ÜRÜN UZAYI ANALİZİ DEĞİŞKENLERİ

1.VERİMLİLİK GRUBU DEĞİŞKENLERİ

PRODY DEĞERİ (Ürün Sofistikasyonu): PRODY değ eri, bir ildeki ilgili sektö rü n istihdam
payının, ü lkedeki istihdam payına oranının ilin kişi başına dü şen milli gelirine gö re
ağ ırlıklandırılmasıyla elde edilmektedir. Bö ylece her sektö r için bir ortalama çıktı seviyesi
(verimlilik dü zeyi) belirlenir. Bu değ er, yaratılan katma değ erin sektö rlerin yoğ unluğ una gö re
dağ ıtılmasıyla elde edildiğ i için sektö rlerin verimliliğ i hakkında bilgi vermektedir. X cp, p
sektö rü nü n c ilindeki istihdamı, X c ,c ilindeki toplam istihdam ve Yc, c ilindeki kişi başına dü şen
milli gelir olmak ü zere PRODY değ eri aşağ ıdaki gibi hesaplanmaktadır:

X cp / X c
∏ Y p= ∑ Yc
c ∑ ( X cp / X c )
c

X cp : p sektö rü nü n c ilindeki istihdamı

Xc : c ilindedeki toplam istihdam
Yc : c ilindeki kişi başına milli gelir
X cp / X c : p sektö rü ndeki istihdamın c ilindeki payı
∑ ( X cp ∕ X c ) : p sektö rü ndeki istihdamın Tü rkiye’deki payı
c

EXPY DEĞERİ (Üretim Sofistikasyonu): EXPY değ eri, ilin istihdamının sektö rdeki payının ilde
ü retilen sektö rlerin verimliliğ ine (PRODY değ erine) gö re ağ ırlıklandırılmasıyla elde
edilmektedir. Bu değ er, bir ilde ü retilen ü rü nlerin, yani ilin ü retim sepetinin verimlilik seviyesini
yansıtmaktadır. X cp, p sektö rü nü n c ilindeki istihdamı ve X c, c ilindeki toplam istihdam olmak
ü zere EXPY değ eri aşağ ıdaki gibi hesaplanmaktadır:

X cp
exp Y c =∑ ∏ ¿ Y p¿
p Xc

X cp : p sektö rü nü n c ilindeki istihdamı

Xc : c ilindeki toplam istihdam

2. REKABET GÜCÜ GRUBU DEĞİŞKENLERİ

YOĞUNLAŞMA KATSAYISI (LOCATION QUOTIENT-LQ): Yoğ unlaşma katsayısı, bir ilin ü retim
yapısının rekabetçi şekilde yoğ unlaştığ ı yani uzmanlaştığ ı alanların tespitinde kullanılmaktadır.
Bu katsayı, bir ilde, bir sektö rdeki istihdamın ilin toplam istihdamı içindeki payının, aynı
sektö rü n Tü rkiye’deki istihdamının Tü rkiye’nin toplam istihdamı içindeki payına
oranlanmasıyla elde edilmektedir. LQ değ erinin 1’den bü yü k olması, sö z konusu sektö rü n ilin
toplam istihdamından aldığ ı payın, ü lkenin toplam istihdamından aldığ ı paydan bü yü k olduğ u
anlamına gelmektedir. Diğ er bir deyişle, sö z konusu sektö rü n ilde yoğ unlaştığ ı ve rekabet
gü cü ne sahip olduğ u sö ylenebilir. X cp, p sektö rü nü n c ilindeki istihdamı olmak ü zere LQ
aşağ ıdaki gibi hesaplanmaktadır:

1
 X cp
/ ∑ X cp
∑ X cp p
c
L Qcp=
∑ X cp
c,p

X cp : p sektö rü nü n c ilindeki istihdamı

∑ X cp : c ilindeki toplam istihdam
c

∑ X cp : p sektö rü nü n Tü rkiye’deki istihdamı

P

∑ X cp : Tü rkiye’deki toplam istihdam

c,p

AÇIKLANMIŞ KARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜKLER ENDEKSİ (REVEALED COMPARATIVE

ADVANTAGE-RCA): RCA endeksi, bir ilin belirli bir sektö rü n ihracatında sahip olduğ u gö receli
avantaj veya dezavantajı gö steren bir ö lçü dü r. Bu endeks, bir ilde, bir sektö rdeki ihracatın ilin
toplam ihracatı içindeki payının, aynı sektö rü n Tü rkiye’deki ihracatının Tü rkiye’nin toplam
ihracatı içindeki payına oranlanmasıyla elde edilmektedir. RCA’nın 1’den bü yü k olması, ilin ilgili
sektö rde rekabetçi bir şekilde ihracat yaptığ ı anlamına gelmektedir. Ecp , p sektö rü nü n c ilindeki
ihracatı olmak ü zere RCA aşağ ıdaki gibi hesaplanmaktadır:

Ecp
/ ∑ Ecp
∑ E cp p
c
RC Acp =
∑ Ecp
c,p

Ecp : p sektö rü nü n c ilindeki ihracatı

∑ E cp :c ilindeki toplam ihracat
c

∑ E cp :p sektö rü nü n Tü rkiye’deki ihracatı

p

∑ E cp :Tü rkiye’deki toplam ihracat

c,p

Not: LQ katsayısı ve RCA endeksi farklı veri setleri ü zerinden aynı formü l ü zerinden
hesaplanmakta olup ilgili değ işkenlerde LQ katsayısı yerine RCA endeksi de
kullanılabilmektedir.

3.ÇEŞİTLİLİK VE NİTELİK GRUBU DEĞİŞKENLERİ

ÇEŞİTLİLİK (DIVERSITY): Çeşitlilik, ilin rekabetçi (LQ>1) şekilde ü retim yaptığ ı sektö r sayısını
gö stermektedir. Çeşitlilik değ eri yü ksek bir il çok sayıda sektö rde rekabetçi şekilde ü retim
yapmaktadır. Bir malın ü retimi belirli bir bilgi birikimi gerektirir; dolayısıyla bir ilin toplam
çeşitliliğ i, o ilde tutulan kolektif teknik bilginin (ü retken bilgi/beceri seti) miktarını ifade

2
etmenin bir yoludur. M cp , c ilinde rekabetçilik dü zeyine gö re sektö rlerin durumunu gö steren
matris olmak ü zere çeşitlilik aşağ ıdaki gibi hesaplanmaktadır:

M cp =
{
¿ 1 LQ cp ≥ 1
¿ 0 LQcp < 1
Di v c =k c ,0 =∑ M cp
p

Di v c : c ilindeki LQ değ eri birden bü yü k sektö rlerin sayısı

k c, 0 : c ilinin çeşitlilik değ eri
M cp : c ilinde, rekabetçilik dü zeyine gö re sektö rlerin durumunu gö steren matris
L Qcp : Yoğ unlaşma katsayısı
∑ M cp : c ilinde, rekabetçilik dü zeyine gö re sektö rlerin durumunu gö steren matrislerin
p toplamı

SIRADANLIK (UBIQUITY): Sıradanlık, bir sektö rde rekabetçi (LQ>1) şekilde ü retim yapan
toplam il sayısını gö stermektedir. Sıradanlık değ eri ne kadar dü şü kse, sektö r o kadar nadirdir.
Bir sektö rde rekabetçi olarak ü retim yapabilen il sayısının çok olması, bu sektö rü n sıradan
olduğ u anlamına gelmektedir. Başka bir deyişle, niteliğ i yü ksek bir sektö rde ü retim yapabilmek
için gereken becerilere sahip il sayısı azdır. M cp , c ilinde rekabetçilik dü zeyine gö re sektö rlerin
durumunu gö steren matris olmak ü zere sıradanlık aşağ ıdaki gibi hesaplanmaktadır:

M cp =
{
¿ 1 LQ cp ≥ 1
¿ 0 LQcp < 1
Ubi q p=k p ,0=∑ M cp
c

Ubi q p : LQ değ eri birden bü yü k olan sektö rlerde ü retim yapan il sayısı

k p ,0 : p sektö rü nü n sıradanlık değ eri

M cp : c ilinde, rekabetçilik dü zeyine gö re sektö rlerin durumunu gö steren matris

L Qcp : Yoğ unlaşma katsayısı

∑ M cp : Rekabetçilik dü zeyine gö re p sektö rü nde ü retim yapan illerin durumunu

c gö steren matrisler toplamı

ORTALAMA ÇEŞİTLİLİK (AVERAGE DIVERSITY): Ortalama çeşitlilik, ilin rekabetçi (LQ>1)

şekilde ü retim yaptığ ı sektö r sayısının sektö rü n sıradanlık değ erine bö lü nmesi sonucu elde
edilir. Ortalama çeşitlilik, bir sektö rü rekabetçi şekilde ü reten illerin çeşitlilik değ erlerinin ilgili
sektö rü n sıradanlık değ erine oranı şeklinde ifade edilir. Dolayısıyla bir sektö rü n ortalama
çeşitlilik değ eri, o sektö rü n rekabetçi şekilde iller tarafından ü retilebilmesinin bir gö stergesidir.
Bir sektö rü n ortalama çeşitlilik değ eri ne kadar yü ksekse, sektö rde ü retim yapan illerin çeşitlilik
dü zeyi o kadar yü ksek demektir. Bir diğ er ifadeyle, bir ü rü nü n ü retilmesi için bir ilin sahip
olması gereken çeşitlilik seviyesi hakkında fikir verir. Bir ildeki M cp , c ilinde rekabetçilik

3
dü zeyine gö re sektö rlerin durumunu gö steren matris olmak ü zere ortalama çeşitlilik aşağ ıdaki
gibi hesaplanmaktadır:

Av gdi v =k p ,1=
p ( 1
Ubi q p ) ∑ M ∗Di v
c
cp c

Ubiqp : LQ değ eri birden bü yü k olan sektö rlerde ü retim yapan il sayısı
k p ,1 : p sektö rü nü n ortalama çeşitlilik değ eri
M cp : c ilinde, rekabetçilik dü zeyine gö re sektö rlerin durumunu gö steren matris
Di v c : c ilinde LQ değ eri birden bü yü k sektö r sayısı

ORTALAMA SIRADANLIK (AVERAGE UBIQUITY): Ortalama sıradanlık bir ü rü nde rekabetçi

(LQ>1) şekilde ü retim yapan toplam il sayısının, ilin çeşitlilik sayısına bö lü nmesi sonucu elde
edilir. Ortalama sıradanlık ilin rekabetçi şekilde çeşitlilik gö sterdiğ i sektö rlerin sıradanlıklarının
ortalamasıdır. İlin yü ksek ortalama sıradanlık değ erine sahip olması, ildeki sektö rlerin ağ ırlıklı
olarak sıradan sektö rlerden oluştuğ unu gö stermektedir. Dolayısıyla dü şü k ortalama sıradanlık
değ eri, ilin nadir sektö rlerde çeşitlendiğ inin bir gö stergesidir. M cp , c ilinde rekabetçilik
dü zeyine gö re sektö rlerin durumunu gö steren matris olmak ü zere ortalama sıradanlık aşağ ıdaki
gibi hesaplanmaktadır:

Av gubi q =k c, 1=
c ( )∑ M ∗Ubi q
1
Di v c p
cp p

Ubiqp : LQ değ eri birden bü yü k olan sektö rlerde ü retim yapan il sayısı
k c, 1 : c ilinin ortalama sıradanlık değ eri
M cp : c ilinde, rekabetçilik dü zeyine gö re sektö rlerin durumunu gö steren matris
Di v c : c ilinde LQ değ eri birden bü yü k sektö r sayısı

4.KOMPLEKSİTE GRUBU DEĞİŞKENLERİ

EKONOMİK KOMPLEKSİTE ENDEKSİ (ECONOMIC COMPLEXITY INDEX-ECI): Ekonomik

kompleksite endeksi, ilin ü retim yapısının ne kadar çeşitli ve karmaşık olduğ unu
gö stermektedir. Bir ilde ECI endeksi ne kadar yü ksekse o ilde sektö rel çeşitliliğ in yarattığ ı
bilginin sektö rler arası yayılımının da o ö lçü de yü ksek olması beklenebilir. Bir ildeki ü retimin
karmaşıklığ ının ilin gelir dü zeyine ilişkin beklentileri aştığ ı durumlarda, ilin gelecekte daha hızlı
bir bü yü me yaşayacağ ı tahmin edilmektedir.

Diğ er ifadeyle, yü ksek ECI değ eri ildeki ü retimin çeşitli ve sıradan olmayan (nadir) sektö rlerden
oluştuğ unun bir ö lçü sü dü r. ECI değ eri dü şü k olan bir ilin içerdiğ i ü retken bilgi ve beceri setinin
karmaşıklığ ı gö rece dü şü ktü r. M cp, c ilinde, rekabetçilik dü zeyine gö re sektö rlerin durumunu
gö steren matris, M c ' p , Tü rkiye’de c ili dışında kalan illerdeki rekabetçilik dü zeyine gö re
~
sektö rlerin durumunu gö steren matris, M cc ' ,iki il arasındaki benzerliğ i gö steren matris olmak
ü zere ekonomik kompleksite endeksi aşağ ıdaki gibi hesaplanmaktadır:

4
 ~ M cp M c p ¿
M cc ' =∑ ECI =⃗
K −¿ ^
'

K> ¿
p k k
c, 0 p ,0 stdev( ⃗
K)

M cp : c ilinde, rekabetçilik dü zeyine gö re sektö rlerin durumunu gö steren matris

Mc'p : Tü rkiye’de c ili dışında kalan illerdeki rekabetçilik dü zeyine gö re sektö rlerin
durumunu gö steren matris
k c, 0 : c ilinin çeşitlilik değ eri
k p ,0 : p sektö rü nü n sıradanlık değ eri
~ : İki il arasındaki benzerliğ i gö steren matris
M cc '
¿⃗K> :⃗
K ö z vektö rü nü n ortalaması
^ ~
K : M cc ' matrisnin en yüksek ikinci öz değerine karşılık gelen öz vektör
stdev( ⃗ K) :⃗
K vektö rü nü n standart sapması

ECI formü lü nde “< >” işareti,⃗

K ö z vektö rü nü n ortalaması ve “stdev” standart sapması olmak
~
ü zere ⃗
K , M cc ' matrisinin en yü ksek ikinci ö z değ erine karşılık gelen ö z vektö rdü r.

ÜRÜN KOMPLEKSİTE ENDEKSİ (PRODUCT COMPLEXITY INDEX-PCI): Ü rü n kompleksite

endeksi, bir ü rü nü ü retmek için gereken teknik bilginin(ü retken bilgi/beceri seti) çeşitliliğ ini ve
gelişmişliğ ini gö stermektedir. PCI, ü rü nü başka kaç ilin ü retebileceğ ine ve bu illerin ekonomik
karmaşıklığ ına gö re hesaplanmakta ve bir ü rü nü ü retmek için gereken teknik bilginin miktar ve
karmaşıklığ ını ortaya koymaktadır. Yü ksek PCI değ eri, ilde ü retilen bir ü rü nü n çeşitliliğ i yü ksek
iller tarafından ü retildiğ ini ve nadir olduğ unu gö stermektedir. Diğ er bir ifadeyle, PCI sektö rü n
~
niteliğ ini ifade etmektedir. M pp ' , iki ü rü n arasındaki benzerliğ i gö steren matris olmak ü zere
ü rü n kompleksite endeksi aşağ ıdaki gibi hesaplanmaktadır:
^>
PCI=Q̄−¿ Q ¿ ¿
stdev ( ⃗
Q)

⃗ ~
Q : M pp ' matrisinin en yü ksek ikinci ö z değ erine karşılık gelen ö z vektö r
^
¿ Q>¿ :⃗
Q öz vektörünün ortalaması
⃗)
stdev( Q :⃗
Q öz vektörünün standart sapması
PCI formü lü nde “< >” işareti, ⃗
Q ö z vektö rü nü n ortalaması ve “stdev” standart sapması olmak
~
ü zere ⃗
Q , M pp ' matrisinin en yü ksek ikinci ö z değ erine karşılık gelen ö z vektö rdü r.

5.YAKINLIK GRUBU DEĞİŞKENLERİ:

YAKINLIK (PROXIMITY): Yakınlık, A sektö rü nde ü retim yapan bir ilin, B sektö rü nde de ü retim
yapma olasılığ ını ö lçer. Olasılık değ eri arttıkça sektö rler arasındaki yakınlık artmaktadır. Başka
bir deyişle, bu değ işken ildeki bir sektö rde rekabetçi şekilde ü retim yaparken, başka bir
sektö rde de ilin rekabetçi şekilde ü retim yapabilme olasılığ ıdır. Dolayısıyla iki sektö r arasında
yü ksek yakınlık değ erleri varsa, bu sektö rler ya benzer ya da bir biriyle ilişkili teknik bilgi
(ü retken bilgi/beceri seti içermektedir.

5
Yakınlık değ işkeni farklı sektö rlerin aynı anda aynı ilde var olma olasılığ ıdır. Ancak ü rü nler
arasındaki koşullu olasılıklar simetrik olmadığ ı için yapılan çalışmalarda minimum olasılık
değ erleri ö nerilmiştir. Bu çerçevede, ilk olarak P(AnB) kü melerinin hesaplanması
gerekmektedir. Ü ç ilin olduğ u varsayıldığ ında P(AnB) hesaplanabilmesi için gereken ara
matrisler her il için aşağ ıdaki gibidir:

∑ M cp M cp ' =P(AnB)
c

ϕ pp ' , p sektö rü nden p’ sektö rü ne geçişteki teknik kolaylık, M cp, c ilinde, rekabetçilik dü zeyine
gö re sektö rlerin durumunu gö steren matris, M c ' p , Tü rkiye’de c ili dışında kalan illerdeki
rekabetçilik dü zeyine gö re sektö rlerin durumunu gö steren matris olmak ü zere, yakınlık matrisi
aşağ ıdaki gibi hesaplanmaktadır:

ϕ pp ' =min { P(M p >1∨M p' >1), P(M p ' >1∨M p >1) }

Klasik koşullu olasılık yaklaşımına gö re bu formü l aşağ ıdaki gibi hesaplanmaktadır.

∑ M cp M cp'
c
ϕ pp ' =
M c1 , p∗M c 1 , p ' + M c 2 , p∗M c2 , p ' + M c 3 , p∗M c3 , p '
max(¿ k p ,0 , k p ' ,0 )= ¿
max (¿ k p , 0 , k p' , 0)¿

ϕ pp ' : p sektö rü nden p’ sektö rü ne geçişteki teknik kolaylık / farklı sektö rlerin aynı anda
ilgili ilde olma olasılığ ı
M cp : c ilinde, rekabetçilik dü zeyine gö re sektö rlerin durumunu gö steren matris
M cp ' : c ilinde, rekabetçilik dü zeyine gö re p sektö rü hariç sektö rlerin durumunu gö steren
matris
P(AnB : A ve B sektö rlerinin aynı ilde var olma olasılığ ı
)
k p ,0 : p sektö rü nü n sıradanlık değ eri
k p' , 0 : p sektö rü dışındaki diğ er sektö rlerin sıradanlık değ eri

YOĞUNLUK (DENSITY): Yoğ unluk, bir ilin ü retim sepetinde belirli bir ü rü nü n ü retim
yoğ unluğ unu gö stermektedir. Genellikle ters yoğ unluk (1/yoğ unluk) değ işkeni olarak kullanılır.
Yoğ unluk 1’e ne kadar yakınsa il o ü rü nü n ü retimini o kadar yoğ un yapmaktadır. 1’e eşit ise
karşılaştırmalı ü stü nlü ğ e sahip tek ü retici ilgili ildir. Ters yoğ unluk 1’den ne kadar bü yü kse o
ü rü n, ilin ü retim sepetinde o kadar az yoğ unluğ a sahiptir. ϕ pp ' , p sektö rü nden p’ sektö rü ne
geçişteki teknik kolaylık, M cp ' ,c ilinde, rekabetçilik dü zeyine gö re p sektö rü dışındaki diğ er
sektö rlerin durumunu gö steren matris olmak ü zere yoğ unluk aşağ ıdaki gibi hesaplanmaktadır:

∑ ϕ p p ∗M c p
'
' '

p
ω cp=
∑ ϕpp
'
'

6
 ω cp : c ilindeki p sektö rü nü n yoğ unluk değ işkeni

ϕ pp ' : p sektö rü nden p’ sektö rü ne geçişteki teknik kolaylık / farklı sektö rlerin aynı anda
ilgili ilde olma olasılığ ı

M cp ' : c ilinde, rekabetçilik dü zeyine gö re p sektö rü dışındaki diğ er sektö rlerin durumunu
gö steren matris

UZAKLIK (DISTANCE): Uzaklık, bir ilin ü retim yaptığ ı bir sektö rü n diğ er bir sektö re olan
uzaklığ ıdır. Her iki sektö r arasında bir mesafe vardır. Benzer bilgi birikimi ve yetenek seti
gerektiren ü rü nler birbirine 'daha yakın' olarak değ erlendirilir. Tamamen farklı yetenekler
gerektiren iki ü rü n ise birbirinden 'daha uzak' olarak değ erlendirilir. Mesafe, bir ü rü ne girme
riskinin bir ö lçü sü olarak değ erlendirilebilir. Daha bü yü k mesafeler, mevcut teknik
bilgiyle(ü retken bilgi/beceri seti) az ilişki ifade eder. Bu durumda ü retime girmek için birçok
eksik yetenek ve girdinin bulunması, koordinasyon ihtiyacı ile riski artırır.

Ö rneğ in c ili, p sektö rü ile ilişkili ü rü nler ü retiyorsa, c ilinin p için uzaklığ ı dü şü k, ilişkisiz ü rü nler
ü retiyorsa c ilinin p için uzaklık değ eri yü ksek olacaktır. Uzaklık değ eri, 1-ω cp olarak da
hesaplanabilir. Dolayısıyla, uzaklık değ erleri de yoğ unluk değ erleri gibi 0-1 arasından değ erler
alır. Ancak sektö rü n uzaklık değ erleri sıfıra ne kadar yakınsa ilgili sektö r ilin o kadar ü retim
yapısı dahilindeyken, 1’e ne kadar yakınsa ilin ü retim yapısından o kadar uzak anlamını taşır. Bir
başka değ işle, uzaklık değ eri sıfıra yaklaştıkça uzaklık dü şü k, bire yaklaştıkça uzaklık yü ksek
olarak yorumlanmaktadır. M cp ' ,c ilinde, rekabetçilik dü zeyine gö re p sektö rü dışındaki diğ er
sektö rlerin durumunu gö steren matris, ϕ pp ' , p sektö rü nden p’ sektö rü ne geçişteki teknik
kolaylık olmak ü zere uzaklık aşağ ıdaki gibi hesaplanmaktadır:

∑ (1− M cp ' )ϕ pp'

p'
d cp =
∑ ϕ pp '
p'

d cp : c ilindeki p sektö rü nü n bir diğ er sektö re olan uzaklığ ı

M cp ' : c ilinde, rekabetçilik dü zeyine gö re p sektö rü dışındaki diğ er sektö rlerin durumunu
gö steren matris
ϕ pp ' : p sektö rü nden p’ sektö rü ne geçişteki teknik kolaylık / farklı sektö rlerin aynı anda
ilgili ilde olma olasılığ ı

6.POTANSİYEL GRUBU DEĞİŞKENLERİ

SIÇARAMA POTANSİYELİ/AÇIK ORMAN (OPEN FOREST-OF): Açık orman, illerin yeni

sektö rlere sıçrama potansiyelini ö lçen bir değ işken olarak ilde var olan ü retim yapısının yeni
ü retim yapılarına dö nü şme olasılıklarının toplamıdır. Dolayısıyla OF değ eri yü ksek olan bir ilin
var olan ü retim yapısından niteliğ i daha yü ksek bir ü retim yapısına geçişinin, yani yapısal
dö nü şü mü nü n hızlı olması beklenir. M cp, c ilinde, rekabetçilik dü zeyine gö re sektö rlerin
durumunu gö steren matris, M cp ' ,c ilinde, rekabetçilik dü zeyine gö re p sektö rü dışındaki diğ er

7
sektö rlerin durumunu gö steren matris, ϕ pp ' , p sektö rü nden p’ sektö rü ne geçişteki teknik
kolaylık olmak ü zere ilin sıçrama potansiyeli aşağ ıdaki gibi hesaplanmaktadır:
ϕ pp '
O F c =∑ ∑ (1−M cp' )M cp ∏ Y p '
p p' ∑ ϕ pp '
p

O Fc : c ilinin yeni sektö rlere sıçrama potansiyeli

ϕ pp ' : p sektö rü nden p’ sektö rü ne geçişteki teknik kolaylık / farklı sektö rlerin aynı anda
ilgili ilde olma olasılığ ı
M cp ' : c ilinde, rekabetçilik dü zeyine gö re p sektö rü dışındaki diğ er sektö rlerin
durumunu gö steren matris
M cp : c ilinde, rekabetçilik dü zeyine gö re sektö rlerin durumunu gö steren matris
∏ Y p' : p sektö rü dışındaki sektö rlerin PRODY değ eri

EKONOMİK KOMPLEKSİTE GÖRÜNÜM İNDEKSİ (ECONOMIC COMPLEXITY OUTLOOK

INDEX- COI): Ekonomik kompleksite gö rü nü m indeksi, bir ilde ü retilmeyen ancak ü retim
yapısına yakın ü rü nleri ü retmesiyle elde edeceğ i yeni kompleksite değ eridir. (1−M cp ' ) terimi
sektö rü n ü retilmediğ ini garanti eder. Dolayısıyla ekonomik kompleksite gö rü nü m indeksi
yü ksek illerde ü retim yapısına yakın açığ a çıkmamış (gizil) sektö rleri, yü ksek PCI değ erine
sahiptir. M cp ' c ilinde, rekabetçilik dü zeyine gö re p sektö rü dışındaki diğ er sektö rlerin
durumunu gö steren matris olmak ü zere COI değ eri aşağ ıdaki gibi hesaplanmaktadır:

CO I c =∑ ( 1−d c p )( 1−M c p ) PC I p ' ' '

'
p

d cp ' : c ilindeki p sektö rü dışındaki sektö rlerin birbirlerine olan uzaklığ ı

M cp ' : c ilinde, rekabetçilik dü zeyine gö re p sektö rü dışındaki diğ er sektö rlerin durumunu
gö steren matris

PC I p ' : p ü rü nü dışındaki diğ er ü rü nlerin kompleksite endeksi

KOMPLEKSİTE GÖRÜNÜMÜ KAZANIMI (COMPLEXITY OUTLOOK GAIN - COG): Kompleksite

gö rü nü mü kazanımı, bir ilin belirli bir sektö rde ü retim yaparak elde edebileceğ i potansiyel
faydadır. Diğ er bir deyişle, belirli bir sektö rü geliştirerek gelecekteki çeşitlendirme fırsatlarını
açma konusunda bir ilin ne kadar fayda sağ layabileceğ ini ö lçmektedir. Kompleksite gö rü nü mü
kazanımı, yeni bir sektö rü n daha fazla ve daha karmaşık sektö rlere nasıl bağ lantı kurabileceğ ini
gö stermektedir. COG, bir sektö rü n stratejik değ erini, açtığ ı daha karmaşık sektö rlerde
çeşitlendirmeye yö nelik yeni yollara gö re sınıflandırmaktadır. Bir sektö rü n kompleksite
gö rü nü mü kazanımının yü ksek olması bu sektö rü n, kendinden daha yü ksek PCI değ erine sahip
sektö rlerle bağ lantısı olduğ unu gö stermektedir. Dolayısıyla aşamalı olarak çeşitlenme için en
ö nemli gö stergedir. Eğ er kompleksite gö rü nü mü kazanımı yü ksek sektö rlerde çeşitlenme
sağ lanırsa bu gelecekte daha sofistike (PCI yü ksek) sektö rlerde ü retim yapılabilmesine olanak
sağ layacaktır. ϕ pp ' , p sektö rü nden p’ sektö rü ne geçişteki teknik kolaylık, M cp ' ,c ilinde,
rekabetçilik dü zeyine gö re p sektö rü dışındaki diğ er sektö rlerin durumunu gö steren matris
olmak ü zere ekonomik kompleksite kazanımı aşağ ıdaki gibi hesaplanmaktadır:

ϕp p
CO Gcp =∑
'

(1−M cp' )PC I p ' −(1−d cp ) PC I p

p
' Σ p ϕ p'' p'
''

8
COGcp : c ilinin p sektö rü nde ü retim yaparak elde edebileceğ i potansiyel fayda
ϕ pp ' : p sektö rü nden p’ sektö rü ne geçişteki teknik kolaylık / farklı sektö rlerin aynı anda
ilgili ilde olma olasılığ ı
M cp ' : c ilinde, rekabetçilik dü zeyine gö re p sektö rü dışındaki diğ er sektö rlerin durumunu
gö steren matris
d cp : c ilindeki p sektö rü nü n bir diğ er sektö re olan uzaklığ ı
PC I p ' : p ü rü nü dışındaki diğ er ü rü nlerin kompleksite endeksi
PCIp : Ü rü n kompleksite endeksi
ϕ p' ' p' : p' sektö rü nden p'' sektö rü ne geçişteki teknik kolaylık /p' ve p'' sektö rleri p
sektö rü nden farklı olmak ü zere, farklı sektö rlerin aynı anda ilgili ilde var olma
olasılığ ı

7. DEĞİŞKENLERİN COĞRAFİ VE SEKTÖREL DAĞILIMLARI

Değişken Tipi
Çeşitlilik (Diversity) İl Bazlı
Sıradanlık (Ubiquity) Sektör/Ürün Bazlı
Ortalama Çeşitlilik (Average Diversity) Sektör/Ürün Bazlı
Ortalama Sıradanlık (Average Ubiquity) İl Bazlı
Yoğunluk (Density) Sektör/Ürün Bazlı
Uzaklık (Distance) Sektör/Ürün Bazlı
Yakınlık (Proximity) Sektör/Ürün Bazlı
Ekonomik Kompleksite Endeksi (Economic Complexity Index) İl Bazlı
Prody Değeri Sektör/Ürün Bazlı
Expy Değeri İl Bazlı
Sıçrama Potansiyeli/Açık Orman (Open Forest) İl Bazlı
Ekonomik Kompleksite Görünüm İndeksi (Economic Complexity
İl Bazlı
Outlook Index - COI)
Kompleksite Görünümü Kazanımı (Complexity Outlook Gain –
Sektör/Ürün Bazlı
COG)
Ürün Kompleksite Endeksi (Product Complexity Index) Sektör/Ürün Bazlı