Ce Czas swiety i mity ‘Trwanie Swieckie i czas swighy Podobnie jak przestret takie i czas ni jst dla ezlowicka celigiinego ezyms jedeorodnyin i ciglym. Si interwaly czays sakranego, czas Switczny (pre wnie swinokresowyeh); z drupie} strony jest czas Swiecki, zwykle trwanie owe « kde wpsuja sie akty porbavione znaczenia religiezo. Micdzy tym Goma rodzajmi ezasu zachodai oczywiscie przerwanie ciqatosc; ale za pomocs heedow erlowick eligiiny moze ,preechodzic™ bezpiecenie ze 2wyklegctrwania exasowego do czas saktalnego. Uderza nas preede wszystkim jedna zasadnicza roénica mieday dwoma rodza- jmicas: czas swigty z natury swej jest ocwra calm y, wy sensic, ze w istcie swejjest to wobecniony pra Cras mityczny. Wszelkie swieto eligi, wseelki czas ltagiczny polega na reaktualizowaniajakiegos sokralnego wydarzenia, ktOre dokenalo sic tr presalosei mityczne, .na poczatku". Religjne uezestniezenie w jokims swigcie raklada wyjécie ze zvyklego trwania czzsowego celem whyczenia sig w czas minjezny, reaktualizowany przez owo Swieto. Cras sakralny daje sie wige bez Konica odzyskiwae, bez kofca powtarzac. Z pewnego punktu widzenia mozna by powiedzie, 22 czas ten nie plynie, 2e nie stanowi nicodwracalnego trwania. J to czas par excellence ontologicany, parmenidejski, zawsze tozsamy samyrn Soba, nie zmienia sig ani nie wyczerpuje. Prey kaidym okresowym Swigcie odnaj- dj sig ten sam czas sakrainy, ten sam, ktOry objawit sie popr2ez swig zesto roczne czy swigto sprzed wicku jest to ezas stworzony i uswigcony przez bogow w trakcie ich gesta — dzil, kine swito wlasnie reaktualizue. Innyni stow, w Swiecie odmajdujemy pierwsze pojawienie sig ezasw Ewiete go, taki, jakie dokonalo sig ab ovigine, in illo tempore. Bo Swisty czas, w kidrym odbywa sig $wigo, nie isiiat praed gests, driclami boskimi, Upamietnionymi przez owo swigto, Stwarzajae roéne rzeczywistosc, ktore dzis sktadajg sig na Swiat, bogowie usTarfowili takze czas Swigty, gdyé czas 105Ppstcosny jkieret tht serorani byt manu mney wile obecnosé i dziatalnos¢.boska, : ae Calowic replay 3) ole w dw rodeajch canna, z Aryeh wei ‘czas Swigty, wystepuje pod paradoksalnym aspektem czasu okreznego, odwraedt nego fdaicnge sig oeyiwat to teal wees elem) mnie 1 ktdra c2lowiek wlacza sie okresowo za posrednictwem obrzed6w, Ta posters Mobeeczasu wysarcey dla odrSmienia calowickaraijnege od nielgipage owes hin ne che ew roe ran pee yk spy Pym lea on own do ic (1 eae stotna uvaga wsepw cmv jnykah afocttonow Ameryki Pomoc okresenie wit” (Kosmos jest ueywane take w sense sok” Jokuci powiadags ravine prosminl”, chee powiedieé suplyal rok" Lada plemenn a ‘kredlj ok” tym samyenferminem co ac ab wi” Moin, podobrie Jak Joke ziemia prcmingla", gy uplynal rok, Slownirwo unt ei -viazek mgd sistem a cxasen Kosmicerym. Kosmos uwatany jt sino, Lea sete ii rane Dasa paamlogn dda een aby Gace tie xtowjm rokiem Prstonamysie, ctakic odrodzenie te atv: oTe gas sic ead en ek x Lady ncoyn Gee tacayna tp ab into (-] Dia clowins religingn = bukir wohaicmych iwint odmawis tig) co roku impadiny, 2 kaidym nowya tokien iviat odzyskuje plerwotns fwiereds wae ca w col ady wyebodll 2rk svrey. Symbolic fe mona wyadne wycoa zestruktuyarchteontczgsanuriw. Wobee eo, tiga et arse iieacem par exellnce tule | obras Slate awigen oon ey Kazan i rowmoezeinieuiwigeatycie Kosnicane, O61 fyi Koricene byto yobs fone pont! in Klis} ndsaiane 2 rokice. Rok by! zambnigyn Kole posaitek | Konic, ale tie azstegolegwlsllwoa, 2 ag sored ‘ ponai nowepo olu-2 haan eowyn rem mp alnioe nowy eh ‘Ey | Fwy — bo seen alee, ol Doroczne powtarzanie kosmogonit Mit kosmogonicany upowiada, jak doszlo do Isenlenia swiata, W Babilonie, w trakeie ceremonii akin, ktora Swigcono w ostatnich dniach starego i pierwszeg0 Rowego roku, recytowano uroczy sie poemat o stworzenin, Enuma elise. Popreez obrzedowa recytacje reaktualizowano walke migdzy Mardukiem a potworem 106 Czas SWHETY I MITY a Fe ee ee Shen een Took faywat omat i skracat je} dai!” — wotat kaplan odprawiajacy nabszeristwo. : ‘Skoro Nowy Rok jest reaktualizowaniem kosmogonii, implikuje 02 pod an czalo cztowieks religijnego, dlaczego staral sig okresowo czas Ow cazyskiw 107MIRCEA ELIADE a a gonia byla najwyiszym przejawem boskose, ‘wzorcowym gestem sity, obfitoiei i mocy tworcze}. Calowiek religijny jest zk. nlony tego, co rzeczywiste. Wszysthimi Srodkami usituje osiedlié sie u 26a, prarzeczywistosci, kiedy to Swiat byl in statu nascendi Regenerucja praez powrot do czasu poczytkow Wszystko to zastupuje na obszemiejsze potraktowanie, ale na razie zwrémy luwage as dwa momenty: 1) przez dorocene powtarzanie kosmogonit £238 pod Tegal regeneraeji, rozpoczynat sig od nowa jako czas Swiely,albowiem zbiegal sg 2 illud tempus, gdy Swint zastniat po raz pierwszy: 2) uezesiniczae obrzedowe ‘w Kosice swiata” i w ego ,adtworeeniu” — calowiek sawal sig wspolezesnym sonego czas; rodail sie wige na now, rezpoczynal swe istnienie z nienaruszo ‘nym zasobem ‘it witalnych, takim, jak zasob Ow byt w chwili jego narodzin, Fakly te 4 waéne: odstaniajg nam one tajernice postawy czlowieka regi nego wobec czasu. Skoro czas Swie'y i mocny jest Czasem poczgt Kow, chuwila osobliwa, gdy rzeczywistose zostala stworzona, kiedy sig po r2 pieraszy w pelni objawila, ctowick bedzie usitowab okresowo odayskiwae ten czas poczatku. Ta obraedowa reaktalizacja ,onego czasu”, pierwsze} epifail reecrywistsei, jest u podstaw wszekkich Kalendarzy sakralnych: Swigto nie jest “upamigtnieniem” wydarzenia mityeznego (a zatem religijnego), jest ego Fe aktualizacia Carasem pocz gtk ow: par excellence jest czas kosmogonii,chwila \ Ktbre} po raz pierwszy objawita se rozlegla rzeczywistos, Swiat. Dlategot0 swlasnie[.. kosmogonia jest wzorcowym modelem wszelkiego tworzenia, wszet kiego rodzaju dzialania, Dl tej same) preyczyny czas kesmogonicany jest woot ccem wszelkich czasow Swigtye: bo jeii cas Swigty to czas, w krOrym bogowit ‘objawil sig i tworzyli, ost rez aczywista, 26 najpelniejszym objewieniem St skim} najwigkszym daielem tworzenia jest stworzenie swiat.{.} ‘Czas Swigteczny i struktura Swigt Czas poczatkow jakiejé reczywistosi, 1o zaczy czas ustano- ‘wiony przez je) pierwsze wystapienie, ma wartos i funkeje wzorcowa: dates toczlowiek stara sig okresowo reaktualizowaé go pray pomocy stosownych obrze- q czas Swnety 1 MIT _ : Ne plerze nes Oy toe To polbosie: dale i implikuje wige obrzedowe powtarzanie tworcrego 1 Meee ak ow aap wi be sia DOZOW. ‘Okresowa reaktualizacja owych aktow tworezyeh dopelnionych Fa or pre sana Sy, cloak See Cee es ces pcrtw, Te sete oy Fico ee pum meow eawia za 6 St ee a swimen | po him. Niece w se it saa essamymcryancom co eral esse aay bpenesy w inoy crass sari ean ld ems Se cows aes ogee trom 0 eo coe es anpeiny deeb Na ovo yack re ee cai a Swap: ve rami guiyrenya get cowie rsd wore alone Pa a ‘mnie}sze} reece wistoseiach, omm,cosilose rzeezywitele cougu praejawito. (...] i . veel Jeden aspekt mitu zastuguje nu szezegélne podkrestenie: mit objawia sakrae nose stroking, albowiem opowiaia o twores)akiywnoust Dotoe, odsey Ino ich". Imym' slow, mi ope seine, neki dane ey whroczenia scrum w sa. Dstepo shew wih dow orn I nie moga bye reeylowane ble gaze bye hid lee ere "eh roku obratowo bogasyeh ese, ma) lb ft chase ees or tinych juny stowemsaroDreDie ce asu Swigiego Towle Swlvocteie scrum W Swi 0 jokin opowiida it~ u's sito fa ane ko eos rascrywistepo. Kay mit opomtad, Jak sto do nels jon tzczywie ry ti 1 acevo calicowa, Roun eke no fragment: wyspa, gatunck rsliny,ludzki obyezaj. Opowiadajge, j a k doselo do tego, cos zai lami, waa si 0 co edpoans iy poses fa Pane, 19.6 e1 0 dts doin cps udp Dice” ew zara sew jh dla poate reyezyny fe opowradane ok a poczelo, objavia si whoczeniew vit sacrum, etatcone presayny seg Tescywie) eazysen Skadinad. wobec tego, e wevelke driclo stworzenia jest drictem boéym, Lise whtoczeniem sacrum, wszystko 10, 60 stworzone, praedstawia zarazem = cenergii tworeze). Wszelkie dzielo’ stworzenia wyttyska % Pelni Bogowie worzs dzieki nadniarowi mocy, dzieki obfitsci ener. Two- ‘enie dokonuje se deieki nadwyice substaneiontologicane. Dato to wlasie Mt, KtOry opowinda o tej sakralnej ontofani, o tym zwycieskim przejawie peli 2 _ ceasswerviwry sm wszetkich udzkich dziataf: on jeden jedyny objawia to skutecrne. (..) Zasadnieza funkeja mitt ow i wszelkich znaczacych nauk! stp. se iste, przeobite, aS istalaniu wzorcow wszelkich obrzedo eS sksualnych zachowan, pracy haath: odzywinia si, ekstalny A ie hs kan opowiedilna — cowie nay ane ry chodzi o zwykta funkeje fizjo- BORON, powtarza ich CZ, C7 eee a ‘ezy ted 0 dziatalnasé spoteczny, ekononiczna, mt Satanic se. ojo it () mrs pe, powtarzaicboskich sqory calowieh, tasladujte Bowe ec wistosci: z drugie] — sw seme vech gene boskich. Relig poss Iz} pray Fosreyania Swigtsei migisa. h weorcdw ma podwojny eezultat: 2 jedne} itraymuje sig w sferze sacrum, Yo 20979 asec sie diet nieustanncr esizo~ je mitow Reaktwalizow iny przyjmuje na siebie cztowieczeistwo, nny. Uwaia siebie za © 210 ¥ oye 1ub ano zai, Ze cok rei tu worn pond wanscend seam de ove yo, oe msl tech Ko mow ely P ¢ Swieckiego doswiadczenia, Cztowiek religijny te aoa se sam sci, czas do wore boskih, Ma I styrne space it ree di bosch See acorn Tak wie clowik rein. pnb jak cz Fispeinceneto a ste a sot ei prem. Tr en Cyn apie oho eee separ ak lan anc bore, Tacs to pakresi: ctw rei che oy why aoa, ce do oN — Thin) pee ays Caw IER em ete mity, nastadujac duje bogaw, herosow kultura owiek religijny chee byt inny. ni jest jest dany ‘ce owe, jak powiedzie! ay of poezathu wyzn Ww plaszeeyanie wansludckie) Prawdziwym staje do nauk dawanyeh bogow. i odaymy, 2e tego rodzayu smtatio det ns da pico bardzo powaina oxpowiedzialnoS, Praekonalimy si, #e pewne krwawe ofa mm racine wpraaiebokim: tempore BOR bh ptwor ‘morskiego i pocwiartowal jego cito, aby uczynié zet kosms, Cztowiek powin la nickiedy na dai pierwornyech, usBy ove fer, sities ‘ , nikiedy mavet ofa 2 ewe, Swi cay cay am Cm os etmek ove ea sy de ito Zion ton ao pa A pa pis 2 ieee przykladu: zgodnie z mitami paleoroinikéw czlowiek a com = th tia oan pol wen a #3 pew rec pron pnd eo mitra tk toate eb ena niekiedy dziecko lub mezczyna — poswig e 2 io owe} lary mosh worn uly Ib dea wooo. To py aojtwo edi sou ay mods ino Sei Oh se zistoty boskie), zapoczatkowaka zarowno koniecznos¢ odd en hronnose smierci i w konsekweneyji — Py aeask aed sch i sche. jpeg poet oe Zp en ili, Close sens oe polo se dass eg zs po semi, sana a hue Co | Diwan olericoeh wane a yo odwotywac sig do prawydarzenia, ktore b a at cored dha Cae 6 ge at panini, panna: Wom wd rctalnwin pers a pte Par) hie ism sco jo cpommant: ewe rs 9 eS oF al ee Pozostaje przez trzy dni w ciemnej chacie nie icena aa 4 mhons, aye aye bts gee deter eaeau {ars remuran psn ce lnc te | zapomnenie prawn. Nie choo pais Sedvoskowsy ny ae ioe nie upamietnianie wydarzenia mityez ae i¢ ludzkiey kondycji: w nim to szukaé nalezy i ods spirale dygmaty wszelkiego postepowania, (.] hae ent edneg x rrr high pierwszy opublikowane) w 1957 roku w jezykw niet se Dat Helge und aes Profane. Vom Wesen des Rebgidsen, - im pl. Das Heiige nd das Prank wedlug wydaniapotskiega: Micea Eliade, Sa h Sacrum, mit historia, Wybér exe, wybir Marcin Coerwinsk, pr vie reel. Anna Tatackiewicz, PIW, Warszawa 1974 (wy 2) Pominigto praypasy 4 jeden srtyte Coz to jest... czas?” twa do chrzeseijanstwa towarzyszyta istotna prze eaves cl} arukuryexasowych wyobraich sredniowiecze} Europy, AA veienwanie czas zontao edna rie (le wykorzenione is ocepeanias OY ra, uray jak g2yby wolna” wantwe Swindomote dowel Kalen- aa potash odzwieriedlajacy rtm preyrod. 20st przysposobiony pearzeb crc aafake|nurgit,SwigtaKosvelne czaczajace momentyZwrotn FOS EES cach. genera sepa jeszcze okresu popaiskiego. Czas rolnicny byt rownocna® cai Biurgiconym. Rok, tory w roi krajach zaczynal sie w inns crise ST potego Narodzenia, od Wielkiego Tygodnia, of Zwiastowania, byt & rycia Chrystuss i diana Swietyeh: Swit przypominajeymi wyarrenis 2 2 da otego race czas prowadzono weds lizby1ygod pas ib oie Naroden tp.Tenlogow'edugopraccistawiali i ize Nowe anes avez, jako de w dni tn prypadlo Swito popaiskie: 376 bytiodeien obrzezania Chystsa Dolo dicifasi ie na rowne co dW i goisiny nocy — pierwsze licano od Ws ae oda do wsebodu, stad tater godziny dnia byly dluzsze of Foe ae stom Do XII-KIV wicks instrament shueace do nierz= aera caadkoseig, preediiotem zhyiku, Nie zawsce dysponowal lin eee spat Walcher x Malver, balojaey racy cal niebieskich, ays Haan aefettadnejsrym dada zamienia hsigzyca w 1001 roka pac crete naa Wak sagara: Typowyni dla sredniowiecza europessksni 2egarams tyly zozary slonevane (recke romon),zegary piaskowe allo Klepsy ry 22857 eeaerery stonecone byl iednak praydatne tylko w czasie Jase) TOROdy sTieeatdage stanowily raadkots, byl raze zabuwka, prasdmiotin aka Mid wecurvnter tuzyeym do mirzenia cast Feil nie udawato sig ustalié rash wredog pofofena sofia, okeslano go blornc 2a podsawp spaanie #8 tinue ey otery w kaganku. Jk dalese powolny byt postep w sposobie kdl: Preechedzenint od pogst jtkosei godziny, ale na goulziny dnia Shodu storca do yego zachodu, Snugie odin usm6 a8 wand ‘nue! ou KU0Iy “UL “MO ALE TD foyuzeiar biskzoatm a yoa1es Ai Se Z9° alnpfoupo ‘oi topo zyme *sez3eud Hs opapS ioz9p) ues a! "Yop auory wKuENyES WTuTAED sy pov OUT EH NPT 28 rs bfepenys axony “moryergo YoAueay, 2 wasepat jas rye 0 ape “eure agopod sfeutwuodszsd texdou mapazaqg oa02% 15 eee 1X "3209 89%) re oyodsm a ales onosauyo

yuny ¥ 950urEm ve se2n Keouue 0} “soIsIWK20021 shor moyIbzr0d sez9, alys wanpynas Cuzsonbuns sez) Co] ratas amusziomis sof etusziom upprzp uskesydualeu LUG ays waquatmvlgo wAesfaujadteu az vasimszo0 Wzxazr sol “yzzon 128 ttawelQo damooq UAONY A 8829 01 AISIAS Se2D HL Og :YDAIBIAS MOSTZD YOLTTESA WO oan ws KuzaquoBousoy sv2> KuKzoKzsd fours far vjq]“meyerzp nfezpor OFDM asm ‘eusei0% ofary}a28m oJapous wAMOIez 19" eIUOHOUISO, ["~"] USES oBorejct teins ‘gp0astmzaazs vpfazzos 488 vpefgo Azsmuoed zs Od GU01y a juny “HuoOWUSOY sez Isa oug]20x9 Hd WO IE ZIOd wWasezy vfoveity turprez w) ofouzakinu eluszsep cat, wrtonn esyee Kesepusoney, a rye jemyear emopszigo vy -mypvzaod $¢2> {i gintyscepo omosaryo yemoRsn arzpIq YarMORZA “eHMLEGO HHad m kzsmudHE zs od 51s Spaty “CuozIOMIS epASOZ asoIsMMAzI021 Ap “emI|GOSO UIERIID “MO 1bz90d wase za yal AuDoUr | Aidums sez9 OIOYS “"ASEZD saG0M OB you wyarnoyz> Amersod Soruurfer auo wreu bfenueyspo :auzem bs 21 KryeL ‘wzporeu off jazsa wspod 1 uxusazaqodsi 31S ev noptzgo sezouunsaz fugqume 1wemoryenod azsfonnazsqo vu afniyser O1 O7IsK2 94 oxntza0d nseza op yosmod zarad forsouadoy spuaosow rapys ur Sq IMS 01 ARTY “OS "pore n ais guparso anism wweyposs runyskzsa, “astasAz9923 09 RR wal AultSyar youmo}z5 ‘Fozasomy Koou 1 J9souygO ‘AHS LIONS wA/Ho Yosoysoq mamelozad whzszkmlee vphq v ee “BOI VaDaINpiskzo 1 Baz “nog asoun9qo jucmouionuras 334 ayods eoHMOz9 Ep 29 Tuo TfSas.go Asop op tzpoysop a2qE1 198m dyz9a}on ¥ OderstaczaRe ‘sxo80q wiiusoz2qodsm omosoayo drs aeaams, ‘uuaatzp qh] 204 sof Ory “warysedl 91s 34 asap mustqoso OFof UAUZDLUSOY 9841 apsfouniskzio ‘CUAYIAAd YOLNOFED W gosneaty unas 48] o80q “YK uu dep asaf oruaiust 32 -orsta “29 nsezo ar Wye Za 1s wes i in ovo eon 01 ofan 23) 2 * fan mogosee uns fez | OF sinus ne ag ar es ros wisocys tla > SUC e s nantsozsd Mm Kz: jauzouOrsty ‘ofatyzpny 19sox81ms ‘S18 ofapfeupo eidies aisez> a f Riwesdn ews yer worzpny “2809 215 yumetqo auodiuar ay un 2 f-* 22190 qosods w winkzods 1 o8 an ey f “eeahme semizods + etmeadn euzou eaazt yaiezo0g onscess m oad po op ayisuatnia Pizpatmodpo o pay “ay zim gsouterzpe1m08PO rund uazionyodsm 2 S0SEP ru afntsead tuedonany epi 81E ma ates aryaoins,re spt ghia js itr ht. o mace roy dai sie m pha ez ab inte A wine pevach neh sen. ponse rt etn Kimi st bogowie abe besser duo | amg neg SER meee my he goa ‘8.0m, co one st hy las on pss ‘i hwo es pan pens soo pr le ‘ru wane a hoe ws hr einen sow cK stm Fon Tet wi Binet wane at wise ts omic want aes eae OE wintaterach abae freczywiele ele ek mols assay mit obi ke tei ot eas ot er psn sm ye oe ye wae ne ep ay ee ‘2h oe bgaych (seh tia) tts ae tote ok Hirsh eho dowensw obrebie citse twigiers Teoh ssa merit» tol pins tlw stat w aad itz ee aoe nn gl ‘re wi cae pro) prey. opomaan, T.cae xz, wis whroczenlw Swi snus pecs wise) \ Bogie woe de nares my di aon eg nt tm oncogenes ene pest ti i a Ter gems] aan nn it pacts enh Ted gaan sober, ekonomi 23s, a Sere Pranks ol 2 eect gn er es Se nr Troon viet mis. oer sn pia rst ioc pr, Kmiec regi hes eae ey masta, laa sido wr bok, Wei or EL ne cae iy. fab coe re ator ener Se aNne uma eon, Kran i axa ceowicha ms tied ica yen se sy wy se oy eit “paws tains) pr CHP 0N CR ye eg oa mit vid eked spree an ar rita, Pskonatny t,t penne Wane of) sna tenors be tab ower ‘op ussite pane oxi: ile ero et ‘icp poewaawa epoca, aby wezy zt hoi Cth