organizm do zachowania podstawowych
funkcji życiowych
 niezbędna do prawidłowej pracy narządów wewnętrznych i utrzymania stałej temperatury
ciała
 pochłania 50%-70% CPM
 zależy od wieku, płci, masy ciała (zwłaszcza beztłuszczowej), wzrostu, hormonów, klimatu i
niektórych stanów fizjologicznych (np. ciąża)

STAN ODŻYWIANIA - stan zdrowia wynikający ze zwyczajowego spożycia żywności, przebiegu

procesów trawienia, wchłaniania i wykorzystania składników odżywczych oraz oddziaływania na te
procesy czynników patologicznych
stan biologiczny (stan zdrowia, sprawność, samopoczucie) będący skutkiem dobrego odżywiania

Ocena stanu odżywiania wymaga:

 określenia obecnego stanu organizmu

 opisania sposobu żywienia przy uwzględnieniu ilości oraz jakości spożywanych pokarmów
 oznaczenia stężenia składników odżywczych w płynach ustrojowych

ROLA I ZNCZENIE SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH

[człowiek powinien otrzymywać w pożywieniu około 60 składników pokarmowych]

Składniki odżywcze to wszystkie te substancje zawarte w pożywieniu, które muszą być dostarczone
organizmowi, aby mógł on prawidłowo funkcjonować

Składniki pokarmowe dzielimy na organiczne i nieorganiczne (woda, sole mineralne)

Węglowodany, tłuszcze i białka są substancjami dostarczającymi organizmowi energie.
zapotrzebowania energetyczne: węglowodany- ok. 55-60 %, białka- ok 20 %, tłuszcze- ok. 30 %
w zależności od funkcji dzielimy je na: budulcowe, energetyczne, regulujące
BIAŁKA
zbudowane są z aminokwasów. Dzieli się je na pełnowartościowe i niepełnowartościowe (bardziej
wartościowe dla organizmu).
Osoby dorosłe powinny spożywać ok. 1 g białka na kilogram masy ciała dziennie.
Białka pełnowartościowe znajdują się w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak mięso i
wędliny, sery, mleko, jajka, a także w nasionach roślin strączkowych.
Białka niepełnowartościowe to głownie białka pochodzenia roślinnego, występujące w produktach
zbożowych, owocach oraz warzywach.
stanowią zasadniczy element budowy wszystkich tkanek oraz czynnie biologicznych związków, jak
enzymy, niektóre hormony czy przeciwciała w układzie odpornościowym
regulują procesy przemiany materii, procesy wzrastania i dojrzewania, regenerację tkanek, reakcje
immunologiczne, przystosowanie się do zmian środowiska zewnętrznego i inne

przyczyny niedoboru białka skutki niedoboru białka

- niedostateczne wchłanianie - opóźniony rozwój psychomotoryczny
- niedostateczna podaż - spadek sprawności fizycznej
- choroby nerek, wątroby - spadek odporności
- wymioty, biegunki - obniżenie poziomu hormonów, witamin,
- krwotoki enzymów
- oparzenia - częste infekcje
- zatrucia - wypadanie włosów, paznokci
- złe gojenie ran
objawy “nadmiaru” białek: zaburzenia metabolizmu, zakwaszenie organizmu, obciążenie
nerek i wątroby

SKŁADNIKI MINERALNE
[m.in. wapń, fosfor, magnez, fluor i siarka – stanowią podstawowy element budulcowy tkanki
podporowej, tzn. układu kostko-stawowego, zębów, skóry i włosów
żelazo, miedź, kobalt – niezbędne do wytwarzania czerwonych krwinek i hemoglobiny] odgrywają
ważną rolę w gospodarce wodno-elektrolitowej (nawodnienie organizmu), utrzymaniu równowagi
kwasowo-zasadowej i pobudliwości nerwowo-mięśniowej (np. odruch, napięcie mięśniowe)

 makroelementy- to substancje, których dzienne zapotrzebowanie wynosi ponad 100 mg,

zalicza się do nich: wapń, fosfor, magnez, potas, sód, siarka, węgiel, tlen, wodór, azot
 mikroelementy- to m.in. jod, fluor, żelazo, miedź, cynk, selen, mangan, kobalt, molibden,
chrom. Zapotrzebowanie wynosi poniżej 100 mg na dobę
TŁUSZCZE - grupa związków organicznych o różnej budowie, lecz mają wspólną cechę – są
nierozpuszczalne w wodzie, rozpuszczają się natomiast w rozpuszczalnikach organicznych, takich jak
benzen, eter, chloroform

stanowią składnik błon komórkowych (jako tłuszcz podskórny), chronią przed nadmierną utratą
ciepła i stabilizują narządy wewnątrz ciała; budują hormony i szarą substancję mózgu

tłuszcze są doraźnym oraz zapasowym materiałem energetycznym dla tkanek i narządów;

najwięcej energii uzyskuje się ze spalania tłuszczy

roślinne: oliwa, oleje, margaryna

zwierzęce: masło, słonina, smalec itp.

Tłuszcze w diecie człowieka dzieli się na tłuszcze roślinne i zwierzęce. W tłuszczach roślinnych
występują przede wszystkim kwasy tłuszczowe nienasycone, w tłuszczach zwierzęcych- nasycone:

• Nasycone kwasy tłuszczowe- duże spożycie zawierających je tłuszczów zwierzęcych

niekorzystnie wpływa na gospodarkę lipidową organizmu, prowadząc do wzrostu stężenia
cholesterolu i triglicerydów, zwiększając ryzyko rozwoju miażdżycy

• Nienasycone kwasy tłuszczowe- korzystnie działają na gospodarkę lipidową organizmu,

podwyższają poziom dobrego cholesterolu HDC

WĘGLOWODANY – związki pochodzenia roślinnego stanowiące wagowo największą część naszego

pożywienia, a których nadmiar przekształcany jest w trójglicerydy

[najważniejszym węglowodanem jest glukoza]

 przyswajalne (glukoza, fruktoza, laktoza, skrobia)- czyli takie, które są wchłaniane z przewodu
pokarmowego - stanowią główne źródło energii dla organizmu człowieka
 nieprzyswajalne (błonnik pokarmowy) – wspomagają trawienie ( zapobiegają m.in.
zaparciom) nie dostarczają naszemu organizmowi energii, regulują natomiast pracę
przewodu pokarmowego

główne źródła: produkty zbożowe, ziemniaki, nasiona roślin strączkowych

Węglowodany w organizmie, prócz wspomnianej funkcji energetycznej, spełniają szereg innych ról,
m.in.

 wchodzą w skład materiału genetycznego

 są materiałem budulcowym

zaleca się spożywanie węglowodanów złożonych (znajdują się w produktach pełnoziarnistych,

owocach, warzywach, fasoli i roślinach strączkowych)

nadmiar glukozy może być magazynowany w wątrobie; jedynymi komórkami, które nie są w stanie jej
magazynować - komórki mózgowe
WITAMINY – niezbędne składniki pożywienia, aktywnie uczestniczą w procesach przemiany materii,
w których jako katalizatory przyspieszają przemiany różnych związków

 witaminy rozpuszczalne w tłuszczach- witamina A (retinol), D (cholekalcyferol), E (tokoferol),

K (fitochinol)
 witaminy rozpuszczalne w wodzie- cała grupa witamin B: B1 (tiamina), B2 (ryboflawina),
witamina PP, kwas pantotenowy, B6, witamina H, kwas foliowy, B12 oraz witamina C

witamina D niedobór (objawy)

 wspomaga wchłanianie wapnia –  bóle kostno-stawowe
reguluje gospodarkę wapniową  przewlekłe osłabienie, zmęczenie
 wspomaga prawidłowe funkcjonowanie  trudności w chodzeniu, utrzymaniu
układu odpornościowego poprzez równowagi
zwalczanie bakterii i wirusów  wzmożone wypadanie włosów
 przekazuje informacje między mózgiem a  utrzymujący się ból głowy
organizmem  depresja, wahania nastroju, bezsenność
 niezbędna do pracy układu mięśniowego  predyspozycja do siniaków
 reguluje i poprawia nastrój
niedobór witaminy D3 (aktywna pod wpływem słońca) – krzywica
prowitamina – beta-karoten (witamina A – wpływa na proces widzenia)
foliany są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu krwiotwórczego, nerwowego, rozwoju
komórek ustroju
witamina B12 stymuluje wytwarzanie krwinek czerwonych
 awitaminoza - choroba wynikająca z długotrwałego niedoboru / braku jednej bądź wielu
witamin w organizmie
 hiperwitaminoza - zbiór dolegliwości chorobowych, które wynikają ze zbyt wysokich stężeń
poszczególnych witamin w organizmie
 hipowitaminoza - niedobór witamin spowodowany jest zbyt małą ich ilością w organizmie

WODA – niezbędny składnik pokarmowy, stanowiący podstawę wszystkich komórek, tkanek, płynów
ustrojowych
wraz z wiekiem stan wody w organizmie maleje [dzieci i starsi szybko się odwadniają]
uczestniczy w procesie termoregulacji, ochrona gałki ocznej, mózgu, rdzenia kręgowego

ŻYWIENIE OPTYMALNE (Gertig, Gawęcki)

 jest zgodne z zaleceniami nauki o żywieniu
 zaspokaja potrzeby biologiczne, psychiczne i społeczne człowieka
 umożliwia osiągnięcie pełnego, zaprogramowanego genetycznie rozwoju fizycznego i
psychicznego
 sprzyja dobremu samopoczuciu oraz dyspozycji do uczenia się i pracy
 sprzyja utrzymaniu odporności organizmu na choroby
 umożliwia zachowanie prawidłowej masy ciała
 sprzyja zachowaniu zdrowia do późnych lat życia
ZASADY RACJONALNEGO ŻYWIENIA (zalecenia żywieniowe Bergera) „6+1 U”
1 U – UROZMAICENIE
Oznacza dobieranie do sporządzania posiłków produktów z różnych grup (zbożowych, mlecznych,
białkowych, warzyw, owoców, tłuszczów). Dzięki temu dostarczamy organizmowi szeregu składników
pokarmowych zapobiegając różnym niedoborom.

2 U – UMIARKOWANIE
Oznacza jedzenie zgodnie z indywidualnym zapotrzebowaniem pozwalającym na zachowanie
odpowiedniej masy ciała. Celem dobrze skomponowanej diety jest utrzymanie zerowego bilansu
energetycznego, co oznacza, że ilość dostarczanej energii jest taka sama jak jej wydatek. Gdy jemy za
dużo w stosunku do naszych potrzeb bilans energetyczny staje się dodatni, dlatego tyjemy, a gdy za
mało – ujemny, co sprzyja chudnięciu.

3 U – UREGULOWANIE
Służy zachowaniu częstotliwości i regularności spożywanych posiłków, co pozwala na stałe
dostarczanie organizmowi energii i kontrolowanie uczucia głodu. Powinniśmy spożywać względnie
stałą wielkość posiłków nie doprowadzając do nadmiernego objadania się.

4 U – UMIEJĘTNOŚĆ PRZYRZĄDZANIA POTRAW

Oznacza wybieranie takich technik kulinarnych, które służą zachowaniu wartości odżywczych użytych
surowców i zapewnienie ich właściwej jakości sensorycznej. Najlepszymi technikami kulinarnymi
służącymi naszemu zdrowiu jest gotowanie w wodzie, na parze, pieczenie oraz duszenie bez
obsmażania i dodatku tłuszczu.

5 U – UPRAWIANIE SPORTU
Różnorodna aktywność fizyczna służy zachowaniu odpowiedniej sylwetki oraz wpływa na nasze
samopoczucie. Należy wybierać taki rodzaj aktywności fizycznej, który sprawia nam przyjemność.

6 U – UNIKANIE
Unikanie nadmiaru cukru, tłuszczu, soli, alkoholu i produktów wysoko przetworzonych zapobiega
powstawaniu chorób dieto zależnych, takich jak: cukrzyca, miażdżyca, choroba niedokrwienna serca.

7 U – UŚMIECHNIJ SIĘ
Pogoda ducha, dobre relacje z innymi ludźmi i umiejętność cieszenia się z niewielkich rzeczy sprzyja
zachowaniu zdrowia przez całe życie.

BŁĘDY W ŻYWIENIU I WADY ŻYWIENIOWE

 niewłaściwy tryb żywienia (nieodpowiednia liczba posiłków, zbyt długie przerwy między
posiłkami, nieodpowiednie zestawienie posiłków)
 niedożywienia ilościowe – niewystarczające w stosunku do zapotrzebowanej ilości energii
 niedożywienia jakościowe – niedostatek jednego lub kilku składników odżywczych
(awitaminoza, niedobór minerałów, aminokwasów, białek, kwasów tłuszczowych
nienasyconych)
 nadmierne żywienie – nadmiar energii lub niektórych składników odżywczych (cukrów
prostych, kwasów tłuszczowych nienasyconych, soli kuchennej)
 złe zestawienie produktów i racji pokarmowych prowadzące do niezbilansowania ilości
składników odżywczych zwartych w pożywieniu

WADY O CHARAKTERZE JAKOŚCIOWYM:

 niskie upowszechnienie karmienia piersią dzieci w pierwszym roku życia
 nieregularne spożywanie posiłków
 zjadanie posiłków w pośpiechu i stanach dyskomfortu emocjonalnego
  niewłaściwa temperatura zjadanych potraw
 spożywanie żywności zanieczyszczonej substancjami szkodliwymi dla zdrowia bądź zakażonej
patogenami
Wady o charakterze ilościowym wynikają ze spożywania większej, a także mniejszej ilości pożywienia,
niż wynosi fizjologiczne zapotrzebowanie organizmu

NIEDOBORY ŻYWIENIOWE ZABURZAJĄ DYSPOZYCJE DZIECKA DO NAUKI:

 zbyt mała podaż energiI w codziennej diecie dziecka/ucznia, zaspakaja tylko podstawowe
potrzeby energetyczne ucznia i często powoduje spadek aktywności fizycznej (dając uczucie
zmęczenia, senność), umysłowej (powodując trudności w nauce, zapamiętywaniu,
odtwarzaniu koncentracji uwagi myśleniu) Utrzymujące się niedobory żywieniowe powodują
niedobór masy ciała i opóźnienie rozwoju fizycznego
 niedobór lub brak składników odżywczych takich jak białka, witaminy z grupy B, żelazo, cynk,
magnez, fosfor, czy kwasy omega-3, przyczyniają się do nieprawidłowości w funkcjonowaniu
układu nerwowego, spadku odporności podatności na infekcje wirusowe, bakteryjne, co z
kolei może powodować częsta absencję szkolną
 dzieci niedożywione są apatyczne, łatwo się męczą fizycznie, jak i psychicznie, wykazują
niezdolność do koncentracji uwagi osiągają gorsze wyniki w nauce (Kowalewska 2010, s 200)

BŁĘDY ŻYWIENIOWE SĄ PRZYCZYNĄ NASTĘPUJĄCYCH CHORÓB:

 miażdżycy tętnic przyczyniając się do rozwoju choroby niedokrwiennej serca, nadciśnienia

tętniczego udarów mózgu
 nadwagi i otyłości, cukrzycy insulinozależnej
 próchnicy zębów
 nowotworów np. rak płuc, prostaty, macicy, jajnika, żołądka, jelita grubego, krtani, przełyku,
żołądka, wątroby
 osteoporozy pierwotnej, do której przyczynia się dieta uboga w wapń od wczesnego
dzieciństwa
 woli endemicznych tzw. obojętne z powodu niedoboru jodu
 niedokrwistości z niedoboru żelaza
 opóźnienie rozwoju fizycznego i dojrzewania

PRZYCZYNY NIEPRAWIDŁOWOŚCI W ŻYWIENIU

 niedożywienie, będące wynikiem spożycia niedostatecznej ilości pożywienia przy zaniżonej

wartości energetycznej w stosunku do wydatku energetycznego ustroju
 nadmierne żywienie ilościowe (przekarmianie): występuje przy spożywaniu przez dłuższy czas
pokarmu o nadmiernej wartości energetycznej w stosunku do zapotrzebowania organizmu
 niedobór specyficzny jest wynikiem zaniżonej ilości lub braku jednego lub kilku składników
odżywczych
 zaburzenie równowagi składników odżywczych występuje w sytuacji dysproporcji
wzajemnych stosunków między ilością niezbędnych składników odżywczych i niedoborem lub
nadmiarem jednego lub kilku składników odżywczych

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA (związane z Piramidą Zdrowego Żywienia Aktywności Fizycznej dla
osób dorosłych)
1. Spożywaj posiłki regularnie (4-5 posiłków co 3-4 godziny).
2. Warzywa i owoce spożywaj jak najczęściej i w jak największej ilości, co najmniej połowę, tego co
jesz.
Pamiętaj o właściwych proporcjach: 3/4-warzywa 1/4-owoce.
3. Spożywaj produkty zbożowe, zwłaszcza pełnoziarniste
4. Codziennie spożywaj co najmniej 2 duże szklanki mleka. Możesz je zastąpić jogurtem, kefirem i
częściowo serem
5. Ograniczaj spożycie mięsa (zwłaszcza czerwonego i przetworzonych produktów mięsnych do 0,5
kg/tyg.). Jedz ryby, nasiona roślin strączkowych i jaja
6. Ograniczaj spożywanie tłuszczów, zwierzęcych. Zastępuj je olejami roślinnymi,
7. Unikaj spożycia cukru i słodyczy (zastępuj je owocami i orzechami).
8. Nie dosalaj potraw i kupuj produkty z niską zawartością soli. Używaj ziół mają cenne składniki
poprawiają smak
9. Pamiętaj o piciu wody, co najmniej 1.5 L dziennie
10. Nie spożywaj alkoholu.
2. Aktywność fizyczna - jest jedną z podstawowych biologicznych potrzeb człowieka w całym okresie
życia.

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A ZACHOWANIA SEDENTERYJNE

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA ZACHOWANIA SEDENTERYJNE
istotą jest wysiłek fizyczny związany z pracą mięśni bezruch lub niewielka intensywność ruchu
szkieletowych i towarzyszącym jej zespołem zmian
czynnościowych oraz wydatek energii
Obejmuje różnorodne zachowania związane z czytanie oglądanie telewizji, praca przy komputerze
lokomocją, codziennymi czynnościami, pracą, nauką,
rekreacją, sportem

METODY POMIARU AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ: subiektywne, obiektywne

FUNKCJE AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ W ONTOGENEZIE

a. dzieciństwo i młodość
 stymulacja i wspomaganie rozwoju:
o fizycznego – stymuluje wzrastanie ciała, sprzyja rozwojowi mięśni i funkcji
zaopatrzenia tlenowego
o motorycznego – umożliwia uzyskanie wysokiego poziomu sprawności fizycznej i
umiejętności ruchowych, dzięki, którym dziecko może radzić sobie w różnych
sytuacjach i unikać zagrożenia
o intelektualnego – umożliwia poznawanie najbliższego środowiska, przedmiotów,
zjawisk
o psychicznego – stwarza sytuacje, w których dziecko uczy się pokonywać trudności,
radzić sobie ze zmęczeniem, przeżywać sukcesy i porażki, kontrolować emocje
o społecznego – sprzyja kształtowaniu relacji z innymi, umiejętności współpracy,
negocjacji, samokontroli
 adaptacja do różnorodnych bodźców i zmian środowiska fizycznego i społecznego
 kompensacja niekorzystnych zjawisk współczesnego życia: nadmiernego unieruchomienia
związanego z nauką w szkole, odrabiania lekcji, oglądaniem telewizji, pracą przy komputerze
  zapobieganie zaburzeniom rozwoju i zdrowia – otyłość, zaburzenia układu ruchu, wczesne
zapobieganie osteoporozie i miażdżycy (proces chorobowy zaczyna się w dzieciństwie, a
kliniczne objawy pojawiają się w wieku średnim i starszym)
 terapia wielu zaburzeń – otyłość, cukrzyca, astma oskrzelowa, mózgowe porażenie dziecięce,
zaburzenia układu ruchu
b. dorosłość
 zapobieganie występowaniu wielu chorób, przedwczesnej inwolucji motoryczności, opóźnia
procesy starzenia i zapobiega zniedołężnieniu ruchowemu
 kinezyterapia – element leczenia i rehabilitacji wielu chorób (miażdżyco-zależnych, cukrzycy,
stanów pourazowych)
ZAPOTRZEBOWANIE NA RUCH W ONTOGENEZIE
Chłopcy: wiek przedszkolny – 6 godz. ruchu dziennie
wiek młodszy szkolny – 5 godz. 45 min. ruchu dziennie
wiek starszy szkolny – 5 godz. ruchu dziennie
Dziewczęta: wiek przedszkolny i młodszy szkolny – 5 godz. 15 min. ruchu dziennie
wiek średni szkolny – 5 godz. ruchu na dzień
wiek starszy szkolny – 4 i pół godz. ruchu na dzień

PRZYCZYNY NIEDOBORU RUCHU

 brak pozytywnych wzorców ze strony dorosłych, zwłaszcza rodziców
 powszechna dostępność do różnych form transportu oraz brak ścieżek rowerowych
 zmniejszenie się u rodziców poczucia bezpieczeństwa w miejscu zamieszkanie i ograniczenie
samodzielnego poruszania się dzieci w najbliższym otoczeniu
 brak atrakcyjnej i dostępnej dla dzieci i młodzieży infrastruktury dla uprawiania różnych form
aktywności w miejscu zamieszkania
 duże koszty uczestnictwa w różnych formach aktywności, przy dużym odsetku rodzin ubogich
 niedostatki w realizacji zajęć wychowania fizycznego w szkołach oraz mała dostępność
pozalekcyjnych zajęć ruchowych
 duży odsetek uczniów, którzy nie uczestniczą systematycznie w zajęciach WF
 upowszechnienie komputerów, długi czas oglądania telewizji, obciążenie dzieci zajęciami
sedenteryjnymi związanymi z nauką

SKUTKI NIEDOBORU RUCHU

 regres sprawności i wydolności fizycznej; zanik mięśni
 zwiększająca się częstość zaburzeń związanych bezpośrednio lub pośrednio z niskim
poziomem aktywności – nadwaga i otyłość, zaburzenia układu ruchu, występowanie bólów
pleców, dolegliwości „typowe” dla dorosłych
 obniżenie objętości oddechowej płuc
  osłabienie mięśni oddechowych (mięśni międzyżebrowych, przepony oraz mięśni brzucha),
co prowadzi wręcz do uniemożliwienia zdolności organizmu do oddychania torem brzusznym
 obniżenie objętości minutowej serca - ilość krwi przepompowywana przez serce w ciągu
minuty; obniżenie masy i objętości mięśnia sercowego
 spadek ilości erytrocytów odpowiedzialnych za przenoszenie tlenu z płuc do wszystkich
tkanek i narządów w organizmie
 zmniejszona wrażliwość na insulinę, powodująca ograniczenie zdolności tkanki mięśniowej
do wychwytywania glukozy we krwi
 zwiększenie ilości wydalanych wraz z moczem jonów wapnia i fosforu
 zwiększone ryzyko wystąpienie osteoporozy
 zaburzone funkcjonowanie układu limfatycznego człowiek

Zalecany poziom AF (wytyczne WHO)

Światowa Organizacji Zdrowia (WHO) zaleca dzieciom i młodzieży w wieku 5-17 lat co najmniej 1
godzinę ruchu o średniej i zwiększonej intensywności Poza tym co najmniej 3 razy w tygodniu dziecko
powinno wykonywać przez 30 minut intensywne ćwiczenia, podczas których następuje wzmacnianie
mięśni odpowiedzialnych za postawę ciała, oraz ćwiczenia poprawiające gibkość

Wytyczne WHO pokrywają się z rekomendacjami innych ekspertów, którzy zalecają, aby minimalna
aktywność fizyczna a dzieci i młodzieży wynosiła 6 000 kroków dziennie wykonywanych z co najmniej
umiarkowaną intensywnością